w. a D. ROUSE 
 
 S. O. ANDREW 
 
 LATH 
 
 i. ^ I & 
 
 DI NASONIS 
 LEGIACA 
 
 STRANGEWAYS 
 
 X O N I I 
 
 PHEO CLARENDONfANO 
 

LINGUA LATIN A 
 
 P. OVIDI NASONIS 
 ELEGIAC A 
 
 EDITED BY 
 
 L. R. STRANGEWAYS, M.A. 
 
 SOMETIME SCHOLAR OF NEW COLLEGE 
 CHIEF CLASSICAL MASTER AT THE HIGH SCHOOL, NOTTINGHAM 
 
 OXFORD 
 
 AT THE CLARENDON PRESS 
 1915 
 
OXFORD UNIVERSITY PRESS 
 
 LONDON EDINBURGH GLASGOW NEW YORK 
 
 TORONTO MELBOURNE BOMBAY 
 
 HUMPHKEY MILFOBD M.A. 
 
 PUBLISHER TO THE UNIVERSITY 
 
ft 
 
 PREFACE 
 
 ; /. 
 
 MOST of the passages contained in this book were 
 chosen by Mr. Andrew and printed at the Clarendon 
 Press last year. The purpose was to collect such 
 passages from Ovid as boys learning Latin should be 
 familiar with. To these passages I have added a few 
 others. 
 
 The book as originally printed has been in use at . 
 the Whitgift School for a year, and the experience 
 thereby gained has aided me in composing the intro- 
 ductions, footnotes, and vocabulary. 
 
 I am indebted to Mr. Andrew for encouragement, 
 corrections, and suggestions, and above all for looking 
 over the proofs ; to Mr. Main waring, whose experience 
 showed me where assistance should be given in the 
 notes and the vocabulary ; and to the Press Reader, 
 whose care and scholarship have removed many 
 blemishes and inconsistencies. 
 
 L. R. S. 
 
 Oct. 1914. 
 
 344523 
 
CONTENTS 
 
 PRIMA PAES. EES EOMANAE 
 
 PAGE 
 
 1. Moenia Eomae . . . - . . . .7 
 
 2. Eaptio Sabinarum 9 
 
 3. TarquinT Eegis Fraus . . . . .11 
 
 4. Matrona Eomana 12 
 
 5. Fabiorum Pietas 13 
 
 6. Lupa Nutrlx 15 
 
 7. Aurl Sacra Fames 17 
 
 SECUNDA PAES. EES FABULOSAE 
 
 1. Anon . .18 
 
 2. Ars Daedalea . 20 
 
 3. Pyladis et Orestae Amor Mlrus . . .22 
 
 4. Herculis et Cad Certamen . . . .24 
 
 5. Abrepta Persephone . . . . .25 
 
 6. Tlepolemi Sanatio 27 
 
 TEETIA PAES. EES HUMANAE 
 
 1. Mobilis Heu Fortuna 30 
 
 2. Temporis Effectus 31 
 
 3. Carminis Vis Medica . . . .32 
 
 4. Aeternitas Famae 33 
 
 5. In Pelago Tempestas . . . . . 35 
 
 6. Vita Poetae Ipsius 36 
 
 7. Exilium 38 
 
 8. Incommoda Senectntis 41 
 
 9. Ab Exule Litterae , 42 
 
vi CONTENTS 
 
 QUARTA PAES. EPISTULAE 
 
 PAGB 
 
 1. Penelope Ullxl 44 
 
 2. Oenone Paridi . . . . . ..46 
 
 3. Dido Aeneae . . . - . . . .47 
 
 4. Leander Heron! 48 
 
 5. Latidamla Protesilao . . . . . 49 
 
 6. Hypermnsstra Lynceo . . . . . 51 
 
 VOCABULA SELECTA 58 
 
PRIMA PARS 
 
 RES ROMANAE 
 
 1. MOENIA ROMAE. 
 
 Numitor, rex Albanorum ab Amulio fratre minore regno 
 pulsus est. Rheae Silviae Numitoris flliae Romulus Remusque 
 nati sunt. Infantes Amulio iubente in fluvium missi sunt : in 
 ripam autem proiecti, dum lupa eos inter catulos suos nutrit, 
 a pastore quodam reperti sunt. Adulti ab avo cogniti Amulium 
 occiderunt. Deinde regno Numitori reddito ipsi urbis conden- 
 dae consilium ceperunt. Qua de re illud inter se consenserunt, 
 ut, cum Romulus in monte Palatmo, Remus in Aventino stetisset, 
 is, qui plures aves spectasset, auspicia haberet urbisque auctor 
 esset. Itaque Roma anno ante Christum natuni septingentesimo 
 quinquagesimo tertio condita est. 
 
 IAM luerat poenas frater Numitoris, et omne 
 
 Pastorum gemino sub duce volgus erat. 
 Contrahere agrestss et moenia p5nere utrlque 
 
 Convenit: ambigitur, moenia ponat uter. 
 f Nil opus est ' dlxit ' certamine ' Romulus ' allo : 5 
 
 Magna fides avium est, experiamur aves.' 
 Rss placet: alter adit nemorosl saxa Palatl: 
 
 Alter Aventlnum mane cacumen init. 
 Sex Remus, hie volucres bis sex videt Ordine ; pacto 
 
 Statur, et arbitrium Romulus urbis habet. 10 
 
 Apta dies legitur, qua moenia signet aratro ; 
 
 Sacra Palis suberant : inde movetur opus. 
 
 10. in fide stant et auspicia penes Romulum sunt. 
 
PAES 
 
 , 
 
 Fossa fit ad soli'dum, frGges iaciuntur in ima 
 
 Et de" vlclno terra petlta solo. 
 Fossa repletur humo, plenaeque imponitur ara, 15 
 
 Et novus accenso fungitur igne focus. 
 Inde preme"ns stTvam deslgnat moenia sulco ; 
 
 Alba iugum niveo cum bove vacca tulit. 
 Vox Tuit haec regis : ' Condentl, luppiter, urbem 
 
 Et genitor Mayors Vestaque mater, ades ! 20 
 
 Quosque pium est adhibere deos, advertite cuncti ! 
 
 Auspicibus vobls hoc mihi surgat opus. 
 Longa sit huic aetas dominaeque potentia terrae, 
 
 Sitque sub hac oriens occiduusque dies.' 
 Ille precabatur, tonitru dedit omina laevo 25 
 
 luppiter et laevo fulmina missa polo. 
 Augurio laeti iaciunt fundamina elves, 
 
 Et novus exiguo tempore murus erat. 
 Hoc Celer urget opus, quern Eomulus ipse vocarat, 
 
 6 Sint 'que, ' Celer, curae ' dixerat t ista tuae, 30 
 
 Neve quis aut muros aut factam vomere fossam 
 
 Transeat; audentem talia dede necT.' 
 Quod Eemus Ignorans humiles contemnere muros 
 
 Coepit, et 'His populus' dicere ' tutus erit?' 
 Nee mora, transiluit. Eutro Celer occupat ausum; 35 
 
 Ille premit duram sanguinulentus humum. 
 
 Fasti iv. 809-43. 
 
RES ROMANAE 9 
 
 2. KAPTIO SABINAEUM. 
 
 Romulus ut uxores civibus suis adipisceretur, virgin es Curibus, 
 ex oppido Sabmorum, ad ludos spectandos Romam vocavit. 
 Quae cum frequentes venissent, Roman! eas impetu facto domum 
 quisque suam rapuerunt. 
 
 lamque loco maius nomen Romanus habebat ; 
 
 Nee coniunx illi, nee socer ullus erat. 
 In stabulls habitasse et oves pavisse nocebat, 
 
 lugeraque inculti pauca tenere soli. 
 Extremis dantur conubia gentibus : at quae 5 
 
 Eomano vellet nubere, nulla fuit. 
 Primus sollicitos fecistl, Romule, ludos, 
 
 Cum iuvit viduos rapta Sablna viros. 
 In gradibus sedit populus de caespite factis, 
 
 Qualibet hlrsutas fronde tegente comas. 10 
 
 Eespiciunt, ocullsque notant sibi quisque puellam 
 
 Quam velit ; et tacito pectore multa movent. 
 In medio plausu (plausus tune arte carebat) 
 
 Rex populo praedae slgna petenda dedit. 
 Protinus exsiliunt, animum clamore fatentes, 15 
 
 Virginibus cupidas iniciuntque manus. 
 Ut fugiunt aquilas, timidissima turba, columbae, 
 
 Utque fugit vlsos agna novella lupos, 
 Sic illae timuere viros sine more ruentes ; 
 
 Constitit in nulla, qui fuit ante, color. 20 
 
 Intumuere Cures et quos dolor attigit idem; 
 
 Turn primum generis intulit arma socer. 
 lamque fere raptae matrum quoque nomen habebant, 
 
 Tractaque erant longa bell a propinqua mora : 
 
 15. quod in animo habent clamore ostendunt. 
 19. sine more: niodo parum decoro. 
 21. Cures : nomen oppidT pro populo est. 
 
10 PKIMA PAES, 
 
 Conveniunt nuptae dictam lunonis in aedem, 25 
 
 Quas inter sic est Hersilia Orsa loqul: 
 '0 pariter raptae quoniam hoc commune tenemus 
 
 Non ultra lente" possumus esse piae. 
 Stant aciss : sed utra dl sint pro parte rogandl, 
 
 Eligite: hinc coniunx, hinc pater arma tenet. 30 
 Quaerendum est, viduae fieri malimus, an orbae. 
 
 Consilium vobls forte piumque dab5.' 
 Consilium dederat ; parent, crlnesque resolvunt, 
 
 Maestaque funerea corpora veste tegunt. 
 lam steterant acies ferro mortlque paratae, 36 
 
 lam lituus pugnae signa daturus erat, 
 Cum raptae veniunt inter patresque virosque, 
 
 Inque sinu natos, pTgnora cara, tenent. 
 Ut medium campl scissls tetigere capillls, 
 
 In terram posito procubuere genu : 40 
 
 Et quasi sentlrent, blando clfimore nepotes 
 
 Tendebant ad avos bracchia parva suos. 
 Qul poterat, clamabat avum, tune d^nique vlsum, 
 
 Et qul vix poterat, posse coactus erat. 
 Tela virls animlque cadunt, gladilsque remotls 45 
 
 Dant socerl generis accipiuntque manus ; 
 Laudatasque tenent natas, scutoque nepotem 
 
 Fert avus. Hie scutl dulcior usus erat. 
 
 Fasti iii. 187-96. 
 
 ArsAmat. i. 101-2, 107-10, 113-20. 
 Fasti iii. 201-28. 
 
RES ROMAN AE 11 
 
 3. TARQUINI REGIS FRAUS. 
 
 Tarquinius Superbus, rex ultimus Romanorum, cum Gabios, 
 urbem baud procul Roma distantem, armis capere non Cosset, 
 earn dolo in potestatem suam redigere constituit. Itaque Sex- 
 tum filium suum misit, qul animos Gabmorum sibi conciliaret. 
 Quos cum fraude conciliasset, Sextus a pat re mandatis occultis 
 doctus, quomodo Gabios everteret, populo incauto persuasit ut 
 principes proditionis insimulatos occlderet. Qua re ducibus 
 privata urbs in potestatem Romanorum redacta est. 
 
 Ultima Tarquinius Romanae gentis habebat 
 
 E^gna, vir iniustus, fortis ad arma tamen. 
 Csperat hie alias, alias 6verterat urbes, 
 
 Et Gabios turpl fecerat arte suos. 
 Namque trium minimus, proles manife"sta Superbl, 5 
 
 In medios hostss nocte silente venit. 
 Nudarant gladios : ' Occldite ' dlxit ' inermem, 
 
 Hoc cupiant fratrss Tarquiniusque pater, 
 Qul mea'crudell laceravit verbere terga.' 
 
 Dicere ut hoc posset, verbera passus erat. 10 
 
 Luna fuit : spectant iuvenem, gladiosque recondunt, 
 
 Tergaque, deducts, veste, notata vident : 
 Flent quoque, et, ut secum tueatur bella, precantur. 
 
 Callidus Tgnarls adnuit ille virls. 
 lamque potens, misso genitorem appellat amlco, 1& 
 
 Perdendl Gabios quod sibi monstret iter. 
 Hortus odoratis suberat cultissimus herbls, 
 
 Sectus humum rlvo lene sonantis aquae. 
 Illic Tarquinius mandata latentia natl 
 
 Accipit, et virga Mia summa metit. 20 
 
 Nuntius ut rediit, decussaque lllia dlxit, 
 
 Fllius 'Agnosco iussa parentis' ait. 
 Nee mora, prlncipibus caesis ex urbe Gabma, 
 
 Traduntur ducibus moenia nuda suls. 
 
 Fasti ii. 687-710. 
 
12 PKIMA PAES 
 
 4. MATEONA EOMANA. 
 
 Duces Romanorum, dum Ardeam urbem Rutuloruni in ora TuscT 
 Maris sitam obsident, de virtu tibus uxorum suarum disputant. 
 Mox ut rem iudicent, inopinati uxores visunt. Unam Lucretiam, 
 Collatim uxorem, opera domestica curantem inveniunt. 
 
 Cingitur interea Eomanis Ardea signls, 
 
 Et patitur longas obsidione moras. 
 Dum vacat, et metuunt hostes committere pugnam, 
 
 Luditur in castrls ; otia miles agit. 
 Tarquinius iuvenis socios dapibusque meroque 5 
 
 Accipit ; ex illls rexque creatus ait : 
 'Dum nos sollicitos pigro tenet Ardea bello 
 
 Nee sinit ad patrios arma referre deos, 
 Ecquid in officio torus est socialis? Et ecquid 
 
 Coniugibus nostrls mutua cura sumus?' 10 
 
 Quisque suam laudat ; studiis certamina crescunt ; 
 
 Et fervet multo linguaque corque mero. 
 Surgit cui dederat clarum Collatia nomen ; 
 
 1 Non opus est verbls, credite rebus,' ait, 
 ^ Nox superest ; tollamur equls, Urbemque petamus ! ' 15 
 
 Dicta placent ; frenls impediuntur equT. 
 Pertulerant dominos : regalia protinus illl 
 
 Tecta petunt ; custos in fore nullus erat. 
 Ecce nurum regis fusis per colla coronis 
 
 Inveniunt posito pervigilare mero. 20 
 
 Inde cito passu petitur Lucretia : nebat, 
 
 Ante torum calathl lanaque mollis erat. 
 Lumen ad exiguum famulae data pensa trahebant : 
 
 Inter quas tenul sic ait ipsa sono: 24 
 
 ' Mittenda est domino nunc, nunc properate, puellae ! 
 
 Quamprlmum nostra facta lacerna manu. 
 
 3. vacat : belluni intermittitur, nihil agitur. 
 10. nos uxoribus, uxores nobis curae sunt. 
 15. nox superest: nox nondum acta est. 
 
RES EOMANAE 13 
 
 Quid tarn en audltis ? Nam plura audlre potestis : 
 
 Quantum de bello dlcitur esse super? 
 Postmodo victa cades ! Melioribus, Ardea, restas ! 
 
 Improba, quae nostros cogis abesse viros. 30 
 
 Sint tantum reduces ! Sed enim temerarius ille 
 
 Est meus, et stricto qualibet ense ruit. 
 Mens abit et morior, quotiens pugnantis imago 
 
 Me" subit, et gelidum pectora frlgus habet.' 
 Desinit in lacrimas, intentaque flla remittit, 35 
 
 In gremio voltum deposuitque suum. 
 Hoc ipsum decuit : lacrimae decuere pudlcae, 
 
 Et facie"s animo dignaque parque fuit. 
 4 Pone metum, venio ! ' coniunx ait ; ilia revlxit, 
 
 Deque virl collo dulce pependit onus. 40 
 
 Fasti ii. 721-60. 
 
 5. PABIOEUM PIETAS. 
 
 A.v.c. CCLXXVII Romanis bellum fuit in Veientes, quae gens 
 Veils, in urbe Etriiriae, quattuordecim milia a Roma distante, 
 habitabant. Quod bellum gens Fabia, quia elves aliis bellis 
 district! erant, privato sumptu suscepit. Et primum quidem 
 Fabii reni prospere gerebant : aliquando tamen Veientes in- 
 sidiis baud procul a Veils ad Cremeram flumen factis Romanos 
 onines praeter unum trucidarunt. 
 
 Haec fuit ilia dies, in qua Veientibus armls 
 
 Ter centum Fabii ter cecidere duo. 
 Una domus vires et onus suscsperat Urbis: 
 
 Sumunt gentiles arma professa mantis. 
 Egreditur castrls miles generosus ab Tsdem, 5 
 
 E quls dux fieri quilibet aptus erat. 
 
 32. qualibet: ubique vel in omnes partes. 
 4. professa: sensti passwo, arma quae ipsT sponte sua pro- 
 miserant 
 
14 PElMA PARS 
 
 Ut celerl passu Cremeram tetigere rapacem 
 
 Turbidus hibernls ille fluebat aquls 
 Castra locD ponunt: destrictls ensibus ipsl 
 
 Tyrrhenum valido Marte per agmen eunt; 10 
 
 Non aliter, quam cum Libyca de rupe leones 
 
 Invadunt sparsos lata per arva greges. 
 Diffugiunt hostes, inhonestaque volnera tergO 
 
 Accipiunt: Tusco sanguine terra rubet. 
 Sic iterum, sic saepe cadunt ; ubi vincere aperte 16 
 
 Non datur, insidias armaque tecta parant. 
 Campus erat, camp! claudebant ultima colles 
 
 Silvaque montanas occulere apta feras ; 
 In medio paucos armentaque rara relinquunt, 
 
 Cetera virgultis abdita turba latet. 20 
 
 Ecce velut torre"ns undls pluvialibus auctus 
 
 Aut nive, quae zephyro victa tepente fluit, 
 Per sata perque vias fertur, nee, ut ante solebat, 
 
 Elparum clausas margin e flnit aquas : 
 Sic Fabil vallem latls discursibus implent, 26 
 
 Quodque vident, sternunt: nee metus alter inest. 
 Quo ruitis, generosa domus? Male creditis hostl. 
 
 Simplex nobilitas, perfida tela cave ! 
 Praude perit virtus: in apertos undique eampos 
 
 Pr5siliunt hostes et latus omne tenent. 30 
 
 Quid faciant pauci contra tot mllia fortes? 
 
 Quidve, quod in misero tempore restet, adest? 
 Slcut aper, longe" silvls Laurentibus actus, 
 
 Fulmineo celeres dissipat ore canes, 
 Mox tamen ipse perit, sic non moriuntur inultl, 35 
 
 Volneraque alterna dantque feruntque manu. 
 Una dies Fabios ad bellum mlserat omnes, 
 
 Ad bellum niissOs perdidit una dies. 
 
 Fasti ii. 195-200, 205-36. 
 
 10. Marte : armis, cf. vario Marte, aequo Marte. 
 27. Poeta Fabios adloquitur. 
 
 malecreditis: male facitis quod tarn perfidis creditis. 
 
EES EOMANAE 15 
 
 6. LUPA NUTEIX. 
 
 Rhea Silvia iussu Amuli, patrui sui, virgo Vestalis facta est. 
 Romulum Remumque, quos Silvia peperit, Amulius in Tiberim 
 flumen demitti iussit. Mox in ripam proiectos lupa sub arbore 
 quam poster! Ruminam vel Romulam dicebant, aluisse dicitur. 
 Sub monte Palatmo antrum fuit quod Lupercal vocabant. Hoc 
 in antrum Idibus Februariis Lupercales, sacerdotes antiquissimi, 
 ad Lupercalia agenda conveniebant. Hi per urbem currentes, 
 si quae feminae obviam ierant, eas verberibus e pellibus victi- 
 marum factis tangebant. Quae tangebantur, els plures liberi 
 fieri credebantur. 
 
 Porsitan et quaeras, cur sit locus ille Lupercal, 
 
 Quaeve diem tali nomine causa notet. 
 Silvia Vestalis caelestia semina partu 
 
 Ediderat, patruo rSgna tenente suo. 
 Is iubet auferrT parvOs et in amne necarl. 5 
 
 Quid facis ? Ex istls Eomulus alter erit ! 
 Inssa recusantes peragunt lacrimosa ministri, 
 
 Flent tamen, et geminos in loca iussa ferunt. 
 Albula, quern Tiberim mersus Tiberlnus in undls 
 
 Eeddidit, hlbernis forte tumebat aquis. 10 
 
 Hie, ubi nunc fora sunt, lintre"s errare videres, 
 
 Quaque iacent valles, Maxime Circe, tuae. 
 Hoc ubi ve"n6runt neque enim procsdere possunt 
 
 Longius ex illis unus et alter ait: 
 ' At quam sunt similes ! At quam formosus uterque ! 15 
 
 Plus tamen ex illis iste vigoris habet. 
 Si genus arguitur voltu, nisi fallit imago, 
 
 Nescio quern venis suspicor esse deum. 
 At siquis vestrae deus esset originis auctor, 
 
 In tarn praecipiti ternpore ferret opem : 20 
 
 Ferret opem certe, si non ope mater eg6ret, 
 
 Quae facta est uno mater et orba die. 
 
 18. nescio quern: aliquem, quis autem sit nescio. 
 
16 PRIM A PARS 
 
 Nat a simul, moritura simul, simul ite sub undas 
 
 Corpora ! ' Desierat, deposuitque sinu. 
 Vagierunt ambo pariter : sensisse putarss. 26 
 
 Hi redeunt udls in sua tecta genls. 
 Sustinet impositos summa cavus alveus unda. 
 
 Heu quantum fati parva tabella tulit ! 
 Alveus in llmo silvis appulsus opacls 
 
 Paulatim fluvio deficiente sedet. 30 
 
 Arbor erat: remanent vestigia, guaeque vocatur 
 
 Rtimina nunc flcus, Romula flcus erat. 
 Venit ad expositos mlrum ! lupa feta gemellos. 
 
 Quis cr^dat pueris non nocuisse feram? 34 
 
 Non nocuisse parum est, prodest quoque : quos lupa ntitrit, 
 
 Perdere cognatae sustinuere manus. 
 Constitit, et cauda teneris blandltur alumnis, 
 
 Et fingit lingua corpora blna sua. 
 Marte satos sclres : timor afuit. Ubera ducunt, 
 
 Nee sibi promissl lactis aluntur ope. 40 
 
 Ilia loco nOmen fecit, locus ipse Lupercls. 
 
 Magna datl nutrix praemia lactis habet. 
 
 Fasti ii. 381-422. 
 
 25. put ares : putare poteras ; cf. 1. 39 scires. 
 
RES ROMANAE 17 
 
 7. AURI SACRA FAMES. 
 
 Saturnus lovis pater, cum a filio regno pulsus in Italiam 
 venisset, ibi temporibus antiquis regnasse dicitur : eo regnante 
 omnes fama est parvo contentos nee divitiarum cupidos fuisse. 
 
 Vix ego Saturno quemquam regnante videbam, 
 
 Cuius non animo dulcia lucra forent. 
 Tempore crsvit amor, qul nunc est summus, habendl: 
 
 Vix ultra, quo iam progrediatur, habet. 
 Pluris opes nunc sunt, quam prisci temporis annls, 5 
 
 Dum populus pauper, dum nova Roma f uit : 
 Dum casa Martigenam capiebat parva Quirlnum, 
 
 Et dabat exiguum fluminis ulva torum. 
 luppiter angusta vix totus stabat in aede, 
 
 Inque lovis dextra fictile fulmen erat. 10 
 
 Frondibus ornabant quae nunc Capitolia gemmTs, 
 
 Pascebatque suas ipse senator oves : 
 Nee pudor, in stipula placidam cepisse quietem 
 
 Et faenum capiti supposuisse, fuit. 
 lura dabat populls positO modo praetor aratro, 15 
 
 Et levis argenti lammina crimen erat. 
 At postquam fortuna loci caput extulit huius, 
 
 Et tetigit summo vertice Roma deos, 
 Cr6v6runt et opes et opum furiosa cupldo, 
 
 Et, cum possideant plurima, plura petunt. 20 
 
 Fasti i. 193-212. 
 
 4. tarn longe est progressus ut longius progredi vix possit. 
 9. tarn angusta erat aedes ut totum lovis signum vix caperet. 
 16. si cui vel minimum argenti pondus erat, arrogantiae 
 eum accusabant. 
 
 127.5 
 
SECUNDA PAES 
 
 RES FABULOSAE 
 
 1. AEION. 
 
 Arion, in Lesbo natus, poeta fidicenque insignissimus A. v. c. 
 cxxx floruit. Cum e Sicilia Corinthum rediens dona multa et 
 pretiosa secum ferret, nautae necandi eius consilium inierunt. 
 Arion cum carmen lacrimabile fidibus cecinisset, in mare se 
 deiecit, ibique a delphine (is autem est piscis magno corpore, 
 ingenio miti) in tergum receptus Corinthum incolumis advenit. 
 Cum baud ita multo post nautae quoque adessent, Periander, 
 rex Corintbiorum, eos rogavit, ubi esset Arion : responderunt 
 se eum in Sicilia rellquisse : cum autem Arion subito els ante 
 oculos adesset, metu perculsi rem totam confess! sunt. Del- 
 phma luppiter in caelum sublatum in sidus vertit. 
 
 QUOD mare non novit, quae nescit Arlona tellus? 
 
 Carmine currentes ille tenebat aquas : 
 Saepe sequens agnam lupus est a voce retentus, 
 
 Saepe avidum fugiens restitit agna lupum: 
 Saepe canes leporesque umbra cubuere sub una, 5 
 
 Et stetit in saxo proxima cerva leae: 
 Et sine lite loquax cum Palladis alite cornlx 
 
 Sedit, et accipitrt iuncta columba fuit. 
 Cynthia saepe tuls fertur, vocalis Arion, 
 
 Tamquam fraternls obstipuisse modls. 10 
 
 Nomen Arlonium Siculas impleverat urbe"s, 
 
 Captaque erat lyricls Ausonis ora sonis. 
 Inde domum repetens puppem conscendit Arion, 
 
 Atque ita quaesltas arte ferebat op6s. 
 
RES FABULOSAE 19 
 
 Forsitan, infellx, ventos undasque timelbas: 15 
 
 At tibi nave tua tutius aequor erat. 
 Namque gubernator destricto constitit ense 
 
 Ceteraque armata conscia turba manu. 
 Quid tibi cum gladio ? Dubiam rege, navita, puppem ! 
 
 Non haec sunt digitls arm a tenenda tuls. 20 
 
 Ille, metu viduus, ; Mortem non deprecor' inquit 
 
 *Sed liceat sumpta pauca referre lyra.' 
 Dant veniam, rldentque moram ; capit ille coronam, 
 
 Quae possit crlnes, Phoebe, decere tuos : 
 Induerat Tyrio bis tinctam murice pallam: 25 
 
 Reddidit icta suos pollice chorda sonos, 
 Flebilibus numeris velutl canentia dura 
 
 Traiectus pinna tempora cantat olor. 
 Protinus in medias ornatus desilit undas, 
 
 Spargitur impulsa caerula puppis aqua. 30 
 
 Inde fide maius tergo delphlna recurvo 
 
 Se memorant onerl supposuisse novo. 
 Ille sedens citharamque tenet, pretiumque vehendl 
 
 Cantat, et aequoreas carmine mulcet aquas. 
 Dl pia facta vident: astris delphlna recepit 35 
 
 luppiter et stellas iussit habere novem. 
 
 Fasti ii. 83-118. 
 
 28. traiectus tempora : cui tempora sagitta transfixa sunt. 
 
20 SECUNDA PARS 
 
 2. ARS DAEDALEA. 
 
 Daedalus, vir ingeniosissimus, ob hominem Athenis occisum 
 ad Minoein, regem Cretensium, perfugit. Ibi, ut celaret Mmo- 
 taurum, monstrum e tauro et homine mixtum, quern Pasiphae 
 uxor Minois peperit, labyrinthum, quern vocant, multis errori- 
 bus convolutum aedificavit. Quainobrem iratus Minos Daedalum 
 abire prohibuit. Itaque Daedalus alas fecit, quibus ipse curn 
 Icaro fTlio suo per aera avolaret. 
 
 Ingenium mala saepe movent ; quis crederet umquam 
 
 Aerias hominem carpere posse vias? 
 Daedalus ut clausit conceptum crlmine matris 
 
 Semibovemque virum semivirumque bovem, 
 ^Sit modus exilio,' dixit, ^iustissime Minos, 5 
 
 Accipiat cineres terra paterna meos. 
 Et quoniam in patria, fatls agitatus inlquis, 
 
 Vlvere non potul, da mihi posse morl. 
 Da reditum puero, senis est si gratia vllis: 
 
 Si non vis puero parcere, parce sen!.' 10 
 
 Dlxerat haec ; sed et haec et multo plura licebat 
 
 Dlcere ; regressus non dabat ille viro. 
 Quod simul ac sensit, * Nunc, nunc, o Daedale,' dlxit, 
 
 ^Materiam qua sis ingeniosus habes.' 
 Remigium volucrum disponit in ordine pinnas, 15 
 
 Et leve per llnl vincula nectit opus ; 
 Imaque pars cerls astringitur Igne solutls, 
 
 Flnltusque novae iam labor artis erat. 
 Tractabat ceramque puer pinnasque renldens, 
 
 Nescius haec umerls arma parata suls. 20 
 
 Cui pater, ' His ' inquit ' patria est adeunda carlnls, 
 
 Hac nobis Minos effugiendus ope. 
 Me pinnls sectare datls, ego praevius ibo ; 
 
 Sit tua cura sequl, me duce tutus eris.' 
 
 1. quis crederet? : quis credere potuit ? 
 
KES FABULOSAE 21 
 
 Dum monet, aptat opus puero, monstratque moveTl, 25 
 
 Erudit Infirmas ut sua mater aves. 
 Inde sibi factas umerls accommodat alas, 
 
 Perque novum timide corpora llbrat iter. 
 lamque volaturus parvo dedit oscula nato, 
 
 Nee patriae lacrimas continuere genae. 30 
 
 Monte minor collis campls erat altior aequls: 
 
 Hinc data sunt miserae corpora blna fugae. 
 Et movet ipse suas, et natl respicit alas 
 
 Daedalus, et cursus sustinet usque suos. 
 lamque novum delectat iter, positoque timore 35 
 
 Icarus audacl fortius arte volat. 
 Turn puer, incautls nimium tenierarius annls, 
 
 Altius egit iter, deseruitque patrem. 
 Vincla labant, et cera deo propiore liquescifc, 
 
 Nee tenues ventos bracehia mota tenent. 40 
 
 Territus a summo despexit in aequora caelo : 
 
 Nox oculls pavido venit oborta metu. 
 Tabuerant cerae ; nudos quatit ille lacertos, 
 
 Et trepidat, nee quo sustineatur habet. 
 Decidit, atque cadens i Pater, o pater, auferor ' inquit ; 
 
 Clauserunt virides ora loquentis aquae. 46 
 
 At pater infellx, nee iam pater, ' Icare,' clamat, 
 
 ' Icare,' clamat, 'ubi es, quove sub axe volas?' 
 i Icare ' clamabat, pinnas aspexit in undls. 
 
 Ossa tegit tellus. Aequora nomen habent. 50 
 
 Ars Amdtoria ii. 43-4, 23-34, 45-52, 57-8, 65-76, 83-96. 
 
 50. Aequora: rnare Tcarium. 
 
SECUNDA PAES 
 
 3. PYLADIS ET OEESTAE AMOK MIKUS. 
 
 Duin classis Graecorum, iam Troiain Agamemnone duce pro- 
 fectura, Aulide ventTs adversis retinetur, Calchas vates Aga- 
 memnonem monet flliam suam Iphigemam Dianae immolandam 
 esse. In medio sacrificandi ritu Diana abreptam puellam ad 
 Tauros abstulit. Ea gens rege Thoante ad oram paludis Maeo- 
 tidis, qui est sinus Euxini Maris, habitabat. Genti barbarae 
 mos erat advenas Dianae immolare : quos IphigenTa, Dianae 
 sacerdos facta, immolabat. Aliquot post anms Orestes Aga- 
 memnonis filius a Furils ob matrem suam occisam in exilium 
 actus, Tauros cum Pylade, amlco suo, ventis adversis appulsus est, 
 
 Est locus in Scythia, Tauros dlxere priores, 
 
 QuT Getica longe non ita dlstat humo. 
 Hac ego sum terra patriae nee paenitet ortus : 
 
 Consortem Phoebl gens colit ilia deam. 
 Templa manent hodie vastls innlxa columnls, 5 
 
 Perque quater denos itur in ilia gradus. 
 Fama refert illic slgnum caeleste fuisse: 
 
 Quoque minus dubites, stat basis orba dea: 
 Araque, quae fuerat natura Candida saxl, 
 
 Decolor adfuso tlncta cruore rubet. 10 
 
 Femina sacra facit taedae non nota iugall, 
 
 Quae superat Scythicas nobilitate nurus. 
 Sacrificl genus est, sic mstituere priores, 
 
 Advena virgineo caesus ut ense cadat. 
 Eegna Thoans habuit Maeotide clarus in ora, 15 
 
 Nee fuit Euxlnls iiotior alter aquls. 
 Sceptra tenente illo liquidas fecisse per auras 
 
 Nescio quam dlcunt Iphigeman iter, 
 Quam levibus ventis sub nube per aera vectam 
 
 Creditur his Phoebe deposuisse locis. 20 
 
 6. itur : usu impersonal^ eunt. 
 
RES FABULOSAE 23 
 
 Praefuerat templo multos ea rite per annos, 
 
 Invlta peragens trlstia sacra manu, 
 Cum duo velifera iuvenes venere carma, 
 
 Presseruntque suo lltora nostra pede. 
 Par fuit his aetas et amor, quorum alter Orestes, 25 
 
 Ast Pylades alter. Nomina fama tenet. 
 Protinus immltem Triviae ducuntur ad aram, 
 
 Evinctl geminas ad sua terga manus. 
 Spargit aqua captos lustrall Graia sacerdos, 
 
 Ambiat ut fulvas Tnfula longa comas. 30 
 
 Dumque parat sacrum, dum velat tempora vittls, 
 
 Dum tardae causas invenit ipsa morae, 
 * Non ego crudelis, iuvenes : Ignoscite ! ' dlxit 
 
 6 Sacra suo facio barbariora loco. 
 Rltus is est gentis. Qua vos tamen urbe venltis? 35 
 
 Quodve parum fausta puppe petistis iter ? ' 
 Dlxit : et audlto patriae pia nomine virgo 
 
 Consortes urbis comperit esse suae. 
 i Alteruter nostrls ' inquit ( cadat hostia sacrls : 
 
 Ad patrias sedes nuntius alter eat.' 40 
 
 Ire iubet Pylades carum periturus Orestem, 
 
 Hie negat; inque vices pugnat uterque morT. 
 Exstitit hoc unum, quo non convenerit illls, 
 
 Cetera par concors et sine lite fuit. 
 Dum peragunt iuvenes pulchrl certamen amoris, 45 
 
 Ad fratrem scrlptas exarat ilia notas. 
 Ad fratrem mandata dabat ; cuique ilia dabantur 
 
 (Humaiios casus aspice !) frater erat. 
 Nee mora, de templo rapiunt simulacra Dianae, 
 
 Clamque per immensas puppe feruntur aquas. 50 
 
 Mir us amor iuvenum, quamvls abiere tot annl, 
 
 In Scythia magnum nunc quoque nonien habet. 
 
 Ex Ponto in. ii. 45-96. 
 43. de hac re una non consenserunt. 
 
24 SECUNDA PAES 
 
 4. HERCULIS ET CACI CEKTAMEN. 
 
 Hercules, lovis filius, cum multos alios labores perfecit, turn 
 boves quosdam Geryoni, monstro cuidani tricorpori Erytheae 
 insulae Hispaniensis_ incolae, abreptas in Italiam egit. Cum 
 autem Romae apud Evandrum Tegea, ex urbe Arcadiae, exulan- 
 tem noctem ageret, Cacus Volcani filius, homo corpore immani, 
 ingenio inhuinano, tauros duos in cavernam suam abstraxit. 
 Cum Hercules mugitu taurorum audito rem intellexisset, Caeuin 
 manibus consertis interf ecit. Mox ararn in ea parte ubi postea 
 fuit Forum Boarium, baud procul a Tiberl, posuit. 
 
 Ecce bov^s illuc Erytheidas applicat 
 
 Emensus long! claviger orbis iter. 
 Dumque huic hospitium domus est Tegeaea, vagantur 
 
 Incustodltae laeta per arva boves. 
 Mane erat : excussus somno Tlrynthius actor 5 
 
 De numero tauros sentit abesse duos. 
 Nulla videt quaerens tacit! vestigia furtl : 
 
 Traxerat aversos Cacus in antra feros, 
 Cacus, Aventlnae tinior atque infamia silvae, 
 
 Non leve flnitimis hospitib usque nialum. 10 
 
 Dlra viro facies, vires pro corpore, corpus 
 
 Grande : pater monstri Mulciber huius erat : 
 Proque domo longls spelunca recessibus ing^ns 
 
 Abdita, vix ipsis invenienda fens. 
 Ora super postes afflxaque bracchia pendent, 15 
 
 Squalidaque humams ossibus albet humus. 
 Servata male parte bourn love natus ablbat : 
 
 Mugltum rauco furta dedere sono. 
 ^Accipio revocamen' ait, vocemque secutus 
 
 Impia per silvas victor ad antra venit. 20 
 
 Ille aditum fractl praestruxerat obice montis, 
 
 Vix iuga movissent quinque bis illud opus. 
 
 12. Mulciber: Vplcanus. 
 
 17. male servare idem est quod non servare vel amittere. 
 
EES FABULOSAE 25 
 
 Nititur hie umerls caelum quoque sederat illis 
 
 Et vastum motu collabefactat onus. 
 Quod simul eversum est, fragor aethera terruit ipsum, 25 
 
 Ictaque subsedit pondere molis humus. 
 Prima movet Cacus collata proelia dextra, 
 
 Kemque ferox saxis stlpitibusque gerit. 
 Quls ubi nil agitur, patrias male fortis ad arts 
 
 Confugit, et flammas ore sonante vomit. 30 
 
 Quas quotiens proflat, splrare Typhoea credas 
 
 Et rapid um Aetnaeo fulgur ab igne iacl. 
 Occupat Alcldes, adductaque clava trinodis 
 
 Ter quater adversl sedit in ore virl. 
 Ille cadit, mixtosque vomit cum sanguine fumos, 35 
 
 Et lato moriens pectore plangit humum. 
 Immolat ex illls taurum tibi, luppiter, unum 
 
 Victor, et Evandrum ruricolasque vocat. 
 Constituitque sibl, quae Maxima dlcitur, aram, 
 
 Hie ubi pars Urbis de bove nomen habet. 40 
 
 Fasti i. 543-82. 
 
 5. ABEEPTA PEESEPHONE. 
 
 Persephonen vel Proserpinam, Cereris deae, cui frumenta 
 agrique cultura curae erant, filiam, dum flores Hennae in urbe 
 Siciliae legit, patruus Pluto, qui in inferis regnabat, abripuit 
 ut sibi nuberet. 
 
 Terra tribus scopulls vastum procurrit in aequor 
 
 Trmacris, a positu nomen adepta loci, 
 Grata domus Cererl. Multas ea possidet urbes, 
 
 In quibus est culto fertilis Henna solo. 
 Frlgida caelestum matres Arethusa vocarat: 5 
 
 Venerat ad sacras et dea flava dapes. 
 
 31. credas: credere possis. 
 
 2. Sicilia Tiinacris vocatur quod tria promunturia habet. 
 
26 'SECUNDA PARS 
 
 Filia, consuetis lit erat comitata puellis, 
 
 Errabat nudo per sua prata pede. 
 Valle sub umbrosa locus est aspergine multa 
 
 Uvidus ex alto desilientis aquae. 10 
 
 Tot fuerant illlc, quot habet natura, colored, 
 
 Plctaque dissimill flore nitebat humus. 
 Quam simul aspexit, ' Comites, accedite ! ' dixit 
 
 6 Et mecum plenos flore referte sinus ! ' 
 Praeda puellares animos prolectat inanis, 15 
 
 Et non sentltur sedulitate labor. 
 Haec implet lento calathos e vTmine nexos, 
 
 Haec gremium, laxos degravat ilia sinus. 
 Ilia legit calthas, huic sunt violaria curae, 
 
 Ilia papavereas subsecat ungue comas : 20 
 
 Has, hyacinthe, tenes ; illas, amarante, moraris : 
 
 Pars thyma, pars casiam, pars meliloton amant. 
 Plurima lecta rosa est ; sunt et sine nomine flores. 
 
 Ipsa crocos tenues llliaque alba legit. 
 Carpendl studio paulatim longius itur, 25 
 
 Et dominam casu nulla secuta comes. 
 Hanc videt et vlsam patruus velociter aufert, 
 
 Regnaque caeruleis in sua portat equis. 
 Ilia quidem clamabat ' lo, carissima mater, 
 
 Auferor ! ' ipsa suos abscideratque sinus : 30 
 
 Panditur interea Dltl via, namque diurnum 
 
 Lumen inassuetl vix patiuntur equi. 
 At chorus aequalis, cumulatae flore ministrae, 
 
 6 Persephone,' clamant * ad tua dona venl!' 
 Ut clamata silet, montes ululatibus implent, 35 
 
 Et feriunt maestae pectora nuda mantis. 
 Attonita est plangore Ceres modo venerat Hennam 
 
 Nee mora, * Me miseram ! filia ' dixit ' ubi est ? ' 
 Mentis inops rapitur, quales audlre solemus 
 
 Threlcias fusls maenadas ire comls. 40 
 
RES FABULOSAE 27 
 
 Ut vitulo mugit sua mater ab ubere rapto, 
 
 Et quaerit fetus per nemus omne suos: 
 Sic dea nee retinet gemitus, et concita cursu 
 
 Fertur, et e campis incipit, Henna, tuls. 
 Inde puellaris nacta est vestigia plantae, 45 
 
 Et pressam noto pondere vidit humum ; 
 Forsitan ilia dies erroris summa fuisset, 
 
 Si non turbassent slgna reperta sues. 
 
 Fasti iv. 419-66. 
 
 6. TLEPOLEMl SANATIO. 
 
 Ceres dum filiam suam quaerit, per multas terras errat : po- 
 stremo Eleusma, ad urbein Atticae, advenit : hie regnat Celeus, 
 cui uxor est Metamra, filius Tlepolemus. Quern ut immortalem 
 redderet, Ceres manibus perinulsum, cum carmina divlna ceci- 
 nisset, in ignem posuit. Mater autem Tlepolemi perterrita 
 obstitit quominus dea rem perficeret. Itaque Tlepolemus non 
 factus est immortalis, postea autem Cerere docente homines 
 ad agros colendos instituisse dicitur. Eleusine sollennia Cereris, 
 quae mysteria vocabantur, florentibus Grraecis Romanisque age- 
 bantur, multique els e multis gentibus intererant. 
 
 Hie prlmum sedit gelido maestissima saxo : 
 
 Illud Cecropidae nunc qaoque Trlste vacant. 
 Sub love duravit multis immota diebus, 
 
 Et lunae patiens et pluvialis aquae. 
 Fors sua cuique loco est. Quo nunc Cerealis Eleusin 5 
 
 Dicitur, hoc Celel rura fuere senis. 
 I lie domum gland es excussaque mOra rubetls 
 
 Portat, et arsuris arida llgna focls. 
 Filia parva duas redigebat rupe capellas, 
 
 Et tener in cunis filius aeger erat. 10 
 
 3. sub love: sub caelo aperto. 
 
28 SECUNDA PARS 
 
 ' Mater ! ' ait virgo mota est dea nomine matris 
 
 ' Quid facis in soils incomitata locis ? ' 
 Kestitit et senior, quamvls onus urget, et orat, 
 
 Tecta suae subeat quantulacumque casae. 
 Ilia negat. Simularat anum, mitraque capillos 15 
 
 Presserat. Instant! talia dicta refert : 
 i Sospes eas, semperque parens ! niihi fllia raptu est. 
 
 Heu ! melior quanto sors tua sorte mea est.' 
 Dixit, et ut lacrimae neque enim lac'rimare deorum est 
 
 Decidit in tepidos lucida gutta sinus. 20 
 
 Flent pariter molles animls virgoque senexque ; 
 
 E quibus haec iusti verba fuere senis : 
 4 Sic tibi, quam raptam quereris, sit fllia sospes, 
 
 Surge, nee exiguae despice tecta casae.' 
 Cui dea ' Due ! ' inquit f sclsti, qua cogere posses ' ; 25 
 
 Seque levat saxo, subsequiturque senem. 
 Dux comitl narrat, quam sit sibi fllius aeger, 
 
 Nee capiat somnos invigiletque malls. 
 Ilia soporiferum, parvos initura penates, 
 
 Colligit agrestl lene papaver humo. 30 
 
 Dum legit, obllto fertur gustasse palato, 
 
 Longamque imprudens exsoluisse famem. 
 Quae quia prlncipio posuit ieiunia noctis, 
 
 Tempus habent mystae sidera visa cibl. 
 Llmen ut intravit, luctus videt omnia plena, 35 
 
 lam spes in puero nnlla salutis erat. 
 Matre salutata mater Metanira vocatur 
 
 lungere dlgnata est os puerile suo. 
 Pallor abit, subitasque vident in corpore vires: 
 
 Tantus caelesti venit ab ore vigor. 40 
 
 14. quantulacumque: quamvls parva si nt. 
 
 15. se anum esse simularat. 
 
 34. mystis turn piimum cibum capere licet, cum sidera 
 vident. 
 
RES FABULOSAE 29 
 
 Tota domus laeta est: hoc est, materque paterque 
 
 Nataque : tres illi tota fuere domus. 
 Mox epulas ponunt, liquefacta coagula lacte 
 
 Pomaque et in ceris aurea mella suls. 
 Abstinet alma Ceres, somnlque papavera causas 45 
 
 Dat tibi cum tepido lacte bibenda, puer. 
 Noctis erat medium placidlque silentia somnT: 
 
 Triptolemum gremio sustulit ilia suo, 
 Terque manu permulsit eum, tria carmina dlxifc, 
 
 Carmina mortal! non referenda sono, 50 
 
 Inque foco corpus puerl vlvente favilla 
 
 Obruit, humanum purget ut Ignis onus. 
 Excutitur somno stulte pia mater, et amens 
 
 6 Quid facis ? ' exclamat, membraque ab Igne rapit. 
 Cui dea * Dum non es ', dlxit ' scelerata f uistl : 55 
 
 Irrita materno sunt mea dona metu. 
 Iste l^uidem mortal! s erit : sed primus arabit 
 
 Et seret et culta praemia toilet humo.' 
 
 Fasti iv. 503-60. 
 
TEKTIA PARS 
 
 RES HUMANAE 
 
 1. MOBILIS HEU FOKTUNA. 
 
 Poeta Roma, ubi per multos annos omnibus rebus florebat, 
 in exilium pulsus multis exemplis docet quam sit instabilis 
 Fortuna. 
 
 Croesus, rex Lydorum, cum Cyro Medorum regi A. V. c. CCVII 
 bellum intulisset, ab eo victus regnoque privatus est. 
 
 Dionysius Minor Syracusanorum tyrannus A.V. C. CCCXCVi 
 regno pulsus Corinth! quaestu humillimo utebatur : ludi enim 
 magister fact us est. IP 
 
 Cn. Pornpeius Magnus A. v . c. DCXLVII natus, vir re militari 
 praeclarissimus, tandem a C. lulio Caesare pugna ad Pharsaliam 
 commissa victus, cum in Aegyptum profugisset, indigne est 
 occisus. 
 
 C. Marius loco huniili A. v. c. DXCIX natus septiens consul 
 Romae fuit : lugurtham Numidarum regem, Cimbros Teuto- 
 nesque devicit. Seditione autem Romae coorta in exilium actus 
 in palude Minturnensi se celavit. 
 
 OMNIA sunt hominum tenul pendentia filo, 
 
 Et subito casu, quae valuere, ruunt. 
 Dlvitis audlta est cui non opulentia Croesl? 
 
 Nempe tamen vltam captus ab hoste tulit. 
 Ille Syracosia modo formldatus in urbe 5 
 
 Vix humilt duram reppulit arte famem. 
 Quid fuerat Magno maius? tamen ille rogavit 
 
 Summissa fugiens voce client is opem. 
 Ille lugurthlno clarus Cimbroque triumpho, 
 
 Quo victrlx totiens consule Roma fuit, 10 
 
KES HUMANAE 31 
 
 In caeno Marius iacuit cannaque palustrl, 
 
 Pertulit et tanto multa pudenda viro. 
 Ludit in humanls divina potentia rebus, 
 
 Et certam praesens vix habet hora fidem. 
 6 Lltus ad Euxlnum ' siquis mihi dlceret ' ibis, 15 
 
 Et metues, arcu ne feriare Getae ', 
 ' I, bibe ' dlxissem ' purgantes pectora sucos, 
 
 Quidquid et in tota nascitur Anticyra.' 
 Sum tamen haec passus. Nee, si mortalia possim, 
 
 Et summl poteram tela cavere del. 20 
 
 Tu quoque fac timeas, et quae tibi laeta videntur, 
 
 Dum loqueris, fieri trlstia posse puta. 
 
 Ex Ponto IV. iii. 35-58. 
 
 2. TEMPORIS EFFECTUS. 
 
 De vi temporis scribit poeta quot quantasque res efficiat. 
 Tempore taurus aratri iugique, temporaequus habenarum 
 frenorumque patiens fit : tempore ferae mansuetae fiunt : tern- 
 pore elephas magistro parere discit : tempore uvae granaque 
 tumescunt, tempore e culmo aristae nascuntur, tempore poma 
 dulcia f mnt ; tempore ferrum, saxa, lapides, teruntur : tempore 
 denique ira, luctus, maestitia minuuntur. Nullo autem tempore 
 dolor ipsms poetae e patria eiecti mitigatur. 
 
 Tempore ruricolae patiens fit taurus aratri, 
 
 Praebet et incurvo colla premenda iugo ; 
 Tempore paret equus lentls animosus habenls, 
 
 Et placido duros accipit ore lupOs ; 
 Tempore Poenorum compescitur Ira leonum, 5 
 
 Nee feritas animo, quae fuit ante, manet, 
 Quaeque sul monitis obtemperat Inda magistrl 
 
 Belua, servitium tempore victa subit. 
 
 18. Proverbium est de msaniente ' Naviget Anticyram/ 
 
82 TERTIA PARS 
 
 Tempus, ut extensls tumeat, facit, uva racemls, 
 
 Vixque merum capiant grana, quod intus habent ; 10 
 Tempus et in canas semen producit aristas, 
 
 Et ne sint trlstl poma sapore, cavet. 
 Hoc tenuat dentem terrain renovantis aratri, 
 
 Hoc rigidas silicas, hoc adamanta terit. 
 Hoc etiam saevas paulatim mitigat Iras, 15 
 
 Hoc minuit luctus maestaque corda levat. 
 Cuncta potest igitur tacito pede lapsa vetustas 
 
 Praeterquam curas attenuare meas. 
 Ut patria careo, bis frugibus area trlta est, 
 
 Dissiluit nudo pressa bis uva pede. 20 
 
 Nee quaeslta tamen spatio patientia longo est, 
 
 Mensque mall sensum nostra recentis habet. 
 
 Trlstia IV. vi. 1-22. 
 
 3. CARMINIS VIS MEDICA. 
 
 Achilles Briseidem e Lyrneso, oppido Troadis, captain vehe- 
 menter amabat : Briseis iussu Agamemnonis rapta est. Orpheus 
 ea canendi arte praeditus ut saxa arboresque post se traheret, 
 Eurydicen in matrimonium dux it : quam mortuam in regnum 
 Plutonis secutus huic persuasit ut Eurydicen dimitteret : lex 
 autem eius dimittendae ea erat ut Orpheus uxorem sequentem 
 non respiceret : cum autem coniugem suam videre tani vehe- 
 menter cuperet, ut respexerit, Eurydice a Plutone iterum est 
 abrepta. 
 
 Slqua meis fuerint, ut erunt, vitiosa libellls, 
 
 Excusata suo tempore, lector, habe. 
 Exul eram, requiesque mihl, non fama petita est, 
 
 Mens intenta suls n foret usque malls. 
 
 9. tempus facit ut uva racemls extensls tumeat. 
 17-18. cetera efficere potest vetustas, meas autem curas 
 minuere non potest. 
 
KES HUMANAE 33 
 
 Hoc est, cur cantet vinctus quoque compede fossor, 5 
 
 Indocili numero cum grave mollit opus. 
 Cantat et innitens llmDsae pronus harenae, 
 
 AdversS tardam qul trahit amne ratem ; 
 Qulque refert pariter lentos ad pectora remos, 
 
 In numerum pulsa bracchia versat aqua. 10 
 
 Fessus ut incubuit baculo, saxove resedit 
 
 Pastor, arundineo carmine mulcet oves. 
 Cantantis pariter, pariter data pensa trahentis 
 
 Fallitur ancillae dscipiturque labor. 
 Fertur et abducta Lyrneside trlstis Achilles 15 
 
 Haemonia curas attenuasse lyra. 
 Cum traheret silvas Orpheus et dura canendo 
 
 Saxa, bis amissa coniuge maestus erat. 
 Me quoque Musa levat Pontl loca iussa petentem : 
 
 Sola comes nostrae perstitit ilia fugae ; 20 
 
 Sola nee Insidias, Sintl nee militis ensem, 
 
 Nee mare, nee ventos barbariamque timet. 
 
 Tristia IV. i. 1-22. 
 
 4. AETEENITAS FAMAE. 
 
 Poeta de ^ma loquitur, quam sit sempiterna, quam nullo 
 tempore moritura. Piimum poetas maximos cum praeteriti 
 turn sui temporis enurnerat: deinde suam ipsms famam con- 
 firmat etiam ipso mortuo fore superstitem. 
 
 Quid mihi, Llvor edax, Tgnavos obicis annOs, 
 
 Ingenilque vocas carmen inertis opus ? 
 Non me more patrum, dum strenua sustinet aetas, 
 
 Praemia mllitiae pulverulenta sequT ; 
 Nee me verbosas leges ediscere, nee me 5 
 
 Ingrato vocem prostituisse foro ? 
 
 14. ancilla non sentit se laborare. 
 
 1276-5 C 
 
34 TERTIA PARS 
 
 Mortale est, quod quaeris, opus. Mihi fama perennis 
 
 Quaeritur, in to to semper ut orbe canar. 
 Vlvet Maeonides, Tenedos dum stabit et Ide, 
 
 Dum rapidas Simois in mare volvet aquas. 10 
 
 Vlvet et Ascraeus, dum mustls uva tumebit, 
 
 Dum cadet incurva falce resecta Ceres. 
 Battiade"s semper toto cantabitur orbe ; 
 
 Quamvis ingenio non valet, arte valet. 
 Ntilla Sophocleo veniet iactura cothurno. 15 
 
 Cum sole et luna semper Aratus erit. 
 Dum fallax servus, durus pater, improba lena 
 
 Vlvent, dum meretrlx blanda, Menandros erit. 
 Ennius arte carens animoslque Accius oris 
 
 Casurum nullo tempore nomen habent. 20 
 
 Varronem prlmamque ratem quae nesciat aetas, 
 
 Aureaque Aesonio terga petlta dud? 
 Carmina subllmis tune sunt peritura Lucretl, 
 
 Exitio terras cum dabit una dies. 
 Tityrus, et fruges Aenei'aque arma legentur, 25 
 
 Roma, triumphati dum caput orbis eris. 
 Donee erunt Igne"s arcusque Cupldinis arma, 
 
 Discentur numefi, culte Tibulle, tui. 
 Gallus et Hesperiis et Gallus notus Eols, 
 
 Et sua cum Gallo nota Lycoris erit. 30 
 
 Ergo, cum silices, cum dens patientis aratrl 
 
 Depereant aevo, carmina morte carent. 
 Codant carminibus reges, regumque triumph!, 
 
 Cedat et auriferl rlpa beata TagT. 
 
 15. Sophoclis tragoediis nulla erit famae deminutio. 
 
 17-18. Menandros in fabulis suis servos, patres, lenas, mere- 
 trices nunquam non induxit. 
 
 .21. primam navem: Argo : qua vectus lason cum Argo- 
 nautis vellus aureum petiit. 
 
 25-6. P. Vergilius Maro Bucolica vel Eclogas, Georgica de 
 agrl cultura, Aeneida scripsit. Prima Ecloga incipit * Tityre 
 tu patulae '. 
 
RES H0MANAE 35 
 
 Villa mlretur volgus. Mihi flavus Apollo 35 
 
 Pocula Castaliae plena ministret aquae, 
 Sustineamque coma metuentem frlgora myrtum : 
 
 Atque a sollicito multus amante legar. 
 Pascitur in vlvls Llvor, post fata quiescit, 
 
 Cum suus ex merito quemque tuetur honos. 40 
 
 Ergo etiam, cum me supremus adederit Ignis, 
 
 Vivam, parsque mei multa superstes erit. 
 
 Amores l. xv. 
 
 5. IN PELAGO TEMPESTAS. 
 
 Dum Ovidius Tomos, in urbein Scythicam, navigat, ubi 
 Caesar Augustus eum esse in exilio iusserat, navis magna 
 tempestate iactatur. 
 
 Me miserum, quantl months volvuntur aquarum ! 
 
 lam iam tacturos sldera summa putes. 
 Quantae dlducto subsldunt aequore valles ! 
 
 Iam iam tacturas Tartara nigra putes. 
 Quocumque aspicio, nihil est nisi pontus et air, 5 
 
 Fluctibus hie tumidus, nubibus ille minax. 
 Inter utrumque fremunt immani murmure ventl ; 
 
 Nescit, cui domino pareat, unda maris. 
 Nam modo purpureo vires capit Eurus ab ortu, 
 
 Nunc Zephyrus sero vespere missus adest, 10 
 
 Nunc sicca gelidus Boreas bacchatur ab arcto, 
 
 Nunc Notus adversa proelia fronte gerit. 
 Rector in incerto est, nee quid fugiatve petatve 
 
 Invenit : ambiguls ars stupet ipsa malls. 
 Scilicet occidimus, nee spes est ulla salutis, 15 
 
 Dumque loquor, voltus obruit unda meos. 
 Opprimet hanc animam fluctus, frustraque precantl 
 
 Ore necaturas accipiemus aquas. 
 
 c2 
 
36 TERTIA PARS 
 
 At pia nil aliud quam me dolet exule coniunx : 
 
 Hoc unum nostri scitque gemitque mall. 20 
 
 Nescit in immense iactarl corpora ponto, 
 
 Nescit agl ventls, nescit adesse necem. 
 O bene, quod non sum mecum conscendere passus, 
 
 Ne mihi mors misero bis patienda foret ! 
 At nunc, ut peream, quoniam caret ilia pertclo, 25 
 
 Dlmidia certe parte superstes ero. 
 
 Trlstia I. ii. 19-44. 
 
 6. VITA POETAE IPSlUS. 
 
 P. Ovidius Naso A.D. xin Kal. April. A.v.c. DCCX natus est, 
 quo anno ambo consules Hirtius et Pansa bello civili occisi 
 sunt. Pater eques erat : equites ei cives erant qm quadrin- 
 gentis milibus sestertium censi magistratus fieri nollent. Ovidius 
 Romae artibus oratoriis institutus iam sedecim annos natus 
 togam virilem, quam liberiorem vocat, sumpsit : cum ei equitis 
 filio liceret cursuin honorum inire et senatorem fieri, tunicam 
 quoque lato clavo purpureo, quod est Insigne senatoris, ornavit. 
 Mox cursum honorum init : fit triumvirorum capitalium qui 
 career! et suppliciis praesunt. Reliquum erat ut Ovidius iam 
 qumque et viginti annos natus quaestor factus senatum imret. 
 Cum autem Ovidius quaestor fieri nollet, non diutius ei licuit 
 clavum latum vel senatorium gerere. 
 
 Ille ego qui fuerim, tenerorum lusor amorum, 
 
 Quern legis, ut norls, accipe posteritas. 
 Sulmo mihl patria est, gelidis uberrimus undls, 
 
 Mllia qul noviens distat ab Urbe decem. 
 Editus hie ego sum ; nee non, ut tempora norls, 5 
 
 Cum cecidit fato consul uterque pan. 
 
 19. coniunx mea nihil aliud dolet quam quod exul sum. 
 
 23. o bene est, quod non etc. 
 
 25. ut pereara: quamquam peribo. 
 
KES HUMANAE 37 
 
 Siquid id est, usque a proavls vetus ordinis here's, 
 
 Non modo fortunae munere factus eques. 
 Nee stirps prlma ful ; genito sum fratre creatus, 
 
 Qul tribus ante quater msnsibus ortus erat. 10 
 
 Lucifer amborum natalibus adfuit idem ; 
 
 Una celebrata est per duo lib a die's : 
 Haec est armiferae festls de qulnque Minervae, 
 
 Quae fieri pugna prlma cruenta solet. 
 PrOtinus excolimur teneri, curaque parentis 15 
 
 Imus ad mslgnes Urbis ab arte viros. 
 Frater ad eloquium viridl tend^bat ab aevo, 
 
 Fortia verbosi natus ad arma for! ; 
 At mihi iam puero caelestia sacra placebant, 
 
 Inque suum furtim Musa trahebat opus. 20 
 
 Saepe pater dlxit t Studium quid inutile temptas ? 
 
 Maeonides nullas ipse rellquit opes.' 
 Motus eram dictls, totoque Helicone relicto 
 
 Scrlbere temptabam verba soluta modls. 
 Sponte sua carmen numeros veniebat ad aptos, 25 
 
 Et quod temptabam scrlbere, versus erat. 
 Interea tacito passu labentibus annis 
 
 Llberior fratri sumpta mihlque toga est, 
 Induiturque umeris cum lato purpura clavo, 
 
 ^Et studium nobls, quod fuit ante, manet. 30 
 
 lamque decem vltae frater geminaverat annos, 
 
 Cum perit, et coepi parte carere mel. 
 Cepimus et tenerae prlmos aetatis honores, 
 
 Eque virls quondam pars tribus una ful. 
 Curia restabat. Clavl mensura coacta est : 35 
 
 Maius erat nostris vlribus illud onus. 
 
 13. Dies Festi Minervae, quos Qumquatrus vocant, erant ab 
 A.D. xiv ad A.D. x. Kal. April. 
 
 24. verba soluta modls: prosam orationem. 
 
 35. clavi mensura coacta est: clavus angustior fit. 
 
38 TEETIA PARS 
 
 Nee patiens corpus, nee mens fuit apta 1 abort, 
 
 Sollicitaeque fugax ambitionis eram ; 
 Et petere Aoniae suadebant tuta sorores 
 
 Otia, iudicio semper amata meo. 40 
 
 Trlstia IV. x. 1-40. 
 
 7. EXILIUM. 
 
 Cum Ovidius fama optima, amicitiis insignissimis, omnibus 
 rebus secundis iam dm usus esset, subito a Caesare Augusts, id 
 temporis Romams imperitante, Tomos in exilium proficisci 
 iussus est. Causa huius tantae calamitatis incerta est. Ipse 
 affirmat se errorem non scelus in se admlsisse. Cum autem 
 Caesarl nullo modo persuader! posset, ut Ovidio ignosceret, 
 viginti annis in exilio actis Tomis anno aetatis suae sexagesimo 
 mortuus est. 
 
 Cum subit illlus trlstissima noctis imago, 
 
 Qua mihi supremum tempus in Urbe fuit, 
 Cum repeto noctem, qua tot mihi cara rellqui, 
 
 Labitur ex oculls nunc quoque gutta mels. 
 Iam prope lux aderat, qua me disce"dere Caesar 5 
 
 Flnibus extrernae iusserat Ausoniae. 
 Nee spatium fuerat, nee mns satis apta parandl : 
 
 Torpuerant longa pectora nostra mora. 
 Non mihi servorum, comites non cura legendl, 
 
 Non aptae profugo vestis opisve fuit. 10 
 
 Non aliter stupuT, quam qul lovis Ignibus ictus 
 
 Vivit et est vltae nescius ipse suae. 
 Ut tamen hanc animi nubem dolor ipse removit, 
 
 Et tandem sensus convaluere niel, 
 Alloquor extremum maestos abiturus amlcos, 15 
 
 Qul modo de multls unus et alter erant. 
 
EES HUMANAE 39 
 
 Uxor amans flentem flens acrius ipsa tenebat, 
 
 Imbre per indignas usque cadente genas. 
 Nata procul Libycis aberat dlversa sub orls, 
 
 Nee poterat fatl certior esse mel. 20 
 
 Quocumque aspiceres, luctus gemitusque sonabant, 
 
 Formaque non tacit! funeris intus erat. 
 Femina virque meo, puerl quoque, funere maerent, 
 
 Inque domo lacrimas angulus omnis habet : 
 Si licet exemplls in parvls grandibus utl, 25 
 
 Haec facies Troiae, cum caperetur, erat. 
 lamque quiescebant voces hominumque canumque, 
 
 Lunaque nocturnes alta regebat equos. 
 Hanc ego suspicions et ab hac Capitolia cernens, 
 
 Quae nostro frustra iuncta fuere larl, 30 
 
 * Numina vTclnls habitantia sedibus ', inquam 
 
 ' lamque oculis numquam templa videnda meis, 
 Dlque relinquendl, quos urbs habet alta Quirlnl, 
 
 Este salutatl tempus in omne mihi ! 
 Et, quamquam sero clipeum post volnera sumo, 35 
 
 Attamen hanc odils exonerate fugam ; 
 Caelestlque viro, quis me deceperit error, 
 
 Dicite, pro culpa ne scelus esse putet, 
 Ut, quod vos scltis, poenae quoque sentiat auctor : 
 
 Placato possum nOn miser esse deo.' 40 
 
 Hac prece adoravl superos ego, pluribus uxor, 
 
 Singultu medios impediente sonos. 
 Ilia etiam ante lares passls adstrata capillls 
 
 Contigit exstlnctos ore tremente focos, 
 Multaque in adversos effudit verba penates 45 
 
 Pro deplorato non valitura viro. 
 lamque morae spatium nox praecipitata negabat, 
 
 Versaque ab axe suo Parrhasis arctos erat. 
 
 37. caelesti viro: August 6, quern divmum esse dicebant. 
 Infra deus appellatur. 
 
40 TEETIA PAES 
 
 Quid facerem ? Blando patriae retinebar amore : 
 
 Ultima sed iussae nox erat ilia fugae. 50 
 
 A ! quotiens aliquo dlxi properante ' Quid urges ? 
 
 Vel quo festlnas ire, vel unde, vide ! ' 
 A ! quotiens certam me sum mentltus habere 
 
 Horam, propositae quae foret apta viae. 
 Ter llmen tetigi, ter sum revocatus, et ipse 55 
 
 IndulgeTis animo p^s mihi tardus erat. 
 Saepe vale dicto rursus sum multa locutus, 
 
 Et quasi discedens oscula summa dedl. 
 Saepe eadem mandata dedl meque ipse fefelli, 
 
 Eespiciens oculis plgnora cara mels. 60 
 
 Denique ' Quid propero ? Scythia est, quo mittimur,' 
 inquam 
 
 'Eoma relinquenda est. Utraque iusta mora est. 
 Uxor in aeternum vivo mihi viva negatur, 
 
 Et domus et fidae dulcia membra domus, 
 QuOsque ego dllexl fraterno more sodales ; 65 
 
 6 mihi Thesea pectora iuncta fide ! ' 
 
 Trlstia I. iii. 1-66. 
 
 57. vale dictp: cum vale dixissem. 
 
 66. Thesea fide: ea fide qua Theseus erga Pirithoum 
 amicum suum fuisse dicitur. 
 
KES HUMANAE 41 
 
 8. INCOMMODA SENECTUTIS. 
 
 Poeta iam senior de incommodis queritur quae secum fert 
 senectus. Quorum in se conf irmat cum vetustatem turn sollici- 
 tudinem laboremque causam esse : immo vero significat se tot 
 mala in brevi temporis spatio passum esse, ut, si quis ea anms 
 singulis distribuisset, diutius quam Nestor, homo ceteros vitae 
 diuturnitate praestans, vixisse videretur. 
 
 Iam mihi deterior canls aspergitur aetas, 
 
 lamque irieos voltus ruga senllis arat : 
 Iam vigor et quasso languent in corpore vires; 
 
 Nee, iuvenl lusus qul placuere, iuvant. 
 Nee, si me subito videas, agnoscere possls : 5 
 
 Aetatis facta est tanta ruina meae. 
 Confiteor facere hoc annos: sed et altera causa est 
 
 Anxietas animl continuusque labor. 
 Nam rnea per longos slquis mala digerat annos, 
 
 Crede mihl, PyliD Nestore maior ero. 10 
 
 Cernis, ut in durls et quid bove ftrmius? arvls 
 
 Fortia taurorum corpora frangat opus. 
 Quae nunquam vacuo solita est cessare novall, 
 
 Fructibus assiduis lassa senescit humus. 
 Occidet, ad Circl slquis certamina semper 15 
 
 Non intermissls cursibus ibit equus. 
 Flrma sit ilia licet, solvetur in aequore navis, 
 
 Quae nunquam liquidis sicca care"bit aquis. 
 Me quoque debilitat series immensa malorum, 
 
 Ante meum tenipus cogit et esse senem. 20 
 
 Otia corpus alunt, animus quoque pascitur illis : 
 
 Immodicus contra carpit utrumque labor. 
 
 Ex Ponto I. iv. 1-22. 
 
 11. ut: quomodo. 
 
QUARTA PAES 
 
 EPISTULAE 
 
 1. PENELOPE ULIXL 
 
 Penelope, uxor Ulixis Ithacensium regis, absente viro a pluri- 
 mis procis petebatur. Quamquam autem maiitus decem post 
 Troiam cap tarn annos terra marique iactabatur, tanto amore 
 tanta fide erat Penelope, ut null! nubere vellet. Hac in 
 epistula talia queritur : 'Ceteri Graecorum duces iam redierunt : 
 iam vino pro atramento utentes proelia Troiamque describunt : 
 mihi quoque Telernachus, filius nieus, res tuas a Nestore doctus 
 narrat : iam Troia eversa seges et herba locum obtinent : nihil 
 autem mihi prodest : tu enim adhuc nescio quo loco abes.' 
 
 AEGOLICI rediere duces : altaria fumant : 
 
 Ponitur ad patrios barbara praeda deos. 
 Grata ferunt nymphae pro salvls dona mantis: 
 
 Illl victa suls Troica fata canunt. 
 Mlrantur iustlque series trepidaeque puellae : 5 
 
 Narrantis coniunx pendet ab ore virl. 
 Atque aliquis posita monstrat fera proelia mensa, 
 
 Pingit et exiguo Pergama tota mero : 
 'Hac ibat Simols, hac est Sigeia tellus, 
 
 Hie steterat Priami regia celsa senis : 10 
 
 Illlc Aeacides, illlc tendebat Ullxes : 
 
 Hie lacer admissos terruit Hector equos. 5 
 Omnia namque tuo senior t quaerere misso 
 
 Kettulerat nato Nestor, at ille mihi. 
 
EPISTULAE 45 
 
 Eettulit et ferro Rhesumque Dolonaque caesos, 15 
 
 Utque sit hie somno proditus, ille dolo. 
 Ausus es, o nimium nimiumque obllte tuorum, 
 
 Thracia nocturno tangere castra dolo, 
 Totque simul mactare viros, adiutus ab uno ! 
 
 At bene cautus eras et mem or ante mel. 20 
 
 tJsque metu micuere sinus, dum victor amlcum ' 
 
 Dictus es Ismarils Tsse per agmen equls. 
 Sed mihi quid prodest vestris disiecta lacertis 
 
 Ilios, et murus quod fuit esse solum, 
 Si maneo qualis Troia durante mansbam, 25 
 
 Virque mihi d^mpto fine carendus abest? 
 Dlruta sunt alils, unl mihi Pergama restant, 
 
 Incola captivo quae bove victor arat. 
 lam seges est, ubi Troia fuit, resecandaque falce 
 
 Luxuriat Phrygio sanguine pinguis humus : 30 
 
 Semisepulta virum curvls feriuntur aratrls 
 
 Ossa : rumosas occulit herba domos. 
 Victor abes ; nee sclre mihi, quae causa morandl, 
 
 Aut in quo lateas ferreus orbe, licet. 
 Quisquis ad haec vertit peregrlnam lltora puppim, 35 
 
 Ille mihi de te multa rogatus abit : 
 Quamque tibl reddat, si te modo vlderit usquam, 
 
 Traditur huic digitis charta notata mels. 
 
 Heroides i. 25-63. 
 
 16. ut: quomodo. 
 
 24. quid mihi prodest id solum esse quod murus fuit ? 
 
 26. necesse mihi est sine viro in perpetuum vivere. 
 
46 QUARTA PARS 
 
 2. OENONE PARIDI. 
 
 Oenone Cebrenis del fluvialis filia Paridi Priami Troianorum 
 regis filio nupsit. Postea Paris a lunone, Minerva, Venere 
 electus est qui iu icaret quis pulcherrima esset. Venus, polli- 
 cita el feminam omnium pulcherrimam in matrimonium da- 
 turam se esse, persuasit ut ipsam ceterls in iudicio anteponeret. 
 Mox Paris Oenones obllta Helenam Menelai regis Lacedaemo- 
 niorum uxorem abreptam in matrimonium duxit. 
 
 Nondum tantus eras, cum ts contenta marlto, 
 
 Edita de magno flumine Nympha, ful. 
 Qui nunc Priamide"s (adsit reverentia vero !) 
 
 Servus eras ; servo nubere Nympha tull. 
 Saepe greges inter requievimus arbore tecti; 5 
 
 Mlxtaque cum folils praebuit herba torum : 
 Saepe super stramen faenoque iacentibus alto, 
 
 Defensa est humill cana prulna casa. 
 Quis tibi monstrabat saltus venatibus aptos, 
 
 Et tegeret catulos qua fera rupe suos ? 10 
 
 Retia saepe comes maculls distincta tetendl : 
 
 Saepe citos egl per iuga longa canes. 
 Inclsae servant a te mea nomina fagi, 
 
 Et legor Oenons falce notata tua : 
 Et quantum truncl, tantum mea nomina crescunt : 15 
 
 Creseite, et in titulos surgite recta meos. 
 Popule, vlve, precor, quae consita margine rlpae 
 
 Hoc in rugoso cortice carmen habos : 
 * Cum Paris Oenone" poterit splrare relicta, 
 
 Ad fontem Xanthl versa recurret aqua.' 20 
 
 14. nomen meum Oenones in arborum cortice scriptum 
 legit ur. 
 
 16. vos, mea nomina in truncis mscripta, ita crescite ut fama 
 mea titulis edita augeatur. 
 
EPISTULAE 47 
 
 Xanthe, retro propera, versaeque recurrite lymphae: 
 
 Sustinet Oenone"n deseruisse Paris. 
 Ilia dies fatum miserae mihi dlxit, ab ilia 
 
 Pessima mutatl coepit amoris hiems, 
 Qua Venus et Itino, sumptlsque decentior armls 25 
 
 Venit in arbitrium nuda Minerva tuuni. 
 
 Heroides v. 9-24, 27-36. 
 
 3. DIDO AENEAE. 
 
 Dido e genere regio Tyriorum Sychaeo nupserat. Sychaeo 
 a Pygmalion e Didonis fratre occiso ilia in Africam perfugit : 
 ibi Carthaginem condidit. Aeneas dum post Troiam captam 
 in Italiam navigat, tempestate Carthaginem adactus Didonem 
 convenit. Veneris dolls Aeneas et Dido inter se amare incepe- 
 runt. Cum autem Aeneas a ^tis designatus esset qui Troianis 
 in Italiam ductis auctor gentis Romanae esset, monitu deorum 
 Carthagine decessit. Dido deserta mortem sibi conscivit. 
 
 Pro meritls, et slqua tibl praebebimus ultra, 
 
 Pro spe coniugil tempora parva peto ; 
 Dum freta mitescunt, et Amor ; dum tempore et usu 
 
 Portiter edisco trlstia posse patl. 
 Sin minus, est animus nobls eifundere vltam ; 5 
 
 In me crudelis non potes esse diu. 
 Aspicias utinam, quae sit scrlbentis imago ! 
 
 Scribimus; et gremio Troicus ensis adest, 
 Perque genas lacrimae strictum labuntur in ensem, 
 
 Qul iam pro lacrimis sanguine tlnctus erit. 10 
 
 Quam bene conveniunt fato tua munera nostro ! 
 
 Instruis impensa nostra sepulcra brevl. 
 
 5. sin minus: si autem tibi non persuasero. 
 
48 QUAETA PAES 
 
 Nee mea nunc prlmo feriuntur pectora telo ; 
 
 Ille locus saevl volnus AmOris habet. 
 Anna soror, soror Anna, meae male conscia culpae, 15 
 
 lam dabis in cineres ultima dona meos. 
 Nee, consumpta rogls, inscrlbar ' Elissa Sichaei ' ; 
 
 Hoc tamen in tumuli marmore carmen erit: 
 i Praebuit Aeneas et causam mortis et ensem ; 
 
 Ipsa sua Dido concidit usa manu.' 20 
 
 Heroides vii. 177-96. 
 
 4. LEANDEE HEEONI. 
 
 Leander, qui Abydi, in urbe Phrygiae Hellespontiacae, habi- 
 tabat, Heronem, Sesti incolam, amabat. Sestos autem'urbs in 
 Chersonese Thracica fuit. Itaque Leander, cum amicam suam 
 interdiu adire non liceret, noctu trans Hellespontum natabat. 
 Aliquando tempestate coorta undis submersus est. Postridie 
 cadaver prope Sestum in oram est proiectum : quo reperto Hero 
 dolore perculsa se in undas misit. " Hac in epistula Leander 
 narrat quomodo per undas ferretur. 
 
 Haec ego, vel certe non his dlversa, locutus, 
 
 Per mihi cedentes nocte ferebar aquas. 
 Unda repercussae radiabat imagine lunae, 
 
 Et nitor in tacita nocte diurnus erat, 
 Nullaque vox nostras, nullum veniebat ad aures 5 
 
 Praeter dlmotae corpore murmur aquae. 
 Halcyones solae, memores Ceycis amatl, 
 
 Nescio quid vlsae sunt mihi dulce querl. 
 lamque fatlgatls umero sub utroque lacertls, 
 
 Fortiter in summas erigor altus aquas. 10 
 
 Ut procul aspexl lumen, 'Meus Ignis in illo est, 
 
 Ilia meum' dixl ' lltora niimen habent.' 
 
 17. in tumulo meo non inscribetur Sychaei me uxorem fuisse, 
 
EPISTULAE 49 
 
 Et subito lassis vires red i ere lacertis, 
 
 Vlsaque, quam fuerat, mollior unda mihi. 
 Frlgora ne possim gelidl sentlre profundl, 15 
 
 Qui calet in cupido pectore, praestat amor. 
 Quo magis accedo, propioraque lltora flunt, 
 
 Quoque minus restat, plus libet Tre mihi. 
 Cum vero possum cernl quoque, protinus addis 
 
 Spectatrlx animos, ut valeamque facis. 20 
 
 Nunc etiam nando dominae placuisse laboro, 
 
 Atque oculls iacto bracchia nostra tuls. 
 Excipis amplexu, fellciaque oscula iungis, 
 
 Oscula (Dl magni !) trans mare dlgna petl. 
 Cetera nox, et nos, et turris conscia novit, 25 
 
 Quodque mihl lumen per vada monstrat iter. 
 
 Heroides xvii [xviii]. 75-96, 101-2, 105-6. 
 
 5. LAUDAMIA PEOTESILAO. 
 
 Protesilaiis e regibus Thessalorum, Laudamia in matrimonium 
 ducta, statim cum ceterls Graecis Troiam profectus est. Hac 
 epistula ad virum data Laudamia narrat se discessu eius quam 
 maximo dolore afFectam animum reliquisse. Litteras autem 
 nunquam legit Protesilatis : nam simul atque ad Troiam ventum 
 est, primus ante alios in terram desiliens ab hostibus occiditur. 
 
 Mittit et optat amans, quo mittitur, ire salutem 
 
 Haemonis Haemonio Laudamia viro. 
 Aulide te famast vento retinente morarl : 
 
 A me cum fugeres hie ubi ventus erat ? 
 Turn freta debuerant vestrls obsistere re"mls, 5 
 
 Illud erat saevls utile tempus aquls : 
 
 20. ut valeamque facis: et facis ut valeam. 
 
 H76-B D 
 
50 QUARTA PAES 
 
 Oscula plura viro mandataque plura dedissem, 
 
 Et sunt quae volul dlcere multa tibi. 
 Raptus es hinc praeceps, et qui tua vela vocaret, 
 
 Quern cuperent nautae, non ego, ventus erat. 10 
 
 Ventus erat nautis aptus, non aptus amantl: 
 
 Solvor ab amplexu, Protesilae', tuo ; 
 Linguaque mandantis verba imperfecta rellquit ; 
 
 Vix illud potul dlcere trlste l vale '. 
 Incubuit Boreas abreptaque vela tetendit, 15 
 
 lamque meus longg Protesilatis erat. 
 Dum potul spectare virum, spectare iuvabat, 
 
 Sumque tuos oculos usque secuta mels ; 
 Ut te non poteram, poteram tua vela videre, 
 
 Vela diu voltus detinuere meos. 20 
 
 At postquam nee te nee vela fugacia vldr, 
 
 Et quod spectarem, nil nisi pontus erat, 
 Lux quoque tecum abiit, tenebrlsque exsanguis obortls 
 
 Succiduo dlcor procubuisse genu. 
 Vix socer Iphiclus, vix me grandaevus Acastus, 25 
 
 Vix mater gelida maesta refecit aqua ; 
 Officium fecere pium, sed inutile nobls : 
 
 Indlgnor miserae non licuisse morl. 
 Ut rediit animus, pariter rediere dolores: 
 
 Pectora legitimus casta momordit amor. 30 
 
 Herdides xiii. 1-30. 
 
EPISTULAE 51 
 
 6. HYPERMNESTRA LYNCEO. 
 
 Filiae quinquaginta Danai filiis Aegypti patrui sui nuptae 
 sunt. Prima post nuptias nocte Danaidae suadente patre viros 
 suos occiderunt : una autem, Hypermnestra, cum a tanto scelere 
 abhorruisset, viro suo, Lynceo, pepercit. His in littens narrat 
 quomodo ceterae viros suos ad mortem duxerint, ipsam autem 
 pudor pietasque prohibuerint. 
 
 Cor pa vet admonitu temeratae sanguine noctis, 
 
 Et subitus dextrae praepedit ossa tremor: 
 Quam tu caede putes fungi potuisse marltl, 
 
 Scribere de facta non sibi caede timet. 
 Sed tamen experiar! modo facta crepuscula terrls, 5 
 
 Ultima pars lucis prlmaque noctis erat : 
 Ducimur Inachides magnl sub tecta Pelasgl, 
 
 Et socer armatas accipit ipse nurus. 
 Undique conlucent praecinctae lampades auro: 
 
 Dantur in invltos impia tura focos; 10 
 
 Volgus ' Hymen, Hymenaee ', vocant : fugit ille vocantes ; 
 
 Ipsa lovis coniunx c^ssit ab urbe sua. 
 Ecce, mero dubil, comitum clamore frequentss, 
 
 FlOre novo madidas impediente comas, 
 In thalamos laetl thalamos, sua busta feruntur 15 
 
 Strataque corporibus funere dlgna premunt. 
 lamque cibo vlnoque graves somnoque iacebant, 
 
 Securumque quies alta per Argos erat : 
 Circum me gemitus morientum audlre videbar 
 
 Et tamen audlbam, quodque versbar, erat. 20 
 
 Sanguis abit, mentemque calor corpusque relinquit, 
 
 Inque novo iacuT frlgida facta toro. 
 Ut lenl Zephyro graciles vibrantur aristae, 
 
 Frlgida populeas ut quatit aura comas, 
 
 _3-4. ea, quam tu putes maritum suum occidere potuisse, de 
 ea caede, quam non fecit, scribere timet. 
 
 D2 
 
52 QUARTA PARS 
 
 Aut sic, aut etiain tremul magis ; ipse iacsbas, 25 
 
 Quaeque tibl dederam, vlna soporis erant. 
 Excussel'e metum violentl iussa parentis: 
 
 E rigor et capio te"la tremente manu ; 
 Non ego falsa loquar : ter acutum sustulit ensem, 
 
 Ter male sublato reccidit 6nse manus. 30 
 
 Admovl iugulo (sine me tibi vera fatsrl) 
 
 Admovl iugulo te"la paterna tuo. 
 Sed timor et pietas crudelibus obstitit ausls, 
 
 Castaque mandatum dextra refugit opus. 
 
 Heroides xiv. 17-50. 
 
 26. viiLa soporis : vina soporifera. 
 
VOCABULA SELECTA 
 
 abdo, -ere, -didl, -ditum : celo, in locum secretum condo. 
 
 abscindo, -ere, -scidi, -scissum : vi disiungo. 
 
 Acastus, -I, m. : Laiidamiae pater. 
 
 accipiter, -tris, m. : avis rapax : hawk. 
 
 Accius, Acci, m. : poeta tragicus Latinus : A.v.c. DCX floruit. 
 
 accommodo, -are, -avi, -atum : apto. 
 
 Achilles, -is, m. : Graecorum qui ad Troiam pugnabant fort is- 
 
 simus. 
 
 acies, -el,/. : milites ad pugnam instruct!, 
 actor, -toris, m. : is qui (boves) agit. 
 acutus, -a, -um : acer, non obtusus. 
 adamas, -antis, m. : gemma duritia praestantT. 
 adedo, -ere, -edi, -esum : omnino edo. 
 adhibeo, -ere, -hibul, -hibitum : aliquem vel aliquid ad ali- 
 
 quam rem sumo, admoveo. (habeo.) 
 adipiscor, -I, -eptus sum : adquiro. 
 admitto, -ere, -misi, -missum : ineundi copiam do. 
 admonitus, -us, m. : actus monendi. 
 adnuo, -ere, -nui, -nutum : capitis nutii assentior. 
 adsterno, -ere, -stravi, -stratum : hum! iuxta aliquid iacio. 
 Aeacides, -ae, m. : Achilles, AeacI nepos. 
 aedes, -is,/. : templum, fanum. 
 Aeneius, -a, -um : ad Aeneam pertinens. 
 aequalis, -e : qui par! aetate est. 
 aequor, -oris, n. : mare, 
 aequoreus, -a, -um : ad aequor pertinens. 
 aerius, -a, -um : ad a era pertinens ; altus. 
 Aesonius, -I, m. : Aesonis filius, lason. 
 aetas, -atis, /. : vitae tempus vel spatium. 
 aeternitas, -atis,/. : tempas fine carens. 
 Aetnaeus, -a, -um : ad Aetnam, montem Siciliae, pertinens. 
 aevum, -I, n. : aetas. 
 
 agito, -are, -avi, -atum : saepe aut vehementer ago, iacto. 
 agrestis, -e : ad agros pertinens : incultus. 
 aio, vb. defectivum : dico, assentior. 
 albeo, -ere : albus sum. 
 Albula, -ae, /. : nomen priscum Tiberis. 
 
54 VOCABULA SELECTA 
 
 Alcides, -ae, m. : Hercules, Alcei nepos. 
 
 ales, -itis, m. : qui alas habet : avis. 
 
 almus, -a, -um : qui alit vel nutrit : benignus. 
 
 alo, -ere, alui, alitum : nutrio, educo, augeo. 
 
 alt aria, -ium, n. : ara. 
 
 alteruter, -tra, -trum : alter e duobus. 
 
 alumnus, -I, m. : is qui alitur. 
 
 amarantus, -I, m. : herba semper revirescens. 
 
 ambigitur, usu impersondU : in quaestionem vocatur, in dubio 
 
 est. 
 
 ambio, -Ire, -ii, -Itum : circumeo, cingo. 
 ambitio, -onis,/. : ^mae vel honoris cupido. 
 amens, -entis, adj. : mente carens, insanus. 
 amnis, -is, m. : flumen, fluvius. 
 amplexus, -us, m. : actus amplectendi vel alicui bracchia cir- 
 
 cumdandi. 
 
 ancilla, -ae,/. : famula, serva. 
 Anna, -ae, /. : Didonis vel Elissae soror. 
 Anticyra, -ae, /. : urbs Graeciae ubi nascebatur herba elleborus 
 
 vel veratrum, remedium insaniae. 
 anus, -us, /. : mulier aetate provecta. 
 Aonius, -a, -um : Aoniae incola, imprimis Musa. 
 aper, -rl, m. : sus ferns. 
 Apollo, -inis, m. : deus musicae et poeticae. 
 appello, -ere, -pull, -pulsum : (navem) adigo. 
 applied, -are, -avi, -atum : adigo, appello. 
 aquila, -ae,/. : avium rapaciurn generosissima. 
 Aratus, -I, m. : ppeta Graecus : A. v. c. D floruit : de caelo sideri- 
 
 busque scripsit. 
 
 arbitrium, -I, n. : ius potestasque alicuius rei faciendae. 
 arctos, -I, /. : (1) sidus quod Ursam vel Septentriones vocant. 
 
 (2) regio septentrionalis. 
 Ardea, -ae,/. : oppidum Latinum. 
 area, -ae,/. : (1) locus purus, h.e. aedificiis carens. (2) locus 
 
 frugibus terendis. 
 
 Arethusa, -ae,/. : nympha, quae font! Syracusis praesidebat. 
 Argo, -us, /. : navis quae prima trans mare cucurrit. 
 Argolicus, -a, -um : Argis natus : Graecus. 
 arguo, -ere, argul, argutum : probo : accuso. 
 aridus, -a, -um : siccus, umore carens. 
 
 arista, -ae,/. : saeta quaedam, quae in spica frumenti nascitur. 
 arundineus, -a, -um : ad arundinem pertinens : arundinibus 
 
 plenus : ex arundine f actus. 
 arundo, -inis, /. : calamus, canna. 
 arvum, -I, n. : ager :_ terra quae aratur. 
 Ascraeus, -i, m. : Ascrae, urbis Boeoticae, incola : imprimis 
 
 Hesiodus, poeta Graecus. 
 
VOCABULA SELECTA 55 
 
 aspergo, -inis, /. : aqua aspersa. 
 
 aspergo, -ere, -spersi, -spersum. : in vel ad aliquid spargo. 
 
 assiduus, -a, -um : continuus : sedulus. (ad, sedeo.) 
 
 astringo, -ere, -strlnxi, -strictum : arte vel firme vincio. 
 
 astrum, -I, n. : stella, sidus. 
 
 attenuo, -are, -avl, -atum : tenuem facio, deminuo. 
 
 auctor, -toris, m. : is qui aliquid suadet vel incipit. 
 
 augurium, -I, n. : omen : divinatio rei futurae. (avis.) 
 
 Augustus, -I, m. : Caesar, imperator Romanorum. 
 
 Ausonia, -ae,/. : Italia. 
 
 Ausonis, -idis,/. adj. : ad Ausoniam pertinens. 
 
 auspex, -icis, m. : (1) is qui avibus spectandis res futuras prae- 
 
 dicit. (2) is qui alicuius rei faciendae auctor est. 
 ausum, -I, n. : facinus audax. 
 
 Aventmus, -I, m. : unus e septem Romae montibus. 
 avidus, -a, -um : cupidus, rapax. 
 avus, -I, m. : pater patris. 
 axis, -is, m. : caeli media pars : polus. 
 
 bacchor, -ari, -atus sum : Baccho plenus sum : impetu msano 
 
 feror. 
 
 barbaria, -ae, /. : gens fera vel inculta. 
 basis, -is,/. : lapis quadratus, qui statuam sustinet. 
 Battiades, -ae, m. : ex Batti genere ortus : imprimis, Calli- 
 
 machus, poeta Graecus, qui A.v.c. D floruit. 
 belua, -ae,/. : animal vel bestia immani corpore, e.g. elephas. 
 blnl, -ae, -a : (1) numerate distribiitwum : um cuique duo : 
 
 (2) duo. 
 blandipr, -iri, -itus sum : adulor, arrideo : e. g. canis cauda 
 
 agitata domino blanditur. 
 blandus, -a, -um : qui blanditur : ridens. 
 Boreas, -ae, m. : ventus e regione septentrional! ortus. 
 brumalis, -e : hibernus. 
 bustum, -I, n. : rogus vel pyra ubi corpora mortuorum com- 
 
 buruntur. 
 
 C 
 
 caedes, -is, /. : actus caedendi vel occidendi. 
 
 caenum, -I, n. : lutum, id quod in viis post imbrem est. 
 
 caeruleus, -a, -um : eo colore quo caelum serenum est. 
 
 Caesar, -aris, m. : C. lulius Caesar Octavianus Augustus, pri- 
 mus Romanorum imperator : obiit anno post Christum 
 natum tertio decimo. 
 
 caespes, -itis, m. : _segmentuni soli herbosi. turf. _ 
 
 calathus, -I, m. : vas e viminibus vel ramis lentis textum. 
 
 caleo, -ere : calidus sum : id quod calet, non friget. 
 
56 VOCABULA SELECTA 
 
 calor, -oris, m. : status eius quod calet (q. v.). 
 
 caltha, -ae, /. : genus violae, colore luteo. 
 
 caneo, -ere : canus vel albus sum. 
 
 canna, -ae, /. : calamus, arundo. 
 
 capella, -ae, /. : capra nondum adulta. 
 
 oapillus, -I, nt. : crines, id quod in capite gignitur. 
 
 Capitolia, -drum, n. : templum lovis Optirni Maximi quod erat 
 
 in monte Capitolmo. 
 
 oarina, -ae,/. : ima pars navis : navis ipsa. 
 carpo, -ere, carpsi,_carptum : (flores) lego : (viam) eo. 
 cams, -a, -um : dilectus, ainatus. 
 casa, -ae,/. : domus humilis, magnitudine parva. 
 casia, -ae,/. : herba quaedam odorata. 
 Castalia, -ae, /. : fons in monte Parnasso Musis Apollimque 
 
 sacer. 
 
 oastus, -a, -um : purus. 
 casus, -us, m. : actus cadendi : fors. 
 catulus, -I, m. : ferae progenies non diu nata. 
 Cecropidae, -arum, m. : Athenienses. 
 cedo, -ere, cessi, cessum : (alicui) locum do. 
 Celer, -eris, m. : equitibus Romanis tempore Romuli prae- 
 
 fectus. 
 
 Celeus, -el, m. : Eleusmorum rex. 
 celsus, -a, -um : altus, sublimis. 
 cera, -ae,/. : wax. 
 Cerealis, -e : ad Cererem pertinens. 
 Ceres, -eris,/. : dea agri culturae fautnx. 
 cesso, -are, -avi, -atum : a lab ore requiesco : moror. 
 Ceyx, Ceycis, m. : heros quidam in avem aquaticani versus, 
 cbarta, -ae, /. : id in quo scnbitur : papyrus, 
 chorda, -ae, /. : funiculus in instrumento musico, quod Latme 
 
 fides, Graece lyra dicitur. 
 chorus, -I, m. : cohors, cater va, turba. 
 Cimber, -bra, -brum : ad Cimbros, gentem Germanicam, 
 
 pertinens. 
 
 cinis, -eris, c. : id quod igne exstmcto reliquum est. 
 Circus, -i, m. : locus ubi fiunt equorum certamina. 
 Circus Maximus : Romae iuxta Tiberim. 
 citus, -a, -um : celer, rapidus. 
 clam, adv. : secreto, occulto, non aperte. 
 clava, -ae,/. : ramus in fustem vel baculum formatus. 
 claviger, -a, -um : qui clavam gerit. 
 clavus, -I, m. : margo togae aut tunicae purpureo colore. 
 cliens, -entis, m. : qui se ad potentiorem aliquem applicat, ut 
 
 eius patrocinio defendatur. civis non omnmo liber : is qui 
 
 in rnanu vel potestate doinini est. 
 clipeus, -I, m. : scutum rotund urn. 
 
VOCABULA SELECTA 57 
 
 coagulum, -I, n. : id quod ad lac coagulandum adhibetur : 
 
 rennet. 
 
 cognatus, -a, -um : propinquus : qui eiusdem gentis est. 
 cogo, -ere, coegi, coactum : invitum aliquem vl impello. 
 collabefacto, -are, -avi : aliquid ita agito, ut cadat aut vacillet. 
 Collatia, -ae, /. : oppidum Latinum, a quo Collatmus dictus 
 
 est. 
 
 colluceo, -ere, -luxl : splendeo, niteo. (lux.) 
 columba, -ae,/. : avis turturi cognata. 
 coma, -ae, /. : capilli : folia. 
 
 comperio, -ire, -peri, -pertum : cognosco, invenio. 
 compes, -pedis, m. : vinculum, quo pedes vinciuntur. 
 compesco, -ere, -pescui : cohibeo, coerceo, refreno. 
 concitus, -a, -urn : citus, commotus. 
 concors, -cordis, adj. : unaniinus. (cor.) 
 confero, -ferre, -tuli, collatum : in unum fero : (arma) com- 
 
 mitto. 
 
 coniugium, -I, n. : matrimonium. 
 coniunx, -iugis, c. : maritus : uxor. 
 conscius, -a, -um : qui idem scit. 
 consero, -ere, -sevi, -situm : nulla non parte sero. 
 c5nsors, -sortis, adj. : qui eandem sortem habet, e.g. maritus, 
 
 uxor, f rater, soror. 
 
 consul, -sulis, m. : summus apud Romanos magistratus. 
 contemno, -ere, -tempsi, -temptum : parvi aestimo, despicio. 
 contingo, -ere, -tigi, -tactum : advenio, consequor : accido. 
 
 (tango.) 
 
 convalesco, -ere, -valui : vires (e morbo) recipio. 
 conubium, -I, n. : matrimonium. 
 convenit, usu impersondli : de aliqua re consensus fit. 
 cor, cordis, n. : sanguinis secies. 
 cortex, -ids, m. : pars arboris exterior, 
 cothurnus, -I, m. : calceus solo crasso, quo utebantur apud 
 
 Graecos histriones tragic! : buskin. 
 Cremera, -ae,/. : flumen in agro Veienti. 
 crepusculum, -I, n. : ' quod tu nee tenebras nee possis dicere 
 
 lucem.' 
 
 crimen, -inis, n. : id quod accusatur. 
 crlnis, -is, m. : coma, capillus. 
 Croesus, -I, m.: rex Lydiae, A.v.C. cc. 
 cruor, -oris, m. : sanguis. 
 
 cubo, -are, cubui, cubitum : in lectum me iacio. 
 culpa, -ae, /. : peccatum, id quod poena vel reprehensione 
 
 dignum est. 
 
 cultus, -a, -um : ornatus. (colo vb.) 
 cunae, -arum, /. : lectulus, in quo infantes dormiunt. 
 Cupido, -inis, m. : deus amoris. 
 
58 VOCABULA SELECTA 
 
 cupido, -inis, /. : affectus animi aliquid vehementer cupientis. 
 cura, -ae, /. : sollicitudo : studium : id quod curamus. 
 Cures, -ium, m. : oppidum agri Sabim. 
 
 Curia, -ae,/. : locus in Foro Romano, ubi senatus conveniebat. 
 Cynthia, -ae,/. : Diana, Artemis, Phoebe. 
 
 dapes (-um),/. : epulae : cena magnificentior. 
 
 debilito, -are, -avi, -atum : debilem vel invalidum redd 6. 
 
 decet, decuit, vb. impers. : decorum vel aptum est. 
 
 decipio, -ere, -cepi, -ceptum : fallo, fraudo, dolo circumvenio. 
 
 decolor, -oris, adj. : qui colorem suum arnisit. 
 
 decutio, -ere, -cussi, -cussum : ictu deicio, depello. 
 
 degravo, -are, -avl, -atum : depriino. 
 
 delecto, -are, -avl, -atum : placed", iuvo, voluptate moveo. 
 
 demo, -ere, dempsi, demptum : detraho, aufero. 
 
 deploro, -are, -avl, -atum : defleo, lamentor, valde maereo. 
 
 deprecor, -arl, -atus sum : vehementer oro ne quid mall fiat. 
 
 desino, -ere, -sil, -situm : cesso : f mem agendi facio. 
 
 destringo, -ere, -strlnxl, -strictum : gladium e vagina traho. 
 
 deterior, -ius : peior. 
 
 Diana, Dianae,/. : Apollinis soror, dea venatrix. 
 
 Dido (-onis),/. : regma Carthaginis ; etiam Elissa vocatur. 
 
 diduco, -ere, -duxi, -ductum : in contrarias partes duco. 
 
 digero, -ere, -gessi, -gestum : in ordine pono, distribuo. 
 
 dignor, -ari, -atus sum : non indignum puto. 
 
 diligo, -ere, -lexi, -lectum : amo, in numero amicorum habeo. 
 
 diruo, -ere, -rui, -rutum : everto, tota ruma deicio. 
 
 Dis, Ditis, m. : inferorum rex, Pluto. 
 
 discursus, -us, m. : actus hue illuc currendi. 
 
 disicio, -ere, -iecl, -iectum : in diversas partes iacio. 
 
 dissipo, -are, -avl, -atum : in diversas partes ago. 
 
 diurnus, -a, -um : ad diem pertinens. 
 
 Dolon, -onis, m. : speculator quidam Troianus. 
 
 dolor, -oris, m. : Ira, tristitia, vel animi affectus ex his mixtus. 
 
 dubito, -are, -avi, -atum : animo in contrarias partes trahor. 
 
 dubius, -a, -um : qui dubitat : quod dubitatur. 
 
 duro, -are, -avi, -atum : maneo, diuturnus sum. 
 
 E 
 
 ebur, -oris, n. : id quod e dente elephant! fit. 
 
 edax, -acis, adj. : qui semper vel avide edit. 
 
 editus, -a, -um : ortus, natus. 
 
 edo, -ere, -didi, -ditum : profero, emitto. 
 
 effectus, -us, m. : id quod ex aliqua re fit vel efficitur. 
 
VOCABULA SELECTA 59 
 
 ege5, -ere, -ui : rel alicuius inopialaboro : necessarium aliquid 
 
 non habeo. 
 
 elegus, -I, m. : versus elegiacus. 
 Eleusin, -mis, /. : urbs Atticae. 
 
 eligo, -ere, -legl, -lectum : e pluribus rebus unam capio. 
 Elissa, -ae,/. : Dido. 
 
 eloquium, -I, n. : copia vel facultas dieendi. 
 emetior, -Irl, -mensus sum : ad extremum metior: (viam) usque 
 
 ad f mem eo. 
 
 Ennius, -I, m. : poeta Latinus : floruit A.v.c. DL. 
 ensis, -is, m. : gladius. 
 Ecus, -a, -urn : qui in regione oriental! est. 
 epulae, -arum,/. : cena magnificentius mstructa : convivium. 
 erigo, -ere, -rexi, -rectum : elevo, tollo. (rego.) 
 erudio, -Ire, -Ivi, -Itum: aliquem e rudi vel inculto doctum 
 
 facio : educo. 
 
 Erythea, -ae,/. : insula in sinu Gadltano. 
 Erytheis, -idis, adj. : Erytheae incola. 
 Eurus, -I, m. : ventus ex oriente flans. 
 
 Euxmus, -a, -um : ad Pontum vel Mare Nigrum pertinens. 
 Evander, -drl, m. : rex Arcadius, Tegeae incola. 
 everto, -ere, -vertl, -versum : in statuni contrarium verto. 
 exaro, -are, -avi, -atum : scribo. 
 excuse, -are, -avi, -atum : a culpa purgo, absolve, 
 exilium, -I, n. : exulis condicio. 
 exitium, -I, n. : interitus, pernicies, ruina. 
 experior, -Irl, -pertus sum : experimentum facio. 
 exsanguis, -e : sanguine carens. 
 exsisto, -ere, -stiti : prodeo, exeo. 
 extendo, -ere, -tendi, -tentum vel -tensum : in exteriorem 
 
 partem tendo vel traho. 
 exul, -ulis, m. : e patria eiectus. 
 
 F 
 
 facies, -el,/. : os, voltus : forma vel species externa alicuius rel. 
 
 faenum, -I, n. : herba in pabulum arefacta, qua equi vescuntur. 
 
 fagus, -I,/. : beech-tree. 
 
 fallax, -acis, adj. : qui semper vel ex more fallit et decipit. 
 
 fallo, -ere, fefelli, falsum : decipio : lateo. 
 
 falx, -cis, /. : ferramentum incurvum, quo fruges metuntur, 
 
 arbores putantur. 
 famula, -ae, /. : serva, ancilla. 
 fateor, -erl, fassus sum : non nego : prae me fero. 
 fatigatus, -a, -um : labore confectus, lassus, defessus. 
 faustus, -a, -um : felix, fortunatus, prosperus. 
 favilla, -ae,/. : cinis levior, qui igne exstincto remanet. 
 
60 VOCABULA SELECTA 
 
 fera, -ae,/. : animal saevum, non mansuetum. 
 
 feritas, -atis,/. : natura eius qui ferus est. 
 
 ferrum, -I, n. : metallum e quo f lunt gladii, falces, etc. : gladius. 
 
 ferveo, -ere, ferbui vel fervi : aestuo : fervet aqua cum igne 
 
 coquitur. 
 
 festmo, -are, -avi, -atum : propero. 
 fetus, -us, m. : proles, progenies : f ilius yel filia. 
 fetus, -a, -um : fetum habens : quae parit: qui gignit. 
 fictilis, -e : qui fingitur : e cera vel argilla factus. (fingo.) 
 ficus, -l,f.: fig. 
 
 f Hum, -I, n. : quod e lana Imove trahendo ducitur. 
 fingo, -ere, flnxl, fictum : formo, exprimo : falso narro. 
 flavus, -a, -um : eo colore quo messis matura. 
 flebilis, -e : lacriniis dignus vel plenus : maestus, lugubris. 
 fleo, -ere, flevl, fletum : lacrimas efFundo. 
 fluctus, -us, m. : unda : maris agitatio. 
 focus, -I, m. : in foco est ignis qui domi ardet. 
 folium, -I, n. : a leaf. 
 forent=essent. 
 foris, -is,/. : ianua, porta. 
 formido, -are, -avi, -atum : vehementer timeo. 
 formosus, -a, -um : qui pulchra forma est. 
 fors, -tis, /. : Fortuna : casus. 
 forsitan, adv. : fortasse. 
 fossor, -oris, m. : is qui fodit. 
 
 fragor, -oris, m. : sonitus magnus qui frangendo fit. 
 fraternus, -a, -um : ad fratrem pertinens. 
 fraus, -dis,/. : dolus, msidiae. 
 
 fremo, -ere, fremui : sonitum gravern edo : e.g. leo fremit. 
 frenum, -i, n. : id quo equorum ora coercentur. 
 frequens, -ntis, adj. : creber, assiduus, multus. 
 fretum, -i, n. : angustiae maris : mare ipsum. 
 frigidus, -a, -um : fiigus habens, gelidus. 
 frigus, -oris, n. : id quod calori contrarium est. 
 frons, -dis, /. : folia, arboris coma, 
 fruges, -um, /. : ea quae terra glgnit. 
 fugax, -acis, adj. : qui semper vel ex more suo fugit. 
 fulgur, -uris, n. : flamma e nubibus coruscans, quae tonitrum 
 
 praecedit. 
 fulmen, -inis, n. : ignis aut lapis ardens, qui, dum tonat, in 
 
 terram cadere dicitur. 
 fulmineus, -a, -um : ad fulmen pertinens. 
 fulvus, -a, -um : eo colore quo leo est. 
 fundamen, -inis, n. : pars ima aedifici, qua superior pars 
 
 inmtitur. . 
 
 funereus, -a, -um : ad funus pertinens. 
 fungor, -i, functus sum : efficio quod mini faciendum est. 
 
VOCABULA SELECTA 61 
 
 funus, -eris, n. : exsequiae, ritus mortuos sepeliend! : mors. 
 furiosus, -a, -um : furens : animi motu vehement! concitatus. 
 furtim, adv. : modo occulto et tardo. (fur.) 
 
 G 
 
 Gallus, -i, m. : vir Vergil! aequalis, rebus cum militaribus turn 
 
 poeticis praestans. 
 
 gelidus, -a, -um : fiigidus : calore carens. 
 gemellus, -a, -um : geminus. 
 
 gemino, -are, -avi, -atum : geminum facio, duplico. 
 gemitus, -us, m. : actus gemendi : sonitus gravis quo trlstitia 
 
 significatur. 
 
 gemma, -ae, /. : lapis pretiosus. 
 gemo, -ere, -ui : sonum tristem edo. 
 
 gena, -ae,/. : pars oris human! quae inter malas oculosque est. 
 gener, -i, m. : f!liae maiitus. 
 generosus, -a, -um : bono genere natus : nobilis. 
 genitor, -oris, m. : pater, is qu! g!gnit. 
 genitus, -a, -um 9 partic. : natus, creatus. (gigno.) 
 gentilis, -e : ad gentein pertinens. 
 Germanicus, -I, m. : Caesar Germanicus, Tiber! Caesaris filius 
 
 adopt!vus. 
 
 Getae, -arum, m. : gens Scythica. 
 Geticus, -a, -um : ad Getas pertinens. 
 gigno, -ere, genui, genitum : procrep, genero. 
 glans, -dis,/. : baca quercus, fag!, aHarum arborum. 
 gracilis, -e : tenuis : sub tills. 
 Graius, -a, -um : Graecus. 
 grandaevus, -a, -um : senior, aetate provectus. 
 granum, -I, n. : semen frument!, tritici, horde!, racemi. 
 gremium, -i, n. : ea pars corporis qua matres, dum sedent, 
 
 liberos excipiunt. 
 
 gusto, -are, -avi, -atum : cibum labiis experior : paullum edo. 
 gutta, -ae,/. : minima pars aquae. 
 
 H 
 
 habena, -ae, /. : id quo equ! reguntur. 
 
 Haemonis, -idis, /. : mulier Thessalica. 
 
 Haemonius, -a, -um : Thessalicus. 
 
 Haemus, -I, m. : montes Thracii. 
 
 Halcyon, -onis, /. : alcedo ; avis aquatica, in quam Halcyone 
 
 Ceycis uxor versa est. 
 
 Helicon, -onis, m. : mons Boeotiae, Apollin! Mus!sque sacer. 
 Henna, -ae,/. : urbs Siciliae. 
 herba, -ae, /. : viride illud quo vestltur humus. 
 Hercules', -is, m. : love natus, magnis viribus praeditus. 
 
62 VOCABULA SELECTA 
 
 herds, -6Is, m. : semideus : is cui aut mater aut pater deus est. 
 
 Hesperius, -a, -um : ad Occidentem pertinens. 
 
 hibernus, -a, -um : ad hiemem pertinens. 
 
 hirsutus, -a, -um : saetis aut crmibus horridus, asper. 
 
 honoratus, -a, -um : honoribus ornatus. 
 
 hospitium, -I, n. :_ (1) actus hospites vel advenas excipiendi. 
 
 (2) domus, ubi hospites excipiuntur. 
 hostia, -ae,/. : victima, animal quod in sacris occiditur. 
 Hymen, -enis, m. : deus qui nuptiis praesidet. 
 Hymenaeus, -I, m. : Hymen. 
 
 iacto, -are, -avi, -atum : iterum atque iterum iacio. 
 iaetura, -ae, /. : quod navis levandae causa in mare iacitur : 
 
 damnum. 
 
 Ico, -ere, Id, ictum ^ pereutio. 
 Ide, -es,/. : mons Troadis. 
 ignarus, -a, -um : nescius. 
 
 imago, -inis,/. : simulacrum, rei alicuius repraesentatio. 
 immanis, -e : ingens : saevus, importunus. 
 immensus, -a, -um : ingens : qui mensuram yel modum excedit. 
 immitis, -e : non mitis, crudelis, qui sine misericordia est. 
 immodicus, -a, -um : qui modum excedit. 
 immolo, -are, -avi, -atum : sacrifice : occido. 
 impedio, -ire, -pedlvi, -pedltum : coerceo : vincio. 
 impello, -ere, -pull, -pulsum : in aliquam partem pello vel ago. 
 impensa, ae,/. : sumptus, pecunia in aliquid consumpta. 
 improbus, -a, -um : non probus, malus, sceleratus. 
 Inachis, -idis,/. : e gente Inachi, regis Argolici, orta. 
 inanis, -e : vacuus : vanus. 
 inassuetus, -a, -um : non assuetus, msolitus. 
 incautus, -a, -um : non cautus, qui sibi cayere nescit. 
 incumbo, -ere, -cubui, -cubitum : in aliquid innitor : ope- 
 
 ram do. 
 
 Inda belua, -ae, /. : elephas. 
 
 indlgnor, -ari, -atus sum : indignum puto : aegre fero. 
 indocilis, -e : qui doceii non potest. 
 induo, -ere, -dul, -dutum : corppri (vestem) circumdo. 
 Indus, -a, -um : ad Indiam pertinens. 
 inermis, -e : qui arma non habet. 
 
 iners, inert! s, adj. : cui nulla artis cura est, ignarus, piger. 
 infamia, -ae, /. : dedecus, turpitudo. 
 infelix, -icis, adj. : non felix, infortunatus : miser. 
 Infula, -ae, /. : ornamentum, quod sacerdotis temporibus 
 
 circumdatur. 
 ingeniosus, -a, -urn : arte vel ingenio praestanti ; sollers. 
 
VOCABULA SELECTA 63 
 
 innitor, -I, -nisus vel nixus sum : in aliqua re mtor, incumbo : 
 
 sustineor. 
 
 inops, inopis, adj. : egens, qui sine ope est. 
 insignia, -e : praeclarus, splendidus. 
 Insto, -are, -stiti : proxime aggredior : immineo. 
 intendo, -ere, -tendi, -tensum vel -tentum : valde tendo : 
 
 dirigo : arcum intendo cum sagittam emitto. 
 intermit to, -ere, -misi, -missum : in medio opere cesso. 
 intumesco, -ere, -tumul : tumidus fio, turgesco. 
 intus, adv. : intra. 
 inultus, -a, -um : (sensu activo) qui pro iniuria accepta poenas 
 
 non siimit : (sensu passivo) qui pro iniuria illata poenas 
 
 non dat. 
 
 inutilis, -e : non utilis, e quo nihil boni vel commodi fit. 
 invigilo, -are, -avi, -atum : in aliqua re vigilo : non dormio. 
 invitus, -a, -um : nolens. 
 lonius, -a, -um : ad mare Ionium pertinens, quod inter mare 
 
 Adriaticum et mare Siculum est. 
 love, sub : h. e. sub caelo aperto. 
 irritus, -a, -um : inutilis, vanus, nihil efficiens. 
 Ismarius, -a, -um : ad Ismarurn, rnontem Thraciae, pertinens. 
 iugalis, -e : ad nuptias pertinens. 
 iugerum, -T, n. : agri mensura, pedes ducentos quadraginta 
 
 longa, centum viginti lata. 
 lugurthmus, -a, -um : ad lugurtham, Numidarum regem, 
 
 pertinens. 
 
 lulia templa, -orum, n. : templa divi lull, 
 luno, -onis, /. : lovis uxor. 
 luppiter, lovis, m. : deorum rex. 
 
 labo, -are, -avi, -atum : vacillo, iam iam casurus sum. 
 
 lacer, -a, -um : laniatus, laceratus, scissus. 
 
 lacerna, -ae, /. : vestis exterior lana crassiore. 
 
 lacero, -are, -avi, -atum : vi scindo vel divello. 
 
 lacertus, -I, m. : pars bracchii superior. 
 
 laevus, -a, -um : sinister. 
 
 lammina, -ae,/. : segmentum metalli tenuissimum. 
 
 lampas, -adis,/. : fax, taeda. 
 
 lana, -ae,/. : tanquam crines qui in tergoovium gignuntur: id 
 
 quod ex ovium vellere in usum vestium netur. 
 Lar, Laris, m. : deus qui familiae Romanae praesidebat. 
 las sus, -a, -um : fatigatus. 
 lateo, -ere, -ul : in loco abdito sum, non videor. 
 Laurens, j-entis, adj. ; ad Laurentum, oppidum Latlnum, 
 
 pertinens. 
 
64 VOCABULA SELECTA 
 
 laxus, -a, -um : non intentus, remissus. 
 
 lector, -toris, m. : is qui librum legit. 
 
 legitimus, -a, -um : lege constitutus. 
 
 lena, -ae, /. : ea quae servas vendit. 
 
 lenis, -e : mollis, mitis. 
 
 lentus, -a, -um : qui facile flectitur : tardus. 
 
 levo, -are, -avi, -atum : levem facio : tollo. 
 
 Hbro, -are, -avi, -atum : aequabili motu agito vel sustineo. 
 
 libum, -I, n.: placenta: genus cibi frumento, oleo, melle factum. 
 
 Libycus, -a, -um : ad Libyam vel Africam pertinens. 
 
 limen, -inis, n. : lapis in ianua transversus, qui sub pedibus 
 
 intrantiuni est. 
 
 limosus, -a, -um : limo vel caeno plenus. 
 linter, -tris,/. : navicula, cumba. 
 linum, -I, n. : herba quae in usum vestium netur : flax. 
 liquefacio, -ere, -f^ci, -factum : liquidum facio. 
 liquesco, -ere, licul : liquidus f 10. 
 lis, litis, /. : controversia, rixa, contentio. 
 lituus, -I, m. : tuba incurva. 
 livor, -5ris, m. : invidia. 
 lucidus, -a, -um : luce plenus : illustris. 
 Lucretia, -ae, /. : Collatini uxor. 
 Lucretius, -i, m.: poeta Latmus: de Rerum Natura A.-V.C. DCXC 
 
 scripsit. 
 
 lucrum, -I, n. : quaestus, pecuniae incrementum vel auctio. 
 luctus, -us, m. : tiistitiae significatio : lacrimae. 
 luo, -ere, lul : (poenas) do vel solvo. 
 Lupercal, -is, n. : antrum sub Monte Palatmo. (lupus.) 
 Luperci, -orum, m. : sacerdotes apud Romanos antiqui. 
 lupus, -I, m. : fera rapax : frenum. 
 lustralis, -e : qui a peccatis purgat. 
 lusus, -us, m. : actus ludendi : ludus. 
 luxurio, -are, -avi, -atum : herba multo imbre umens nee falce 
 
 resecta luxuriat. 
 Lycoris, -idis,/. : Galli arnica, 
 lympha, -ae,/. : aqua. 
 Lynceus, -el, m. : Hypermnestrae maritus. 
 lyricus, -a, -um : ad lyram pertinens. 
 Lyrnesis, -idis,/. : Lyrnesi incola: imprimis Biiseis. 
 
 M 
 
 macto, -are, -avi, -atum : (victimam) occido. 
 macula, -ae, /. : intervallum retis raris fills nexi. 
 madidus, -a, -um : non siccus, uvidus, umens. 
 Maenas, -adis, /. : femina Baccho deo pmnino dedita. 
 Maeonides, -ae, m. : Maeoniae vel Lydiae filius, h.e. Homerus. 
 Maeotis, -idis, /. adj. : ad paludem Maeoticam pertinens. 
 
VOCABULA SELECTA 65 
 
 maered, -ere : dolore vel tristitia afficior. 
 
 maestus, -a, -um : qui maeret, tristis. 
 
 Magnus, -I, m. : Cn. Pompeius Magnus, dux Romanus. 
 
 malo, malle, malul : magis vel potius volo. 
 
 mand5, -are, -avi, -atum : iubeo : committo. 
 
 manifestus, -a, -um : clarus, perspicuus. 
 
 mansuetus, -a, -um : manibus assuefactus : non ferus, lenis, 
 
 placidus. 
 
 margo, -inis, m. : extrema alicuius rei ora. 
 marltus, -I, m. : is GUI mulier nupta est. 
 Marius, -I, m. : Romanorum dux clarissimus. 
 Mars, Martis, m. : (1) deus bellorum auctor. (2) studium aut 
 
 fortuna belli. 
 
 Martigena, -ae, m. : Martis f ilius. 
 matrona, -ae, /. : civis Roman! uxor. 
 Mavors, -ortis, m. : Mars. 
 
 mel, mellis, n. : liquor dulcis ab apibus confectus. 
 melilotus, -I, /. : herba odorata el cognata quam nos clover 
 
 vocamus. 
 
 memoro, -are, -avi, -atum : mentionem facio, narro. 
 Menandros, -i, m. : poeta comicus Atheniensis : floruit A.v.c. 
 
 CCCCL. 
 
 mensura, -ae, /. : modus, id quo aliquid metnnur. 
 
 mentior, -Iri, -Itus sum : id dico quod non est. 
 
 meretrix, -tricis,/. : femina improba. 
 
 mergo, -ere, mersi, mersum : sub undas premo. 
 
 merum, -i, n. : vinum. 
 
 Metanira, -ae, /. : Celei uxor. 
 
 metuo, -ere, -ui : timeo, paveo. 
 
 metus, -us, m. : timor. 
 
 mico, -are, micui : crebro celeiique motu agitor : corusco : e.g. 
 
 stella micat. 
 
 militia, -ae, /. : vita militaris. 
 
 minax, -acis, adj. : qui minatur vel se nociturum praebet. 
 Minerva, -ae,/. : dea, artium sapientiaeque cultrix. 
 mimstro, -are, -avi, -atum : praebeo, oifero : inservio. 
 Minos, Minois, m. : rex Cretensiuin prima mundi aetate. 
 minuo, -ere, minui, minutum : minorem facio vel reddo* 
 mirus, -a, -um : admirandus. 
 mitesco, -ere : mitis vel tener fio. 
 mitigo, -are, -avi, -atum : mitem facio. 
 mitra, -ae, /. : capitis tegimentum gentium orientalium. 
 mobilis, -e : qui facile movetur : Instabilis. 
 modus, -I, m. : via et ratio qua aliquid fit : mensura : carmina 
 
 (quia sub aurium mensuram cadunt). 
 moles, -is,/. : res magna et ponderis magnT. 
 mollis, -e : tener : non durus, non asper. 
 
66 VOCABULA SELECTA 
 
 moror, -ari, -atus sum : cunctor, cesso, tardo. 
 
 morum, -i, n. : baca nigra, suavissimo sapore, autumno matura. 
 
 mos, moris, m. : modus agendi usitatus : mstitutum : consue- 
 tude. 
 
 mugio, -ire : mugitum edo. 
 
 mugitus, -us, m. : vox bourn. 
 
 mulceo, -ere, mulsi, mulsum : manu leniter tracto : lenio vel 
 mollio. 
 
 Mulciber, -berl, m. : Volcanus. 
 
 munus, -eris, n. : donum : officium. 
 
 murex, -icis, m. : concha ex qua purpura gignitur: fucus 
 purpureus. 
 
 mustum, -I, n. : vinum recens, nondum maturum. 
 
 mutuus, -a, -um : reciprocus, in vicem pariter respondens. 
 
 myrtus, -i,/. : arbor humilis bacas suaveolentes ferens. 
 
 mysta vel mystes, -ae, m. : sacrorum pentus : arcams sacris 
 initiatus. 
 
 N 
 
 nanclscor, -ci, nactus sum : casu invenio vel experior, 
 
 natalis, -e : dies natalis est quo die nati sumus. 
 
 navita, -ae, m. : nauta. 
 
 necto, -ere, nexui vel nexi, nexum : ligo, iungo, plecto. 
 
 nemorosus, -a, -um : arboribus plenus. (nemus, n.) 
 
 neo, nevi, netum : I spin. 
 
 nep5s, -otis, m. : fill aut filiae f Ilius. 
 
 Westor, -toris, m. : rex Pylius, Graecorujn Troiain obsidentium 
 
 natu maximus. 
 nex, necis, /. : mors. 
 
 nimius, -a, -um : modum excedens, maior quam opus est. 
 niteo, -ere, -ui : splendeo, fulgeo. 
 nitor, -I, nisus vel nixus sum : valde conor. , 
 niveus, -a, -um : qui colore nivis, h.e. albo, est. 
 noto, -are, -avi, -atum : (oculis) designo, deligo. 
 Notus, -I, m. : ventus e parte meridiana ortus. 
 novalis, -e : de agro dicitur, qui non exercetur. 
 nudo^ -are, -avi, -atum : nudum facio : (gladium) stringo. ;. 
 nudus, -a, -um : veste aut auxilio carens. 
 numen, -inis, n. : potentia divina : deus ipse. 
 numerus, -I, m. : in re musica vel poetica certa mensura ; 
 
 modus ; carmen, 
 nurus, -us,/. : fill uxor. 
 
 oblivlscor, -i, oblitus sum : non memini. 
 oborior, -m, -ortus sum : orior alicui invito. 
 obruo, -ere, -rui, -rutum : operio r tego, sepelio. 
 
VOCABULA SELECTA 67 
 
 obsisto, -ere, -stiti : obsto : me alicui oppono. 
 
 obstipesco, -ere, -stipui : prae admiratione aut metu vix 
 
 mover! possum. 
 
 obtempero, -are, -avi, -atum : oboedio, pareo. 
 occulo, -ere, -culul, -cultum : operio, abdo: in secretum condo. 
 occupo, -are, -ayi, -atum : subito capio : incautum aliquem 
 
 ferio vel adorior. 
 
 odoratus, -a, -um : suaveolens. (odor.) 
 
 officium, -I, n. : id quod aliquis facere debet; debitum, munus. 
 olor, -or is, m. : cycnus, avis magna, albo colore, aquarum incola. 
 operio, -Ire, -perul, -pertum : tego, celo. 
 opulentia, -ae,/. : divitiae, copia. 
 orbus, -a, -um : parentibus aut libeiis piivatus. 
 ordior, -irl, orsus sum : incipio. 
 
 origo, -inis,/. rjnitium : id quo aliquid oritur vel esse coepit. 
 ortus, -us, m. : actus oriendi vel surgendi : locus ubi Sol oritur, 
 
 Oriens. 
 
 osculum, -I, n. : signum amoris, quod oribus coniunctis datur. 
 os, ossis, n. : pars solida et dura membri. 
 
 pactum, -I, n. : id quod convenit. 
 
 Palatium, -I, n. : mons Palatinus. 
 
 palatum, -I, n. : superius oris cavum, in quo gustus est cibi. 
 
 Pales, -is,/. : dea pastorum apud Italos. 
 
 palla, -ae,/. : toga. 
 
 Pallas, -adis,/. : Minerva vel Athena. 
 
 pallor, -oris, m. : status eius qui pallidus est : pallid! autem 
 
 sunt mortui. 
 palustris, -e : ad paludem pertinens : palus autem est locus ex 
 
 terra et aqua mixtus. 
 pando, -ere, pandi, passum vel pan sum: extendo : aperio : 
 
 solvo. 
 
 par, paris, adj. : aequus. 
 Paris, -idis, m. : Priam! f ilius. 
 pariter, adv. : simili modo. 
 Parrhasis, -idis, /. : Arcadiae incola. 
 partus, -us, m. : actus pariendi. 
 parum, adv. : minus iusto ; minus quain oportet. 
 patientia, -ae, /. : facultas patiendi. 
 patruus, -I, m. : patris frater. 
 paulatim, adv. : sensim, gradatim. 
 paveo, -ere, pavi : metuo, timeo. 
 
 pavidus, -a, -um : qui semper vel ex more suo pavet : pavens. 
 pecto, -ere, pexi, pexum : I comb. 
 Pelasgus, -I, m. : lovis f ilius, gentis Argolicae auctor. 
 
 E2 
 
68 VOClBULA SELECTA 
 
 Penates, -ium, m. : di domestic! : domus ipsa. 
 
 pendeo, -ere, pependi : poma de arbore pendent. 
 
 pensum, -I, n. : opus quod certo tempore faciendum est. 
 
 peregrmus, -a, -um : exterus, alienus, advena. 
 
 perennis, -e : qui per annos durat. 
 
 Pergamum, -I, vel Pergama, -orum, n. : Troia, Ilium. 
 
 permulceo, -ere, mulsi, -mulsum : totum nmlceo. 
 
 persto, -are, -stiti : permaneo. 
 
 pervigilo, -are, -avl, -atum : per totam noctem vigilo. 
 
 Phoebus, -I, m. : Apollo. 
 
 Phrygius, -a, -um : ad Phrygian! pertinens: Troicus: Phrygia 
 
 auteni in Asia est. 
 
 pietas, -atis, /. : virtus eius qui pius est. 
 piger, -gra, -grum : ignavus, qui nihil agit. 
 pignus, -oris, n. : id quod alter! quasi fide! fmnamentum datur : 
 
 pledge. 
 
 pinguis, -e : crassus : fertilis. 
 
 pius, -a, -um : qui debita erga deos, parentes, patriam solvit. 
 plango, -ere, planxi, planctum : ferio, percutio : pectus plan- 
 
 gendo maerorem ostendo. 
 plangor, -oris, m. : sonitus qu! plangendo fit. 
 planta, -ae, /. : !ma pars pedis. 
 plausus, -us, m. : manuum in adimratione collisio. 
 pluvialis, -e : ad pluviani vel imbrem pertinens. 
 Poenus, -a, -um : Carthaginiensis ; Afer. 
 pollex, -icis, m. : ille digitus, qu! cetens crassior est. 
 pontus, -I, m. : mare. 
 
 Pontus, -I, m. : Mare Euxinum vel Nigrurn. 
 populous, -a, -um : ad populum pertinens. 
 populus, -I, /. : the poplar-tree. 
 porrigo, -ere, -rexl, -rectum : pro-tend o. 
 positus, -us, m. : situs, (pono, vb.) 
 possideo, -ere, -ssdi, -sessum : habeo, teneo. 
 postis, -is, m. : ianuae quasi columna. 
 post-modo, adv. : brev! tempore postea. 
 potentia, -ae, /. : potestas, imperium. (possum, vb.) 
 praeceps, -cipitis, adj. : headlong, (prae, caput.) 
 praecingo, -ere, -cinxi, -cinctum : cingo, circumdo. 
 praecipito, -are, -avl, atum : praecipitem ago. 
 praepedio, -ire, -Ivi, -Itum : impedio, cohibeo. 
 praestruo, -ere, -struxi, -structum : a fronte struo. 
 praeterquam, adv. aut coniunctio excipiendi : nisi, praeter, 
 
 excepto. 
 
 praevius, -a, -urn : qu! in via ante it. 
 pratum, -i, n.. : locus herbosus, ubi pecora pascuntur. 
 Priamides, -ae, m. : Priam! f !lius. 
 Priamus, -I, m. : rex Troianorum. 
 
VOCABULA SELECTA 69 
 
 priscus, -a, -um : antiquus. 
 
 proavus, -I, w. : avi pater. 
 
 procedo, -ere, -cessi, -cessum : progredior. 
 
 procumbo, -ere, -cubul, -cubitum : pronus cado vel iaceo. 
 
 prddd, -ere, -didl, -ditum : aliquem inimicis perfidiose dedo. 
 
 profiteer, -eri, -fessus sum : polliceor : prae me fero. 
 
 profugus, -a, -urn. : exul. 
 
 profundus, -a, -um : qui magna deorsum altitudine est. 
 
 prolect5, -are, -avi, -atum : voluptate traho, allicio. 
 
 proles, -is,/. : progenies, filius aut filia. 
 
 pronus, -a, -um : praeceps : proclmato capite cadens vel 
 
 iacens. 
 
 propero, -are, -avi, -atum : celeriter eo vel ago. 
 pr5pono, -ere, -posul, -positum : a fronte pono. 
 prostituo, -ere, -stitui, -stitutum : palam colloco vendendi 
 
 causa. 
 
 prosum, prodesse, profui : alicui commodo sum : utilis sum. 
 Protesilaiis, -I, m. : Laiidamiae maiitus. 
 protinus, adv. : statim, continuo, sine mora. 
 prulna, -ae, /. : hoar-frost. 
 pudendus, -a, -um : cuius nos pudere oportet. 
 pudicus, -a, -um : pudore plenus. 
 
 pudor, -oris, m. : affectus animi quo a re turpi prohibemur. 
 pulverulentus, -a, -um : pulvere plenus vel sordidus. 
 purgo, -are, -avi, -atum : purum facio. 
 Pylades, -is, m. : vir Phoceus, Orestis amicus. 
 
 quaero, -ere, quaesivi, quaesitum : peto : rogo. 
 quantuluscunque, -acunque, -umcunque : quamvis parvus. 
 quatio, -ere, quassi, quassum : vehementer agito. 
 queror, queri, questus sum : voce dolorem significo. 
 quies, -etis,/. : tranquillitas : operis intermissio: somnus. 
 quilibet, quaelibet, quodlibet : pron. et adj. indef. : quem- 
 
 cunque vis, quivis. 
 
 Quirinus, -i, m. : Mars : Martis filius, Romulus. 
 Quirites, -ium, m. : elves Roman!. 
 
 B 
 
 racemus, -I, m. : baca quam vitis fert. 
 
 radio, -are, -avi, -atum : tanquam radios lucis emitto : splendeo. 
 
 ratis, -is,/. : navis. 
 
 raucus, -a, -um : voce gravi et aspera praeditus. 
 
 recens, -ntis, adj. : nuper factus. 
 
 recessus, -us, m. : locus in partes interiores reductus. 
 
 recondo, -ere, -didi, -ditum : repono ubi videri non potest. 
 
70 VOCABULA SELECTA 
 
 rector, -toris, m. : is qui aliquid regit : navis gubernator. 
 
 recurvus, -a, -um : curvus, reflexus. 
 
 reditus, -us, m. : actus redeundi : id quod quotannis redit, e.g. 
 
 fruges, pecunia. 
 redux, -ueis, adj. : qui redit. 
 refero, -ferre, rettuli, relatum : retro fero : iteruin dico, 
 
 cano. 
 
 regalis, -e : ad regem pertinens. 
 regressus, -us, m. : reditus, actus regrediendi. 
 remigium, -I, n. : id quo navicula movetur. 
 renideo, -ere : luceo, refulgeo : hilaii voltu sum. 
 re or, rerl, ratus sum : puto, opmor. 
 repercutio, -ere, -cussi, -cussum : imago inspicientis e 
 
 speculo repercutitur. 
 requies, -etis, /. : quies. 
 requiesco, -ere, -quievi, -quietum : a labore cesso : quietem 
 
 ago. 
 
 reseco, -are, -secui, -sectum : ad vivum seco : rescindo. 
 resisto, -ere, -stiti : gradum sisto : repugno. 
 resolvo, -ere, -solvi, -solutum : a vinculo libero. 
 resto, -are, -stiti : remaneo. 
 
 rete, -is, n. : plaga, laqueus, nexum quo ferae capiuntur. 
 retineo, -ere, -tinui, -tentum : a progrediendo prohibeo. 
 revive, -ere, -vixi, victum : in vitam redeo. 
 revocamen, -inis, n. : id quod revocat. 
 Rhesus, -I, m. : dux Thracum. 
 rigidus, -a, -um : qui fleet! non potest. 
 rite, adv. : solito vel iusto more. 
 rivus, -I, m. : parvum flumen. 
 rubeo, -ere, -ul : ruber sum. 
 ruber, -bra, -bruin : eo colore quo sanguis. 
 rubetum, -I, n. : locus in quo rubi crebii gignuntur. 
 rubus, -I, m. : bramble. 
 
 ruga, -ae,/. : sulcus quidam qui in fronte senis fit. 
 rugosus, -a, -um : rugis plenus. 
 rumosus, -a, -um : rulna lapsus, dirutus. 
 rupes, -is,/. : saxum, scopulus. 
 ruricola, -ae, adj. : qui rus incolit. 
 rutrum, -i, n. : mstrumentum quo solum foditur vel eruitur. 
 
 3 
 
 sapor, -oris, m. : taste, savour. 
 
 sata, -drum, n. : ea quae sata sunt, fruges. (sero, vb.) 
 satus, -a, -um, partic. pass. : natus, ortus. (sero, vb.) 
 sceleratus, -a, -um : pessimus, improbus. (scelus, n.} 
 soeptrum, -I, n. : insigne regium. 
 
VOCABULA SELECTA 71 
 
 scilicet, adv. : sane, profecto. 
 
 scindo, -ere, scidi, scissum : lacero, vi divide. 
 
 scopulus, -I, m. : rupes angusta et abrupta. 
 
 Scythia, -ae, /. : regio a Ponto usque in paries Boreales 
 
 pertinens. 
 
 Scythicus, -a, -um : ad Scythiam pertinens. 
 seed, -are, secui, sectum : cultro vel alio ferramento divide, 
 sector, -ftri, -atus sum : sequor inimice. 
 securus, -a, -um : sine cura. 
 sedes, -is,/. : donius. (sedeo, vb.) 
 sedulitas, -atis,/. : studium laborandi. 
 semibos, semibovis, adj. : qui dimidia parte bos est. 
 semivir, -a, -um, adj. : qui dimidia parte vir est. 
 senesco, -ere : senex fid. 
 senilis, -e : ad senem pertinens. 
 sensus, -us, m.: actus sentiendi. 
 sentio, -ire, sensi, sensum : oculis aut naso aut auribus 
 
 percipio. 
 
 series, -el,/. : ordo continuatus. 
 sero, -ere, sevi, satum : / sow. 
 servitium, -I, n. : servi condicio, servitus. 
 siccus, -a, -um : aridus, umore carens. 
 Sichaeus, -I, m. : vir Tyrius, Elissae maiitus. 
 Siculus, -a, -um : ad Sicilian! pertinens. 
 sidus, -eris, n. : astrum, caeli signum. 
 SIgeius, -a, -um : ad Sigeum, oppidum Troadis, pertinens. 
 silex, -icis, m. : lapis durissimus : flint. 
 Silvia, -ae,/. : Romuli Remique mater. 
 Simols, Simoentis, m. : fluvius Troianus. 
 simulo, -are, -avi, -atum : verbis aut actis efficio ut id quod 
 
 non est videatur esse. 
 
 singultus, -us, m. : sonitus fractus dolore laborantis. 
 socer, -I, m. : mariti aut uxoris pater, 
 socialis, -e : ad socium vel convivam pertinens. 
 sodalis, -is, m. : socius, comes, 
 solidus, -a, -um : nulla parte cavus. 
 sollicitus, -a, -um : anxius, metu agitatus. 
 solum, -I, n. : humus, terra. 
 solvo, -ere, solvi, solutum : e vinculis libero. 
 sonus, -I, m. : sonitus. 
 Sophocleus, -a, -um : ad Sophoclem, poetam tragicum Graecum, 
 
 pertinens. Sophocles autem A.v.c. ccc floruit. 
 soporifer, -a, -um : soporem vel somnum inducens. 
 sospes, -itis, adj. : salvus, incolumis. 
 spargo, -ere, sparsi, sparsum : hue illuc iacio, ago. 
 spectatrix, -icis, /. : ea quae spectat. 
 spelunca, -ae,/. : antrum, caverna. 
 
72 VOCABULA SELECTA 
 
 sponte sua : ultro, non coactus. 
 stella, -ae,/. : sidus, astrum. 
 sterno, -ere, stravi, stratum : humum deicio. 
 stipes, -itis, m. : truncus, palus. 
 stipula, -ae,/. : culmus vel calamus frumenti : stalk. 
 stirps, stirpis. /. : proles, progenies, natus vel nata. 
 stlva, -ae, /. : ea pars aratri qua regitur. 
 stramen, -inis, n. : stipula arida hum! strata, (sterno, vb.) 
 strenuus, -a, -um : impiger, non ignavus. 
 studium, -I, n. : cupido, ardor animi. 
 stupeo, -ere, -ul : stupidus sum : mente captus sum. 
 sub seed, -are, -secui, -sectum : infra seco. 
 subside, -ere, -sedl, -sessum : paulatim de recta decido. 
 succiduus, -a, -um : subsidens. (cado, vb.) 
 sucus, -I, m. : liquor qui est in herbis.' 
 sulcus, -I, m. : quasi fossa, quam arando facimus. 
 Sulmo, -onis, m. : oppidum Paelignorum. 
 superstes, -stitis, adj. : qui aliis mortuis adhiic vivit. 
 supersum, -esse, -ful : superstes sum. 
 
 suspicor, -ari, -atus sum : non pro certo quidem habeo, sed 
 ad opmandum inducor. 
 
 T 
 
 tabella, -ae, /. : tabula parva. 
 
 tabesco, -ere, tabul : liquesco. 
 
 taeda, -ae,/. : fax, lampas. 
 
 Tagus, -I, m. : flumen Lusitaniae aquis auriferis. 
 
 Tartara, -drum, n. : loca, ubi mortui poenas dant. 
 
 Taurl, -drum, m. : locus Scythicus. 
 
 tego, -ere, texl, tectum : velo, operio. 
 
 tellus, -uris,/ : terra. 
 
 telum, -I, n. : id quod in pugna e manibus emittitur. 
 
 temerarius, -a, -um : qui inconsulto in pericula currit. 
 
 tendo, -ere, tetendl, tensum vel tentum : (arcum) tendo, 
 
 (cursum) tendo, magno studio eo. 
 tenuis, -e : non crassus, subtilis. 
 tenuo, -are, -avl, -atum : tenuem facio. 
 tepeo, -ere, -ul : modice vel vix caleo. 
 tepidus, -a, -um : qui tepet. 
 thalamus, -I, m. : cubiculum nuptiale. 
 Theseus, -a, -um : ad Theseum, regem priscum Atticae, per- 
 
 tinens. 
 
 Thoans, -antis : rex Taurorum. 
 Threicius, -a, -um : ad Thraciam pertinens. 
 thymum, -I, n. : herba suaveolens. 
 Tiberlnus, -I, m. : deus, qui Tiberim fluvium curat. 
 
VOCABULA SELECTA' 73 
 
 Tiberis, -is, m. : fluvius, ad quern sHa est 
 
 Tibullus, -I, m. : poeta elegiacus Latinus : floruit A.v.c. DCCXXX. 
 
 tingo, -ere, tinxi, tinctum : madefacio, umore irnbuo : mfjcio. 
 
 titulus, -I, m. : inscriptio nominis et rerum gestarum alicuius. 
 
 TItyrus, -I, m. : pastor apud Vergilium. 
 
 tollo, -ere, sustull, sublatum : aufero : erigo. 
 
 tonitrus, -us, m. : fragor qui in caelo fit. 
 
 torpeo, -ere, -ui : languep, sensu motuque careo. 
 
 torus, -I, m. : lectus nuptialis. 
 
 traicio, -ere, -iecl, -iectum : transfigo. 
 
 trepido, -are, -avi, -atum : metu vel aliqua mentis perturba- 
 
 tione tremo. 
 
 trepidus, -a, -um : qui trepidat. 
 trinodis, -e : tres nodos habens. (nodus = knot.) 
 triumpho, -are, -avi, -atum : de aliquo victoriam reporto : 
 
 triumphuni ago. 
 
 Trivia, -ae,/. : Diana quae in triviis colitur. 
 tueor, -eri, tuitus vel tutus sum : servo. 
 tumeo, -ere, -ui : turgeo ; e.g. vela navis vento tument. 
 tumulus, -I, m. : sepulcrum. 
 turba, -ae,/. : caterva, multitude . 
 turbidus, -a, -um : turbatus. 
 turbo, -are, -avi, -atum : misceo, confundo. 
 turpis, -e : inhonestus, foedus, indecorus. 
 turris, -is, /. : aedificium in magnam altitudinem editum. 
 tus, turis, n. : incense. 
 Tuseus, -a, -um : ad Etruriam pertinens. 
 Typhoeus, -eos, m. : monstrum terra genitum, centum brac- 
 
 chiis, ore flammifero. Bello contra deos moto a love 
 
 fulmine ictus sub Aetnam, montem Siciliae, sepultus est. 
 
 Cum autem Aetna flammas et saxa ardentia evomeret, ^ma 
 
 erat Typhoea haec effundere. 
 
 Tyrius, -a, -um : ad Tyrum, urbem Phoeniciae, pertinens. 
 Tyrrhenus, -a, -um : Tuseus. 
 
 TJ 
 
 uber, -eris, n. : mamma. 
 
 uber, -eris, adj. : fecundus, fertilis, ferax. 
 
 ululatus, -us, m. : clamor muliebris. 
 
 ulva, -ae, /. : herba palustris. 
 
 unguis, -is, m. : corneum illud quod in extremis digitis 
 
 glgnitur. 
 
 urgeo, -ere, ursi : impello, propello. 
 usque, adv. : semper, 
 usus, -us, m. : actus utendi : utilitas., 
 uva, -ae, /. : a grape-cluster. 
 uvidus, -a, -um : non siccus, madidus, umidus. 
 
74 VOfiABULA SELECTA 
 
 vacat, 0&. imper. : ab opere cessatur. 
 
 vacuus, -a, -um : inanis, non plenus. 
 
 vadum, -I, n. : aqua : f return. 
 
 vagio, -Ire, -ii, -Itum : clamorem infantilem edo. 
 
 valeo, -ere, -ui : validus sum, vires habeo. 
 
 Varro, -onis, m. : poeta Latinus, Ovidi aequalis. 
 
 vastus, -a, -urn : immanis et incultus. 
 
 velifer, -a, -um : veils instructus. 
 
 velociter, adv. : celeriter. 
 
 vena, -ae, /. : per venas sanguis fluit. 
 
 venatus, -us, m. : actus venandl vel feras persequendi. 
 
 verso, -are, -avi, -atum : saepe verto. 
 
 vertex, -icis, m. : summum caput. 
 
 Vesta, -ae, /. : dea cui focus domesticus curae est. 
 
 vetustas, -atis,/. : longuin temporis spatium. (vetus, adj.) 
 
 vibro, -are, -avi, -atum : iacto, quatio. 
 
 in vices : vicissiin, alternis. 
 
 viduus, -a, -um : aliqua re carens : imprimis qui uxore aut 
 
 quae marito caret. 
 vigor, -oris, m. : vires. 
 vilis, -e : qui nullo pretio aestimatur. 
 vimen, -inis, n. : ramulus flexibilis. 
 virga, -ae,/. : ramulus vel surculus arboris : baculum. 
 virgultum, -i, n. : locus virgis consitus. 
 viridis, -e : eo colore quo frondes sunt. 
 virtus, -utis,/.: habitus virilis : fortitudo. 
 vitiosus, -a, -um : vitiis plenus ; mendosus. 
 vitta, -ae, /. : infula, qua caput vincitur. 
 vitulus, -i, m. : bos nonduin adultus. 
 vocalis, -e : magna aut clara voce praeditus. 
 volgus, -i, n. : plebs, multitudo hominum tenuiorum. 
 voltus, -us, m. : os, facies. 
 volucer, -cris, -ere : qui volat : avis, ales. 
 volvo, -ere, volvi, volutum : rota volvitur. 
 vomer vel vomis, -eris, m. : ea pars aratri qua sulcus eruitur. 
 
 X 
 
 Xanthus, -i, m. : Scamander, fluvius Troadis. 
 
 Z 
 
 Zephyrus, -i, m. : ventus ex occidente ortus. 
 
OXFORD : HORACE HART M.A. 
 PRINTER TO THE UNIVERSITY 
 
344523 
 
 UNIVERSITY OF CALIFORNIA LIBRARY