THE, STANDARD SERIES
ESPERANTO
Compiled fry
*;. A. JLAWRKNCE
&NNEX
California
gional
cility
FLEMING H. REVELL COMPANY
PRICi. TWEKTY-F1VE CKNT5 NKT
-/
y- /v
A FIRST READER
INTENDED FOR THOSE WHO ARE
BEGINNING THE STUDY
OF ESPERANTO
COMPILED BY
E. A. LAWRENCE
NEW YORK CHICAGO TORONTO
FLEMING H. REVELL COMPANY
LONDON AND EDINBURGH
GUIDE TO CONTENTS
THIS little book has a two-fold object it is in-
tended for a Reader and Reciter, and also to help
those beginners who find some difficulty in using
the correlatives and affixes correctly.
The story taken jfor illustration is one out of
the collection known as Esperantaj Prozafoj, and
has been chosen on account of the suffixes and
prefixes used in the story, some 24 occurring in
its course.
It must not be forgotten that these suffixes and
prefixes may themselves be used as independent
words, as well as in helping to form compound
words.
Dr. Zamenhof says in his Fundamenta Kres-
tomatio :
" I arranged a complete dismemberment of ideas
into independent words, so that the whole lan-
guage, instead of words in different grammatical
forms, consists only of unchangeable words. If
you take any work written in my language, you
will find that every word appears always and only
in one unalterable form, namely, that in which
it is printed in the Dictionary. The various
grammatical inflections are expressed by the
junction of unchangeable syllables."
Thus prefixes and suffixes such as -aj-, -ec-, -em-,
Copyright, IQOJ, by Fleming H. Revell Company
-re-, -id-, etc., may all be used as independent
words, the addition of '0' forming a noun, thus
afo, 'a thing,' eco, 'a quality '; the addition of '*'
forming the infinitive of a verb, as igi, ' to become/
etc. It sometimes happens that a word, appar-
ently consisting of a root and an affix, is itself a
root. For example, in the word tornistro, "a
knapsack," ist is not a suffix denoting occupation,
but a part of the root tornistr.
Another thing for the beginner to remember
is that in Esperanto words often cannot be trans-
lated literally ; that which is needed is an exact
translation of the underlying idea which different
nations often render in varying ways. For in-
stance, the Frenchman says, " I have hunger ";
the English and Germans, "I am hungry." The
Englishman says, "How do you do? " ; the Ger-
man, "How do you find yourself?" ; the French-
man, "How do you carry yourself?"; yet all
mean the same thing, Kiel vifartas ?
Finally, I hope no one will suppose that in
these two stories I have included every possible
difficulty. If necessary, this little Reader will
be No. 1 of a series.
I take here the opportunity of thanking M. de
Beaufront, the Messrs. Hachette, R. Van
Melckebeke, Capt. Cape, and others for per-
mission to reprint ; and also the kind friends who
have advised and helped me in the preparation of
this FIRST READER. . A. LAWRENCE.
2101157
GUIDE TO CONTENTS
THIS little book has a two-fold object it is in-
tended for a Reader and Reciter, and also to help
those beginners who find some difficulty in using
the correlatives and affixes correctly.
The story taken jfor illustration is one out of
the collection known as Esperantaj Prozajoj, and
has been chosen on account of the suffixes and
prefixes used in the story, some 24 occurring in
its course.
It must not be forgotten that these suffixes and
prefixes may themselves be used as independent
words, as well as in helping to form compound
words.
Dr. Zamenhof says in his Fundamenta Kres-
tomatio :
" I arranged a complete dismemberment of ideas
into independent words, so that the whole lan-
guage, instead of words in different grammatical
forms, consists only of unchangeable words. If
you take any work written in my language, you
will find that every word appears always and only
in one unalterable form, namely, that in which
it is printed in the Dictionary. The various
grammatical inflections are expressed by the
junction of unchangeable syllables."
Thus prefixes and suffixes such as -aj-, -ec-, -em- t
Copyright, 7907, by Fleming H. Revel I Company
-re- t -id- t etc., may all be used as independent
words, the addition of '<?' forming a noun, thus
afo, 'a thing,' eco, 'a quality '; the addition of t i t
forming the infinitive of a verb, as igi, l to become/
etc. It sometimes happens that a word, appar-
ently consisting of a root and an affix, is itself a
root. For example, in the word tornistro t "a
knapsack," ist is not a suffix denoting occupation,
but a part of the root tornistr.
Another thing for the beginner to remember
is that in Esperanto words often cannot be trans-
lated literally ; that which is needed is an exact
translation of the underlying idea which different
nations often render in varying ways. For in-
stance, the Frenchman says, "I have hunger";
the English and Germans, "I am hungry." The
Englishman says, " How do you do ? " ; the Ger-
man, "How do you find yourself?" ; the French-
man, "How do you carry yourself?"; yet all
mean the same thing, Kiel vifartas ?
Finally, I hope no one will suppose that in
these two stories I have included every possible
difficulty. If necessary, this little Reader will
be No. 1 of a series.
I take here the opportunity of thanking M. de
Beaufront, the Messrs. Hachette, R. Van
Melckebeke, Capt. Cape, and others for per-
mission to reprint ; and also the kind friends who
have advised and helped me in the preparation of
this FIRST READER. . A. LAWRENCE.
2401157
ALPA ROZO.
La montoj estas kaj restas carmego por ciuj amikoj
de bela nature.
Tiel ankau profesoro Petro Brummer opiniis, kaj
tial li ciujare vojagadis Svisujon kun sia edzino :
infanojn ili ne havis.
Profesoro Brummer estis kun tuta sia instruiteco
granda infano, havanta grandan respekton por ciuj
homoj, antau cio por sia edzino, kiu tamen, tion mi
devos konfesi por sia laiido, neniel trouzis lian
obeemon.
Tiun ci jaron ili estis trovintaj bonegan lokon,
bongustan nutrajon, puretan logejon, agrablan
kunvivantaron, kaj sufice konvenan prezon.
Tien ankau nia ministro estis voyagonta en tiu
tempo.
La loko posedis krom tio la netakseblan pre-
ferindecon, ke la profesoro povis entrepreiii siajn
Tid, thus, so.
Tial, therefore.
Ci-H, each (ciujare. yearly).
Ciuj homoj. Here ciu takes
the plural sign in agree-
ment with homoj.
Cio, everything. This word
from its nature cannot
have a plural, but it may
take the accusative "n."
Kiu, who.
Tion, that. This word is the
object of the verb " con-
fess," and therefore takes
the accusative "n."
Tien, there. As the sense
indicates movement, tie re-
quires the "n" of direction.
Tiu, that, specified person or
thing (used in conjunction
with noun).
Tio, that (thing).
Tro-uzi, compound word, from fro, too much, and uzi, to use.
AN ALPINE ROSE.
Word.
Affixes.
Carm-eg-o, a delight,
from Camvi, charm-
ing.
Vojag-ad-is, travelled,
from vojagi, to make
a journey.
Svis-uj-on, Switzer-
land.
Edz-in-o, wife, from
edzo, husband.
Instru-it-ec-o, having-
been - instructedness
(knowledge), from
instrui, to instruct.
Obe-em-on, obedience,
from obei, to obey.
Tractability, would be
the better transla-
tion, as obeeco is
obedience.
Nutr-aj-on, food, from
nutri, to feed.
Pur-et-an-, fairly clean,
from piira, pure.
Log-ej-on, lodging,
from loyi, to lodge.
Kun - viv - ant - ar - on,
from kun, with, and
vivi, to live.
Ne-taks-eblan, inesti-
mable, ne, not
taksi, to appraise,
estimate.
Prefer-ind-ec-on, ad-
vantage (the quality
of being worthy of
preference).
eg denotes increase of degree, as
bonega, excellent.
ad denotes an action which is con-
tinued or habitual, a,sparolado,
a speech.
uj denotes that which contains.
in denotes the feminine sex.
ec denotes abstract quality, cor-
responds with the English
suffixes "ness," "ship," "ity,"
etc., as amikeco, friendship.
em denotes inclination, or propen-
sity to, as laborema, laborious.
aj denotes that which something is
made from or has the quality
of: (it is concrete, and not
abstract like ec), and may often
be distinguished by inserting
the word "thing" thus, in-
fanajo, a childish thing.
et denotes diminution of degree, as
monteto, a hill.
ej denotes a place specially used
for, as pregejo, a church.
ar denotes a collection ; the word
here means "society."
ebl denotes possibility, as Jleksebla,
flexible.
ind denotes worthy of, deserving,
ec denotes abstract quality.
devajn montovagadojn sen tro granda fortuzo, kio,
por viro kun korpo kiel tiu de 1' profesoro, estis
satindega.
En la tago, kiam tiu ci vera okazintajo farigis,
la profesoro celis la supron de la 50-metrojn-alta
Ochsenkegel, kaj al tio ci li estis dedicinta 7 horojn.
" Alportu kun vi Alpan rozon al mi, Pecjo ! " diris
la profesoredzino al sia foriranta edzo, kiu, obeema
kiel ciam, penis plenum! sian deziron.
La suprenirejo estis belega. Veninte kelkajn
metrojn alten kaj jam ne videbla por sia edzino, li
prenis iom da tritikajo kaj botelon da bona vino el
sia tornistro kaj sidigis (see page 9) sur stonon por
gui la belecon (see page 9) de 1' naturo.
Kip, which, what (thing).
Kiel, like, how, as.
Tiu, that ; specified person
or thing (used in con-
junction with noun).
Kiam, when.
Tiu ci, this (used in con-
junction with noun).
Tio ci, this (thing under-
stood) ; it is the ascent
which is referred to.
Kiu, who.
Profesor-edzino, a compound word, meaning the professor's
wife.
Fort-uzo, compound word, meaning exertion.
Word.
Monto vag - ad ojn,
mountaineering,
monto, hill, and
vagi, to ramble.
Sat - ind -eg -a, very
much to be appreci-
ated, from Sati, to
like, to appreciate.
Okazint-aj-o, occur-
rence, event, from
okazi, to happen.
Far-ig-is (literally, be-
came made), from
fari, to make. (The
nearest English
equivalent, in this
case, is " took
place ').
Pe-cj-o, dear Pete.
Petro was the pro-
fessor's name.
Obe-em-a, obedient,
from obei, to obey.
Plen-um-i, to fulfil,
from plena, full,
complete.
Srtpren-ir-ej-o, ascent
(upward route),
from supre, above,
and 'r, to go.
Bd-eg-a, splendid,
from bfla, fine,
beautiful,
Vid-ebl-a, visible, from
vidi, to see.
Tritik-aj-o, wheaten
bread, from tritik',
wheat.
Affixes.
ad denotes an action which is con-
tinued, the Professor was go-
ing to ramble about the moun-
tains.
ind denotes worthy of.
eg denotes increase of degree, thus
amiiidega, very lovable.
07 denotes that which is made from,
or hag the quality of.
ig denotes to become (to get, to tors),
as rugigi, to blush, paligi, to
turn pale.
cj These letters substituted for two
or more letters of a man's
name make of it an affectionate
diminutive.
em denotes inclination to.
um like je has no specially defined
meaning ; it is therefore neces-
sary to learn the words in
which it occurs, as if they
were roots.
ej denotes a place specially devoted
to; (jo, as a noun, means a
place, a locale. All these
suffixes can be used separately,
if necessary or convenient.
eg denotes increase of degree.
ebl denotes possibility, as kompren-
ebla, understandable (possible
to be understood).
aj denotes that from which some-
thing is made.
8
Li jus estis ekintencinta kun bonega apetito kon-
sumi la tritikajon, kiam subite apud li staris ciganino
kun infaneto sur la brako.
" Mizera ciganino malsatas ; donacu al si iom da
nutrajo ! "
Bruramer estis bona viro kun bonega koro : tial ne
sanceligante ec momenton, li donis al si la tritikajon
kaj la botelon.
Si sidigis antau li kaj efektive englutis la panon,
dum si longe kaj penseme rigardis lin per siaj grandaj,
nigraj okuloj.
" Afabla sinjoro, mi humile dankas ! " diris si, fininte
la mangadon. "Tio estis tre bongusta, sed . . .
la infano ankau malsatas ; mi intencas petegi iom
da lakto ce ia vilaganino; vi, sinjoro, volu teni la
knabon ; li dormas ; mi tuj revenos ? "
Antau ol la instruitulo havis la tempon malfermi
la buson por protesti, si metis la infaneton sur liajn
brakojn, rigardis ankorau unu fojou esplore la pro-
fesoron, kaj rapidis for de tie tra la arbetajoj (see
page 11).
Iom, a little, somo.
Tial, therefore, for that
reason.
la, some.
Tio, that (thing).
Tie, there, in that place.
Bon-yutia, nice, compound word, from bona, good, and
gust-o, taste.
eft
Word. Affixes.
Sid-ig-ia, became seat-
ed, sat down (i.e.,
he was standing up,
and then sat down),
from sidi, to sit.
Bel-ec-on, beauty, from
bela, beautiful, fine.
Ek-intencinta, he had
just settled himself
(literally, had be-
gun to intend),
from intend, to in-
tend.
Cigan-in-o, gipsy
woman, from cigano,
gipsy-
Infan-et-o, a baby,
from infano, a child.
Mal-satas, is hungry, mal
from sati, to be
satiated.
Sancel-ig-ante, hesita- ig
ting, wavering,
from Sanceli, to
shake (cause to
waver).
Pens-em-e, thought- em
fully, from pensi, to
think.
Mang - ad - on, meal, ad
from mangi, to eat.
denotes to become, etc. ; li sidis
would mean " he sat, or was
seated."
denotes abstract quality; a" beau-
tiful thing " would be belajo.
marks the beginning of an action,
as ekkrii, to cry out, ekkanti,
to begin to sing.
in denotes the feminine.
et denotes the diminutive.
denotes the direct opposite of
any idea, as forta, strong,
malforta, weak.
denotes becoming ; the literal
translation is, therefore, be-
coming to waver.
Pet-eg-i, beseech, from eg
peti, to ask, beg.
Vilag -an-in-o, a an
woman villager. in
Instruit-ul-o, learned ul
man, from instruita,
instructed.
Mal-fermi, to open, mal
from fermi, to shut.
denotes inclination to or disposi-
tion to.
denotes continuance of action,
and a meal usually represents
more than one eatable (man-
gajo).
denotes increase of degree.
denotes an inhabitant.
denotes the feminine.
denotes person characterised by,
&ajuna,yonng,junnio, a youth.
denotes the direct opposite of any
idea.
10
" Ho ! se Augusta povus vidi min en tiu 6i
situacio ! " murmuris la profesoro, rigardante la dor-
mantan infanon kun plej granda intereso. La bruna
vizageto ridetis en songo kaj la profesoro tiel carmigis,
ke li ne povis ne kisi la malgrandulon.
Tiam tiu ci vekigis, kaj antau la neordinara vidajo
de 1' grizbarba vizago li komencis kriegi per la tuta
forto de siaj junaj ciganaj pulmoj.
Nun la situacio farigis malpli agrabla.
Brummer ekgemante cirkaurigardis, sercante la
patrinon, sed si nenie estis videbla. Tiam li
senhelpe turnis sin al la krieganta infano. Li ne
povis imagi al si demand on pli malfacile respond-
eblan ol tiun ci : kiamaniere do kvietigi kriegantan
ciganidon ? Se li estus kapabla kanti ian lulkan-
teton, estus bonege, sed bedaiirinde li tion ne povis.
Li grimacis, ridegis, sulkigis la brovojn, kantis
" Gaudeamus " * kaj " Die Wacht am Rhein," sed
lia provizo da kantoj ne sufieis Cio vane ! Li
Tiu ci, this (situacio follows) ;
in line 6 it may be trans-
lated " the latter."
Tiel, so (in such a manner).
Tiam, then.
Cio, everything, all.
Tiun ci (refers to demandon,
and therefore takes the
accusative "yi" also).
Ian, any kind of (takes accu-
sative " n " in agreement
'with lulkanteton).
Tion, that (object of li ne
povis, and therefore takes
the accusative " n ").
Kia-maniere, compound word, meaning " in what manner."
Sen-helpe, compound word, meaning "helplessly."
* A translation by Dr. Zamenhof of "Gaudeamus," a
famous German student song, will be found on page 36.
11
Word. Affixes.
Arb-et-aj-oj, bushes et
(literally, little tree aj
things).
Vizag-et-o, little face.
Sid-et-is, smiled, from
ridi, to laugh.
Carm-i@-is, charmed,
from carmi, to
charm.
Mal-grand-ul-on, little
one.
Vek-ig-is, woke up,
from veJci, to awake
(intrans.).
Vidaj-o, sight, from
vidi, to see.
Kri-eg-i, to howl or
shout, from krii,
to cry.
Mal-pli, less, from pli,
more.
EJc-gemante, sighing-
ly, from gemi, to
groan.
Mal-factta, difficult,
facila, easy.
Respond-ebl-a, answer-
able, from respondi,
to answer.
Kviet-ig-i, to quiet
(make quiet).
Cigan id - on, gipsy
child, from cigano,
a gipsy.
Lul-kant-et-on, a lulla-
by, from luli, to lull,
and kanto, a song.
edaiir-ind-e, from
bedauri, to regret.
denotes diminution of degree.
denotes something which has the
quality of, a concrete thing,
not an abstract idea,
denotes diminution of degree.
denotes diminution of degree.
ig denotes to become.
mat denotes the opposite of.
vl denotes person characterised
by.
i denotes becoming
aj denotes something which has the
quality of.
eg denotes increase of degree.
mal denotes the contrary.
ek marks the beginning of an action;
a sigh is not usually so pro-
longed as a groan.
mal denotes the contrary.
Pli malfacila respondeblan is
ebl equivalent to "more difficult
to answer."
denotes causing to be, and it,
therefore, makes the verb
transitive, its object taking the
accusative " n."
denotes offspring.
id
et
shows diminution in degree ; the
word is literally a little lulling
song.
ind denotes worthiness; the equiva-
lent English expression is
" unfortunately."
12
elsiris herban trunketon kaj tiklis per gi la mal-
grandulon, sed tio neniel efikis. Li kriegis kaj juris,
sed ec tio ne impresis la plorkrianton plej malmulte.
Tiu ci daurigadis sencese kaj lia vizago fine farigis
tiel punca, ke Brummer serioze ektimis por lia sano,
jam antauvidante proceson pro malzorgo pri komisiita
infano.
Fine li sukcesis per sia poshorlogo altiri la atenton
de 1'brava junuleto. La knabo ekkaptis gin per siaj
ambaii manoj kaj elcdormis kun vanaj penadoj por
gin meti en la buson kaj mangi gin.
Kion li do nun povis fari 1
Atendi ankorau pli longe estis apenau konsilinde.
La suno jam bruligis lin varraege, dum cirkau li
kion Bruramer kun granda cagreno rimarkis amase
kolektigis grandaj avidaj formikoj, kiuj, kiel oni scias,
estas specialistoj por homaj kruroj.
Se li forirus, li riskus, ke la patrino ne trovus lin,
kaj tiel, li eble estus suspektata pri forrabo de infano.
Tial li, malgraii cio, restis ankorau paron da horoj
en la sunbruligado (see page 15) gis lia zorgato, kiun
li Sirmis kontrau la radioj per sia pajla capelo,
revekigis (see page 15) kaj denove komencis sian
pulmogimnastikon.
COMPOUND WORDS.
Plor-krianio, weeper, from plori, to weep, krii, to cry ; the
participle ant, and the noun ending "o."
Sen-cese, without ceasing, ceaselessly.
Antaii-vidante, foreseeing.
PoS-horlogo, watch (pocket-clock).
For-rabo, abduction.
Pulmo-gimnastikon, lung-exercise.
13
Word.
Affixes.
denotes increase of degree.
denotes causing to be.
Rid-eg - is, laughed eg
loudly.
Sulk-ig-is, wrinkled, ig
from sulko, a
wrinkle.
Trunk-et-o, stem, et denotes dim inution of degree.
stalk, from trunko,
trunk.
Plej-mal-multe, in the mal
least, from multe,
more.
Daur-ig-ad-is, con- ig
tinued (his crying), ad
from dauri, to last,
to go on (intransi-
tive).
JEk-timis, began to be ek
afraid, from timi, to
fear.
Mal-zorgo, negligence, mal
from zorgi, to care
for.
Jun-ul-et-o, youngster id
(little young one). . et
Ek-kaptis, seized, from ek
kapti, to capture.
Pen - ad - oj, efforts, ad
from peni, to en-
deavour, to strive.
Konsil-ind-e, advisa- ind
ble, from konsili, to
advise.
Brul-ig-is, burnt, from
bruli, to be-on-fire,
to burn.
Kolekt-ig-is (became),
fathered, from
olekti, to gather.
Special-ist-oj, special-
ists, from speciala,
special.
The opposite of.
denotes to cause to be.
denotes duration of the action.
Laplorado dauris, the weeping
lasted, si daurigadis la plor-
adon, she continued the weep-
ing.
marks the beginning of an action.
denotes the opposite.
denotes person characterised by.
denotes diminution of degree.
marks the beginning of an action,
as ekdormi, to doze,
denotes duration of the action.
worthy of; ind and ebl are both
often rendered -able, or -ible
in English ; but in Esperanto
the one means worthy of, the
other possible to.
Bruligi is to burn (something) ;
to set on fire, to light (a fire)
is ekbruligi (trans. ).
denotes to become.
denotes one following some occu-
pation.
14
Li nun tube malsatis ec la oran poshorlogon kaj
kriegis tiel forte, ke li simple povus malesperigi
stonon.
Nun la bonkora profesoro farigis malkontenta.
Cu la ciganino ne havis lakton ? cu si tute forgesis
sian infanon? En tiu ci lasta okazo li eble bavas
la dolcan perspektivon konservi ce si la krieman
ciganidon !
Li pene kolektis uzajojn, apartenajojn, forgesis
kompreneble la infanon, kaj, timege rapidis reen
por preni gin, sed kiam li klinigis, ciuj liaj slosiloj
falis el la posoj. . . . Fine li sukcesis kolekti
cion kaj li foriris.
Sufice rimarkinde ! Ciuj liaj demandoj en la
vilagaj dometoj restis sen rezultato. Neniu estis
vidinta la ciganinon.
" &i do certe forlasis al vi la idon ! " opiniis la
lasta vilagano, kiun li demandis.
" Forlasis ! " murmuris la profesoro, lacigita, falante
sur benkon. " Kion vi volas diri t "
"Si certe rimarkis, ke vi estas bonkora viro kaj
ke la infano 6e vi havos pli agrablan vivon ol ce si.
Tial si forlasis al vi la idon kaj malaperis." (see
page 17).
" Attgusta ! " gemis la profesoro malgaje. " Kion do
Attgusta diros 1 Si kompreneble povos imagi al si
kion ajn ! Ne . . . Ne, tia (such an) abomena
patrino ne povas esti ! "
" Cu do si ne estas ciganino ? " demandis, levante
la sultrojn, la vilaganino, Jus reveninte kun
pokalo da varma lakto. "Donu lakton al li. Li
malsatas."
15
WVrd.
Affixes.
Sun-bnU-ig-ad-o (en
la), exposed to the
heat of the sun, from
bruli, to be burning.
Re-vek-ig-is, awoke
again, from veki, to
awaken (intrans. ).
JJal-Satis, despised,
from Sati, to appre-
ciate.
Mai - esper - ig - i, to
cause to despair,
from esperi, to hope.
Mal-kontenta, annoy-
ed, from kontenta,
content.
Kri - em an, crying,
from krii, to cry.
Uz-aj-ojn, utensils,
from uzi, to use.
Aparten-aj-ojn, be-
longings, from
aparteni, to belong.
Tim-eg-e, affrightedly,
from timi, to fear.
Re-en, back (again).
Klin-ig-is, bent (be-
came bent), from
^ klini, to bend.
Slos-il-o), keys, from
Slosi, to lock.
Rimark-ind-e, remark-
able.
Dom-et-oj, cottages,
from domo, a house.
Vttag-an-o, villager.
Lac-ig-ita, tired (made
tired), from laca,
weary.
Id-on, child.
ig denotes causing to be.
ad denotes continuation.
re. means again, anew,
ig denotes to become.
mal denotes the contrary (sati and
sati are different words and
must not be confused).
mal denotes the contrary.
ig denotes to cause to be.
mal denotes the contrary, as malgaje,
dismally.
em marks inclination to.
a 3 1 denotes something having the
a jj quality of.
eg denotes increase of degree.
re is here an independent word
taking the adverbial form ree,
and the accusative "n" as
shewing motion.
ig denotes to become.
il marks the instrument.
ind denotes worthy of, as rigardinde,
worth looking at.
et shews diminution of degree.
an denotes an inhabitant of.
ig denotes causing to be.
id example of a suffix used inde-
pendently.
16
Estis do vidajo rigardinda : la profesoro per kulero
enigante la lakton en la kontente ridetantan kreitajon,
murmurante de tempo al tempo : " Kiou do Augusta
dirosl"
A
Guste en tiu ci momento la ministro, armita por
casado, alproksimigis sur la deklivo. Li sufice longan
tempon, videble tusata, konsideris la grupon : fine la
profesoro okaze ekrigardis kaj pro timego faligis cion.
" Ha ! mia kara Brummer, gojigis min treege, ke
vi ricevis pliigon familian. Mi gratulas ! "
"Sed mi ... mi ... Via Ekscelenca M6sto . . ."
balbutis la profesoro al la foriranta ministro. . . .
Poste, kun miksajo de furiozeco kaj malespero, li
levis la kreita^on sur la brakon, por, kolektinte tutan
sian kuragon, porti gin al sia Augusta.
Li renkontis sin en la gardeno inter amaso da
virinoj vizi ban taj. Kompreneble li pasis al si kun la
infano sur la brako kaj, dum la vizitantinoj ridetis
kaj babiladis, la edzino surprizita demandis :
" Sed, Pecjo ! Kion vi alportas kun vi ? "
" Tio estas," balbutis la malfeliculo, " estas la
promesita Alpa Rozo ! "
Poste li estis devigita raporti, kiel cio okazis.
" Bone ! " diris la profesoredzino dolce. " Tio estas
Alpa Eozo alia, ol mi imagis, sed ni povas konservi
ce ni ankafi tiun ci."
Li premis kortusite sian manon.
Eakontante por la 150 a fojo la historion al siaj
amikoj, li solene juris, ke li neniam permesos al kin
ajn lasi al li infarion, ne ec por unu sekundo !
MAGNUS NORDENSVAN.
El " Espemntaj Prozajoj."
17
Word.
Mai - aperis,
peared, from ap&ri,
to appear.
En-ig-ante, feeding
(literally, causing to
enter).
Kreit-aj-on, creature
(created thing),from
krei, to create.
Cas-ad-o, hunting,
from casi, to hunt.
Affixes.
disap- mal denotes the direct, opposite,
malespero, despair.
ig denotes making, or causing.
aj denotes that which has the quality
of-
ad denotes an action which is con-
tinued ; armita por casado
means equipped for the chase.
iq denotes to become.
A Iprolcsim-ig-is, ap-
proached, fromprok-
sime, near.
Ek-rigardis, glanced ek marks the beginning of an action.
up, from rigardi, to
look at.
Goj-ig-as, delighted (it ig denotes causing to be.
delights me ; I am
delighted), from
{jojo, joy (literally,
made joyful).
Tre-eg-e, extremely. eg
Pli - ig on, addition, ig
horn pli, more.
Ekscelenca MoSto, Mostonsed by itself, or added to
denotes increase of degree.
denotes to become.
Your Excellency.
Miks-aj-o, mixture,
from miksi, to mix.
Furioz-ec-o, fury (furi-
ousness), from furi-
oza, furious.
Vir - in - oj, women,
from viro, man.
Babil-ad-is, chattered,
from babili, to
chatter.
Mal-felic-ul-o, the un- mal denotes the direct opposite.
happy or unfortu- id denotes person characterised by.
nate man, from
felica, happy, for-
tunate.
title to shew respect.
aj denotes that which has the quality
of (see page 5, " aj ").
ec denotes abstract quality (see
page 5, " ec ").
in denotes the feminine, as vizitan-
tinoj, lady visitors.
ad denotes an action which is con-
tinued.
18
KIO OKAZIS AL HENCJO.
Hencjo Longfellow ne estis felicega unu mardon,
car li jus forlasis sian hejmon kaj alvenis al la lernejo
la unuan fojon.
Li trovis tre longa la tagon, tra kies tuta dauro, li
sin sends tre nerva kaj mallerta. Kiam la lerne-
jestro diris al li : " Skribu vian nomon tie ci," li
metis sian plumingon sen plumo en seninkan inkujon,
lasis fali sian krajonujon, rompis siajn krajonojn, kaj
kiam oni demandas lin "En kio konsistas la riceco de
Irlando," li respondis, " En la multeco da cigarujoj
kaj cigaringoj faritaj tie." Nu li estis en la dormejo
kune kun dudek fremdaj knaboj. Lia nervemo kaj
sento de fremdeco estis ankorati pli granda por tio, ke
li estas la sola infano de siaj gepatroj. " Shorty,"
diras knabeto, kiu jus starigis^sur lito kaj ekstarigis
alian knabon tie apud li. Ciuj kapoj turnigis al
Hencjo, kiu malfacile komprenis, ke oni nomas lin
"Shorty." La knabeto daurigis laute "Kiam nova
knabo alvenas al nia dormejo, ni ciuj montradas la
enhavon de niaj pooj, kaj mi ciam disdividas gin de
nove. Ho ! nun vi ciuj ekmalplenigu kune viajn
posojn." Tuj komencigas stranga vidajo.
La knaboj demetis siajn kolumojn kaj manumojn,
pendigis ilin sur la gaspipon, kaj jetis naztukojn kaj
aliajn tolajojn sur la pipon, kie ili pendigis.
Samtempe oni estingis la gason por malheligi la
cambron, poste oni alportis kandelingon kaj ekbruligis
kandeleton ; tial la cambro iom reheligis.
Baldatt la posoj malplenigis kaj sur la litojn
19
Harry Longfellow was not extremely happy one
Tuesday, for he had just left home and come to
school for the first time. He had found the day
very long, and during (through) its whole length he
had felt very nervous and awkward. When the
schoolmaster said to him " Write your name here,"
he put his penholder without a pen into an inkpot
without ink, let his pencil-box fall, broke his pencils,
and when they asked him, " In what does the rich-
ness of Ireland consist ? " he answered " In the
quantity of cigar-cases and cigar-holders made there."
Now he was in the dormitory with twenty strange
boys. His nervousness and strangeness were still
the greater because he was the only child of his
parents. " Shorty," said a little boy, who had just
stood up on the bed and put another boy there near
him. All heads turned to Harry, who with difficulty
understood that they were calling him " Shorty."
The little boy continued loudly, " When a new boy
comes to our dormitory, we always show the con-
tents of our pockets, and I always divide them again.
Ho ! now you must all empty your pockets together."
Immediately a strange sight commenced. The boys
took off their collars and cuffs, hung them upon the
gas bracket, and threw handkerchiefs and other
cotton things upon the pipe, where they caught
(became hung). At the same time they put out
the gas to darken the room ; afterwards they brought
a candlestick and lighted a little candle, thus the
room was a little light again (became re-lighted).
Soon the pockets were emptied, and upon the
20
kolektigis monujo senmonera, paperujo, skribil-
ujoj, plumingoj, snureto, krajonoj, krajonujoj,
tranciletoj, k.t.p. Unu knabo havis en sia poso
sukera^on malpuran, li ekpurigis gin per akvo el
la lavvazo, sed car gi estis krema sukerajo la akvo
malsekigis gin kaj gi fluidigas ; la aliaj knaboj moke
ekkriis pri lia malsageco kaj diris, ke li devas aceti
acidajon, kies acideco ne estas tro forta. Hencjo
staris senmove, li ne plenumis la ordonon de la
knabeto. Estis en lia monujo multe da mono por
la elspezoj de la tuta trimestro, kaj li ne volis
malplenigi sian posan ; li tamen sentis sin tre timema.
La knabeto krias, " Rapidu ! rapidu ! ni devas kanti,
car ni estas kantemaj knaboj kaj satas la kantadon
kaj la dancadon. Alportu al mi snuron ! ni devas
pendigi tiun ci knabon, por ke ni vidu dancantaj
liajn krurojn." Subite la knaboj sin jetis sur lin
kriante, ke li jam trouzis ilian paciencon, bonecon,
afablecon, amikecon, k.t.p. " Ni estas rusoj el Rusujo,
angloj el Anglujo, germanoj el Germanujo kaj vi
insultas nin !" Li paligis, liaj okuloj fermigis kaj li
timis esti mortigata. Sed ho ! granda feliceco.
Hencjo, subite malfermis la okulojn kaj sentis ktm
granda gojo, ke li estas hejme en sia propra lito
Estas ja nur malagrabla songo.
E.A.L.
21
beds were collected a purse without money, a paper-
case, pen-boxes, penholders, string, pencils, pencil-
cases, pocket-knives, etc. One boy had in his
pocket some dirty sweets ; he began to clean them
with water from the wash-hand basin, but being
a cream sweet the water wetted it and it dissolved.
The other boys mockingly cried out about bis
stupidity, and said that he ought to buy acid
drops whose acidity was not too strong. Harry
stood without moving, he did not fulfil the order of
the little boy. In his purse he had (much) the
money for the expenses of the whole quarter, and
he did not wish to empty his pocket ; but neverthe-
less he felt very frightened. The little boy cried
out " Hurry ! hurry ! We must sing, because we
are boys who are inclined to sing, arid love singing
and dancing. Bring me a rope ; we must hang this
boy in order to see his legs dance." Suddenly the
boys threw themselves upon him crying that he had
already used too much of their patience, goodness,
affability, friendship, etc. " We are Russians from
Russia, English from England, Germans from
Germany, and you insult us." He turned pale, his
eyes closed, and he feared to be killed. But ho !
great happiness. Harry suddenly opened his eyes,
and realized with great joy that he was at home in
his own bed
It was only an unpleasant dream.
22
LA LETERO AL LA REKRUTO.
DE HENDRIK CONSCIENCE.
Tradukis RAYM. VAN MELCKEBKKE.
Hendrik Conscience estas rajte satata kiel la restariginto
de la proza literature en Flandro. Li sukcesegas
en skizado de scenoj el popola vivo.
Apud la Zoersela arbaro staris, flanko ce flanko du
argilaj dometoj, izolitaj kaj nerimarkataj.
En unu el ili logis malrica vidvino, kun sia filino
(Katarino) ; ili posedis, kiel solan bienon sur la tero,
riur unu bovinon. En la alia dorneto logis ankau
vidvino kun sia maljunega patro kaj du filoj.
Simplaj, nesciantaj cion kio okazas ekstere inter la
laboradanta homaro, ili vivadis kontentaj je la peco
da sekala pano donacita de Dio.
Sed tiu ci kvieta, felica vivado estis interrompita
per la foriro de la rekrutoj. Johano ankaii devis
foriri kun la aliaj junuloj. Li ofte skribadis al sia
familio sed subite la korespondado cesis.
La logantoj de la du dometoj pli kaj pli mal-
kvietigis kaj tiam Katarino prenis la heroan decidon
skribi leteron al Johano. &i ja de longe estis forge-
sinta la lecionojn pri skribarto kiujn si ricevis, sed si
reprenis siajn kajerojn el la malnova kesto kaj
relernis la skribadon.
Poste si acetis en la vilago leterpaperon, inkon kaj
plumon . . .
*
* *
La du vidvinoj sidis apud la tablo, senpacience
atendante la revenon de Katarino. La maljuna avo
suferanta pro malvarmo kusis en la lito en la alkovo
23
kaj montris la kapon el la kurtenoj por ceesti,
almenaii per okuloj kaj oreloj, ce la grava ekfarota
laboro.
Tuj kiam la filino sin montris sur la sojlo, la virinoj
rapidege kolektis la diversajn objektojn kusantajn
sur la tablo, kiun ili per antaiituko purigis.
"Venu, Katarino," diris la patrino de Johano,
"sidigu sur la segon de la avo ; gi estas pli komforta."
La junulino silente eksidigis apud la tablo, kusigis
la paperfoliojn antau si kaj, revanta, si metis la pinton
de la anserplumo inter siajn lipojn . . .
Dume la virinoj kaj la avo sciame alrigardis la
pripensantan junulinon. La frateto estis apoginta la
brakojn sur la tablo kaj mire rigardis sin por observi
tion kion si estas faronta per la plumo.
Sed Katarino sin levis kaj, ciam silente, prenis el
la sranko taseton, versis en gin la inkon el la boteleto
kaj residigis apud la tablo, kie si multfoje turnis kaj
returnis la paper on.
Fine i glitigis la plum on en la inkon kaj klinigis
kvazau si estis ekskribonta. Post momento i levis
la kapon kaj demandis :
" Nu, diru nun kion mi devas skribi ? "
La du vidvinoj demande rigardis unu la alian kaj
sin turnis al la malsano avo.
" Nu, skribu ke ni ciuj bone fartas . . .," diris la
maljunulo tusante, " letero ciam tiel komencigas."
La junulino rimarkigis kun dolora rideto :
"Ho! kion vi volas! skribi ke ni ciuj bone fartas . . .
kaj vi kusas tie malsana jam de dekkvin tagoj."
"Sed vi povas tamen diri tion en la fino de la
letero, Katarino."
" Ne, filino, jen kiel vi devas fari," diris la patrino
de Johano, "komencu, demandante kiel li fartas."
"Ne, infano mia," diris la alia vidvino, "skribu
unue ke per la mano vi prenas la plumon por peti
informojn pri lia saneco. Tiamaniere komencigis
24
ankau la letero de Baptisto, la filo de Petro-Johano,
kiun hierau mi audis legatan ee la muelisto."
" Mi neniel faros tion," senpacience dins la junu-
lino, " Johano nature scias ke mi ne povas skribi per
la piedoj ! "
" Skribu nun unue lian nomon supre surla papero,"
diris la avo.
" Kian nomon ? Braemsf"
" Tute ne : JoJiano I "
" Vi estas prava, patro," respondis la junulino.
" For, Paucjo ! formetu viajn brakojn de la tablo,
kaj vi, patrino, sidigu iom malantaiie, car mi konvin-
kigas ke vi pusos min."
Si direktis la plumon al la papero kaj, elektante la
lokon kie si ekskribos, si mallaiite silabis la nomon
de la forestanta amiko.
La patrino de Johano subite starigis kaj kaptis la
manon de la junulino dirante :
" Atendu iom, Katarino, cu vi ne opinias ke Johano
tutsole ne taugas ? Estas tiel mallonge ; oni devus
aldoni ion. Cu vi ne skribus prefere : Amata filo aii
Kara, infano ? "
Katarino preskau ne audis tiujn vortojn ; si
okupadis sin lekante la paperon, kaj si kriis iom kolere :
" Nu, jen estas la rezultato : grandega makulo sur
la papero ! kaj la lekado ne utilas : gi tamen ne
malaperas. Mi uzos do alian folion."
" Nu, kion vi diras pri tio : Amata filo f Cu tio
ne estas multe pli bela ? "
" Ne, tion ankau mi ne A volas skribi," murmuris
malkontente Katarino. " Cu mi do skribus al Johano
kvazau mi estas lia patrino ? "
" Sed kion vi skribos do ? "
la jrozkoloro aperis sur la vangoj de la junulino
dum si respondis :
" Se mi skribus : Kara Amiko 1 Cu tio ne sajnas
al vi la plej bona esprimo ? "
25
" Miaflanke mi ne volas tion," diris sia patrino,
" diru tiam prefere nur Johano."
" Kara Johano ? " demandis la junulino.
11 Jes, tiel estas bone ! " respondis ciuj kune,
kvazau ill estas gojaj pro la solvo de tiu malfacila
problemo.
"Nun ! ne tusu la tablon," kriis la junulino, "kaj
tenu Paucjon por ke li ne pusu min ! "
Katarino eklaboris. Post unu minuto svitgutetoj
ekbrilis jam sur sia fruntoj si haltigis la spiradon kaj
sia vizago varmigis. Si profunde ekspiris kaj,
kvazaii liberigita de peza argo, si gaje ekkriis :
" Uf ! Tiu K estas vere la plej malfacila letero el
ciuj ! Sed tamen gi kusas tie kun sia longa buklo ! "
La ambau virinoj levigis kaj mirante rigardis la
literon kiu estis almenaii tiel granda kiel fingroparto.
" Tio estas stranga ! " kriis la patrino de Johano ;
"gi estas objekto kiel vespo; kaj tio signifas Kara
Johano I Skribi estas tamen mirinda scio ; oni dirus
preskau ke tio estas sorcajo ! "
" Nu, mi, lasu min daurigi," diris Katarino, " kun
kurago mi atingos la celon. Se tiu plumo ne tiel
sprucigus ! . . . "
Kiam, post kelka tempo, la unua linio estis plen-
skribita per grandaj literoj, la junulino haltis en sia
laboro.
" Diru Katarino gis kie vi jam alvenis ? " demandis
la patrino de Johano. " Vi legu do al ni cion kion vi
jam skribis sur la papero."
" Kiel vi rapidas ! " ekkriis Katarino. " Sur la
papero sin trovas nur Kara Johano Pattcjo (little
Paul) ne tusu plu la inkon aii tuj vi elversos la
taseton."
Dum duonhoro ciuj silentadis. Sajnis ke la laboro
pli facile daurigas, car la junulino iafoje ridetis dura
sia A skribado.
Sin nur distris Paucjo, kiu estis kolorinta sian tutan
26
brakon nigra kaj metis nun eiajn kvin fingrojn
samtempe en la inkon. Jam dekfoje Katarino glitigis
la taseton de unu al alia rando de 1' table, sed la
knabeto estis tiel allogata de la inko ke estis neeble
forteni lin de gi.
Tamen la du unuaj pagoj de la papero estis
plenskribitaj. Cedante al la postuloj de la virinoj,
Katarino kun ia fiereco eklegis sian skribajon, kiu
estis la jena:
Kara Johano,
" Kiel vi fartas nun ? Dank' al Dio ni ciuj
"ankorau bone fartas kaj la bovo kaj la bovino
" ankau, esceptinte tamen la avon, kiu estas malsana,
"kaj ni, ciuj ni deziras al vi bonan tagon. Jam de
" ses monatoj ni nenion audis pri vi. Sciigu do al
" ni, cu vi vivas ankorau. Viaflanke ne estas gentile
41 ke vi forgesas nin, kiuj tiel amis vin ke via patrino
" dum tuta la tago parolas pri vi, kaj ke mi ciunokte
" pri vi songas ke vi estas malfelica kaj tiam mi
" audas vian vocon vokantan : Katarino, Katarino, tiel
" forte ke mi eksaltas en mia dormado . . . kaj la
"kompatinda bovo, kiu ciam el la stalo rigardas kaj
"tiel sopiras ke oni preskau ekversus larmojn ! kaj
"estas ega malgojotial ke neniu el ni ion scias pri vi :
"vi devas kompati je ni, Johano, car via bona
" patrino pro tio certe ekmalsanigos ; kiam la kom-
" patinda malfeliculino audas ec nur vian nomon, si
" ekgemas kaj tiel ploras ke mia koro disrompigas ..."
"Ho ! tio estas nur la vero," gemis la patrino de
Johano. " Ha ! se li scius kion mi suferas en mia
koro ! . . . Daurigu vian legadon, kara Katarino ;
mi miregas pro tio kion vi skribis : neniam io simila
estis audata ; viaj manoj estas certe tro lertaj por
melki la bovinon au labori en la kampo ; sed Dio
toleras multe en la mondo ! , "
27
Gaja pro tinj lattdoj la junulino diris kun fiera
rideto :
" Se la skribarto estus nur tio ! Ciu ajn venu : mi
skribos pli bone ol iu ! Nun mi trovis la bonan
vojon. Nu, auskultu, mia letero ne estas ankorau
finita:
" Ho ! Johano, se vi scius tion, tuj vi donus al ni
" sciigojn ! La trifolioj malsukcesis pro la malbona
" semo kaj plie tial ke ili estas frostitaj. La kampo-
"gardisto edzigis kun vilaganino el Pulderbosch, si
"posedas multe da mono. Francisko la masonisto
" falis de la tegmento de la bierfaristo sur la dorson
" de nia maljuna forgisto, kaj la forgisto estis preskau
" mortigita, malf elice ! "
La A junulino silentis.
" Cu tio estas cio ? " demandis la patrino malgoje.
" Cu vi ne sciigus al li ke la bovino naskis idon ? "
" Ho jes ! tion mi f orgesis. . . . Jen, tio sin
trovas jam sur la papero :
" Nia flavruga bovino naskis idon ; cio bone suk-
11 cesis, kaj la bovido estas jam vendita."
Ciuj gaje ekridis ; la knabeto, vidante la komunan
gojon, bruege ekaplattdis, sed malfelice lia maneto
trafis tiel forte la taseton ke gi ruligis sur la tablo,
elversante la inkon kiel nigran rivereton sur la belan
leteron.
La rido tuj malaperis de ciuj vizagoj ; unu rigardis
la alian timeme kaj silente ; oni levis la okulojn
cielen dum Paucjo, timegante la baton, jam ekplo-
regis kaj kriis tiel forte ke la oreloj estis surdigitaj.
Dum longa tempo oni riprocis la knabeton kaj oni
plendis malgojege pri la katastrofo, gis kiam oni
konkludis per la demando :
" Dio ! kion ni faros nun 1 "
" Nu, nu," diris Katarino kun decideco, " la mal-
felico ne estas tiel grava ; mi intends tamen reskribi
la leteron, car en la komenco la afero ne bone pros-
28
peris ; la literoj estis tro grandaj kaj la skribajo estis
tro malrekta. Nun mi faros tion pli bone, mi ja
ekkuragigis. Lasu min rapide kuri al la vilago por
aceti paperon kaj inkon, kaj por ke oni ree trancu
mian anserplumon car gi farigis multe tro fleksebla."
" Nun, tuj foriru, infano mia," respondis la patririo,
" jen estas la kvinfranka monero de la bovido : vi
Sangigu gin ce la instruisto, car mi devos kredeble
sendi al mia kompatinda Johano almenau du frankojn.
" Paucjo, for ! el la domo ! kaj ne kuragu reveni
antau la vespero ! "
Katarino, kun kontenta rideto sur la vizago, elpasis
rapide el la pordo, sin direktante al la vilago. La
triumfo kiun si akiris, la konvinko ke de nun si
povos skribi al Johano kaj precipe ia fiereco pro sia
scienco, plenigis sian koron je dolca gojo.
El " Pagoj el la Flandra Literaturo."
PROVERBOJ DE M. F. ZAMENHOF.
Plej granda potenco kusas en la komenco.
Kiu semas venton, rikoltos fulmentondron.
Ne cio brilanta estas diamanto.
Kiu bojas, ne mordas.
Kastelo en aero malsato sur tero.
Kiu por ciuj laboras, pri si mem ne msmoras.
29
KELKAJ AVENTUROJ DE BAQH, 1 LA
TIQRO.
VEEA KAKONTETO DE TEOGARDENO EN
ASSAM.
Ni jam sciigis pri lia proksimeco je la gardeno, sed,
dum multaj monatoj, liaj solaj faradoj estis la morti-
gado kaj mangado de unu au du gardenaj Kulioj 2
(coolies).
De unu kompatinda viro nenio estis postlasita krom
la kranio, kiu kusis mezvoje.
Sed la vilaganoj de tiu ci parto malfelice tiel
kutimigis je tia okazo, ke^neniu forlasis la vojon.
Kaj la kvar Angloj sur riia Garderio kontente vivadis
kaj trankvile. Hi estis certegaj, ke la bestoj de
Hindujo, kiel ankau la popolo, timigus preni la
sangon de siaj mastroj, la blankaj homoj.
Nu, venis sezono kiam la cervoj malmultigis, kaj
raaljuna Bagh, kun granda penado apenau trovadis
sufican mangajon por konservi sian vivon. Diris li :
" Nunaterape estas malbone ! Tage la vilaganoj
promenadas multanombre, kaj dum la mallumo ne
aperas. Ofte ili enmetas fajron en la longa herbo,
kio tre timigas min." Kaj, je la penso, li ruligis
siajn okulojn, nudigis siajn dentojn kaj ekgemis.
"lafoje, tuta semajno pasas, kaj mi ne vidas ec
cervon, kvankam mi certe ne sopiras je tia males-
timajo. Sed estas blanka viro kiu, ciutage, forrajdas,
kaj ciuvespere revenas, preter la vojo. Li kaj lia
cevalo farigus sufica mangajo dum tuta monato.
Kiu timigas je la blanka viro ^ Ne mi ! mi ankorau
trinkos lian sangon ! " Kaj Bagh smacis siajn lipojn.
Estas bonekonata fakto ke, post la unua gusto de
homa sango, la tigro tre sopiradas je gi dum sia
vivcetero. De tiam li nomigas " virmangulo " kaj
farigas pli terura ol ia alia besto.
1 Bagh, la Hinda vorto por Tigro.
2 Hinda j laboristoj.
30
Tagon, je la krepusko, mi tre surprizigis vidi mian
kolegon freneze rajdantan en la gardenon. Li
alvenis sencapele, senspire, kaj sia vizago aperis
kvazau li estus vidinta la Diablon. Efektive granda
tigro estis elsaltinta el la junglo. 1 Nature la fievaleto
pro granda teruro ekforkuris, sed, felice por li, mia
amiko povis konservi egalpezon sur la selo. Alie, ni
ankorau estus senavizaj kaj tiel ankau estus la
malfeliculo !
La sovagbesto do casadis lin, sed la cevalisto
fortege jetis sian kaskon poste en la vizajon de la
besto. Tio videble, fans la deziritan efekton, car li
ne plu sekvadis. Sed la flugulo ne haltis antau ol li
alvenis ce siaj kolegoj. Niaparte, kvankam gi kom-
preneble estis okazo tro vera, ni ekopiniis la aferon
kiel granda serco, kiel bona ridindajo. Sed le nervoj
de mia amiko estis kvazau detruitaj, kaj e6 nun ili
estas iom malfortaj.
Proksimatage oni eliris por serci la kaskon, sed gi
ne estis trovebla.
" Kaj kion opiniis Bagh ? " vi demandas.
Tiu sinjoro estis kusinta en la fina stato de senpova
frenezo. Pecetoj de la kasko cirkauis lin. Lia longa
vosto batis la subajon. EC la lacertetoj timigis montri
sin, sed ili audis liajn vortojn kaj laue tremadis.
" La blankaj viroj ja estas la mastroj de 6io," diris
Bagh, penante senkulpigi sin. " Se tiu ci estus vere
Hindo, mi certigas, ke mi estus kaptinta lin, car la
Hindoj rajdas sur malrapidaj cevaletoj. Sed kiu
povas giskuri la cevalon de la blankulo 1 "
" Malbenu la blankan homaron ! " li blekdiris.
" Rial ili venas en tiun ci landon 1 Mi scias, ke ili
ne apartenas al gi, car, anstatau kunlogadi familie en
vilagoj, ciu logas sole en aparta domo, kun multe da
Hindoj por atenti lin. Denove, ili alvenas kaj foriras
simile al la jar-sezonoj, kaj gis nun mi ne vidis iajn
inojn ail idojn. Sed de kie ili venas, kaj kien ili iras
1 La dika kreskajaro.
31
neniu scias ! Ne, ili estas senrajtuloj ! Krom ili,
kiuj estus mastroj de tiu ci lando ? Tre certege, la
tigroj ! ! "
Kelkminute Bagh pripensadis pri tia felica estado.
Tiam li dauris : " Sed la malbonuloj trairas la kampon
sur elefantoj, kaj^dissemas morton per tondro kaj
fulmo. Kion ! Cu ili estos permesataj, senrefrape,
malsanktigi niajn proprajn logejojn ? Ha ! Mi
havas ideoix ! Mi ec vizitos la hejmon de blankulo,
kaj vengos iliajn insultojn. Felice la tuta lando
ankorau estas nia proprejo ciun nokton kiam ni povas
iradi, maltime, kien ajri ni deziras."
Tiel okazis ke, la proksiman noktomezon mi miregis
trovi min tute veka tre neordinara okazo por mi.
Subite mi sciigis pri lauta nazspirado ekster la
maldikaj muroj. La bruo movadis de pordo al
fenestro, de fenestro al pordo, tute cirkau la domo.
Kelkafoje profunda bleko sonoris nur bleko de la
gorgo, mi supozas. Nu, estas unu afero moki sian
amikon car li forkuris de tigro dum la taglumo. Sed,
kredu min, estas tute alia afero esti vekata noktoraeze
de malsata besto, precipe kiam oni memoras ke, se gi
scius, ke puSado de sia frunto aii unu bato de sia piedo
kontrau la fenestro donus al si la deziritan mangajon !
Sed la tigro ne atakis la malfortan konstruajon kaj
mi hodiau povas skribi tiujn ci vortojn. Tamen
Sajnis al mi multaj horoj antau ol li foriris.
Post kelkaj tagoj la blankaj viroj venis kun pafiloj
kaj elefantoj kaj multe da Hindaj servantoj. Kia glora
vidajo estis vidi ok grandegajn elefantojn majeste
promenantajn tra la longa herbo.
Sed Bagh sukcese kasadis sin kaj ne plu estis vidita.
Li jam estis forlasinta la cirkaiiajon, neniam (espereble)
por reveni.
A. T. SIMPER.
El la " Esperantist."
32
JINGLES
COMPOSED BY MR. ROBERTS TO HELP IN
MEMORIZING THE CORRELATIVE WORDS.
/, ti, Jci, neni, and a;
Then add a for " quality,"
Al for " motive,"
Am for " time,"
E for " place " excuse the
rhyme
" Manner," el ; possessive es
Which must really rhyme with
face
" Thing " takes o ; om, quantity ;
" Individual," u must be.
Typical Words.
Some, or any,
kind of, ia.
Why, Rial
When, Kiam.
Where, Kie.
How, Kiel.
Whose, Kies.
A little, " iom."
Who, Km.
N.B. The above is only a mnemonic jingle, and
from a grammatical point of view is not correct.
The above syllables do not exist in the Vortaro, or
have not the meanings given here. The correct
forms are ia, tia, kia, nenia, cia, etc.
33
[Referring to the proposal (now an accomplished fact)
that the London County Council should approve
the teaching of Esperanto in Us Schools.]
THE NEW BILINQUALISM.
Do not pack in your portmanteau
Books of classic verse ;
Purchase guides to Esperanto,
Manuals of Erse.
Fogazzaro's tale II Santo,
Walpole's Castle of Otranto,
Dante's most inspiring canto,
Grow more fine, more terse,
Rendered into Esperanto,
Versified in Erse.
From Lahinch to far Lepanto,
If equipped with Erse,
And in fluent Esperanto
Able to converse,
You will fare without confusion
Over land and sea
Such at least is the conclusion
Of the L.C.C.
(PUNCH, October, 1906).
34
LA HIMNO "ESPERO."
En la mondon venis nova sento,
Tra la mondo iras forta voko ;
Per flugiloj de facila vento
Nun de loko flugu gi al loko.
Ne al glavo sangon soifanta
Gi la homan tiras familion :
Al la mond' eterne militanta
Gi promesas sanktan harmonion.
Sub la sankta signo de F espero
Kolektigas pacaj batalantoj.
Kaj rapide kreskas la afero
Per laboro de la esperantoj.
Forte staras rauroj de miljaroj
Inter la popoloj dividitaj ;
Sed dissaltos la obstinaj baroj
Per la sankta amo disbatitaj.
Sur neutrala lingva fundaraento,
Komprenante unu la alian,
La popoloj faros en konsento
Unu grandan rondon familian.
Nia diligenta kolegaro
En laboro paca ne lacigos,
Gis la bela songo de 1' horaaro
Por eterna ben' efektivigos.
D L. L. ZAMENHOF.
35
Translation.
A new sentiment has come into the world,
A mighty voice goes through the earth,
On wings of light wind
Let it now fly from place to place.
Not to the blood-thirsty sword
Does it draw the human family :
To the ever-warring world
It promises a holy harmony.
Beneath the sacred banner of hope
Peaceful warriors gather,
And the work shall spread rapidly
By the labours of the hopeful.
The walls of centuries firmly stand
Between the divided peoples ;
But the obstinate bars shall give way
Beaten down by holy love.
Upon the foundation of a neutral language,
Understanding one another,
The peoples will form, with one accord,
One great family circle.
Our diligent adherents
Will not become weary in their peaceful labour
Till the fair dream of humanity
Is realised as an eternal blessing.
The official music was composed by M. de Menil, and
is to be obtained at the British Esperanto Association,
13, Arundel Street, Strand.
36
KANTO DE STUDENTOJ.
(GAUDEAMUS (see page 10)).
Goju, goju ni, kolegoj,
Dum ni junaj estas !
Post plezura estanteco,
Post malgaja maljuneco
Sole tero restas.
Vivu la akademio
Kaj la profesoroj !
Vivu longe kaj en sano
Ciu akademiano,
Vivu sen doloroj !
Vivu, floru nia regno
Kaj regnestro nia !
Kaj amikoj mecenataj,
Protegantoj estimataj
De 1' akademio.
Vivu ciuj la knabinoj
Belaj kaj hontemaj !
Vivu ankau la virinoj,
Amikinoj kaj mastrinoj,
Bonaj, laboremaj.
Mortu, mortu, malgajeco,
Mortu la doloro !
Mortu ciu intrigante
Kaj malamon konservanto
Longe en la koro !
L. L. ZAMENHOF.
37
LA CELO ESPERANTA.
" Unu lingvo, unu koro ! " jen deviz' de ma eel' ;
Ni elfaru veran eston al antikva la fabeF
Kiam per la sama lingvo paroladis horn' kun horn'
Pace, iu al alia, el di versa gent' aft dom.'
Tio eble estis fablo ; tamen ce la nuna seen',
Pleje la malpac' ekkreskas nur el akra malkompren' ;
" Scii estas senkulpigi " baldati cesus militad',
Se nacioj kunparolus per komuna parolad'.
Do klopodu ni konstante por nacia amikec',
Per la lingva unuigo de la boma f rata spec' ;
Plimultigu ni la penojn kaj la simpation, gis
Plenumigos rev' poeta per la tutamonda kis'.
El la "British Esperantist." BEN ELMY.
[Sung to the tune of the Austrian National Hymn
(Glorious Things of Thee are Spoken).
For the tune of " Gaudeamus " see Farmer's Student
Songs, or enquire of Miss LAWRENCE.]
38
NOVA KANTO,
Ho ! eksonu nova kanto
Pri la lingvo Esperanto,
Pri ligil' internacia,
Revo nia, amo nia !
Kreitaj' la plej mirinda,
Vere estas gi laudinda
De verkistoj, de poetoj,
En poemoj kaj odetoj.
Horo : Ho, eksonu nova kanto
Pri li lingvo Esperanto.
Pli ol tondro de bataloj,
Pli ol dolcaj najtingaloj,
Pli ol belaj aktorinoj,
Pli ol fajfoj de masinoj,
Pli ol ora la plej brila,
Pli ol gloro senutila,
Pli ol ciu, pli ol cio,
Krom la amo kaj la Dio.
&0TO.
Dum venonta la centjaro,
Sciu esperantistaro,
En Europo, Ameriko,
En Azio kaj Afriko,
Kie ajn vi veturados
Esperanton vi trovados,
Sur la strato, en vagono,
En hotelo, en salono.
Horo.
39
Kaj ec en privata domo :
Gin parolos ciu homo :
Laboristo, profesoro,
Kaj jugisto, kaj doktoro,
Kaj hebreo, kaj kristano,
Kaj litovo kaj japano,
Kaj pereos la plendato :
" Mi vin ne komprenas, frato."
Aoro.
Ira kiel apostoloj
Gin prediki por popoloj.
Kaj eksonu nia voko
Sur la ter' en ciu loko,
En vilagoj, en urbetoj,
En lernejoj, en gazetoj,
Kaj servantajn al la vero
Nin fortigu la Espero.
Horo.
DOMBROWSKI.
Eltirita el " Fundamenta Krestomatio."
[Tune arranged "by ARTHUR TRICKETT. To be
obtained from the London Esperanto Club, 14, Norfolk
Street, Strand, W.C]
Safo donas sian lanon,
Por ke mastro havu. panon.
Kiu cion senpripense parolas,
Atidos tion, kion li ne volas.
Vivu, progresu,
Bed lerni ne cesu.
40
AL LA REGO.
(Goo SAVE THE KING).
Vivu la reg' al ni, tre longe vivu li !
Gardu lin Di' !
Justa kaj pia reg', Dio pro nia preg'
Estu kun li.
Forta la rega tron', ver' estas lia kron',
Glavo la leg'.
Kun amo en la kor', regas kun granda glor' . ,
Vivu la reg' !
Brulu, ho sankta flam' de la eterna am'
Pro la patruj' !
Kaj forte staros ni, ciuj por unu li
Pro la patruj' !
Longe, ho, restu vi, gloro de la naci',
Sur rega seg' !
Via plej granda glor' en la popola kor',
Vivu la reg' !
D ZAMENHOF.
41
TINY TIM'S CHRISTMAS DINNER.
[From DICKENS' "CHRISTMAS CAROL."]
Tiam Sinjorino Cratchit levigis ; si estis malrice
vestita, sed gaje dank' al rubandoj diverskoloraj ; kaj
si, kune kun Belinda, sia dua filino, primetis la tablon.
Kaj nun enkuris du pli rnalgrandaj Cratchits,
geknaboj, kiuj kriis ke ili, ekster la bakejo, flaris la
anseron kaj gin konis kiel ilia propra ansero per la
odoro ! Ili gojis tiel, dancante cirkaii la tablo,
kaj pensante pri salvio, kolbasoj, kaj bulboj, dum
Sinjoreto Peter Cratchit zorgis pri la terpomoj kaj
blovis la fajron, gis fine la terpomoj estis pretaj por esti
senseligataj. Tamen Sinjoreto Peter ne estis tro
vanta, kvankam li portis kolumon tre altan por fari
honoron al la Tago.
" Kial do via patro tiel malfruas ? " diris Sinjorino
Cratchit "kaj via frato, Eta Tim, ankau? Kaj
Martha ne tiel malfruis je duonhoro la lastan Krist-
naskon ! "
" Jen Martha, patrino ! " ekkriis filineto.
" Jen Martha, patrino ! " ekkriis la du pli junaj
Cratchits.
" Hura ! estas tiel granda ansero, Martha ! "
" Nu ! kiel vi venas malfrue ! " kriis Sinjorino
Cratchit, sin kisante dekdufoje, kaj forprenante sian
capelon kaj salon.
" Ni devis multe labori por fini nian taskon," diris
la knabino.
" Nu ! ne estas grave ! Sidigu antau la fajro,
karulino, kaj varmigu vin ! "
" Ne ! ne ! jen patro ! " kriis la du junaj Cratchits,
kiuj estis cie samtempe. ' ' Kasu vin, Martha, kasu vin ! "
42
Tiara Martha sin kasis, kaj la malgranda Bob, la
patro, envenis kun almenaii tri futoj da lana skarpo
pendanta antau li, kaj kun eluzitaj vestoj, flikitaj kaj
brositaj, portante Etan Tim'on sur sia sultro. Ho ve !
Tim havis lam-bastoneton, kaj liaj membroj estis
subportataj per fera trabajo !
" Ho ! kie estas nia Martha ! " kriis Bob, cirkauri-
gardante.
" Si ne povas veni," diris la mastrino.
" Ne veni ! " ripetis Bob, kaj lia energio subite
falis, car revenante hejmen li A estis kurinta kiel milita
cevalo de Eta Tim, ..." Cu si ne venos je Krist-
nasko ! "
Martha ne povis elporti lin vidi malkontenta, ec
nur serce, kaj si tuj elvenis, el post la pordo, kaj lin
cirkauprenis ; dunie, la ambau junaj Cratchits portis
Etan Tim'on al la kuirejo, por ke li aiiskultu la
pudingon, siblantan en la kaserolo.
" Kaj kiel konclutis Eta Tim ? " demandis la
mastrino, tuj kiam Bob estis sufice kisinta sian
filinon.
" Tre bone," respondis Bob. " Sed li farigas pri-
pensa, tial ke li estas tiel ofte sola, kaj li havas la
plej strangajn pensojn. ... Li diris al mi, revenante,
ke li espcras ke oni lin vidis en la pregejo, car li
estas kriplulo kaj tiel oni povis goje memori, je
Kristnasko, tiun, kiu igis lamulojn marsi kaj blin-
dulojn vidi ! "
La voco de Bob tremis kiam li tion diris, kaj pli
forte ankorau kiam li aldonis, ke Eta Tim fortigis
nun. ... La aktiva lam-bastoneto audigis sur la
planko, kaj Timo revenis, akompanata de sia frato kaj
de sia fratino, al la benketo apud la fajro ; kaj Bob
relevis siajn jakmanikojn (kvazaii eble ili povus
farigi pli eluzitaj, malfeliculo !) kaj miksis ion var-
megan en kruco, movis gin per kulero, kaj gin metis
sur la fajron por boleti. Tiam Sinjoreto Peter kaj
43
la du junaj Cratchits iris por alporti la.anseron, kaj
baldau rcvenis en goja procesio !
Tiel multe ili tumultis, ke vi estus pensinta ke
ansero estas inter ciuj birdoj la plej kurioza; kaj,
kompreneble, en tin dometo gi vere estis malofta.
Sinjorino Cratchit varmigis la sukon ; Sinjoreto Peter
forte dispremis la terpomojn ; Fraulino Belinda
sukeris la pomsaucon ; Martha visis la varmajn
telerojn ; Bob sidigis Etan Tim'on apud lin ce la
tablo ; la du junaj Cratchits metis segojn por ciuj,
por si mem ankau ; kaj ili tiam pusis la kulerojn en
siajn busojn por ke ili ne kriu antau ol ili lauvice
estos servitaj.
Fine cio estis preta, kaj oni petis la benon de Dio.
Patizo sekvis, dum la sinjorino ekzamenis la trancilon
kaj sin preparis por enpusi gin en la bruston de la
birdo kaj kiam si tion faris, kiam la internajo,
elpusigis, ciuj gajigis, kaj ec Eta Tim, ekscitata, batis
la tablon per sia trancil-tenilo k;ij malforte kriis :
" Hura ! "
Neniam oni vidis tian anseron ! Bob diris, ke ii
kredas ke neniam tia ansero estos kuirita ! Gia
moleco kaj gusto, gia amplekso kaj malkareco, estis
temoj de grandega admiro. Kun pomsauco kaj
terpomoj, gi suficis por la tuta familio ; ec, kiel la
sinjorino goje diris (rigardante unu malgrandetan
atomon ostan sur la plado), ili ne gin tute formangis
fine ! Tameu ciuj satis.
Sed nun, post kiam la teleroj estis sangitaj de
Fraulino Belinda, Sinjorino Cratchit sole forlasis la
cambron tro nerva por toleri atostautojn por iri al
la pudingo kaj gin enporti. ...
Ho I cu gi estas sufice kuirita ? A Cu gi ne dis-
rompigos, kiam si elturnos gin ! Cu iu ne supren-
rampis la muron por gin steli, dum ili mangis la
anseron ! Oni imagis ciajn specojn de terurajoj. . . .
Ho ! kiom da vaporo ! la pudingo estis eltirata el
44
la kaserolo . . . odoro kvazau de lavejo ! tio estis la
pudingtuko . . . odoro simila al tiu de restoracio, de
kukejo kaj de lavejo kune ! tio estis la pudingo ! . . .
Envenis tuj Sinjorino Cratchit, rugigante kaj ride-
tante fiere, kun la pudingo, simila al makulita kuglego,
tiel malmola, brilanta en brando flamanta, kaj
ornamita de ileksa branco, kiu supre staris.
Ho ! kia mirinda pudingo ! Bob Cratchit dins, kaj
tre trankvile, ke li gin rigardas kiel la plej granda
sukceso de la sinjorino de ilia edzigo ! Sinjorino
Cratchit diris ke, nun kiam cio bone okazis, si kon-
fesas ke si ne guste sciis cu la kvanto da faruno estos
sufica. Ciuj ion diris pri tio, sed neniu diris au
pensis ke la pudingo estis tro malgranda por granda
familio. Estus herezo gin fari. Ciuj hontus havi
tian penson !
Fine la tagmango finigis; oni forportis la tablo-
tukon, balais la fajrejon, kaj revirigis la fajron. Poste
la miksajo en la kruco estas gustumata kaj perfekti-
gata, oni metis pomojn kaj orangojn sur la tablon,
kaj multe da kastanoj sur Sovelilon sur la fajro.
Tiam la tuta familio sidigis cirkau la fajro, kaj apud
la kubuto de Bob estis la tuta familia glasaro . . .
du glasoj kaj unu taso sen tenilo. Tamen ili enhavis
la krucan miksajon tiel bone kiel pokaloj oraj estus
gin enhavintaj ! kaj Bob disdonis gin goje, dum la
kastanoj sur la fajro bruege kraketis kaj siblis. Tiam
Bob diris : " Mi proponas ' Gojan Kristnaskon ' al ni
ciuj, miaj karaj ! Dio nin benu ! " Kaj la tuta
familio ripetis tion.
"Dio nin benu ! ciujn ! " diris Eta Tim, laste.
El " Kristnaska Sonorado " (Christmas Carol).
Esperantigita de MARTYN WESTCOTT.
45
KRISTNASKO EN SVEDUJO.
La tagoj farigas ciarn pli mallongaj en mia norda
patrujo : ciam pli frue venas la krepusko. Sed ni ne
plendas, car ju pli profunda farigas la vintra mallumo,
des pli proksima estas Kristnasko, la festo de 1' hejmo,
de 1' infanoj, de 1' gojo kaj de 1' lumo la festo, kiun
ni, Svedoj, amas pli ol ciun alian.
Kiom ajn malproksimen ni migradas en la mondo,
se estas nur iel eble ni ciam revenas por soleni dun
ci feston kun nia familio, kaj la grandaj Amerikaj
vaporsipoj ciujare rekondukas milojn kaj milojn da
Svedoj, kiuj fondis novajn hejmojn trans la oceano.
Hi riskas ventegojn kaj ondojn furiozajn, volonte
elspezante la monon, kiun tiel malfacile kaj klopode
ili akiris, por reiri " la malnovan landon," kiel karese
ili nomas sian karan Svedujon, kaj soleni " Jul " en
la hejmo de sia infaneco. La sumo de la postaj man-
datoj, kiuj venas el Ameriko, estas tri fojojn pli
granda dum la monato Decembro. Se oni ne povas
veni mem, oni sendas kiom eble plej multe da
mono por ke "la maljunuloj hejme" havu gojan
Kristnaskon.
Sennombraj estas la preparoj kiujn tiu ci festo
postulas, kaj la sinjorinoj estas okupataj de 1' frua
mateno gis malfrue nokte dum pli ol du semajnoj
antaue. La mangajoj estas plej diversaj, sed mi
timas ke kelkaj el ili estas tro ekskluzive svedaj por
ke ili placu al la gusto internacia. Sufice estas diri,
ke en la plej multaj domoj en la kamparo oni bucas
almenati unu porkon kaj unu bovidon, ofte ankaii
unu bovon. Poste, la tuta domo estas plej bele
arangita, kaj la metalaj objektoj brilas kiel la suno
mem. Dum la lastaj tagoj oni bakas Siujn specojn
da pano, kukajoj taj tortoj, kiuj apartenas al la sveda
Kristnaska tablo.
Fine do alvenas la granda tago, la 24 in de Decem-
bro, kaj nun cio estas preta kaj en la tuta domo regas
la sento de infana gojo kaj felico, kiu karakterizas
tiun ci feston. Sed 'sur ciuj vizagoj oni rimarkas
esprimon de atendo ! La infanoj ciuminute elrigardas
tra la fenestroj kaj la gepatroj sajnas tiel same
ekscitataj kiel la junularo. Subite oni atidas pezajn
pasojn en la antaucambro, kaj kiam estas malfermita
la pordo, jen, oni gin vidas la belan, altan, verdan
abion, kies krono preskau tusas la plafonon, kaj,
kune kun tiu ci simbolo de eterna espero, Kristnasko
eniras niajn hejmojn kaj korojn. La Kristnaska
arbo Julgranen estas metata en la plej granda
cambro, kaj ciuj estas baldaii okupataj por ornami
gin kun^ kandeletoj, sukerajoj kaj bela artefarita
nego. Ce gia plej alta branco flirtadas la sveda
flago blua kun ora kruco.
Poste oni iras al ta tagmango, kiu ce tiu ci okazo
estas metita ne en la mangocambro, sed en la kuirejo,
kaj la familio kaj la servantoj kune sidigas je la
tablo. Sur tiu ci trovigas specimeno de ciu pano
bakita, ciu inangajo preparita kaj speciala biero,
noraata " Julol."
Sed en la mezo de la tablo staras granda kupra
kaserolo enhavanta la supon, en kiu estis kuirata la
sinko, kiu, rostita kaj ornamita per multekoloraj
rubandoj, nun estas la cefa ornamajo de la tablo.
Ciu nun prenas pecon da pano sur sia forko, solene
gin trempas en la kupran kaserolon kaj mangas gin.
Tio ci estas tre antikva kutirao, kaj oni ofte nomas
la 24 s " de Decembro " la tago de 1' trempado," kaj
la infanoj jam longe antaii Kristnasko komencas
kalkuli : " nun estas la tago antaii la tago antaii la
tago antau la trempada tago."
Poste oni eliras por starigi la kutiman faskon da
greno sur altan stangon por la birdoj, kaj al la
cevaloj en la stalo, la brutaro, la kokinoj kaj anasoj
unuvorte, al ciuj domaj bestoj estas donata
speciala " festenmango " el aveno kaj tritiko por ke
ili ankau sciu " ke nun estas Kristnasko." En tiu
tago oni volas igi ciuri kaj cion felica kaj kontenta,
kaj el ciu domo oni sendas vestojn, mangajojn kaj
47
kandelojn al la malriculoj. Ciu sentas kvazau oui no
povus goji se estus in en la najbarajo, kiu estus
malsata au havus nenian kandelon por lumigi sian
dometon.
Je la sesa horo oni kunvenas en la salonon por
trinki teon kaj poste oni babiladas, kantas, ludas la
malnovajn Kristnaskajn ludojn, dancas cirkaii la
Kristnaska arbo kaj mangas pomojn, nuksojn, sekajn
vinberojn, figojn kaj diversajn sukerajojn. La ves-
permango konsistas el speciale preparita fiso nomata
"lutfisk," rizo kaj buterotortoj. Antau ol mangi
la rizon, ciu devas diri malgrandan rimon sercan,
akompanata de la gaja rido de 1' aliaj. Poste estas
disdonataj la Kristnaskaj donacoj, ciu enmetita en
sigelitan postajon kun la nomo de 1' ricevonto kaj
serca versajeto. Dum la tuta vespero ciuj cambroj
estas feste iluminitaj, car ce Kristnasko ne devas esti
ombro ia, nek en la domo, nek en la koro. La
kristnaska abio estas pli luma ol cio alia, kaj en la
dolcaj radioj de giaj kandeletoj oni momente f orgesas
la konfliktojn de 1' ciutaga vivo.
La sekvantan matenon oni ofte devas levigi je la
kvara horo, car en tin tago Diservo komencas jam je
la sesa horo, kaj multaj devas veturi pli ol 10 kilo-
metrojn gis la pregejo. Kiom estas belege, kiam
la glitveturilo rapide aritauen flugas tra 1' arbaro
negokovrita, dum la steloj ankorau briletas sur nokta
cielo, kaj oni atidas la gajan sonon de cento j da
sonoriletoj apartenantaj al aliaj glitveturiloj, kiuj el
ciuj flankoj alvenas la saman pregejon. En ciu domo,
ec la plej malgranda kaj mizera dometo, la fenestroj
estas iluminitaj per du au kvar kandeloj, kies radioj
parolas al la preterpasantoj pri la Festo de Lumo
kaj Go jo. Kaj en la pregejo eksonas la malnova
Kristnaska himno, " Ni Vin salutas, ho, bela mateno."
El " Tra la Mrnido," la tutmonda ilustrata Revuo
esperantista.
Originate verkita de FRAtfLINO CEDERBLAD.
48
MI MEM.
RAKONTITA DE BICIKLO.
Originals verkita deT&. J. FOOKS.
Mi estas biciklo, kaj (" ne diru gin en Gath") mi
apartenas al fraulino.
Kiam unue mi alvenis hejmen, el la fabrikejo, mi
brilis per emajlo, mi brilegis per nikelo, kaj, kom-
preneble mi ne havis makuleton da koto sur miaj
radcirkaukovriloj, nek da rustajo sur miaj radietoj.
Mi estis avida por iri, fortega, vigla, elasta,
energia, kaj tamen rigida kaj silenta.
Nun, ho, ve ! mia kadro bleketas je ciu artiketo,
miaj radoj kraketas, miaj radietoj estas ellasaj au ec
mankaj, mia nikelo malheligas aii forestas, emajlo,
selo, kaj ilsaketo, ciuj estas eluzitaj.
Mi alvenis hejmen en la frua parto de la nova jaro.
Mi ja estis novjara donaco por mia juna mastrino.
Kiel zorge si kutimis min senpolvigi post ciu rajdo,
kaj vii la plej malgrandan makuleton da malseko for
de mi, por ke mi ne montru la unuan plej etan signon
de rustajo.
Hodiaii mi staras ekstere, post la domo malpura
tiel, kiel mi revenis hejmen de cirkaukuro an tau unu
semajno, dum peza tabulo apogas sin kontrau miaj
radietoj, el kiuj cirkaii duondekduo mankas.
Unu tagon en Majo, kvin monatojn post mia unua
foriro el la fabrikejo, la kuzo de mia mastrino sin
vizitis, kaj vidante, ke mi apogas min kontrau la
muro, komencis min surrigardi.
" La antaua rado tre ellasigis," li diris.
" Ho ! cu vere," estis la respondo. " Cu gi
forvenos 7 "
Eble si pensis ke mi estas dento ! Sed Hencjo, la
kuzo, ekmontris al mia mastrino kiel mi kraketis en
la forkoj, kaj li aminde korektis min. Plie, li altlevis
49
de la tero mian malantauan radon, kaj, metante sian
piedon sur la pedalon, igis rapidege turnigi la radon.
"Nu!" li ekkriis, " tio ci bezonas, ke oni oleu
gin-'"
" Ho ! Cu bicikloj do bezonas oleadon 1 " estis
resporido. " Kie oni metas gin ? " Kaj, efektive,
mi jam antaue soifis, pro seka kurado dum pli ol
kvar monatoj !
Nu ! mi trinkegis fine, kaj urge mi gin bezonis ;
sed plu devis okazi.
Hencjo diris, ke io estas malorda je la malsupra
artiko.
" Kiom pli estas malorda, kaj kion ajn vi intencas
per ' malsupra artiko ' ? "
" Nu," diris Hencjo, kaj li daurigis klarigante pri
konusetoj, globetoj, globetkurejoj, k.t.p.
Sed mia mastrino, mi bedauras diri, evidente
malestimis cion ei, kaj ne bonvolis respondi al la
rimarkoj de Hencjo, krorn diri al li, ke se si ne multe
scias pri bicikloj, estis tre malaminde ce li sin moki,
kaj diri al si, ke oni faras biciklojn per kotono kaj
pingloj !
(Si nur dube audis " koteraj pingloj " [cotter
pins] ).
Oni malofte min rajdas nune. Mi kutimis stari en
vestiblo, sed antau ne longe mia hejmo estis en kelo.
Unu tagon mi audis mian mastrinon diri al
amikino, kiu vizitas sin por sin inviti bicikliri,
" Ho ! la malnovajo bezonas, ke oni 0in purigu, kaj
sveligu gin, kaj Ho ! enuo ! ni iru rigardadi la
butikojn ! "
* * * *
Anonco sur Jurnalo por biciklistoj : " Biciklo de
sinjorino vendebla, malkare. Posedanto forlasanta
rajdi. Sin turnu al, k.t.p."
El " The British Esperantist."
50
NASKIQO DE ESPERANTO.
ELTIRO EL PRIVATA LETERO DE D-RO. ZAMENHOF
AL S-RO. BOROVKO.
Presita kun permeso da ambaii korespondantoj, en
Jaro 1896.
Tradukis el lingvo rusa V.G.
. . . Vi demandas min, kiel aperis ce mi la
ideo krei lingvon internacian kaj kia estis la historic
de la lingvo Esperanto, de la momento de gia
naskigo, gis tiu ci tago 1 La tuta publika historic de
la lingvo, t.e. komencante de la tago, kiam mi
malkase eliris kun gi, estas al Vi pli malpli konata ;
cetere tiun a periodon de la lingvo estas nun, pro
multaj kauzoj, ankorau neoportune tusadi ; mi
rakontos al Vi tial en komunaj trajtoj sole la historion
de la naskifo de la lingvo.
Estos por mi malfacile rakonti al Vi cion, tion ci
detale, car multon mi mem jam forgesis ; la ideo, al
kies efektivigo mi dedicis tutan mian vivon, aperis ce
mi estas ridinde gin diri en la plej frua infaneco
kaj de tiu ci tempo neniam min forlasadis. Tiu ci
cirkonstanco parte klarigos al Vi, kial mi kun tiom
da obstineco laboris super gi, kaj kial mi, malgrati
ciuj malfacilajoj kaj maldolcajoj, ne forlasadis tiun ci
ideon, kiel gin faris multaj aliaj, laborintaj sur la
sama kampo.
Mi naskigis en Bjelostoko, gubernio de Grodno, en
la jaro 1859. Tiu ci loko de mia naskigo donis la
51
BIRTH OF ESPERANTO.
TAKEN FROM A PRIVATE LETTER OF DOCTOR
ZAMENHOF TO SINJORO BOROVKO.
Printed, ivith the permission of both correspondents, in the
year 1896.
Translated from the Russian by V.G.
(This English translation is not literal ; it aims to
give only the general sense).
" . . . You ask me how it was that the idea of
creating an international language appeared to me,
and what was the history of the Esperanto language
from the moment of its birth till to-day ? The
whole piiblic history of the language, that is to say,
beginning from the day when I openly proclaimed it,
is more or less known to you ; further, it is not
opportune now, for many reasons, to touch upon this
period ; I will therefore relate to you the common
features alone of the history of the birth of the
language.
" It would be difficult for me to tell you all this in
detail, for much of it I have myself forgotten. The
idea, to the realisation of which I have dedicated my
whole life, appeared to me (it is ridiculous to say it)
in my earliest childhood, and from that time never
left me. This circumstance will partly explain to
you why I have laboured upon the matter with so
much obstinac}', and why, in spite of all difficulties
and hardships, I have not abandoned this idea, as
many others working in the same field have done.
"I was born in Bielstock, in the department of
Grodno (Russia), in the year 1859. This place of my
52
direkton al ciuj miaj estontaj celadoj. En Bjelostoko
la logantaro konsistas el kvar diversaj nacioj : liusoj,
Poloj, Germanoj kaj Hebreoj ; ciu el tiuj ci elementoj
parolas apartan lingvon kaj neamike rilatas la aliajn.
Tie pli ol ie la impresema nature sentas la multepezan
malfelicon de diverslingveco, kaj konvinkigas ce ciu
paso, ke la diverseco de lingvoj estas la sola, au
almenau la cefa kauzo, kiu disigas la homan familion,
kaj dividas gin en malamikajn partojn.
Oni edukadis min kiel idealiston ; oni min instruis,
ke ciuj homoj estas fratoj, kaj dume sur la strato kaj
en la domo, cio ce ciu paso igis min seuti, ke homoj ne
ekzistas : ekzistas sole Rusoj, Poloj, Germanoj,
Hebreoj, k.t.p. Tio ci ciam forte turmentis mian
infanan animon, kvankam multaj eble ridetos pri tiu
ci " doloro pro la mondo " ce la infano. Car al mi
tiani sajnis, ke la " grandagaj " posedis ian ciopovan
forton, mi ripetadis al mi, ke kiam mi estos grandaga,
mi nepre forigos tiun ci malbonon.
lorn post iom mi konvinkigis, kompreneble, ke ne
cio farigas tiel facile, kiel gi prezentigas al la infano ;
unu post la alia mi forjetadis diversajn infanajn
utopiojn, kaj nur la revon pri unu homa lingvo mi
neniam povis forjeti. Malklare mi iel min tiris al gi,
kvankam, kompreneble, sen i;ij difinitaj planoj. Mi
ne memoras kiam, sed en cia okazo sufice frue, ce mi
formigis la konscio, ke la sola lingvo povas esti nur
ia neutrala, apartenanta al neniu el la nun vivantaj
nacioj.
Kiam el la Bjelostoka gimnazio mi transiris en
la Varsovian duan klasikan gimnazion, mi dum kelka
tempo estis forlogata de lingvoj antikvaj kaj revis
pri tio, ke mi iam veturados en la tutu mondo kaj
53
birth gave the direction to all my future aims. The
inhabitants of Bielstock are of four different nation-
alities Russians, Poles, Germans, and Jews each of
which speaks a separate language, and is on bad
terms with the others. There, more than anywhere,
an impressionable nature feels the heavy misfortune
of the diversity of tongues, and becomes convinced at
every step that the diversity of language is the only,
or at least the chief, cause which separates the human
family, and divides it into inimical sections.
" I was brought up as an idealist. I was taught
that all men are brothers ; meanwhile in the street
and at home everything, at every step, compelled me
to feel that man does not exist, only Russians, Poles,
Germans, Jews, etc. This thought ever deeply
troubled (strongly tormented) my boyish mind
although many possibly will smile at this 'sorrow
for the world ' in a child. At that time it seemed to
me that the ' grown ups ' possessed a sort of almighty
power, and I repeated to myself that when I was
grown up I would without fail do away with this
evil.
"Little by little I became convinced, of course,
that this thing was not so practicable as it had seemed
in my boyhood ; one after the other I cast aside my
various childish Utopias, only the dream of one single
tongue for all mankind I never could dispel. Dimly,
although of course without any defined plans, I, in
some way, was drawn to it. I do not remember
when, but, at all events, sufficiently early, I became
conscious that the single language must be in some
way neutral, belonging to none of the now-existing
nations.
" When I passed from the Bielstock High School
to the Second Classical High School, Warsaw, I was
for some time allured by the dead languages, and
dreamed that some day I would travel through the
54
per flamaj paroloj inklinados la homojn revivigi unu
el tiuj ci lingvoj por korauna uzado. Poste, rai ne
memoras jam kiamaniere, mi venis al firma konvinko,
ke tio ci estas neebla, kaj mi komencis malklare revi
pri nova, arta lingvo. Mi ofte komencadis iajn
provojn, elpensadis artifikajn ricegajn deklinaciojn
kaj konjugaciojn, k.t p. Sed homa lingvo kun gia,
kiel sajnis al mi, senfina amaso da gramatikaj formoj,
kun giaj centoj da miloj de vortoj, kaj dikaj vortaroj,
sajnis al mi tia artifika kaj kolosa masino, ke mi ne
unufoje diras al mi : "for la revojn ! tiu ci laboro ne
estas lau homaj fortoj," kaj tamen mi ciam revenadis
al mia revo.
Germanan kaj Francan lingvojn mi ellernadis en
infaneco, kiam oni ne povas ankoraii kompari kaj
fari konkludojn ; sed kiam, estante en la 5-a klaso de
gimnazio, mi komencis ellernadi lingvon Anglan, la
simpleco de la Angla gramatiko jetigis en miajn
okulojn, precipe dank' al la kruta transiro al gi de la
gramatikoj Latina kaj Greka. Mi rimarkis tiam, ke
la riceco de gramatikaj formoj estas nur blinda
historia okazo, sed ne estas necesa por la lingvo.
Sub tia influo mi komencis serci en la lingvo kaj
for^etadi la senbezonajn formojn, kaj mi rimarkis, ke
la gramatiko ciam pli kaj pli degelas en miaj manoj,
kaj baldau mi venis al la gramatiko plcj malgranda,
kiu okupis sen malutilo por la lingvo ne pli ol
kelkajn pagojn. Tiam mi komencis pli serioze
fordonigi al mia revo. Sed la grandegulaj vortaroj
ciam ankorau ne lasadis min trankvila.
Unu fojon, kiam mi estis en la 6-a au 7-a klaso de
la gimnazio, mi okaze turnis la atenton al la
surskribo "Svejcars&q/a," kiun mi jam multajn fojojn
vidis, kaj poste al la elpendajo " Konditors&o/a.
Tiu ci " skaja " ekinteresis min kaj montris al mi, ke
55
world, and in flaming words persuade men to revive
one of these languages for the common use. Subse-
quently, I do not now remember how, I came to the
firm conviction that this was impossible, and I began,
indistinctly, to dream of a new and artificial language.
I often made attempts, inventing a profusion of
artificial declensions and conjugations, etc. But the
language of man, with, as it seemed to me, its endless
mass of grammatical forms, its hundreds of thousands
of words and ponderous dictionaries, appeared to me
such an artificial and colossal machine that I more
than once exclaimed ' Away with dreams ! this
labour is beyond human powers ! ' and nevertheless
I always returned to my dream.
"In childhood (before I could make comparisons
or work out conclusions) I had learnt French and
German, but when, being in the 5th class of the
gymnasium, I began to study English, the simplicity
of the English grammar flashed upon my compre-
hension (became thrown in my eyes), thanks, chiefly,
to the steep transition to it from the Greek and Latin
grammars. I observed that the richness of grammatical
forms was not a necessity, but merely the blind result
of accidental history. Under that influence I com-
menced to search into the language and to discard the
unnecessary ^forms, and I noticed that the grammar
always melted more and under my hands, and soon I
arrived at a tiny grammar, which, without causing
any disadvantage to the language, occupied only a few
pages. Then I began to devote myself to my dream
more seriously. Still, the giant dictionaries left me
no peace of mind.
"One day, when I was in the 6th or 7th class of
the gymnasium, I, by chance, turned my attention to
the sign ' SvejskajV (drink shop), which I had already
seen many times, and afterwards to the sign 'Konditor-
skaja ' (sweet-shop). This ' skaja ' aroused my
56
la sufiksoj donas la eblon el unu vorto fari aliajn
vortojn, kiujn oni ne devas aparte ellernadi. Tiu ci
penso ekposedis min tute, kaj mi subite eksentis la
teron sub la piedoj. Sur la terurajn grandegulajn
vortarojn falis radio de lumo, kaj ili komencis rapide
malgrandigi antati miaj okuloj.
" La problemo estas solvita ! " diris mi tiam. Mi
kaptis la ideon pri sufiksoj kaj komencis multe labori
en till ci direkto. Mi komprenis, kian grandan
signifon povas havi por la lingvo la plena uzado
de tiu forto. . . . Baldau post tio mi jam havis
skribitan la tutan gramatikon kaj malgrandan
vortaron. . . .
Tie ci mi diros gustatempe kelkajn vortojn pri la
materialo por la vortaro. Multe pli frue, kiam mi
sercis kaj eljetadis cion senbezonan el la gramatiko,
mi deziris uzi la principojn de la ekonomio ankau
por la vortoj. Konvinkita, ke estas tute egale, kian
formon havos tiu au alia vorto, se ni nur konsentos
ke gi esprimas la donitan ideon, mi simple elpensadis
vortojn, penante, ke ili estu kiel eble pli mallongaj
kaj ne havu senbezonan nombron da literoj.
Sed tiun ci penson mi tuj forjetis, car la provoj
kun mi mem montris al mi, ke tiaj elpensitaj vortoj
estas tre malfacile ellerneblaj kaj ankorau pli mal-
facile memoreblaj. Jam tiam mi konvinkigis, ke la
materialo por la vortaro devas esti Romana-Germana,
sangita nur tiom, kiom gin postulas la reguleco kaj
aliaj gravaj kondicoj de la lingvo. Estante jam sur
tiu ci tero, mi baldau rimarkis, ke la nunaj lingvoj
posedas grandegan provizon da pretaj jam vortoj
internaciaj, kiuj estas konataj al ciuj popoloj kaj
57
interest, and showed me that suffixes would give
me power to make out of one word other words
which need not be separately learned. This thought
began to take complete possession of me, and all at
once I began to feel the ground beneath my feet.
A ray of light had fallen upon the terrible giant
dictionaries, and they began to shrink rapidly before
my eyes.
" ' The problem is solved,' I said then. I seized
this idea of suffixes, and began to work hard in this
direction. I understood how great a significance the
full use of this power would have for the language.
. . . Soon after that I had written the whole grammar
and a small dictionary. . . .
" Here is an appropriate place for me to say a few
words about the material for the dictionary. Much
earlier, when I had examined and rejected every
non-essential from the grammar, I had desired to
exercise the principles of economy for the words
also. Convinced that it was a matter of indifference
what form any particular word took, so long as it
was agreed that it should express a given idea, I
simply invented words, taking care that they should
be as short as possible and should not contain an
unnecessary number of letters.
" But I immediately rejected this thought, for my
own personal experiments proved that these invented
words were very difficult to learn, and even more so
to remember. I came to the conclusion that the
material for the dictionary must be Romance-
Teutonic, altered only so far as regularity and other
important requirements of language demanded.
Standing upon this ground, I soon observed that
the present languages possessed an immense supply
of words already international, which were known to
58
faras trezoron por estonta lingvo iriternacia kaj mi
kompreneble utiligis tiun ci trezoron.
En la jaro 1878 la lingvo estis jam pli-malpli preta.
Tiel finigis la unua periodo de la lingvo.
Mi estis tiam ankorau tro juria por eliri publike
kun mia laboro, kaj mi decidis atendi ankorau
5 6 jarojn kaj dum tiu ci tempo zorgeme elprovi
la lingvon kaj plene prilabori gin praktike. Post duon-
jaro post la festo de 5-a de Decembro, 1878, ni finis
la gimnazian kurson kaj di.siris. Mi restis tute sola.
Antauvidante nur mokojn kaj persekutojn, mi decidis
kasi an tail ciuj mian laboron.
Dum kvin kaj duono da jaroj de mia estado en
universitato, mi neniam parolis kun iu pri mia afero.
Tiu ci tempo estis por mi tre malfacila. La kaseco
turmentis min ; devigita zorgeme kasadi miajn pen-
sojn kaj planojn mi preskau nenie estadis, en nenio
partoprenadis, kaj la plej bela tempo de la vivo la
jaroj de studento pasis por mi plej malgaje. . . .
Dum ses jaroj mi laboris perfektigante kaj pro-
vante la lingvon kaj mi havas sufice da laboro,
kvankam en la jaro 1878 al mi sajnis, ke la lingvo
jam estas tute preta. Mi multe tradukadis en mian
lingvon, skribis en gi verkojn originalajn, kaj vastaj
provoj montris al mi, ke tio, kio sajnis al mi tute
preta teorie, estas ankorau ne preta praktike.
... La praktiko do ciam pli kaj pli konvinkadis
min, ke la lingvo bezonas ankorau ian nekapteblan
"ion," la kunligantan elementon, donantan al la
lingvo vivon kaj difinitan, tute formitan " spiriton."
Mi komencis tiam evitadi lauvortajn tradukojn el
tiu aii alia lingvo kaj penis rekte pensi en la lingvo
neutrala.
Poste mi rimarkis, ke la lingvo en miaj manoj
cesas jam esti senfundamenta ombro de tiu au alia
59
all people, and which formed a veritable treasure for
the future international language and, of course, I
utilised this treasure.
" In 1878 the language was more or less ready.
" Thus was finished the first period of the language.
" I was then still too young to appear publicly with
my work, and I decided to wait five or six years
longer, and during that time to test carefully the
language and to work it out fully and practically.
Half a year after the feast of December 5th, 1878, we
finished our course at the gymnasium and separated.
I remained alone. Foreseeing only mockery and
persecution, I decided to hide my work from the eyes
of all.
"For five and a-half years whilst I was at the
University I never spoke to anyone about it. That
was a very trying time for me. The secrecy tor-
mented me. Compelled to conceal carefully my
thoughts and plans, I went scarcely anywhere, took
no part in anything, and the most enjoyable time of
life the student-years was, for me, the saddest. . . .
" For six years I worked at perfecting and testing
my language, and I had sufficient work, although in
1878 I had thought that it was quite ready. I made
many translations and wrote original works in it, and
severe trials showed me that what I had considered
to be quite finished in theory was nevertheless not
ready for practical use.
"... Practice ever more and more convinced me
that a language requires still an indescribable some-
thing, a uniting element, giving to it life and a
defined and wholly formed spirit.
" I began then to avoid literal translations from
this or the other language, arid endeavoured to think
directly in the neutral language.
"Afterwards I noticed that the language in my
hands had already ceased to be a shadowy reflection
60
lingvo, kun kiu mi havas la aferon en tiu au alia
minuto, kaj ricevas sian propran spiriton, sian pro-
pran vivon, la propran difinitan kaj klare esprimitan
fizionomion, ne dependantan jam de iaj influojn.
La parolo fluis jam mem, flekseble, gracie kaj tute
libere, kiel la viva patra lingvo. . . .
Mi finis la universitaton kaj komcncis mian
medicinan praktikon. Nun mi komencis jam pensi
pri la publika eliro de mia laboro. Mi pretigis la
manuskripton de mia unua brosuro ("D-ro Esperanto.
Lingvo internacia. Antauparolo kaj plena lerno-
libro ") kaj komencis serci eldonanton. Dum du
jaroj mi vane sercis. Kiam mi jam trovis unu, li
dum duonjaro pretigis mian brosuron por eldono kaj
fine rifuzis.
Fine, post longaj klopodoj, mi prosperis mem
eldoni mian unuan brosuron en Julio de la Jaro
1887.
PLENA QRAMATIKO DE ESPERANTO.
A. ALFABETO.
Aa, Bb, Cc, dc, Dd, Ee, Ff, Gg, G, Eh, fih, It, Jj,
Jj, Kk, LI, Mm, Nn, Oo, Pp, Kr, Ss, Ss, Tt, Uu, Uti,
Vv, Zz.
Rimarko. Presejoj, kiuj ne posedas la literqjn c, $, h,
', s, u, povas anstatati, Hi uzi, ch, gh, hh, jh, sh, u.
B. EEGULOJ.
(1) Artikolo nedifinita ne ekzistas ; ekzistas nur
artikolo difinita (la), egala por ciuj seksoj, kazoj kaj
nombroj.
61
of the language with which I was occupied at this or
the other minute, and was becoming imbued with its
own spirit, its own life, a properly defined and clearly
expressed physiognomy independent of any other
influence.
" My speech flowed of itself flexibly, gracefully, and
quite freely, just as my living native language. . . .
" I had left the University and begun my medical
practice ; now I began to consider the public outcome
of my labour. I had prepared the manuscript of my
first brochure, ' An International Language, by Dr.
Esperanto,' and begun to seek for a publisher. For
two years I looked in vain. And when indeed I
had found one, he spent half a year in preparing my
brochure for publication, and finally refused.
" At length, after strenuous efforts, I succeeded in
publishing the brochure myself in July, 1887."
*DAt7RIGO DK "PLENA GRAMATIKO."
Rimarko. La uzado de la artikolo estas tia sama,
kiel en la aliaj lingvoj. La personoj, par kiuj la uzado
de la artikolo prezentas malfacilajon, povas en la unua
tempo tute g"in ne uzi,
(2) La substantivoj havas la finicjon o. Par la
formado de la multenombro oni aldonas la finiQon j.
Kazoj ekzistas nurdu: nominativo kaj akuzativo; la lasta
estas ricevata el la nominaiivo per la aldono de lafinifo n.
* This "Complete Grammar" is probably the "tiny" one
spoken of by Dr. Zamenhof on page 55. Upon the "Plena
Gramatiko" all national Esperanto Grammars have been
built up it is taken from the " Fundamenta Krestomatio,"
the study of which the Doctor recommends as the indispens-
able model of style.
62
La ceteraj kazoj estas esprimataj per helpo de prepozicioj
(la genitivo per de, la dativo per al, la ablativo per per
aii alia] prepozicioj lau la senco).
(3) La adjektivo finigas per a. Kazoj kaj nombroj
kiel ce la substantivo. La komparativo estas farata per la
vorto pli, la superlative per plej ; ce la komparativo oni
usas la prepozicion [konjunkcion] ol.
(4) La numeraloj fundamentaj (ne estas deklinaciataj )
estas : unit, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naii, dek,
cent, mil. La dekoj kaj centoj estas formataj per simpla
kunigo de la numeraloj. Par la signado de numeraloj
ordaj oni aldonas la jinigon de la adjektivo ; por la
multoblaj la sufikson obi, por la nombronaj on, por la
kolektaj op, por la disdividaj la wrton po. Krom tio
povas esti uzataj numeraloj substantivaj kaj adverbaj.
(5) Pronomoj personaj : mi, vi, li, si, gi (pri objekto
aiL besto), si, ni, vi, ili, oni ; la pronomoj posedaj estas
formataj per la aldono de la finigo adjektiva. La
deklinacio estas kiel ce la substantivoj.
(6) La verbo ne estas Sanfata lait personoj nek nom-
broj. Formoj de la verbo : la tempo estanta akceptas la
finigm -as ; la tempo estinta -is ; la tempo estonta -os ;
la modo kondica -us ; la modo ordona -\\ ; la modo sendi-
fina -i. Participqj (kun senco adjektiva au adverba) :
aktiva estanta -ant ; aktiva estinta -int ; aktiva estonta
-ont ; pasiva ^ estanta -at ; pasiva estinta -it ; pasiva
estonta -ot. Ciuj formoj de la pa^iw estas formataj per
helpo de responda formo de la verbo esti kaj participo
pasiva de la bezonata verlo ; la prepozicio ce la pasivo
estas de.
(7) La ad verbo j finigas per e; gradoj de komparado
kiel ce la adjektivoj.
(8) Ciuj prepozicioj postulas la nominativon.
63
( 9) Ciu vorto estas kgata, kiel gi estas skribita.
(10) La akeento estas &am sur la antaulasta silabo.
(11) Vortoj kunmetitaj estas formataj per simpla
kunigo de la vortoj (la cefa vorto staras en la fino) ; la
gramatikaj finitjoj estas rigardataj ankau kiel memstaraj
vortoj.
(12) Ce alia nea vorto la vorto ne estas forlasata.
(13) For montri direkton, la vortoj ricevas lafinigon
de la akuzativo.
(14) @iu prepozicio havas difinitan kaj konstantan
signifon : sed se ni devas uzi ian prepozicion kaj la rekta
senco ne montras al ni, kian nome prepozicion ni devas
preni, tiam ni uzas la prepozicion je, kiu menistaran
signifon ne havas. Anstatait la prepozido je onipovas
ankau uzi la akuzativon sen prepozido.
(15) La tiel nomataj vortoj fremdaj, i.e. tiuj, kiujn la
plimulto de la lingvoj prenis el unu fonto, estas uzaitaj en
la lingvo Esperanto sen Sango, ricevante nur Id ortografion
de tin ci lingvo ; sed ce diversaj vortoj de unu radiko estas
pli bone uzi sensange nur la vorton fundamentan kaj la
ceterajn formi el tin ci lasta laii la reguloj de la lingvo
Esperanto.
(16) Lafina vokalo de la substantivo kaj de la artikolo
povas esti forlasata kaj anstatauigata de apostrofo.
Eltirita el " Fundamenta Krestomatio."
CONTENTS.
PAGE
Guide to Contents 2
Alpa Rozo, with analysis intended to help in mem-
orizing the affixes 4
Kio okazis al Hencjo, with parallel translation (a
rigmarole containing examples of the different
uses of ig, ig, ec, aj, etc.) 18
La Letero al la Rekruto 22
Bagh la Tigro 29
Jingles 32
The New Bilingualism 33
Espero (with translation) 34
Guadeamus 36
La Celo Esperanta 37
NovaKanto 38
God Save the King 40
Tiny Tim's Christmas Dinner 41
Kristnasko en Svedujo 45
Mi Mem 48
Naskigo de Esperanto 50
Plena Gramatiko , 60
4968
UC SOUTHERN REGIONAL LIBRARY FACILITY
A 000126439 9
EV* A "*T &W* jf*<i>
R A N 1 O
Primer
> , : ! ng Grain mar, Vocabt ilary and
til :,-' ; : , with Key, by j. C. O'CONNOR,
PH D. Pap< . !0c, net,
PocKef
Bngii?;h- Esperanto and Esp^rantoEng-
. i. by j. C. O'C-ONNos, B. A. Paper,
A First iaadeir in Esperanto
i'iy K. A. LAWRENCE. Cloth, 25c. net.
Lessors In Esperanto
Based on DR. ZAMF.NHOF'.S "EKZKRCARO."
\->y GEORGE W. BULLEN. Cloth, 25c. net.
Student's Complete Text Book ; ' "
i ;, '>0r. nel. Southei
Librar
FLEMING If. REVELL COMPANY
Publishers