UC-NRLF $B ESE M7D AHN-HEKN'S m QT}{\ I SECOND LATIN READER. SkLKCTIOXS from TDK WinTlXCS OF 1 JUSTINUS, CAESAR, CICERO, AND PHAEDRUS. J|f With Notes, Vocabulary, and References to Ahn-Henn's Latin Gra3IMAR. I i! NEW YOllK : E. STEIGER k 00 Digitized by the Internet Archive in 2007 with funding from IVIicrosoft Corporation http://www.archive.org/details/ahnhennssecondlaOOahnfrich Steiger's Latin Series. AHN-HENN'S SECOND LATIN READER. Selections from the Writings of JUSTINUS, CAESAR, , OIOER.Q, AND PHAEDEtJS. ; .' . With NoTES, YoCABULARY, and REFERENCES TO Ahn-Henn's Latin Grammar, NEW YORK: E. STEIGER k CO 1882. REQUEST. The undersigned, in their efforts to secure the greatest possible correctness in their educational publications, will feel obliged for the suggestion of improvements. E, Steiger & Co,, FuUishers. Copyright, 1882, by E. Steiger & Co. IN MEMORIAM Pnsa of E, Steiger & Co., N. F. PREFACE, This Second Latin Header is intended to be used in connec- tion with Ahn-Henn's IViird Latin Book. It comprises Selections from Justin, Caesar, Cicero and Phaedrus, Notes with references to the Grammar, and a very full and accurate Vocabulary. Though strictly classical in all important respects, the First Latin Reader, which omits the more difficult constructions and parenthetical clauses of the original author, is, of course, but a prep- aration for what ought to be the next step in the learner's progress — the perusal of the undiminished text of classic authors appro- priate for early tuition. The books used for this purpose should at first be as easy as possible, and they are all the better if their con- tents are cut up into short extracts complete in themselves. With this in view, the selections have been made for the Second Latin Reader, To the specimens of the simple narrative style of Caesar and Cicero it is impossible to take any exception, while Justin whose history was, at one time, extensively in use on account of his purity and propriety of diction, is sufficiently easy to begin with. The fables selected from Phaedrus are such as have become familiar to many, in English, and this previous acquaintance has a wondrous effect of smoothing the learner's way through the difficulties which he encounters when first set to read Latin poetry. In preparing the Notes the editor has endeavored to give such assistance as may help a pupil in making out his text, and to point out the usages and idioms of grammar so as to enable him to answer the questions of an intelligent instructor. At this stage it is, of course, a careful study of the Notes that must be strongly in- sisted upon. It is likewise essential to consult the passages in the Grammar to which the numerous references are made. -The Vocabulary may seem too elaborate, but in reality it is not 60. In a book for beginners, every thing should be as clear as III •-/rdioomj — IV — possible, and written in such a way that a pupil of fair abilities should be able to make it out without the assistance of a master. Ac- cordingly every word occurring in the text, should have its English equivalent given in the Vocabulary. The special references, how- ever, by page and line (as in the Vocabulary to the First Header) have been discarded, since the pupil must now be able to get for himself the particular shade of meaning which a word has in the given context. In the preparation of the Readers as well, as of all the other books of this series it has been the author's constant endeavor to facilitate the thorough study of the Latin language and to make it, at the same time, so practical that when a pupil has mastered these two Readers he will be able to read authors of average difficulty (Caesar, Cicero, etc.) at sight and thus be fully prepared for the study of Latin at College. TABLE OF CONTENTS. M. JUSTINIANUS JUSTINUS. Text. Notes. 1. The Assyrians 1 53 2. Astyages and Cyrus 2 55 3. The Athenians. Battle of Marathon 5 60 4. Xerxes. Third Invasion of Greece 9 65 5. Sparta and Lycurgus 15 74 6. Sicily, Invasion of the Athenians 16 76 7. Character of Philip and Alexander 20 81 8. The death of Alexander 21 83 9. The earliest history of Carthage 23 85 C. JULIUS CAESAB. 10. First landing in Britain 28 91 11. On the habits of the Germans o 31 96 M. TULLIUS CICERO. 12. Solon ;« 99 13. Leonidas 34 101 14. Themistocles 34 101 15. Alexander the Great 35 103 16. Dionysius, Tyrant of Syracuse 36 104 17. Socrates 39 107 18. Demosthenes 42 110 19. The best sauce 43 112 20. Burial service at Athens 44 112 21. Aratus of Sicyon 45 113 S2. A remarkable dream * 46 114 — VI — PHAEDKUS. Text. Notes. 23 Tlie wolf and the lamb 47 115 24. Tlie frogs and their Mug 47 116 25. The wolf and the crane 48 116 26. The ass and the lion in partnership 49 117 27. The fox and the crow 49 117 28. The aged lion 49 118 29. The Ute and the doves 50 118 30. The two mules 50 119 31. TJie dog and the wolf 51 119 32. The fox and the sour grapes 52 120 33. The ungrateful snake 52 120 34. TJie discontented stag 52 120 Vocabulary 121 M. JUSTINIANUS JTJSTINUS. 1. TJve Assyrians. I. Principio rerum gentium nationumque impermm penes reges erat, quos ad fastigmm hujus majestatis non ambitio po- pularis, sed spectata inter bonos moderatio provehebat. Po- s pulus nullis legibus tenebatur: arbitria principum pro legibus erant. Fines imperii tueri magis quam proferre mos erat: intra suam culque patriam regna finiebantur. Primus omnium Ninus, rex Assyriorum, veterem et quasi avitum gentibus mo- rem nova imperii cupiditate mutavit. Hie primus intulitio bella finitimis et rudes adhuc resistendi populos termmos usque Libyae perdomiiit. Magnitudinem quaesltae domina- tionis continua possessione firmavit. Domitis igitur proximis cum accessione virium fortior ad alios transTret et proxTma quaeque victoria instrumentum sequentis esset, totius orientis is populos subcgit. Postremum bellum illi fuit cum Zoroastre, rege Bactrianorum, qui primus dicitur artes magicas invenisse et mundi principTa siderumque motus diligentissime spectasse. Hoc occlso et ipse decessit, relicto adhuc impubere filio Ninya et uxore Semiramide. 20 II. Haec Babyloniam condidit murumque urbi cocto latere circumdedit, liarenae vice bitumme inter strato, quae materia in illis locis passim invenltur et e terra exaestuat. Multa et alia praeclara hujus reglnae fuere: siquidem non contenta regni termmos tueri, AethiopTam quoque imperio adjecit. Sed 25 et Indis bellum intiilit, quos praeter illam et Alexandrum Magnum nemo intravit. Postremo a filio interfecta est, duo et XXX annos post Ninum regno potlta. Mius ejus Ninya contentus elaborate a parentibus imperio belli studia deposuit et veluti sexum cum matre rautasset, raro a viris visus in femitito'm turba ^onaenuit. Posteri quoque ejus id exemplum 5 secuti. reg.ponsa .gantibus per internuntios dabant. Imperium A'Ssjril," Mq^ai • poi5tea. Syri dicti sunt, mille trecentos annos tenuere. III. Postremus apud eos regnavit Sardanapallus, vir mu- liere corriiptior. Ad hunc videndum (quod nemini ante eum 10 permissum fuerat) praefectus ipslus Medis praepositus, nomine Arbactus, cum admitti aegre obtinuisset, invenit eum inter feminarum greges purpuras colo nentem et muliebri habitu pensa inter virgines partientem. Quibus visis indignatus, tali feminae tot viros tractantes ferrum et arma habentes pa- is rere, progressus ad socios quid viderit refert: negat se ei parere posse, qui se feminam malit esse quam virum. Fit igitur conjuratio; bellum Sardanapallo infertur. Quo ille au- dlto non ut vir regnum defensurus, sed, ut metu mortis mu- lieres solent, primo latebras circumspicit, mox deinde cum 20 paucis et inconpositis in bellum progreditur. Yictus in regiam se recepit, ubi exstructa incensaque pyra et se et divitias suas in incendium mittit, hoc solo imitatus virum. Post hunc rex constituitur interfector ejus Arbactus, qui praefectus Medorum fuerat. Is imperium ab Assyriis ad Medos transfert. 25 2. Astyages and Cyrus. I. Post multos deinde reges per ordmem successionis re- gnum ad Astyagem descendit. Hie per somnum vidit ex filia, quam unicam habebat, vitem enatam, cujus palmite omnis Asia obumbraretur. Consulti harioli ex eadem filia nepotem 80 ei futurum, cujus magnitudo praenuntietur, regnlque ei amis- sionem portendi responderunt. Hoc response exterrTtus neque claro viro neque civi filiam Ruam, ne paterna maternaque — 3 — nobilitas nepoti aminos extolleret, sed ex gente obsctira turn temporis Persarum Cambysi, mediocri viro, in matrimonmm tradidit. Ne sic quidem somnii metu deposito filiam, cum puerum peperisset, ad se arcessit, ut sub avi oculis nepos necaretur. Infans datur occidendus Harpago, regis arcano- 5 rum participi. Is veritus, si ad filiam mortuo rege venisset imperium, quia nullum Astyages filTum habebat, ne ilia necati infantis ultionem, quam a patre non potuisset, a ministro exigeret, pastori regii pecoris puerum exponendum tradit. II. Forte eodem tempore et ipsi pastori natus filius erat, 10 Ejus igitur uxor audita regis infantis expositione summis pre- cTbus rogat, ut sibi puer ostenderetur. Cujus precibus fati- gatus pastor, reversus in silvam, invenit juxta infantem canem feminam parvulo ubera praebentem et a feris alitil)usque de- fendentem. Motus et ipse misericordia, qua motam etiamis canem viderat, puerum defert ad stabula, eadem cane anxie prosequente. Quem ubi in manum mulier accepit, veluti ad notam adlusit, tantusque in illo vigor et dulcis quidam blan- dientis infantis risus appariiit, ut pastorem ultro rogaret, permitteret sibi puerum nutrire. Atque ita permutata sorte 20 parvulorum hie pro filio pastoris educatur, ille pro nepote regis cxpomtur. Nutrici postea nomen Spaco fuit, quia canem Persae sic vocant. v III. Puer deinde cum inter pastores esset, Cyri nomen accepit. Mox rex inter ludentes sortQ, delectus cum per lasci- 25 viam contumaces flagellis cecidisset, a parentibus puerorum querella regi delata, indignantibus a servo regio ingenuos ho- mines servilibus verberibus adfectos: ille arcesslto puero et interrogato, cum nihil mutato vultu fecisse se ut regem respon- disset, admiratus constantiam in memoriam somnii responsiquc so revocatur. Atque ita cum et vultus similitude et exposition! s tempora et pastoris confessio convenlrent, nepotem agnovit. Et quoniam defunctus sibi somnio videretur agitato inter _ 4 -- pastores regno, ammum minaccm in illo fregit. Ceterum Har- pago amlco suo infestus in ultidnem servati ncpotis filium ejus interfecit epulandumque patri tradidit. Sed Harpagus ad praesens tempus dissimulate dolorc odium regis in vindictae 5 0ccasionem distulit. lY. Interjccto deindc tempore cum adolcvisset Cyrus, do- lore orbitatis admonitus scribit ei, ut ablegatus ab avo in Persas fuerit; ut occTdi eum parvulum avus jusserit; ut bene- ficio suo servatus sit; ut regem offenderit; ut filium amiserit. 10 ITortatur, exercTtum paret ct pronam ad regnum viam ingre- diatur, Medorum transitionem pollicitus. Epistula quia palam ferri nequlbat, regis custodibus omnes aditus obsidentibus, exinterato lepori inseritur lepusque in Persas Cyro ferendus fido servo traditur; addita retia, ut sub specie venatoris dolus 15 lateret. Y. Lectis ille epistulis eadem somnTo adgredi jussus est, sed praemonitus, ut quem primum postero die obvium habuis- set, socTum coeptis adsumeret. Antelucano igitur tempore ruri iter ingressus obvium habuit servum de ergastulo cujusdam 2oMedi, nomine Soebaren. IIujus requislta origine ut in Persis genltum audlvit, demptis conpedibus adsumptoque comite Persepolim rcgreditur. Ibi convocato popiilo jubet omnes praesto cam securibus esse et silvam viae circumdatam ex- ciderc. Quod cum streniie fecissent, eosdem postero die appa- 25ratis epulis invltat; dein cum alacriores ipso convivTo factos videret, rogat: si condicTo ponatur, utrius vitae sortem legant, hesterni laboris an praesentTum epularum? Praesentium ut adclamavere omnes, ait licsterno similem labori omnem vitam acturos, quoad Mcdis pareant: se secutos, liodiernis epulis. soLaetis omnibus bcUum Medis infert. YI. Astyages meriti sui in Harpago oblTtus summam belli eidem committit: qui exercitum acceptum statim Cyro per deditionem tradidit regisque crudelitatem perfidia defectionis — 5 — ulciscitur. Quod ubi Astyages audivit, contractis undique anxiliis ipse in Fersas proficiscitur: et repetlto alacrms certa- mine pugnantibus suis partem exercTtus de tergo ponit et tergiversantes ferro agi in hostcs jubet ac denuntiat suis^ ni vincerent, non minus fortes post terga inventuros quam a fron- 5 tibus viros: proinde videant, fugientibus haec an ilia pugnan- tibus acies rumpenda sit. Ingens post necessitatem pugnandi animus exercitui ejus accessit; pulsataque cum Persarum acTcs paulatim cedcret, matres et uxores eorum obviam occurrunt; Grant in proelium revertantur. Hac repressi castigatione in 10 proelTum redeunt et facta inpressione quos fugiebant , fugere conpellunt. In eo proelTo Astyages capitur; cui Cyrus nihil alTud quam regnum abstiilit ncpotemque in illo magis quam victorem egit, eumque ducem genti Hyrcanorum praeposuit; nam in Medos reverti ipso noluit. Hie finis imperii Medorum 15 fuit; regnaverunt annis CCCL. 3. The Athenians. Battle of Marathon. I. Ante Deucalionis tempora Athenienses regem habuere Cecropem, quem, ut omnis antiquitas fabulosa est, biformem tradidere. Huic successit Cranaus, cujus filia Atthis nomen 20 regioni dedit. Post hunc Amphictyon regnavit, qui primus Minervae urbem sacravit et nomen civitati Athenas dedit. Hujus temporibus aquarum inluvTes majorem partem populo- rum Graeciae absumpsit. Superfuerunt, quos refugia montium receperunt, aut ad regem Thessaliae Deucalionem ratibus25 evecti sunt, a quo propterea genus hommum conditum dicitur. Per ordinem deinde successionis regnum ad Erechtlieum de- scendit, sub quo frumenti satTo est EleusTne a Triptolemo re- perta, in cujus muneris honorem noctes initiorum sacratae. Teniiit et Aegeus Athenis regnum, post Aegeum patrem The- 30 SGiis ac deinceps Thesei films, Demophoon, qui auxilium Grae- cis adversus Trojanos tulit, regnum possedit. — 6 — II. Erant inter Athenienses et Dorienses simultatium veteres offensae, quas vindicaturi bello Dorienses de eventu proelii oracula consuluerunt. Responsum, superiores fore, ni regem Atheniensium occidissent. Cum ventum esset in bel- 5 lum, militibus ante omnia custodia regis praecipitur. Athe- niensibus eo tempore rex Codrus erat, qui et responso dei et praeceptis hostium cognitis permutato regis habitu pannosus, sarmenta collo gerens castra hostium ingreditur: ibi in turba obsistentTum a milite, quern falce astu convulneraverat, inter- loficitur. Cognito regis corpore Dorienses sine proelio disce- dunt. Atque ita Athenienses virtute ducis pro salute patriae morti se offerentis bello liberantur. III. Post Codrum nemo Athenis regnavit, quod memoriae nominis ejus tributum est. AdministratTo rei publTcae annua 15 magistratibus permissa. Sed civitati nullae tunc leges erant, quia libido regum pro legibus habebatur. Legitur itaque Solon, vir justitiae insignis, qui velut novam civitatem legibus conderct: qui tanto temperamento inter plebem senatumque egit (cum, si quid pro altero ordine tulisset, alteri displicitu- 20 rum videretur), ut ab utrisque parem gratiam traheret. lY. Hujus viri inter mult a egregia illud memorabile fuit. Inter Athenienses et Megarenses de proprietate Salamlnis in- sulae prope usque interitum armis dimicatum fuerat. Post multas clades capitale esse apud Athenienses coepit, si quis 25 legem de vindicanda insula tulisset. SoUicTtus igitur Solon, ne aut tacendo parum rei publTcae consuleret aut censendo offenderet sibi, subitam dementiam simulat, cujus venia non dicturus modo prohibita, sed et facturus erat. Deformis hr- bitu more vaecordTum in publicum evolat factoque concursu 3ohominum, quo magis consilium dissimularet, insolitis sibi vcr- sTbus suadere populo coepit, quod vetabatur, omniumque ani- mos ita cepit, ut extemplo bellum adversus Megarenses decer- neretur insulaque devictis hostibus Atheniensium fieret. Y. Interea Megarenses memores inlati Atheniensibus belli et veriti, ne frustra arma movisse viderentur, matronas Atheniensmm in Elcusiniis sacris noctu oppressuri naves con- scendunt. Qua re cognita dux Atheniensmm Pisistratus ju- ventutem in insidiis locat, jussis matronis solTto clamore ac 5 strepitu etiam in accessu hostium, no intellectos se sentiant, sacra celebrare: cgressosque navTbus Megarenses inopinantes^ adgressus delevit ac protmus classe captlva intermixtis muli- eribus, ut speciem captarum matronarum praeberent, Megara contendit. Illi cum et navium formam et petltam praedamio cognoscerent, obvii ad portum procedunt, quibus caesis Pisi- stratus paulum a capienda urbe afiiit. Ita Dorienses suis dolis hosti victoriam dedere. YI. Sed Pisistratus, quasi sibi, non patriae vicisset, ty- rannidem per dolum occiipat: quippc voluntariis verberibusis domi adfectus laceratoque corpore in publicum progreditur, advocata continue vulnera popido ostendit, de crudelitate principum, e quibus haec se passum simulabat, queritur; ad- duntur vocibus lacrimae et invidiosa oratione multitudo cre- dula acccnditur: amore plebis invTsum se senatui simiilat:2o obtinet ad custodiam corporis sui satellitum auxilium, per quos occupata tyrannide per annos XXXIII regnavit. YII. Post hujus mortem Hipparchus, alter ex filTis inter- ficitur, alter, Hippias nomine, cum imperium paternum tene- ret, interfectorem fratris conprehendi jubet, qui cum per 25 tormenta conscTos caedis nominare cogeretur, omnes amTcos tyranni nominavit, quibus interfectis quaerenti tyranno, an adhuc aliqui conscTi essent, neminem ait superesse, quem amplius mori gestiat, quam ipsum tyrannum. Qua voce ejus- dem so tyranni victorem ostendit. Hujus virtute cum admo- 30 nita civitas libertatis esset, tandem Hippias regno pulsus in exsilTum agitur, qui profectus in Persas ducem se Dareo infe- renti Atheniensibus bcllum adversus patriam suam oflfert. — 8 — YIII. Athenienses igitur audlto Darei adventu auxilmm a Lacedaemoniis, socia turn civitate, petiverunt, quos ubi viderunt quadridui teneri religione, non expectato, instructis decern milibus civium et Plataeensibus auxiliaribus mille ad- 6 versus sescenta milTa hostmm in campis Marathomis in proe- 1mm egrediuntur. Miltiades et dux belli erat et auctor non exspectandi auxilTi: quern tanta fiducia ceperat, ut plus prae- sidii in celeritate quam in sociis duceret. Magna igitur in pugnam euntibus animorum alacritas fuit, adeo ut, cum mille lopassus inter duas acies essent, citato cursu ante j actum sagit- tarum ad hostem venlrent. Nee audacTae ejus evcntus deiuit: pugnatum est enim tanta virtute, ut hinc viros, inde pecudes putares. Yicti Persae in naves confugerunt, ex quibus multae suppressae, multae captae sunt. In eo proelio tanta virtus issingulorum fuit, ut, cujus laus prima esset, difficile judicium videretur. IX. Inter ccteros tamen Themistoclis adulescentis gloria emicuit, in quo jam indoles futurae imperatoriae dignitatis apparuit. Cynegiri quoque milTtis Atheniensis gloria magnis 2oscriptorum laudibus celebrata est, qui post proclii innumeras caedes cum fugientcs hostes ad naves egisset, onustam navem dextra manu tenuit nee prius dimlsit quam manum amitteret: tum quoque amputata dextera navem sinistra conprehendit, quam et ipsam cum amisisset, ad postremum morsu navem de- 25tinuit. Tantam in eo virttitem fuisse, ut non tot caedibus fatigatus, non duabus m ambus amissis victus, truncus ad po- stremum et velut rabida fera dentibus dimicaret. Ducenta milia Persae seu proelio sive naufragio amisere. Cecidit et Hippias, tyrannus Atheniensis, auctor et concitor ejus belli, dis patriae 30 ultoribus poenas repetentibus. Jf. Xerxes. Third invasion of Greece. I. Interca et Dareus, cum bellum restauraret, in ipso apparatu decedit, relictis multis filiis et in regno et ante re- gnum susceptis. Ex his Ariaemenes maximus natu aetatis pri- vilegio regnum sibi vindicabat, quod jus et ordo nascendi et 5 natura ipsa gentibus dedit. Porro Xerxes controversiam non de ordine, sed de nascendi felicitate refer ebat: nam Ariaeme- nem primum quidem Dareo, sed private provenisse: se regi primum natum. Itaque fratres suos, qui ante geniti essent, privatum patrimomum, quod eo tempore Dareus habuisset, 10 non regnum vindicare sibi posse: se esse, quern primum in regno jam rex pater sustulerit. Hue accedere, quod Ariae- menes non patre tantum, sed et matre privatae adhuc for- tunae, avo quoque materno private procreatus sit: se vero et matre reglna natum et patrem non nisi regem vidisse: avumi5 quoque maternum Cyrum se regem habuisse, non lieredem, sed conditorem tanti regni: et si in aequo jure utrumque fratrcm pater reliquisset, materno tamcn so jure et avito vincere. II. Hoc certamen concordi ammo ad patruum suum Arta- phernen veliiti ad domesticum judicem deferunt, qui domi2o cognita causa Xerxem praeposuit: adeoque fraterna contentTo fuit, ut nee victor insultaret nee victus doleret ipsoque litis tempore munera invicem mitterent, jucunda quoque inter se non solum, sed credula convivia haberent, judicium quoque ipsum sine arbitris, sine convicio esset. Tanto moderatius turn 25 fratres inter se maxima regna dividebant, quam nunc cxigua patrimonia partiuntur. Xerxes igitur bellum a patre coeptum adversus Graeciam quinquennium instruxit. III. Quod ubi primum didicit Demaratus, rex Lacedae- moniorum, qui apud Xerxen exsulabat, amicior patriae post 30 fugam quam regi post beneficTa, ne inopinato bello opprime- rentur, omnia in tabellis ligneis magistratibus perscrlbit eas- demque cera superinducit delTta, ne aut scriptura sine tegmine — 10 ~ indicium daret aut recens cera dolum proderet: fido deinde servo perferendas tradit, jusso magistratibus Spartanorum tradere. Quibus perlatis Lacedaemone quaestioni res diu fuit, quod neque scriptum aliquid viderent nee frustra missas suspi- 5 carentur, tantoque rem majorem, quanto esset occultior, puta- bant. Haerentibus in conjectura viris soror regis Leonidae consilium scribentis invenit. Erasa igitur cera belli consilia deteguntur. IV. Jam Xerxes septingenta milia de regno armaverat et 10 trec^nta milia de auxiliis, ut non inmerito proditum sit, flu- mina ab exercitu ejus siccata Graeciamque omnem vix capere exercitum ejus potuisse. Naves quoque deciens centum milium numero habuisse dicitur. Huic tanto agmini dux defuit. Ce- terum si regem spectes, divitias, non ducem laudes: quarum istanta copTa in regno ejus fuit, ut, cum flumina multitudine consumerentur, opes tamen regiae superessent. Ipse autem primus in fuga, postremus in proelio semper visus est; in peri- culis timidus: sicubi metus abcsset, inflatus; denique ante ex- perimentum belli fiducia virTum veluti natilrae ipsTus dommus • 20 et montes in planum deducebat et convexa vallium aequabat et quaedam maria pontibus sternebat, quaedam ad navigatio- nis commodum per conpendium ducebat. V. Cujus introTtus in GraecTam quam terribilis, tam turpis ac foedus discessus fuit. Namque cum Leonidas, rex Sparta- 25norum cum IIII milibus militum angustias Thermopylarum occupasset, Xerxes contemptu paucitatis eos pugnam capessere jubet, quorum cognati Marathonia pugna interfecti fuerant: qui dum ulcisci suos quaerunt, principium cladis fuere; succe- dente dein inutili turba major caedes editur. Triduo ibi cum 3odolore et indignatione Persarum dimicatum: quarta die cum nuntiatum esset Leonidae, a XX milibus hostium summum ca- ctimen teneri, tum hortatur socTos, recedant et se ad meliora patriae tempora reservent: sibi cum Spartanis fortunam — 11 — experiendam: plura se patriae quam vitae debere: ceteros ad praesidia Graeciae servandos. YI. Audlto regis imperio discessere ceteri, soli Lacedae- monii remanserunt. Initio hujus belli sciscitantibus Delphis oracula responsum fuerat, aut regi Spartanorum aut urbi 5 cadendum. Et idcirco rex Leonidas, cum in bellum proficis- ceretur, ita sues firmaverat, ut ire se parato ad moriendum animo scirent. Angustias propterea occupaverat, ut cum paucis aut majore gloria vinceret aut minore damno rei publi- cae caderet. Dimissis igitur sociis hortatur Spartanos, memi- 10 nerint qualitercumque proeliatis cadendum esse; caverent, ne fortius mansisse quam dimicasse viderentur; nee expectan- dum, ut ab hoste circumvenirentur, sed dum nox occasionem daret, securis et laetis superveniendum: nusquam victores honestius quam in castris hostium perituros. 15 YII. Nihil erat difficile persuadere persuasis mori: statim arma capiunt et sescenti viri castra quingentorum milium in- rumpunt statimque regis praetorium petunt, aut cum illo aut, si ipsi oppressi essent, in ipslus potissimum sede morittiri. Tumultus totis castris oritur. Spartani, postquam regem non 20 inveniunt, per omnia castra victores vagantur; caedunt ster- nuntque omnia, ut qui sciunt, se pugnarc non spe victoriae, sed in mortis ultionem. Proelium a principle noctis in majo- rem partem diei tractum. Ad postremum non victi, sed vin- cendo fatigati inter ingentes stratorum hostium catervas occi- 25 derunt. Xerxes duobus vulneribus terrestri proelio acceptis experiri maris fortunam statuit. YIII. Sed Atheniensium dux Themistocles cum animad- vertisset lonas, propter quos bellum Persarum susceperunt, in auxilium regis classe venisse, sollicitare eos in partes suasso statuit, et cum colloquendi copiam non baberet, symbolos pro- pone' et saxis proscribi curat: ''Quae vos, lones, dementia tenet? Quod facinus agitatis ? Bellum inferre olim conditoribus — 12 — vestris, nuper etiam vindicTbus cogitatis? An ideo moenia vestra condidimus, ut essent qui nostra delerent? Quid si non haec Dareo prius et nunc Xerxi belli causa nobiscum foret, quod vos rebellantes non destituimus ? Quin vos in haec 5 castra vestra ex ista obsidione transitis ? Aut si hoc parum tutum est, at yos commisso proelio ite cessim, inhibete remis et a bello discedite." IX. Ante navalis proelii congressionem miserat Xerxes nil milia militum armatorum Delphos ad templum Apollmis 10 diripiendum, prorsus quasi non cum Graecis tantum, sed et cum dis inmortalTbus bellum gereret: quae manus tota imbribus et fulminibus dcleta est, ut intellegeret, quam nullae essent hominum adversum dcos yircs. Post haec Thespias et Pla- taeas et Athenas vacuas homimbus incendit, et quoniam ferro 15 in homines non poterat, in aedificia igne grassatur. Namque Athcnienses post pugnam Marathoniam praemonente Themi- stocle, victoriam illam de Persis non finem, sed causam majoris belli fore, CC naves fabricavcrunt. Adventante igitur Xerxe (consulentibus Delphis oraciilum responsum fuerat, salutem 20 muris ligneis tuerentur) Themistocles, navium pracsidium de- monstratum ratus, persuadct omnibus, patriam municipes esse, non moenia, civitatemque non in aedificiis, sed in civibus po- sitam: itaque melius salutem navibus quam urbi commissures; hujus sententiae etiam deum auctorem esse. 25 X. Probato consilio conjuges liberosque cum pretiosissimis rebus abditis insulis relicta urbe demandant; ipsi naves ar- mati conscendunt. Exemplum Atheniensium et aliae urbes imitatae. Itaque cum adunata omnis sociorum classis et in- tenta in bellum navale esset angustiasque Salamimi freti, ne 30 circumveniri a multitudme posset, occupassent, dissensio inter civitatum principes oritur: qui cum deserto bello ad sua tu- enda dilabi vellent, timens Themistocles, ne discessu sociorum vires minuerentur, per servum fidum Xerxi nuntiat, uno in — 13 — loco eum contractam Graeciam capere facillime posse. Quod si civitates, quae jam abire vellent, dissiparentur, uiajore labore ei singulas consectandas. Hoc dolo impellit regem signum pugnae dare. Graeci quoque adventu hostium occupati proe- ITum collatis viribus capessunt. 5 XI. Interea rex velut spectator pugnae cum parte navTum in litore remanet. Artemisia autem, reglna Halicarnasi, quae in auxilium Xerxi venerat, inter primes duces bellum acerrime ciebat, ut in viro muliebrem timorem, ita in muliere virllem audacTam cerneres. Cum anceps proelium esset, lones juxta 10 praeceptum Themistoclis pugnae se paulatim subtrahere coe- perunt: quorum defectio animos ceterorum fregit. Itaque circumspicientes fugam pelluntur Persae et mox proelio victi in fugam vertuntur. In qua trepidatione multae captae naves, multae mersae; plures tamen non minus saevitiam regis quamis hostem timentes domum dilabuntur. XII. Hac clade perculsum et dubmm consilii Xerxem Mardonius adgreditur. Hortatur ut in regnum abeat, ne quid seditionis moveat fama adversi belli et in majus, sicuti mos est, omnia extoUens: sibi CCC milia armatorum lecta ex omni-20 bus copTis relinquat, qua manu aut cum gloria ejus perdomi- turum se Graeciam aut, si alitor eventus fuerit, sine ejusdem infamia hostibus cessurum. Probate consilio Mardonio exer- citus traditur: reliquas copTas rex ipse deducere in regnum parat. Sed Graeci audita regis fuga consilium ineunt pontis 25 interrumpendi, quem ille Abydi veluti victor maris fecerat, ut intercliisus reditu aut cum exercitu deleretur aut desperatione rerum pacem victus petere cogeretur. XIII. Sed Themistocles timens, ne interclusi hostes despe- rationem in virtutem verterent et iter, quod alitor non pateret, 30 ferro patefacerent: satis multos hostes in GraecTa remanere dictitans, nee augeri numerum retinendo oportere, cum vin- cere consilio ceteros non posset, eundem servum ad Xerxem — 14 — mittit certioremque consilii facit et occupare transitum matu- rata fuga jubet. Ille perculsus nuntio tradit ducibus milites perducendos: ipse cum paucis Abydum contendit. Ubi cum solutum pontem hibernis tempestatibus offendisset, piscatoria 5 scapha trepTdus trajecit. Erat res spectaculo digna et aesti- matione sortis humanae rerum varietate miranda, in exiguo latcntem videre navigio quem paulo ante vix aequor omne ca- piebat, carentem omni etiam servorum ministerio, cujus exer- citus propter multitudinemterris graves erant. Nee pedestribus locopiis, quas ducTlDus adsignaverat, felicius iter fuit, siquidem cotidiano labori (neque enim ulla est metuentibus quies) etiam fames accesserat. Multorum deinde dierum inopTa contraxerat et pestem, tantaque foeditas morientium fuit, ut viae cadaveri- bus implerentur alitesque et bostiae escae inlecebris sollici- 15 tatae exercitum sequerentur. XIY. Interim MardonTus in GraecTa Olynthum expugnat. Athenienses quoque in spem pacis amicitiamque regis sollici- tat, spondens incensae eorum urbis etiam in majus restitutio- nem. Postquam nullo pretio libertatem his venalem videt, 20 incensis quae aedificare coeperant, copTas in Boeotiam trans- fert. Eo et Graecorum exercitus, qui centum milium fuit, secutus est ibique proelium commissum. Sed fortuna regis cum duce mutata non est. Kam victus MardonTus veluti ex naufragio cum paucis profTigit. Castra referta regalis opu- 25lentiae capta. Unde primum Graecos divlso inter se auro Persico divitiarum luxuria cepit. XY. Eodem forte die, quo Mardomi copiae deletae sunt, etiam navali proelio in Asia sub monte Mycale adversus Per- sas dimicatum est. Ibi ante congressionem, cum classes ex 30 adverse starent, fama ad utrumque exercitum venit, vicisse Graecos et Mardomi copTas occidione cecidisse. Tantam famae velocitatem fuisse, ut, cum matutlno tempore proelium in Boeotia commissum sit, meridianis horis in Asiam per tot — 15 — mam et tantum spatii tarn brevi horarum momento de victoria nuntiatum sit. Confecto bello, cum de praemiis civitatmm ageretur, omnium judicio Atheniensium virtus ceteris praelata. Inter duces quoque Themistoclcs princeps civitatum testimomo judicatus gloriam patriae suae auxifc. 5 5. Sparta and Lycurgus. I. GraecTa omnis ducibus Lacedaemoniis et Atheniensibus in duas divTsa partes ab externis bellis velut in viscera sua arma convertit. Fiunt igitur de uno popiilo duo corpora, et eorundem castrorum homines in duos hostiles exercitus divi- 10 duntur. Hinc Lacedaemomi communia quondam civitatmm auxilTa ad vires suas trahere: inde Athenienses et vetustate gentis et gestis rebus inlustres propriis viribus confidebant. Atque ita duo potentissTmi Graeciae populi institiitis Solonis et Lycurgi legibus pares ex aemulatione virium in bellum ruebant. 15 II. Namque Lycurgus, cum fratri suo Polydectae, Sparta- norum regi, successisset regnumque sibi vindicare potuisset, Charillo, filio ejus, qui natus postiimus erat, cum ad aetatem adultam pervenisset, regnum summa fide restituit, ut intelle- gerent omnes, quanto plus apud bonos pietatis jura quam2o omnes opes valerent. Medio igitur tempore, dum infans con- valescit tutelamque ejus administrat, non habentibus Spartanis leges instituit, non inventione earum magis quam exemplo clarior: siquTdem nihil lege ulla in alios sanxit. cujus non ipse primus in se documentum daret. Popiilum in obsequTa prin- 25 cipum, principes ad justitiam imperiorum firmavit. Parsimo- niam omnibus suasit, existimans laborem militiae adsidua frugalitatis consuetudme faciliorem fore. Emi singula non pe- cunia, sed compensatione mercium jussit. Auri argentlque usum ut omnium scelerum materiam sustiilit. 30 III. Administrationem rei publicae per ordines divTsit: regibus potestatem bellorum, magistratibus judicia et anniios — 16 — successores, senatui custodiam legum, populo sublegendi sena- tum vel creandi quos vellet magistratus potestatem permlsit. Fundos omnium aequaliter inter omnes divlsit, ut aequata pa- trimonia neminem potentiorem altero redderent. Convivari 5 omnes publice jussit, ne cujus divitiae vel luxuria in occulto essent. Juvcmbus non amplius una veste uti toto anno per- missum, nee qucmquam cultTus quam alteram progredi nee epulari opulentTus, ne imitatio in luxuriam verteretur. Pueros puberes non in forum, sed in agrum deduci praecepit, ut 10 primos annos non in luxuria, sed in opere et in laboribus age- rent. Nihil eos somni causa substernere et vitam sine pul- mento degere neque prius in urbem redire, quam viri facti essent, statuit. IV. Virgines sine dote nubere jussit, ut uxores eligerentur, 15 non pecuniae, severiusque matrimonia sua viri coercerent, cum nuUis frenis dotis tenerentur. Maximum honorem non divTtum et potentTum, sed pro gradu aetatis senum esse voluit, nee sane usquam terrarum locum honoratiorem senectus habet. Haec quoniam primo solutis antea moribus duravidebat esse, 20 auctorem eorum Apollinem Delphicum fingit et inde se ea ex praecepto numinis detulisse, ut consuescendi taedium metus religionis vincat. Dein ut aeternitatem legTbus suis daret, jure jurando obligat civitatem, nihil eos de ejus legTbus muta- turos, priusquam reverteretur, et simulat se ad oraculum Del- 25phTcum proficisci, consul turum quid addendum mutandumque legTbus videretur. ProficiscTtur autem Cretam ibique perpe- tiium exsilTum egit abjicTque in mare ossa sua morTcns jussit, ne relatis Lacedaemonem solutos se Spartani religioue juris jurandi in dissolvendis legTbus arbitrarentur. 30 6. Sicily. InvasioTi of the Athenians. I. SicilTam ferunt angustis quondam faucTbus ItalTae ad- haesisse diremptamque velut a corpore majore impetu superi - IT — maris, quod toto undarum onere illuc vehitur. Est autem terra ipsa tenuis ac fragllis et cavernis quibusdam fistillisque ita penetrabilis, ut ventorum tota ferme flatibus pateat; nee non et ignibus generandis nutriendisque soli ipsTus naturalis mate- ria: quippe intrinsecus stratum sulphure et bitumine traditur: 5 quae res facit, ut spiritu cum igne in materia luctante fre- quenter et compluribus locis nunc flammas, nunc vaporem, nunc fumum eructet. Et ubi acrior per spiramenta caverna- rum ventus incubuit, harenarum moles egeruntur. Proximum ItalTae promuntorium RegTum dicitur, ideo quia Graece 'ab-10 rupta' hoc nomine pronuntiantur. II. Nee mirum, si fabulosa est loci hujus antiquTtas, in quem res tot coiere mirae: primum quod nusquam latius tor- rens fretum, nee solum citato impetu, verum etiam saevo; ne- que experientibus modo terribile, verum etiam procul visentT- 15 bus. Undarum porro in se concurrentium tanta pugna est, ut alias veliiti terga dantes in imum desidere, alias quasi victrlces in sublime ferri videas; nunc hie fremitum ferventis aestus, nunc illic gemitum in voragmem desidentis exaudias. Acce- dunt vicini et perpetiii Aetnae mentis ignes et insularum2o AeolTdum, veluti ipsis in undis alatur incendium: neque enim in tam angustis terminis alitor durare tot saeculis tantus ignis potuisset, nisi humoris nutrimentis aleretur. III. Hinc igitur fabulae Scyllam et Charjbdin peperere; hinc latratus auditus; hinc monstri credita simulacra, dum na-25 vigantes magnis verticTbus pelagi desidentis exterriti latrare putant undas, quas sorbentis aestus vorago conlidit. Eadem causa etiam Aetnae mentis perpetuos ignes facit. Nam aqua- rum ille concursus raptum secum spiritum in imum fundum trahit atque ibi suffocatum tam diu tenet, donee per spira- 30 menta terrae diffQsus nutrimenta ignis incendat. Jam ipsa Italiae SicilTaeque vicinitas, jam promuntoriorum altitudo ipsa ita similis est, ut quantum nunc admiration! s, tantum antlquis — 18 — terroris dederit, credentibus, coeimtibus in se promuntoriis ac rursum discedentibus solida intercipi absumlque navigia. Neque hoc ab antlquis in dulcedinem fabiilae Gonpositum, sed metu et adrairatione transeuntmm. Ea est enim procul inspi- scientibus natura loci, ut sinum maris, non transitum putes: quo cum accesseris, discedere ac sejungi promuntoria, quae ante juncta fuerant, arbitrere. lY. Siciliae primo Trinacriae nomen fuit; postea Sicania cognominata est. Haec a principio patria Cyclopum fuit, qui- 10 bus exstinctis Cocalus regnum insiilae occupavit. Post quem singulae civitates in tyrannorum impermm concesserunt, quo- rum nulla terra feracTor fuit. Horum ex numero Anaxilaus justitia cum ceterorum crudelitate ccrtabat, cujus moderationis liaud mediocrem fructum tulit: quippe decedens cum filTos par- isvulos reliquisset tutelamque eorum Micytho, spectatae fidei servo, commisisset, tantus amor memoriae ejus apud omnes fuit, ut parere servo quam deserere regis filios mallent prin- cipesque civitatis obliti dignitatis suae regni majestatem ad- ministrari per servum paterentur. Impermm Siciliae etiam 20 Carthaginienses temptavere, diuque varia victoria cum tyran- nis dimicatum. Ad postremum amisso amilcare imperatore cum exercTtu aliquantisper quievere victi. V. Medio tempore cum Reglni discordia laborarent civi- tasque per dissensionem divlsa in duas partes esset, veterani 25 ex altera parte ab Himera in auxilium vocati, pulsis civitate contra quos implorati fuerant et mox caesis quibus tulerant auxilium, urbem cum conjugibus et liberis sociorum occupa- vere, ausi facmus nuUi tyranno comparandum, ut Reglnis melius fuerit vinci quam vicisse. Nam sive victoribus captivi- 30 tatis jure servissent sive amissa patria exsulare eos necesse fuisset, non tamen inter aras et patrios lares trucidati crude- lissimis tyrannis patriam cum conjugibus ac liberis praedam reliquissent. — 19 — yi. Catinienses quoque, cum Syracusanos graves pate- rentur diffisi viribus suis auxilium ab Atheniensibus petivere: qui seu studio majoris imperii, quod AsTam Graeciamque peni- tus occupaverant, seu metu factae pridem a Syracusanis clas- sis, no Lacedaemomis illae vires accederent, Lamponiuin ducein 5 cum classe in Siciliam misere, ut sub specie ferendi Catinien- sibus auxilii temptarent Siciliae imperium. Et quoniam prima initia frequenter caesis hostibus prospera fuerant, majore de- nuo classe et robustiore exercTtu Lachete et Chariade ducTbus Siciliam petivere: sed Catinienses sive metu AtheniensTum 10 sive taedio belli pacem cum Syracusanis remissis AtheniensTum auxiliis fecerant. YII. Interjecto deinde tempore, cum fides pacis a Syracu- sanis non servaretur, deniio legatos Athenas mittunt, qui sor- dida veste, capillo barbaque promissis et omni squaloris habitu 15 ad misericordiam commovendam adquislto contionem deformes adeunt: adduntur precTbus lacrimae, et ita misericordem po- pulum supplices movent, ut damnarentur duces, qui ab his auxilia deduxerant. Classis igitur ingens decernitur: creantur duces NicTas et Alcibiades et Lamachus, tantisque viribus Si- 20 cilia repetitur, ut ipsis terrori essent, in quorum auxilia mitte- bantur. Brevi post tempore revocato ad reatum Alcibiade duo proelia pedestria secunda NicTas et Lamachus facTunt; munitionibus deinde circumdatis hostes etiam marlnis com- meatibus in urbe clauses intercludunt. 25 YIII. Quibus rebus fracti Syracusani auxilium a Lacedae- momis petiverunt. Ab his mittitur Gylippus solus, sed qui instar omnium auxiliorum erat. Is audlto genere belli jam inclinato statu auxiliis partim in Graecia, partim in Sicilia contractis opportuna bello loca occupat. Duo bus deinde proe- 30 liis victus, congressus tertio occlso Lamacho et hostes in fugam compulit et socios obsidione liberavit. Sed cum Athe- nienses a bello terrestri in navale se transtulissent, Gylippus — 20 — classem Lacedaemonc cum auxiliis arccssit. Quo cogQito et ipsi Atlienieuses in locum amissi duels Dcmoslhenen et Eurj- raedonta cum supplemento copiarum mittunt. Pelopomiesii quoque communi civitatium decreto ingentia Syracusanis au- 5 xilia miserc, et quasi Graeciae bellum in Siciliam translatum esset, ita ex utraque parte summis viribus dimicabatur. IX. Prima igitur congressione navalis certammis Athe- nienses vincuntur, castra quoque cum omni publica ac privata pecunia amittunt. Super haec mala cum etiam terrestri 10 proelio victi essent, tunc Demosthenes censere cocpit, ut abl- rent Sicilia, dum res quamvis adflictae nondum tamen perditae forent: neque in bello male auspicato amplTus perseverandum: esse domi graviora et forsTtan inl'eliciora bella, in quae servare hos urbis apparatus oporteret. Nicias sen pudore male actae isrei sen metu destitutae spei civium seu impellente fato manere contendit. Reparatur igitur navale bellum et animi a prioris forLunae procella ad spem certaminis revocantur: sed inscitia ducum inter angustias maris tuentes se Syracusanos adgressi facile vincuntur. Eurymedon dux in prima acie fortissimo -odimieans primus cadit: XXX naves, quibus praefuerat, incen- duntur. Demosthenes et NicTas et ipsi victi exercitum in terra deponunt, tutiorem fugam rati itinere terrestri. Ab his relictas centum XXX naves Gylippus invasit: ipsos deinde insequitur: fugientes partim capit, partim caedit. Demosthenes amisso 25exercitu a captivitate gladio et voluntaria morte se vindicat: XicTas autem ne Demosthenis quidem exemplo ut sibi consu- leret admonitus cladem suorum auxit dedecore captivitatis. 7. Character of Philip and Alexander. I. Decessit Philippus XL et septem annorum, cum annis 30 XXY regnasset. Fuit rex armorum quam conviviorum appara- tibus studiosTor, cui maxime opus erant instrumenta bellorum: divitiarum quaestus quam custodia soUertior. Itaque inter — 21 — cotidianas rapmas semper inops erat. Misericordia in eo et perfidia pari jure dilectae. Nulla apud eum turpis ratio vin- cendi. Blandus pariter et insidiosus, alloquio qui plura pro- mitteret quam praestaret; in seria et jocos artifex. Amicitias utilitate, non fide colebat. Gratiam fingere in odio, instruere 5 inter concordantes odia, apud utrumque gratiam quaerere soUemnis illi consuetudo. Inter liacc eloquentia et insignis oratio, acummis et sollertiae plena, ut nee ornatui facilTtas nee facilitati inventionum deesset ornatus. II. Huic Alexander films successit et virtute et vitiis patre 10 major. Itaque vincendi ratio utrlque diversa. Hie aperta vi, ille artibus bella tractabat. Deceptis ille gaudcre hostibus, hie palam fusis. PrudentTor ille consilio, hie animo magni- ficentior. Iram pater dissimulare, plerumque etiam vincere: hie ubi exarsisset, nee dilatio ultionis nee modus erat. Yini 15 nimis uterquc avidus : sed ebrietatis diversa vitia. Patri mos erat etiam de convivTo in hostem procurrere, manum conserere, periculis se temere ofi'erre: Alexander non in hostem, sed in sues saeviebat. Quam ob rem saepe Philippum vulneratum proelia remisere : hie amicorum interfector convivio frequenter 20 excessit. Regnare ille eum amicis nolebat, hie in amicos regna exercebat. Amari pater malle, hie metui. Litterarum cultus utrlque simTlis. Sollertiae pater majoris, hie fidei. Verbis atque oratione Philippus, hie rebus moderatior. Parcendi victis filTo animus et promptior et honestior. Frugalitati pater, luxuriae 25 films magis deditus erat, Quibus artibus orbis imperii funda- menta pater jecit, operis totlus gloriam films consummavit. 8. The death of Alexander. I. Quarto die Alexander indubitatam mortem sentiens agnoscere se fatum domus majorum suorum ait: nam plerosqueao Aeacidarum intra tricesimum annum defunctos. Tumultuantes deinde milites insidiisque perire regem suspieantes ipse sedavit — 22 — eosque omnes, cum prolatus in editissimum urbis locum esset, ad conspectum suum admlsit osculandamque dextram suam fleutibus porrexit. Cum lacrimarent omnes, ipse non sine lacrimis tantum, verum sine ullo tristioris mentis argumento 5fuitj ut quosdam impatientms dolentes consolaretur, quibus- dam mandata ad parentes eorum daret: adeo sicut in hostem, ita et in mortem invictus animus fuit. Dimissis militibus cir- cumstantes amicos percontatur, videanturne similem sibi reperturi regem? Tacentibus cunctis tum ipse, se hoc quidem 10 nescire, at illud scire vaticinarique se ac paene oculis videre dixit, quantum sit in hoc certamine sanguinis fusura Mace- donia, quantis caedibus, quo cruore mortuo sibi parentatura. Ad postremum corpus suum in Ammonis templum condi jubet. II. Cum deficere eum amlci viderent, quaerunt, quem im- i5perTi faciat heredem. Respondit: dignissTmum. Tanta illi magnitudo animi fuit, ut, cum Herciilem filium, cum fratrem Aridaeum, cum Roxanen uxorem relinqueret, oblltus necessi- tudinum dignissTmum nuncuparet heredem: prorsus quasi nefas esset viro forti alTum quam virum fortem succedere, aut 20 tanti regni opes aliis quam probatis relinqui. Hac voce veliiti bellicum inter amicos cecinisset aut malum discordiae misisset, ita omnes in aemulationem consurgunt et ambitione vulgi taci- tum favorem militum quaerunt. Sexto die praeclusa voce exemptum digito aniilum Perdiccae tradidit, quae res gliscen- 25 tem amicorum dissensionem sedavit. Nam etsi non voce nun- cupatus heres, judicio tamen electus videbatur. III. Decessit Alexander mense Junto annos tres et XXX natus, vir supra humanam potentiam magnitudme animi prae- ditus. Prodigia magnitudmis ejus ipso ortu nonnuUa apparuere. 30 Nam eo die, quo natus est, duae aquTlae tota die perpetes supra culmen domus patris ejus sederunt, omen duplicis im- . peril Europae Asiaeque praeferentes. Eodem quoque die nuntium pater ejus duarum victoriarum accepit: altera belli — 23 — Illynci, altera certammis Olympici, in quod quadrigarum currus miserat: quod omen universarum terrarum victoriam infanti portendebat. Puer acemmis litterarum studiis erudltus fuit. Exacta pueritia per quinquennium sub Aristotele doc- tore, inclitissimo omnium philosophorum, crevit. Accepto s deinde imperio regem se terrarum omnium ac mundi appellari jussit tantamque fiducTam sui militibus fecit, ut illo praesente nullius hostis arma nee inermes timerent. Itaque cum nullo hostium umquam congressus est, quern non vicerit; nullam urbem obsedit, quam non expugnaverit; nullam gentem adiit, lo quam non calcaverit. Yictus demque ad postremum est non virtute hostlli sed insidiis suorum et fraude civlli. lY. Exstincto in ipso aetatis ac victoriarum flore Alexan- dro Magno triste apud omnes tota Babylone silentTum fuit. Sed nee devictae gentes fidem nuntto habuerunt, quod ut in- is victum regem ita immortalem esse crediderant, recordantes quotiens praesenti morte ereptus esset, quam saepe pro amisso repente se non sospitem tantum suis, verum etiam victorem obtulisset. Ut vero mortis ejus fides adfuit, omnes barbarae gentes paulo ante ab eo devictae non ut hostem, sed ut paren- 20 tern luxerunt. Mater quoque Darei regis, quam amisso filio a fastigio tantae majestatis in captivitatem redacta indulgentia victoris in earn diem vitae non paenituerat, audita morte Ale- xandri mortem sibi ipsa consclvit, non quod hostem filTo prae- ferret, sed quod pietatem filii in eo, quem ut hostem timuerat, 25 experta esset. Contra Macedones versa vice non ut civem ac tantae majestatis regem, verum ut hostem amissum gaudebant et severitatem nimiam et adsidua belli periciila exsecrantes. 9. ITie earliest history of Carthage. I. Quoniam ad Carthaginiensium mentionem ventum est, 30 de origine eorum pauca dicenda sunt, repetltis Tyriorum paulo altius rebus, quorum casus etiam dolendi fuerunt, Tyriorum — 24 — gens condita a Phoenicibus fuit, qui terrae motu vexati relicto patriae solo Assyrium stagnum primo, mox mari proximum litus incoluerunt, condita ibi urbe, quam a piscmm ubertate Sidona appellaverunt: nam piscem Phoenlces sidon vocant. 6 Post multos deinde annos a rege Ascaloniorum expugnati, navibus appulsi Tyron urbem ante annum Trojanae cladis cou- diderunt. Ibi Persarum bellis diu varieque fatigati victores quidem fuere, sed attrltis viribus a servis suis multitudine abundantibus indigna supplicTa perpessi sunt: qui conspira- 10 tione facta omnem liberum popiilum cum dominis interficiunt atque ita potiti urbe lares dominorum occupant, rem publTcam invadunt, conjuges ducunt et, quod ipsi non erant, liberos procrcant. II. Unus ex tot milTbus servorum fuit, qui miti ingenio 15 senis domini parvullque filii ejus fortuna moveretur dominos- que non truci feritatc, sed pia misericordiae humanitate respi- ceret. Itaque cum velut occlsos alienasset servisque de statu rei publicae deliberantibus placuisset regem ex corpore sue creari eumque potissimum quasi acceptissimum dis, qui solem 2oorientem primus vidisset, rem ad Stratonem (hoc enim ei nomen erat) dominum occulte latentem detillit. Ab eo forma- tus, cum medio noctis omnes in unum campum processissent, ceteris in orientem spectanttl^us solus occidentis regionem in- tuebatur. Id primum aliis videri furor, in occidente solis 25 ortum quaerere. Ubi vero dies adventare coepit editissimis- que culmimbus urbis oriens splendere, spectantibus aliis, ut ipsum solem aspicerent, hie primus omnibus fulgorem solis in summo fastigio civitatis ostendit. Non servTlis ingenii ratio visa; requirentibus auctorem de domino confitetur. 30 III. Tunc intellectum est, quantum ingeniia servilTbus ingenia praestarent, malitiaque servos, non sapientia vincere. Venia igitur seni filioque data est, et velut numine quodam reservatos arbitrantes regem Stratonem creaverunt. Post — 25 — cujus mortem regnum ad filTum ac deinde ad nepotes transiit. Celebre hoc servorum facinus metuendumque exemplum toto orbe terrarum fuit. Itaque Alexander Magnus, cum interjecto tempore in oriente bellum gereret, velut ultor publicae securi- tatis, expugnata eorum urbe omnes, qui proelio superfuerant, 5 ob memoriam veteris caedis crucibus adfixit: genus tantum Stratonis inviolatum servavit regnumque stirpi ejus restituit, ingenuis et innoxiis incolis insiilae attributis, ut exstirpato servlli germme genus urbis ex integro conderetur. lY. Hoc igitur modo Tyrii Alexandri auspiciis conditi 10 parsimonia et labore quaerendi cito convaluere. Ante cladem dominorum cum et opTbus et multitudme abundarent, miss a in AMcam juventtite Uticam condidere: cum interim Mutto rex Tyri decedit filio Pjgmalione et Elissa filia, insignis formae virgme heredibus institutis. Sed populus Pygmalioni admo- 15 dum puero regnum tradidit. Elissa quoque Acerbae avunciilo suo, sacerdoti Herculis, qui honos secundus a rege erat, nubit. Iluic magnae, sed dissimulatae opes erant, aurumque metu regis non tectis, sed terrae crediderat: quam rem etsi homines ignorabant, fama tamen loquebatur. 20 Y. Qua incensus Pygmalion oblltus juris humani avun- culum suum eundemque generum sine respectu pietatis occldit. Elissa diu fratrem propter scelus aversata ad postremum dissi- mulato odio mitigatoque interim vultu fugam tacito molTtur adsumptis quibusdam principibus in societatem, quibus par 25 odium in regem esse eandemque fugiendi cupiditatem arbitra- batur. Tunc fratrem dole adgreditur: fingit se ad eum migrare velle, ne amplius ei cupidae oblivionis mariti domus gravem luctus imagmem renovet neve ultra amara admonitio oculis ejus occurrat. Non invltus Pygmalion verba sororis audlvit 30 existimans cum ea et aurum Acerbae ad se venturum. YI. Sed Elissa ministros migrationis a rege missos navibus cum ommbus opibus suis prima vespera imponit provectaque — 26 — in altum compellit eos onera harenae pro pecunia involu- cris involuta in mare dejicere. Tunc deflens ipsa lugubrlque voce Acerbam ciet: orat, ut libens opes suas recipTat, quas reliquerat, babeatque inferias, quas habuerat causam 6 mortis. Tunc ipsos ministros adgreditur: sibi quidem ait optatam olim mortem, sed illis acerbos cruciatus et dira sup- plicia imminere, qui Acerbae opes, quarum spe parricidium rex fecerit, avaritiae tyranni subtraxerint. Hoc metu omnibus injecto comites fugae accepit. Junguntur et senatorum in eam lonoctem praeparata agmina atque ita sacris Herculis, cujus sacerdos Acerbas fuerat, repetltis exsilio sedes quaerunt. YII. Primus illis appulsus terrae Cyprus insula fuit, ubi sacerdos Jo vis cum conjuge et liberis deorum monitu comitem se Elissae sociumque praebuit, pactus sibi posterisque perpe- i5tuum honorem sacerdotii. CondicTo pro manifesto ornine accepta. Virgmes LXXX admodum Cyprias raptas navibus imponi Elissa jubet, ut et juventus matrimoma et urbs subo- lem habere posset. Dum hacc aguntur, Pj-gmalion cognita sororis fuga, cum impio bello fugientem persequi parasset, 2oaegre precibus matris deorumque minis victus quievit: cui cum inspirati vates canerent, non iraptine incrementa urbis toto orbe auspicatissimae interpellaturum esse, hoc modo spa- tium respirandi fugientibus datum. Itaque Elissa delata in Africae sinum incolas ejus loci adventu peregrinorum mutu- 25arumque rerum commercTo gaudentes in amicitiam sollicitat: dein empto loco, qui corio bovis tegi posset, in quo fessos longa navigatione socTos, quoad proficisceretur, reficere pos- set, corium in tenuissimas partes secari jubet atque ita majus loci spatium, quam petierat, occupat: unde postea ei loco 30 Byrsae nomen fuit. YIII. Confluentibus deinde vicinis locorum, qui spe lucri multa hospitibus venalia inferebant, sedesque ibi statuentibus ex frequentia hominum velut instar civitatis effectum est. — 27 — XJticensmm quoque legati dona ut consanguineis attulerunt hortatique sunt, urbem sibi conderent, ubi sedes sortiti essent. Sed et Afros detinendi advenas amor cepit. Itaque consen- tientibus omnibus Carthago conditur statuto annuo vectigali pro solo urbis. In primis fundamentis caput bubulura inven- 5 turn est, quod auspicium fructuosae quidem, sed laboriosao perpetuoque servae urbis fuit; propter quod in alium locum urbs translata. Ibi quoque equi caput repertum, bellicosum potentemque populum futurum significans, urbi auspicatam sedem dedit. Tunc ad opinionem novae urbis concurrentibus 10 gentibus brevi et populus et civitas magna facta. IX. Condita est haec urbs LXXII annis ante quam Roma: cujus virtus sicut bello clara fuit, ita rei publicae status variis discordiarum casibus agitatus est. Cum inter cetera mala etiam peste laborarent, cruenta sacrorum religione et scelere 15 pro remedio usi sunt: quippe homines ut victimas immolabant et impuberes, quae aetas etiam hostium misericordiam provo- cat, aris admovebant, pacem deorum sanguine eorum expo- scentes, pro quorum vita di rogari maxime solent. — 28 — C. JULIUS CAESAE. 10. First landing in Britain. I. Exigua parte aestatis reliqua Caesar, etsi in his locis, quod omnis Gallia ad septentriones vergit, maturae sunt hie- 6 nies, tamen in Britanniam proficisci contendit, quod omnibus fere GallTcis bellis hostibus nostris inde subministrata auxilia intelligebat: et, si tempus anni ad bellum gerendum deficeret, tamen magno sibi usui fore arbitrabatur, si modo insulam. adisset, genus hommurn pcrspexisset, loca, portus, aditus locognovisset: quae omnia fere Gallis erant incognita. ]S"eque enim temere praetor mercatores illo adit quisquam, neque iis ipsis quicquam praeter oram maritimam atque eas regiones, quae sunt contra Gallias, notum est. Itaque evocatis ad se undique mercatoribus neque quanta esset insulae magnitudo, 15 neque quae aut quantae nationes incolerent, neque quern usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, neque qui essent ad majorum navium multitudmem idonei portus, repe- rlre poterat. II. Ad haec cognoscenda, priusquam periciilum faceret, aoidoneura esse arbitratus Gajum Yolusenum cum navi longa praemittit. Huic mandat, uti exploratis omnibus rebus ad se quam primum revertatur: ipse cum omnibus copiis in Morinos proficiscitur, quod inde erat brevissimus in Britanniam tra- jectus. Hue naves undique ex finitimis regionibus et, quam 25 superiore aestate ad Yeneticum bellum fecerat, classem jubet con venire. Interim consilio ejus cognito et per mercatores perlato ad Britannos a compluribus ejus insulae civitatibus ad — 29 — eum legati veniunt, qui polliceantur obsides dare atque ira- perio populi Romrmi obtemperare. Quibus audltis, liberaliter poUicitus hortatusque, ut in ea sententia permanerent, eos domura remittit et cum his una Commium, quern ipse Atreba- tibus superatis regem ibi constituerat, cujus et virtutem et s consilium probabat et quem sibi fidelem arbitrabatur, cujus- que auctoritas in iis regionibus magni habebatur, mittit. Huic imperat, quas possit, adeat civitates horteturque ut populi Romani fidem sequantur; seque celeriter eo venturum nuntiet. Yolusenus perspectis regionibus quantum ei facultatis dariio potiiit, qui'navi egredi ac se barbaris committere non auderet, quinto die ad Caesarem revertitur; quaeque ibi perspexisset renuntiat. III. Dum in his locis Caesar navium parandarum causa moratur, ex magna parte ^lorinorum ad cum legati venerunt, is qui se de superioris temporis consilTo excusarent, quod homi- nes barbari et nostrae consuetudmis impcriti bell am populo Romano Iccissent, seque ea, quae imperasset, facturos pollice- rentur. Hoc sibi satis opportune Caesar accidissc arbitratus, quod neque post tergum hostem relinquere volebat, neque belli 20 gerendi propter anni tempus facultatem habebat, neque has tantularum rerum occupationes sibi Britanniae anteponendas judicabat, magnum iis numerum obsTdum imperat. Quibus adductis eos in fidem recepit. Navibus circiter octoginta onerariis coactis contractisque, quod satis esse ad duas 25 transportandas legiones existimabat, quod praeterea navium longarum habebat, quaestori, legatis praefectisquc distribiiit. Hue accedebant octodecim onerariae naves, quae ex eo loco ab milibus passiium octo vento tenebantur, quo minus in eun- dem portum pervenire possent. Has equitibus distribiiit; re- 30 liquum exercTtum Quinto TiturTo Sabino et Lucio Aurunculejo Cottae legatis in Menapios atque in eos pages Morinorum, ab quibus ad eum legati non venerant, deducendum dedit. — 30 — Publium Sulpicium Rufum legatum cum eo praesidTo, quod satis esse arbitrabatur, portum tenere jussit. lY. His constitutis rebus nactus idoneam ad navigan- dum tempestatem tertia fere vigilia solvit equitesque in 5 ulteriorem portum progredi ct naves conscendere et se sequi jussit: a quibus cum id paulo tardius essct adniinistratum, ipse hora circTter diei quarta cum primis navibus Britanniam atti- git atquc ibi in omnibus collTbus expositas hostium copTas ar- matas conspexit. Cujus loci haec crat natura, atque ita mon- 10 tibus angustis marc continebatur, uti ex locis superioribus in littus telum adjTci posset. Hunc ad egrediendum nequaquam idoneum locum arbitratus, dum relTquae naves eo convenirent, ad lioram nonam in ancoris cxspectavit. Interim legatis tri- bunisquc milTtum convocatis et quae ex Yoluseno cognosset, 15 et quae fieri vellet, ostendit monuitque (ut rei militaris ratio, maxime ut maritimae res postularent, ut quae celerem atque instabTlcm motum haberent), ad nutum et ad tempus omnes res ab iis administrarentur. His dimissis et ventum et aestum uno tempore nactus secundum dato signo et sublatis ancoris 20 circiter milia passuum septem ab eo loco progressus aperto ac piano littore naves constituit. Y. At barbari consilio Romanorum cognito praemisso equitatu et essedariis, quo plerumque genere in proeliis uti consuerunt, reliquis copiis subsecuti nostros navibus egredi 25 prohibebant. Erat ob has causas summa difficultas, quod naves propter magnitudmcm nisi in alto constitiii non pote- rant, militibus autem ignotis locis, impedltis manibus magno et gravi armorum onerc oppressis simul et de navibus desili- endum et in fluctibus consistendum et cum hostibus erat sopugnandum, cum illi aut ex arido aut paululum in aquam progressi omnibus membris expedltis notissTmis locis audac- ter tela conjicerent et equos insuefactos incitarent. Quibus rebus nostri perterriti atque hujus omnino generis pugnae — 31 — imperiti non eadem alacritate ac studio, quo in pedestribus uti proelTis consueverant, utebantur. YI. Quod ubi Caesar ammum advertit, naves longas, quarum et species erat barbaris inusitatior et motus ad usum expcditior, paulum removeri ab onerariis navibus et remis c incitari et ad latus apertum hostium constitui atquc inde fundis, sagittis, tormentis hostes propelli ac subraoveri jussit: quae res magno usiii nostris fuit. Nam et navium figiira et remorum motu et inusitato gen ere tormentor um permoti bar- bari constiterunt ac paulum modo pedem retulerunt. Atque lo nostris militibus cunctantibus, maxime propter altitudmem maris, qui decTmae legionis aquilam ferebat, contestatus deos, ut ea res legioni feliciter evenlret: ^^Desilite", inquit, '^com- militones, nisi vultis aquilam hostibus prodere: ego certe meum reipublTcae atque imperatori officTum praestitero". Hoc is cum magna voce dixisset, se ex navi projecit atque in hostes aquilam ferre coepit. Tum nostri cohortati inter se, ne tan- tum dedecus admitteretur, universi ex navi desiluerunt: hos item ex proximis navibus cum conspexissent, subsectiti hosti- bus appropinquarunt. 20 11. On the habits of the Germans. I. Gcrmani multum ab consuetudme Gallorum differunt: nam neque druides habent, qui rebus divinis praesint, neque sacrificiis student. Deorum numero eos solos ducunt, quos cernunt et quorum aperte opibus juvantur, Solem et Yulcanum 25 et Lunam: reliquos ne fama quidem acceperunt. Vita omnis in vcnationibus atque in studiis rei militaris consistit. Agri- culturae non student; majorque pars victus eorum in lacte, caseo, came consistit: neque quisquam agri modum certum aut fines habet proprTos; sed magistratus ac principes in annos so singulos gentibus cognationibusque hommum, qui una coie- runt, quantum et quo loco visum est agri attribuunt atque anno — 32 — post alio transire cogunt. Ejus rei multas afferunt causas: ne adsidua consuetudine capti studtum belli gerendi agricultura commutent; ne latos fines parare studeant, potentioresque humiliores possessionibus expellant; ne accuratius ad frigora 6 atque aestus vitandos aedificent; ne qua oriatur pecuniae cu- piditas, qua ex re factiones dissensionesque nascuntur; ut animi aequitate plebem contineant, cum suas quisquc opes cum potentissTmis aequari videat. n. Civitatibus maxima laus est quam latissimas circum 10 se vastatis finibus solitudines habere. Hoc proprium virtutis existimant, expulsos agris finitimos cedere, neque quemquam prope audere consistere: simul hoc se fore tutiores arbitrantur, repentlnae incursionis timore sublato. Cum bellum civitas aut illatum defendit aut infert; magistratus, qui ei bello prae- i5sint, ut vitae necisque habeant potestatem, deliguntur. In pace nullus est communis magistratus, sed princTpes regionum atque pagorum inter suos jus dicunt controversiasque minu- unt. Latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt, atque ea juventutis exercendae ac de- 20 sidiae minuendae causa fieri praedicant. Atque ubi quis ex principibus in concilTo dixit se ducem fore, qui sequi velint, profiteantur, consurgunt ii, qui et causam et hominem pro- bant, suumque auxilium poUicentur atque ab multitudine col- laudantur: qui ex iis secuti non sunt, in desertorum ac prodi- 25torum numero ducuntur, omniumque his rerum postea fides derogatur. Hospites violare fas non putant; qui quaque de causa ad eos venerunt, ab injuria prohibent, sanctos habent, hisque omnium domus patent victusque communicatur. 33 — M. TULLIUS CICEKO. 12. Solon. I. Prudentissima civitas Atheniensium, dum ea rerum potlta est, fuisse traditur. Ejus civitatis sapientissTmum Solonem di- cunt fuisse, eum qui leges quibus hodie quoque utuntur scripse- 5 rit. Cujus imprimis versutum et callidum factum est quod, quo et tutior vita ejus esset et plus aliquando rei publicae prodesset furere se simulaverit. Idem cum interrogaretur, cur nullum supplicium constituisset in eum qui parentem necasset, respon- dit se id neminem facturum putasse. Sapienter fecisse dicitur 10 cum de eo nihil sanxerit, quod antea commissum non erat, ne non tam prohibere quam admonere videretur. Idem contincri rem publicam duabus rebus dixit: praemTo et poena. Idem ca- pite sanxit, si qui in seditione non alterlus utrlus partis fuisset. II. Honestum illud Solonis est quod ait versiculo quodam: 15 ^^senescere se multa in dies addiscentem"; qua voluptate animi nulla certe potest esse major. Prudentibus enim et bene insti- tutis studia doctrlnae pariter cum aetate crescunt. Animosior etiam interdum senectus est quam adulescentia et fortior. Hoc illud est quod Pisistrato — cujus orientemso tyranmdem multo ante prospexerat vir prudens in re publica exercitatus — a Soloue rcsponsura est, cum illi quaerenti, qua tandem spe fretus sibi tam audaciter obsisteret, respondisse traditur: Senectute. — Ejusdem Solonis elogium est, quo se negat velle suam mortem dolore amicorum et lamentis vacare: 25 Mors mea ne careat lacrTinis; linquamus amicis Maerorem, ut*) celebrent funera cum geinitu. *) Maerorem, ut — to he read, maeror' ut. — 34 — 13. Leonidas. I. Praeclarae sunt mortes imperatoriae. Leonidas, rex Lacedaemoniorum, se in Thermopylis trecentosque eos quos eduxerat Sparta, cum esset proposita aut fuga turpis aut glo- 5riosa mors, opposuit hostibus. — Idem Leonidas: 'Trandete", inquit, ^'animo forti, Lacedaemonii, hodie apud inferos fortasse cenabimus". — Ibi alacri magnoque animo occiderunt omnes, in quos Simonides: ^'Dic, hospes, Spartae nos te vidisse jacentes, 10 Dum Sanctis patriae legibus obsequTmur". II. Fuit haec gens fortis dum Lycurgi leges vigebant. E quibus unus, cum Perses hostis in colloquTo dixisset glorians: ''Solcm prae jaculorum multitudine et sagittarum non vide- bitis", — '^In umbra igitur", inquit, ''pugnabimus". Yiros iscommemoro; qualis tandem Lacaena? quae cum filTum in proe- ITum misisset et interfectum audisset: "'Idcirco", inquit, '^ge- nueram, ut esset qui pro patria mortem non dubitaret occum- bere". Esto: fortes et duri Spartiatae; magnam habet vim rei publicae disciplina. 20 IJf' Tliemistocles. I. Tliemistocles post victoriam ejus belli quod cum Persis fait dixit in contione se habere consilium rei publicae salutare, sed id sciri non opus esse: postulavit, ut aliqucm populus daret quocum communicaret. Datus est Aristldes. Huic ille, 25 classem Lacedaemoniorum quae subducta esset ad Gjtheum clam incendi posse, quo facto frangi Lacedaemoniorum opes necesse esset. Quod Aristldes cum audisset, in contioncm magna exspectatione venit dixitque perutTle esse consilium quod Tliemistocles adfcrret, sed minime honestum. Itaque 30 Athenicnses, quod honestum non esset, id ne utfle quidem putaverunt totamque eam rem, quam ne audierant quidem, auctore Aristlde repudiaverunt. — 35 — II. Apud Graecos fertur incredibili quadam magnitudine consilii atque ingenii Atheniensis ille fuisse Themistocles: ad quern quidam doctus homo atque in primis erudltus accessisse dicitur eique artem memoriae, quae turn primum proferebatur, pollicTtus esse se tradittirum; cum ille quaesisset, quidnam ilia b ars cfficere posset, dixisse ilium doctorem: ut omnia memi- nisset; et ei Themistoclem respondisse, gratms sibi ilium esse facturum, si se oblivisci quae vellet quam si meminisse do- cuisset. III. Noctu ambulabat in publico Themistocles, quod som- lo num capere non posset: quaerentibus respondebat, Miltiadis tropaeis se e somno suscitari. Themistocles fertur Seriphio cuidam in jurgTo respondisse, cum ille dixisset non eum sua, sed patriae gloria splendorem adsecutum: ^'Nec hercule", inquit, ^'si ego Seriphius essem, 15 nee tu, si Atheniensis esses, clarus umquam fuisses". Idem cum consuleretur utrum bono viro pauperi an minus probato diviti filiam collocaret: '^Ego vero", inquit, ''male virum, qui pecunia egeat, quam pecumam, quae viro". 15. Alexander the Great. 20 I. Qua nocte templum- Ephesiae Dianae deflagravit, eadem constat ex Olympiade natum esse Alexandrum; atque ubi lucere coepisset, clamitasse Magos pestem ac pernicTem Asiae proxima nocte natam. Concinne Timaeus in historia adjunxit, minime id esse mirandum quod Diana, cum Olympiadi adesse 25 voluisset, abfuisset domo, II. Quam multos scriptores rerum suarum magnus ille Alexander secum habuisse dicitur I Atque is tamen, cum in Sigeo ad A chillis tumiilum adstitisset: *^0 fortunate", inquit, '^adulescens, qui tuae virtutis Homerum praeconem invene-30 risi" Et vere. Nam nisi Ilias ilia exstitisset, idem tumulus qui corpus ejus contexerat nomen etiam obruisset. — 36 — III. Cum Ptolemaeus familiaris Alexandri in proelio telo venenato ictus esset eoque vulnere summo cum dolore morere- tur, rex adsidens somno est consopltus. Tum secundum quie- tem visus ei dicTtur draco is, quem mater OlympTas alebat, 6 radiculam ore ferre et simul dicere quo ilia loco nasceretur — neque is longe aberat ab eo loco, — ejus autem esse vim tan- tam ut Ptolemaeum facile sanaret. Cum Alexander experrec- tus narrasset amicis somnium, emisisse qui illam radiculam quaererent: qua inventa, et Ptolemaeus sanatus dicitur et lomulti milites qui erant eodem genere teli vulnerati. lY. Est profecto quiddam etiam in barbaris gentibus prae- sentiens atque divlnans, siquTdem ad mortem proficiscens Calanus Indus, — indoctus et barbarus, in radicTbus Caucasi natus, — cum inscenderet in rogum ardentem quo sua volun- letate vivus combureretur: '^0 praeclarum discessum", inquit, *'e vita, cum, ut Herculi contTgit, mortali corpore cremato in lucem animus excessSritI" Cumque Alexander eum rogaret, si quid vellet ut dicSret: '^Optime", inquit, ^'propediem te vi- debo". Quod ita contTgit. Nam Babylone paucis post diebus 20 Alexander est mortiius. 16. Dionysius, Tyrant of Syracuse. I. Duodequadraginta annos tyrannus Syracusanorum fuit Dionysius, cum quinque et viginti natus annos dominatum occupavisset. Qua pulchritudine urbem, qui bus autem opibus 25praedTtam servitute oppressam teniiit civitatemi Atqui de hoc homine a bonis auctoribus sic scriptum accepimus, sum- mam fuisse ejus in victu temperantiam in rebusque gerundis virum acrem et industrium, eundem tamen maleficum natura et injustum. Ex quo omnibus bene veritatem intuentibus sovideri necesse est miserrimum. Ea enim ipsa quae concu- pierat ne tum quidem, cum omnia se posse censebat, conse- ' quebatur. — 3t - II. Qui cum esset bonis parentibus atque honesto loco natus, — etsi id quidem alms alio modo tradidit, — abun- daretque acqualium familiaritatibus et consuetudme propin- quorum, credebat eorum nemmi, sod eis, quos ex familiis locupletium servos delegerat, quibus nomen servitutis ipse 5 detraxerat, et quibusdam convenis et feris barbaris corporis custodiam committebat. Ita propter injustam dominatus cupi- ditatem in carcerem quodam modo ipse se incluserat. Quin etiam ne tonsori colMm committeret, tondere filTas suas docuit. Ita sordido atque ancillari artificio regiae virgmes ut tonstri- 10 culae tondebant barbam et capillum patris. Et tamen ab eis ipsis, cum jam essent adultae, ferrum removit instituitque ut candentibus juglandium putaminibus barbam sibi et capillum adurerent. III. Cumque duas uxores haberet, Aristomachen civemis suam, Doridem autem Locrensem, sic ad eas ventitabat ut omnia specularetur et perscrutaretur ante. Et cum fossam latam cubiculari lecto circumdedisset ej usque fossae transitum ponticiilo ligneo conjunxisset, eum ipsum, cum forem cubiciili clauserat, detorquebat. Idemque cum in communibus sug-20 gestis consistere non auderet, contionari ex turri alta solebat. Atque is cum pila ludere vellet, — studiose enim id factitabat, — tunicamque poneret, adulescentiilo quem amabat tradidisse gladium dicitur. Hie cum quidam familiaris jocans dixisset: '^Huic quidein certe vitam tuam committis", adrisissetque 25 adulescens, utrumque jussit interfici: alterum quia viam de- monstravisset interimendi sui, alterum quia dictum id risu approbavisset. Atque eo facto sic doluit, nihil ut tulerit gra- vius in vita: quem enim vehementer amarat occiderat. Sic distrahuntur in contrarias partes impotentmm cupiditates. 30 ly. Quamquam hie quidem tjrannus ipse judicavit quam esset beatus. Nam cum quidam ex ejus adsentatorilnis, Da- mocles, commemoraret in sermone copTas ejus, opes, majestatem — 38 ~ dominatus, rerum abundantiam, magnificentiam aedium re- giarum, negaretque unquam beatiorem quemquam fuisse: ^'Yisne igitur", inquit, ''o Damocle, quoniam te haec vita delectat, ipse eandem degustare et fortunam experiri meam?" 5 Cum se ille cupere dixisset, collocari jussit hommem in aureo lecto strato pulchemmo textlli stragulo, magnificis operibus picto, abacosque complures ornavit argento auroque caelato. Turn ad mensam eximia forma pueros delectos jussit consistere eosque nutum illius intucntes diligenter tninistrare. Aderant lounguenta, coronae; incendcbantur odores; mensae conquisitis- sTmis epulis exstruebantur. Y. Fortunatus sibi Damocles videbatur. In hoc medio apparatu fulgentem gladium e lacunar! saeta equina aptum demitti jussit, ut impenderet illius beati cervicibus. Itaque 15 nee pulchros illos ministratores aspiciebat nee plenum artis argentum nee manum porrigebat in mensam; jam ipsae de- fluebant coronae: deniquc exoravit tyrannum, ut abire liceret, quod jam beatus nollet esse. Satisne videtur declarasse Di- onysius, nihil esse ei beatum cui semper alTqui terror im- 20 pendeat ? YI. Damonem et Phintiam Pythagoreos ferunt hoc ammo inter so fuisse ut, cum eorura alteri Dionysius tyrannus diem necis destinavisset et is qui morti addictus esset paucos sibi dies commendandorum suorum causa postulavisset, vas factus 25 sit alter ejus sistendi, ut, si ille non revertisset, moriendum esset ipsi. Qui cum ad diem se recepisset, admiratus eorum fidem tyrannus petlvit, ut se ad amicitiam tertium adscri- berent. YII. Dionysius cum fanum Proserpinac Locris expila- 3ovisset, navigabat Syractisas; isque cum secundissimo vento cursum teneret, ridens: ^'Yidetisne", inquit, '^amlci, quam bona a dis immortalibus navigatio sacrilegis detur?" Idque homo acutus cum bene planeque percepisset, in eadem sententia — 39 — perseverabat: qui cum ad Peloponnesum classem appulis- set et in fanum venisset Jovis Olympii, aureum ei detraxit amiculum grandi pondere, quo Jovem ornarat e manubiis Carthaginiensium tyrannus Gelo, atque in eo etiam cavillatus est, aestate grave esse aureum amiculum, hieme frigidum, 5 elque laneum pallium injecit, cum id esse aptum ad omne anni tempus diceret. Idemque AesculapTi Epidauri barbam auream demi jussit; neque enim convenire barbatum esse filTum, cum in omnibus fanis pater imberbis esset. YIII. Idem mensas argenteas de omnibus delubris jussit 10 auferri, in quibus quod more veteris GraecTae inscriptum esset ''Bonorum Deorum", uti se eorum bonitate velle dicebat. Idem Yictoriolas aureas et pateras et coronas, quae simula- crorum porrectis manibus sustinebantur, sine dubitatione tollebat eaque se accipere, non auferre dicebat: esse enim 15 stultitiam, a quibus bona precaremur, ab eis porrigentibus et dantibus nolle sumere. Eumdemque ferunt haec quae dixi sublata de fanis in forum protulisse et per praeconem vendi- disse exactaque pecunia edixisse ut, quod quisque a sacris haberet, id ante diem certam in suum quidque fanum referret. 20 Ita ad impietatem in deos in liommes adjunxit injuriam. 17. Socrates. I. De Socrate accepTmus et ab ipso in libris Socraticorum saepe dicitur, esse divlnum quiddam (quod daemonium appcl- lat) cui semper ipse paruerit, numquam impellenti, saepe 25 revocanti. Et Socrates quidem — quo quem auctorem me- liorem quaerimus? — Xenophonti consulenti sequereturno Cyrum, postea quam exposuit quae ipsi videbantur: ^^Et no- strum quidem", inquit, '^lumanum est consilium, sod de rebus et obscuris et incertis ad ApollTnem censeo referendum"; ad 30 quem etiam Athenienses publico de majoribus rebus semper rettulerunt. — Scriptum est item, cum Critonis sui familiaris — 40 — oculum adligatum vidisset, quaesivisse quid esset; cum autem ille respondisset in agro ambulanti ramulum adductum, ut remissus esset in oculum suum recidisse, turn Socrates : ' 'Non enim paruisti mihi revocanti, cum uterer qua soleo praesagi- stione divina". — Idem etiam Socrates, cum apud Delium male pugnatum esset Lachete praetore fugeretque cum ipso Lachete, ut ventum est in trivium, eadem qua ceteri fugere noliiit. Quibus quaerentlbus cur non eadem via pergeret, deterreri se a deo dixit. Tum quidem ei qui alia via fugerant in bostium 10 equitatum inciderunt. II. Memoriam Plato, Socratem sccutus magistrum, recor- dationem esse vult superioris vitae. Nam in illo libro qui inscribitur Meno pusionem quemdam Socrates interrogat quae- dam de dimensione quadrati. Ad ea sic ille respondit ut ispuer, et tamen ita facTles interrogationes sunt ut gradatim respondens eodem pervemat quo si geometrTca didicisset. Ex quo effici vult Socrates, ut discerc nihil alTud sit nisi recordari. III. Socrates, cum esset ex eo quaesTtum Archelaum, Perdiccae filium, qui tum fortunatissTmus liaberetur, nonne 2obeatum putaret: '^Haud scio", inquit, ''numquam enim cum eo collocutus sum". — ^^Ain tu? An tu aliter id scire non potes?" — ^'Nullo niodo". — ^'Tu igitur ne de Persarum qui- dem rege magno potes dicere beatusne sit?" — 'An ego possim, cum ignorem quam sit doctus, quam vir bonus?" — 25 ''Quid? tu in eo sitam vitam beatam putas?" — "Ita prorsus existimo: bonos beatos, improbos miseros". — ''Miser ergo Arclielaus?" — "Certe, si injustus". lY. Socrates, cum omnium sapientissTmus esset sanctis- simeque vixisset, ita in judicTo capitis pro so ipse dixit, ut non 30 supplex aut reus, sed magister aut dommus videretur judicum. Quin etiam cum ei scriptam orationem disertissimus orator Lysias attulisset, quam si ei videretur edisceret, ut ea pro so in judicTo uteretur, non invltus legit et commode scriptam esse „ 41 — dixit; '^sed", inquit, ''ut si mihi calceos Sicyonios attulisses, non uterer, quamvis essent hablles et apti ad pedem, quia non essent virlles: sic illam orationem disertam sibi et oratoriam videri, fortem et virllcm non videri". Ergo ille quoque dam- natus est; iieque solum primis sententiis, quibus tantum sta- 5 tuebant judices, damnarent an absolverent, sed etiam illis quas iterura legibus ferre debebant. Erat enim Athenis rco daranato, si fraus non capitalis esset, quasi poenae aestimatio; et sen- tentia cum judicibus daretur, interrogabatur reus, quam quasi aestimationem commeruisse se maxime confiteretur. Quod 10 cum interrogatus Socrates esset, respondit sese meruisse ut amplissTmis honoribus et praemiis decoraretur et ut ei victus cotidianus in Prytaneo publice praeberetur, qui honos apud Graecos maximus habetur. Cujus responso judices sic exar- serunt, ut capitis hominem innocentissTmum condemnarent. 15 Y. Est apud Platonem Socrates, cum esset in custodia publica, dicens Critoni suo familiari sibi post tertium diem esse moriendum: vidisse sc in somnis pulcliritudine eximia femmam, quae se nomine appellans diceret Homericum quem- dam ejus modi versum: 20 'Tertia te Plithlae tempestas laeta locabit." Quod ut est dictum, sic scribitur contigisse. YI. Et supremo vitae die de animi immortalitate multa disseruit et paucis ante diebus, cum facile posset educi e cu- stodia, noluit et tum paene in manu jam mortiferum illud25 tenens pociilum locutus ita est, ut non ad mortem trudi, verum in caelum videretur adscendere. Ita enim censebat itaque disseruit: duas esse vias duplicesque cursus animorum e cor- pore excedentium. Nam qui se humanis vitiis contaminavis- sent et se totos libidimbus dedissent, quibus caecati velso domesticis vitiis atque flagitiis se inquinavissent vel re publica yiolanda fraudes inexpiabfles concepissent, eis devium quod- dam iter esse, seclusum a concilio deorum; qui autem se — 42 — integros castosque servavissent qui ij usque fuisset minima cum corporibus contagio seseque ab eis semper sevocavissent essentque in corporibus liumanis vitam imitati deorum, eis ad illos, a quibus essent profecti, reditum facTlem patera. Itaque 5 commemorate ut cycni, qui non sine causa Apollmi dicati sint sed quod ab eo divinationem habere videantur qua providentes quid in morte boni sit cum cantu et voluptate moriantur, — sic omnibus bonis et doctis esse faciendum. VII. His et talibus fere verbis cum de immortalitate ani- 10 morum disputavisset et jam moriendi tempus urgeret, rogatus a Critone quem ad modum sepeliri vellet: '^Multam Ycro", inquit, '^operam, amici, frustra consumpsi. Critoni enim nostro non persuasi me hinc avolaturum neque mei quidquam relicturum. Yerum tamen, Crito, si me adsequi potueris aut 15 sicubi nactus eris, ut tibi videbitur, sepellto. Sed, mihi crede, nemo me vestrum, cum hinc excessero, consequetur. " Prae- clare id quidcm, qui et amlco pcrmiserit et se ostenderit de hoc toto genere nihil laborare. 18. Demosthenes. 20 I. In Atheniense Demosthene tantum studium fuisse tan- tusque labor dicTtur, ut primum impedimenta naturae dili- gentia industriaque superaret; cumque ita balbus esset, ut ejus ipsius artis cui studeret primam literam non posset dicere, perfecit meditando, ut nemo planius esse locutus putaretur. 25Deinde cum spiritus ejus esset angustior, tantum. continenda anima in dicendo est adsecutus, ut una continuatione ver- borum, id quod- ejus scripta declarant, binae ei contentiones vocis et remissiones continerentur; qui etiam, ut memoriae proditum est, conjectis in os calculis, summa voce versus somultos uno spiritu pronuntiare consuescebat; neque is con- sistens in loco, sed inambulans atque adscensu ingrediens arduo. In Phalericum portum descenderc ibique ad fluctum ajunt declamare solitum Demosthenem, ut fremitum maris adsues- ceret voce vincere. II. Demosthenes illo susnrro delectari se dicebat aquam ferentis mulierculae, nt mos in Graecia est, insusurrantisque 5 alteri: ^'Hic est ille Demosthenes ! " — Quid hoc Icvius? At quantus orator ! Sine actione summus orator esse in numero nullo potest, raediocris hac instructus summos saepe superare. Huic pri- mas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur quid in di- 10 cendo esset primum; huic secundas, huic tertias. Quo mihi melius ctiam illud ab Aeschme dictum videri solet; qui cum propter ignomimam judicii cessisset Athenis et se Rhodum contulisset, rogatus a Rhodiis legisse fertur orationem illam egregiam quam in Ctesiphontem contra Demosthenem dixerat; 15 qua perlecta petltum est ab eo postridie, ut legeret illam etiam quae erat contra a Demosthene pro Ctesiphonte edita. Quam cum suavissTma et maxima voce legisset admirantibus om- nibus: ^'Quanto", inquit, ''magis miraremmi si audissetis ipsum!" — Ex quo satis significavit quantum esset in actione, 20 qui orationem eamdem aliam fore putarit actore mutato. 19. The test sawce. Parvo cultu natura contenta est. — Dareus in fuga cum aquam turbidam et cadaveribus inquinatam bibisset, negavit umquam se bibisse jucundTus; numquam scilicet sitlens bi-25 berat. Nee esuriens Ptolemaeus ederat; cui cum peragranti Aegyptum comitibus non consecutis cibarius in casa panis datus esset, nihil visum est illo pane jucundius. Socratem ferunt, cum usque ad vesperum contentius ambularct quae- situmque esset ex eo, qua re id faceret, respondisse se quo 30 melius cenaret opsonare ambulando famem. — Quid? victum Lacedaemoniorum in phiditiis nonne videmus? Ubi cum ~ 44 ~ tyrannus cenavisset DionjsTus, negavit sc jure illo nigro, quod cenae caput erat, dclectatum. Turn is qui ilia coxerat: '^Mi- nime mirum; condimenta enim defuerunt". — *^Quae tandem?" inquit ille. — ''Labor in venatu, sudor, cursus ad Eurotara, 5 fames, sitis. His enim rebus Lacedaemoniorum epiilae con- diuntur". — Atque hoc non ex hominum more solum, sed etiam ex bestiis intellegi potest: quae, ut quidquid objectum est quod modo a natura non sit alienum, eo contentae non quaerunt amplius. Civitates quaedam universae, more doctae, 10 parsimonia delectantur, ut de Lacedaemoniis paullo ante di- ximus. Persarum a Xenophonte victus exponitur, quos negat ad panem adhibere quidquam praeter nasturtium. ^0. Burial service at Mhens. Athenis jam ille mos a Cecrope, ut ajunt, permansit cor- 15 pus terra humandi, quod cum proxTmi fecerant obductaque terra erat, frugibus obserebatur, ut sinus et gremium quasi matris mortuo tribueretur, solum autem frugibus expiatum, ut vivis redderetur. Sequebantur epulae quas inlbant propinqui coronati, apud quos de mortui laude cum quidquid veri erat 20 praedicatum, — nam mentlri nefas habebatur, — justa con- fecta erant. Postea cum, ut scribit Phalereus, sumptuosa fieri funera et lamentabilTa coepissent, Solonis lege sublata sunt: de sepulcris autem nihil est apud Solonem amplTus quam " ne quis ea deleat neve alienum inferat", poenaque est ''si 25 quis bustum, aut nionumentum ", inquit, "aut columnam vio- larit, dejecerit, fregerit". Sed post aliquanto propter has amplitu dines sepulcrorum, quas in Ceramlco yidemus, lege sanctum est ' ' ne quis sepulcrum faceret operosius quam quod decem homines efiecerint triduo". Neque id opere tectorio 30 exornari, nee Hermas hos, quos vocant licebat imponi, nee de mortui laude nisi in publicis sepulturis nee ab alio nisi qui publice ad eam rem constitutus esset dici licebat. Sublata — 45 — etiam erat celebritas virorum ac mulierum, quo lamentatio minuerctur: auget enim luctum concur sus hommum. Sed ait rursus idem Demetrius increbruisse earn funerum sepulcrorumque magnificentiam, quae nunc fere Romae est. Quam consuetudmem lege minuit ipse. Fuit enim hie vir, ut 5 scitis, non solum eruditissimuS; sed etiam civis tuendae civi- tatis peritissTmus. Iste igitur sumptum minuit non solum poena^ sed etiam tempore: ante lucem enim jussit efferri. Sepulcris autem novis finlvit modum. Nam super terrae tu- mulum noluit quidquam statui nisi columellam tribus cubitis 10 non altiorem aut mensam aut labellum; et huic procurationi certum magistratum praefecerat. 21. Aratus of Sicyon. Aratus SicyonTus jure laudatur qui, cum ejus civitas quin- quaginta annos a tyrannis teneretur, profectus Argis Sicyonem 15 clandestlno introitu urbe est potltus, cumque tyrannum Ni- coclem improvTso oppressisset, sescentos exsules qui locuple- tissimi fuerant ejus civitatis restituit remque publicam adventu suo liberavit. Sed cum magnam animadverteret in bonis et possessionibus difficultatem, quod et eos, quos ipse restituerat, 20 quorum bona alii possederant, egere iniquissimum esse arbi- trabatur, et quinquaginta annorum possessiones moveri non nimis aequum putabat, propterea quod tam longo spatio multa hereditatibus, multa emptionibus, multa dotibus tenebantur sine injuria: judicavit neque illis adimi nee his non satis fieri 25 quorum ilia fuerant oportere. Cum igitur statuisset opus esse ad cam rem constituendam pecunia, Alexandriam se proficisci velle dixit remque integram ad reditumsuum jussit esse; isque celeriter ad Ptolemaeum suum hospitem venit, qui tum regna- bat alter post Alexandriam conditam. Cui cum exposuisset 30 patriam se liberare velle causamque docuisset, a rege opulento vir summus facile impetravit, ut grandi pecunia adjuvaretur. — 46 — Quam cum Sicyonem attulisset adhibuit sibi in consilium quindecim principes, cum quibus causas cognovit et eorum qui aliena tenebant, et eorum qui sua amiserant; perfecitque aestimandis possessionibus ut persuaderet aliis ut pecuniam 6 accipere mallent, possessionibus cederent, aliis ut commodTus putarent numerari sibi quod tanti esset quam suum recuperare. Ita perfectum est, ut omnes concordia constituta sine querella discederent. virum magnum dignumque, qui in re publica nostra natus esset I 10 22. A remarhable dream, Clarum admodum sommnTum commemoratur. — Cum duo quidam Arcades familiares iter una facerent et Megaram ve- nissent, alterum ad cauponem devertisse, ad hospTtem alterum. Qui ut cenati quiescerent, concubia nocte visum esse in somnis 15 ei qui erat in hospitio ilium alterum orare ut subvenlret, quod sibi a caupone interitus pararetur; eum prime perterritum somnio surrexisse: dein cum se collegisset idqiie visum pro nihilo habendum esse duxisset, recubuisse; tum ei dormienti eumdem ilium visum esse rogare ut, quomam sibi vivo non 20 subvenisset mortem suam ne inultam esse pateretur, se inter- fectum in plaustrum a caupone esse conjectum et supra stcrcus injectum; petere ut mane ad portam adesset, prius quam plau- strum ex oppido exiret. Hoc vero eum somnio commotum mane bubulco praesto ad portam fuisse, quaesisse ex eo quid 25 esset in plaustro: ilium perterritum fugisse, mortuum eriitum esse, cauponem re patefacta poenas dedisse. — 41 PHAEDRUS. 23. The luolf and the lamh. Ad viwum*) eundem lupus et agnus veneraut Siti compulsi ; superior stabat lupus Longequ(? inferior agnus. Tunc fauce improba 6 Latro incitatus jurgii causam intulit. Cur, inquit, turbulentam fecisti mihi Aquam bibenti ? Laniger contra timens: Qui possum, quaeso facere, quod quereris, lupe ? A te decurrit ad meos haustus liquor. lo Kepulsus ille veritatis viribus: Ante hos sex menses male, ait, dixisti mihi. Eespondit agnus: equidem natus non eram. Pater hercle tuus ibi, inquit, male dixit mihi. Atque ita correptum lacerat injusta nece. 15 Haec propter illos scripta est homines fabula, Qui fictis causis innocentes opprimunt. 2-4' The frogs and their king. Ath^nae cum florerent aequis legibus, Procax libertas civitatem miscuit 20 Frenumque solvit pristinum licentia. Hie conspiratis factionum partibus Arcem tyrannus occupat Pisistratus. Cum tristem servitutem flerent Attici, (Non quia crudelis ille, sed quoniam grave 25 Omne insuetis onus) et coepiss6nt queri, Aesopus talem tum fabellam rettulit. Banae vagantes liberis paludibus Clamore magno r^gem petiere a Jove, *) Syllables printed in ItoXics are suppressed by Elision. {887,) ^ 48 — Qui dissolutos mores vi compesceret. Pat^r deorum risit atque illis dedit Parviim tigillum, missum quod subit6 vadi Motu sonoque terruit pavidiim genus. 5 Hoc mersum limo cum jac6ret diiitius, Forte una tacite profert e stagno caput Et explorato rege cunctas evocat. Illae timore posito certatiwi adnatant Lignumque supra turba petulans insilit. 10 Quod cum inquinassent omni conturaelia, Alium rogantes regem misery ad Jovem, Iniitilis quoniam 6sset qui fuerat datus. Turn misit illis hydrum, qui dente aspero Corripere coepit singulas. Frustra necem 16 Fugilant inertes, vocem praecludit metus. Furtim igitur dant Merciirio mandata ad Jovem, Adflictis ut succurrat. Tunc contra deus: Quia noluistis vestrum ferre, inquit, bonum, Malum perferte. — Vos quoque, o cives, ait, 20 Hoc sustinete, majus ne veniat malum. 25. The ivolf and the crane. Qui pretium meriti ab Improbis desiderat, Bis peccat: primum qu6nia?7i indignos adjuvatj Impune abire deinde quia jam non potest. 26 Os devoratum fauce cum baererdt lupi, Magno dolore victus coepit singulos micere pretio, ut Illud extraberent malum. Tandem persuasa est jure jurando gruis, Gulaeque credens colli longitudinem, 30 Periculosam fecit medicinam lupo. A quo cum pactum flagitaret praemium: Ingrata es, inquit, ore quae e nostro caput Incolume abstuleris ^t mercedem postules. — 49 — 26. The ass and the lion in partnership, Yirtiitis expers verbis jactans gloriam Ignotos fallit, notis est derisui. Venari asello comite cum vell^t leo, Cont^xit ilium frutice et admonuit simul, 6 Ut insueta voce terreret feras, Fugientes ipse exciperet. Hie auritulus Clamorem subito totis tollit viribus, Novoque turbat bestias miraculo. Quae diim paventes exitus notos petunt, lo Leonis adfligimtur liorrendo impetu. Qui postquam caede fessus est, asin um evocat Jub^tque vocem pr^mere. Tunc ille insolens: Quails videtur opera tibi vocis meae ? Insignis, inquit, sic ut, nisi nossem tuum 16 Animum genusque, simili fugissem metu. 27. The fox and the crow. Qui 86 laudari gaiidet verbis subdolis, Sera dat poenas turpes poenit^ntia. Cum de fenestra corvus raptum caseum 20 Comesse vellet, celsa residens arbore, Yulpes hunc vidit, delude sic coeplt loqui: qui tuarum, corve, pennarum est niter ! Quantum decoris corpore et vultu geris ! Si vocem liaberes, nulla prior ales foret. 26 At ille stultus, dum vult vocem ost^ndere, Emisit ore caseum, quem cel^riter Dolosa vulpes avidis rapuit dentibus. Turn d^mwm ingemuit corvi deceptiis stupor. 28. Tl%e aged lion, 9o Quicumque amisit dignitatem pristinam, Ignavis etiam jocus est in casii gravi. Def^ctus annis et desertus viribus Leo cum jac6ret spiritum extremiim traliens, — 50 — A-per fulmineis ad eum venit d^ntibus Et vindicavit ictu Yeterem injiiriam. Infestis taurus mox confodit cornibus Hostile corpus. Asinus, ut vidit fcrum 6 Impime laedi, calcibus frontem extudit. At ille exspirans: Fortes indigne tuli Milii insultare: te, naturae dedecus, Quod ferre cogor, c^rte bis videor mori. £9. The hite and the cloves. 10 Qui se committit homini tutandwm improbo, Auxilia dum requirit, exitii^m invenit. Coliimbae saepe ciim fugissent miluum Et celeritate pennae vitassent necem , Consilium raptor vertit ad fallaciam 16 Et genus inerme tali decepit dolo: Quare sollicitum potius aevum diicitis, Quam regem me crcatis icLo foedere, Qui vos ab omni tutas praeste^i injuria ? Illae credentes tradunt scsc miluo; 20 Qui regnwm adeptus coepit vesci singulas Et exercere imperium saevis iinguibus. Tunc d6 relicuis una: Merito plectimur. 30. The two mules, Mali gravati sarcinis ibant duo: 25 TJni'is ferebat fiscos cum pecimia, Alter tumentes miilto saccos hordeo. Ille onere dives celsa cervice 6minet Clarlimque collo jactat tintinnabulum , Corals quieto sequitur et placido gradu. 30 Subito latrones 6x insidiis advolant Int^rque caedem ferro mulum sauciant, Diripiunt nummos, neglegunt vile hordeum. Spoliatus igitur casus cum fleret sues: — 61 — Equidem, inquit alter, me contemptum gaudeo, Nam nil amisi nee sum laesus vulnere. Hoc argumento tuta est hominum tenuitas; Magnae periclo sunt opes obnoxiae. 31. The dog and the wolf, 5 Quam diilcis sit libertas, breviter proloquan Cani perpasto macie confectus lupus Forte occucurrit. D6in salntatuon invicem Ut restiterunt: Unde sic, quaeso, nites? Aut quo cibo fecisti tantum corporis ? tb Ego, qui sum longe fortior, pereo fame. Canis simpliciter: eadem est condicio tibi, Praestare domino si par officium potes. Quod ? inquit ille. Gustos ut sis liminis, A furibus tuearis et noctii domum. 15 Ego vero sum paratus: nunc patiOr nivcs Imbresque in silvis asperam vitam trahens: Quanto est facilius mihi sub tecto vivere, Et otiosum largo satiari cibo ? Veni ergo mecum. Dum procedunt, aspicit 20 Lupus a catena coilum detritiim cani. Unde hoc, amice ? Nihil est. Die, quaeso, tamen. Quia videor acer, alligant me interdiu. Luce lit quiesca77i et vigilem, nox cum venerit: Crepusculo solutus, qua visum est, vagor. 25 Adfertur ultro panis; de mensa sua Dat ossa dominus; frusta jactant familia Et, quod fastidit quisque, pulmentarium. Sic sine labore venter impletiir mens. Age, abire siquo est animus, est lic^ntia ? 30 Non plane est, inquit. Friiere, quae laudas, canis: Regnare nolo, liber at non sim mihi. — 62 -- 32. The fox and the sour grapes. Fame coacta viilpes alta in vinea Uvam appetebat siimmis saliens viribus, Quam tangere ut non potuit, discedens ait: 5 Nondiim matura est; nolo acerbam sumere. Qui facere quae non possunt verbis elevant, Adscribere hoc debebunt exempliira sibi. 33. The ungrateful snahe. Qui fert malis auxilium, post tempiis dolet. 10 Gel II rigentem quidam colubram siistulit Siniique fovit, contra Be ipse mis^ricors; Namque lit refecta est, necuit hominem protinus. Ilanc alia cum rogaret causam facinoris, Respondit: Nequis discat prodesse improbis. 15 34' The discontented stag. Laudatis utiliora, quae contempseris, Saepe inveniri haec adserit narratio. Ad fontem cervus, cum bibisset, restitit Et in liquore vidit eflBgi^m suam. 20 Ibi diim ramosa mirans laudat cornua Cruriimque nimiam tenuitatem vitiiperat, Yenantum subito vocibus cont^rritus Per campum fugere coepit et cursu levi Canes elusit. Silva turn excepit ferum, 25 In qua retentis impeditus cornibus Lacerari coepit morsibus saevis canum. Tunc moriens vocem banc edidisse dicitur: O me infelicem ! qui nunc demum int^llego, Utilia mihi quam fiierint, quae desp^xeram, 30 Et, quae laudaram, quantum luctus habiierint NOTES. M. JUSTINIANUS JUSTINUS. Justin, of whose personal history nothing is Is:nown, is supposed to have lived at Rome in the third century after Christ. He is the author of a work entitled: HiMoriarum Philippicarum Libri XLIV, founded on a lost work of Trogus Pompejus^ a historian of the Augustan age. Justin seems to have compiled selections from it, and his history contains a great variety of information that would not otherwise have been preserved. His style is clear and some- times elegant, and the greater part of his vocabulary may be found in Livy. He has some peculiarities in diction and construction which are not in accordance with those standards of prose, Caesar and Cicero, but they will hardly injure the Latinity of beginners. 1. TJie Assyrians. Page 3 principio rerum, Abl. of time when. 672.*) — penes reges, in the 1. hands of the kings. 5 spectata inter bonos moderatio, moderation which had been tried among the good. 6 nullis legibus, by no laws, Abl. of Means. go5. — pro legibus erant, were instead of laws = supplied the place of laws. 8 intra suam cuique patriam, to each one within his own country; quisque is generally placed after se, suus, qui; the Dative cuique depends on finiebantur; it is used instead of the genitive depending on patriam. — primus omnium; Partitive Genitive. 566. 6. 9 quasi avitum gentibus morem, a custom as it were hereditary to the nations. 10 imperii cupiditate, by his ambition for power; Instmmental Abl. 60S. *) TJiese references are to paragraphs o/ Ahn-Henn's Latin Grammar. — 54 — Page 1. 11 rudes resistendi popuios, nations inexperienced in making resistance; adjectives denoting knowledge and their opposites take the Genitive. 567. i; 843. 12 usque, as far as, with the Ace. termmos, to denote the place whither. — quaesltae dominatiOnis, of the dominion that he had sought for. 13 continua possessione, Instrumental Abl. eos. — domitis proxl- mis, having subdued the nearest 7ieighbors; Abl. Absol. 837. 14 accessione virlum is Instrumental Abl. belonging to fortior. — proxima quaeque victoria, evei^y last victot'y. 16 illi fuit, he had; Dative denoting the j^ossessor. 594. 17 qui dicitur, who is said; Nom. w. Inf. 821. 19 hoc occlso, Abl. Absol. 836. — relicto filio Ninya et uxore Se- miramide; Abl. Absol; the Participle rehcto agrees with Ninya, and is understood to Semiramide. 836. 21 murumque urbi cocto latere circumdedit, she put round the city a wall of baked brick; circumdare takes a dative with an ac- cusative, or an accusative with an ablative. 593. — cocto latere, Abl. of Quality, 6I6. 22 liargnae vice, instead of sand. — bitumine interstrato, Abl. Absol. 836. 24 praeclara, illustrious deeds; the neuter of the adjective used as a substantive. 702. 25 imperio adjecit; verbs compounded with ad take the Dative. S92. 26 quos. .nemo intravit, into ivhose country, .no one penetrated. 2. 1 duo et XXX annos; time how long is in the Ace. 674. — regno potlta, having held possession of the kingdom; potiri takes the Abl. 626. 2 contentus takes the Abl. 625. — elaborate a parentibus imperio, ivith the dominion acquired by the labors of his parents. 3 veliiti mutasset, as if he had changed; veluti, conjunction of comparison, takes the Subjunctive. 772. 6 mille trecentos annos, time how long is in the Ace. 674. 8 muliere corruptior, more corrupt than a woman; Abl. of Com- parison. 609, — 55 — Page 9 ad hunc videndum, to see Mm; the Ace. of the Gerund is fre- 2. quently used after ad to denote purpose. 845. 10 praefectus ipsius Medis praepositus, his oivn prefect ivhom he fiad placed over the Medians. — nomine Arbactus, AM. of Limitation. 608. 11 invenit eum nentem et partientem, he found him spinning and distribiUlng; verbs of perceivimj take the Ace. with the Present Participle when the object is to be represented as actually seen. S33. 12 colo nentem, spinning loiih a distaff; colo, Abl. of Means. — muliebri habitu, in a looman's dress; Abl. of Manner. 6i3. 13 qui bus visis indignatus, heing indignant at what he had seen; the relative used instead of the demonstrative, and the Abl. of Cause depending on indignatus. m4. 14 tot viros . . par5re, Ace. w. Inf. after indignari, a verb of emotion, sis. 15 quid viderit refert, he reports what he has seen; the Subjunc- tive viderit in an Indirect Question, soi; refert, Historical Present. 7S2. — negat se parere posse, he says he cannot obey; instead of dicere with a negative clause the Latins generally use negare with an affirmative clause. 16 qui se feminam maht esse quam virum, loho likes better to he a woman than a man; Ace. w. Inf. after a verb of icishing. 8i4. — malit is in the Subjunctive depending on the Accus. with Inf. se parere posse. 826. 17 quo audito, having heard this; Abl. Absol. 18 regnum defensurus, in defense of his kingdom; the Future Participle denotes either intention or being on the point of. 74i. — metu mortis, from fear of death. 604. 21 exstructa incensaque pyra, having erected and set on fire a funeral pile; Abl. Absol. 837. 22 hoc solo, hereby alone; Abl. of Means, eos. ^. As ty ages and Cyrus. 26 per ordinem successionis, in regular succession; per denoting the manner in which a thing is done. 645. 27 per somnum, during = in his sleep. — ex filia quam unTcam habebat, from the only daughter he had; the adjective unlearn ia the relative clause properly belongs to the antecedent filla. 554. — 50 — Page 2. 28 vitem enatara, supply esse; Ace. w. Inf. depending on vidit. 812. 20 obumbraretur, would he overshadowed; the Subjunctive in a clause depending upon the Ace. w. Inf. 826. — consulti harioli, the soothsayers who had been consulted; Participle equivalent to a relative sentence. 833. — nepotem futurum (esse), Ace. w. Inf. de- pending on responderunt. 30 praenuntistur; the Subjunctive in a clause depending on an Ace. w. Inf. 833. — regni amissiOnem portendi; Ace. w. Inf. depending on responderunt, which is the predicate to harioli consulti. 31 hoc responso, Abl. of Means. 32 ne, lest, that not, takes the Subjunctive extollgret. 756. i. 3. 1 nepoti animos, to the grandson his mind, i. e. the grandson^s mind; the Dative depends on extolleret. — turn temporis, at that time, 3 somnii metu deposito, having given up the fear of the dream; Abl. Absol. 837. 4 sub avi oculis, in the sight of his grandfather. 5 datur occidendus, is delivered to be killed; the Gerundive is joined with the verbs do, euro, mitto, &c., to express t\\Q purpose or end for which anything is given; the Gerundive agrees with the object of the active form, and with the subject of the passive. 84i. 6 verltus, ne . . exigeret, fearing that she would exact; after vereor, timeo, &c., ne must be rendered by thai. 76i. — mortiio rege, after the king's death; Abl. Absol. 7 necati infantis ultiOnem, revenge for the murdered child. 11 audita regis infantis expositione, having heard of the exposing of the king's child; Abl. Absol., to supply the want of the perfect act. participle. 837. — summis precibus, with every entreaty. Abl. of Means. 605. 12 ut sibi puer ostenderetur, that the boy might be shown to her = to show her the boy; the regular construction with verbs of urging and demanding is ut or ne with the Subjunctive. 758. — sibi, 1. e. uxOri; for all references to the subject of the leading sentence, the Reflexive sui must be used. 828. — cujus precibus fatigatus, wearied by her entreaties; the Relative for the Demonstrative at the begin- ning of the sentence. 556. — precibus is Causal Abl. 604. 13 canem feminam, a she-dog; with names of animals, the sexes are distinguished by mas, male, and femina, female. 47. — 57 — Page M praebentem et defendentem; the participles depend on in- 3. v5nit, a verb of perceiving^ to represent tlie object as actually seen. 835. 15 motus misericordia, moved by compassion; the moving cause is often expressed by a participle with the Ablative, such as motus, adductus, &c. 16 eadem cane anxTe prosequente, Abl. Absol. 17 quem ubi; the Relative instead of the Demonstrative; ubi, as soon as, takes the Perf. Indie. 737. ii. 18 tantus ut . . ; a clause of result introduced by ut, so that, is used after tarn, tantus, &c. 759. 20 permitteret, he might permit her, depends on rogaret, a verb of asking or demanding; the regular construction is ut. 758] but when the idea of wishing, &c. is emphatic, the simple Subjunctive without ut may be employed. — permutata sorte, Abl. Absol. 22 nomen Space fuit; the name is either in the Dative or in the Nominative. 594. •25 rex inter ludentes sorte delectus, having been chosen by lot Mug among the boys lohen 'playing. — per lasciviam, from wanton- ness; per often denotes the manner in which a thing is done. 645. 27 querella regi delata, a complaint being brought before the king; Abl. Absol. — indignantibus belongs to parentibus and is best rendered by a relative sentence: by the parents who were indignant at. — indignari, a verb of emotion, may be considered as a verb of ■ thinking, and as such takes an Acc; w. Inf. 8i5. — adfectos, scil. esse. Cyrus is the subject of the subordinate clause beginning with mox; the principal clause begins witli ille, i. e., Astyages. 28 arcessito puero et interrogate, Abl. Absol. 29 nihil mutate vultu, Abl. Absol.; nihil is here an Adverb, not at all. — fecisse se ut regem, that he had acted like a king; Acc. w. Inf. depending on respondisset; this verb is in the Subjunctive depending on historical cum. 33 quoniam sibi videretur, since he seemed to him; as a rule, quo- niam takes the Indicative; here the Subjunctive is used to express the opinion of Astyages. — agitato inter pastOres regno, having spent Ms reign among the shepherds. — 58 — Page 4. 2 infestus, takes the Dative. 598. — in ultionem servati nepOtis, to revenge himself for the rescue of his grandson. 3 epulandum tradldit, see Note on p. 3. 5. 4 dissimulato dolore, Abl. Absol. — odium regis, Objective Genitive. S6€. 2. — in vindictae occasionem, to a favorable time for his ven- geance. 6 doIOre orbitatis, by grief for his bereavement. 7 ut ablegatus fuerit, hoiv he had been sent away; Indirect Question after scribit, with the verb in the Subjunctive; ut is the comparative particle which would have required the Indicative if not used in indh-ect question. 10 hortatur, cxercTtum paret, he exhorts him to get ready an army] the regular construction with verbs o^ exhorting is ut; but the simple Subjunctive without ut may also be employed when the wish is emxjhatic; see Note on p. 3. 20. 13 exinterato lepori inserltur, is put into an eviscerated hare; inserere being compounded with in takes the Dative. 592. — in Per- sas, to Persia; Persae, the Persians, the people for the territory. 14 addita, sc. sunt. 16 cadem adgredi jussus est; Norn. w. Inf. after jubCre. 822. 17 praemonitus, ut. .adsumeret; with verbs of warning, j^z^rj^ose is expressed by ut with the Subjunctive. — quem primum obvlum ha- buisset, whom he should meet first; the Subjunctive is used to express the indirect statement of the dream. — quem is for eum quem. 18 adsumeret, like verbs oi naming, takes a second Accusative denoting the character. 578. — coeptis, Dat. of Advantage. 587. — ruri, in the country; rus is used like a name of a town. 686. 20 nomine, by the name, Abl. of Limitation. 6O8. — hujus requislta origme, the Abl. Absol. may be rendered: having inquired after his descent. — ut, as soon as, when, takes the Perf Ind. 737. 11. — in Persis, among the Persians, or in Persia; the people for the territory. 21 genitum, sc. esse. 22 Persepolim, to Persepolis; in answer to the question whither? names of towns are put in the Ace. 683. Persepolis being a Greek noun has im in the Ace. 143. 1. — jubet takes the Ace. w. Inf. 8i4. — 59 — Page 23 silvam viae circumdatam, lit. a wood put around the way = a 4. wood surrounding the way; circumdare has a twofold construc- tion. 593. 24 quod, at the beginning of a sentence instead of id. — appa- ratis epulis invitat, he invites them to a feast he had prepared for them; the Participle is here best rendered by a relative clause. 833, 25 factos, sc. esse, Ace. w. Inf. after videret. 26 si ponatur, the Subjunctive of the Present, because the con- dition is represented as possible. 788. ii. — legant, they would choosey the Subjunctive in Indirect Question, soi. 27 ut adclamavgre omnes, when all cried out; the Perfect after ut when. 737. IL — adclamavere for adclamaverunt. 334. 28 ait hesterno similem labori omnem vitam acturos (esse), he says they would spend a whole life in work similar to yesterday's; similis governs the Dative. 598. 29 quoad pareant; the Subjunctive in a clause dependent upon an Ace. w. Inf. — se secutos; this Participle is equivalent to a conditional clause: if they would follow him. Tohodiernis epulis we must supply similem omnem vitam, a whole life in feasting such as to-day. 30 laetis omnibus, Abl. Absol; an Adjective may take the place of the Participle. 836. 31 meriti sui in Harpago oblitus, having forgotten his desert, i. e. what he had deserved of Harpagus; verbs of forgetting take the Genitive. 568. 33 perfidia defectionis, AW. of Means or Instrument, 603. 3 pugnantibus suis partem exercitus de tergo ponit, to Jiis fight- 5- ing men he posts a part of his army in the rear, i. e. he posts a part of his army in the rear of the fighting men; the Dative pug- nantibus, depending on the verb ponit, is used instead of the Genitive pugnantium depending on tergo. 4 ferro agi jubet, Ace. w. Inf, depending on jubet. — sui, his men. 5 inventuros (esse), Aeo. w. Inf., depending on denuntiat. 6 proinde videant, accordingly they should see; proinde is used in exhortations only; videant is the Hortatory Subjunctive. 752. — fugientibus haec an ilia pugnantibus acies rumpenda sit; this is an indirect disjunctive question; the interrogative particle is omitted in the first member, and, therefore, ne stands in the second. 803. — 60 — Pago 5. The participles fugientibus and pugnantibus depend on rumpenda sit; they are in the Dative to denote the person by whom the line is to be broken and may be rendered when fighting, when fleeing. 7 ingens pugnandi animus, eager desire to fight. 8 exercitui accessit, was added to the army = seized the army. 10 orant revertantur; the Subjunctive without ut is used after verbs of beseeching, for the sake of emphasis; see Note on p. 4. lo. u quos fugiebant, fugSre conpellunt, and compelled those to flee from whom they had fled; the pronoun is is often omitted, especially when it would stand in the same case as the Relative. 6S3 12 cui Cyrus abstulit; the verb auferre, to take away^ takes the indirect object in the Dative, to be translated /rom. 588. 13 nepOtem agere, to act as his grandson. u genti praeposuit, he set him over the nation; praeponSre, being compounded with prae, governs the Dative. 692. 15 in Medos, to the Medes = to Media; the people for the ter- ritory. 16 annis CCCL; duration of time is commonly expressed by the Accusative, but occasionally, as here, by the Ablative. 8. The Athenians. Battle of Marathon. 19 quem biformem tradidere, whom they represented as being two-shaped; tradfire like a verb of naming takes two Accusatives. 578- — ut omnis antiquitas fabulosa est; ut is here comparative, as; else it would have required the Subjunctive. 24 superfu6runt, some survived. — quos refugia montium rece- pSrunt, whom the refuges of the mountains took in = who took refuge in the mountains. 25 aut. .evecti sunt, supply qui? after aut— ratibus, Abl. of Manner, like navibus, &c. 6i4. 26 a quo genus hominum conditum (esse) dicitur; Nom. w. Inf. S2i. 28 Eleusine, Abl. of Eleusin, at Eleusis; in answer to the question wher^? 683. 29 in cujus muneris honorem, and in honor of this gift. — noctes initiorum, the nights of the mysteries. — sacratae, sc. sunt. 6. 2 vindicaturi bello, being about to take revenge in war. — 61 — Pap« 3 responsum (sc. eat) superiOres fore; an answer was given that 6. they would have the advantage. — ni occidissent, if they had not killed; the Pluperfect Subjunctive occidissent after the Historical Perfect responsum est in the principal sentence. 4 cum ventum esset, when they had come; Impersonal Passive. 423. 6 et responso dei et praeceptis hostiura cognitis, Abl. Absol. to supply the want of the perfect active participle : having learned both tlie answer of the god and the orders of the enemy. 8 sarmenta collo gcrens, carrying fagots on his shoulders; the Participle is in apposition to Codrus; collo is Instrumental Abl. 605. 9 falce, with his sickle, Abl. of Means. 605. — astu, Abl. of Manner, craftily, cunningly. 10 cognito regis corpore, Abl. Absol. to supply the want of the per- fect active participle, having recognized the king's body. 11 ducis se offerentis, of their leader who offered himself; the participle is here best rendered by a relative sentence. 833. 12 bello liberantur, are delivered from war; verbs signifying to set free, take the Ablative. 620. Observe the liveliness of the multi- plied historical Presents. 15 permissa, sc. est. 17 vir justitiae insignis, a man of distinguished uprightness , Genitive of Quality. 566. 5. — qui velut novam ci vitatem legibus conderet, ivho should found the .state anew, as it were, by the establishment of laws; conderet is here in the Subjunctive, because it denotes a purpose, the relative clause being equivalent in fact to a clause with Ut. 792. 18 qui = et is, and he. — tanto temperamento, luiih so great mod- eration; Abl. of Manner. 6i3. 19 cum si quid pro altero ordine tulisset, altcri displiciturum vi- deretur, since if he had proposed anything in favor of one order, this would seem to displease the other; the condition is represented as contrary to fact; accordingly the Subjunctive of the Imperfect or Pluperfect is used. 788-, after si, nisi, &c. the prefix all- in aliquis is dropped. 762. 20 ut. . .traheret, that he drew; clause of result after tanto tem- peramento. 759. 21 inter multa egregia, among many noble deeds; egreglum, the adjective used as noun. — illud, ilie following. — 62 — Page 6. 23 armis dimicatum fuerat, fighting had been going on; the pas- sive used impersonally. 24 capitale esse coepit, it began to be a capital crime = it was pronounced a capital crime. — si quis legem de vindicanda insula tulisset, if anybody should make a motion to claim the island; quis for aliquis. "762. 25 legem ferre, to introduce a billy to make a motion. — de vindi- canda msilla, on the claiming of the island = to claim the island; de is one of the few prepositions commonly used with the Gerund or Gerundive. — tulisset; the pluperfect subjunctive is used after the historical perfect coepit in the leading clause. 74.3. iii. — sollicitus, anxious, is construed like a verb o{ fearing; accordingly ne must be rendered by that. 7G1. 26 tacendo. . .censendo, by being silent, by speaking his mind; the Ablative of the Gerund used as AM. of Means. S46. 27 cujus venia, on which pretext. — non dicturus modo, sed et facturus erat, he intended not only to say but also to do; the active periphrastic conjugation denotes intention. 74i. 28 prohibita, forbidden things. — deformis habitu, disfigured by his dress. 29 more vaecordium, after the manner of madmen. 30 quo magis consilium dissiraularet; quo is usual final con- junction with comparatives. 763. — insolitis sibi versibus, in verses to which he was not accustomed. 32 ut bellum decerneretur; the subjunctive clause denoting the result. 750. 33 devictis hostibus, the enemy being defeated. — Athenienslum fieret, came under the dominion of the Athenians. 57i. 7. 1 memores inlati Atheniensibus belh, mindful of the ivar they' had made on the Athenians; memor takes the Genitive. 567. i. Atheniensibus depends on inlati. 2 veriti; the perfect participle is often used where we should employ the present; ne, that, after verbs of^ fearing. 76i. 3 oppressuri, intending to surprise. 74i. 4 qua re cognita, may be translated by the perfect active par- ticiple with Pisistratus as subject: Pisistratus having learned this circumstance. 837. — 63 — Page 5 in insidiis locat; verbs of placing take in with the Abl. 689. — 7. jussis matronis. .sacra celebrare, the ladies having been ordered to celebrate the mysteries; after jub6o the Infinitive can be used without a subject — sollto clamore ac strepitu, witJi the usual clamor and noise; Abl. of Manner. 6i3. 6 ne intellectos se sentiant, that they should not become aware of their being observed; ne with the Subjunctive to denote the pur- pose. 756. I. — intellectos se (esse) is Ace. w. Inf. depending on sen- tiant. 7 egressosque navibus Megarenses, and the Megarenses when they had landed. 8 classe captlva, Abl. of Means. 605. — intermixtis mulieribus, women being among them. 9 ut, with the Subjunctive, to denote the purpose. 756. i. — Mo- gara contendit, he Tnade for Megara; in answer to the question whither? names of towns are in the Accusative. 683. 10 illi, the latter = the Megarenses. — petitam praedam, the ex- pected booty. 11 quibus caesis, Abl. Absol. 12 paulum a capienda urbe aftiit, he was not far from taking the city. — suis dolis, Abl. of Means. 605. 14 quasi, .vicisset; quasi takes tlie Subjunctive. 772. 15 per dolum, deceitfully; per denoting the manner. 645. — voluntariis verberibus adfectus; having been affected with voluntary flogging; I e. having flogged himself; the verb adficere is often to be translated by a verb corresponding to its Ablative; verberibus adficere, to flog; verberibus voluntariis adfiei, to flog one's self 16 lacerate corpore, Abl. Absol. 18 e quibus haec se passum (esse) simulat, from whom he pre- tends, to have suffered this. 19 vocibus, remarks. — invidiosa oratione, Abl. of Means. 605. 20 amore plebis, in consequence of the people' s affection for him 21 per quos occupata tyrannide, having obtained absolute power through them. 22 per annos XXXIII; the preposition per is used to denote /rom beginning to end. 674. 24 alter ex fillis, one of his two sons; e, ex is more common than the Partitive Genitive after numerals and the like. 660. — 64 — Page 7. 24 Hippias nomine, hy the name of Rippias, Abl. of Limitation. oo8. 25 qui = et is. 27 quibus interfectis, and these having been killed; Abl. Absol. — quaerenti tyranno. . .ait, to the tyrant when asking. . .he said. — an adhuc aliqui conscii essent, whether- there were any more accom- plices; the Subjunctive in Indirect Question, soi. 28 neminem superesse, quern amplius mori gestiat, that no one else was left whom he wished to die; gestiat is in the Subjunctive, being dependent upon the Ace. w. Inf. s^g. 31 libertatis, the Genitive after a verb of reminding. 568. — regno pulsus, driven fro m the state; Abl. after a verb of removing. 620. 32 in Persas; the people for the territory. — DarCo inferenti AtheniensTbus belhim, to Bareus w/ien making war on the Athen- ians; clauses introduced by particles of time (as, when^ since, &g.) may be expressed in Latin by a participle without such par- ticle. 833. 33 adversus patriara belongs to ducem. 8. 1 auxilTum a LacedaeraonTis petiverunt, they entreated aid from the Lacedaemonians; we always say: petere aliquid ab allquo, sso, 2 quos ubi viderunt, and when they saw that they; in historical narrative ubi, simidac &c., take the Historical Perfect Indicative. 737. 11. 3 non expectato, without loaiiing; especially to be noted is the Ablative of a participle without a Substantive; the participle with non is often best rendered by without. 834. — instructis decern mi- libus, having drawn up ten thousand in battle array. G auctor non exspectandi auxilii, the source of unexpected as- sistance. 7 ut. . .duceret, that he deemed; clause of result after tanta fiducia. 7.5». — plus praesidii, more protection; Partitive Gen, after plus. 566. 5. 8 magna in pugnam euntibus animorum alacritas fuit, when going to battle they were in high spirits, lit. to those going into battle were high spirits; the Dative with esse, to denote possession. 594. 9 adeo ut, to such a degree that, introducing a clause of result with the Subjunctive. 10 citato cursu, at full speed. 12 tanta virtute, Abl. of Manner. 613. — ut..putares, thai you should suppose. — 65 - Pag( 15 ut viderStur, is a clause of result; cujus lans prima esset, an 8. indirect question depending on difficile judicium. 20 post proelii innumeras caedes, having slain enemies without number in battle, lit. after number-less slaughters of the battle. 22 dextra manu, with his right hand; Instrumental Abl. oo5. — priusquam amittfiret; priusquam lias, in narrative, the same con- struction as historical cum. 779. 24 morsu, with the teeth; Instmmental Abl. 605. 25 tantam in eo virtutem fuisse, supply dicunt. — tot caedibus fatigatus, wearied with such a carnage, 26 non duabus manibus amissis victus, not overcome by the loss of both his hands. 38 seu proelio sive naufragio, either in battle or by shipwreck. 29 dis patriae ultoribus poenas repetentibus ; the Ablative Abso- lute, expressing the cause: because the gods, the aveiigers of the country, demanded satisfaction. Jf. Xerxes. Third invasion of Greece. 3 relictis multis filiis, having left behind many sons. 9. 4 susceptis, who were born; suscipere means to take up a neiv- born child; hence in the Pass, to be born. — maximus natu, the oldest; natu, Abl. of Limitation. 608. — aetatis privilegio, by the privilege of age; Causal Abl. 604. 5 quod jus, a right which, is in the Accusative governed by dedit; ordo nascendi and nattira are taken conjointly as a single idea and have the singular verb dedit. 542. — non de ordine sed de nascendi felicitate, not from priority, but from the lucky circumstance of birth. 7 The whole passage from nam AriaemSnem down to avTto vin- cere (line 18) is in the oratio obllqua, depending on referebat wliich implies dicens. It will be useful to the pupil to become accustomed to arrange the sentences in the form which they would have in the oratio recta or direct narrative; here it is as follows: "nam Ariae- menes primus quidem Dareo, sed private provenit: ego regi primus natus. Itaque fratres mei, qui ante geiiiti sunt, privatum patrimo- ntum, quod eo tempore Dareus habiiit, non regnum, sibi vindicare possunt, ego sum quern primum in regno jam rex pater sustulit. Hue aceedit, quod Ariaemenes non patre tantum sed et matre pri- vatae adhuc fortunae, avo quoque materno private procreatus estj — 66 — e ego vero et matre regina natus et patrem nonnisi regem vidi; avum quoque maternum Cyrum ego regem habiii, non heredem, sed con- ditOrem tanti regni; et si in aequo jure utrumque fratrem reliquerit, materno tamen ego jure et avito vinco." The English word to introduce the indirect discourse is that; sometimes it is well to omit that in translation and lo change the form to direct discourse, in- serting the verb of saying by way of parenthesis. 8 private, when a piHvate citizen. — provenisse and 9 natum (esse), Ace. w. Inf. of the Indirect Discourse. When a speech is transferred to the oratio obliqua the following changes of mood take place: I. The Indicative in direct statements is changed into the Infini- tive, becoming dependent on some such form as dixit, he said, ex- pressed or imphed, and the Nominative will then be changed to an Accusative; II. The Indicative in dependent relative sentences is changed into the Subjunctive; III. The Indicative in questions becomes the Subjunctive, being dependent on rogavit, expressed or implied; IV. The Imperative becomes the Subjunctive; Y. Verbs used by the speaker in the Subjunctive remain in the same mood. 9 geniti essent, Subjunctive according to Rule II. 10 habuisset, Subjunctive according to Rule II. 11 vindicare posse, Infinitive according to Rule I. — se esse, Ace. w. Inf. according to Rule I. 12 quem sustulSrit, Subjunctive according to Rule II. — tollere has the same meaning as suscipere, above, to take up a child, to bring up. — accedere. Infinitive according to Rule I. 13 non patre tantum &c. ; the Ablatives patre, matre, avo, are governed by procreatus sit, a verb expressing origin. go4. 15 patrem nonnisi regem vidisse; regem, as a king, is in apposition to patrem. 17 si..reliquisset; the condition is represented as contrary to fact, hence the Pluperfect Subj., both in direct and indirect discourse. •788. III. 18 materno tamen se jure et avito vincere, that he hy his mother's and grandfather's right should gain the cause; Ace. w. Inf. according to Rule L — G7 — Page 19 concordi anlmo, of one mind, unanimously. 9, 21 cognita causa, having investigated the case. — adeOqae fra- terna contentio fuit, ut. .insultaret. .doleret. .mitt6rent, &c.; Sub- junctives of Consequence after adeo ut. 759. 22 victor, .victus, the winner.. the loser. 25 tanto moderatius, so much more moderately; the Ablative tanto is used to denote the degree of difference. 612. 28 quinquennium, for 5 years; time how long is in the Aoc. 674 29 quod; the Relative for the Demonstrative. 656. — ubi primum as soon as, takes the Perfect Ind. 737. 11. 30 apud Xerxen, at the court of Xerxes; apud designates nearness in respect of persons. 630. — amicior patriae; the Dative governed by amicus. 598. 33 cera delita, with wax which he had smeared over it; Abl. of Means. 605; the participle rendered by a relative clause. 833. — ne, in- troducing a clause of purpose. 756. The ancients wrote with a style on waxen tablets; the writing on wax was rubbed out with the broad end of the style. To avoid discovery Demaratus wrote on wooden tablets and then smeared them over with wax, so that it might seem they had not been used at all. 1 recens cera, the freshly-written tablet. .^ 2 perferendas tradit; the Gerundive is joined with the verb tradgre to express the purpose. 84i. — jusso refers to servo, and may be translated by a relative sentence, who had been ordered. 3 quibus perlatis; the Abl. Absol. may be translated by a clause with when. — Lacedaemone, at Lacedaemon. — quaestiOni res diu fuit, the affair was doubtful for a long time; the Dativo of the object for which is used after esse. 595. 4 quod neque scriptum aliquid vidSrent nee frustra missas suspi- carentur, because on the one hand they did not see anything loritten, and on the other they supposed that they were not sent to no purpose; quod usually takes the Indicative; but the Subjunctives viderent and suspicarentur are used to express the thought and belief of the Lacedaemonians. "782. — nee is to be resolved into et non, and the negative belongs to frustra; in this way arises the cor- responsive conjunction neque. .et, on the one hand not... and on the other. 857. — missas, sc. esse. Ace. w. Inf. after suspicarentur. 5 tantoque rem majorem, quanto esset occultior, putabant, and — 68 — Pagft 10. they considered the afialr to he the more important, the more mysterious it was; the words quaiito. .tanto, signifying hy how much, .by so much^ are usually to be translated by the emphatic the; esset is in the Subjunctive depending on the Aoc. w. Inf. tanto rem majorem esse. 826. 6 haerentlbus in conjectura viris, while the men were hesitating in the conjecture; Abl. Absol. 7 erasa cera, having erased the tablet; Abl. Absol. 837. 10 utproditum sit, that there is a tradition; Subjunctive of result; in clauses of result the verb of the dependent clause has the same tense as it would have if the clause were a principal one. 74S. 11 siccata, sc. esse, Aco. w. Inf. 13 nuraero, in answer to the question, in respect of what? Abl. of Limitation. 008. 14 si regem spectes, laudes; the condition is represented 2iS pos- sible or likely to be realized. 788. ii. 15 cum, though; Concessive Conjunction with the Subjunctive. 767. 16 opes tamen reglae superessent, the king^s riches, however, were more than sufficient. 18 timldus, supply erat. — sicubi metus abesset, wherever there was no cause of fear; the Subjunctive is used to express the thought of Xerxes. 19 fiducTa virium, from confidence in his power; Causal Abl. 604. 20 convexa valllum, the hollows between hills. 21 quaedam maria pontibus sternebat, some seas he made pas- sable by bridges. — ad navigatiOnis commodum, for the promotion of navigation. 23 cujus; the Relative for the Demonstrative; begin with quam ter- ribihs, as terrible as..; quam. .tam, as. .so. 26 contemptu paucitatis, from contempt of their small number; Causal Abl. 604. 27 Marathonia pugna, in the battle of Marathon; in is omitted with an Adjective. 673. 28 qui = et hi. — suos, their relatives. — succedente inutlli turba, when a useless crowd followed; Abl. Absol. — 69 — Pag© 29 triduo; duration of time is commonly expressed by the Accusa- lo. live, but occasionally, as here, by the Ablative. — cum dolore et indignatione Persarum, with -— to the grief and indignation of the Persians. 30 dimicatum, sc. est, Impersonal Pass. 423. triduo dimicatum est, the fight lasted three days. — quarta die; this is the proper usage of the Ablative in relations of time to express when an action is done or completed. 672. . 31 summum cacumen, the top of the mountain. 32 hortatur, rec6dant et se reservent, 7ie exhorts them to retire and save themselves; the regular construction with verbs of ex- horting would be ut; but the simple Subjunctive may also be employed (see Note on 3. 20; 4. 10.). 33 sibi cum Spartanis. .servandos; this sentence is in the oratio obllqua, depending on hortatur, which implies dicens. 1 experiendam (esse) ; the Passive Periphrastic conjugation ex- 11. presses necessity; the person by whom is in the Dative. 741. 2 servandos, sc. esse. 3 audito regis imperio, having heard the order of the king. i sciscitantlbus Delphis oracula responsum fugrat, to them when inquiring for oracles at Delphi the answer had been given. 5 aut regi aut urbi cadendum, sc. esse, that either the king or the city ought to fall. 741. 7 parato ad moriendum ammo, with a mind ready to die; para- tus, ready ^ takes ad with the Gerund 844. 10 dimissis sociis, may be translated by the perfect active par- ticiple with Lycurgus as subject, Lycurgus having dismissed his allies. — hortatur, takes the Hortatory Subjunctive (memingrint, ca- verent), as above. 11 qualitercunque proeliatis cadendum esse, that in whatever way they might fight they had to die; caverent, ne fortius mansisse quam dimicasse viderentur, they should take care lest it might seem they had shown greater courage in remaining than infighting. 12 nee exspectandum (esse) ; this sentence is in the oratio obllqua, depending on hortatur, which implies dicens, they ought not to wait (he says). 13 dum nox occasiOnem daret, while the night offered an op- po7't unity. ~ 10 — Page 11. u securis et laetis superveniendum (esse), they ought to fall suddenly ujjon the careless and exulting enemy. 15 perituros, sc. esse, would die. 16 nihil erat diflQcile persuadgre persuasis mori, it was not at all difficult to persuade those who had persuaded themselves to die, i. e., were resolved to die; persuadere governs tlie Dative. S89. 19 si ipsi oppress! essent, if they should have been oppressed themselves. — morituri, ready to die. 74i. 20 totis castris; with nouns qualified by totus, the Ablative with- out a preposition is used to denote the place where? 687. — postquam invenlunt; postquam here takes the Historical Present. 22 ut qui sciunt, like men who know. — spo victoriae, with the hope of victory. 23 in mortis ultionem, to take vengeance for their death. 24 tractum, sc. est. — vincendo fatigati, wearied of conquering. 20 duobus vulneribus acceptis, having received two wounds. — ter- restri proelio, in the battle by land; Abl. of Time. 675. 29 bellum Persarum, the war with the Persians; Objective Genitive. S66. 2, — in auxilium regis classe venisse, had come with a fleet to the king's assistance; Ace. w. Inf. depending on animadvertisset. 30 sollicitare in partes suas, to draw over to his side. 31 colloquendi copTam, opportunity of a conference; the Gerund is frequently used with substantives as a complement. 843. — symbolos proponi et saxis proscribi curat, he had a proclamation issued and written upon the rocks; curare talces the Ace. w. Inf. — symboli, symbols, significant letters} a proclamation is meant. 12. 2 quid si non haec Dareo prius et nunc Xerxi belli causa nobiscum foret, quod vos rebellantes non destituimus? What cause of ivar would there have been formerly with Dareus and now with Xerxes, if not the fact that we did not forsake you when revolting? 4 quiu, why not? 6 commisso proelio, the battle having begun. — inhibere remis, to rovj a ship backwards. 9 ad templum ApollTnis diripiendum, to destroy the temple of Apollo; ad with Gerund or Gerundive denotes purpose. 845. 10 quasi, as i/, takes the Subjunctive. 772. 11 imbribus et fulminibus, Abl. of Means. €os. — n — Page 12 ut intelleggret; ut with the Subjunctive to express the purpose. 12. 756. 1. — quam nullae essent, how insignificant are; the Subjunctive in Indirect Question, soi. u vacLias hominibus, empty of men, i. e. deserted. 16 praemonente Themistocle, Themistocles forewarning them = forewarned by Themistocles. 18 adventante Xerxe, upon the arrival of Xerxes. 19 consulentibus Delphis oraculum responsum fuerat, to them consulting the oracle at Delphi the answer had been given (see Note on U. l). — salutem muris ligneis tuerentur, they should secure their safety behind wooden walls. 20 demonstratum, sc. esse. 22 non in aedificiis, sed in civibus positam, sc. esse, consisted not in its buildings J but in its citizens. 23 commissuros, sc. esse. — All these Ace. w. Inf. constructions depend on persuadet. 25 probate consilio, having approved the plan. 26 abditis insulis demandant, they send them to sequestered islands for safety. — relicta urbe, having left the city. 28 imitatae, sc. sunt. 29 ne circumveniri posset, Subjunctive of purpose. 7S6. i. 31 deserto bello, may be rendered by the perfect active participle with qui as subject, these having given up war. — ad sua tuenda, to protect their own property; ad, with the Gerundive, expressing pU7'pOSe. 845. 32 timens ne, fearing that; after timeo, ne must be rendered by that. 761. 33 per servum fidum, by means of a faithful slave; the person con- sidered as means or instrument is expressed by per with the Ace. — uno in loco contractam Graeciam, Greece concentrated at one p)lace. 1 quod si; in order to indicate the connection with a preceding 13. proposition the relative pronoun quod (which, however, loses its signification as a pronoun) is frequently put before si, so that quodsi maybe regarded as one word. 2 vellent, dissiparentur. Subjunctives in indirect discourse. 3 ei singidas consectandas esse, he had to pursue them singly; Ace. w. Inf. depending on nuntiat. — hoc dolo, Abl. of Means, eos. — 12 — Page 13. i adventu hostium occupati, surprised by the approach of the enemy. 5 collatis viribus; the Ablative Absol. may be translated with united forces. 9 ut . . ita cernSres ; transpose : ita ut cerneres, so that you could see, 10 juxta praeceptum Themistoclis, according to the order of Themistocles. 13 circumspicientes fugara, looking out for flight. 15 mersae, sc. sunt. 17 dubliim consilii, wavering in resolution. 18 ne quid seditionis; seditiOnis governed by quid which after ne is used instead of allquid; tlie Partitive Genitive is often found after the neuters of adjectives and pronouns, see. 6. 19 fama adversi belli et in raajus omnia, siciiti mos est, extoUens, the rumor of the defeat exaggerating every thing, as is customary; this is the Subject of the final sentence introduced by ne. 20 sibi relinquat, Hortatory Subjunctive depending on hortatur. 21 aut perdomiturum se Graeciam aut cessurum (esse); this Aco. w. Inf. is in oratio obliqua, and depends upon a verb of saying im- plied in hortatur. 23 probato consilio, the plan being approved. 25 audita regis fuga, having heard of the. flight of the king. 27 interclusus reditu, cut off from his retreat; intercludgre, being a verb of separation^ takes the Ablative. 620. — desperatiOne rerum, by the hopelessness of the undertaking. 29 timens ne, fearing that. lei. — interclusi hostes, the enemy when cut off; the Participle represents a condition. 833. 30 quod aliter non pateret, which otherwise could not be open; quod = cum id; with the Subjunct. 792. ii. 32 retinendo, by keeping them back, Abl. of Gerund as Abl. of Means. 846. 33 cum vincere consilio ceteros non posset, as he could not win over the rest by his opinion. 14. 1 certiorem consilii facit, he informs him of the plan. — matu- rata fuga, by accelerating his flight — 73 — Page 2 perculsus niintio, panic-stricken by the news, — trad it milTtes 14. perducendos; the Gerundive is joined with the verb tradere, to ex- press the purpose for which anything is delivered. 84i. i soliitura pontem hibernis tempestatibus, the bridge destroyed by winter storms. — oflfendisset, had hit upon. 5 res spectaculo digna et aestimatione, an event worth seeing and estimating; dignus, worth, talves the Abl. 635. 6 rerum varietate miranda, by the wonderful fickleness of human affairs; the Ablative depends on aestimatione. 7 vix capiebat, was hardly able to hold him. 8 carentem omni etiam servorum ministerio, wanting all service of slaves, i. e., without even a slave to wait upon him. 9 terris graves, oppressive to the countries; Dative of Advantage or Disadvantage. 387. 10 felicius iter fuit, Jiad a luckier march; esse with the Dative denotes possession. 694. u neque enim, for. 12 multorum digram inopia, want of necessaries for many days. 13 ut viae cadaveribus implerentur, Subjunctive of result after tantus. 759. — cadaveribus, Abl. after a verb of filling. 622. 14 escae inlecebris soUicitatae, refers to alites et bestiae, allured by the bait of food. 18 etiam in majus restitutionem, rebuilding even on a larger scale. 19 nuUo pretTo, at no price; Abl. of Price after venalis. 6i7. — videt, Historical Present after postquam. 20 incensis (supply lis) quae aedificare coeperant, having set on fire what they had begun to build. 22 comraissum, sc. est. 24 referta regalis opulentiae, filled to overflowing with kingly wealth; as a rule, refertus takes the Genitive. 567. i. ; but it also takes the Ablative following the analogy of verbs of filling. 623. 25 unde primum Graecos divitiarura luxuria cepit, since that time the luxury of riches first took possession of the Greeks. — divlso inter se auro Persico, when they had divided among them the Persian gold. 28 navali proello dimicatum est, a sea-fight took place. _ 74 — Page 14. 30 vicisse Graecos et Mardonii copias occidiOne occidisse, that the Greeks had won and completely cut down the troops of Mardonius; Graecos is Subject- Accusative and copias Object- Accusative in the Aco. w. Inf. construction. — tantam famae velocitatem fuisse (supply dicunt), the velocity of the report was so great, they say. 32 matutino tempore, in the morning. — meridianis horis, at noon; time when is in the Abl. 672. 15. 1 tantum spatii; the Gen. after a neuter pronoun, see. 6. — tam brevi horarum momento, in the short space of a few hours. — de victoria nuntiatum est, icoj^d was brought about the victory. 2 confecto bello, the icar being terminated. 3 omnium judicio, i7i the opinion of all. — praelata, sc. est. 4 princeps civitatum testimonio judicatus, being declared the chief according to the testimonial of the states. 5. Sparta and Lycurgus. 7 ducibus Lacedaemoniis et Atheniensibus, under the leadership of the Lacedaemonians and Athenians; Abl. Absol. 836. 12 trahgre, Historical Inf. 809. 13 gestis rebus inlustres, famous by their exploits. — propriis viribus, Abl. depending on confidsbant. 628. 14 institutis SolOnis et legibus Lycurgi, Abl. of Means, eos. 15 ex aemulatiOne virium, from jealousy of their power. 16 cum successisset. . .vindicare potuisset, though he succeeded and could claim; cum, Concessive Conjunction with the Subj. 767. 19 summa fide, Abl. of Manner without cum. eis. 20 quanto plus pietatis jura valerent, how much more influence the rights of piety had; Abl. to denote the degree of difference. 612; the Subjunctive in Indirect Question. 801. 21 medio tempore, in the mean time; time when in the Abl. 672. 22 non habentibus Spartanis leges institiiit, he enacted laws, the Spartans not having any; leges belongs to instituit and is to be understood to habentibus. 23 magis..clarior; magis is sometimes used with Comparatives adding to their force. 25 documentum daret, would give an example; the Subjunctive to express the opinion of Lycurgus. Pag© 28 emi singula jussit, he ordered every thing to he bought. 15. 29 compensatione mercium, by bartering. I sublegendi senatum vel creandi quos vellet magistratus po-i6. tcstatem, the power of electing to the senate or to appoint those whom they wished to be their magistrates; the Genitive of the Gerund after potestas; vellent in the Subjunctive to express the opinion of the Lacedaemonians. 3 aequiita patrimonia, the properties being made equal = the equality of propjerty; a common translation of a participle is an abstract noun. 4 potentiorem altero, more powerful than the other; Abl. of Com- parison. 609. — redderent takes two Accusatives. 678. 5 ne cujus; cujus, instead of aliciijus after ne. 762. 6 non ampllus una veste uti, to use no more than one dress; uti takes the Abl. 626; quam is omitted after ampllus without influence on the construction. 6io. — toto anno, all the year round; duration of time is commonly expressed by the Accusative, but occasionally, as hera, by the Ablative. — permissum, sc. est. 8 ne. .verteretur; the Subjunctive after ne to denote the _29Mr- pose, 758. 9 ut..agerent, to pass; Subjunctive of purpose. 756. II nihil eos substernere, deggre, &c.; Ace. w. Inf. depending on statuit. 12 priusquam viri facti essent; the Subjunctive depending on the ACO. W. Inf. 826. 14 ut eligerentur. .coercerent; ut with the Subjunctive to denote purpose. 756. — matrimonia sua, their wives. 16 nullis frenis, Abl. of Means. 17 non divitum et potentium esse, should not belong to the rich and powerful; Genitive with esse to denote the predicate. 57i. 18 nee usquam terrarum, nowhere in the world; Partitive Genitive with Adverbs. 566. 6. 19 solutis antea morlbus, their manners having been formerly loose. 20 et inde se detulisse; Ace. w. Inf. depending on fingit. 21 consuescendi taedlum, the trouble of getting accustomed. — 76 — Page 16. 22 vincat; in this sentence tlie Present Subjunctive is used after tlie Jiistorical Present in tlie leading clause according to the general rule. 743. 23 obllgat talies the Ace. w. Inf., nihil eos mutaturos (esse). 24 priusquam revertergtur; the Subjunctive after priusquam implies intention: before he should i^eturn. 25 consulturum, referring to se (Lycurgum), denotes j^wrpose; to consult the oracle. — quid addendum mutandumque legibus videre- tur, what seemed icorth changing or adding to his laws; the Sub- junctive in Indirect Question, soi. 27 morlens, when dying. 833. 28 ne arbitrarentur, lest they should consider. — relatis Lacedae- monem; supply ossibus, ivhen they were brought back to Lacedaemon. 833. — solutos se religiOne, that they were freed from their obliga' Hon; verbs o^ separation take the Abl. G20. 29 in dissolvendis legibus, in abolishing the laws. 6. Sicily. Livasiori of the Athenians. 31 ItalTae adhaesisse, was united with Italy; adhaerSre being compounded with ad takes the Dative. />»?. 32 diremptamque, sc. esse. — a corpore; Abl. of Separation with preposition after dirimerc. 620. — majOre impetu, Instrumental Abl., by the greater violence. 17. 1 toto undarum onere, loith the whole burden of its waves. 3 ut patgat, Subjunctive of result after ita. — tota ferme, nearly the whole of it. — nee non, sc. est, and there is besides; nee non is emphatically affirmative. 4 ignibus generandis nutriendisque; the Dative of the Grerundive denoting purpose: for producing fire and feeding it. — soli ipsius naturalis materia, natural material of the soil itself; this is the Subject of the sentence. 5 quippe intrinsecus stratum sulphure et bitumine tradltur, for indeed they say it (the soil) is covered on the inside with sulphur and pitch; Ace. w. Inf. depending on tradltur. 6 ut..eructet. Subjunctive of purpose. 758. — spiritu cum igne in materia luctante, while the air is fighting with fire in the ma- ierial. Page 7 compluribus locis; the Ablative is used without a preposition 17. to denote the place where in the case of loco, locis, when qualified by Adjectives. 687. 11 nomine, by this word; Abl. of Means. 12 mirum, supply est. — in quern res tot coi6re mirae, where so many wonderful things' (concur) are to be found. 13 quod nusquam latius torrens fretum, because the straits are noivhere rolling in a wide stream; torrens is a Participle, and latius an Adverb qualifying the same. 14 nee solum citato impetu sed etiam saevo, not only ivith rapid motion but even a raging one; Descriptive Abl. gig. 15 experientibus, for those who experience it. — procul visenti- bus, for those who see it from afar. 16 ut videas . . exaudias, that you may see, hear; Subjunctive of result after tanta. 21 veluti, as if takes the Subj. 772. 22 in tarn angustis terminis, ivithin so narrow limits. — aliter durare potuisset, could have lasted otherwise. — tot saeculis, for so many centuries; time how long is here expressed by the Abl. 23 nisi, .aleretur; the condition is represented as contrary to fact. 788. III. — nutrimentis, Abl. of Means, gos. 25 hinc latratus audltus, sc. est, from this source comes the barking which is heard. — hinc monstri credita simulacra, sc. sunt, hence the phantoms of the monster are believed (to come). — navi- gantes is Subject to putant, the sailors believe. 26 magnis verticibus pelagi desidentis exterriti, belongs to navigantes: being terrified by the great whirlpools of the tumbling sea. — latrare undas, Ace. w. Inf depending on putant. 29 raptum secum spiritum in imum fundum trahit, carries the air ivith it AND d7'aws it to the lowest bottom. It is sometimes con- venient to translate a participle by a co-ordinate sentence. 30 donee, .incendat, until it sets on fire; donee, until, implying purpose takes the Subjunctive. 778. 33 ut..ded6rit; Subjunctive of result after ita. 759. — quantum admirationis; the Genitive after a neuter pronoun. 50G. o. 1 dedgrit; the Perfect Subjunctive in the dependent clause after 18. the Present in the principal clause. — credentibus, sc. antiquis, ivho - 78 — Page 18. believed. — coeuntibus in se promuntoriis ac rursum discedenLibus, when the promontories dash against each other and separate again. 2 solida intercipi absumlque navigia; Ace. w. Inf. depending on credentibus. 3 in duicedinem fabulae conpositum, gotten up for the charm of the story. i ea est natura loci, ut putes, arbitrfiris, such is the natural po- sition of the site, that you may take it. .believe. — procul inspicien- tibus, to those looking at it from afar. 6 quo cum accesseris, for cum eo accesseris. 7 arbitrere for arbitrCris, depending on ut. quibus exstinctis, when they were undone. 10 post qucm = post eum. 13 justitia, Abl. of Means. — cujus moderationis, a moderation of which. 14 haud mediocris, not common. — decfidens, dying = at his death. 15 spectatae fidei servo, to a slave of tried honesty; Genitive of Quality. 566. 5. 17 ut . . mallent . . . paterentur; Subjunctives of result after tan- tUS. 759. 18 obliti dignitatis suae, Genitive with verbs of forgetting. 568. 20 varla victoria, with varying victory; Abl. of Manner. 6i3. 21 dimicatum, sc. est. — amisso Hamilcare imperatore cum exer- citu; Abl. Absol., but it may be rendered in English: ajler the loss of their general Hamilcar with his army. 23 discordia laborarent, were suffering from discord; discordia. Causal Abl. 604. 25 ab Himera, from Himera; with names of towns the preposi- tions a, ab, and e, ex are sometimes used for the sake of greater exactness. — in auxillum vocati, is best rendered by a relative clause. — pulsis civitate contra quos implorati fuerant, et mox caesis quibus tulerant auxillum; the Abl. Absol. to supply the want of the perfect active participle, having driven from the state those against whom they had been called upon for aid, and having slain those to whom they had brought relief — Id — Page 28 ausi facinus, daring a crime; the perfect participle is often 18. used where we should employ a Present. — nulli tyranno comparan- dum, not to he comjjared to any tyrant, i. e. to that of any tyrant. — ut melius fuerit, that it had been better; clause of result intro- duced by ut. 29 captivitatis jure, by the right of captivity. 30 servissent, necesse fuisset, reliquissent, are verbs of an in- complete conditional sentence, the protasis to be supplied from the context would be: "i/ they had been defeated"; the condition being contrai^y to fact, the Pluperfect Subjunctive is the proper tense. 788.iu. — amissa patria, with the loss of their country. 31 inter aras et patrios lares trucidati, having been butchered among the altars and household gods. 32 patriam praedam reliquissent; relinqugre besides its proper Accusative (patriam) takes another Accusative (praedam) as a secondary OlTject. 578. 1 cum graves paterentur, .nnce they were indignant at; the 19. Adjective graves is used instead of the Adverb graviter. sso. 2 diffrsi viribus, distrusting their own strength; diflBdere takes the Dative. ^89. — petivGre = petiverunt; petere allquid ab ali- quo. S80. 3 qui, and the latter. — studio majoris imperii, with a view to enlarge their dominion; Objective G-enitive. 566. 2. 4 metu factae pridem a Syracusanis classis, from fear of the fleet which the Syracusans had built long since. 5 ne, after expressions of fear is that. — Lacedaemoniia acce- derent, might be added to the Lacedaemonians. 6 sub specie ferendi Catiniensibus auxilii, under the pretext of coming to the aid of the Catinienses; the Genitive of the Gerundive is used with nouns. 843. 8 frequenter caesis hostibns, the enemy having been frequently defeated or by frequent defeats of the eneiny. 9 Lachete et ChariSde ducibus, Abl. Abscl. 10 sive metu sive taedio belli, either from fear or from disgust with the war; Causal Abl. 604. 11 remissis Atheniensmm copiis, may be taken with Catinienses as subject to supply the want of the perfect active participle, the Catinienses having sent back the forces of the Athenians. — so- cage 19. 13 interjecto tempore, some time having intervened. 14 sordida veste, capillo barbaque promissis, are Ablatives of Means governed by deformes, disfigured by their dirty dress, &c., &c. 15 omni squaloris habitu ad misericordiam commovendam adqui- sito, having assumed every appearance of squalor to excite com- passion; ad with the Gerundive to express purpose. 845. 20 Sicilia repetitiir, Sicily is sought again, i. e., they return to Sicily. 21 ut ipsis terrOri essent, that they were a terror even to those; both ipsis and terrori are governed by essent; with the verbs esse, dare, &c., besides the Dative of the person, another is used to express the purpose, intention, or destination. 595. 22 brevi post temp6re, after a short time; distance of time how long after ia expressed by the Abl. with post following. 675. — revo- cato Alcibiade, Abl. Absol. 24 munitionibus circumdatis, having put around fortifications; Abl. Absol. to supply the want of the perf. active participle. — hostes to be joined with in urbe clausos. 27 sed qui, hut he. 28 instar omnium auxiliorum, as good as all the auxiliary troops. — audlto genere belli jam inclinato statu, having heard of the kind of war, the situation being already on tJie decline; Abl. Absol. 29 auxiliis contractis opportana bello loca occupat, he concen- trates troops AND occupies places suitable for war purposes.' 31 congressus tertio, sc. proelio, engaged in a third. 20. 1 quo cognito, this circumstance having become known; Abl. Absol. i communi civitatium decrgto, by a joint decree of the states, or according to, &c. 6 quasi, as if, governs the Subjunctive. 772. 6 ex utraque parte, from both sides. — summis viribus, with might and main. — dimicabatur, Impers. Pass., the fight was con- tinued. 10 censere coepit, ut ablrent Sicilia, began to believe they should leave Sicily; censere, to believe, is here used as a verb of willing or demanding, and as such it must take ut with the Subjunctive. 758. 11 dum res quamvis adflictae nondum tamen perditae forent, as long as their affairs, though in a bad state, were not yet utterly lost. — * 81 — ?ago 12 neque in bello perseverandum (esse), they ought not to persist 20, in ivar, he said; this is the Ace. w. Inf. of the oratio obliqua, depend- ing on censet. 13 esse domi graviOra bella, Ace. w. Inf. — in quae servare opor- teret, for which it would he proper to save; the Subjunctive in the oratio obliqua. 14 pudore male actae rei, from shame of his failure; Causal Abl. — metu destitutae spei civlum, frorn fear of the disappointed hope of the citizens. — impellente fato, because fate impelled him; the Abl. Absol, expressing the cause. 833. 17 inscitia ducum, Causal Abl. 18 inter angustias maris tuentes se Syracusanos adgressi, having attacked the Syracusans who defended themselves within the nar- row passage of the sea; tuentes is best rendered by a relative clause. 22 tutiorem fugam rati itinere terrestri, supply esse, supposing the flight would be safer by land; the way by ichich is in the Abl. 688. — ab his relictas naves, the ships deserted by them. 25 a captivitate se vindlcat, he saves himself from captivity; Abl. of Separation. 620. 26 ne Demosthenis quidem exemplo ut sibi consuleret admonitus, not reminded even by the example of Demosthenes to take care of himself; ut sibi consuleret, clause of purpose after admonitus. 27 cladem suOrura, the defeat of Ids countrymen. — dedecore, Abl. of Means. 605. 7. Character of Philip and Alexander. 29 XL et septem annorum, at the age of 47 years; Gen. of Quality. 566. 5. — annis XXV, for 25 years; duration of time is occasionally expressed by the Ablative. 30 apparatibus studiosior, more fond of jyreparations; studiosus here governs the Dative; this is exceptional, the regular construction is the Gen. 567. 31 maxime opus erant, were of the utmost necessity; opus est takes the Dative of the person; the thing wanted may be the Subject, as here. 624. 32 divitiarum quaestus quam custodia sollertior, his acquiring riches was more skilful than his keeping^ i. e. he was more skilful — 82 — Page 20. in acquiring riches than in keeping them. — inter cotidianas raplnas, in the midst of his daily plunders. 21. 1 in eo, by him. 2 pari jure, loith equal right, equally. — dilectae, sc. erant. — ratio vincendi, way to gain victory; the Gen. of the Gerund after a Substantive. 3 alloquioqui plura promitteret quam praestaret; the Subjunctive here denoting the result; qui for ut is. 79i. in. i in serla et jocos artifex, a master in serious matters and joking; in, denoting the object or purpose. 5 utilitate non fide, on account of utility and not from conscien. tiousness; Causal Abl. 604. 6 apud utrumque, luith both parties. 7 inter haec, withal; inter, means during, and hence, under the circumstances described; sup])ly the copula after inter haec. 8 acumlnis et soliertiae plena; the Gen. governed by plenus. 567. 1. — Ut nec ornatui facilitas nee facilitati inventionum. deesset ornatus; so that facility of expression was not wanting to beauty, nor beauty to readiness of invention, i. e., 6*0 tJiai facility of ex- pression was not without beauty of style, or beauty of style ivithout readiness of invention. 10 et virtute et vitiis, both in virtue and vice; Abl. of Limitation. 608. — patre major, Abl. of Comparison. 609. 11 utrlque di versa, sc. erat; the Dat. with esse to denote posses- sion. si)4. — hic^ this one, the last mentioned; ille, the former. 12 deceptis gaudfire hostibus. Historical Inf. soo; gaudere takes the Causal Abl. 6(W. 13 prudentior ille consilio, hie animo magnificentior, the former more prudent in counsel, the latter more elevated in mind; con- silio, animo, Abl. of Limitation. 608. 14 dissimulare . . vincere. Hist. Inf 809. 15 vini nimis avidus, too fond of the cup; avidus takes the Gen. 567. 1. 16 ebrietatis vitTa, the injurious effects of drunkenness. 17 de convivio, from or directly after the banquet 20 convivio excessit, departed from a banquet; verbs of sepa- ration take the Abl. 620. — 83 — Page 22 malle, Hist. Inf. for malebat. — litterarum cultus utrlqiie similis, 2* Bupply erat: tlie cultivation of science was alike in father and son. 23" sollertiae pater majOris, liic fid6i (supply majoris), the father was a man of greater skill, the son of greater uprightness; the Genitive of Quality used iwedicatively . 566. 5. — verbis atque oratioue Pbilippus, liic rebus moderatior, in his luords and speech Philip was more moderate^ the other more so in his deeds. 24 parcendi victis animus, the inclination to spare the conquered; since parcere governs the Dative? the Gerundive could not be used instead of the Gerund. 842. 26 deditus, given, takes the Dat. 598. — quibus artibus, for iis artibus quibus. 8. The death of Alexander. 31 defunctos (esse), Ace. w. Inf. depending on ait. — tumultuantes milites et . . suspicantes, the soldiers being in confusion and sus- pecting. — regem insidiis perire, Ace. w. Inf. depending on su- spicantes. 2 osculandam dextram flentibus porrexit, reached to the weep- 22. ing his hand to kiss; the Gerundive is joined with porrigere to denote the purpose. 84i. i sine ullo tristiOris mentis argumento, without any sign of deeper affliction. 6 ut consolaretur, Subjunctive of Result after ut, so that. 6 In hostem, in mortem, against the enemy, against death, i. e., in face of the enemy, in face of death. 7 dimissis militibus, Abl. AbsoL 8 videanturne similem sibi reperturi regem, whether it seemed to them that they ivouldfind another king like him; the Subjunct. vide- antur, in the Indirect Question. 801; repertfiri (esse) is Norn. w. Inf. after videri. 822. 9 tacentibus cunctis, Abl. AbsoL, while all were silent. — se hoc . . .ociilis videre; Ace. w. Inf. depending on dixit. 11 quantum sanguinis sit fusiira Macedonia, quantis caedibus pa- rentatura sit, are Indirect Questions depending on oculis videre; quantum sanguinis, Part. Gen. after quantum. 566. &. 12 quantis caedibus, quo cruore, what slaughter and gore. — mortuo sibi parentatura (sit), it (Macedonia) would offer as a sacrifice for him when dead. — 84 — JPage 23. 13 corpus suum condi jubet, he ordered his body to he interred, Norn. w. Inf. 821. 15 tanta illi animi magnitudo fuit, he had such greatness of mind. — lit. . . nuncuparet, Subjunctive of result, after ut. 16 cum relinqugret, though he left; cum, concessive conjunction with Subjunct. 767. 18 quasi... esset; quasi, as if, takes the Subjunctive. — nefas est taJies the Ace. w. Inf. 20 veluti. .cecinisset; veluti, as if, takes the Subjunctive. — am- bitione vulgi, by paying court to the masses; Instrumental Abl. 605. 23 praeclQsa voce, his voice failing; Abl. Absol. 24 exemptum diglto anulum tradidit, Jie took the ring from his finger and gave it. — quae res, and this circumstance. 25 non voce, tamen judicio, not by word of mouth, yet by these 'proceedings, i. e., by his last will. 28 supra humanam potentiam, above human capacity. — magni- tudine animi, Abl. governed by praeditus. 623. 29 ipso ortu, at his very birth; Abl. denoting time. 673. 30 tota die, all day long; duration of time is occasionally expres- sed by the Ablative. 23. 3 puer, when a boy. — acerrimis litterarum studiis eruditus, Abl. of Means with eruditus. 607; instructed in the most acute studies. i exacta pueritia, having spent his boyhood. 5 accepto imperio, Abl. Abs., having received the crown. 6 se appellari jussit, Aoc. w. Inf. ; appellari takes two Nominatives, but in the Ace. w. Inf. they become Accusatives. 7 fiduciam sui, confidence in him; Objective Gen. 566. 3. — ut. .ti- merent, Subjunctive of result after tantam fiduciam. .ut. 759. — illo presente, Abl. Abs., in his presence. 8 cum nuUo hostium, Part. Gen. after nuUus. 566. 6. 9 quem non vic6rit; qui after a general negative as: nemo, nuUus, takes the Subjunctive. 793. b. 13 exstincto Alexandre Magno, Alexander the Great having ex- pired. 14 tota Babylone, in the whole of Babylon; the AW. in answer to the question where ? 683. — 85 — Page 15 quod, hecausey takes the Indicative (credid6rant).— ut. .sic, 23. as. .so. 17 quotiens ereptus esset, quam saepe se obtulisset; Indirect Questions with the verb in the Subjunct. after recordantes. — prae- senti morte erei)tus esset, had been delivered from imminent death; the usual construction is aliquem a morte eripere; but here the Abl. is used without a preposition. 620. — pro amisso, instead of being lost. 19 ut mortis ejus fides adfiiit, when the news of his death proved to be true. 21 quam indulgentia victoris vitae non poenitugrat, who through the generosity of the conqueror did not regret that she had been spared; paenitet talies the person in the Ace. and the exciting cause in the Gen. 584. — indulgentia victoris is Causal Abl. 604. — amisso filio a fastigio tantae majestatis in captivitatem redacta, having lost her son, and being reduced from the summit of such grandeur to captivity; this is in apposition to mater; to facilitate the translation arrange the sentence as follows: mater quoque Darei regis amisso filio a fastigio tantae majestatis in captivitatem redacta, quam indulgentia, &c. 24 non quod, not as if takes the Subjunct. 785. 26 versa vice, reversedly. — non ut civem et regem, verum ut hostem amissum gaudebant; in the first part of the clause we must supply lugebant; they did not mourn for the loss of their citizen and king, but rejoiced as if they had lost an enemy] hostis amissus is the lost enemy or the loss of an enemy; but here it is equivalent to a comparative clause with as if. 27 gaudebant is here transitive. 575. 28 exsecrantes, in apposition to Macedones. I 9. The earliest history of Carthage, 30 ventum est, Impers. Pass. 31 pauca dicenda sunt, a few remarks ought to be made; the Pass. Periphrastic Conjugation expresses necessity. 74i. — repetltis Tyri- orum paulo altius rebus, Abl. Abs., by beginning a little farther back with the history of the Tyrians, 32 dolendi, deplorable. 1 condita est, was founded, i. e., derived its origin. — terrae 24. motu vexati, being harassed by an earthquake. — 86 — Page 24. 2 mari proximum litus, the Dat. depending on proximus. 598. 4, vocant takes two Ace. 578. 5 expugnati, having been subdued. 6 navibus appulsi, having landed. — ante annum Trojanae cladis, a year before the fall of Troy; time Jiow long before is expressed by the Abl. or Aoc. 675. 7 Persarum bellis, at the time of the Persian ivars. 673. 8 attritis viribus, their forces being impaired. Abl. Abs. — a ser- vis suis multitudine abundantibus, at the hands of their slaves who were very numerous. 9 conspiratione facta, Abl. Abs., having formed a conspiracy. 10 libgrum populum, the free population. u potiti; the perfect participle of a deponent verb may be used exactly as our perfect active participle. 11 unus ex tot milibus servorum; e, ex is often used for the Par- titive G-en. — miti ingenio, fortuna. Causal Abl. 604. 15 moveretur, respicfiret; Subjunctives after unus qui. 793. a. 16 truci ferocitate, pia. .humanitate; Abl. of Manner. 6i3. 17 itaque cum velut occlsos alienasset, therefore when he had re- moved them as if they had been Jcilled. — servisque de statu rei- publicae deliberantibus placuisset, and the slaves after deliberating on the state of affairs had resolved; mihi placet, lam of opinion, J resolve. 18 regem creari, eumque potissimum; Ace. w. Inf. depending on placuisset, that a king should be appointed and in preference to all others he, &c. 19 acceptissimum dis; Dat. after acceptus. 598. — qui solem orien- tem primus vidisset, who should first have seen the rising sun; the Subjunct. in a clause depending upon the Ace. w. Inf. 22 medio noctis, at midnight. •2A. videri, Historical Inf. 25 editissimisque culminibus, on the highest roofs. 26 oriens, sc. sol. — ut ipsum solem aspicerent, to see the sun himself; Subjunctive in a clause of purpose after ut. 29 visa^ sc. est. — requirentibus . . confitGtur, to those inquiring after, .he confesses. Qi Page 30 intellectum est, they saw clearly; Impers. Pass. — quantum in- 24. genua servilibus ingenia praestarent, how much freehorn minds excel those of slaves; the Subjunctive is used in Indirect Question, soi. 33 reservatos (sc. esse), Ace. w. Inf. depending on arbitrantes. — creare takes two Ace. 578. 2 toto orbe terrarum ; Abl. without the preposition to denote the 25. place where when a noun is qualified by totus. 687. 6 crucibus adfixit, nailed them to the cross = crucified them; adfigere being compounded with ad takes the Dat. S92. 8 ingenuis et innoxiis incolis insulae attributis, having assigned the freehorn and innocent inhabitants to the island; Abl. Abs. — ex- Btirpato servlli germine, Abl. Abs., the breed of the slaves being ex- tirpated. — genus urbis, the stock of the city. 10 hoc modo, Abl. of Manner. 6i3. — Tyrii Alexandri auspicTis con- diti, the Tyrians being established under the auspices of Alexander. 11 parsimonia et labore quaerendi, by economy and acquisitive disposition, Abl. of Means. 12 missa in Africam juventute, Abl. Abs. 13 cum interim Mutto dec5dit, vMle in the meantime Mutto died; this is temporal cum ; accordingly it takes the Indie. 774. 14 PygmaliOne et Elissa heredibus mstitutis, having appointed Pygmalion and Elissa his heirs; Abl. Abs. — insignis formae virgine, a virgin of great beauty; Gen. of Quality. 566. 5. 17 qui honos, a dignity which. — nubit, marries, takes the Dat. 589. 18 huic magnae opes erant, he owned great riches; esse with the Dat. of the possessor. 594. — metu regis, from fear of the king; Causal Abl. 604. 21 qua, sc. re. — oblitus juris humani, forgetful of human law; verbs of forgetting take the Gen. 568. 22 eundemque generum, and at the same time his brother-in-law; idem is often equivalent to an adverbial phrase. 7i7. 23 aversata, having avoided; the perfect participle of a deponent verb may be used exactly as our perfect active participle. — dissi- mulate odio mitigatoque vultu, Abl. Abs.; translate the participle actively. — 88 — Pago 25. 25 adsumptis quibusdam principibus in societatem, having ad- mitted a few chiefs into her company. — quibus par odium in regem esse; Ace. w. Inf. depending on arbitrabatur. 27 dolo, Instrumental Abl. — re renovet neve recurrat; clause of purpose with ne and the Subjunctive. 28 ei cupidae oblivionis, to her desirous of forgetting; cupidae is in apposition to ei, and the Gen. oblivionis depends on cupidae. 567. 1. — mariti belongs to domus. 29 oculic ejus occurrat, should offer itself to her sight; occurrere being compounded with ob takes the Dat. 502. 31 vcnturum, sc. esse. 32 a rege missos; the participle is best rendered by a relative clause. 33 prima vespera; primus is often combined with a Substan- tive in order to denote that part of the thing which the Adjective specifies: prima vespera, at the first appearance of dark. — pro- vectaque in altum, sc. mare, having proceeded out to the deep water. 26. 1 onera harenae pro pecunia involucris involuta, loads of sand which instead of the money had been packed into the cases; invo- lucris, is Instrumental Abl. 2 lugubrlque voce; Abl. of Manner without cum, and with a plain- tive voice. 3 Acerbam ciet, she invokes Acerhas. — libens, the Adjective instead of the Adverb. Soo. 6 olim, hereafter, one day; here of the future. 7 qui . . . subtraxerint, who had taken away. — quarum epe parri- cidlum fecerit, from the hope of ichich he (the king) had committed parricide; the Eelative with the Subjunct. in a clause depending upon an Ace. w. Inf. 8 subtraxerint takes the Dat. avaritiae, to be translated hy from. 588. — hoc metu omnibus injecto, this fear having seized upon all. 9 senatOrum in eam noctem praeparata agmina, the crowds of senators who were ready for this night. 10 sacris repetitis, having recovered the sacred vessels. 11 exsillo; the Abl. of Manner is often hardly to be distinguished from that of means. — 89 — Page 13 deOrum monitu ; Verbal Abl. of Cause. 604. — comitem se so- 26. ciumque praebuit, offered himself aa comjpanion and ally; prae- bere, takes two Ace. 578. u pactus, having stipulated; the perfect participle of a deponent verb may be used exactly as our perfect active participle. 16 accepta, so. est. — virgines admodum Cyprias, very young Cyprian maidens; raptas navibus imponi jubet, ordered to he car- ried off' AND put on hoard shijo; the Participle is best rendered by a co-ordinate sentence. 18 dum haec aguntur, while these things are going on. 19 impio bello, Abl. of Means, with an impious war. 20 aegre victus quigvit, he was only with difficulty restrained AND kept quiet — precibus matris deorumque minis, Instrum. Abl. 605. 21 canerent, foretold; since the responses of the oracles and prophets were usually sung in verse, canere signifies also to foretell. — urbis toto orbe auspicatissimae, of a city founded under the most favorahle auspices upon the whole earth. 22 spatium respirandi fugientibus datum, a hreathing space was afforded to the fugitives. 23 datum, sc. est. — delata in Africae einum, having heen car- ried into a hay of Africa. 24 adventu and commercio are Causal Abl. depending on gaudentes, rejoicing over. cod. 25 empto loco, qui corio bovis tegi posset, having hought as much ground as could he covered with the hide of an ox. — qui for ut is, hence the Subjunctive. 26 in quo. . .reficere posset, where she could refresh; in quo for ut in eo. — fessos longa navigatione socios, her companions weary of the long sea-voyage; fessus takes the Abl. 604. 27 quoad proficisceretur, until she would depart; quoad, until, implying purpose or futurity takes the Subjunctive. 778. 31 spe lucri, from hope of profit; Causal Abl. 33 instar civitatis, an outline of a city. 2 hortatique sunt, urbem conderent, and exhorted them to huild 27. a city; hortari commonly takes ut with the Subjunctive; it may take the Subjunctive without ut. — ubi sedes sortiti essent, where they had ohtained settlements. — 90 — Page 27. 3 Afros amor cepit, a desire seized the Africans; detineudi ad- v6nas, depends on amor. — consentientibus omnibus, by consent of all. — statute annuo vectigali, a yearly tax being fixed. 7 propter quod, and therefore; the relative instead of the de- monstrative with a copulative particle. 9 auspicatam sedem, a lucky foundation. 10 ad opinionem novae urbis concurrentlbus gentibus; the Abl. Absr may be here rendered by a sentence with when. 11 magna facta, sc. est; the predicate agrees with the nearest ,word civitas, and is understood to popiilus. 542. 13 cujus virtus, and its valor. — rei publicae status, the condition of the state. — variis discordiarum casibus, by various cases of dis- sension; Abl. of Means. 15 cruenta sacrorum religiOne, bloody sacrifices; Abl. depending on usi sunt. 626. 18 aris admovebant, brought to the altars; admovfire being com- pounded with ad talies the Dat. 592. — pacem deorum, depends on exposcentes. 58o. 19 pro quorum vita di rogari maxime solent, for whose life the gods are mostly and commonly supplicated; the verb solere may be conveniently rendered by the adverb commonly or usually. >- 91 — C. JULIUS CAESAR. C. Julius Caesar was born at Kome, July 12tli, b. c. 100. By his valor and eloquence he soon acquired the highest reputation, and went through the usual course of political honors which the republic could bestow. Under the title and authority of a perpetual dictator he laid the foundation of the imperial constitution. But this provoked the hate of the liberal party, and on the Ides of March, b. c. 44, he was assassinated in the senate-house by a conspiracy under the lead of Brutus. In estimating the value of Caesar's writings it should be borne in mind that there are — strictly speaking — but two standard authors in the whole of the Roman literature: Caesar and Cicero. 10. First landing in Britain. p 3 exigiia parte aestatis reliqua, a small part of the summer being 28. left; Abl. Abs. with an adjective instead of a participle. 836. i mattlrae sunt, are early, i. e., set in early. 5 omnibus fere Gallicis bellis, nearly in all wars with Gaul. 673. — inde, from that quarter. — administrata, sc. esse, Ace. w. Inf. de- pending on intelligebat. 7 si tempus anni ad bellum gerendum defic^ret, tamen arbitraba- tur. ., if the season should be too late for carrying on war, still he believed; one might have expected the Present deficiat here, the condition being represented as possible. 788. ii. But frequently the Present Subjunctive of a future condition becomes Imperfect by the Sequence of Tenses, deficeret being governed by arbitrabatur. 8 magno usui, of great advantage; Dai to denote tho purpose or end. 59o. — si modo insulam adisset, if he had only visited the island; the Pluperfects adisset, perspexisset also depend on arbitra- batur; si modo, if only, usually takes the Indicative; here the Sub- junctive is used in oratio obliqua. 9 loca; only this form is used in the ordinary sense ^^places'\ I9i. — 92 — l*age 28. 10 quae omnia, all of which. — neque enim to be rendered with quisquam, for no one. 11 temere, without good 7'eason. — neque quicquam, and noth- ing. — ■ illo, thither, i. e., to Britain. 13 evoeatis ad se mercatorlbus, hainng called the traders to him. 14 esset, incolgrent, liaberent; all in the Subjunctive in the indi- rect question after reperire poterat. 15 quern usum belli haberent, in what way they carried on war. 16 qui essent . . . idonei portus, what suitable harbors there were. 17 ad majOrum navium multitudinem idonei, suitable for a great number of larger ships; idoneus takes the Dat. or ad w. Ace. 599. 19 ad haec cognoscenda; ad with the Gerundive to denote purpose. 845. — priusquain pcriculum facerot, b(fore making the trial; prius- quam has in narrative the same construction as historical cum. 779. 20 idoneum esse arbitratus Gajum YolusCnum, thinking Gains Volusenus a fit person. — cum navi longa, with a galley, a vessel propelled by a large number of oars. 21 huic mandat, ut revertatur, he orders him to return; verbs of commanding are followed by the Dat. with ut or ne. 758; but jubeo and veto take the Ace. w. Inf. 8i4. 22 in Morlnos, the people for the territory; the Morini occupied the nearest point to Britain. 24 quam. .classem, the fleet which; the Antecedent classem incor- porated into the relative sentence. 7i9. 26 per mercatores; the person corisidered as means or instrument is expressed by per with the Aec. 606. 29. 1 qui polliceantur; the Subjunctive of purpose after qui. 792. i. obsides dare; after the verbs to promise, to hope, &c., the Lat- ins regularly use the Fut. Inf. with the Ace. of the pronoun expres- sed; but there are many instances of the Pres. Inf. instead of the Future, and also of the omission of the pronoun. 2 liberaliter pollicitus, having made liberal promises. 3 ut. .permanerent; ut with Subjunct. after hortari. 758. 1 magni habebatur, was regarded as of great account, Gen. of Value. 569. — huic imperat, quas possit adeat civitates, Jie orders him to visit what states he could; the Subjunctives adeat, hortetur, nuntiet depend on ut, understood after imperat. — 93 — Page 9 seque venturum (esse) nuntiet, and fell them that he is coming. 29. 10 quantum ei facultatis dari potuit, qui non auderet, so far as opportunity could he given him since he did not venture; the rela- tive pronoun requires the Subjunctive when it denotes the cause; qui = cum is. 792. ii. — quantum facultatis, Partitive Gen. 566. 6. 12 quaeque perspexisset, what he had investigated; the Sub- junctive is used to express the belief of Volusenus. The historical present renuntiat is here followed by a historical tense, perspexisset, as usual. 14 in his locis, i. e., in the territory of the Morini. — navium pa- randarum causa; causa with the Gen. of Gerund or Gerundive to denote purpose. 843. 15 moratur; the conjunction dum, while^ as, is generally joined with the Pres. Indie. 734. 16 qui se excusarent, to apologize; Subjunctive of Purpose. 792. i. — de superioris temporis consilio, for their conduct of the past season. — homines barbari, being barbarians = as they were barbarians. 17 nostrae consuetudlnis imperitij the Gen. depends on the Adjec- tive imperiti. 567. i. 18 fecissent; the Subjunctive is used to state the thoughts of another. 827. — seque ea, quae imperasset, facturos pollicerentur; que connects pollicerentur to excusarent in the same construction; the Ago. w. Inf. se factiiros (esse) after a verb of promising. 20 belli gerendi is to be joined to facultatem. 21 has tantularum rerum occupationes sibi Britanniae anteponen- das esse, that engagements in such trifling affairs should be pre- ferred to his expedition against Britain. Britanniae, the Dative de- pending on anteponendas (592) and equivalent to his expedition against Britain. 24 navlbus circTter octoginta onerariis coactis contractisque, having brought together and concentrated, about SO ships ofbiu^den; naves onerarlae, ships of burden, opposed to naves longae, galleys, ships of war. 25 quot satis existimabat, as many as he considered sufUcient. — ad duas legiones transportandas, to carry across two legions. 845. 26 quod praeterea longarum navium habebat, all the galleys he had besides; longarum navium is Partitive Gen. after quod. 56*6. 6. — 94 -- Page 29. 28 ex eo loco ab milibus passuum octo, eight miles from thence; distance how far is put in the AM., commonly without any preposition; here ab is added, esi. 29 vento tenebantur, quomlnus possent, were prevented by the wind from being able; after verbs of hindrance^ quominus is used with the Subjunctive, where also ne, or if a negative precedes, quin may be used. "764. 30 equitibus, cavalry. — reliquum exercitum deducendum dedit; the Gerundive is used with the verb dare to express the purpose or end for which any thing is given. 84i. 30. 3 idoneam ad navigandum tempestatem, favorable weather for sailing; the common construction of idoneus is ad w. the Ace. 844. 4 tertla fere vigilia, about the third watch; the third watch began at midnight; the Romans divided the night, from sunset to sunrise, into four equal watches. — solvit, supply naves, he loosed the shipSy equivalent to the English expression, he set sail or weighed anchor. 6 se sequi jussit; se is here Obj. Accusative, he ordered them to follow him. 6 a quibus cum id; the Relative at the beginning of the sentence instead of a Demonstrative. — paulo tardlus, somewhat too tardily, rather tardily. 705. 7 hora diei circlter quarta, about the fourth hour of the day, i. e., about 10 o'clock in the morning. 8 exposltas hostium copias armatas, the forces of the enemy drawn up under arms. 9 ita montibus angustis mare continebatur, the sea was con- fined by mountains so close to it. 11 ad egrediendum idoneum locum, a spot suitable for disem- barking. 12 dum reliquae naves convenlrent; dum, until, takes the Sub- junctive to denote the design in waiting at anchor. 778. 13 ad horam nonam, until the ninth hour, i. e., three o^clock in the afternoon. u et quae ex Voluseno cognosset et quae figri vellet; indirect questions depending upon ostendit. 15 monuitque (ut rei militaris ratio, maximSque ut maritimae res postularent, ut quae celerem atque instabilem motum habgrent) ad nutum et ad tempus omnes res administrarentur, and warned them — 95 — Page that all things should be perfojined by them at a beck and at a 30. moment, as the principles of military discipline, and especially as naval operations required, since they have a rapid and unstable motion, monuit governs the Subjunctive without ut (administra- rentur); ut, in the parenthesis, means as, and would govern the Indicative, if not in oratio obllqua; the relative clause quae..habe- rent is in the Subjunctive to aenote the cause; in such sentences the relative may be strengthened by ut or quippe. 792. 11. 18 his dimissis, when they were sent to their posts. — et ventum et aestum secundum, both wind and tide favorable; secundum be- longs as well to ventum, as to aestum. 20 circiter is here an adverb; milTa passuum septem, being the Aco. of ^Distance how far. esi. — aperto ac piano littore, where the shore was open and level; Abl. Absol. 22 praemisso equitatu et essedariis; the participle agrees with the nearest noun and is to be understood to essedariis. — the ess6- dum was a two-wheeled war chariot, and the essedarlus tJie fighter in a war chariot. 23 quo genere, a kind of force which, is governed by uti, which depends on consugrunt, for consueverunt, from consuesco. 333. 24 relTquis copTis subsecuti, having followed with the rest of their troops; the active participle, because subsequi is a Deponent Yerb. — nostros navibus egredi prohibebant, endeavored to prevent our men from disembarking; after verbs of hindering, quominus w. the Subjunct. is generally used. 764] but prohibeo is frequently followed by the Inf. 26 in alto, in deep water. 27 militibus is to be taken with desiliendum, consistendum, pug- nandum erat, the soldiers had to leap, to maintain their position, and to fight; the Dative with the Gerund or (Jerundive to denote the person on whom the necessity rests. 596. — • ignotis locis, in places unknown to them; Abl. to denote the place where. — impeditis manibus, loith their hands engaged. 28 gravi armorum onere oppressis, is in apposition to militibus. 30 ex arido, from dry ground. 31 omnibus membris expediti, having the free use of all their limbs; omnibus membris is the Abl. of Limitation. 6O8. — notissimis locis, in places which they knew perfectly; opposed to ignotis locis. — 96 — Page 30. 32 equos insuefactos, the horses trained to it. 33 hujus generis puguae imperiti, unskilled in this kind oj battle; pugnae depends on generis, and hujus generis on imperiti. 567. 1. 31. 1 non eadem alacritate et studio utebantur, did not show the same alacrity and zeal; Abl. depending on utebantur. 626. 3 animum advertit, usually in one word, animadvertit; the Perf. Indie, is governed by ubi, as soon as. — naves longas is Subject. Ace. to removed, incitari, constitui; and hostes to propelli and submoveri; all these Passive Infinitives depend on jussit. 6 ad latus apertum hostlum constitui jussit, ordered them to he stationed on the unprotected flank of the enemy, 8 niagno usui nostris fuit; both usui and nostris are governed by fuit; with the verb esse, besides the Dative of the p(^rso?2, another is used to denote the purpose^ intention, &c. 595. — navlum figura, remorum motu, &c. permoti; the moving cause is often expressed by a participle, as, permOtus, influenced, induced, with the Abl. 12 qui decimae legionis aquilam ferebat, the eagle-bearer of the tenth legion. 13 ut ea res legioni felictter evenlret, that this undertaking might turn out successfully for the legion; clause of purj)Ose with ut. 15 meum officium praestitero, / will promptly discharge my duty; the Porf. Fut. is here used to denote the speedy completion of an act. 17 cohortati inter se, having exhorted each other, i. e., under mutual exhortations. — ne tantum dedecus admitteretur; ne (in a negative sense) is used with the Subjunct. after verbs of exhorting. 18 hos item ex proximis navibus cum conspexissent; supply mi- lites as subject. 11. On the hahits of the Germans. 22 multum a consuetudine Gallorum differunt, differ widely from the custom of the Gauls; verbs compounded with dis nearly always take a or ab with the Abl. 62i. 23 druides, the ministers of religion among the Gauls and Britons — qui rebus divinis praesint; qui w. the Subjunctive to denote the purpose, for ut ii, to preside over the religious rites. — 97 — Page 24 sacriflciis studSre, to pay much attention to sacrifices. 31. 26 reliquos ne fama quidem accepSrunt, of the rest they did not even know by hearsay. 27 in studiis rei militaris, in military pursuits. 30 in annos singiilos, for one year at a time; time for how long is expressed by tlie Aco. w. in. 677. 31 gentibus cognationibusque, to the tribes and families. — qui una coierint, who should have united; or such as had united] Fut. Perf. 32 quantum et quo loco visum est, as much land and where they see fit. 1 alio, to a different quainter. — ejus rei multas causas afferunt, 32. they advance many reasons for this practice. — ne adsidua consue- tudine capti, studium belli gerendi agricultura commiitent, that they 'might not, enslaved by long continued custom, divert their atten- tion from war to agriculture; this and the following clauses oi pur- pose refer to transTre cogunt. 3 latos fines parare, to acquire extensive possessions. 4 possessionibus expellant, drive from their property; after verbs of removing the Abl. of Separation is used, with or without a preposition. 620. — accuratius, with greater care. — ad frigora atque aestus vitandos; ad with the Gerundive expressing purpose, instead of ut w. the Subjunct. — vitandos agrees with aestus, and is to be understood to frigora. 6 nequa oriatur pecuniae cupiditas; qua for aliqua; indefinite pronoun after ne. 75«. — pecuniae cupiditas is the Object Gen., greedi- ness for money, see. 2. 7 aequitate animi plebem continSant, that they might control the mass by evenness of temper, i. e., by contentedness. — cum quisque vidgat, since every one saw; causal cum takes the Subjunct. 786. — cum potentissimis for cum opibus potentissimOrum, with those of the mightiest. 9 quam latissimas solitudines, deserts as extensive as possible. 10 vastatis finibus, by the desolation of their frontiers. — pro- prium virtutis, a proof of valor. 11 expulsos agris finitimos cedere, neque quemquam prope audere consistgre, that, or when the neighbors, being driven from their estates^ retire, and nobody dares to stay near them. — 98 — Page 32. 12 hoc, thereby. 13 repentinae incursionis timore sublato, tlie fear of a sudden in- cursion being taken away. — cum bellum civitas illatum defendit, when a state repels a war that has been waged upon it. u qui ei bello praesint; the Subjunctive clause denoting the pur- pose^ the relative being equivalent to ut hi. 792. i. 15 ut vitae necisque potestatem habeant, so that they have power of life and death, is a clause of result. — in pace, in time of peace, gis. 17 inter sues, among their followers. 18 latrocinia, quae fiunt, robbcjHes which are committed. 19 juventutis exercendae ac desidiae minuendae causa, for the sake of exercising youth and diminishing idleness; the Gen. ot the Gerund or Gerundive with causa is a very common way of expressing design. 843. 20 ubi quis ex principibus dixit, as soon as some one of the leaders said; ubi takes the Perf. Ind. 737. ii. — ubi, being a relative particle must be followed by quis. — ex principibus; the preposition ex is used instead of the Part. Gen. 21 qui sequi velint, profiteantur, and that those who wish to follow him may give in their names; Subjunct. in oratio obliqua. 22 causam, the enterprise. 25 omniumque iis rerum postSa fides derogatur, and all credit in every thing is after this loithheld from them; verbs of taking away are followed by the Dat., to be translated hy from. 26 qui quaque de causa, all persons who on any account what- ever. — veneriut, Fut. Perfect. — 99 — M. TULLIUS CICEEO. M. Tullins Cicero was born in the year of Rome 647, or about 105 years before Christ. His father who was of the equestrian order took great care of his education which was directed particularly witli a view to the bar. In Greece he attended the Athenian orators and philosophers, and improved greatly both in eloquence and knowl- edge. From Athens Tully passed into Asia and after an excursion of two years returned to Italy. In his forty-third year Cicero was proclaimed consul. For his services in suppressing the conspiracy which had been formed by Catiline he was honored with the title of Pater Patriae or Father of his Country. Cicero's death happened on the Yth of December, in the sixty-fourth year of his age, about ten days after the first triumvirate. Tho extracts here given are from Cicero's philosophical writings. IS. Solon. 5 scripserit; the Subjunctive in a relative clause depending on an 33. Ace. W. Inf. 826. 6 quod, .simulaverit; as a rule, quod takes the Indie, but the Sub- junctive is used to express the thought of some other person. 783. — quo tutior esset et prodesset; quo is a favorite final conjunction with Comparatives. 763. 8 cur. .constituisset; Subjunct. in indirect question. 8oi. — qui necasset; the Subjunctive in a clause depending upon an Ace. w. Inf. 826. 10 sapienter fecisse dicTtur, they say he acted sensibly; Norn. w. Inf. 821. 11 cum nihil sanxgrit; cum, whereas, since, takes the Subjunct. 786. — cum de eo nihil sanxerit, quod antea commissum non erat, 7iot hav- ing enacted a law against a crime which had not been committed heretofore, — ne non tam prohibere quam admonere videretur, lest it should seem he had not so much forbidden as called attention to it; -^ 100 — Pag© 33. any verb used as, a verb of willing or demanding may have the construction with ut or ne denoting a purpose. 158. u si qui; qui, after si, is an Indefinite Pronoun = aliquis. 762. 15 honestum illud Solonis est, that is an excellent thing of Solon. 16 multa in dies addiscentem, while learning much every day. — qua voluptate animi nulla potest esse major, a pleasure of the mind than which there can be certainly none greater; the AM. instead of quam with the same case as the thing compared must be regularly used in the Relative Clause. 6io. 17 prudentibus et bene institutis; the Dat. of the indirect object, in sensible and well-educated men. 20 hoc illud est, quod Pisistrato a Solone responsum est, this is the well-known answer Pisistratus got from Solon. 22 cum illi quaerenti qua tandem spe fretus sibi tam audaciter obsisteret, respondisse traditur: senectute; who as we are told, upon the former inquiring on what hope now he (Solon) relied to oppose him so boldly, replied ^^on old age". — illi quaerenti, viz.: Pisistrato, depends on respondisse. — qua spe fretus; fretus takes the Abl. 635. 23 obsisteret; the Subjunct. in an indirect question. — respondisse traditur, Norn. w. Inf., he is said to have replied, or, replied, as we are told; sometimes it is well to insert the verb of saying in a paren- thetical clause. 24 quo se negat velle, kc, in which he says that he does not wish; the verb negare is often conveniently translated to say that not. 25 dolOre et lamentis vacare; vacare, to be void of, takes the Abl. 622; the same as carere, to be without, in the following line. 26 Hexameter. Mors mea ne careat f lacrimis; linquamus amicis. Pentameter. Maerorem, ut celebrent funera cum gemitu. This is an Elegiac Distich (oio), consisting of a Hexameter fol- lowed by a Pentameter. In reading, the final syllable of maero- rem is suppressed by Elision. 887. — ne careat, linquamus, let not be without, let us leave; the Subjunct. is used to express an exhor- tation or command; Imperative Subjunct. 752. 27 ut cel6brent, clause of result; so that they may celebrate. — 101 - Page 13. Leonidas. 34. 2 mortes imperatoriae, the death of generals; in Latin the plural of abstract nouns occurs more frequently than in English ; so mortes, because there were several generals. 694. 6 animo forti, with good cheer; Abl. of Manner. 7 alacri magnoque animo, with actlvd. hnfV-Jofty courage; Ahl. of ManDer. ...'.. : . •.' . 8 in quos Simonides, supply a%in ivho,^e hp'riot'SmpT^f^^is/aftys. j_ ijM^ 1 1 *^ ! - ;^ [ -i v^l i. vj u I Z u 9 Hexameter. Die, hospes, Spartae f nos te vidisse jacentes. 1 b^l _ \j Kj\L \\L yj \j \ L\j yj \ - Pentameter. Dum Sanctis patriae legibus obsequimur. This is another Elegiac Distich, the epitaph of the three hundred brave Spartans who defended the Straits of Thermopylae. — nos te vidisse jacentes; nos is Object Ace. and te Subject Ace; the context shows which is the real subject. 13 prae multitudine, on account of the multitude; prae is fre- quently used in the sense of on account of implying an obstacle. 662. 15 qualis tandem Lacaena ? ^vhat of that Sjpartan woman ? 17 ut esset qui non dubitaret, that there should he some one who would not hesitate; non dubito, / do not doubt, taiies quin; 766; with the Inf. it means: I do not hesitate. 14' ThemistoGles, 21 beUi quod cum Persis fuit, of the Persian ivar. 22 consilium rei publicae salutare, a plan which would be service- able to the state. 23 sed id sciri non opus esse, but it was necessary that it should not be made public. — postulavit ut popiilus aliquem daret, lie de- manded that the people should appoint a person; verbs of demand- ing take ut. 24 quocum communicaret, to whom he might communicate it; quocum is for ut cum eo; accordingly, the verb is in the Subjunct. 792. 1. — huic ille, supply dixit. 25 quae subducta esset, which was hauled ashore = which had gone into harbor; the Subjunct. in oratio obllqua. 26 quo facto frangi Lacedaemoniorum opes necesse esset, and thus the power of the Lacedaemonians must of necessity be broken; — 102 — Page 34. quo facto is Abl. Abs., this being clone = thus; the Subjunctive esset in oratio obliqua. 27 quod cum audisset, having heard this; the relative pronoun is to be translated by a demonstrative. 28 magna exspectatione^ amid the great expectation of all; it is properly Abl. Abs. ., 29 adfer.retj the Snbjunot. in or-atio obliqua. 36 'quod hon^AuLi'ri&Ti. esset, 'which was not honoralUe; the Sub- junctive is used to express the opinion of Aristides. 32 auctore Aristlde, Abl. Abs., but it may be rendered, upon the authority of A r ist ides. 35. 1 fertur, dicitur, is said; Norn. w. Inf. 82i. — incredibili quadam magnitudlne consilii atque ingenii, a man of an almost incredible amount of prudence and capacity; Abl. of Quality. 6is. 2 ad quem = et ad eum. 5 se ei traditurum (esse), that he would teach him. 6 dixisse ilium doctOrem; the author here departs from the former construction of the Norn. w. Inf. and uses the Ace. w. Inf. ; of course we must supply dicitur, it is said; it will greatly simplify the rendering of a passage like this, to drop the form of indirect discourse, in- serting the Yorh of saying in a parenthetical clause: as they say — a certain learned man came to him, &c. 7 gratius sibi ilium esse facturum, he would do him a greater favor. 8 si se oblivisci quam meminisse docuisset, if he could teach him to forget rather than to remember. 10 quod somnum capere non posset, because (as he said) he could not find sleep; quod takes the Subjunct. in oratio obliqua. 14 non sua sed patriae gloria, not by his own but by his coun- try's glory; Instrumental Abl. 15 si ego Seriphius essem &c.; the condition is contrary to fact. 788. III. 18 collocaret; the Subjunct. in indirect question. 19 qui pecunia eggatj who has no money = without money; egeo, takes the Abl. 622, — 103 — Page 15. Alexander the Great. 35. 21 qua nocte . . . eadem, for eadem nocte qua; the Antecedent incorporated into the relative clause. 719 , begin with constat, it is well known. 22 ex Olympiade natum; Participles of MrtJi take the Abl. with or without ex. 604. — atque ubi lucSre coepisset; ubi originally takes the Indicative, but here the Subjunct. is used because it depends on an Inf.; Attraction of Mood. 826. 25 quod Diana . . . abfuisset domo; Subjunct. by Attraction of Mood. 826. 30 qui tuae virtutis Homerum praeconem inveneris, to have found a proclaimer of your valor in Homer; when qui = cum is, the Subjunct. is employed. 792. 11. 31 nisi exstitisset;the condition is represented as contrary to fact. 788. III. 2 eoque vulnere. .moreretur, came near dying from this wound. 36. 3 adsidens, sitting up with him. — secundum quigtem, while asleep, in a dream. i visus ei dicitur draco radiculam ore ferre et dicere, as they say, the dragon appeared to him carrying a little root in its mouth, and telling him; Norn. w. Inf. ; the verb of saying is best rendered in a parenthetical clause. 6 quo ilia loco nascergtur, where it grew. 6 ejus autem vim esse tantam; this Ace. w. Inf. depends on dicere. 7 ut. . sanaret; clause of result after tantam. 759. 8 emisisse; translate this Infinitive depending upon dicitur (which must of course be understood) by the Indicative. — qui quaererent, to seek; the subjunctive clause denoting the purpose; qui = ut ii. 9 Ptolemaeus sanatus dicitur; the predicate sanatus dicitur agrees with Ptolemaeus, and is understood to multi milites. 11 quiddam praesentiens atque divmans, some touch of presage and divination. 13 in radicibus Caucasi, at the foot of the Causasus. u quo. .combureretur, for ut eo comburergtur; the Relative with the Subjunct. to denote the purpose. 15 praeclarum discessum; the Ace is used in exclamations. 68S. — 104 — Page 36. 17 cumque eum rogaret, si quid vellet, ut dic6ret, and when he asked him^ if 'he wanted to say anything, to do so; rogare takes ut. 758, 16. Dionysius, Tyrant of Syracuse. 24 qua pulchritudine urbem, quibus autem opibus praeditam servi- ttite oppressam tenuit civitatem, of what beauty was the city pos- sessed, and moreover, how rich was the state which he held oppressed in slavery! pulchritudine and opibus depend on praedi- tam (623), wliich belongs to both urbem and civitatem. 26 sic scriptum accepimus, we have so received it in writing^ i. e., we are so informed. 28 eundem tamen, yet at the same time; idem equivalent to an adverbial expression. 7i7. — uatura, from his natural disposition; Abl. of Limitation. •29 ex quo, from this, for this reason. — omnibus bene veritatem intuentibus, to all who look well into truth. 30 videri necesse est miserriraum, he must of necessity appear to he very wretched. — ea quae, those things which. 31 ne turn quidem, cum omnia se posse censGbat, not even at the time when he believed he could do anything = when he con- sidered himself all-powerful. 37. 1 cum, though, concessive conjunction with Subjunct. 769. — ho- nesto loco natus, sprung from a decent family; Participles of birth may take the Abl. with or without the preposition e, ex. 2 alius alio modo, one in one way, and the other in another; alius is used in a peculiar way with other cases of itself, where we use two sentences, with one and another. 729. — abundaret aequa- lium famiharitatibus et conusetudine propinquorum, he had extensive and intimate acquaintance with his equals and ample social inter- course with his relatives; abundare, takes the Abl. 622. i ex familiis, from the households; familia, the slaves in a household fnot = family, \. e., wife and children). 5 quibus . . detraxerat, from whom he had taken away; quibus is the Dat. of the Indirect Object to be rendered hy from. 7 propter injustam dominatus cupiditatem, in consequence of his iniquitous greed of power. 10 sordido atque ancillari artificio, Abl. of Manner; by the mean service of a handmaid. — 105 — Page 11 ab eis ipsis ferrum remOvit, and even from them he removed 37. the iron, i. e., the razor; verbs of removing require the Abl.; with persons the preposition a, ab must be used. 620. 12 instituit ut, he ordered that. 13 candentibus juglandium putaminlbus, Instnim. Abl. 17 cum fossam latam cubiculari lecto circumdedisset, having sur. rounded his resting place with a broad ditch; circumdare, takes a Dative with an Ace, or an Ace. with an Abl. 593. 26 quia demonstravisset. .quia approbavisset; quia, because, of itself is followed by the Indicative; here the Subjunct. is used in oratio obliqua. — viam interimendi sui, the way to kill him. 28 eo facto sic doliut, he was so sorry for his deed; dolere takes the Causal Abl. 604. — nihil ut tulerit gravius in vita, that nothing lay harder upon him during his whole life; clause of result after sic ut. 759. 29 quem, supply eum. 30 impotentium cupiditates, the passions of those who are not masters of themselves. 31 quamquam, notwithstanding. — quam beatus esset; the Sub- junct. in indirect question. 32 quidam ex ejus adsentatoribus, one of his flatterers; the pre- position ex in a partitive sense. 2 negaretque unquam beatiOrem quemquam fuisse, and said that 38. tliere had never been any luckier person; negare, to say that not. 5 in aureo lecto strato pulcherrimo textili stragulo magnificis operibus picto, on a golden couch spread with a very fine textile fabric magnificently embroidered; strato belongs to lecto; pul- cherrimo textili is Instrumental Abl. depending on strato; again, picto belongs to stragulo, and magnificis operibus is the Abl. of Means or Instrument depending on picto. 8 eximia forma pueros, slaves of great beauty; Abl. of Quality. 9 nutum illlus intuentes diligenter ministrare, awaiting his beck to attend upon him carefully. — aderant, there were also. 13 saeta equina aptum, fastened with a horse-hair; aptus is the Participle of apo, -ere, to fasten. u ut impenderet, clause of result, so that it hung over. 15 plenum artis argentum, silver plate richly wrought (lit. full of art) ; plenus takes the Gen. 567. — 106 — Page 38. 18 quod jam beatus nollet esse, because^ as he said, he did not want any longer to be happy; quod takes the Subjunct. to express the intention of Damocles; jam with the negation in nollet is equiva- lent to no longer. 19 cui semper aliqui terror impendeat; the Subjunct. in a clause dependent on the Inf. esse. 826. 21 Damonem et Phintiam ferunt hoc ammo fuisse ut, as they say, Damon and Phintias entertained such sentiments towards each other that; hoc animo is Abl. of Quality. 24 coramendandorum suorum causa, for the sake of commending his family. — vas factus sit alter ejus sistendi, depends on ut, that the one became bail for the appearance of the other in court; Clause of result. — vas ejus sistendi, bail for his appearing in court. 25 ut, si ille non revertisset, moriendum esset ipsi, that if the former had not returned, the latter should die himself; the Sub- junctives of the Imperf. and Pluperf. are required by the Sequence of Tenses. 26 ad diem, on the appointed day; ad is used to denote a fixed time. 629. 27 tyrannus petlvit ut; verbs of demanding take ut. 758. — se refers to tyrannus. 30 secundissirao vento, with a very favorable wind. 31 quam bona navigatlo. .detur, what a fine voyage is given; Sub- junct. in indirect question. 33 homo acutus, the sharp fellow. — bene plan5que percepisset, had learned this full well. 39. 3 grandi pondere, of great weight; Abl. of Quality. 5 aestate grave esse, a stand- ard ara, -ae (f.), an altar Arabs, Arabis (m.), an Arabian Arabiis, -i Aratus, -i (m.), Aratus of Sicyon Arbactus, -i (m.), Arbactus, an Assyrian prefect of Media arbiter, -ri (m.), an umpire; an eye-witness arbltrlum, -i (n.), the ivill arbttrSr, -ari, -atus sum, to be- lieve, consider arbor, -oris (f.), a tr^ee arcanum, -i (n.), a secret Areas, -adis (m.), an Arcadian arcesso, -ere, arcessivi, arcessi- tum, to summon Archelaus, -i (m.), ArchelauSy king of Macedonia (400 B. C.) ardeo, -ere, arsi, arsiiiu, to burn arduus, -a, -um, steep argentgus, -a, -lim, of silver argentum, -i (n.), silver j plate — 127 Argi, -oruin (pi. m.), Argos^ the capital of Argolis argumentiim, -i (n.), a sign; an argument Ariaemgnes, -is (m.), Ariaeme- nes, SOQ of Dareus Aridaeusj-i (m.), AridaeuSyhalf- brother of Alexander arldus, -a, -um, dry; arldiim, -i (n.), dry ground Aristomache, -es (f.), Aristo- machej wife of Dionysius Aristoteies, -is (m.), Aristotle arma, -orum (n. pi.), arms armatiis, ~a, -una, armed, in arms; subst., an armed man armo,-ar€, -avi, -atGin, to arm ars, -tis (f), an art, accomplish- ment; cunning; ars memoriae, the art of remembering Artaphernes, -Is (m.), Artapher- nes, brother of Dareus Artemisia, -ae (f.), Artemisia^ queen of Halicarnasus artifex, -icis (m.), a master artificlum, -i, (n.), a service arx, -CIS (f.), a citadel AscalOnius, -i (m.), an Ascalon- ian, inhabitant of Ascalon aselius, -1 (m.), an ass Asia, -ae (f.), Asia asiniis, -i (m.), an ass asper, -S, -tim, sharp; aspgra vita, a life full of hardships aspicio,-ere, aspexX, aspectGin, to look at, behold assumo, see adsumo Assyriiis, -i (m.), an Assyrian astus, -us (m.), craft; astu, cun- ningly Astyages, -is (m.), Astyages, last king of the Medians at, but; for at least Athenae, -arum (f. pi.), Athens Athgniensis, - (m.), an Athenian atque, and atqui, nevertheless Atrebates,-um (m. pi), the Atre- bates, a people in Gallia Bel- gica attero, -ere, attrivi, attritum, to impair Atthis, -idis (f.), Atthis, daugh- ter of king Cranaus Atticus, -i (m.), an Athenian attingo, -6re, attigi, attactum, to touch, reach attribuo, -erg, attribui, attribu- tftm, to assign, allot auct5r, -oris (m.), an author; auctor auxilii, the source of assistance; auctor belli, the originator of the war; auctor sententiae, the adviser of an opinion; auctore Aristide, upon the advice of Aristides auctoritas, -atis (f.), authority, influence audacia, -ae (f ), boldness audaciter, boldly audeo,-ere, ausus sum, to dare, venture audio, -ir6, -ivi, -itum, to hear auf^ro, -rg, abstiill, ablatum, to take away from, to withdraw augeo, -ere, auxi, auctflm, to augment, increase aureus, -a, -um, golden aurltulus, -i (m.), a long-eared animal, an ass auriim, -i (n.), gold Aurunculejus, -i (m.), Auruncu- leius — 128 auspicatus, -a, -um, lucTcy; au- spicata sedes, lucky founda- tion; male auspicatus, evil he- gun; auspicatissimus, founded under the most favorable aus- pices auspicium, -i (n.), an augury; auspiciis, under the guidance auspicor, -ari, -atus sum, to begin aut, or; aut..aut, either.. or autgm, but auxiliaris, -S, assisting; auxili- ares,-iuin(m.pl.), auxiliaries auxilTum, -T (n.), assistance; au- xilium ferre, to bring assist- ance; in auxilium venire, to come to assistance; communia auxilia, common sources of aid; auxilia, auxiliary troops avarltiS., -ae (f), avarice aversor, -ari, -atus sum, to avoid avidus, -3,, -tiin, eager, greedy; avidus vini, fond of the cup avitiis, -a, -um, derived from a grandfather, ancestral; avitus mos, a hereditary custom avolo, -are, -avi, -atiSna, tojly away avunculus, -i (m.), an uncle avus, -i (m.), a grandfather B. Babylon, -is (f.), Babylon, the chief city of the Babylo-Assy- rian empire Babylonia, -ae (f.), Babylonia, the land named after its capital Bactrianus, -i (m.), a Bactrian balbus, -a, -um, stammering barba, -ae (f.), a bmrd. barbartis, -a, -um, barbarous barbatus, -a, -um, bearded beattis, -a, -um, happy bellicosus, -a, -um, warlike bellicum, -I (n.), a signal; belli- cum canere, to give the signal for an attack belltim, -i (n.), war b6n6, well; bene plangque, full well bgneficiQm, -i (n.), a kindness bestia, -ae (f.), a beast, an ani* mal bibo, -erg, bibi, bibitum, to drink biformis, -e, two-shaped bini, -ae, -a, two bis, twice bitumen, -inis (n.), mineral pjitch blandieus, -tis, flattering blandiis, -a, -um, insinuating Boeotia, -ae (f.), Boeotia bonitas, -atis (f.), goodness bonum, -i (n.), a blessing, good boniis, -a, -um, good; bonus auctor, a trusty author bos, bovis (m.), an ox brevis, -e, short; brevi, in a short time br6vit6r, in a few words Britannia, -ae (f.). Great Britain Britannus, -i (m.), a Briton bubulcus, -i (m.), a driver bubulus, -a, -um, belonging to an ox; caput bubiilum, an ox- head bustum, -1 (n.), a bust Byrsa,-ae (f.), Byrsa, the citadel of Carthage — 129 — cacumen, -inis (n.), the top cadaver, -is (n.), a corpse cado,-ere, cecidi, casum, to fall caecatus, -a, -um, blinded caedes,-is (f.), a murder ^slaugh- ter; a heating; caedem edere, to bring forth a defeat^ to cause a slaughter; inter caedem, in the course of heating caedo, -ere, cecldi, caesum, to slay; flagellis caedere, to whip, scourge caelatus, -a, -um, engraved; ar- gentum aurumque caelatum, gold and silver x>late caelum, -i (n.), heaven Caesar, -aris (m.), Caesar Calanus, -i (m.), Calanus, name of an Indian calceus, -i (m.), a shoe calco, -are, -avi, -a turn, to trample upon calculus, -i (m.), a pehhle callidus, -a, -um, cunning j sly calx, -CIS (f.), the heel Cambyses, -is (m.), Camhyses, father of Cyrus campus, -i (m.), afield candens, -tis, red-hoi canis, -(f), a dog; canis femina, a she-dog cano, -ere, cecini, cantum, to sing; of oracles, to foretell; bellicum canere, to give the signal for an attack cantus, -us (m.), a song capesso, -ere, capessxvi, capes- situm, to take to; pugnam, proelium capessere, to engage in a fight capillus, -i (m.), the hair capio, -ere, cepT, cap turn, to take, seize; to hold; to take prisoner; somnum capere, to find sleep; captus, enslaved capitalis, -e, capital; capitale esse coepit, it began to be a capital crime capti vitas, -atis (f.), captivity captivus, -a, -um, captured caput, -itis (n.), the head; judi- cium capitis, trial for life; ca- pitis damnare, to condemn to death; cenae caput, the chief dish of the meal career, -is (m.), a prison careo,-ere,-ui, (no sup.), to want, be in want caro, carnis [t), flesh Carthaginiensis, - (m.), a Car- thaginian casa, -ae (f.), a hut caseiis, -i (m.), cheese castigatiO, -onis (f.), reproof castra, -orum (n. pi), a camp castus, -a, -um, guiltless casus, -lis (m.), a fall, calamity; casus gravis, a heavy downfall; casus discordiarum, cases of dissension catena, -ae (f.), a chain caterva, -ae (f ), a heap Catinienses,-ium (m. pi.), the Ca- tinienses, inhabitants of Catina Caucasus, -i (m.), the Caucasus caupO, -onis (m.), an innkeeper; ad caupOnem devertere, to put up at an inn causa, -ae (f.), a cause; causam probare, to approve an enters- prise; causa, w. gen., for the sake of 130 — caveo, -erS, cavi, cautum, to he on one's guard, hew are caverriS,, -ae (f.), a hollow^ cavity cavillor, -ari, -atus sum, to jest Cecrops, -opis (m.), Cecrops^ first king of Athens cGdo, -ere, cessi, cessum, to give way, retreat^ retire; pos- sessionlbus cedere, to give up one's propei^ty celebcr, -ris, -re, celehrated celebritas, -atis (f.), a great numher celebro, -are, -avT, -atum, to celehrate celer, -is, -e, quick celeritas, -atis (f.), speed, quiclc- celeriter, quickly [ness celsus, -a, -um, lofty cenS, -ae (f.), a dinner cenatus, -a, -um, having dined, after dinner ceno,-are, -avT, -atiiiii, to dine censeo, -erg, censuT, censQin, to express one's opinion; to assent; to helieve centum, a hundred cera, -ae (f), wax; a tahlet (^to write uponj (Jeramlcus, -i (m.), Ceramicos, the pot market cerno,-ere, crgvi, erg turn, to see certamen, -inis (n.), a contest; certamina Olympica, the Olym- pic games certatim, emulously, eagerly certe, certainly^ assuredly certo, -are, -avi, -atum, to contend (cum, against) eertiis, -a, -um, sure, certain; certus modus, a fixed measure; certiorem facere, to inform cervix, -icis (f.), mostly in the pi., the neck, nape cervils, -1 (m.), a stag cessim, hackward; cessim ire, to stay hehind ceterum, hut (cetgrus), -a, -um, all the other, the rest Chariades, -is (m.), Chariades, an Athenian general in the Peloponnesian war Charillus,-! (m.), Charillus, cous- in of Lycurgus Charybdis, - (f.), Charyhdis, a whirlpool between Italy and Sicily, and opposite to the rock Scylla cibarlus, -S, -um, pertaining to food; cibarlus panis, hlack hread cibus, -i (m.), food ci6o, -er€, civi, citum, to rouse; bellum ciere, to stir up battle; Acerbam ciet, she invokes Acerbas circa, with ace. , around, ahout circTter, about circum, with ace, round ahout circumdo, -are, circumdgdi, cir- cumdatum, to surround circumspicio, -ere, circumspexi, circumspectum, to look around circumsto, -are, circumsteti, (no sup.), to surround circum venio, -ire, circumv6ni, cir- cumventiim, to surround cito, quickly, in a short time cito, -are, -avi, -atum, to quicken; citato cursu, at a quick run; citato impetu, witli rapid motion civilis, -e, of a citizen, civil 131 civis, - (m. & f.), a citizen, fellow- citizen civitas, -atis (f.), a state; a city clades, -is (f.), a defeat clam, secretly clamito, -ar6, -avi, -attim, to cry out clamor, -oris (m.), shouting clandestiniis, -3,, -um, clandes- tine, secret clams, -a, -lim, famous, of re- nown, remarkable; clarum tin- tinnabiilum, the tinkling hell classis, - (f.), ajleet claudo, -Sre, clausT, clausum, to shut, close Cocalus, -1 (m.), Cocalus, an an- cient king of Sicily coctiis, -3,, -tiin, cooked; baked; later coctus, a hrick Codrus, -1 (m.), Godrus, the last king of Athens coeo, -irS, coii, coitum, to come together; in se coire, to dash against each other; una coire, to unite coepi, coepisse, to begin coepta,-oruin (n.pl.), an under- taking coeptus, -a, -um, begun coerceo, -ere, -iSi, -TtQm, to hold together; matrimonia co- ercere, to restrain their wives cogito, -arg, -avi, -atfim, to think cognati5, -onis (f), kindred; 7'elatives cognatus, -i (m.), a kinsman cognomlno, -are, -avi, -atfim, to surname, name cognosco, -6r5, cognovi, cogni- ttim, to know, to learn; to in- vestigate; causam cognosc6re, to investigate a case cOgo, -ere, coegi, coactum, to bring together, to compel cohortor, exhort collaudo, -are. -ari, -attis siim, to -avi, -atum, to praise colligo, -ere, coUSgi, collecttiin, to collect collis, - (m.), a hill collocS, -are, -avi, -atum, to place; filiam collocare, to give one's daughter in marriage coll6quitim,-i {ii.)^a conversation coUoquor, -i, collocutiis sum, to parley, confer; to speak to; col- loquendi copia, opportunity of a conference colliim, -i (n.), the neck colo, -ere, colui, cultum, to till, cultivate; amicitiam colore, to cultivate friendship colubra, -ae (f ), a snake columbS,; -ae (f ), a dove, pigeon cSlumelia, -ae (f), a pillar columns,, -ae (f.), a column colGs, -i (f.), a distaff comburo, -ere, combussi, com- bustum, to burn wholly comgdo, -ere, c6m6di, comSsiim (comestum), to eat comds, -itis (m. & f.), o, com- panion commeatfis, -us (m.), provisions commgmoro, -are, -avi, -atum, to make mention of, to relate commendo, -are, -avi, -atum, to commend commercitim, -i (n.), trade; com- mercium mutuarum rerum, trade by exchange of goods — 132 commgreo, -er6, -tii, -Itflm, to deserve [soldier commilito, -onis (m.), a fellow- committo, -ere,- commlsi, com- missum, to commit, intrust; salutem committere, to intrust one's safety; proelium commit- tere, to commence a battle; to fight a battle; se committere, to intrust one's self CommiQs, -i (m.), Commius commode, well commodum, -i (n.), interest commodQs, -&, -liin, convenient commottis, -&, -iiiii, thoroughly roused commovfio, -ere, commovi, com- motttm, to move (thoroughly) communico, -are, -avi, -atum, to impart; to communicate communis, -e, common commQto, -are, -avi, -atGm, to change compare, -are, -avi, -atum, to compare compello, -ere, compuli, com- pulsum, to drive; to compel compensati5,-onis (f.), exchange, barter compesco, -ere, compescui, (no sup.), to restrain complures, -a, several concede, -ere, concessi, conces- siim, to concede; in imperium concedgre, to consent to the government conciliflm, -i (n.), an assembly; a company concinne, elegantly concipio, -ere, concgpi, concep- tum, to take in; fraudem con- cipere, to commit a crime concit5r, -5ris (m.), an exciter concordans, -tis, harmonizing Concordia, -ae (f.), concord, har- mony concors, -dis, united in heart; concordi ammo, of one mind concubius, -3., -Giii, belonging to the time of sleep; concubia nocte, in the first sleep concupisco, -gre, concupivT, con- cupitum, to covet concurro, -erg, concurri (conctl- curri), coucursum, to rush together concursus, -fis (m.), a rush, a gathering conderano, -are, -avi, -atum, to condemn condiciO, -onis (f.), an option^ a condition; condicio ponitur, a choice is left condlmentiim, -i (n.), a spice condio, -ire, -ivi, -itum, to season conditor, -oris (m.), a founder condo, -SrS, condidi, conditum, to found, build; moenia con- dere, to build walls; (of the dead) to bury confectus, -a, -um, worn out confSro, -re, contidi, collatiim, to bring together, to unite; col- latis viribus, with united forces; se conlerre, to betake one's selj confessiO, -onis (f.), a confes- sion conficio, -ere, confeci, confec- tuni, to end, finish confido, -gre, confisiis sum, to trust, confide confiteSr, -eri, confessus sum, to confess 133 conflfio, -ere, confluxi, conflu- xum, to flock together confodio, -ere, confodi, confos- sum, to stab, pierce confugio, -ere, confugT, (no sup.), to take refuge congredior, -T, congressus sum, to engage congrossiO, -onis (f.), an attack conjectura, -ae (f.), a conjecture conjTcio, -ere, conjeci, conjec- tum, to throw, to thrust into conjungo, -ere, conjunxi, con- junctum, to connect conjunx (conjux), conjugis (f.), a wife; conjugem ducere, to marry conjiiratiO, -onis (f.), a conspir- acy conlido, -6re, conlisi, conllsum, to dash together conpello, -ere, conpuli, conpiil- sum, to compel conpendium, -i (n.), a short cut conpes, -edis (f.), a fetter conpono, -ere, conposui, conpo- situm, to get up conprehendo, -ere, conpreliendi, conprehensum, to seize conqulsltus, -a, -um, select, choice consangumeus, -i (m.), a kins- man, relative coiiscendo, -ere, conscendi, con- scensuin, to mount; navem conscendere, to go on hoard ship conscisco, -ere, conscivi, consci- tum, to procure; mortem sibi consciscere, to bring death upon one's self cousciiis, -i (m.), an accomplice consectSr, -ari, -atus sum, to pursue consenesco, -ere, conseniii, (no sup.), to grow old consentio, -Ire, consensT, consen- sum, to agree consequor, -i , consecutus sum, to obtain, to reach; to follow, overtake consero, -ere, conseriiT, conser- tum, to- join; manum conse- rere, to join battle consilium,-! (n.), apian, design, deliberation, skill; humanum consilium, human understand- ing; superioris temporis consi- lium, a purpose of former times; magnitudo consilli, amount of prudence consisto, -ere, constiti, (no sup.), to stand (still), halt; in flucti- bus consistere, to maintain the position among the waves; consistens in loco, standing still in one place; consistere in, to consist in consoler, -ari, -atus sum, to console consopio, -Tre, -Tvi, -itum, to lull to sleep; somno consopiri, to fall asleep conspectus,-us (m.), sight, view; in conspectum admittere, to ad- mit to one's presence conspicio, -ere, conspexT, con- spectum, to see consplrati5,-oiiis (f.), a conspir- acy conspire, -are,-avi, -atum, to enter into a conspiracy constantia, -ae (f.), self -co m- 7nand — 134 — constitiio, -6re, constitui, con- titutum, to appoint; rem con- stituere, to arrange an affair, fix a matter; navem constituere, to moor or station a ship; supplicium constitugre, to im- pose a punishment; concor- diam constitu6re, to establish harmony consto, -ar6, constiti, (no sup.), to standfast, consist; constat, it is an established fact consuesco, -ere, consiievi, con- suetum, to accustom one's self consuetude, -iiiis (f.), a custom; consuetudo propinquorum, so- cial intercourse of relatives consulo, -ere, consului, consul- turn, to consult; reipublicae consulgre, to consult the inter- est of the state; sibi consulere, to consult one's own interest; to take care of one's self consummo, -are, -avT, -atum, to consummate, complete consumo, -ere, consumpsi, con- sumptiim, to consume; op6ram consumere, to take pains consurgo, -ere, consurrexi, con- surrectuni, to stand up for contaglO, -onis (f.), connection contamino, -are, -avi, -atfini, to contaminate contego, -ere, contexi, contec- tum, to cover up, conceal contemno, -er6, contempsT, con- temptum, to despise contemptus, -iis (m.), contempt contends, -ere, contendT, conten- ttim, to make Jor; to exert one's self; proficisci contendit, lie hastens to start contentiO, -onis (f.), a contest; contentio vocis, an elevation of the voice contentius, very vigorously contentiis, -3,, -uni, contented conterritus, -a, -um, alarmed contestor, -ari, -atus sum, to invoke contineo, -ere, -ui, contentum, to contain; plebem, rempubli- cam continere, to control the people; animam contingre, to arrest the current of air; con- tineri (pass.), to be bounded, confined contingO, -er6, contigi, contac- tum, to fall to one's lot; con- tingit, it happens continuatiO, -onis (f.) , a contin- uous outflow contlnuiis, -3», -um, uninter- rupted contid, -onis (f.), an assembly contiOnSr, -ari, -atus sum, to harangue contra, with ace, against; contra Galliam, over against Gaul; contra, adv., just the contrary, on the other side, in return contraho, -ere, contraxi, con- tractuHi, to collect, concen- trate; pestem contrahgre, to generate a plague; auxilia con- trahgre, to collect forces; na- ves contrahgre, to concentrate ships contrarius, -S., -um, opposite contrOversia, -ae (f.), a dispute^ question contiimax, -acis, insolent; as a noun, a refractory child contumglia, -ae (f.), contumely 135 convalesce, -erg, convalfii, (no sup.), to gain strength convena, -ae (m. & f.), coming together; pL, runaway stran- gers convenio, -Tre, conveni, conven- tum, to agree; to come to- gether^ to assemble; convenit, it is becoming converto, -ere, convert!, conver- sum, to turn convexum, -i (n.), a hollow convicium, -i (n.), railing, hard speeches convlviiim, -i (n.), a feast, ban- quet convlvor, -ari, -atus sum, to take meals together convoco, -are, -avi, -atum, to call together convulnero, -are, -avi, -atum, to wound severely copia, -ae (f.), abundance; copia colloquendi, opportunity of a conference; copTae, -arum, forces; property coquo, -ere, coxT, coctum, to cook corium, -1 (n.), a hide cornu, -us (n.), a horn; ramosa cornua, antlers corona, -ae (f), a wreath corono, -are, -avT, -atum, to crown corrTpio, -ere, corripui, correp- tum, to seize corruptus, -a, -um, corrupt corpus, -oris (n.), a body corvus, -1 (m.), a crow cotidianus, -a, -um, daily Cotta, -ae (m.), Cottaj a Roman surname Cranaus, -i (m.), Granaus, king of Athens credens, -tis, full of confidence credo, -gre, credidi, creditum, to credit, believe, intrust; ne- mini credgre, to trust no one credulus, -a, -um, credulous; convivia credula, trusting ban- quets cremo, -arS, -avi, -atum, to burn creo, -are, -avi, -atum, to create; magistratus, duces cre- are, to appoint magistrates, leaders crepusculum, -i (n.), twilight cresco, -ere, crevi, cretum, to grow; to make progress, im- prove Creta, -ae (f.), Crete Crito, -onis (m.), Crito, a friend of Socrates cruciatus, -us (m.), torture crudelis, -e, cruel crudelitas, -atis (f.), cruelty cruenttis, -S, -um, bloody crudr, -oris (m.), gore crus, -Uris (n.), a leg crux, crucis (f.), a cross Ctesiphon, -ontis (m.), Ctesi- phon, a friend of Demosthenes cubicularis, -e, pertaining to a sleeping chamber; lectus cubi- cularis, a bed cubiculum, -i (n.), a chamber cubitum, -i (n.), a cubit culmen, -inis (n.), a roof cultus,-iis (m.), cultivation, care; literarum cultus, the cultiva- tion of science cultus, -S,, -urai, cultivated; cul- tius, moi^e elegantly — 136 cum, with abl., hjUIi cum, conjunction, when^ as; though cunctor, -ari, -atus sum, to delay, hesitate cunctus, -a, -um, all (together) cupldltas, -atis (f.), eagerness; ambition; greed; cupiditas fu- giendi, desire to flee; imperii cupiditas, ambition for power; cupiditas pecuniae, eagerness for money; cupiditates impo- tentium, the passions of those who are not master of them- selves CLipidus, -si, -um, desirous cupio, -ere, cupivi, cupittim, to wish cur, why euro, -are, -avT, -atum, to take care of care for; to have (a thing done); to order curriis, -iis (m.), a chariot cursiis,-us (m.), a run, a course; cursum tenere, to hold on one's way; cursus ad EurOtam, run- ning on the banks of the Euro- tas; cursus levis, nimble run- ning custodia, -ae (f.), protection, care; custodia corp(3ris, life- guard; custodia divitiarum, the keeping of riches; custodia publica, the public prison custos, -odis (m. & f.), a guard Cyclopes, -um (m. pi.), the Cy- clops, a gigantic race of Sicily cycnus, -i (m.), a swan Cyneglriis, -i (m.), Cynegirus, an Athenian who distinguished himself in the battle of Mara- thon Cypriiis, -a, -umi, Cyprian Cyprus, -i (f.), the island of Cyprus Cyrus, -1 (m.), Cyrus, first king of Persia D. daemonium, -T (n.), a demon damno, -are, -avi, -atum, to find guilty, condemn damnum, -i (n.), a loss Damocles, -is (m.), Damocles, a courtier of the tyrant Diony- sius Damon, -ouis (m.), Damon, a- Pythagorean in the time of Dio- nysius Dareiis, -i (m.), Dareus, the name of several Persian kings de, with abl, /rom; 0/ (partitive); concerning, about; victoria do Persis, a victory over the Per- sians debeo, -ere, -uT, -itum, to owe; to be obliged; pass, be owing, due dec6do,-ere, decessi, dGcessum, to depart, to die decem, ten decerno, -ere, decrevT, decre- tum, to decree; classem decer- nere, to determine upon the building of a fleet deciens centum milia, 1.000.000 decimus, -a, -um, the tenth decipio,-ere, decGpi, deceptum, to deceive declamo, -are, -avi, -atum, to declaim declaro, -are, -avi, -atum, to declare, manifest decoro, -are, -avi, -atum, to distinguish, decorate 137 decretum, -i (n.), a decree decurro, -ere, dScurri (decu- curri), decursum, to run down decus, -oris (n.), grace dedecus, -oris (n.), disgrace; in- famy; naturae dedecus, mon- ster of nature dediti5, -onis (f.), a capitulation deditus, -a, -um, given deduco, -ere, deduxi, deductum, to draw down; coplas dedu- cere, to march the troops; in agrum deducere, to bring into the country; auxilia deduc6re, to withdraw troops \tion defecti5,-onis (f.), a revolt^ defec- defectus, -a, -um, stricken in defendo, -ere, defend!, defen- sum, to protect from; bellum defendere, to repel a war defero, -re, detuli, delatum, to bring; deferre ad, to bring be- fore; rem deferre, to make a report; inde deferre, to draw from thence; in Africae sinum delatus, having been carried into a bay of Africa deficio, -ere, defeci, defecttiin, to fail; tempus anni deficit, the season is too late deflagro, -are, -avT, -atum, to burn down deflens, -tis, weeping defluo, -ere, defluxi, defluxum, to glide down deformis, -e, disfigured defungor, -i, defunctiis sum, to have done with, to discharge; (morte) defungi, to die dego, -ere, degi, (no sup.), to spend (time); vitam degere, to pass one's life degusto, -are, -avi, -atum, to taste dein, deinde, then, after, there- upon deinceps, after that dejicio, -ere, dojeci, dejectftm, to throw down delatus, -a, -um, having been carried delecto, -are, -avi, -atum, to delight delectus, -a, -um, selected, choice deleo, -ere, delevi, deletum, to destroy, annihilate dellbero, -are, -avi, -atum, to deliberate deligo, -6re, delegi, delectiim, to appoint; to choose, select delitiis, -a, -um, smeared over Delium, -i (n.), Delium, a small place in Boeotia Delphi, -orum (m. pi.), Delphi, the famous city of the oracle of Apollo Delphlciis, -sl, -um, Delphic delubrum,-i {n.),ashrine, temple demando, -are, -avi, -atiim, to intrust; insulae demandare, to send to an island for safety Demanittis, -i (m.), Demaratus dementia, -ae (f.), insanity, mad- ness Demetrius, -i (m.), Demetrius, the name of several Greeks demitto -erg, demisi, demissum, to let down demo, -ere, dempsi, demptiim, to take off, away demonstro, -are, -avi, -atum, to demonstrate, point out Demophoon, -ontis (m.). Demo- phoon, son of Theseus 138 — Demosthenes, -Is (m.), Demos- theyies, 1. an Athenian general, 2. the most celebrated of the Grecian orators demiim, at last deniqug, in fine dens, -tis (m.), a tooth; tusk denuntiO, -arg, -avi, -atum, to give notice denuo, again depono, -ere, depostii, dep6si- tum, to give up; in terra de- ponere, to put on shore derlsus, -us (m.), derision derogo, -are, -avi, -atum, to withhold; fidem derogare, to withhold the credit descendo, -ere, descendl, de- scensum, to go down, to come down desero,-er6, des6rui, desertum, to abandon, forsake; bellum deserere, to give up war deserter, -oris (m.), a runaway desertus, -&, -tim, forsaken; de- sertus viribus, his strength gone desldero, -arS, -avi, -atum, to require desTdia, -ae (f.), sloth desido, -gre, desSdi, (no sup.), to si7ik, to tumble down desilio, -ire, desiltii, desultum, to jump down desperatid, -onis (f.), hopeless- ness despicio, -€re, despexi, despec- tum, to despise destine, -arg, -avi, -atGm, to destine destituo, -grS, destitui, destita- tum, to forsake destitvLttLSj-SL^-iiin, disappointed dSsum, deesse, defui, (no sup.), to be wanting, to fail detSgo, -ere, dgtexi, detectum, to expose deterreo, -ere, -uT, -ittim, to deter detineo, -erS, detiniii, deten- tum, to keep back detorqueo, -erg, detorsT, detor- tum, to turn away detraho, -erg, detraxi, detrac- tGm, to take away detritus, -a, -um, galled Deucalion -onis (ra.),Z)ewcaZi07i, son of Prometheus, famous on account of the deluge deiis, -i (m.), God deverto, -gre, deverti, dever- sum, to put up devinco, -erg, devici, devictiim, to defeat deviQs, -S., -tlm, out of the way; iter devium, a by-way devoro, -are, -avi, -attim, to devour dexter, -3,, -um, right; dextra, sc. manus, the right hand Diana, -ae (f.), Diana, the daugh- ter of Jupiter dico, -erg, dixi, dictum, to say, call; jus dic6re, to pronounce judgment, to administer jus- tice dico, -arg, -avi, -atum, to ded- icate dictito, -are, -avi, -attim, to say dictiim, -i (n.), a saying dies,-ei (m. & f.), a day; in dies, from day to day; ad diem, on the appointed day 139 — differo, -re, distuli, dilatum, to defer; differre a, to he different from; multura differre, to differ widely difficilTs, -e, difficidt dilficiiltas, -atis (f.), a difficulty diffisus, -a, -iiin, distruHting difFusiis, -a, -iiiii, diffused digitus, -i (m.), a finger dignitas, -atis (f.), a position, dignity; imperatoria dignitas, generalship digniis, -a, -um, worthy, worth dllabor, -i, dllapsus sum, to scat- ter dilatiO, -onis (f.), a 2)^tting off, postponement dlligens, -tis, careful; diligenter, carefully; comp. diligentius, superl. diligentissime diligentia, -ae (f.), diligence dlligo, -ere, dilexi, dilectum, to esteem, highly; to like dimensio, -onTs (f.), a measuring dimico, -are, -avi, -atum, to fight; dimicatum est, there was a contest dimitto, -ere, dimisi, dlmissum, to let go, dismiss Dionysiiis,-! (m.), Bionysius, the name of two tyrants of Syracuse dIrimo,-ere, dIremT,dirempttitn, to separate diripio, -ere, dlripiii, dlreptum, to plunder dirtis, -a, -um, fearful discedo, -ere, discessi, disces- sum, to depart, to separate; a bello discedere, to lay doivn arms; sine querella discedere, to come off without complaint discesstis, -us (m.), a departure discipline, -ae (f.), discipline disco, -ere, didici, (no sup.), to learn discordia, -ae (f.), disagreement, d iscord, d, isse 1 1 s i o n dlsertus, -a, -um, eloquent displiceo, -ere, -uT, -itum, to displease dispiito, -are, -avi, -atum, to discuss dissensiO, -onis (f.), difference of opinion dissero, -ere, dissgrui, disser- tum, to discoui^se dissimfdo, -are, -avi, -atiim, to dissemble; dissimulatus, -a, -um, concealed dissipo, -are, -avi, -atum, to scatter dissolutus, -a, -um, loose dissolve, -ere, dissolvi, dissSlu- tum, to abolish (of laws) distraho, -ere, distraxi, distrac- tiim, to draw (in diflferent di- rections) distribuo, -ere, distrlbui, distri- butum, to divide, distribute dm, for a long time; diutius, somewhat long, a considerable time diversus, -S, -um, contrary, op. posite, different dives, -itis, rich divide, -ere, dIvTsi, divTsum, to divide divinatiO, -onis (f), divination dlvino, -are, -avi, -atum, to divine; quiddam divlnans, some touch of divination divlnfls, -Sl, -um, divine; divi- num quiddam, a divine some- thing 140 divitiae, -arum (f. pL), riches do, -are, dedi, datum, to give; terga dare, to tarn the hack; senteutiam judicibus dare, to charge a jury; se dare, to give one's self up; primas dare, to give the first place; poeuas dare, to suffer punishment; veniam dare, to forgive doceo, -ere, docui, doctiim, to teach; to show doctor, -oris (m.), a teacher doctus, -a, -iim, learned dociimentum, -i (ii.), a lesson^ an example doleiidiis, -a, -um, deplorable doleo, -ere, -ui, (no sup.), to he grieved, to lament^ to rue for dolor, -oris (m.), paln^ gvief dolosiis, -a, -um, cuyining dolus, -1 (m.), a trick, wile; per dolura, deceitfully doinesticus, -a, -um, belonging to a family, domestic, private; domesticus judex, a family judge doiiiliiatTO, -oms, (f.), dominion domTaatiis, -iis (m.), dominion domTritis, -i (m.), a lord, master domo, -are, domui, domitiim, to subdue domus, -iis (f.), a house; domi, at home; domum, home; domo, f7^om home donee, until donum, -i (n.), ci gift, p>'i^6sent Dorienses, -ium (m. pi.), tlte Dorians Doris, -idis (f.), Boris, wife of Dionysius dormio, -ire, -xvi, -itum, to dleep dos, dotis (f), a dowry draco, -ouis (m.), a dragon, a sort of serpent Draco, -ouis (m.), Draco, the Athenian lawgiver DrLiides,-um (m. pi.), the Druids, priests and wise men of the Gauls dubltatiO, -onis (f.), hesitation; sine dubitatione, promptly dubito, -are, -avi, -atum, to doubt, hesitate dubius, -a, -um, doubtful, un- decided; dubius consilii, wa- veriiig in ojjlnion ducenti, -ae -a, two hundred diico, -ere, duxi, ductiim, to lead; to deem, to conclude; con- jugem ducere, to marry; in numero ducere, to count among; aevum sollicitum ducere, to lead a life of care dulcedo, -iuis (f.), dellghtfulness, charm dulcis, -e, sweet dilm, while, as long as; until duo, -ae, -6, two; duodequadra- ginta, thirty eight duplex, -icis, double duro, -are, -avi, -atum, to last durus, -a, -um, hard, hardy dux, duds (m.), a leader; ducera praeponere, to put in command E. e, see ex ebrietas, -atis (f.), drunkenness edico, -ere, edixi, edictum, to order edisco, -ere, edidici, (no sup.), to learn by heart editus, -a, -um, elevated — 141 Scio, -ere, eclT, esum, to eat edo, -ere, eclTdi, gditiim, to give out; caedem edere, to brHng forth a defeat; to cause a slaughter; orationem edere, to deliver an oration; vocem edere, to exclaim educo, -are, -avT, -atiiin, to hring up educo, -ere, eduxT, eductiim, to march out, to lead out eflfero, -re, extidi, elatura, to carry out (for burial) ; to bury eflficio, ^ere, effeci, effectum, to make, voork out, effect, com- plete; efficitur, it follows, it is understood eflflgies, -ei (f.), an image egeo, -ere, -ui, (no sup.), to he in j want eggro, -ere, egessT, egestum, to bring out (in heaps); to dis- charge ego, J egredior, -i, egressus sum, logo out,marchout; navibus egredi, to land, to disembark; in proe- liura egredi, to march out to battle egregius, -S., -um, excellent; multa egregia, many excellent deeds elaboro, -are, -avT, -atum, to elaborate, work out EleusTnius, -a, -ilm, Eleusinian Eleusis, -iiiis (f.), Eleusis, a very ancient city of Attica elevo, -are, (no perf), -atiim, to disparage, make light of; ver- bis elevare, to cry doum gligo, -ere, 6legi, electum, to choose, pick Elissa, -ae (f.), Elissa, another name for Dido, the celebrated foundress of Carthage eloglum, -i (n.), a saying eloquentia, -ae (f), eloquence 61 Lido, -ere, elusi, elusum, to baffle emico, -are, emlcQi, emlcatuni, to shine forth emineo, -ere, -uT, (no sup.), to be conspicuous emitto, -ere, emlsi, emissum^ to send forth; to let go emo, -ere, emi, emptiini, to buy cmptiO, -onis (f.), a purchase enascor, -i, enatus sum, to grow up 60, Ire, Ivi, itum, to go, march CO, to that place, thither Ephgsiiis, -a, -um, Ephesian, pertaining to Ephesus in Asia Minor Epidauriis, -T (f.), Epidaurus, a city in Argolis epistula, -ae (f.), a letter epidae, -arum (f. pi.), a (sump- tuous) feast, a repast; conqui- sitisslmae epidae, the choicest dishes epillor, -ari, epulatus sum, to feast up)on eques, -itis (m.), a horseman; equTtes, cavalry equidem, I for my part equiniis, -a, — uni, of a horse; saeta equina, a horse-hair equitatus, -us (ra.), cavalry equiis, -T (m.), a horse erado, -ere, erasT, erasiim, to ^ scrape off Erechtheus,-ei [m.),Erechtheus, an ancient king of Athens - 142 -- ergastiiliini, -I(n.), a workhouse ergo, therefore eripio, -ere, eriptiT, ereptflm, to set free, deliver eructo, -are, -avi, -atum, to throw up erudio, -ire, -ivT, -itum, to in- struct Grudltus, -3., -um, accomplished, learned €ru6, -ere, eruT, griituni, to drag escS., -ae (f.), food [out essgdarliis, -i (m.), a charioteer, one who fights from an essedum esto, let it he so; well esurlens, -tis, hungry 6t, and gtiam, also, even etai, although EurOpa, -ae (f.), Europe Eurotas, -ae (f.), Eurotas, a river in Laconia Eurymgdon, -ontis (m.), Eury- medon, an Athenian general evehor, -T, evectus sura, -&, -flm, glad, joyful LamachGs, -i (m.), Lamachus, an Athenian general laments, -orum (n. pi.), lamen- tation lamentabilis, -6, attended with lamentation lamentatiO, -onis (f.), lamenta- tion Lamponiiis, -i (m.), Lamponius, an Athenian general lanetis, -&, -flm, woollen laniggr, -S, -iiin, wool-bearing, \. e. a sheep lar, laris (m.), a household god largiis, -3-, -tlin, ample, abun- dant lascivia, -ae (f.), wantonness; per lasciviam, from wanton- ness latebr3>, -ae (f.), a hiding-place lateo, -ere, latiii, (no sup.), to lie hid, to he hidden later, -is (m.), a brick latratiis, -us (m.), barking latro, -^nis [m.),a highwayman latro, -are, -avi,-atiiiii, to bark latrocinium, -i (n.), robbery (on the highway) latus, -§/, -um, broad, ivide; la- ti fines, extensive possessions; quam latissimae solitudines, deserts as extensive as possible latus, -eris (n.), a side, fiank laudo, -arS, ~avi, -attim, to praise laus, -dis (f.), praise, glory lectus, -I (m.), a couch lectus, -a, -um, picked legatus, -i (m.), an envoy; in the Roman army, a lieutenant IggiO, -onis (f.), a legion (at the time of Caesar consisting of 10 cohorts of from 300 to 360 men each) 16go,-6r6, l6gT, lectflm,