SPECIMEN LITERATVRAE FLORENTINAE SAECVLI XV. SPECIMEN LITERATVRAE FLORENTINAE SAECVLI XV. I AT SL V DVM CHRISTOPHORI LANDINI GESTA ENARRANTVR VIRORVM EA AETATE DOCTISSIMORVM IN LITERARIAM REMP. MERITA STATVS GYMNASII FLORENTINI A LANDING INSTAVRATI E T ACTA ACADEMIAE PLATONICAE A MAGNO COSMA EXCITATAE CVI IDEM PRAEERAT,RBCENSENTVR IT ILLVSTRANTVR. Omnia ex Codd. MSS. Laurentianis , Riccardianir , Magliabecbiants , Strozianir Ambrojinnis Mediolancnjibuf , 6- ex Archivit publicif eruit , digefftt , notifque locujtletavit ANG. MAR. .BANDINIVS ACADEMIAE FLOR. SOCI\ T O Af ^5* /. if FLORENTIAE ANNO CID . ID . CC . XLVlII . SVMTIBVS IOSEPHI RIGACCII. C V M ADPROEATIQNE. ' - 1 A IMPERATOR I . CAESARI FRANCISCO PIG . FELICI . INVICTO ROMAN! .IMPERl 1 . PVBLICAE . CLVIETIS.RESTITVTORI ANSELVS. MARIA . BA NDINIVS tfVMINl . MA IE SI'ATIQJTE . EIVS . tELldTATEM . T . Gregias artes , et prae- ttantiflimas facultates 5 FRANCISCE IMPERATOR, optime et maxime Princeps 5 omnes gentes , non * omni- vi E P I S T O L A omnino Barbaras impenfe univerfis tem- poribus cxcoluiffe patet 5 adeo ut qui in ftudiis licerarum exornandis , augendis 5 ac promovendis , fedulam , diuturnamque operam navarunt ? la- borefque immenfos ad publicam utili- tatem feliciter exantlarunt, dum inter 8 vivos verfarentur 5 grati animi , et ve- nerationis officium retulerint , quin 5 et poft fata , eorum memoriam in Deo- rum nurnerum referens infana vetuftas^ ab edaci temporum iniuria vindicare tentarit . Veram 5 ac perennem voluptatem , qua humanum ingenium ad literas ex- colendas adhcitur , et quodammodo trahitur , ac necefTariam rerum occul- tarum 3 et mirabilium 5 cognitionem , quibus communis humani generis con- fbciatio indiget 3 ut eo magis civium felicitas farfta et tecla atque inviolata fervetur ., effe procul dubio exiftimatio- nis huiufce potilTimum caufTas , nemo non videt . Quamobrem Patriae meae , me ^. vn me gratum , memoremque praeftiturum arbitror , fi multas Maiorum noftrorum {apientiflirnorum imagines , partim pe- nuria fcnptorum , partim negligentia temporum , apud nos obfcuratas , et pene deletas , partim etiam per mul- tiplices , et varios codices partim hinc inde difperfas ., in literariaFlorentinorum hiftona ab incunabulis intexenda ^ e te- nebris in lucem revocavero, iacentefque e terra in unurn erexero 3 atque ex~ tulero . Praeter enim ea ad virtutem_ incitamenta 5 quae tantorum virorum exemplo , noftris in mentibus excitan- tur, hoc paclo ex invida oblivione tot pretiofa monimenta auferuntur , quae urbem hanc ea tempeftate apud exteras etiam difiuncliflimafque regiones cele- berrimam , veluti Athenas alteras 3 red- didere . Literariae huiufce hiftoriae fpecimen eft, INVICTISSIME CAESAR, quod Maieftati Tuae nunc venerabundus of- fer^re audeo . T i B i , qui quum Patriae ^ 4 noftrae vi E P / S T O I A noftrae Pater magis -clementifTimus , quam Princeps iure dicans 5 induftriam in eo incredibilem ponis, ut honeftiflima quaeque nobiliflimarum artiurn, et lite- rarum , fludia , quae Lotharingicae gentis propria fuere , ac fingulana ., promo- veantur, atque exornentur . Quibus re- bus fa&um eft , ut vere inclita y re- gia,et vetuftiflima AlfatiaeDucum pro- genie TE dignum praebuens 3 quae cum augufta Lorharn , Caroli Magni nepotis, gente adfimtatis iure coniunfta fuit 5 et per tot faeculorum circum- volutiones ad nos ufque 5 clara , potens , magnanima, Celebris , invifta devenit 3 ut fidem faciunt praeftantis fapientiae He- roes, qui genus Tuu;m auguftirlimum, non iblum armis , fed et infignioris doftrinae gloria nobilitarunt , inftru- clilTimae Bibliothecae , Gymnafia, et A- cademiae in Lotharmgia ab ipiis lau- dabiliter excitatae . T i B r , qui divino prorfus numine Etrunsrn hanc Tuam, poft extincla Mediceae domus lurnina fupre- ix fuprerrms arbiter moderaris, apud quos viri doH tutiflimo hoipitio liberaliflirne excipiebantur > ut eorum aufpicatifTimo praefidio, favore, et auftoritate, did queat 5 ipintum 5 vitarrque literas ac- cepiffe 5 unde eorum memoria , ubi- cumque aliquo in precio erunt literae, florefcet quoridie magis , et quantum reliquis eorum operibus diuturnitas de- trahet ., tantum hifce adferet laudis . T i B i denique , qui Tuis legibus fanftiflimis , mandatis fapienti/Timis , et effufa in viros doftos beneficentia , non mmorem ftu- diorum curam gerere ., quam Parentes Tui fecerint, fatis fuperque demonftras. Cogitavi mecum ipie faepenumero y qualem quantumque e(Te oporteret , cuius imperio , maria , pax , et terra, gubernare- tur :quum interea fingenti, formantique mihi Principem , quern immenfa haec poteftas rite deceret 5 nurrquam , aut TE praeftantiorem , aut fii^ilem TIBI con- cipere , meditanti animo licuit . Vt enim ex eminentifLmjs ingenii Tui dotibus , quae x E P I S et honoribus fplen- xr fplendidiffimis decorafti ., et quot per univerfum orbem egentes effufa libera- litate fublevafti ! Quapropter , dicam equidem ., non ut aliorum Principum laudibus quicquam detraham 5 fed ut Tua erga Mufas ingentia merita , fi non quibus debeo, quibus tamen poffum , laudibus feram, unus illorum^quos qui- dem noftra hac tempeftare noverim, Principu^ni es potifflmum ^ qui cala- mitofis hifce temporibus, fapientifTirnis viris perfugium funt 5 et falutans por- tus 5 quin et maiori in fortuna confti- tutis, decus, ornamentumque adferant fempiternum . Hinc certatim Graecae, Latinae , Etrufcaeque Mufae , immor- tale^ fanftiiTimumque Tuum Nomeo-i fummis laudibus profequuntur > quan- doquidem exfules pafTim, et vagantes, tarn liberali apud TE hofpitio exci- piantur . Exinde tot publicae, tot do- mefticae ., voces late perfonant , quae T pium felicem ,, auguftum , apud longin- quas etiam nationes ? fine ulla mvidia de- ck- xii E P 1 S T O L A clarant . TE Conftantinum pietate , Tlieo- dofium religione, luftinianum legi'ous , Carolum magnammitate, Othones mu- nificentia imitari y cum optimis Principi- bus benefaciendo certare , fingulos aut exaequare , aut vincere, omnes unanima voce confentiunt . At quid imprudens egregia tot virtu tis Tuae facinora ru- dibus hifce hteris commendare audeo? quae ita quidem elucent atque eminent , ut per fe fatis fuperque loquantur. Pro me autem loquuntur Senenfis , et Pifana Academiae, quarum inftauratio adeo T i B i cordi fuit , ut nihil in iis ad optimam , abfolutamque , ftudfo- rum omnium rationem optari vix pof- fit . Loquitur Lunevillenfe Atheneum Florentiam translatum , in quo nobiles adolefcentes egregiis artibus , equeftri- bufque ftudiis 3 inftrui exercerique ^ re6te fepienterque volueras. Loquitur Botani- ca Societas Florentma > quae T E aufpice tantum incrementum adcepit 9 dum_, ab Tua incredibili munificentia horto omni- RT A. xm omnigenis plantis colendis public e_ deftmato, liberalifsime donata eft . Ve- rum id T j B i fat non fuit naturalem fcientiam ommmodis promoventi , fed &: a viro erudito Etruriam peragrari iufsifti , ut penitus fofTilia , fodinas , lapides , terras > ar bores , aquas 5 aliaque id genus pernofceret 3 fumtufque omnes IPSE in opus nobiliflTimum fuppeditaftr. Quid de publica Bibliotheca, olim Ma- gliabechiana dixenm, quam in concin- num ordinem redigi, et IPSE poft IOAN- NEM GASTONBM praedecefforem Tuum^ atque ut publice celebrari pofTit , aes , quod neceffe fuit , e Regio aerario e- rogari , et impendi , voluini : quare hi- re optimo marmorea Tui Protome ., in eiufdem Bibliothecae veftibulo memo- riae aeternae dedicata eft . Quid pro Laurentiana non praeftitifti ? ut recQn r diti ibidem infignium Codicum Manu- feriptorum thefauri , Tua largitate. opi- tulante 5 mdieibus locupletiihmis con- feftis, in hominum notitiarn,, ad maxi- mam xiv E P I S r O L A mamque literanae Reipublicae utilita- tem , perveniant . Quid de pnvata Tua leftifsima librorum congerie fummo ftu- dio comparata pronunciem ? quam una cum antiquis Numifmatibus, a TE un- dique diligentifTime conquifitis ., Tuas de- licias appellas, fervafque una cum gem- mis eximii opens in fplendidiiTimo Ci- meliarchio , quod Genio Tuo auguftit fimo dedicafti . Nemo dubitat,, MAXIME CAE- SAR, publicos 5 pnvatofque doctor ujri-. hominum coetus , qui ad addifcendas , excolendas 5 profitendafque doclrinas , una conveniunt 5 fummo amore a Prin- cipe protegendos eiTe . Etenim ex lis pe- rennis humani generis felicitas 5 veluti e limpidifsimo fonte promanat . Hie luvenes ., quibus in maxima celebntate, et in medio hominum coetu , vivendum eft,, iam a teneris, non reformidare ho- mines , neque ilia folitana , et velut um- bratili vita pallefcere , adfuefcunt : exci- tatur mens 5 et attollitur Temper , quae aliter aliter languida > velut in opaco deli- tefcit 5 aut contra inani perfualione tu- mefcit . Hinc egrediuntur , qui deinde Civium bona, vitamque ipfam, contra nefandos facinoroforum hominum co- natus , tuendam $ defendendamque fufci- piunt . Hie praecipui Religionis ., atque Vrbium Praefides inflituuntur 3 ut a- liis ad bene, honefteque vivendum fa- cem praeferant . Hie deliguntur , qui iuri dicundo praeefle debent 9 ut ius fuum cui que tribuatur , ut fcelefti iuftis poenis ad- ficiantur j et ii denique,, qui bus negocia publica adminiftrandi 5 et procurandi po- teftas datur . Ex 'hifce adminicula quanv plurima ad naturae foetus cultura augen- dos 5 ad artes amplificandas , ad facilio- rem navigantibus viam patefaciendam p ideoque ad commercium cum exteris nationibus ineundum 5 ac demum ea omnia adiumenta validiora^ ut eo ma- gis augeatur , firmetur ., florida po- tenfque reddatur , Ci vitas , proferun- tur . Socrates 5 apud Xenophontem 5 ait , opti- xvt E P I S r O L A optimum Principem nuncupandum effe ilium , qui aequifsima mra fancien- do , felicifsimos creditos fibi populos ef- ficit . Felicifsimos autem reddft, dum -internam populorum tranquillitatem curat ,, adfluenti bonorum omnium co- pia^ annona fervando ? et eas vires , auf i- quepropiiliando-jquae aliquid detnmen- ti fuis populis.,et regionibus adferrent . His probe conftitutis , A v G v s T i s- SIME IMPERATOR, maximus ad Tuas laudes accedit cumulus. TIBI enim a- deo facilhmatrj regnandi artem red- didifti , ut ec a Tuis Civibus , ut Prm- ceps omnium mtegerrimus, et clernen- tifsiaTuSjVehementi amore adficians ,, at- que uti humani generis dehciae , et Patriae Pater , ficut Numen e coelo de- lapfum, fumma veneratione obfervens . Quanti moment! fit verae pietatis , et religionis cultus, omnibus manifefturrij exploratumque eft . Quanti earn fa- .cias,quum plurima exempla fefe ultro erTerant, qiubus Tua adverfus immor- talem I A. xvr* talem Deum religio probari poteft., ani- madvertam tantum, Te maximam cu^ ram > tamquam Canonum Proteftorem atque Cuftodem , etiam Clericorurn ge- rere , qui populos docTrina inftruant , exemplo praeeant 5 probos caftigatofque mores efficiant 5 acque fuperftitionem 3 publicae quieti noxiam, avertant. At Princeps iufti iam colere inprimis debet 3 ut fubditos populos beet 3 ec fuam ditionem ferena pace , ac felicitate tran- quillet . Hoc ut adfequatur facilius , ut Civium voluntates una coalefcant ftu- diofe^diligenterque curabit.Hinc legum necefTitas provenit , quae eofdem ad boni civis partes explendas impellit , privatis negociis formam praefcribit 5 quin 5 ct fi hominibus indita honeftas minime va- leat , poenae timor ab iniufta rerum occupatione cohibeat . Quanta igitur cura 5 GLORIOSISSIME CAESAR, ca- vifti , ut forenfis iurifprudentia in me- liorem formam redigatur , quae ob niirsium 5 confufumque legum numerum f B lites E P I S TO L 4 lites fovebat magis , quam auferret > nofque ab antiquis illis difsidiis , collu- vie , ac legibus infinitis liberaturus , fa- pientifTimis , & efuditifTimis viris man- dafti , ut reftas, breves, expeditas , nee non honeftati , fimphcitatique con- fentaneas , et populi genio , formae- que Reipublicae adcommodatas leges re- ftituant , et controverfiarum compen- dium praebeant 5 ut qui hanc artem omni aevo exercere voluennt , reguhs hifce obfervatis ? inchtam etiam erudi- tionis viam ambulare pofsint . Verum-. non id fat fuit T i B i magnanimo 5 nam, ut quicquid iuftitiae adverlaretur , pe- nitus eradicares , v 1 1 r. virum , penes quos animadvertendi in facinorofos homines Florentiae ius eft 5 leges, et infiitiua , cor- rupta fere p ac defuetudine obumbrata, Regia cura illuminafti 5 ct ahter fe eo- rum ftipendia liabere, ut omnis iniuriae caufla praecideretur 5 iufsifti . Omnia itaquc , quae iacere {entiebas , conftituta per T E funt > plura perpenia > et exa- mina- xix minata , iudiciis revocata fides , au- 6ta populorum multitudo , omnia- que ,, quae delapfa , iam fluxerant , (ever is fanftionibus vincita funt . Nul- la denique virtute cares , ex illis , quibus civilis concordia , atque com- anune ocium , in regno cuftodiatur , ferveturque perpetuum $ et ne in.* exterarum nationum , Principumve , aut odium , ant invidiam 9 aut contem- tum noftra culpa incidamus , optimc-* cavetur . Hinc praedicanda venit mo- deratio ilia Tua, qua bellicis laudibus innutritus 3 pacem a mas . Dum bella geris , pacem cogitas 5 dum arma tra- ftas, quietem paras . Etenim dum uni- verfa ferme Europa difsidiis fervet , bellique turbinibus agitatur , Etruria_ tamen haec Tua , paterno certe confi- lio , aurea pace perfundi , eaque tran- quillitate frui nunc poteft , quae poli- tioribus literis excolendis optanda ma- xime nobis erat . Verumenimvero optimum Princn B 2 pera xx E P 1 S TO L J pern decet 5 reftitutis legibus , quieteque publica comparata , quicquid 5 ad vi- tam tolerandam neceflarium eft 5 in.- fua ditione provide conquirere , et cu- mulare . Etruria porro tam opima eft , et fertilis , ut et ubertate agrorum et varietate frucluum , et magnitudi- ^j ne paftionis , et multitudine earura^ rerum , quae Te curante , adferuntur * nihil in ea ad plenam 5 abfolutamque rerum omnium copiam deeffe videatur . Si tantam igitur populorum cu- ram geris , expalluit iure optimo Lo- tharingia , et propemodum exanimata concidit , quum primum audivit , Te ac- ceptifsimo aeque , ac iucundifsimo Prin- cipe orbatum iri, et Te in exteris ter- ris fedem domiciliumque defixurum . Eo turn confofla eft vulnere ? quod nullo umquam terrpore coire 5 arque obduci polfit . Quo gemitu , qua doloris fi- gnificatione fibi funeftifsimum Tui abi- tum eft profequuta ? Mente videlicet recurfabant fuavifsimi P caftiflimi Tui . xxi Tui rrores : cbverfabatur domus Tua;y quae Deitemplum fuerat, libra mftitiae , fortitudmis (edes , fons munificentiae 5 Mufarum chorus > ingeniorum , bono- rurrque refugium 5 praefidium miiero- rum . Et quum tot 5 ac tanta fefe illi cbiicerent, poterat non vehementifsime corrrroveri? verum tantifper elato am- mo, tam vehement! defiderio Tui pie- rique correpti fiint , ut reli<5la patria^ Tuam fequi fortunam 3 quam alteri Piincipi fervire maluerint . Equidem et iftud opinor rragnum effe argumentum virtutis in Principe , fi populi ipfum lubenter fequantur, et in periculis ipfis ei femper adhaereant . Quare gaude Tuo ifto tam excel- lent! bcno , et frnere , cum fortuna 3 t gloria 5 mm etiam in dole , et mo- ribus tuis caftifTirris , ex quo quidem maximus eft fruclus , utilitafque fa- pienti . A fumrro autem imperii Tui apice, oculos in rre fifte aliquantulum , qui ex Etruria Tua Vindobonam ad- qj volo, xxn E P ISrO L A volo , et facris Tuis pedibus venerabun- dus advolvor , duo adlaturus , gratu- lationem 3 et donum . Illam 5 cum omni terrarum orbe , qui in aufpicatiflima Tui ad Romanum Imperium exalta- tione, perfpicuis laetitiae fignificationi- bus laetatur . Munus vero mihi pro- prium, en T. C. M. devotus obfero , confecroque ,, qualecumque tenuitas in- genii mei moliri valuit , quod argu- ment! amplitudine 9 et dignitate , non immerito Te fibi Patronum lure quo- dam vindicat . Agitur enim de aureo illo literarum Florentinarum faeculo , in quo viri adeo eminentiflimi in uni- verfis dochinis floruere , ut ex Anglia, Batavia , Hiipania , Gallia 3 Germania , Florentiam , veluti ad ftudiorum omnium domicilium, confluerent, ut ibipraecla- ris literis inftituerentur 3 quas deinde in unamquamque regionem tranftulere . Quod fi illud , pro Tuo in liter as , at- que optimarum difciplinarum ftudia , conftanti regioque amore 9 pacato fe- reno- xxiu renoque vultu accipies , profefto ef- ficies 5 ut non uberes folum labo- rum meorum fruftus , ex aufpicio , praefidicque Tuo colligam , verum acrion quoque ftudio ad univerfam literariam Florentinorum hiftorianrL, xn. voluminibus comprehenfam , in_. pofterum conficiendam impellar. Atque ita habebimus , cur earn nobis gram- lemur faeculi felicitatem , quo ex fe- pulchris fuis , et profundiflfimis tene- bris , excitati praeftantiflfimorum viro- rum cineres ? Te auipice , ad vitam quo- dammodo revocabuntur , et expreffam nobis virtutis , & doftrinae 3 qua in- ter fuos olim inclaruerunt , imaginem repraefentabunt . Quamobrem immenfi omnis aevi annales accuratiflime pervo- lutandi , a fcriptoribus notitia repetenda quibufcumque 5 abditiflima Bibliotheca- rum penetralia perquirenda , nee ul- lis parcendum fumtibus , ut qualiter inter maximos aetatis fuac Heroas fue- rit olim dinumeratus , quaeque fue- lint E P I S r O L A rint fata eius , et fortnnae viciffitudi- nes , luculentiffimis enarrem commen- tariis . Noftris itaque laboribus faveas, SACRATISSIME CAESAR 5 Ut nobilius aliquando obfequii in Te mei moni- mentum ofFeni a me poffe confidam. D. FLORENIIAE IDIB. SSPX. ANNO Ci3i3ccxi.viii XXV MM *^fe AiNG. MAR. BANDINIVS LECTORI S VO Eirnrpctrre/v , 1 Qflquam Lattnae litterae, bar- barijjitnarttm gentium incur* I fionlbui In Italia paene dc- ' letae^ refitmere pri/linas vi- res cocperunt , illarum addi* fiendarum vehement} amorc flacrrarttnt majores noffrt . Einc Lotharfus Jlttuftus fy Italtae Rex , Florentiae florenttnh ufitato nomine diffiut. We ut Jidem facit Michael Pocciantes in Catal. Scriptor. Flor. facrorum Codlcum calf or fereximius fait 3 ut ex Libro Epijlolarum z xxvui PRAEPATIO. cjas , **r f# Vita D. Joannis Gualberti coffi- gi potefl: Quamquamfant } e*r qui Bernardi de Ubertis S. ^ . Card malts gejla col- legrjjc ttjhntur . Labor a ns <&/^ clarijjimorum virorum opera , Guidonisy?/- l/cet Bonatti , & Paul I i Geometrac , qui utilijjimam bujnfcemodi facultatem , ab indo- ftijjimh homintbus peffime pertraffatam , ad prijl'mum nitorem reflituere conati fant . Salvinus Arrnatus Ocularia 9 adeo humano gcncri necejfaria , Opt ices ope , ut nonnulli volttnt, primus invexh. EC quern infuper latet facra quoquc ftudia cxcoluilje plurimum , poft fupra memoratos ca aetate fapicntijjimos vj- rof , P B A E F A T I O . XXXI 'ros , Aldobrandinum Cavalcantem , qul 'Qrdint D. Dominici adfcriptus egrcgia in- oenii fat wontmcnta nobh rel'iq ui.t . Rett- quit enitn orationes Latlna lingua cxaratas pro Diebus Dominion totius annt , altaquc fcripta doffrinam , atquc phtattm maximc rcdolentla, <& ob'tit A. MCCLXXIX. Rober- ius quoquc Bardiusy^j memoria Tbcologo- fum, ac 6 2^bilofophoram Princeps habebatur^ & Varifienjli Academiae Cancellarius per XL. anno; honorific? earn moderatui efl . Alioi qitamplurei hac in facultate praeflant'ijJiMos^ quos haec actas longaftrie progenuit , facile practeribo . Humanae litter ae , Orator ia fci- licet 3 atque Poe/i s , habuere defmente faeculo AT//, fuos inftauratores Comittm Guidonem Guerram ///. dr Farfoatam Ubertium, qui tt]i Duces , Qratcrutn tamen nowcn obtinue- fej Brunettum Latinum, Datitem a Ma- iano, & Auftorem ationymum poetnatis cu- widam ^ cut thultts \\ Mare di A more, Dan- tern Alfgerium Brunetti Difcipulum , qui *u an torn patriae noflrac , immo It a/I a e uni- ver/ae , exlflimationsm attulerit alih diiudi- Mttdum relinquo . Exftant dm egregia ope- in 5 cum Latino , turn Tvfcantco fcrmone^ twfcripta ; ejufcwdi autem .Italicum pee- tnt poftcritati tradidlt unwcrfae nihil uf 4 mo- XXXII reconditum ^ nibil fublime ^ nibil excogitari pojfit , quod in verfibui non cox- tineatur . Paitllo poft Francifcus Petrarcha Florentinae litteraturae fplendid'jjimum Jidui cluxit , divini ingcnii vir , Graecae , Jy Lati* nae linguae prlwui Florentine inffaurator, Philofopbiam (amen , quae de morihui t 3 6" <*d rcefim excolcndam minfice in- leffiu 5 cum nondum fextum & trigejlmun annum attigtffct , in Romano Capitolio core* na Laurea decorari meruic . Quid de loanne Boccaccio dicam , qui tarn praeclara difcrtlf- fimo eloquio, ac poefi praeftanti wlumina fcrf- pful Quid De GuidoncCavalcante Poeta^c Philofopboj quid de Nicolao Acciaiolo; quid de Zenobio a Strata , quid de Bruno Cafinij Rhetorc dicam I Gjuid de Francifco Landinc; quidde Coluccio Salutato ^pronuncieml F*- citn vero Ubertus, non wodo carminibtti^ *verum & maxima Gcograpbiae cognition? infignis evafit . Hifforta denique Florentine primordia fua a Ricordaoo Mahfpina, la- chetto F/Y/0 5 Petro Paulini, Oino Compa- gno , Joanne, Matthaeo, & Philippe Villa- pis agnovit , quor um pofte rior Hiftoriam qitt* qiie litter ariam nobh primus exbibuit , quart paucis ab bine die bin luce donavit eruditifi- wuiComei lo. Mar.Mazzuchellius. po/lquem PRAEBATIO. xxxni itaquc tantorum vtrorum aufphih'Htterae ex inter itu , atque oblivions crept ae^ vindicafae- que , mellofem , nitidtoremque cuitum accepe- rc,]am faeculo XIV* dr XV. dott>$moruM Scriptorum veluti agmina, quorum glortofa nomtna in hoc noftro Litteraturae Florenti- ne fpecimine cowweworata inven/es , nobh ccrtatim occurrunt , qut perditum fludiorum decui revocare in lucem , & provehere alc'tus^ ingeniaque adolcftentum cxpolire doffrin'n fubfceperc , ut ad bunc ufque diem in omnium verfentur ore veneranda ilia nom'ina , quo- rum tnfignem probitate vitam , reliquafque virtutes prorfusjwgularei , warmora titulh fplendidijfimh exornata^ftatuae numquam col- lapfurae , e xcufi numt , & quae acre , fer- roque perenniora funt , certtffima litter arum wonimenta loquuntitr , quae ex ultima me~ woria ad noftram ufque produfta , omnem fDafiJfe wdentur penitut wortalltatcm . In- tredibile diffu eft 5 quantum non modo Flo- Yentlni^ verum & cxteri ipfi^ noftrorum Scrlptorum gefta luculenttjpmc conftribendo , eorum famam aetern'n amplificandatn prae- conih , & commendandam immortalitati ca- raverint . ^jtamobrem tantorum virorum r oe- jligm tnftftcns , jam ab &4nno MDCCXLV. vontwllis opufiulh men ad facram profa- xxxiv PRAEFATIO. vamquc antiquitatem , nee non ad faflorianl litter ariam periincntibut^ Deo adiuvante confefth 5 ad Utter ariam florentlnorum H/- ftoriam XIL voluminlbui cowprehenfam au~ daffer contexendaw animum Induxi weum , mibi iurc fa a dens , in fe non parttm volupta- tts ac frutfus doftorum hominum cognltloncm habere , quorum exewpla anttnos natura bene conflitutos , quaji flimuli quldam^ noi ad dc- cus^ ad honeftatem , ad immortalitatew con- citant , ut illis doftrina , virtute , & gloria pares effe vakamus . Verum maxiwo opus ejjc labore , dT* iwpenfa ab iniqua met fortune omnino altena 3 fedulo animadvertens , pri~ mum folummodo volumcn ad facculum ufque Xlll. pcrditftum conficerc volui , reliqua in aliud tempui, quo mihi mifior fortuna jit, non fine parva antmi met awaritttdine omitteni . Defperato ttaquc opeve , quo itt coaccrvando cum plura fpeffantta WLandi* num wruw clarijjimum , cujus admiranda pro litter aria Rep. ge/la neglefta f tier ant , colle- gijfem , Anno MDCCXLVIL ineunte Chrifto- phori noflrt ttifloriam confcribere adgreffui fum , eo quod praecipuarn I'Ktcratttrae nojlrae cognitionem faeculi XIV. XV. & XVI- nt?hl ca prae/eferre videretur : fuit enim in eo noji Minus foli ) unde natalei duxit , & act at is ^ qua. PRAEFATIO. XXXV qua floruit , quam ingeni't^ doftrinac ^fapicn* tiae , & virtututn fplendor , quern aut In nullo eruditorum umqitam^aut in pauciffimii certe , animadtiertere liceat . En itaque pri- tnum buju/ce laboris met volumcn tibi lubens cffero amice leftor , in quo dimtdiam tanti Dirt pro Rep. Litter art a pr declare gefloruvn feriem non fine admirations c onte mplaberis , quart profeffo negligent ia temporum ex ho- miny m memoria paene dele tarn 5 mihi incre- dibili labors in lucent r swear c datum eft. Rcliquum vero , quod ad cultiorh ejus vitac par tern adtinet , qua occafione celebcrrimac ill/us Academiae Platonicae, cttjui Landinus Trintepi fuerat co nftitutu J, aft a , "vtrofquc illuftrei in ea adfertpto: referam , maxima patriae eruditions adparatu concinnatum^ tibi quamprimuM offerre fe pojfc confidit lofeph Rigaccius Bibliopola noflrae Urbit cclcberrimus ob inlatot ex longinqu'n ctiatit rcgtonibui^ noftrh bibliopolis vix antea co- gnio\ j libroi de patria optime meritui , qul operh huiufce editionem proprih iwpenfis facer e adgreffui eft & breui temporh inter- vallo divcrforum doftijpmorum .HominuMi^ cura , meaque opera , Angeli Politiani ant" vcrfa opera tnedita cum vetuftioribas MSS. conlata plublici inrh facer c nobifettm tonfti- tuit . XXXVI P R A E V A T I 0. tuit . Hoc vero primum volumen taw tranfa* f?a deflate vertente prod/re debuerat , niji ncgl'*gentia impreffontm , & meum delndc Vtndobonam iter , & illic per fex continue wenfes mora 5 praeter cxfpeftationem mtam , (&&jtifl*t . HI fee , & a tits podjfimum im- pedlmenth , quae ne exofus ullt videar prae- ttreundafunt , fatt 'urn eft 5 ut barbart Typo- graph! opus neglexerint , mihtque nonnulln errata comm'tferint , quae In fecundae part'n calce mthi corrigenda erttnt , adeo ut rell- o t quum 5 quod ad prim urn hoc VQ lumen confi* ciendum defuerat 5 a Typographo Albizinio repeters , c-r Bernardo Paperinio dilfgenttf- fimo vtro traders , #/ tamdem In lucem pro- dlret opu^coaftu\faer'im. In hac itaque prl* ma parte nonnulla de Hluftriorlbui -vir'n agrl Cafentinath, ex quo originem fit am Landious duxlt ^ clariffiwos Chriftophori waioret, eiui prlmaevaftudia , Med/ceae genth in eum be* neficentiatn , dvftorum hoMinuw awicitias^ juvenile* exercitationes , atque amores , in Gymnafio deinde Florentine fedulam in eru- diendis difcipulii ofleram , d'tfcipuloruwque praeclariJJiMorum Catahgum , & alia eiui edtta opera intueare : idso vtro quamplurei eitts elegos partim ex l>brh X^indrae defum* toi retulimut 3 quamquam editoi inter Car-* mind P R A B F A T I O. XXXVII mina illuflrlum Toetarum , eo quod de pri- eius ann'n obfcurlffimh cdijferercm . nee t'ibi ignotum vslim , amice Le~ ftor , quod in maxima noflrae felhitath par- tc rcponimus , viros noflrae Urbn boneftifli- wos y vix eoi de inflltuto noftro ccrtiores fe- cimui , omnes uno quaji animo ad coniungen- das mecum curai con/pirare Dtfoi ejfe ^ & laborei fuos & fcrinta omnla nob'n libera- liter recludendo , noflrum magh atque magit opui plurlmum locupletavijfi . Primus ttaquc ex hn , pracclarijjimi nominh litr 5 qui ad omnem honeftatem , dr ad amplificandum lit' terarum decui nobh div'initut datus , oppor- tune femper Mtijis no/Iris amtcus conttgit , loaones eft ille Lamius, omnifartis doftri- nis incomparabllh Jy in/Ignis. Salvinus deinde Salvinius Canonical Worentinui , Bin- dus Simon Peruzius, altique clari Homines patria erudittone pracftantijfim'i , qui Ploren- tinam Ititeraturam mlrifce auxerunt atque locupletarunt , dr noftra plurimum fludia , 5 humaniflirne confrma runt . Beatrix . Laura . Petrus , L_ Elifabeth . Thaddaeus. i Bcrnardus, I Chriftophorus, Orator & Poeta . Barpcolemaeus. I Chriftophorus. 1360. Francifcus. Poet* I Lwr eatus . I J 35. lacobus. 1289, Landinus, NATVS RERVM CEST.ARVM CHRISTOPHORI LANDINI A L I R V M &.V * VIRORVM CLARISSIMORVM PRO REP. L1TERARIA COMMENTARIES* s. i. : Afentinum regio eft xx. Japide ab urbe Florenrina ad Orien- tem diftans , crebra fortunae /* varietate ad memoriam pofteritatis mu- gnis . Ea olim in dominio , et poteftatc Regulorum erat > () donee ipfam Ho- rentini , paullatim , qui acrius obfta- bant 3 edomitis , in fuam ditionem re- degerunt (*). Pingue foli eft uber , et aquis abundans , quae ex rupibus emn nentibus defluunt , nemora praealcis A den- 2 SPECIMEN denfifquc arboribus virentia 5 colles foe- cundifTimis vicibus hilares , oppida de- nique, aut propter loci fitum, aut ho- rninum induftriam 5 perpetuo incola- rum , exterorumque , commercio ufque celebrantur (3). Illorum autem ficut in- gens femper fuit gloria , ob antiquam originem (4), copiam , fplendorem , ac virtu tern civmm 5 ita & hoc in priinis praeclarum habuere,ac fingulare 3 quod viros produxennt , tam religiofiflima vi- vendi ratione (5) 9 quam omm honoris genere infignes , ut Epifcopos <*), Sanftae Romanae Ecclefiae Cardinales (?) 3 Pon- tifices Maximos (8 > ? magnorumque exer- cituum Imperatores (?) , quibus etiam non pauci addendi funt , qui non yul- garis doclrinae gloria maxime florue- runt do). Eruditi enim fuere 2>. loannes Tanius ?n) 3 'Domtmctff a Qovella () 5 *Domi~ nicus TZurchiellus ( 13 ) , Franc If cm T^ernius (14 ;, Hteronymur \a&iolenfis (s) , Clemens Tho~ mafinus ( i ) , Angelus a Corfimano ( ?) , aln- que quamplurimi . (0 (i) Ab antiquis ufque temporibus Guidonef Cemifes, Cafentini Domincs fun's e , liquido pa- tct ex hiftcria eiutdem Familiae a Sctptone Am- wirato cor.fcripta , <&: ex fubiefta infcr'ptione , ad portam Fronzoleam appo/ita , in oppido Pup. pii , quae adhuc ita legiiur : ^ D. D. Anno M CC LX! Ind. HIT. Die Domirico III Februarii Exeuntis Domini Magnifici Comites Gu ; do Novellus & Simon 1 ratres & Filii Magnifici Gu'donis Dei Gratia Palatini Tulcie & Magnifice Dcminc Comitilse loanne Fecerunt Incipere Edificare Portas & Mures Caftri Puppii lam Ab Atila Dei Fiagello Deiecli. Supra vero Portam Porrenam haec fculpta funt carmina : Nomine dulcefco Puppium quafi puppa nitefco Dulcia do grat's &: rebus aburdo beat's . Servio Gu'doni Ccmiti C< nrtique SJmoni. His in comuni dominis famulabcr & uni Qui me deieclum vera probitate refe&um Nunc retinent lete pacis gaudendo quiete. Sequens etiam feperitur infcriptio in Ecclefia extra Caftrum > quae dicitur Cocnubtum Cenomondi : Anno Domini M. CCLXIT. Ird. V. Feliciter -Comites Guido Novellus & Simon Filii Olim Domini Guidcnis Dei Gratia In Tufcia Palatini Hanc Ecclefiam Edificar? Fecerunt A 2 Ad 4 SPECIMEN Ad Honorcm Dei & Beate Marie Virgmis S. Francifci . S. loannis Evangelifte & Omnium San&orum . (2) Non femel a Florentinis Cafentinenfes vi&i, ac profligati fuerunt ; verum prae caeteris XenufCapponiur A. MCCCCXL. illis fatale bel- lum intulit, adeo ut Comes Puppii , Caftrum , & imperium Florentinis cedere> & fugam capefsere coaftus fuerit) ut narrat Stlvunus Ratztus in vita Cofmt Medicet Senioris . De eiufmodi auteni prae- lio Codex MS. adfervari in Rtccardtzna Bibliothe- ca> in Vol. XXIV. Rerum ab Antonio a S. Galh fcriptarum, perperam afseruit lulius Niger in Ht- Jtor. b'lor.Scnpt. dum nihil aliud ibi exftat, quam tituli operum , non revera ipfa opera a difto Antonio exarata . Ad hanc quoque rem mire fa- ciunt , quae ipfe Lan^tnuf in Eiegia ad L'aullum Mathematicum , in qua eumdem, ne bellum ti meat Aragonenfe hortatur , ita cecinit : Cafeuttuas quicquid poflederat olim Regular , anttquae flirps generofa domus } Qmne Flusntino novct prae da adiungitur agjro Sic 5 o Jtc quifqutt foedera runifit , cat (g) Fr. Leandcr Albertiuf in It aline Defcript. Egli e Cafentino molto ameno , et fruttifero 3, paefe , abondante di graro , di vino , e di altre jj cofe necefsarie per P ufo de' mortali Et vi >, fono molte contrade> et caftelle piene di po- polo . .) Celebrioya autem Oppida iuxta ci- tatum au&orem , & Thmnam Dcmpfterum Do Etrurja Regali T. II. Lib. V. C. XV. lunt ; in Romena , Bargum Collinae > Puppium , Bi- biena > LITERAT. FLOKZKT. 5 biena & ad Ami fontes 5 Porcianum , Stia j Pratum Vetus . (4) Nonnulla de Cafentini oppidorum anti- quitate caute delibanda funt ex Libello Scifionit Mannucci > cui titulus : Le Glorie del Clufentino > ex Hiftoria Comitum Guidonum > a Scipione Ammiraio confer ipta ; ex Thoma Dempftero De Etrur. Keg* Tom. II. Lib.V. Cap.XV. & Polaterrano De Keb. ItaL (5) Floruit quondam viris morum integrita- tc infignibus Cafentinum ; in fuo enim ambit u tria Coenobia toto orbe celeberrima continet ; Montem fcilicet Alverniae, Eremum Camalduli ,& AfceteriumVallis Vmbrofae, Florentinae ditionis ornamentum, ac decus. Atque hie quidem obfer- vatione dignum eft > memoriae prcditum efse > ex hac Vaile maxima fibi incrementa repeter_, Mnficam Artem , quae ibi a Guidone Arretino no vis inventis locupletata fuit atque exornata ; fi credamus Io. Bujjicrcs S, /. in fuis Wofculis hi- Jloriarum fub Anno MXXIV. ubi ait : Hoc >, tempore Mufica incremento magno promota 9 , eft , invento Guidoms Arretini > qui circa an- num MXXIV. fex notas illas vulgares ecin- 99 mentus eft ad iuvandam cximiam difciplinam, faciliufque difcentium animis imprimendam, aliquo humanitatis levamento , ut cum litre- rarum iacerent ftudia > ars honeftifsima efset 3 , in pretio : & pietati confultum in Monafterio Vallis Vmbrofae, quod anno MXXX. in Apen- nini iugo conditum , magnis increment is , il- 3, luftrique virtutum fplendore ad pofteros ve- 5 , nit . 5, Difcrepat ab huius arcloris fententia Carolus Sigontuf Lib. VIII. tiift. fub A. MXXVIII. Ordinur De Script. Ec:l. & Attiliut Alejjtus , in adfu gnando au&ore > & inventi anno ^ ita autern^ A 3 6 SPECIMEN Ahjjius ait 3 in Hift.Antiq. Vrbif /frretinete , quae MS. in B'bliotheca Rtcctrdiana adfervatur: E 33 oltra di quefio , P arte Mufica , che i Cinefi 5 , con maravigliofe lode efakano , la quale non 5, fi vergognft Socrate imparare , efserdo dianni 93 LXXX. molto accrebbe , e nobilit6 il Fonte -,, negli Ecclefiaftici canti. Gutdo dipoi Monaco 3, e Abate di Camaldoli , fu negP anni della fa- lute MXXXIV. Trovd co^ui con gli articoli delle dita della finiftra mano nuove note > c w modi di cantare , delle quali fin oggi fi acco- 3, raodano i Mufci nelle fcuole ; e querto Guidons 3, di Arezzo lodato afsai dal Padre della volgare 3) Poefia France/lo i'etrarcx nelle Cue rime > : n^. Tofcana lingua , infieme con P eccellente lu- rifconfuko Ctno da Piftoia &c. , t Alia memo- rat Ccenobia fan<5litate infignia '.ofepb Mannucciuf In eo libro vernacula lingua confcripto 9 cui ti- tulus : Giunt* alle Clone del Clufcnttnn pa?, xxxr. & feq. fed cum pluribus 3 & anilibus fabulis eo- rurrdem prircipia , atoue incrementa 'cateant> ea facile praeteribo . Nomina vero virorum vi- tae irtegritate illuftrium , legenti occurrent a pag. xxxv. zd p?.g t ufque LVIII. (6. Quampiures cxtiterunt 3 qui Epifco- patu decorati fuerunt ; quos inter praecipue fequentes recenfendos efse arbitror F. Angelus feduccius B'bienenfis , ex Ord. Minornm ? qui poftquam Legati ApoftolicJ munere3 fumma cum laude fur&iis eft ; Frbctni V* & Gregnrii Xf. per annos ferme decem apud Ligures 3 Floren- tines 3 PIfenrs 3 Lucenfes 3 demumqtie apud Ca- Jjmtrum Polrniae Regem 3 & Carolum IV. Tmpe- ratorem Legatus renunciari meruit . Queis re- bus faftum ell , ut a Gregorio XI. Epifcopatus Pi- fau- FLOKENT. 7 feurienfis honore nobilitaretur A. MCCCLXXIII. yir enim era* invi&ae virtutis , Chriftianae fa- pientiae > ac pietatis Ecclefiafticae exemplar, in agendis rebus prudens , cautus 5 ac multiplici experientia probatus . Verum uti dementis VH fautor , Ep5fcopatu privatus eft ab Vrbano VI. A. MCCCLXXXI. Vid. Marcum Vlyffiponenfen, Part. II. Lib. IV. C. XXXIII. Hi ft. Fr. Minor. &Caef. Clementinium Htjt. drtmin. PgheU.T.ll. It a I. Sacr* & Vadinghium inUijL Script, fat Or dints . F, Ant. a ferrinca in Ibeatr. Minor. Nee praetereurdus eft Mattbaeut Gryphonius a Puppio Ord. Vallumbrof. qui primo ab Intimls Clcmentif VII. ab hoc deinde MurianiEpifcopus A.MDXXVIIL creatuSj tan- dem a Paullo III. ut Vgbelltus notat T. VL Ital. facr. Ecclefiae Triventinae Pontificatu fuit infi- gnitus, A MDXL. ubi poftquam magnum fibi in omnes meritorum cumulum comparavitj e vivis excefsitNonis Aprilis A. MDLXVII. aetatis vero fuae LXXX. Conditum eft eius corpus Romae inSacello eiufdemFamiliae in templo D. Marcelli vide Simium in cat. cit. Nee mei ipfius muneri a me fatisfaftuin arbitrarer, fi Alexandrum Mazzam tacitus praeterirem , qui Epifcopus Fori Sempro- nii A. MDLXIX. a Pio V. Papa creatus , poftquam Pontificatum ufque ad Gregorti XIII. tempora gefsit) Paduam fe recepit, ubi diem fuum obiit. Vid. Vgbell. Ital. Sacr, T. IT. n. xxxvi. Praeter iftos alii etiam Praefules minoris notae a lofepho Mannuccio > in libro , cui titulus : Giunte all^ glorie del Clufentino &c. qui annos , nomina , & gefta fingulorum mire confundit pag. cv. recen- .fentur ; quos brevitatis gratia omittimus . (7) In his maximam do&rinae gloriam fibi comparavit Berwrdus Tarlatus > quern perperam A 4 8 SPECIMEN vocat Coronellius , Morm** fequutus in iverf. alio autem nomine Dtvitiusi Petri MecTceae drmi'S defenfrris acerrimi filius. Bi- bienae IV. Nonas Augufti A. MCCCCLXX. lu- cem adfpexit . Maiores eius ex Arretina urbc civilibus armis deturbati , atque expnlfi , Bibie- namCafentiniopp'dum immigrate, rid'culo pror- fus figmento fabulanrur Sciptores, in hunc modum . Quum c mnes , frumenti inopia , non caritare (blum annonae , 'ed fame etiam laborarent 5 e Tarlatir unus,quiinagnam frumenti copiam in horreis ad- fervabat , incolarum calamit^tis mifericordia com'mottis 5 rjpertis horreis, frumentum iingulis inedia paene confumtis gratuito elargitus eft Qua ex re maxima apud omnes gratia fibi com- parata, ut fingularis huiu ce fafti apud pofteros vigeret memoria, ( lurlatorum cognomen, in illud Ijtvtttonw commutavit . Ex hoc igitur,cuiufcunque fit generis, on urn fuum duxit hernardus^ qui Floren- tiam annum agens IX. mifsus eft,ut apud Veimm fratrem, cui Ftctnus epiftolam mittit , lib. II. E- piftolarum ; cum hac iiv.criptione : i'etro Divttio Ineris & mortbas ornattfftwo ; ingenuis artibus imbueretur . Ab hoc in Mediceam domum ad- miilus , cum literatis viris fummam iniit fami- liaritatem ; ut terera aetate puer indigitaret > qualis iam matura vir eilet ftiturus . Nee fpem omnium certe , & exfpe^aticnem fefellit exi- tus ; quum "enim ad XVII. aetatis annumL. pervenitset , ccncinras tcripfit epiilolas , & carmina condJdit ; adeo ut brevi dignus fue- rit , quo i aurenttur Mcdtceus ab intimis Epiftolis uterenir , ut Afcan* Condirijut nctat in Vtt. Mi- cbaeU dug. Bonarro ae Qnare in epiftola ei a Fi~ cino mifsa , Laur-nut amanuenfis , famiHarifque amantifsimus nuncupatur 5 eiufque LJTERAT. FIOKFNT. 9 imploratur Lib. X. Fpiftolarum. E ; us curae 7o' net Mtdictus > deir.de Cardinalis , ut eiusdem rego- ciis praeefsetj ccirmiisus eft . Qucd munus, teite P. Aiigujlmo Oldotno Tom. IJI . tn Ctaccon. tain praeclare gefsit , ut eius irduftriae Summi Pon- tificis LeomsX. dignitatem nonnulli adfcribant ; eo qucd pericula multa , laborefque innumersbiles pro Mcdicea Domo invi&us (emper obierit . Qui- bus rebus faftum eft 9 ut quamprimum in Cav- dinalium numerum cooptaretur > titulo S. Ma- riae in Porticu A. MDXIII. Kal. Oftcbr. non_* MDIV. Ut errant Coronelt* et Morer. 1. c. & alii . Tanto itaque honore decoratus 9 ita pieta- te 9 virtute 9 dementia , animi magnitudire > ac ceteris , quae in Principe requiruntur , virtu- tibus enituit 5 ut nnn modo nulla in eo repre- feenfionis nota reperiri pofset ; fed omnia po- tius illius gefta ccrrmurem fibi laudem mereren- tur ; urde & legationes plurimas obivit 5 & in- numeris honcrum titulis iniignitus fait Quan- tum autem ingenii fagacitate polleret , indiclo eft Comoedia ilia in gratiam Ifabellae , Ducis Mantuae Vxoris, ab eo ccrfcr'pta ,quae profe&o tanto eft ubique lepcre > aique urbanitate ref- perfa ; ut in eo fcriberdi gcnere, ne ipii qu'dem 1'lauto cedere videatur > lefte Oldotno 1. c. Qiia de re , tarn magnifico fumtu , atque apparatu gefia fuit in Vaticanis ludls Lupercalibus , nihil ut in icenam pulchrius , elegant iulve prolatum umquam fuilse, praeter citatum Dldotnum > tefte- tur Btittb^jfar Cajtditcneut in Opere 5nfcr ; pto it Corttgiano j & in Epiftola ad Ccmitem Ludovtcuvt Canojant) quae apud Dtonyjiwm Athmjjium exftatj Jnter Epi (tolas facetas, Vener's AP.MDLXXXIT. in lucem editas . Cuius teftimonio adilipulantur etiara io SPECIMEN ctiam Jo, Mattbaeut Tbufianur in Peplo It alt AC tib. II. Cap. XXXIX. FaMlus Ipviuf in Elpgiis , & Fr. Leander Albertint in Italiae Defcriptione , Au~ beri Hijtoires des Cardinaux > & laannes Pal*- tims in Faftir Cardinal. Praerer illam Comocdiam, plures etiam fcripfit Epiiiola? qiiae in citata le- guntur Atbanajii Colle Part. i. Ep. prim. & alibi . Quae quidem eius fcripta quamvis ab Io. Baptifttt GiraUto Cyntbio iniufle carpantur in fuis Scrmonibus 5 De Fabulir & ^Iragoedns ; a plerifquc tameri iure oprimo laudantur , quemadmcdum ab Leone ^llttccto in fua Drammaturgia, ab tfreojlo qui in Poemate , vulgo /' Orlando Furiofo Can- tu xxvi. Carm. XLVIII. ita cecinit . Qutvi an Bernardo tret primi Ji leffe , Cbs Merlin molto nel fuo Jcritio apprezza Fia nota per coftut > dice* Bibbiena , Qutnto Firenze fua vicina 5 e Siena ab aliifque quamplurimis, quos Oldoinus profert. Huncautcm immatura morte praereptum fuifse A. MDXX. V. Idus Novembris , fcribit laudatus Tbufeanus > Moreriut 1. c. lovius in Elogiis , dum ait > quod violenta ilium mors , fpe- rate Pontificio apice , fruftravit . Eius fu- nus eiegand oratione profequutus eft Latinut luvenalir > Divi Petri Canon icus , quam ma- nufcriptam fe vidifse teftatur Vgbellius . Eiuf- dem imago chartacea confpicitur in Ecclefia S. Mariae vulgo del Saffb, apud Bibienam . Tanti viri denique obitum prae ceteris luget Joannes Latamiuf , elegantibus infcriptis carminibus . Vide etiam nonnulla fparfim > & obfcure fcri- Pta 5 quae ad eius vitam exaftius exarandam., fpe- LITERAT. FLORENT. II fpe&ant ? apud lofepbum Mannttccium in addUicne citata pag. cxxvi. & feqq. Denique ab N/- colao tfngelio Bucinenjj A. MDXV:. kc wards noftro dicantiir Mnrct Tullt Liceromt Pbri De_- Natura Deorum &c. ubi ita Epiftola Nuncupa- tor ; a clauditur : Hat lucubrcttionet Ponnftx per~ magne 9 *7 uo nomiui nuncupamus , ^ ^or T^ munufm- lo donatum volumut 9 non quiit ciuf getter it eft * quo hominum memoria ad pojteritatem uivtt > nminre_, numque fono eadem iff* virtutum tuarum maieftas f miraque ingenii follertia > maxim/ s rebut , dnmtqve 9 6* /or/V j egregie gerendis nattt , ^wa? ?> (& longum 9 & o^/V ^* religioni vtve (8, Ad Pontificium folium eveftus fuit, quam- quam non legitime hannes ex illuftri ISngbsrto- rum familia , oriundus e caftro Puppt + fi Mm-. nuccto credimus 1. c. Is in ordinem Vallumbrofa-- num Abbatiae S.Ftdtlif Strumenfis , cuius V. Ab- bas fu:t, cooptatus ed. Hoc Vngbenorwn cogno- men CiaccontO) aliifque errardi anfam praebuit ; dum loann^m hunc revera Pngarum natione 5 & cuiufdam Abbatiae, quae in Hungaria non repe- ritur ? Praefidem fuifse arbitrantur Is a D. Marttno Generali XI. legatus, una cum Andrea Abbate S. Benedtftt Placentiae , ad Fridericum Ahtnnbitrbum Imperatorem mifsi!S eft, ut ab eo auxilium im- ploraret , dum Vallumbrofanus Ordo diveifis Schif- mati- 12 SPECIMEN rrrt'bus agitaretur. Quo in munere quantum, & facundia , & gratia profecerir > ex eo tnaxi- me intelligi pofeft, quod 5n tanicm Imperato- ris Familiaritatem fe infinuavit, ut duo amplifsi* ma privilegia pro fua Congregatione obtinueritj quae in Archivio Vallis Vrnbrofae exftare adfir- mat Eudoxiuf Locateliuf in Vita S. to. Gualberti Lib. II. Cap. x x r, & deifide eius a facr's , stque a confiliis intimis fuerit renunciatus . Neque id fatis fuit : mortuo enim Pafcbale III. Amipapa, Guidone a Crcma diflo, lomnnes Antipapa III. con- tra Alcxandrum III. verum Pontificem , iteruni ab ipfo Imperatore ele6lus eft , qui Callifli III. fibi nomen afcivit . Verum > pace inter Alexan- drum j & Fridertcum Venetiis inita , A. M c L x 1 1. iuxta fcriptores paene omnes Io*nnet ultro fe ad Pontificis pedes contulit> &: veniam petitu- rus procubuit libentifsiine >ut fuie narrat Romual- dus Epifcopus Salernitanus,cuius verba adfertS/- miuf in Catalogo Snpt* (jrd Vail, ab eoque aequo animo fufceptus eft. loamrem hunc, Manus Vt$e* r& > in Chronology tfrchieptfcop. Ecclef. Bencventct- ttae) Vgbellius Tom. VIII. It aline Sacr. aliique > ab eoaem dlexandrf) Archiepifcopum Beneven- tanum creatum fuifse > paucofqxie menfes poft earn dignitatem fuperfuifse } teftificantur . At de hoc ne verbum quidem profert Baroniur . (pj Ftiit & confpicua in re militari Cafen- tinenfmm virtus . Teftes efse pofsunt Comites illi excelJentifsimi , qui fuos populos non femel ab Arretinortim > Florentinorum 5 aliarumque gentium potentifsimarum , incurflonibus ftrenue vrndicarunt . Ab Scipione /Immirato memora- tur Francifcus Nathius unus ex Comitibus fta- buli -Reip. JFlorentinae j Tub anno MCCCCLVI. de quo LITERJT. FLOREKT. 13 quo nonnulla etiam tradit Mannucciuf lib. c. pag, ex vii i. Pofterioribus vero temporibus inter cla,- los duces ab eodem Munnuccio recenfetur Lau- rtnnus L'uhrius 9 cuius honor ificum monimen- tum>cum Epigraphe , in maiori Bibienae Eccleiia, fculptum , lulttnut filius A. MDXCIIU memoriae eternae dedicavit. (io) Literatorum virorum tantus eft numerus* ut (i eorum gefta fingillatim percurrere vellera non breves rotas , fed immentae moiis volumeo confcribere mihi opus etset * Ex Necrologio per- celebri , quod in BiMiotheca eft S. Martae No vellac , habetur , A., M c c c x L v 1 1 j die V 1 1 1 Maii , ex frac vita excel'siise lacobum<> in DDow/ tiici Ordineni adfcriptum , e Romenae vico oriun* dum , Sacerdotem , &: Concionatorem eximium . Procter hunc, occuxrit etiam Thomas, qui in Sor- bonica Vniverntate ftudiis operam navavit 5 ac proinde egregius Ghriftianae fidei praecp evafit. Nee non magnam iibi doftrina.e famam cpmpara. vit Raintldus 3 qui poilquani in Anglia, aq prae- fertim Pariiiis > itudii gratia diu commoratus eft 9 Dodoris iibi lauream roeruit > deinde Profef- for Perufii > Senis concionator > &: Provincialiufn 6c Generalium Capitulorum Definitor fuit re- Dunciatus Obiit tandem VIII. Idus Maii A, WCCCLXX. ut patet ex citato Necrologio. (ii; Chitignanum v quod fub Alpibus Catha-r rinae iacet) B. lodnnem Tanium) quern Florenti^ num nobilem appellat Ven$nttns Simius (ft Cat* Vtr. illujtr* Ord. Valiutnbr. virum & p-robitate> & doftrina praeftantem produxit . Exftant eius non minus pietatis quam non communis do- ftrinae egregia monimenta : Volumen fcilicet ; frgtfttuT de Foe nitt ttti* ; Ubev tie Mo* rjbus I 4 5 P E C I M E N r'tbus Bcatijjimae Virgin /> vsrnp.culo fermone con- fcriptus, aliaque. Ita vero pure, atque elegan- ter fcripfir, ut accuratifsimi Vocabulari Furfu- rei colle&ores , eius operum teftimonio ute- rentur ; egregius infuper orator , & eques Lconardur Sulvtaruf in Lib. I. deg\i Awenimen" $t pag. cxxxi. eius Epiftolas maximi facit ; ad- feritque illarum Volumen in Luurentt^ina Biblio- theca adfervari . in quejte Pttfole , inquit > bJ quzlche voce anttchti } ma ajjat poibe jet parlart > t Iti dctttttura appjron con wvellt , chs per moderni in tutto ft prenderebbono , fe tl tempo non fofie efpref- fo . Anno enim MCCCXLII. <%: MCCCLXXIIT. fuerunt confcriptae De honefta vero eius vi- vendi ratione vide Eudoxium Locatellium tn Vh S. lo. Gujlbsrti Lib. II. Cap. XLI. De eius fami. liaritate> qua apud B. Catbannam Senenftm ute- batur 5 adiri poteft Praeful Francifiut Caianeut Diaccttttf in Dedicatione Vitae S. Romult > Se- renifsimo Magno Etruriae Duci Francifeo mifsa . (12) F. Dominicus a Corella 5 ncn Clufii 9 ut ait Raphael Badtu? Ordinis Praedicatorum Scri- ptor ; nee Florentiae ? ut L'occuntef , Htgsr > aliique ; fed in oppido inter picomanum_, , & S. Gaudentium fito , quod Corella vulgo ap. pellatur, natus eft A, MCCCCIII. fi V.C lofepho Cerraccbino fides habenda eft , Ordinem Praedi- catorum ingreisus eft ; ubi praeclara pueri indo- les Cui Ordinis Sociis , ipfum praeftantifsimum eva(urum nunciabat . Neque eos fefellit opinio ; iam enim adolefcens fadus , diligentius ad lite- rarum ftudia incumbere coepit , ita ut ante multos coaevos fuos proficeret & brevi ad fumma honorum faftigia perveniret ; legens enim adudue > ac difputans > maximam in dies laudem & LITERAT. FLOEENT. 15 dignitatem , & gloriam confequebatur . Quas ob res per omnes gradus adfcendens , ita dicendi ornatu j ac eloquentia polluit } lit literatuiru hcminem , iuvenem virtutis indole praeditum , & amicum fuum Ficinus vocaverit Lib. X. Epi- ftolarum pag. DCCCCXXXVI. edit. PanT. Anno praeterea MCCCCXXXIV. Thcologici Magifte- rii iniignibus honeftari meritus eft ; & paullo poft coram Eugenio Pontifice > qui per id temporis Florentiae morabatur , ac reliquis Curiae Pro- ceribus , ornatifsime , & laudatifsime peroravit. Quo tempore prae reliquis hominem hunc , mi- rum in modum colebat > pro fuis virtutibuS Hierofolymitanus, & Venetus Patriarcha , ut- pote qui piurimum apud Eugemum ipfum pote- rat . Fuit in hoc fumma incefsus , & verbo- ium gravitas , & naturalis quaedam in capien- dis confiliis prudentia . Prior tandem Coenobii conftitutus j tantum apud omnes exiftimationis confequutus fertur 5 ut mox ex ea dignitate > Provincialis Thufciae renunciatus fuerit . Ex hoc deinde magiftratu 5 cui per plures annos praefuit j curn reqelsifset > & ad fua ftudia, ex publicis occupationibus efset reverfus , quieti fuae piurimum intendit . Humanarum literarum amore admodum capiebatur , non qucd facras literas faftidiret > ted quia ab eorum maxime dulcedine adliciebatur. Nee vero quiete ilia (ua diutius frui eidem licuit > fuit enim Florenti- nae Provinciae cura iterum illi demandata_> > praefuitquae univerfo Praedicatorum Ordini per annum integrum > & fex menfes tanta om- nium adprobatione, ut eiufdem Ordinis Magi- fter profeclo fuifset creatus , ni Generale Ca- pitulum in remotifsimis partibus , in Britan- nia 16 SPECIMEN nia fcilicet 5 in N^nnetenfi urbc celebratum fuifset : ubi noiandum et , invidiam , & am- bitionem hominum plurimtim eius dignitati ob- fuifse . Elefto igiiur Ordin's Magirtro Mar- tmh Aunbello Avenionenu > e Capitulo regrcf- (us , paullo poft qu'eti iuae reiKtutus fuit , in qua piures annos vitam ab omni muneris gra- vitate fecuram traducere potuit . Quo interim tempore > cum ad pietatem d'set propenfus volumen confcripfit lermone nitido , & eiegan- ti Dff Vita. & obitu Beatae Mante ad Vttrum. Medicem , Magm Cofmt fiiium , in IV. partes diftin<5lum . In prima agit de vtta> & obttu c- ius : in tecunda De em/Hem mortalttaie & glo- ria: in tertia, & quarta De Tcmpltf komae> & in Hctrurtd Vt'gini dicatis ; cuius operis fragmen- turn nuper protulit vir omnium doftiisimus Jo. Lamiuf in Udtc* Erud Servabatur huius o. peris MS.' codex membranaceus Mediolani , in Bibl. D. frUriuf Grattarum trr. Praedicatorum , tempore Antonit Senenjis eiuidem ordinis , qui iliud fe legilse ibi fatetur . Extat etiarn^ Florentiae 'in Luurentiana. 5 Gaddiana 9 aliitque noftrae urbis Bibliothecis . Quae cum ita lint> crrat procul Leofotdus del Mtgliorc tn Flor. illujtr. aliique 5 qLi credunt > tenui fifi au- ^oritate > i4cobt Coctbt Donatt non Domtaici noflri opus efse illnd 9 cum haec verba nota- ta in quodam cod "ce Bibi. trr. Minorum D. frttncifct Omnium San&crum Florentiae inve- Iierint : Quejio Itbro , the tratt^t di noftra Don- 9ta Gloriojtjfimo, > Dnniti ^ittadtno Ftorenttno . Sub hifce ver/iculis alia haec leguntur : Iflum It- targttuf eji pniffatuf iacobtts N/. '..ocbi libra* L1TERAT. PLOREKT. 17 tthrariae Salvatoris bac die iv. Qftobrit MCCCCLXXV. pro remedio animae fuac: !o. lacbopo Cocbt cosl affermo . Is anno MCCCCLXXIV. vexillifer luftitiae 5 &: populi Florcntini, fuit. Vcrum > qui ita opinatur 5 non animadvertit , haec ver- ba, liquido> non auftoris, fed Scriptoris nomcn indicarej cum dcindc fequens hie legatur libri titulus: F Domtntci loannif , Iheologi Florentini^ Ord, Praed* ad Petrum Mediceum llluftrem Civsm florentinum . Argumentum fcqucnth libri feliciter incipit : Vtrginis cultor fludtofe Mtttrit , Qu*e Poli Regem peperit benignum > fetre , quern femper tibi dedicctvi , librum . Opus deindc incipit , & quidem fie : Sacri o- ferif Theotocon ds vita partter , ^ obitu Domi- nae noftrae Vtrginis Marine , liber primus incipit feliciter . In his autem verbis , abfolvitur : Fan finitum An. falutir MCCCCLXPni. Hu- ius codicis mentio fit a lac. Gaddio Tom. II. De fertpt. f. C X L I X . & C L . his verbis : J Bibltotheca Omnium Santtorum Flor. extat co- dex in membrana fcriptuf , in quo ad Mar. Vir~ gincm ode Franctfti Patritii San. feu Tbeotocon^. F.Dominici loannit Tbeol. Vlor. Ord. Praed. Tan- ti viri doftrinam, omnia , non antiqua folum, fed recentiora etiam monimenta teftantur ; de eoque honorifice loquitur Necrologium S. M. Novellae > B. Ambrojiuf Traverfanut > in fuo Hodeporico , Pocciantes & Higer in Cat. Script. F/or. Profperuf Bernardi Ord, SerVt in Apologia, de Virginc Annunciata , Btdtut in Catalogs //- B luftrium ig SPECIMEN: luftrium V'trornm Acadcmiac Florcntinae Hippo- lytuf Marracius in Btbltotheca Mariana Vincenttus Maria Fontam in Catalogo Scrift. Prov. Roma- nac > Ordinis praedifti lo. Baptijla Cafottur ttt^, Memor. Hijlmrtc. B. Virg. Imprunct. qui & aliud exemplar vetuftifsimum open's Theotocon defcri- bit . loannet Lamiut in Delic. Erud. Ecbardut dc- nique in Btbliotbeca Script. Ordtnis Dominic* qui omnes pari voluntatc in eo laudando confentien- tes cuivis legend adparebunt . Irte infuper ma- iorem rem adgrefsus , Florentini populi Hifto- riam ab ipfius urbis initio , permultis verfuum millibus > complexus fuit , eamque populo Flo- rentine donandam cenfuit, cui & Dantcm Poe'- tarri editserendo , & huiufmodi libros edendo , pliirimum profuit . Vid. cit. Necrologium > lu- Itum Higrum > & Lamium locis proxime.^ indicatis . Ab ipfo autem , Nigro memoran- tur etiam orationes , quibus 6'. Vincenttwn^ Ferrerium 5 & S. Catbannam Senenfem lauda- vit ; carmina infuper , & Hymni , in eorundem SS. laudem compofiti 5 enunciantur a laudato Lamio 1. c. Denique iam fenio confeftus, multif- que laboribus fatigatus , in morbum incidit quern Apopiexiam vocant , eumque animo tu- lit aequifsimo . Acceptis autem Ecclefiao Sacramentis , diem fuum obiit I V. Calen- das Novembris An. MCCCCLX XXIII. aetatis annum agens oftuagefimum . Huius fu- nus lugubri admodum apparatu Florentini Athe- naei Collegium celebravit , debitum hominfi tarn praeclaro , omnibufque numeris abfolutifsimo .perfolvens . Ego autem brevem hanc de ipfius praeclare geftis narrationem , ipfis Necrologii Jaudati verbis ita abfoJvam : Jummam butut viri . FLOREHT. 19 viri laudem juiftc quod cum tantit , wf praedixtmus dignttattbus fracfliterit , / yiy w ftf/ttf patupertattf fervttute tantopere vixit * ut pluribuf ante vbttum anms , communtbuf fumtibus > vivendum tilt cjjet , ^- moritas , fv yubltco tuft A funera perfolvtnftum . Requiefcat m face . Fratres S. Mariae Novellae 5 ut tanti viri memoria apud poftercs magjs fervare- tur > eius effigiem in Clauftro ma^no eiufdem Coenobii depingendam curarunt , hac appofit* infcriptione . F-, Uomimcur Corellttntts Llaujtnat Magtjter Vtcunus ^rdintt obttt A MCCCCLXXXlii . die xxviu Oftobris . (igj burchtcllus > quern nonnulli Mnbaelem Lonztum appellant , pceta cerebrofus admcdum fuit , atque iocofus . Verum plerique in hoe fcriptores conveniunt, hunc Domimcum^ lo. Tonr fortf vccatum fuiise 5 ideo qucd tondendi artem Florentine in Via > quae vulgo Calismala dicitur> exerceret , ut norat Leopolduf del Migliore in fhr. lllufirat. lib, I. & lofeph Mannucctur pag. CIX. e CXXXVL 1. c. qui fe id e MS. quo- dam , in quo tali notatur nomine , arguitse^ dicit . Omnes vero uno tan turn Burchtellt no- mine appellabant > ut ex illius aevi moni- mentis patet , Hunc Bibiena oriundum dk cit Mannmciuf , reliqui vero Florentinum > cum ibi Artis fuae matriculae afcriptus fuitset Thufcanica Epigrammata admodum urbana , pluribus iocis , fubtilitatibufque multis, & qui- jdem inexplicabilibus , ut Vocctantes ait > refer- ta , edidit patrio eloquio . In ipfcrum enoda- lione nonnulli elaborarunt ; inter quos to. Ba- ptijla Doniut > & noftris tempbribus lo. Ant. Pa- ptniut yir bonus, eadem ridiculis prorlus Com- B 2 men- 50 SPECIMEN mentariis . feu potlus commends , i conatus eft . Is igitur, quoniam alacri > acu- toque ingenio praeditus erat , literates plures> ut fuam componendi methodum feftarentur , xcitavit In quorum numcro reponendi funt faulluf Rofelluf , Dominica s Vrbincts , Nicolaur Caecut , Pctruf Tuccius , Francifcus Albertut , & dntoniuf Alttmannuf* Leo autem Baptifta. dlbcrtuf> & Mariottuf Davanzatus cum noftro faepenu- mero facetis carminibus ludere confueverunt . Cbrijlopborut Landtnus Burcbi carmina , amico fuo mittens , iis hoc infcripfit Epigramma } quod Papiaiuf , lofepb Mtinnuccius , 1. c, & Domtntcuf Maria Manniuf DC Flor. Invent, pag. CXLVI. proferunt ; manufcriptum vero reperitur in li- fcris Cbriftopbori Landini Xandrae , cum hoc ti^ tulo: Ad lo. Antonium de Cartn. Burcbi mitto tibi ton for If Carmina Jiaec lege , fed quid turn legcris ? indc nibil* Hinc eius nugas merito arguit Fctrus Arrctinur Lib. II. Epiftolarum pag. CLXXXII. cditionis Pa- rifienfis ; cuius criminaticnes , ridicule quidem, diluere nonnulli conantur . Hoc nihil obftan- te multos habuit fui laudatores , Vdcnuvt fcilicet Kijielium Tom. V. Progymnafm* Poetic* pag. L x x x i . & Tom. III. pag. x x 1 1 . Leenem Al- lacctum Lib. De Poet* antiquis Neapoli A. MDCLXI. imprefso Antonium Grazinium > Vulgo il La- fea 5 in Burcbi carminum dedicatione ad Curtiunt Prangcpitnium , Redium > in Notis ad Dithyramb* pag. cxx. lulium Migrium in Hift. Script. Flor. & Mannium 1. c. Sua igitur Tufcanica Epigrammata adhuc vivens Venetiis excudit A. wccccixxr. quae rur- fus LITERAT. FLOREKT. If fus ibidem , & alibi pluries imprefsa fuerunt .' (12) Vrancifcut N/Va/tf/ Fr ana 'fit Berni, quam- quam Bibienenfis a plerifque dicatur> attamen Florentia originem fuam duxit , ut aperte in- nuit vir de patria hiftoria optime meritus &: Canonicus Flor. Salvinus Salvmius in Vttif Canonic* Eccl. Flor. Quod etiam , ex fequentibus Bcrns carminibuS, ex Poemate vulgo 'r Lirlando Innamoratoy defumptis iiquido patet, fcilicct ex Lib, 111* CAM. vn cap* i. Quivi era 5 non fo come capitate Vn certo buon compagno Fiorentino > Fu Fiorentino , e nobil 5 benche nato Fufse il Padre e nudrito in Cafentinoj Ove il Padre di lui gran tempo ftato Sendo , fi fece quad Cittadino 5 E tolfe moglie > e fi accaso in Bibbiena > Che una terra e fopr'Arno molto amena. Coftui , che io dico , a Lamporecchio nacqiie > Che e famofo Cartel per quel mafetto, Poi fu condotto in Fiorenza , ove giacquc j Fino a diciannove ahni poveretto ; A Roma and6 dipoi , come a Dio piacquc> Pien di molta fperanza , e di concetto Di un certo fuo parente Cardinale , Che non gli fece mai> ne ben, ne male; Morto lui ) ftette con un fuo Nipote 3 Dal <5(ual trattato fu , come dal Zio , Onde le bolgie trovandofi vuote 5 Di mutar cibo gli venne desio 5 Et fendo allor Je laude molto note j Di un , che ferviva al Vicario di Dio In certo officio 5 che chiaman Datarioj Si pofe a ftar con lui per Segretario. Oblit 22 5PFCIMEH Obiit veneno , ur ferunt , a Cardinal! Hippotyt* Mfdtcco illi prcpinato . (15) Hteronymuf fadi'denjif Prior Abbarae . Donati in Simula inter fcrptores Vallum- brOfanos percelebris extitir , ut narrat Simius in Cat. Vir. illujir. Orff* Vtllumbrof. Scrip/it im- primis vitam D. Martae Virgints , cuius amr.re vehementer inrUmmunus erat . Deinde miraS'. Io. G*&lbsrti gefta collegit quod cpus Laurentio Medtceo dicavit . Tra&atus praeterea edidit De Gejiir nonnullorum finflitate praeftantium 9 D* Tribus votit frlemnibuf ; De Gradibus Huwilita- tis j De Vinute i'attentiae . Epiftolas vero ab co datas , facrafque lucubrationes quamplu- n'mas reliquit ineditas . Ingravefcente igirur aetate , diram corporis aegritudinem diu tolera- vit 5 ex qua poene confumptus , feque morti MI dies propiorem agnolcens , in Ecclefiairu deferri voluit 5 ante aram Deiparae Vtrgtnt con- fecratam , ubi auguftifsimo Euchariftiae Sacra- mento refedus , atque rmmitus , & ad cubi- culum relatus , paullo poft efrlavit fpiritum ; receptaque finu aeterni Patris illius anima , Corpus decent! honore humatum fuit > & tran- facto faeculo , inter alios venerabiles Vallum- brofani Ordinis Patres repofitus . . \ (16) Clemtns Tboma/tnuf a Puppio Ord. Mi- norum > ut patet ex lofepbo Mannucctn pag. LXIV. St9icae doftrinae adeo ftudiofus fuit , ut mi- rum de eo feratur illud , quod interroganti cuidam ex difcipulis fuper aliqua dubitatione, ex ftempore memonter librum , capita , & orraiia alia, ufque ad apices indigiraret fingil. latim . Concilio Tridentino Thedlogus pro fuo ordine interfult . Praefeftus, ac Generalis in- fpedlor LITERAT. FLQREKT. 23 fpeor Ordinis Minorum pluries fuffe&us , a- ccrrimus in difputando , fuavis , &: eloquens in concionibus , cum tandem fenex Theolo- giam publice profiteretur , obiit A. MDLXXH. perpetuis reli&is doftrinae fuae non vulgari- bus teftibus , ac monimentis ; quae omnia a Jrancifco Boccbio in Elog. Lib. II. recenfentut ubi tamen Tbomat/tnum Florentia oriundum dicit. Vid. etiam Cat. llluftr. Ybeot. Vmverf. Florent. aliofque quamplures . (17) Angelus a Corjiniano > qui eft locus prope Pupimn > ut probat lofepbu; Mannwctus 1. c. Ordinis Pxaedicatorum fuit ; & ob prae. claras animi dotes , ab Sacra Academia Theo- logorum Vrbis Florentiae exceptus eft Ca- lendis lunii A. MDLXXXV. Pietate , do- ftrinaque ita enituit , ut jfntonti Altovita? 9 & Alexandri Card. Medicei Florentiae Archi- praerulum! a facris fit fubfe&us . Multa in Ju cem edidit , quae in Bibliotheca Domini- cana S. Mariae Novellae Florentiae adfer- vata , luculentum fapientiae illius perhibent teftimonium . Sicuti pariter eiusdem doftrinam declarant plurima , qiiae gefsit , munera ; im- primifque facrae Conciones 5 in qubius fefe^ din , facundeque exercuit pluribus in locis , fed omnium maxime Vrbeveteri ; ubi commu- ni plaufu inter illius cives adfcriptus ; decef- fit A. MDLXXXIX. Calendis Celebris . Vid. S. Mariae Novellae Necrolog. Vid. quoqut> Mannuccium pag. c L i v . C. L. . II S. II. INter reliqua vero Pratum vetus emi- nee 5 oppidum, non tam natura, fi- tu 5 et elegantia aedificiorum ,, quam incolarum fagacitate clariflimum (o . Exhpc Landinorum gens 3 originem fuam traxit, & iam inde a faeculo XIII. viros excellentifiimos longa ferie proge- nuit . Anno enim MCCLXXXIX. Landmus Natt F. militiam , fequutus (> eximium magnanimae virtutis (iiae lpecimen_* praebuitj quod vel iis maximc fecino- ribus probatur, quae in Campaldinenfi praelio, contra Arretinos pro Florenti- na Republica geflit, omnium acerri- me ! Huius infitam animo bellicam^ virtutem animadvertens Vienus , ex no- bili y et vetuftiflima Circulorum fatnilia (a), et unus ex fummis copiarum Flo- rentinarum Ducibus ., ut ipfe in fua-* cohorte ftipendia mereret voluit (4), cum ea praefertim effet aetate 3 ut non LJTERAT. FLORPKT. 25 non iam fblum de eo bene fperare, fed etiam multum confidere cives pofTent fui , talem futurum , qualem cogni- tum iudicavit . Is uxorem Thiam duxit 5 ex qua decem fufcepit liberos , inter quos dignum arbitror ., qui filentio non praetereatur , Jacobus a Cafentino diflus (j) , qui a Thaddaeo Gaddio pin- gendi artem mirifice doftus , ea tern- peftate 5 in maximo apud omnes or- dines pretio ^ ac laude habebatur : & iure quidem 5 plurima enim , ac prae- clara, cum in patria 5 turn alibi, Flo- rentiae Tcijicet , & Arretii , virtutis fuae.,&: fagacis ingenii monimenta a- pud pofteros reliquit , (1) In Necrologio percelebri , quod inj le^ifsima Sahdae Mariae Hovellae Bibliotheca Ordinis Praedicatortim adfervatur n. cxx. ita legitUr F. Cbnftophoruf de Pratoveteri invents to- lur fecurut , & laetuf > & ad fiientiam bene <*- fluf , cxiftens Perufo ftudent in logica , fubeLia-* conus pffte percufius > ad Dominum fuum Jijlent , multos Jtbt coetaneof ad aeternam requiem antti- wit A* Domini MCCCLXIII. die xxm. Februa- r\t j decurjis in ordine annit tnbuf , qunrtum a.- 26 SPECIMEN genr . Sacculo X V. oppium Hoc duo legum_, lumina nobilitarunt, Antontus fcilicet , & loan- net a Pratoveteri 5 quorum mentio fit, a Cla- rifsimo Guidone Panztrolto > in erudite oper*^ DC Claris Lcgum Interprettbus infcripto , Lib. II* Cap. I . Hcrum primus , a Flonano a S. Petro juris Civilis elementa haufit , & mox Ser.is A. MCCCCXLIII. circirer cum Ludovico Romano pro- felsus fuit : fequenti anno Bononiam corrclu&us , Francifcum Arrettnum inftituit, Sc Vtnceniium Pa- leotum , qui ius civile Bononiae docuit. Mul- ta confcripflt , ad legum enucleationcm per- tinenria , unde Palatinam dignitatem , & pa- triciam a Caefare obtinuit . Patavii etiam_. iuvenes inftittiit, & Pauli Caftrenfir j in eadem facultate enarranda comes fuit > ut ex albo Pa- tavinorum lurifconfultorum deprehenditur . Eius figillum profert Dotmntcus Mar to. Mmt **/ TXI! vid. plura de eo apud Hicolaum Comntnttm Papa- dopolum in Hijh Gynmaf. i atavtn. L. III. Seft. I. Alter vero PztavifBarpioletKart Caepnllae , vel , ut alii malunt in matutina leftione iuris civilis una cum Angelo VbaUo } Senioris Angelt , ex Alexan- dra filio , nepote j maximo audirorum plaufu docuit. Cum diu profefsus efset, decefsit j reli- clo Marco filio , eximio caufsarum patrono > ex quo nati funt lonnnef^ facris initiatus, Hierony- rnuf politiorum literarum peritifsimus , & Francifcuf . Vid. cit. Panzir. Lib. II. C. CXIIII. Circa eadem tempora floruit Barptolemaeus de Pratoveteri di&us , natus ex honeftifsimo Patre Fttice Tabellione. Hie e Bononienfi Academia , ad Pifanam arcefsitus fuit, fub A. MCCCCLXXVIII. ut videre eft 5 in aedibus illius Magiftratus vulgo Iff Rtformag/oni Cod. II. qui ad res Academicas per- tinet. LITE RAT. FLO RE XT. 27 tinet. Cetcrum fuit ille hufnanarum literarum profefsor eximius, qui ab Anno MCCCCLXX. uf- que ad MCCCCLXXIII. Rhetorices 5 Poe'tices 5 & Graecae linguae praeceptoris , in Bononienfi Academia parres obierat . Vide diligent'fsi- mam Stefbaai Martae Fabrucci in Pifano Ly- ceo Juris civilis antecefsoris clarifsimi recen- fionem notabilium condu&ionum in iure Cae- fareo A. MDCCXXXXV. in lucem editam . XIII. Nee Angelut quidem Morofinuf videtur no- bis praetereundus 5 cuius pariter fama totuiru terrarum orbem pervagatur ; ut notant lulius N/gr 1. c. Morertuf in Lexico uuiverfali 9 & loannef Ktciuf Erythraeus 5 qui tanti viri elogium nobis exhibet in Pinacotb. III. Elog. L I V. Inter literates eiufdem loci viros reponen- di mihi occurrunt Iac<>bus , & Cornelius , Me- nachi ambo Ordinis Vallis Vmbrofae ; quorum primus multiplici linguarum cognitione m5 r rabilis fuit, alter vero in Fragment's Hiftoriae Afcanii Tamburini circa annum MDLII. mi- re ab auftore , veluti fubtilifsimus metapbyfi- cus , & infignis illius temporis Theologus com- mendatur ; quin etiam a V De fuit Maioribus: ubi haec cecinit . 28 SPECIMEN Nam licet ex bumili populo mea furgctt Cajla tamen femper , 6* fine lube futt ; N videre mihi contigit > ab yffo/o Franctfco Landinio> ineunte faeculo xvi. confe&o , ubi de fuis maioribus agitur , eiuf- dem Landini occurrit mentio . Poemati autem hie adfcribitur tittilus : Lamento della Villa di Cafole antichifsima , cairpeggiato con la feguela ftorica della_^ memorabile , e Felice guerra di Campaldino , Vittoria de s Fiorentini 5 contro gli Arretini > feguita 1' anno MCCLXXXIX. del Signbre^- Anton Franccfco Landini Antiquario , nelPAcca- demia degli Afsetati detto 1' Ingordo . COTL> il zibaldone di varie compofizioni del mede- fimo. In haec atitem verba illius operis iniriumlegitur: Canto 1' armi vetufte , e i miei conforti Di Famiglia Landin gli avi funefti &c. Inde memorata ex ordine belli Campaldinenfls origine, apparatuque mirificc defcripto , haec fequuntur . Fra . FLOREKT. z 9 Fra gli altri Capi lor fu Vieri Ccrcbi Cavalier di natal , porpora , c ftima , Altro > e tanto Taper non fi ricerchi, Maggior encomi , che debil mia rima . Vedefi il Podefta Corjb Donati 5 Di Piftoia venir con maggior lima . Non e dover tacer fra tanti andati Dante Aligbieri 5 che trovar fi volfe 3 Benche giovine> e nobil d'antenati. Quel gran poeta ofcurita avvolfe , Che a farlo chiaro bifogno il Lundinoi Col fuo nobile ingegno il dubbio fciolfc: A tredici Maggio prefo il cammino> Con 1* infegne a Ripoli Badia , E N bandita la guerra all'Arretino : Acci6 moftrin valore 5 e gagliardia , & pauh fojt ita fequitur I Feditori con tant' impero "dico Afsalirono quel de' Fiorentinij Molti gettati da caval nitrico ; - Raggruppandofi infieme i Paladini , Combatton giufto, a guifa di duello, Ecco del Cercbi Squadron , e Patrini ; . Crudeliro le zuffe > e mongibello > Cadde eftinto 1' alfier 9 cadde 1' infegna , Ch' havea in bianco vel negro flagello , Tinta di fangue uman oh Dio! non fdegna ; Tal fi vidd' Arno correr di vermiglio; Ecco Landin quella raccor fi degna, Con braccio invitto fvelo al Cielo il giglioj Succefsor nell'onor d' alfier novello, Animando i compagni a forte piglio . Tantis igitur praeclaris facinoribus decoratus obiit Landiyus iite A. M c c c x L j 1 1 . go SPECIMEN (3) Circ'uhrum gens, eft noftrae urbis vetti- ftifsima , ut patet ex Hiftoria B. Humilianae de Circulis a Francifco Cionxccio edita . In medio EcclefiaeCandorcmarum exftat fepulchrum mar- moreum , adfixo eorum ftemmtc gentilitio , cum hac infcriptione . Manni Domini Lapacci de Circulis de Garbo, et fuorum . Extra Abbatiam > in eius tamen Paroccia , Tem- plum adfurgit S. Ktcolao ab ipfis dedicatum > in cuius epiftylioportae>per quamaditus inTemplum patet 5 haec ingredient! occurrit infcriptio : Quefta Chiefa a fatto fare le Rede di Gio- vanni di Riccardo de Cerchi per Tanima di detto Giovanni , e di Riccardo fuo Padre , et di tutti i fuoi defcendenti 1' Anno MCCCXC u. del Mefe d' Agofto . (4) In Magiftratu Reformationum noftrac Vrbis Lib. VI J. pag, LXXXJX. habemus : Landtno di Nato Landini cntra Solddto a ruolo di Vieri Cere hi , c fun Compagnia . (5) Laudatur ifte a Secundo Lancellotto in^. fuo opufculo , vulgo oggid} infcripto > in quo inter praeclaros pi&ores , qui ab anno MCCC. ufque ad annum MCCCC. floruerunt , recenfetur : eun- demque fummis laudibus profequitur Peregrinuy Qrlandiut in fuo Abecedario Piclorico . Vhtlifpur Baldinucciut Decennali iv. fub A. MCCCL. Verum ut leftori gratificer , adponam hie ea > quae ac- curatifsimus Georgius yafonuf Tom. I. Vitcirum-* Ptchrum adfert , ut locupletior mea haec eva- dat hiftoria , & uno intuitu egregia eius opera confpiciantur . En igitur laudati viii vcrba : LITERAT. FLOREHT. 31 M Efscndofi gia mold anni udita la fama , et j> 11 rumore delle picture di Giotto , e de* difcepoli fuoi ; molti defiderofi di acquiftar fama , ct ricchezze } mediante 1* arte della 5) Pittura , cominciarono , inanirniti dalla fpe-f 3> ranza dello ftudio , et dalla inclinatione dclla natura , a caminar verfo il miglioramcnto delP arte con ferma credenza , etsercitandofi j> di dovere avanzare in eccellenza e Giotto , c j Taddeo , et gli altri pittori . Ira quefti fu j) uno lacopo di Cafentino , il quale , efsendo ?) nato, come ii legge , della Famiglia di Mcis. j> Criftoforo Landino da Prato vecchio , fit da un Frate di Cafentino , allora Guardiano al 5 ) Safso della Verna , acconcio con Taddeo Gaddi , mentre egli in quel Convento lavo- rava , pcrche imparafse il difegno , et colorjto M dell' arte . La qual cofa in pochi anni gli riufci in modo > che condottoii in Fiorenza j> in compagnia di Giovanni da Milano a i fer- vigi di Taddeo loro maeftro , molte cof^, 5> lavorando , egli fu fatto dipignere il Ta- 5> bernacolo della Madonna di Mercato vec- s> chio , con la tavola a tempera , et fimil- mente quello fui canto deila Piazza di S. jj Niccolo della Via del Cocomero , che pochi 5 > anni fono 1' uno , e 1' altro fu rifatto da_ j, peggior maeftro , che lacopo non era . Et M a i tintori quello , che e a S. Nofri ful cajito delle mura del orto loro ? dirimpetto a S. 5) Giufeppo . In quefto mentre esfendofi con- M dotte a fine le Volte di Or S. Michele , fopra i dodici pilaftri 5 e fopra efse pofto un Tetto bafso alia falvatica , per feguitare, quando fi w poteflfe la fabrica di quel Palazzo, che aveva a ef- 3* SPECIMEN ?j a efscrc il Granaio del Comunc , fu dato a.. s> lacopo di Cafentino , ccme a perfona allora_ 3? molto prarica , a dipignere quelle Volte , con 3> ordine 5 che egli vi taceise > come vi fece > con i Patriarch! > alcuni Profeti , e i primi 55 dclle Tribii , che furono in tutto fedici figure 5> in campo azzurro d' oltramarino , oggi mezzo guafto , fenza gli altri ornament! . tece poi 3> nelle facce di fotto , c nei pilaftri molti miracoli della Madonna , c altre cofe , cho 3> ii conofcono alia maniera . Finite quefto la- 3) voro torn6 lacopo in Cafentino , dove poi jj che in Prato vecchio , in Poppi , e altri )> luoghi di quella Valle hebbe fatto molte ope. 5> re > fi condufse in Arezzo , che allora fi go- vernava da fe medefima > col configlio di {efsanta Cittadini de' piu ricchi 5 e piii hono- 5> rati ) alia cura de' quali era commefso tutto 5> il reggimento , dove nella Cappella principale ?> del Vefcovado , dipinfe una ftoria di S. Mar- s tino ; e nel Duomo vecchio, hoggi rovinato, j> pitture atsai , fra le quali era il ritratto di 5> Papa Innocentio Sefto , nella Capella maggiore . 3 ) Nella Chiefa poi di S. Bartolomeo , per lo j, Capitolo de' Canonici della Pieve fece la_. >^ facciata dov' e 1* Altar maggiore , e la Ca- pella di S. Maria della Neve . E nella Com- )) pagnia vecchia di S.Giovanni de'Peducci fece molte ftorie di quel Santo , che oggi fono ,, coperte di bianco . Lavord fimilmente nella Chiefa di S. Domenico la Capella di S. Cri- ,) ftofano , ritraendovi di naturale il Beato j, Mafuolo > che libera dalle carcere un mer- 5> cante de' Fei che fece fare quella Capella : j> il qual Beato ne' fuoj tempi , come Profeta , LITERAT. FLORENT. 33 > predifse molte difaventure all' Aretini . NelU Chiefa di S. Agojiino fece a frefco nclla Capel- sj la , e Altar de' Hardi > ftorie di S, Lorenzo 33 con maniera , e pratica maravigliofa . E per- che fi efsercitava anche nelle cofe di Archi- 33 tettura , per ordine de i fefsanta fopradetti 3> Cittadini , ricondufse fotto le mura d' Arezzo 33 T acqua , che viene dalle radici del Poggio ?> di Pori , vicino ,alla Citta. braccia CCC. la j> quale acqua al tempo de' Romani era ftata. *> prima condotta al teatro ? di che ancora vi j> fono le veftigie ; e da quello , che era in ful monte , dove hoggi c la Fortezza , al Amfi- teatro della medefima Citta , nel piano j i quali edifitii , e condotti furono ^rovinati , e 5> guafti del tutto daiGotti. Havendo dunque> come s' e detto , fatta venire lacopo queft* j> acqua fotto le mura ; fecc la fonte > che ai- 3> lora fu chiamata Fonte Guiziancllt ; ) e ch^/ j> hora e detta , efsendo il vocabolo corrotto , 5> tonte Viqitiana : la quale da quel tempo , che fu T anno MCCCLIV. dur6 infino all' anno 9> MDXXVH, c non piu : percioche la pefte di 5> quell' anno , la guerra ) che fu poi , P haverla 5 , molti a* fuoi comandi tirata per ufo d' orti, j, et molto piu il non haverla lacopo condotta de-ntro ; fono ftate cagiqne } che ella non e 5, hoggi , come doverebbe efsere in piedi . Mentre ? che 1' acqua (I andava conducendo > ,) non lafciando lacopo il dipingere , fece nel palazzo , che era nella Cittadella vecchia , rovinato adi noftri > molte ftorie de* fatti del ,, Vefcovo Guido > e di Pietro Sacconi > i quali 5, huomini in pace, et in guerra havevano gran- D di , ct honorate cofe fatto per quella Citta . C 5J Si- 34 SPEC/ MEN Similmente Iavor6 nella Picvc fotto 1* organo ,, la ftoria di S. Matteo c molte altre opere afsai . E cosi facerdo per tutta la Citta operc di fua mano > moftr6 a Sptnelh Aretino i principj di quell 5 arre, che a lui fu infegnara da rfgnolo ) e che Spinello infegnd poi a_* Bernardo Daddt , che nella Citta fua lavo- rando , 1* onor6 di molte belle opcrc di pit- j, tura , le quali aggiunie all' altre fue ottime qualita furono cagione , che egli fu molto hcnorato da' fuoi Cittadini, che molto 1' ado- perarono ne i Magiftrati > et altri negotii publici . Furono le pitture di Bernardo mol- te , et in rnolta ftima , e prima in S. Croce la Capella di S. Lorenzo , e di S. Stefano , de' Pulci 5 c Berardi 5 e molte altre pitture in diver/i luoghi di detta Chiefa . Finalmente havendo fopra le porte della Citta di Fiorenza dalla parte di dentro fatto alcune pitture , carico d'anni, fi mori,et in S. Felicita hebbe honorato Sepolcro 1' anno MCCCLXXX. )> Ma tornando a lacopo , oitre alle dette , al tempo fuo hebbe principio P anno MCCCL. la Compagnia , e Fraternita de' Pit. tori: perche i Maeftri > che allora vivevano, cosi della vechia maniera Greca , come della nuova di Cimabue , ritrovandofi in gran nu- mero , et confiderando , che 1' arti del difegno 5) havevano in Tofcana , anzi in Fiorenza pro. 3) pria hauto il loro rinafcimento , crearono la detta Compagnia fotto il nome , e protezzionc >} di S. Luca Evangelifta , si per rendere nell* ,, Oratorio di quella , lode > e gratie a Dio } c ,, si anco per trovarfi alcuna volta in/ieme 5 c ,, fovenire cosi nellc cofe dell'anJma come del cor- L1TERJT. FLOREXT. 35 ?> corpo , a chi , fecondo i tempi , n' havefsc j> di bifogno . La qual cofa c anco per moltc arti in ufo a Firenze 5 ma era moltr piu anti- camente . Fu 51 primo loro Oratorio la Ca- v pella maggiore dello Spedale di S. Maria^, 5 Nuova , il quale fu loro concefso dallaFami- 3) glia de' Portinari . E quelli , che primi con titolo di Capiiani , governarono la detta Ccm- }> pagnia furono fci > et in oltre due Ccnfi- 5) glieri , e due Camarlinghi ; come nel vechio 5 ) libro di detta Compagnia , cominc : ato allo- 9 ) ra , fi pud vedere . II primo capitolo de! j> quale comincia cosi : ,, Quejii capitolt , et ordinamentt furono tro- )> modo ) di confenfo de' Capitani , e degli al- 5) tri, fece lacopo di Cafentino la tavola della ,5 loro Capella 5 facendo in efsa un S. Luca , 5) chc ritrae la noftra Donna in un quadro , e nella predella da un lato gl' huomini della Compagnia , e dall' altro tuttte le_/ donne ginocchioni . Da quefto principle > quando raunandofi, e quando no , ha conti- 5, nuato quefta Compagnia infino a che elia fi e ridotta al termine > che ell' e oggi , ,. come fi naria ne' nuovi Capitoli di quella.^ approvati dall' Illuftrifsimo S. Duca Cofimo C' 2 pro- 36 SPEC/MEN protcttorc benignifsimo di queftc arti del ;, difcgno . Finalmente lacopo , efsendo grave d' anni 5 3, c molto affaticato , fe ne torno in Cafenti- ,, no 5 c fi mori in Pratovcchio d'anni ottanta: e fu fotterrato da' parenti e dagl' amici in S. Agnolo , Badia fuori di Pratovechio dell* Ordine di Camaldoli. II fuo ritratto era nel 3, Duomo vecchio di mano di SpineJIo in una 3, ftoria de' Magi. E della maniera del fuo dife- 3) gniare n j e faggio nel noftro Libro . E nel MCCCLVIII. gli fu data fepoltura . Ne gli 55 mancd dopo la morte quefto Epitaffio : 3, finger e me docuk Gaddus > com f oner e flura 3 33 /ipte fingcndo corpora , doftut eram . 33 Prompt a manutfuit ; &pic7um eft inpariete tantam 5 , A mt : Jervat opuf wild inbdld njeum . S. III. VErum opiSiLandinoYum progenies per viros omni virtutum genere prae- ditos propaganda eflet continue , in lu- cem lacobus emifit Franc if cum 5 qui cum a puero oculis captus eflfet, Caeci no- men obtinuit (O . Hie itaque ob fum- inam , admirabilemque carmina extem- plo fundendi facultatem ab inclytoRege Cy- LITERAT. FLOREKT. 37 Cypri 5 et a Venetiarum Duce A, circi- ter MCCCLX. publice Venetiis corona laurea decorari meritus eft . In mufica vero arte adeo valuit , ut pneumatica organa populo undique confluenti , in- credibili , et , lit ita dicam ,, caelefti fuavitate pulfarct . (i) In Elegia cit. de fuis Maionbus 5 haec de eo Cbri[to$borus nofter cecinit : Hie avus o Franctjcey tibi > cui Mufa canora > Arte dedit 5 prifcos aequiparare viros , Nee magis Aoniae gaudentAmphione Thebae, Cum ftupeant dulci faxa coifse lyra , Quam tua Tyrrheni foliti per terflpla, per aedesV Organa tarn facili cernere pulfa manu . Lesbous celeres cantu Delphinas Arion , Permulfit vitreas 5 dum rate findit aquas > At Rhodopes gelidis ducebat montibus urfos> Orpheus & fulvos per iuga fumma lupos . Sed neque per filvas, nequeper freta dulcius illoj Ha(ftenus audifse iurat 'Apollo melos ; Quin <&; adoptiva mufam de ftirpe Parentem Retulit 5 & Mufis dignus Alumnus erat Sed fiitiul} heu 5 nulli fuperi Di cunfta dedercj Nullus & ex omni parte beatus erit ; Nam qui Sirenas fuperabat voce canoras , Damnata aeterna lumina node tulit . Non quia fie meritus fuerat ; fed nofcite quantuS Invidiae liver infera regna premat . C 3 ft jg SPEC/MEN Eft inter ftygias Phrhone deterrima nymphas Tempera cui multus , oraque pallor obit. Hare Pater & ftygiae Phthonem dixere forores s Inv'da quod trilti fronre fecunda videt . Haec patrias pr'mis tenebras iam liquem annis , Aula per excelfas aetheris ire plagas. Namque poteft hominum res fi turbare fecundas. Tune fruitur proprio nympha maligna bono . Ergo forte trium perfcrutans fata fororum , Audierat Lachefis talia voce dari . Nalcetur Fefula Franctfcus origine tali , Dircaeum quali vidimus arte Linum . Protinus invidia tumuit Dea faeva , fuifque Supplicibus Clothon vocibus adloquitur: O Dea, ram nulli vitae fub lumen ituro, Te Ikie mortal! ianua prima datur ; Caftalii , quae facra cclunt Heliconides antri 5 Iam mira cup;unt arte parare virum , Et cupiunt , & tanta ilbs fiducia cepit, Vt iibi , vel fine te cunfta licere putent . AtTu ne quifquam quondam tuanumina temnat> Ne lateat 5 polsit quid tuns orbe furor , Illius aeterna damnabif lumina nocle j Sit Linus , ut iaftant, dummodo caecus eat ; Hac climThamiram poena afflixere Camoenae, Certaret cantu cum (uperare Deas . Hac nunc illarum poena afficiatur alumnns. Sic tua'j qui ipernat numina millus erit . Dixerat ; & part us maturi venerat hora , Atque tuarr mater , Parca petebat opem . Ergo ades, 6V puero releras dum limen, adempta Aetheris in lucem luce , venire iubes . Non tamen Aoniae caecum Iprevere puellae j Nee puduit molli taepe fovere fmu . Mu- LITERAT. FLOREXT. 39 Mufarum filvis > Mufarum montibus , olim Lufit, Mufarum captus amore puer . Quin & Pierias, Phoebo ducente, per umbras, Audivit facros ex Helicone chores . Audivit varia modulantes voce forores , Haec ore , haec tibiis concinit , ilia fide . Atque ita difparibus nato diftin&a cicutis Organa porrexit Calliopea fuo . Atque ait: Aufoniasfumme hinc i rate per urbes, I noftras laudes , noftraque facia cane. Tanta hie carminibus ribi gloria furgetEtrufcis, Threicii quanta carmine Vatis erat . Nam mire Tufco vivens celebraberis Arno, Lydia qua fulvus temperat arva Leo . Nulla dies facrum poteric fubducere nomen^ Sed tua port maior funera crefcet honos. Nee mater de te quicquam mentita , fuiquc Egregiam verbis fa&a tulere fidem . Nam Florentini folus dum cantibus aedem Pontificis celebras , Tufcia tota ruit . Teque rudes, doclique fimul) iuvenumque,fenumquc Pe6tora , divinis obftupuere fonis ; Scd nee tu fueras una contentus in arte, Cum pofses veterum dogmata nofse Patrum . Nam folers rerum caufas , penitufque repoftac Naturae occultas tendis inire vias ; Et quod rerrenis oculis vidifse negatum eft, Cernere mente parens Calliopea dedit . lamque tuum nomen duras tranfcenderat Alpes , Oraquc complerat trans freta longa virum . Quin & marmoreo moriens donare fepulcro, Quod nunc Laurenti templa vetufta tegunt* Templa tcgunt,quae mox Cofmus fuffulta columnis, Fornice fublimi confpicienda dabit . C 4 Tune 4 o SPE Tune licet aurato niteant laquearia te&o , Et Fefulus multa fplendeat arte lapis . Non tamen e media quoque tu rcmoveberis aedc 5 Nee volet hoc , doftis qui favet ingeniis: Nam favet ingeniis Cofmus, quin luce carentum Inviolata loco bufta manere iubet . Aeternum T^rancifce igitur per faecula vives > Et tuus Elyiii fpiritus arva colet . Eumdem Chriftopborus nofter inter Floren- tines oratores , eloquio illuftres reponit ; ha enim de eo loquitur in Apologia ante Dantis commentarium adpofita : 5) Ne fu ignobile la_. >, Mufica nella Fiorentina Repubblica &c In 5 , quefta adunque potrei molti excellent! referire . 5, Ma richiede 1* amore della agnatione * che 5 , non defraudi delle debite lode Francefco Cteco > 5 , fratello di mio avolo ; al quale tanto con- cedette la natura di giudicio nelP udito , 5 , quanto gli tollc nel vifo . Cofa certo mi- rabile , che privato in tutto del vedere fufsi non indofto in Filofofia > non indoclo in Aftro- logia 5 ma in Mufica doftifsimo : et nella_. .,, quale tanto valfe nel fuono degl'organi* che 5, nella nobilifsima Citta di Vinezia , per giu- dizio di tutti e Mufici , e quali da tutte parti quivi eran concorfi , fu in forma di Poeta dal ,5 Re di Cipri , e dal Duca Veneto di laurea-. corona ornato . ,> lo Monaldiif in Hiftoria MS I'lorent. Familiarum haec tradit : 5 , Fu x nell' ar- monia Francefco Landtm di tanto giudicio, che 3, nella Citta di Venezia per giudicio di tutti 5) i Mufici quivi concorfi per udirlo 5 -fu in_* 5 , forma di Poeta dal Re di Cipri , e dal Du- 55 ce Veneto di laurea corona coronato . ,, Gtttlditi! vero in Core//. I'vettc. & Tom. I. I> Scri- LITERJT. FLORENT. 41 Scriptcribur wow Ecclcjiaflicis V. Landinur ait : 5j Landini [ ideft Cbrtftopbari ] gentiles fue- 3 , runt Francffiur Poeta laureatus 5 & Gabriel Poeta , & Hiftoricus . Vid. Pocciatitern > & ^Lignum in H//?. Flor. Scriptor* Antonium Ma- gliabecbium in N0//V > /o. Marium Crefiimbenium Cl. I. lib. V. 5 &: Leofoldum Del Miglinre in F/or. llluftrata . Apud Paitllum Minium in Libel lo Dff Florentinct Hcbititate , Florentiae A. MDXC1IL imprefso, p.ciu. legitur: II numero de'Poeti ,) Fiorentini % tamo grande> che io non credo, che nazione alcuna 1' avanzi , &c. deinde de laureatis Poetis agens > fubdit : ,, II quarto fu 5, Franctffto Landtm il quale fiori nel MCCCLX. 3, mon hel MCCCLXXX. coronato in Venczia per mano del Re di Cipri . Fti coftui gran 5 , Mufico j e cieco ; onde il Cieco fi addirnanrid & pariter p. xcvi. inter Illuftres Mathematicos eumdem recenfet . Denique in Bibliotheca Lau- rentiana. Plut. LXI. ineft Cod. chartac. XLI. ab Tbilippo Vtllanio exaratus 5 cum titulo ..: ftta di Danre , e del Petrarca , dfl Boccaccio 5 et altre O- ere di Fiorentini lllufiri , et di Mf. Stefano Porcari , .,bi legitur Fnwaf/f/'Elogium 5 in hunc mcdum: DI FRANCESCO CIECO ET ALTRI MVSICI FIORENTINI. jut Olti fono ftati e Fiorentini 3) 1V1 che perfettifsimamente habbino acqui- 55 ftato la difciplina dell* Arte, ma pochi quel- 5, li 5 che in efsa alcuna cofa hanno compofta > 5) intra quali BartolO) et fer Lorenzo di Mafino jj fopra gli altri degniamente cantorno > e Gio: da 4 2 SPECIMEN 3 da Cafcia ; ma quefti e tutti gPaltrichela lau- dabile antichita ha veduti, France fco , 11 quale 5> ancor vive avanza . Quefto al tempo della j> fua fanciullezza da fubito morbo di vaiolo 5) fu accecato , ma la fama della Mufica di 5, grandifsimo lume P ha riftorato . Nacque in j, Firenze di lacopo dipintore huomo di fem- ?, plicifsima vita. Pafsato gP anni delP infanzia 5> pri*&t del vedere , cominciando a intendere >, la miferia della cecita , per poter con qual- 3, che follazzo allegrar P horrore della perpetua >, notte ) ccmincio fanciullefcamente a cantare> >, di poi crefciuto , et gia intendendo la dolcez- 5) za della melodia , prima ccn viva voce, dipoi >, con ftrumenti di corde , et organo conrn- ci6 a cantare, fecondo P arte , nella qual-o ,, mirabilmente aquiftando , prontifsimamente ,, trattava gP inftrumenri mufici , i quali mai non haveva vednti , come fe corporalmentc gli vedefse . Delia qual cofa ogni uno fp_/ ne maravigliava , e con tant' arte , e dol- 5, cezza cominci6 a fuonare gP Organi , che fenz'alcuna comparazione tutti gPaltri tra- palso 5 et ccmpofe per P induftria della mente 5, fua , inftrumenti mufici da lui mai non ve- 5 , duti > et e, ne fia fenza utile a faperc) che mai nefsuno , con organo fono piu eccellen- temente ; donde fegui 5 che per comune_/ confentimento di tutti e Mufici concedenti la Palma di quelP arte ? che a Venegia pu- blicamente dall'Illiiftrifsimo Re di Ciprij co- me folevano e Ceferi fare a' Poeti , fu coronato d' alloro . Mori nelP anno della grazia MCCCXC. et e nel mezzo della Chie- (a di S. Lorenzo di Firenze feppellito . , IV. L1TERAT. FLOREHT. 43 . IV. TAnti viri ingenium aemulatus eft Gabriel, Chriftofhori d] noftri patruelis, qui mira mentis fagacitate a natura^ ditatus , Camaldulenfium Ordini {efe ultro adolefcens addixit, ubi , fub optima Monachi pereruditi Ambrofii Tra^uerfart't difciplina ,, humamoribus litteris imbu- tus, eiufmodi progreffus fecit , lit pluri- ma poemata virenti adhuc aetate com- ponere favente Aniline coeperit , quae vel gravioreSj doftrinaque praeftantiores viros deterrere potuiflent (*) : quarrplures enim odas, non fanftitatem modo, fed fermonis etiam latini elegantiam maxi- mam praefeferentes confer ipfit , illudque de Pifimo Bello arduum opus adgredi aufus fuit , quod abfolvere immatura morte praereptus, minime potuit (3) , (i) Id teftatur Cbrijlopborut , in Apologia Florentinorum , Dantis commenrario praemifsa de Ambrojit Camaldulen/i agens , his verbis : ,, ^Di 5 , coftui fii difcepolo Gabbricllo mio Zio , fcrittorc di 44 SPECIMEN di verfi lirici , come appare nelle ode ferine: in onore di S. AgolHno , Girolamo , et Ambrofio , dottori della Chiefa . Gominci6 poi in verfo eroico la guerra Pifana, la_^ qtiale avrebbe potuto piacere ad ogni dot- to , fe non fufse ftato impedito dalla morfe . In Elegia autera citata , quam de fuis ma- ioribUs Cbriftophorur fcripfit , Gabrielit huiufce laudes ita enarrantur. Sed nee degeneres rcferet tibi fama minores, Nullaque de turpi pofteritate nota eft ; Non tibi germanus fuerat , cui cara nepotem Progenies , magna non fine laude dedit ; Nam Gabriel-) quern forte fua Camaldula legit Religio , nivcis confpicienda togis , Ambrofio primes nutritus Ia5le per annos Rofcida gorgoneis antra fubivit aquis , Hie fidibus proceres coeli laudavit , & illos, Militiam , fummi qui merucrc Dei , Qui nobis patriam pro Chrifto vulnera pafsi) Sanguine divinam iam peperere fuo ; Mox dum Parrhafiae Pifano in litore gentis , Vicla Fluentino moenia Marte canit : Ante exfpe<5latum iuvenilibus obrutus annis, Deferit heu quanto proelia coepta pede. Sic nobis , Gabriel > prima fraudate iuventa 5 Complefti luclu faucia corda gravi , Nam tibi me Mufae 5 tibi me patruelis origo > lunxit 9 & ex uno fanguine itinfta domus , Te duce Mufarum , magno inflammatus amorcj Cyrrhaei impuleras fcandere relfa iugi : Te duce Permefsi liquidas ad fluminis undas Venimus & Aero tinximus ora lacu . At LI7EKAT. FLORENT. 45 At nunc fi Phoebus velit adfpirare canenti , Magnorum ut pofsim dicere fa#a virum , Si qui rauca canit gracili nunc carmina ple&ro } Intonet altiloquo maior in ore fonus : Cofmus , & egregii cement me pignora Cofmi j A patribus numquam degenerafse meis . (2) Idem merito inter claros poetts fetur a Leone Allaccio , lacofo Gaddio in Coroll. Auguflino Fort unto in Fabulif rerum notabtliunt , a Pocciante 9 Prendifti occurrens fraena fugacis equi . Nam vire? aderant, volucrifque celerrima plantae , Quae pofset flnvios exuperare fuga : Sed fruftra heu miferi , fi nobis fata repugnent, Nitimut impofitas exfuperare colos ; lam Lufitanum viftus porrexerat enfem Hoftis , & innexus brachia capta dabat ; Ecce ferox Arago , turmam praeve6lus , & acri Auxilio comiti tela inimica quatit . Et tibi me miferum frater , dum vincula ne<5Hs Captivo , & reditus ad tua figna paras ; 48 SPECIMEN Improvifus adeft , & dextras vulnere coftas Tranfigit > & medium pervolat ha ft a iecur . .Accurrit turn denfa cohors , cun&ique manipli , Et clupso flentes faucia membra locant . Ille ubi fe certa vidit iam morte teneri , Talia magnanimo pe&ore veyba refert . Senfimus haec dudum,cum durum in vifcera ftrrum, Irruit extremum lucis adefse diem . Verum communis veni cum Martis ad arma, Noram quas foleat fors vanare vices ; Vt durae inmineant quam faeva pencula pugnae, Vt circa fatum militis arma volet : Nee mihi turn certain ftatui fperare falutem, Aut quod commune eft pofse carere malo . Sive igitur quodcunquc mcae de ftamine vitac Reftitit ante diem , fors inimica tulit . Seu potius certum , ncc dcvitabile fatum > Hoc tantum dederat quod fuperare nefas . Jntrepldus forti quamvis horrenda fubibo , Quae natura parens ultima dona dedit . Nam qui militiae pulcro raptatur amore> Exfuat hie oinni pedora mollitie ; Vulgus enim & vilem demulcent protpera plebem, Quae fua denervat corda cupidinibus : Terrores vero mortis > trepidofque tumultus , Eft animi proprium vincere fortis opus . Non ergo invitus cogar ? Sequor ecce , volenfquei Iam iam lethaei pocula nigra bibam t Sed tamen , heu cari miferum genitoris imago Sauciat 5 atque domus , maxima cura , foror . Policianeas nam me dum triftis in arces > Alitis adverfae mitteret ominibus . Egrefsum laribus me ad portas ufque fecutus> Iniacrimans fracla talia voce dabat ; Novi L1TERJT. FLORENT. 49 Novi ego , quae fedeat iuvenili in corde cupido Laudis , & egregiae gloria milit ae : Qirs furor in beUo 5 quam nefcia cedere virtus, Viribus inferior maxima faepe cien^ . Quod te per noftros annos, lacrimafque ferilcs> Quae nunc ex oculis flum'ris inftar eunt 5 Si pi'a foliciti fleftit te cura parentis , Atque fuurn pondus verba prccantis habent> Parce precor , miteroque patri > qui dura tene&ae * Incolumi nato, taedia ferre poteft . Siquis at adverfus cafus ! fed trille recufat Omen , inhorrefcens lingua referre mctu ., HocpriusOmnipotens,caeliqui templafrequentasj. Ad Styga terribili fulmine mirte caput . Ad Styga mitte caput prius hcc, qua dura luperftes, Ante diem > nati funera ccnlpiciam . Haec tune ille gemens, verum interrupta frequent! Singultu 5 falfae flumina fud't aquae . Nee mihi nunc animum , fed morslam degravat Deficit in medio frigida l.'ngua fono. [artus, Sic ille : at firidens craisum vcmit ore crucrem Vulnus , & e gelido fanguine vita fugit . Proh dolor/ at magno quis polsit verba dolore, Mufa l?cet faveat , ciigna referre fan's . Ille per obfcuras fauces grave olentis averni Ingreditur , nigrum non rediturus iter . Lurida rimofa iam tranat flumina cymba 5 Cernit echidnaei guttura lata canis . At foror interea , quanta ah caligine rerura Obruimur , totis noclibus urget opus . Vtque reverfuro tenui velamina lino Confuit 5 heu votis fifa puella piis ; No&urnum & var'o cantu folata laborem. Ad breve qui periit tempus adefse putat . D At 50 SPECIMEN nobis fufco vclatus fomnus ami&u , Heu nimium vcris venit imaginibus ; Nam quam porta nigri Plutonis cornea mifit t Nota mihi ante oculos adfuit umbra tui. Jioc propcrans noftrac fratcr perfolvimus > inquit , Transfuga nee vcnio muncra militiae . Hunc reditum in fedes- mater me accepit avitas Laetus & ad patriae limina prifca trahor : Jamque vale dixit >_ fimul & veftigia torqucns ; Elapfa eft vifus umbra benigna meos . C me infelicem ; nox o mihi prima malorum Nuntia > quid potuit durius efse mihi ? Excitor infelix , & iam pracfaga futuri Mcns mihi > (blicito pe6lore concutitur . At mox fama ruens, fomniquc obfcura recludit> Atque prius dubium narrat aperta malum Ex illo binos fenfi mea lumina fontes , Qui mihi perpetuis imbribus ora rigant . Ex illo curae maerentis cordis edaces , NQ^es atque dies pe&cra noftra prcmunt. Nee pofsunt dofti a luftu feducere amici > Multa licet vera de ratione fcrant . Nee me longa diesjbcrimas quae ficcat aniles> Quaeque oblita mali mollia corda levat ; Sed nee Pierides , quo manes coniugis Orpheus Periimlrit , pofsunt me revocare fono . At tu cafta parens felix , quam praevia tanto Maerori eripuit j de tribus una foror ; Nam quos heu Ju#us , gemitus quos dulcis acerbo Viventi natus funerc concuteret Tu tua fenfifses ah quanto vi&a dolore Vifcera barbarica dilaniata manu Cumque tuo aeternis lacrimis damnata marito, Aerumnas practer > quid tibi vita daret. LITERAT. FLOREHT. 51 (i) Viam Tufcanellam diflam puto , vcl 2 nobili Ittfiancllorum Familia > quae ibi fcdem , domiciliumquc dcfixerat 5 cuius vcrus fepul- chrum fupereft in Sacello , pofito in Templo S. lacobi fupra Arnum ; vcl a Puteo quodam , qui prope Tbufcanelhrttm domum eft ; unde qui- libet olim aquam exhauriebat , cum public! iuris efset ; & hac fortafsc de caufsa , nomen fuum a Puteo illo via deduxit ; ut vult Cbri- Jlopborur in titata Eleg. de futs Maioribus > & Antonius Maria Salvtws qui huius Putei > nunc veroclaufij fitum vivens adhuc exploravit , lean- tier infuper Ytllantus in Chronicis narrat ) A. MCCCXLII. Florentinos , ut vires potenti(si-> marum familiarum Bardorum 5 ac kubeorum^, aliquantulum imminuerent, novam viam ftra- vifse , quae a Puteo ad urbis portam , 6c ad Arcetrum? ducit ; quaeque cum compendiaria.. /it in urbem venienti , ab iis omnibus teritur , qui Romana yia Fiorentiam adveniunt . En_, verba laudati Wlamt Lib, XII* Cap. XII. A. MCCCXLII* Si mtfi In nuwa via dal Pozzv YoftttQcllj fa per la cojta Jopra S. Feltcita > c_/ fopra la. Cbtefa di S, Giorgio infino alia port a , cbe va in Artetri . De hac infuper apud Francifcum Saccbetttum mentio occurrit tab. LXXXI. his ver- tis : ydcndo il Sanefe quejto , dfjje a' compagni : de } andtamo di quafiu dal Pozzo Tojcanegd ^ ^ lorncrtmQ in gt'A ut vir D ^ cl. 5 2 SPECIMEN l. Dominica f Man a Mannius innuit pag. ix. in illuftratione Boccaccii fabularum . Ex eadem quo- que fuam deduxit originem quidam Chrus , ad quern pertinet Sigillum illud > quod Tom. III. pag. LIV. a laudato Mannio exhibetur j necnon Paulluf ille Geometra , Landino noftro charifsi- mus > referente ipfo Landino pluribus locis > & Ceergio Vafario in Libro vulgo Oe y Ragtonxmentt > ut>i ita loquitur : Quegli in proffilo allato al Ft- cino 5 (? Mefler Paolo dal Pozzo Tojcttnelli grandijjimo Geometra . Errat vero citatus MLannius in illu- ftratione Fabularum Io. Boccaccii > adfirmans , Paulli htriufce nomine, intelligendum efse Paullum ilium. Dell' Abbiico 5 qui A. MCCC. floruit , loannir Boc- taccii familiarifsimum , cuius fepulchrum noftra etiam aetate in Templo S. Trinitatis vifitur. (3; Hie ortum else Cbrtftofboruw > eiufque Parentes habitafse , & ipfe teftatur in hunc modum , in citata Elegia De fttts Maioribut ad Barth, Scalam : Tu tamen alma meis prifcas Florentia fedes 9 Spirituae clafsis non procul aede locas . Eft vicus Tufci Putei cognomine clarus , Vrbis qui in laevo moenia colle videt . Hie tu , bcala. > nieae cernis primordia gentis ; Quamvis parva, tamen hie monimenta patent. Vgolinur quoque Verinus ? Chriftophori noftri difci- pulus , fie cecinit Lib. III. De tllujtratione Vrbis Florentiae ; Nee nova Landini vatis , non extera proles , Vt multi credunt 5 Proavus fuit incola clafsis Spirituae>ad PuteumTufcum monftraturorigo, Sic IITERAT. FLOREKT. 5$ Sic fe fata regunt) furguntque,caduntque vicif- Vnicuique fui ftat proli terminus aevi . [ fim > Oppida magna ruunt,& regna perire v.'demus Maxima : tune putas foboles durare perennes, Cum fit nobilitas Etrufcis Temper arnica Civibus , atque novis Mater Florentia favit . Quac ita in Tufcos verfus , qui MSS. apud Am- brn/jnf funt , Franciftur Baldellius Cortonenfis A. MDLXXVI. tranftulit : Del Poeta Lctndin non e gia nuova , Ne ftraniera la prole 5 come molti Tengon che fia , che 1' avo antico aveva Di Santo Spirto nel Quartier fua fede ; E dal Pozzo Tofcano , or fe ne moftra L* origine ? e tal e 1* ordin de* fati , Et il governo 5 or va per terra , or fono In piede , et ogni prole ha terminate II corfo , e le citta grandi , e potenti Reftano eftinte ,- veggonfi col tempo I grandifsimi regni venir meno : Or penfi dunque , che le ftirpi fempre Tenghino fermo ftato ? s' a* Tofcani - Amico il variar fu fempre 9 e volta Fiorenza a favorir que' Cittadini , Che nati nuovamente in lei vedea . .^S * , ** Verum ftridius verfus, fenfumqueFi?r// ita com" plexus eft Alexander Adimarius Poeta percelebris \ Ne del Vate Landin nuova e la prole , Come altri crede , il fuo Proavo nacquc Nel quartier di San Spirto al Tofco^Pozzo, Cost reggonfi i fati 5 un cade, un forge, E de' fuoi giorni il "termine ha ciafcund . D 3 Man- 54 SPECIMEN. Mancan le gran Citta , mancano i Regni ; E in eterno durar crediam le fchiatte? Ma perch' ogncr 1'Etruria ama i gran fangui> Flora ognor d' altri figli onora il fiorc . Vbi animadvertendum eft , ad praedicla Verini carmina in Etrufcam linguam vertenda> indu- $um fuifse Adtmarium ab Antonio Francifco Landtno> qui propterea hanc illi Epiftolam fcripfit : Da che VS. mi ha honorato , di nuovo la fupplico farmi gratia tradurmi in verfi volgari quefti pochi cavati dall* opera d' Vgo- jj lino farina > che glie ne refterd obbligatifsi- mo 3 e potr6 mettere infra le memorie di 3, mia famiglia , e gli b. le mani . Serv. Anton Francefeo Lttndini Cui ita refpondit AdmartMt : 5j H6 volgarizzati in altrettanti verfi i verfi ,, del yertno in lode della fua Famiglia , e gli 3 , mando a VS. godendo d' avere avuto parte ,, nelle gloriofe memcrie del non mai Icdaro a, appicno Cnjiofano Landtni > ed a VS. b. le mani . Alfjjandro Admari Quac cum ita fint , minime tamen erit infician- durn 5 t andtnum e Prato veteri profeclum fuifse> evm id Vafyriut in Pita 7co^rfupra adlata pag. xxxi. & alibi, Ruzziut in Pntr Ptror. illujtrium* Mtgliore in Florentia tllujlrata , Pocctantes , & Ntgcr 1. c. Mannuccittt 1. c. Manntus in Sigill. Tom. XII. aliique in luccm editi libelli aper- te teftentur i praecipue cum ex Landtno , & U- LITERAT. FLORENT. 55 lacolo piclore Cafentinenfibus , de quibus fupra jneminimns , genus fuum traxerit . Hue accc- dit etiam , qucd in pluribus MSS. eius operibus, quae in Bibliotheca Riccardiana , & alibi ex- ftant, inveni, Cbnftophorum de Prato veieri nun- cupari ; flon qucd ibi revera ortus efset fed qucd parentes fui , ex eocaftro origineta fuam du- xerint . Florentini aajem civis nomen , & iwra adeptus fuit > tun)' ob diuturnum , qucd Flo- rentiae habuit domicilium , ut quotidie fieri videmus ; tum qucd re ipfa Lanelinus nofter in ca urbe natus efset . lure igitur fe , non modo a Prato veteri, fed Florentinum etiam, adpellat> veluti inOratione in funere Donati dzzarclt , ubi ait : Quctm ob rent nemo ignorat Donatum /?zzarolum 9 & tn mca f atria natum , quae &c. Qucd idern^ adterit in Cantus IX. Inferni Dantts expofi* tione , hifce verbis : Et fe to non fufft Fio- renttno , ardirei dt dire 9 cbc in quejlo [ in Theo- logia fcilicet ] n^uno r cqutfara , ne farcggttt : nccnon in argumento Cantus XIII. Purgatorii: Iniferocbe fe 10 dtco el mto corpo e Fiorenttno , non irro , percbe e conifo/io quivi . Notandum deni- ^ue eft , ex fupra adlatis Cbriftopbori , & Verini carminibus , optime inferri > illius doinunL* fuifse ad Tufcum Puteum ; non autem in via Putei , vulgo del Pozzo , quae prope viam G/>- ctardinorum fita eft . Sed ubicumque ea fuerit> ita indicatur ab ecdem Cbrijtopboro in libro Magiftrarus Decimarum noftrae Vrbis , fub A. MCCCCIJ. infcripto : Gonfalonier Sferza : Stoin una. ebafa fit Gto: dt Tommajb Guidi nel Gonfalon*.* del Ltott nero > a primo via , a fecondo figltoli dt Ntcolo del Buono Eujint , a 3. via , a 4. *'/ f r- & 9 tengold ft pigioue da Domenico 4 y Andrea di D 4 Gen- SPECIMEN \io > donn I itnn* lire X. Tnver/io praeterea , A. MCCCCXXXVIII. Matthaeum Landtntum , Chrtjt< hifce quidem verbis : In quejta.' fuvQlti fcrtpfe Coluuto balutato Fioren- ttno , bunno dotliffiwo 9 et preceptore di Leonardo Aretino ftbtibffinin uUegoria &c. (.5) Leonctrdttm pariter Arrttivum rrax'mo eru- ditionis adparam il-uftravit Jauclnrus I wurentius Afobuf > eaqne piiblici iuris fecit A. MBCCXLI. Hue etiam refcrri pot eft quaedam de eodem hiftcricla a <:.#? ifn-phf-n- adlat 2 , in Commcntario ad Dantem C. XXIII. In hunc mcdum : Et Leonardo JlretinO') uo>r.o a* eloquentia^ ct tnp^ptio ornatiflimo > et A O C3 // bene liberate y vo!endo uno nojtro ( iptadinn , uomo noti reoiwa fxnz>u Ittttre accomp agnarlo , et dicendogli , non voglio -, che dndtate Jj foto ; rtfpofe fold faret to quando fkjjt teco . In Libris vero Xandrae leg ; tur huiufmodi Epigraphe in Laonardum Arrttinum ; Hie cui frrndenti neftuntur tempera lauro j ,Ro'n:anae linguae c.cs L-wardus erat ; Qiii Florert'ni defcr'ip^t gefta Lecnis , Tranftulft <5c Latiis dogmata Graeca viris . (61 De Ntcnlao Ntccoln viro cxcellentifsimoj qui-non obiit A. MCCCCXI. vt fabuIatur-Nf- ^r,'verL'm A. MQGCCXXXVI. aetatis fuae feptiiagefimo ,tert'o , ut.patet ex fepulchrali Elogio in peryftilo Hcclenae b. Sfirtitis adpo- fito. LITERAT. FLOREKT. 57 fito , de quo brevi amplifsimum Commentarium perficiet LaurenttHf Mehu? . Hie Latinas Graecaf- que literas non parum iuvit 5 & totius antiquita- tis ftudiofns , pi$uram 5 ftatuariam 5 ceterafque artes nobiliores, quae vel ingenio, vel manu ar- tificum corrmendantur , quae iamdiu apud nos contenuerant > in ufum revocavit . VeteruirL, Ccdicurn MSS. diligentifsimus inquifitor , eorum iibi magnam ccpiani comparavitj quos poft eius mortem Bibliothecae D. Matrct FF. Praedicatorum a Magno Cofma excitatae 5 ut mortuus etiam viventibus prodefset , Teftamentarii executores dedicarunt , Dcdorum hominum amicitias maxime coluit 5 ut Corte/juf notat Dialogo de Homimbuf doftis. De hoc etiam nonnulla tradunt Ver'mus in tlluftratione Florentine 9 ubi Nicolaum nihil in lucem edidifse falfo adferit ; quod & Blondus- Lib. I. Italiae illufiratcte > & Barptolemaens Factus De Vtris illuftribus perperam adfirmant . (7) tfmbrofius Traverfart Ordinis Camaldu- lenfis Generalis , ortus eft A. MCCCLXXXVI. &: CTciter Concilii Florentini tempora elo- quentia maxime claruit . Ebra^carum , Graeca- rtimque literarum apprime doftus , in Bafileenfi , &: deirde in Florentine Concilio orationes plu- rimas habuit ; ex quibus magnam laudem ade- ptus e.T: . Multa e Graeco in Latinum tranftu- lit 5 aliaque opera proprio marte ab eodem_, exarata 'n ncftris B'bliorhecis delitefcunt : obiit MCCCCXXXIX. Prodibunt quarri^r ; mum eius Epiftolae > in unum Volumen reda<5}ae ,' cum.*' commentariis variorum , &: do6lifsimi loannis Lamii praefertim 9 quamquam , nefcio quo fato, earn editionem reliquerit vir clarifsimus , & in alienas manus devenire pafsus fit 5 g SPECIMEN (8) De Poggio inferius nonnulla a nobis proferenda Cunt . (9) FranctCcur Phtlelpbuf > patrla Tolentinas A. MCCCXCVIII. natus eft, Latinis, & Grae- cis literis eruditus , tefte Barptolemaen Facto , De Vins tllujinbus 5 Satyras centum fcripfit , confecravitque /tlphoafo Regi > a quo ob earn rem , & multa pecunia , & equeftri d'gnitatc donatus eft . Lyricum qucque opus ma?no im- pefu adgrefsus fuit hFrnncifco tfonia 5 Mediola- nenfium Duce ccrdu<^us , res ab eo geftas eroico carmine decoravit . Quibus rebus fa^um eft > ut Poe'tae laureati nomen obrinuerit 9 ut ex fcripto quodam habemu , in Archive Flo- rentine manu blanbtae tenni Aiutt > T^bellionis A. MCCCCLXXXI. ftmojifltmur vir D. PranciCcur fbtlelfbus > milts > ac Poe'ta. hureatuf , facii frocu- ratorem Francifcum de Valentino nepotem Cuum Cancellarium Ducalem &c. Verum non Po^ffi tamum j fed & Oratoria facultate valebat plu- rimum : fcripfit enim Sympofum qucddam , ac De Ex/ilio libros tres, Craticres prreterea inve- clivas plerafque . Lacedaemonicrum Pemp. ex Xettopbonte ; Rumae Pontptltt * ac Lycurgi Vitas > & Apophrhegmata ex Plutanbo intatinam linguam diligentifsime tranftulit. Vide Vaullum Cortefinnty Factum 1. C. dpoftolum Zenum T. XIV. Epbern, l.iterar, Venet. Ceterum Pbtlelpbus uti vir Latinis , Grae- cifque literis bene inftitutus, Flcrentiaeprirniim anno circiter MCCCCXXVIII. virilem aeta- tem agens } deinde vero fenex Paduae Bono- niae , Romae 9 ac Mediolani j publice docuit, ut ex eius Epiftolis aperte innuitur ; donee ut Pontius teftatur in Annaltbus fuorum temporum_. MSS. in Bibliotheca Riccardiana. > Mediolano Flo- ren- FLOREHT. 59 rentiam rurfus accitus , ut publice in honorifi- centifsimo docendi murere vcrfaretur , aeftu 9 ac labore itineris confeflus, pridie Kal. Augufti Florentiae diem fuum obiit5anno aetatis cuinto, & o&oeefimo , falutis vero rcparatae MCCCC- LXXXVIII. ut loannes Bapttfta Recanatut rum. JLVIII. /tpol. Critic, in lac. Lenfantium deprehendit ; quo defunfto cius vices praeftitit ipfe Fonttu? . Eius effi^iem cum elogio nobis exhibet Vaullus Freberur Parr. TV. D literarum Graeca- rum eruditiflimo , per tiiennium non- nulla haufit, multo plnra percepturus , fi diurius vagus praeceptor , veteri ma- iorum fuorum more ? in eodem docendi munere perfeveraffet . Non multo poft 'Boccaccii obi turn 5 complures dofti ho- mines emerferunt certatim , qui liter is Latinis , Graeca quoque adonri non_ dubitarunt 5 unde flagrant! eorum di- fcendi defiderio fatisfacere cupiens Ret publica Florentina Emmanuelem Cbryfolo- vam ., Florentiam non fine magnis polli- citationibus ,' arceffivit . Ex eius itaque gymnafio multi peregregii difcipuli pri- mitus emerferunt , qui adeo peregrinam Graecorum linguam y non modo per Etruriam , fed per multas etiani nobi- ^r 1 lores LITERAT. FLOREXT. 61 liores Italiae partes , quafi novum li- terarum femen , ica difperferunt , ut paullatim crefcens , iam ufque ad dim aetatem 3 gerrninaffe videretur . (1) Ita lannoftius Manettuf in Vita. Petrar- tbae a Cli Laurentto Mebur edita , adfirmat 33 Quocirca primus a Barlaam Monacho lite- 3> rarum Graecarum imprimis peritifsimo , vel 3> potius tantummodo doftifsimo 5 Catonem_. 55 Cenforium imitatus , qui in (enedute lite- >o ras Graecas difcere non erubuit j Graece 35 edoceri coepit. 5 , Ipfe autem Petrarcha hac de re luculenrilsimum teftimonium inLibris De Igao- rantin, fut ipjiits nobis exhibet in hunc modum : 5) Quorum libroruni , fciltcet Platonis , ego his 3> oculis multos vidi > praecipue apudCalabrum 3> Barlaam modernum Graiae fpecimen Sophiae.j 3, qui me Latinarum intcium docere Graecas 3, literas adortus , foriitan perfecilset 5 nifi 33 mihi ilium invidifset mors 3 honelUfque prin- 33 cipiis obftitilset 3 ut folita eft . 5 > (2) Vid. fupra laudatum Manet turn in Vittt loannts Boccaccii . Idem praeterea in Opere Genea- logiae Deorum Lib. XV. Cap. VI. adfirmat : Poft 33 hos & Leontium Pilatum Thelsalonicenlem 33 virum 3 & ut ipfe adferit , praedi<5U Barlaae 33 auditorem perfaepe deduco 3 qui quidem ad- fpedu horridus homo eft 5 turpi facie ? barba 3, prolixa 3 & capillitio nigro 3 & meditatione 3, occupatus adfidua 3 moribus incultus 5 nee 33 fatis urbanus homo , Verum 3 uti experientia no. 6i SPJBCfMEK j> notum fecit > litterarum Graecarum do mus ; & quodammodo Graecarum hiftoria- 55 rum , at(juc fabularum , archivum inexhauftum ; efto Latmarum non fatis adhuc inftru&us fit. j> Huius ego nullum vidi opus, fane quicquid, ex eo rccito , ab eo, viva voce rcferente, 5> percepi , Nam cum legentem Homerum , & )> mecum fingulari amicitia converfantem , fere j> tribus annis audivi , nee infinitis ab co rcci- tatis $ vergente ctiam alia cura animuai , acrior fuffecifset memoria , ni (chedulis com* M merdafsem , Verum de pertinaci fuo lite- rarum Graecarum ftudio } ac progrefsu > Eoccacciuf ita apertius loquitur Cap. VII. Nonne ego j> fui > qui Leontium Pilatum? a Venetiis j occi- duam Babylonem quaerentem a longa pere- 3) grinatione meis flexj conliliis > in patria te- nui > qui ilium in propriam domum fufcepi, > <& diu hofjpitem habui , & maximo labore^ meo curavi 5 ut inter Dolores florentini Studii fuiciperetur , ei ex publico mercede appofita > Fui e<]ui4em ipfe infuper 5 qui pri- mus meis (umtibus Homed libros quo(!dam Graecos in Etruriam revocavi , ex qua.* multis ante faeculis abierant > non redituri. Nec in Etruriam tantum > led in Patriam deduxi , Ipfe ego fui , qui primus ex Latinis a Leontio Pilato in privato Iliadem audivi . ,, Ipfe infuper fui j qui ut legerentur publice iibri Homeri operatus fum , Et efto non^ fatis plane perceperim percepi tamen quan- ,, turn potui , nee dubium (i permanfilset homo j, ille vagus diutius penes nos , quin plenius percepiisem , Vide hac de re Fabrtcium in Btbltotheca Mediae j & tnfimae Latinit, Vol. I. Lib. LITERAT. FLORENT. 6$ Lib. II. & Domini cum Marian* Mannium in Illu- ftratione Fabularum Bocc ACCII Cap. XI. qut annum circiter MCCCXLVIII. Monachum hunc Flo- rentiam venifse arbitrator , dngclum M. Kiccium Tom. I. Dtjjertationum Homcricarum pluribus in locis. Bernardum Bctldium in Chronic. Matbematic. lo* Hieronymum Czadcnigum de Graccac linguae cultoribus Saeculi xr. ufque ad xrv. (3) Qifd revera Emanuelem hunc Conftan- tinopoli > Florentiam arcefsiverint Florentini , ut vult Manettur in Vnct loctnnit Moccaccti , du- bitandum eft , quum tctfe Paula lovio in Elog. is Bizanto emifsus fuerit ab/oawir primum Impe- ratore > mox ab Emxnueh F ut totius Europac Reges 5 adeundo , pereunti Graeciae auxilium imploraret . Vid. loan* Rafttjtam Recanatum Obfer-, vat. Lritic* in lac. Lenfunttttm num. xjv, & f e qq. Quod cfficium poftquam laboriofa pcregrinatione adimplevit > Graecia fummo metu liberata , & diro hofte fubla.to , Venetiis primum , mox Flo- rentiae , Romae deinde , ac denique Tycini commoratus elt 5 tit etiam meminit Barptole- maeuf Factus De Vint illujiribus > & Panllut Cor- tejiuf Ue Homtmbus doftts , Melioris autem_, notae au^ores A. MCCCXCVII* in Italia Tub- ftitifse inter fe conveniunt, ut laudatus Reca- natus loc. cit. num, xvi, & in Vita Poggii . Brtetius in Cbronolog. & /fpoftplus Zenuf in Epbc- mcr* Liter. Venet. Tom. XII. animadvertunt. . VII. 04 SPECIMEN S. VII. INcredibile diclii eft, quanto amore literates viros Domus Medicea com- plexa fuefit , iifque ad docTrinam ex- citandis , fovendis ? ac promovendis ftuduerit . Aeternae idcirco memoriae commendanda funt magna Cofmi potif- fimum fo 5 et Laurentii (*) nomina , qui regio flimtu celeberrimam 5 et in- comparabilem Bibliothecam bono pu- blico Codicibus pretiofiffimis , undique ex ipfa etiam Graecia conquifitis 5 in- ftriaxere (3). Illi Graecos exules e Con- ftiantinopoleos excidio profugos domi libentiffime receperunt (4) , inter quos minime praetereundus eft lotwnes illc-* Arfywphihtf ( $ ) , qui ob memoratum Turcarum impecum e Graecia exful^ larga admodum mercede a Cofmo con- ductus fuit , tantsmque apud ipfum honoris a ac virtutis famam compara- vit , ut Tctro filio ^ nepotique LawenttO Prae- LITERAT. FLOREXT. 6$ Praeceptor conftitutus , loco Parentis haberetur 5 ac Florenrinae luventuti Graecos Aucrores fummo cum plaufu publico decrcto enarraret (<*}. O igitur vere illos felices , quibus turn hifcc- Cimeliis , hifce egregiis ad eruditionem acquirendam fubfidiis uti licuit ! Qua de re minime minim eft , fi tot Lite- rarii Orbis lumina longo ordine pro- dierint , qui fplendore fuo nobis omni- bus viam ad virtutem , & gloriam pa- tefecerunt . Ex his unus Chriftopborut nofter fuit , cuius cum praeclaram in- dolem 3 ingeniumque divinum 5 ad quae- cumque mirifice idoneum mfpexiflet Pater y ftudiis literarum , egregiae indo- lis puerum deftinavit 5 Gabrielts Mona- chi Camaldulenfis exemplo maxime-* motus , a quo prima literarum rudi- menta accepifle videtur (?). (i) Cofmuf > dc cuius laudibus numquam fatis copiofe , atque ornate ab ullo dici poteft 5 Reip. fuae columen , ac dccus iure optimo nuncupari poteft ; ideo quod Italiam univerfam, quoad vixit , confilio , & prudentia immunem E ab 66 SPECIMEN ab incurfionibus barbararum gentium , & rapi- nis praeftiterit . Rcgum illuftrium toto terra- rum orbe fummam benevolentiam multis officiis fibi conciliavit . Fuit plane vir unus , qui de h-umano genere optime meritus haberi pofsit . Hullam tamen pleniorem gratia.ni [ait Pbilippur Beroalduf fenior in Epiftola Lcont X. infcripta_ in Dedicatione Operum Cornelii Taciti ex edit. lunfl. MDXXVII. J nullum uberius fruftum tidit ? quam td tpfom 5 quod literae font eum remunera- tae ; memoref enim ipjjus in fe beneficent iae , nc ingratAe baberentur , eum mortulita.li ereptum , ae- ternitati confecrarunt . Vide lac. Mtddendorpium dcademiarum celebrium untverji orbts Lib. IV. Barpt. Scalam in Epiftola ad Volittanum Epp. To/. Lib. XII. Valonum in eius Vita . Flavtum Blon- dum Lib. I. Ital. llluftratae , Ambrojium Lamaldu- lenfem , piuribus in locis > & praefertim in Epi- ftola , qua ei nuncupat verfionem Laertii , in^ Epiftola ad HtcoUum Nico/am de Codicibus ab oblivione vindicatis , & in verfione Sermonum S Ephraim Sjr/ , lacobum Gaddium in verbo Laer- tiuf , Marjiltum Ficinnm in pluribus Epiftolis ad eum mifsis , Kazzium in eius Vita , Aloyfium lorellum in Saecults AugujlinicLnis Tom. I. Ferdi- nandum Vgbellium in Archiepifcopis Florentinis in Joanne Hacovio , Poggium in Epiiiola Confol. ad Cofmum exulem. Bctrptolemaeur Scald colJeftiones Cofmtanas confecit MSS. in Bibliotheca Lauren- liana 5 hoc eft Volumen plurium Epiftolarum in laudem Cofmi a diverfis Audoribus fcriptarum in unum collegit . Antonius Panormtta librum ei Hermaphrodite nomine didlutn confecravit 5 eam- que dedicationem loannes Lamiuf in Catalogs MS. Bibliotbcca? Riccardianae publici Juris fecit. Con- fule LWERAT. FLOREKT. 67 fule denique dntonium Varillajium , loan. Ludovicum Gottofr. in Arcbit. Lib. I. Cap. CXLV. . XVIII. Tbomam Lanjtum in Confultctiioue de Princtpatu > Aloyjium Morerium , & Batllettium in Lextco Vni- i>erf"ult , Franciftum Sanfovinum in Familiis Illujfribus Italiae , ubi de Medtcea Domo agit in Aneed. de Flor. lofepbum Blanchtmum in Htjioria Domus M?di- ceae, aliofque quamplures . In noftro vetcri MS. Florentinarum rerum Diario, & exaftifsimo Ma- giftratuum noftrae Vrbis Catalogo , vulgo frio- rijlu) ita notatum invenio fub A. MCCCCLXIV. In quefto tempo add: gi. di Luglio mori il ,, famofo, et nobil Cittadino Cofimo de' Medici a Careggi , quale fu il piu riputato , et no- minato Cittadino , che avefse mai Firenze, o alcun altra Citta 5 et non folo fupero ogni altro de' tempi fuoi di autorita 5 e riechezza, ma di liberalita , et prudenza . Fece in Fi- ,, renze infiniti Edifici , et Chiefe? e fra le al- ,. tre S. Marco , San Lorenzo , il Monafterio ,, di S. Verdiana , a Fiefolc S. Bartolommeo 3 et la Badia , nel Mugello un Convento di F'rati Minori > et piu Cappelle in S. Croce . Nelli 5 , Angeli 5 in S. Miniato , et piu ornamenti , e paramenti in diverfi luoghi ricchifsimi , fece le fue private Cafe in Firenze , et IV fuori a Careggi , et in Hierufalemme un ricettacolo di poveri , et infermi Peregrini , et molte al- tre lodi fi lafcion di dire per brevita . Fu modefto molto , perche non cerco Parentado 5) con Principi ; ma con Giovanni , la Cornelia degli Alefsandri , e con Piero fuoi figli , la 5 , Lucrezia de' Tornabuoni congiunfe : et delle ,, nipote nate di Piero , la Bianca a Girolamo de' Pazzi , et la Nannina a Bernabo Rucellai 2 A) ma- 6% SPECIMEN ,3 marito . Proibi per refcritto , che non li fi 3, facefse al mortorio honoranza nefsuna , e_/ 3, lafcid per P amor de Dio per maritar povere 3, fanciulle fc. XX mila di oro , fra incite 3 , altre opere di carita , che fece , et fu fep- 35 pellito in S. Lorenzo , e polio per pubblico decreto Padre della Patria fopra la fepoltura, 3, et di lui refto Piero fuo figliolo . Haec praefatus Codex de Cofmo ? dc cuius laudibus Leftori fatisfa&um efse non dubito . (2) De Laurentio Mediceo verba facere , deque eius magnificentia } fupervacaneum omnino mihi videtur ; fatis enim de eo fcripferunt jnnu- merabiles ferme Audores , quorum nomina fi velim recenfere > taedium Ledori potius , quam voluptatem adferrem , praecipue quum Silvanus Razzias eius gefta luculentifsimo commentario illuftraverit . Hoc folum dicam 5 tanta nomi- nis claritate floruifse, ut Sultanuf ipfe Aegyptij feu Rex , mifsis ad eurn legatis 5 eius amicitiam inierit , ut teftis eft Landtnus Comment, in Virg. Lib. XII. ubi ait : )5 Nam & noftris 5 ) temporibus vidimus Aegypti Regem 5 noTL. 3, folum Ferdinandum Regem Neapolitanum 5 ,j verum etiam noftrae urbis decus Laureotiuin^ 33 Medicem praeclarifsimis donafse muneribus } 33 curafseque ex Aethiopia arcefsendas duas Zo- 3, roaphas beftias 5 noftro Caelo incognitas , qua. 3, rum alteram Neapolim , alteram Florentiam 33 mitteret . Et deinde : Ea autem ? quae a Ba- 3, bylonio Sultano mifsa , indufta eft ab eius ,3 Legato Malphoth in urbem Florentinam_, 3, Kal. Decembris A. a noftra falute oftogefimo feptimo fupra millefimum ac quadringente- ; , fimumj una cum manfuefaclo Leone jquem ille Rex LITERAT. FLOREKT. 6 9 Rex Zoroaphe in muneribus adiunxit 5 ,, niam id animal , Florentine Populo infigne efse fciebat . (3* De Bibliotheca ab illis excitata brevem confcripfit libellum Antonius a S. Gallo MS. in Bibliotheca Rtccardiana Codex chart. PI. 4. Ord. 4. num. XIII. & Codex VIII. PI. R. Ord. 2. vide etiam Paullum lovium Hiftor* fui tern- foris Lib. I. Hicolaum Leonicenum in Libro De Plinii 5 & aliorum Medicinac erroribus , Bafileae in 4. Confer Epiftolam Lib. XI. ^17. Marjilii Tumi f. CLXXXII. & MCCCXCII. ad Mart. Cranium . Laudes praeterea Mediceae gentis , & Bibliothecae profequitur loannes Lafcarts Graecus in Epiftola ad Petrum Medicem > adpofita Editioni Anthologiae Epigrammatum Graecorum rarifsi- mae , quae Florentiae A. MCCCCXCIV. in 4. prodiit ) quam adeo integram profert Annalium Typogr. Auftor. Tom. I. p. CCLXXI. Cl. Mattaire . Nofter igitur Laurentius Bibliothecam fuam ita regie locupletavit > ut viris dodis ad excolen- das literas inftrumenta praeberet , uti egregie teftatur Hicolaus Leonicenus in Epift, ad Polit. Lib. II. Efiftolarum Polit. Epift. VII. lacobus vero Middendorpius Lib. IV. Acad. Celebr. univerjj orbis > ait : ?) Sicut clarifsimus ille Laurentius Medices 9 5 ) Cofmi in ornanda univerfitate Florentina ftu- >, dium diligenter imitatus eft ; fie in Bibliotheca 5, inftruenda nihil prorfus de eo remifit ; nam ut Cofmus ad Coenobium D. Marci pulcher- rimam Bibliothecam erexit . loan. Michael Brutus in Hift* Flor. in eo Laurentium Avo fuo Cofmo praeferendum fenfit , quod ille aliorum caufa , hie etiam , optimarum artium ftudiofis locupletifsimam fibi Bibliothecam comparavit . Ej (4) TO SPECIMEN (4) In Italiam profugerant aerate ilia > & paullo ante longa Graecorum veluti agmina , qui Patriae excidio fuperftites , fugitives Pena- tes , & Graecae facundiae reliquias in fpe&a- tifsimas Italiae Civitates intulerunt . (5) Fuit is unus ex illis , qui ex Oriente profugi penates > literafque exfules fecum IIL, Italiam attulerant . Stetit a partibus Artjtote lif > eiufque Libros in Academia Florentina publice interpretatus eft > quamvis Graecis etiam lite- ris luventutem inftituerit . Hanc enim potefta- tem fecerant ei Cofmus 9 filiufque Petruf 5 & nepos Laurentiur > apud quos maxima in gratia fuit > tefte I'olttiano fub initio Capitis I. Mifcell. Eius in celeberrima Bibliotheca Riccardiana ex- ftant eruditae Expofitiones in Ethica , Phyfica , in Libros de Anima, & Mechanica Arijhtelis Lib. III. Codex Ichart. in fol.num. X. In Libri teg- mine ita fcriptum eft : 5, Praefationes loannis Argyrophili , dum 55 Florentiae doceret . Alibi : In Libros Ethico- j, rum die IV. Februarii hora XIV. die Veneris MCCCCLVL die I. Februarii MCCCCLVII. j, hora XIV. in Phyfica die III. Novembris MCCCCLVIII. hora fere XIV. In Libros de Anima die V. Novembris hora fere XIV. die Mereurii MCCCCLX. in Mechanica Die XXI. Novembris MCCCCLXI. Barptolemaeut Fontiut in Annalibus fuorum temporum , qui leguntur in Codice chartaceo Bibliothecae Riccardianae ad A. MCCGCLVI. haec habet de Argyropbtlo : loannes Argyrophi- 5) lus Byzantius Peripateticae Philofophiae do- LITERAT. FLOREHT. 71 ,5 clor cgregius , magno falario Florentiam ac- 5, citus , fumma omnium admiratione ad Annos 55 XV. eft profefsus . Idem Fontius ad A. MCCCCLXIV. de eodem Argyrophtlo haec tra- dit : loannes Argyrofbilus Byzantius 5 annl- rente Laurentio Medice 5 Petri filio, civitate 5, donatur a Plorentinis . ,, In Bibliotheca Ma- gliabechiana Clafs. XXV. Codex XXXV. chart, in 4. exftat j cui titulus : Vita di Palla di Mf. Noferi degli Strozzi . Huius Vitae Auftor ano- nymus eft 5 fed cum adleget Vitam Nicolai V. a fe fcriptam , Vefpafianus a Bifticci videtur efse , qui eiufdem Pontificis , Pallantir Strozzae > alio- rumque Vitas Italice edidit . In Vita Italica Pallantis Strozzae nos edocet Argyrofhilum do- cuifse Patavii Pallantem . Vcfyajiani verba funt haec : Venuto Mf. Palla a confine a Padova j> fi volto alle lettere Creche > come in un tran- 5) quillo Porto di tutti i fua naufragi , e tolfe in 5> cafa con buonifsimo falario Mefser Giovanni ?> Argirofih a fine , che gli leggefse piu Libri 55 Greci , di che lui aveva defiderio udire , et ,5 inficme con lui tolfe un altro Greco dot- tifsimo il fimile a falario , a fine di udire piu lezioni . Mef. Giovanni gli leggeva opere di 55 Ariftoiilc in Filofofia naturale 5 della qualc_/ egli ne aveva buonifsima notizia ; da quell* altro Creco udiva certe lezioni ftraordinarie ,5 fecondo che gli veniva voglia . Benche Mefs. 5, Palla fufsi dottifsimo in quella lingua per avervi dato lungo tempo opera 5 e lette le 55 lezioni 5 non perdeva mai tempo 5 ma atten- deva a tradurre operc di S. Gio. Grifojiomo ,5 di Greco in Latino . 5, De eo fufius agit Humfbredus Hodius in Opere pofthumo public! E 4 iu- 7 a SPEC/MEN Juris fa<3o a Samuele Jeb Londini MDCCXLII. De Graecis ttluftribus Lib. II. Cap. I. Atquc hie hand fupervacaneum mihi videtur, quoniam de Vita Pallantis Strozzae agimus , fi proferam egre- gium aliud fragmentum mihi cum fuperiore hu- manifsime a Cl. Laurentio Mebus communicatum, ubi adventus Chryfolorac Florcntiam indicatur, quique Cub eo Graecas literas didicerunt ex or- dine memorantut . En fupra laudati Vefpafiani verba fub initio : J5 Efsendo in Firenze Pallet 3 et 5, avendo notizie delle lettere Latine , ma non 55 della Grecha , determine ? che avendo noti- zia delle lettere Latine P avefle anchora^ )j delle Greche 5 e per quefto fece ogni cofa 5, che pote 5 che Manuello Grifolora Greco pafsafsi in Italia, et adoperofsi a fame ogni ,, cofa col favore ) et accompagnando buona 3) partc della fpefa 5 perche egli pafsafse irL. Italia 5 come pafs6 per la fua diligentia . 5, Venuto Manuello in Italia nel modo detto col favore di Mefser Palla manchavano i 5, Libri 5 che fanza i Libri non fi poteva fare 5, nulla . Mefser Palla mand6 in Grecia per infiniti Volumi alle fua ifpefc . La Cofmo- 3, grafia colla Pittura fece venire infino da-. Goftantinopoli , le Vite di Plutarco5 le Opere di Platone , e infiniti Libri degi' altri . La 5, Politica di driftotile non era in Italia , fe_, 5, Mefser Palla non 1' avefsi fatta venir lui da 3, Goftantinopoli , et quando Mefser Lionardo 3, la tradufse > ebbe la copia di Mefser Palla . Fu cagione Mefser Palla per aver fatto ve- 3, nire Manuello in Italia , che Mefser Leonardo 3 , d' Arezzo imparafse le Jettere Greche da_, jj Manuelh) Guarino Veronefe > Frate Ambruogo de- LITER JT. FLORENT' 73 3 degli Agnoli , Antonio Corbinelli , Ruberto de* j) Kojji 3 Mefser Lionardo Giu/liniani > Mf. Fran- cffeo Barbara 5 Pittro Pagolo Vcrgerio t Ser Filippo di Ser^o//o, che fu non folo nella n lingua Latina dottifsimo ; ma fu difcepolo di Manuello , e f u in quello tempo riputato il piu dotto uomo avefsino i Latini , per 3> efser futo diligentifsimo in ugni cofa . Ni- cbotaio Hicholi fu fuo difciepolo 5 e maxime j> ncllo ftudio delle Icttere . Fu tanto il frut- j, to , che feguito della venuta di Maxuello 5, in Italia , che fino al prefente di fe ne col- ,5 gono de 1 frutti > della quale venuta fu ca- 3, gione Mf. Palla ? il quale merto grandifsima jj lode 5 e commendatione di tutte le opere_/ ,, fue per la generofita dell' animo fuo . At quoniam deChryfolora rurfus hie agimus } non pigeat adnotare , quod in Bibliotheca Laureniianct P. LII. Cod. E in 4. extat, ubi inter alia Lec- nardi Oratio legitur in Nebulonem Maledicum . Hie Hebulo eft Hicolaus Kiccolus, qui a Leonardo arguitur jexpulifse ex hac urbe Chryfoleram. Leo- tMrdi verba haec funt : De viventibus autem )> pudet etiam mane referre > qua ifte acerbitate 35 Cbryfoloram Byzantium , abundanti doclrina ho- ,5 minem infedatus fit. Quern omnes ob fingula- rem fcientiam ? morefque probatifsimos cole- 3, bamus ; hie unus inventus eft , qui omnifariam iniuriis 5 contumeliifque lacefseret > quoad confilium coepit ex hac urbe demigrandi . Tu ,, monftrum importunum 5 atque nefarium : Tu inquam nebulo , illud fapientiae iubar 5 ilium literarum Solem 5 quo illuminati fumus 5 ex ,5 hac urbe pepulifti : Tu calumniis , Tu infa- 3j miis 3 Tu omni fcelere fan^ifsimum ilium vi- rum ?4 SPECIMEN rum perfequi non verities . Vid. p. LXV. Epiftolarum Leonardi drrettntjubi de hac Oratione edifseritur a Clarifsimo Editore . (6) Confer Kicolaum Machiavellum Hiftor. Flor. Lib. VII. Earth. Scalam inEpiftola ad Poltt. Lib. XII. Epiftolarnm Polit. Epift. XVII. (?) W ^P^ e <'- brtjlopbotus irdicare videtur in Elegia fupra relata , ubi haec cecinit : Tu me Mufarurrt magno inflammatus amore> Cyrrhaei impuleras fcandere celfa iugi Te Duce Permefsi liquidas ad fluminis undas Venimus , & facro tinximus ora lacu . $.. VIII. SVfceptam a Cfcrij/fepbbro noftro Spar- tani iuvit maxime yjfngelus quidam a Tuderto (; , qui fcribae officio fub Eugento IV. fungebatur 9 quique pue- rum noftrum , decimum aetatis annum agentem , Vola terras arcefTiri ftudiorum caufla, ibique fms fumtibus fubftentari voluit(a). Tantumque in eo Chriftophori noftri progreffus in literis defiderium erat^ut cum fe morti proximum anim- adverteret , teftamenco legaverit , ut il- ium heredes fui ibidem per triennium adhuc detinerent, atque alerent. Vide- bat LITERAT. FLOREHT. 75 bat enim , quanta in eo effet ingenii acies , & qnam ardens , atque infatiabi- lis doftrinarum omnium addifcenda- rum cupiditas 3 in quo quidem fpes eum non fefellit , tan tarn enim in ea Vrbe Latinis literis operam navavit , ut praeter aetatem plunmum profeciflfe videretur , & honorificam Doftoris Lauream confequeretur anno XV. ae- tatis fuae (3) Florentiam deinde rever- fus anno MCCCCXXXIX. Latinarum , Graecarumque literarum exaftiorerrL^ cognitionem ) necnon neceffanam ra- tiocinandi artem fub viris ea tem- peftate clariifimis accepifle credibilc-> eft 5 fub Leonard* fcilicet (4), ac Carol* Anetmomm ( $ ) ., difciplina ? Toggio for- tafTe fuadente () quocum , & Cbri- ftofhoro noftro maxima confuetudo in- tercefferat 5 ifti enim in Florentino Athenaeo publice profitendo, & diferte dilucideque fcribendo maxime florue- runt . Ceterum ., quicumque fe res ha- beat ? certo fcimus ipfum doftiflimo- rum 7 5 SPECIMEN rum Virorum Mufea , & Bibliothecas diuturna confuetndine frequentafie : 6c hinc faftum eft , ut Latine ita loque- retur 9 ut Romae , Graece vero , ut Athenis innutritus videretur (7) , &, quod pauci uno in fermone praeftite- runt ? id ab adolefcente ClmftophorO in Latina , & in Graeca oratione efFe6lum fuerit non fine omnium 3 qui de his ftudiis aliquid iudicare pofTunt 5 admi- ratione . Ac profefto mterdum quid caufsae lit miramur , cur , cum Ora- tori Poeta maxime finitimus fit 5 ne- gent quidam fieri poffe , ut qui bonus fit orator 5 idem & egregius poeta poC- fit evadere . Cum enirn diuturno ftu- dio 5 magmfque lucubratiombus utra- que ars indigeat , ad utramque tem- pus j atque otium non fuppetit . At fi quis utrumque ftudium copularit fimul atque coniunxerit , magnae cu- iufdam intelligentiae ., acrifque iudicii eft . Verum id minime in Chriftophoro mirandum eft^ dummodo animadver- tamus ) L1TERJT. FLORENT. 77 tarn us 5 quanto amore a tenens annis Scriptores Graecos , Latinos , Tufca- nicofque complecbretur (;s varia enim illorum , multiplicfque doftrina , ac {till fuavitate pelleftus , in iis penitus cognofcendis , veliementem , diuturnam- que operam impenderit (*>) . (i) In Archive Archiepifcopatus Florentini inter fcripta lacohi a Lutiano Tabellionis n. 1422. Teftamentum Angeli a, Tudeno fervatur 5 ex quo habetur > ipfum inter cetera Chrijlofhoro de Prato veteri , quern domi , & Volaterris ftudii gratia propter eius nobile inenium_, alebat > teftamento legafse ? omnes libros 5 pannos , & veftes j quas didus Teftator , cam ob rem emerat ; legavitque praeterea , diftum Chri- ftophorum nutriri ab infrafcriptis fuis heredibus, & fideicommifsario > & cfecutoribus, per trium annorum fpatium > fumtibus hereditatis didi Teftatoris . Elapfis vero tribus annis , fi di<5lus Chriftopboruf iuvenis frugi fuifset, rurfus a difto herede novis veftibus donari , & florenos XV. iblvendos illi conftituit . Sequitur deinde apo- cha Chrtftopbori Landini in haec verba , qua fL> haec omnia accepifse teftatur : 1439 adt 4 di Ottobre Io Criftofano di Banolomeo da. Prato vecbio fo pie- nijjima, fede , qualmente lo fpettdbile huomo Fran' cefco 7* cefco di Altobianco delli Alberti , per virtu di un certo legato lajliatomi gta da. fer Agnioh dti *Todi , mi a fedtrfatto dal d} 2O di Ago/to 1436 , injjno al fopradetto di , mi a maatenuto e//e_, fquole con ogni comodttd , di vttto , veftito , et Itbri lafcicttomi , mi a tnteramente fodisfatto , et in fede to Crijtofatto ec. Huiufmodi fcripta produ^a in ludicium A. MCCCCLVI. cum cautsa qiuedam inter Al- bsnos heredes di&i Teftatoris , haec notata invenio : Mefs. Cnjtofano Landini j) Itette nel pubblico Studio della Citta di Vol- 5 ) terra cinque anni continui , terminati 1' ano 5> 1439 , e di fua eta anni 15 , mantenutovi a )> fpefe di vitto , veftito , e libri per il fuo no- bile ingegno da Mf. Angelo di lacopo Atti da 5 Todi Notaio di Camera , e da fuoiEredi per te- 55 ftamento fatto a Bologna , adove fi ritrovava__, ,> apprefso 5 et in fervizio di Papa Eugenio IV ,) rogato da Ser Filippo di Lemmo di Pefcia Nota- io della Camera Apoftolica il di 23 Lugio 14^6. (2) Volaterris non exigui nominis Acade- miam fuifse arguitur, ex Mario loannello in Chro- nic. Polatcrr. p. 48. & ex Epiftola quae mihi ante oculos obvenit , nonnulla apud Mobiles AmbroJiOf fcripta ad Landinorum gen tern fpeftan tia collulkanti , qua Esrnandus quidam ex illu- ftri LITERAT. FLOREHT. 79 ftri Ceclnae progenie fatus , ad Antonium Fran- cifium Landtnium } a quo fuerat. fuper hanc rem antea confultus , ita refpondet : Molto Illuflre Sig. Padrone Ofservandifs. " A C cu f ^ a r i cev uta della lettera del Sig. *"* Turno , e ei invece di Gio. ritenu- to in letto per certo accidente occortble : )> ma la pafsera bene 5 a Dio piacendo . Da 5> cento 6 cinquanta anni in qua in Volterra 55 non ci e flato ftudio univerfale , ne percio 5? ftato indulto o privilegio d' addottorarfi . Ci 3> ft e bene letto da Dottcri pubJicamente con > proviiione publica Inftituta , e Logica, confe- rito quefto offitio ogn' anno dal publico : ma 55 da alcuni anni in qua non fi legge et per 55 mancanza di giovani, che voglino attendere, 55 et per defetto della provifione , efsendo man- 5 cate 1' entrate alia Fraternita , luogo eretto 95 dal medeiimo publico ; et pofso dire 5 cho 55 il Signore Aulo et io haviamo portato quefto 55 pefo , et il Sig. Aulo lefse ct con gran con- 55 corfo et applaufo 5 et tenne piu volte con- 55 clufione publiche , et nelli impieghi havuti et 55 nello ftato , et fuora quefta lettura . . . . et fer- 55 viva per uno de' requifiti . Intendo bene , chc 5> anticamente il Vefcovo del luogo dottorava ; 5, ma di prefente o non ha , o non efercita que- 55 fto privilegio : che e quanto pofso diie in 55 quefto particolare . Includo qui la lettera 55 di ..... Cerini .... premendomi le venga in >, mano ; et qui di tutto animo reverifco V. S. 55 15. Marzo 1655. Di V. S. Molto Illuftre ,, Obi. et Dev. Serv. Bernardo Cecina . 8o SPECIMEN (3) Id arguitur ex Infcriptione quaclam 5 manu tamen non fatis antiqua , adpofita initio Elegiac Da fuir Maiortbus j quae MS. apud lau- datum Everardum Ambrojium exftat 5 &: ita fo habet : M. Crijlofano fi addottoro di anni XV. compofe quefto libro in gioventu di anni XIX nel MCCCCXLIII lo intitolo la Xan- 5, dra donna che gli port6 affezione , ficcome ,, il Petrarca alia Laura . Fu comentatore di Dante, e altri . Fu Poeta , e Segretario della Repubblica Fiorentina Laurea hacc honorifica ab Epifcopo Volaterrano conferebatur , ut conii- cio ex quadamProconfulis deliberatione 5 quae in Archive ciufdem , Florentiae legitur in libro vo- cato , vulgo delle due Stelle fub die XXIV. De- cembris MCCCCLXX. p. CCLXIII. eaque ftatui- tur 5 ut Cbrijtophorus Landinus quamquam Lau- ream dodoralem in publica Vniverfitate non_ obtinuerit , nihilotamenminus , eius ammirabili ingenio > in ludicum , & Tabellionum collegio Florentiae adfcribatur . Vide Marium loannellum loc. cit. p. 6* (4) De Leonardo Arretino Literarum Grae- carum Florentiae reftauratore > vide ea quae fupra diximus p. 57. fub nota V. (5) Barptolcmaeus Fontius in Oratione De_> Sfttyrae 5 6- Studtorum laudations > ita de duobus hifce Doftoribus loquitur : Carolus poftea_- 3) Martiopinut publice profitendo , & Poggtus 55 aperte 5 dilucideque fcribendo fioruerunt . (6) Quantum in Graecarum literarum fa- cultate praeftiterit , omnibus iis patebit > qui et eius opera 5 & variorum au&orum de eo- dem fententias , quas fuo loco profercmus , diligenter cxquireiit. Prae ceteris vero liquidum hac LITERAT. FLOREKr. Si hac fuper re teftimonium exhibet Andreas Da- flius 5 Graecarum literarum & ipfe Florentiae profefsor , in O rations Oe Ltnguae 'Graecae lau- dibuf > ad calcem Poe'matum imprefsa apud Lau- renttum Torrentinum A. MDXLIX. ubi de noftro haec tradit : 5 > Videbam enim quamplurimos veterum , fed & memoria noftra Lttndmttm > 5> ac Poiitianum > novifsime autem & Vergtlium meum , quern pr acceptor em in hac facilitate 3, confiteri non ei*ubefco &c. 5) Atque hie fum~ pta occafione de Carolo , & Poggto nonnulia pro- feram . Carolus itaque Marfupptnus , non Tortellus 9 ut falfo tradit Voffius de Hijionc. Lattnts p. DLXXVIII. & Moreriuf in Lexico vocc Tortellur , Gregorii Dominici Minuccii filius fuit , qui legum Door> & Caroli V. Galliarum Regis a Secretis, norL* parvi nominis claruit. Carolus vero a Poggto ini- tio Hiftoriae Florentinae j & a Flavw londo 9 vh omni laude , & do^rina praertantilsimus nun- cupatur . Obiit vero A. MCCCCLIII. relidlis fagacis ingenii fui quamplurimis monimentis t quibus meruit , ut a Mattbaco Palmerio > viro difertifsimo , laurea corona donaretur > ut vi- dere eft Tom. X. Ephemeridum Liter&torum Vcneu Art. X. num. XXIV. & Tom. XL Art. XIII. num. III. Quare referam hie tantum , quod la* tuit diligentifsimum Ephemeridum Auaorem , fcilicet quid in MS. Codice , vulgo // Priorijt* difto, a Rtcholao kidolpbo exarato } notatum inveni , quodque videre eft in leftiCsima Bibliotheca DD. Sarchiorum > &: Elegiam quamdam Cbrijlopbori Landtni in eius funere fcriptam > quam tamen memorat citatus Ephemeridum Auclor . Ad Co- dicem itaque deveniamus , euius haec funt verba : F M- 8z SPECIMEN. MCCCCLIII. Adi xxiv detto mori un altro degn'uomo M. Cbsrlo darez-z,o Chancellierc della 3 , Signoria , che fi fecie in tal di la fua ono- ranza, dopo iv di della fua morre, e feciono ,5 v Ciptadini fopra la fua onoranza 9 che fono 55 quefti M. Giannozo di Bernardo Manetti Nicholo di Lorenzo Soderini Matteo di Francefco Palmieri Vgholino di Nicholo Marrelli Piero di Chofimo de Medici et efsendo il detto Charlo in fu la bara fco- perto bene adobato di vefte di feta , vi an- darono e Chollegi chon gli altri Magiftrati , j, ct ebbe quefte bandiere : Vna Bandiera del Padre 5, del Re di Francia 5> del Popolo di Firenze della Parte Ghuelfa del Chomun darezo dello Studio j, del Proconfolo ,, Vna Bandiera di Chafa (ua e drappelloni fua 3 , fue feppellito in S. Croce e giunto in S. n Chiefa parato chon rnolti lumi , fue choro- j, nato in fu la bara di grillanda di verde lauro ,, per il nobile > e dotto uomo Matteo di Fran- 3) cefco Palmieri > il qual Mat:eo fecie na degnia )y Oratione 3 e alia fua morte fue choronato n alfi Poeta anche lui da dlamanno Rtnucc mt ' : fu fa? mondana . Dio I' habia onorato in Cielo , fe P ha meritato , che non fi ftima , perche rnori fan- L1TERAT. FLOREHT. 83 fanza Chonfefione , c Chomunione > e non^ chome buon Chriftiano . Feciono nuova ele- zione di Chancelliere della Signoria diFirenzc ,, M. Poggto di Gbuccio Bracctolini da Terra nuova il quale ftava a Roma col S. Padre > e la Ji mandarono la lezione, e fue alfi degno uomoj che merit6 alia morte fua efser choronato Poeta anchor lui. j, Sequitur Elegia Lundini ; Eulogittm in CARQLVM ^RRKTIN^M^ ERgo immaturo ! nee Te tua fan<5la iuvabit Carle fides , nobis funere raptus abis ? Sed nos cum veftri celebramus funera vatis, Dicite Pierides carmina pauca mini . Dicfte 5 fed tanro Tint quae dicenda Poetae , Efficite , ut noftro crefcat in ore fonus . Occidit heu Latiae lumen , fplendorque Carnoenae Ctrolus , Etrufci gloria magna loli : Caroluf 9 Aonio qui vos de monte vocabat > Viferet Etrufcos vefter ut antra chorus . Ergo ut defun&um luxit Verona Catullum, Vtque tuum fievit Vmbria nafta rogum . Lesbos ut Alceo fimul , & tibi ma fcula Sappho > Legitimas merito contulit inferias , Sic pia nunc doftum luget Florentia vatem> Et quaerit tumulo praemia digna fuo . At vos crudeles o peclora ferrea , Parcae $ Ante diem quid vos hunc rapuifse iuvat ? Non ego mortal! immortalem forte creatum> Oprabam aut cervi faecula longa feni ; Sed veteris tcrnos Saturni evincere curfus, Humana potuit conditione dari . Hoc fas, hoc fuerat ius, fed nunc publica cura, Heu iacet in gelido corpus inane toro F 2 Pur- g 4 S P E C I M E H purpureaque toga clarus > Phoebique corona } lam fubit obfcurum non rediturus iter . Lucida pruecedunt longa funalia pompa , Et figna a multis tradita principibus . Namque fua Antiftes fibi dat vexilla Latinus > Ex illo hoc magni pignus amoris habes . Aureaque hinc Galli (uccedunt lilia Regis 5 Illinc Bebriaci figna fuperba Duels . Quarta Fluentini fequitur Crux rubra Leonis> Isfam tunt haec populi munera magna tui ? Nam quid ego Arreti, quid te patriaeqtie parentem, Quodque decus dicit ultima dona loquar . Ipfa tuum fubeunt gymnafia noftra pheretrum? Do&aque turba pio fungitur officio . Adfunt quaterni quaterna e clafse Tribuni > Quique decem curant bella gerenda viri * Adfunt cuftodes magnae bis quatuor urbis , Quofque magiftratus longa referre mora eft. At vos in primis Guelphae quibus indita fectae> Eft Aquila 5 in viridi fafta Dracone potens : Nee non Syllani popuhariter ir.de Quirites Certatim celebrant trifte minifterium . Omnia fupremo pofsunt quae tempore reddi, Reddita funt tumulo , do&e Po^ta , tuo . Nee tamen heti quJfquam meritos impendere hono- Satputat,huic vati quid fatis else poteft? [res, Quis tcnuit lachrimas , quis non crudelia dixit Aftra , quis in tota non fuit urbe dolens > Sed qucd praecipuum eft magni fufpiria Lofmi) Et lacrimas tanto vidimus ire viro . Quin & vicinos dicunt gemuifse leones> Et triviis fidos exululafse canes . Ipfae per montes , facrataque fluminajNymphae, Solverunt maeftas in fua colla comas ; Sed LITERAT. FIORENT. $$ Sed tamen ante alias pulchcrrima Tola fororum Ploravit natum Calliopea fuum . Hanc aderant circum Phoebus, do&aequcfororeSj Frigida Parnafi quae iuga fumma tenent . Nee Jiquido,ut quondam jinulcebant ae'ra camu Nee cithara in manibus, nee coma culta fuit* Squalebant atris in veftibus , ipfaque laurus Caftalii frondes vidit abirc fuas . Quin & Gorgonei quas eruit ungula monfhi Bellcrophonteae delituiftis aquae . Heu tune fata pii damnans inmitia nati > Edidit hos queftus Calliopea novos . Quod fcelus admifit ? vel quo vos crimine > Pareae Leferat ? an triftis vos quoque livor habet? Huic ego cum primae polleret flore iuventae Verfibus in Lyricis aurea pleftra dedi , His iuvenum curas 5 & mobile peclus amantum* Lufit , & aligeri regna fuperba Dei . His etiam laudis re6^ae , & virtutis amorcm, Quern fequitur vera nobilitate decus . At matuYa gravem multis fibi fecerat aetas Artibus , &: poterat carmen hiare novum. Me duce Cyrrhaei vatis dedu&us in antrum, Silva quod horrenti laurea fronde tegit. Hie tantum a Phocbo fufcepit mente furoriSj Maeonius quatum ceperat ante fenex . Sic igitur maiora fonans iaro pec^ore pleno > Autus fublimis fpiritus alta loqui . Aufus quod vatum pauci de ftirpe priorum > Aufus quod veteres vix potuere patres . Vt qucd Smyrnaeo cognofcunt carmine Graiij Hoc legerent Italo faecula noftra pede . Spes hominum fallax , medio quae perfida curfu Saepe cadens > miferis irrita vota facit . F Nam SPECIMEN Nam quod iammultos fruftra vigilaveris annos> Cum minus heu credes , auferet una dies . 1 nunc Cecrcpiis vigilanti peclore chartis Infuda , & veterum dogmata prifca legas ; Et nunc Socratici nofcas praecepta Plaronisj Nuc quod Ariftotelis pagina multa docet . Tu mundi fecrcta paras , atque abdita rerum Difcere > quid coclum , quid mare , terra , ferat . Vnde genus noftrum > vel quo plantaria furgant Sidere^num cun&a haec ignis, & humor alat. Vnde nives volitent , curque humida grando rigcf- Qua vi de fummo fulmina torta ruant . [ cat , Quid natura petat re^e , quae munera vitae , Et quae fint animi vera putanda bona . Scilicet hoc memori divino pe&ore Carluf No&es ) atque dies , advigilabat opus . Artibus ut poft haec vates fuffultus honeflis. Maeonia pofset digna referre tuba . lam Danaum morbos , Phoebique furentia tela Dixerat & denfis funera nigra rogis . Pelidaeque animos , & verba minantis Atridae, Quique bonus fuerat, Neftora , confiliis, Sacraque navigiis ad Chryfam vecla Pelafgis , Redditaque irato pignora cara patri . Tune etenim culti torrentem fenfimus oris Qui foret , & quantum furgeret ingenium ; Quantum divini fpirarent corda furoris, Crefceret & quanto lingua diferta fono . Heu iam felici Carluf furgentia vento Aufus erat vafto credere vela mari ; lam procul a terra > fcopulifque , vadifque reliclis , Currcbat celeri per freta longa rate . Bcce autem infandum fubito , nil tale timenti Mutavit facie.m fors inimica fuam . Nam LITERAT. FLOREKT. 87 Nam fubito flu&u, vaftaque impulfa prccella, Merfa eft in mediis uaufraga puppis aquis , Quae fi fperatum tetigifset fofpita portum 5 Et pleno intrafset oftia tuta finu . Nullo Arnus tantum fefe iaclafset alumno> Egregios quamvis viderit ante Ones . Talia moefta parens f kbat , fed plura parcntis j Non tulit infandus addere verba dolor . Pluraque di&urae rumpunt fufpiria pec"his> Et flendo mediis deficit in lachrimis Te Florentini Gymnafia doAa Leonis , Natorum ut luget turba reli&a patrcm . Te rebus dubiis nunc publica cura Senatus* Advigilans tanto cive carere dolet . Tnrima tu magni noras praecordia Co/mi > Et quaccunque facro pedore claiifa tenet Nee comitem rebus dubiis tc refpuit unquam , Confuleret populo cum bonus ille fuo ! Tu felix , tanti pofses qui principis aurcs Implere, & tanto grata referrc viro. Namque tibi ingenium 5 veloxquc,tenaxquercperti, Plurima quod pofset conaere mente > fuit. Adde tot egregias artes , vitaeque magiftrum Adde ufum > & longa multa notata die. Legerat hiftorias omnes , totque eruta prifcis > . . . maxima fac^a virum TCemo quidem melius Romani aenigmata iuris> Solvit & ambiguis vincula caeca reis . Nam quid ego acterno labentia fidera curfu , Aut referam certis cognita figna locis . Te maris undifoni , te > quae gerit omnia 9 terrae Menforem certa novimus efse fide . His te purpureis fublimem ad fidera pennis , . Do&a per ora virum , Carole > fama levat . F 4 Haec SPECIMEN ventura tuas reticebunt faecula Neve teget nomen , qui tegit ofsa lapis . Dumque Fluentini veftigia magna Leonis Molibus oftendet curia celfa fuis > Dumque domes Medicum, magnique palatia Co/mi > Sufpiciet ftupidis advena luminibus ; Vfque mi de tc diclabunt maxima cives > Livida nee poterit lingua nocere tibi. Elyfios igitur lucos , umbrafque beatas, Nam fie fata iubent , do&e , Poeta petes. Jllic quo? genitor produxit in cmnia Nilus , Quique artes primum perdocuere bonas . Quos genuit Perfis , quos &: Babylonia tellusj Doftorum cccurret maxima turba tibi . Illic Cecropiae quot iam vidiftis Athenae 5 Et quifquis Latii claruit urbe Remi ; Sed tu Tyrrhenae gentis contentus honore> Etrufcis cupies Temper adefse tuis . Sunt in fecefsu liquidi prope fluminis undam? Quae rident herbis prata decora novis , Quotnatura tu/it, tct habent haec prata colores, Piftaque diverto f lore renidet humus ; Non illic Phrygiis fufpenfa theatra columnis > Nee funt artifici plurima fa&a manu . Sponte fua variis confurgit mixta rofetis Buxus , nativis fedibus unus honor . Defuper & platani caltae 5 Daphneaque laurus, Oftendunt facrum fronde virente nemus . Flumen habet cygnos , at cetera turba volantum Permulcent liquidis ruris amoena modis . Non illic rapidos accendit Syrius aeftus, Nee riget Arfturi fidere triftis hiems ; Sed levibus Zephyris, & lenis flatibus aurae Acterno rideas tempore vernat ager . Hie LITERAT. FLORENT. 89 Hie Fefulac placuit fedem componere enti> Hue veniens prifccs d:nurnerabis av^s . Nam qui pulcra tuos cec'nitProferpina raptusj Prima tenet Vates primus in urbe fua . Cui nee concedit, qui terras, fidera, manes 5 Quod ftupeant omnes evigilavit cpus Hunc iuxta Gallam Tyirrheno carmine Laurarri3 Qui canit & Latio punica bella pede . Hie & Boccacii fpe&abis nobile nomen , Qui pinxit var'um dc6h'S amoris opus. Nee Leonardus abeft tibi , cui Florentia tanrum Quantum Romanis Livius ipfe dedit . Enamerare mora eft > variis quos artibus olim Edidit illuftres lenibus Arnus aquis . Hie & certa manet fedes , vitaeque laborum, Hie bene tranfa&ae praemia , Carle , feres . At nos , aeterni fint quae monimenta decoris , Addemus tumulo carmina noftra tuo. Vrbs tulit Arreti Carlum , Florentia lauro Cinxit 5 at ingenium Callicpea dedit . Luferat hie Lyricos, mox dum traducit Homerum j Occidit heu patriae gloria magna fuae . De clarifsimi viri Poggii dc<5lrina , ac vi confulendus Jacobus Lenfantiuf in Poggiana . /o. Bclftifta Recanatut in Ohfervationibuf Criticis ad Lenfantii opus . Epheweridnm Ltteratorum Veneto- rum Colleftoref Tom. IX. & Tcm. X. Art. X. Pocci**t9f>&Nirer 11. cc. Obiit A. MCCCCLIX. non MCCCCXX. ut perperam adferit Freherus P. IV. DC yitis Hfft. I'bihC. quare nil aliud re- feram } quam MS. in Lib. III. Xandrae , C^r/- Jlophori Elegiam de eiufdem laudibus ad Petnw Mcdicem infcriptam > quae ita incipit : lam 00 SPECIMEN I Am gelidum nigris fubvefta per aera bigis Nox , man's occiduas prona fubibat aquas Cum matutina Thetis ftatione reli&a , Oceanum rutilo Lucifer exit equo . Hie mihi Caftalii nemoris regina nitentes , Venit Apollinea frondc revinfta comas . Nulla tamen dofto refonabant pollice fila , Nee fuit in levi barbitos ulla manu. Sed tamen, ut moefto triftis dedit ore querelas* Cognita mi voce eft Callicpea fua . Haec ita prohveftri fcelus,atque infamia faecli, Proh dolor } heu Mufis hiccine venit honos . Hiccine venit honos Muffs , quis Temper Etrufca Supreftius fuerat haflenus urbe locus . Te proptet Graios olim Florentia fontes, Et nemus , & Clarii linquimus antra Dei. Nee piguitFefulos mcntes, nee clauftra Mugelli* Neve Cafentini vifere faepe iuga ; Quin & aquas placidi vobis facravirnus Ami Seque fuo caftus lavit in amne chorus ? Vt vobis celebres Vates , celebrefque venirent Rhetores , & quicquid floret in hiftoria. Hinc Dantes , terras , & clari fidera caeli Dixit , & infernos tertia regna lacus ; Hinc tu divino , Petrarcha , incenfus amore > Cantafti Laurae cygnea colla tuae . Cantafti patrio Tyrrhena poemata verfu , Cantafti Lario punica bella pede . Nam quid Boccacci lufus . quid docla Colucci Dicla Salutati nunc numerare iuvat ? At nuper Tufcae dedimus duo lumina genti > Quales rara folent faecula ferre viros . Gefta Fluentinum defcrip r erat alter , & arma , Quaeque notanda domi > quaeque notanda foris . Alter . FLOREKT* 91 Alter Cecrcpiis imbutus pe&ora chartis Viribus ingenii fubdidit artis opus . Nemo magis dubiis potuit cognofcere rebus > Vtile , nee doclo prcmrius ore loqui . Ille ctiara noftri nemoris plus incola , fonte Cum biberet tota proluit ora facro , Hire cecinit Lyricos , mox dum traducit Hcmerurn Occidit heu patriae gloria magna fuae . His ego Daphnea , populo plaudente > corona Ornavi propria tempora do^a manu . Nam duce me quondam magni fecreta Palati > Mandarat tantis curia veftra viris . Sic olim veftram Temper celebravimus urbem , Dum meruit magnus praemia digna labor Hunc ne defun&is dignus fuccefsor abefset , Inftru6him egregia mifimus artc virum . Hunc nos irriguis Parnafsi eduximus arvisj Bellerophontei qua fluit unda feri . Et dedimus gravibus di(5lis , placldoque leporcj Edere grardiloquo verba foluta fono ; Ergo quis do&i divina volumina Poggi Nefciat , & libris cun Dum lateant alacres > in fcelus omne ruunt . Hie nihil efse docet miferis mortalibus ufquam, Humana maius conditione malum . Atque docet varies fluxus , variofque reflexus Fortunae , & iufsu cun^a movenda fuo . Quamquc fit infelix cuiufvis principis aula > Ipfa licet veri nefcia turba neget . Ft re&e addubitat , fenibus ducenda fit uxor 3 Cum multum teneat utraque caufa mail. At 9 z $ P E C I M E K At te nobilitas generofo peftore vcris Laudibus a ulgo iam procul efse canit . Haec te praeteriit rerum ? fortifsime Caefar , Haec te cui nomen Africa vi#a dedit . Sed longum eft monimenta viri fi cun&a revolvo } Nee praeientis opus temporis efse reor . Multa puer 5 iuvenis defcrip/it plura , fenexque Plurima , nee falibus, nee gravitate carens. Quam variis redimita novi Tub fidere Tauri Floribns in verno tempore ridet humus , Tarn varia in doftis refplendent lumina chartisj Tarn varius fignat fplendida verba color ; Vt qui purpurea diftinguit vefte lapillos , Quo referat multurrr difcolor aura decus . Quin etiam , ut veteri>m erueret monimenta viro- Nec fineret turpem tot bona ferre fitum ; [ rum > Aufus barbaricos populos 4 ; penitufqne repofta Rofcere Lingonteis oppida celfa iugis . '.Illius ergo manu nobis doftifsime Rhetor 5 ^ Integer in Latium Quintiliane redjs 5 Jllius atque mami dwina Poemata Sili Italic! redeunt > fit'qiie legenda fuis . 't ne nos lateat variorum cultus agrorum > Ipfe Columellae grande reportat opus , Et te 5 Lucreti , longo poft tempore tandem .Civibus & patriae reddit habere tuae . Tartareis potuit fratrem revccare tenebris> Alterna Pollux dum ftatione movet . Coniugis ac rurfus nigras fubitura lacunas Huridice fequitur fila canora fui . Toggiur at fofpes nigra e caligine tantos Ducit ubi aeternum lux fit aperra viros . Rhetora, Philo(bphum,Vatem 5 do<5tiimque Colonum. Merferat in nigra barbara node manus : fog- LITER3T. FLOREKT. 9$ Paggius hos vita potuit donare fecunda 5 Dum mira turpi liberat arte fitu . Haec fatis eft ex fe quod fcripfit ? quodque vetufta Eruit e tenebris multa labore fuo . Verum etiam Graios noftro fermone libellos > Vertit in antiqua nobilis hiftoria . Et mine , o mores } o tempora , debitu!> illi Ferre quis hoc poterit > eripietur honos. Ah tantum vobis licuit civilia iura, Pieridum cafta pellere fedc chorum . Formula quae vobis , quae competit aclio fummum Per fcelus audaces inferuifse manus . Non ego Tyrrhena pofco vos pellier urbe > Haec fua caufidicis praemia digna nego . Auro cingantur nitido , femperque fuperbos Ingenti titulos ambitione gerant . Et pretio ingenti fanftarum aenigmata legum Arbitrio veniant difcutienda (uo . Denique fi fas eft inter mortalia regnent 5 Illorumque brevis cunfta libellus agat . A nobis tantum fi qua eft reverentia duras Quae colat a nobis iam cohibere manus . Nam quae vobifcum nobis commcrcia ; quave Confimilis vitae mos ratione fuit . Nos neque clamores fequimiir , nee praemia voci Pofcimus ; & cafta nil nifi ferta iuvant . Vos inter ftrepitum fas eft turbamqiie fonantem Spargere clamofo iurgia multa foro , Infanafque fequi lites , rabidoque tumultu Venali triftes voce citare reos . Sed quid ego haec fruftra ! cum iam civilia iura Per fraudem pofito ius fibi iure parent . ,Et poterit Medices veteres oblitus amores 9 Oblitufque mci talia facia pad I Non 94 S ? E C I ME N Non poterit : neque enim Latiis eft alter in oris , Reddere pro meritis qui magis aequa veiit . Quin & Mufarum facro perculius amore , Et noftes ftudiis , invigilatque dies . Rhetores hinc omnes novit , fanftofque Poetas , Et veterum callet dogmata prifca patrum . Hinc etiam doftus do&is indulget amice Atque inopes opibus 5 confilioque, fovet . Nee Maecenatis fuerat dementia maior , Communis vatum cui dedit aftra favor . Ergo huius gremio noftrum nomenquej decufquc Ponimus hie nobis rite patronus erit . Hie etenirn fefsas e tempeftate Camoenas In tutos referet , reftituefque finus . Hoc duce noftra pio Cedes reddetur alumno 5 Et ftabunt do6Hs praemia digna viris . Nee tamen immemores dicet nos muneris ille Ncc veniet merito gratia parva fuo . Nam furget quandoque meo de fontc Poeta > Qui magnum Petri nomen in aftra ferat Qui referat magnumquePetrum, Cofmumquepa- Egregium parriae lumen utrumque fuae [rentera, Ille incdo niveis reddat fua flumina Cygnis> Ne turbet liquidas fordidus Anfer aquas . Flumina reddantur Cygnis , quae maxima parvo Quis nifi mentis inops iungere ponte velit. lamque Apibus parto fuci de melle recedant, Solertique pigrum cedat inerfque pecus . Quis ferat horrenti fi mollia vellera tergo Innocuae pecudis hirta capella petat . Aut quis non ridet magnae formica volucris , Grandia fi gracili confovet ova finu . Haec & plura mihi , fed quis meminifse Deorum Cunfta queat .' moefto Mufa locuta fono eft . Mox LITERAT. FLOREKT. 9$ Mox fua dum celeri vertit veftigia pafsu , Cun&a ait haec Medici dixeris , atquc vale. Cunfta ait atque abiens , nequ 'd fibi trifle videret 3 Confpedum fugit curia Tufca tuum . (8; Ipfemet id de fc teftatur in Praefatio. ne ad Gutdonem Ffltrium Horgtti commentariis praemifsa : Quapropter cum a primis annis 33 turn illorum variam , multiplicemque doftri- 33 nam admiratus , turn ftyli mirifica fuavitate 5 ) pclle&us in illis cognofcendis diuturnam , ve- >, hementemque operam impenderim > duxi im- 5, primis boni vini officium efse , ut liquid in >, huiufcemodi ftudiis profecifsem > id literis ) tradens ad aliorum utum , utilitatemque tra- 9) ducerem . Quaproprer tres mihi ex omni )> numero Poetas delegi > quorum interpreta- 5 j tiones fcribandas fufciperem . Ex Latinis qui- 5> dem P. Virgilium Maronem , atque Q. Hora- 5 > tium Flaccum ; ex Florentinis autem , quam ,, linguam nemo umquam eloquens adfpernatus j, eft , Alegherum autem afsumpfi . 9> ^ (9) In Prooemio Dantts Commentariis prae- mifso, haec leguntur: ,, Niente di meno poichc 3 fpefse vuolte ho con la mente trafcorfo una 3, quad infinita copia di quegli > e quali nella ,, Creca > o nella Latina lingua memoria di fe 3, hanno lafciato &c. Et infra : Interim ha- 3, vendo io infino dalla prinia adolefcentia per 5 ) manifeftifsime argumentation! perfuafomi 3 et 3, efsendomi anchora cofnmofso dalla auctoriti 3 , di mold > et doctifsimf huomini e quali in di- 9) verfe nazioni,et lingue fempre ePoeti agl'al- 3) tri Scrittori anno prepofto ho in piccola parte 3, della mia eta nella cognizione di quegli con- fumato . . 9 6 SPECIMEN S. IX. VErum enimvero Cbriftophori perci- piendi miram fagacitatem 3 alacri- tatemque Pater ammadvertens , inopia rci domefticae (o , qua laborabat eius opera pofse facile fublevari , fibi fuadens, nefcio quo fato Chriftophorum adolefcen- tem per amoena Mufarum vireta degere fuetum 9 in foro ad caufsas agitandas deftinavit , ut plerumque accidit viris doclis , quos inopes fortuna voluit . Verum ille , uti is ., qui peripicaci mente y & ad maiora divinitus nata praeditus erat , nugis illis , ineptilquc quaeftionibus virilirer adfpernatis 5 a> Parenris confilio receffit , forumque ad Amicos datis literis infeftatus eft (>, Leguleilque ., donee vixit ? infenfus fuit (3). (i) Pauper erat Chriftofiorus 5 ut patet ex Libris Magiftratus Decimarum , in quibus fe nihil hoc tempore polsidere profitetur , & inter reliqua in carmine, quod mox pxoferemus 5 ad la- LITERAT. FLOREXT. 97 Jacolum dzzarolum in Cofati laudem , cgcftatcft fuam ita enunciavit : Quid faciam ? pudor eft, tibi fi parcrc regr.bo, Qiii mihi Moecenas fueris , multcque mallgnarn Munere pauperiem , leviorem fccerls . In Epiftola petitoria ad Laurentium Mcdicem qua Rcipubiicae Horentinae a Secret is munus ut Ji in bunc gra* dum ev*dere Itceat > inter fortunntifsimot enumerari videar . (i) Id in pluribus locis Landini operum in nuitur . Exf Elegia ad Eernnrdum quemdam 9 Ortcellarittm puto , Lib. I. Xandrae detumta > forum vi necefsitatis lequi fe prcfitetur : jVm tu grandiloqui divina volumina Tulli > - ^ - ^ Perlegis, & quicquid Qinn^ilianus habet > Dumque gerus caul'sae dubium, variolque colores, Et difcis quae lint arma ferenda reis ; Vel fi quando iuvat mentis feponerc curas> Nam permixta licet feria ferre ioc : s , Ad Liram prcperas , Lira eft tibi Cola voliiptas> Dimidium vitae card : da Lira tuae ; Ilia quidem nitidis placide te tpeftat ocellis , Felicem rilu te facit ilia fuo . Saepeque pei rimam furtim tibi verbula diftat> Tangendam furtim porrigit ilia manum ; Nos procul a noftra , dulcis Bernards 5 puella Cogimur infani difcere iura fori At fi quando vacat , cum turba molefta quievitj Litibus & fcifsis emma claufa iilent ; G Pro- 9 8 SPECIMEN Protinus ad noftras avidus me confero Mufas* Quarum immortal! pulfus amore feror , Turn me Parnafsi ftupidum per devia mentis Reptat honorati turba canora lacus ; JEt levibus contexta modis mihi carmina di&atj Atque iubet fumta ponere moefta lyra . His nos Xandrinum ftudiis folamur amorem, His defiderium , Xandra , rependo tuum . Triftibus atque Elegis infanos ludimus ignes, Et refonat Xandram pagina tota mihi. Illam , me Phoebus prima Tub luce canentem Invenit , & feras cum fubit udus aquas . Nee tantum Euridyces difcefsu fleverat Orpheus, Cum peteret Stygios i&a dracone lacus ; Quantum ego nunc fpatio f levi diduclus iniquo, Xandra , fed hie magno grandius ore fonat . Quippe ferunt vires Mufae 5 fpiratque furorem Divinum 5 nato Calliopea fuo . Et dat carminibus faevcs mollire Leones > Pangaeoque feros ducere monte Lupos At me Caftalio dignata eft nulla fororum Fonte 5 nee Aonium tangere pafsa nemus . Ergo fie rauco dicemus pe&ore laudes, Xandra , tuas 5 doftum quae meruere Linum . Dicemus tamen , & quod nobis invida non dat Natura ingenium 5 tu mihi, Xandra 3 dabis . (3) De foro , & caufidicis obloquitur etiam in fine Elegiac fupra adlatae pag. 93. in funere foggii . . X. L1TERAT. FLOREKT. 99 S. X. MAgnum vero ad forenfes hafce nugas contemnendas , & ad ve- ram, foliQJamque doftrinae laudem con- fequendam , Chrijtophoro ftirnulum ad- diderunt Mediceae Gentis Heroes . Ifti enim tanti adolefcentis egregiis animi dotibus perfpeftis, atque probatis, cum in clientelam receperunt 3 domique (O, quam nunc alii tenant literatorum vi- rorum fautores magnanimi , ac Mufe- getae incomparabiles , f fyccardi fcilicet Marchiones ^ una cum Marfilio Fic'ino, aliifque Viris docliflimis aluerunt u>. Quapropter Herois Cofmi 3 primi fui , ac munificentifsimi Patroni laudes ae- ternis carmuiibus (i ) ad pofteros trant mifit . (i) De miro hoc aedificio, a magno Cofm* excitato , fie Flavius Forolivienfis mentionenu* facit : Nee fupprimenda funt maxima , quac ,, Cofmuf Florentiac urbi addidic ornamenta ; Monafterium celebre S. Marci , in quo quam G z iu- , 00 SPECIMEN 3 , fuperbae funt, & ut aiunt infanae exftru<5Ho- 5, nes ceterae , turn maxime Bibliotheca alia? 3 , fuperat omnes , quas nunc habet Italia , & 3, ad Sanfti Laurentii fornices , marmorcae colu- 5, mnae, & opus totum , fummi viri magnificen- 5 , tiam oftendunt . Quid quod privatae acdes 5 , fuae , recens in via ]ata exftruftae , Roma. 5 , norum olim Principum , & quidem primario- 5 , rum operibus comparandae funt ? Qiiin ego 5, ipfe , qui Romam meis inftauravi icriptis , 5, adfirmare non dubiro, nullius cxftare privati aedificii Principum in urbe Romana reliquias, 5 , quae maiorem illis aedibus praefeferat operis j, magnificentiam . ,, (2) De favore Mediceorum in Landinum no- ftrum plena funt eius , & aliorum Scriptorum ope- ra . In Kpiftola citata Laurentio Medtceo infcripta, haec Icguntur : 5 > At non modo veftro in ccn- 3, fpeftu a teneris annis verfor &c. 5 , Et de- inde fub initium ita Lattrentium adloquitur: Sed 5 , quoniam me, ut eft apud Pcrlium, non mo- 3, do in cute , fed intus etiam, iam probe nofti 3, &c. y'golinus Vertnus eius difcipulus in Ele- gia De Itberalitate Petri Mcdicts tn omnes doflns > MS. in Bibliotheca Magliabecbianii num. DCI. ad hanc rem cecinit : At nunc , Landtni > Mecticum , Itetrique favore > Cantatur toto nomen in orbe tuum . Taullus lovius in Vita Leonis 5 ubi praeclara Lau- renttt Patris gefta dinumerat : >> Erano in Firen- ) ze chiarifsimi Profefsori di lettere Creche, et Latine 5 et alrri di ingegno et eloqucnza 3, eccellenti , co' quaii famigliarifsimamente^r vi- IIZERJT. FLOREKT. 101 5, viveva, tra* quali furcno il Pico delta. Miran* 5 , dolti > il Poltztano , Marjilio Ficino , Crijlnfor* Landino , i quali avendo compofto eccellen- ., tifsime opere di ingegno con immortale ono 5> re per lunehifsirro tempo avranno vita . )y Sc;/>/o Admirants Tern. TIT. Opufculoruw in Elogio Laurentti Medicei: Mantenne Demerrio Calcu- defe ancor egli Greco , Crijiofano Landino 5, Angelo Poliziano , uomini tutti ciafcheduno pcrfettifsimo nella fua facolti . ,, Vanllafiut in Anecdotes de Florence ou /' Htftoire fecrete de Id Mat/on de Mcdicif Lib. IV. Mais il n' y alloit jamais , fans mener le fept hommes do6les> qu' il avoit choifis entre les autres , pour 5> etablir une liaifon particulicre avec eux ; le 5, premier etoit lean Pic de la Mirandole > le 5 , (econd Ange Politien 5 le troifieme Mar/ilie ,, Ficin , le quatrieme Cbriftophle Landin ? lean 9 , Lafcaris Je cinquieme 5 le fixieme Demetrius j, Cbalcondila > e le fepricme Marullu? Tared- 5) mono. , ,9 (3) Egregiam Landini in Co/mum fuum b'e- revolentiam , quae fuperfunt monimenra fatis fuperque declarant . Et primo quidem Elegia- cum , atque Epicum carmen in Xandrae Libris exflat > quae a Cbrijlopboro adolefcente adhuc compoflta 5 cum fint futurae eius fapientiae fpecimina , procul dubio certifsima, hie libenti animo adponam . Primum itaque carmen , quod eft Elegiacum , loanni cuidam Salvfttto infcri- bitur , a quo ut belluin quoddam atrox carminibus fuis committeret rogatus fuerat ; quars in haC Elegia , munus , arduum nimis, abnuit , ac fe Xtndrae fuae amores , & Moe- cenatis Cofmae laudes velle perfequi profiretur. G 3 Alter 102 SPECIMEN Alter lacobo Azzarolo infcribitur , in Cojrtti fui ) atque Azzarolae domus praeclara facinora recenfentur . De lacobo illo Azzarolo agit Liliut Giraldius in Libro DC Poetif fuorum tcmporum > & lo/jas Symlerur 5 qui imprefsoris forfan incuria eius nomen corrumpit . Verum carmina proferamus , quae ita legunttir :^ IACOEVM DE LAVDIBVS MAGN1 COSMI. OVid tu me toticns, Sdveti, impellere tentas> Vt refcram grardi triftia bella pede? Quid veterum pugnas Regm,clarofque triumphos, Et quae fint terris , quae bene gefta mari ? Nefcis beu tenuis noftro ut de peftore furgat Spiritus ? ut furdum buccina noftra gemat? Magnos magna decent > Salvett 5 praelia vates > Mi fat erit tenues ludere pofse iocos . Nequitiafque meae tenui defcribere Xandrae Carmine > & infidias , magne Cupido , tuas : Quod fi Pierio quondam licuifset in antro > Percipere Aonii numina fanfta chori ; Aut fi , me Phoebus tanto dignatus honore > Frondibus ornafset tempera noftra fuis ; Non ego magnanimi cantarem Caefaris arma, Non ego Scipiadas fulmina bina duces , Non celerem curfum,properataque caftraNeroniSj Hafdrubalis viclrix cum tulit hafta caput . Denique non Latiae quaecumque egere fecures Confulis imperio cederc regna gravi ; Sed Florentinae canerem primordia gentis 5 Nobile Syllanum tempus in omne genus . Syl- LITERJT. FLOREKT. Syllanumq-ue genus 5 Romana ftirpe colonos , A patribus nunquam degenerafse fuis . Ah quos ifta viros tellus tulit ! & quibus olirri Viribus Etrufcum nomen in aftra tulit > Quos magnus tantum Cofmur fupereminet ornnes* Eoum quantum figna minora iubar . Noftra igitur magnum cantabit pagina Cofmum* Inccptis gravibus tu modo , Mufa , fave . Mufa fave coeptis. Non hie fera rnonftra Gigan- Ncc quicquid mendax Graecia fmxitjineft. [tum> Vera canam , & verae referam virtutis honores Et quae fint Medica praemia digna domo . Teftis erit populus, teftis mihi, Cofme, Senatus> Vrbe tua uno te clarior efse nihil . Vemm unde inirium , quae prima, aut ultima po- Hos inopes rerum copia tanta facit. [nam> Hinc patriae pietas , illinc prudentia rebus , Hinc fe offert miferis , Cofme , benigna manus. Nam qui te patriae non dicat Jure parentem> IHunc hominis pe faevaque tyrannide prefsit > Te libertatis unica cura tenet . Ilium hoftem vidit defertae curia Romae 5 Hoftes e patria tu procul uvbe fugas . Egregia haec virtus , magna & conftantia civis> Romanis & quae rara fit ingeniis > Quos opibus poft te> quos & virtute relinquas> Nos tibi confimiles 5 inclite Cofme } pati . Nam qui magnarum rerum dum traftat habenas* Privati potuit civis habere modum . Hunc ego non dominum quamvis in cunfta mode- Sed fimilem fuperis efse putabo Deis : [ /lum Q 4 Heu 104 SPECIMEN Heu maJora meis, video, me viribus urgent, Haec funt ifta quidem carminis huius opus . Hie ego , quo Phrygii dixifti facia parentis, Nunc, Publi , cupcrem carmen habere tui ; Nam cur fit Cofmus tali indignandus honore, Aut mereat tantam cur magis ille tubam . Aeneas Troiae flagrarria te$a reliquit , " Et duce vix potuit carpere matre fugam ; Bellorum at contra diverfa incendia Co/mas, Civibus extinxit > portus & aura fuis . Nee vi&a Aeneam patrios ex urbc Penates > Atque viae comites cripuifse negem . Sed magis eft patriae templis in fede dicatis Munera tanta piis exhibuifse facris . Haec & Laurenti fublimibus alta columnis Templa decent, opibus fa&a fuperba tuis . Templa decent Marci , mira & tefhidine dives Porticus , & facrum fronde virente nemus> Et quae vicinus Temper mirabitur Arnus Addita Chriftiferae plurima teclaCruci. Aeneam laudant : humeros, tardante fenefta, Quis neget eife pium fuppofuifse patri . Sed quifquis vidit quo funere urrunque parentem Extulerit Cofmus ? efse putabit idem . Quod fiille Afcanium , fpes efset ut ultima Romae> Edidit , unde dcmus lulia ncmen habct . Hie geminam eduxit 5 patriae duo lumina, prolem j Efset ut haec Medicum gloria magna dcmus. Quorum qui maicr, quantum ahFlorentia nomen, Qui redit e Venetis , retulit ille tibi . Huic leo Tyrrhenus , nee non & Gallicus anguis, Et belli , & pacis ius iimul omne dedit. Nunc dignum tantae. ferret qui pondera molis, xitus exa^ti foederis efse probat . Sed LITERAT. FLORENT* Sed qu'd ago ah demens ? an grardi digna cothurno, Verfibus exiguis Judere fa$a paro ? Di tibi dent alios infignes , Co/we, poetas , Qui tua fa&a fuis verfibus aequiparent ; Incautum nam me tantarum gloria rerum Dum rapit 3 in medio deficit ore fonus . Cbrijlopbori de Prato veteri Carminz act Tacobum Azzarolutn > in Coftni > & D, Angdi Azzarolt , laudem . SAepe mihi trifti trepidat formidine pe<5lus. Ne nimium forfan videar tua iufsa luperbus Temnere , qui toties fruftra me impellere tentas Azarole > novis heroum in praelia (urgam Verfibus , & fpretis Elegis horrenda canoro Bella fono referam : vel fi civilia malo Conlilia , & multa claros virtute togatos > Ad coelum mentis extollere laubibus eras lacobe ; magnanimi referamus ut inclita Cojmt Fafta, Sophocleo non dedignanda cothurno. Quid faciam ? pudor eft, tibi fi parere negabo> Qui mihi Moecenas fueris , multoque malignam Munere pauperiem leviorem feceris ; atqui Heu nimium gracilis rauco de pe&ore furgit Spiritus , & pr'mo defit mihi verfus in ore . At 5 vos , f\ quondam tanto me munere dignum Qiiae iuga Gcrgonei fontis rorata liquore IncoJitis-; Phoebo gratffsima munera Mufae, Feceritis j fi veflra mihi nemora alta patebunt; Tune ego ncn humilis ventura in faecula vates Cantabo ; magnum fublimi carmine Cofmum> "Cofmum 5 qui tanti menfuram nominis implet, Co- 10 6 SPECIMEN Cofmum Thyrreni moderantem fraena Leonis , Cofmum qui Latios primatu tranfvolat omnes Virtute , atque opibus Reges , Ducibufque togatis Praevalet in rebus dubiis j nam pe&ore fldo Confilia exprefsit , quibus & Campana fugemus Finibus Etrufcis 5 Etrufco milite , caftra, Et quibus ad Sanum revocentur ftulta Lupai Coepta 5 Flucntinam rumpentia faepe quietem, Ergo an pace prius Cofmum miremur 9 an armis , Incertum eft ; fed pace fimul mirandus > & armis Cofmus crit , Cofmo refonabit pagina ; fed tu Poft magnum Cofmum venies mihi cura fecunda Aztarole 5 domus multis ditata tropaeis . Nam tibi Cecropiae parent Tritonidis arces : Tu regis anguigenas mavorria moenia Thebas 5 Tu quicquid veteres olim tenuere Pelafgi Imperio cohibes : Tibi dives Apulia magni Tutelam regni , & fummum mandavit honorem . Adde 5 &: templaDeum multo conftrucfta decore : Verum praecipuos inter numerandus Alumnos Angelas , egregia nulli virtute fecundus , Ernicat . Hie duris rebus mandante Senatu > Eloquioqe potens prudenti pe^ore fretus Gallorum nobis adiunxit foedere Regem, Gallica perque Alpes eduxit caftra nivales : Caftra tibi auxilio fortuna urgente futura, Inclite Sformda, gemino nam prefsus ab hofte, Partitis animis , tantae te opponere moli^ Braccia nee poteras folitis impellere figna Viribus , & poftquam diverfa a parte tumultus Gallorum adventu 5 Taurinaque bella quierunt ; Tune tua quid virtus? invi&aque dextera pofset Nobilis , experta eft amifso Brixia campo , Et quam fe infami vallo a tutoque tenebant, LITERAT. FLORENT. lo-jV % .Aggere Martlolae ttrpi formidine capti. Bebriacis igitur fie venit terror ab armis^ *, Sic tua Tyrrhene crevit referenda Leoni Maieftas : ecquae fie conditicnibus orta Otia 5 quae noftri nolint turbare nepOtes* Atque olim memores placida dum pace frucntur> - Au&orem tanri nofcant te muneris omnes Angele ^ ficque tuum vivat per faecula ncmen. S. XI. PEtmf autem magni Cofmi filius , ar- tium omnium , & elegantiarurrL-. fautor 5 virtutis verae aeftimator opti- mus , quanto amore noftrum profe^ quutus fuerit quam effufa eum bene- volentia foverit ., teftantur , ac prope- modum clamant tot librorum infcri- ptiones , totque in eum collata benefi- cia y quorum haud immemor Landwus tanti Maecenatis merita enarrare ,, quoad vixit , flc praedicare 5 non deftitit . Et iure quidem id fiebat , erat enim in.* Tetro magnum ingenium > magnum optimarum artium ftudium ? turn-. omnis io8 SPECIMEN omnis liberalis , & ingenuo viro digna ab eo percepta doftrina 3 & quod in- credibile cuiquam videri poflet ab eo laus irnperacoria non admodum expe- tebatur ( ) . (i) De tarn benefica Pctrt in Literates vi- ros propenfione id adfirmare pofsum , qucd exi- gua eius monimenta fuperefsent , nifi id ex pluribus Landtni Elegis ipfi infcriptis cclligere pofsemus : ex quibus patet ipfum & Moece- natem noftri beneficentifsimum fuiTse , & prae- ftanti virfute ornatifsimum . Plurimas legatio- DCS pro Republica praeclare gefsit , multumque ad decus , & gloriam Florentini ncminis con- tulit , ut ipfemet Landinus teftis eft in fequenti Elogio ; in Prooemio fuper Virgilii Interpreta- tiones ad alterum Petrum Magni Laurentii F. mifso : ubi poftquam fatis fuperque Cofmi ma- gnanimitatem extulit , ita fequitur : Succef- 5) fit illi Petruf filius , cuius tu nomen refers, 5, qui & antequam , adverfa valitudine impe- >j diretur } plurimis , ac maximis de rebus lega- j, tionibus fungus , Pop. Florentine decus glo- j, riamque irnmortalem peperit : ac deinde cum >, illi per tfaletudinem in Senatum venire non 5, liceret ; domi tamen fedens , ac cum fuis 3> Civibus, fingulis de rebus difceptans , rem no- 5) ftram publicam ita adminiftravit , ut fummam 5, in eo prudentiam , fummae innocentiae con. 35 iunclam^cmnescognofcerent. In Epiftola ve- ro petitoria MS. ad Laurentium Medtcem , quam fuo loco LITERAT. FLOREKr. 109 loco proferemus , in haec prorumpit vcrba ; Hie ,) ego etiam patris tui (apientifsimi viri aufto- 55 ritatem 5 atque operam obteftor 5 quem cum 35 ego propter fummum in literates ftudium , 55 fummamque benevolentiam totius noftri fae- 5, culi noftris elegis Moecenatem Jure appella- verim ? tarn necefsario patrccinio numquam 5, de futurum credam . 55 In Bibliotheca Strozziana Codex chartaceus exftat num. CCCLXVIII. cui titulus : Letters fcritte a Lorenzo fie' Medici } e altri delta delict Famiglia. da. diverjj , et infra gl y altri da Marjjlio Ficino , Crijhfano Landino , Angela Poliziano,^ Fran- cefeo Ftlelfo , Bartolommeo Scala 5 Pellegrino Agli 5 Bernardo Kucellai 5 Gio* drgiropuli 5 Francefio Berlinghien , Ltppo Brandolint , Lantaltcio , Dcme- trio Chtilcondiles , et altri litterati &c. In hoc itaque Cod ice Landini Epiftoia 5 quae Laurent to Mcdtceo infcribitur 5 fumta occafione Cofmi Patris laudes Lyrico carmine proCequendi 5 cum hac Infcriptione legitur ; - VRBIS SPEI LAVRENTIO MEDICI COMPATRI AMICISSIMO . 55 QAlve . Scripfi unam Oden : ca eft dc 55 Cj laudibus patris : qua fum conatus expri- 55 mere eius animi magnitudinem ; quae in ma- 55 ximo dolore 5 qui ex Cofmi morte infurgebat 55 id temperamentum obfervavit : ut cum nihil 9 , ex pietate quam parent! debet filius omiferitj 55 perturbationibus tamen nufquam fuccubuerit. 55 Deduxi petram de Petro y fundamentum fcili- 55 cet noftrae urbi firmifsimum 5 cum eum prius 5 , oftendifsem ? non modo divitiis paternis ; fed 55 mul- no S P E C I M E H 5, multo etiam magis maximis , amplifsimifque virtudbus , qucd quldem raro mortalibus ac- cidit , fuceefsifse . De petra vero fons manat : quo & Arnus intumefcat , & ager omnis vi- refcat, & Mufae reliftis Graecanicis fontibus, t , Etruriam incolant . Haec tibi idcirco nota_* efse volui > ut iam nunc intelligas , quod quemadmodum ille inviftifsimo animo , incre- ,, dibilique fapientia ita univerfam paternam., molem^ fubitinet) ut nihil ex uila parte nu- 5, tare vi'deamus : fie tibi invigilandum efse 5 ut 5, ita te praepares , ita te expolitum , excul- tumque) ita extrema v ut aiunt , manu abfo- 9) lutum reddas , ut cum paulo poft ille_^ , & incomoda valitudine , & annis iam ingra- vefcentibus in tuo aetatis , animique robore 9 , requiefcere voluerit , tu & avitum , & pa- ternum tplendorem non modo fubftinere 5 ve- 5 , rum etiam urgere pofsis . Vale mi iocondif- ,, Time Laurenii , & id pro 'compertifsimo ha- beas 5 qui tibi omnem felicitatem magis ex intimis praecordiis exdpter 5 quam ego , efse .. neminem . FJorcntia. ^ 7 , , Cbr. Landtnus . Atque hie haud fupervacaneum puto , quoniam mihi opportuna fefe obtulit occafio , proferre ea carmina in laudem Petri a Landino exarata, quibus fingulos Xandrtte fuae libros eidem con- fecravit in hunc modum : Cbriftofbori Landini Xandra . Lib* ! ad Petrum Mcdtccm Moecenatem fuum, . Ui nunccenforem mavit tolcrare fcgentem s Terna olim potuit luftra latere liber . . LITERJT. FLOREKT* Namque pudens , gnarufque fui fapienter ineptaS In Jucem nugas noluit ire fuas . Nunc tua cum videat geminos per limina fratres Audere indodlas faepe redire manus , Ipfe etiam Medicis fe Moecenatis in aula , Sperat honoratum pofse tenere locum . Quid faciam fi magna Tui dementia fuadet> Triftia ne docli iudicis ora tremat . Si nimium petulans, nimium Te Petre fuperbas Effugit obfcurae fordida tefta domus . Ergo eat,ac turbae morfus fi quando malignos Senferit > & turpes in fua terga notas . Neu cupiet rurfus fpretas intrare Iatebras 5 Et femel invifos ultro redire lares . Sed fi forte facro felix fe fonte lavabit , Qui fluit e Medica lucida Jympha Petra ; Turn lautus nigras vertens in Candida mendas Rumores de fe negliget ille malos . Xandrae Liber fccundur ad P. Mcdicem . NOftri certa falus Medicef,quo fofpite, nunquam Defuerunt facris praemia virginibus , Quo Duce Tyrrhenis deduftum montibus Arnum rraeferet Aoniis turba canora iugis . Publica fi quando cefsant tibi munera , & audes Inftaurare brevi feria longa ioco 9 Ne pudeat noftros percurrere Petre libellos , Et nugas hilari fronte probare meas . [ %fsos, Magnos magna decent, fateor : tamen haec quoque Quae reparent animos , ne fugienda putes . Scipio nam quantus cefsit , cui punica virtus 9 Fortia cum Lybici contudit arma Ducis . Hunc tamen in placido viderunt ocia ludo 9 Oftrea Campano fpargere lefta falo. Tri- SPECIMEN Trift'U? in terris , quam Stoica di#a Catonis, Nil Danai , Latii nil meruerc viri . H : c tamen ad multam convivia ducere no&em , Et folitus curas faepe levare mero . Sic Tu j quo magni populi fle&untur habenae, Durn legis haec fan&um pone fupercilium. Saepe tibi reditus Petre ad maiora dabuntur, Si reparas mentem 3 qua geris ilia > iocis . Ad Petrum Medicem CArminibus noftris veniet tibifiqua voluptas, Vt releves animum carmina noftra lege. Quod fi nee falibus poterunr, ullove lepore , Te retinere Petre 5 tu tamen ilia le.^es . Sic Rex Peliacus quamvis rton dofta Poctae Sufcepit laeta carmina fronre tamen , Et magis officium ftudiofi movit amici > Quod tardum vatis laeferat ingenium . Ergo non munus > fed dantis muncra mentem Infpice ! ficque libens carmina nollra leges . Non tarn magnificus non eft qui maxima donat> Quam qui parva libens fumere dona potcft . Ad Petrum Me die em de fuis , & Moecenatis laudibut . PVrpureis Temper vernent tibi bufta rofetisi Inque tuum tellus fit levis ufque caput Vila nee Elyfios pafsim celebrata per agros, Quam tua moecenas rideat umbra magis . Moecenas , inopes quomdam miferate Poetas > Moecenas Phoebi , Pieridumque decus Teduce grandifonans confurgit in arma, virumque> Olim qui denas vix cecinifset aves . Tri. LITERAT. FLORENT. 113 Alter erat tenuis pauper praeconis alumnus, Cuius erat Lalagen dicere pofse labor , Hie ubi campanos a te deduftus in agros Pauperiem verfo fentit abire pede . Protinus heroum Lesboo carmine laudes , Et fuperum cecinit dulcia furta Deum ; Nee mirum trifti pulfis e peclore curis > Libera fi tantum mens agitabat opus . Sed nunc Moecenas Tyrrhenis alter in oris Confpicitur , Claris qui favet ingeniis. Vos modo fublimi vates confurgite verfu , Qui cupitis facra cingere frontc caput . Sive Sophocleis libet haec cantare cothurnis , Seu iuvat Aonii ludere more fenis . NamMedicum Fefulis ftabunt dum fulta column! s Atria magnanimis concelebrata viris . Nee vos materies > nee merces carminis unquam Deferet > hoc virtus praeftat utrumque Petri . Ille colit mufas , doclos colit ille Poetas , Vnquam nee mcrita laude carerc (init . Nam novit quaecumque armis,quaecumque togau Pace , gcrant clari nobilitate viri > Ni fuerint magno Mufarum fulta favorc , Tendere in aeternum non reditura fitum . Ergo colit dotfos, doftorum & carmina vatum, Quae fint digna cani maxima fafta gerit. Nufquam magnanimo genitus fortique parente > In coeptis gravibus degener ipfe fuit. Non tantum emicuit iuvenili in pe&ore quondam Confilium , quantum vix folet efse frni . Inquc dies crevit virtus crefcentibus annis , Seque tulit gradibus accumulate novis . Vnde & maturo gravior cum cefserat aetas, Non cunfta ex ufu mens meliora facit . H Quid 1T4 SPECIMEN Quid mage "am fantfum , vel qu'd divinius umquam Lydius Etrufca vidit in urbe Leo. Ergc ag"te> o vates, fublimi infurgitc verfu , Seu iibeat natum dicere > five patrem. lam canhe altiibno brlcdicum pia carmine fa$a, Queis fervata falus faepc fuit patr'ae. Et \\ vos p v ?triae pietas tenet ulla parentis , lam Patriam 5 veriu concelebrate novo . Ad Pet rum Mwcenattm fuum . 1 ibcr IH. f jV'i dominae varies nuper lufiftis amores 9 ^"^ 1 , Q^iae iocunda mihi , triftia quaeque forent> How eligo tempus , graviori infurgite ple&ro, Exiguum veitro muners crefcat opus . Sunt acris nunc a&a viri celebranda , (ed illi Hoc date , Caftalia qua lavat unda , Deae. Namque favet Mulls Medtces , vos numina , Mufae > Vettra meo merui conciliarc Vctro . Non hie armorum fonitus , non veltra movebunt Pe&ora , crudcli praelia gefta manu ; Kam neque torquetur validis haflile lacertis j Nee celeri curfu fefsus anhelat equus > Ken galeae criftas , non exhorrebitis enlis Mucronem , & dirae tela parata neci , Sed Ducis egregii virtus memoranda togati ; Huius cnim cedunt fortia caftra togae. Novimus invi<5li divinas pedoris artes, Tradita cum denis publica cura viris . Tune ftupuit Cofmuf iuvenili in ps5lore nati Conillium , quantum vix folct efse feni ; Ingeniumque videns illi per cunfta p iternum ? Maxima Cub tacita gaudia mente tulit : Ah quanta in dubiis patuit prudentia , quantus Tune Patriae vigilem folicitavit amor. Au- LITEKAT. FLOKENT. erat pac's , fed quac fine fraude tueri Imperlum pofset> quae fine labe decus ; Sed quantum exc'erat ncb/s , ut bella moverent Improba , regnandi faepe cup r do Duces. Cenfuit iavi$o lurgerdum peftcre contra, Cum fit turpe gravi frangere ccrda metu . Vos hunc infomnes v'diftis dticere nccles Collegae , & cur r s invig : lare piis . Er?o lie cafulque graves , fie laeva per:cla Viravit , monitis curia nortra tuls . Sic Patriam Calabro tutam iuvat else Tyramno> Cum Florentines ureret hoftis agros . Neve opera folum , magnoque e peftore curisj Sed populum multo iublevat acre fuum , Verum quid M.edtcum non praeftat maxima virtus, Quot bona iam nobis contulit una domus ? Hacc Ligurum populos nobis iaeviisima rcgna, Sub iuga iam tbcii compulit ire Ducis. Novir Sfortiades , qui quamvis Caelar in armis , Viribus , & valida mc'nte , fuperbus eat * Hac fine Bebriaci tamen expugnarc Tyramni ; Sceptra olim Comiturn fe potuifse negat Acre inquam M?dtcum , Medicum virtute> fidequc, Publica res fummo conftabiiita loco eft . Nam neque qui multus Thufcis exercitus oris, Infubrum , & nee qui caftra Iccabat agris, Cenfu hunc Syllanus populus nutrifset ttrufco, Ni Cofmut Medtcts accumulafsct opes . Ergo , & pace bonos , quorum & prudent ia bella Cuncla gerunt , Medtcum protuiit alta domus. Haec tantum vidit Fabius , natulque* paterquc Oppofitus Poeno Conlul uterque Duci . Quantum nunc Medtces proceres, natufque, pater- Fregerunt ienta cum fcra caftra mora. Hz SPECIMEN. Ad Petrum Medicem Moecenatem fitum. MVfa Fluentini claudo licet anxia grefsu, I 5 Moccenatls fplendida te#a fubi . Pic modo qui mifere poterat vix ftridulus anfer Exiguum rauco carmen hiare fono . lam liquidum niveis fublatus ad acthera plumis, Sperat olorinos ederc pofse modes . Nam quod Gorgonei nonpraebuit unda liquoris, Olim & Clarii laurea filva Dei ; Hoc ego non aufi Thyrreno e fonte profe&us , Quam f luit e Medic* lucida lympha Petra . s.xir. QVapropter voluntate Civium , om- niumque benevolentia fruebatur adolefcens , non fblum quod in re lite- raria profeciflet fummopere, verum &, quod rnoribus integerrimis , vitaequc- innocencia praeftaret (o . LeftifTimi enim adolefcentis ftudia praecipua erant , Deum colere , facrorum , ac religionis iura omnia obfervare, maiores natu re- vereri , folitudinem non ociofam perfe- qui , fupra aetatem in rem domefticam in- LITERAT. FIORENT. 117 incumbere * aliaquc id genus > quae ad re&am in iuventute vivendi rationem inftituendam pertinent, folemnia admo- dum erant. Poftquam autem exRheto- ricis, ac Poeticis inftitutionibus cxceflit > a primis Dialefhcae elementis profe- &us , ita omnem Ariftotelicam , Stoicam^ ac Tlatonicam Philofophiam perluftra- vit (o , ut illius intricatas quaeftiones non viferet modo 5 atque infpiceret , fed in unaquaque etiam illarum mora- retur > nihil in ea ut arte , ita copiofa , & magna , atque varia , tarn effet rna- gnum , atque arduum , aut tarn ini- nutum ., atque parvum, quod eius, aut diligentiam lateret , aut fugeret intelli- gentiam 3 nihil autem tam abftrufum , atque reconditum , quin promtum., illi , expofitumque eflet quammaxime . (1) De eius Religione in Deum nobis erit alio loco difsffrendum . (2) Hacc ideo profcrlmus > quod ex ipfius fcriptis , non niodo /irtjtotelic if > fedStoicif etiam, ac L'latonicts praeceptis apprime eruditus videa- tur j quac a Carolo Arretino fortafse acceperatj H 3 quern Ii8 SPECIMEN quem difputantem , ac fibi inrricatas Philofoplrae quneftiones enucleantem irducit in libris dc_> Anima , qucs adolcfcens confccit > ut nobis inferius cbfervandum erit . . XIII. FLorebat hac tempeftate , Anno fcili- cet MCCCCXLIII. Alexandra, quae- dam (i), quae Landmum noftrum , ado- lefcentem adhuc , arftifTimo amoris vinculo fibr devinxerat (*) 5 ut fe omni- no eius voluntati componeret > ob eam- que rnacie conficeretur in dies (3) . Ipfius autern vefbgia , quocumque iter ageret ita adfiduus , amantium more, perfequebatur, ut , cum, eodeni infcio, Romam ilia contendiiret i Chnjlophoruf, jnaximo dolore ta6lus , fe illuc confer- re , Anno circiter MCCCCXLV. nulla rnora interpofira mnime dubitaverit ,fa- crofancflam Ecclefiam moderante Eugs- nio IV. (4 ) , ubi quamdiu permanfit , nil aliud fibi propofitum duxic, quam vetu- r . FIORENT. if? fta , ac praeclara celeberrimae Yrbis rronimenta > aedificiorumque magnifi- centiam , fedulo contemplari ($) donee Florentiam cum Alexandra reverfus , in amore adeo fe conftantem praebuit , ut quum propter formidolofum illud praelium A. MCCCCLU. ab Alphovfo Aragonenfium Rege Florentinis inla- tum (6) amores fuos aliquantulum.* cmittcre coaftus fuifset , ut fibi , pa- triaeque faluti confuleret 5 moerorem, quo interrnillionis huiufce cauffa extra modum affeftus fuit , lugubri carmine fignificavent (?) . Quos deinde prae- cocis , & adolefcentis ingenii fui foe- tus in unum colleftos , Tetro Mediceo Moecenati fuo confecravit (8). (i) Quaenam haec fuerit Alexandra , diu , multumque mecum ipfe reputavi . Opinabar primo eo nomine intelligent m efsc celebrem illam Alexandram , BarptoUmaei Scalae F. at poftea rein fedulo perpendens , anno MCCCC- XLIII. quo tempore carmina huJufmodi Landi- ng Icripferat aut nondum natam efse /ilexjn* draw)') aut fi nata , amcri faltem obnoxiam efse non potuifsc) deprehendij & sb hcc ccnfilio rece si. H 4 Nc- 120 SPEC/MEN Neque hoc nomen fiftum efse crediderim 5 quum revera mibi compertum fit , illius aevi litera- tos viros , ut nunc quoque accidit , puellas in deliciis habuifsc plurimum , in eorumque lau- dem carmina 5 ad inftar ilia Qvidii , quae ama- toria nuncupantur , exarafse . Atquc ut rem_, cxcmplis probemus , Ecquem latet quanto amo- re Barptolemaeur Scala, Albtcram Albtzitim profe- qucrctur , quae in f lore aetatis obiit 5 ut Poli- tianus elegant! carmine teftatur 5 &: Vgolinut Vcrinus Lib. II. Flammettae MS. in Bibliotheca Magliabechitina > in quo intqr reliqua hoc Di- ftichon invenies : Quid lacrymae ? quid vota pii valuerc mariti } Quid quod eras Scalae vatis arnica tui. Ipfe Vgolinus Verinus libros III. confcripfit > in quibus amores fuos in Flammettam expofuit. In Libro I. citatae Flammettae haec de Xandrt no. ftra , & Flammctta cecinit : Roma licet ia&et pulcras habuifsc puellas, Quarum' nunc tantum nomen inane manet. Cynthia > vel N inve- nire pofsis . DC Pici Mirandulftiti amoribus vide Lib. UTERAT. FLOREKT. 121 Lib. I. Epiftol. Angeli Politiani Epift. II. & feq. Quare nihil mirandum nobis erit > fi dc Cbri- Jicphorus nofter annos Juveniles in amoribus Alexandras cuiufdam , quum id ea aetate in- moribus efset , plurimum infumferit (2) Ex Lib. I. Xanttrac : Quo temforc amore opprejjus Jit TVl Vnc age Tub tacitae dum nigra filentia ncftls Fundere iam lacrimas , vel fine tefte, licet Hue Erato duros dum nos folamur amores 5 Hue adds , nam Tu nomen amoris habes > Hie libetheu primae tempus meminifse inventaej Cum vacuum tanti pe&us amoris erat ! Nee dum turbabant moeftum fufpiria peclus^ Ore nee a trifti falfa fluebat aqua . Heu quis tune fuel-am , quis nunc 5 an vertere men- lus tibi, proh tantum, faeve Cupido, datur . [ tes Tu mea fervitio prefsifti colla nefando, Vt priraum dominae vidimus ora meae. Nam neque mortalis facies 9 nee lumen in ilia j Quale fub humana fronte micare vides , Quod (i, pace licet Superi, mihi dicere veftra> Vifa eft caeieftes voce praeire Deas , Quin & tempus erat, quo iam fub vere tepentij Peclora noftra folent igne calere novo , Aurea Phryxei nam turn per vellera figni Maxima lux mundi fol agitabat equos, Cum fua nafcentes depingunt floribus herbacj Prata , novis foliis cum viret omnis humus . Cum Veneris placide ftimulis excita volucris Demulcet querlis frondca rura fonis , Cum defiderio tauri concufsa iuvcnca > Confortem viridis quaerit haberc tori ; Cum- 122 SPEC/MEN Cumque ovis irrigua nimium lafcivit in herba, Afque Pregis fequitur fima capclla virum ! Omnia cum rodent fuavi refperfa lepcre > Et tenet in rerris aurea cunfta Venus ; Twnc tna me prima certifsima, Xandra > fagitta Fixit & in peftus duxit amoris iter . Tune prin:um irlolites mens noftra experta furo- Ccepit ventur's trift : or else mails. [ res > Tune mea libertas rniferum me pr'ma refugit, Et ccepi duro fubdere cclla iugo . Tune primum fenf?,quae infania verfet amantc?> Sub fpecie mellis quanta venena latent. Qiiidrperarequeart,quidfitniagisufque timendumj Quae levitas mifercs n^e , d'eque premat . Ex illo Temper maduerunt jumina ncbis Tcmpc-re nee gratus venit in ere cibus. Fulmine quid rapido figis fera ccida Gigartura Tuppiter ? eft maicr pcena paranda malis . QuJfquis ftelliferum conterdit fcandere Coelum, Ten tat & in fuperos bella movere Deos : Hie facibus duri fubito inflammetur amoiis, Et dominae teneat Tub iuga colla fuac , Tune fciet Actnaecs onus hcc arteire labcreS) Et cupiet potius Pelia faxa pad . Hcc in fu's elegisXaWr^e fufc teftatur rofter, ex quibus hanc proferimus , ut ca quac diximus , eo magls comprobemus .' Ad Barptolemaeum Opifeum Scalam . curnoftros macies contraxerit arclus, dies crefcat pallor in ore mihi . Cur placidus miferas relevet nonfomnus ccellcs, Cux lacrimae a facie fluminis inftar cant. Ah LITE EAT. FLORENT. 123 Ah ncfcis quantae vexcnt meape&ora flammicj Nec mi zcaU > vides quid fit amarc fralum . Quod fi te certa Deus hie violarc fagitta Coeperit > & faculis urere ccrda novis ; Tune Tytii durcs potcris ridere dolcres , Vulturis <&: faevi roftra putare ioccs , Tartareaeque voles potius (uccumberc iorti > Oraque Tartarei terra videre canis * Quam femd infano mentem vitiare veneno> Et fentire quibus ignibus tirat Amor . In me tela volant > in me fua fulmina taedas Concutir, inquc dies durius inftat Amrr. Tu tamen infando nondum mea Xandrs furori Succurris , moriar > fi mihi lenta venis . Quae tibi,quae laus eft, quae gloria rantamifellum Perdere me , damno ftant mihi fata tuo . Qiiisrofeam facietn ,quisCygnea colla)manufquc> Si peream , vel qui lumina nigra canct . (4) V'd. Ccmmentar r tim glofsam in C. XV. Paradifi 5 quae ita (e habct : lo vtddi in Romg^ ne y tempt dt hugcnio IP. un Vafo dt aliibajtro , net quale Id candela. rifplendevx pi it cbe in fiitiltflimct lantcrna . Quae cum ita fint cnm Eugtmus A. MCCCCXLVI. e vivis cxcefserit , ante ilium annum Romam petiifse patet . (5) Qiicd revcra Romae vetuftatis rel'quias fedulo perquiflerit perfpicue patet ex fequenti- bus elegis ex Xa*drac lib. 2. dempromptis. Ad Mufim , quod Florcntiam ad ioannem Antontum CVrre fed extemplo Thufcum vifura Leonenij Atque Fluentinas , Candida Mufa , domos . Ve- I24 SPECIMEN Verum ubi fublimem turrim , portamquc Scnenfem Intraris 5 refta pergc lubinde via : Et veterem tranfi pontem , quem mollibus undis Subfluit , & placidis irrigat Arnus aquis , Ex hinc fericias inter ve&ere tabernas, Et Mcrcatorum compita pulcra fori . Neve malum poft hacc callem tranfire timebis, Namque habct hie fal/i nomina vana metus eve itcr infle&es^quamvis fintproptcr cundum Luftra Lupae > fugit hanc nulla matrona viam . Hinc trivium a paleis di^um , & Laurentia velox Templa petes opibus nobilitata novis . Non tamen hie vatis moles miranda columnis, Inque dies furgens tc remoretur opus : Nee latus in dextrum dum magna palatia magni Sufpe&a Cofmt , pes tibi lentus eat . Sed breve quod fpatium fupereft , defcifcc camino , Sic demum in Gallam Mufa fcrere viam ; Dulcis ubi aediculas carique fubibis amici , In cuius primum fefsa quiefce finu ; Ex hinc quam multam memori refer ore falutem dntoniumque meum longa valere iube . At te quid faciam fi forte rogarit amicus, Dicito me veterum difcere relliquias Quas oculis fiquis potuit confpicere ficcis , Hunc hominis peftus non habuifse putem . DC Roma fire Jiruta . T rebus cunftis inftant fua fata creatis , Et quod Roma doces, omnia tempus edit. Roma doces , olim te Haec Capitolinas luppiter ipfe domos . Quid Mario , Cacfar > deiefta tropaea reponis 3 Siquid Sylla fuit , haec tibi tempus edit . Alta quid ad Coelum Tite furrigis amphitheatra > Ifta olim in calcem marraora pulcra rucnt . Nauta Palatini Phoebi cantaverat aedes , Die tua, die Phoebe, die ubi templa manent? Heu puduit ftatuas Scopae fpe&are refraftas Haec caput , ifta pedes , perdidit ilia manus > Nee te Praxirelis potuit defendere nomcn , Quominus ah putris therma tegaris humo . Hanc ne Phidiaca vivos oftendere vultus Arte iuvat , do&us Mentor ubique perit Quin etiam Augufto ftygias remeare paludes > Si licet 5 & vita runus in orbe frui ; Inquirens totam quamvis percurrerit urbeni) Nulla videre fui iam monimenta queat. (6) De Bello Aragonenfi verba facere fu- pervacaneum eft 5 cum plenae fint Florentino- rum auftorum Hiftoriae : vid* inter reliquias Scipionem Ammiratum Tub A. MCCCCLII. Qua- propter Cbnjiopbon Elegiam tantum proferam hac occafione confcriptam MS. in libris Xandrae; nitidis implet iam cornibus orbemi Errans purpureis aurea Luna rotis ; Ex quo mordaci praefixus corda dolore > Vix cecini de te carmina , Xnndra 3 decenij Sed Mufae teftes , & magni mater Amoris, Et qui me mifcrum tam male vexat Amor Nulla tui noftram coepifse oblivia mentem 9 Vltima , f\ failo 3 lux cat ifta mini* Si SPECIMEN Si mea mens trifti belli concufra tumultu, Qui carerct dulcis praclia laeta Deae, A n ego deliciis , penitufquc addiftus amori> Mnndabo imbelli carmina blanda lyrae ? Solus & a curis , communi in pe;lc folutus, Longa tcra'm molli tempora deiidia Imerea noftris pracda ditatus ab agris , Et pecns > & dominos Appulus hoftis agct . Magna Fluentinae Mayors primordia gentis, Cur fu;t heu noftri tam tibi cura levis ? An tibi Tyrrheni Ibrdent fie fata Lconis > Vt noftram lubito , dive , pcrifsc velis ; Moenia tu Mavors Felu'is tub momibus olim> Nuniine iui'sirti furgere moefta tuo ; Et dixti ominibus , pvoh quam Morentia magnis Crefcit , erit Thu!cis urbibus ifta caput . Nunc noftra infandum longa oblidione lenentur Opp'da , ma'orum quae pofuere inanus . Quid faciet Patriae fpes , & tutela Senaius > Quivc deccm curant bclla gererda viri. Stat Gallicanis exercitus alter in oris, Multaquc de noftro pafcitur acre cohors ; Nee facile eft caftris fumtus praebere duobus, Nee contemnendus hoftis utrumque premit. Nunc ruit Aragonum dilrupto foedere princeps> Nee fatis eft terra > ni paret arma mari . Hinc Venetac innumero compientur milite turmacj Atque urbes ibcias Braccius urget eques ; Sed vos Sillanidae liquid virtutis avcrum Reftat adhuc animo , peftoribufque (edet> Ne gerite inceprum condufto miliie bellurn> Exempla a prifcis iam repetantur avis . Studendum propriis manibus,patriaeque vetuftif Legibus infultet per fua caltra Leo . Sit- I IT E R AT. FLOKEKT. 127 Sitqueea vis animo, Impulit audaccm vertere tcrga Lnpam . Si valuit quondam Rcginas fiftere turmas > Hie populus ) Patr5o ligna movente Ducc ; Si Campaldinac tcftantur funera pugnae , Sanguine qua rubris f luxerat Arnus aqu's ; Si Volatcrrani noftro Tub Martc domantur > Nee iuvat exceilis moenia habere locis , Cur Nolana cohors , Calabri vcl Principis a!ae> Sic poterunt fefulas nunc fuperare manus Nondum adeo amiiit vires florentia prifcas , Vt lit Campanis pracda futura viris (7) Anno aetatis fuac XIX. carmina haec amatoria tcripfilse comperio ex Lib. I. XWmff in Epigrammate ad Librum > ubi ait : Ternis addideram luftris vix quatuor annos> Nee bene dum noram quid nt amare malum Et inferius : Praefertim ignofcet nimium iuvenilibus annfs , Semper enim haec aetas digna favore venit. Vertere Gorgoneae nam cur me lumina Xandrae % Iniiiicem primum lie potuere novam . Quin etiam id teftatur ipfemet in Commentario ad Dttntts Cantum X. infernt ? ubi de Fannuttt V berto agens haec fubdit : E tra molte altrc j> cofe fu conligliaio , che P ultimo exterminio de' Guelfi era disfare Firenze primo capo di 35 quella parte > e ridurre la Citta a bori?hi> 3 . acciocche e Guelfi gia mandati in exilio per- j delsino ogni fperanza di ritornare . Al qual >j coniiglio Mefser Farittat* (bio fi oppofe 5 come 128 SPECIMEN i, fi dimoftra nella hiftoria di V.onctrdo in una concione , la quale fece Fctrinata nella 5, Empolefe congregarone ; onde io nellc E!e- gie intitolatc Xandra fcripre in mia adole- } , fccntia 5 (cripfi di lui tale Epigramma : Gtielfa meo > fateor , fuperavimus a<*mina quaeftu 5 Sanguine cum rubris Arbia fluxit aquis ; Sed tamen ut prifcas teneas Florentia fedes ; Sola Farinatac mcns tibi magna dedit . Id infuper eo magis confirmatur fequenti Ele- gia , Lib. III. Xandrae in fine : LVllmus ardentes teneris haec Cuido Tub annis Vr canerem noftrae Jumina fan<5ta Deae, Vt canerem Xandram 5 cuius tantum uror abigne. Quantum Sicaniis non furit Aethna iugis . Interdum noftri fie Moecenatis honores Strmximus & gracili , qui canit alta , pedc. At mea fi Petro commendent carmina Divae> Qiiae iuga Permefsi Fluminis alta tenent : Prima haec Pierides Medici ii grata reponant , Vt fibi non penitus difplicuifse putem. Aufpicio tanto latus , maiore per altum Aethera cpnabor carmine ferre virum. Namquc dabit magnas tanta haec fiducia vires 5 Vt referam grandi grandia verba Lyra . Inter & Heroas Saturni tempore natos> Tentabo ncmen inferuifse fuum 9 Nam Syllae adlpicient hoc confultore Quiritcs, Aurea piclaei faecla redire fenis . Icario adfpicient geminas fub fidere Lances Eri^onen iufto pondere ferre pares. LITERAT. FLORENT. 129 (8) Suorum carminum colleftionem port an- num XIX. ab eodem fa&am efsc crediderim - cum multa fint> quae cum co anno minime con, fentianr . Omnium Elegiarum Elenchum in me- dium profero . Xandrae Liber Primus Ad Librum . Quo tempore amorv oppreffur Jtt . Ad Barptolemaeum Opifcum Scalttm . Ad Xttndram Ad X and ram Sfnii Senarii ad imitationem Petrarcae Dff Alphonfo clftudo amatore . De Tbeologo concionatore luxuriofo , Ad Lupum Ad Bernardum . Ad, Album . Ad Leoncm Bapttftttm Albertum . Quaerit quit perturbations Jit ajfeftut . Ad Tbcopbafmam Francifti Caftiltoncnfis nmicum . Ad ff ipfutn . Ad fe ipfum . Epithapbtum in Lconardum Arretinum Ad Xandram . Ad Pbilippum de Arnica . Ad Luciuftm pre partu Xxntlrtc Laudef Dianae Ad Bjrptolemaeum Sealant . Ad Barptdlemaeam Scalam de fair Mftioribut , De Xandra Ad Ginevrctm . De reditu Xandrae Ad Xxndram . I AH ijo SPECIMEN Ad loannem Antonium Ad Ginevram . Ad Anaftajium . Ad Librum . Lib. H. . Xandra Lib. II. Ad Petrum Mcdicem . , Contra. Avaros . Ad Xandram . Ad Xandram. Ad Pet rum Medicem deftitf > ^ Mtccenfttif Itudibuf Ad Xandram . Defcriftto Montis AJtnarii ad Laureotium Crefcium . Conqueritur de Amore Ad Mufam. De Infomnio Helifabetb mortem ad Bcrwtrdum fratrem . De Bindo Lufco De eodcm . Epitapbium Philippi Architect . Aliud pro Eodcm . Ad Franciam . 1 . Xandram. Etndum . Francitm* Ai Leandram . Epitapbium Pauli in ipfo conculitH defuntti . Ai Vrbcm Floretttw/tm . A I Etndum . A I Xandram. jid Xandram. Quod Koma Xandram admiretur . Ad IirEK.fr. FIORENr. 131 loannem Antonium de Carminibut Burcbi . Ad Mufam quod Florentiam nd lo. Ant. pergat . De Rowit fere dirutu . Lib. 1H. Ad Petrton Medicem Mecendtem fuum *- Ad Petrum Medicem Mecenatem fuum Ad Antonium Cantjianum de frimordiif Vrlots . Eulogium in fratrem fuum . Elegta. in Bella Aragonenji . Ad Paullum ne timeat Bellum Aragonenfem . Eulogium in Cctrolum Arrctinum . Epitapbium Dantis Foetae Aliud . Epitapkium Erancifti Petrarcac Poetae Altud . De Sibylla . De Farinata Vberto . Tamirif Scytbarum Regina. Ad lo. Salvettium de Laudibuf Magni Cofmi . Ad lacobum Azzarolum de Laudibuf Magni Cofmi 5 & Domus Attftrolae . Ad Prtrum Medicem de Laudibur Poggii. Eulogium in Cofmum pueritm Medtcem . Ad Guidonem Guiduccium . Plurimi huius Landini open's MS. Codices cxftant in Bibliothecis Florentinis , ac prae fdiquis ni Lturentian* , Riccar4ian Eficureamque refellere adgreffiis > animam minime corpoream effe in pro* I 2 P a- 134 SPECIMEN patulo collocavit . Tlatovis vero veftigiis infiftens ? cur prim vim anima fit , inde quid ilia fit 3 num ante , an port 5 crea- tum corpus exftiterit 5 hum in uno ho- mine plures animae , vegetans fcilicet, fenfibilis ? motrix > ac rationalis infitae fint , inveftigavit acute . Adlata vero animae definitione 3 cur fubftantia , & non accidens 3 cur incorporea , & non corporea , a furnmo rerum opifice edita fit ^ doftiflimis argumentationibus proba- vit () . In altera vero difputationis par- te de vi vegetante agit , qua nempe ra- tione corpus nutriat 5 membraque pro- ten dat, ex quo femine pluresprocreet (?). In tertia denique de intelleclu patiente 3 & agente differens <, quid inter fupe- riorcm , inferioremque rationem inter- fit ? acutifsime demonftravit 5 & Awer- rotf , aliorumque fententias refellens , tot exftare animas 3 quot homines de- claravit . Denique quamplures de ani- mae immortali beatitudine demonftra- tiones profert . Opus profeclo omnium FLORENT. 135 pigmentorum flore , atque colore di- jftinftum : ita leftifsimis verbis feflive,' atque venufte , ita fententiis copiofe , & ornate difTertat , nihil ut eius oratione , cum uberius., turn vero fuavius^modu- latiufve eise pofsit . Illud vero Herculi 3>orfo Vrbinatum Principi (8) confecra- vit , & tanta adprobatione ., tantoquc omnium plaufli exceptum effe coniici- 1 mus ^ ut omnes illud cupidifsime le- ftitarint 3 atque didicerint 5 & ma-< gnum illud eloquentiae lumen 'Barptole* maeus Fontiut ( 9 ) ea tempeftate illius ex- cerpta in proprmm ufum felegerit ., quae autographa Florentiae in Bibliothec&J T^ccardiana adfervantur. (i) Omnes propemodum illius aetatis lirte- rati homines , veluti Mar/tliuf Fictnus in Prolc- gomenis ad Convivium Platonit 5 Barptolemaeuf Pontius- in Orationibus, loannrs Carolus^ & Fran" ctfeus Berlinghertut , alter in Dedicationc Vita* rum Virorum illuftrium Ordinis Prajcdicatorum Lctndino infcripta , alter in Opere fuo Geogra- phico 5 ubi de Florentia agit ; Vgoltnus Vennut non modo in Libro DC llhjlratione Vrbts Floren- tine > verum etiam in Elegia quadam > quarn^' I 4 in- ig6 S P E C I M E H inferius proferemus , cui thulus : Ad Chnjio- jborum Landtnum Rhetorem ac Poetam Florentine injigncm 5 Poetam clarifsimum , ac celcberrimum unaninus vocitant . (2) De Carolo Marfitppino verba fecimus pag. 80. (3) Paullut Phyficus , & Mathematlcus prae- ftantifsinius , nuncupatur a Landtno in Dialogis de Anima . Saeculo XV. floruit } fummaquo apud omnes in exiftimatione fuit . Hunc Man- tuuf in Illuftratione Eoccaccii Fabularum cum al- tero Paullo Geometra confundit, cuius Scpulcrum cxftat in Eccle/ia SS. Trinitatif. Ipfe quoque cr- ravi dum lulii Higri in H//?. Script, florent. vefti- giis infiftere volui 9 adfiimans pag. xxxvr. meae Hiftoriae Americi Vefpucti , eumdem efse > ac I'aullum Gcometram . Etenim Elegiacon hoc carmen , quod modo referam , aliaque 5 quac a Landtno met noftro in Dialogis de Anima , & fufe in fuis operibus tradunrur , alium efse^ oftcndunt . Prior enim faeculo XIV. &: alter XV. floruit . In fuis Commentariis ad Vtrgilii Georgi- con Lib. I. de Thyle multa tradens PaulluwPhy- ficum itamemorat: Noftro tamen tempore cum 9) Florentiae homines videris , qi^i circa initia 99 Tanais habitcnt , omnia dc ilia rcgionc vera ^ novit . Ego autem interfui cum illos Paullut Phyficus diligenter quaeque interrogaret. 5 , ^Itcro loco Lib. I. Aeneid. verf. Sic placiduf : Vcmet lujlris labenttbur aetat ; fortafse de altcro faults agit j ubi de anno Lunari difceptat : a, Tamen Andalo > &: Paullut Florentinus eum^ M ex triginta & fex millibus annorum conftare y , dixerunt. Intibris Xandrac habetur fequens Elegia : At Ll variofque rcflexus, Fortunae , & varias cogitet ufque vices: Non tamen auverfis te adeo diffidere rebus . Paulle 5 velim , ut turpi fie quatiare metu . Provida namque decet fidentem cautio civern > Sed timor a forti fit procul ufque viro. Sit (atis ) humanae quod pofsint cernere mentesj Confulere , &: culpa non maculare caput . Cetera linque Deis ; nam Di mortalia curant : Di Florentinis faepe tuliftis opem . Saepeque maiores urbs haec experta tumultus ; Saepeque maiori venit ab hofte metus . Qiiis turmas equitum nefcitj peditumque cohortcs , Caefaris Henrici , Theutonicafque minas? Hie opibus , magnique Augufti nomine fretus > Sperarat Fefulam perdere pofse domum . Quin etiam a-d Salvi pofuit praetoria templum, Et tetigit caftris moenia noftra fuis . Mox tamen cffugicns multa virtute ruentes Non tylit Etrufcos in fua terga viros : Nam quid Topori c.ladem , medioque repertas Monte acies, focium vinclaque rupta canam? Vrbi nempe mini noftrae hoc dare fata videntur> Pofsit ut adverfis fpe meliore frui. Teftis tu nobis dum , Ptccintnf 9 MLugelli Per iuga terribilis Gallica figna rapis . Qiiando alias meliore duce , & melioribusarmis, Bebriacus Lydum tcrruit imperium . Quin Horentinus comitem fe fecerat cxful , Crcfceret ut noftra feditionc malum . Ergo tgS Ergo hominum, atque bourn vaftanrur culta Iabore 8 Et ferro , & flammis plurima te&a cadunt . Hen memini , infolito trepidant dum Marte> co- Vicinas urbi deferuifse domos . [ lonos Hoftibus advcrfis & Fullonaria ccfsit , Quam removet noftra quintus ab urbe lapis. At vos aeterni mortal! e femine divi 5 Syllanum quibus eft maxima cura genus , Infubris exfuvias vos , atque inverfa Philippi lufsiftis veftro pendere figna tolo . Tu tibi Romulidae fpolium affedare Leonis, Picciniue 5 tuis viribus aufus eras . At fecus evenit , Liguremque Anglaria vallis Tyrrhenis vidit cedere militibus . Sic Pratenfe folum , fie pinguia culta Bifenti } Et quae parvus aquis irrigat Vmbro fuis . Nam quis Ptfanas magno in certamine vires, Aut quis Parrhafiae nefciat urbis opes? Omnibus imperil certatum viribus hie eft , Cum populus nollet Areas habere pares . pi reprimunt faftus , &: nulla fuperbia longa eft 3 Quique pares refugit , cogitur efse minor. Ergo focos , arafque Deum , facra , atque profana 5 QuaiBvis ille ferox Tub iuga noftra dedit. Denique fi folers Annales voluere prifcos > Et ftudeas populi nofcere fa&a tui ; Per quos ah cafus , per quanta pericula cernes > Ex humili hunc fummum iam tetigifse gradum : Nam qui olim armati bello impendente timebant Empori promtas in fua damna manus ; Tyrrhenas inter tamen admirabilis urbes Exftat & Etrufcis quis neget efse caput? Rebus & infraftis vidit te turpe latentem > Turpeque mutata carpere vefte fugam . Ergo . FLOREXT. 139 Ergo amifsa tuo redierunt oppida bello ; Non tamen eft nobis haec rediifse fatis . Namque Cafentinns quicquid pofsederat olim Regulus , antiquae Stirps generofa domus , Omns Fluentirro nova praeda adiungitur agro, Sic , o fie quifquis foedera rumpit , cat . Sic quondam Catilina tuae Ptjloria clad is Vrbs memor in noftras ire coa&a manus . Et credemus adhuc , tanta ad faftigia ve$um Venifse , ut Calabro fit nova praeda duci ? Quin ultro iniufti contundent faeva tyranni Arma : pias caufas numina fan(5}a fovent . Ergo agite 5 & primis felicia caftra movete Ominibtis , vates omnia faufta canunt , Et mihi Pierides iam profpera ilgna puellae Oftendnnt , certa non caritura fide . lamque dies aderit cum Florentine , fugatis Hoftibus , exfolves maxima vota Deis . Tune ego captivos longa procedere pompa, Afpiciam & vindlos poft fua terga duces ; Vidorefque fequi noftros ; turn maxima fanftis Ignibus , & thure rempla calere novo . SpeAatorque aderit popnlus : plaufuque frequent! Turba falutantum carmina fefta canet . Hunc ego , Paalle 5 diem , 'quamqtiam mihi vita iu- Natali potero praepofuifse meo . [cunda eft> Namque hinc Saturni confurgent aurea prifci Saecula , florentis ocia pads agent . Mos etenim Fefulo Temper fuit ifte Leoni> Viftor ut in vi&is mitior ufque foret . Mos fuit adverfos pro libertate tyranno , Comprimere , ac vi<5Hs mollia iura dare ; Nam bellum Temper nos hac ratione movemuSj Vt , pacem praeter > nil voluifse putes . (4) J4 o S P E C I -M E N. (4} In adolefcentia fua Dialogos hofco elucubrafse } patet ex refponfb qucdam Carolt Marfuppint i cui > cum de anima dubium quoddam jnovifset , ita refpondit : Carolus : Matte Piter , tiam etji dottrina tibi abunde noo adfit , ttnn ta- men qui baec dubites ingenio cares . Hums Operis Unum tantum exemplar autographum in Biblio- theca Riccardiana valde lituratum , & mancum inveni . Hinc ex eius raritate Poccianter 5 * fer- cbe in qudli fono raccoltff molte cofe 5 che non Jt trovano altrove infieme , perche congiunji la Pla- tonic* con V Ariftoteliea , e Stoica dfjciplma , c-, quelle o Jbttomejje alia Criftiana vcritd . (5) Id ex fequentibus laudati Operis ver- bis, quibus opus aufpicaiur Cbrtjlopboruf,pa.tet: Curolus : cur hie > tu Landiue , & unde bac praefertim hcra > & hac die , in quo donee vefpertinis facris tempus adveniet domi potius delitefcere j &: velato, ut eft apud Maronem, capite > in adfidua cum ceterarum divinarum 3, rerum, turn animi noftri, fpeculatione verfari j, oportet , ne poft iam fumtum agnum , ho- ftilis facies omnia conturbet . Landinus : Ad te , o Carole > confcius enim mihi , &: meae imbecillitatis haud ignarus volui > ut vitis 5> ulmis adiungi folet 5 ne cum fuis fe viribus >, fubftentare negant humi proflrata inutilis ad fruclum ferendum reddatur ; ita & ego tibi 5 ) hacrere, ne forte dum. ad altiora, quam vires no- LITERAT. FLORENT. 141 55 noftrae fufficere pofsint, me erigere conorjlu- 55 nonis falfa imagine delufus , non Deae , fed nubibus admifcear , unde port multos fruftra fufceptos labores , pro hominibus Centauri 5) fint procreandi : nam ut tibi- iam vera fa- 55 tear, cum nondum mihi nota viarum regia, 35 lie libentifsime ducentem fequor . Quamobrem 5 cum paullo ante hi) quos cernis mecum, ado- 55 lefcentes ad me domum venifsent, pofcerent- 55 que tale aliquid , quale nunc ad te poftula- 5> turn accefsimus ; recordarerque ego , quod olim 55 cupienti quiderii , fed ab homine occupatifsi- ?> mo petere minime audenti , mihi pollicitus 5) fueras, placuit omnibus nobis ka tecum age- 35 re 5 ut hoc diutius te debere non pofse in- )> teliigeres. Nunc vero cum Paullum phyficum, 55 mathematicumque nobilifsimum apud te vi- 55 deam 5 eo audentius aggrediar 5 quoniam il- 55 lum a nobis pugnaturum confido . Itaq-ue fi 55 neque precibus fle&i 5 neque ilia praetoria ,, formula, qua pa&a fervare iubemur , convinci ,5 poteris 5 habeo hie in fubfidiis tanti viri au- 5, <5loritatem 5 qua tu 5 tamquam Ariitaei vincu- lis , novus Proteus comprehenfus 5 nobis alioquin morem geres . Age igitur , benevo- lente Deo , explica primum quid anima fit , undequc illi origo exfiftat , deinde quo paclo in corpore conftituta fuas vires exerceat . Poftremo fit ne poft obitum hominis incolumis ,j duratura . 55 (6) In fine primae partis leguntur haec verba : 55 Exprefsi ni fallor originem animorum 5> noftrorum , divinam illam quidam , atque im- 55 mortalcm , & quae non modo auclorum prae- 3, ftantia , & religionis noflrae maieftate , fit rcli- I 4 2 SPECIMEN 5, reliquis omnibus longe anteponenda ; fed quae ), tot tamque variis argumentationibus corio- boretur , ut fine ulla fit dubitatione adpro- banda . Quapropter cum & vos iam vetper- tinis facris adetse , ex diei (blemnitate opor- teat ) & me valetudini meae confulere necef- 55 fitas poftulet , fit tandem hodiernae difputa- 5> tioni modus . Quae vero reliqua , funt aurem j> & plurima , & huiufcemodi ut iis ignoratis tanta ad beatam vitam nobis via intercluda- ,, fur? in fcquentes dies transferantur . (7) Excerpta ex Praefatione fecundae par- tis ad Berculem Borfum 5 ubi expofitis de anima variis difficultatibus lie ilium adloquitur : >, Quern quidem librum quuin ad te 5 illuitrisime 5) Hercules deferendum curem j vereor > ne apud eos 5 qui con/ilium noftrum minime norunt , aut ftultitiae , aut temeritatis crimen fubitu- 5, rus iim , veluti is , qui , vel iudicii tui acu- ,, men j & eorum, quos tecuni habes, fummam ,, exadifsimamque dodrinam parum praevide- rim , vel fi praeviderim , nimis tamen confi- denter noftra haec apud eos iaftem 5 quorum acerrimum iudicium , & doftifsimum reformi- 5 , dent : quis enim nefciat quotidie in crebris di- 3 , fputationibus , de maximis , difficillimifquo rebus ita verfari , ut nullus paullo gravior in Philofophia locus, qui tibi incognitus fit, relinquatur . Nam quid ego nunc viros lite- 3, ratifsimos referam , quos univerfa Italia , multis ante praemiis honeftatos novit , quos omnes quum longu'm fit referre j duos tamen 3, de multis filentio praeterire nullo pa<5io pof- ,3 fum. Auditur cnim quotidie Horatittr Girohduf > qui vir , o immortaik Deus ! quam multa 5 ,, quam LITERAT. FLOREHT. 143 5> quarn varia doftrina infignis , quam acutus in ,, inveftigando , quanto confilio in iudicando 5 5, quanta vehementia in difputando . H/ & ornate proferre , vel eo 9 5 maxime valet 5 .quod Graecis , Latinifquo literis eruditifsimus fit . Non fuit igitur no- ftrum confilium hos viros huiufcemodi dicendi 5, genere lacefsere , verum cum noftra , qualia- ,. cumque ipfa fint 9 Siculis , & Tarentinis , ut 5, eft apud Lucilium , ideft minus dodis homi- M nibus fcriberentur 5 tamen a Perfio quoque^> 5, legi , & quidem antea fummopere cupivimus; 5, nam fi labore , induftriaque noftra aliis pro- defse pro viribus nitimur > videmus hoc ab 5, .iis ) quido&iores, & humaniores funt, quodarft M iure repetere pofse ; ut fi dum labentes fub- ftinere tento , ipfe corruam , vicifsim accur- rant > manumque porrigentes me diutius ia- cere I 4 4 SPECIMEN ,, cere non patiantur . Ego enim ipfe fum , qui ,, cum <&: probum limul & non incautum omni- no virum me praeftare cupiam , alterum me afsecuturum exiftimem 5 li quicquam in nobis ingsnii , do&rinaeve eft > id liberalifsime in commune adferam ; alterum autem , fi quae non re&e tcneo , ea potius addifccre, quam tur- piter ignorare velim : non enim alios fupera- 5? re 5 led verum invenire contcndimus . Ad rem 55 revertamur . Cum enim poftridie cius diei> 55 in quo (uperioris libri eft a Carols habita di- 5, fputatio j domum ad ilium vix bene exafto 5, meridie redifscmus } huiulcemcdi a nobis exor- 5, dium fufceptum efse memini . (8) Leftori meo gratum facere arbitror, fi Landtnt Epiftolam Dedicatoriam , in qua Eorji mirae virtutes effulgent 5 proferam . Ea vero praemittitur Dialogis de Anima , quae initio mutila eft > & ita habet : lubebant iura_* 55 omnia Te Parenti tuo tamquam legitimum 55 heredem fuccedere ; fucceflit tamen Leoncllus 55 princeps quampiurimis literis } multifque vir- 55 tutibus illuftris : quo quidem tempore cum 5, multi e gentilibus tuis 5 multi ex paternis 55 amicis 5 te ad iuftiffimam indignationem exci- 5, tare tentarent 5 notfes autem tu 5 & civili 55 iure 5 & Pontificio decreto rem ad te perti- 5, nere 5 neque ad repeteudum animus deeiTet 5 5> neque fautores ; tu tamen 5 o admirandam pie- 5, tatem 5 & rem paene fine exemplo! tu inquam exful potius 5 & paterna hereditate privatus , . 55 ex alienis opibus pendere potius voluifti > quam domum tuam vel minimo fangnine con- . 5, fperiam contueri. Deceffit Leone 1 1 us > fucceflit BorjTus . Quis tune credidit te hoc diutius tolc- FLOREHT. 145 5) toleratnrum , nc non potius vi 5 atque armis, 55 quando iure ille nollet, quod ereptum fuerat > 55 vendicaturum ? quod quidem etfi a nullo in- 55 vitatus fecilfeS) aequi , atque iniqui faclurrL* 55 adprobaflent ; tu vero contra . Nihil enim 55 de tua innata manfuetudine imrninuens , eum, 55 qui fraterna iura minus obfervarat , non fo- 55 lum 5 ut fratrem dilexifti , verum ut paren- 55 tern coluifti . Qiiin, cum alionim opera nego- ?> cium tibi facelfere potuiiret,eum ab imminenti iam caede fubtraxifti , ut quantumcumque de- 5) inceps vixerit , tuo fe beneficio vixifle fateri 55 cogeretur . Praetereo quid nepoti tuo multa 55 do^irina infigni ,quid reliquis eiufdem fadionis 55 condonaveris ; quid ei 5 ii ab armis difcedere 55 voluilTet5 pollicitus fueris . Sed quid ego haec 55 in eos conimemorem , qui tibi fanguine con- 55 iuncli funt , cum patria etiam ignotiflimi ea 5 j animi magnitudine te faille omnes norint> ut ,5 nulli , modo evrati poeniteret 5 venia unquarn 5, denegata fit . Te igitur tot virtutibus , tarn magnis , ram raris > infignem cum cernerem 5 & maximum Principem iudicavi, & dignifli- i, mum , cui fermo de anima habitus dedicare- 3, tur. Sed nos ad ea , quae propofita funt revertamur : virumque ipfum , quern noftra aetas doftrina ac fapientia excellentiflimum vidit , iam audiamus : nam cum primus eo- rum facrorum dies , quae apud Chriftia- ,, nos omnium maxima iudaico nomine Pa- ,5 fcha appellantur ? domum ad eum falutandi ,, folum gratia port meridiem acceflilTem ; il- lunique ociofum, quod raro propter publi- j, cas occupationcs evenire folebat > offendif- 5, fern 5 et una cum Paullo Medico , Philofo- K pho- 146 SPECIMEN phoque nobiliffimo , nefcio quid de philofo- phia difpurantem confpicatus effem , ftatim iwiufcemcdi occafione , a fprnina mihi obla- ,, ta , admonitus confilium immutavi ; meque , 55 vcluti ad id 5 quod iamdiu impetrare ab co 5, cupiveram, rogandum veniflem, mente 5 at- que oratione compofui . Ille vero cum nos familiariflimis verbis 5 ut folebat 5 iucunde 5, recepiflet 5 federeque iufliflet) in huric fere ), modum fermonem inftituir . (9) BArftolematus Fontius excerpta nobis cxhibet' huius operis, quae MSS. exitant in Bi- bliotheca Ktccardtanu . Qjjin & ipfe Landinus in Comment, ad Dantem C. X. Inf. p. L i x. idem opus in compendium redigit 5 quod alias piuribus in locis memorat 5 & praetertim p. 3. c. i. Inf. & p. ccx xx v r, Interp. Horatii. Pontius ifte in Florentine Atheneo profeflbr eloquentiae fuit fua tempeftate clariflimus, uti nos prae ceteris docet Vgoltnur Vennus > non Michael 5 ut Menckmtus in dubium rcvocat p. LXXIII. N. N. in Vit. Ang. L'olttiani binis hifce vcriibus a Badto adduftis in Did. Critic. Tom. II. p. .1193. Font in f cjl Rhetor > pubis moderator Etrujitc ^ Indicia > & nullt morum frobitatc fecundur In Bibliotheca Riccardiatt* Cod. M. i v. Chartac. in iv. num. xxv. leguntur ipiius Prae- leftiones in Perfium j- opus fuo' tempore iima- .tiiTimum , de quo legi merentur 5 quae _* Majj Verus Apollinea Phoebus uterque lyra j Adflati pariter divind Pal'adis igne In veterem laceram reftituere locum . Quo Typhis malo & velis reparata fecundis Aeterna vivam laude per ora virum . Et qui flammifero duce me fuccedet Olympo } Caftalios relegat,qui periere , tales . Pontius ut Typhis , tpccula Benedidus ab alta, Perpetui fient in tua vota duces. K 2 Cura - 148 SPECIMEN Cura Michelotti de me fufcepta parefltis Praeftabit dodo pe&ore Tyndaridas . Pariter in Dedications ad Eernardum Micbclottum Canontcum Flor. .Beneetifti Fhilologi. Qui liber antea maioribus , & pluribus , non dico mendis } fed portends ac monftris fcatebat, quibus tollendis unus Hercules fatis fuit fetirtbolemzeus Fontius j varia linguarum li- teratura munitus , atque inftruftus , cui ingens gratia habenda eft 5 cum in adolefcentia in eo corrigendo plurimum laboraverit : modo enim laniori per aetatem confilio do<5lifTima inter- pretatione hunc candidiflimum Poetam ab iniu- ria audacis infcitiae vindicavit . Quibus rebus fadum eft > ut in deliciis haberetur a Matthia Corvino Vngariae Rege , ac Bibliothecae Prudenfi praeficeretur , ut citatus Mcnckenius opere laudato refert p. JLXXIV. N. N. S. XV. Is igituf editis iuvenilis ingenii fruftibus,aetatis fuae Anno xxxir. viros ea tempeftate doftifTunos ftupo- re defixit , ita ut praecocibus etiam ingeniis ' y ac praefcrtim Marfilio Ftcitio, ad afperiora quaeque ac difficiliora-- ftrenue libenterque capefTenda facem prae- LITERAL. FLOFEKT. 149 praeferre videretur . Euni itaque , ut libros quatuor Inftitutionum ad Diatom- cam difciplinam edocendam conficeret, Landinus hortatus eft , quos ille feliciter abfolvit A. iMCCCCLVI. (o Deinde vero progrediente aetate Ficwi operum propugnator fuit acernrnus , eo quod eadem illius iudicio fubiiceret Ficinus ( * ) . Erat enim in eo erecla , ac praeclara ingenn vis , &: dextentas , quae mul- tos in admirationem rapuit, & aufpi- catifTima omina praebebat infecuturae crefccntibus annis maximae exiftima- tionis^ doftrinaeque confummatiflimae. Praeterquamquod iuvenum eruditorum aetate aequalium 5 ac virorum doclri- na excellentiflimorum 5 confuetudine_> utebatur , Toggii fcilicet Florentini (3;, lacobi Ammannati poftea Cardmalis Pa- pienfis (4) TZar^tolemaei Scalae (x) Inherit Saltviati (6) Leonis 'Bapttftae Albertt (7) Caroh , & Francifct Tjerlwghten ( 8 ) An- tomi , & 1>ernardi de Camfiams (P) loan- ms Carvalcantts . K^ (i)Haec 150 SPEC/MEN (i) Haec probant Ficini veiba in Epifto- la ad'Phtltppum Valorium A. MCCCCXC. die V. Novembris fcripra , quae ita habent: Anno 5, falutis humanae MCCCCLVI. quo qui- 5 , dem annos aetatis agebam tres atque vi- 5, ginti , tu vero natus es, primitias ftudio- rum meorum aufpicatus Com a libris IV. In- 55 ftitutionum ad Platontcam difciplinam j ad quas ,5 quidem componendas adhortatus eft Chri- 55 Jtopborus Landtnius j amiciffimus mihi , vir do- ftiflimus . Cum autem ipfe , & Cofmus Me- ,, dices , pcrlcgilfent, probaverunt quidem, & 5, penes me fervarem confuluerunt , quoad 5, Grarcis lireris erudirer, Platonicaque omnia ex fuis fontibus haurirem . Vid. hac de re Jo: Georgian* Schelornium in vita Ficini inferta Tom. I. drnnenit. Literar. Et profefto Chriflopho- rum ab adolefcentia Ficinur noverat : de eo cnim ita fidem facit Ficinuf in Epiftola ad Mar- tinum Vrattium ? qua fuos difcipulos recenfet. In adolefcentia noftra Peregnnut /illius , Cbn/tc- pboruf Landimts &c Paullo poft : Horum plurimi > exccpto Landtno > Eaptijla Leone > & Beneditfo jScCQltO) leflionet nojiras nonnunquam audterunt . Chriftophoruf vero , in Commentario ad Dan- tern c, xxxirr. Infer, ubi de Phan tafia loqui- tur , amorem in Marf. Ficmum fuum ita_ declarat . Come verbi grazia c ripofto nella mid immagintrtiva la immagine di Marjilto Ficino , nel- la qualc 5 benche lui Jt'a abfente 5 to veggo l(L* ftta perfona , et di cbe ftatura , di che Itniamen- ti , di che colore Item veggn come & quidem fie. f Victnuf Chriftofhoro Landinf* bonitate^, doftrinxque Jingulari S. D. ,, Ariftotoles problemata de natura re- 35 rum introduxit. Ego nunc apud te de na- 33 tura hominum moveo . Die age: cur homi- 5, nes rationales efle gloriantur ? Adfe&ant , 33 timentque multa, priufquam fatis fciant u- 35 trum adpetenda , timendave * fmt 5 an con- 5> tra ; aeternis & immenfis breviffima & ,, minima anteponunt . Cur nee obedire ho- mini volunt , nee fapienti parere ? beftiis ta- 3, men vitiifque libentifiime ferviunt . Quare 3) aliis contendimus dominari3 cum nobis ipfi 33 non dominemur . Quare ftudio dominandi 3> quotidie in fervitutem incidimus ? & digni- 3, tates confequi conamur magis quam ut di- gnitatibus digni fimus. Praeterea , cum vi- 3, deamus beftias non pofle re6te abfque ho- 3, minis cuftodia regi 5 quonam pa^!o arbitra- 33 mur homines ab homines abfque Dei confi- 5 , lio & auxilio 5 poflfe faciliter gubernari ? 3, Quid nam facit novi in tarn fuperflua rerum 3, copia querulos , & egenos ? Quid facit, ut multis invideamus3 dum mortalium condi- 3, tio mifericordia digna fit , potius quam in- vidia? Cur bonorum tain facile oblivifcimur, 3, nunquam vero malorum . Et cum contraria contrariis expellantur3 quid mala malis iu- 33 vare tentamus ? quid faepe fperamus ad glo- riam pex infamiam pe'xvenire? Virtutem in j, alio LlTERdT. FLOREHT. 153 33 alio admiramur : nos autem ut admirandi 33 videamur 5 nitimur potius, quam ut flmus . 53 Difplicet vitium alienum : vix autem cogita- 33 mus , quo pacto nobis aliifque nequicquam 3) difpliceamus ; claudimus aures veritati , men- 33 dacio patefacimus . Quid de iliis dicam , 33 qui alicuius vel hominis , vel rei amore_y 33 capti fe ipfos alio habent ; fe defexunt > ut 3j aliquid confequantur ? O dementes, o miferi 33 cum aliena per aliud , quam per vos ipfos , 33 apprehcndere nequeatis ! Quid bona procul 53 quaeritis peregrini , cum prope fint , imo 3) intra vcs Tint ? Admirari & hoc , Landine 55 faepe foleo qua ratione mortem unam dum- 3? taxat timeamus , earn videlicet > quae finis 33 eft moriendis quotidianas vero mortes nequa- 33 quam ? Nempe quolrbet momento corporis ,3 temperatio variatur 5 & vita praeterita de- 3) firut . Denique , ut mihi videtur , quam_, 3, falfo virtutes , vitia vero revera exerce- 33 mus, idcirco, quantum in nobis eft, falfo 33 Felices, revera miferi, evademus . Haec rifit 3, Democritus 5 haec deploravit Heraclitus . Cu- rare Socrates; curare poteft Deus . O quam ,3 miferum animal homo eft , nifi alioquin_. evolct fuper hominem , commc-ndet videlicet fe ipfum Deo , Deum amet propter Deum , 53 & cetera propter ipfum . Haec unica pro- blematum illorum folutio eft , requiefque ma- lorum . Vale. (5) De Poggio vide ca , quae diximus . pag. 89. (4) lacobuf dmmaxnatii Cardinalis Papienfis di qui nobis ab Epi- j) ftolis ferviunt , partem aliquam fenfus no- ftri indiciis fuis exprimere : ad ilia vero 5, arcana penetrare non poflunt 5 quae in in- 5 ) timo cordis furit , & tam eum deleftant , 5 , qui fcribit 5 quam ad quem fcribuntur . Nunc vero paullum hoc ocii habens morem geram j, & tibi, qui mihi gratularis ob dignitatem^ 5 , Cardinalatus in me nuper collatam . Credo, >, Criftophore , tuam gratulationcm ex animo ,5 effe : cum me Temper dilexeris : &: coniun- 5 , ftio ftudiorum noftrorum , abfentes , & filen- tes in caritate tenuerit . Ago tibi debitas ,j gratias implenti munus amici , & oftenden- ti memorem te benevolentiae noftrae , & commendarionum , quibus a me omnibus in 3, locis & Temper ornatus, non pafTus cs in tot 3, gratulationum vocibus tuam requiri. Innova- tfi per litteras Toedus coniuridionis antiquae 3, quod & fi inoffenfum manebat , proTuit 33 tamen a Teneclute nimia vendicari . Serani au- L17ERAT. FLOREKT. 155 3> autem gratulationem non fuit -necefle tot 3> verbis excufares . Sera videri forfitan ali- ?) quibus potuit : mihi certe per quidem tem- 55 peftiva . Si enim allata in primo illo falu- j) tantium concurfu fuiffet 5 legi quiete non potuiffet . Erat neceffarJum in cumulum crm- 5> munium litterarum oblivioni mandari . Nunc 5 lecla quiete eftj & guftata fuavitas omnis o- 5> rationis tuae , arque affedus . Sic precor 55 continue facias : putefque non ideo quia ho- 5> nore pares non fumus, amore pares efle ron pofle . Poflumus certe : fpeciem exteriorein 55 dignitas hec mihi immutavit5 iudicium interius 55 ut erat dimifit . Servo amicitias veteres 5 dili- 35 go qui me dilexerunt : & omnibus cum pof- 55 fum communem me praefto . Si frequenter ,5 non poffum ; eft gradus , non voluntatis . ,5 Dixi haec pauca, ut fcires operam tuam non fruftra futuram . Laurentius Guidcttus5 quern in calce litterarum commendas , venit ad me: benigne fufceptus eft: libenter quoque^/ auditus . Confiderans vero ego eius aetatem 5 ; , & litteras adhuc complemento egentes } con- fului rediret ad vos , ut quae didicerat in_. ,, otio confirmaret . Filio non aliud fuafifiem ,, quam flbi: ,accipit curia noftra meiiores quam faciat . Servitur hie vel ambition! vel do- , mino , uirobique tempus diei 5 & noftrum totum confumitur 5 ad ftudia ne momentum ,, quidem relinquitur : quod partum affertur 5 id vere prodeft : retinetur aegre , nifi bene fit partum: additamenta nulla funt expec>anda : ideo fit ut ingeniis nondum confirmatis ca- lamitas nocentior afferri non poflit . Sicut au- tern fadurum tc fpondes , ita quaefo extre- 55 mam SPEC/MEN ,j mam manum inchoato operi adpone 5 & 5u- 5> venem perfice : ut fibi & mihi fuo tempo- ?> re utile minifterium habeat . Qucd vero ad 33 nos attinet, quando communis tibi eft ani- 9 3 mus nofter 3 velim etiam dignitatem com- 3, munem exiftimes : partitio iniqua ut reor non erit ) ut tua fit ufu , mea pofleflione 5 qui 33 in ea acquirenda tamdiu raftris graviflimis 3, fum operatus . Vale . Quin etiam apud ipfum plurimum valuit ut patet ex eius Epiftolis Landino datis , in quarum altera apparer, a Landtno fuiiTe Vgolinum Verinum Gardinali commendatum, quam fuo lo- co luce donabimus; altera privilegium quod- dam ab eodem fuifle poftulatum 3 ut fcilicet Marietta* ex Ordine Minorum Fr. fine impe- dimento Fratrum fuoruin docere extra coeno- bium Laicos Arithmeticam poflet . (5) Cum Barptolemxeo Scala Landinus a pue- ro arftiffimo amoris vinculo coniunftus fuit , cum quo deinde progreflu temporis congredie- batur laepe 3 ob publicum literarum munus > fuaque opera illius iudicio rccenfenda fubicie- bat . Scala in Epiftola ad Politianum Lib. V. Hermolaum Barbarum laudans 3 haec de noftro fubdit . 5 , Namque inter eos 5 qui hac tempe- 33 ftate b'onis artibus excelluerunt , libenter con- 33 numerem. Verum 5 ut quod fentio fatear, a >3 noftris temporibus , plus fpei mihi videntur 3, ilia praeftare 5 quam rei . Ac foleo id fae- 3, pe cum Landino noftro , quicum propter 3, commune litterarum fcribendi publicarum_, >3 munus congredior fre^uentius; neque eft de 3 , quo colloquamur 5 quam de ifta veftra hu- H manitatej avidius ; foleo inquam peranti 53 qUOS LITERAT. FLOREHT. 157 5 , quo^ nos appellare homullulos ; quia & fi 5 , ipfe quoque multa fcripferit appofite , atquc eleganter , ^diderit , ut inde fubtimere fcri- 5, ptis fuis poflit 5 fi vetuftatis candidiffimum ilium fplendorem non attigerint > nihilomi. 5 , nus tamen , quae viri modeftia eft 3 haud^ p quaquam repugnat obftinatus . Brevis Laitdini Epiftola cxftat in calce A- pologorum Barptolemaei Scattte 3 qui MS. in Bib. Laurentiana adfervantur . Cbrijlcfborut Landinut Bart. Scalae . ,5 Salve . Perl egi Apogolos tuos 5 in quibuS nulla opus eft Apologia {: pmnia probo , pin- 3, rima vehementer laudo 5 multa etiam admi- ror . Invenifti argumentum , in quo inge- 3, nium tuum regnare videatur . Vale. (6) Robertas Salviatuf, Minervae alumnus clariffimus 3 & eloquentiae Ciceromanas feda- tor acerrimus , complurcs Epiftolas , & quidem elegantiflimas fcriplit . Vid. Pocciantcmi & N*"- griwn 1. c. necnon lojiam Simlerum in Epitome. Plurimae harum Epiftolarum elegantifllmae publici iuris fa&ae cum Epiftulis lo. Ptci Mi- randulani 5 quarum una eft ad Laarentium Me- dicem 3 alia ad lo. Picum > & ad reliquos fui temporis viros do<5liflimos . Quantis autem ad coelum laudibus eum tollerent illius aevi li- terati viri 3 videre eft pluribus in locis Epi- ftolarum Angel* Politiani 3 Lib. IV. & XII*. Mar/jltuf vero Ficinur plures ad eum literas dedit Lib. X. Epiftolarum . Hterouymur Donatus 3 To. Picuf , Rarptolemacuf Fonttus , Btcctuf Vgdinus 3 Iu- nianut Mariut > & Cbriftotborus Ldndinus 3 cum rfodif- 15 8 SPEC/MEN mo viro Salviato literanim commcrciurn habebant , muttiitquc fovebant docV;ffirnis argu- menris . Quod ut magis innotefcat > profe- renda eft Landini ad Kobertum Epirtola ant_> Rojnannm iter fcripta , quae ita intef Epifto- las Pici legitur , Cbriftofhoruf Landinur Roberto Salviato . Quam gratum quamque iucundum praecla- riffimum mihi tuum munus fuerit 5 ne altera quidem Iliade fatis pro rei magnitudine ex- primere poife confidam, Quid enim aut a te turn liberal ifTimo , turn doftifTimo viro, conve- nientius proficiici , aut ad m^ litterarum cu- pidifTimum exfpe^atius arferri potuit , quany Pici noftri, viri in omnibus litteris ac doftri- nis noftra aetate facile principis 5 exada il- ia in Mofeos Genefim Heptaplus mirifice con- fcripta ? Nam cum apud infinites pene He- braeos ,plurimos Arabas Graec~fque , ac Latinos non paucos , dofte ) diftinfte? eloquenterque cam rcm ita traftatam videamus > ut ne verbum_. quidem addi pofle crederem ; ipfe tamen no- vo pene argumento univerfam rem exordiens, atque infolita eodem via perveniens , quae tri- tiflima iam, & apud omnes vulgata , videren- tur,ita detcripfit, ut etiam qui doftiilimi funt veluti nova atque inaudita admirentur , Quam- obrem me, qui nunquam Etruriae -fines haftc- nus egreffus fum , per omnes terrarum re- giones atque tra<5tus nullo equo delatum , nullis iumentis proveftum , fi pcrpetuo rationis fuae" vehiculo adveftum nullo ne^6cio provext- i'it j ac deinceps continente refido non Ario- neis LITERJT. FLOREHT. 159 neis Delfinis, ne dicam humanis navigiis , per cmnia maria, fua enarrarione, veluti Neptunio curru veftatum , perduxerit . Haec profefto ma- gra omnia > atque incredibilia vidcri poiTunt. Verum alia" funt maiora , atque maiori ad mirations digna . Nam ab aquis elatus nefcio an olorinis pennls, an Daedaleis, Pegafeifque alls, per omnem aerem'jper pmnem aethera, ad fum- mum ufque corruptibilium rerum culmen, non ducente modo illo , fed fubvehente, perveni. Stupore extreme res profe&o digna eft , murt- dum hunc inferiorem atque elementalem pera- grafle ; fed longe maiore ad caeleftem perve- niffe Lunaeque orbem primum Mercuriique dein- ceps ac Veneris penctrafle, Solis radios vidiffe , Martis ardores fenfifle , ac poftremo & lovis falutares , & Saturni graves, radios cognovifTe : turn poftremo oftavam iilam fphaeram ardenti- bus ftellis refulgentem , hofque omnes Coelos non fimplici uniformique, fed triplici triformi- que , motu rotari animadvertifle } quae tamen omnia in fenfus noftros non cadere quis ignorat? Tertium autem mundum idem ita pervolan- dum mihi d^dit, ut confopitis omnibus fenfibus ( hi enim huiufcemodi infpeftioni obfunt potius quam profuntj fola mente 5 fola enim ea haec tan- ta fpatia peragrantur , & confpexifTem profe<5lo , &: perfpexiifem . Sed illius acies veluti no6tua ad Solis radios caecutiens tantum fplendorem fubfH- nere non potuit; qaapropter quidquid in huiufce- modi peregrinatione , feu, ut verius loquar, in patriam reditu , ilium latuit , vel oculos rjo- Jhos eflfugit, vel non index ipfe, fed ipfe, cui indicabatur, in culpa facile deprehenditur: nam loannis Pici Mirandolae divinum ingenium om- nia 160 S P E C I M E N demon ftratururn fe , & recipit , &: prae- ftat . Quid igitur, mi Roberte , c'l , quod" ego tibi debere non fatear tanto rnunerc a te di- tatus,quod quidem ego quamprimum guftaro coepi} tanta femel aviditas .excitata eft in me, - tantufque ex pabuli fuavitate eprlandi amor , ut omnis morae impatiens nihil m:?lis manden- dum mandaverim , led velut avidiiUmus itiven- cus cunfta folida devoraverim . Verum , cum cbntinuata leftione rem univerfam peregifTem , eiufdem pecudis more congeftans in florna- chum,ad os revocans diligenrius ruminaffem , tune vere mirus, tune quails nunquam , fttipor inceflit. At dices: non antea hominis doftrinam admirabaris ? Admirabar quidein 5 ita ilium in omnibus difciplinis verfari, ut in fingulis tamen excellcre videretur . Nullus eum in phyficis 5 nullus in mathematicis difputantem locus fu- giebat ; in metaphyflcis vero , & in omni tbeologiae genere? live earn quaeras , quae a_* Mercurio excitata ? & a Platone confummata eft , five norrram arque Chriftianam omniurrL, excellentiffimam, atque veriflimam , nihil noitra haec fecula , & aliquanto etiam'fuperiora, illo eruditius effe viderunt.Sed ne forte putes,quo vitio plerique noftrum elaborarunt , ipfum ab fapientia eloquentiam feiunxifle, nonne & gravif- fime, &: copiofiflime, praetereaque ornatiffime > omnia defcribit) ut prifcis illis oratoribus iure fuo Optimo admifceri iam poflit ? Haec igi- tur ita de illo haftenus admirabar , ut nihil huiufmodi adinventioni addi iam pofle puta- rem . Vcrum fua heptaplo perlefta , quid ilia fuperiora admirarer ? Quapropter neque tc- mcrc neque forte quadam , fed Deo ita iu- ben- LITER4T. FLOREKT. 161 bentc evenifie crediderim , ut divintis hie vir tri- bus his nominibus infignis evafcrit. loannet enim five domini gratia , five in quo eft gratia , five cui donatio a Deo fa&a eft , interpretatur . Quis non videat non potuifle euro quam affecutus eft do&rinam fine praecipua maximaque Dei gra- tia affequi? In Pico aiuem roftn duriciem fci- nwsefle, id capitis robur, ut nuilum , neque tarn offeum , uc ita dixerim , neque tain lapideum li- gnum invenias , quod haec avis non perforce at- quc in eo latebram , quo fe recipiat, nidumque congerat , artificiofe excavet . Eodem ergo modo nihil ex omnibus difciplinis humano ingenio tarn difficile cognitu eft , quin ipfe quaeque duriflima tundcns penetraverit , nidificaverit , pullos excude- rit , acque produxerit . Cum vero omnia in eo viro rniranda fint , quis non Mirandulam cum appel- Jandum duxerit ? Quamobrem ut tibi , qui illius familiaritate aflfiduo utaris gratulor, fie mihi do- leo, mihi inquam, qui in hoc me infelicem pu- tem , cui propter multas necefTariafque occupatio- nes meas , illi , quod ardentifiime cupio, notes diefque adhaerere non liceat . Si enim liceret , a latere , non dico fenis , fed iuvenis , nunquam difce- derem , ejus dico iuvenis, in quo ornnis fapientia, omnis doftrina fenilis, canaque eft. Tu autcm , cui longe maius otium fortuna obtulit, natura au- tem ingeniumexcellenstribuic , quod tamen dein- caps diuturna tua in omnibus bonis artibus exer-. citatio , ufufque frequcns auxit , atque expolivic ; fruere hoc tibi caelitus delapfo bono , hauri ex hoc uberrimo fonte , vel potius immenfo oceano , ac- que tantum hauri , quantum, non folum ad prae- fentera > verum & futuram omnem fitim fe- L daadam i6z- SPEC/MEN dandam fatis efle poteft . Reputa ergo te, com. puta , difptua tccumjquam pauciflimis mortalibus tantum boni unquam evenerit . Gloriatur Alexan- der ille magnus in Ariftotelis tanti philofophi cem- pora incidifle. Ac tibi Ariftoteli, Platonique (imul iamiliariter convixiffe feliciflima tua force dacum eft , atque ita Ariftoteli , arque PUtoni, ut in iliis praeter vecerem Academicorum Peripateticorum- que do&rinam, Paufos noftros , loannes, Diony- fios, Auguftinos, Hieronymos, Thomas, reliqua- que huiufcemodi lumina , relucere videamus : Qua- mobrem ex his rebus collige quantum vel te ip- Tum , vel ex hoc amare debeas, optime Roberts, cui & ipfa fbrtuna obtulerit, & tu tua pruden- tia profeceris , & huic viro re familiarem ap- prime reddidens . Vale X. Kalendas Decem- br is . At quoniam de S/i/^/d//>agimus animadver- tendum eft, hac ferme aetate floruiffe lacobiwi Salviatum , qui cum pocenuffimis Iraliae Principi- bus fanguinis cognatione coniunftus effec , licteras luaxime fovit, ftimulumque addidit Angela Poll- tiauoy ut poe'ma Rufttcum cderet . In Biblioth. Salvtata Flor n. XXII. extat Codex membr. cum hoc cictilo : Garganti finis Qrdintr Minorum de raff tone fubtetfi generis fubitcttndique caufae ad lacobum Salviatum Vtrum Clarijjimum , & Do- {ttjfimum A. MCCCCXCIII. De eodem meminic Wtcol- Angelius Bucinenfis in Epiftcla dedicacoria ad lo. Sxlvicttum , Macrobii Openbus FJor. ab lun- ctis impreffis A, MDXV praemifla , & Stepbanus Sterponiur Pifcienfis Epiftolam eidem mictit MS. in Cod. Salviniano y qui plures eius Epiftolas & Orationes continec. (7) Leo FLORENT. 163 (7) Leo Baptffta Albertufycmus vita MS. le- gitur in Codice Chartaceo Bibliochecae Maglia- becbianae in Fol. n. I. ab anonymo fcripta , noftri amiciffimus fuit, ut in fuis operibus Landmus te- ftatur, vcluti in Comm. Horatii lib. III. ode Dtfcende Coelo , & infequenti Carmine, ex libris Xandrae defumeo, cum hac infcriptione . AD LEOKEM BAPTISTAM ALBERTUM. Ibis fed tremttlo libclle greftu , Nam cttrfuf pedibus malts negatur , Verum ibif tamen , ^* meum Leoncm Bapttftam , ^Aomdum decus fororum , Antiqua AEneadum videbif urbe . Quid ft as? quid trepidas , li belle tneptc? Cur non fumtf iter , time me tanti For fan indicium viri fubire? Nil eft quod time as : legit poet as Do ft or tile libens , falefque laud at Levef , 6* placidos probat Itporef , Sed nee rancidulof t malofque vnies t Qttamvir molliculi nibil bonique Candorif teneant , fugit feveror Laudat Jjquid ineft , tame n modefte Laudandum reliquum , nee ufqne mordenr Cor am carpit opnr , bonufquc amice Secret a monet aure nigriorit, Quae tolli deceant , Jimulque verbi Albis carmtntt verjibus , fuumque Non bunc grande fopbof decenfque lufttf , Q^amquam utroque valet nimif dtfertc. Non Albert a domur facit fupsrbum , Cunfth eft fcuilis \ gravifque nulli. L 2 Hie SPECIMEN Hie te , parve liber , Jinn benigno Laetus fufctpiet , fuifque ponet Lthrtf bofptculum , fed heus Itbelle y Audtn? tisquttiae tucte memento: Quare ,/i fapter , feveriores QUQS tile ingenuo pios pudore Mult os compofutt reltnqite hbror ; Et te p after is ill tut qnerclis Dottis , five canis iovis biberi , Ar guide y lepidaeque Jive mujae Extremism comttem dabts , fuperque eft Ijtts Jj potes uhimur J'edcre. In Apologia Florentinorum Dantis commen- tario praemifla hacc de eodem tradic . Et boggi vtvotto nan pocbi , e quali o gia fcrfctti o no y o nel corfo cbe gutda ad perfeftione tiinto progreffi y c he far anno in gran nome tie* fu- turt fecolt apprefio di qitegli cbe dopo not verranno . Optimo Jijito (sr meiajijico & in tre Itngtte externe dupto v edema ne tempt noftrt Jannoftto Manetti^tb' Paullo pofl : Ma dove lafcio Batifla Albertt , o in Che gencrazione di dofli lo ripongo? dtrai trtt* Ft- jiti t certo affcrmo ejjer unto folo per tnveftigare e* fecrett della natura . Ma qunle fpezie dt Mattema- ttca gli fu tncogntta ? hit geometra , lui arttwe- tico , // aftrologo , //// mujico : dr ncllx profpefltvct maravigltojo , piu cbe uomo dt moltt fecolt : le quail tutte doftrine qitunto in Itti rtrplendejjjno met* ntfejto. lo dtmoftrano t Itbrt de arcbitettura da lui divtniffimamente fcripti , e* quail ' fono referlt d' ogni doflrtna. cd tllujlratt dt fomma eloquentia : fcrtpfe de pifiura : fcnpfe defculptura t el qual libra c tnti* tolato . FLOREHT. tolato flatua . N & cum Io. Caval- {ante ar&iflimo amicitiae vinculo cooiunftus erac, uti mentionem facie io Commentario ad Cant. XXII. Inferni Dantis in haec verba : Ma peri he qutftt gtudtzi , chs fa la cftimativa , e laftntaffd yerirebbono fubito , che fujfinv fa fit , ne nmarreb. nclla, mente nojird ^ ondc bencbe cggi abbiafa* L 3 flo fto giudicio , che Antonio Canigiani , e Giovanni Cavalcanti ifieno fingultirijjimi Amid , & msritino di ejjereamatiy niente di meno a ogni ora farebbe necefiario rifarlo , ft non fuffi la memoria che ci ferbafli el gid fatto . De Cantjtanif Antontis ita rurfum C.XV1. Paradifi; Ne'quali al prefente de- gni di conto fono i due Antont ec. Antonio Canijiano elegantem , & patria eru- ditiooe refertam clegiam mific MS. in Lib. Xan- drae, quam hie fubdo . Ad Antonium Cunijtanum de fnmordiis Vrbis . HAs omnes lautis opibus, quas fufpicis aedes, Sen facra te ftupidum , five profana, tenent , Kullas Syllanus miles confpexerat olim, Cum Fcfulos primum forte teneret agros. Sed quac nunc multo fplendent exculta laborc > Limofo turpis texerar alga lacu; Namque retardatus fpumantis vertice Taxi , In ftagnum pigras verterat Arnus aquas. Nee pedibus tellus habilis , nee lintribus unda , Nee fluvius pifci , nee fuit herba bovi. Nondum quaternos admirans advena pontcs, Tranfibat ficco flumina refta pede, Nondum fublimi in noftram defluxerat urbem Fornice longinquis unda petita locis , Excelfam fed nunc ubi tollit curia turrim , Pifcator nulla fecerat arte cafam , Et Baptifterii facras ubi condimus undas, Garrula ranarum voce lacuna fuit. Nam quis templa Crucis ? quis faxis dufta fuperbis Viderac Albertum tune monimenta virum ? Qii,5s L1TERAT. FLOREKf. 167 Quis F/orentini norat praetoria iuris, Auc quod ce cingic, curia celsa , fbruol . Omnia limofa fqualebanc arva palude, Quae ntinc creflis raolibus aftra petunt. Syllanus primus fugiens afperrima mentis, Purgavic noftros arte colonus agros; Atque Arnum refta , contracts undique Jyrnphis Obice difrupto compulit ire via ; Vicinumque libens primus defcendic in aequor, Ut ftruerec pulcrum nobilis urbis opus. Hie Capitolinae primus non immemor arcis, Romano nobis nomine tcfla dedic ; Et fora difpofuic Romano condita ritUj Romano ricu curia prima fuic . Qiiin 6c Gradivo, longis fuffuita columnis, Conftruxit vario marrnore cempla Deo. Et quae rupta iacent turpi vitiata fenefta , Moenibus adiunxic alta theacra novis. Alice felici Cc prima exordia noftrae Urbi , & praeclaro contulit aufpicio. Ipfaque paulatim facclo deferta fcquenti , Implevit noftras urbs Fefulana domos ; Migrantefque viri , montis de fede vetufta Auxerunt opibus moenia noftra fuis. Quos inter ftirpis, generifque noviflimus au&or Affuit *s4ntoni Canijjane tui Hinc tibi qua maneanr patriae monumenta prioris, Aerea io niveo marmore luna micat . Lunam etenim Fefu.'is populus geftaverat olim , Index quae prifcae nobiiitacis erat. Lnnam nunc Fefula tu qui defcendis ab urbe, Infigne antiquae nobilitatis habes. Longa referre mora eft prifcorum ftirpis avorum , Si quoc truQt cobis enumerarc vclim ; L 4 At 168 SPECIMEN At tibi , quern fimili , Medices, dignemur honore , Nullum quod norim fanguis avitus habet ; Namque inter reliquos tanturn dumus ifta decorum, Egregios cives exerit alta caput; Quantum Chriftifera gaudet quod virgineternplum Molibus exfuperat cetera templa fu;s. Hinc meritifque gravis , multa & pietate verendus , Eloquioque potens verius exoritur : Namque hie civiles rabie infurgente tumultus Prefifit , & exortum feditione malurn . Numquam alias majore ruit plebs concita motu , Portabatque atras iam fera turba faces Tune Medicet perve&us equo, quique altus ubique Signabat maculis Candida terga nigris; Vix erat adfpe&us, populo & iam nota furenti Maieftas , vulgi prefferac ora fui; (rus, Utque fretum hinc Sicula cohibet quod parte Pelo- Hinc claudunt Latiae regia faxa plagae , Nunc Scyllae illidit fcopulis, nunc atra Charybdis Gurgitibus rapidis ima per antra vorat, Et vorat , 6k rurfus fluftus eieftat in auras, Saxa tegunt fpumae , littora curva fremunt . At fi caeruleos magnarum reflor aquarum, Ilia Neptunus parte reflcxit eqtios, (turn Tune cadit omne maris murmur , rabidofque furcti- Latratus cohibet Scylla maligna canum. Excipitmt pelagi tune muta filentia regem , Ille volat paribus per freta fumma rotis: Sic rabies populi cecidit , tacituroaque cunftis; Iam placuit (lupidis ora tenere viris- Verius at placidis commifcens afpera diftis, Peftora multifonae plebis acerba domat; Nam notus pietate fui , qui publica femper Duxic privatis anteferenda bonis. In(a- LITERAT. FLOREKT. 169 Infanos multa cum libertate furores Rettulic in veram verius ipfe viam . Haec igicur fumens exempla domeftica magnus Ante omncs Cofmas enumeratur avos. Dicite vos, veterem quifquis laudare fenatum Coeptarit , pacriae quis bona canca tulit . Nemo prius vidit vencura pericula , nemo Succurrit viHs promtius ufque malis. Alter Artftotelet > alter Plato, publica itifio Munera magnanimus Sure gerenda capic . Dives erat quondam Craffur , fed dives avara Solicitus vetitas arte parabat opes ; Nee partem pofuitve fuis , inopefve levavit Gives , nee facris ftant pia tefta focis . Ac diverfa locis ftruxit quae Cofmus y eodem Si fundare folo ditia templa velis, Vix Capitolinae circumdent moenibus arces, Tarpeio quondam lirnina facra lovi. Adde etiam excelfos urbis decora alta penates , Quaeque tot hofpitibus re&a benigna patent. Rebus at in duris illo quid fortius umquam Give, tulit rnagnis urbs populofa viris? Teftis eric nobis armis, opibusque fuperbus, Qui fua Rex Calabris caftra referfit equis f Et quicumque gravi Tyrrheni fceptra Leonis Aufus erat duro fubdere Marce iugo . Nam neque magnanimum fregerunc horrida pe&us Bella , nee adverfo praelia gefta Deo . Turris uc in fummi fundata cacuraine mentis Immocam fcopulis fe tenet alta fuis, Et licet hinc Boreas, rapidis hinc flatibus Eurus Cercent, 6c pluvii flamina nigra Noti ; Sedibus ilia fuis haeret tamen ufque , nee ima Partc> nee in fummo verticc> pulfa cremic. Sic J7 o SPECIMEN Sic ille intrepida quaecumque pericula mente Excipit, & duris cafibus ante venit . Hinc igitur fdix populus , felix me fenatus, Natis & Co/mo fofpite, nofter erit. Ille quidem magoos hoc confultore tumultus Reppulit , & mitis otia pacis habet . Ille etiam Cofmi conduftas aefe carervas Inltruit , & Cojmi milicat acre Leo. Afpicite, o cives , quidquid micat urbe decorum, Quae muftis annis aedificata nitent . Hoc decus ille novum populoque urbique paravic, Ut vetus ingenti crefceret arte decus . Vos ergo, humane geniti de femtne Divi, Quis nova templa pius Cofmus habere dedir, Tu , Virgo, ante alios tibi iam fi rice columnis Sufpendit Medices marmora pulcra Petruf. Hunc nobis fervate fenem : date Candida Cofmo Vellera longaevis continuare colis. lit natus, ferum -dum 5am fub tempus habenas Traftanc , longaevos cernat utrofque fenes . De Bernardo vero Cani/iano, qui cum Mar. Jjlio F/V/ocumquc viris illius aevi clariffimis littera- rum commercium habuit vide lulium Ntgrtum L. c. (10) De loanne Ciivalcante , qui eius difcipu- lus fuit, ut infra videbimus in eius laudem fcri- pfit Landinuf C. XVI. Parad. Dantif. Et al frc- fente hctnno le mie delitie loannt Cavalcanii uomo & dt natural prudenz* & dt doftrina degno d* eflere in fomma loda . Inducitur ifte in iis Decla- mationibus a Benedifto Coluccio Piftorienfi con- fcnptis 6c in Gymnafio Marjilii Fictnt nacalitiis Chnfti diebus habitis, quae MS. funt in Biblio- theca Mediceo~L(turenttand Cod. Mcnabranac. irn XII. Plut. LIV. n. IX, Prac- LITER4T. FLOREKT. 171 Praeterea eidem Epiftolam mitcit metro li- gatara KaUus Naldiut , quae legitur T. VI. p. CCCCLXIII. Carminum llluflr. Poet. Itahr. Flo- renciae imprefforum . $. XVI. AD earn interim" doctrinae ma- turitatem pervenerat Anno MCCCCLVII. ut LaaJino in opti- nio vitae flore conflituto amplifli- ma tranfacli laboris, & induftriae praemia decernerentur . Vix an- num XXXIII. attigerat (0 cum la- tinas licteras docendi , & Rhetori- cis , Poeticifque praeceptis Flo- rentinam luventutem inftituendi( 2 > publico decreto (3) traderetur pro- vincia. Aufpicatiflimo igitur initio eloquentiflimus ipfe , & ad eru- diendum a natura mirabiliter ef- formatus, incredibilr dexteritate, quam fufcepic , fpartam cxornare contendic , & ftudiofam luventu- SPECIMEN tern ad eum undique confluentem gratuito, vel tenui ftipendio huma- mflime erudivic <4>. QUID &ei Lait* rentii Medicei infticutioncm Petnis Moecenas tradidiflfe, manifeftum ex- ploratumque mihi eft . Inftaurato in- terim Landini ope, cui publica uti- litas cordi Temper fuit ^5), Floren- tine Gymnafio , ex eo, veluti, ex equo Troiano quamplurimi pro- dierunt, qui ad tantum doftrinac faftigium devenere, ut fi minus fu- peraffe praeceptoris famam , earn faltem aequafle putenrur . Singu- lorum nomina conquirere operofi non minus, quam fupervacanei la- boris res foret ; nihilotamcnmi- nus leftori me operae praerium fa- flurum exiftimo, fi nonnullos heic vel nobihifimos commemoravero. Digni inprimis, qui noftro prae- conio celebreocur funt, Angelus Baflu? L1TERAT. FLOREHT. 173 Poltttanus a prima ftacira iu- venta adrmrabilis< 6 ) ; loannes Carolus Fiorentinus W Divi Dominici fami- liae grande ornamenrum; Ugolinus Verinus Poeta txcellennflimus, qui Cbriflopborttm Praeccprorem fuuoi, Temper excoluir ac praedicavic ( 8 ); Andreas Cambinius ^ qui amons ergo in noftrum, eius Difputationes Ca- maldulenfes e Latino inTufcum fer- rnonem tranftulit(9). Paullus quoque Soderimus ( J ); lo. Cavalcantes ( IJ ); Bindaccius Rtcafulanus ( Iz ) ; Francifcus Berlingherius iunior ( J 3) ; & Caro- lus Marfuppinus pariter iunior ( J 4), egregiis virtutum monimentis Lan- dini nomen lace propagarunt. Inter haec cum magnanimus ille Floren- tinae urbis heros, Nereus , Gini F. e nobiliflimo Capponiorum genere fa- tus, excefliflTet e vivis, eius obitum pereleganti carmine profequutus eft cotter . j 74 S P E C I M E H nofter ( J 5). Quod cum forte in ma- nus praeftantiilimi luvenis Peregrini Allit perveniflet, adeo illi placuir, ut Epiflolam, cum eleganti carmi- ne , ei gratulaturus infcripferit( l6 ). (i) Quod hoc aetatis anno Latinarum Jittera- rum Profeflbr Florentiae conftituttis fuerit argui- tur ex pub'ico Profeflbrum Albo Athene! FJoren- tini, ubi fub die XVIII. Ian. A- MCCCCLVIL haec iegas: Criftofano dt Bartolomeo Landini dd Frato veccbio condotto per due annt a leggere nello Jludio di Firenze in facultate oratorio. , < poeticct per z. anni comincia.it hoggi 18. Gennajo 1457. con provifione di cento Jtorini /* anno . Mentio huius rauneris occurrit etiam in aliis pablicis Lycei FJor. Jibris , qui in Archivo Reformationum func . In iis autem , in quibus Civium fubftantiae recen- fentur, haec habentur fub Anno MCCCCLVII. Suftanze e inciirichi dt CriJlofaM di Bar- tolommeo Landini preftanziato in detto Gonfx~ lone &c. Suftanze vorrei havere in fervigio del Co- mune, e mio , non o mdld . Sto in unx. cafn > ut fu. f ra t' 55- Bocche ^Criftofano di Bartolommeo detto , di eta d* anni XXXlIl. Son condotto dal comune a Isggiere Rettorica. allo Studio con falario dt fior. cento . He debitofi , n quos omnis littcraturae cxornat flo- M ribus, i 7 8 S P E C T M E N . ribus, floruit MCCCCLXXXXII. Ptulluf in vita Leanif X. Italjcc tradufta ubi praeclara Lau- rentti gefta dinumerat , ita fcquitur : Qrdtnb an- fora un faniofijjimo fludio in L J tf* , mantenendovi ( on grundijfima fptfa t ptu illujtn Dottort fit tutte le /itenzey che jujtero tn tuttii Italia , per rccrearc la gia nobtltjfi ua Cittti , a confoluz>tone delta amtctt libvrid ytrdui* , con nuovo wore , & con la jre- quenZiti della gtoventu forcjtiera : <3r qutvi mtindo tl Cardinal? Giovanni a ttnparare du J.itnoji Dot- ton ragiQne C'anonica , e Civile. Erano in Fio- renz.a chinrtffimi Profejjorj di letters grecbe , e Inline , c colttvatore , ? amatore dittgentijjimo , fubltme ncl dire , grave nelle fentenze } d* ingegno perfpi- cactjjimo ycjquijito n?li tnv enzione , c urtofo nel com* porre , e finalmentc per ripitrator delle leitere ft puo dire al mondo prodotto . Per molti anni a leg- ger pubbltcitmcnte le fcienze dalla Florentine Re* pubblicti fu dejlinnto , non folo , ma fra molti altri , che di umanita , e pocfia fpezzalmcnte la cattedra tennero . Julius Niger in Cat. 111. Flor Script. 7- ftttu] per molti anni per pubblico decrelo del Sc* tiato nelle fetenze la piu nobile gioventit Fioren- tina , e con le opere ammaeftrb tutto il mondo . At quoniam de Landino noltro inter Florentines Profeffores adfcito agimus, non abs re fore ar- buror heic pruferre catalogum Flor. Athenei Do- ftorum , qui A. MCCCCLI. profitebantur , ut clarius, quos habuerit collegas Cbrijtophoruf exin- de apparcat. Defcriptus eft in fchedis Societatis Columbariae, Florentiae ab Equite To. Hieronymo Pa ft 10, 5c Btndo Simone Pcrutio, viris de litteris optime meritis , conftitutac, in Annalium VIII. A.MDCCXLII 6c ex Tabulis Kicolat ' Mtcbaelit Dini Tabellionis depromtus T. II. in Archivo Generali Florentiae, ubi apparec inter reliqua = Modo , &' forma praedifta deliberaverunt , quod Magifter Lucxf Antonii de S. Geminiano condu- ad Icgendum ; & docendum Gramraaticam ha- M 2 beat SPECIMEN beat pro falario, pro eius prim.i rerzeria florenos XI- Irfrafcriprae funt ratae & foluciones fiendae omnibus Do&onbus & aliis, qui ha&enus lege- runt in Studio Florentine , uc notat Pocciantef, & Kigsr L. C. & ipfe- mec Landings in citata bonorum denunciacione. (4) En eius verba in cit. Epiftola pcticoria = valeat apud Te animus meus Reipublicac addiftus penicus , atque devotus , valeat ftudium , ac fide* mea in Florentina luventuce erudienda , non mediocris , cui ego quibufcumque rebus prodefle potui, neque fcdulicace umquam , neque diligen- tia defui . Vaieat eadem in re liberalicas noftra , nam Tu ipfe teltis optimus es, cum in ea re nul- lis umquam laborious pept-rciffem , nullum ta- rnen in meo arciricio avaritiae veftigium adpa- ruiflfe, cum iam X. anno publice doceam , uc primis duobus nulla publica rnercede , rehquis vero deinceps.aut parva , auc medtocri contea- tus fuerim . Privacim aucem quis umquam ope- ram mcam gratuifam fruftra coccupmt? SPECIMEN (5) Ad id mihi fuadendum me impulit Leo Bapttjta Albertus in libro edito B^fileae in Officina Robcrn Winter. A. MDXXXVIII cum hoc ti- tulo: DofttJJjmt viri Leonts Bnpttftac de Alber- tif Florentini Trivia , five de outfit Senatoriif tn M. T. Ciceroni f locum lib. ^. de Officiif : brevis ilia qutdem , fed accuratijjima intcYfretatio ad Magntficum virum Laurentium Mtdicem , haec bre- vis Epirtola legitur , ex qua Landinum Laurcntii Medicei praeceptorem fuifle apert^ innuitur. = Ha- bes Tu quidem Laurenti , & vc-teres, & optimos aulores,& praeceptores eruditiffimos , ex quibus ifta , quae ad dicendi facultatem faciunt , abunde fuppeditentur . Hoc tamen opufculum noilrutn intelliges , nonnihil prodefle ad copiara argumcn- torum . Si quid erit , quod ex noftra fcribeodi brevicate apertius diftum defideres , id Landtntuf acque Gentiliuf praecepcores Tui , viri doftiflfimi , explicabunt. Te hortor , Patrem , arque Avurn tuum , viros, cum cereris virtutibus maximos , 5c illuftres , turn etiam litteris oroacos imiteris, uti facis, quo pacria tales una ex familia hereditaria virtues, & meritis habuifle in Remp. infignes prin- cipes glorictur Vale . Qiiapropcer Landinur ei fuas Difputationes Camaldulenfes , de quibus brevi agemus , infcripfu, ut Lcturctttium moribus, egre- giilque doelrinis inilruerec. His adde quae tradic Nicolaus faloriuf in vita Laurentit , hisverbis: Se- guitando tntanto a dur opera agli ftudi (otto Id difciplina di mefter Gentile , con prqfitto ncll' una , f i Ji poteva defidsrare . dipot pervenuta a M. Crtflnfano Lundtni Orutore , c Poet a fitmofo , ajfertub , che I* autore tn quel gff- nere fnpererebbe tutti gli fcrtttorr del noftro fecolo y dclla. qunle nptmone dipot nelle fue opere fa egli amplijjimo tefttmonto. EC proftfto difficile diftu eft , quanta imer Laurent turn & Landinum necef- fitudo incercederet , ut Paulluf loviuf in vita Leo' nif X. adfirmat ; adeo ut denote nofter Lauren* lit iudicio opera fua iibencififime fubiiceret , lau- dcfque cius fufc in Dedicatione Corameotarii ad Virgilium exponcrec . Quantum vero ei cordi fuerit optima Floren- tinae iuventutis inftitutio, co magis patet ex epi- Itola , quam nunc proferimus . Cum enim MA~ riottuf quidain ex ordine PP. Minorum 5. Fran- cifci docerc extra coenobium Arirhmeticam vel- let , per Epiftolas Cardinali Papienjj datas , petiit , uc publicae utilitatis gratia , Tcientiam , quam optimc callebat , civibus fuis aperiret. Epiftola , ex litteris Card. Papienjif dcfumca eft , in hunC modum . Cbrijlophoro Landino "Florentine Cardinalir Paptettjif . Qui te poffe apud me putant , non falluntur iudicio, potes ctenim plurimum . Amavi Temper ingenium cuum , & mores : litteras vero ita in pre- cio habui , ut & legendas ad doftrinam putarem . Horum praedicator fui continuus , nee tacuic lingua, quod animus fenfit . Petis a me pnvile- gium famulatus noftri de Fratre Manono , Or- dine Minorum profeifo, 6c caulTara dicis, ut fine M 4 im- 184 SPECIMEN: impedimento correligioforum fuorum, extra coe- nobium agens, docere Jaicos Arithmeticam poflit, cuius eum fciemiflimum praedicas . Si obfcquor Tibi , Landtnc , vide quid agimus : Tu interceffor, atque ego conceflbr, offendimus Deum , & Religio- nis inftitutionem turbatnus: ille Praelatis fuis obe- diemiam vovic ; nos Chriftiani tollimus cam , & trafgreflioni caufam praebemus. Quod Prelatus cius illi poteft concedere , ab eo non impetraus, ad diverfi ordiois auftoritatem confugic , occafio manifefta mali , odibilis Deo, & faeculo quoque non placens. Contumax fpiritus haec operatur, uc maioris poteftatis clipeo tucus, ordini tnfultet: & dummodo licenter erraret , quam betie errcc , noa cogicet . Sed nee levius hie peccatur exemplo, quare qui vident Cardinalium famulatus ad obe- dientiae iugum valcre , eosdem appetunt , & viis omnibus quaerunt. Unus tantum Cardinalis non eft , qui privilegium dec , unus item religiofus noa eft , qui difcedere a fracribus cupiar Ubique tales Cardinales, & fratres permultos eft reperire Qui paullo incauti in concedendis his func , dare noa multi exiftimanc , credentes opus -bonutn fe ope- rari . lea nulla patribus ordinum reverentia habetur, nulius eft difciplinae, correftionifque me- tus, confunduntur infticuta religionum , paulatim- quemale ruit , quod ab initio eft bene ftabilitum. Hac dc causa Pius 'Ponrtfex nuper defunftus querelam comrnunem omnium ordioum audiens dolentium h^s privilegiis , uno decreto fanxic , quae- cumque a Pontifice effent conceffa , & a nobis in fururum darentur ad declinandam Patrum obe- dientiam , impctratoribus non fuffragari. Monuic uno confiilorio nos, ne eas daremus de inceps. . FLOREKT. 185 inceps. At inquies: fi non valent, quid gravaris unum concedere? Si inanem rem dederis, nulkis mail auftor . Interponere nomen Cardinalis ad rcm fiftam, & vanam, gravitacis non eft. Indu- cere credentcm in fraudem , chariracis non eft. Force etiam fuus Praelatus abrogationis Pienti- nae ignarus, propter me non corripiec errantem religiofum . Ita in offenfionem Dei incurram , de qua paulo ante agebam , & ego me ipfum agno- fco , fi fiducia litterarum mearum raperetur ille ad carcerem , aut durius in eum aliquid fierce , pati certe non poffem . Sum enim carneus , indigna- tioni & irae obnoxius. Clamarcm , incenderer, molirer omnia, ut eriperem cum , quod diftus effec femel famulus metis. Ita praeftat nil dare , quam & leviter & inutilicer dare. Sed oro quid qiueric hie tuus in docenda Aritbmetica? Ucilicatem ne hanc facere Civitati ? At plures alii funt , qui' earn pracftent quotidie. Dices non cam fciencer praeftare. Quid attinet inftruendis pueris fum- mum magiftrum quaerere ? Exercitata dcftrina , & mediocri illis eft facis. Non ad metiendas are- nas maris , aut altitudines montium , fed ad admi- niftrandam mercaturam, illortim inftitutio a Pa- tribus quaeritur. Ac bonum opus eft 5 & commen- dabile, liberali difciplina illos inftruere . Ac ma- lum opus eft a religione difcedere, & obedien- tiam maiorum defugere. Plus mali hie eft , quam illic boni ; non func facienda mala, inquit Apo- ftolus, ut eveniant bona. Non eft frangendum votum, non turbanda Religio , & exemplo malo nocendum , ut pueri Arithmeticam difcant, quarn aliis docentibus pofifunt addifcerc. Quod fi mcrce- dem difdplinae quaeric, & vitarc vulc pauperta- tern, i86 SPECIMEN tern , ut credo , die oro , ubi eft votum , quod vcvir Deo paupeftatis fcrvandae . Melius illi erat paupertatem non cognofceft- , ut ait Pctruf, quam - port agnitam retroire. Et Salvator: nemo mit- tens manum ad aratrum, & rcfpiciens retro, eft me dignus. Apparet ipfum , poenitere fufcepti propofiti , non probare ordinem, quern profefius eft, vitam faecularem appetere. Quid oro com* mrrtii eft Religiofo cum pueris , tunicae divi Francifci , cum purpura Civium-* quae porro ho- neftas pro Clauftro Coenobii, habitare plateas , pro choro concinentium Deo, audire pueros Arithme- ticam fuam cantanres? pro obedientia libertatem ? pro paupertate divitias, pro continentia occafio- nem lafciviae commutare , ne militans Deo, in- quit Apoftolus, implicet fe faecularibus negotiis , & rurfum : Operam detis , ut quieti fitis , & ut negofium veftrum agatis : & alio loco , Obedite praepofuis vcftris . Horum nil audiens Mtriottur, foli cupiditati obfequitur, reiefta bene vivendi regula. Si ille de falute fua curam non accipit, de noftra nos accipiamus. Non fimus,caufa trans- grediendi voti, operacores alienae damnationis, quia nos una cum illo a nee tribunal iudicis pec- cati huius rei citabimur. Vale. = Eximium profrfto doftus hie Cardinalis exemplar Principibus exhi- bet , ne auc numquarn, aut faltem rariflime; re- Jigiofos in publicis Lyceis extra coenobium, do- eendi gratia, degere finant. (6) Polittani luvenis praeceptor , & aduki in munere docendi collega Landinus fuit. Hinc eft , quod eius merita faepius grato ammo pro- feflus eft Angelur , ut in Eptftola ad Barptolc* Scalaw L. V. Ep. HI. = Landtnxf Prae olnn LITERAT. FLOREHT. 187 dim meuf , nunc autcm utriufque nojlrum collegu , magnac vir in litterir , & an ft or it at if , Cr celc- bntattr . EC in Mifcell. C LXXVII- in quo probat , quo argumento, dicendum Vtrgilius , & non Virgtliut = Praetereaque commeniarium 7V- &frr/ Donati , nunc in manibus habet Landinuf , homo & eloquens,& erudirns, 6c Florentiae iam- diu doclor bonarum litterarum celcbratiffimus, cui fe praeceptori adolefcentiae meae rtidimenta magnoperc debent , & qui nunc in profeflione, quafi dixerim collega , locata iam in toto fua fibi fama , nobis adhuc in ftudio laboriofifTimc decer- tantibus, ita favec , ut quicquid ipfi laudis acqui- rimus, quafi fuum fibi ample&i , atque agnofcere videatur . Is igitur, uc dixiraus , commentarium Tib. Dona ti , &c. = vide Frid. Otb. Menck . in vita Angel i Polttiani p. XXXVIII Gaddium de Script, non Eccl. V. Landinus , & V Polittanuf, Maiillo- nium T. I. Muf. Italici p. CLXXXIV. Poccian- tium & Higrium in Cut. Script. Flor. ipfe quoquc Landinus difcipulum fuum fibi carum Temper ha- buit , uc ex Epiftolarum Marfilii Ficini libro II. Epiftola ad 'Politianum habetur, in cuius calce le- gitur. = Landinus , & Cavalcantes innumeris Te viciflim falutibus obruunt = .Similiter inPraef. ad Virgilium maxime ipfum laudat Et quoniam de Politiano agimus, fumta heic occafione proferenda nobis eft oratio habita, cum Laurea doclorali do- naretur , quae exeat in Archivo Epifcopatus FIo- cntini,de qua nullam mentionem facit Menckjnittt in eius vita. Eft autem etufmodi , mihi humanif- fime communicata, ab illuftrifTimo, atque crudi- tiffimo Viro , Bindo Simonc Peruzio. Die S P E C I M E Die XXIIL Decembris PAteat omnibus evidenter Qualiter Reveren* dus in Chrifto Pater & Dominus D. Kay. de Urfinis Dei, & Apoftohcae Sedis Gratia Archie- pifcopus Florentinus, Cancellarius , &c. ad haec depucatus prout in privilegio fibi conceffo latins continetur , fafio rigorofo examine de Domino Agnolo Domini BenediU de Ambrofinis de Monte Politiano , Priore Ecclefiae Sanli Pauli de Florencia , & de Domioo Francifco Dominici Thomafii de Sirigattis Presbytcro Florentine, qui prius praefentati fuerunt coram Vencrabih Viro Domino Dominico de Mangonefchis de N.:rnia Vicario eiusdem Domini Archiepifcopi FJorentmi , per egregios luris Doftores Dominum Antonium Domini Donati de Cochis , Dominum Francifcum de Pepis advocates Florentines promotores di- ftorum Domini Angeli , & Domini Francifci , quibus per diftum Dominum Vicarium fuerunc aflignata punta, ipfifque diligenter examinatis per nonnullos Do&ores ColJcgii ftudii Florentini m lure Canonico , & in dich facultate idoneis re- pertis, & vifo, quod Do&ores praedifti praefatos Dominum Angelum , & Dominum Francifcum in huiufmodi facultate do&orandos e(Te iudicave- runt , & dignos efle approbaverunt . Idcirco prae- fatus Dominus Archicpifcopus de confenfu , con- Clio, & voluntate diftorum Dodlorum ibidem adftantium , aticloritate , qua fungitur, diclum Do- minum Angelum , & Dominum Francifcum , & quemlibet ipforum , frrvatis ferv^.ndis, in difca Facultate Juris Caaonici camguam benementos fie pro, 189 pronuntiavit & declaravic aflumendos, & reci- piendos efle ad Apicem , & Dignitatem , Do- ftoratus difti luris Canonici, & nunc aflumpfic > & promovit , & reccpit ad di&i Juris Canonici Dofloratum , dans prat-fatus Dominus Archiepi- fcopus diftis Domino Angelo, & Domino Fran- cifco, & ipforum cuiliber licentiam , & faculta- tem Cathedram Magiftralem afccndendi , & in ca legend! , glofandi ,& mterprt-taodi ^confulendi, cererofque Doftoreos & ca- duca Temper in animo habuifle, aJiudque nihil, nifi aeternum , ac (labile amavifife . Sed & non- nihil apud me valuic locus, ac dignitas, quibus hums rerum fcriptores, & venerabiles Patres no- ftri dignanttir, quos Protonorarios vocant, quod ad Martyrum , ac San&orum gefta ex fide fcri- beoda fuerint inftituti: quandoquidem earn digni- ratem ad fummos honores, gradum efficere arbi- trencur. Proinde, & facerdotibus id muneris ve" teres tribuebant, uc publicartim rerum annales confcriberenc , veluti indubitatae fidei iudicarent, quae a Sacerdotibus , Deoque dicacis hominibus viderenttir fuiffe defcripta : praeftat aucem haec ipfa editio rerum publicarum Scripconbus, quando iis multa didimuJare, nonnulJa fupprirn^re , quae- dam eis concefla licentia, poffunc , ac per hoc priv.uo fuo affeftui infervire: cui quidem adfer tioni facere videtur fidera id , quod e Flxvio lofe- pbo , 6c AEgefippOy ludaeis fcnpcoribus , vidimus obfervaiurn , qui cum cam multa de ludaicis rebus confcripferiDt ; Magorum tamen adventum H;e- rofolymacn univerfo orbi notiflimum , & infantum necem , quos Herodes , Amipatri filius, ob regni fufpicionem occidic , praeterire maluerunc , quam fcribere C ^C tamen res minima nequaquam fuit , tres reges ab Oriente veniffe , totque parentes rsatis dire privafle; ut facrae litterae ferunt, cum longe minora apud AEgyptios, & Romanos gefta retuleriut . Qua, in re de Hegefi^o iagis > quam de L1TERAT. FLORENT. 193 Tofepbn miror, cum is Chrifticola fuerit , & Apoitolorum claruifle temporibus refcratur ; 6t tamen tantae rei , quae fibi ignota effe non po tuit , nullam facere mentionem minimc dubita- rit: igitur eadem licemia dixerim rcrum pubiica- rum fcriptonbus, <5c nulta praeterire & quaedara arbitrio fuo fupprimere permiffutn profefto efle . At qui illuftrium viroriim Vitas fcribcndas fufce- pcfint , ab iis omnibus abftineant neceflTarium eft, fi diftis fuis fidcm adttruendam putent: omni praeterea fpe pracmii , vel mercedis , atqtie animi aegrirudme vacent , quam maxime decet, ubi de fingulis hominum geftis agendum eft; ne , fi in lino deficerent , ceteris omnibus arguerentur men- dact-s . Quae omnia remifTam narrationem periculo- fi(Timam efficere confuefcunt . Laudantur nihilo- mious ob earn rem harum rerum fcriptores am pliftimi , uc apud Graecos Plutttrchut & Lae'rtiuf , apud noftros Suctoniuf , aliique nonnulli ; apud Ecclefiafticos autem beatiflimus ille Hieronymus , & Caefarienfis Eufebiut , qui de illuftribus viris egregie confcripferunt . His ergo rationibus du- lus ad eas fcribendas me avidiffime contuli, quod opus dignifTimum iudicarem , non pro mea eru- ditione , quae in me nulla profefto eft , fed pro illorum fanftitnte, & gloria pofteritati, 6c litteris commendanda, proque legentium profeftu, atque cmolumento . Eas vero , eo libentius ad Te mitto, quo a multis acceperim , Te s a plurimis annis , facris litteris ardentiori , quam confucveras, avi. ditate incumbere , in quarum locum has trans. ire vitas pro fumma horum hominum digniratc, atque virtute, iniuria auferim adfirmare' Prae- terea t & nova omnia, efto , quamvis minora revera N fine , 194 SPCN cordi eflie afluevere mortalibus. Ceterum quooiam , ut praefatus fum , mihi ipfi in tanta eriiditorum numerofitate diffidam , ciuim veto iu- dicium fummum aptid me locum Temper obti- neat , idcirco melioribus eas charcis iofcribendas curavi , ut fiquidem a Te aliqua ex parte probaren- tur turn melioribus chartis fciiptas ederem pofteri- tan legendas: fin autem , rninori damno aut la cerandas, aut igni fubiiciendas tradam , vel cerre fj ita videbitur emendandas curabo ; fciens me dumtaxat temporis, vel laboris mei amiflionemr deinceps deploraturum fore; liberum autem ope- ris mei iudicium poftulo. Itaque vide, ne , quo mihi gratificeris, quam arbitreris aliud fcribas,. fed quid fentias ,quidve potiflimum iudices, Jibere iignificato litteris ad nie tws ; in quamcumque cnim partem iudicium inclmaveris , fcito illam , & optimam , & honori meo confonam , me peni- tus habiturum . Vale , mi Chrifhpbore virorum eruditiflime . Paulo port legitur open's titulus = Fratris Io- annis Caroli Florentini Ordinis Praedicatorum in vitas nonnullorum Fratrum Beatae Mariae No- vellae , Praefatio incipit feliciter , in qua dignitas cius Domus oftenditur . In hoc volumine continentur = Vita Fratris loannis Salernitam primi Fundatoris domus San- lae Mariae Novellae Praefatio incipit feliciter. Vita Fratris Aldovrandini Cavalcantis Ur bevetani quondam Antiititis, alia Praefatio. Vita Fracris Simonis Salterelli , Pifani quon- dam Antiftitis, ad infignem Virum Georgium Aotoniurn Vefpuccium Praefatio ^ Vita LITE RAT. FLO RENT. 195 Vita Fratris Angeli Acciaioli Praefulis Floretl* tini ad Donatum Acciaiolium Virum praeftantifli- mum Praefrtio incipit feliciter MCCCCL XXVII. Vita Fratris Alexandri Strczzae Theologi praeftant flTimi edita Florentiae die XXVIII. O&o* bris MCCCCLXXVIII. Vita Fratris Guidonis Regiolani Viri prae- ftantififimi ac devotifTimi } Praefacio incipit ad Ro- bertum Boninfegnam . Vita Fratris loannis Dominici Ragufini An tiftitis , ac S Sixti tictilo Cardinalis, ad Franci- fcum Berlingherium Praefacio incipit. In fine Codicis legitur = Librum hunc Magi firi loannis Carol! communi librariae ad com- munem utilitatem adhuc vivens adpofuit: oretuc pro eo . In eadem Bibliotheca alii ab eodem exarati .Codices delitefcunt , qui dum eius operum Cata- logum hie adponimus recenfendi funt ; nam eorurn potior pars praetermittitur ab Echardo L. C. & in noftns Florentinorum Scriptorum Catalogis . V;ta B. F. loannis Dominici Flor. S. R. E, Cardinalis edita apud Leandrum fol. LXX. & in alis Sanftorum T. II. lunii ad diem X. accu- ratius, in quibus integra exhibetur, cum apud Leaodrum plura fiot refcififa , & inter alia Prooe- mium ad Fracrem fuum germanum Francifcum Berlingherium nuncupatoraim . Vita Beatac Villanae de Florentia . Extac in Bib S. M. Novellae ad calcem concionum eius, in cuius fine legitur = Explicit vita B. Villanae de Florentia fcripta per F. loannem Caroli de Flor. Ord. Praed. A D. MCCGCLII. completa die IX. Augufti feliciter. N 2 Ora- I9 5 SPECIMEN Orationes, quas Hie diverfis locis , ac tempo* ribus habuit , quarum exordium eft , Propofueratn gucsdam , &c. Codex Chartaceus in IV. in quo primura hoc occurrit opus . Fratris loannis Caroii Flor. Ord, Praedic. Epiftola ad Petrum Nigrum fuper defenfionem , & confolationem feoeclutisincipit^ Marcum Tullium Ciceronem , Eiusdern loannis Caroii de comparationc aliarum aetatum ad fene&utem . Exordium eft = Sentftutem Criftiano homini non oporcere gravern videns . Ibidem : Comincia il Prologo di Frace Gio- vanni di Carlo delo ordine de Frati Predicacori fopra la expofitione dell* Uficio de'Morti compo- fta da Iiu 1'Anno millc quattrocento novanta- Otto. Feliciter incipit . La Sanfta Chiefa militante vedova ancora in quefta vita del fuo celeftiale fpofo ec. ex fine arguitur in Monialium ufum ab eodem fuiffc com- podium , Oratio de lubilaei dignitate .-Cum de ma- gnifico noftri Satvacoris adventu. Alia de S. Nicolai Antiftitis laudibus No- Jenti mihi , Patres humaniffimi. Scripta nonnulla de reformara S. Marci Con- gregatione = Excante Congregatione S. Marci Flo- rentiae reformata , &c. Fr. lo. Carol! Epiftola ad loannem Nefium loco Prooemii mi0ia, de novo faeculo oraculum defcribentis confiuariva ^ Pridie ociofo mihi , &c. Dcinde incipic confiuatio. Edita MCCCCXCVIJ. Comincia la Efpofitione del Salmo XXV, Sara n no forfe molci, Fra* L/TERAT. FLOREKT. i 97 Fratris lo. Carol! Petro Nigrio viro egregio Florentine fiiper quibusdam Conclufionibus lo- iannis Pici Mifartdulae Princips incipit feliciter MCCCCXCVIII = Ex libro Joannis Pici , &c. Codex membranaceus in IV. cum hoc titulo; F. lo Carol! liber Dierum Lucenfium, quern in. Dialog! modum edidit Lucae ( ubi efac exul ) A. Domini MCCCCLI. Continet autem deplora- tiones praefentium cemporum feliciter = Quoniam ca novitas , quam attulic nobis LXmus Annus , &c. Liber fecundus Dic-rum Lucenfium eiusdem : continet autem commemorationem praeftantiutn Fracrum , qui in Cooventu Fioreatino egregie claruerunc. Liber III. Dierum Lucenfium: cootinet fuo- rum temporum conditionem ad modum Somnii Codex charraceus in IV. in quo haec haben- tur : Fr. lo. Caroli in qucsdam traftatufos a fe editos adverfus quorumd^m fpiritualium modera- torum feverius diia , & infulfius fafta , Prologus incipic feliciter. MCCCCXCVI. Mulca atquc ingentia pericula , &C. Cominicia il Prologo di Frate Giovanni di Carl! Fratre in Santa Maria Novella delTOrdine de 1 Predicatori fopra il Dialogo della femplice verita . Feliciter = Quantumque el beato Apo- fiolo. Del medefimo Epirtola a uno amico fuo fo- pra il derto dello Apoftolo, Nemo militans Deg implicat fe negociis^ Domandafti ne*dl paflati - Comincia Tatgomento fopra el trattato de difcretione vanitatum. MCCCCXCVT. Frate Gi. rolamo da Ferrara del 'o Ordine dc' Predicatori N huo- I9 8 S P E C T M E H Imomo nella noftra Citta fopra tutti gli altfi Re- Jigiofi di quefta noftra eta famofsffimo. Ddla verita della Dottnna di Fra Girola- mo , e fe o da Dio , o no , come quefto fi intend* fanamente fccondo il medcfimo aucore. lucipic fehciter - Penfaodo io ne giorni paiTati . Qaadragefimdle & SarxSorale. Alter Codex manu exaratus A. MCCCCL- XXXII. cui citulus = Commentarium, feu Leliones fuper Magnificat. Expofitio in Pfalmos Gradua- les in PfdlmumCXUI. Inexitu Israel, & Officium Defunftorum. Denique in Pfalmnm LXXXIII. ^juae ultima morti proximus fcripfit, & deinde in- cipit liber de exemplis Sacrae Scripturae, in quo de virtutibus & vitiis multa dicuntur, & etiam de naoribus bonoruin, & malorum, quae in utroque teftamento memorantur, & de eorum finibus. Scri- pfic A. Domini MCCCCLXXI1II F. !. K Cdputf. Abftinentia. = Praecepit Dominus Adae dicenscap. CXXXIV. 6c ultimum de zelo contra peccatores. Ad libri calcem , legitur: Explicit liber de exem- plis Sacrae Scripturae , fcriptus per me Fratrem Jnannem Karolts Ord. Praed completus dieXXVL Oftobris MCCCCLXXIIH. Qui vero legennt , Deum pro me orent . Deo gratias. Amen. Prodiit tamen illud opus Typis Parifienfibus in Sole aureo A MCCCCLXXVII die penulnma lanuarii ; hoc ell ftylo novo MCCCCLXXVIIL in fol. Hujus compendium extat apud Parifienfes ad Sanftum Honorarum, eodem titulo, fed fup- preffo nomine, Parifiis in fuburbiis S. Gertnani de Pratis, per Petrrtm Qvet. Annus non indicator . Sed DC Catll? Hiftoire de iMmprimerie p. LXIV". ad A. MCCCCLXXXVII. editionem (0 LITER jr. FLOREHT. 199 (8) Ugolinus Verinut Florcntinus Landini au- ditor in Latinis licteris fuiflc, verfibus hifce com- |>robacur, de illuftratione urbis Florenciae: Quo > Landine, tuns percurram cut-mine lattdes j Praeceptor venerande ? tuo de fontc Itquoref Ebibit Aonios omnif SyUana. juventuf* In luccm per te Ciceronis facculii rurfuf , Nunc redeunt ; tcrfum vide as Jj pub is Etrufcite Eloqitium , nuwerifve veils , feu fcribere profit : Clara orator if noftes , <& Jigna Pot'tae. Qiiis fuerit Verinus , quanto ingenio, quanta fagacitate, atque eloquio praeditus , teftatur fatis Pocciantes , atque ex veteribus Marjilius Ficinut in Epirtolis, P-etrufque Deljinus Ordinis CamaWu- lenfjum Generalis in EpiftoJis pariter , ubi quam- plurimas Vcrino milTas facile invenies ,quae prae- clara ejus gefta 6c merita mirifice illuftranc . la cjus Flammttta , fupra ckata , MS. in Bibliotheca Jtfjgltabeibiana legitur Elegia , qua fuos mores xninrtce depingit . Cecerum Ugolinus vir fuic omni- gena Scienciarum varietate refcrtus, fed in eden- dis carminibus Poera ica eruditus , venuftus, gra- vis, fublimis, exquifitus, diligens, & accuraius, ut Ficinut ipfe Mufarum Sacerdotem , flc bona- rtim arrium promtuarium infigne , appellare noti Ventus fuerit . Ejus operum Catalogum vide apud Tocctantem . & Nfgrium in Seri.pt. Florent. Praeter vero ea opera , quae Julius Niger memorat, adden- dum eft , quod in Bibliotheca Riicxrdiana Codex Chart in IV. N. XXV. R. III. adfervatur cum titulo: Volg*ri per In Grammatics Lattna di UgO m linn Merino. Ugoltnum vero , quum Romam pronci- fcentem Landtnus Cafdinali Papisnjt commendaf- icc, refponfum humaniffimum , 6c Verino noftro N 4 ho* SPECIMEN honorificum rulit . Eft autem hujusmodi,ut inter Epiftolas Paptsnjit Jegiiur, Cbrijiopkoro Landing Florentino Cardinctlis Licet Ugolinufy & Bacciut , hoc paucorurrt dierum contubernio iam fatis mihi fine noti , teftimonio tamen dc his tuo fum dele&acus. Sunt in Ugnlino , quae memoras, fides in ob- fequio , & fedulitas; quodque ego optare in do- mcfticis Toleo , etiarti gravitas. Si plufculum ali- quid litterarum adtuliffet ad nos, nil e(Te amabi- Jius poterat. Confirmatiof dodrina futura ilii ad fdciJitatem erat, mihi ad gratiam . Sed non ne- gligam eum: proprerea honore tuo, cui cognatus eft,& morum cont'mentia, quam probo, benigne fempcr habebitur r uni plus ocii , & commodi in- dulfi ad ftudia jam pridem , quam curiae noftrae ufus ferae , & indufgere aliis foleam . Protinus bo- a fpes erit obfequii , fi quae ru litteris, verb's ego , ilium monuerimus,animocontmebit. Patientia in- primis pernecefTaria eft ,a qua una fuperatur omnis ferviendi afperitas. Egendum faepe eft , 6c fudan- dum, & algendum ,-atqtie his difficufraribus.qua- f\ adminiculis, augenda induftria. Duct-s if boni haberi fofenr , quibus ryrocinium labo'iofum fuir, & reliqua rnilitiae exercitia . Nobis, qui fine gene- ris, vel doflrinae praefiantioris commendatione , quati in mercaturam quamdam honoris hue veni- rnus , adiutrice perfeverantia eft emergendum. Quod & in muliis fum faepe contemplatus ,& in me ipfo Temper expertus. Summam illam facio , uc perfevcret Ugolinus , nee gravetur fervitio. Ncc . FLOKEKT. 201 Kfec quia non praeftetuf ante mercem precium languear animo; ociu , ferius, im muneratum ne- minerrt patitur curia. Quod ad Baccium adtincc , (i modeftia par eft ingenioj fibique non vulgo ferviec lyra , fruftum & ipfe fcret fervitii. Rofeio auterri ^ quern memoras , Populus Romanus au- duurtl farpe in fcena praebuit , numquam in ad- minidranda Rep. fidem : Jaudatus in theatre, ad comirium admiflTus non eft . Sed cfficium huic quoque non defiiturum, fi qua eft docilitate perfpe- itum niagis habeat , quid fe juvare poffic , quam alioS deleftare . Te amO| Landtne , memor anti- quae confuetudinis noftrae,& certe etiani prae- liantis iogenii tui , cujus laudator Temper invemus fum : ornamenta digoitatis noftrae nil mihi ade- illerunt de amicorum memoria Volo me , & meis fidenter omnibus, tic tuis, utaris, Papienfemque pro- pitis recognofcas. Infdicem crederem hanc meam felicitatem , fi quae dedit Deus cultoribus dolri nae, non efTenc mecum communia. Vale. (9) Andreas Cambiniut Florentine Landing audieof fuit , ut ipfemet in Comm. ad Dantif Comoed. C I. his verbis teftatur: Dante fa il pri- mo , cbe inveftigbgli alti fenfi dt Virgilio , dc y qua- It , perche nnlto prolijjo farebbe qut tl refer ire , io quanta portb il mto ingegno net terzo , e nel quar- to libra delle noftrc Difputazioni CamalJolejt ef- pre/fi ) e dicbiarai , il quale volume Andrea Cam" bini noftro difcepnlo traduffe in lingua Fioretttina . Vir expolitae Jiteraturae fuit . Hiftoriam enirn Francicam fcripfit , quae MS. in Mediceo-Lauren- liana Bibliotheca adfervatur. Hittoriam praeterea Originis, ac praecfara Turcarum facinora fedulo it , quae poft cjus obitum Bernard* Thi- lifpi 202 S P E C T M E H i Junftae cura Anno MDXXVIIII. lucem ad- 't Hieronymo Andrew eius filig nuncupata > in iuuic modum . Bernardo dl Fittppo di Giunta & Girolamo di Andre A Cambini- S. Quctndo lit buowt memoria di Andrea uoftro Padre, Girolamo honorando y non molti anni innan* fit cbe di quefta nit a partijjt ,per fuo piacere, co- me nimico ddlo ocio yfcriveva in lingua Tofcbinit Id Iftoria delta Origine de* Turcbi , ed Iwperio dellt Ottomanni , not piu uolte lo cnnfortammo ad figui* tarla , acciocbe , poi gli bxvejji dato fine ^ potejjimo ad utilita comune ftampzrla . Donde hi t o per It noftri conforti , o pur percbe coji bjvejji in animo di fare , quel tanto , come io mi penfo , ne fcrijje , che dalla naturagli fu conafio : dico dalla natura t percbe preuenuto dalla morte , non potette firivere gli ttltimi fatti del Principe di quella nations . So cbe non bifogna ridurui alia memoria la fama gin diuulgata dsllo incredtbile apparato nuovo dt quel Signore ad noftra dsjhuttone . D-Jjdcrando adunque cbe It Principi , 6- Rep. Chnjliane leggendo quc- fta biftoria conofcbtno It ptricolt , // quail ci fbpra* flanno , <& pofto fine alle loro dtfiordte , unitiji in- feme , pigltno le arnti iufte tontro al ntmtco tanto pntente del nnme Chrtfttano , alii giorni paflati ue la domandanjwo , e not per Cattsfjre al nojtro buon defiderto ce la concede ft i , & to/f tmprefla, non lit hauendn la bunna mrmorta di uoflro padre ad al~ chuno dedtcata y a uot la dedtchtamo, come a quel- lo , d cut piu Ji peruengono quejie faliebe , cbe ad al- iro buomo cbe fia. Vale. Tra- LITE RAT. FLO RENT. 205 Tradic luliuf Higer hanc eamdero publici m* risfaftam fuiflTca Benedttto lund* A. MDXXVIf. in cuius calce Ciceroni f librum De Amicitia , ab eodt-rn in Tufcum fermooem translatum, atque Antonio Mediceo miffum , Typographies adpofuic. E Latino pariter idiomate in Tufcurn tran- flulic libros XIII. Hiftoriarum Blondt ^^,quibus al~ terum addidic . Rebus hifce faflum eft, ut de eo honorificam mentioncm nonnulli fecerint , veluti cJMicbael Poccixntet in Cat. III. Flor. lulius N/ ger , qui perperam A. MDXXX. floruifife adfe- rir ; Itcobns Giiddius de Script non Ecclef. Ant. Franc. Doniuf in Bibliotheca, lo: Cinelliuf Part. XII. B bl. , & Gefherur in Epitome. (10) De eo nonnulla fuo loco proferemus. (n) De lo. Cjvalcante vide 3 quae diximus pag. 165. (12.) Confule Hi gr turn . (15) Vir fuit vividi ingenii , ediditque ma- gnum illud opus Geographicum Tufcis carmini- bus expreflfum , unde Ugolinuf Verinus de Illu- firatiooe Urbis Flor. cecinit: Carmine & Etrufco yinxit Berlingheruf orbem . Vide Poccictntium, & Nigrium L. C Ficinum in Epiftolis, Lombardellium in Fontibus Tufcis, lo- flam Simlerum in Epitome , Marium Crefcimbe* mum Libr. V. Hid. Vulgaris PoeTeos. (14) De Carolo Marfuppino loquemur in fc- cunda huiusoperis parte. Quod revera hi quioqiie memorati iuvenes , Landini difcipuli fuerint, argui- tur ex Codice Membranaceo in XII. exiftente in Bibliotheca Mediceo-Laurentiana Plut. LIV. N. IX. qui Benedict Coluccii Piftorienfis Decla- macionum librum conduce. Foil enim quinque De- 104 SPECIMEN JDecIamationes,quaein Gymnafio Mctrfilii Fidnt * qui eiusdem per id tempus Princeps confticutus fuerat > quae a Paulld Ant. Sodenno , ab fo. Ca* valcantffy* Eindaccio Ricafotano>si Francifio Ber- ItngberiQ luniore, a Curolo Marfuppmo pariter lu- niorehabitae funt , Marjiliuf Ficinuf ita rnemora- tos iuvenes adloquitur. = Hi opcimiadolefcentes pietatis officio iatisfecifle videntur. Reliqua fibt adfumant egregii Oratores , quibus ooftra Ci- vitas maxime pollet ; nam quid Donato J!ccici* iuolo facundius, quid Mdrco Parent? eruditius,, quid Rcnuccino gravius optaretur ? Barptotemaeur vero Scald) qui nupcr huic civitati ob facun- diam Civis adfcriptus eft j Lundinui clariflimus vates, vefterque fanftiflfimus praeceptor, Bernar. dus elegantiffiraus Rhetor , quanta admiratione di- gni funt ? Gentilem vero nulli imparem Arretii Epifcopatus ex noftra Urbe fecedere poftulavir. (15) Elogium ita legitur in Codice MS. Bi- biiothecae RJctArdiatute : Cbriftophori Ldndim de Prato veteri Eulogium in funere magnifici ac ge- nerofi Florentini Civis Nerei Capponi ad lohan- nem Canifianum Civeiri etiam Florentinum ,qui Nerius obiit die... MGCCCLVII. Incipit No ergo immerito tarn dart in funere czvif 9 Soll/cttaf pettuT , CAHISJANE , tuum I (16) Peregrinuf Alltus adolefcens acuriffiratis immaturo funere obiit* circa annum MGCCC- LVII I. Scripfit odas, & orationes plures; epifto- las itidenlg cum foluta , turn ligata orafione.F/- Qtnn dedir , uc in Epiftolis fu s ipfe oirnlinif M*/>*- jtliut ; & praecipue in Epiltola quadam Libri I. ex qua paret,quod aetace adhuc teoera pqlcher- rima carmioa cdidcrac, iacer r^iiqua vero quaedam in LITERAT. FLOREKT. 205 in Fid fit non (ecus ac in Cbrijtnphori noftn lau dem fudiflTe conftat In Bibliotheca Riccardunit N. Ill- Codex Chartaceus in IV. N. XVI. exftat, ubi hac cum Epiftola Carmen ad Cbrtftopborum Landtnum legitur, Nihil mihi optatius accidere potuit, Chrifto- fbnre fuaviflime, quam w mihi caufa oblata eflet tefti6candi amuns in te mei ; nam cum *s4nto- niuf Bxronciuf , iuvenis doftiflimus , quaedam tua de Her it laudibus carmina fuperioribus diebus ad me mififfet ; fane occafiom-m paftus , pro eo ac potui , cupide tuas laudes metro adgrefsus fum . Etfi enim id onus impar noftris vinbus cfle pu- tarem, benevolentiam tamen in te noftram ali- quid tibi gratum promere poffe.exirtimavi . Nam tanta e(l tua in omni litterarum genere excelien- tia , tanta dicendi fuavitaSj, tanta praeterea mo- rum probitas , ut non modo imperitus, fed ne Poeta quidem fummus tantarum laudum gloriam erudito carmine t-xae-quare poflVt . Quod quamvis jta fit , ego tamen,cum quia latus fcribendi cam- pus erat ,in quo non erudici modo , fed etiam mi- nus doH equos flfftere poffent, turn pro noftro lingulari in te amore, audax id onusfufcepi; nee minus, tametfi a parvo proficifcatur, id tibi gra- tiflimum fore confido. Qua quidem in re fiquid ob oraiionis paupertatem praetermilfum , aut minus eleganter pro tua dignitate diftum fuerit , id ao- ftrae iuventae inexpertae quidem condonabis. Ac- cipies igitur noftra carmina y quaecumque fine ,quae (i non a dolo , aut erudito f fideli tamen , ac be- nevolo, ad tuarum laudum gloriam edita funt. Vale. Quandoquidem longum cecinit viftura per aevuoi Carmina Calliope , quae ce radiancibus undis 20$ SPECIMEN Caftalii afperfit , placidis quoque cantibus aureS Parrbafiis, niveo compulfis peftioe chordis, Infudit , digno ne iam fraudens honore , Pro meritis placuit memorandas carmii e laudes Enumerate tuas , & magno condcre Olympo. Sunt tibi divitiae.non quas preciofa , nee aurum .Aut quas duxit opes Ephyre, feu Perfica tcllus, Sive os Phidiacum, feu iam quaefita Tyrannis Purpura nobilitet Sarrani fanguinis oftrum ; Sed quas divino defcendens vercice Pallas Excoluit , focioque fibi de fanguine virtus Virtus, qua miferis donum mortalibus ullum Grandius immenfi non praebet conditor orbs. Sola quidem nulli virtus eft fubdita forti , S't quamvis fortuna minax, votifque finiftra, Non timuic vafti ventis agitantibus iras Aequoris,& ouUo gavet in difcrimine mortis: Hanc nullus rapuit cafus, non tela , nee ignes, Nee lovis ira fc-ri , non fdevi horrenda Tyranni Perfidia , aut fratus labens a marg ne mundus i Sola quidem ftabilis virtus podeffio , Tola Felices potuit mortales reddere coelo: Hac iter ad Superos , 6c clari culmen Olympi Herculeis fiquis nicatur viribus ardens. Haec te ditavit; quamvis non iugera culti Magna fo!i,autaedes,autfulvum praebuit aurum; Sed pretio tecum longe eft maiore peraftum ; Ornatum nam te donis natura creavit , Quae fint in magnis animo cupienda modefto. Ingenui mores ,& purae mentis honeftas, Sunt tibi ,quae iuvenes reddunt anteomnia fama Infignes,celeri penna quaeintervolat urbes Nam faciles mores infudit luppiter, inde Perfecit probitas fincerae mentis honorem ; Di- FLO RE NT. 207 Divinum ingenium obliquo tibi limite tendens Sol dedit : & celeris , qui vcrtice temperat aflra , Mercurii eloquio donarunt fidera dulci, ( tur Haec labor,& Itudium.nec non quocunfta paran* Grande exercitium , ftudio pracftancius omni , Perfecit,potuitque novos iam promere cancus. Seu tu Biftonias atringis peftine chordas , Quae triplicem mulfere canem.quae pallida regna, Eumenidefque feras, Ditem ,Scygiaeque feveroS lunonis thalamos , placarunc carmine dulci ; Seu quas Dircaeus tecigic,cum faxa caooro Compulic ex (ilvis condenda in moenia pleftro . Nee noa maiorum cupido veftigia paflu Se^atus jtamdem fuavi fermone foluto Confequeris fummum clari Ciceroni* honorem ,' Hae func divitiae , haec generis de fanguine prifci Nobilicas, hisclara domus,non fplendida gr mm is, Non ebore, aut auro, fed iam virtute fuperbit . Haec Florencinae clarum te reddidit urbi , Atque humili potuit ce iam fecernere vulgo. Hactu per multasfamaceleberrimusurbcs(quam Reddens , in Joogum tendens tua nomina , num- Promeritura fitum ; fie Divum neftare tamdeni Afperfura rapido potent tc rcdderc coelo. . XVII. AD Annum interim MCCCCLIX. Cbriftopborus devenerat, cum iu- venilibus nugis iam penitus refraena- tis, Lucretiam Albert i F.EduardiN. A/~ 7 o3 SPECIMEN tert/amGbi arftiflimoconiugii vincu- lo copula vit (0 . Plures ex ea fufccpit liberos , Beatricem fcilicet , quae pa- ternamhereditatemA.MCCCCCiV. adivit (2) , Elifabethom , Petrum (3) , Tbaddaeum ^ , Lauram Cs) , Alber~ turn (6) , & Bernarclum (7) denique, quorum nemo, ut faepius accidie, clariflimi parentisdoclnnam,& glo- riam aemulatus eft, qui cum inte* rim in publico Florentino Atheneo laudariffime profiteretur , eius fama exiguis Iraliae finibus conrflari rni- nime potuit ( 8 ) . Etenim ad ipfos quoque Germanos, Lufitanos, An- glofque , devenir, qui filios adole- .fcentes eius tutelae tradere volue- runt, ut Latinis litteris a Cbriftopbo* YO noftro , Graecis a Demetrio Chal- cwondyla , & Philofophicis doftri- nis a Marjllto Ficino^ praeftantifli- mis viris, inftituerentur j eafque de- in- ^^ FLOREHT. 209 idde in Germaniam , & trans Al- pes, inferrent, ficuti loanntm Strae- h/erum (9) I. C. Suevici feeder is triumvirum, & Reuc/tnttw, feciffe, certis indiciis manifeftum , explo- ratumque eft < 10 ) . Quapropter Dto* xyjius natione Gcrmanus (n), "/.- lielmus Gtocinus genre BrirannasC 12 ), Thomas Lmacer ( J 3), Artut Lufiranus , vulgo Arias Bavbofa 04) , & denique Lu iovicus Tenjna ^5), eiusdem natio* DIS nobiliflfimo genere fatus,Flo- rentiam demigrarunr, ur praeclaris Iirtcris fub tantis ducibus imbue- renrur. (i) In public's libris rcflrae tJrbis , vulgo Le No'tjfcaziont dictis B. I. P. XXXVl fub di XXVIII. Fcbruani MCCCJCLIX apparec : Chri- Jlophtnut Bartolnmei Landini de Prato veteri con~ futntvit Matrtmontum cum Domina Lucretia ejut tJxnre , & Fili a oltm Alberii Adovardt de Al- bert is } non funl qutdraginta dtef flapfi , 6* pf? exm debet adbuc reaper? in dntem Flortnos qutn* gentos tredectm , ^* fbltdof fex ad durum. In Ar* chivo , loco di&o i Vreftanzoni , eX libro ptrmura- tiooum peCudiac Montis apparet , ad A. MCCCG* O LIX.: SPEC/MEN LIX. : Monet Lucretia d't Alberto di Adovctrdd dtllt isflberti A/W/V di M. Crijtofono Landtni . Chriftophorus in fua bonorum conceftatione , quae in l/bris Magiftratus Decimarum legitur,ira ha- bet: Criufcjja in Dote Fiorini Jettecento trediit di Madonna Lucrezia di Alberto di Adovtrdo dcgli Albertt mill Donna ,&c. (l) In ArchiepifcopatuFlorentino legitur hu- iusmodi hcfeditatis capta poffertlo . (3) Vetrut onus eft MCCCCLXXV. uc ex quadam Genealogia , Lundmorum gentem reprae- fcntante j apud Everardum Ambrojjunt colli^itur. (4) A Rep. Flor. proteftatus eft A. MD11I. vid. Dcliberat. DD. , fub eodem anno . (5) Laura oritur MCCCCLXV Huius men- tio occurrit in Jibris Permuiationiim pecuniae Montis A. MCCCCLXVII. P. V Ex Archivo Publico fub die XIII. Martii MCCCCLXV 7 !!. habctur: Doming Bartholomew Fieri lacobt Bonji. gltoli )& Uxor Ser Francifct Nicoltnt D^ffi crcdi^ trix ut fupra in Florenof 175. difli crtdnt Mon- tis , quibut fuprct diCium creditum permutaVtt in comune Florentine in quarto pro precioFlor. 45. 5. ad dttndof in contum ad rationem Flor. 23. per centum per fjciendtm dotem Lturae per prtmo , Franctfcae per fccundo nowtne , Filtiie Domini Cbrtjlophori Bartolomet Landini ,& Dnmttue Lu- crettae eius Vxorif , d" Ftliae Albertt Ad^utrdi de sflbcrttr, natue XX/7. A$rilis MCCCLLXV. & A XK (6) Ugoljnuf Verinus noflri difcipulns , bertt , Cbnjlofhvri Landtni F. funus , pe ti carmine profequiuus tft . MS. inter eius Elegos in FLOREHT. 211 in Bibliocheca Lauren tiana PL, XXXV. Cod. XXIV. cum hoc ticulo : Euhgiuin in Albertunt Cbriftopbort Landini F. ErgOy Tff infjntem yit?c vot nunc fata pudebit 9 Ante diem rapuit livida Parca niwis? Nondum Luna fuum rurfuf compleverat orbem , Viderat ant nitidof aurea fratrii equor . Vix lucem afpicienf cum matrif ab ubere raptuf 9 Cogent ( infandum ) funera acerb a dare ; frofuit heu nufquam fanfli tibi cura parentif , Dum prece foil ici tat in tua verba Deof . (7) Bernarduf y Ac quo fuTedeincepS agemus, lucem adfpexic A MCCCCLXXVII. In Magno Confilio Reipublicae Flor. adfcriptus fuit Ann. MCCCCXCIV. , Pricr A. MDXXVI., Vexilli- fer Societatis MDXXXI. In Oppido Florentinae ditionis percelebri , vulgodi&o Scarparia , hoc eo- dem anno vicariatum gefTit . In publicis enim aedibus illius Opp'di , eius ftcmma incifum iofpi- citur, cum hac Epigraphc* BERNARDO DI CRISTOFANO LANDINI v. 1531. A.MDXXXII. Mariam Alexandri Francifti Je Cacctnit connubio fibi iunxit , ex eaque filiam un^m habuit , quae deinde cum cuidam ex Za* cbariae familia nupfiflet , (tenlis vixic . Obiit Bcr- nardus MGCCCXLI. O z Bar. SPECIMEN: (8) Barptohmaeur Fontiuf de noftro ita mentionem facie in fuis Anoalibus , fub A MCCCCLXV. Hit temportbus doftrin* , /&A-/y?o/)/6orft/ Landtnum prae- ceprorem praelegentem Horjttuw 9 & Ciceronem . Inter opufcula Henrici Bebelis Argcntinae MDIX. excufa , exftat Epiftola,& Elegia ad huncS/r^ CaJJelti , Geifligenfis Sa- cerdons, protulit . (10^ De Rfuclini meritis pauca adnorabo, cum fatis baec pervulgflta hdbeantur in ipPus Vita ab Henr/co Maio impreflTa A. MDCLXXXVII. ex Joanne Brukardo in Jibro de loanne ReucHno , & Rodntfo dgricola bonarum litterarum in Germana cxeuntefaeculo XV. inftauratoribus impreflo Wol- f mbuttel MDCCXIV. & ex Georgio Pflngero in lac > loannif Capnionify & - rafmi LITERAT. FLORENT. 213 rafmi Roterod. Argent. MDCV. Scbaftianuf Mun- fteruf in fuae Grammaticae Ebraicae Epiftola De- dicatona aic = Primus omnium qui nojiro aevo co- lere , 6* tUntjre cocpit Ebraicum linguam , futt dnfttjjimiif ftlartinuf Simon in Orac. de Io. Capntone Phor- cenfi p. LIX. Mftrtinus Crujfuf in csfnnalium Sue- vtcorum Dode. III. lib. IX. cap. V EC qui in e- rarrandis. rebus memorabilibus Reucblini fedulam operam navavjr , 7o. Henricuf Matm in vira Io. RevMni, Durlaci , A. MDCLXXXVII. edit* p. VI. feg- & CXL. feg. Quibus addendus Vir Cla- ri(Timus Frid. Otto Menckeniut in fuo de Angela folttiano Commentario p. LXXXV. ex quo haec plura defumf) . His adde progtamrna Academiae Tubingenfis,fcriptum in funere Chrtftofbort Rett- flfni, Theologiae Profeflbris Tubingenfis , qui Atavum habuit hunc ipfum Diony/ium . Ei Ji- bros binos , quorum alter Rudimenta Linguae Ebraicae , alter Lexicon Pforzbemti infcriptus eft , amoris ergo nuncupavit loannef Frater. II- jius crga fe animuru cxpertus eft vere fraternum, cum- LITER/IT. FLORENT. 215 fumque ,utpote aetate multo fe proveHorem , ftu- diorum fuorum moderatorem habuit. Is eum ad- modurn iuvcnem,ut excolendae do&rinae caufifa Italicum iter fufciperet , induxit.eique icineris co- mitem loatwem Strachlsrum \. V. D-adiunxit , cu- ius tutelae Dionyjii inftitucionem commendari pof. fe noverac. Itaque Florentiam conceffere , & per incegrum biennium Georgti Vefyuccii hofpitio u(i func. Praeceptores , quorum congreflus fedulo frequentabant , ei fuerunc Marfiltus Ftcinuf , Cbrtjiophoruf Landtnus , Demetrtttf Cbalcocondy l& . Haec ipfe teftatur lounnes Reuclinuf Cub fine lib. I. RuJ. Ebraic. & qui proferc ilia , lo: Henr. M*iur Jib- C. p CXLI. HIS ducibus lite- ris diligentidlme incubuic & laudaciflimos in iis- dem progreUus fecit . Valemuf omnet rette^ inquir, Jo. Straebleruf in EpiftoJa ad lo. Reucltnum , quae legicur lib. I. Epift. III. Vir. ad lo. Reucl. D/o. n-yj^wj- profefto bene ftudet ; fe non poenitebit im~ pendiorum , certo fcio : nullis eget c itlcaribut , ta~ men Italtam amare non vult ^fetnper autem plus cu- peret vivere in Ccrmnnict . Denique Perpuccii, Chri. Jlopbnrt Landint , & Lippi Collenfif , praeceprorum Diony/ii honorifica fie mentio a lo. Strneblero in Ep. ad lo. Reuclinum lib. I. Epift. III. Vir. ad eum confcriprarum . (iz) Guilielmur Grocinut , natione Britannus, multiplier! eruditione ditatus maxime excelluit , & Graecam Latinamque liceraturam publice Oxonii profcfTus eft . Poeta quoque non contemnendus, & omni genere clegantiorum licerarum oroacus. Diverfae Epiftolae eius ad erudites , ad Erafmum in- primis,adhuc excanc. Primis in Britannia Grae- cae, Latioaeque linguae rudimeocis imbutus , per O 4 fa. 216 SPECIMEN Italiam iter fufcepit , & Florentiae ftudiomm omnium altrice confedie . Docun ilia aetate tite- ras Latinas Lundinus nutter ,Graecas aurern Poli- itanut , & Demetrius Cbalcocondyter , quorum prae- cepta duorum an-norum fpatio totis viribas hau- fu. Quod revera hac de re Florentiam venent , fidern facie & Guiltelmus Laitmerits in Ep. ad Def. Erafwum , obvia in Efiflolrf Erajmt , edit. Lugdun. p CCXCIV. Antonius \tfodtus in Athen. Oxonk. T. I p. XIII. qui multa de Groctnnme- morat ,& Samuel KN.IGHT in The Life of lohn Colet p XXIV. (t) G. Libus Elog. quorumdam Anglorum p. XCI. (ig) Thorn a f Linctcer^ Canmariae natus , Gro* cini ferme aequalis , a Defiderio Erafmo in Ctcero* titano p. LXXXIII. Vir undequaque doftiflfimus vocitatur ; & optimus Grarnmaticus, elegans Poe- ta , Rhetor difertus , Medicorum Phoenix ab lo. Ptt/eo in ReJatione Hidoricorum de Rebuf Angl feu de ///. Angliiie Sc*tptortbus nuncupatur. Et profefto multum pro Literaria Rep. Jabora- vit ; fcnpfH enim De Jlruftura Lattnt Sevmvntf Jib. Vi. Grammaticcs Aaglicae rudimenta , Epi- ftolarum Carminurnque libros, Galennnt inre* grum, Sphaeramque Procli Latine reddidit . Fuit & in interpretando adeo felix , uc refte P Da- ttielf Huetto de Claris Interprettbus , nemo iJIo xnaiorem orationis nitorern,6c cafticatem , ad in terpretationes contulenc . In Italiam cum ipfo Croctno veniflTe fubfpicacur MenckenJut p. LXXXI. n. f. uc Graecis Latinifqueliceris melius imbuere* tur , doftiffimorum illius aevi virorum congref- fus frequentando , ut videre eft apud Gutl. Lati- merum in Epiftola ad Dejid. rafoum* Pa^um Jo- LITERAT. FLOREHT. 217 lovittm in Elogtif Dottorum Virnrum cap. VI. p. CVIil. Ant Woodiot 1. c. p. XVII. Sam. Knight 1. c n. (u) G. Lilcum I. c. p. XCV1I. P. Baeltum in Did. Htjl. T. II. p. MDCCXVIII. 7/ico^w Gaddium DC Script, non Ecc. T I. p. CCLXXVIII. Jo. BaUeum in Catal. Script. III. Matorif Britanniae lo Cbekum Dff Pronunt. Gre c ct y Tbomam Fullerum in the Wort bitf of England . (14) Anus Lufitanur ncbiliflimus Lufuaniac vir fuit , Aveiro , Portugalliae oppido , natus, Rhetorices in Salmancicenfi Academia Profeflbr, Poeca etiam nobilis claruit . Huius in Aratoris Presbyter! Poema de Apoftolorum geftis am- plitfimus Commencarius, de Profodia opufcu- lum , 6c aliud Epometrin infcriptum , cum Epi- grammacum, feu operum poeticorucn libello a Lufitanis maximo in precio habcntur , de quibus agit NicoljuF Antoniuf in Bibliotb. Hifp. T. I. p CXXXII. Is in Salmanticenfi Gymnafio lice- rarum primordia primum viriliter haufit, & de- inde fublimions acquirendae doclrinae caufa Flo- rentiam petiic , tefte lo. Bapiifla Gyraldo Dial. II. de Poe'tif fitorum temporum p. m DLV. & Nif. jfntonto lib. cic. ubi per aliquot ann. s Grarcae , Latinaeque linguae cognitionem accepit , talef- que brevi progreffus fecit, ut reverfus Salmanti- cam, ftatim docendae eloquentiae , & tarn Grae- cae, quam Latinae, linguae, munus publicum obtinuerit . (15) Ludovicus Tenjtra , & ipfe Lufitanus, vir nobili genere natus , & praeclare doftus, fed nullis, quod conftet , fcript'S ediiis clarus . Is ftu- diorum caufa patria egredus in Italiam fe con* tulic, 6c Fiorenciae comoioracus eit^ uc elegan- cio- 2J 8 SPECIMEN tloribus & ipfemet literis inftir ueretur . Vid. G/V<*/. gfrM Dial. II. ^f /'oef. fuor. Temp. p. DLV- vid. tSfng. Polttjanum lib. X. Ep. I. lottnnt IDVI& flirao Regi PortugalJiae infcripu , necnon II & 111. e* iusdem libri Jiteras- $. XVIII. INcredibili omnium, qui litreras amabant, plaufu ac venera- tione cum exceptum fe undi- que Landinus animadverteret , ut rci publicae co magis prodeiret, animum curamque inrendit. Ece- nim inter praeftantiflimas virtures, quae tantam ei nominis claritatem adtulerunt, prirno fe loco admiran- da nobis fefe offert infignis ilia 1m- guarum eruditiflimarutn peritia. E- tenim ficut patrii fermonis Errufci cognitione adprjme fuit imbutusf ) , & quicquid Latii nitoris, & an- tiquae dignitatis eft, id omne ad ftuporem pofteritatis adfecucus ^ fuit LITERAT. FLOREKT. fuit feliciflime: ita etiam , fi eius fcriptis fides habenda eft, baud levem Ebraicae linguae cognitionem hau- fifle credibile eft . Hac infigni lingua- rum peritia faftum eft, uc Graeci, Latinique fermonis thefauros excu- terec , fingulos diuturni aevi fordi- bus purgaret, obfcuritare deforma- tos priftmae luci nobilitatique red- derer, mutilates expleret . In illis vero jlluftrandis tanta illi felicitas contigit,utcommuni eruditorum iu- dicio ipfi fplendidum Summi Inter- pretis, & Illuftratoris , nomen vul* go tribueretur (4) . Quod negotii ut laudabiliter exfequeretur , legem hanc fibi fanxit,ut quoad fieri pof- fet, a primis annis, in Scriptoruoi rnente , fenfuque verborum, exafte inveftigando , eoque concinna, & eleganri oratione exponendo laboris plurimum, & induftriae ponerec. (i) Fran* SPECIMEN (1) Frxncifti Petrctr(.h*e$<.'imata publice ex pofuit , ut inferius adparcbit; & divinuoi Daunt Pcema eleganter edifferuit . (2) Vide quae dixi , ubi de cius primis ftu- diis (upra diflerui . (3) Si confulantur profe&o ampliflima eius Commentaria , animadvertemus interpretaciombus Ebraicis refcrtas eflfe . Dc-inde habemus c-x fu- pra adlata lottnnh Carolt Epiftola nu 'cupatoria , fe capropter facrum illud opus Cbrt/jopboro nun- cupafife , quod nov (Tct eum maximo ftudio to- tifque vir bus facras litteras difcere coepiflfe , quas ut faciliusperciperec, veluti ingeniofidimum Ebrai- cam linguam didicifle mihi perfuadeo. (4) Inter Glares Grammaticos laudatur a Fr/V. Otth. Menckenio in vita Ang. Pol. p. CCXLVII. lit. Cc) ab Ugolino Verino De IHuftratione Urbis Florentiae , 6c in Elegia MS. in Bibliotheca Ma. gliabechiana Cupra adlata p. 176 Vide etiam Paul- lum lovium in vita Leonis X. To. Tritemtum De Scriptonbuf Eccl. N. DCCCXCFf/7. Hieronymum Ghillinium in Theatro Vir. Illuftr. Ctnelhum in Hi- ftor. Lirerar. FJor. MS. in B>bl Magltabtch vt-r* bo Cbriftopborus Landinuf , aliosquc quamplures . $. XIX- VIrgi/ii itaque carmina , quae vi- tiara , hominum incuria , fqual- lebant inBibliothecarum forulis,ad pnftinum nitorem reduxit , Noraf- LITE RAT. FLO KENT, ^^l quear!iecir,quae divinam vatis men- tern mirifice patefacerent Laborem hunc fuuni Petro Mediceo adolefcenti Magni Laurent it F. mi fir, qui utopri- mis difciplinis imbueretur, fub An~ gelt Potitiani aufpiciis, vehementer diligenrerque curavic (i) . Etenim iu operis huiufce Prooemio laudes, ac eius Maiorum in lireratos vi- ros merita, profert,& deniqne ///- Hani fratris rniferandum exitium in barbara ilia ac omnium fceJera- tiffima Patfioruw coniuratione com- memorat, in qua Magndnimut Lau- rentius liber ftriflos enfes evafic. Sed deploranda Hiftoria ab Ange- lo Politiano defcripta atque edita fuic M. Verum ut ad rem meam, ex qua difcefli, revertar, P. Virgilii inrerprerationes ira profequitur ,uc Sewn Scholia feorfim a fuis in Co- dice ddcnbamur ; cum vero ad AEnei- SPECIMEN. AEneidos volumen devenit ea quo- que,quae Donati funt,in compen- dium redafta, atque per epitomen defcripta , eius nomine inferenda curaverit (3). Verumceteris omnibus praetermiflis, quae GrammaticiRhe- torifque partes efle viderentur,& a plurimis iisdem'que doftiflimis vi- ris confcriptae eflent, eos tantum fenfus,quos tanti ingenii fublimitas mirificis figmentis per earn, quam Graeci allegoriam nominanr, penitus abdidic, atque pulcherrimis integu- mentis operuit,fibi pro viribusde- clarandos delegit(4)- (i) Maxime Laurenttnm lauJat Ch 9 eo quod Petrum fiiium Angeli Pnlttuni curae commendarit . Icaenim inqmc in fi^e Pro- oemii , Virgilii interpretatiooi praemilti . Sed Aicef , qitorfum h*ec in proocmtt angujiiif intru- dif , a-tquc tnculcjf , quxe vix longiirt htffortit f*~ tit pro dignitatc explicjri pvflent ? Hcmpe , ut in- telltgas , vnlu'fle me , nnn externtf , led dnmefticts e xemplif hvrttiri Te , ut ejJem vn , qu* Pjrenr Tun* )p cr genr , iiftem vtnutthur ai tandem nomt nit gloriam per venires j praefirtim cum tile , tarn cxa* LITERAL FLOREKT. 22$ curit ac dtligentia opcram pmper dederit , nequa ex btf rebus , qtttbur bonaf omnef artet fa- ctltuf acqmrimus )Ttbt deeflet . Plurtma Junt y quae in tllo admirer; fed tllud prae ceterif , quod tn If- berts tducandtt indulgentiorir quidem Parenttt , opttwi vero ac fapientijjimt fetnpcr , fum ledulttatc officitim complement . In Te vero tn* y atque eru iiendo , qut i umquitrn ornijit $ qu*mvts tpTe per fe quottdie ctdmnneret y prje. ctperet ) ac lubcret y tamen cumfciret quanti eflet 9 ne d Prdcctptorif Lit ere umqitJm difcederet , ex omnt bnminum doflorum copia Angelum Pulttianum elegit , virum multa ac Vttria doflrina erudttum , Poptjm vero egregium , egrtgiumque Oratorem , ac Jeniqtie totiuf antiquitattf diligentem perfcrutato* rem , cut puertlem aetatem tuam , ^ optima mori- buf fingendam , & optimit ambus , ftf difciphnif excolcndsm traderet. (2) De dirailfaa Patfiit caedeMediceis Prin- cipibus Laurent io , & Inliano , inlata A. MGCCC- LXXVIIL vix ell Scriptorum Florentinorum imus , qui non ampliflime mentionem faciat . Ac omnium primus rei tam nefarie geftae Hi- ftoriam elegant! commentario ad porteros tranf- mifit Politianut ', quippequi atrociflfimae Imiuscon- iuracionis initia aeque, atque exitum funertifli- mum fpeftavit. Ita vero Landinuf Hiftoriam illam Tragicam profequitur in Praefatione Commen- tarii ad t^trgilium : Dibit , funvijjtme Petre , hoc in loco rogctnti mtbi veniam ,fibtirbctrictim ilUm,&r omnium fceter^tifftmam ac fine exemplo coniuratto- nem Jilentio prttcterierim : qua in ternplo murmnreo inter facra folemnin , & fulianus Prater faevijl Jvne trucidatHS , (^ i$fi Laurencius inter ftrittot 9 <*> SPECIMEN & undiquc cum -pet enter gladios , tdm iam cafe* rus , HA elapfut ejt , ut non bumano, fed divine an. xilio , & fox animi praejtantia , quae audACtfli* mum quemqtte terrere poterat ^de manu tntmicoruw ereptus videatur . Qujtmobrem cum feeler a itjfimt bo* miner y quod nefarie mente concepentnt dolts perji- cere nequirent , id armis ftittim aggrejfi funt , (ire. (5) Ita ad hanc rem I.e. : Quite quidemcum. nor, (t vix paucis pauca } anullo autem omnta /- terpretatct videremuf , 6- en tam?n , qute interpre- ted A ejjeat y inter ft? dtjfidsre , ad Ctilcem perfequt ; itctque in tertio etc quarto M ft r Arum Cani^ldulen- Jium Difputationum libra, rem univerfttm perpetuo interpretation}! tenore profecuti eflcmuf ; id tn- frimis praeftandum curavimus , it a ut cunfta pro* cederent , & nibil ex confequeniibur itf , quae prtuf ditto, fuerint , pugntre videutur . Verum quantum in bit meif lucubrationibuf profecertm dofiorum virornm iu.iicio reliqut . Laborum tamen me or urn ^ quum Pjrentif tut Laurentii , viri plurtmif Itlle- ris , ac vtria do ft sin t excellent if , & tngenio a cerrimo praediti , iudicio eof approbates fenji y me numquam poenitebit . (4; Epiftolam cicatam Inrerpretarioni Virgi- lianae praemiflTam ica claudit : Sed de fen fa tlln /' terno quid eg^ tudicar;m , a nobif in duobuf ulttmif librif , qut fub titulo Carnal dulenfium Difputationum in luctm venerunt pro viribuf ingenii , ut p*uh [u- fra diximur , defoonjtrxtum eft. Quot Itbrof cum edtdtffent r^girunt me amid tui , ut Dantis quo- que Florennnt y qui M^ronern in fuo Polutnine du- cem (cquitur , eastern profecju^rer allegories', ettidt qutque \n Fiacci Horani ztr>lu fcripta effent % fuae operae non mediocre pretium futurum duxir t fi fapentiam huius Po^tae in rebus ipfis. inveniendis ^ & rDirificumu confilium atque artificium in fin- gulis difponendis, atque ornandis y in proparulo collocaret CO . Hae qu.dem diuturni laboris lucubratio- nes dicatae fuerunt Guidoni Feltrio Magoi Fndwici Urkinatum Principis Filio t cui Quaeftionts Camaldu- lenfes, ut tnferius oftendemus , an- tea dicaverat v eo quod Lyricum Ho- ratti carmen ad iuvenile ingenium LITER 4T. FLOREKT. 227 excitandum , & ad linguam expo- liendam, atque exornandam, valere plurimum animadverteret ( 2 ). Ma- ximo doftorum omnium plaufu ex- ceptus fait huiufmodi labor, & in eius laudem Angelus Politianus con- cinnam elcgantemque Odem con- texuit, quae ideo in fronte operis imprefla legirur (3). (i) Haec de huiufraodi labore fuo tradit in Epiftola Dedicaroria ad Guidonem Fcltrium. Xluper autem cum Q_Horatii Flacci volumina. tit MJnibur efient , ac propterea dtligcntiuf fingula. in- lucre r , & fimul , quae in ilium ab Acrone, Por- phyrioneque , dottijjimit Hits quidem vtrts , ($ Grammaticts non contemnendis ) fcripta cfient fae- fius repeterem , noftrae operae baud mediocre pre- ttum futurum duxt ' t Jt Japientiatn butuf Poetae in rebut ipfir inveniendtf , <& mirificum con/ilium atqu* (tnifictum injingulis difponendtf , ettque or. tiandir y pro viribut apertrem , ac p oflremo verbo- rum vim , atque variaf notionef , edocerem . (i) lea pergit in Epiftola Dedicatoria : Quas quidem lucubraciones noftras, quo pocKTimum conferam , quam in earn domum , cui propcer plurima Parencis io me Tui merita , omnia de bere noo ignoro? Elegi autem Te potiffimum , illuftriffime Cuido; quoniam Horatii volumina i arcificio coofcripca func , modo re P z incel* SPECIMEN. inrelligamur , wt e'ms lyricum carmen ad iu- venile ingenmm exdtandum , 6c ad linguam ex- poliendam , atque ornandam vehementer Te iu- vare poflu ; Sermones , & Epiftolas ad mentes humanas omni labe purgandas & opt'mis mori- bus informandas , non tanrum valere mtelligatur, fed etiam roultorum Philofophorura libros doftrU na quidem exaequent . (3) Sequens Jyricum carmen videre eft in prima pagma memoraii opt-ns in bunc modum . AD HORATIVM FLACCVM ODE DICOLOS TETRASTROPHOS ANGEH POLITIANI. V ates Threicio blandior Orpheo , Seu mail? fidibus fiftcre Jubricos Amnes, feu tremulo duccre pollicc Ipfis cum Jatebris feras . Vates Aeolii peftoris arbiter, Qiii princeps Latiam folicicas Cheiin, Ncc fegms titulos addere noxios Nigro carmine frontibus. Qiiis Te a barbarica compede vindicat.? Quis frontis nebulam difpulit , & ficu Deterfo reftituit choris, Curara iwvenem cute ? O quam nuper eras nubilus, & malo Obduclus fenio, quam nitidos ardens Nunc vultus referes, dofta fragrantibus Cinftus tempera floribus. Talem purpureis reddere folibus Laetum pube nova port gelidas nivei Serpentem , po(hi$ exfuviis folec Vcrni temperies poli, Talem LlTERAT. FLOREKf. 229 Talem Te choreis reddidic , & Lyrae, Landinus veterum Kmdibus aemulus? Quails Tu folituS Tibur ad uvidum Blaodam cendere barbicon . Kunc Te deliciis, nunc decec & lev! Lafcivire ioco , niinc puerilibus Infertutti thyafis , auc fide garrula , Inter ludere Virgines. Hoc carmen incer P oliiiant opera non repericur. TAntis igitur diturni laboris lu- cubration! bus Grammaticos Europae clariflimos ftuporc defixit; tanra enim in iis linguarum, do* ftrinarumque pcritia emicat, ut de- fiderari ab erudito nihil amplius poflic. Quapropter Latino eloquio pro viribus expolito , Tufcumfer- monem, qui Civium incuria, arquc ignavia, valde prociderat, ad nito- rem pnftinum reftituere animum curamque intendit, & A. circiter MCCCCLX. Orationem inaugura- 1cm publicc habuit, in qua Gives P 3 fuos n o SPECJMEK fuos , ut ad id praeftandum toto anirno incumberent, hortatus eft, maiorum noftrorum, Dontis fcilicer, lo. Boccaccn , francifci Petvorckae , Leotiardi Anetini , Leonis Baptiftae Alberti , pro Rep. literaria prae- clare gefta recenfendo. Quod ut fa- cilius adfequeretur, Tufca Fran- cifci Pctrarchae carmina audiroribus fuis enucleanda fibi propofuit (0. (i) In Bibliot. Srrozziana eXtat Codex Chart, in IV. in quo variae orationes continentur, in pri- mifque. Oratione ftttttt per M efier Criftofa no Landino Quando comituib a leggiere in Studio i Sonetti fit MeJJer Francefco Petrarcha . Incip'tt Saranno per awentura ahunt preftantijjimi Crttadini , / quuli perfutdcranno , o 4i gid Jjno ad or a /' anno perfuafo , queftit mitt imp re fa dt volerc in Jf celeberrimo Gtnnafio y & nobilhato Studio , in tanto numero , dove moltt dotti Jt ri- trovtiao , leggere il Poema di Francefco Petrar cha , ejjere pifi tofto di riprenfione , che di lattdc degna , fiim indojj forfe , che qttefto medejimo iem- fo pn\ utilmentc nell* iniie/ligazinne , o delle Let- line , o delle Greeks lettere Jpendtr Jt pitefle , ft- rati credo in tale oppinione , perch? ditbttano l& lingua. Toft-ana non effer ne con abondunte , ne ft , con Id quale I 3 nitre ^ e dvgne cofe , e buo. tiff LITER4T. FLORE'NT. 231 He , cbf neW altre buone anz.i Jj convengono , e le f entente di molti acutijjimi , e quttfi dtvini ingc- gni fprimer Ji pojjvno . Poft lo. Boccatcii laudes , qui Florentinam elocutionem expoltvic plurimum, ita fequitur. E ne no fir i tempi avetc auto Lio- nardo Aretino , <&* alquanti altri , e qttah per non cnncitare loro invidit , nan nominerb . Met btiomo , c he pin indufiria abbia meffb in ampliarc quefta lingua , cbe Batifta AJberti , ccrto credo , cbe nejjuno Jt trovi : leggete prisgho i foot llbri , & molti , 6* di varie cofs compofti : attendete con quanta induftritt ognt & elegantia , compofaione , & degnitt , the appreffo i La tint Jj trovct , Jt fit ingegniitto a not trasferire ; & Matteo Palmieri ne fuoi Dialogbi pub non folttmentc -per lit gravitd delle fentenzie , ma per ordtnata. difpnjizione , ^* per ornattt , & florid* elocutions , ritenere gli au- dttort : ne j? da ftimare poro Buonaccorfo da MOM- lewagnio in quelle canzoni , Iff qttali in laude dt ittftttia per anticba confuttudine a ttttti e Magi- flrati delta Cittd ft fanno , ec. = Et rurfus , comme- moratis in Poefi meritis Dantis , & Pecrarchae, Scrijje verfi Lionardo gid detto , el quale bench forfe non ademptejle ogni leggiadria , pur perch? di dottrina e d* arte , fi vede pieniflimo , gtouerd fiii a chi vorrd eflere elegante , cbe mnlti altri , c be tra cnrpi anno prodotto , e quali forfe nella. prima vifta , percbe anno ahuna. dignita di colo- ri , dtlettano chi gli vede , ma fubito dipoi percbZ fon Janz.a nervi , fanza natural fugo , fanza pro* forztone di membrt , paiono t tjicht , dallct naturst laCctdti , o moftri con difiguaglianza. di msmbri frodotti . Ha fcritto Battifta Aiberti ^- EC logbe , & Elsgie tali 3 chs in quell e .rnol to bsns oflerva } e P 4 j>- SPECIMEN i coflumi , & in qutfto e maravigltofb ad rt? y anzt qua/i diptttgtre tuitt git affetti , perturhationt antittonf. H<* Jcrttto Lionardo detto, non -foUmente in queftt noftri ujjtatt d* un- did JtlUbe , mA verfi fapbtci , & eroici , // qtialc perch? e buow) acnttjfiwo , 6* pietto dt leggtiidria , h* comrnlim?nte potuto tutti gli orntmtntt , 6* co- lori , e qn*li ne Ldtini verjt y in (be lui e eccel- lentijftmo , pote nella nojira lingua trttfertrc , ec. Probat denique , neminem poflfe cvadere in Tu- fcaoico fermooe excellentem , nifi prius Latinis litceris imbutus fueric . Ad hanc rem faciunt ea , quae ipfemer tra- dit in Incerpretatione Carm. Horatii lib. II. p. LXXV. ode, Nolis longa , ubi de rifu in commu- ne agit : Incerpretabar olim noftri Petrarchae ele- gias , lyricofque , quibus Lauram canit ', aderanc- que adverfarii , qui Lauram fuiflfe ne^arenc, afsererentque not) illo nomine puellam a ir ama- cam inceJligi, fed aliud allegorice ibi latere- Ro- gabam , quidnam illud effet , & ut id me doce* rent, fummis precibus contendebam . Illi aurem magnum profeclo id effe , fed tamen quid fie ne- fcire fatebantur. Hie ego ridiculi occafionem non praerermifi , fed in maxima auditorum frequen- tia , vefuti convilus , & pudore conturbatus. Ma)o, inquam , ingenue fatendo infcitiam meam a vobis accufari , quam ioique defendendo pervi- caciam damnari . Duo funt quae adverfarii mei proferunc , Alrerum, non fuiflfe mulierem Law ram , quod ego adhuc non do. Alrerum , quod ego ita liberaliter eis concede, ur etiam fi quis illos mendaces in mdicium vocr t , vadimoniumque fa- cere cogat, vadem me praeftare decrcverim . At- que LITE RAT. FLO RENT. gut hie cum veluti pudore impedirus dubitabun- dus aliquanculum fubfifterem; & illi viftona ge. ftientcs iovicem fe intueri , ahofque circumfpi- ciendo meaeconfeflion'S ccftcs cicare, quodam nutu, vidercnturj atque tota iam fchola auribus ercbs quid di&urus elfem exfpe&arcr ; tune ego profe- quens , Aiunt , inquam , quid fibi Poeca in Laurel velit , fc plane nefcire, quod ego ita utraque ma- nu do, ut iure me iurando obftringam, ut nifi hoc vreriflimum fit, nihil fie umquam futurum verum . Rific tota fchola , cum diftum falfum fuerit , & illi ambiguitate orationis ad contrarium exit urn ; quam pucabant , decepci duccrcncur. $ XXII. VErum non rigid! tantum Grara- matici partes geflic Landinus , verum & Oratoris quoque mu- nus honorificentiflimc obivitC 1 ), uc ex eius oracionibus dcprchcnde- re facile poflumus, in quibus ha- bes gravitatem orationis roira qua- darn lenitate temperatam . Nunc t prout res pofcit , altius extollere fermonem videas, nunc demitrere fc, ac veluti humi ferpcre ; nunc expan- SPECIMEK cxpandere orationis vela , none con- trahere; inque his omnibus prifco- rum auftoruti) indolem, ingenium- qoe praefefert, & in verborumde- leflu prudentcm , & cautum ani- madvertas auctorem ; adeouc nihil in eius fcriptis durum, nihil hor- ridum , nihil quod delicatas aures offendat, invenire poffis. (i) Praecer fupra memoratam Orationera * quam habuit ,cum ia Florentino Atheneo Petrar* cbae opera efset declaraturus, legitur apud me oratio autographa , habita A. MCCCCLXXIiL quam fuo loco proferemus . Ea eft in fuoere Do- ntti Azaioti* quae etiam in Tufcum fermonem translata leg'tur. In HKtoria Urjtnae Familiae a Francifco Sctnfovino edita , altera elegantiflfinna cxcac oratio in tradendo Imperatorio baculoexer- citus Reip. Florentinae, in qua illuftres llrjinas domus Heroes , 6c Hicolai praeclare gefta , accurate recenft-niur. Huncautem ticulum , atque initium praefefert oratio: Chrtftopborn Lctndino all ft "Republic A Fioren* tina , quxndo ella dette il Baftone del General^* to al Signor Nicola Or/itM Cwte di Pittgliano . Ita incipic : Di tutte If coCe pubbtiche , le quitli ven- gono in cdcuna. civil conCultn , ntun* e^prefttintijji- mi Senatori , che per la fa* grandezz.a , e per In rantd Aegli Uomtni eceellenti , o maggior LITE RAT. FlORENr. 13$- feed arrccbi , o maggior prudent td indujtrtt^ , cbt I' eleztone fit quel Cupitano , al qual la fommt di tutti gli efircitt >c d* ogni efp dtzto~ ne mtlttiire dclU Nations . Orationtm aheram, quam Client Fiorencinae Literaturae Scripcorcs, mrhi apud Ambrofios reperirecootigic , oicidocha* raftere excufana in IV. cum hoc titulo : Cbnftnphori Landtni Florentine in fattere Tor. AMI Urfini Oratio incipit . Vervetujlum fane in ftitutum eft , praeftantijjimi Gives 4rc. paullo poft . Quapropter cum ad praefens lorddni Urjini viri 6- muttif virtulibus pr deft ant iffimt ', & Florcntino Vopulo amicijfimi , morte vebementer commota fit , nob'tf hoc munut demandavit , ut , huiufcemodi ora ttonif genere , tanti viri funus pro viribur bone- Jlarem. Opus profetfo gr*ve)& cut vires noflrete imputes omnino exftant . Ego tamen dum fummo Rei~ publicae no/true rnagifiratui ,cui owner pttrere opor- let , obfequent obedicn r que Jt^m^maltti prudentiam cloquenttamque meam defideran '; quctm^Jionut dc- treftem , munufque rtfughm , cotitumaciac crimenfu- birs . Notandus denique eft orationis fiois : E. S. 7*. Q^ F. memor virtutum tuarum non oblitur an- liquze fibi cum f ami It a bpfpitetltttttif injtgnibut & Cbriftiano Guelpbarum partium vexillo y quod a tuif omnibuf maioribus fummo femper cultu obfervatum fit ornzndum boneftandumque publico dccrcto grate pieque mandaverit . Qua de re fummi Orator is nomen iure opcimo obtinuir ,ut teftatur prae re- liquis Auftor fere fynchronus Francifiut Albcrtinuf in lib. cui titulus : De Laudibus Civitatum Flo- rentinae , & Soanenfis: In oratoria vero habuic Florenria Baptiftam Leonem de tsllbenis , Poccium lege Br^fciolinnm > & Lapum litcc- ris SPECIMEN ris Graccis ScLatinis cruditiffimum^ Guidoncm It Cavalcantibttr y Gabrielem Ltindinum , NicoLtum de Salutatif , ideft , Linum Coluccium Salutatum io Epiftolis,6c Hie. de H'ccolit. Oraitco modcr- nos , fcilicet Cbrtftopborum Landinum , & M^N tbaeum Palmerium,& a mhos Rinuccinior , ac Be- nivicnof , ac Lippof, viros doftiffimos . FINIS. ERRATA. Pag. 24. { ii. poft oppidum udde: quondam, Pag. 45- $ V. pott A. MCCCCXXIV. adde die VIII Februar. ut conflac ex libro Appro- bat'onum aecacis Pag. 59 Philelphus obiit MCCCCLXXXL Pag. 64 feq, lege Argyropylus. Pag 80. Corrige numeros Nocarum 4. $ 6. qui Tcxtui jninime refpondent , quafque Typogra- phi me abfente coofudf runt . Pag 183. expungatur 2. 6. & fequatur Nota : & aliae demceps ufque ad n. 8. refpoodeaac Tcxtui , ieflorif atquitaii corrigenda : . ' ' f . ,. , ||, (| ||,|. |.| A"' in II IIIH IfllJ |( 000 121 411