inn mm 111;; i| iii iiiiiiii Hllii 4je^^j^-e ^p ^ ^^ ^ <^ '-c /J ./. '^ttt ♦ *^Nfc;; / JL UNIVERSITY OF AT LOS CALIFORNIA LES O ^ A Selection of Latin Verse Edited by THE INSTRUCTORS IN LATIN WILLIAMS COLLEGE NEW HAVEN: YALE UNIVERSITY PRESS LONDON: HUMPHREY MILFORD OXFORD UNIVERSITY PRESS MDCCCCXIV Copyright, 1914 By Yale University Press First printed, March, 1914 Second printing, June, 1915 Third printing, February, 1916 Fourth printing, March, 1916 If' ' ? ' ' • PREFACE This compilation of Latin verse has been prepared to meet the needs of the Freshman classes in Williams Col- lege. Many students do not continue the study of Latin after the first year in college. The ample provision for these may serve also to sharpen the appetite of others who later are to make a more thorough study of some of the authors here included. The aim, therefore, has been to make a selection representative of the best Latin poetry of all periods, and full enough to enable the instructor to draw at discretion from the supply contained in a single volume. In matters of orthography and textual criticism the effort has been made not to sacrifice scholarship to the clearness and simplicity that are essential in a book of this nature. The editors plan to publish later brief explanatory notes. Henry D. Wild George E. Howes Monroe N. Wetmore John S. Galbraith Alfred M. Dame Williamstown, Mass., December 23, 1913. 31)4856 A Selection of Latin Verse Q. ENNIVS J Et cita cum tremulis anus attulit artubus lumen. Talia turn memorat lacrimans exterrita somno: 'Eurydica prognata, pater quam noster amavit, vires vitaque corpus meum nunc deserit omne. Nam me visus homo pulcher per amoena salicta 5 et ripas raptare locosque novos. Ita sola postilla, germana soror, errare videbar tardaque vestigare et quaerere te neque posse corde capessere: semita nulla pedem stabilibat. Exim compellare pater me voce videtur 10 his verbis : "O gnata, tibi sunt ante gerendae aerumnae, post ex fluvio fortuna resistet." Haec effatus pater, germana, repente recessit nee sese dedit in conspectum corde cupitus, quamquam multa manus ad caeli caerula templa 15 tendebam lacrimans et blanda voce vocabam. Vix aegro cum corde meo me somnus reliquit.' Curantes magna cum cura turn cupientes regni dant operam simul auspicio augurioque. 2 A SELECTION OF LATIN VERSE Hinc Remus ausj^icio se devovet atque secundam solus avem servat. At Romulus pulcher in alto quaerit Aventino^ spectat genus altivolantum. 5 Certabant, urbera Romam Remoramne vocarent. Omnibus cura viris, uter csset induperator, Exspectant veluti, consul cura mittcre signum vult^ omnes avidi spectant ad carceris oras, quam mox emittat pictis e faucibus currus, 10 sic exspectabat populus atque ora tenebat rebus, utri magni victoria sit data regni. Interea sol albus recessit in infera noctis. Exim Candida se radiis dedit icta foras lux ; et simul ex alto longe pulcherrima praepes 15 laeva volavit avis, simul aureus exoritur sol. Cedunt de caelo ter quattuor corpora sancta avium, praepetibus sese pulchrisque locis dant. Conspicit inde sibi data Romulus esse priora, auspicio regni stabilita scamna solumque. 20 3 O Tite tute Tati tibi tanta, tyranne, tulisti. 4 At tuba terribili sonitu taratantara dixit. 5 Aio te, Aeacida, Romanos vincere posse. 6 'Nee mi aurum posco nee mi pretium dederitis: non cauponantes bellum, sed belligerantes ferro, non auro, vitam cernamus utrique. Q. ENNIFS 8 Vosne velit an me regnare era quidve ferat Fors virtute experiamur. Et hoc simul accipe dictum: 5 quorum virtuti belli fortuna pepercit, eorundem libertati me parcere certum est. Dono^ ducite, doque volentibus cum magnis dis.' 7 Haece locutus vocat, quocum bene saepe libenter mensam sermonesque suos rerumque suarum comiter impertit, magnam cum lassus dial partem fuisset de summis rebus regendis consilio, indu foro lato sanctoque senatu, 5 cui res audacter magnas parvasque iocumque eloqueretur, et cuncta malaque et bona dictu evomeret, si qui vellet, tutoque locaret. Quocum multa volup ac gaudia clamque palamque ! Ingenium cui nulla malum sententia suadet 10 ut faceret facinus, levis, baud malus, doctus, fidelis, suavis homo, facundus, suo contentus, beatus, scitus, secunda loquens in tempore, commodus, verbum paucum, multa tenens, antiqua sepulta vetustas quae facit; et mores veteresque novosque tenentem, 15 multorum veterum leges divumque hominumque, prudentem, qui dicta loquive tacereve posset. Hunc inter pugnas Servilius sic compellat. 8 Ille vir baud magna cum re, sed plenus fidei. 9 Vnus homo nobis cunctando restituit rem. Noenum rumores ponebat ante salutem. Ergo postque magisque viri nunc gloria claret. 4 A SELECTION OF LATIN VERSE 10 Sicut fortis equus, spatio qui saepe supremo vicit Olympia, nunc senio confectus quiescit. n Moribus antiquis res stat Romana virisque. 12 Et turn sicut equus, qui de praesepibus fartus vincla suis magnis animis abrupit et inde fcrt sese campi per caerula laetaque prata celso pectore, saepe iubam quassat simul altam, spiritus ex anima calida spumas agit albas. 6 13 Sed superstitiosi vates impudentesque harioli, aut inertes aut insani aut quibus egestas imperat, qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, quibus divitias pollicentur, ab iis drachumara ipsi petunt. De his divitiis sibi deducant drachumam, reddant cetera. 5 14 Nemo me lacrimis decoret nee funera fletu faxit. Cur? Volito vivus per ora virum. C. LVCILIVS 15 Virtus, Albine, est, pretium persolvere verum quis in versamur, quis vivimus rebus, potesse; virtus est, homini scire id quod quaeque habeat res ; virtus, scire, homini rectum, utile quid sit, honestum, T. LVCRETIVS CARVS 6 quae bona, quae mala item, quid inutile, turpe, inhones- tum; 5 virtus, quaerendae finem re scire modumque; virtus, divitiis pretium persolvere posse; virtus, id dare, quod re ipsa debetur, honori; hostem esse atque inimicum hominum morumque malorum, contra defensorem hominum morumque bonorum, 10 hos magni facere, his bene velle, his vivere amicum; commoda praeterea patriai prima putare, deinde parentum, tertia iam postremaque nostra. M. TVLLIVS CICERO Die, hospes, Spartae nos te hie vidisse iacentis, dum Sanctis patriae legibus obsequimur. T. LVCRETIVS CARVS 17 Aeneadum genetrix, hominum divumque voluptas, alma Venus, caeli subter labentia signa quae mare navigerum, quae terras frugiferentis concelebras, per te quoniam genus omne animantum concipitur visitque exortum lumina solis: 5 te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus summittit flores, tibi rident aequora ponti p)acatumque nitet diffuse lumine caelum. Nam simul ac species patefacta est verna diei 10 et reserata viget genitabilis aura Favoni, 6 A SELECTION OF LATIN VERSE aeriae primum volucres te, diva, tuumque significant initum perculsae corda tua vi. Inde ferae pecudes persultant pabula laeta et rapidos tranant amnis: ita capta lepore 15 to sequitur cujjide quo quamque inducere pergis. Denique per maria ac montis fluviosque rapacis frondiferasque domos avium camposque virentis omnibus incutiens blandum per pectora amorem effieis ut cupide generatim saecla propagent. 20 Quae quoniam rerum naturam sola gubernas nee sine te quidquam dias in lurainis oras exoritur neque fit laetum neque amabile quidquam, te sociam studeo scribendis versibus esse quos ego de rerum natura pangere conor 25 Memmiadae nostro, quem tu, dea, tempore in omni omnibus ornatum voluisti excellere rebus. Quo magis aeternum da dictis, diva, leporem. Effice ut interea fera moenera militiai per maria ac terras omnis sopita quiescant. 30 18 Humana ante oculos foede cum vita iaceret in terris oppressa gravi sub religione quae caput a caeli regionibus ostendebat horribili super aspectu mortalibus instans, primum Graius homo mortalis tollere contra 6 est oculos ausus primusque obsistere contra, quem neque fama deum nee fulmina nee minitanti murmure compressit caelum, sed eo magis acrem inritat animi virtutem, effringere ut arta naturae primus portarum claustra cupiret. 10 Ergo vivida vis animi pervicit, et extra T. LVCRETIVS CARVS 7 processit longe flammantia moenia mundi atque omne immensum peragravit mente animoque, unde refert nobis victor quid possit oriri, quid nequeat, finita potestas denique cuique 15 quanam sit ratione atque alte terminus haerens. Quare religio pedibus subiecta vicissim obteritur, nos exaequat victoria caelo. 19 E tenebris tantis tarn clarum extollere lumen qui primus potuisti inlustrans commoda vitae, te sequor, o Graiae gentis decus, inque tuis nunc ficta pedum pono pressis vestigia signis, non ita certandi cupidus quam propter amorem 6 quod te imitari aveo; quid enim contendat hirundo cycnis, aut quidnam tremulis facere artubus haedi consimile in cursu possint et fortis equi vis ? Tu, pater, es rerum inventor, tu patria nobis suppeditas praecepta, tuisque ex, inclute, chartis, 10 floriferis ut apes in saltibus omnia libant, omnia nos itidem depascimur aurea dicta, aurea, perpetua semper dignissima vita. Nam simul ac ratio tua coepit vociferari naturam rerum, divina mente coorta, 15 diffugiunt animi terrores, moenia mundi discedunt, totum video per inane geri res. Apparet divum numen sedesque quietae quas neque concutiunt venti nee nubila nimbis aspergunt neque nix acri concreta pruina 20 cana cadens violat semperque innubilus aether integit, et large diffuso lumine rident. Omnia suppeditat porro natura neque ulla 8 A SELECTION OF LATIN VERSE res animi pacem delibat tempore in ullo. At contra nusquara apparent Acherusia templa 25 nee tellus obstat quin omnia dispiciantur, sub pedibus quaecumque infra per inane geruntur. His ibi me rebus quaedam divina voluptas percipit atque horror, quod sic natura tua vi tam manifesta patens ex omni parte retecta est. 30 20 'lam iam non domus accipiet te laeta, neque uxor optima nee dulces occurrent oscula nati praeripere et tacita pectus dulcedine tangent. Non poteris factis florentibus esse, tuisque praesidium. Misero misere/ aiunt, 'omnia ademit 6 una dies infesta tibi tot praemia vitae.' Illud in his rebus non addunt, 'Nee tibi earum iam desiderium rerum super insidet una.' Quod bene si videant animo dictisque sequantur, dissolvant animi magno se angore metuque. 10 'Tu quidem ut es leto sopitus, sic eris aevi quod superest cunctis privatus doloribus aegris: at nos horrifico cinefactum te pro})e busto insatiabiliter deflevimus, aeternumque nulla dies nobis maerorem e pectore demet.' 15 Illud ab hoc igitur quaerendum est, quid sit amari tanto opere, ad somnum si res redit atque quietem, cur quisquam aeterno possit tabescere luctu. 21 Denique si vocem rerum natura repente mittat et hoc alicui nostrum sic increpet ipsa 'Quid tibi tanto opere est, mortalis, quod nimis aegris T. LVCRETIVS CARVS 9 luctibus indulges? Quid mortem congemis ac fles? Nam gratis anteacta fuit tibi vita priorque Q et non omnia pertusum congesta quasi in vas commoda perfluxere atque ingrata interiere: cur non ut plenus vitae conviva recedis aequo animoque capis securam, stulte^ quietem? Sin ea quae fruetus cumque es periere profusa 10 vitaque in offensu est, cur amplius addere quaeris, rursum quod pereat male et ingratum occidat omne, non potius vitae finem facis atque laboris? Nam tibi praeterea quod machiner inveniamque, quod placeat, nil est: eadem sunt omnia semper. 15 Si tibi non annis corpus iam marcet et artus confecti languent, eadem tamen omnia restant, omnia si pergas vivendo vincere saecla, atque etiam potius, si numquam sis moriturus/ quid respondemus, nisi iustam intendere litem 20 naturam et veram verbis exponere causam? Grandior hie vero si iam seniorque queratur atque obitum lamentetur miser amplius aequo, non merito inclamet magis et voce increpet acri? 'Aufer abhinc lacrimas, balatro, et compesce querellas. 25 Omnia perfunctus vitai praemia marces. Sed quia semper aves quod abest, praesentia temnis, imperfecta tibi elapsa est ingrataque vita et nee opinanti mors ad caput astitit ante quam satur ac plenus possis discedere rerum. 80 Nunc aliena tua tamen aetate omnia mitte aequo animoque agedum magnus concede: necesse est.* lure, ut opinor, agat, iure increpet inciletque; cedit enim rerum novitate extrusa vetustas semper, et ex aliis aliud reparare necesse est; 85 10 A SELECTION OF LATIN VERSE nee quisquam in barathrum nee Tartara deditur atra: materies opus est ut crescant postera saecla; quae tamen omnia te vita perfuncta sequentur; nee minus ergo ante haee quam tu cecidere, cadentque. Sie alid ex alio numquam desistet oriri 40 vitaque mancipio nulli datur, omnibus usu. Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas tem2:)oris aeterni fuerit, quam nascimur ante. Hoe igitur speculum nobis natura futuri temporis exponit post mortem denique nostram. 46 Numquid ibi horribile apparet, num triste videtur quidquam, non omni somno securius exstat? 22 Nee nimio tum plus quam nune mortalia saecla duleia linquebant labentis lumina vitae. Vnus enim tum quisque magis deprensus eorum pabula viva feris praebebat, dentibus haustus, et nemora ac montis gemitu silvasque replebat 5 viva videns vivo sepeliri viscera busto. At quos effugium servarat eorpore adeso, posterius tremulas super ulcera taetra tenentes palmas horriferis accibant vocibus Orcum, donique eos vita privarant vermina saeva 10 expertis opis, ignaros quid vulnera vellent. At non multa virum sub signis milia ducta una dies dabat exitio nee turbida ponti aequora fligebant navis ad saxa virosque. Hie temere in cassum frustra mare saepe coortum 15 saevibat leviterque minas ponebat inanis, nee poterat quemquam placidi pellacia jaonti subdola pellicere in fraudem ridentibus undis. C. VALERIVS CATVLLVS 11 improba naucleri ratio cum caeca iacebat. Turn penuria deinde cibi languentia leto 20 membra dabat, contra nunc rerum copia mersat. Illi imprudentes ipsi sibi saepe venenum vergebant, nurui nunc dant sollertius ipsi. C. VALERIVS CATVLLVS -v-«. • 5 . '^r;**' \!^ f ^'^nam me llitu s erat, suamque norat /-«-^*■•*-* *^ / /y***'nec sese a gremio illius movebat, >L4 e^tA,-*-**^ /***** sed circumsiliens modo hue modo illuc /^«^^»-«««^ u«^#-* • '*;15'^ *-*' ad solam dominam usque pipilabat. c^-€^*^^-*(!.10 J - Qui nunc ijt per iter tenebricosum ^c Zj.ZZZa^\^^ illuc, unde negant redire quemquam. At vobis male sit, malae tenebrae Orci, quaQ^oinnia bella devoratis; AJU. l^Lm^ d^ t^t^^ tam bellum mihi passerem abstulistis. l5 O factum male ! io miselle passer ! Tua nunc opera meae puellae i flendo turgiduli rubent ocelli. ) Phasellus ille, quem videtis, hospites, ait fuisse navium celerrimus, neque ullius natantis impetum trabis nequisse praeterire, sive palmulis opus foret volare sive linteo. 5 Et hoc negat minacis Hadriatici negare litus insulasve Cycladas Rhodumque nobilem horridamque Thraciam Propontida trucemve Ponticum sinum, ubi iste post phasellus antea fuit 10 f-*/*^ t V C. VALERIVS CATVLLVS IS comata silva: nam Cytorio in iugo loquente saepe sibilum edidit coma. Amastri Pontica et Cytore buxifer, tibi haec fuisse et esse cognitissima ait phasellus: ultima ex origine 15 tuo stetisse dicit in cacumine^ tuo imbuisse palmulas in aequore, et inde tot per impotentia freta erum tulisse, laeva sive dextera vocaret aura, sive utrumque luppiter 20 simul secundus incidisset in pedem. Neque ulla vota litoralibus diis sibi esse facta, cum veniret a mari novissimo hunc ad usque limpidum lacum. Sed haec prius fuere: nunc recondita 25 senet quiete seque dedicat tibi, gemelle Castor et gemelle Castoris. Vivamus, mea Lesbia, atque amemus, f rumoresque senum severiorum /^ 2^*^ £*'u-* . ^ ^ ^^omniSjUmus aestimemus assis Soles occidere et redire possunt r "^riP* ui;ciucrc cu reuire possunt: (3«^»^1vi^ I nobis, cum semel occidit brevis lux, «*.».^J^ / 6 nox est perpetua una dormienda. ' ^^ '^**^1 Da mi basia mille, deinde centum, /«-«>- M;«^ conturbabimus ill^, ne sciamus, u/aIJU ^A-^i-^ <^»'*y»^ **^^ aut ne qujs^alus invidere possit, {Tu^-f U^ ^_JiL «-^ , .£^e»— - 9H.°^ tantum\sciat esse basiorum. '^ I ' ' • . U A SELECTION OF LATIN VERSE VeranLomnibus e meis amicis antistans mihi milibus trecentis, venistine domugi^d tuos Penatis Vyf^^/f^^^At^Ot^ fratresque^nanimos anuraque matrem? " ' VenistL^O mihi nuntii beati ! >» *-^^i-«^^lu«>^ Si ^A iucundum_os oculosque saviabor. *f*iLA. tver^ipL^ ^ ♦<^:r ^ quantuig_e3t hominum beatiqrum, 10 7 quid me laetius est^eatiusve ? i r^ P*^^^*/ - ^.^^^^^^^^^^ C .v«^*^«*. Marrucine Asini, manu sinistra ~^*-'^ ^ * * * jU| non belle uteris in ioco atque vino : ci-t^-'i.^^ tollis lintea neglegentiorum. u^ w^,^e-6. Hoc salsum esse putas ? Fugit te, inepte: t*<--^^»-'*"^x«. liiXiAjSr"' quamvis sordida res et invenusta est. 6 Non credis mihi? Crede PoUioni ^ '''^''t^jji^^^^^**^*'^*' fratri, qui tua furta vel talento • '^'W. t«*tVt fit. mutari velit; est enim leporum""\ v^/5*x. **-<^ :,oMp-TA><* ' -yH^M^ 3 disertus puer ac facetiarum. t C.r*--<.^ , f^^*^ ^^V-«M-^^ ^i C. VALERIVS jCATVLLVS ' -^— ^ 30 r Y 3H ^^f' (^C^ 2f. Cenabis bene, mi Fabull^^pud me cut tt^ wl*'v*a^ ■c/0 ■* '5 paucis, si tibi di favent, diebus, si tecum^attuleris bonam atque magnam . ^ cenam, non sine Ca ndida puella yf^^iL.t>^ ALt^. ^ J^ et vino et sale et omnibus cachinnis. Pcu^.^jfiJ\. ^ Haec s^inquam^ gttuleris, venuste noster, cenabis bene; nam tui Catulli * plenus sacculus est aranearum.[ fvx^*^ ^^^^ /f ^'J^iot^ i^ fjiJiijL/\Ak^ Sed contra accipies meros amores -v j^^'^^jn^r / seu quid suavius elegantiusv^est : ^- y, 10 v ^^U^ nam unguentum dabo, quod meae puellae ^^^<^/' /-/ ^/^^et^i <* donarunt Veneres Cupidinesque, /<^fc-t.-4t> 1^% ^ #. /W^^ * quod tu cuqa_olfacies, deos rogabis totum uj; te faciant, FabuUe, nasum. Suffenus iste, Vare, quem probe iiosti, J^-^*'^^-^-*^ homo est venustus et dicax et urbanus, idemque longe plurimos facit versus. Puto esse ego illi milia aut decem aut plura perseripta, nee sic^ ut fit, in palimpsesto 5 relata: chartae regiae, novi libri, novi umbilici, lora, rubra membrana, derecta plumbo et pumice omnia aequata. Haec cum legas tu, bellus ille et urbanus Suffenus unus caprimulgus aut fossor 10 rursus videtur: tantum abhorret ac mutat. Hoc quid putemus esse? Qui modo scurra aut si quid hac re tritius videbatur, idem infaceto est infacetior rure, simul poemata attigit, neque idem umquam 15 16 A SELECTION OF LATIN VERSE aeque est beatus ac poema cum scribit: tam gaudet in se tamque se ipse miratur. Nimirum idem omnes fallimur, r^cque est quisquam quAn non in aliqua re videre Suffenum possis. Suus cuique attributus est error, 20 sed non videmus manticae quod in tergo est. Paene insulanim, Sirmio, msularumque ocelle, quascumque in liquentibus stagnis marique vasto fert uterque Neptunus; quam te libenter quamque laetus inviso, vix mi ipse credens Thyniam atque Bithynos 6 liquisse campos et videre t^n tuto. |) ^t 'T«_«-'' O quid solutis est beatius curis, tJ.A^eiM^l f"-'^^ cum mens onus reponit, ac peregrine >ci^-»~t^ labore fessi venimus Larem_ad nostrum ?Z4.-'«-t^i_^<^*'***^*<^ Dianae sumus in fide u^-^jUt, ityftietZtr^ A^^, jU^i^tr-*^ f puellae et pueri integri ;"»«»-<> u^^-v <^ tr^Wt* ^ Dianam pueri integri ^ puellaeque canamus. ' O Lat^nia, maximi ^^^f^ f Uy*^^'t*^ t^W^i 29 ynam Septimius misellus Acmen ^ai'*-***'*-*-*. izii*.^^ ^y-A^rt^^X ^ t y/iiJ mavult quam Syrias Britanniasque: A^*-*^*-*/* ^'^^Z/' ^eZ^ /»Xtoeejo.«!yino in Septimio fidelis Acme ^ "oU*. ijt'^fSuJ^. facit delicias libidinesque. ^Zt-f**yL~^- pp^*~J'*-»->^ • / Quis ullos homines beatiores ' 26 r ^*A*f jTt vidit, quis Venerem auspicatiorem? A- ■^' lam ver egelidos refert tepores, iam caeli furor aequinoctialis iucundis Zephyri silescit auris. Linquantur Phrygii, Catulle, campi Nicaeaeque ager uber aestuosae: 5 ad claras Asiae volemus urbis. Iam mens praetrepidans avet vagari, iam laeti studio pedes vigescunt. O dulces comitum valete coetus, longe quos simul a domo profectos 10 diversae variae viae reportant. 36 %^ '' Disertissime Romuli nepotum, quot sunt quotque fuere, Marce Tulli, quotque post aliis erunt in annis, C. VALERIVS CATVLLVS 19 gratias tibi maximas Catullus agit pessimus omnium poeta, 6 tanto pessimus omnium poeta quanto tu optimus omnium patronus. 37 ^t^ n Ille mi par esse deo videtur, ille, si fas est, superare divos, qui sedens adversus identidem te spectat et audit dulce ridentem, misero quod omnis 5 eripit sensus mihi: nam simul te, Lesbia, aspexi, nihil est super mi vocis in ore; lingua sed torpet, tenuis sub artus flamma demanat, sonitu suopte 10 tintinant aures, gemina teguntur lumina nocte. 38 %^^ **' Risi nescio quem modo e corona, qui, cum mirifice Vatiniana meus crimina Calvus explicasset, admirans ait haec manusque tollens, 'Di magni, salaputium disertum!' 6 < / Vesper adest, iuvenes, consurgite: Vesper Olympo exspectata diu vix tandem lumina tollit. Surgere iam tempus, iam pinguis linquere mensas; 20 A SELECTION OF LATIN VERSE iam veniet virgo, iam dicetur hymenaeus. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 5 Cernitis, innuptae, iuvenes? Consurgite contra; nimirum Oetaeos ostendit Noctifer ignis. Sic certe est: viden ut perniciter exsiluere? Non temere exsiluere ; canent quod vincere par est. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 10 Non facilis nobis, aequales, palma parata est: aspicite, innuptae secum ut meditata requirunt. Non frustra meditantur; habent memorabile quod sit. Nee mirum, penitus quae tota mcnte laborant. Nos alio mentis, alio divisimus auris: 16 iure igitur vincemur; amat victoria curam. Quare nunc animos saltern convertite vestros: dicere iam incipient, iam respondere decebit. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. Va-*-^g«-^ Hespere, qui caelo f ertur crudelior ignis ? 20 ff^'*-^ Qui natam possis complexu avellere matris, y^ complexu matris retinentem avellere natam ^^^^et iuveni ardenti castam donare puellam. Quid faciunt hostes capta crudelius urbe? Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 25 Hespere, qui caelo lucet iucundior ignis? Qui desponsa tua firmes conubia flamma, quae pepigere viri, pepigerunt ante parentes, nee iunxere prius quam se tuus extulit ardor. Quid datur a divis felici optatius hora? 80 Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. Hesperus e nobis, aequales, abstulit unam C. VALERIVS CATVLLVS 21 t.*A Namque tuo adventu vigilat custodia semper. Qht^^*^! fj'/t iZiL»jt Nocte latent fures, quos idem saepe revertens, ^ ' - Hespere, mutato comprendis nomine Eous. «i/«^^ /^ 66 ^ /m^i^ At libet innuptis ficto te carpere questu. /***^ ^m-JU^ -^ /^--3"^Quid tum, si carpunt, tacita quem mente requirunt ? *****--» ^ ^^^^^ ^^"^ Hymen o Hymenaee^ Hymen ades o Hymenaee. >»,^ lYf '^'^ Vt flos in saeptis secretu. nasdtur h5r«,, ^dZ^T^ '^^ ignotus pecori, nullo convulsus aratro, ' '^ 40 'iU.^r^ quem mulcent aurae, firmat sol, educat imber; ^ ^^^t-^ multi ilium pueri, multae optavere puellae: idem cum tenui carptus defloruit ungui, »t-«»-^ - nuUi ilium pueri, nullae optavere puellae: sic virgo, dum intacta manet, dum cara suis est; 46 cum castum amisit poUuto corpore florem, nee pueris iucunda manet nee cara puellis. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. Vt vidua in nudo vitis quae nascitur arvo numquam se extollit, numquam mitem educat uvam, 60 sed tenerum prono deflectens pondere corpus lam iam contingit summum radice flagellum, hanc nulli agricolae, nuUi coluere iuvenci: at si forte eadem est ulmo coniuncta marito, multi illam agricolae, multi coluere iuvenci: 65 sic virgo, dum intacta manet, dum inculta senescit; cum par conubium maturo tempore adepta est, cara viro magis et minus est invisa parenti. Et tu ne pugna cum tali coniuge, virgo. Non aequum est pugnare, pater cui tradidit ipse, 60 ipse pater cum matre, quibus parere necesse est. Virginitas non tota tua est, ex parte parentum est: iS2 A SELECTION OF LATIN VERSE tertia pars patri, pars est data tertia matri, tertia sola tua est. Noli pugnare duobus, qui genero sua iura simul cum dote dederunt. 66 Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. ^^C^ /^ 40 V T^^ulli se dicit mulier mea nubere malle quam milii^, non si se luppiter ipse petat. Dicit: sed mulier cupido quod dicit amanti in vento et rapida scribere oportet aqua. %-^ 1^ 41 V Si qua recordanti benefacta priora voluptas est homini, cum se cogitat esse pium, nee sanctam violasse iidem, nee foedere in ullo divum ad fallendos numine abusum homines, multa parata manent in longa aetate, Catulle, 6 ex hoc ingrato gaudia amore tibi. Nam quaecumque homines bene cuiquam aut dicere possunt aut facere, haec a te dictaque factaque sunt. Omnia quae ingratae perierunt credita menti. Quare iam te cur amplius excrucies? 10 Quin tu animo offirmas atque istinc teque reducis et dis invitis desinis esse miser .-^ Difficile est longum subito deponere amorem. Difficile est, verum hoc qua libet efficias. Vna salus haec est, hoc est tibi pervincendum ; 16 hoc facias, sive id non pote sive pote. O di, si vestrum est misereri, aut si quibus umquam extremam iam ipsa in morte tulistis opem, me miserum aspicite et, si vitam puriter egi, C. VALERIVS CATVLLVS 2S eripite banc pestem perniciemque mihi. 20 Hei mihi surrepens imos ut torpor in artus expulit ex omni pectore laetitias. Non iam illud quaero, contra ut me diligat ilia, aut, quod non potis est, esse pudica velit: ipse valere opto et taetrum hunc deponere morbum. 26 O di, reddite mi hoc pro pietate mea. 9^h '7 42 y Quinti, si tibi vis oculos debere Catullum aut aliud si quid carius est oculis, eripere ei noli, multo quod carius illi est oculis seu quid carius est oculis. y, 43 %^^ f 7 . 7 Chommoda dicebat, si quando commoda vellet dicere, et insidias Arrius hinsidias, et turn mirifice sperabat se esse locutum, cum quantum poterat dixerat hinsidias. Credo, sic mater, sic liber avunculus eius, 5 sic maternus avus dixerat atque avia. Hoc misso in Syriam requierant omnibus aures: audibant eadem haec leniter et leviter, nee sibi postilla metuebant talia verba, cum subito adfertur nuntius horribilis 10 lonios fluctus, postquam illuc Arrius isset, iam non lonios esse, sed Hionios. 44 y-'y' 7 Odi et amo. Quare id faciam fortasse requiris. Nescio, sed fieri sentio et excrucior. 21^ A SELECTION OF LATIN VERSE J>v^.j / ^ " 45 Quintia formosa est multis, mihi Candida, longa, recta est. Haec ego sic singula confiteor, totum illud 'formosa' nego: nam nulla venustas, nulla in tam magno est corpore mica salis. Lesbia formosa est, quae cum pulcherrima tota est, 5 turn omnibus una omnis surripuit Veneres. 46 "^t^-t^ f 1 t^^ / Nulla potest mulier tantum se dicere amatam vere, quantum a me I.esbia amata mea es. Nulla fides ullo fuit umquam in foedere tanta, quanta in amore tuo ex parte reperta mea est. 7-^1 1^ 47 Nil nimium studeo, Caesar, tibi velle placere, nee scire utrum sis albus an ater homo. 48 P^^T ' Multas per gentis et multa per aequora vectus advenio has miseras, frater, ad inferias, ut te postremo donarem munere mortis et mutam nequiquam adloquerer cinerem, quandoquidem fortuna mihi tete abstulit ipsum, 5 heu miser indigne frater adempte mihi. Nunc tamen interea haec, prisco quae more parentum tradita sunt tristi munere ad inferias, accipe fraterno multum manantia fletu, atque in perpetuum, frater, ave atque vale. 10 p. VERGILIVS MARO ZB 49 f^-<^ ' 7 lucundum, mea vita, mihi proponis amorem hunc nostrum inter nos perpetuumque fore. Di magni, facite ut vere promittere possit, atque id sincere dicat et ex animo, ut liceat nobis tota perducere vita 5 aeternum hoc sanctae foedus amicitiae. P. VERGILIVS MARO 50 Copa Surisca caput Graeca redimita mitella, crispum sub crotalo doeta movere latus, ebria famosa saltat lasciva taberna ad cubitum raucos excutiens calamos. 'Quid iuvat aestivo defessum pulvere abesse, 6 quam potius bibulo decubuisse toro? Sunt topia et kelebes, cyathi, rosa, tibia, chordae, et triclia umbrosis frigida harundinibus. En et, Maenalio quae garrit dulce sub antro, rustica pastoris fistula more sonat. 10 Est et vappa cado nuper defusa picato et strepitans rauco murmure rivus aquae. Sunt etiam croceo violae de flore corollae, sertaque purpurea lutea mixta rosa, et quae virgineo libata Achelois ab amne 15 lilia vimineis attulit in calathis ; sunt et caseoli quos iuncea fiscina siccat; sunt autumnali cerea pruna die; castaneaeque nuces et suave rubentia mala, est hie munda Ceres, est Amor, est Bromius; 20 26 A SELECTION OF LATIN VERSE sunt et mora cruenta et lentis uva racemis, et pendet iunco caeruleus cucumis; est tuguri custos armatus falce saligna, sed non et vasto est inguine terribilis. Hue Calybita veni, lassus iam sudat asellus; 26 parce illi^ Vestae delicium est asinus. Nunc cantu crebro rumpunt arbusta eieadae, nunc vepris in gelida sede lacerta latet. Si sapis, aestivo recubans te prolue vitro, seu vis crystalli ferre novos calices. 30 Heia age pampinea fessus requiesee sub umbra et gravidum roseo necte caput strophio, formosum tenerae decerpens ora puellae. A pereat cui sunt prisca supercilia ! Quid cineri ingrato servas bene olentia serta? 35 Anne coronato vis lapide ista tegi? Pone merum et talos. Pereat qui crastina curat; mors aurem vellens, "Vivite," ait, "venio." ' 5\ Hunc ego, o iuvenes, locum villulamque palustrem, tectam vimine iunceo caricisque maniplis, quercus arida rustica fomitata securi, nutrior, magis ut magis sit beata quotannis. Huius nam domini colunt me deumque salutant 5 pauperis tuguri pater filiusque adulescens, alter adsidua colens diligentia ut herbae, aspera ut rubus a meo sit remota sacello, alter parva manu ferens semper munera larga. Florido mihi ponitur picta vere corolla, 10 primitus tenera virens spica mollis arista, luteae violae mihi lacteumque papaver, p. VERGILIVS MARO 27 pallentesque cucurbitae et suave olentia mala, uva pampinea rubens educata sub umbra. Sanguine banc etiam mihi — sed tacebitis — aram 16 barbatus linit hirculus cornipesque capella. Pro quis munera honoribus sic necesse Priapo est praestare et domini hortulum vineamque tueri. Quare hine, o pueri, malas abstinete rapinas. Vicinus prope dives est neglegensque Priapus. 20 Inde sumite, semita haee deinde vos feret ipsa. 52 Quocumque ire ferunt variae nos tempora vitae, tangere quas terras quosque videre homines, dispeream, si te fuerit mihi carior alter. Alter enim quis te dulcior esse potest, cui iuveni ante alios divi divumque sorores 5 cuncta, neque indigno, Musa, dedere bona, cuncta, quibus gaudet Phoebi chorus ipseque Phoebus? Doctior o quis te, Musa, fuisse potest? O quis te in terris loquitur iucundior uno? Clio nam certe Candida non loquitur. 10 Quare illud satis est, si te permittis amari; nam contra ut sit amor mutuus, unde mihi? 53 Sabinus ille, quem videtis, hospites, ait fuisse mulio celerrimus, neque ullius volantis impetum cisi nequisse praeterire, sive Mantuam opus foret volare sive Brixiam. 6 Et hoc negat Tryphonis aemuli domum negare nobilem insulamve Caeruli, ubi iste post Sabinus ante Quintio 28 A SELECTION OF LATIN VERSE bidente dicit attodisse forcipe comata coUa, ne Cytorio iugo 10 premente dura vulnus ederet iuba. Cremona frigida et lutosa Gallia, tibi haec fuisse et esse cognitissima ait Sabinus: ultima ex origine tua stetisse dicit in voragine, 16 tua in palude deposisse sarcinas, et inde tot per orbitosa milia iugum tulisse, laeva sive dextera strigare mula sive utrumque coeperat ****** 20 neque ulla vota semitalibus dels sibi esse facta, praeter hoc novissimum, paterna lora proximumque pectinem. Sed haec prius fuere: nunc eburnea sedetque sede seque dedicat tibi, 26 gemelle Castor et gemelle Castoris. 54 Si mihi susceptum fuerit decurrere munus, o Paphon, o sedes quae colis Idalias, Troius Aeneas Romana per oppida digno lam tandem ut tecum carmine vectus eat: non ego ture modo aut picta tua templa tabella 6 ornabo et puris serta feram manibus ; corniger hos aries humilis, sed maxima, taurus, victima sacratos sparget honore focos, marmoreusque tibi caput, ignicolorius alas, in morem picta stabit Amor pharetra. 10 Adsis, o Cytherea: tuus te Caesar Olympo et Surrentini litoris ara vocat. p. VERGILIVS MARO 29 MELIBOEVS * TITy/vS JSL^J^-£jC\JL- M. Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi silvestrem tenui musam meditaris avena: nos patriae finis et dulcia linquimus arva. Nos patriam f ugimus : tu, Tityre, lentus in umbra formosam resonare doces Amaryllida silvas. 6 T. O Meliboee, deus nobis haec otia fecit; namque erit ille mihi semper deus, illius aram saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. Ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum ludere quae vellem calamo permisit agresti. 10 M. Non equidem invideo, miror magis : undique totis usque adeo turbatur agris. En ipse eapellas protinus aeger ago: banc etiam vix, Tityre, duco. Hie inter densas corylos modo namque gemellos, spem gregis, a, silice in nuda conixa reliquit. 15 Saepe malum hoc nobis, si mens non laeva fuisset, de caelo tactas memini praedicere quercus. Sed tamen iste deus qui sit, da, Tityre, nobis. T. Vrbem quam dicunt Romam, Meliboee, putavi stultus ego huic nostrae similem, quo saepe solemus 20 pastores ovium teneros depellere fetus. Sic canibus catulos similis, sic matribus haedos noram, sic parvis componere magna solebam. Verum haec tantum alias inter caput extulit urbis, quantum lenta solent inter viburna cupressi. 26 5(> ^tLiy $L^ Sicelides Musae, paulo maiora canamus ! /^ g— Non omnis arbusta iuvant humilesque myricae; /^ si canimus silvas, silvae sint consule dignae. so A SELECTION OF LATIN VERSE Vltima Cumaei venit iam carminis aetas; magnus ab integro saeclorum nascitur ordo. 5 lam redit et virgo, redeunt Saturnia regna; iam nova progenies caelo demittitur alto. Tu modo nascenti puero, quo ferrea primum desinet ac toto surget gens aurea mundo, casta fave Lucina: tuus iam regnat Apollo. 10 Teque adeo decus hoc aevi, te consule, inibit, Pollio, et incipient magni procedere menses ; te duce^ si qua manent sceleris vestigia nostri, inrita perpetua solvent formidine terras. Ille deum vitam accipiet divisque videbit 16 permixtos heroas, et ipse videbitur illis, pacatumque reget patriis virtutibus orbem. At tibi prima, puer, nullo munuscula cultu errantis hederas passim cum baccare tellus mixtaque ridenti colocasia fundet acantho. 20 Ipsae lacte domum referent distenta capellae ubera, nee magnos metuent armenta leones; ipsa tibi blandos fundent cunabula flores. Occidet et serpens, et fallax herba veneni occidet; Assyrium vulgo nascetur amomum. 25 At simul heroum laudes et facta parentis iam legere et quae sit poteris cognoscere virtus, molli paulatim flavescet campus arista, incultisque rubens pendebit sentibus uva, et durae quercus sudabunt roscida mella. 80 Pauca tamen suberunt priscae vestigia fraudis, quae temptare Thetim ratibus, quae cingere muris oppida, quae iubeant telluri infindere sulcos. Alter erit turn Tiphys, et altera quae vehat Argo p. VERGILIVS MARO SI delectos heroas ; erunt etiam altera bella, 35 atque iterum ad Troiam magnus mittetur Achilles. Hinc, ubi iam firmata virum te feeerit aetas, cedet et ipse mari vector, nee nautica pinus mutabit mercis: omnis feret omnia tellus. Non rastros patietur humus, non vinea falcem; 40 robustus quoque iam tauris iuga solvet arator; nee varios discet mentiri lana colores, ipse sed in pratis aries iam suave rubenti murice, iam croceo mutabit vellera luto; sponte sua sandyx pascentis vestiet agnos. 46 'Talia saecla,' suis dixerunt, 'currite,' fusis Concordes stabili fatorum numine Parcae. Adgredere o magnos (aderit iam tempus) honores, cara deum suboles, magnum lovis incrementum. Aspice convexo nutantem pondere mundum, 50 terrasque tractusque maris caelumque profundum: aspice, venture laetentur ut omnia saeclo ! O mihi tum longae maneat pars ultima vitae, spiritus et quantum sat erit tua dicere facta: non me carminibus vincet nee Thracius Orpheus, 56 nee Linus, huic mater quamvis atque huic pater adsit, Orphei Calliopea, Lino formosus Apollo. Pan etiam, Arcadia mecum si iudice certet. Pan etiam Arcadia dicat se iudice victum. Incipe, parve puer, risu cognoscere matrem: 60 matri longa decem tulerunt fastidia menses. Incipe, parve puer: cui non risere parentes, nee deus hunc mensa, dea nee dignata cubili est. S2 A SELECTION OF LATIN VERSE 57 MENALCAS MOPSVS Me. Cur non, Mopse, boni quoniam convenimus ambo, tu calamos inflare levis, ego dicere versus, hie corylis mixtas inter consedimus ulmos? Mo. Tu maior; tibi me est aequum parere, Menalca, sive sub incertas Zephyris motantibus umbras, 5 sive antro potius succedimus. Aspice, ut antrum silvestris raris sparsit labrusca racemis. Me. Montibus in nostris solus tibi certat Amyntas. Mo. Quid, si idem certet Phoebum superare canendo? Me. Incipe, Mopse, prior, si quos aut Phyllidis ignis 10 aut Alconis habes laudes aut iurgia Codri. Incipe; pascentis servabit Tityrus haedos. Mo. Immo haec, in viridi nuper quae cortice fagi carmina descripsi et modulans alterna notavi, experiar. Tu deinde iubeto ut certet Amyntas. 16 Me. Lenta salix quantum pallenti cedit olivae, puniceis humilis quantum saliunca rosetis, iudicio nostro tantum tibi cedit Amyntas. Sed tu desine plura, puer; successimus antro. Mo. Exstinctum Nymphae crudeli funere Daphnim 20 flebant (vos coryli testes et flumina Nymphis), cum complexa sui corpus miserabile nati, atque deos atque astra vocat crudelia mater. Non ulli pastos illis egere diebus frigida, Daphni, boves ad flumina; nulla neque amnem 26 libavit quadripes, nee graminis attigit herbam. Daphni, tuum Poenos etiam gemuisse leones interitum montesque feri silvaeque loquuntur. Daphnis et Armenias curru subiungere tigris p. VERGILIVS MARO S3 instituit, Daphnis thiasos inducere Bacchi 30 et foliis lentas intexere mollibus hastas. Vitis ut arboribus decori est, ut vitibus uvae, ut gregibus tauri, segetes ut pinguibus arvis, tu decus omne tuis. Postquam te fata tulerunt, ipsa Pales agros atque ipse reliquit Apollo. 35 Grandia saepe quibus mandavimus hordea sulcis, infelix lolium et steriles nascuntur avenae; pro molli viola, pro purpureo narcisso carduus et spinis surgit paliurus acutis. Spargite humum foliis, inducite fontibus umbras, 40 pastores (mandat fieri sibi talia Daphnis), et tumulum f acite, et tumulo superaddite carmen : 'Daphnis ego in silvis, hinc usque ad sidera notus, formosi pecoris custos, formosior ipse.' 58 DAMON ALPHESIBOEVS JD. Nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum, eoniugis indigno Nysae deceptus amore dum queror et divos, quamquam nil testibus illis profeci, extrema moriens tamen adloquor hora. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. 6 Maenalus argutumque nemus pinosque loquentis semper habet; semper pastorum ille audit amores Panaque, qui primus calamos non passus inertis. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Mopso Nysa datur: quid non speremus amantes? 10 lungentur iam grypes equis, aevoque sequenti cum canibus timidi venient ad pocula dammae. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. SJ^ A SELECTION OF LATIN VERSE Mopse, novas incide faces: tibi ducitur uxor. Sparge, marite, nuces: tibi deserit Hesperus Oetam. 15 Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. O digno coniuncta viro, dum despicis omnis, dumque tibi est odio mea fistula, dumque capellae hirsutumque supercilium promissaque barba, nee curare deum credis mortalia quemquam — 20 Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Saepibus in nostris parvam te roscida mala (dux ego vester eram) vidi cum matre legentem. Alter ab undecimo tum me iam acceperat annus ; iam fragilis poteram a terra contingere ramos: 25 ut vidi, ut perii, ut me mains abstulit error ! Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Nunc scio quid sit Amor: duris in cotibus ilium aut Tmaros aut Rhodope aut extremi Garamantes nee generis nostri puerum nee sanguinis edunt. 30 Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Saevus Amor docuit natorum sanguine matrem commaculare manus ; crudelis tu quoque, mater : crudelis mater magis, an puer improbus ille? Improbus ille puer; crudelis tu quoque, mater. 35 Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Nunc et ovis ultro fugiat lupus, aurea durae mala ferant quercus, narcisso floreat alnus, pinguia corticibus sudent electra myricae, certent et cycnis ululae, sit Tityrus Orpheus, 40 Orpheus in silvis, inter delphinas Arion. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. p. VERGILIFS MARO 85 Omnia vel medium fiat mare. Vivite, silvae: praeceps aerii specula de montis in undas deferar; extremum hoc munus morientis habeto. 45 Desine Maenalios, iam desine, tibia, versus. Haec Damon: vos, quae responderit Alphesiboeus, dicite, Pierides ; non omnia possumus omnes. Effer aquam, et molli cinge haec altaria vitta, verbenasque adole pinguis et mascula tura, 50 coniugis ut magicis sanos avertere sacris experiar sensus ; nihil hie nisi carmina desunt. Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. Carmina vel caelo possunt deducere Lunam; carminibus Circe socios mutavit Vlixi; 55 frigidus in pratis cantando rumpitur anguis. Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. Terna tibi haec primum triplici diversa colore licia circumdo, terque haec altaria circum effigiem duco; numero deus impare gaudet. 60 Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. Necte tribus nodis ternos, Amarylli, colores ; neete, Amarylli, modo et, 'Veneris,' die, 'vincula necto.' Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. Limus ut hie durescit, et haec ut cera liquescit 65 uno eodemque igni, sic nostro Daphnis amore. S6 A SELECTION OF LATIN VERSE Sparge molam et fragilis incende bitumine lauros. Daphnis me malus urit, ego hanc in Daphnide laurum. Dueite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. Talis amor Daphnim, qualis cum fessa iuvencum 70 per nemora atque altos quaerendo bucula lucos propter aquae rivum viridi procumbit in ulva perdita, nee serae meminit decedere nocti; talis amor teneat, nee sit mihi cura mederi. Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. 76 Has olim exuvias mihi perfidus ille reliquit, pignora cara sui : quae nunc ego limine in ipso, terra, tibi mando; debent haec pignora Daphnim. Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. Has herbas atque haec Ponto mihi lecta venena 80 ipse dedit Moeris (nascuntur plurima Ponto) ; his ego saepe lupum fieri et se condere silvis Moerim, saepe animas imis excire sepulcris, atque satas alio vidi traducere messis. Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. 85 Fer cineres, Amarylli, foras rivoque fluenti transque caput iace, nee respexeris. His ego Daphnim adgrediar; nihil ille deos, nil carmina curat. Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. p. VERGILIVS MARO 37 Aspice: corripuit tremulis altaria flammis 90 sponte sua, dum ferre moror, cinis ipse. Bonum sit! Nescio quid certe est, et Hylax in limine latrat. Credimus? An qui amant, ipsi sibi somnia fingunt? Parcite, ab urbe venit, iam parcite, carmina, Daphnis. 59 Sed neque Medorum silvae, ditissima terra, nee pulcher Ganges atque auro turbidus Hermus laudibus Italiae certent, non Bactra neque Indi totaque turiferis Panchaia pinguis harenis. Haec loea non tauri spirantes naribus ignem 5 invertere satis immanis dentibus hydri, nee galeis densisque virum seges horruit hastis ; sed gravidae fruges et Bacchi Massicus umor implevere; tenent oleae armentaque laeta. Hinc bellator equus campo sese arduus infert, 10 hinc albi, Clitumne, greges et maxima taurus victima, saepe tuo perfusi flumine sacro, Romanes ad templa deum duxere triumphos. Hie ver adsiduum atque alienis mensibus aestas : bis gravidae pecudes, bis pomis utilis arbos. 15 At rabidae tigres absunt et saeva leonum semina, nee miseros fallunt aconita legentis, nee rapit immensos orbis per humum neque tanto squameus in spiram tractu se colligit anguis. Adde tot egregias urbis operumque laborem, 20 tot congesta manu praeruptis oppida saxis fluminaque antiquos subterlabentia muros. An mare quod supra memorem, quodque adluit infra? 31)4856 S8 A SELECTION OF LATIN VERSE Anne lacus tantos? Te, Lari maxime, teque, fluctibus et fremitu adsurgens Benace marino? 25 An meraorem portus Lucrinoque addita claustra atque indignatum magnis stridoribus aequor, lulia qua ponto longe sonat unda refuse Tyrrhenusque fretis immittitur aestus Avernis? Haec eadem argenti rivos aerisque metalla 30 ostendit venis atque auro plurima fluxit. Haec genus acre virum, Marsos pubemque Sabellam adsuetumque malo Ligurem Volscosque verutos extulit, haec Decios Marios magnosque Camillos, Scipiadas duros bello et te, maxime Caesar, 35 qui nunc extremis Asiae iam victor in oris imbellem avertis Romanis arcibus Indum. Salve, magna parens frugum, Saturnia tellus, magna virum: tibi res antiquae laudis et artis ingredior sanctos ausus recludere fontis, 40 Ascraeumque cano Romana per oppida carmen. 60 O fortunatos nimium, sua si bona norint, agricolas ! Quibus ipsa procul discordibus armis f undit humo facilem victum iustissima tellus ; si non ingentem foribus domus alta superbis mane salutantum totis vomit aedibus undam, 5 nee varies inhiant pulchra testudine postis inlusasque auro vestis Ephyreiaque aera, alba neque Assyrio fucatur lana veneno, nee casia liquidi corrumpitur usus olivi ; at secura quies et nescia fallere vita, 10 dives opum variarum, at latis otia fundis (speluncae vivique lacus et frigida Tempe p. VERGILIVS MARO 39 mugitusque bourn mollesque sub arbore somni) non absunt; illic saltus ac lustra ferarum, et patiens operum exiguoque adsueta iuventus, 15 sacra deum sanctique patres ; extrema per illos lustitia excedens terris vestigia fecit. Me vero primum dulces ante omnia Musae, quarum sacra fero ingenti percussus amore, accipiant caelique vias et sidera monstrent, 20 def ectus solis varios lunaeque labores ; unde tremor terris, qua vi maria alta tumescant obicibus ruptis rursusque in se ipsa residant, quid tantum Oceano properent se tingere soles hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet. 25 Sin has ne possim naturae accedere partis frigidus obstiterit circum praecordia sanguis, rura mihi et rigui placeant in vallibus amnes, flumina amem silvasque inglorius. O ubi campi Spercheusque et virginibus bacchata Lacaenis 30 Taygeta ! O qui me gelidis convallibus Haemi sistat, et ingenti ramorum protegat umbra ! Felix, qui potuit rerum cognoscere causas, atque metus omnis et inexorabile fatum subiecit pedibus strepitumque Acherontis avari. 35 Fortunatus et ille deos qui novit agrestis Panaque Silvanumque senem Nymphasque sorores. Ilium non populi fasces, non purpura regum flexit et infidos agitans discordia fratres, aut coniurato descendens Dacus ab Histro, 40 non res Romanae perituraque regna ; neque ille aut doluit miserans inopem aut invidit habenti. Quos rami fructus, quos ipsa volentia rura sponte tulere sua, carpsit, nee ferrea iura ^0 A SELECTION OF LATIN VERSE insanumque forum aut populi tabularia vidit. 46 Sollicitant alii remis freta caeca, ruuntque in ferrum, penetrant aulas et limina regum; hie petit excidiis urbem miserosque Penatis, ut gemma bibat et Sarrano dormiat ostro; condit opes alius defossoque incubat auro ; 60 hie stupet attonitus rostris, hunc plausus hiantem per cuneos geminatus enim plebisque patrumque corripuit; gaudent perfusi sanguine fratrum, exsilioque domos et dulcia limina mutant atque alio patriam quaerunt sub sole iacentem. 65 Agricola incurvo terram dimovit aratro: hinc anni labor, hinc patriam parvosque nepotes sustinet, hinc armenta boum meritosque iuvencos. Q. HORATIVS FLACCVS 61 Maecenas atavis edite regibus, o et praesidium et dulce decus meum, sunt quos curriculo pulverem Olympicum collegisse iuvat, metaque fervidis evitata rotis, palmaque nobilis 5 terrarum dominos evehit ad deos ; hunc, si mobilium turba Quiritium certat tergeminis tollere honoribus; ilium, si proprio condidit horreo quidquid de Libycis verritur areis. 10 Gaudentem patrios findere sarculo agros Attalicis condicionibus numquam demoveas, ut trabe Cypria Myrtoum pavidus nauta secet mare. Q. HORATIVS FLACCVS 4I Luctantem Icariis fluctibus Africum 16 mercator metuens otium et oppidi laudat rura sui: mox reficit ratis quassas, indocilis pauperiem pati. Est qui nee veteris pocula Massici nee partem solido demere de die 20 spernit, nunc viridi membra sub arbuto stratus, nunc ad aquae lene caput sacrae. Multos castra iuvant et lituo tubae permixtus sonitus bellaque matribus detestata. Manet sub love frigido 25 venator tenerae coniugis immemor, seu visa est catulis cerva fidelibus, seu rupit teretis Marsus aper plagas. Me doctarum hederae praemia frontium dis miscent superis; me gelidura nemus 30 Nympharumque leves cum Satyris chori secernunt populo, si neque tibias Euterpe cohibet nee Polyhymnia Lesboum refugit tendere barbiton. Quod si me lyricis vatibus inseres, 35 sublimi feriam sidera vertice. 62 Sic te diva potens Cypri, sic fratres Helenae, lucida sidera, ventorumque regat pater, obstrictis aliis praeter lapyga, navis, quae tibi creditum 5 debes Vergilium, finibus Atticis reddas incolumem precor, et serves animae dimidium meae. 42 A SELECTION OF LATIN VERSE Illi robur et aes triplex circa pectus erat, qui fragilem truci 10 commisit pelago ratem primus, nee timuit praecipitem Africum decertantem Aquilonibus nee tristis Hyadas nee rabiem Noti, quo non arbiter Hadriae 15 maior, tollere seu ponere vult freta. Quern mortis timuit gradum, qui siecis oculis monstra natantia, qui vidit mare turbidum et infamis scopulos, Acroceraunia? 20 Nequiquam deus abscidit prudens Oceano dissociabili terras, si tamen impiae non tangenda rates transiliunt vada. Audax omnia perpeti 25 gens humana ruit per vetitum nefas. Audax lapeti genus ignem fraude mala gentibus intulit. Post ignem aetheria domo subductum macies et nova febrium 30 terris incubuit cohors, semotique prius tarda necessitas leti corripuit gradum. Expertus vacuum Daedalus aera pennis non homini datis : 35 perrupit Acheronta Herculeus labor. Nil mortalibus ardui est: caelum ipsum petimus stultitia, neque per nostrum patimur scelus iracunda lovem ponere fulmina. 40 Q. HORATIVS FLACCVS 43 63 Quis multa gracilis te puer in rosa perfusus liquidis urget odoribus grato, Pyrrha^ sub antro? Cui flavam religas comam, simplex munditiis? Heu quotiens fidem 8 mutatosque deos flebit, et aspera nigris aequora ventis emirabitur insolens, qui nunc te fruitur credulus aurea, qui semper vacuam, semper amabilem 10 speratj nescius aurae fallacis. Miseri quibus intemptata nites: me tabula sacer votiva paries indicat uvida suspendisse potenti 16 vestimenta maris deo. 64 Lydia^ die, per omnis te deos oro, Sybarin cur properes amando perdere, cur apricum oderit campum, patiens pulveris atque solis. Cur neque militaris 5 inter aequalis equitat, Gallica nee lupatis temperat ora frenis? Cur timet flavum Tiberim tangere? Cur olivum sanguine viperino cautius vitat, neque iam livida gestat armis 10 U A SELECTION OF LATIN VERSE bracchia, saepe disco, saepe trans finem iaculo nobilis expedite? Quid latet, ut marinae filium dicunt Thetidis sub lacrimosa Troiae funera, ne virilis 15 cultus in caedem et Lycias proriperet catervas ? 65 Vides ut alta stet nive candidum Soracte, nee iam sustineant onus silvae laborantes, geluque flumina constiterint acuto. Dissolve frigus ligna super foco 6 large reponens, atque benignius deprome quadrimum Sabina, o Thaliarche, merum diota. Permitte divis cetera, qui simul stravere ventos aequore fervido 10 deproeliantis, nee cupressi nee veteres agitantur orni. Quid sit futurum eras, fuge quaerere, et quern fors dierum eumque dabit lucro appone, nee dulcis amores 15 sperne puer neque tu choreas, donee virenti canities abest morosa. Nunc et campus et areae lenesque sub noctem susurri composita repetantur hora: 20 Q. HORATIVS FLACCVS 46 nunc et latentis proditor intimo gratus puellae risus ab angulo pignusque dereptum lacertis aut digito male pertinaci. 66 Tu ne quaesieris (scire nefas) quem mihi, quem tibi finem di dederint, Leuconoe, nee Babylonios temptaris numeros. Vt melius, quidquid erit, pati, seu pluris hiemes seu tribuit luppiter ultimam, quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare Tyrrhenum! Sapias, vina liques, et spatio brevi spem longam reseces. Dum loquimur, fugerit invida aetas: carpe diem, quam minimum credula postero. 67 O navis, referent in mare te novi fluctus. O quid agis? Fortiter occupa portum. Nonne vides ut nudum remigio latus, et malus celeri saucius Africo 6 antemnaeque gemant, ac sine funibus vix durare carinae possint imperiosius aequor? Non tibi sunt integra lintea, non di, quos iterum pressa voces malo. 10 Quamvis Pontica pinus, silvae filia nobilis, 46 A SELECTION OF LATIN VERSE iactes et genus et nomen inutile, nil pictis timidus navita puppibus fidit. Tu nisi ventis 16 debes ludibrium, cave. Nuper sollicitum quae mihi taedium, nunc desiderium curaque non levis, interfusa nitentis vites aequora Cycladas. 20 68 Integer vitae scelerisque purus non eget Mauris iaculis neque arcu nee venenatis gravida sagittis. Fusee, pharetra, sive per Syrtis iter aestuosas 6 sive facturus per inhospitalem Caucasum vel quae loca fabulosus lambit Hydaspes. Namque me silva lupus in Sabina, dum meam canto Lalagen et ultra 10 terminum curis vagor expeditis, fugit inermem, quale portentum neque militaris Daunias latis alit aesculetis, nee lubae tellus generat, leonum 16 arida nutrix. Pone me pigris ubi nulla campis arbor aestiva recreatur aura, quod latus mundi nebulae malusque luppiter urget; 20 Q. HORATIVS FLACCVS ^7 pone sub curru nimium propinqui solis, in terra domibus negata: dulce ridentem Lalagen amabo, dulce loquentem. Persicos odi, puer, apparatus: displicent nexae philyra coronae: mitte sectari rosa quo locorum sera moretur. Simplici myrto nihil adlabores 5 sedulus euro: neque te ministrum dedecet myrtus neque me sub arta vite bibentem. 70 Aequam memento rebus in arduis servare mentem, non secus in bonis ab insolenti temperatam laetitia^ moriture Delli, seu maestus omni tempore vixeris, 5 seu te in remoto gramine per dies festos reclinatum bearis interiore nota Falerni. Quo pinus ingens albaque populus umbrara hospitalem consoeiare amant 10 ramis ? Quid obliquo laborat lympha fugax trepidare rivo? 48 A SELECTION OF LATIN VERSE Hue vina et unguenta et nimium brevis flores amoenae ferre iube rosae, dum res et aetas et sororum 15 fila trium patiuntur atra. Cedes coemptis saltibus et domo villaque, flavus quam Tiberis lavit; cedes et exstructis in altum divitiis potietur heres. 20 Divesne prisco natus ab Inacho, nil interest, an pauper et infima de gente sub divo moreris, victima nil miserantis Orci. Omnes eodem cogimur, omnium 26 versatur urna serius ocius sors exitura et nos in aeternum exsilium impositura cumbae. 71 Reetius vives, Licini, neque altum semper urgendo neque, dum procellas cautus horrescis, nimium premendo litus iniquum. Auream quisquis mediocritatem 6 diligit, tutus caret obsoleti sordibus tecti, caret invidenda sobrius aula. Saepius ventis agitatur ingens pinus et celsae graviore casu 10 decidunt turres feriuntque summos fulgura montis. Q. HORATIVS FLACCVS 49 Sperat infestis, metuit secundis alteram sortem bene praeparatum pectus. Informis hiemes reducit 16 luppiter, idem summovet. Non, si male nunc, et olim sic erit: quondam cithara tacentem suscitat musam neque semper arcum tendit Apollo. 20 Rebus angustis animosus atque fortis appare: sapienter idem contrahes vento nimium secundo turgida vela. 72 Eheu fugaces, Postume, Postume, labuntur anni, nee pietas moram rugis et instanti senectae adferet indomitaeque morti; non si trecenis quotquot eunt dies, 5 amice, places inlacrimabilem Plutona tauris, qui ter amplum Geryonen Tityonque tristi compescit unda, scilicet omnibus, 'quicumque terrae munere vescimur, 10 enaviganda, sive reges sive inopes erimus coloni. Frustra cruento Marte carebimus fractisque rauci fluctibus Hadriae, frustra per autumnos nocentem 16 corporibus metuemus Austrum. 50 A SELECTION OF LATIN VERSE Visendus ater fluraine languido Cocytos errans et Danai genus infame damnatusque longi Sisyphus Aeolides laboris. 20 Linquenda tellus et domus et placens uxor, neque harum quas colis arborum te praeter invisas cupressos ulla brevem dominum sequetur. Absumet heres Caecuba dignior 26 servata centum clavibus et mero tinguet pavimentum superbo, pontificum potiore cenis. 73 'Donee gratus eram tibi nee quisquam potior bracchia candidae cervici iuvenis dabat, Persarum vigui rege beatior.' 'Donee non alia magis 6 arsisti neque erat Lydia post Chloen, multi Lydia nominis, Romana vigui clarior Ilia.' 'Me nunc Thressa Chloe regit, dulcis docta modos et citharae sciens, 10 pro qua non metuam mori, si parcent animae fata superstiti.' 'Me torret face mutua Thurini Calais filius Ornyti, Q. HORATIVS FLACCVS 51 pro quo bis patiar mori, 16 si parcent puero fata superstiti.' 'Quid si prisca redit Venus, diductosque iugo cogit aeneo, si flava excutitur Chloe, reiectaeque patet ianua Lydiae?' 20 'Quamquam sidere pulchrior ille est, tu levior cortice et improbo iracundior Hadria, tecum vivere amem, tecum obeam libens.' 74 O fons Bandusiae, splendidior vitro, dulci digne mero non sine floribus, eras donaberis haedo, cui frons turgida cornibus primis et venerem et proelia destinat; 6 frustra: nam gelidos inficiet tibi rubro sanguine rivos, lascivi suboles gregis. Te flagrantis atrox hora Caniculae nescit tangere, tu frigus amabile 10 fessis vomere tauris praebes et pecori vago. Fies nobilium tu quoque fontium, me dicente cavis impositam ilicem saxis, unde loquaces 16 lymphae desiliunt tuae. 52 A SELECTION OF LATIN VERSE 75 Vixi puellis nuper idoneus et militavi non sine gloria: nunc arma defunctumque bello barbiton hie paries habebit, laevum marinae qui Veneris latus 6 custodit. Hie, hie ponite lucida funalia et vectis et arcus oppositis foribus minacis. O quae beatam diva tenes Cyprum et Memphin carentem Sithonia nive, 10 regina, sublimi flagello tange Chloen semel arrogantem. 76 Exegi monumentum aere perennius regalique situ pyramidum altius, quod non imber edax, non Aquilo impotens possit diruere aut innumerabilis annorum series et fuga temporum. 6 Non omnis moriar, multaque pars mei vitabit Libitinam: usque ego postera crescam laude recens. Dum Capitolium scandet cum tacita virgine pontifex, dicar, qua violens obstrepit Aufidus 10 et qua pauper aquae Daunus agrestium regnavit populorum, ex humili potens princeps Aeolium carmen ad Italos deduxisse modos. Sume superbiam Q. HORATIVS FLACCVS 63 quaesitam meritis et mihi Delphica 16 lauro cinge volens, Melpomene, comam. 77 Diffugere nives, redeunt iam gramina campis arboribusque comae; mutat terra vicis et decrescentia ripas flumina praetereunt; Gratia cum Nymphis geminisque sororibus audet 6 ducere nuda choros. Immortalia ne speres, monet annus et almum quae rapit hora diem. Frigora mitescunt Zephyris, ver proterit aestas interitura, simul 10 pomifer autumnus fruges effuderit, et mox bruma recurrit iners. Damna tamen celeres reparant caelestia lunae: nos ubi decidimus quo pater Aeneas, quo Tullus dives et Ancus, 1 5 pulvis et umbra sumus. Quis scit an adiciant hodiernae crastina summae tempora di superi? Cuncta manus avidas fugient heredis, amico quae dederis animo. 20 Cum semel occideris et de te splendida Minos fecerit arbitria, non, Torquate, genus, non te facundia, non te restituet pietas. Infernis neque enim tenebris Diana pudicum 25 liberat Hippolytum, nee Lethaea valet Theseus abrumpere caro vincula Pirithoo. 5Jf A SELECTION OF LATIN VERSE 78 'Beatus ille, qui procul negotiis, ut prisca gens mortalium, paterna rura bobus exercet suis, solutus omni faenore, neque excitatur classico miles truci, 6 neque horret iratum mare, forumque vitat et superba civium potentiorum limina. Ergo aut adulta vitium propagine altas maritat populos, 10 aut in reducta valle mugientium prospectat errantis greges, inutilisque falce ramos amputans feliciores inserit, aut pressa puris mella condit amphoris, 15 aut tondet infirmas ovis ; vel, cum decorum mitibus pomis caput autumnus agris extulit, ut gaudet insitiva decerpens pira, certantem et uvam purpurae, 20 qua muneretur te, Priape, et te, pater Silvane, tutor finium ! Libet iacere modo sub antiqua ilice, modo in tenaci gramine; labuntur altis interim rivis aquae, 26 queruntur in silvis aves, fontesque lymphis obstrepunt manantibus, somnos quod invitet levis. At cum tonantis annus hibernus lovis imbris nivisque comparat, 80 Q. HORATIVS FLACCVS 55 aut trudit acris hinc et hinc multa cane apros in obstantis plagas, aut amite levi rara tendit retia, turdis edacibus dolos, pavidumque leporem et advenam laqueo gruem 35 iucunda captat praemia. Quis non malarum, quas amor curas habet, haec inter obliviscitur ? Quod si pudica mulier in partem iuvet domum atque dulcis liberos, 40 Sabina qualis aut perusta solibus pernicis uxor Apuli, sacrum vetustis exstruat lignis focum lassi sub adventum viri, claudensque textis cratibus laetum pecus 45 distenta siccet ubera, et horna dulci vina promens dolio dapes inemptas apparet; non me Lucrina iuverint conchylia magisve rhombus aut scari, 50 si quos Eois intonata fluctibus hiems ad hoc vertat mare, non Afra avis descendat in ventrem meum, non attagen lonicus iucundior, quam lecta de pinguissimis 65 oliva ramis arborum, aut herba lapathi prata amantis et gravi malvae salubres corpori, vel agna festis caesa Terminalibus, vel haedus ereptus lupo. 60 Has inter epulas ut iuvat pastas ovis videre properantis domum. 56 A SELECTION OF LATIN VERSE videre fessos vomerem inversum boves collo trahentis languido, positosque vernas, ditis examen domus, 66 circum renidentis Laris.' Haec ubi locutus faenerator Alfius, iam iam futurus rusticus, omnem redegit Idibus pecuniam; quaerit Kalendis ponere. 70 79 Nos manet Oceanus circumvagus: arva beata petamus, arva divites et insulas, reddit ubi Cererem tellus inarata quotannis et imputata floret usque vinea, germinat et numquam fallentis termes olivae § suamque puUa ficus ornat arborem, mella cava manant ex ilice, montibus altis levis crepante lympha desilit pede. Illic iniussae veniunt ad mulctra capellae, refertque tenta grex amicus ubera, 10 nee vespertinus circumgemit ursus ovile, neque intumescit alta viperis humus. Pluraque felices mirabimur, ut neque largis aquosus Eurus arva radat imbribus, pinguia nee siccis urantur semina glaebis, 16 utrumque rege temperante caelitum. Non hue Argoo contendit remige pinus, neque impudica Colchis intulit pedem; non hue Sidonii torserunt cornua nautae, laboriosa nee cohors Vlixei. 20 Nulla nocent pecori contagia, nullius astri gregem aestuosa torret impotentia. Q. HORATIVS FLACCVS 57 luppiter ilia piae secrevit litora genti, ut inquinavit acre tempus aureum; acre, dehinc ferro duravit saecula, quorum 25 piis secunda vate me datur fuga. 80 Ibam forte Via Sacra, sicut meus est mos, nescio quid meditans nugarum, totus in illis : accurrit quidam notus mihi nomine tantum, arreptaque manu, 'Quid agis, dulcissime rerum?' 'Suaviter, ut nunc est/ inquam, 'et cupio omnia quae vis.' 5 Cum adsectaretur, 'Numquid vis?' occupo. At ille, 'Noris nos/ inquit; 'docti sumus.' Hie ego, 'Pluris hoc,' inquam, 'mihi eris.' Misere discedere quaerens, ire modo ocius, interdum consistere, in aurem dicere nescio quid puero, cum sudor ad imos 10 manaret talos. 'O te, Bolane, cerebri felicem !' aiebam tacitus, cum quidlibet ille garriret, vicos, urbem laudaret. Vt illi nil respondebam, 'Misere cupis,' inquit, 'abire; iamdudum video; sed nil agis; usque tenebo; 15 persequar. Hinc quo nunc iter est tibi?' 'Nil opus est te circumagi ; quendam volo visere non tibi notum ; trans Tiberim longe cubat is, prope Caesaris hortos.' 'Nil habeo quod agam, et non sum piger; usque sequar te.' Demitto auriculas, ut iniquae mentis asellus, 20 cum gravius dorso subiit onus. Incipit ille: 'Si bene me novi, non Viscum pluris amicum, non Varium f acies ; nam quis me scribere pluris aut citius possit versus } Quis membra movere mollius } Invideat quod et Hermogenes, ego canto.' 25 Interpellandi locus hie erat: 'Est tibi mater. 58 A SELECTION OF LATIN VERSE cognati, quis te salvo est opus?' 'Hand mihi quisquam; omnis composui.' 'Felices! Nunc ego resto; confice; namque instat fatum mihi triste, Sabella quod puero cecinit divina mota anus urna: 30 "Hunc neque dira venena, nee hosticus auferet ensis nee laterum dolor aut tussis, nee tarda podagra; garrulus hunc quando consumet cumque; loquacis, si sapiat, vitet, simul atque adoleverit aetas." ' Ventum erat ad Vestae, quarta iam parte diei 35 praeterita, et casu tunc respondere vadato debebat; quod ni fecisset, perdere litem. 'Si me amas/ inquit, 'paulum hie ades.' 'Inteream, si aut valeo stare aut novi civilia iura; et propero quo scis.' 'Dubius sum quid faciam/ inquit, 40 'tene relinquam an rem.' 'Me, sodes.' 'Non faciam/ ille, et praecedere coepit. Ego, ut contendere durum est cum victore, sequor. 'Maecenas quomodo tecum?' bine repetit ; 'paucorum hominum et mentis bene sanae. Nemo dexterius f ortuna est usus ; haberes 45 magnum adiutorem, posset qui ferre secundas, hunc hominem velles si tradere; dispeream, ni summosses omnis.' 'Non isto vivimus illic quo tu rere modo ; domus hac nee purior ulla est nee magis his aliena malis. Nil mi officit,' inquam, 50 'ditior hie aut est quia doctior; est locus uni cuique suus.' 'Magnum narras, vix credibile.' 'Atqui sic habet.' 'Accendis, quare cupiam magis illi proximus esse.' 'Velis tantummodo: quae tua virtus, expugnabis ; et est qui vinci possit, eoque 56 difficilis aditus primos habet.' 'Haud mihi dero: muneribus servos corrumpam; non, hodie si ALBIVS TIBVLLVS 59 exclusus fuero, desistam; tempora quaeram, occurram in triviis, deducam. Nil sine magno vita labore dedit mortalibus.' Haec dum agit, ecce 60 Fuscus Aristius occurrit, mihi carus et ilium qui pulchre nosset. Consistimus. 'Vnde venis et quo tendis ?' rogat et respondet. Vellere coepi et prensare manu lentissima bracchia, nutans, distorquens oculos, ut me eriperet. Male salsus 65 ridens dissimulare; meum iecur urere bilis. 'Certe nescio quid secreto velle loqui te aiebas mecum.' 'Memini bene, sed meliore tempore dicam; hodie tricesima sabbata: vin tu Curtis ludaeis oppedere?' 'Nulla mihi,' inquam, 70 'religio est.' 'At mi; sum paulo infirmior, unus multorum. Ignosces ; alias loquar.' Huncine solem tam nigrum surrexe mihi ! Fugit improbus ac me sub cultro linquit. Casu venit obvius illi adversarius et, 'Quo tu, turpissime?' magna 76 inclamat voce et, 'Licet antestari?' Ego vero oppono auriculam. Rapit in ius ; clamor utrimque, undique concursus. Sic me servavit Apollo. ALBIVS TIBVLLVS 81 Divitias alius fulvo sibi congerat auro et teneat culti iugera multa soli, quem labor adsiduus vicino terreat hoste, Martia cui somnos classica pulsa fugent: me mea paupertas vita traducat inerti, dum meus adsiduo luceat igne focus. 60 A SELECTION OF LATIN VERSE Ipse seram teneras mature tempore vitis rusticus et facili grandia poma manu: nee spes destituat, sed frugum semper acervos praebeat et pleno pinguia musta lacu. 10 Nam veneror, seu stipes habet desertus in agris seu vetus in trivio florida serta lapis: et quodcumque mihi pomum novus educat annus, libatum agricolae ponitur ante deum. Flava Ceres, tibi sit nostro de rure corona 16 spicea, quae templi pendeat ante foris: pomosisque ruber custos ponatur in hortis, terreat ut saeva falce Priapus avis. Vos quoque, felicis quondam, nunc pauperis agri custodes, fertis munera vestra, Lares. 20 Tunc vitula innumeros lustrabat caesa iuvencos: nunc agna exigui est hostia parva soli. Agna cadet vobis, quam circum rustica pubes clamet, 'lo messis et bona vina date.' lam modo iam possim contentus vivere parvo 26 nee semper longae deditus esse viae, sed Canis aestivos ortus vitare sub umbra arboris ad rivos praetereuntis aquae. Nee tamen interdum pudeat tenuisse bidentem aut stimulo tardos increpuisse boves, 30 non agnamve sinu pigeat fetumve capellae desertum oblita matre referre domum. At vos exiguo pecori, furesque lupique, parcite: de magno est praeda petenda grege. Hie ego pastoremque meum lustrare quotannis 35 et placidam soleo spargere lacte Palem. Adsitis, divi, nee vos e paupere raensa dona nee e puris spernite fictilibus. ALBIVS TIBVLLVS 61 l^ictilia antiquus primum sibi fecit agrestis / / pocula, de facili composuitque luto. 40 Non ego divitias patrum fructusve require, quos tulit antique condita messis avo: parva seges satis est, satis est requiescere lecto, si licet, et solito membra levare toro. Quam iuvat immitis ventos audire cubantem, 46 et dominam tenero continuisse sinu aut, gelidas hibernus aquas cum fuderit Auster, securum somnos imbre iuvante sequi ! Hoc mihi contingat: sit dives iure, furorem qui maris et tristis ferre potest pluvias. 60 O quantum est auri pereat potiusque smaragdi, quam fleat ob nostras ulla puella vias. Te bellare decet terra, Messalla, marique, ut domus hostilis praeferat exuvias: me retinent vinctum formosae vincla puellae, 65 et sedeo duras ianitor ante foris. Non ego laudari euro, mea Delia: tecum dum modo sim, quaeso segnis inersque vocer. Te spectem, suprema mihi cum venerit hora, te teneam moriens deficiente manu. 60 Flebis et arsuro positum me, Delia, lecto, tristibus et lacrimis oscula mixta dabis. Flebis : non tua sunt duro praecordia f erro vincta, nee in tenero stat tibi corde silex. lUo non iuvenis poterit de funere quisquam 65 lumina, non virgo, sicca referre domum. Tu manis ne laede meos, sed parce solutis crinibus et teneris, Delia, parce genis. Interea, dum fata sinunt, iungamus amores: lam veniet tenebris Mors adoperta caput; 70 62 A SELECTION OF LATIN VERSE iam surrepet iners aetas, nee amare decebit, dieere nee cano blanditias capita. Nunc levis est tractanda Venus, dum frangere postis non pudet et rixas inseruisse iuvat. Hie ego dux milesque bonus : vos, signa tubaeque, 76 ite procul, cupidis vulnera ferte viris, ferte et opes: ego composito securus acervo despiciam ditis despiciamque famem. 82 Ibitis Aegaeas sine me, Messalla, per undas, o utinam memores ipse cohorsque mei. Me tenet ignotis aegrum Phaeacia terris: abstineas avidas, Mors precor atra, manus. Abstineas, Mors atra, precor: non hie mihi mater S quae legat in maestos ossa perusta sinus, non soror, Assyrios cineri quae dedat odores et fleat effusis ante sepulcra comis, Delia non usquam quae, me cum mitteret urbe, dicitur ante omnis consuluisse deos. 10 Ilia sacras pueri sortis ter sustulit: illi rettulit e trinis omina certa puer. Cuncta dabant reditus: tamen est deterrita numquam, quin fleret nostras respiceretque vias. Ipse ego solator, cum iam mandata dedissem, 16 quaerebam tardas anxius usque moras : aut ego sum causatus, 'Aves dant omina dira/ Saturni aut sacram me tenuisse diem. O quotiens ingressus iter mihi tristia dixi offensum in porta signa dedisse pedem! 20 Audeat invito ne quis discedere Amore, aut sciat egressum se prohibente deo. ALBIVS TIBVLLVS 63 Quid tua nunc Isis mihi, Delia^ quid mihi prosunt ilia tua totiens aera repulsa manu, quidve, pie dum sacra colis, pureque lavari 25 te (memini) et puro secubuisse toro? Nunc, dea, nunc succurre mihi (nam posse mederi picta docet templis multa tabella tuis), ut mea votivas persolvens Delia voces ante sacras lino tecta foris sedeat, 30 bisque die resoluta comas tibi dicere laudes insignis turba debeat in Pharia. At mihi contingat patrios celebrare Penatis reddereque antiquo menstrua tura Lari. Quam bene Saturno vivebant rege, priusquam 35 tellus in longas est patefacta vias ! Nondum caeruleas pinus contempserat undas, effusum ventis praebueratque sinum, nee vagus ignotis repetens compendia terris presserat externa navita merce ratem. 40 Illo non validus subiit iuga tempore taurus, non domito frenos ore momordit equus, non domus ulla foris habuit, non fixus in agris, qui regeret certis finibus arva lapis. Ipsae mella dabant quercus, ultroque ferebant 46 obvia securis ubera lactis oves. Non acies, non ira fuit, non bella, nee ensem immiti saevus duxerat arte faber. Nunc love sub domino caedes et vulnera semper, nunc mare, nunc leti mille repente viae. 60 Parce, pater. Timidum non me periuria terrent, non dicta in sanctos impia verba deos. Quod si fatalis iam nunc explevimus annos, fac lapis inscriptis stet super ossa notis: 64 A SELECTION OF LATIN VERSE 'Hie iacet immiti consumptus morte Tibullus, 65 Messallam terra dum sequiturque mari.' Sed me, quod faeilis tenero sum semper Amori, ipsa Venus campos ducet in Elysios. Hie choreae cantusque vigent, passimque vagantes dulce sonant tenui gutture carmen aves, 60 fert casiam non culta seges, totosque per agros floret odoratis terra benigna rosis: ac iuvenum series teneris immixta puellis ludit, et adsidue proelia miscet Amor. Illic est, cuicumque rapax Mors venit amanti, 66 et gerit insigni myrtea serta coma. At scelerata iacet sedes in nocte profunda abdita, quam circum flumina nigra sonant: Tisiphoneque impexa feros pro crinibus anguis saevit, et hue illuc impia turba fugit: 70 turn niger in porta serpentum Cerberus ore stridet, et aeratas excubat ante foris. Illic lunonem temptare Ixionis ausi versantur celeri noxia membra rota, porrectusque novem Tityos per iugera terrae 76 adsiduas atro viscere pascit avis. Tantalus est illic, et circum stagna: sed acrem iam iam poturi deserit unda sitim: et Danai proles, Veneris quod numina laesit, in cava Lethaeas dolia portat aquas. 80 Illic sit, quicumque meos violavit amores, optavit lentas et mihi militias. At tu casta precor maneas, sanctique pudoris adsideat custos sedula semper anus. Haec tibi fabellas referat positaque lucerna 85 deducat plena stamina longa color ALBIVS TIBVLLVS 65 ac circa gravibus pensis adfixa puella paulatim somno fessa remittat opus. Tunc veniam subito, nee quisquam nuntiet ante, sed videar caelo missus adesse tibi. 90 Tunc mihi, qualis eris, longos turbata capillos, obvia nudato, Delia, curre pede. Hoc precor, hunc ilium nobis Aurora nitentem Luciferum roseis Candida portet equis. 83 Dicamus bona verba: venit Natalis ad aras: quisquis ades, lingua, vir mulierque, fave. Vrantur pia tura focis, urantur odores, quos tener e terra divite mittit Arabs. Ipse suos Genius adsit visurus honores, 5 cui decorent sanctas mollia serta comas. Illius puro destillent tempora nardo, atque satur libo sit madeatque mero, adnuat et, Cornute, tibi quodcumque rogabis. En age, quid cessas? Adnuit ille: roga. 10 Auguror, uxoris fidos ojitabis amores: iam reor hoc ipsos edidicisse deos. Nee tibi malueris, totum quaecumque per orbem fortis arat valido rusticus arva bove, nee tibi, gemmarum quidquid felicibus Indis 16 nascitur, Eoi qua maris unda rubet. Vota cadunt: utinam strepitantibus advolet alis flavaque coniugio vincula portet Amor, vincula quae maneant semper, dum tarda senectus inducat rugas inficiatque comas. 20 Hie veniat Natalis avis prolemque ministret, ludat et ante tuos turba novella pedes. 66 A SELECTION OF LATIN VERSE ' DOMITIVS MARSVS 84 Te quoque Vergilio comitem non aequa, TibuUe, mors iuvenem campos misit ad Elysios, ne foret, aut elegis mollis qui fleret amores aut caneret forti regia bella pede. SEX. PROPERTIVS 85 Haec certe deserta loca et taciturna querent!, et vacuum Zephyri possidet aura nemus: hie licet occultos proferre impune dolores, si modo sola queant saxa tenere fidem. Vnde tuos primum repetam, mea Cynthia, fastus? 5 Quod mihi das flendi, Cynthia, principium? Qui modo felicis inter numerabar amantis, nunc in amore tuo cogor habere notam. Quid tantum merui ? Quae te mihi crimina mutant ? An nova tristitiae causa puella tuae? 10 Sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine formosos intulit ulla pedes. Quamvis multa tibi dolor hie mens aspera debet, non ita saeva tamen venerit ira mea, ut tibi sim merito semper furor, et tua flendo 15 lumina deiectis turpia sint lacrimis. An quia parva damns mutato signa colore, et non ulla meo clamat in ore fides ? Vos eritis testes, si quos habet arbor amores, fagus et Arcadio pinus amica deo. 20 A quotiens teneras resonant mea verba sub umbras, scribitur et vestris 'Cynthia' corticibus ! SEX. PROPERTIVS 67 An tua quod peperit nobis iniuria curas, quae solum tacitis cognita sunt foribus? Omnia consuevi timidus perferre superbae 25 iussa neque arguto facta dolore queri. Pro quo, divini fontes, et frigida rupes et datur inculto tramite dura quies: et quodcumque meae possunt narrare querellae, cogor ad argutas dicere solus avis. 30 Sed qualiscumque es, resonant mihi 'Cynthia' silvae, nee deserta tuo nomine saxa vacant. 86 Me iuvet hestarnis positum languere corollis, quem tetigit iactu certus ad ossa deus : Actia Vergilium custodis litora Phoebi, Caesaris et fortis dicare posse ratis, qui nunc Aeneae Troiani suscitat arma, 6 iactaque Lavinis moania litoribus. Cadite Romani scriptores, cadita Grai: nascio quid maius nascitur Iliada. Tu canis umbrosi subter pineta Galaesi Thyrsin et attritis Daphnin harundinibus, 10 utque decern possint corrumpera mala puellas, missus et impressis haedus ab uberibus. Felix, qui vilis pomis mercaris amores ! Huic licet ingratae Tityrus ipsa canat: felix intactum Cory don qui temptat Alexin 15 agricolae domini carpere dalicias ! Quamvis ille sua lassus requiascat avana, laudatur facilis inter Hamadryadas. Tu canis Ascraei vataris praacapta poetae, quo seges in campo, quo viret uva iugo. 20 68 A SELECTION OF LATIN VERSE Tale facis carmen, docta testudine quale Cynthius imiJositis temperat articulis. 87 Desine, PauUe, meum lacrimis urgere sepulcrum: panditur ad nullas ianua nigra preces. Cum semel infernas intrarunt funera leges, non exorato stant adamante viae. Te licet orantem fuscae deus audiat aulae: 5 nempe tuas lacrimas litora surda bibent. Vota movent Superos: ubi portitor aera recepit, obserat umbrosos lurida porta rogos. Nunc tibi commendo, communia pignora, natos : haec cura et cineri spirat inusta meo. 10 Fungere maternis vicibus, pater: ilia meorum omnis erit collo turba ferenda tuo. Oscula cum dederis tua flentibus, adice matris: tota domus coepit nunc onus esse tuum. Et si quid doliturus eris, sine testibus illis: 15 cum venient, siccis oscula falle genis. Sat tibi sint noctes, quas de me, Paulle, fatiges, somniaque in faciem credita saepe meam: atque ubi secreto nostra ad simulacra loqueris, ut responsurae singula verba iace. 20 P. OVIDIVS NASO 88 Qui modo Nasonis fueramus quinque libelli, ires sumus. Hoc illi praetulit auctor opus, ut iam nulla tibi nos sit legisse voluptas, at levior demptis poena duobus erit. p. OVIDIVS NASO 69 Arma gravi numero violentaque bella parabam edere, materia conveniente modis : par erat inferior versus : risisse Cupido dicitur atque unum surripuisse pedem. 'Quis tibi, saeve puer, dedit hoc in carmina iuris? 6 Pieridum vates, non tua turba sumus. Quid si praeripiat flavae Venus arma Minervae, ventilet accensas flava Minerva faces? Quis probet in silvis Cererem regnare iugosis, lege pharetratae virginis arva coli? 10 Crinibus insignem quis acuta cuspide Phoebum instruat, Aoniam Marte movente lyram? Sunt tibi magna, puer, nimiumque potentia regna: cur opus adfectas, ambitiose, novum? An, quod ubique, tuum est? Tua sunt Heliconia Tempe? 15 Vix etiam Phoebo iam lyra tuta sua est? Cum bene surrexit versu nova pagina primo, attenuat nervos proximus ille meos; nee mihi materia est numeris levioribus apta, aut puer, aut longas compta puella comas.' 20 Questus eram, pharetra cum protinus ille soluta legit in exitium spicula facta meum, lunavitque genu sinuosum fortiter arcum, 'Quod' que 'canas, vates, accipe,' dixit, 'opus.' Me miserum! Certas habuit puer ille sagittas: 25 uror, et in vacuo pectore regnat Amor. Sex mihi surgat opus numeris, in quinque residat: ferrea cum vestris bella valete modis. Cingere litorea flaventia tempora myrto, Musa, per undenos emodulanda pedes. 30 70 A SELECTION OF LATIN VERSE 89 Quid mihi^ Livor edax, ignavos obicis annos, ingeniique vocas carmen inertis opus? Non me more patrum, dum strenua sustinet aetas, praemia militiae pulverulenta sequi, nee me verbosas leges ediscere, nee me 5 ingrato vocem prostituisse foro? Mortale est, quod quaeris, opus; mihi fama perennis quaeritur, in toto semper ut orbe canar. Vivet Maeonides, Tenedos dum stabit et Ide, dum rapidas Simois in mare volvet aquas; 10 vivet et Ascraeus, dum mustis uva tumebit, dum cadet incurva falce resecta Ceres; Battiades semper toto cantabitur orbe: quamvis ingenio non valet, arte valet; nulla Sophocleo veniet iactura cothurno; 15 cum sole et luna semper Aratus erit; dum fallax servus, durus pater, improba lena vivent et meretrix blanda, Menandros erit; Ennius arte carens animosique Accius oris casurum nullo tempore nomen habent. 20 Varronem primamque ratem quae nesciet aetas, aureaque Aesonio terga petita duci? Carmina sublimis tunc sunt peritura Lucreti, exitio terras cum dabit una dies ; Tityrus et segetes Aeneiaque arma legentur, 25 Roma triumphati dum caput orbis erit ; donee erunt ignes arcusque Cupidinis arma, discentur numeri, culte Tibulle, tui ; Gallus et Hesperiis et Gallus notus Eois, et sua cum Gallo nota Lycoris erit. 30 p. OVIDIVS NASO 71 Ergo cum silices, cum dens patientis aratri depereant aevo, carmina morte carent: cedant carminibus reges regumque triumphi, cedat et auriferi ripa benigna Tagi. Villa miretur vulgus; mihi flavus Apollo 35 pocula Castalia plena ministret aqua, sustineamque coma metuentem frigora myrtum atque ita sollicito multus amante legar. Pascitur in vivis Livor, post fata quiescit, cum suus ex merito quemque tuetur honos. 40 Ergo etiam cum me supremus adederit ignis, vivam, parsque mei multa superstes erit. 90 Quaere novum vatem, tenerorum mater Amorum: raditur hie elegis ultima meta meis, quos ego composui, Paeligni ruris alumnus, (nee me deliciae dedecuere meae) si quid id est, usque a proavis vetus ordinis heres, 5 non modo militiae turbine factus eques. Mantua Vergilio, gaudet Verona Catullo; Paelignae dicar gloria gentis ego, quam sua libertas ad honesta coegerat arma, cum timuit socias anxia Roma manus. 10 Atque aliquis spectans hospes Sulmonis aquosi moenia, quae campi iugera pauca tenent, 'Quae tantum,' dicat, 'potuistis ferre poetam, quantulacumque estis, vos ego magna voco.' Culte puer puerique parens Amathusia culti, 15 aurea de campo vellite signa meo. Corniger increpuit thyrso graviore Lyaeus: pulsanda est magnis area maior equis. 72 A SELECTION OF LATIN VERSE Imbelles elegi, genialis Musa, valete, post mea mansurum fata superstes opus. 20 n Clare nepos Atlantis, ades, quem raontibus olim edidit Arcadiis Pleias uda lovi, pacis et armorum superis imisque deorum arbiter, alato qui pede carpis iter, laete lyrae pulsu, nitida quoque laete palaestra, 6 quo didicit culte lingua docente loqui, templa tibi posuere patres spectantia Circum Idibus ; ex illo est haec tibi sacra dies. Te, quicumque suas profitetur vendere mercis, ture dato, tribuas ut sibi luera, rogant. 10 Est aqua Mercurii portae vicina Capenae; si iuvat expertis credere, numen habet. Hue venit incinctus tunicam mercator et urna purus suffita, quam ferat, haurit aquam. Vda fit hinc laurus, lauro sparguntur ab uda 15 omnia, quae dominos sunt habitura novos. Spargit et ipse suos lauro rorante capillos et peragit solita f allere voce 2:)reces : 'Ablue praeteriti periuria temporis,' inquit, 'ablue praeterita perfida verba die. 20 Sive ego te feci testem falsove citavi non audituri numina magna lovis, sive deum jDrudens alium divamve fefelli, abstulerint celeres improba verba Noti. Et pateant veniente die periuria nobis, 25 nee curent Superi si qua locutus ero. Da modo lucra mihi, da facto gaudia lucro, et fac ut emptori verba dedisse iuvet.' p. OVIDIVS NASO 73 Talia Mercurius poscentem ridet ab alto, se memor Ortygias surripuisse boves. 30 92 Calliope querulas praetemptat pollice chordas, atque haec percussis subiungit carmina nervis: 'Prima Ceres unco glaebam dimovit aratro, prima dedit fruges alimentaque mitia terris, prima dedit leges ; Cereris sunt omnia munus. 5 Ilia canenda mihi est. Vtinam modo dicere possem carmina digna dea; certe dea carmine digna est. ' 93 'Forsitan audieris aliquam certamine cursus velocis superasse viros. Non fabula rumor ille fuit; superabat enim, nee dicere posses laude pedum formaene bono praestantior esset. Scitanti deus huic de coniuge, "Coniuge/' dixit, 6 "nil opus est, Atalanta, tibi ; fuge coniugis usum. Nee tamen effugies, teque ipsa viva carebis." Territa sorte dei per opacas innuba silvas vivit, et instantem turbam violenta procorum condicione fugat, nee "Sum potiunda, nisi," inquit, 10 "victa prius cursu; pedibus contendite mecum: praemia veloci coniunx thalamique dabuntur; mors pretium tardis. Ea lex certaminis esto." Ilia quidem immitis ; sed tanta potentia f ormae est, venit ad banc legem temeraria turba procorum. 15 Sederat Hippomenes cursus spectator iniqui, et, "Petitur cuiquam per tanta pericula coniunx?" dixerat ac nimios iuvenum damnarat amores. Vt faciem et posito corpus velamine vidit. 74 A SELECTION OF LATIN VERSE quale meum vel quale tuum, si femina fias, 20 obstipuit^ tollensque manus, "Ignoscite," dixit, "quos modo culpavi; nondum milii praemia nota, quae peteretis, erant." Laudando concipit ignis, et ne quis iuvenum eurrat velocius optat invidiaque timet. "Sed cur certaminis huius 26 intemptata mihi fortuna relinquitur?" inquit, "Audentis deus ipse iuvat." Dum talia secum exigit Hippomenes, passu volat alite virgo. Quae quamquam Scythica non secius ire sagitta Aonio visa est iuveni, tamen ille decorem 30 miratur magis; et cursus facit ille decorem. Aura refert ablata citis talaria plantis, tergaque iactantur crines per eburnea, quaeque poplitibus suberant picto genualia limbo; inque puellari corpus candore ruborem 35 traxerat, baud aliter quam cum super atria velum Candida purpureum simulatas inficit umbras. Dum notat haec hospes, decursa novissima meta est, et tegitur festa victrix Atalanta corona. Dant gemitum victi penduntque ex foedere poenas. 40 Non tamen eventu iuvenis deterritus horura constitit in medio, vultuque in virgine fixo, "Quid facilem titulum superando quaeris inertis? Mecum confer," ait, "seu me fortuna potentem fecerit, a tanto non indignabere vinci; 45 naraque mihi genitor Megareus Onchestius, illi est Neptunus avus, pronepos ego regis aquarum; nee virtus citra genus est; seu vincar, habebis Hippomene victo magnum et memorabile nomen." Talia dicentem molli Schoeneia vultu 50 aspicit et dubitat, superari an vincere malit. p. OVIDIVS NASO 75 Atque ita, "Quis deus hunc formosis," inquit, "iniquus, perdere vult, caraeque iubet discrimine vitae coniugium petere hoc? Non sum, me iudice, tanti. Nee forma tangor — poteram tamen hac quoque tangi — 66 sed quod adhuc puer est ; non me movet ipse, sed aetas. Quid, quod inest virtus et mens interrita leti? Quid, quod ab aequorea numeratur origine quartus ? Quid, quod amat, tantique putat conubia nostra, ut pereat, si me fors illi dura negarit? 60 Dum licet, hospes, abi, thalamosque relinque cruentos, Coniugium crudele meum est; tibi nubere nulla nolet; et optari potes a sapiente puella. Cur tamen est mihi cura tui, tot iam ante peremptis ? Viderit ! Intereat, quoniam tot caede procorum 66 admonitus non est agiturque in taedia vitae. Occidet hie igitur, voluit quia vivere mecum, indignamque necem pretium patietur amoris? Non erit invidiae victoria nostra ferendae. Sed non culpa mea est. Vtinam desistere velles, 70 aut, quoniam es demens, utinam velocior esses ! At quam virgineus puerili vultus in ore est ! A miser Hippomene, nollem tibi visa fuissem. Vivere dignus eras. Quod si felicior essem, nee mihi coniugium fata importuna negarent, 76 unus eras cum quo sociare cubilia vellem." Dixerat, utque rudis primoque Cupidine tacta, quid facit ignorans, amat et non sentit amorem. Iam solitos poscunt cursus populusque paterque, cum me sollicita proles Neptunia voce 80 invocat Hippomenes, "Cytherea" que "comprecor, ausis adsit," ait, "nostris et quos dedit adiuvet ignis." Detulit aura preces ad me non invida blandas; 76 A SELECTION OF LATIN VERSE motaque sum, fateor. Nee opis mora longa dabatur. Est ager, indigenae Tamasenum nomine dicunt, 85 telluris Cypriae pars optima, quam mihi prisci sacravere senes templisque accedere dotem banc iussere meis. Medio nitet arbor in arvo, fulva comam, fulvo ramis crepitantibus auro, Hinc tria forte mea veniens decerpta ferebam 90 aurea poma manu; nullique videnda nisi ipsi Hippomenen adii docuique, quis usus in illis. Signa tubae dederant, cum carcere pronus uterque emicat et summam celeri pede libat harenam. Posse putes illos sicco freta radere passu, 95 et segetis eanae stantis percurrere aristas. Adiciunt animos iuveni clamorque favorque, verbaque dicentum, "Nunc, nunc incumbere tempus, Hippomene, propera. Nunc viribus utere totis. Pelle moram, vinces." Dubium, Megareius heros 100 gaudeat, an virgo magis his Schoeneia dictis. O quotiens, cum iam posset transire, morata est, spectatosque diu vultus invita reliquit ! Aridus e lasso veniebat anhelitus ore, metaque erat longe. Tum denique de tribus unum 106 fetibus arboreis proles Neptunia misit. Obstipuit virgo nitidique cupidine pomi declinat cursus, aurumque volubile tollit. Praeterit Hippomenes ; resonant spectacula plausu. Ilia moram celeri cessataque tempora cursu 110 corrigit, atque iterum iuvenem post terga relinquit. Et rursus pomi iactu remorata secundi, consequitur transitque virum. Pars ultima cursus restabat. "Nunc," inquit, "ades, dea, muneris auctor," Inque latus campi, quo tardius ilia rediret, 116 p. OVIDIVS NASO 77 iecit ab obliquo nitidum iuvenaliter aurum. An peteret, virgo visa est dubitare: coegi tollere, et adieci sublato pondera malo, impediique oneris pariter gravitate moraque. Neve meus sermo cursu sit tardior ipso, 120 praeterita est virgo; duxit sua praemia victor.' 94 Est prope Cimmerios longo spelunca recessu, mons cavus, ignavi domus et penetralia Somni; quo numquam radiis oriens mediusve cadensve Phoebus adire potest. Nebulae caligine mixtae exhalantur humo dubiaeque crepuscula lucis. 5 Non vigil ales ibi cristati cantibus oris evocat Auroram, nee voce silentia rumpunt sollicitive canes canibusve sagacior anser. Non fera, non pecudes, non moti flamine rami, humanaeve sonum reddunt convicia linguae. 10 Muta quies habitat. Saxo tamen exit ab imo rivus aquae Lethes, per quern cum murmure labens invitat somnos crepitantibus unda lapillis. Ante foris antri fecunda papavera florent innumeraeque herbae, quarum de lacte soporem 15 nox legit et spargit per opacas umida terras. lanua, ne verso stridores cardine reddat, nulla domo tota ; custos in limine nullus. At medio torus est ebeno sublimis in antro, plumeus, unicolor, pullo velamine tectus ; 20 quo cubat ipse deus membris languore solutis. Hunc circa passim varias imitantia formas somnia vana iacent totidem, quot messis aristas, silva gerit frondis, eiectas litus harenas. US A SELECTION OF LATIN VERSE Quo simul intravit manibusque obstantia virgo 25 somnia dimovit, vestis fulgore reluxit sacra domus: tardaque deus gravitate iacentis vix oculos tollens, iterumque iterumque relabens summaque percutiens nutanti pectora mento, excussit tandem sibi se, cubitoque levatus, 30 quid veniat — cognovit enim — scitatur. At ilia: 'Somne, quies rerum, placidissime, Somne, deorum, pax animi, quein cura fugit, qui corpora duris fessa ministeriis mulces reparasque labori, somnia, quae veras aequent imitamine formas, 35 Herculea Trachine iube sub imagine regis Alcyonen adeant, simulacraque naufraga fingant. Iraperat hoc luno.' Postquam mandata peregit. Iris abit. % Orbe locus medio est inter terrasque fretumque caelestisque plagas, triplicis confinia mundi, unde quod est usquam, quamvis regionibus absit, inspicitur, penetratque cavas vox omnis ad auris. Fama tenet, summaque domum sibi legit in arce, 5 innumerosque aditus ac mille foramina tectis addidit, et nullis inclusit limina portis. Nocte dieque patet. Tota est ex acre sonanti; tota fremit vocesque refert iteratque quod audit. Nulla quies intus nullaque silentia ])arte. 10 Nee tamen est clamor, sed parvae murmura vocis, qualia de pelagi, si quis procul audiat, undis esse Solent, qualemve sonum, cum luppiter atras increpuit nubis, extrema tonitrua reddunt. Atria turba tenet: veniunt leve valgus euntque, 16 PHAEDRVS 79 mixtaque cum veris passim commenta vagantur milia rumorum, confusaque verba volutant. E quibus hi vacuas implent sermonibus auris, hi narrata ferunt alio, mensuraque ficti crescit, et auditis aliquid novus adicit auctor. 20 Illic Credulitas, illic temerarius Error vanaque Laetitia est consternatique Timores Seditioque repens, dubioque auctore Susurri. Ipsa quid in caelo rerum pelagoque geratur et tellure videt, totumque inquirit in orbem. 26 % lamque opus exegi, quod nee lovis ira nee ignis nee poterit ferrum nee edax abolere vetustas. Cum volet, ilia dies, quae nil nisi corporis huius ius habet, incerti spatium mihi finiat aevi; parte tamen meliore mei super alta perennis 5 astra ferar, nomenque erit indelebile nostrum. Quaque patet domitis Romana potentia terris, ore lega. populi, perque omnia saecula fama, si quid habent veri vatum praesagia, vivam. PHAEDRVS 97 Aesopus auctor quam materiam repperit, hanc ego polivi versibus senariis. Duplex libelli dos est: quod risum movet et quod prudenti vitam consilio monet. Calumniari si quis autem voluerit, 6 quod arbores loquantur, non tantum ferae, fictis iocari nos meminerit fabulis. 80 A SELECTION OF LATIN VERSE n Ad rivum eundem lupus et agnus venerant siti compulsi; superior stabat lupus longeque inferior agnus. Tunc fauce improba latro incitatus iurgii causam intulit. 'Cur/ inquit, 'turbulentam fecisti mihi 6 aquam bibenti?' Laniger contra timens: 'Qui possum, quaeso, facere quod quereris, lupe? A te decurrit ad meos haustus liquor.' Repulsus ille veritatis viribus: 'Ante hos sex mensis male,' ait, 'dixisti mihi.' 10 Respondit agnus: 'Equidem natus non eram.' 'Pater hercule tuus,' inquit, 'maledixit mihi.' Atque ita correptum lacerat iniusta nece. Haec propter illos scripta est homines fabula, qui fictis causis innocentis opprimunt. 16 y Athenae cum florerent acquis legibus, procax libertas civitatem miscuit frenumque solvit pristinum licentia. Hie conspiratis factionum partibus arcem tyrannus occupat Pisistratus. 6 Cum tristem servitutem flerent Attici (non quia crudelis ille, sed quoniam grave omne insuetis onus) et coepissent queri, Aesopus talem turn fabellam rettulit. ^(y^Jl^ Ranae vagantes liberis paludibus 10 clamore magno regem petiere a love, qui dissolutos mores vi compesceret. Pater deorum risit atque illis dedit parvum tigillum, missum quod subito vadis PHAEDRVS 81 ^ - » 1^ motu sonoque terruit pavidum genus. Hoc mersum limo cum lateret diutius, forte una tacite profert e stagno caput et explorato rege cunctas evocat. Illae timore posito certatim adnatant superque lignum turba petulans insilit. %C^Ux^ Quod cum inquinassent omni contumelia, ^ alium rogantis regem misere ad lovem, inutilis quoniam esset, qui fuerat datus. Turn misit illis hydrum, qui dente aspero corripere coepit singulas. Frustra nec^m fugitant inertes, vocem praecludit metus. Furtim igitur dant Mercuric 'mandata ad lovem, adflictis ut succurrat. Tunc contra deus : 'Quia noluistis vestrum ferre/ inquit, 'bonum, malum p^rfer te. ' ' Vos quoque, o cives, ' ait, 'hoc sustinete,\ mains ne veniat, malum.' 100 ^ Vicini furis Celebris vidit nuptias ^^' Aesopus et continue narrare incipit. Vxorem quondam Sol cum vellet ducere, clamorem ranae sustulere ad sidera. Convicio permotus quaerit luppiter causam querelae. Quaedam tum stagni incola 'Nunc,' inquit, 'omnis unus exurit lacus cogitque miseras arida sede ^vami.yCi ^CtJt Quidnam f uturum est, si crearit liberos T Qui se laudari gaudet verbis subdolis, sera dat poenas turpis paenitentia. 15 20 u^/e^-r 25 30 xry^, U-t,** U^ ^t.U*.m^*tjU 82 A SELECTION OF LATIN VERSE Cum de fenestra corvus raptum caseum comesse vellet, eelsa residens arbore, vulpes hune vidit, deinde sic coeioit loqui: 6 'O qui tuarum, corve, pennarum est nitor ! Quantum decoris corpore et vultu geris ! Si vocem haberes, nulla prior ales foret.' At ille, dum vult etiam vocem ostendere, emisit ore caseum, quem celeriter 10 dolosa vulpes avidis rapuit dentibus. Tum demum ingemuit corvi deceptus stupor. 102 Inops, potentem dum vult imitari, perit. In prate quondam rana conspexit bovem et tacta invidia tantae magnitudinis rugosam inflavit pellem: tum natos suos interrogavit, an bove esset latior. 6 Illi negarunt. Rursus intendit cutem maiore nisu et simili quaesivit modo, quis maior esset. Illi dixerunt bovem. Novissime indignata dum vult validius inflare sese, rupto iacuit corpore. 10 103 Nulli nocendum: si quis vero laeserit, multandum simili iure fabella admonet. Vulpes ad cenam dicitur ciconiam prior invitasse et illi in patina liquidam posuisse sorbitionem, quam nullo modo 6 gustare esuriens potuerit ciconia. Quae vulpem cum revocasset, intrito cibo plenam lagonam posuit: huic rostrum inserens satiatur ipsa et torquet convivam fame. PHAEDRVS 83 Quae cum lagonae collum frustra lamberet, 10 peregrinam sic locutam volucrem accepimus : 'Sua quisque exempla debet aequo animo pati.* 104 Quam dulcis sit libertas, breviter proloquar. Cani perpasto macie confectus lupus forte occucurrit. Dein salutatum invicem ut restiterunt: 'Vnde sic, quaeso, nites, aut quo cibo f ecisti tantum corporis ? 6 Ego, qui sum longe fortior, pereo fame.' Canis simpliciter: 'Eadem est condicio tibi, praestare domino si par officium potes.' 'Quod?' inquit ille. 'Gustos ut sis liminis, a furibus tuearis et noctu domum.' 10 'Ego vero sum paratus: nunc patior nivis imbrisque in silvis asperam vitam trahens : quanto est facilius mihi sub tecto vivere et otiosum largo satiari cibo?' 'Veni ergo mecum.' Dum procedunt, aspicit 15 lupus a catena collum detritum cani. *Vnde hoc, amice?' 'Nihil est.' 'Die, quaeso, tamen.' 'Quia videor acer, adligant me interdiu, luce ut quiescam et vigilem, nox cum venerit: crepusculo solutus, qua visum est, vagor. 20 Adfertur ultro panis ; de mensa sua dat ossa dominus ; frusta iactat familia et, quod fastidit quisque, pulmentarium. Sic sine labore venter impletur meus.' 'Age, abire si quo est animus, est licentia?' 25 *Non plane est,' inquit. 'Fruere quae laudas, canis: regnare nolo, liber ut non sim mihi.' 8^ A SELECTION OF LATIN VERSE m Puerorum in turba quidam ludentem Atticus Aesopum nucibus cum vidisset, restitit et quasi delirum risit. Quod sensit simul derisor potius quam deridendus senex, arcum retensum posuit in media via: 6 'Heus !' inquit, 'sapiens, expedi quid fecerim.* Concurrit populus. Ille se torquet diu nee quaestionis positae causam intellegit. Novissime suceumbit. Tum victor sophus: 'Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris; 10 at si laxaris, cum voles erit utilis.' Sic ludus animo debet aliquando dari, ad cogitandum melior ut redeat tibi, 106 Fame coacta vulpes alta in vinea uvam appetebat summis saliens viribus ; quam tangere ut non potuit, discedens ait: 'Nondum matura est; nolo acerbam sumere.* Qui facere quae non possunt verbis elevant, 6 ascribere hoc debebunt exemplum sibi. 107 Pravo favore labi mortales solent et, pro iudicio dum stant erroris sui, ad paenitendum rebus manifestis agi. Facturus ludos quidam dives nobilis proposito cunctos invitavit praemio, 6 quam quisque posset ut novitatem ostenderet. PHAEDRVS 85 Venere artifices laudis ad certamina; quos inter scurra, notus urbano sale, habere dixit se genus spectaculi, quod in theatre numquam prolatum foret. 10 Dispersus rumor civitatem concitat. Paulo ante vacua turbam deficiunt loca. In scaena vero postquam solus constitit sine apparatu, nullis adiutoribus, silentium ipsa fecit exspectatio. 15 Ille in sinum repente demisit caput et sic porcelli vocem est imitatus sua, verum ut subesse pallio contenderent et excuti iuberent. Quo facto simul nihil est repertum, multis onerant laudibus 20 hominemque plausu prosequuntur maximo. Hoc vidit fieri rusticus. 'Non mehercule me vincet/ inquit: et statim professus est idem facturum melius se postridie. Fit turba maior. lam favor mentis tenet 25 et derisuri, non spectaturi, sedent. Vterque prodit. Scurra degrunnit prior movetque plausus et clamores suscitat. Tunc simulans sese vestimentis rusticus porcellum obtegere, (quod faciebat scilicet, 30 sed, in priore quia nil compererant, latens) pervellit aurem vero, quem celaverat, et cum dolore vocem naturae exprimit. Acclamat populus scurram multo similius imitatum, et cogit rusticum trudi foras. 35 At ille profert ipsum porcellum e sinu, turpemque aperto pignore errorem probans: 'En hie declarat, quales sitis iudices !' 86 A SELECTION OF LATIN VERSE INCERTVS AVCTOR 108 Tu qui secura procedis mente parumper siste gradum, quaeso, verbaque pauca lege. Ilia ego quae claris fueram praelata puellis hoc Homonoea brevi condita sum tumulo, cui formam Paphie, Charites tribuere decorem, 6 quam Pallas cunctis artibus erudiit. Nondum bis denos aetas mea viderat annos, iniecere manus invida fata mihi. Nee pro me queror hoc, morte est mihi tristior ipsa maeror Atimeti coniugis ille mei. 10 'Sit tibi terra levis, mulier dignissima vita quaeque tuis olim perfruerere bonis.' Si pensare animas sinerent crudelia fata et posset redimi morte aliena salus, quantulacumque meae debentur tempora vitae 15 pensassem pro te, cara Homonoea, libens. At nunc quod possum, fugiam lucemque deosque, ut te matura per Styga morte sequar. 'Parce tuam, coniux, fletu quassare iuventam fataque maerendo sollicitare mea. 20 Nil prosunt lacrimae nee possunt fata moveri. Viximus, hie omnis exitus unus habet. Parce: ita non unquam similem experiare dolorem et faveant votis nuraina cuncta tuis. Quodque mihi eripuit mors inmatura iuventae 25 id tibi victuro proroget ulterius.' L. ANNAEVS SENECA 87 L. ANNAEVS SENECA 109 lam rara micant sidera prono languida mundo: nox victa vagos contrahit ignis luce renata, cogit nitidum Phosphoros agmen; signum celsi glaciale poll 5 lucem verso temone vocat. lam caeruleis evectus equis Titan summa prospicit Oeta; iam Cadmeis incluta Bacchis aspersa die dumeta rubent 10 Phoebique fugit reditura soror. Labor exoritur durus et omnis agitat cur as aperitque domos. Pastor gelida cana pruina grege dimisso pabula carpit; 15 ludit prato liber aperto nondum rupta fronte iuvencus, vacuae reparant ubera mattes; errat cursu levis incerto molli petulans haedus in herba; 20 pendet summo stridula ramo pennasque novo tradere soli gestit querulos inter nidos Thracia paelex, turbaque circa confusa sonat murmure mixto 25 testata diem. Carbasa ventis credit dubius navita vitae, laxos aura complente sinus. Hie exesis pendens scopulis aut deceptos 30 88 A SELECTION OF LATIN VERSE instruit hamos aut suspensus spectat pressa praemia dextra: sentit tremulum linea piscem. no Verum est, an timidos fabula decipit, umbras corporibus vivere conditis, cum coniunx oculis imposuit manum supremusque dies solibus obstitit et tristis cineres urna coercuit? 5 Non prodest animam tradere funeri, sed restat miseris vivere longius? An toti morimur nullaque pars manet nostri, cum profugo spiritus halitu immixtus nebulis cessit in aera 10 et nudum tetigit subdita fax latus? Quidquid sol oriens, quidquid et occidens novit, caeruleis Oceanus fretis quidquid bis veniens et fugiens lavat, aetas Pegaseo corripiet gradu. 15 Quo bis sena volant sidera turbine, quo cursu properat volvere saecula astrorum dominus, quo properat modo obliquis Hecate currere flexibus: hoc omnes petimus fata: nee amplius, 20 iuratos Superis qui tetigit lacus, usquam est; ut calidis fumus ab ignibus vanescit^ spatium per breve sordidus, ut nubis, gravidas quas modo vidimus, arctoi Boreae dissicit impetus: 25 sic hie, quo regimur, spiritus effluet. Post mortem nihil est ipsaque mors nihil. L. ANNAEVS SENECA 89 velocis spatii meta novissima; spem ponant avidi, solliciti metum: tempus nos avidum devorat et chaos. 30 Mors individua est, noxia corpori nee parcens animae: Taenara et aspero regnum sub domino, limen et obsidens custos non facili Cerberus ostio, rumores vacui verbaque inania 35 et par sollicito fabula somnio. Quaeris quo iaceas post obitum loco? Quo non nata iacent. ni Audax nimium qui freta primus rate tam fragili perfida rupit, terrasque suas post terga videns animam levibus credidit auris, dubioque secans aequora cursu 6 potuit tenui fidere ligno, inter vitae mortisque vias nimium gracili limite ducto. Candida nostri saecula patres videre procul fraude remota. 10 Sua quisque piger litora tangens patrioque senex factus in arvo, parvo dives, nisi quas tulerat natale solum, non norat opes: nondum quisquam sidera norat 15 stellisque quibus pingitur aether non erat usus, nondum pluvias Hyadas poterat vitare ratis. Non Oleniae lumina caprae 90 A SELECTION OF LATIN VERSE nee quae sequitur flectitque senex 20 Attica tardus plaustra Bootes, nondum Boreas, nondum Zephyrus nomen habebant. Ausus Tiphys pandere vasto carbasa ponto legesque novas 25 scribere ventis. Bene dissaepti foedera mundi traxit in unum Thessala pinus iussitque pati verbera pontum partemque metus fieri nostri 30 mare sepositum. Nunc iam cessit pontus et omnis patitur leges : non Palladia compacta manu regum referens incluta remos quaeritur Argo: 35 quaelibet altum cumba pererrat. Terminus omnis motus et urbes muros terra posuere nova: nil qua fuerat sede reliquit pervius orbis. 40 Indus gelidum potat Araxen, Albin Persae Rhenumque bibunt. Venient annis saeeula seris, quibus Oceanus vincula rerum laxet et ingens pateat tellus 46 Tethysque novos detegat orbis nee sit terris ultima Thule. 112 Regem non faciunt opes, non vestis Tyriae color. L. ANNAEVS SENECA 91 non frontis nota regiae, non auro nitidae fores: non quidquid fodit Occidens 5 aut unda Tagus aurea claro devehit alveo, non quidquid Libycis terit fervens area messibus. Rex est qui posuit metus 10 et diri mala pectoris, quern non ambitio impotens et numquam stabilis favor vulgi praecipitis movet; qui tuto positus loco 15 infra se videt omnia occurritque suo libens fato nee queritur mori. Stet quicumque volet potens aulae culmine lubrico: 20 me dulcis saturet quies; obscuro positus loco leni perfruar otio; nullis nota Quiritibus aetas per taciturn fluat. 26 Sic cum transierint mei nullo cum strepitu dies, plebeius moriar senex. Illi mors gravis incubat, qui notus nimis omnibus, 30 ignotus moritur sibi. \\3 Ablatus mihi Crispus est amicus, pro quo si pretium dari liceret. 92 A SELECTION OF LATIN VERSE nostros dividerem libenter annos. Nunc pars optima me mei reliquit, Crispus, praesidium meum, voluptas, 5 pectus, deliciae: nihil sine illo laetum mens mea iam putabit esse. Consumptus male debilisque vivam: plus quam dimidium mei recessit. 114 Nullum opus exsurgit quod non annosa vetustas expugnet, quod non vertat iniqua dies, tu licet extollas magnos ad sidera montis et calidas aeques marmore pyramidas. Ingenio mors nulla nocet, vacat undique tutum: 5 inlaesum semper carmina nomen habent. M. ANNAEVS LVCANVS ns lam gelidas Caesar cursu superaverat Alpis ingentisque animo motus bellumque futurum ceperat. Vt ventum est parvi Rubiconis ad undas, ingens visa duci patriae trepidantis imago clara per obscuram vultu maestissima noctem, 6 turrigero canos effundens vertice crinis, caesarie lacera nudisque astare lacertis, et gemitu permixta loqui: 'Quo tenditis ultra? Quo fertis mea signa, viri? Si iure venitis, si cives, hue usque licet.' Tum perculit horror 10 membra ducis, riguere comae, gressumque coercens languor in extrema tenuit vestigia ripa. Mox ait: 'O magnae qui moenia prospicis urbis M. ANNAEVS LVCANVS 93 Tarpeia de rupe, Tonans, Phrygiique Penates gentis luleae et rapti secreta Quirini 16 et residens celsa Latiaris luppiter Alba Vestalesque foci summique o numinis instar, Roma, fave coeptis; non te furialibus armis persequor; en adsum victor terraque marique Caesar, ubique tuus — liceat modo nunc quoque — miles. 20 Ille erit, ille nocens, qui me tibi fecerit hostem.' Inde moras solvit belli tumidumque per amnem signa tulit propere; sicut squalentibus arvis aestiferae Libyes viso leo comminus hoste subsedit dubius, totam dum colligit iram; 25 mox ubi se saevae stimulavit verbere caudae erexitque iubas et vasto murmur hiatu infremuit, tum, torta levis si lancea Mauri haereat aut latum subeant venabula pectus, per ferrum tanti securus vulneris exit. 30 Fonte cadit modico parvisque impellitur undis puniceus Rubicon, cum fervida canduit aestas, perque imas serpit vallis et Gallica certus limes ab Ausoniis disterminat arva colonis. Tunc viris praebebat hiems, atque auxerat undas 35 tertia iam gravido pluvialis Cynthia cornu, et madidis Euri resolutae flatibus Alpes. Primus in obliquum sonipes opponitur amnem excepturus aquas ; molli tum cetera rumpit turba vado facilis iam fracti fluminis undas. 40 Caesar, ut adversam superato gurgite ripam attigit, Hesperiae vetitis et constitit arvis, 'Hie,' ait, 'hie pacem temerataque iura relinquo; te, Fortuna, sequor; procul hinc iam foedera sunto. Credidimus fatis, utendum est iudice bello.' 45 94. A SELECTION OF LATIN VERSE P. PAPINIVS STATIVS 116 Psittace, dux volucrum, domini facunda voluptas, humanae sellers imitator, psittace, linguae, quis tua tam subito praeclusit murmura fato? Hesternas, miserande, dapes moriturus inisti nobiscum, et gratae carpentem munera mensae 6 errantemque toris mediae plus tempore noctis vidimus. Adfatus etiam meditataque verba reddideras. At nunc aeterna silentia Lethes ille canorus habes. Cedat Phaethontia vulgi fabula: non soli celebrant sua funera cycni. 10 A tibi quanta domus rutila testudine fulgens, conexusque ebori virgarum argenteus ordo, argutumque tuo stridentia limina cornu ! Heu querulae iam sponte fores ! Vacat ille beatus career et angusti nusquam convicia tecti ! 15 Hue doctae stipentur aves quis nobile fandi ius natura dedit: plangat Phoebeius ales auditasque memor penitus dimittere voces sturnus et Aonio versae certamine picae, quique refert iungens iterata vocabula perdix, 20 et quae Bistonio queritur soror orba cubili: ferte simul gemitus cognataque ducite flammis funera, et hoc cunctae miserandum addiscite carmen: 'Occidit aeriae celeberrima gloria gentis psittacus, ille plagae viridis regnator Eoae; 26 quem non gemmata volucris lunonia cauda vinceret aspectu, gelidi non Phasidis ales, nee quas humenti Numidae rapuere sub Austro.' Ille salutator regum nomenque locutus p. PAPINIVS STATIVS 95 Caesareum et queruli quondam vice functus amici, 30 nunc conviva levis monstrataque reddere verba tarn facilis ! Quo tu^, Melior dilecte, recluso numquam solus eras. At non inglorius umbris mittitur: Assyrio cineres adolentur amomo et tenues Arabum respirant gramine plumae 35 Sicaniisque crocis; senio nee fessus inerti scandet odoratos Phoenix felicior ignis. 117 Crimine quo merui, iuvenis placidissime divum, quove errore miser, donis ut solus egerem, Somne, tuis? Tacet omne pecus volucresque feraeque et simulant fessos curvata cacumina somnos, nee trucibus fluviis idem sonus; occidit horror 5 aequoris, et terris maria acclinata quiescunt. Septima iam rediens Phoebe mihi respicit aegras stare genas; totidem Oetaeae PajDhiaeque renident lampades et totiens nostros Tithonia questus praeterit et gelido spargit miserata flagello. 10 Vnde ego sufficiam? Non si mihi lumina mille, quae sacer alterna tantum statione tenebat Argus et baud umquam vigilabat corpore toto. At nunc heus aliquis longa sub nocte puellae bracchia nexa tenens ultro te, Somne, repellit. 16 Inde veni: nee te totas infundere pennas luminibus compeUo meis — hoc turba precetur laetior — extremo me tange cacumine virgae, suificit, aut leviter suspense poplite transi. 96 A SELECTION OF LATIN VERSE M. VALERIVS MARTIALIS US Petit Gemellus nuptias Maronillae et cupit et instat et precatur et donat. Adeone pulchra est? Immo foedius nil est. Quid ergo in ilia petitur et placet ? Tussit. 119 Casta suo gladium cum traderet Arria Paeto, quem de visceribus strinxerat ipsa suis, 'Si qua fides, vulnus quod feci non dolet,' inquit, 'sed quod tu facies, hoc mihi, Paete, dolet.' 120 Non amo te, Sabidi, nee possum dicere quare: hoc tantum possum dicere, non amo te. 121 Quem recitas mens est, o Fidentine, libellus: sed male cum recitas, incipit esse tuus. 122 Nuper erat medicus, nunc est vispillo Diaulus: quod vispillo facit, fecerat et medicus. 123 Quod fronte Selium nubila vides, Rufe, quod ambulator porticum terit seram, lugubre quiddam quod tacet piger vultus, quod paene terram nasus indecens tangit, quod dextra pectus pulsat et comam vellit: M. VALERIVS MARTIALIS 97 non ille amici fata luget aut fratris, uterque natus vivit et precor vivat, salva est et uxor sarcinaeque servique, nihil colonus vilicusque decoxit. Maeroris igitur causa quae ? Domi cenat. 10 124 Zoilus aegrotat: faciunt banc stragula febrem. Si fuerit sanus, coccina quid facient? Quid torus a Nilo, quid Sidone tinctus olenti? Ostendit stultas quid nisi morbus opes? Quid tibi cum medicis? Dimitte Machaonas omnis. 5 Vis fieri sanus? Stragula sume mea. 125 Vnguentum, fateor, bonum dedisti convivis here, sed nihil scidisti. Res salsa est bene olere et esurire. Qui non cenat et unguitur, Fabulle, hie vere mihi mortuus videtur. 5 126 Si temperari balneum cupis fervens, Faustine, quod vix lulianus intraret, roga, lavetur, rhetorem Sabineium. Neronianas hie refrigerat thermas. 127 Empta domus fuerat tibi, Tongiliane, ducentis : abstulit banc nimium casus in urbe frequens. Conlatum est decies. Rogo, non potes ipse videri incendisse tuam, Tongiliane, domum? 98 A SELECTION OF LATIN VERSE 128 Quid recitaturus circumdas vellera collo? Conveniunt nostris auribus ista magis. 129 E dictum domini deique nostri^ quo subsellia certiora fiunt et puros eques ordines recepit, dum laudat modo Phasis in theatro, Phasis purpureis ruber lacernis, 6 et iactat tumido superbus ore: 'Tandem commodius licet sedere, nunc est reddita dignitas equestris; turba non premimur nee inquinamur:' haec et talia dum refert supinus, 10 illas purpureas et arrogantis iussit surgere Leitus lacernas. BO Languebam: sed tu comitatus protinus ad me venisti centum, Symmache, discipulis. Centum me tetigere manus Aquilone gelatae : non habui febrem, Symmache, nunc habeo. 131 Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam oscula commendo deliciasque meas, parvula ne nigras horrescat Erotion umbras oraque Tartarei prodigiosa canis. Impletura fuit sextae modo frigora brumae, 6 vixisset totidem ni minus ilia dies. M. VALERIVS MARTIALIS 99 Inter tam veteres ludat lasciva patronos et nomen blaeso garriat ore meum. Mollia non rigidus caespes tegat ossa, nee illi, terra, gravis fueris: non fuit ilia tibi. 10 132 Thais habet nigros, niveos Laecania dentis. Quae ratio est? Emptos haec habet, ilia suos. 133 Vidissem modo forte cum sedentem solum te, Labiene, tris putavi. Calvae me numerus tuae fefellit: sunt illinc tibi, sunt et hinc capilli, quales vel puerum decere possint. 5 Nudum est in medio caput, nee ullus in longa pilus area notatur. Hie error tibi profuit Decembri, tum, cum prandia misit Imperator: cum panariolis tribus redisti. 10 Talem Geryonem fuisse credo. Vites, censeo, porticum Philippi: si te viderit Hercules, peristi. 134 Cui tradas, Lupe, filium magistro, quaeris sollicitus diu rogasque. Omnis grammaticosque rhetorasque devites, moneo: nihil sit illi cum libris Ciceronis aut Maronis. 5 Famae Tutilium suae relinquas. Si versus facit, abdices poetam. 100 A SELECTION OF LATIN VERSE Artis discere vult pecuniosas? Fac discat citharoedus aut choraules ; si duri puer ingeni videtur, 10 praeconem facias vel architectum. 135 Cras te victurum, eras dicis, Postume, semper. Die mihi, eras istud, Postume, quando venit? Quam longe eras istud, ubi est, aut unde petendum ? Numquid apud Parthos Armeniosque latet? lam eras istud habet Priami vel Nestoris annos. 6 Cras istud quanti, die mihi, possit emi? Cras vives? Hodie iam vivere, Postume, serum est: ille sapit, quisquis, Postume, vixit heri. 136 Eutrapelus tonsor dum circuit ora Luperci expingitque genas, altera barba subit. 137 Emit lacernas milibus deeem Bassus Tyrias coloris optimi. Lucrifecit. 'Adeo bene emit?' inquis. Immo non solvet. 138 Miraris veteres, Vacerra, solos, nee laudas nisi mortuos poetas. Ignoseas petimus, Vacerra: tanti non est, lit plaeeam tibi, perire. J39 Inscripsit tumulis septem scelerata virorum se feeisse Chloe. Quid pote simplicius? M. VALERIVS MARTI ALIS 101 140 Quid tibi nobiscum est, ludi scelerate magister, invisum pueris virginibusque caput? Nondum cristati rupere silentia galli: murmure iam saevo verberibusque tonas. Tain grave percussis incudibus aera resultant, 6 causidicum medio cum faber aptat equo; mitior in magno clamor furit amphitheatro, vincenti parmae cum sua turba favet. Vicini somnum — non tota nocte — rogamus: nam vigilare leve est, pervigilare grave est. 10 Discipulos dimitte tuos. Vis, garrule, quantum accipis ut clames, accipere ut taceas? u\ Ludi magister, parce simplici turbae. Sic te frequentes audiant capillati et delicatae diligat chorus mensae, nee calculator nee notarius velox maiore quisquam circulo coronetur, 6 Albae leone flammeo calent luces tostamque fervens lulius coquit messem. Cirrata loris horridis Scythae pellis, qua vapulavit Marsyas Celaenaeus, ferulaeque tristes, sceptra paedagogorum, 10 cessent et Idus dormiant in Octobris: aestate pueri si valent, satis discunt. 142 Hermogenes tantus mapparum, Pontice, fur est, quantus nummorum vix, puto, Massa fuit; tu licet observes dextram teneasque sinistram, inveniet, mappam qua ratione trahat. 102 A SELECTION OF LATIN VERSE Cervinus gelidum sorbet sic halitus anguem, 6 casuras alte sic rapit Iris aquas. Nuper cum Myrino peteretur missio laeso, subduxit mappas quattuor Hermogenes; cretatam praetor cum vellet mittere mappam, praetori mappam surpuit Hermogenes. 10 Attulerat mappam nemo, dum furta timentur: mantile e mensa surpuit Hermogenes. Hoc quoque si deerit, medios discingere lectos mensarumque pedes non timet Hermogenes. Quamvis non modico caleant spectacula sole, 15 vela reducuntur, cum venit Hermogenes. Festinant trepidi substringere carbasa nautae, ad portum quotiens paruit Hermogenes. Linigeri fugiunt calvi sistrataque turba, inter adorantis cum stetit Hermogenes. 20 Ad cenam Hermogenes mappam non attulit umquam, a cena semper rettulit Hermogenes. D. IVNIVS IVVENALIS 143 Quid, Catilina, tuis natalibus atque Cethegi inveniet quisquam sublimius .^ Arma tamen vos nocturna et flammas domibus templisque paratis, ut bracatorum pueri Senonumque minores, ausi quod liceat tunica punire molesta. 6 Sed vigilat consul vexillaque vestra coercet; hie novus Arpinas, ignobilis et modo Romae municipalis eques, galeatum ponit ubique praesidium attonitis et in omni monte laborat. Tantum igitur muros intra toga contulit illi 10 D. IVNIVS IVVENALIS 103 nominis ac tituli, quantum in Leucade, quantum Thessaliae campis Octavius abstulit udo caedibus adsiduis gladio, sed Roma parentem, Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit. 144 Expende Hannibalem: quot libras in duee summo invenies ? Hie est quem non capit Africa Mauro percussa Oceano Niloque admota tepenti rursus ad Aethiopum populos aliosque elephantos? Additur imperiis Hispania, Pyrenaeum 6 transilit. Opposuit natura Alpemque nivemque; diducit scopulos et montem rumpit aceto. lam tenet Italiam, tamen ultra pergere tendit. 'Actum/ inquit, 'nihil est, nisi Poeno milite portas frangimus et media vexillum pono Subura.' 10 O qualis facies et quali digna tabella, cum Gaetula ducem portaret belua luscum ! Exitus ergo quis est? O gloria, vincitur idem nempe et in exsilium praeceps fugit atque ibi magnus mirandusque cliens sedet ad praetoria regis, 15 donee Bithyno libeat vigilare tyranno. Finem animae, quae res humanas miscuit olim, non gladii, non saxa dabunt nee tela, sed ille Cannarum vindex et tanti sanguinis ultor anulus. I demens et saevas curre per Alpis, 20 ut pueris placeas et declamatio fias. Vnus Pellaeo iuveni non sufficit orbis, aestuat infelix angusto limite mundi ut Gyari clausus scopulis parvaque Seripho; cum tamen a figulis munitam intraverit urbem, 26 sarcophago contentus erit. Mors sola fatetur quantula sint hominum corpuscula. lOJf. A SELECTION OF LATIN VERSE US Nil ergo optabunt homines? Si consilium vis, permittes ipsis expendere numinibus quid conveniat nobis rebusque sit utile nostris. Nam pro iucundis aptissima quaeque dabunt di; carior est illis homo quam sibi. Nos animorum 6 impulsu et caeca magnaque cupidine ducti coniugium petimus partumque uxoris, at illis notum qui pueri qualisque futura sit uxor. Vt tamen et poscas aliquid voveasque sacellis exta et candiduli divina tomacula porci, 10 orandum est ut sit mens sana in corpore sano. Fortem posce animum mortis terrore carentem, qui spatium vitae extremum inter munera ponat naturae, qui ferre queat quoscumque labores, nesciat irasci, cupiat nihil, et potiores 15 Herculis aerumnas credat saevosque labores et venere et cenis et pluma Sardanapalli. Monstro quod ipse tibi possis dare; semita certe tranquillae per virtutem patet unica vitae. Nullum numen habes si sit prudentia, nos te, 20 nos facimus, Fortuna, deam caeloque locamus. P. AELIVS HADRIANVS IMPERATOR 146 Animula vagula blandula, hospes comesque corporis, quae nunc abibis in loca pallidula rigida nudula, nee ut soles dabis iocos ! 6 INCERTVS AVCTOR 105 ANNIVS FLORVS 147 Quando ponebam novellas arbores mali et piri cortici summae notavi nomen ardoris mei. Nulla fiet inde finis vel quies cupidinis: crescit arbor, gliscit ardor: animus implet litteras. 148 'Sperne mores transmarinos, mille habent offucias. Give Romano per orbem nemo vivit rectius. Quippe malim unum Catonem quam trecentos Socratas.' Nemo non haec vera dicit: nemo non contra facit. INCERTVS AVCTOR 149 Heia, viri, nostrum reboans echo sonet heia ! Arbiter effusi late maris ore sereno placatum stravit pelagus posuitque procellam, edomitique vago sederunt pondere fluctus. Heia, viri, nostrum reboans echo sonet heia ! 6 Adnisu parili tremat ictibus acta carina. Nunc dabit arridens pelago concordia caeli ventorum motu praegnanti currere velo. Heia, viri, nostrum reboans echo sonet heia ! Aequora prora secet delphinis aemula saltu 10 atque gemat largura, promat seseque lacertis, pone trahens canum deducat et orbita sulcum. 106 A SELECTION OF LATIN VERSE Heia, viri, nostrum reboans echo sonet heia ! Persultet Phorci chorus aequora: nos tamen heia. Convulsum remis spumet mare: nos tamen heia. 16 Vocibus adsiduis litus resonet 'tamen heia.' INCERTVS AVCTOR PERVIGILIVM VENERIS 150 Cras amet qui numquam amavit quique amavit eras amet ! Ver novum ; ver iam canorum ; ver renatus orbis est. Vere concordant amores, vere nubunt alites, et nemus comam resolvit de maritis imbribus. Cras amorum copulatrix inter umbras arborum 6 implicat casas virentis de flagello myrteo, cras Dione iura dicet fulta sublimi throno. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet ! Ipsa gemmis purpurantem pingit annum floridis, ipsa surgentis papillas de Favoni spiritu 10 urget in nodos tepentis, ipsa roris lucidi, noctis aura quem relinquit, spargit umentis aquas. En micant lacrimae trementes de caduco pondere; gutta praeceps orbe parvo sustinet casus suos. En pudorem florulentae prodiderunt purpurae; 16 umor ille quem serenis astra rorant noctibus mane virgines papillas solvit umenti peplo. Ipsa iussit mane totae virgines nubant rosae; facta Cypridis de cruore deque Amoris osculis deque gemmis deque flammis deque solis purpuris, 20 cras ruborem qui latebat veste tectus ignea unico marita nodo non pudebit solvere. PERVIGILIVM VENERIS 107 Cras amet qui numquam amavit quique amavit eras amet ! Ipsa Nymphas diva luco iussit ire myrteo. It puer comes puellis ; nee tamen credi potest 25 esse Amorem feriatum^ si sagittas vexerit: 'Ite, Nymphae, posuit arma, feriatus est Amor: iussus est inermis ire, nudus ire iussus est, neu quid arcu neu sagitta neu quid igne laederet.' Sed tamen, Nymphae, cavete, quod Cupido pulcher est; 30 totus est in armis idem quando nudus est Amor. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet! Compari Venus pudore mittit ad te virgines: 'Vna res est quam rogamus; cede, virgo Delia, ut nemus sit incruentum de ferinis stragibus, 35 et recentibus virentis ducat umbras floribus. Ipsa vellet te rogare, si pudicam flecteret, ipsa vellet ut venires, si deceret virginem. lam tribus choros videres feriantis noctibus congreges inter catervas ire per saltus tuos 40 floreas inter coronas, myrteas inter casas. Nee Ceres nee Bacchus absunt nee poetarum deus. Detinenter tota nox est perviglanda canticis : regnet in sUvis Dione: tu recede, Delia.' Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet ! 45 Iussit Hyblaeis tribunal stare diva floribus ; praeses ipsa iura dicet, adsidebunt Gratiae. Hybla, totos f unde flores, quidquid annus attulit ; Hybla, florum sume vestem, quantus Ennae campus est. 108 A SELECTION OF LATIN VERSE Ruris hie erunt puellae vel puellae montium 60 quaeque silvas quaeque lucos quaeque fontis inco- lunt: iussit omnis adsidere mater alitis dei, iussit et nudo puellas nil Amori credere. Cras amet qui numquam amavit quique amavit eras amet ! Cras erit cum primus aether copulavit nuptias. 65 Vt pater totum crearet vernis annum nubibus, in sinum maritus imber fluxit almae coniugis, unde fetus mixtus omnis aleret magno corpore. Tunc cruore de superno spumeo et ponti globo caerulas inter catervas, inter et bipedes equos, 60 fecit undantem Dionen de maritis imbribus. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet! Ipsa venas atque mentem permeanti spiritu intus occultis gubernat procreatrix viribus, perque caelum perque terras perque pontum subdi- tum 65 pervium sui teporem seminali tramite imbuit iussitque mundum nosse nascendi vias. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet ! Ipsa Troianos nepotes in Latinos transtulit, ipsa Laurentem puellam coniugem nato dedit, 70 moxque Marti de sacello dat pudicam virginem; Romuleas ipsa fecit cum Sabinis nuptias, unde Ramnis et Quiritis, proque prole posterum Romuli, patrem crearet et nepotem Caesarem. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet ! 75 PENTADIVS 109 Rura fecundat voluptas, rura Venerem sentiunt; ipse Amor, puer Dionae, rure natus dicitur. Hunc ager cum parturiret ipsa suscepit sinu, ipsa florum delicatis educavit osculis. Cras amet qui numquam amavit quique amavit eras amet ! 80 Ecce iam subter genestas explicant tauri latus, quisque tutus quo tenetur coniugali foedere; subter umbras cum maritis ecce balantum greges, et canoras non tacere diva iussit alites. Iam loquaces ore rauco stagna cycni perstrepunt: 85 adsonat Terei puella subter umbram populi, ut putes motus amoris ore dici musico et neges queri sororem de marito barbaro. Ilia cantat: nos tacemus. Quando ver venit meum? Quando fiam uti chelidon ut tacere desinam? 90 Perdidi Musam tacendo nee me Phoebus respicit: sic Amyclas cum tacerent perdidit silentium. Cras amet qui numquam amavit quique amavit cras amet! PENTADIVS 151 Sentio, fugit hiems, Zephyrisque animantibus orbem iam tepet Eurus aquis; sentio, fugit hiems. Parturit omnis ager, persentit terra calores, germinibusque novis parturit omnis ager. Laeta virecta tument, foliis sese induit arbor, 5 vallibus apricis laeta virecta tument. Iam Philomela gemit modulis Ityn, impia mater^ oblatum mensis iam Philomela gemit. 110 A SELECTION OF LATIN VERSE Monte tumultus aquae properat per levia saxa, et late resonat monte tumultus aquae. 10 Floribus innumeris pingit sola flatus Eoi, Tempeaque exhalant floribus innumeris. Per cava saxa sonat pecudum mugitibus Echo, bisque repulsa iugis per cava saxa sonat. Vitea musta tument vicinas iuncta per ulmos, 16 fronde maritata vitea musta tument. Nota tigilla linit iam garrula luce chelidon: dum recolit nidos, nota tigilla linit. Sub platano viridi iucundat somnus in umbra, sertaque texuntur sub platano viridi. 20 Tunc quoque dulce mori, tunc fila recurrite fusis, inter et amplexus tunc quoque dulce mori. TIBERIANVS 152 Amnis ibat inter arva valle fusus frigida, luce ridens calculorum flore pictus herbido. Caerulas superne laurus et virecta myrtea leniter motabat aura blandiente sibilo. Subter autem moUe gramen flore adulto creverat: 6 tum croco solum rubebat et lucebat liliis et nemus fragrabat omne violarum de spiritu. Inter ista dona veris gemmeasque gratias omnium regina odorum vel colorum Lucifer aureo flore eminebat cura Cypridis rosa. 10 Roscidum nemus rigebat inter uda gramina: fonte crebro murmurabant hinc et inde rivuli, quae fluenta labibunda guttis ibant lucidis. Antra muscus et virentes intus myrtus vinxerant. D. MAGNVS AVSONIVS 111 Has per umbras omnis ales plus canora quam putes 15 cantibus vernis strepebat et susurris dulcibus ; hie loquentis murmur amnis concinebat frondibus, quas melos vocalis aurae, musa Zephyri, moverat. Sic euntem per virecta pulchra odora et musica ales amnis aura lucus flos et umbra iuverat. 20 POMPILIANVS 153 Defensor patriae, iuvenum fortissimus, Hector, qui murus miseris civibus alter erat, occubuit telo violenti victus Achillis; occubuere simul spesque salusque Phrygum. Hunc ferus Aeacides circum sua moenia traxit, 6 quae iuvenis manibus texerat ante suis. O quantos Priamo lux attulit ista dolores ! Quos fletus Hecuba, quos dedit Andromacha ! Sed raptum pater infelix, auroque repensum condidit, et maerens hac tumulavit humo. 10 D. MAGNVS AVSONIVS 154 Mane iam clarum reserat fenestras, iam strepit nidis vigilax hirundo: tu velut primam mediamque noctem, Parmeno, dormis. Dormiunt glires hiemem perennem, 5 sed cibo parcunt: tibi causa somni, multa quod potas nimiaque caedis mole saginam. 112 A SELECTION OF LATIN VERSE Inde nee flexas sonus intrat auris, et locum mentis sopor altus urget, 10 nee coruscantis oculos lacessunt fulgura lucis. Annuam quondam iuveni quietem, noctis et lucis vicibus manentem, fabulae fingunt, cui Luna somnos 16 continuarit. Surge, nugator, lacerande virgis: surge, ne longus tibi somnus, unde non times, detur: rape membra molli, Parmeno, lecto. 20 Fors et haec somnum tibi cantilena Sapphico suadet modulata versu? Lesbiae depelle modum quietis, acer iambe. \ss 'Cui done lepidum novum libellum?' Veronensis ait poeta quondam inventoque dedit statim Nepoti. At nos inlepidum, rudem libellum, burras, quisquilias ineptiasque, 5 credemus gremio cui' fovendum? Inveni, trepidae silete nugae, nee doctum minus et magis benignum, quam quem Gallia praebuit Catullo. Hoc nullus mihi carior meorum, 10 quera pluris faciunt novem sorores, quam cunctos alios Marone dempto. 'Pacatum baud dubie, poeta, dicis ?' MODESTINVS 113 Ipse est. Intrepide volate, versus, et nidum in gremio f ovate tuto. , 16 Hie vos diligere, hie volet tueri; ignoscenda teget, probata tradet: post hunc iudicium timete nullum. Vale. \56 Vane, quid adfectas faeiem mihi ponere, pictor, ignotamque oculis sollicitare deam? Aeris et linguae sum filia, mater inanis indicii, vocem quae sine mente gero. Extremos pereunte modos a fine reducens, 5 ludificata sequor verba aliena meis. Auribus in vestris habito penetrabilis Echo: et, si vis similem pingere, pinge sonum. 157 Vxor, vivamus, quod viximus, et teneamus nomina, quae primo sumpsimus in thalamo: nee ferat ulla dies, ut commutemur in aevo; quin tibi sim iuvenis tuque puella mihi. Nestore sim quamvis provectior aemulaque annis 6 vincas Cumanam tu quoque Deiphoben, nos ignoremus, quid sit matura senectus. Scire aevi meritum, non numerare decet. MODESTINVS 158 Forte iacebat Amor victus puer alite somno myrti inter frutices pallentis roris in herba. Hunc procul emissae tenebrosa Ditis ab aula circumeunt animae, saeva face quas cruciarat. 'Ecce meus venator,' ait, 'hunc,' Phaedra, 'ligemus !* 6 m A SELECTION OF LATIN VERSE Crudelis, 'Crinem/ clamabat Scylla, 'metamus !' Colchis et orba Procne, 'Numerosa caede necemus !' Didon et Canace, 'Saevo gladio perimamus !' Myrrha, 'Meis ramis/ Euhadneque, 'igne crememus !' 'Hunc,' Arethusa inquit Byblisque, 'in fonte necemus !' 10 Ast Amor evigilans dixit, 'Mea penna, volemus.' CLAVDIVS CLAVDIANVS 159 Felix, qui patriis aevum transegit in agris, ipsa domus puerum quern videt, ipsa senem; qui baculo nitens, in qua reptavit arena, unius numerat saecula longa casae; ingentem merainit parvo qui germine quercum, 6 aequaevumque videt consenuisse nemus; proxima cui nigris Verona remotior Indis, Benacumque putat litora rubra lacum. Ilium non vario traxit fortuna tumultu, nee bibit ignotas mobilis hospes aquas. 10 Non freta mercator tremuit, non classica miles; non rauci litis pertulit ille fori. Indocilis rerum, vicinae nescius urbis, aspectu fruitur liberiore poli. Frugibus alternis, non consule, computat annum; 15 autumnum pomis, ver sibi flora notat. Idem condit ager soles idemque reducit, metiturque suo rusticus orbe diem. Sed tamen indomitae vires, firmisque lacertis aetas robustum tertia cernit avum. 20 Erret et extremes alter scrutetur Hiberos: plus habet hie vitae, plus habet ille viae. PHOCAS 115 AVIANVS 160 Metiri se quemque decet propriisque iuvari laudibus, alterius nee bona ferre sibi^ ne detracta gravem faciant miraeula risum, eoeperit in solitis cum remanere modis. Exuvias asinus defuneti forte leonis 5 repperit, et spoliis induit era novis, aptavitque suis incongrua tegmina membris, et miserum tanto pressit honore caput. Ast ubi terribilis mimo circumstetit horror pigraque praesumptus venit in ossa vigor, 10 mitibus ille feris communia pabula calcans turbabat pavidas per sua rura boves. Rusticus hunc magna postquam deprendit ab aure, correptum stimulis verberibusque domat; et simul abstracto denudans corpora tergo 16 increpat his miserum vocibus ille pecus: 'Forsitan ignotos imitato murmure f alias; at mihi, qui quondam, semper asellus eris.' PHOCAS 161 O vetustatis veneranda custos, regios actus simul et fugacis temporum cursus docilis referre, aurea Clio, 116 A SELECTION OF LATIN VERSE tu nihil magnum sinis interire, 5 nil mori clarum pateris, reservans posteris prisci monumenta saecli condita libris. Sola fucatis variare dictis paginas nescis^ sed aperta quidquid 10 Veritas prodit, recinis per aevum simplice lingua. Tu senescentis titulos avorum flore durantis reparas iuventae; militat virtus tibi: te notante 16 crimina pallent. Tu fori turbas strepitusque litis effugis dulci moderata cantu, nee retardari pateris loquellas compede metri. 20 His f ave dictis : retegenda vita est vatis Etrusci, modo qui perenne Romulae voci decus arrogavit carmine sacro. ANICIVS MANLIVS BOETHIVS 162 O stelliferi conditor orbis, qui perpetuo nixus solio rapido caelum turbine versas, legemque pati sidera cogis ; ut nunc pleno lucida cornu, 6 ANICIVS MANLIVS BOETHIVS 111 totis fratris obvia flammis, condat stellas luna minores; nunc obscuro pallida cornu, Phoebo propior, lumina perdat; et qui primae tempore noctis 10 agit algentis Hesperus ortus, solitas iterum mutet habenas, Phoebi pallens Lucifer ortu. Tu frondifluae frigore brumae stringis lucem breviore mora: 16 tu, cum fervida venerit aestas, agilis noctis dividis horas. Tua vis varium temperat annum, ut, quas Boreae spiritus aufert, revehat mitis Zephyrus frondis, 20 quaeque Arcturus semina vidit, Sirius altas urat segetes. Nihil antiqua lege solutum linquit propriae stationis opus. Omnia certo fine gubernans, 26 hominum solos respuis actus merito rector cohibere modo. Nam cur tantas lubrica versat fortuna vicis ? P remit insontis debita sceleri noxia poena: 30 at perversi resident celso mores solio, sanctaque calcant iniusta vice colla nocentes. Latet obscuris condita virtus clara tenebris, iustusque tulit 86 crimen iniqui. Nil periuria, nil nocet ipsis 118 A SELECTION OF LATIN VERSE f raus mendaci compta colore. Sed cum libuit viribus uti, quos innumeri metuunt populi, 40 summos gaudent subdere reges. O iam miseras respice terras, quisquis rerum foedera nectis. Operis tanti pars non vilis homines quatimur fortunae sale. 46 Rapidos, rector, comprime fluctus, et, quo caelum regis immensum, firma stabilis foedera terras. 163 Quod mundus stabili fide concordis variat vicis ; quod pugnantia semina foedus perpetuum tenent; quod Phoebus roseum diem 5 curru provehit aureo, ut quas duxerit Hesperus Phoebe noctibus imperet, ut fluctus avidum mare certo fine coerceat, 10 ne terris liceat vagis latos tendere terminos ; hanc rerum seriem ligat, terras ac pelagus regens, et caelo imperitans amor. 16 Hie si frena reraiserit, j ' quidquid nunc araat invicem, bellum continuo geret; et quam nunc socia fide ANICIFS MANLIVS BOETHIVS 119 pulchris motibus incitant, 20 certent solvere maehinam. Hie sancto populos quoque iunctos foedere continet: hie et coniugii sacrum castis nectit amoribus: 25 hie fidis etiam sua dictat iura sodalibus. O felix hominum genus, si vestros animos amor, quo caelum regitur, regat! 30 164 Felix, qui potuit boni fontem visere lucidum: felix, qui potuit gravis terrae solvere vincula. Quondam funera coniugis 6 vates Threicius gemens, postquam flebilibus modis silvas currere, mobilis amnis stare coegerat, cum flagrantior intima 10 fervor pectoris ureret, nee qui cuncta subegerant, mulcerent dominum modi, immitis Superos querens, infernas adiit domos. 15 Illic blanda sonantibus chordis carmina temperans, quidquid praecipuis deae matris fontibus hauserat. 120 A SELECTION OF LATIN VERSE quod luctus dabat impotens, 20 quod luctum geminans amor, deflet, Taenara commovens, et dulci veniam prece umbrarum dominos rogat. Tandem, 'Vincimur/ arbiter 26 umbrarum miserans ait: 'donemus comitem viro emptam carmine coniugem; sed lex dona coerceat, ne, dum Tartara liquerit, 30 fas sit lumina flectere.' Quis legem det amantibus? Maior lex amor est sibi. Heu, noctis prope terminos Orpheus Eurydicen suam 35 vidit, perdidit, occidit. Vos haec fabula respieit, quicumque in superum diem mentem ducere quaeritis. Nam qui Tartareum in specus 40 victus lumina flexerit, quidquid praecipuum trahit perditj dum videt Inferos. INNOCENTIVS III US I Veni, Sancte Spiritus, et emitte caelitus lucis tuae radium. Veni, pater pauperum. INNOCENTIVS III 121 veni, dator munerum, 5 veni, lumen cordium. Consolator optime, dulcis hospes animae, dulce ref rigerium : in labore requies, 10 in aestu temperies, in fletu solatium. O lux beatissima, reple cordis intima tuorum fidelium. 15 Sine tuo numine nihil est in homine, nihil est innoxium. Lava quod est sordidum, riga quod est aridum, 20 Sana quod est saucium; fleete quod est rigidum, fove quod est frigidum, rege quod est devium. Da tuis fidelibus 25 in te confidentibus sacrum septenarium; da virtutis meritum, da salutis exitum, da perenne gaudium. ' 30 122 A SELECTION OF LATIN VERSE THOMAS A CELANO 166 Dies irae, dies ilia solvet saeclum in favilla, teste David cum Sibylla. Quantus tremor est futurus, quando iudex est venturus, 5 cuncta striate discussurus ! Tuba, mirum spargens sonum per sepulcra regionum, coget omnis ante thronum. Mors stupebit, et natura, 10 cum resurget creatura iudicanti responsura. Liber scriptus proferetur, in quo totum continetur, unde mundus iudicetur. 16 Iudex ergo cum sedebit, quidquid latet, apparebit, nil inultum remanebit. Quid sum miser tunc dicturus, quem patronum rogaturus, 20 cum vix iustus sit securus ? Rex tremendae maiestatis, qui salvandos salvas gratis, salva me, fons pietatis ! THOMAS A CELANO 123 Recordare, lesu pie, 26 quod sum causa tuae viae; ne me perdas ilia die! Quaerens me sedisti lassus, redemisti crueem passus: tantus labor non sit cassus! 30 luste iudex ultionis, donum fac remissionis ante diem rationis ! Ingemisco tamquam reus, culpa rubet vultus meus: 36 supplicanti parce, Deus ! Qui Mariam absolvisti, et latronem exaudisti, mihi quoque spem dedisti. Preees meae non sunt dignae, 40 sed tu bonus fac benigne ne perenni cremer igne. Inter ovis locum praesta, et ab haedis me sequestra, statuens in parte dextra. 46 Confutatis maledictis, flammis acribus addictis, voca me cum benedictis ! Oro supplex et acclinis, cor contritum quasi cinis, 60 gere curam mei finis ! 124 A SELECTION OF LATIN VERSE Lacrimosa dies ilia, qua resurget ex favilla iudicandus homo reus: huic ergo parce, Deus ! 66 Pie lesu, Domine, dona eos requie ! Amen. XYSTVS BETVLIVS AVGVSTANVS 167 Beatus ille, qui procul synedriis et impiis mortalium consessibus et peccatorum compitis solutus omni crimine, nee occupet cathedras pestilentiae, 6 caecus malis dogmatibus, nee ludicris piorum mentis inficit. Felix et ter et amplius, totus vacans Dei sacratis legibus, eas volutans sedulo 10 noctis diesque mente versat Candida: is crescet instar arboris ad rivuli ripam sitae perlucidi, quae laeta tendens bracchia f ructus f erens suo rependet tempore, 1 5 cui non nocebit Africus, non bruma f rondibus comas detraxerit ; huic cuncta sient prospera. Non sic tibi, non sic continget, impie; sed tu peribis funditus, 20 IN CERT VS AFC TOR 125 cum ventus instar pulveris te iactitat per aera atque inania. Hinc fit, quod impios arbitrium Dei pessumdabit letaliter, hircos ab agnis cum pastor seiunxerit, 25 quem nil latebit uspiam. Viam piorum cognitor iustus sciet, mittet malos ad Tartara. « INCERTVS AVCTOR 168 Tandem audite me, Sionis filiae ! Aegram respicite, dilecto dicite: amore vulneror, 5 amore funeror. Fulcite floribus fessam languoribus; stipate citreis et malis aureis; 10 nimis edacibus liquesco facibus. Hue oderiferos, hue soporiferos ramos depromite, 15 rogos componite; ut phoenix moriar, in flammis oriar ! 126 A SELECTION OF LATIN VERSE An amor dolor sit, an dolor amor sit, 20 utrumque nescio. Hoc unum sentio: iucundus dolor est, si dolor amor est. Quid, amor, crucias? 26 Aufer inducias ! Suavis tyrannus es, momentum annus est; tam tarda funera tua sunt vulnera! 80 lam vitae stamina rumpe, o anima ! Ignis ascendere gestit, et tendere ad caeli atria: 85 haec mea patria! INDEX I AVIANVS, 160 AvsoNivs, D. Magnvs, 154-157 Betvlivs (Xystvs Betvlivs Avgvstanvs), 167 BoETHivs, Anicivs Manlivs, 162-164) Catvllvs, C. ValerivSj 23-49 Cicero, M. Tvllivs, 16 Clavdiakvs, Clavdivs, 159 Enxivs, Q., 1-14 Florvs, Annivs, 147-148 Hadrianvs (P. Aelivs Hadrianvs Imperatoe), 146 Hoeativs (Q. Horativs Flaccvs), 61-80 Incertvs Avctor, 108, 149, 150, 168 Innocektivs III, 165 Iwekalis, D. Ivnivs, 143-145 LvcANvs, M. Annaevs, 115 LvciLivs, C, 15 LvcRETivs (T. LvcRETivs Carvs), 17-22 Marsvs, Domitivs, 84 Martialis, M. Valerivs, 118-142 modestinvs, 158 OviDivs (P. OviDivs Naso), 88-96 Pentadivs, 151 Phaedrvs, 97-107 Phocas, 161 pompiiianvs, 153 Propertivs, Sex., 85-87 Sexeca, I.. Annaevs, 109-114 Stativs, p. Papinivs, 116-117 Thomas A Celako, 166 Tiberianvs. 153 TiBVLLvs, Albivs, 81-83 Vergilivs (P. Vebgilivs Maro), 50-60 INDEX II Q. ENNIVS 1 Annales I, 28 (Vahlen). Et cita cum tremulis 2 Annales I, 47. Curantes magna cum cura 3 Annales I, 60. O Tite tute 4 Annales II, 18. At tuba terribili 5 Annales VI, 5. Aio te, Aeacida 6 Annales VI, 12. 'Nee mi aurum posco 7 Annales VII, 14. Haece locutus vocat 8 Annales X, 7. Ille vir 9 Annales XII, 2. Vnus homo 10 Annales XII, 6. Sicut fortis equus 11 Incert. 37. Moribus antiquis 12 Incert. 50. Et turn sicut equus 13 Scenica 319-323. Sed superstitiosi 14 Epigram. II. Nemo me lacrimis C. LVCILIVS 15 Saturae XXX, 1326-1338 (Marx). Virtus, Albine M. TVLLIVS CICERO 16 Tusc. I, 42. Die, hospes, Spartae T. LVCRETIVS CARVS 17 I, 1-30. Aeneadum genetrix 18 I, 62-79. Humana ante oculos 19 III, 1-30. E tenebris tantis 20 III, 894-911. 'lam iam non domus 21 III, 931-977. Denique si vocem 22 V, 988-1010. Nee nimio turn C. VALERIVS CATVLLVS 23 I. Cui dono lepidum 24 II. Passer, deliciae INDEX 129 25 III. Lugete, o Veneres 26 IV. Phasellus ille 27 V. Vivamus, mea Lesbia 28 IX. Verani, omnibus 29 XII. Marrucine Asini 30 XIII. Cenabis bene 31 XXII. Suffenus iste 32 XXXI. Paene insularum 33 XXXIV. Dianae sumus 34- XLV. Acmen Septimius 35 XLVI. lam ver egelidos 36 XLIZv. Disertissime Romuli 37 LI. lUe mi par 38 LIII. Risi nescio 39 LXII. Vesper adest 40 LXX. NuUi se dicit 41 LXXVI. Si qua recordanti 42 LXXXII. Quinti, si tibi vis 43 LXXXIV. Chommoda dicebat 44 LXXXV. Odi et amo 45 LXXXVI. Quintia formosa est 46 LXXXVI I. Nulla potest mulier 47 XCIII. Nil nimium studeo 48 CI. Multas per gentis 49 CIX. lucundum, mea vita P. VERGILIVS MARO 50 Copa. Copa Surisca 51 Catalepton (Priapea) III. Hunc ego 52 Catalepton IV. Quocumque ire ferunt 53 Catalepton X. Sabinus iUe 54 Catalepton XIV. Si mihi susceptiun 55 Bucol. I, 1-25. Tityre, tu patulae 5Q Bucol. IV. Sicelides Musae 57 Bucol. V, 1-44. Cur non, Mopse 58 Bucol. VIII, 17-109. Nascere, praeque diem 59 Georg. II, 136-176. Sed neque Medorum 60 Georg. II. 458-515. O fortunatos nimium ISO INDEX Q. HORATIVS FLACCVS 61 Canii. I, 1. Maecenas atavis 62 Cami. I, 3. Sic te diva potens 63 Carm. I, 5. Quis mxilta gracilis 64 Carm. I, 8. Lydia, die, per omnis 65 Carm. I, 9. Vides ut alta stet 66 Carm. I, 11. Tu ne quaesieris 67 Carm. I, 14. O navis, referent 68 Carm. I, 22. Integer vitae 69 Carm. I, 38. Persicos odi 70 Carm. II, 3. Aequam memento 71 Carm. II, 10. Rectius vives, Licini 72 Carm. II, 14. Eheu fugaces, Postume 73 Carm. III, 9. 'Donee gratus eram 74, Carm. III, 13. fons Bandusiae 75 Carm. III, 26. Vixi puellis nuper 76 Carm. III, 30. Exegi monumentum 77 Carm. IV, 7. Diffugere nives 78 Epod. II. 'Beatus ille, qui procul 79 Epod. XVI, 41-66. Nos manet Oceanus 80 Sat. I, , 9. Ibam forte Via Sacra ALBIVS TIBVLLVS 81 I, 1. Dlvitias alius fulvo 83 I, 3. Ibitis Aegaeas sine me 83 II, 2. Dicamus bona verba DOMITIVS MARSVS 84 F. P. R. p. 348 (Baehrens). Te quoque Vergilio SEX. PROPERTIVS 85 I, 18 (Rothstein). Haec certe deserta loca 86 II, 34, 59-80. Me iuvet hesternis 87 IV, 11, 1-8; 73-84. Desine, Paulle, meum INDEX 131 P. OVIDIVS NASO 88 Amores I, 1. Qui modo Nasonis 89 Amores I, 15. Quid mihi, Livor 90 Amores III, 15. Quaere novum vatem 91 Fasti V, 663-692. Clare nepos Atlantis 93 Metamorphoses V, 339-345. Calliope querulas 93 Metamorphoses X, 560-680. 'Forsitan audieris 94 Metamorphoses XI, 592-630. Est prope Cimmerios 95 Metamorphoses XII, 39-63. Orbe locus medio 96 Metamorphoses XV, 871-879. lamque opus exegi PHAEDRVS 97 I, Prologus. Aesopus auctor 98 I, 1. Ad rivmn eundem 99 I, 2. Athenae cum florerent 100 I, 6. Vicini furis Celebris 101 I, 13. Qui se laudari 102 I, 24. Inops, potentem 103 I, 26. NuUi nocendum 104 III, 7. Quam dulcis sit 105 III, 14. Puerorum in turba 106 IV, 3. Fame coacta vulpes 107 V, 5. Pravo favore labi INCERTVS AVCTOR 108 C. I. L. VI, 12652. Tu qui secura L. ANNAEVS SENECA 109 Here. Fur. 125-158. lam rara micant 110 Troades 371-408. Verum est, an timidos 111 Medea 301-320; 329-339; 364-379. Audax nimium 112 Thyestes 344-357; 365-368; 391-403. Regem non faciunt 113 Anthol. Lat. 445 (Riese). Ablatus mihi Crispus 114 Anthol. Lat. 418 (Riese). Nullum opus exsurgit M. ANNAEVS LVCANVS 115 I, 183-227. lam gelidas Caesar. 132 INDEX P. PAPINIVS STATIVS 116 Silvae II, 4. Psittace, dux volucrum 117 Silvae V, 4. Crimine quo merui M. VALERIVS MARTIALIS 118 I, 10. Petit Gemellus nuptias 119 I, 13. Casta suo gladium 120 I, 32. Non amo te 121 I, 38. Quern recitas meus est 122 I, 47. Nuper erat medicus 123 II, 11. Quod fronte Selium 124 II, 16. Zoilus aegrotat 125 III, 12. Vnguentum, fateor 126 III, 25. Si temperari balneum 127 III, 52. Empta domus fuerat 128 IV, 41. Quid recitaturus 129 V, 8. Edictum domini 130 V, 9. Languebara 131 V, 34. Hanc tibi, Pronto 132 V, 43. Thais habet nigros 133 V, 49. Vidissem modo forte 134 V, 56. Cui tradas, Lupe 135 V, 58. Cras te victurum 136 VII, 83. Eutrapelus tonsor 137 VIII, 10. Emit lacernas 138 VIII, 69. Miraris veteres 139 IX, 15. Inscripsit tumulis 140 IX, 68. Quid tibi nobiscum 141 X, 62. Ludi magister 142 XII, 29. Hermogenes D. IVNIVS IVVENALIS 143 VITI, 231-244. Quid, Catilina, tuis 144 X, 147-173. Expcnde Hannibalem 145 X, 346-366. Nil ergo optabunt P. AELIVS HADRIANVS IMPERATOR 146 F. P. R. p. 373 (Baehrens). Animula vagula INDEX 1S3 ANNIVS FLORVS 147 Anthol. Lat. 248 (Riese). Quando ponebam 148 Anthol. Lat. 250 (Riese). 'Sperne mores INCERTVS AVCTOR 149 Anthol. Lat. 388a (Riese). Heia, viri 150 Anthol. Lat. 200 (Riese). Cras amet PENTADIVS 151 Anthol. Lat. 235 (Riese). Sentio, fugit hiems TIBERIANVS 152 P. L. M. Ill, p. 264 (Baehrens). Amnis ibat POMPILIANVS 153 Anthol. Lat. 631 (Riese). Defensor patriae D. MAGNVS AVSONIVS 154 II, 1 (Peiper). Mane iam 155 VII, 1. 'Cui dono 156 XIX, 32. Vane, quid adfectas 157 XIX, 40. Vxor, vivamus MODESTINVS 158 Anthol. Lat. 273 (Riese). Forte iacebat Amor CLAVDIVS CLAVDIANVS 159 Carolina Minora XIII (Jeep). Felix, qui patriis AVIANVS 160 V. Metiri se quemque decet ISJ/. INDEX PHOCAS 161 Anthol. Lat. 671 (Riese). O vetustatis veneranda ANICIVS MANLIVS BOETHIVS 162 De Consolatione Philosophiae I, 5. O stelliferi 163 De Consolatione Philosophiae II, 8. Quod mundus stabili 164 De Consolatione Philosophiae III, 12, 1-9; 14-28; 40-58. Fe- lix, qui potuit INNOCENTIVS III 165 Thesaurus Hymnologicus ii, p. 35 (Daniel). Veni, Sancte Spiritus THOMAS A CELANO 166 Thesaurus Hymnologicus ii, p. 103 (Daniel). Dies irae XYSTVS BETVLIVS AVGVSTANVS 167 Susanna 1774-1801 (Bolte). Beatus ille INCERTVS AVCTOR 168 Sacred Latin Poetry LVII (Trench). Tandem audita me A SELECTION OF LATIN VERSE NOTES PREPARED BY thp: instructors in latin WILLIAMS COLLEGE m 1 ^Sp m NEW HAVEN: YALE UNIVERSITY PRESS LONDON: HUMPHREY MILFORD OXFORD UNIVERSITY PRESS MDCCCCXV NOTES PREFATORY NOTE The editors of A Selection of Latin Verse have long held the opinion that the free annotation of Latin texts for classroom purposes is an educational mistake. In these notes, therefore, they have aimed only at removing the principal difficulties, that the student in preparation may gain a fair understanding of the meaning of the text, and that the instructor's time may not be too largely spent in giving information. It is felt that all other points should be left to the student's own work and to the re- sources of the classroom. For the authors, reference is made to Fowler's History of Roman Literature, and to Mackail's Latin Literature. Comments on matters of biography, geography, and mythology are made only where the names do not appear in the classical dictionary recommended for reference. Henry D. Wild George E. Howes Monroe N. Wetmore John S. Galbraith Alfred M. Dame Williamstown, Mass., December 15, 1914. ABBREVIATIONS A. Allen and Greenough's Latin Grammar. B. Bennett's Latin Ora/mmar, L. Lane's Latin Grammar. Class. Diet. Smith's Smaller Classical Dictionary, in Everyman's Library. NOTES ft. ENNIVS (239-169 B. C.) Fowler, pp. 8-11; Mackail, pp. 7-11. 1 The Dream of Ilia Metre: A. 615; L. 2556. Ilia (Rea Silvia) was the mother of Romulus and Remus. 1. anus: an older sister, called to Ilia's bedside by her cries, -artubus: for scansion see A. 629, a; L. 2468. -3. Eurydica: A. 403, 2, a; B. 215; L. 1312. The Cyprian Lays say that she was a former wife of Aeneas. -5. homo pulcher: i.e. Mars. -7. post- ilia: the archaic equivalent for postea. Cf. 43, 9. -sorer: for scansion see A. 629, d, 1; L. 132. -12. fluvio: Ilia became the wife of the river-god. -resistet: "rise again." -15. multa: nom. sing. See A. 290; B. 239. 2 The CksNSULTATioN of the Auspices by Romulus and Remus Metre: A. 615; L. 2556. 1. cum: prep. -3. hinc: in the extant fragments Ennius does not give the position of Remus. Livy (1, 6, 4) states that Remus watched from the Aventine, Ronmlus from the Palatine. -4. servat: for scansion see A. 629, d, 3; L. 132. -5. quaerit: absolutely, "watches for omens." -7. induperator: archaic for imperator. Cf. indu for in, 7, 5. -9. carceris oras: "the barriers," from which the horses are about to dash forth. -10. currus: ace. -11. populus: for scansion see A. 612, b; L. 2505. -12. rebus: dat. -14. foras: with dedit. -16. laeva: pred. adj. -17. quat- tuor: for scansion see A. 603, c, N.; L. 2499. -18. avium: for scansion see A. 603, f, N. 4; L. 2503. -praepetibus: "propitious." -19. priora: "primacy." 4 A SELECTION OF LATIN VERSE 3 The Tyrant, Titus Tatius Metre: A. 615; L. 2556. 4 The Bugle Call Metre: A. 615; L. 2556. 5 An Ambiguous Oracle Metre: A. 615; L. 2556. Aeacida: Pyrrhus, who claimed to be a descendant of Achilles, son of Aeacus. 6 The Address of Pyrrhus to the Roman Ambassadors Metre: A. 615; L. 2556. Fabricius and his colleagues came to Pyrrhus in 280 B. C. to ransom the Roman prisoners. 3. cernamus = decernamus. -4. era: with Fors. -7. eorundem: for scansion see note on qtiattuor, 2, 17. 7 The Perfect Gentleman Metre: A. 615; L. 2556. This is said to be a characterization of Ennius himself. 1. vocat: sc. Servilius. -quocum: sc. hunc, the antecedent. -2-3. mensam . . . impertit — mensam sermonesque suos partiri solet et cui rerum suarum comiter impertit (Vahlen). -2. rerum: part. gen. -5. indu: see note on induperator, 2, 7. -8. qui: indef. adv., "in any way." -9. volup = voluptas. -13-14. verbum pau- cum = verborum paucorum. -15. tenentem: the case is due to the influence of vocat, a harsh usage. NOTES 6 8 Loyalty moae than Riches Metre: A. 615; L. 2556. fidei: for scansion see A. 603, a, 2, N.; L. 127, 4. 9 Fabius Maximus, the Cunctator Metre: A. 615; L. 2556. 1. rem: sc. publicam, -2. noenum: for the form see L. 455. 10 The Aged Race-horse Metre: A. 615; L. 2556. 2. Olympia: A. 390; B. 176, 4, a; L. 1141. 11 The Reason for Rome's Greatness Metre: A. 615; L. 2556. moribus virisque: A. 409; B. 218; L. 1377. 12 The War-horse Metre: A. 615; L. 2556. 5. spiritus: "breathing." -anima: "breath." 13 The Folly of trusting Soothsayers Metre: A. 620, 620, a; L. 2629, 2630. With this fragment compare 66, 2-3, and 82, 11-13 3. alter! : dat. 14 The Epitaph of Ennius Metre: A. 616; L. 2573. Compare 76 and 96. 2. faxit: archaic form for the perf. subj. See A. 441, a; B. 279; L. 887, 1541. 6 A SELECTION OF LATIN VERSE C. LVCIIIVS (180-103 B. C.) Fowler, pp. 39-43; Mackail, pp. 33-35. 15 The Definition of Virtue Metre: A. 615; L. 2556. A. Postumius Albinus was consul in 151 B. C. Q. qxiis = quibus. -potesst = posse. -3. homini: with habeat. -6. re = rei. -12. patriai: for the form see A. 43, a; B. 21, 2, b; L. 437. M. TVLLIVS CICERO (106-43 B. C.) Fowler, pp. 65-82; Mackail, pp. 62-77. 16 Epitaph on the Spartans slain at Thermopylae Metre: A. 616; L. 2573. A Latin translation of an epigram of Simonides, found in Herodotus, 7, 228. T. LVCRETIVS CARVS (95P-55 B. C.) Fowler, pp. 48-55; Mackail, pp. 39-51. 17 An Invocation of Venus Metre: A. 615; L. 2556. 1. Aeneadum: the Julian gens traced its descent from Aeneas, the son of Venus. -4. concelebras: "fillest with thy presence" (Munro). -10. verna: April, the first month of spring, was sacred to Venus. Cf. 150. -15. capta: agrees with the implied NOTES 7 subject of sequitur. -26. Memmiadae: a patronymic with no especial significance, = Memmio. Cf. 59, 35. -29. moenera: archaic form for munera. -militiai: for the form see note on patriai, 15, 12. 18 The Terror of Religion bakished by Epicurus Metre: A. 615; L. 2556. 4. sxL^er = insuper. -5. Grains homo: i.e. Epicurus, -mortalis: with oculos. -9. inritat: contracted form of inritavit. -12. mundi: here "the world." -13. omne: substantive, "the universe." 19 The Praise of Epicurus Metre: A. 615; L. 2556. 3. decus: i.e. Epicurus. -4. ficta: archaic partic. of figo, for fixa. -5. cupidus: the adj. is equivalent to a causal clause. -10, chartis: Diogenes Laertius (10, 26) says that Epicurus wrote 300 volumes, entirely composed of the author's own thoughts. -18-22. Cf. Tennyson's Lucretius: The Gods, who haunt The lucid interspace of world and world. Where never creeps a cloud, or moves a wind. Nor ever falls the least white star of snow. Nor ever lowest roll of thunder moans. Nor sound of hiunan sorrow mounts to mar Their sacred everlasting calm! -25. templa: "regions." 20 The Sekseless Fear of Death Metre: A. 615; L. 2556. "That wonderful passage ... is perhaps unmatched in human speech" (Mackail). 3. praeripere: A. 460, c; B. 326, N.; L. 2164. -4. factis: A. 415; B. 224, 1; L. 1375. -5. misero: with tibi. -6. una dies 8 A SELECTION OF LATIN VERSE infesta: i.e. mortis. -11. aevi: A. 346; B. 201; L. 1241, 1247. -16. hoc: i.e. the mourner, -amari: from amarus. 21 The Folly of bewailing Death Metre: A. 615; L. 2556. 1. si: the apodosis begins in v. 20. -10. quae . . . cumque: tmesis. For syntax see A. 410, a, N. 1; L. 1380. -11. in offensu: "an annoj^ance." -13. Sc. cur. -24. Inclamet: sc. rerum natura. -26. vital: for the form see note on patriai, 15, 12. -praemia: A. 410, a, N. 1; L. 1380. -29. nee = non. -31. aliena: "unsuited to." -aetata: A. 400, 402, a; B. 214, 214, 1, d; L. 1306. -37. opus: A. 411, b; B. 218, 2, b; L. 1383. -40. alid = aliud. -41. mancipio, usu: A. 382, 1; B. 191; L. 1223. -43. quam . . . ante = antequam. 22 Death through the Centuhies Metre: A. 615; L. 2556. 10. donique: archaic form fQr donee. -11. vellent: "needed." -15. hie: temporal. -17-19. Cf. 82, 35-40; 111, 1-8. -19. improba: "reckless." There were no boats in the Golden Age. -caeca: pred. adj. -23. nurui: Juvenal (14, 220-221) says, "You may consider your daughter-in-law as good as buried, if she crosses your threshold with a death-bringing dowry." That is, it will tempt the husband to murder her in order to possess it. C. VALERIVS CATVLLVS (87 ?— 54 ? B. C.) Fowler, pp. 56-62; Mackail, pp. 53-61. 23 A Dedication to Cornelius Nepos Metre: A. 625, 11; L. 2664. With this whole poem compare 155. 2. pumice: pumice-stone was used for polishing the ends of the NOTES 9 papyrus rolls. Cf. 31, 8. -4. nugas: as often, of slight, merry poems. Cf. 80, 2, -5. unus Italorum: is meant to distinguish Nepos from the other Roman writers on this subject, who were really annalists. -6. omne aevum: "the history of all times." The reference is to the Chronica of Nepos, a work now lost, -chartis: "volumes." -8. libelli: A. 346, a, 1; B, 201, 1; L. 1241. -9. pa- trona virgo: probably refers to Euterpe, the muse of lyric poetry, though possibly to Minerva. 24 Lesbia's Pet Spaerow Metre: A. 625, 11; L. 2664. 2. quicum: archaic form for quocum. -3. primum digitum: "her finger-tip." -5. desiderio: a term of endearment. -6. carum: with nescio quid, which is cognate ace. with iocari. -9. possem: A. 441; B. 279, 2; L. 1544. 25 The Death of Lesbia's Sparrow Metre: A. 625, 11; L. 2664. 1. Veneres: cf. 30, 12; 45, 6. -2. hominum: A. 346, a, 3; B. 201, 2; L. 1247. -3. meae puellae: in Catullus always refers to Lesbia. -6-7. suam ipsam: "its own mistress." -14. bella: adj. -17. opera: A. 404; B. 219; L. 1316. 26 The Yacht Metre: A. 618; L. 2583, 2594. This is a dedication to Castor and Pollux of the yacht that has brought the poet from the shores of Bithynia to the Lago di Garda. With this whole poem compare 53. 2. fuisse celerrimus: a case of attraction, equivalent to se fuisse celerrimum. -3-4. neque . . . nequisse: note the double negative and compare negat . . . negate below. -6-9. Catullus traces his journey backwards. -6. hoc: obj. of negare. -8. Thraciam: adj. with Propontida. -10. post: adv. -16. stetisse: i.e. as a tree. -18. impotentia: "boisterous." Cf. 76, 3; 79, 22; 10 A SELECTION OF LATIN VERSE 112, 12. -20. luppiter: i.e. aura. -21. pedem: "the sheet." -23. sibi: A. 375; B. 189, 189, 2; L. 1216. 27 The Creed of Lovers Metre: A. 625, 11; L. 2664. 3. assis: A. 417, a; L. 1272. -10. fecerimus: for scansion see L. 884. -12. malus: the familiar idea of the evil eye, which was supposed to be baneful when an exact number was known. 28 A Hearty Welcome Home to Verakius Metre: A. 625, 11; L. 2664. 2. trecentis: often used of an indefinite, large number. -6. Hiberum: gen. -8. applicans: "drawing down." -10. homi- num: cf. 25, 2, and note. 29 The Linen Thief Metre: A. 625, 11; L. 2664. With this whole poem compare 142. Cn. Asinius Marrucinus was the elder brother of C. Asinius Pollio, a friend of Vergil and Horace. 5. quamvis: "ever so." -10. hendecasyllabos: a metre used in invective. -13. mnemosynum: a Greek word = monumentum. -14. Saetaba: Saetabis (Jativa) was a city near the eastern coast of Spain in the district Tarraconensis. 30 An Invitation to Dinner Metre: A. 625, 11; L. 2664. With this poem compare 125. 5. sale: Attic salt, i.e. "wit." -10. sevi = vel si. -12. Veneres Cupidinesque: cf. 25, 1; 45, 6. NOTES 11 31 A Vain Poet Metre: A. 618, c; L. 2597, 2600. 1. Vare: probably Quintilius Varus of Cremona. -8. pumice omnia aequata: cf. 23, 2, and note. -10. unus: "an ordinary." -11. abhorret: sc. a se. -15. simul = simui ac. -18. idem: A. 390, c; B. 176, 2, a; L. 1142. -20-21. A reference to the well- known fable of Aesop. -21. manticae: with quod; A. 346, a, 3; B. 201, 2; L. 1241. 32 The Poet's Joy on reaching Sirmio Metre: A. 618, c; L. 2597, 2600. Compare Tennyson's poem quoted in note on 48, 10. 1. paene: equivalent to an adj. with insularum. -2. ocelle: "the gem." -3. uterque: Neptune was god of lakes and seas. -4. inviso: here = video. -13. Lydiae lacus und.ae = Lydii lacus undae. It was the common belief, as is shown by many Greek and Latin authors, that the ancestors of the Etruscans came from Lydia, some of whom settled in the Po valley. This tradition dates from the time of Herodotus. Cf. Herod. 1, 94. Catullus here implies that they extended as far north as the Lago di Garda. Cf. 161, 22. -14. cachinnorum: see note on hominv/m, 25, 2. 33 A Hymn to Diana Metre: A. 625, 1 and 4; L. 2660, 2659. This poem was written to be sung by a chorus of boys and girls, 8. deposivit: archaic form for deposuit. -11. reconditorum: for scansion see A. 612, e, N.; L. 2568. -22. Romulique: see note on V. 11. 34 The Ideal Love of Acme and Septimius Metre: A. 625, 11; L. 2664. 5. quantum: sc. is pote. -pote = potest. -8. sinistra ut ante; is at least awkward. No satisfactory explanation seems possible. 12 A SELECTION OF LATIN VERSE -11. ebrios: i.e. drunk with love. -13. mea vita: cf. 49, 1. -14.. huic domino: i.e. Amort. -15. ut: "as surely as." Cf. 85, 11. -20. amant amantur: asyndeton. -22. S3nrias Britanniasque: shows that the poem must have been written as late as 55 B. C, when Crassus assumed command of Syria and Caesar first invaded Britain. 35 Farewell to Bithynia Metre: A. 625, 11; L. 2664. 1. egelidos: the prefix is here privative in force, "unfrozen," "warm." -8. pedes: does not imply a land journey. -10. longe: with a domo. -10-11. The members of the praetor's staff came in a body to Bithynia, but they will return to Rome as they choose, some wholly by sea, others partly by land. 36 The Poet's Gratitude to Cicero Metre: A. 625, 11; L. 2664. What service, if any, the advocate had performed for the poet is unknown. 37 The I.ove of Catullus fob Lesbia Metre: A. 626, 2; L. 2735. This is a free translation of an ode of Sappho and the earliest extant poem of Catullus. Sappho's ode is addressed to a Lesbian girl. It was this fact that suggested to Catullus the name Lesbia for his sweetheart. 6. simul = smu? ac. -8. vocis in ore: lacking in all MSS. of Catullus and supplied to complete the stanza. Strangely, the sense is excellent without these words. -10. suopte: for the form see A. 145, a; B. 86, 3; L. 655. NOTES 13 38 A Joke on the Poet's Friend Calvus Metre: A. 625, 11; L. 2664. Calvus was a brilliant young lawyer and poet, but a man of short stature. 1. nescio quern = oKgwem. -corona: i.e. the crowd gathered around the speaker. Cf. coronetur, 141, 5. -2. Vatiniana: see Class. Diet. s. v. Vatinius. 39 A Mahriage Song Metre: A. 615; L. 2556. This is an epithalamium to be sung responsively by a chorus of youths and maidens, who are dining at the bridegroom's house. The setting is Greek rather than Roman and no particular wedding is indicated. The youths begin and the maidens reply. 4. dicetur: note the quantity of the ultima. -12. meditata requlrunt: "they are recalhng their studied song" (Ellis), not relying upon their ability to improvise, as we have done. -15. alio: adv. -17. saltern: with nunc. -20. fertur: "rides." -22. re- tinentem: "clinging." -32. The rest of this stanza, sung by the maidens, and the beginning of the next, sung by the youths, are missing in the MSS. -33. custodia: abstract for the concrete custodes. -34. saepe: with comprendis. -35. Venus is the morn- ing star, Lucifer (Eous), and also the evening star, Hesperus (Vesper), though not at the same time of year, as this passage seems to imply. Cf. 162, 10-13. -45. The two dum-clauses are coordinate, modifying sic virgo (est). -49. viiua, = caelebs, "un- wedded." Vines were trained upon trees, especially elms and poplars, and hence said to be 'wedded' to them. Cf. 78, 9-10; 151, 15-16. -54. marito: in apposition with ulmo. -56. On the rfum-clauses see note on v. 45. -57. par: I.e. with a man of equal rank. -64. noli pugnare duobus: a proverb. Catullus is the first to use pugnare with a dative. U A SELECTION OF LATIN VERSE 40 Writ in Water Metre: A. 616; L. 2573. 1. mulier = the usual puella, i.e. Lesbia. 41 A Prayer Metre: A. 616; L. 2573. With intense feeling Catullus prays to be delivered from his baleful love for Lesbia. 2. pium: "good." -11. istinc: "from that love." -11-12. -que . . . et: correlative, -que being joined to the second word of the clause. -14. qua libet: "I don't care how." -16. pote: see note on 34, 5. Sc. fieri. -19. puriter: archaic form for pure. -23. contra: "in return." -24. potis est -potest. 42 An Appeal to Quintius Metre: A. 616; L. 2573. 3. ei: here a monosyllable. -4. sen = vel si, as in 30, 10. 43 A Roman Cockney Metre: A. 616; L. 2573. Quintilian (1, 5, 20) tells us that the early Romans rarely employed the aspirate but said aedos for haedos and ircos for Mr COS. By the time of Catullus, largely owing to the influence of the Greek aspirated consonants, the use of aspirates was becoming common, so that, for example, pulcros became pulchros and triumpos, triumphos. Confusion in the application of the principle led to ridiculous mistakes, especially among the lower classes. 4. cum: "whenever." -5. liber: implies that some at least of his other relatives had been slaves. -7. in Syriam: possibly with Crassus. See note on 34, 23. -8. audibant: for the form see A. 183, 1; B. 116, 4, b; L. 847. -9. postilla: see note on 1, 7. NOTES 15 44 Hate and Love Metre: A. 616; L. 2573. With this poem compare 120. 45 Lesbia's Superior Attractions Metre: A. 616; L. 2573. 6. Veneres: "graces." Cf. 25, 1; 30, 12. 46 The Poet's Faithfulness to Lesbia Metre: A. 616; L. 2573. 4. amore tuo: "my love for you." 47 A Rude Answer to the Great Dictator Metre: A. 616; L. 2573. 48 "Frater, Ave atque Vale" Metre: A. 616; L. 2573. 2. Inferias: i.e. at his brother's tomb in the Troad. Servius, Comm. in Verg. A en. 10, 519, explains this word, inferiae sunt sacra mortuorum, quod inferis solvuntur. -7. Interea: i.e. he will bring better things when he comes again, -haec: i.e. the offerings he has brought, wine, milk, blood, honey, flowers. -8. munere: "by way of an offering." -10. ave atque vale: cf. Vergil's descrip- tion of the funeral rites of Misenus, Aen. 6, 212-235, especially v. 231, dixitque novissima verba. Also compare the funeral of Pallas, son of Evander, Aen. 11, 97-98, 'Salve aeternum mihi, maxime Palla, I aeternumque vale.' Tennyson's Frater Ave atque Vale is a reminiscence of this poem and also of 32. 16 A SELECTION OF LATIN VERSE Row us out from Desenzano, to your Sirmione row ! So they row'd, and there we landed — "O venusta Sirmio!" There to me thro' all the groves of olive in the summer glow, There beneath the Roman ruin where the purple flowers grow. Came that "Ave atque Vale" of the Poet's hopeless woe, Tenderest of Roman poets nineteen hundred years ago. "Frater Ave atque Vale" — as we wander'd to and fro Gazing at the Lydian laughter of the Garda-lake below Sweet Catullus's all-but-island, olive-silvery Sirmio! 49 Lesbia's Request for a Reconciliation Metre: A. 616; L. 2573. 1. mea vita: cf. 34, 13. -proponis: "promise." -3. di magni: a solemn prayer, yet the tone shows much distrust of Lesbia. -6. sanctae amicitiae: cf. si vitam puriter egi, 41, 19. P. VERGILIVS MARO (70-19 B. C.) Fowler, pp. 97-113; Mackail, pp. 91-105. 50 The Hostess of the Tavern Metre: A. 616; L. 2573. 1. caput: A. 397, b; B. 180, 1; L. 1147. -2. crispum: i.e. quiver- ing, lithe, -sub crotalo: i.e. to accompaniment of clappers or castanets. -4. calamos: i.e. crotala. -6. quam potius = potius quam. Cf. Cic. de Div. 2, 16 (37). -7. topia: "hedges." -kelebes: "bowls." -9. Maenalio: cf. 58, 5. -quae: anticipates fistula. -15. Achelois: a daughter of the river-god Achclous, i.e. a nymph. -20. Ceres . . . Bromius: cf. 150, 42. -Bromius: i.e. Bacchus, wine and revels, Bacchus is here called Bromius because the celebration of his festivals was often boisterous. -23. tuguri custos: Priapus; cf. 51. -28. vepris: gen. -29. aestlvo vitro: i.e. goblets. -33. formosum: adv. with tenerae. -36. ista tegi: a reference to the burial of the garlands in the tomb. NOTES 17 51 Peiapus, the Faithful Guardian Metre: A. 625, 12; L. 2674. Priapus tells of his duties as a protector and scarecrow. 2. caricis: from car ex. -3. quercus: in apposition with ego. -fomitata: "hewn." -4. mitrior: deponent. -7. herbae: sc. sint remotae. -8. rubus: here fern. -9. larga: with manu. -11. spica' nom. -17. quis = quibus. -20. vicinus: substantive. -21. deinde; "from here." 52 To His Friend Antonius Musa Metre: A. 616; L. 2573. 10. loquitur: sc. iucundior. -12. unde mihi: "what resource have I?" 53 The Muleteer Metre: A. 618; L. 2583, 2594. With this poem compare 26, on which this is a parody. For Ventidius Bassus whom the poet is here satirizing see Class. Diet. s. V. Ventidius. 6. Tryphonis: the name of a muleteer; so CaeruU, v. 7. -7. insulam: i.e. block or tenement-house. -8. Quintio: i.e. the mule driver formerly worked for Quintius. -9. forcipe: "shears." -10. iugo: "yoke." -23. proximum: i.e. next the lora, on the temple wall. 54 Vergil's Prayer to Venus Metre: A. 616; L. 2573. With this poem compare 84 and 86. 1. susceptum munus: i.e. the Aeneid. -5. picta tabella: cf. 63, 13-16; 82, 28. -9. tibi: A. 376; B. 188, 1; L. 1207. -caput: A. 397, b; B. 180, 1; L. 1147. -10. in morem = m< mos est. -11. Olympo: A. 428, g; B. 229, 1, c; L. 1307. -12. Surrentini litoris ara: an altar, perhaps raised by Vergil, who loved the country about Naples. Vergil was buried at Naples. 18 A SELECTION OF LATIN VERSE 55 The Fortunate Shephebd Metre: A. 615; L. 2556. In the song of the shepherd Tityrus, Vergil probably celebrates the restoration of his own estate by Augustus. 12. turbatur: impersonal use, "there is a disturbance." -15. conixa: "having brought forth." -18. da = die. 56 Prophecy of the Return of the Golden Age Metre: A. 615; L. 2556. This Eclogue was written in 40 B. C. to lionor PoUio, the consul of that year. The identity of the boy who is to usher in the Golden Age is not known, but the prophecy may have referred to the expected child of Octavius and Scribonia. 4. Cumaei carminis: i.e. Sibylline prophecy; the Cumaean Sibyl was most famous. -5. ordo: "cycle." -6. virgo: i.e. Astraea, Justice; cf. 60, 17. -10. Lucina: goddess of childbirth; here identified with Diana. -11. decus hoc aevi: "this glorious age." -13. sceleris nostri: i.e. the stain of the recent civil war. -25. Assyrium: i.e. Eastern. The Roman poets often loosely used Assyrian for Syrian. Syria (Phoenicia) was the usual export depot for Eastern perfumes and spices. Cf. 82, 7. -26. simul = simul ac. -30. Cf. 79, 7; 82, 45. -32. Thetim: a sea-goddess, i.e. the sea. -34. Tiphys: pilot of the Argo; cf. Ill, 24. -46. saecla: A. 388, d; B. 176, 4, a. -48. honores: ace. with adgredere. -62. cui: anticipates hunc. -63. mensa: A. 418, b, N. 1; B. 226, 2; L. 1392. 57 SoNo to Daphnis Metre: A. 615; L. 2556. Perhaps Vergil in singing of Daphnis is honoring the memory of Julius Caesar who had been recently assassinated, and, in the belief of the people, received among the gods. NOTES 19 2. inflate: A, 461; B. 333; L. 2166. -4. maior: sc. natu. -14. alterna: i.e. line by line. -20. Here begins the Song to Daphnis. Compare Milton's Lycidas. -31. hastas: "wands;" the allusion is to the thyrsus. -40. inducite fontibus umbras: cf. ducat umbras floribus, 150, 36. 58 The Incantatiok Metre: A. 615; L. 2556. 1. Cf. 162, 11-12. -age: "usher in." -3. testibus illis: i.e. when they were witnesses to my vows. -8. passus: sc. est. -15. sparge nuces: a common marriage custom. -Hesperus Oetam: cf. 39, 35, note. -23. matre: sc. mea. -32. matrem: i.e. Medea. -43. fiat: the pred. nom. induces the singular. -50. mascula: i.e. best. -58-59. Cf. 82, 11-12. The number three was supposed to have magic power. -66. eodem: dissyllabic by synizesis. -Daphnis: sc. durescat and liquescat. -70. amor: sc. teneat. -73. perdita: "heart-sick." -80. Ponto: associated by the poet with Medea. -84. alio: adv. -86. rivo: A. 428, h; B. 193; L. 1210. -87. nee respexeris: cf. 164, 30-31; note the superstition. 59 The Praises of Italy Metre: A. 615; L. 2556. 5-7. tauri . . . hastis: a reference to the exploits of Jason in Colchis, and also to the sowing of the dragon's teeth at Thebes. -14. alienis mensibus: "in months not her own." -24. Lari maxime: the following verses from Tennyson's The Daisy are apposite: ... we passed From Como when the light was gray, And in my head for half the day The rich Virgilian rustic measure Of 'Lari Maxime' all the way, Like ballad-burthen music, kept. so A SELECTION OF LATIN VERSE -26-29. See Class. Diet. s. v. I-ucrinus. -30. haec eadem: sc. terra. -35. Scipiadas = Scipiones. Cf. Memmiadae, 17, 26. -41. Ascraeuni: Ascra in Boeotia was the home of the poet Hesiod, whose Works and Days was one of the literary sources from which Vergil took some of his ideas and language for the Oeorgics. Cf. 86, 19; 89, 11. 60 The Delights of Country Life Metre: A. 615; L. 2556. With this selection compare 78 and 159. 7. Ephyreia: Ephyre was the ancient name for Corinth. -12, Tempe: originally the famous valley in Thessaly; later often used, as here, of any beautiful valley. Cf. 88, 15; 151, 12. -17. Cf. 56, 6. -29. ubi: "O for the place where." -33. A reference to Lucretius. Compare 18, Lucretius's tribute to Epicurus. -38. purpura regum: cf. 112, 1-2. -40. coniurato: i.e. a sworn ally of the Dacian. -49. gemma: i.e. a jewelled cup, or possibly a cup of precious stone. -52. cuneos: i.e. of the theatre. Q. HORATIVS FLACCVS (65-8 B. C.) Fowler, pp. 114-127; Mackail, pp. 106-119. 61 Dedication to Maecenas Metre: A. 626, 4; L. 2729. 2. et: for scansion see A. 612, f, N. 2, and g; L. 2475. -praesidium: cf. 113, 5. -8. tergeminis honoribus: of the four magistracies naturally held in sequence, quaestorship, curule aedileship, praetorship, and consulship, either the last three or the first and the last two seem to be meant. -10. Cf. 112, 8f. -12. Attalicis: the wealth of kings of the name Attains was proverbial. -18. pauperiem: "a life in modest circumstances." -pati: A. 461; B. 333; L. 2166; cf. docilis referre, 161, a NOTES 21 -21. membra: A. 397, c; B. 175, 2, d. -29. hederae: plural used poetically; the hedera was sacred to Bacchus, one of the patron deities of poets. -34. Lesboum: the great Greek lyric poets, Sappho and Alcaeus, the chief lyric models of Horace, lived in Lesbos, an Aeolic settlement; cf. 76, 13. 62 A Farewell to Vergil, on his Voyage to Greece Metre: A. 626, 5; L. 2731. 1. sic: the clause introduced by sic would normally be followed by a clause expressing a purpose or a condition, but, by a change of construction, it is here followed by one that expresses a wish, -diva potens Cypri: i.e. Venus, who had many temples in Cyprus; for the expression compare potenti . . . maris deo, 63, 15f. -2. lucida sidera: the brothers of Helen were believed to betray their helpful presence by the play of bright lights about the spars of a vessel. -8. animae dimidium: cf. dimidium mei, 113, 9. -9-12. Cf. Ill, Iff. -16. tollere seu ponere: the full expression would be seu tollere seu ponere; for the use of ponere compare 149, 3. -27. lapeti genus: i.e. Prometheus. -36. perrupit: for scansion see A. 612, b; L. 2505. -40. ponere = deponere. 63 Pyrrha, the Coquette Metre: A. 626, 7; L. 2733. 5. fidem: sc. mutatam. -13-16. me . . . deo: the poet repre- sents himself as having made an offering in the temple of the god, as a man actually saved from shipwreck might have done; cf. 54, 5; 82, 28. -15-16. potenti maris dec: cf. diva potens Cypri, 62, 1. 64 The Love-sick Sybaris Metre: A. 626, 3; L. 2734. 4. campum: i.e. the Campus Martius. -patiens: "enduring (formerly)" or "capable of enduring." -6-7. Gallica era: some of the best Roman horses came from Gaul. -8. olivum: the n A SELECTION OF LATIN VERSE Romans anointed their bodies with oil before wrestling. -9. san- guine viperino: this was felt to be a deadly poison. -10. livida: "aglow," from exercise; possibly, "black and blue." -14. dicunt: sc. latuisse. -sub: "just before" (of time). -13-16. ut . . . cater- vas: see Class. Diet. s. v. Lycomedes. -16. Lycias catervas: the Lycians were important allies of the Trojans in the Trojan war. 65 Winter's Cold Metre: A. 626, 1; L. 2736. 7-8. Sabina dicta: of course it is the merum that is Sabinum. -8. Thaliarche: apparently a fictitious name, coined from Greek, and meaning "ruler of the feast." -9. simul = simul ac. -14. quern , . . cumque: tmesis. -16. puer: nom. -17. virenti: sc. tibi. -18. campus: cf. 64, 4, and note. -19. sub: cf. 64, 14, and note. -23. lacertis: probably dat.; A. 381; B. 188, 2, d; L. 1209. -24. male: "feebly;" the girl's resistance is thought of as only faint-hearted. 66 "Carpe Diem" Metre: A. 626, 8; L. 2730. 1. ne quaesieris: A. 450, (3); B. 276; L. 1551. -3. numeros: "calculations" of astrologers; for other instances of superstition compare 13; 58, 49ff.; 82, llf. -ut: "how much." -6. liques: first conjugation. 67 The Ship of State Metre: A. 626, 7; L. 2733. The rhetorician Quintilian (8, 6, 44) refers to this ode as an illustration of an allegory. 3-4. ut . . . latus: sc. sit. -5. malus: note the quantity of the penult. -6. funibus: these were bound about the ship lengthwise, to strengthen it. -7. carinae: plural used poetically. -10. di: ships often carried in the sterns statues of gods, as a protection against danger. -11. Pontica pinus: much of the best ship NOTES 23 timber came from the forests of Pontus; cf. 26, 9ff. -13. iactes: "boast." -16. debes: "be destined to give." -17. quae: sc. fuisti. -18. Sc. es. -19. nitentis: a natural description because of the marble quarries in the islands of the Cyclades. -20. Cycladas; with inter in interfusa; A. 395, and N. 2; B. 179; L. 1138. 68 "Integer Vitae" Metre: A. 626, 2; L. 2735. 1. vitae scelerisque: A. 349, d; B. 204, 4; L. 1270. -4. Fusee: Aristius Fuscus was an intimate friend of Horace; cf. 80, 61. -7-8. fabulosus Hydaspes: the eastern world, because little known, was the land of marvellous stories. -9. Sabina: referring to the Sabine farm, given to Horace by Maecenas. -10. Lalagen: this word in Greek meant "prattle." -14. Daunias: an old name for Apulia, given it from a mythical king, Daunus. -19. quod latus = in eo latere quod. -20. luppiter: cf. sub love, 61, 25. 69 A Plea for the Simple Life Metre: A, 626, 2; L. 2735. 1. Persicos: standing for "oriental," and implying "luxurious." -2. philyra: this was used for elaborate garlands. -3. mitte = omitte. -5. adlabores: B. 295, 5 and 8; L. 1712. 70 A Man of Poise Metre: A. 626, 1; L. 2736. 2. non secus = et non secus; asyndeton. -3. temperatam: sc. memento servare m,entem, -4. Delli: Dellius was a turncoat, who had shifted his allegiance several times in the recent civil wars. -8. interiore: the wine that was farther in the store-room would naturally be the older. -9. quo: "why?" -12. trepidare: "hurry." -14. ferre: the unexpressed subject is indefinite. -15-16. sororum trium: i.e. the Fates. -21-22. dives, natus, pauper: pred. nom. with moreris. -21. natus: asyndeton. -Inacho: typical of antiquity and nobility. -24. victima: in apposition with the sub- U A SELECTION OF LATIN VERSE jcct of moreris. -26. serius ocius: asyndeton. -28. cumbae: i.e. Charon's. 71 The GoiDEN Mean Metre: A. 626, 2; L. 2735. 1. licini: probably Licinius Murena, a man of great ambition, who, though a brother-in-law of Maecenas, was later detected in a conspiracy against Augustus and put to death, -altum: com- pare the corresponding English expression for the sea. -7, sordi- bus: A. 401; B. 214, 1, c; L. 1302, 1303, (a), -invidenda: "that arouses envy." -13. infestis: A. 419, c, 420, 1; B. 227, 2, a; L. 1367, (a), 1372. -14. alteram: "the other," i.e. "the opposite." -17. male: sc. est. -18. quondam: "sometimes." V 72 Death the Lot of All Metre: A. 62G, 1; L. 2736. 1. Postume: if Postumus was a real person, his identity is not known. -2-4. Cf. 83, 19 f. -5. non: this repeats the negative idea of the first stanza. -6. places: conative. -7. ter amplum: i.e. three-bodied; with this description of Geryon compare 133. -9. omnibus: with enaviganda. -13. Marte: for case cf. sordibus, 71, 7. -20. laboris: A. 352; L, 1282. -23. cupressos: the cypress tree was sacred to Pluto, and was often used to adorn a funeral pyre or a tomb. -25. Caecuba: plural used poetically, unless different varieties or large amounts are meant. -28. pontificum potiore cenis = potiore quam pontificum cenarum mero; the feasts of the pontifices were proverbial for their luxury. 73 Reconciliation of Two Lovers Metre: A. 626, 5; I>. 2731. 5. alia: by scanning determine the case. -7. multi nominis: A. 345; B. 203, 1; L. 1239, -12. animae: here a term of endear- ment, referring to Chloe, as is evident from v. 16, the correspond- ing verse; for the use of anima compare mea vita, 49, 1. NOTES 25 -14. Thurini: Thurii was noted for its wealth and luxury. -17. redit: for tense see A. 468; L. 1593, 2026. -18. diductos: sc. nos. -20. Lydiae: note the case from the logic of the sentence. 74 The Fountain of Bandusia Metre: A. 626, 7; L. 2733. 1. fons Bandusiae: if this is a real fountain, it may have been near the early home of Horace at Venusia, or near his Sabine farm where a similar fountain is to be seen to-day. -2. dulci . • . floribus: perhaps a reference to the offerings made at the festival of the Fontanalia. -4. cui: A. 377; B. 188, 1; L. 1207. -frons turgida cornibus: cf. rupta f route, 109, 17. -9. hora: "season." -Caniculae: compare our "dog days." -13. fontium: A. 346; B. 201; L, 1241, 1251. -14. dicente: "sing" or "celebrate," as often in poetry. 75 A Pretended Renouncement of Love Metre: A. 626, 1; L. 2736. 1. puellis: A. 384; B. 192, 2; L. 1200, 1208. -3-6. nunc . . . custodit: a person who had finished his service in the use of weapons often dedicated them to the appropriate god. -3. bello: A. 410; B. 218, 1; L. 1379. -5. laevum: why this side is men- tioned is not clear. -7. vectis et arcus: weapons to help a lover in forcing an entrance, if force be necessary; the appropriateness of the latter weapon is not manifest. -9. quae diva tenes Cjrprum: cf. 62, 1, note. -10. Memphin: Venus had a shrine here. -12. tange Chloen arrogantem: he hasn't finished with love affairs, after all, — at least voluntarily. 76 Prophecy of Immortal Fame Metre: A. 626, 4; L. 2729. This was the last poem in a published collection of the first three books of Horace's Odes. With the whole poem compare 89 and especially 96. 26 A SELECTION OF LATIN VERSE 2. situ: "structure" or "pile." -3. impotens: not "powerless;" cf. 26, 18; 79, 22; 112, 12. -6. non omnis moriar: cf. 110, 8. -multaque pars mei: cf. 89, 42; 110, 8f. -9. tacita virgine: very likely a vestal virgin. -10. Aufidus: this river flowed near Venusia, the birthplace of Horace. -11. aquae: A. 349, d; B. 204, 4; L. 1270. -Daunus: cf. 68, 14, note. -12. populorum: A. 357, b, 3; B. 212, 3; L. 1292. -13. Aeolium: cf. 61, 34, note. -15-16. Del- phica lauro: the laurel, the mark of victory and the decoration of poets, was sacred to Apollo, whose most important sanctuary was at Delphi. 77 The Return of Spring Metre: A. 626, 10; I>. 2725. With the first part of the poem compare 151. 3. mutat vicis: "is making (changing) her changes;" cf. versat . . . vicis, 162, 28f., and variat vicis, 163, 2. -4. praeter- eunt: i.e. instead of overflowing the banks. -5. Gratia cum geminis sororibus: i.e. the three Graces. -9. frigoraj plural used poeticallj'. -10. simvil = simul ac. -13. damna caelestia: i.e. the loss of the seasons. -15. quo pater Aeneas: sc. decidit. -20. animo: "soul;" i.e. "self." -23, Torquate: evidently a friend of Horace, tliough his identity has not been established. -28. Pi- rithoo: A. 381; B. 188, 2, d; L. 1209. 78 The Joys of Country Life Metre: A. 618, a, (2); L. 2720. With the whole poem compare 60 and 159. 1-4. Cf. 167, 1-4. -1. beatus ille: sc. est. -5. miles: an apposi- tive. -7-8. superba . . . limina: a reference to the duties of a client to his patron. -9-10. adulta . . . populos: cf. 39, 49, and note; 39, 54; 151, 15f. -16. infirmas: an epithet appropriate for all sheep and not meant to single out particular individuals. -19. ut: exclamatory. -20. certantem: here used with dat. -23-24. mode, mode: "now," "now." -28. quod: the antecedent is the preceding clause. -invitet: A. 535; B. 283, 1; L. 1818. NOTES 27 -29. annus: "season." -31. multa: compare our expression "many a." -33. amite: doubt as to the quantity of the first syllable of this word makes the scanning of the verse somewhat uncertain. -35. Note from the scanning of this verse its quick movement. -37. malarum: the noun with which this adjective should agree is placed in the clause of its relative pronoun and it is attracted into the case of that pronoun. -44. sub: cf. 64, 14, note. -49. non: here begins the conclusion of this conditional sentence. -51. intonata: here a deponent. -53. Afra avis: prob- ably the "guinea-hen." -61. ut: exclamatory. -69. redegit: "call in." -Idibus: the days for money settlements were regularly the Calends, the Nones, and the Ides. -70. ponere: "place," i.e. at interest. 79 The Islands of the Blest Metre: A. 626, 15; L. 2723. 1. circumvagus : the ocean was thought to be a stream that flowed around the world. -2. divites insulas: the "Elysian Fields" and the "Islands of the Blest" were in early times placed vaguely in the far west; probably they were later identified with the Canary or Madeira Islands. -7. mella . . . ilice: cf. 56, 30; 82, 45, and note, -mella: the plural used poetically. -12. alta: pred. adj. -13. ut: "how." -18. impudica Colchis: i.e. Medea. -19. Sidonii: the Phoenicians were the great traders of antiquity. -22. impotentia: cf. 76, 3, and note. -24. ut: temporal. -25. quorum: obj. gen. with fuga. 80 Horace and the Bore Metre: A. 615; L. 2556. 1. Via Sacra: this was the main street of the city, running from the Esquiline past the Palatine through the Forum. -2. nescio quid = aliquid. -nugarum: "trifles," "verses;" cf. 23, 4, and note; 155, 7. -4. quid agis: a common salutation. -5. ut nunc est: "as things are now." -6. numquid vis: a common expression used in taking leave of a person; hence a hint that the interview is 28 A SELECTION OF LATIN VERSE finished, -occupo: "get the start of another. -7. noris nos: the bore takes the previous question literally, and gives this answer, -noris: A. 439, a; B. 275, 2; L. 1547, 1550. -pluris: A. 417; B. 203, 3, a; L. 1271. -9. ire: A. 463; B. 335; L. 1535, 1537. -11. te: A. 397, d; B. 183; L. 1149. -Bolane: a man unknown to us. -cerebri: A. 349, d; B. 204, 4; L. 1270. -18. cubat: "he's sick abed." -Caesaris hortos: these were on the Janiculum. -21. subiit: for scansion see perrupit, 62, 36, note, -onus: ace. -22. Viscuni: Viscus was an intimate friend of Horace, as was also Varius. -23. me: A. 406; B. 217, 1; L. 1320. -25. invideat . . . canto: the order of words here is very different from the normal prose order. -Hermogenes: Horace cared little for sing- ers in general and less for Hermogenes in particular. -27. quis = quibus. -28. composui: "lay to rest," "bury." -29-30. Sabella anus: the old peasant women were ever ready with their sorcery and fortune-telling. -33. quando . . . cumque: tmesis; the word Is equivalent to aliquando. -35. Vestae: A. 343, N. 2; L. 1229. -3(5. respondere: "appear in court." -vadato: A. 419, c; L. 1372. -37. fecisset: subj. in implied indirect discourse, standing for the fut. perf. indie, in the direct discourse. -38. me amas: semi- hiatus, L. 2497. -41. sodes = si audes; "if you please." -43. Maecenas quomodo: sc. agit. -45. nemo . . . usus: i.e. quam tu. -46. secundas: a stage term; sc. partin. -47. hunc hominem: i.e. me. -53. cupiam: A. 537, 2; B. 284, 2; I.. 1818. -54. quae: "such;" sc. est. -56. Aero = deero; L. 118. -59. deducam: "es- cort." -61. Fuscus Aristius: cf. 68, 4, note. -63. respondet: i.e. to our similar questions -66. dissimulare: see note on ire, v. 9. -67. nescio quid =^ aliquid. -69. tricesima sabbata: perhaps this means tricesima et sabbata; whether this represents an actual festival day or is merely a clever bit of originality on the part of Fuscus is not known, -vin: A. 13, N. -70. oppedere: "insult." -73. surrexe: for the form see A. 181, N. 2; B. 116, 4, c; L. 886; for syntax see A. 462, and N. 1; B. 334; L. 2216. -75. adver- sarius: this is the other party to the suit referred to in vv. 36f. -75. quo: sc. is. -76. licet antestari: if a party to a suit failed to appear in court at the proper time, he could be summoned by his opponent, who, after calling upon some bystander to witness, could hale the offender into court; the words used here are the NOTES 29 regular formula for calling a man to act as witness. -77. oppono auriculam: if the bystander thus called upon was willing to act as witness, he signified his willingness by the act referred to in these words; then the man for whom he was to witness touched the ear of the witness, -rapit in ius: sc. eum. -78. Apollo: one of the guardian deities of poets. ALBIVS TIBVIIVS (c. 54-19 ? B. C.) Fowler, pp. 131-134; Mackail, pp. 130-131. 81 Charms of a Humble Country Life if Love be by Metre: A. 616; L. 2573. 3. terreat: A. 535; B. 283, 1; L. 1818. -4. pulsa: this would apply naturally to beaten or stringed instruments, but is here transferred to wind instruments, -5. paupertas: cf. pauperiem, 61, 18, and note. -11. stipes: whether fashioned rudely so as to suggest a divinity or merely imagined to be one. -14. agricolae deum: this might be any one of several divinities. -17. ruber: the statue of Priapus was often painted more or less; for an account of the worship of this god cf. 51. -21-22. vitula, agna: this indicates the change in the material circumstances of the life of TibuUus. -25. possim: A. 441; B. 279, 1; L. 1540, 1541. -26. longae viae: i.e. of a military campaign, -deditus esse: sc. cogar or something similar. -27. Canis aestivos ortus: cf. 74, 9. -33-34. For the sentiment cf. 51, 19-21. -40. composultque: note the postponement of -que; cf. also 82, 38 and 6Q. -44. solito membra levare toro: for the sentiment cf. 32, 9-10. -«olito: with lecto and toro. -46. continuisse: for tense see A. 486, e; B. 270, 2, a; L. 2231. -55. vlncla: in early times the ianitor was bound with vincla. -57. non ego laudari euro: this refers to military glory. -Delia: the beloved of Tibullus; her real name may have been Plania. -58. vocer: A. 565, a, and N.; B. 295, 8; L. 1705, 1708. -61. lecto : A. 429, 4; B. 228, 1, d; L. 1347. -67. ne laede: A. 450, a; L. 1581. -70. tenebris Mors adoperta so A SELECTION OF LATIN VERSE caput: a striking picture, perhaps suggested by the Homeric "Cap of Hades," 'AtSos kw^v -caput: A. 397, c; B. 175, 2, d. -73. frangere postis: the lover might think this necessary in case the janitor was obdurate; cf. 75, 6-8, and note on 7. -74. rixas inseruisse lurat: not with the ianitor but with his beloved. -75. miles bonus: cf. militavi, 75, 2. 82 The Poet's Lamentation Metre: A. 616; L. 2573. TibuUus has accepted an invitation from Messalla to accompany him on a campaign in the East, but has been forced by illness at Corcyra to forego the expedition. 1. ibitis: although Messalla alone is addressed, the poet has in mind the cohors also. -2. o utinam: for scansion cf. 61, 2, note; sc. eatis. -cohors : a group of friends forming the "staff" of the commander. -7. Assyrios: cf. 56, 25, and note. -9. Delia: cf. 81, 57, and note. -10. ante: adv. -11-13. For otiier instances of superstition cf. 13; 58, 49-68 and 76-93; 66, 1-3. -11. ilia . . . sustulit: the superstitious believed that the future was revealed by sortes, tablets with statements written upon them, -ter: for superstition involved in the number three cf. 58, 58-59, and note. -14. fleret: A. 558; B. 295, 3, a; L. 1986. -respiceret: "view with anxiety." -17-18. dant, tenuisse: note the direct and the indirect discourse introduced by one verb. -18. Saturni diem: "Saturday;" the Jewish Sabbath had begun to make an impression upon the Romans, especially u])on those that were inclined to be super- stitious. -24. aera: "the sistrum" or "bronze rattle" used in the worship of Isis by her devotees. -25. quidve: sc. prodest. -28. picta . . . tabella: cf. 54, 5; 63, 13-16, and note. -29. votivas persolvens Delia voces: Tibullus expects Delia to pay to the goddess, in case he recovers, the vows that he makes. -30-32. Cf. 142, 19-20. -30. lino: the material of the garments worn regu- larly by priests. -32. Pharia: the worship of Isis was intro- duced from Egypt. -34. Lari: cf. 32, 9. -35. Saturno rege: i.e. in the Golden Age; cf. 56, 6 and Candida . . . saecula, 111, 9. -38. praebueratque: for the postponement of -que cf. v. 56 and NOTES 31 81, 40. -43. fixus: sc. est. -44. regeret: legal and poetic for dirigeret. -45. ipsae mella dabant quercus: it was supposed that in ttie Golden Age honey was distilled from the ether and settled especially upon the oak; cf. 56, 30; 79, 7. -45-46. ultroque . . . oves: cf. 56, 21-22. -50. repente: this modifies the verbal idea, "dying," involved in the noun leti, "death." -54. stet: A. 565; B. 295, 5 and 8; L. 1712. -56. sequiturque: for position of -que cf. V. 38 and 81, 40. -58. campos Elysios: cf. 84, 2, and arva heata . . . divites . . . insulas, 79, 1-2. -61-62. Cf. 56, 18-20 and 25. -61. seges: "land." -64. proelia miscet Amor: for the mili- tary expression transferred to matters of love cf. miles . . . bonus, 81, 75, and militavi, 75, 2. -66. myrtea serta: the myrtle was sacred to Venus; cf. 150, 6 and 24. -67. scelerata sedes: i.e. sceleratorum sedes. -69. impexa . . . anguis: i.e. having un- combed snakes in the place of locks of hair, -anguis: A. 397, b; B. 180, 1; L. 1147. -70. hue illuc: asyndeton. -77. circum: adv.; sc. sunt. -78. poturi: sc. eius, referring to Tantalus. -81. meos amores: either "my love" for Delia or "my beloved," Delia. -87. circa: adv. -puella: used collectively; this use seems more natural because of the word circa, which implies a number of people. -93. huuc ilium: "this, that glorious." 83 The Birthday Celebration of a Friend Metre: A. 616; L. 2573. 1. bona: "of good omen." -Natalis: a divinity, identified with Genius, v. 5. -2. lingua fave: the surest way to obey this injunc- tion was to keep silent. -4. tener: "effeminate." -5. Genius: for scansion see A. 612, b; L. 2505. -9. Cornute: the identity of this friend has not been established. -10. cessas: i.e. hesitate to ask. -12. edidicisse: i.e. because this wish or prayer has been uttered so many times. -13. malueris: A. 446, 447, 3; B. 280, 2; L. 1554. -15. Indis: A. 429, 4; B. 228, d; L. 1347. -16. Eoi maris unda rubet: i.e. Mare Rubrum, which corresponded to the present Persian Gulf; cf. 159, 8. -17. cadunt: not "fall," but "befall," "come to pass." -18. flava: the color associated with joy and festivities, especially marriage, -coniugio: either "wedlock" or S2 A SELECTION OF LATIN VERSE "wife." -19-20. Cf. 72, 2-4. -21. hie = talis; cf. huic, 86, 14. -avis: from avus. DOMITIVS MARSVS (c. 54^c. 4 B. C.) Fowler, p. 137. 84 Epigram on the Deaths of Vergil and Tibullus Metre: A. 616; L. 2573. With this tribute to Vergil compare 161, 21-24. 2. campos Elysios: cf. 82, 58 and arva beata . . . divites insulas, 79, 1-2. -4. forti pede: i.e. hexameter. SEX. PROPERTIVS (c. 49— c. 15 B. C.) Fowler, pp. 134-137; Mackail, pp. 123-130. 85 Love's Estrangement Metre: A. 616; L. 2573. 1. loca: sc. sunt, -querent!: though this might be considered indefinite in its application, probably mihi is to be supplied. -5. repetam: "trace." -Cynthia: the beloved of Propertius; her real name was probably Hostia. -8. notam: "a mark of infamy." -9. crimina: "slanders." -11. levis: adj. with the force of an adv.; A. 290; B. 239. -ut: "as it is true that;" cf. 34, 15, and note. -14. saeva: pred. adj., but cf. levis, v. 11. -15. furor: "cause of wrath." -17. mutato colore: i.e. by blushing. -20. Arcadio deo: i.e. Pan. -pinus arnica: an allusion to the myth that Pan was in love with a nymph named Pitys, who was meta- morphosed into a tree that was named from her pitys (the Greek word for pine). -22. scribitur et vestris 'Cynthia' corticibus: NOTES SS compare, in a similar scene in Shakespeare's As You Like It (III, 2), Orlando's tribute to Rosalind, — ^"Run, run, Orlando; carve on every tree The fair, the chaste, and unexpressive she." Cf. also 147. -23. tua iniuria: "your wrong done to me." -25. superbae: sc. tui. -27. pro: "in return for." 86 A Tribute to Vergil Metre: A. 616; L. 2573. With this whole poem compare 161, 21-24, and Vergil's prayer that he may live to finish the Aeneid, 54. 1. corollis: A. 429, 4; B. 228, d; L. 1347. -2. deus: i.e. Cupid. -3. Actia . . . litora: a reference to the battle of Actium, of which Vergil was evidently planning to write at some time, -custodis Phoebi: Phoebus was said to have assisted Augustus in this battle. -8. nescio quid = aZigm'd. -9. tu: i.e. Vergil. -Galaesi: a river in lower Italy, mentioned by Vergil in the Oeorgics. -10. Thyrsin: one of the shepherds in Verg. Bucol. 7. -Daphnin: the death of Daphnis and its effects upon living creatures and the fields are told in 57, 20-44. -harundinibus: "reed-pipes." -11. utque . . . puellas: in Verg. Bucol. 3, 71, one of the shepherds is represented as sending a present of ten apples to his beloved (boy). -12. impressis: "pressed upon," i.e. "suckled;" (the meaning given in Harpers' Latin Dictionary for this passage, "not milked," is probably wrong). -14. huic = tali; cf. hie, 83, 21; apparently Galatea, the beloved of Tityrus, is meant; she is referred to in Verg. Bucol. 1, 30ff. -Tityrus: cf. 55; 89, 25. -canat: A. 565; B. 295, 2 and 8; L. 1710. -15. Corydon qui temptat Alexin: this is a reference to the opening verses of Verg. Bucol. 2, where Corydon is described as being in love with Alexis, his master's beloved, Formosum pastor Corydon ardebat Alexim, \ delicias domini. -19. tu: i.e. Vergil. -Ascraei poetae: cf. 59, 41, and note; 89, 11. -22. Cynthius: see Class. Diet, s, v. Cynthus. -temperat articulis: regulates (or modulates) with his fingers." S^ A SELECTION OF LATIN VERSE 87 A Wife's Appeal not to lament o'eejiuch heh Death Metre: A. 616; L. 2573. 1. PauUe: L. Aemilius PauUus Lepidus, whose wife Cornelia, daughter of the second wife of Augustus, met an early death in 16 B. C. -2. ianua nigra: i.e. of Hades. -3. leges: i.e. jurisdic- tion. -4. non: with exorato. -5. licet: "grant that," "suppose that." -7. portitor: i.e. Charon, -aera: the pay for Charon, placed in the mouth of the dead. -8. lurida porta = ianua nigra, v. 2. -10. cineri: with inusta. -11. meorum: sc. natorum. -15. sine testibus illis: sc. dole. -17. fatiges: "weary out," i.e. "pass in weariness." -18. somnia: sc. sint. -in credita: "believed into," "fashioned by belief into," i.e. so as to represent. -19. simulacra: "likenesses" (in marble or wax). -20, responsurae; sc. mihi. P. OVIDIVS NASO (43 B. C— 17 ? A. D.) Fowler, pp. 143-155; Mackail, pp. 132-144. 88 The Spell of Cupid Metre: A. 616; L. 2573. For the general sentiment compare Hor. C 2, 12 and 4, 15. qui . . . erit: this epigram serves as an introduction to the three books of the A mores. -illi: sc. operi. -ut: concessive, -duobus: sc. libellis. -1, gravi numero: i.e. versu heroico, hexa- metro. -3. par . . . versus: i.e. the even-numbered verses were originally hexameter; cf. v. 27. -12. Aoniam: see Class. Diet, s. V. Aones. -15. quod ubique: sc. est. -Tempe: cf. 60, 12, note; 151, 12. -18. ille: i.e. Ciqndo. -24. canas: A. 535; B. 283, 1; I.. 1818. -28. modis: "measures." -29. myrto: cf. 82, 66, note; 150, 6. -30. emodulanda = cantanda. NOTES 35 89 The Immortality of Poetry Metre: A. 616; L. 2573. With this poem compare 76 and 96. 4. sequi: sc. obicis. -9. Maeonides: i.e. Homer, of Maeonia (Smyrna). -11. Ascraeus: cf. 59, 41, note; 86, 19. -13. Battia- des: a descendant of Battus, i.e. Callimachus. -17-18. fallax servus, durus pater, etc.: stock characters of the New Comedy. -18. Menandros: see Class. Diet. s. v. Menander. -21. Varronem: Varro Atacinus, who wrote a poem on the Argonautic expedition. -22. Aesonio: i.e. Jason, son of Aeson. -25. Tityrus et segetes: i.e. the Eclogues and the Georgics. -30. Lycoris: the beloved of Gallus. -34. Tagi: a river in Spain; cf. 112, 6. -37, myrtura: cf. 82, 66, note; 150, 6. -38. multus: cf. 1, 15, note. -42. Cf. 76, 6, and notes. 90 Ovid's Title to Fame Metre: A. 616; L. 2573. This poem is the Epilogue to the Amores. 14. vos: i.e. moenia. -15. Amathusia: i.e. Venus, who loved the town Amathus in Cyprus. 91 The Tradesman's Appeal to the God of Gain Metre: A. 616; L. 2573. 1. nepos: cf. v. 29, and Hor. C. 1, 10, 1, Mercuri facunde nepos Atlantis. -8. Idibus: a temple to Mercury was founded May 15, 495 B. C. -ex illo: "from that time." -10. rogant: the change of number from profitetur is due to the collective force of qui- cumque. -11. portae Capenae: a famous gate of Rome on the Appian Way. -28. verba dedisse: verba dare, "to deceive." -30. Ortygias boves: i.e. the cattle of Delian Apollo. 92 A Song to Ceres Metre: A. 615; L. 2556. Se A SELECTION OF LATIN VERSE 93 The Race of Atalanta Metre: A. 615; L. 2556. Venus tells this story to Adonis. 1. aliquam: note the gender. -7. teque ipsa viva carebis: this refers to her metamorphosis into a lioness. -10. nee . . . in- quit = "et," inquit, "non sum potiunda nisi.''' 17. cuiquam: A. 375, a; B. 189, 3; L. 1216. -19. velaminc: i.e. her outer garment. -27. audentis deus ipse iuvat: a proverbial expression. -30. Aonio: see Class. Diet. s. v. Aoncs. -35. in: with corpus. -puellari candore: A. 415; B. 224; L. 1313. -48. citra: prep., "inferior to." -50. Schoeneia: see Class. Diet. s. v. Atalanta. -54. tanti: A. 417; B. 203, 3; I.. 1271. -57. leti: A. 349, d; B. 204, 4; L. 1270. -69. non: with ferendae. -78. facit: for mood see A. 575, c; L. 1787. -80. me: i.e. Venus, who is telling the story. -93. carcere: of. 2, 8-9. -100. Megareius heros: see Class. Diet. s. v. Hippomenes. -109. spectacula: cf. 142, 15. 94 The Cave of Sleep Metre: A. 615; L. 2556. 5. dubiae: "indistinct." -8. sagacior anser: a reference to the wakeful geese who by their cackling gave the warning that saved Rome from the Gauls in 390 B. C. -12. Lathes : gen. -19. ebeno: A. 409, a; B. 218; L. 1377. -25. simul = simwi ac. -virgo: i.e. Iris. -31. cognovit: sc. earn. -32-35. Compare Shakespeare's "Sleep, that knits up the ravell'd sleave of care. The death of each day's life, sore labour's bath, Balm of hurt minds, great nature's second course. Chief nourisher in life's feast." {Macbeth, II, 2.) -35. aequent: A. 535; B. 283, 1; L. 1818. -36. Herculea Trachine: Hercules lived in Trachis and was cremated on Mt. Oeta; for syntax see A. 427, 3 with foot-note; B. 228, 1, a; L. 1343. -regis: i.e. Ceyx, king of Trachis. -37. Alcyonen: Alcyone, on seeing the image of her shipwrecked husband, Ceyx, threw her- self into the sea. NOTES 37 95 Rumor Metre: A. 615; L. 2556. With this selection compare Vergil's description of Faraa, Aen. 4, 173-197. See also Shakespeare's Henry IV, Part 2, Induction. 19. alio: adv. 96 Anticipation of Undying Renown Metre: A. 615; L. 2556. This selection is the Epilogue to the Metamorphoses. Compare 76. 8. Cf. 14, 2. PHAEDRVS (First Half of First Century of our Era) Fowler, pp. 172-173; Mackail, pp. 160-161. 97 Introduction to Aesop's Fables Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 98 The Wolf and the Lamb Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 3. fauce: "appetite." -7. qui: adv. -13. correptum: cf. 160, 14. 99 The Frogs and their King Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 14. vadis: A. 428, h; B. 193; L. 1210. -16. hoc: probably refers to genus. S8 A SELECTION OF LATIN VERSE 100 The Mariuage of the Sun Metre: A. 618, 618, b; I.. 2583, 2585, 2595. I. Celebris: with nuptias. 101 The Crow and the Fox Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 4. comesse: from comedo. -12. corvi stupor = conj«a stupidus. 102 The Frog and the Ox Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595, 103 The Fox and the Stork Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. II. peregrinam: the stork was a migratory bird. 104 The Dog and the Wolf Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 3. salutatum: supine; see A. 509, N. 2. -16. cani: A. 377; B. 188, 1; L. 1207. -22. familia: collective, "the slaves." 105 Aesop at Plat Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 3. simul = simul ac. -13. melior: pred. adj. NOTES 39 106 Sour Grapes Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 107 Nature versus Art Metre: A. 618, 618, b; L. 2583, 2585, 2595. 1. pravo favore: "prejudice." -2. pro iudieio erroris sui: "in defence of their mistaken judgment." -8. quos inter: A, 435; B. 144, 3; L. 1434. -18. varum: so. porcellum. -19. simul = simul ac. -31. latens: "without detection." -32. veros sc. porcello; for case see A. 377; B. 188, 1; L. 1207. INCERTVS AVCTOR (First Half of First Century of our Era) 108 Epitaph of Homonoea Metre: A. 616; L. 2573. On the marble tombstone on which these verses are inscribed is the following dedication: ATIMETVS PAMPHILI | TI. CAESARIS AVG. l.{iherti) lu{ihertus) \ ANTEROTIANVS SIBI ET I CLAVDIAE HOMONOEAE | CONLIBERTAE ET I CONTVBERNALI. Vv. 1-10, verba Homonoeae; vv. 11-12, responsum viatoris; vv. 13-18, verba Atimetij vv. 19-26, responsum Homonoeae. 5, Paphie: nominative. Venus of Paphos is meant. Cf. 54, 2. -11. sit . . . levis: cf. 131, 9-10. -vita: A. 418, b; B. 226, 2; L. 1392. -12. perfruerere: A. 535, f; B. 282, 3; L. 1819. -13. pensare: "pay." -19. parce: A. 450, N. 1; L. 1584. -19-22, Cf. 87, 1-8. -20. fata, = cineres. -25. mihi: A. 381; B. 188, 2, d; L. 1209. -iuventae: part. gen. with quod. ^0 A SELECTION OF LATIN VERSE L. ANNAEVS SENECA (c. 4 B. C— 65 A. D.) Fowler, pp. 177-183; Mackail, pp. 171-175. 109 Sunrise at Thebes Metre: A. 628, a; I.. 2687. 5-6. The constellation (signum) of the Great Bear was often represented as a wain whose pole {temo) became inverted as the constellation revolved. -8. Titan: i.e. Sol. -9. The reference is to the dances held by the female attendants of Bacchus in the neighborhood of Thebes. -11. Phoebi sorer: i.e. Luna. -14. cana: with pabiila. -17. Cf. 74, 4. -3k Thracia paelex: i.e. probably tlie nightingale; see Class, Diet. s. v. Tereus. -29. hie: i.e. piscator. -33. linea: nom. 110 Death ends All Metre: A. 625, 5; L. 2669. In these verses a chorus of Trojan women, in the extremity of their grief over the demanded sacrifice of Polyxena and Astyanax, give expression to the Epicurean doctrine which denies the im- mortality of the soul. 3. It was customary for the nearest relative to close the eyes of the dead. -4. I.e. the day of death blocks the way of succeed- ing suns. -8. Cf. 76, 6. -14. bis veniens et fugiens: a reference to the tides. -16. bis sena sidera: i.e. the twelve signs of the zodiac whose revolution measured a year. -18. dominus: i.e. the sun. -20. hoc: sc. modo. -21. Superis: A. 375; B. 189, 2; L. 1216. -lacus: i.e. the Styx. Cf. Verg. A en. 6, 323 f., Stygiamque paliidem, | di cuius iurare timent et fallere numen. -33. domino: i.e. Pluto. -34. facili ostio: abl. of quality with limen. -35. Sc. sunt, of which Taenara, regnum, and Cerberus form the subject. -38. non nata: "the unborn." NOTES U 111 The Conquest of the Sea Metre: A. 628, a; L. 2687. 1-8. Cf. 62, 9ff. -9-10. Cf. 56, 6; 82, 35 ff. -19. Oleniae caprae: i.e. Amalthea. -20. quae: anticipates plaustra. -21. Attica: according to one myth, Bootes (Arcturus) was identified with the Athenian Icarius. -tardus: because of the slow revolution of the constellation near the pole, -plaustra: cf. 109, 5-6, note. -23. The subjects of habebant are lumina, plaustra, Boreas, and Zephyrus. -24. Tiphys: pilot of the Argo; cf. 56, 34. -28. Thes- sala pinus: the Argo, commanded by Jason, a Thessalian. -31. sepositum: i.e. up to that time the sea had been an element apart. Cf. Oceano dissociabili, 62, 22. -33. Palladia: with manu. -37. motus: sc. est. -43-47. This passage was formerly believed to be a prophecy of the discovery of America; the ancients from early times had vague fancies of an undiscovered land far to the west. 112 True Royalty Metre: A. m5, 1; L. 2660, 2662. 6. Tagus: cf. 89, 34, and note. -8-9. Cf. 61, 10. -12. impotens: "unrestrained;" cf. 26, 18; 76, 3; 79, 22. -13. numquam: with stabilis. 113 A Tribute to Crispus Metre: A. 625, 11; L. 2664. 1. Crispus: a gifted speaker and scholar in whom Seneca fre- quently confided. -5. praesidlum: cf. 61, 2. -9. Cf. 62, 8. 114 The Immortality of Verse Metre: A. 616; L. 2573. With this whole poem compare 76, 89, and 96. 3. licet: A. 527, b; B. 309, 4; L. 1710. -4. calidas: alluding to the climate of Egypt. 42 A SELECTION OF LATIN VERSE M. ANNAEVS IVCANVS (39-65 A. D.) Fowler, pp. 185-187; Mackail, pp. 175-178. 115 Caesar's Passage of the Rubicon Metre: A. 615; L. 2556. 6. turrigero: the goddess Roma was often represented in art wearing a helmet encircled with battlements, symbolic of the city walls. -12. languor: "faint-heartedness." -14. Tonans: i.e. Itippi- ter Tonans, whose temple stood on the Capitol. -15. rapti: sc. in caelum. Cf. Liv. 1, 16, 1, subito coorta tempestas cum magno fragore tonitribusque tarn denso regem operuit nimbo ut con- spectum eius contioni abstulerit; nee deinde in terris Romulus fuit. -secreta Guirini: the mysteries of Quirinus, or Romulus, connected with the festival of the Quirinalia. -21. ille: i.e. Pom- pey. -28. levis: with Mauri. -30. ferrum: collective, -vulneris: A. 349, a; B. 204, 1; L. 1264. -32. puniceus: alluding probably to the supposed derivation of Rubicon from the red (ruber) color of the gravel. -35. tunc: it was January. -36. tertia Cynthia: this probably means the third successive rainy night since the new moon, -gravido: i.e. surcharged with rain. -37. Alpes: here used loosely for "mountains;" the Rubicon did not rise in the Alps. -38. sonipes: collective. -40. facilis: with undas. -43. temerata: i.e. violated by Pompey and the Senate. P. PAPINIVS STATIVS (c. 40— c. 96 A. D.) Fowler, pp. 198-201; Mackail, pp. 187-190. 116 Melior's Parrot Metre: A. 615; L. 2556. 6. Order: tempore plus mediae noctis; for case of noctis see NOTES 43 A. 407, c; B. 217, 3; L. 1328. -9. ille: A. 297, b; B. 246, 3; L. 2359. -Phaethontia: Cycnus, grieving over the death of Phaethon, was metamorphosed into a swan. -11. testudine: "dome." -12. I.e. the cage had silver bars and an ivory base. -13. argutum: ace. with stridentia; see A. 390, b; B. 176, 2, b, N.; L. 1142. cornu: "beak." -15. convicia: sc. sunt. -16. quis = quibus. -17. Phoebe'ius ales: the raven, so-called because metamorphosed by Apollo. -18. dimittere: A. 461; B. 333; L. 2166. Cf. reddere, V. 31. -19. Aonio certamine: the magpie was metamorphosed as a result of a contest with the Muses. -21. sorer: see Class. Diet, s. v. Tereus. -22. flammis: A. 428, h; B. 193; L. 1210. -23. funera. = cadaver. -25. viridis: nom. -26. volucris lunonia: the peacock. -27. Phasidis ales: the pheasant. -28. Numidae: the guinea-hen was caUed Numidica avis; cf. Plin. N. H. 10, 132. -31. reddere: see note on dimittere, v. 18. -32. Melior: Atedius Melior, a literary critic to whom Statins dedicated the second book of his Silvae in the following words: Melior, vir optime nee minus in iudicio litterarum quam in omni vitae colore tersissime. Silv. 2, Praef. -34. Assyrio: cf. 56, 25, and note. -37. Phoenix: a mythical bird; according to a common form of the myth, he lived 500 years and then constructed a nest of spices upon which he was voluntarily consumed by fire. From his ashes a new Phoenix arose. Cf. 168, 13-18. 117 An Ode to Sleep Metre: A. 615; L. 2556. 8. stare = esse. -genas = oculos. -8-9. Oetaeae Paphiaeque lampades: cf. 39, 35, note. -9. Tithonia: i.e. Aurora. -11. suf- ficiam: "hold out." -12. sacer: because he was under the com- mand of Juno, -statione: "on duty." -17. luminibus = ocu?i5. -18. Cf. Verg. Aen. 5, 854ff., Ecce deus ramum Lethaeo rore madentem | vique soporatum Stygia super utraque quassat | tempora. U A SELECTION OF LATIN VERSE M. VALERIVS MARTIALIS (c. 40— c. 104 A. D.) Fowler, pp. 201-203; Mackail, pp. 192-195. 118 Mauonilla's Chahm Metre: A. 618, c; I>. 2597, 2600. Gemellus is an example of a captator, or legacy-hunter. 3. nil: L. 1462. -4. tussit: the point of the epigram, as often in this metre, is contained in a single dissyllabic word at the end. 119 The Heroism of Arria Metre: A. 616; L. 2573. Caecina Paetus, condemned on a charge of treason, was advised by his wife, Arria, to commit suicide; she set the example, ex- claiming, "Paete, non dolet" Plin. Epist. 3, 16, 6. It has been suggested that Martial had in mind some work of art representing the act. 120 To Sabidius Metre: A. 616; L. 2573. Compare 44. 121 Plagiarism Metre: A. 616; L. 2573. 122 What's in a Name Metre: A. 616; L. 2573. 2. vispillo, medicus: in apposition with the subject, -et = etiam. NOTES 45 123 Selius's Grief Metre: A. 618, c; L. 2597, 2600. 1. quod: A. 572, a; B, 299, 2; L. 1842. Cf. 163, 1, 3, and 5. -2. seram: A. 290; B. 239. Late afternoon was the fashionable time to promenade in the public porticos. -3. tacet: "conceals." -9. colonus: "tenant." 124 ZoiLus's Feveb Metre: A. 616; L. 2573. Zoilus was a vulgar parvenu, eager to display his wealth. In another epigram (5, 79) Martial tells of his changing his dinner- robe eleven times during a single meal. 3. Sidone: i.e. purple from Sidon. The repeated dipping of cloth in the dye produced a strong odor and also added to its costliness. 125 A Poor Cut Metre: A. 625, 11; L. 2664. With this whole poem compare 30, also addressed to a Fabullus. 3. salsa: "witty." -5. An allusion to the extravagant use of perfumes at funerals. 126 A Frigid Speaker Metre: A. 618, c; L. 2597, 2600. 3. lavetur: A. 565, a; B. 295, 8; L. 1708. 127 TONGILIANUS'S INSURANCE Metre: A. 616; L. 2573. 1. ducentis: sc. niiUbus sestertium; i.e. about $10,000. -3. conla- tum est: in the absence of any system of fire-insurance, voluntary contributions were made by friends in case of loss by fire, -decies: sc. centena milia sestertium; i.e. about $50,000. ^6 A SELECTION OF LATIN VERSE 128 Misplaced Metre: A. 616; L. 2573. 1. The wearing of a scarf about the throat was a mark of illness or effeminacy. 129 In the Wrong Seat Metre: A. 625, 11; L. 2664. The emperor Domitian revived the Lex Roscia, whereby the first fourteen rows of seats in the theatre immediately behind the orchestra were reserved for the knights. 3. puros: i.e. for their exclusive use. -12. Leitus: an usher. 130 A Roman Clinic Metre: A. 616; L. 2573. 131 Epitaph of Erotion Metre: A. 616; L. 2573. Martial commends the spirit of his little slave-girl to the protection of his parents. 2. oscula: a term of endearment. This use is not recognized in Harpers' Latin Dictionary. -5-6. I.e. she lacked six days of being six years old. -5. impletura fuit: A. 517, d; B. 304, 3, b; L. 2100. -9-10. Cf. 108, 11. -10. fueris: A. 450 (3); 276; L. 1551. 132 Black and White Metre: A. 616; L. 2573. NOTES 4-7 133 Bald-headed Labienus Metre: A. 625, 11; L. 2664. 3. numerus: "count." -8. In December, 88, Domitian dis- tributed baskets of bread to knights and senators. -11. Geryonem: of. 72, 8. -12. porticum Philippi: surrounding the temple of Hercules, the slayer of Geryon. 134 The Future Vocation Metre: A. 625, 11; L. 2664. 5. Maronis: i.e. P. Vergilius Maro. -6. Tutilium: a rhetorician of Martial's time. -9. discat: A. 565; B. 295, 5 and 8; L. 1712. -10. duri: "dull." -11. praeconem: "auctioneer;" the professions of auctioneer and architect were among the most lucrative in Rome. 135 To -MORROW M L. etre: A. 616; 1. victurum: 1274. L. 2573. from vivo. - 6. quanti: A 136 Swift, the Barber A. 417, c; B. 203, 4; Metre: A. 616; L. 2573. 1. Eutrapelus: a Greek name, meaning "nimble," here used by contrast. 137 A Bargain Metre: A. 618, c; L. 2597, 2600. 1. milibus decern: sc. sestertium; i.e. about $500. J^8 A SELECTION OF LATIN VERSE 138 Not Worth While Metre: A. 625, 11; L. 2664. 3. tanti: A. 417; B. 203, 3; L. 1271. 139 Executed by Chloe Metre: A. 616; L. 2573. 2. se fecisse Chloe: presumably the inscription was Chloe fecit. -feclsse: a play on the twofold meaning of facere, i.e. "to erect" a monument and "to do" a deed, -pote = potest. 140 The Schoolmaster Metre: A. 616; L. 2573. 2. caput: "person," with a suggestion of contempt. -6. The reference is to equestrian statues of lawyers. -8. parmae: lit. "a buckler," worn by a gladiator; here transferred to the gladiator himself, -turba: i.e. the faction supporting him. 141 A Plea for Vacation Metre: A. 618, c; L. 2597, 2600. 2. sic: i.e. on condition that you do so. -3. mensae: "desk." -5. coronetur: cf. corona, 38, 1. -6. leone: the sun enters the constellation Leo in July, -luces = dies. -8. Scythae: a noun. The Roman teacher's strap for the most serious offences was made of leather imported from Scythia and fringed with lashes; the ferula (v. 10) was used for minor oflFences. 142 A Passion for Linen Metre: A. 616; L. 2573. With this whole poem compare 29. 2. Massa: probably Baebius Massa, an embezzler of Domitian's time. -3. licet: A. 527, b; B. 309, 4; L. 1710. -5. The super- NOTES W stitious believed that a stag, by his breath, could draw snakes from their holes. -6. Iris: i.e. the rainbow, which was believed to draw water into the clouds. -7-8. When a gladiator was wounded and admitted defeat, one of the signs by which the spectators indicated their willingness to allow him to retire from the combat was the waving of handkerchiefs. -9. mittere mappam: cf. 2, 8. -10. surpuit = surripuit. -13-14. These verses apparently refer to linen covers placed over expensive couches and elaborate table-legs to protect them from injury. -15. spec- tacular cf. 93, 109. -16. vela: "awnings." -19. The reference is to priests and initiated worshipers of Isis. Cf. 88, 30-32. D. IVNIVS IVVENALIS (c. 60— c. 140 A. D.) Fowler, pp. 218-222; Mackail, pp. 221-225. 143 The Folly of Family Peide Metre: A. 615; L. 2556. 1. natalibus: "birth." -3. paratis: pres. indie. -4. bracatorum: sc. Gallorum; Gallia Narbonensis was called GaUia Bracata, from the costume of the inhabitants. Trousers (hracae) the Romans considered a mark of barbarians, -minores: "descendants." 5. tunica molesta: cf. Scholiast, Vestis ex charta facta pice inlita, in qua ignibus ad poenam addicti ardere solent. -6. consul: Cicero. -7. nevus: indicating the first member of a family who attained a curule office. -9. in omni monte: i.e. the hills of Rome. -11. quantum in: if this is the correct reading, the line is unmetrical. -Leucade: near the scene of the battle of Actium. -12. Thessaliae campis: i.e. Philippi, incorrectly located in Thessaly. Both of these references show the geographical in- exactness characteristic of the Latin poets. -14. libera: con- trasted with the Rome that bestowed the same title upon Augustus. 50 A SELECTION OF LATIN VERSE 144 The Vanity of Hcman Wishes Metre: A. 615; L. 2556. 2. capit: "has room for." -4. aliosque: i.e. other than the Ethiojjian. -7. Cf. Liv. 21, 37, 2, ardentiaque saxa infuso aceto putrefaciunt. -12. luscum: cf. Liv. 22, 2, lOf,, Hannibal aeger oculis . . . altero ociilo capitur. -16. tyranno: Prusias, king of Bithynia, at whose court Hannibal had taken refuge. -20. anulus: Hannibal, when delivered up by Prusias, took poison which he had concealed in a finger-ring. -22. Pellaeo iuveni: i.e. Alexander the Great, who was born in Pclla. -25. urbem: i.e. Babylon, the walls of which were built of bricks cemented with bitumen. Alexander died here, 145 "Mens Sana in Corpohe Sand" Metre: A. 615; L. 2556. 8. notum: sc. ent. -17. venere, cents, pluma: A. 406; B. 217, 1; L. 1320. -20-21. I.e. it is only to excuse our folly that we invent a goddess Fortune. HADRIANVS (76-138 A. D.) Fowler, p. 227. 146 Hadrian to his Soul Metre: A. 619, c, 1; L. 2617. Spartianus, Hadr. 25, 9, Et moriens quidem hos versus fecisse dicitur. 3. quae: with loca. -4. pallidula, rigida, nudula: with animula. -5. locos: cf. Spartianus, Hadr. 20, 8, loca eius plurima extant. NOTES 51 ANNIVS FLORVS (Time of Hadrian) Fowler, pp. 231-232. 147 The Growth of Love Metre: A. 620; L. 2629, 2634, 2635, 1-2. Cf, 85, 22. -2. ardoris: abstract for concrete. -3. finis: for gender see L. 579. -4-. Cf. Verg. Bucol. 10, 54, crescent illae, crescetis, amoves. 148 Rome against the Would Metre: A. 620; L. 2629, 2634, 2635. 1-3. Civis Romanus loquitur. -3. quippe: L. 1690. INCERTVS AVCTOR (Date uncertain) 149 Boating Song Metre: A. 615; L. 2556. 1. nostrum: with the second heia. -echo: subject. -2. arbi- ter = dominus; cf. arbiter Hadriae, 62, 15. -3. posuit: cf. ponere vult freta, 62, 16. The author was very familiar with his Horace, as the entire poem shows. -7-8. dabit currere: A. 460, a; L. 2206. -8. praegnanti = twr^eniij with vela. -10. delphinis: A. 384; B. 192, 1; L. 1183, last example. -11. largum: A. 390, b; B. 176, 2, N.; L. 1142. -12. pone: adv. — post. Note the postponement of et, which connects this verse with the preceding. -14. Phorci: a sea-god, son of Neptune, -nos: sc. sonamus. 62 A SELECTION OF LATIN VERSE INCERTVS AVCTOR PERVIGILIVM VENERIS (Date uncertain) Fowler, pp. 241-243; Mackail, pp. 243-246. 150 The Night-watch of Venus Metre: A. 620; L. 2629, 2634, 2635. The scene of this poem is Sicily; cf. vv. 48, 49. 4. de: "as a result of;" so also in vv. 10, 13, 35, 61. Through- out the poem the wide and varied use of de is remarkable, -maritis: "fertilizing." -5. amorum copulatrix: i.e. Venus. -6. casas virentis: built for the festival; cf. v. 41. -de: "out of;" so also in vv. 19, 59. -flagello: cf. 39, 52. -myrteo: cf. 82, 66, note; 88, 29; 89, 37. -7. Dione: used here for Venus. -9. ipsa: i.e. Dione. -10. papillas: "buds." -14. gutta . . . sues: "the hanging drop with its tiny sphere checks its fall." -15-17. The buds swell, bursting the moist calyx (umenti peplo) by the aid of the dew. -18. totae = omnes. -19. facta: nom. ; sc. rosa. -Cypridis: i.e. Venus. -22. unico node: probably with solvere. -pudebit: used personally. -25. puer: i.e. Cupid. -27-29. The supposed words of Venus. -33. compari pudore: i.e. as modest as Diana (Delia) herself. -36. et . . . floribus: "and draw the shadows of its greenery over the fresh flowers." Cf. inducite fontibus umbras, 57, 40. -42. poetarum deus: i.e. Apollo. -43. detinenter: "continuously." -perviglanda = pervigilanda. -46. stare — fieri. -55-61. "From the Vedas to the Pervigilium Veneris poets and philosophers love to celebrate this union of ether and earth, ether as the father descending in showers into the lap of mother earth" (H. A. J. Munro). With the entire passage compare Verg. Geor. 2, 323-327. -58. aleret: A. 531, 2; B. 282, 2; L. 1817. -59. superno: "from above." -spumeo: with globo. "Nota est fabula qua Venus fingitur e spuma et e sanguine genilalium Caeli orta" (Wernsdorf). Cf. Tib. 1, 2, 39-40. -60. caerulas catervas: i.e. the Nereids, -hipedes equos: cf. Servius, Comm. in Verg. Oeor. 4, 389, equi enim 7narini prima parte equi sunt, postrema resolvuntur in piscis, -61. undantem: "wave- NOTES 53 born." -66-67. pervium . . . imbuit: "along the seed-track she poured her all-pervading warmth." The poet plainly has in mind the passage from Lucretius, 17, 17-20. -66. sui: L. 1234, 3d example. -70. laurentem puellam: i.e. Lavinia. -71. virginem: i.e. Rea Silvia. -72. Romuleas: the e is here long, although usually short in this word. -73-74. pro prole posterum Romuli: "in the interests of the posterity of Romulus." -74. crearet: see note on aleret, v. 58. -77, Cf. Tib. 2, 1, 67-68, Ipse interque greges interque armenta Cupido \ natus et indomitas dicitur inter equas. -82. Order: quisque tutus coniugali foedere quo tenetur. -85. Adapted from Verg. Aen. 11, 458, dant sonitum rauci per stagna loquacia cycni. -86. The myth varies in form; see Class. Diet. s. V. Tereus. -87-88. I.e. you would think it a love-song, and not a complaint; cf. 116, 21. -90. chelidoE: Greek word for "swal- low;" here used as the harbinger of spring. -92. For the story see Class. Diet. s. v, Amyclae. PENTADIVS (Third Century of our Era) Fowler, p. 254. 151 Springtime Metre: A. 616; L. 2573. In the versus echoicus the last part of the pentameter of each couplet repeats the first part of the hexameter. It is this tendency toward musically pleasing repetition that gave rise to the rondeau. "With the entire poem compare 77, 1-12. 7. Cf. 150, 86-88. -12. Tempea: neut. pi. = Tcmpe; cf. 60, 12, and note; 88, 15. -exhalant = TiatonL -15. vitea musta tument: i.e. the grapes are full of wine. The poet anticipates autumn even in spring. -15-16. iuncta . . . maritata: cf. 39, 49 and 54; 78, 9- 10. -17. chelidon: cf. 150, 90, note. -21-22. I.e. at such a season one could wish to die in the arms of a friend. -21. fila: voc. 64 A SELECTION OF LATIN VERSE TIBERIANVS (fl. 335 A. D.) Mackail, p. 263. 152 A Woodland Scene Metre: A. 620; L. 2629, 2634, 2635. 7. de: cf. 150, 4, note. -9-10. regina, Lucifer, cura: in apposi- tion with rosa. -10. cura Cypridis rosa: of. 150, 18-20. -13. quae fluenta = qui rivuli. -labibunda = labentia. -14. antra: ace. POMPILIANVS (Fourth Century of our Era) Pompilianus was an obscure writer, whose nationality even is unknown. 153 At the Tomb of Hector Metre: A. 616; L. 2573. This is one of a series of competitive poems on conventional subjects written by twelve pupils of a certain Asmenius in honor of his birthday. 1. Cf. Verg. Aen. 2, 281, o lux Dardaniae, spes o fidissima Teucrum! -8. Hecuba: for the length of the final syllable see A. 44; L. 436, 445. D. MAGNVS AVSONIVS (c. 310— c. 395 A. D.) Fowler, pp. 270-272; Mackail, pp. 265-267, 154 Advice to a Sluggabd Metre: A. 626, 2; L. 2735. 1. mane: nom. -7-8. caedis saginam: "you gormandize;" cf. NOTES 55 Plautus, Most. 65, saginam caedite. -9. flexas = sinuosas. -10. locum mentis = cerebrum. -11. coruscantis: with lucis. The final syllable is lengthened here in the thesis before a caesura. -13. iuveni: i.e. Endymlon. -18. longus somnus: i.e. mors. -18-19. surge . . . detur: copied from Horace, C. 3, 11, 38-39. -23. Lesbiae: Sappho was a native of Lesbos. -24. acer iambe: the iambus was used in invective. These verses are a transition to another poem in which Ausonius returns to the attack in iambics, Puer, eia, surge! 155 A Dedication to Drepanius Pacatus Metre: A. 625, 11; L. 2664. 1. This verse is quoted from 23, 1. -2-3. With these verses compare 23. -5. burras: a rare post-classical -word = nugas; cf. Spanish horra, "idle talk." -7. nugae: i.e. libelle. Cf. 23, 4; 80, 2. -9. Gallia: Nepos was born in Gallia Cisalpina. -11. pluris: A. 417; B. 203, 3; L. 1271. -novem sorores: i.e. the Muses. -12. Marone: i.e. P. Vergilius Maro. -13. The libellus is repre- sented as addressing the author. 156 Echo's Portrait Metre: A. 616; L. 2573. 1. Echo loquitur. -5-6. Cf. Ov. Met. 3, 368-369, tantum haec in fine loquendi \ ingeminat voces auditaque verba reportat. -5. raoios — sonos. -7. penetrabilis: in the active sense. 157 To HIS Wife Metre: A. 616; L. 2573. 1. vivamus, quod viximus = vivamus vitam, qunm viximus. -2. nomina: what Ausonius in another passage (Peiper, p. 271, 27) calls blanda atque sancta caritatis nomina. -4. quin: "nay rather." -5. sim quamvis provectior: A. 527, a, N.; B. 309, 1; L. 1905. Ausonius and his wife were still young; the latter died at the age of twenty-eight. 66 A SELECTION OF LATIN VERSE MODESTINVS (fl. c. 350 A. D.) 158 The Proposed Mahtyhdom of Cupid Metre: A. 615; L. 2556. 2. pallentis: with myrti. -roris in herba = in roscida herba. Baehrens suggests ruris for roris. -4. cruciarat: sc. Amor. -6. Scylla: who loved Minos. -7. Colchis: i.e. Medea, -orba Procne: cf. 150, 86. -8. Didon = Dido. -Canace: see Class, Diet, s. V. Macareus. -9. Myrrha: changed into a myrtle tree because of her guilty love for Cinyras. -Euhadne: see Class. Diet. s. v. Capaneus. -11. penna: collective, "wings." CLAVDIVS CLAVDIANVS (fl. 400 A. D.) Fowler, pp. 273-275; Mackail, pp. 267-270. 159 The Old Man of Verona Metre: A. 616; L. 2573. With this whole poem compare 60 and 78. 5. ingentem . . . quercum: poetical exaggeration. -6. aequae- vum: i.e. as compared with himself. -8. Benacum lacum: the modern Lago di Garda, referred to in 26, 24, and in 32, 13. -litora rubra: i.e. the Persian Gulf; cf. 83, 16. -10. mobilis hospes = peregrinator. -hospes: in apposition with the subject; so also mercator and miles, v. 11. -12. He has not been an advocate. -13. indocilis rerum: he is no man of affairs, -vicinae . . . urbis: cf. v. 7. -17-18. The sim rises and sets for him within the circle of his farm. -19. sed tamen: in spite of such a long and circumscribed life, -vires: sc. sunt. -20. aetas tertia: i.e. his grandchildren. Cf. Varro, L. L. 5, 5, Tertium seculum non videt eu/m hominem, quern vidit primum. -22. hic: i.e. the man of Verona, -ille: i.e. alter. NOTES 67 AVIANVS (fl. c. 400 A. D.) Fowler, p. 276. 160 The Ass ik the Lion's Skin Metre: A. 616; L. 2573. 6, spoliis induit era: A. 364; L. 1199. -11. feris: A. 383; B. 192; L. 1200. -13. deprendit: "detected." -14. correptum: cf. 98, 13. -15. teigo — pelle. -18. qui: sc. eras. PHOCAS (fl. c. 500 A. D.) Phocas was a grammarian who lived in Rome and wrote a life of Vergil in hexameters, with an introduction in Sapphics. It is the latter that we have in the following poem. 161 An Invocation to Clio and a Tribxtte to Vergil Metre: A. 626, 2; L. 2735. 3. docilis = docta. -referre: cf. 61, 18, note. -5-20. Note the attributes ascribed to Clio in the several stanzas: vv. 5-8, the Muse that conserves; vv. 9-12, the Muse of Truth; vv. 13-16, the Muse of Enduring Honor; vv. 17-20, the Muse of Culture. All these qualities must be possessed by one who would sing of the life of Vergil. -15. tibi: A. 376; B. 188, 1; L. 1205. -19. nee = nee tamen. -21-24. With this tribute to Vergil compare 84 and 86. -22. vatis Etrusci: i.e. Vergil; see note on Lydiae lacus undue, 32, 13. -23. Romulae: cf. Verg. Aen. 6, 876-877, Romula . . . tellus. 68 A SELECTION OF LATIN VERSE ANICIVS MANLIVS BOETHIVS (c. 480-524 A. D.) Fowler, pp. 278-280; Mackail, pp. 277-278. 162 BoETHitrs's Prayer Metre: A. 628, a; L. 2687. This poem is divided into two equal parts: (1) vv. 1-24, Nature's Law; (2) vv. 25-48, Man's Lawlessness, The prayer is that the latter may be brought under the sway of the former. 1. conditor: i.e. deus. -6, fratris: i.e. Apollo, the sun-god. Some read fratris iotis, to avoid the trochee in the second foot, -obvia: opposed to propior, v. 9. -9. The moon, at the full when farthest from the sun, wanes as it comes nearer to the sun. -10-13. Venus, which as evening star seems to lead the procession of the heavenly bodies of the night, as morning star is reversed in position with reference to the sun, and leads the day; cf. 58, 1, and Verg. A en. 2, 801-802, surgebat Lucifer . . . ducebatque diem. -11. algentis: because the earth is chilly under the stars. -14. frondifluae: an expressive word, apparently coined by Boethius. -17. agilis: with horas. The reference is to the short hours of the night at the summer solstice. Cf. 60, 24-25; Verg. Aen. 1, 745-746. -19. quas: anticipates frondis; see L. 1795. This is a favorite construction with Boethius; cf. quos, v. 40, and qtio, V. 47. -21-22. Arcturus rises at the same time with the sun in the autumn. The sense is that the seeds that are kept hidden in the earth in October become ripened crops in July, and are parched by the heat. -23. lege: A. 401; B. 214; L. 1302. -24. opus: object. -25. At this point begins the second part of the poem, contrasted with the first. Man is the only exception to the rule of natural law. In nature is order; among men all is confusion. -27. cohibere: with respuis. -28-29. versat vicis: cf. mutat . . . vicis, 77, 3, and variat vicis, 163, 2. -33. vice = vicis situdine. -35. clara tenebris: the words are contrasted by juxtaposition. -36. crimen iniqui: the disgrace that should belong to the wicked. -37. ipsis: i.e. iniquis. -42. This is a return NOTES 59 to the invocation of v. 1. -44. pars: in apposition with homines. -45. sale = fluctibus. 163 " 'Tis Love that makes the World go round" Metre: A. 625, 1; L. 2660. Vv. 1-21, the harmony of the material universe; w. 22-27, love among men ; vv. 28-30, divine love. 1. quod: A. 572, a; B. 299, 2; L. 1842. The main clause appears in v. 13, For a similar use of quod see 123. -2. variat vicis: cf. mutat . . . vicis, 77, 3, and versat . . . vicis, 162, 28f. -3. pugnantia semina = contraria elementa. -7-11. The three ^uod-clauses, vv. 1, 3, 5, are succeeded and balanced by three clauses of purpose, or planned result, vv. 7, 9, 11, giving details of the working of the foedus perpetuum, -7. quas: cf. 162, 19, note. -8. Phoebe: i.e. Luna. -11-12. These verses are not de- pendent on vv. 9-10, but are on the same footing, and introduce a new idea; the sea stays within bounds, the land does not shift. -12. tendere = extendere. 16. hic: i.e. amor. -20-21. incitant, certent: a change to the plural because of the collective idea in quidquld amat, v. 17, -22-27. Vv. 22-23, national love; w. 24-25, conjugal love; vv. 26-27, love of friends. 164 Orpheus and Eurydice Metre: A. 625, 1; L. 2660. This poem is a striking instance of the symbolic use by a pagan of classical material for the purposes of religious teaching, and thus marks the period of transition to Christian ethics. The story of Orpheus and Eurydice is told not for its own sake, but to point a moral, the danger of being false to the higher vision. The tale as told by Ovid, Met. 10, 1-85, and by Vergil, Qeor. 4, 453-527, should be read by way of contrast. 1-2. boni fontem lucidum: i.e. deum. -6. vates Threicius: i.e. Orpheus; subject of adiit. -10-13. cum . . . ureret . . . mulce- rent: subordinate to adiit. -12-13. Orpheus's grief was too great to be soothed by his own wonderful gift of music. -12. qui: see 60 A SELECTION OF LATIN VERSE note on quas, 162, 19. -18-21. These clauses are the objects of deflet. -18. deae: i.e. Calliope. -21. amor: sc. dabat. -25. arbi- ter: i.e. Pluto. -31. Cf. nee respexeris, 58, 87. -36. occidit: note the quantity of the penult. -38-39. in superum diem mentem ducere: i.e. to attain spiritual things. -40. specus: neut. INNOCENTIVS III (c. 1160-1216 A. D.) 165 The Holy Spirit, the Comforter Metre: L. 2644, for the classical usage. It should be remembered that in the Latin hymns the classical principle of syllabic quantity has yielded to that of accent. This hymn is written in six-verse stanzas, the first verse rhyming with the second, the third with the sixth, and the fourth with the fifth. The third and sixth verses of every stanza end in -ium. The hymn is known as The Oolden Sequence, and is used as the sequence for Whitsunday in the Roman missal. Its authorship is disputed, but the best tradition assigns it to Innocent III, Pope 1198-1216 A. D. 19. Baptism is alluded to. -21. Cf. Luke 10, 34ff. -27. sacrum septenarium: cf. Isaiah 11, 2-3, spirilus sapientiae et intellectu^, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiae et pietatis, . . . spiritus timoris Domini, THOMAS A CELANO (fl. c. 1230 A. D.) Thomas a Celano, from Celano near Lake Fucino in Italy, was the friend and biographer of St. Francis, and in the first part of the thirteenth century held the position of Custos of the Franciscan convents on the Rhine. NOTES 61 166 "Dies Irae" Metre: Trochaic Dimeter in three-verse stanzas. This is the most famous of the Latin hymns, from the sublimity of its subject, the Judgment Day, the tremendous power of the treatment, and the pealing music of the sonorous Latin. "Etiam ilH quibus Latini ecclesiae hymni prorsus ignoti sunt hunc certe norunt'' (Daniel, Thesaurus Hymnologicus). "The triple rhyme has been likened to blow following blow of the hammer on the anvil" (Trench, Sacred Latin Poetry). There are more than one hundred and fifty versions of this hymn in English. For its appearance in literature see the cathedral scene in the first part of Goethe's Faust, and the Hymn for the Dead in Sir Walter Scott's The Lay of the Last Minslrel. 1. Cf. Zephaniah 1, 15, and Revelation 6, 17. -3. Sibylla: the prophecies of the forged "Sibylline oracles" were accepted liter- ally by the early church. -6. discussurus: discutere is used in late Latin for examinare. -8. regionum = orbis terrartmt. -10. natura: sc. stupebit. -13. Cf. Revelation 20, 12. -16. Cf. Matt. 25, 31ff. -26. viae: note that -ae was pronounced like -e. -28. Cf. John 4, 6. -33. Cf. Matt. 25, 19 and 29-46. -37. Cf. Mark 16, 9. -38. Cf. Luke 23, 39-43. -43-45. Cf. Matt. 25, 31 fF. -49. acclinis = humilis. -50. cor: in apposition with the subject of oro. -contritum: used in the literal sense. -52-57. Added later to meet the demands of the ecclesiastical service. -52. dies: sc. erit. XYSTVS BETVLIVS AVGVSTANVS (1501-1554 A. D.) Xystus Betulius (Sixt Birck) was a native of Augsburg, Bavaria, where he later became the head of the St. Anna Gymnasium. He was a distinguished teacher of Greek and Latin, and wrote Latin school-dramas in the style of Plautus and Terence, based on biblical subjects. 62 A SELECTION OF LATIN VERSE 167 Blessed is the Upright Mait Metre: A. 618, a (2) ; I.. 2720. This selection is the closing chorus of the Susanna, the plot of which was based on the well-known story in the Apocrypha. It is an expanded paraphrase of the first Psalm. 1-4. A reminiscence of Horace; cf. 78, 1-4. -1. synedriis: a Greek word = conffregationibus; for syntax see A. 432, c; B. 144, 2; L. 1421. -3. peccatorum compitis: cf. Ps. 1, 1, in via peccatorum non stetit. -5. cathedras pestilentiae: cf. Ps. 1, 1, in cathedra pestilentiae non sedit. -7. inficit = corrumpit. -9. legibus: dat. -18. sient: for the form see A. 170, b, N.; L. 841. -23. quod: A. 572; B. 299, 1; L. 1844, 1845. -24. pessumdabit: sometimes printed as two words. -25. Cf. 166, 43-45, note; a touch from the New Testament to enrich the Old. -28. Tartara: note here and in Africus, v. 16, the odd admixture of classical allusions. INCERTVS AVCTOR (Seventeenth Century of our Era) 168 The Birth of the Soul from the Death of the Body Metre: rhymed six-verse stanzas of iambic tripodies. This poem shows a mingling in a deeply emotional way of three diverse elements: (1) "I am sick of love;" see Song of Solomon, % 5; (2) the legend of the Phoenix, the fabulous bird that rose to new life from its own ashes; (3) the soul's aspiration after immortality; the soul, longing to be with its lover, Christ, dies on the funeral pyre of the body, like the Phoenix, and rises to heaven. 1. tandem audita: hiatus. -2. Sionis filiae: cf. Cant. (Song of Solomon) 2, 7, filiae lerusalem; Cant. 3, 11, filiae Sion. For the rhyme see 166, 26, note. -3. aegram: cf. Cant. 2, 5, amore langueo. -4. dileoto: the reference is to Christ; cf. Cant. 2, 3, dilectus mens. -7-12. Cf. Cant. 2, 5, fulcite me floribus, slipate NOTES 63 me malis. -12. liquesco facibus: the transition to the Phoenix legend; cf. 116, 37, and note. -26. inducias == t/idwiias. -31-36. Note the climacteric mingling in the last stanza of the three elements of the poem: because of love the soul rises from the sufferings of earth, as the Phoenix from the flames, into immortality. V /* xO ' d- /» ^Ze^^L^i^.cc^ /7-e*-e^^ .-c^ Mm W /* "• A^l^e^^X^^ ^^ ^^ AT^it-^ ^t ,*, 'p LOS ANGELES T T r-v w-k . -^ CyCB.j^'<^^Ct^i _UC SOUTHERN REGIONAL LIBRARY FACILITY * U M I V c 1 :> n y L 007 625 260 AA 000 407 634 5 ^-/- W PA 2095 S46