\ w p 116 N65 1879 MAIN I I UC-NRLF ^ X B M 01b 7fl0 uitb Me 3 p i- a d^ P I? U f p I? i e. Don •Cubipicj Hoire. Kcine fpvadjc obiie Dcvimiift, !eine Ucrtiunft olnie 5praci?e. lUar niiillcr. llltt bcm Sil&c IHar IHuUcrs. 21T a i ti 5 , Dcrlag von V'xctov r». Sabcrn. ^879. v^ r_ I lllllll IIIM""-™~ totRelWntp^rsitui Jllar JlTiillcr uiib 6ic 5prad]pf)i[ofopl7it\ *. «f- 9. A^ 'hl^ mav mmev unb ^ic 5 p r a d^ P I? i 1 f p t? I c Von Ciibu)ig iloire. Keinc Spradje ohtte Dernunft, feinc Deniutift ol]nc Spracfjc. llTaj- iniillcr. mit bem i^ilbc IHar miiUcrs. 2nain5, Dcrlag von Victot v. <5abcrn. 1879- 2Ult Hedjte rorbel^alten. \J\J e.\ -y\,rx!i \d- D r IX? r t. 3n meincm Buijc: ,,Dcr Hrfprung ber Spradjc'' (^Itaiuj \877) I?abc id) oiiic none, nadj inotncr Ucber5eugunc5 cnbcjulttge €6fung bcs i^rof en Problems , tDcIdjcs su^Icid? bte eirijig mocjltdje ^orm ber ^rage nadj bein llrfprunge bcs iltenfdjcn ift, gcgebcn. 3d) tl^at bies, inbem id), voxt es ber ®e<3en= ftanb crforbcrtc , pon bcr ^tufjdEjIunoi uub l)iftorifd)cn *£ntiDicfcIun*5 foiuol?! ber friitjercii ^lofui^s = Pcrfudjo als aud} ber neueren roiffenfdjaftlid^en £etftungen au5= (jing, auf ireldje meinc Ct^eorie ftdj griinbet, burdj tt^eldje biefelbe er[t nioglidj gemorben ift. 3^ ^'^^'^ babei, icie idj nadjmals getpal^r ttjurbe, ben gro^en Derbienften unb hoS^vS^xtdcizw^zw. 3been IHay Jltiillers in feincr IPeife ©eredjtigteit angebeiljen laffen. Sobalb id) nieinen 3iTt^uni erfannte, beeilte idj mid), mein i^erfd^ulben toieber gut 5U madjen burd) ?iooi 2 Dcroffciitlidjunc^ oinos 2iuf)"aljcs in oincr bcutfd^cn Kcduc (Horb unb Siib) , in ipcld)cni id) has suum cuiquc nad} bcftent IDiffcn unb ^Eniicffcn burd)5ufu{?rcn ntid^ rcblid} bcrniiljtc. Die I^oFjc Bebeutuncj unb uncrmef licfje Crag= ipcitc bcr I^ter h(ti)anbi\kn ,f ragen red^tfcrticjcn es tr>ot?I, ba'^ id} biefen 2luffa^ in cra>citcrtcr ®cftalt auci^ cinem grofcren £efcr!i*cifc 5U«3dn$Ii(ij 5U madjen fudjte. IHains, ITlitk ITtarj \879. Der Perfaffcr. 3 n f^ a 1 1» Sette I. Darmin iinb ITia^ ITlnliev \ II. Zfla^ ZfliiUet unb bic €ntt»i(felung5lelirc .... 1(6 III. 5prad]c uiib Dcnmnft 33 IV. 21Tai- 2Tlu[Icf unb iias Problem bcs Urfprungs bcr Spradje 52 V. 2T(eine cigene Cf^eorie uom Urfprunge ber Sprad^e . 76 I. D a r iri ti ii ii ^ IVi a r 211 ii 11 e r. Vcf (5obanFo c>ci- IDcltcutwicfchuuii, bcr gro^te C5oc>aufo, bcu nad] mcincr Uebcrscugimg ber 21Tcit[dicngcift jeinals gc= bad]t I^at , boipogt unb orrogt Knito alio (55ciftoi*. 2ln ben IXamcn T^ariitiit fuiipfcii [id] indd^tigo (^ogcnfat^o , Mo in loiben[d]aftIid]cm Streite bic (Soniitbci* crl^i^en unb nid]t itui* in unffcnfdiaftlid^cn Spbdrcn , fonborn bis Iicrab 5uin Cages^ gcfprdd] iinb in cincr ricfig ainDad][onbcn Cagcsliteratui- aus- gofod]tcn ircrbon. W\o cs frul]cr fein it>i[[onfd]aftIid|e5 (Rcbict gab, ba:^ nidit i)i irgonb cinor IPoifo niit bcr rcligiofon irra= bition unb bom fird]lid]cn ^hitoritdtsglaubon in Conflict fani, \o i:)a^ cine 2tu5cinanbcrfc^nng ntif, cine Emancipation von biefon ZITdditen crftc ^cbcnsbcbingnng nnb Ccbcnstlnitigfeit ber onimd]cnbcn unb crftarfcnbon lV>i)'fonfd]aften irurbe, [o gibt 0£> and] jot^t foinc X^omdnc bos monfdiUdKn IPiffcns, ircld^c nid]t ibrc bod]fton nnb Ic^tcn ^I'^^gon mit bom (£ntii>icfclnng5= \ c3cbanfon in Dorbinbiuig 511 [ct^oii Fidtto, ja fici] folbft nur als eineii (5a->ota ^05 aroi^o'i Bauinos liclraditoii inii^te , befj'on XDur^oIn in otnc uiioi-me^Iid^e Uorcjaiicjicnboit [id] binabfenfcn , irdbroiib [cine Krone in t>en wcxtcn , Iid]tcn i^iinnielsraum emporftrcbt un^ niit 23HttIicn fid] [d]niiicft , ^crcn ,fi'itd]tc bcv- maleinft fpdtgeborcnon (Scfd]Ied]tcrn rcifon irorbon. Dicfcr mdd]tige 23anm ift bio IDt[[cn[d]aft vom 2nonfd]on. Hnr ba^ Stu^iuni [oincr DcrcjangcnI]oit ncnnag bas gvo^c Hdtl][cl 5U lofcn , oorntag bent 2T(cnfd]ongieifte ^hiffldnmq ilbcr fid] fclbft unb [cine StcIIung im irdtall 311 gcir>dbrcn , bamit juglcid] il]m oincn Ccitftern, einen Compa^ in bas bunflc ^cid] bor ^iifi^iift anjucignen , bcr il]n v>or ben vkUn r»ergeb= Iid]cn 3rrfal]rten nnii nu^Iofcn KraftDorfd]it^onbungon bcr Dcrgangcnl]eit beir>al]rcn it>irb. Seiner S^lc beuni§ter, [einer 2T(ittel gcwiffer roirb ber ZlTenfd] in feincr filnftigcn €nteicfe= lung alles bis je^t (£rreid]te toeit I]inter fid] laffen. 3a es ift tool}l nid]t 311 r>iel gefagt, t>a% nad} 2lblauf einigor 3al]rbun= berte bie 21Tenfd]I]eit auf unfer I]od] aufgefldrtes, oerfeinertes unb gebilbetes ^eitaltor als auf cine Pcriobe ber Barbarei unb Uiuiiiffenl]eit f]crabbli(fen biirfte. 'Der (Sebanfe ber €ntu)iauMuncj in btc Urelementc bes ^cuors (alfo bcr BubbHftcn unb Sdioponbauors STJiripana, Hcgation bcs IDilleni) ift nobcroinftiinimmg iDib .frieze (o[j.oXoYta y.ai 3'.[//jvrj). IJllfo and] or uorfaitnto, ivic 5d]oponliaucr unb X^amnn , baj^ nobcn unb ilbov bom l>i[[e , wcId]Cf Allies cnt.iUHMt unb fonbort, "ixxi gro^c IPcItprincip , auf ircld^cin jebe ncue Dcn?oIIfomni= nung I]on?orgcl]t, bic allmdd]tigc £iebe ftcl]t, bic utiles r>ercinigt unb binbot , 2([Ic5 bulbet unb ortrdgt , Allies ucrsoibt unb auf'gleidit, Allies I^ingibt \\\\Ki opfcrt, aw&i^ "^ai £cbou — ja and) "ixxs ^^cboit. 3u ben 5d]rifton bcr gro§cn ^eroen unfercr flaffifd^en Citcratnr tritt bcr (Scbanfe bor (£ntuncfoIung mit balb mel^r balb wcnigcr bcftintmtcr 5d]drfc ober bcwu^tor Klarlicit bcrr>or. 3n fcinon Dorlofungcn iibcr pragmatifd^e 3lntfjropologio nahn Kant foincn IJlnftanb , bio 2lbftannnnng bos 21Tonfd]0)i aus nicberen Stufen, al[o x>o\\ tliicrifd]e)t IDcfen, als [olbftDcrftdnblid] Doranssufo^en. Dor x>o\\ ben 3been S^'xwoio.'^ erfiillte (Seift C offings fonnto unmoglid^ anberc 3al]nen it>anbe(n, als bie ibni cine i£r5ioIinng bes 2Tceiifd]cngcfd^Icd]t5 mit natiirlid]en 2nitteln unb Krdften su ftots Iiotioror XKIarlioit unb 5oIbftdn= bigfeit offon liofjon. I7 e r b r s Iboon 5ur piiilofopl]io bor (5e[d]id]te [inb eigentlid] eino 5fi550 bor ^ntunrfolung bor 2T(onfd]beit in allmdlilidier, ftnfenweifo Doranfd]roitonbor Der= DoIIfomnuiung ; and] or wibmet bor forper(id]en (5ogonfcifeIid]feit bos 21Tonfd]on 5U bon (Tl-jieron oingol^onbo unb , foiroit cs bas bamaligc <£rfaI]rungsunffon erlaubto, r>oraloid]onbo 23etrad]tung; r>iol c3roi^oro5 (Soioid^t ahcv Iccjt cv — im^ ^al•iu foimtcn bic Iicutigon 'DaruMnifton gar 21Tandi05 ooii ibm [ornoit — auf bas iimorc priucip , Me geiftige *£ntir)icfclung , aield^c ^od) woVil and] bie I^aupt|'ad]e ift, obfd]on fie — foltfam gonug ! — von bor mobenicn TJofccnbcujlcIire faft gan^ unbcad]tct bleibt ober nur ncbciilier cnvdiiiit wirb. Befanntlid] ift cine lebl^afte €oittroiHH-fe iiber bie 5rage gefiilirt ivorbeu, ob bie Defceiibenstl^eorie ba=. 2^ed]t I^abe , (5 e 1 1] e 511 ^cn il^rigeu 311 jdl^Ieu unb oh man xfyx , vo'xz y^add tl]ut, als eineu ber ^egriinber ber ^Ibftainmungslel^re aiifiiliren biirfte , ober oh cr uielinel]r ein ^Inlidnger ber 2lYPk-'it= tl-jeorie geipofeti fei. 3d] mu§ gofteI]eii, id] l]alte biof fiir eineii iniibngeu Streit. T)ie jugeiiblid]e Bogeifterung, u->eld]e beit 8\jcil]rigen (SoetI]e ergriff , als er bie Kunbe ueritalini, "^a^ bie parifer ^Ifabeniie ben iTuoier = (5eoffroYfd]en Streit luiter Ieb= I]after Betlieiligung in borfelben ^cW ntit angeI]ort Iiatte, ba brau^en bie polittfd]en Kdnipfe ber 3uli=Her»oIution tobten , 5eigt, 'Z>a)^ es fid] fiir il]n nid]t nn\ unffenfd]aftlid]e (Ibeorien, fonbern uin '^ar einer foId]en, tt>eld]e bent (5cifte irieber Hed]nung trug unb nid]t nur ber 2T(aterie. T)a5 flingt allerbings, wo r>on "Dar- winisnius bie 'Ri'^'i ift, I]6d]ft paraboy, aber nur fiir bie 21IeI]r= I]eit ber (Sebanfenlofen , UH'ld]e 5U'>ifd]en ^ITaterialisnuif' unb beni uin eine ganse iTtnunelsare uerfd]iebenen llTonif^niuf' feinen Unterfd]ieb 5U niad]en u^ffen. 3d] fiibre be5l]alb bie tiefbe= beutfanten ^leufo'crungen (SoetI]e£' felber an unb 5irar ntit ben l^enterfungen , n?eld]e Casar (Seiger*) an biefelben fniipfte: „2ll5 bie 3iiIi=2^ct)ohition aufbrad], unb ber treue «£ (Hermann ^) ."^m- t£iiluMrfcIiiiujis^}clVlnchte ber lluMifibbcit, fcito \\\. foiiion CfSoctbo in loMmftor frroaung ixhcr Mo aroiV" ^■^oacIn''n= Knt fan^, Mo 511 paris l"tattc30|■u^^0M, uu^ or pon ^oii ,^oMoni !>or aoftiu-jtou JlTiiuftor 511 ro^oii bogiimon u-'ollto, ^a onribcrto c^ootbo : (.dV'w fd>niioH 11115 iiid^t .^u norftclicn ; id'! i'*^^o gar iiicht i">on icucu Ronton, 05 Kinbolt ftd^ boi iiiir um gan5 aubere i^iiigo. 3d? rot'c von ^oin in ^ol• ^(fcibomio 511111 otf^^ntlid^n ^Inflnnid] gofommonon, fiir bio lUiffoiifdiaft fo bod?[t bo*?cu= ton^on Stroit 5iril'dion Xur>ior uiib (Bcoffroy be Scimt-^xla'ne. Von nun an irirb and] in 5i"(-Tifroid? boi bcr Haturforfdning b r (S i ft h r r )' d] n u n b Vi v r ) 1 n ix b r bio ilT a 1 r i 0. ITian irirb iMid'o in gro^o Sd^opfung^marimon tbun, in bie gobcimnigDoIIo IPorfftatt (Sottos. 1)10105 »£roignig ift filr mid^ von unglciublidioin iPortbo unb id] jublo init Z^cdjt ilboi* ben onblidi orlobton 5iog oinor Sadie, bor id] inoin 'ichcn gowibinot babe, unb bio gan5 uor.^ilglid] and] bio moinige ift.)) "Dor (5ebanfe, beffeii 5iog (^ootbo banial5 iin c^oifto r>or ^lugon fall, 5u bom (J5ooffrov bo 5aint=£^ilairc fid] befannte, bor (Se = b a n f bor If 1 1 n t u-> i rf e I u n g , or it>irb, id] jipoifle nid]t, u>cltbefreienb foin , irio c^ jonial5 irgenb oinor bor gr6§ten tt)eItgefd]td]tlid]on (Sobanfon gcirofon ift. Diofor (5obanfo it)irb un5 boroinft lobron, wai- bor ZlTonfd] pon fid], von bor 2.1Tonfd]= boit, von ber Hatur 511 orwarton nn"^ 5U forbern I]at." Wet wic 5 d] i n r ben (J5attung5d]arafter t>C5 Jnonfd]en in ber 5roiF]oit finbot, wcv , win or, 5i*«il]*?it unb fjerrfd]aft al5 bio gro§on (Segonftdnbo bor 21Tenfd]f]oit be5eid]not, bor faun unmoglid] bio £oitung unb I^ooiufluffung bo5 ntonjd]Iid]on It?iIIon5 burd] oinon aionn and] nod^_ \o bod] , obol unb rein gebad]ton aub'orinonfd]Iidion irillon anorfounon. I>a^ bor 2T(onfd] foin eigenor 5d]6pfcr ift, ba5 alloin porloibt ibm XUortI], iPiirbe unb £joI]eit; jenc 2T(ad]tfuIIo, bie ifyn bio ^errfd^aft iihav un[cren piancten criporbcn fiat, fie faun uns niir intcr= c[firen , rocnn fie bas €rgebni§ fcincs cigcncn Hiugous ift , nid]t abcr wenn fie ilim com (5Hlorfeu wiirbe. Das roar fiir 5 driller bcr mal^re Kern unb 3"^ermutl]en ? 2lEe biefe ^crtigfeiten, Kunfttriebe, (£rfahrungen, alle biefe 5d]6pfungen ber Deniunft finb im 2?aiime r>on roenigen 3<^f?'^t^uf^"^<^i^ i" '^^'i" ilTeiifdien angepf(aii5t unb ent= roid'olt roorben; alle biefe IDunber ber Kunft, biefe HiefenirerFe bes 51<^i§^'5 finb aus il]in I^erausgerufen roorben. IDas roecfte jene sum Ceben, roas lorfte biefe Iieraus? lDeId]e ^uftdnbe burd]roaiiberte ber JlTenfd], bis er von jenent ^leu^erften 5U biefeni ^(eu§erften, ooni ungefelligen fjoMenberooI^ner 5uin geift= reid]en Deiifer , 5uni gebilbeten IDeltmann eniporftieg? Die allgemeine It)eltgefd]id]te gibt ^Introort auf biefe Afrage." Die roenigen 2^til]rtaufenbe, r>on t>cncn hjwv Sd^iller rebet, geniigen I^eute and] beni I^iftorifer ber :inenfd]I-;eit nid]t nielir. T>io prdHftorifdH- IViffciifd-jaft Kit uns oinon 23Iicf in ^on ^Ibgruiib oilier uiujobouoroii Doraaiujoiiboit biiiabfonfon laffoii, fiir Rioldicn !>io ZlTai^ftcibc bor foitboriaon ^Tbronoloaic )o ircniti ausroidH^n , al- uiiforo ir^iicboii ilTa^e fiir ^ic 5iriu5ivoiton. ZSc ^unflor ^io ^oruo, bofto laiicTifaincr wav natntgcmd^ &cr 5ort|d]ritt. £5 cjab cine (5cit, in ireld^cr ^cr ZlTonfd] obnc ten ^e)i^ bos ^fcucrs umr, ja C5 gab cine 5*-'it, wo or nod'; nid^t cinnial bie oinfad^ftcn Wcttieuae, bic un5 bodi r>on fcincnt i3egriffc [o un5ortronnIidi l'd^nnon , bo[aK, unb boimod^ war or bamab [d]on ZTTonfd], bonn or bol'a^ — bio 5prad]o. Va uns bomnad? bas c5obiot bor oigontlid]cn 2T{onfdi= bcitsgofdiidno , bis auf oino furjo beIIboIoud]toto Strocfo, nodi in |o tiofos Dunfol gobiillt ift ; ta bior nod] oino unornxoKlidio Doruorgangonboit ntit i^dibfoln unb tiofon (Sobointniffon ang.c-- fuUt , 511 boron €6[ung nur ironigo ftantnxo 5dItigonbo ^tufgabo fid] barbiotot : n?as nut5t os , iroId]on Sinn I]at os , bio 5i'agc fd]cint woh} orlaubt, in Fiibnont IPagniffo jo^t fd]on fogar iibor jono (Sroiijon binaus5ufd]u?oifcn unb nad] bon (Slioborn 5U fragon , it>oId]o bou 2nonfd]on als (Sattung niit anboron IDofon, bonou bas d]araftoriftifd] 2Honfd]Iid]o, bio Dornunft, fobit, in oinon gono= tifdion <5ufanintonbang 5U bringon uormogon. lljib bonnod] irirb unforo IDigbogicrbo gorabo burd] biofo 5i^ago auf's ntdd]= tigfto goroijt, bonnod] ift bio StoIIung biofor 5i"ago, bor bod]fton, bio OS fiir uns gibt, bonn fio botrifft bio JlTonf dup or bun g, uuabu:>oisbar ; fio u)irb , ironn fio and} taufonbntal als Dor= niifeig unb nid-jt 5U boantuiorton abgomiofon unlrbo , intnu-r ir>iobcrfoF]ron unb nid]t cbor 5ur Kubo golangon , bis fio ibro (£rI6fung in ibror i3oantir'ortung gofunbon habcn uMrb. ^lamarrfs un^ XianiMiis 3bcc cjrunbct fid] auf bic Dcr= gletd^mtg ber imcnblid] 5aI]Ireid]cn organifdicn 5onncii, von bcnon bic 0berfIad]e unforcs piaiictcn orfiillt ift unb ipold^o alio tro^ ungoliouror Dorfd]icbonI]cttcu eiitcn inncrcn 5ii[<^iit= nicnl^ang , etnc 2lft von It)c[en5gIetd]I]eit iiid^t porlcugncn fonncn. 5d]iIIcr fagt von ben inilbcn Dolfcrftdinmon , bcreii Sittcii unb Cebensaunfe burd] bie ^ntbocfungsrcifou bcr ncucrcn ^cit 5ur Kunbe bcr curopdifd]cn 21tcnfd]Iicit gelangt finb : ,,(£5 [inb Dolferfd^aftcii , bic auf ben inannid]faltigften Stufen bcr Silbung um uii5 I^crumgclagcrt finb, wic Kinbcr ucrfd^iebcncn ;?ntcr5 um cinen (£rn?ad]fencn Ijcrumftel^cn, unb burd] ilir Bci= fpicl il^m in (£vinnorung bringcn, was cr felbft uormals ge^ rDcfen unb idodou er ausgcgangcn ift. <£inc weife ^anb fd]cint nns bicfc rolicn Dolferftdnimc bis auf ben ^^itpunft aufgefpart 3U iiabenf wo wiv in unferor eigenen (Tultur wcit genug UMirben t)orangefd]ritten fcin, unt von biefer t£ntbccfu)ig cine nii^Iid]e 2lnu?enbung auf uns felbft 3U mad]en unb ben oerlorenen 2h\- fang unferes (5efd]Ied]t5 aus bicfeni Spiegel aneberF^ersuftellen.". Was 5d]iIIer Ijier von ber 2Ttcnfd]l7eit innerlialb ber (5ren3en il]res (Pattungsbcgriffs filr ntoglid] unb ipiiufdienswertl] erfldrt, bas I!]oute burd] eine ungel^eure <£ntu)icfelung ber Dergangen^ I]eit 3u begreifen unb uerftdnblid] 3u madien , i>as bel]nt ber X>arir>ini5inu5 auf hen ZHciifdien als ki^tcs (5Iieb einer uxnt, it>eit gro§eren unb faft unabfel^baren ^ntwiifelungfreibe ans, beren erftes (5Iieb in ber rubintentdrften ,^orni bes tl]ierijd]en febens , ber fd]einbar gauj fonn= unb ftructurlofen ^Intobe 3U finbcn wdre. Was 5d]iller von ben culturlofen , priniitipen rtaturoolfern fagt, bas u?enbet bie ■Defcenben3tbeorie auf bie uielfditigen (5eftalten bes Cbierreid^s an ; es finb bie umbren Kinbbeitsformen unferef' (Sefdiled^tf, Puppeujuftdnbc, €tappen, UH-Idio ^a^foI^o ^urd^laufoii imiKto , Ay a .^ur in on (d^ lichen J3il^nncj nn^ ^nrd•; Mo|o 5U fotnor Knitiqon DoIIfomntcnbcit g,c- lancjon fonnto. >£in aoi)"troidior,'vran.^o[o remote ron oincr postcritc contemporaine — cv bojoidincto ^anlit ^(.^5 llrtboil ^05 ^Im- lanbos iihcv bic cinbeiinifdH'n £itoratui-or5Cunnil'[o — man fonnto bic imcjehcuro ZlTannid^faltigfoit bcr tbierifd^'ii £cbcit>efcn cine antiquite contemporaine ncnncn , inbcm I^icr bic Itahir fclbft unfcrc cmbrvonalon Itrjnftdnbo feftgclialton iinb in 5abIIofcn frcntplarcn 511 nad^benfen^ont Dcrglcidu^n unb 5U ornftcr ^c= finnung auf unforon Urfprung um unf ansgcbreitct hat. Vic'i allor ^(norfcnnnng bos bofion n:>ii'|cn[d]aftUd]on U'^ortbcs bos DaruMnisnms — ir>oId]ott id^ litcrtnit ausbrucflid] unb nad]brucflidi von bor ni n i ft i f di e " £ n t ir i cf c I a n g s I b f c gofonbort unb untorfdnobon a^iffon uiill — barf bor p{itIofopl]ifd]c Donfor bod^ foinos ir^ogs iibor boffou 5d]rt>dd]cn , Ciid'on unb (£infcitigfoiton bio 2tugon »crfd]Iie^on. TXiau hai oft mit 2\od]t bas ruf^igc unb befonncno Dor= gcBen X>aniMn5 , bor als editor Haturforfd^cr feine Concluftoitcn nid^t eber 5og, als bis or cin gemaltiges , forgfdltig gefid^tetes unb geprilftes Beobaditungsmatorial 5ur ^lanb batto , riilimenb Iieroorgeliobon. Unb os fd]eint ntir atlorbings oin febr gorod^t^ fcrtigtes ^Infinnen an bio tapforo 5d]aar bor untor feinen 5aI]non fdmpfenbon Haturforfdier , ba^ fio ben 5ai^ , bor boi all iliron entpirifd^en Stubion nnb tbeoretifd]en ^olgerungon ibnen als ^(Ipba unb (Dntoga , b. I^ als ftillfd]n?cigcnbe Dor= ausfe^ung nnb ^ielpunft alter iln-or I)lnftrcngungen gilt : Niitura non facit saltus, and] in ilnvr 2T(etI^obif ftrenge oinbalten unb nid^t etiDa burdi leiditfertige Spriinge Dingo in Dorbinbnng fc^en ober aus einanber berloiton , it>eld-)e einftit>oiIen burdi iincrmc§(id]c 2lbgrunbe unb Kliifte von eiiianbor getrcnnt finb. \o Die gro^te fimfcitigfcit bcs beiittqcjt Dnnt^inisntus liegt barin , bag or 2lUcs ans d u § c r c n llrfadicii Iicrjulciton bciniibt ift iinb auf bie inn cr en (Eigcnfdiaftcn , irie e3 fdieint, irenig ober gar nid^t ad]tet. 2^*^] W-mII bies biird^ ein I^eifpiol ericiutern. lX?ejin ber nad]irei5 geliefert iperben fann, ^a^ i)i ^en polargegenben I]auptfdd]lid] mci^'e 5ud^fc oorfontmen, \o liegt eine €rfldrung biefer (£rfd]einuug aus "DanDiMfdien Principien [clir nabe, i)ie toei^e ^tii'i^e ift eine [d^il^enbe mimicrv in 5d]neeregionen , bas Zhict entgelit r»iel Ieid]ter ben rcad][tel= Inngen feiner naturlid]en ^einbe, iinb ninimt man an, ba^ bicfelben Derlidltniffe eine genitgenbe S^^^ fortbauern, \o Idgt fid] red^t woh} begreifen, i:>a% ailc iibrigen 5arben ansfterben unb nur nod] u?ei§e 5iid]fc iibrig bleibcn. 3n biefent .falle ift nur von dngeren Urfad^en bie 2^ebe ; benn bie DerDoIIfonnn= nung , bie fd^iifeenbc ^tnpaffnng an bie gegebenen Porbdltniffe ift lebiglid] ixxs Hefultat einer ^tuslefc , bie n u r burd^ ben ^ttHing cben biefer Derl]dltniffe DoUsogen ir>irb. "Der IDille, bie iiniere Cigeiifdiaft bcs S^Ijieres, fontmt babei gar nid]t in Betrad^t. JE^ier bebdit alfo ber Darminisnius i^ed^t , meiui er fd]on , unt gans ebrlid? 5U oerfaliren , eingefteben ntiib'te , ba^ bas IDort, ivomit er and] biefe d]atfad]e erfldrt, i^as IVovt Pererbung ndmlid], felber nod] ein ungeloftoi> Hdtbfel ober ehen nur — ein IPort ift, IPie gan3 anbers aber r>erbdlt cs fid] , iro i:>a5 a% feinc innere <£igenfd]aft , fei e^ nun , nad^ nienfd]lid]en Begriffen, £ift, 5d]IauI]eit, Dorfid]t, ober eine Derfeinerung feiiier lPaI]rnef]ntung5orgajie ober was inimer, ebeji burd] bie fortgefe^te llebung inx ^egegnen unb Permeiben jener (5efal]reu u fid^ boftdiiMa orboboii , iPO ^olnnad^ cine .^iialoid] pfydMi'd^c lln^ pliyfifd^c — boibos ift '\a iintrcimbar — DcrDoUfoinmnung burd7 bon IDillon , Mc ciijiono ^liiftrengung , bcit cucrqil'd^cn Criob bcr SolbftbeliauptiuitTi uii^ Solbftorlialtuiig in allmdblid^cm, burdi bio (Soncrationsfolgc augcrorbontlidi geftcigcrtcm Xt>ad75= tf^unt crrcidit irirb ! 3[t i>on biofon boibon ^dKoii nid^t ^or crftorc oincm (5c)'d7cnfo bc5 (^ufalls , alfo ctipci ^om c^ou->i)in[to bci oiiiom Cottcricfpicic , bor Ict^tcro ahcv bom in faurov ^Irboit crrungcncii Pcrmogen glcid^suftollen ? Wcv in bent lo^torcn ^allo nur pon dngcron , rein ntod]ani)"d^^n Uri'ad]cn rebet, bcr Iiat bas groge problem ber fintuMcf elungslebro faum geabnt , gcl'dixceige bcnn cingefeben ; or hat obex fidierlid-; in pbiIo)opfiifd]eu Vingen fein i^ed^t mitjureben. Pie Dorired^folung ber dn^jeren unb inneren (£igcnfd^aft bcr "Dinge , ber 3rrgIaubo , ba^ am forperlidien 5onnen (Seiftigc:? , i3eir>ugte5 Iiergeleitet ircrben fonne , b^at ben Vav^ i»ini5mu5 uerl^inbert, eine ernfte pbilofopbifdje Prufung [eincr traEiren (Srunblagen , [einer metapFiyfil'd^eit Dorau5fet5ungen an3uftellen ; bicfe mangelnbe Kritif ift aber fiir ibn r>crlidng= ni^DoU geiDorbcn , inborn or baburdi 5U ben getr>agteftcn 5oIge= rungen, bcm [oiditfcrfigfton lleborfpringcn ungebeuerer ^Ibgrunbe, bcr Pergloidiung nnb caufalen ^ufammonftellung burd]au5 bctcrogcner , fidi jobcr Dergloidiimg cntsiolienbcr Perbdltniffc gclangt ift. XTonn bas l\c\d] ber lebeuiofon r>on ber organifirtcn 5cUc Iicrgclcitct, bicfc Cl^atfad^c aber in b6d]ft caoaliercr lOcifc ctira folgenberntagcn cingcfd^irdr^t nnrb : Accordez - nous seulement ce petit bout, nous en deduirons le reste, fo pcrrdtli cin fold^cs Dorgeben cine cbcnfo PoUftdnbigc naioc \2 nnfenntntg ^cr (Sro^c nn^ 5d]UMoric3fott, toic audi ^05 rraln-on Korupimftcs bcs problems, als worn 5ir IP. illioinfon unb [oin 5d]nlcr I^clinliol^ bie Kcimo bos organifd-jon Ccbcns burdi 21Toteoritcii aus fcriicn IPeltforpcrii auf unfcro i£rbo gclangou laffen , obcr ]^dcfcl in bcm KoI]Ionftoff bon eigcntlid]en Crdger bc5 Ccbens r»cnnutl]ct. 3" Ic^tcreni I^abeii ivxr tpiebcr ein red]t lebrrcid^cs ^eifpicl moberner ZHytl^oIogie, nomina wcrben numina. 3ft 05 bonn tpirflid] fo fd]ircr oiujul'ol-jon, baf^ bio ZTcatorie alf foId]o immoglid! ^(usgangspunft bor tboorctifdion ^(iif= faffung bor tVcli [oin fann , ba% tl^r Bogriff nur bas Socunbdro in unforer €rfonntni§ bilbot, ba^ bas unntittolbar (Sowiffo DioI= melji* bas 3otPu§t[oin , bie <£mpftnbung, bor IPillo ift? IDann wirb onblid] einntal bio IPabrboit fid] V>ahn bred^en , ha^ bor d]eniifor, tr>onn or uns soigt, irie 5auor= ftoff unb IPafferftoff , Sdure unb Bafis aufeinanber losftiirson unb fid] r>erbinben , ntit biofem Porgange ehnas uns burd]aus Unbegrei f Iid]es uorgefuI]rt I]at, foforn it>ir il]n als einen rein med]anifd]en Proce^ betrad]ten mollten , i>a^ xviv baacgcu, fobalb it>ir ibn ntit analogen Dorgdngon in iins , 5. 3. bom Bebiirfniffe bos 2ltl]ntens , bor ZTaI]rungsaufnaI]mo :c. ibonti= ficiren , alsbalb oin nnmittclbares Derftdnbnig bafilr gowinnen , ba ebon bie (£mpftnbung , bor Crieb , bor IPillo , bicfo feelifd]cn <£igenfd]aften , filr uns bas Bef anntoftc auf bor IPoIt finb ? Xlo&i gen?altiger ift bor 2»i"i'fl?wi" / ^^i*-' 5elbfttdufd]ung bor "Danninifton , uionn fie 'i:>ar3Cii o<>cv bloii^on l^aaroM tiofc lUoi^Iioit un^ bod])"t U">ei*tIiDoIIo 2luffIdruMoicM 511 iZaac 511 forbcrn lodbuoit. Das gan^o Crctbon wh'^ onMid] an foincm oigoiicn »£rcc§ 511 (Snuibc cjcboii unb hex bctt HadHjoboroiiou bod^ftcii^ ciu Cddiolii ixbcv bas fdn\ncii!5c jni^Dorbdltni^ ^cr aufgcbotcnou Jnittcl 511 ben crsicUon He[ul= tatcn ericecfcn. Viod} wcniacv abcv ift btc Kluft , tt>cld]c ben 21Tc)i[d]cn Dom Clnoro troiint, mit l'old]ou pI]Y|'toIogi[d^Mi Ki'mftcn, une ctroa i3ri.id]ycopbaIto uuc> 2TiafroccpFiaItc obor ntit ir>tUfur= Iid]en Clafftftcatiouou trie liomo alalus — cine i3eqrijf5uer= binbung, bio loblnift an bas ^ylofibcroit ober fiol5orno v£ifcii oriimcrt — obcr and] bnvd] ben Had^roeis, ba^ bcv gan^c Korpcrbau ba lTlcn\d]cn bntd^ans Win fpecift[d]05 anatomi)d]= untorid]oibonbo:5 Koiinsoidicn von bcm Korpcrbau bos Cbiorcs aufmoift, aur.5ufunou. Pas lo^toro ^trginnont namontlidi Id^t jid> biroct gogon bio iLboorio bos i)araniii5inus uorirortbon. i>io (Conclufioii liogt wenigftons ual^o , ba^, wenn bonn gar foiit forporlid^H- Untorfd]iob 5it>ifd]cn 21Ton[d] imb Cf^ior vov- baiibon ift, boi bor uotorifdion uucjoliouroit Uoborlogoiiboit bos orftoron iibor bas lofetoro , bod] notlimonbig oiiio anboro Ur= [ad]c biofor Uoborlogonboit oorbanbon foin iiuiffo , unb bios tDiirbo luis biroct ifiobor 511 bor ^limabmo oiitor folbftdiibigoii, worn Korpor imabbdugigon 5ub[tan5, bor inoni'd]Iid]oii Soolc, fiibron. f^ior babo idi nun bor StoIIung , woldio Profeffor 2Har 21TiiIIor bom I>aru-'inisnuis gogoniibor oingonomnton unb bis Iioutc oingobalton bat, 5U gobonfon. i3cfaiuitlid] babon alio, I'k wdd]c mit mcl^r obcr u->ouigor (55ofd]icf iiiib qrogoror obcr gcriMgoror 3lufrid;tigfcit gcgcii bio Darwin'fi^c a d] fon o , I a it b r 1 g n e (S c g n c i* D a r «? i n s i ft. „2^ll bom ZTfonfdion liogt cin €tira5, oino qualitas occulta, UH^nn man fo irill , baf' ibn von alien Qlbioron ansjiabmslos fonbort, "Diofos £tiv>a3 nonncn xvn I^ornunft , uionn unr cs als i n n r e IDirffamfoit bonfon , wiv nonncn 05 Sprad'ic , fobalb wit 05 als ^IcuBorof., als €rfd]cinxing gciralircn iinb anffaffon. Koine Dornunft ol^nc Sprad^o, foino Spvad]e ofyxc Dornunft. "Die 5prad]o ift bor i^ubicon , uicld70r bas Cliior vom l1Tcnfd]on fd7oibot, ipold^on foin vll^icr jomal^ iiborfdn-oiton irirb. 3^"!? bin uborjcugt, ba^ bio 5pradiiriffcnfd]aft niis alloin nod] in ben Stanb fo^on u>irb , bom Porbringen bor DaruM- niften cin fjalt 3U3urufon unb bie (Srcn50 feftjnftellon , wcld^c Cl^ior unb 2T(onfd] unuMborruflid] trennon. Zfian uerfud^c cs unb bringe ben intolligontoften 2tffon in mcnfdilid]c pflcgc unb Cebre, or wirb nid^t fprod^on, or wirb iTbior bloibon, uxibrenb baf> robofto JlTenfd^cnfinb aui' bom UMlbofton 5tantmo in monfd]= lid^em Umgange friil^joitig biofor *ri]araftcrifticum bor illcnfdy boit fid] anoignon u-iirb." 2]Iit biofon gomiditigcn ^trgumonton unb ^lur^fpriidion ftollto fid] bor unerfd]rO(fene ZlTaim oor bio Dorlaffono unb fd]cinbar burd] bio Don alien 5oiten anbrijigonbon unitbenbon 15 2(ncjriffo bor 'Donriiiiftoi bi:? in ^io iliofon or)"cl|uttortc (S5tmy- inaiior un^ [aato ontfdiloljon : „i]ior i)'t Dormmft, I^ior 5prac(>o , bier ^or JlTcnfd]. Koiitcr Doii >£ud] foil mir bier Iioruborfommoii, Kciiicr in ba? I^ciliatl^unt oin^rinaon, u->onn cr mir nid^t ^nvov crfldrcn fann, wic Dcrnuiift, irio Sprad^^ cntftaii^on i)"t." Hub Mo mit lautoni i]urrab uoranbrinaoiibon ^liuu'cifei' uorftununton, (^ohm fio batten foinc ^lntu>ort. II. 211ar 211ufkT uu^ Me €ntiDicfeIuiu35leI]re. IVcnn id] gcfagt hahc, IMav ITihUcv \cx bcr etiijige xxhcr- logeno (Segnor X)arunn5, fo ir>olItc icl| ^amit feincsiregs fagon, tag or oiit (5ogncr bcr £utipi(felung5lelire [oi. 3d] [d]oite niclmcl]r, xvic idi [d)on angcbeutct I^abe, ausbrilcflid] 5U->ild]ou T)arwint5mu5 imc> inoniftifd]or €Htiricfehing5tl70ortc. 3n foiucn, fonft Dortroft(id]cii iinb turd] ftral]Icntc KIai-= K-it wio turd] Ciefc tor CBotanfcu gloid] aixsge^exdixxetcxx Vot- Io)'u)igou i'lbor Darunu ftcbt allorting^ cin r>oii ibin xn'i (Irolfou gcfiU]rte5 itrgument, tie ^lltcrnattDO uduilid] : „(£nttt->eber I]at Kant 2^cd]t ober 'Darwin; cincr fd]lieb*t ten antcrn axxs" nid]t auf fcfton ^iiB'^'i- X>onn Kant fc^te n?oI]l tie Dcrnunft ab taS' unniittelbar (Sogebene, als tie notI]TOentige unaujipcifeb bare 'i3>a\xs aller £rfenntni^ oorauf-, ter Sd'lu^ lag alfo nabe, tafj er [ie alf' eine nid]t woiter l]er5uleiteute, teni 2nenfd]en turd] g5ttlid]e 3nfluen5 als befontere (Sabe sugefalleue *£igen= fd]aft anerfenne. ^Iber an r>ieleii Stelleu feiner 5d]rtften Icib't Kant teutlid] turd]blicfen, tag^ tie nieufd]Iid]e l?ernunft nid]t oon ^Sungfeit oorbauten [ei , ta^j [ie teninad] u-'obl and] axxe^ naturlid]en Ur|ad]en, turd] taf> ^ufainmenuMrFen iiaturlid]er \^ Krafte cntftan^on go^ad^t u\n•^o^ foiuio. IVcnn or ben llntor' fditcb 5ir>i[cf!on „rocoptiiHn- Sinnlidifoit" UH^ „5pontanoitdt bo3 "Dciifcns" aufftollt, iponad^ illMovloI-'Oii uii^ monldilidv- Donumft in 5it>oi ^urd]au=. gofoii^ortc tagor gefd^tcbon crfd^Mncll, jo n<[hm or oinor-tlioils, trie 5d>->ponl>iuor nad]geir>io|oii bat, ^io Sady v'wl 511 loid^t, anborontK-il? geftanb cr aus^briuilid] 511, bag xvchl boibo, Sinnlid^foit uiib T)onFoit, burd^ boron ,5ufaiu= meutDirfon alio frfontitni^ ]\d] uolljiobt, au5 oiitor gonioiufamon IDurjoI borr)orgoit)ad]fon foin bi'irfton. Dcnnodi roar bor fjinuuMS auf Kant [ofir bored^tigt, namentlid] in oinom Canbc w'lc »£nglanb, fiir roold^os bic grog^ artigcn (£ntbo(iungon ^cs Dorfaffors bor „Kritif bor rcinen Dor^ nunft" faft r>oIIftdnbig terra incognita finb. i^asfolbo gilt froilidi \iud] fiir piolo , ja bio nxoifton Dortrotor ^cs 'Danrinifnnif in "J^cntfdilanb , bonon vow Kant nur ^cis bofannt 5U foin jdioint, was in ibron Krani pa§t , alfo 5. 23. bie (Lboorio von bor (£ntftoijintg bcs IPoItgobdnbor, bio nntor bom Hamon Kant= Caplacofdic Kosmogonio fd^on in bin JTtittelfdiuIcn golebrt roirb. T>io roid^tigo Cbatfad^o, ba^ boi Cob^oiton Kants nnb \o lango bio Spnron foines (Soiftes nod] boi bon Cobrorn bor pbilofopbic roirffam it>aron , bor JTfatorialisnms nid^t ir>agtc, bon 21Tnnb anfsutbun, tt>irb moift iiborfolion obor ignorirt. X)ie Dernnnft, jonc nnr bom 2Tconfd]on oigono, ibn von alien iibrigon tPofon untorfd]oibenbo nnb anssoid^nonbo c5abo, ift QnoII nnb l^lnsgangspnnFt allor «f rfonntni^^ fagt Kant, nnb ifyn fd]Iio§t fid] XUav 21TiUIor an, inboni or binjnfiigt: fio ift bom 2T(onfdicn Dorliolion ^ngloidi mit bor Cl5abo bor Spradio. Ratio et oratio, boibe finb £in5, fio t»orbaIton fid] tt->ie Korpor nnb C5oift, a->io ^ton^orof' nnb 3"ii*''i">-'^ ; fi^" f'"^ wol]l nntor= fd]oibbar, abor nid]t fd^oibbar. (Dhnc S^n-ady foin Ponfon ; 18 ^ar• fi'iMtoH Mo (5^riodHMi, ^o fio filr ^oi^c5 ^a5 udmlid^e IDort 6 Xo-p? ann•'an^to^T. Vxc Sprad^c tft barum t-or aotrcuofto Spiegel ^os IlToiii'd-ionaoiftos ; i)t tbr lioat oi)io 5uIIe von lVc\^-- Iieit, Don l]od]ft u->id]tigeii ^luffldrungen foa'>obl ilber !?ie geiftigen (5u[tdnbe ber Donrolt als i\hcv du^ero (EutturDerbdltuiffc ber Jlloiifdibeit in otnoiu graueti ^(Itertliuin , r>on ux^Id^em [onft jebe Spur eriofdieii iff, porborgon ; cs- gilt nur ben 5d-;a^ aus ber Cruise 511 I^^boit , ber Sd^Iiiffel ba5u ift bie uergleidn^nbe 5pradiit>iffenfdiaft. Koiii preis, fciit 2^iiIimon Fann fid] ,su ber ^6I]C ber irid]tigFeit ber Iet5teren auffd]tringeii. „l]l.\t gered]= tent Stolje bilrfen irir es fagen , ^a^ irdbreitb ber le^tcit {]uiibert uiib nod] niebr irdbrenb bor Ict^ten fiinf^ig 2StiI?fil'l'enfd]aft= lid]or 5orl'd]ung ba^u beigetragen l]abcn, bie geiftige 2ttmo[pI]dre >£uropa5 511 oerdnbcrn, 511 reinigen unb 5U burd]Ieud]ten, imb nn[eren I^orijont 311 eripeitern in Besiig auf Elites, was sur Il>i[fenfd]aft bcs nTen[d]en goF]6rt, in Besug auf (5efd]id]te, pi]iloIogic, Qllieologie unb pi]iIofopI]ie. Hid]t luir I]aben unr ncue IDclten erobert unb bent alten (5ebiete ber IDiffenfd^aft I]in5ugefugt, fonbern unr babon bie alte lV>eIt burd]fducrt nut 3been, bie fd]on in bem tdglid]en 23rob ber 5d]ulen unb nni= oerfitdten gdl]ren." *) „lTlan fel}e nur 5U, was bie 2Heifter bor 5prad]r>ergletd]= ung geloiftet baben! T>or Orient, bas alto Canb bor Qlrdunto, 5abcln unb 5eon, ift ein Canb ron unsuuMfelbaror ll">irFlid]feit gou-iorbon ; bor Dorl]ang 5unfd]en (l)ft unb IDeft ift goliiftet unb unfere alte uergeffene I^eintatl] ftebt uMober uor uns in bellon Carbon unb fd]arfon nnu-iffon. 5ii^»-'i IVelten , 3al]r= *) M. Mill! IT, (.'liips t.C ii g-oniuni worlsliop. Vol. IV. p. .'^22. ^9 tciufonbo ciotrount, fi^^ irio ^m\^ oiii .Dauborirort unobor Dcr= oinicjt un^ irir fiiblon uns roidi in oinor Dorgancionboit, ir>cId]o wobl bcr 5tol5 t'or oMon ^IvifdxMi ^amilio foiii nuig. Xlicbt Idiujor facjon ivW nuv unlvftimmt unb bid>tori|di : Ex Oricnte Lux , foitbcrn wit loiffcn , ^ay alio CcbonscIcmoMf c imfores XPiffons un^ unforcr C!Iii>tU[ation — unfcro Sprad^^n, 2llpba= beto , <5iffoni, unfcrc Z\Ja}^,c nub (S5cxv\chic , itnfovo Kunft , i^cligion , imforo (TraMtioncii bif auf imforo 5lnunoiimdrd>oit auj ^om Often ftammcn ; ja xxnv inuf)cn befennon , bag obno bio Strablcn bcs 6ftlid]cn Cid^tj, it>cldic bic £>crborgciien Keimc bos bimfoln unb obon iPoftoiis sunt Cobon I>oi*DorIocfton, (£uropa, jo^t bio rrafiro Coud^tc bor IPoIt, wohl fiir immor ein unfrud]t= bai-05, tjorgoffonos Dorgobirgo bos uriDoItlid^cn afiatifdicn Con= tinontf gobliobon tt>dro. IViv Icbcn in bor Cbat in oinor nouon IVdi ; bio Sd^raufo jtcifd^'n Q)]t unb IPcft, bio unuborftoiglid] fctiicn, ift go|d]u:>unbon. T>or Oriont gobort uns, irir [inb [oino <£rbon unb boanfprudv^n ntit DoIIom Hod'jto unforon ^tntboil an foinor Dorlaffonl'djaft." „lDio oinft burdi bio goiftigo Boriilirung bor barbarifdion norbifd^on Hationon nut bor roidion, [oiniigon Culturirolt (.^riod^on= lanbs unb 2\onT5 bout[d]or unb flaffifd^or (Soift fid] poroinigton unb jonon Strom be-' niobornon (Sobanfons bilboton, an beffon llforn tt^ir folbor lobon unb it>obon, fo trdl^t fid] nun oin iiouor ntdd]ttgor Stront oriontalifd]cr 'Donfmoifo in ba^ ndnilid^o l^ott unb fd^on joigon bio 5«-irbon bos alton Stronis boutlid] bio t£intt)irfungon bos nouon ^wflwffos. IPor in irgonb oins bor boboutonboron IPorfo , bio in bon lo^ton 3u:>an5ig l^t^H'^^" noroffontlid-it trorbon finb , binoinbliiJt, ob fio nun Spradic ober Citcratur, 21Tvtl]oIogio, C5ofot50, 2^oligion obor pbilofopbic botroffon , bor unrb auf jobor 5oito bas IValton oinos nouon 20 Hones Ichji , ahcv cv o ii t f a 1 1 o t r> o r u n 5 a 1 1 e 'Dingo, a n 5 u> 1 d] o n u-> i r £ o h v o n n n ^ v£ r f o n n t n i f f o f d] o p f o n , ^ i ui n n b o r b a r o r n n ^ o t ft a n u I i d^, or f i n ^ , a 1 5 i r g o n ^ e t 111 a f , b a 5 ip i r jo in n n f o r o r p M I o [ o p b i o a o b a d] t u n b got r d u nt t h a h o n. " „Dor ^nioni bat ^as Stn^inni ^os O)i"tonf nni' golobrt, ix-'as and] ^io nor^ifd^on Hationon oinft in Viom un^ ^Itl^^n lornton, ba'Q 05 nod] an^oro IVoIron gibt an^or bor nnfrigon, ba^ 05 nod] anberc Heligionon , ^^ITytlioIogion, (Sofo^o gibt, unb ba^ bic (5ofd7id]te bet piiilofopl^ie Don (rf]aIo5 bis I^ogcl nid]t bic gan^c (5ofd]id]te bes nion[d]Iid]on TJonfons ift. ~S" <^U biefon (Bogonftdnbon I]at bor (Driont nns par.illolon goliofort ntit alloni, was in parallolon gogobon ift, ndntlid] bor JTToglid^foit bos l?orgIcid]on5, ^Hoffons nnb Dorftol^ons. T>ct (5 o i ft b o r V o r= gloidiung ift bor uml^ro it>iffonfd]aftIid]o (Soift unforos 3al]r= Iiunborts, uiclntolir allor (5oitaItor. *£ino onipirifdio Konntni^' ber CI]atfad]on ift foino IPiffonfdicift in bom ipal^ron 5iinio tes IPortos. Allies nionfd]Iid-;o IDiffon boginnt ntit bor S^vci , bor 'Dy^1'^*-\ *^*-'iii i^ogroifon 3ir>oior ^in^ohnofon als £inos. £in oin^olnos £roigni^^ mag roin 5n[dllig foin, os fommt nnb goI]t, OS ift unorfldrlid] ; fobalb fid] abor bas €roigni^ trieborbolt, boginnt bas XPorF bor Dcrgleid]nng nnb bor orfto Sd^ritt unrb gotban in jonom unmborbarcn Procoffo , wold^on uMr c5onora= lifiron nonnon nnb ipold^or bio lPnr5oI allor intolloctnollon £r= fonntni§ nnb allor intolloctnollon 5prad]o ift. T>or nr)'prnnglid]0 procof^ bor Dorgloidinng u^rb UMobor nnb unobor ornont, nnb ironn UMr nnn bor I^odifton ^Irt bor (£rfonntni^ in allon 5pl>ircn bor Il">iffonfd]aft bon Hamon u o r g I o i d] o n b gobon, [o I]abon loir nnr bas alto lUort inlolligont (intcr-lcgens, inter-lig;ins), 2\ ,^ufammo^bilI!^o)l^ , ^m•d^ oiii noiiof , au?^nKf5PoIIoro5 IVovt cr|'ot5t. I'^or ^lllom abov hat ^^.^5 StuMuin t)or SpradvMi ^urd] Mo comparatiiv^ 21Iclbobc oino DoIIftdiibigc ninit>dl5ung crfalircn." IVio ^a5 c^riod■!il'd^' Mo Sprad^o bcr ZlTonfd^Knt bof> fi'uifjol^ntoii 3*-if?i"f?i^"^^''i*f=' ii'i*^ foinor Hadifolgcr bis 511111 ad]t- 5obntcn , bis ^ioffing , c^ootbo unb Sdiidor , goipofon ift, [0 tft bas Sanffrit Mo lDoItfprad]o bos nouiisobnton 2><-iI?i'f'!iiii*^*-'rts unb foinor fiiiiftigon nad^folgor. ^Cliatfadio ift, ba^ bio ^cit nod] nid]t goFommon ift, in iroldioi- bio ungobonre iPiditigfoit bor 5anffritpl]ilologio aIIgo= nioino IPilrbigung finbot. £s ivav oinft mit bor griod]ifd]on pinlologio nidit anbors. ^lls int fiinfsobnton 3<3l?i"t]unbort ba^ (5ricd]ifd]o von borporragonbon (Beiftorn ftubirt unirbo, biolt man bio Sady filr oino (itorarifd-jo ^uriofitdt; woitoro 2hv fprud]0 bogognoton lobl^aftor (Dppofition, ja folbft bont £iolino, am lantofton fdiricou bio, irold]o ant ir>onigfton baoon Dorftan= bon. 5oIbft als bios Stnbium fid? oorallgcmoinorto, an Sd^nlon unb llniDorfitdton oingofilbrt unirbo , Iiattc a in bon ^lugon bor 21Tobr5abI nur oin golobrtos ^Nntoroffo. 3t'6t iriffon irir, <>a^ bas IDioborauflobon gried]ifd]or (5oIoI]rfam!oit bio ticffton Cebonsirurjoln bor 211onfd]i>cit boritbrte; t>a% os in bcr ^l}at bas IPioboraufiobon jonos i^oira^tfoins irar, bas gro§o SF^cile bor JHonfdiboit niit oinanbor uorbinbot, bio fobonbcn in <5u= fannnonl^ang bringt ntit bo)i ir bas Cobon friU]eror (5onorationon 511 22 unfcroiu cigcucii, um \o fdl]igcr wcrbcn it>ir, an unjcrcm (Tbeilc ^as IVcrf fort3u[c^en, bas oor r>ielen lalirlnmbcrten in ^Uhcn unb Ixom bcgouncn iinirbo. fiinon wc'ii, ircit gro^cron <£in= flnf^ , ali Mc €ntbocfuna bcr fla[i'i[d]cn iPcIt irirb bio bos Sanffrit ausiibcn. 5io rcirb bie serriffcnon 5aforn irioborbc= Icbon , bic cm\t bio [uboftlid]on ^moigo bcr Hrifd^on 5amilio mit ben norbnx^ftlid]on DGrfniipfton , nnb irirb [o bio goiftigo <3c= fd^iDiftorfd^aft nid]f nur bor gormanifd]cn , gried;ifd>on nnb romifd]en , fonbern ^nglcid] ber fIaDifd]on , coltifd]on , inbifd]en unb perfifd]cn <5npotge ifiebcrfjerftcllen. 5ie irirb ben (5eift bos JT(en[d]on rcid]er, [ein ^ors rociter, feinc Synipatl-jion i»oIt= unifaffcnber mad]on ; [io luirb uns in IPal^rlieit humaniores ntad]en, i>a voir immer tiefer unb poHftdnbigcr bogreifon n?orbon, voas bio 2T(en[d]Iicit getDofen ift unb was fie foin u->irb. "Dies ift bor ir>aEire Sinn ber umfaffcnben Stubien bcB noun5oI]nten 3al7rl]unbcrt5 , unb obgloid] bic colic nr>urbigung ibror 23o= bcutung crft bor 5-^funft oorbol^alten bloibt, [o fcinn os bod> Koincm , bcr aufnterffant bon intolloctuellon ^ortfdiritt bor 2non[d;I]eit Dcrfolgt, ocrborgcn bleibcn, ipio ungomein fd^on jc^t bas r)orgleid]onbe Stubium bor 5prad]en, ZlTytl^-^Iogien unb Holigioncn unforon I^orijont erireitert I^at, bai] unonblid] Picles , bas Dorloren u^ar , irioborgeiooinien ift unb ^a^ eino nouc iPoIt tponn nod] nid^t orobort, ^od] in Sid^t ift."*) llnb u?a5 ift 05 bonn , iras bcm crnftcn ^orfd^or, bom ausbauornbon ^(rboitor in bon iniilifelig erbolirten Sdntd^ton bor 5prad]u>iffcnfd]aft auf oi)nnaI fo bas fior^ beirogt, baf^ or in bid]terifd]er Bcgcifterung, gleid] JlTofon ron ben I^obon I-;inansfd]auonb in bas €.anb ber Derl^eilVmg, Kinborn unb *) M. Muller, Cliips IV, p. 361. 23 Kinbcsfiii^oni ^as Iioi"^Ti"^^I>'''^ oiiior noiioii , KTrlidv-n , ungc= ahitoii (Sciftcsflarboit fuH^ot? U"*af madn ihi fo 511m new inspired prophet? T)io5 , <>a^ cv bounigt ift, ^ag init biofcn iicii crl'd]lo[l'onon SdHit^on , ron ^vM^on or [clbft ciiieti grot^on, ipcnii iiidft ^OIl groijoron Zbcil in laitgjdin-igom, roMidu^m i^iiigcn aiir- ^or (liofo gofor^crt, C5 bcr Jnonfd'ilicit norgount fcin mir^, ,,^011 uorloroncii i^liifang uni"crc» (5cidiIcditC5 w ie^crlicrjuftcllcn," bio Kottc, irold^o (5lio!^ um (5Iicb, J'-iJ^r^lii'i^^^'i't m" ~S'-tIn"f^ii'^= bcrt uufor Knitigos T>a[oiu mit Idngft orlol'dicnon (5onoratioiion uorbiuDct, auf oiuo goir>alrigo 5trocfo am bom Daft unb (5c= roll, bas 3alirtau[onbe iibor fio golagort, an 5 ilagoslid';! 511 bcboii, unb none iibcrrafd^oiibo ^tuffldrung 511 orlaitgon iibor bas gr6§to 2^dtb[ol bor IVclt, boii ZTconi'djcngetft, ba3 27Toii)'diou= gofd^Ied^t imb [oiii in foiiior 2{rt oinsig unuiborbar i?orl'd]Iuiigono5 Sd^id'fal auf unforom pianotoit. ^io goir>altigen Dorbioiifto ZlTar llTiillorr uni bio ^erau5= <;iahc bor Doba^ finb 511 bofajint, als ^a^ id] fte Fiior 3U or= Idutern bdtto. Zllm \^. Soptonibor \874 logto or bont in bonbon tagonboM >£ongrofi'o bor 0riontalifton bon lo^ton ^ogoii bo5 „Hig = Doba ntit bont Xoniniontar bo5 Savanafdrya" Dor, nur fur5 anboutonb , wcldi ntiiboDoIIor ^Irboit 5rud]t bios riofige XDcrf goirofon. £r fclbor fagto iibor biofos ditofto Bud] bor arifd]on VOch: „4^io ^orausgabo biofos IDorfos irdrc oljnc bio orIoud]toto £iboraIitdt bor 3"^iM>'ii 2^ogiorung unntoglid] goirofon. Il^onn id] bio grogon unb floinoron ^lusgabon i>cs Hig=Poba 5ufaniinon rod]no, fo finbo id], bag id] in bon lot^ton fiinfunbjivansig 3abroii fo oiol gobruiJt I]abo, bag auf jobo5 3al]r oin ®ctau = Banb r>on ohra fod]sI]unbort 5oiton fommt. Sold] cine Publication bdtto jobon i3ud]I]dnbIor ruinirt, um fo moI]r, ba in bont Doba ironij ^lujiob/onbor', ifonig allgomoinercs 2^ 3ntcro[|"c vSnrorfcnbcs ift. Vom dftl^ctifdien (Bcfid^tr^puufto iriirbo fid] itieinanb ait bie Deba^^vmnen mav^7en uiib nidits bcipctft ntebr ben gciimltigcii Uini'd]ir>ung bcr Ict^teit fuiifunb^ 3ifan5ig 3alire , als> ba§ [eit biefer ^eit bie 5(rbcit faft allcr Sanff rit = (Sclcl^rtcn fid] auf bie Debcn conccntrirt bat ; bas dftbctifd^c 3nt2i^*^[f2 ift bem roiffenfdiaftlid^en gert)idKii .... 3ll5 idj Dor cinigcn 3<^I?r*?'^ ^'"'i erftcn 23a\j^ mcincr Ucbor= [c^iing ueroffentlidite, ipdbltc id] abfiditlid] [oldic i7Yinncii, bio bod]ft d]araftcrtfttfdi fiir ben printittocn, roben llrsuftanb ber arifd^en Welt finb; cs ivar intereffant, babei bie allgemeinc <£nttdu[d]ung 5U beobad]ten. Was, fagte man, finb biefc felt= famen, irilben, grotesfen ^Inrufungen ber Sturmgotter bie bc= geifterten KIdnge ber alien iPeifen 3iibien5? 3ft bie3 bie IDeisIjeit bes 0rient£-? Z^)^ ^i^'^' *^i^ ©ffenbarung ber llrir>elt? Selbft f)od]angefeIjcnc (5clel]rten ftimmten in biefen 2^uf, unb meine ^reunbe gaben mir 311 uerftefjen, ^a^ fie ibr £eben nid-jt an ein foldies Bud] »erfd]n?eubet Iiaben unirben." „Hun, gcfefet, ein (5coIoge brdd]te bie Knod]en eijies foffiten dliiers ans einer periobe, in ber nod} nie 5puren ani= malifd]eu Cebens corl^er entbecft it>orben ir>dren , an^:=- Cage5= Iid]t , If iirbe wohl eine junge X>ame es ir>agen 511 f ritifiren : <(3<^, biefe Knodien finb febr merfiriirbig, aber gar nid]t biib|d].» 0ber gefe^t, eine neue dgyptifd^e Statue u?dre entberft u:>or= ben, bie einer bis bal]in nod] ntd]t burd] Statuen r»ertretenen "Dynaftie angeI]orte, unirbe it>oI]I ein Sd^uljunge fid] einfallen laffeu 5U benierfen : «3'-T/ fi^' ift ^edit nett, aber bie Denu:? con Zflilo ift netter.« UPenn ein Cbemtfer ein neues Element entbecft, u^irb er bemitleibet, i>a^ es fein (Solb ift? IPenn ein Botanil'or i'lber Keinic fd]reibt, I]at er fid] 5U uertlieibigen , ^a^ er nid]t iiber Bhunen ld]reibt? (Serabe we'll ber Deba 25 fo iiorfd^iobou ift von ^olu , um^ iiuin ttaooii onoartoto , we'd or von ben Pfaliuoit, von pinbar, von 'i^b^acjava^gita, [o fcbr untcrl'd^icbcn ift; cjcra^o iroil or fiir \\d} allciii ftobt uii^ nur bie ditcfton Koimo bof roliaiofcii (55obanfonf' ontlnillt, fo mio [io it>irflid7 iparon ; gcrabe well or uiif. cine 5pi*ad]o uorfulirt , bic alter uiib urfprungltd^er ift, als irgcnb einc, bie tptr frillior fanntcn ; tt>cil fctnc Poofic bas ift, nias man inilb , rob, imgc= bilbct , f ormlos noiinon nuig , gcrabc barum Dcrlobutc os bcr Zltiilio , ticfcr uub tiofcr 511 gvabon , bis bio alto uorfd]iittotc Stabt iriobor an 5 Cagoslid^t f am uub luis joigto , was bcr 2T(cnfd] irar, was- wit icarcn, bc£»or n?ir auf bic I^ol^c "Daoibs, fjomorf, ^oroaftcrs cmporfticgcn, uns scigtc cbcn bie iDicge un feres "Deufens, unferer ID orte, un feres (I b u n s." ~Sd^ braud^^ woH biofon IDortoit nid^ts bin5U5ufiagen, am bar5utl]uit, '!:>a^ bie £ntn?icfohing5gefd]id7te ber 21Tenfd]fieit von ibren erftou, fd]ix->anfenben Sdirittou bis 511 ilirer felbftgeunffon 2r(dnnlid]fcit bas IioE]e 5i*?^ ^te 511 raftlofer, unermilbIid]or dlidtigfeit anfpontenbe ^lufgabe fiir einon r>on bcr ilatur uub bom (Sliicfe fo reid] ausgoftattoton (Seift , it^ie ilTar 2TciiIIer , gewefen ift. Hur fdntuto foiii gro^x'^s , uxntblirfenbes ^higo iit ben (Tiofon unermeglid^or Dergangenbeit nod] bie Spuron bos 2T(enfd^Iid]en , wo fiir fdiirddiere ^(iigen Allies in imterfdiieb= lofen Hebel jufammonrann nnb ehen barum bio (5ron5linio 5it)ifd]en Cfiier unb JHonfd] gar nid^t mobr uorbanbon fd^ion. "Die IPid^tigfett bos (Sogonftaubos orlaubt os irobl, ba^' id] bier nod] einige Stellon anfiibro, in benon oin (Soifte5Der= tr»anbter 2T(iiIIor5, iPold]or anf grogentl^eils unabbdngigen IPegen 5U benfelben Hefultaton unb 2(nfd]auungen gclangto, mit faft gIeid]Iautenbon IPorton feinor ^eipunberung iiber 26 bas. ncu a^fgcI■;o^^e 'ixdit 2h\5<^vnd uorlici]. ^d] moinc Casar (Scicjcr. ^i^aj Stubuun bcr 5prad]cu /' [agt Mcfor bcbcutonbc Dcnfer*), „ift in unfcror (^^-'it 511 oincr uiiporaIoidilid]oii pli'xlo-- [opbifd]cii Bcbeutuiig golangt, inborn cs fiir cino Soitc bcr Wch unb bes Dafcins eincn 5d]Iuf)'oI bietct, 5U u->cld]cr bie naturu?tf[enfd]aft nid^t 511 bringen ucrntodit bcitto, nnb nns 2Uif[d]Iu§ gibt iibcr bas, was w'lv finb unb was wiv g c= uic[cn finb, ixhct unfcrc Dernunft unb unfcrc (Scj^iiditc . . , . Dct Blicf [d^iceift abnonb in ung^ntcffcnc Sd^opfungsferncn, iin^ 05 boginnt jcnos groyo (5oIioim)ti§ bunfol fid] unforor 23ruft 5u uorfiinbon, bas (Soliointnig unforor *£ntn^icFcIung." „i>io 5i"ago, rpio bio pi^antafio bor Dolfor bofd]affcn, von ivold^on 2notir)on fio &oFicrrfd]t gore^ofon foin mug, als bio porfor bio f^unbo ntit fo dngftIid]or Sorgfalt pftogton , bio ^logvptor hen I^ciligcn oinbalfanxirton £eid]cn bos ^(pis 5U 21TompF|i5 (Briifto bauton, bio 6^ (Sonorationon borfolbon borgon, ift un5 fo u^djtig, ba^ wiv rooifo Col^ron, an boiion 05 uns ja fonft f auni f obit , u-ioini icir fio nur boron ir>ollon , ans jonon Cagon gorn ontboliron. €5 orinnort bic3 an cine von ITiav 21TiiIIor niitgotl^oilto Hotij, ben fiir uns it)id]tigfton Cl^eil bor 5anffrittiteratur, bie Pobafdiriften, botroffonb. ^tlf oin talcnU voUcv jungor T>outfd]er, bor in jugenbIid]oni Alitor Dorftorbono l\o\en , in bor roid^on X^ibliotl^ef bor oftinbifd]on (5ofollfd]aft in bonbon bofd]dftigt war, bie Dobifdion liobor 5U copiron, niit boron i^orausgabo or im 3tif?i*^ \858 bogann, fo Foimto bor bantals in Conbon anmefenbe 23ralimane i^anunalian Ziai fidi iiber biefes Unternelimon nid]t gonug uorunuiborn ; bie llpanifdiab, *) (Scijjcr, §iu- <£ittu)icfcIuiKnSijcfdiiditc ^Cl■ lliciifd/I^eit, 5. 2, \2, \n.. 27 nioiiito or , foioii ^a3 IPid^tiao , iroldn^f' Mo Doroffoittlidiunci uiol chcv iiorMoiio. T>io[o jiimjifton StiicFo ^or Dobon ontbaltoii luiinlid] oiiio mvfttfdio pbilofopbio , u'>orin [id> oino t!(rt noii ZlTonolI^Mimuf obor Pantlioif-iniis finbon [cif^t, u-'old^o ^ol^ in= bifdion 2(uffIdror , wxc \o incind-ioii an^oi-on , bas Hon plus ultra i>cv rcligiol'ou IDoisI^oit 511 [oiii [diion. ^Ibor Mo uraltoii Dcbabvinnon , 010115 Kntmifd^ , na'w unb oft Imrod', boron [id^ bor inobonio gobtlboto ~Snbor ivohl boiinlid] fdicintoii inod]to, in boiion abor bio 3ugoiib bor ZIToitfdi licit ntit out5ucfcnbor 5rif>-i?o ir^olit, fie fiiib fur uns bas u^af^re Kloinob bcr inbifd^on Cito= ratur; fie ontlialtou fcin filr uns nod] f>raud]barc5 roligiofcs 5Yftcm , aber fie finb gleid]fani cin £ef^rbud) ber meufdilid-jeu Heligionsgefdiid^te felbft." „Vov 2tIIorit boaditoitsuun'tl] fiub bio Kotino bcr Specu- lation in jcnor nterfroiirbigen, unter bent Hanton bor 2^iguoba= fanl^ita befannten uraltoti Sainnilung boiliger fieber , beren €rlialtung bis auf unfore ^eit fiir bai nton|d]IidK (Sefd^Ied^t cin iiolys (Sfiicf 5U ncnnen ift, n?cnn os anbcrs mit Hcd^t t>as B CUP ugt fcin lib or feinen cigonon XIrfprung unb bio ^£rfcnjitni§ ber (Sefe^o feincs IDcrbons al3 oinon (Segenftanb bos Wnn\d]C5 unb bcr 5el^nfud]t ad]tet. (3i.vv^ anbcrs als in alien uns befanntcn ^iteraturen, uioId]c itberall auf Crumntern einer r>erfdiolIenen Dor^cit auffteigcnbe ober burdi Perfelirsbcriilirung unb J1Tifd]ung ber €r3eugniffe r)crfd^ic= bcner Dolfsgciftcr begriinbcto nouo 5ornicn scigon, (icgt in biojon £icborn oiclntobr cin urfpriinglid^c=-, von fronibon >£inirirFungon allem 2lnfd]cinc nad] frcies , nid^t aus ber 5^'i'ftorung bcs 5ruFjercu in 5UHntor Bilbung IiorgcftelltcS', fonborn uinnittclbar au5 bem S ba5 uborall fonft iiur aU DoUenbct uiib fortig 511 23cobaditcn(:!c im <£ntftoIien uns offcii. Darum ift aud^ in biefcn f^y^t"^" "i'^lt alloin fiir ^ic ihncii folgcnbe fntiricfehing &cr 3itber, nod] and] fiir i5ie 5unx ^^bcil auf gIoid]er IPnrjcl ruIio)i&(? bor [dntnttlid^en Dcrmanbtcn Dolfcr bor 5d][ii[[oI bc=. Dcrftdnbniffos 5U finben , fonbcrn bei ber ^aturcinf^cit , bic wir in bom gofamniton £ntfalinng~gango unforcr (Sattung crfomtcn , ^nglcid] fiir bio 5.^opfungon allor fpcculatinon Kraft auf >£rbon obor fiir bon gan^on 3nbalt bcr Pernunft b. i. fiir ibro bauernbcn 'Srif orbungon feit bcr (£pod]e , ba [id] iiberfiaupt untcr i>en 211cn[d]cn suorft ncbor= 5eugiingon aus feftgobaltenon IDalirncIimungcn formtcn unb oin uielfdltigcs IHoinon, (Slaubon obor iriffon ntoglid] amrb."*) „T>as ^luftroton bor 5prad]for[d]img, air cinor [olbftdiu bigon , r»on alien praftil'd]cn unb du§erIid]on ^tPocfon Io5ge= lofton ir>iffonfd]aft , ant ^Infangc biofos labrbunbcrt?, eincr rDif|onfd]aft von ben Dorbiftori[d]on ^uftdnbon bor Polfcr , ift cin grogos fiir bio (5o[d]id]to bor 21Tonfd]boit unglaublid] xt>id]ttgo5 (Eroignif^. "Dio 5prad]r>orgIcid]ung ftiirsto bio bi5= Iicrigcn , fobr bun!oIn DorftcIIungon r>on bon ditofton l?oIfcr= bilbungon unb iPanborungen rollig uni. lUan lornto 5tt>ifd]on uoramnbtoit unb nid]t Dcrmanbton Dolforn untorid]oibon unb orlangto oin wcxi fid]orere5 unb foi)tero» Jllittol fiir bio «£in= tI]oiIung bcr 21Tonld]boit in Stdnnno, al5 naturbiftorifd]o Konn= 5oid]on bif babin an bio Vianb acg,cbcn batton. ^Han fab in iroitor, [d]ixnnboInbor ^orno bcr ilrjoit bic fjoffnung auf cino bcftinnnto Konntnifj uon ^uftdnbon cinos ^lltortbunts n^infoji, *) (Scigcv, Urfprunij unb (SiUiricfduiia ^cr incitfitlidnMi fpvadjc utib Denuuift I, Seitc \\9. 29 ilbor ^o[|on Moj^o? "Dafoin biflior alio c^ofdndHc cjol'd]iiMOc)cii iHlttC." *) £iiio fo iiollt'omniono lloborcitiflimmiuuj jiroior bor fol lonftoii c^oiftor uiijoro^ "S^i^H'I^ii'i^^'i'f^/ ^'i'l 1oId>n- faft aloidn K^utcn^ol• bct}oi|tortor i^iiiwcis mif bcii iiouon mcidifiyon C'^ucll ^cr £rfonntnti5, iroldioi*, uon ton ZTloiften iibcrfobon, aus imc^c- abntor Ciofo in unjcr c5>-'iti^ilf^'i" boroorbradi, Id^t boutlid^ or= t'oiinoii, iiin u->o[d]on bod>UMd]tiaon c5ccioiiftaii^ a^ fid] ban^clt, um uid'ti (.f5cri)io;oro3 luimlid], ais uin bio £ ii tw i d'o I uii 015= gcfd]id]te bor 21Ton fd] b oi t, uin bio £ofung bos uralton, grogton, boiligon 2\dlbiol3, oino Cofunoi , bio 5um orfton ZHalo als moglid] fid] barftollto burd] bio €rgobniffo bor uorgloid]on= boil 5prad]iriffonfdiaft , burd] bio in bon IUort= unb l^ogviff5= goiioalotjicu aufbomabrto uninborbaro Kiuibo von oinor uralton Dorsoit bo5 ntonfd-;lid]on t5ebanfen5, von bom IDcrbon, IDad]fon unb i^oifon bor I]oI>mi , oin5igon 2lu55oid]nung ^cs 2T(onfd]on, bio alios Uobrigo nioqlid] mad]to unb orfldrt , foinor Dorninift unb 5prad]o (Xoyoc). il^or bon ZlTonfdion orfldron u>iU, bor niu^ uor ^Uloni bas ZlTonfdilidio uorftobon ; or nuiy bon punFt fonnon, auf bon OS anfonnnt unb i>on bom alios Uobrigo I]or5uloiton ift. 2>n bor 5prad]0 liogt bas 2\dtb|ol goborgon ; unn- os anborsuv* lud^M^ mollto, bor ir>dro betrogon. :jllfo fntwicfolungsloliro bor iHoufdiboit ift Zriar iHulIors <5iol unb £obonsaufgabo; or fud]to fio abor ba, u'>o fio alloin 5U finbon unb l]or5uloiton ift, in bom (Soiftigen , bom T>onfon , b. b. bor 3prad]o. T^io S^'cigc nad] bom llrfprungo , bom *) (Seiaev, Ihfpnuioi bcv fpvadjc, 5citc \h. 30 Kointo, !?or orfton iEiitftolMiiui Mofor unui^orbaron (J5a&c Iic0 or oi)iftu->oiIon nod] offon o^or imboantuiortct ; ibin qalt o?, als 5prad]for[d]cr, mil I^oin ^Hatorial, ba=. bio 5prad|[tubion bar= botoit , fid] IDoao 511 babiioii in cine Dorscit , bio bi£>I]cr von bid]toftor Had]t ciiigobuUt wav , uiib crft tronn bio ditcftcn Z]Tcnfd]on5u[tdnbo , u->ic [ie in bom £id]t bcr 5prad]forfd]ung fid] barftollton, unforom 2h\g,c in fd]drfcron Contoiiron crfd]iencn, bann, bad]to or, fonnto and] bas 3onfcits bor X^orcjo, irio bor ^abon bor Spradn' abroi^t, rod]tmd^ia nnb mit gro^oror ^lu5= fid]t auf vErfoIcj, von anbcrer 5oito erplorirt 'i^crbcn. T>as> Problem be=. (Soiftos in feiner cjcinjon Ciefe uer= fteI]on, baf.felbe mit bent uml]rften i£r5cugniffe, bom Korpor bos (Beiftes priifon unb bis in bio lo^ton ll'>ur3eln Dorfolgon : man follte moinon , fo befonnono nnb Flare Dorfdjldge miigton fid] bor i3inignng nnb bos Panfos allor '£infid]tsDoUen erfronen. 2lber im (5etofe bos Kampfes, in bor riit^e bor €oibenfd7aften r)crl]allen Dorniinftige Hobon nnb fo unirbo benn von I]eftigon 'Darminifton , bio , w\c bios boi 3iiiigorn ftets ber 5^11, it>eit iibor bas pom Zlloiftor goftocfte ,'^xd binausfd]offoii, ein ^olb^ng gogon 21Tar 21TiUlor organifirt, bei iroId]om biofer unb jonor 5prad]forfd|or auf ben 5d]ilb erI]oben , abor burd] bie nor= nid]tenbe €nlgoginmg bos ^Ingogriffonon alsbalb jum fIdglid]fton i\iicf5ugo gosuMingon wurbon. iPie ebol unb gro0 gogoniibor biofoii Ioibonfd]aft(id]on ^tngriffen lauton nid]t bie lUorto , mit u\^Id]on DXav JHiiUor foino DortiHil]rnng gogon bie uoroiligon Scbliiffo nnb llobor ftih-jungon bor i]YPor = DaruMuifton einleitelo, unb in bonon or nur bas oine ~Snteroffe, bas alio UMffe)i[d]aftlid]on Kdmpfor befcelen foIIte, als ma^gobonb unb entfd]oibenb roranftoUte: „T>\c Jvrage ift nidit, ob bio .(nfidit, baj^ fo u^oit ausein^ 51 a^l^orfto^o^^o ircjoii, irio oiii JlToiifd\ cin :)lffo, oiu vEIoplHint, oin ful^mo^^Ol• Touol, oino Sd^Iaiicjo, oin Si'oidi ull^ oin ^^ifcf] roll ^oll)\i^oll vSltorn abftainmoii Fonnton, monftrof. ift, fon^oni oin^ig un^ alloiii : oh )\c w a h r ift. IVcnn )ic wahv ift , )'o iror^oii w'w uiif bal^ ^arall goipobnon. 23orufungcn ciuf ben 5tol5 o^or ^io T'omutb ^05 JlTonfcfion , anf miffeiifd^aftlidion ^ITutb o^or roligiofo .'vromiiiiufoit fiiit* ^a^oi noii gar foiiioin l^olaiig." (Dorlofu)ujon ixhcv Varwxn). '^d] glaubo in ^oin Dorausgclicnbcn &ie Stcnung, ircld^c IMav 2HuIIor 511 bor ^iitipicfolungrtbeorto luib fpeciell 511 bom "DaruMnisiuns cinnitniitt, ironn and] iit fcbr allgcmcitton ninrifjoit, bod^ fkir gonug bo5cidMtot 511 babcii. €r ti'onnt fid^ 0011 bon ^(nbangcru r>anrin:?, or tritt ibncn fritifd^ ctitgcgcii, u->o bicfe, bai' umln-o Ctiaraftorifticunt bos 2T(enfd]cn, foiuo Dennuift unb 5pradv" ubcrfcbcnb obor Iciditliin abtl^uoiib , dugorc Urfad]oii unb ^orntiiborgdngo fiir ausretdicnb balton , uiu als nMffcjt= fdiaftIid-;o vSrfldruiig bof- groj^ton rDiutbors uiib 2uitbfol3 bor Sdv^pfuiig 511 golton. lUio oinfoitig oino fold^o ^liifidit ift, bat and] *Ia5ar c15oigor mit >£ ntfd^iebcnI';oit betont: ^ll'^ir foimoii 0011 bom Knodicngorilfto unb tMctloid^t bor gan3cii dugoroii vErfduMining oincr luitcrgogaugotioti (Tbiorfpocios burd] gcologifd^e ^imbo oino ^InfdHiuung goiciiinon ; ir>ir foiutcn aus 5didboI= roftoii auf oin nnuollfontntonor ontificfeltes 21Tonfd)cngofdiIodit bor Ilrjoit allgontoino Sd^Iiiffo siobon ; b di iibor bio ^Irt, IP i bo r K p f g b a d] t b a b n nt a g , bcHcn ilriunnior fid^ in bom iloanbortbalo als problem fiir bio (Sogonu-'art anfbo' irabrten, mod'ito os fdnror foiii, fid^ aus foinom iJlnblicFo irgonb eiite DorftoUnng 5U bilbon." *) *) ^nx vEiitiiMcfcIitiuTisiiefitiibte bov llleiifitluMt, Scite ■^s. 32 „(5UicfIid)oruicifc," fcibrt bor acniolc I^otifcr fort, „bat and] b i e (5 o f d] i d] t e bos (S c i ft o s xhvc urmcltlidicii 2^eftc, ilirc ^Iblagcrungeii uitb Dorftcincruiujon anborcr ^Irt ; fie bioton IoInTcid]oro ^(uffd-;Iuffe, cils man 511 glaubon genoicjt fotn foUto ; fie fiil^roit, forgfciltig uerfolgt, 511 Dtcllcid^t uiicripartoten, allein, wic id] gUiubc, banim iiid^t tvonigcr fid]erou €rgcbniffcn." Vic (£rIoud]tniuj bo3 ungolicuron r)intci-gruiibof unfcror Dergangenl^cit , bor Dcrgangenlieit bo5 mcnfd]Iidion (5ciftc5 , nite er in bcr 5prad]e gclninbcn ift unb burd] bio IPiffeufd^aft cntfiegelt toerbon f ami , bai ift bie CobcnS'anfgabo , bai hol}c 5icl allcr Beftrebungon 2T(ar 21Tii[Ior5. ^r folbor fprid^t fid] boutlid] gonug bariibor au3 *) : „3ebor ITlciifd] inad]t fid] foiiion €obon:?pIaH , jobor (5o= kt]rte Tnu§ ju einor Jinnee gcI]oren unb einen 5d]lad]tplan im Kopfc fiibron , ber i[]n boi bor Wal}l foinos oigonon 2T(arfd]05 boftinnnt unb loitot. 3d] goboro ju bonojt, bio niit pope fagon : ,,The proper study of mankind is man", unb als id} ntir bio 5rago ftollto, was- bio rid]tigo obov it>onigftoni- bio fnid]tbarfto ^ITotbobo bof. 2T{onfd]onftubiums foi , fo bilboto fid] balb boi niir bio Uoborjouguug an-- , ^cii^ , um 3U UMffon, was ber 21Tonfd] ift, u^ir vov alien T>ingen boobad]ton unb f cftftoUcn tniiffon , m a ? be r 211 e n f d] g u^ f n u n b u-> i e r ^as go wo r ben, ma 5 or ift." "") lU'bor cilti^ ^citcn l^I^ UleiifduMi. PovtiMoi. rcitc \")0. III. 5 p r a cb c ii ii ^ D c r ii u ii f t. Origin of species ! iiicir bas 3<-iii^^^i'i^''^"^i'f , '"it uv^ldy^n T>arunn ^ic (Soinutbor ficwogtc, ^ic fo lango fd^Iiimmcrii^o o^or niclmclir untcr i^cr 7l\d}c gliU^onbo 5ragc, oh bciiii !?ic Dingo unb insbefoiiboro bio organifd]oii iPofoji von jol^or [o goicofon, obor oh fio oimnal oittftanboii, natiirlid^Mi Uvl'adion unb it>oId]oit il^r i)aloiii , iln-oii Urfprung Dorbanftoii , 511 bcllcii ^l^innuoii anfad]to. "Dicfo ^vago , auf bon natunt>if[on|'d]aft(idion 23obcn vcv' pflan5t unb init bcm i^hifgobot bo5 bis babin angofamniolton, ungobouron Beobad'jtungi'niatoriafs 5U lofon oorfudit, brad]to bon nid^t bod] goiuig an^ulVblagonbon Dortboil, bai^ ba= pl^ilo^ fopbifdio "Donfon , bio bobuctiuo 21k-tl]obo uMobor an bio StoUo bor roinon v£nipirif-nui=> trat, woldvn' ja, nainontlid] als 2Aoac= tion gogon bio 0rgion bor Haturpbilofopbio, gIoid]faIl5 foino bol>o ^orod^tigung Iiatto, umo or bonn als oracto 21Iotbobo bor Sinnosirabrnobniung ftotr^ bon unontbolirlid^on , fofton i3obon allor Haturwifl'onfdiaft bilbot. 3^ Was ^as lVc\cn bcv S^-x^cia ausinadit, has ift, into fd]oii ber Haute bcfagt, bas 5 p c c i c 1 1 e b. l}. bas Befonbcrc. Vas ^cfonbcrc [oiibert [id] axis von bcm 2llIgomeincn , roirb fclbftdnbigor, cigcnartigor, geiinuut mtt anbcrcn iPortoit an (El]ara!tcr, an ^nbivxbnaliidt. ^tufgabc bci' *£ntir)t(^ching5= lelire ift I5cinnad] , an bci* fjaiib bci* I]i[ton[d]en ^orfd^ung allcs Befoubero, lici ben organi)'d]cii Cebcircfoi aI[o bio 2(rtcn, SuriidFsufuIu'on auf iinmor allgemeiiicrc XJafcinsformon , beii Strom bev '^ntxxndchxng von bex- f^cutigon uiicublidion 2T(a)inid]= faltigfeit bas (Bcgcbcncn xxnb Befaimtcit aufanirts 511 r>crfoIgen bis 5U [cinen 6v'\tcn ^(nfdngcii, foa^eit bicfe bev ftcts be[d]rdn!tou men[d|Itd]en Doritunft ilberl^aupt errcid]bar [tub, als lefetos 5icl jcitcn iin (Svaucit uncrmc^Iid^er Pergangenr^oit fid] bcr= gcnben .^eitpunft 511 crftrcbcn, ba sucrft iinfer IDcltfyftcut, cine ricfige 'Dunfthigel , IierDorbrad] axis bcm Cobesfd]Iummer bcs 2lUgemeinen xxnb (Sinen xxnb bie crfte Deranftaltuiig fid] r>oII= 5og, axxs bcx: xxadixnals ber XDillc 511111 £chen fid] in ben un= 3dI]Iigcu inbiDibuellen IPefen 511 ben ^ivnben unb *Leibcn bes r>crgdnglid]cn T>a[ein5 empoi-rang. 3nmitten bicfes ungel]eui*cn iPcrbegangs , ber unfere pl]antafie mit bangcm Stauncn crfilUt, tfdl]rcnb bod] wiebcr utiles fo ftill unb gei-dufd]Io5 fid] r)oIl5icI]t, baf^ unfere Dernunft bcs f often , caufalen 5iifenbigfeit, fel]cn u^r cine Stelle auf= Ieud]ten, bie bas I]eilige ZliYfterium einer neuen (5attung birgt, ir>eld]e 3U I]oI]erer 5i*cil]eit, 23eit)U§tI]eit unb DoIIfommejtI]eit berufen, cine nusnal]m5ftellung inmitten ber gan.sen iibrigen 35 Hatur oiniumiut, ^a mit \hv baS' 2\cidi bos boiruyton t^oiftcs unb bo=. tuidi oiaoiior IVahl \u\^ Vovans-)\cht aoorbnoloii Coboiii. cjogrunbot irirb. Picfe (5attuncj ift bic Jneufdiliett , bas aiifbtimmernbc '£kl}t, bas ilircn €tntritt in bio IVclt bo5cid]itot, bio Dormmft. Vcv (5ogoii[a^ 5irifd]on biofoi* uiib bcm , wai uns otwa boi boil ilbrigon IDofoti ^lmi(oqo3 boqoqiiot , ift [o ftarf, baf^ xviv [tots boroit finb, IJloufjorungon bor lofetoroii 2{vt mit bom Hamon Ifaturtriob obor 3iiftiuct Furjcrbaiib ab,)Utbuit. Pcintit ift froilid] ntd]t pici mclir gogoboii, als ciii IVovt , boi wold^om man fid] alios 2T(ogIid]c bonfon uiib nid|t bonfen faim. Die Denmnft, bas (5oiftostobcn bcs IHonfd^on ift mitbin oino nouo Spocios , bio il^ros d5Ioidr:n nid]t I^at untor alloti Haturipofon , oino Bofonborung, boron Irjorloitung ans nati'u-= lid|on , allgomoinoron llrfadion pon jobor als bas grogto , fd^ivicrigfto , abor and] uMffonsunlrbigfto problem gait, mit luoldiom nnr bio .frago nad] bom Urfprung bor organifd]en obor Cobou-'ofon fidi moffon fann. ^Ind] bom Dornunft^lobon nnb ^lUorboti nuifj bas grofjo (Sofo^ bor fortfd]roitonbon ^iibiinbnalifirnng nnb 23ofonbornng, ireld^os altoin im Stanbe ift, ben nnanfbaltfamon ,*vortgang bor IlX^ItontwidPoInng 3n orIond]ton imb porftanblidi 3n madron , sn (5rnnbe liogoit. T>as, wobnrob bio ^nnctionon bor Dornnnft fid] iioltjiobon, ibr innoros organifd]os c^ou->obo, bas 21TittoI, uvbnrd] bio gan^o du^oro nnb goiftigo ll^clt bofa^t, goformt nnb ansgobriicft ivirb, finb jono gcl]oimnif5r)ollon iPofon, bio bislior bor t5ogon= ftanb bes Stnbinnts allor gofnnbon pl]ilofopl]io goirofon finb , uioId]o balb mit bent platonifdien it)orte 3 b o o n , balb Hotionen, meift abor conccptus obor 23ogriffo gonannt unn-bon. 5io 36 ft)ib ausfd^Iieglidics €icjcnt[]uin ^C5 2Tfeit[d-;cn , fcin Cf^ier »cr= mag jcmals terfolboi tl]cill]aftig 5u ircrt>cii. €5 ift t»aI^or fraffe Derfenming ^05 ll'>o[en5 bcr Sadie o^er fdinober JlTib^braud] ber Sprad^c, wsun bio mobcnicn ^ITatorialiften iv>n boin ^'Douf' nermogcn bcr Cfiicrc" rebcn. Bogriffc trerbon itur inoglid] burd] IPortc. Vcv 'iaxii, bas IVott ift bor Korper bc5 i^egriffs ; bio 5prad]o alfo bie du§cro Scitc, bcr Korper bes (5ebanfcn5, bor Doniuiift. niigo= fd^ieben u^ar boiniiad] nod] i>aB inefentlid] ^110, iDoId^cs abor con jiDoi Sciten , bor du^oron unb bor inneron, Botrad^tot ir>orbon fann, in bor ^luffaffung bor (5ried]on, ir>eld]e T>onfon unb 5pred]on niit i£inom IX'orte , Xoyoc , bojeidinoten. €5 gibt gowiffo lDaI]rfjeitcn, bic auf fral]cn Stufon bor (£nht>i(JoIung bom naiuon T^onfon unmittelbar gouii^ unb bo- imif^t finb, bio abor nadimal^ in bont 5oI]nIid] gro^^o (Seiftofanftrongung notE^ig ift. ^u bic\cn XDal^rboiton gol]ort and] bio gro^o, und^tigo, bcbcutungsDoIIo, baf, bas i^onfon fid] nur burd] IPorto r>oII= Siefjt, ba^ ol]no 5prad]o ebcnfouH^nig oin Ponfon, al^ obno Donfcn einc 5pvad}e moglid] ift. 3d] fagto, ba% biofo lPaI]rI]oit bor FinbIid]on T)onhroifo bor Haturoolfor unmittolbar bounifjt ift. 3d] fuI]ro al5 i3oIog bon pittorosfon 5lu5brucf bor Polvnofior an, fitr u->oId]o nad] ,farrar Venhn fooiol ift ali^ „i\obon im i3aud]" (b. b. im 3nnorn). 3lbor and] bor gottlid]o platon unif^to foinon 5ofrato£- foino anborc T)ofinition gobon 5U laffon. „ira5' porftobft "Du untor i)onfon?" fragt (II]odtotu5.*) 5ofr. : „£in tSofprdd] , *) Platon, Theaitetos, cap. 32. ^a5 ^io Sccic iibor bic ©bjccto ilnvr ^ctraditung mit \\d] folbcr fiibrt. iroilid^ tboilo id] ^ i r bas mit, ohnc Of 511 UMfl'on. Venn looiin [io bcuFt, trnit fio, umo mir fd]ciiif, iiid^ts :?liit>oro5 , al5 fio imtorrobot [id] , fragt [id] [olbft imb antirortot, bojaI]f uitb r>ontoint." lliib u^obiird] ift boim bio[o in[tinctioo (5oiri^I]oit boi* 2T(on[d]I]oit rorloroii irorboii? Da^urd], baij in bom 3*^itaItor bor i^oflorion unb bos 5d]omati5mu£' man [id] barait goirofinto, bom 23ocjrtffo obor (5oban!on als 3nnorom obor (Soiftigom bas IVovt al5 £autgo6iIbo ontgogon 511 [tcU^ii. Hun cjoiranu bor 3rrtl]iun immor mol^r i^obon, ^a^ bie Socjriffc bas prius [oion, ^a^ [io ima6I]dnc]!tcj vom IVovtc [d]oii cin X)a[oiu in bom 2Ttonfd]ongciftc bdtton unb ^a^ bio IPorto nur i)a5 ^cxcbsn, bor ^(usbrud' Icncv [olbftdnbig Dorliaubonen iro[on [oion. ^'Dio pl]ilofopl]on Fjabon von joI]cr bor lDaF]rI]oit baburd] oincn 5d]oibobrio[ gogcbon , ^a^ [ie basjonigo go[d]iobon , was bie Hatur 5u[ammcngofugt unb umge!oI]i-t/' [agt £jantan)i. „T)oi* Ur[ad]cnbegnff," [agt (Soetl]o , „ift bio QuoKo un= cnbnd]on 3rrtl]umr'." 5ioI]t man gonauor 5U, [0 [tnbot man, ba% bicfor Sai^ auf alio 5«n^amontalirrtI]umor pagt, in ir>oId]c bor 2Tfon[d]ongoi[t [id] [oit 3abrtau[onbon uorftrirft [iobt xmb aixi it>oId]on or r>orgobIid] £rIo[ung \nd}t , [0 Uingc or nid]t bio tiofo, motapI]v[i[d]c iPurscl bor[eIben orfannt bat. „Vci- Korpor i[t bio nr[ad]o bo5 (Soiftof," u?iobcrf]olon [oit "Domofrit unb £pifur gidubig alio 2T(ateriali[ton ; [io fonnon obon nid]t Dorftobon, <:'a% nur 5ir)i[d]on gleid]on qualia oin nr[ad]onoor= I]dltnii5 obiralton fann, ^a% iias\elbc abor auf ba^ nntronnbar= (£inc niomals angou>anbt it^orbon barf. ,,'Dor (Soift ift nr[ad]o bor Korpor," [ogon [oit piaton alio 3*5»?aIifton , unb 05 bloibt ibnon foino anboro IPabl , als bio iDcIt ontwcbor als oin 38 pi^antasina, ciu (I5cfd]6pf \[}i\v oicjcnon (£inbilbiuit3 aufsufaffcn obev Mc Kliift 5iinfd]cn (Soift nut) Korper burd] allorlci Kimft= ftu(fo, wic concursus divinus, prdftabiltrtc fiarmonie iji fillincnt IPagniffc 311 iiberbriiif en. Dagcgon tragon Spinojas JlTonisinus, Kants Kritif ber Dcrnunft iinb Sdfopcnl^aucrs IPtllcnstlicortc t>a5 crl6[cnt>e IVovt in iln-cin 5d]0^c, ircil bicfe mdd]tigcn Dcnfcr bio IPcIt unb bio >£vfonntnii3 borfolt^on in iliroit mota= pIlYfif'i)*?'' Dorauf'fo^ungoii 511111 cBogonftanb il^ror X^otrad'ttungou mad]ten. Sohalb man oon €incr Soite bor ^nge ausgoFit unb bio anboro nad] bont itrfadion^orl^dltni^ baraus I]erleitcn nnll, gordtl] nmn in unlosbaro lDibcr[priid]o ; bor circulus vitiosus tft unuonnoiblid], Dor[oIbo hat fid] bonn and] boi bor Srfldrung bor «)id]tigfton , bor uial^rbaft monfd-jlidicn €igcn[d]aft bos 2T(onfd;en alsbalb oingoftollt. 3n unaufb6rIid]om IDirboI broM fid] bas ^ab bos 3,rio)i , inbont cb balb I]oi§t: „Dornunft, barum 5prad]o/' balb „5prad]o, barum Dornunft." Da^ boibo, ratio et oratio , oins unb basfolbo IDofon finb , ba^' fio nur nad] bon (Sofid]t5punfton, bor i^luffaffung Dorfd]iobon, balb bio innere gciftigc, balb bio du^oro forperIid]e Soito oinos JHonon barftollon, biofo lt)aI]rI]oit, fo boftinimt unb ubor50ugonb fio aud] r>on bon boboutonbfton T>onforn bor lo^ton fiinfjig 2^^"d?i'*-' au5gofprod]on roorbon ift , I]at nod] faum IPurjcI gofd]Iagon in bon (Sciftorn, bio fid] bio £ntrdtI]foIung <>C5 gro^^on problems bos 2T(cnfd]engoiftos .^um fpociollon Stubium cnxHi[]lt, gofd]UHngo bonn in bom T>onfon bor allgomoin (5obilboton. Xior mdd]tigfto Dorfdmpfor biofor 3boo ift X\\av lUnllcv. Wie oinft bor grofeo 5d]iUor 5pino5as, (5ootl]o, bas monifti1d]o (Srunbbogma ausfprad] mit bon oinfad]on, jobcn ^mcifol, jobos 2Tli§Dcrftdnbni§ ausfd]lie9onbou iPorton : „Koin (Soift olino 39 Stoff, fotii 5toff ol}nc (5cift/' [o facjt JlliiUcr obonfo bcftimint nub un5ir>eibcutig ''^) : „Without speech no reason, without reason no speech. €5 ift fcltfam 511 bcobact;tcn, mit n?elcf)cm IPibcrftrcbon dicIc pbilofopbon J)ie[cii Sai^ cinrdumcn , unb rr>ic fie biefor ^olgcnuig au55utr>eid]cn bemilbt finb, Allies folbft UMobcr cine Solgc bcs €influf|'c5 bcr 5^vad}C , bte in ben nteiften nouoren "Dialecten 5ir>ei IDorter, eins fiir Sprad^e unb ein juuntes fiir Pernunft I^erDorgcbradit bat unb bie auf biefe IDeife ^cn , <)c\: fie fprid^t, 3U ber 2(nnabme uerleitet, ba^ Sioifd^en ben beiben ein wefentlid^er Untorfdiieb unb nid^t bios eine formale ^ifferen^ oorbanben fei." inciter fagt er , an fd^arfftnnige 23emerfunc}on €oerlangt I^attc, bamit nid]t immer niit unoerftanbenen Hebensarten bie fjorer unb ber 2?ebenbe felbft irre geleitet roiirben: „2>n alien biefen 23emerfungen liegt unsroeifelbaft r>iel IDaf^res, bennod] ift es, ftreng ge= nommen, ebenfo unmoglid), IDorte oljne (5eban!en 3U gebraud]en, als ofjne Wovtc 3u benfen. Selbft biejenigen, n?eld]e in's Blauc I|inein uber Heligion, (5eu?iffcn 2c. fd]it>a^en, baben i>odi n:>enigftens einen r>agen Begriff von ber Bebeutung ber IPorte, bie fie gebraud^en, unb uxMut fie aufboren u?oIIten , nxit ben von ib)ten gedugerten XPorten irgenbn?eld]e 3bce, fo uudoII-- fontnien unb falfd^ fie aud^ fein nioge, 5U perbinben, fo fonntc ntan von ilinen nid^t Idnger fagen , ba% fie fprdd]en , fonbern nur, ba^ fie ein (Serdufd^ mad^ten. i)affclbe finbet ftatt, ujcnjt *) Lectures on the Science of Language II, p. 73. ^0 ir>ir uiifcrn 5at3 uinFcI^ron. ^£5 ift moglidi, ol^nc 5prad]c 511 fcl^cii, it>al7r3iincIimoit, bic T>iitgc aM5uftarreit, abcr ohnc 5prad]c fonncn [clbft [0 cinfad]c DorftcUiingcit, ipic ir>cii3 otcr fdiirar.T, iiud7 nid^t ciiioii ^hujcublirf rcalifirt it>crbon." ^lllc llnflarliott unb Dcrtpirrung , allc tn's UnonbHd]o fid] [ortfpinncnbcn Strcttigfcitcn, oh man nidit and] beii QII]icron, bot! nod] [prad]Iofon Kin^oni , boit unqcbilboton (Taubftuininoi Deniunft unb Denfocrmogcn 5iifd]ivi[icn inilffc , [iiib hlo\^c IDortftreittcjfctton nub rul]rcn baf]cr, ba§ man nttt bicfcn IDorton nid]t ben beftintnitcn, flarcn, nur tbncn 5ufq}itntcnbon 23cgrtif5= tnljalt Dcrbinbct, fonbcrn fie in einer allgonteinen , nebelbaft Dcrfd]ir>imntcnben IDcife gebraud]t. „£in Kinb iroi^ ebenfo geun^, cl\e C5 nod] fpred]en fann, einon llnterfd]ieb 5Uiifd]en fii^ unb bitter 311 mad]en, als es fpdter (ir>enn cs 511 fpred]cn anfdngt) wci^, i>a^ iX>ernuit[] nnb ,5ii*Jor nid]t biefelbe 5ad]e finb. "Dai- Kinb entpfdngt bie finnlid]e (Empftnbung bcr Sii^igfoit; cs erfreut fid] berfelben , es erinnert fid] an biefelbe , es witnl'd]! fie wiebcr Iierbei ; aber es ipei^ nid]f, was fii§ ift ; es ift in feino (£mpfinbungen , in feine ^reuben nnb (£rinnerungen uerfunFen, C5 fann nid]t von oben I]erab auf biefelben blicFen *) , es fann nid]t ilber biefelben urtl]eilen, es fann nid]t i?on ihten fpred]en." **) ^(elinlid] fagt £a5ar (Seiger: „IU>oburd] entftebt 5.^^. ein Begriff, n?ie rotb? ^n fel]en , ba\^ i3Int roti] ift nnb ITiild] ir>ei§, mag Ieid]t fein. ^(ber bie 2^6tl]e bes i^Intes uon bem (5efammteinbrurfe 5n abftrabiren, an einer rotben i3eere uneber *) Diefcti (5c^atlFclt []abe idj aiisacfprodicii mit bcit IVortcu : ,,'D'ic fprarfjc aibt bcin llToiifdictt ciiictt 5tinii>piitift (.iiil^crballi utl^ iikn- ^olI Ditioicti," unb l}abc itjit ansfiibilidj bcaviinbct in iticimn' Sdirift: ,,'S.nv leituiitj unb iu\jiiinDuiuji citicv inoiiiftifdicn ^£iFcinniii|5tl]i\nic," 5. 95 ff. **) mar miillcr, 1. c, 5cito 77. ^\ bcn\clbcn i3oartff aiifjufinbon, Mo vothc V>ccvc boi ibrcr [onfticjoii Dorfd^ic^onboit mil ^om rotbon IMiito , Mo wc'\{]c l]V\ld] niit ^om iroii^oii Sd^ioo in t^iofor oiiioii i.^o3iobuiu_i 5u)aiiimon.iu- fafl'on — baf' i[t olivas 90115 ^Inborof, bos tbut foin Cbior ; b 11 11 b i 5 b n i ft T) n f 11." *) IViv aolaiujon alfo 511 bom fdHMnbar paraboron Saljo: T>io I'oaoiiaimton allgomoiiion i3oci|riffo finb otirof l^ofonborof ; otixioi bov moiifdMidHMi roniuiift aiisfd^Iic^Iid] >£ioioiitI^umIidics; fie umfafl'oii nub boavoifon bio 001150 IVclt , \oxv'w biofolbo in bos t£rfonntiiipronn6gon bos 2noiifd>on oiii5ioIit; |"io oormocjon obor luir bnrd^ ibvo Forporlid^on ^(oqniuolonto, bio finnuoUoii louto obor iDorto, roolifirt 5U ircrboii. X>ic Sprad-je ift nid;t bos Kfoib, fio ift bor K r p r bor Donumft. Without speech no reason, without reason no speech. £s biirfto bomnod] nid]i fd]it>or folloii, cin5nfoI^on, irorum bis jo^t olto Dorfud]o , bie monfd^Iidie Dornunft 5U orffdron, cin bcfricbigonbes pfyd^olocjifdios unb erfonntni^tf^oorotifdics Syftom ouf5uftoUon , gcfdicttort finb ^£s !oinmt bios bobor, iroil mon obon bio moii[d^[id;o Uornnnft ols bos :?{bfohito, iiid^t ivoitor 5U €rfloroiibo ouffof^to ; iroil mon os r>ormiob , in ifircr (Sofd-jidito , ibror IJorgoiujonlioit bio gouninfdito ^Inffldrung 5U fud]oii, UHibronb mon bod] in bor lun-gloid-jonbon Sprodiforfdnuig, ols wcld]c nid^ts onboros ift ols bos Stubium bor (5cfd^id-;to chcn biofor Dornunft, oin nnfdio^boros IPerfseug 5ur £rroidiung bos boi^ orfobnton Nicies' bofojj. 2\oi^t mon oin boliobigos Cliior ons bor Kotto bos <5ufommonl]oiuil5 bor lobonbon IPoj'on, botrod]tot C5 filr fid] — os bloibt oirig oin unonf(oslid]os 2^dtl]foI. 3lls (J^Iicb oinor r>oronfd]roitonbon €nlu->icfohmgsfotto *") £. (Sciaev, lUfpniiiij ^Cl• Spradie, fcitc ^o. ^2 bagcgm fin^ot 05 fotnc <£r!IdruMg in iJlIIcin, was ifyn vova\p gegangcn, in ciitor uncrme§IidKH Dorgancjenl^cit. £5 gilt alfo, basfclbo, was Vanv'm fur ^to ©rganismcn gotI]aii l}at, and} aiif jcne organifdicu (Bebilbc 511 ixbcrtragen, UH^[d]c ifir mcnfdilid]e Bcgriffe, Dcnuuiftconccptioncn oberlDortc ncnncii. €5 fian^olt fid? bcmnad] wm cine neue Origin of species. 3c^or i3ogriff, jc^cs Wott , has inx Caufo bcr (£nt= nndfcluiig fid] cinftollt, ift cin Hcucs , Bofont)erc5, cin ntclir 5pccialifirt05 unb 3nbiDibuaIifirtc5, u^cldics nicmals burd] fid] begriffcii, )tid]t als burd] genemtio aequivoca axis bent 2ftid]t5 I]crDorgc[n-od]cn gcbad]t u,->orbcn barf, fonbcrn tDeId]C5, als cin noiics Dernunftclcment, ans friiI]cron filemcntcii inVeincr ununtcrbrodienen filiation cntftanben, jcnc innere (5eiftc5!raft, bio ir>ir Dcrnunft ncnnen, crI]oI]t, ftcigort, bereidiort unb 5U= glcid] als (Srfldrungsprincip, als IPabrscid^en unb Penfftcin bcs It)ad]stbunts biofor Dcrnunft, ben bid^tcn 5d]Ioicr bcs (5cf]cimniffos , in wcId-jot biefe cingel^iillt ift, um ein njcnig lid-jtct. ^luf biofcm IPcgc unb in bic[er IPcife ritcffd]rcitenb in bic Uorgangcniioit, gclangen ir>ir 5U cinfad]cron unb ftcts cin= fad]cren €I(?mcntcn, voddia bem iSIementarsuftanbc bcr Pornunft cntfpred]en, bis n?ir enblid] burd] bas €id]t bcr 5pradiforfd]ung int Dcrcin mit bcbuctiDcm, pI]iIofopI]ifd]cm Dcnfcn in ful]nem IPagniffc jcucm cngcn Krcifc juftrcbcn, ivo cs fcin Pcnfcn unb fcin Sprcdicn mcl]r gibt, ivo bcmnad] IDicgc unb Urfpruiig bcr Dcrnunft 5U fud]cn ift. "Die etymologic obcr IPur3cIforfd]ung, cine It>iffcnfd]aft, ir>cld]e burd] bcutfd]cn 5Iei§ gcgriinbct unb bcrrlid] ausgcbaut, 5tol3 unb ^r^-'ubc unfcrcs, ibcalcn i\"ftrcbungcu fonft fd^cinbar gaiij cntfrcnibctcn , 3^^'^^]i^'i^'^i^^^ ausniad]t, barf bal]cr ben ^lufprud] crl]cbcn, mit ben in il]r geborgenen 5d]d^cn uns bic ^3 iT'tditicil'tcn, u^on•afd^Nl^fto^ ^(uf[d]Iuffo iltxT iinfcr ciaontlid^cs iPcfon, luiKro Doraofd^idito un^ ^cn Wcg, , anf ircldiciu bcr 2T(on[diengoift 511 [oiiun- Kniticjcn Kraft , Klarboit unb Doll' fommcnboit aolaiiat iff, an bio i^aiib 511 gcbou. 3)1 bor 5prad]c ift 11115 oin uninbcrbarcr Spiegel ber DercjancjcnKnt un[ero5 (Sefd^Ied^ts, [eiiier ciugeren ^"ftaiibc unb €rIcBnifl'e erbalten ; in uralte Had^t , ciixs wddyv [onft feiji 3cugnib' 5U iin^ K-rabbrintjt , irirft bio 5pradiforfd]ung il^rc CiditftraI]Ien. ~}n bicfer fjinfidit ift ilire loilrbigc 5din?efter bic Palciantliropologie, bic IDiffenfdiaft vom prdf^iftorifdien 2'ncnfd-;on ; benii audi an IPobnungen, IDorfjOugen, IPaffen unb (Serdtl^nx Iiaftct bcr nienfdilidy^ (Sebaufe , tritt or in bic firfd^cinung, fprid^t or and] I^eutc nod] 5U bent oerftdnbni^uoUcn, cmpfdng= Iid]cn- Sinnc bes ^orfdiers. T)cutlid]ere , niel ujertl^DolIcrc Kunbc aber ift uns in ben IDorten, ben vestiges of language erfjaltcn, benn bicfe reidien in cine (5oit, uh"> felbft ber 5ttben ber prdliiftorifd^^n ^orfdiung abreigt, ivo ber 2T(enfd] chnc IDcrfscug, ofyxc ^euer, obne alle jene v£inrid]tungen ir>ar, bic wir als notI]tr>cnbigc ^Ittributc ber 2TJenfdiIieit 5U betrad^tcn gett)obnt finb. ,,€5 liegt ein Iiober ^aubcr barin," fagt JHar JlTuIIcr*), „bie i>erfd]iebcnen IPanblungen bcr 5orm unb Bebeutung an ^cn IDortern 5U beobad>tcn, inbem bicfe ten (Sanger ober bic Cibcr I^inab fid? in ben grogen 0cean menfd^Iid^er Sprad'ien ergoffcn. 3nx ad-;ten Jal^rl^unbert i^or ^hj. war bio lateinifdv^ 211unbart nod'i anf ein fleincs. (5ebiet befd]rdnft. 5ie u^ar nur cine einsclne 2nunbart au5 bcr ilTcngc berer , bic in ten r)erfd]icbenen Clicilen 3talien5 gefprod]cn u?urben. 2tber fie *) Lectures II, p. 27-1. ^^ iruci]5 Frdftiq cmpor , fio u-'ur!?o 5ur 5prad]c Horns un^ ^cr isomer. . . . Sic unirbc sur 5prad]c ^os t5c[c^C5 un^^ bor 2^ogiorima in bon ciuilifirtcn ill^oilon Hor^afrifas un^? ^{fions iinb unirt>c buvd] Mo DcrfunlJor bos tliriftciitl^uins nud] ben fcrjiftcn Cliciton bos €rbball5 cjotracjcn. Sic r>orbrdngto in ilircm [icgroid]on Dorriicfoji bio alton oinIioiniifd]on 21Tunbarto)i (Sallicns , Spanions unb Portucjals; fio r>or[ud]to jumr vcv- aobons bio lobonsooUon 3bionio bor gorntanifd]on Stdntnio 511 pornid]ton, ahcr fio lio^ bod^ auf il^ror 0&orfldd|o oino bid]to ^(Maqcrung fronibor Xt>6rtor suriicf unb lioforto fo bio grogcro fjdifto iin IDortfdKifeo faft aUcv cirilifirton Dolfcr bcr IPcIt. IVortor, it>oId]o suorft im 21Tunbo itaIifd]or Sd^dfor ovflangon, irorbon jo^t von bon Staatsnidnnoni iSnglanbs , bon i>id^torn ^ranfroid^s , bon pi]iIofopIien 'Doutfd^Ianbs gobraudit unb bas forno ^d}0 ibror 5d]dfergefprdd]e fann ini Sonato 5U IDafI]ington, in bor Katl]cbrale von Calcutta unb in bon ^tn= fiobolungon auf Houfcolanb gcI]oi"t rDcrbon." „tVk orfcnneu fo , it^io bio SpradKn ^iod]foli)ollon Sd^id'falon or^dblon fann , UH^Idn" OS auf foinont IPogo uon 21TittoIafion n\cn obor nacb porfion, nad] Kloinafion, (5riod]onlanb unb "Slalion , nadi ixuf^Ianb , 4)outfd]Ianb unb (Sallion , bon britifd]on 3nfoIn, ^Iniorifa unb Houfoolanb bnrd]5umad]on I^atto; in bor (Lliat niorhoiirbigc Sdiirffalo, u-ioId]0 os pioHoid^t auf foinon uioltnni= faffonbon IDanborungon fogar nad] "S'^'^i^'" ii"*^ *^^'ii ioIIoid)t ininior uMobor unb iriobor madion. Venn obgloid] fid] bio IPorto in Klang unb XV^bou= ^5 tung in folcl^or ;!'lur^o^muuJl l\n•d^^onl, ^aj^ iiidM oiii oiii^ioior i3ucliftaf»c ^orfolbo Moibt un^ iln'o i3o^outiuii3 aor(.l^o5u in bas (55oc}ontIioil bor urfpruiujlidicii uinfdilcitjt, fo ift o^ bod] ir>id]ttg 511 bcobaditcn, bag [oit bent ^Infangc bcr IVclt 511 <>cn ioofoiit= l\d}cn 53eftajibtIioi[oii bcr 5prad]c cbenfo uienitj irgonb ctums 2"iouos [MMjuqcfiigt uvrbon ift, wic 511 boii loefcntlidicn filonioiiton bcr i"iatur. £f fiiibct oin boftciubigor IPod^fol in bcr Spradv" ftatt, oin Konnnon nnb c5cbon bcr IX'^ortor, ahcv iuontonb fann jo cin gdiijlid] nouos Wovt ovfinbon. ll^ir [prodx^i in jobor i^infid^t ilirom IPofen nad^ biofolbc Spuadio loio bic Urodtov nn[oro3 (55oid]Iodn5 ; von bcr ipij'jcnfdiaftlidicn >£tvnio= logic golcitct, fomion unr uon 3aIirIiunbort 5U 3<-i^»-*I?W'i^crt bnrd] bic bnnfolfton poriobon bcr lV>oItgc[d]iditc binburdigclicn, Im£^ unr bcr 5prad]enftrom , auf bcni w'xv fclbft balnntrcibcn , Sn icncn fcrnot Hcgioncn suriidFtrdgt, ir>o irir bic (Sogonirart unfcrcr frillicftcn Dorodter 5U fuI]Ion nnb bic Stintnic bcr crbgcborcncn SoI^nc 2:lTanu5 311 boren moinon." "'-) !Jlbcr nid->t nnr bic (5cfd]id]tc bcr dn^xn'on IPcIt , bcr , Ricnn id] fo fagon barf, niatcriollon cDuftdnbc bcr Dor5cit bc3 ZlTcnfd]cngofdi[od]t=. fpiogolt fid] in bcr 5prad]c unb ibron von bcr ir>i[[cnl'diaft [orgfdltig njttor[d]iobcncn unb bnrd]= for[d]ton 5d]id]tcn; riot bcboutungsuollcr ift fie uns als Spiegel, al=. T)ocuntcnt bes 5iiH»-'n=', T'cnfcn^ unb fnipfinbcuf ciner Idiigft 5U Stanb serfallcncn Dorirclt ; unb in bicfer Binfid]! ftcbt bic 5prad]forfcbung cinjig ba unb bebarf ircbcr bcr I'jiUfe ciner anbcren il'>iffcnfd]aft, nod] barf fie cijier anberen bic ^^cred]tigung 5U bicfem ibr allein oorbebaltcncn IPerfc 5U= geftcl]cn. *) Lectures II. p. 286. ^6 T>ic 5pi*ad]ge[cl]id]te tft, mic id] bcreits fagtc, bie (£n^ iricFcIuitg5C5e[d]id]te bor inciifd]Hd]cn Dornunft [clbft. 3" biofcv l7tnfid]t I]aben u->tr von bor 5prad]for[d]ung unfd]a^baro ^Uif= [d]Iuf[c iibcr btc Dergangenlieit ber Pcntunft, abcv and] 511= glcid] ctJic criofcnbe, befreicnbc IDirfung burd] Befcitigung unfdgUd]cn 3i'J^ff]iii"5 uiib Ccibons, bic burd] tPortDcnrirrung unb nnflarl]cit bos 'Dcnfons hchn (5ebraud]c bor irortc iibcv bio 2Hoix[d]I]oit gobrad]t luorbou, 311 onrarton. 3d] lo[|'o iriobor JHar Zllilllor rebcii : „ir'er bon €mflut\ iiH'Id]on IPortor , hlo^c VOoviev anf boil mon[d]Itd]on (5oift aiisgeiibt I]abcn, goitau uorfolgon ipollte, unirbo 3ugleid] oiiie lDoItgo[d]id]to [d]roiboit, tt'>oId]o 11115 ii?oI]l inoI]r IoI]roii unirbo, als irgonb otue, ir>old]o ivir bofi^ou." *) /,3d] [prod]0 I]tor uid]t von jouom [obr I]aubgroifIid]en 21Ti§braud] bor 5prad]o, idouu 5d]riftftolIcr, anftatt il]ro (Sobaufon roif uxn-bou su laffou uiib fio bann goliorig 3U orbuoii , uus iiiit oinoiu 5d]uniIfto I]artor, fd]iofor uub ratbfolbaftor ^lusbrucfo unb pbrafon ubor[d]utton, woldjo roii iI]uon [olbft, woiiu nid]t uoii ^Inboron, fiir tiofo (Sololirlamfoit nnb I]od]fto £etftuiig bor Speculation gcI]aIton inorbon. i>io|'o3 ^l llor boiligfto bor lln- uMffonl] oit uub ^liniiaguug I]at fotuou Himbus fo sionilid] oingobii^t uub (5oloI]rto uub "Doufor, u->old]o has, was fie [agon wollon, uid]t in gutor Iogi)'d]or 5orui unb rorftdnblivi] fagon fonuon, l]abou in biofor uuforor 5^'it uxMiig ^lur^fid]!, fi'ir bio Porumbror geI]cimni§DoIIer IDoi5l]oit5[d]dt50 goI]aIton 3U irorbon. Si non vis intelligi, debcs negligi. 3d] bonfo oiolmobr an lOortor, irold]o 3*-'bonnann gcbraud]t unb u->old]o \o flar unb Dorftdiiblid] 3u foin fd]oiuou, ba^ cs faft wio cino KocFI]oit au5= *) Lectures 11, p. 573. '\'^ fiolif, fio uorjufor^cni iiiib ^ur 2\od]cnfd]aft 311 jicbon. T)oimod^ ift Of. morfunirt)icj 511 boobodHoit, wic lu'rdnbertid] bio lioboutung bcr IDortor ift , iric fie i>oit 3'^^n"Il""*^^'i't 5ii iSalirliunbcrt it>cd])'clt, ja WW fio folbft im 21Tunbo faft jo^os 5prcd]onben fid] loifo abfd>ittii-t. ^lu^cTucfo it>ic IXahw , (55ofoti , 5l•oiI^Mt , Hotljwonbigfoit, Korpcr , Subftaiij , ZlTatoric, Kird]o , 5taat, (Dffcnbanmg, vSiiigobung, frfonntniy, (Slaubo, uhtcioh in bom IPortfriogo biit= nub Iiorgoiporfou , iv'w ivcnn 3*-'^'^'i' f'^' fomito uiib in bomfolbon Sinnc gcbraud^tc, imibroub i>odi bio luoifton inoiildion biofo ^tusbriido in ilirci* Kinbboit aiiffofon , inborn fie anfangj bic unboftimintofton l^ogriffc bamit Dorbinbon, bann von 5cit3U^eit ettras mel^r biitoinlcgcn, DioHetd^t audi cbonfatls anfs (5cratFicit)ot>I luand^c 3i"i"tbuiiioi- ocrbeffcrn, abor nionials, fo 311 fagon, fid] cin fidiou angclegtcs XPortcapital bilboit, ttiomalf^ gcfd]id]tlidK ^orfd^ungon iibor bio ^lusbvilcfo anftonon , ntit boiton fio fo froi umfpringon, fid] uioinals ibror 23oboutungoit nad] 3"fl<^It ""J^ llmfang im Sinno oiner logifd^cn Definition Dorfidicrn. €=• ift bdufig gofagt uiorbon, ba^ bio meifton 5troit= fragen fid> am IPorto brobten. Da^ ift gouMfj wahv, ahcv cs fd-jIioKt nod] ivoit mel]v ein, al=. o=- fd]eint. IPortftreitigfoiteu finb niobt, irofiir man es bisiroilon I]dlt, bios geringfiigige formoHo, dub'erltd]e oboi* 3ufdlIigo Stroitigfoiton, bio man burd] oine >£rldutoning obor eincn Ejinincis auf 3oI]nfon5 IDorterbud] fd]lid]ton fonnte. £=• finb Streitigfetton, u?eld]e aus bor mobr obor ironigor DoUfontntonon, uollftdnbigen unb rid]tigon ::!(uf= faffung bor ben lU'orton boigelogten Bogriffo ontftobon : bor (Seift ift cs, bor auf inmior none Sd-jmiovigfoiton fto^t, nid]t ctira bio ^unge alleiu." „:^ici* eroffnet fid]," fdlirt ITl. ilTuUei- fort*), nad]bom "") Lectures II, p. 021. ^8 cr an jaE^Ireid^en , troI^IgetDdlilten i3oifpiclcn goscigf, wio fclt= famoii Selbfttdufd^ungcn Mc Donumft burdi itirc oigencn 5d)opfu)tgcn , bic IDorto , aufgofct)! goirofcii , „bein Si>vad}- forfd]ei* cin weites 5oIb. 3oiit (Scfd^ift unb 2(ntt ift cs, bic Urbcboutung jobes iPortos aufsufpurcn, fciiic (5o[d]id]te, fciito ^onn= lutb Bobeutung5ipcd][cl in ben pI]iIofopI]i[d]en Sdinlon obor anf bcm 21Tarftc unb ini c^crid]tsbofc jU pcrfolgon. £r licit ju scicjen, auf ir)old]C IDoifc bdnftg ncrfdiiobcno Bcgriffc untor bontfolbon IPorte 5ufammengefagt ober bcrfolbc Bcgriff mit Dcr[d]iobcnon ^lusbriicfcn bc5eid7net mirb . . . £ine (5c[d]id]te foId]er ^hi3brucfc, toic ir>i[fcn unb qiaubon, onblid] unb uncnblid\ wirflid] unb notl]wcnbig, iinlrbe niobr als irgonb otuHif. fonft 5ur Ktdrnng bcr pl^ilofopliifd^en 2ltmo[pI]dre boitragcn." i£inc I]iftort[d^e Kritif bcr IDortc ift allein iin Stanbc, un5 cine cntpirifd^o KritiF bcr monfd]lid]cn Dcrnunft 5U gobon. 'Diefc von ITi. ITiiiUcv flar orfanntc unb gcftctltc 2(ufgabc be- i-ed]tigto ilin 5U bcm tiofcn , bis je^t \o wcn'xg porftanbcncn ^lu5[prud]o : ^^lllo fiinftige pi^ilofopl^ic wirb au5[d]Iic§Iid7 5prad?pIiiIofopI]ie [cin." 3cbc gi'O^'c, im 5*-'itbcit>u^t[oin gcvciftc lUabrbcit, uuMut fie fd]on in i£incnt gcnialcn fjouptc juni crftcn 21Talc in uollcr Klarl]cit auf[cud]tct, von €incni bcrcbtcn, wal]rl)citgliilicnbcn fjerjcn sum crftcn Tfialc mit bcr uoHcn Kraft bcr Ucbcrjcugung ausgcfprodKu wirb, tritt bcnnod] nicnials urpIot5lid] ivic cine 5d]opfung aus bcm Hid^ts in bic IPcIt bcruor. Hid^t fcltcn gcfd]icl]t cs , bcif5 swci (SciftcsocruHtnbtc , obnc oon cinanbcr 5U wiffcn , ben ndmlid]en (5cbanfcn glcid]5citig au£•fprcd^^n. Vw t^cfd]id]tc bcr iUiffcnfd^aften weift ntcl^r als cin i^cifpicl bicfcr 2(rt auf, von bcm Hcirton = Ccibnijfdien prioritdlsftrcit bis auf bic fintsiffcrung bcr I'^icroglYpben, iH^^n bcr €ntbcdung ^9 ^o=• Sauorftoffs bis auf J^io .'vormuliniiuji ^05 principf bcr *£rlia[tuiia I?or Kraft , uv'(d>^5 in nouoftor c5oit fo oiol Staub aufgeifirbolt l^at, mm ahcv init 2\odit ton Haincn i>05 bcfdici= tcMcn , gii'ogcn "Denfcrs i^obcrt Zllayor trdgt. So Iiat boim and] unabl>iiigtg von 2T{ay ZTliillcr bcr mclirgoiamitc Ca^ar (Scigcr tas criofonbe IPort allcr fiinftigcn pi^ilofopbic „cine cmpii-i[d]c Kritif bor men[d]Iid]cn Dormmft bm-di Kritif bor Spi'ad]c" cboiifo bcftimmt auscjofprodicn imb fcfto, fdiarf cjc= 30cjcnc (Snmblinion bcs fiiuftigcii Bancs in [einon gcbanfcn= ticfon IPcrfon nicbcrgclegt. 2ibcv and] Dorldufcr hat cin [old^cr (5cbanfc, balb mcl^r, balb irenigcr bontlidi ir>ettcrIoud]tct er bcrcits in ^cn 5d]riften bcr nad] bcni qlcidien §kle ^nftrcbenbcn , bis cr enblid] ge= tt>ittcrartig Iosbrid]t unb bic 2ltmofpE;drc von Sd]wabcn nnb Diinftcn 3ai^rtaufcnbc alter 3rrtE)iimer unb Dorurtlicilc rcinigt. Untcr ben Dorldufern ber 211uIIer=(5ciger[d]en Oieorie mod^te id] r»or 2lllcn ben trcfflidicji, leiber and] bci [einen Cebseiten — ba bas 5d]eIIing = r^egelfd]e piirafentbum alle (Seifter beEjerrfd^te unb alles gefunbe Denfen erfticfte — faum bead^teten unb nod\ vkl tpeniger anerfannten Cl^eobor lX)ai^ nennen. £5 roirb geniigen, einige Sdt^n von xl]m an^ufulircn, um ben €ru?et5 3U liefern, ba% ber (5ebanfe ber €ntir>iiJeIung5gefd]id]te bes "Denfens unb ber Dcrnunft in il^m 5uni Durdibrud] gefom= men wav: „2TiitKant/' [agt er*) „fann id] bic 2(ufgabe ber pIiiIo= fopbie nur barin finbcn , cine IPiffenfd^aft aufsuftellcn , iceld^e ben (5runb allcr i£rfal]rung unb bicfe ans jcner bcgreiflid] *") (Brunblcgiutcj bet Pfydjolotjie. Povtpovt. 50 niad>i. 2lU.(i anbcrc Speculation mu0 id] von vovnhcvc'm als cine leore Speculation erflaren." „nid]t Kritif unb nod] un^nigiei* (Tonftruction, and] feine combinirte ^tnmenbung beiber fann jinn getr>i;nfd]ten 5i*?I*? fiiljren, fonbern einsig bie <£ntn?icf elun gsgefcbi d]t e bes cjeiftigen Cebens ift im Stanbe bies 3U leiften." „3d] I^abe r>erfud]t, bie pf>'d]oIogie auf unsmcifelljafte pl]Y[ioIogifd]e Cbatfadien 5U griinben, bamit fie unb mit ibr bie pI]ilofopI]ie iibertjaupt in <5ufunft unablidngig irerbe von ^cn Streitigfeiten pI]iIofopI]ifd]er 5d]ulen, bie fid] nur in r>agen 2lIIgcmeinbegriffen berumtreiben, iiber n?eld]e fid] Ieid]t ftreiten Id^^t, uunl fid] 3eber etroas Slnberes bei ilinen benfen barf, fo lange burd] feine t? r a u 5 g e g a n g e n e *£ n t w i rf e I u n g 5= gefd]id]te ber Unter[d]ieb fel]lerfreier unb r>erfel]lter Begriff5= bilbungen feftgeftellt ift. Die Speculation, n?eld]e fid] nict]t un= mittelbar auf bie €rfal]rung einldgt, irirb ea-iig ein (5egenftanb bes Streites fein unb bleiben muffen." IXod} beutlid]er [prad] IPaife fid] in feinen Dorlefungen iiber pfYd]oIogie auj, inbem er erfldrte : „Vm anberen pI]ilo= fopI]ifd]en i)i5ciplinen gegeniiber bat bie PfYd]ologie ^as (Sefd]df t ber Begriinbung, benn unfere Begriffe I]abcn fdmmtlid] einc 23i Ibun gs gef d]i d]te , con n:>eld]er ilir 3nf]alt gauj unb gar abl]dngt. lDif[enfd]aftIid] braud]bar u>erben fie erft burd] bie Had]it5eifung , ^a% fie feine bios inbit>ibuellen unb in [oferii sufdlligen (Scbilbe eines unbeuniKten Proceffes finb, [ n b r n n t b it> e n b i g e € r f 1 g e e i n e r (£ntn?icf el ung, uield]e nad] allgemein giiltigen , b. b. nad] fold]en (Sefcfeen 3U Stanbe gefommcn ift, benen bie ^lusbilbung bes inneren Cebens immer unb burd]au5 untcrmorfen foin nuiij." :il|o, was 5U loiften fei, bas umr ZPailj uoUfontnicn 5^ Uciv ; mil- hbcv bas ID i c , ilbcr Mo 2Hitto( , burd] UH^Idtc bas ,5icl 511 orroid^Mt [oi, umr or int lliujouMfl'oii. €r umnbto [idi mit unonnubotom roaom €ifor .iuorft 5111- pbyfiologio, banii 3ur Dcrtjlcid^onbon Pfyd^ologio, onlMid^ 3111- ^Intl^ropolocjic, filr weldK or [oin opod]cmad]cnbci' Sammchrorf: „T>tc ^lutIiro= pologio bor natun-»oIfcr" fd^uf. ^lu bcr rcidifton, lautcrftcn , untruglid]ften (Quelle ahcv , au5. aield]er bio i£iitit)i(feliing5ge[d]id]te ber menfd^Iidicn Der^ mmft 511 fd^opfen liat, ging er alinimgslos uorubcr. X»ie[e 3U entbecfen blieb TXlav ZHuUer unb Casar (5eiger uorbcl^alten. IV. XiXa^ 2TTuIIer unb bas problem bes Urfprungs ber Sprad^e. „Dcnn \o parabor a and] fd]ciiTon mag, id] be[]auptc, ba^ c£. uns gan3 uiimogltd] ift, bic 3ubtDibiicn 511 fcnuoit, unb oin 21TittoI ausfinbig 511 inad]on, bic 3ii^ioi^walitdt irgenb cincs A^iitgcs gcitau 311 bcftimincn." „T)tc attgemcinen iPortcr Iiabcn nidit nur auf bic Dcr» DoUfoinmuiig t>er 5prad]cn bebcutcnbcn i£tntlu§ ; [ic finb fiir btofelbon gcrabcjU unoiUbcI]rIid]. ITian wixvbc [diled^torbiiigs gar iiid^t roboi fomicii , wcnn 05 bios i£igennaincn (nomina propria) bcr inbioibiiellciT T)inge unb foiuc allgcmcinc Haincn (nomina appellativa) gdbc." ZlTit- !5ic[cn u?id]tigcn IPabrl^citcn ir>arf ber gro^'c Ccibnij ill [ciiion ,,Nouveaux essais sur I'entendement humain" nciics £id]t auf bas IDofcn uon Sprad^e imb Poufcn. 5oiii Dor= ganger irar Code, ^(udi or Iiattc gofagt: „I?a5, ma^ bio IPorto bo5cid]ncn, \xnb aUgoincino 23ogriffc (general ideas)." „^luf !5icfe ^Irt/' fdl]rt Ccibnij fort, iubon or Don bcr 33ilbung xmb €ntftcl]ung bcr allgoinoinon 3^*?<^" rebct, „Uc§c [id] bio gaiijo £cl]re r>on boii i5attungoii uiib ^Irtoii , bic in 53 boil Schulcti fo i>tcl riufl'oboii imid^t, abcr an\^cvha\h bcv\clhcn von \o gcringem (£tiifIuf)'o ift, cinsitii unb allcin auf Mo l^ilbuiiq abftractcr 3^*-'t^ii grot^oror obor goriiutoror t!(u5bchmiia briiiqcii, bcncn mail gcit^tffo nainoi c\iht." 5inb bas nid^t aud^ bonto nod] fcbr bcbcrjigctisuHn-tbc il'>ortc? €togt in ibnon n\d]t bio gvo^o Cobro , oI>' man fid] ftroitct, irio brau^oii in bor IVdi bio vlrton unb (.^attungon bofdiaffon fcin niogon , l"id"> orft bariiber 511 norftdnbigoii, was i)cnn ntit biofon irortoit gonioiiit fci, unb it>ic bonn foId]c 23ogriffc in unforcm T>onfon, unforoni (Soifto ontftoben. Dios nebcnbci. it)onn mir ba5 grogo i^dtbfol bor ntcnfd^Iidien 5prad]c ill's 2lugo faffen , fo itu^rbon irir burd] bas ndnilidie XCunbor uberrafd]t unb gcblonbot, bas bioHaturin allonibron5d]opfungcn barbiotct, ndjulid] bio ungobouoro, porfdnronborifd^c Snllc bor mannid]faItigfton 5c>rnion nobon bor unglaublid^fton (£infad]ticit unb Sparfamfoit bor 211ittoI. it)er foUte 05 , tronn or nid^t barauf aufinorffam gomad^t iriirbo, glaubon, ba^ alio monfd]= lidie 5prad]o fid] burd] t)orfd]iobonartigo Combinationon oinor gan3 goringon ^a{]I von Canton rcalifirt, unb bci^ alios ntonfd]= Iid]c Donfon an biofos unfd]oinbaro Zltittol unaufloslid] gobunbcn, fid] nur burd] biofon b6d]ft oinfad]on, ntod]anifd]on ^(pparat bor articulirton Cauterjougung oolljiobt? Was ift 05 nun abor , t^as biofont 2]Tod]ani5nui5 , bcm IDortc, infoforn os nur Cant ift, (5oiftigo5 ontfprid]t? Was ift bor Bogriff, bio lioboutung bor IDorto? Unb irio fommon bio bofonboron Bogriffe ba5u, gorabo burd] bio bofonboron Canto ausgobriicft luib. baburd] Dorftdnblid] 3U morbon? 5inb 05 bio Dingo bor ^tu§ona->oIt, u'>oId]o oinfad] burd] pl]onotifd]o <5oid]on ^ftgoI]alton unb in unforont (5oifto mit ^iilfc berfolbcn rcpro= bucirt morbon, ota^a nad] bom ^hi5fprud]c Cicoro? : ,,Vocabula 5^ sunt notae rerum," cin ^Iiisfprud], ber in bcr gan^en Vex- gangcnl^eit bis auf Ccibnis unb Cocfc bas IDefen bcr Spvadie 311 erfd^opfoi [d]ien? Sold^e ^rageii mu§tcn einer entcuten, crnftFjaftcn Kritif untcr5ogcn irerben , rrenn auf bas ungemein njidftigc unb bunfic Problem bes Urfprungs ber 5ptad}e nenes £id]t fallen [ollte. ITnb ber ^citpunft fd]ien gefommen, jenen 5ragen energifd^er unb erfoIgreid]er 5U Ceibe 3U gef^en , toenn anbers bie gro§artigen Hefultate ber t)ergleid]enben 5prad]for[djung nid]t bios ein aufgeftapeltes I'Diffensmaterial, fonbern ein tt>ertl]= DoIIes Befi^tl^um ber lTTen[d]fjcit fiir bie Cntfdieibung ber lefetcn unb I]od]ften pI]iIo[opIjifd]en unb antl^ropologifd^en 5ragen fein [oflten. f^ier betcalirte fid] benn ber Cieffinn unb pI|iIo[opIjifd]e (Seift 2Tcaj- 2T(iiIIers , u)cld]er suerft von alien 5prad7for[d]ern mit ber 5cidFeI bes empirifd]en IPiffens , bas er 5uglcid] unter ben (£rften geforbert I^atte, in jene bunflen Ciefen I]inab3U= Ieud]te)i n?agte , aus bejten allein eine befriebigcnbe 2Inttt)ort iiber bie gro^te Hdtl^felfrage , Xlrfprung bes 2T(enfd^engeiftes , 3u erbringen ift. Seinen 2hisgangspunft nal^m 2T(iiIIer uon i>cn oben an= gefiiljrten 3lnfid]tcn Cocfes uber bas IPefen unb bie (£igenart ber men[d]Iid7en Spva&ic. <£t citirt bie IDorte bes trefflid]en englifd^en X>enfer5, ber, nad7bem er geseigt, in weld^er lt>ei[e unir>er[elle 3been entftel^en, trie ber (Seift, nad^bem er biefelbc .farbe am Kalf, am 5d]nce nnti an ber ZlTild] beobad]tet liat, biefe ein3elnen iPal^rnel^mungen unter bem allgemeinen Begriff ber IDei^e 3ufammenfa§t, — bann fortfdbrt: „H:)enn es 3tt>eifeIIiaft erfd^einen mag, ob nid^t bie ^I]iere iljre ^becn auf jcncm IPege bis 3U einem geir>iffen (Srabe uerbinben ober DO cnrcitcnt foimcii, fo glaubo id^ bod^ for>iol bcftimmt befiauptcn 311 foimcn, ^ag ^af. Dcnnoacii ^or ^Ibftractioii ibnon ^iird^aus nid^t iimciroliiit, Diolinol^r ^af. ^^ifK'i allgoinoiiior 3!5ccii cinen iDcfcntlidion Untcrfd^iob 5it)ifd7on 2noiifd7 unb Cl^ior bccjriinbct unb ciii Dor3ug ift, ben bie Clitcre fcincsivegs crrcid]en fonncn." *) Vk'ics Ucnnocjoii abor bor ^Ibftractioit obcr bcr ciligc-- moinoit 3bccii, fabrt JlTar 2HiiIIcr forf, unrb ciitjig imb allcin roalifirt burd^ bio Spradic, ircld^c bom Zlfonfd^on ausfdilic^Itd^ unb infoforn 5ufommt, al5 or 2T{oiifd? ift. "Dai, was ciugorlid] Sptadie ift, ift innorlid] Donumft. 5io ift bas baiibcji-ciflid]e Untorfd^cibungssoidion 5it>ifd]on JTlonfd] unb C[]ior. Vas (5c-- Iioinmig bor 2nonfd';ir)orbung faun babor nur burd] bio (£nt= bocfung ties llrfprungs bor Sprad^o aufgoI^cUt loorbon. Was Fiat nun bio 5prad]rtorgIoid]ung aus bont bisl^or orforfd]ton ZTiatorial fiir nouo IJluf fdiliiffo 5U Cage geforbort , ntit boron f^iilfo biofo Si'ciQc mit molir I^offnung auf €rfoIg angcgriffcn irorbon fonnto? „Da5 ilofultat moinor Dorlofungon ," [agt unfor 2lutor, „ift bas folgonbo: Had]bom toir alios nur irgonb frflcirbaro im IDad]stI]um bor Sprad^o orfldrt f^atton, bliob fd^Iioglid^ als i>as allein unorfIdrlid]o 2^ofibuum bio fogonannto IP u r 3 1 ubrig. "Diofo lDur3oIn bilbon bio oigontlid]on 3oftanbtf]oi(o allor Sprad^on. Diofo €ntboifung bat bas Probloni t>ci Sptad\- urfprungs ungomoin poroinfad^t. 5io I^at jonon fd^ipdrniorifd^on Sd^ilborungon bor Spvad^e, u^oldio bom 3en>oifo fiir ^cn gott= lidion llrfprung bor Sprad^on boftdnbig Doran5ugol]on pflogton, jobo fntfd^ulbigung ontsogon. IPir ir>orbon nun nid]t Idnger *) ITtay iniillcr, Porlcfuiiacit iibcr Mc IPiffcnfcfjaft ^cl• fpradic I, Seite 305. 56 r>oii jciicni ir mi b c r b a r c n tPcrfseug 511 I]6ren bcf ommen, voeld}cs lilies, was wiv fcl]cn, I^orcn, [d^meifen, bcriiljrcn unb rted^en, ausjubriiiJcn Dcrniag, u^eldics bas atfyncnbc ^(bbilb bcs WdtaUs ift, wcldics ben crliaboien (Sefiililoi unfcrcr Seek 5orm unb ben ful]nftcn Crdunicn uiifcrer pi^antafic Korper r»cr(ctl]t, ipcld]c5 iit gonauor (ScbanfcnpcrfpectiDc Vcv- gangenl]cit, (Scgemimrt uiib c^i^fimft sufainmcti 511 gnippircn iin'b ubcr allc "Dingc bio u^odifeliibc ^arbo bcr (Sewi^boit, bos ^n^cifcls, ber ^ufcllligfeit aussugie^cn ucrmag. Allies bicfcs ift DoIIfommcn iral^r , abcr es ift nid^t Idngcr u)imbcrbar, mcnigftcns nid]t iin Sinn oincs 2T(drd]Cit5 aus Caufonb unb cine Had]t. "Der [peculatice (Seift fiililt, ivie Dr. 5orgu[on [agt, bci ber Dergleid^ung ber erften unb le^ten Stufot bcs 5prad]cn= fortfd]ritt5 biefelbe ^rt Don £rftaunen, wie cin ^eifenber, ber atlnidl^Iid] einen Bergabbang erftiegen I]at unb nun, inbem er plo^Iid] in einen 2lbgrunb oon unerme§Iid]er Ciefe I]inabfd]aut, nur burd] ubernaturlid]e fjiilfe 5U biefer [d]rr>inbelnben ^oEie emporgeftiegen 3U foin glaubt. (5ennf[en (Beiftern erfd^eint es U)ie cine Cdufd^ung unb 'Demiitbigung, fid] an ber I3anb ber ieber f^inabfiiliren 3u laffcn. 5ie 5iel]en ^as UnDerftdnbIid]e , <>a5 fie beu?unbern, bem Derftdnblid]en , ^as fie nur cerftel^en fonnen , oor; aber beni gereiften (Seifte ift bie lDirfIid]feit aujieBjenber al= bie fiction unb bie €infad]I]eit unmberbarer als bie 3*5<'<^'"-'*^'i'ii^i^^= lung. TJie IDurseIn niogen tro(Jen erfd^einen, irenn man fie niit ben T>id]tungen (Soetl]e5 oergleid]!, unb bennod] liegt etums r»iellt)un= berbareres in einer IDurjoI als in ber gan^en 'iyvit ber IPelt." ^iPas finb benn nun biefe IPur^eln ? In unferen niober= nen Sprad^en laffen fie fid] nur burd] unffenfd]aftUd]e5 ^Inaly^ firen auffinben unb [elbft bii' in bie ^eiten be5 Sanffrit 5urucf 57 Foniion mir bcl^auptcn, ba§ cine iir>m-5cl cioiontlicli niomali. als llomcn obor Dorbum im c^obrmicii war, abor urfprilnglid^ unirbcn fie bod] fo gebrand]t nub im dliinefifdicn ift um3 alucflid]crrr>(>ifc ein Hcprcifontant jcnor urfpriinglidicii rabicalon 5prad]ftufc orl^altcn, ircldic ww (Sraiiit untcr alien anberen 5d]id]tcii bcr mc)i[d]Itd]en Hcbc fid] I]iu5ioI]t. Dicfo lt>ur5cln finb alfo nid]t, mic gcirobnlid] bol]cinptct irirb, blo^o ipi[[cnfd]aft= Iid]C ^(bftractionon , fonbcrn [ic irurbon urfpri'mglid] wk ivxvf Iid]C IPortcr gcbraud]t. Was ifir nun gcni ontbullcn mod]tcn, ift bies : ID c I d] c i n n c r e g c i ft i cj c p I] a f c c n t f p r i d] t b i c f e n iP u r 5 1 11 ali bcu K c i m c n b c r ni c n f d] I i d] c n Hebe?" IDie oicl neue n:)al]rl]eit in einfad]er , fd]Iid]tev 5orm ! IDie r)iel 3elel]rung nnb :?(nrogung fur i>ai' pl]i(ofopE]ifd]e Denfcn — loiber filr bie grofee <5al]l bcr I]eutigen pbi(ofopI]en bie Stimme bes Hufenben in ber IPiifte! Vas problem bes 5prad]urfprung5 auf eine fo einfad]e, concrete 5orm gcbrad]t, ein fd]maler Pf ab, aufgeseigt, ber, ironn and] bard] bunfeles 'Di(fid]t unb (J5eftrupp, bod] fid]er jum ^iele fiiliren mu^te. 5orfd]t nad] bent llrfprunge biefer IDurseln , biefer Hefibua , bie in bent Ciegel bes fprad]forfd]enben 5d]eibefilnftler5 ge= bliebeit finb; bie 5prad]a->iffenfd]aft breitet bm ^ellensuftanb bes 5prad]Iebens oor end] au5. Omne vivum ex ovo, bie ova, ircld]0 bie 5prad]pI]YfioIogie in il]ren empirifd]en Sov- fd]ungen etitbecft I]at, finb bie IPurjeln. T)urd] beren £nt= it)id'ehing unb itnau^gefe^tes JX* ad] 5 tl]imt finb alle befannten 5prad]en ber €rbe 5U ben ir>unberr>olIen (5ebilbeji, bent Korper ber Dernunft unb bem IPerfseug bes (Seiftes, emporgeftiegen. 2Ttit biofen IVurseIn unb ibrciu geiftigen 3"^?^^^^ h<^^ '^^'^" ^''"f^-^? bie ganse 5d]6pfung 5U fcincnt geiftigen (£igejttl]um gemad]t, 58 inbcm cr fie glcic[]fain in biefc 5onncn go§ obcv mit boron l^iilfc umprcigto. IDof^cr nun biofo iDurjoIn ? Wie ontftanbon fio ? It>io anirbcn fio bauorn^or i3efi^ bos JITonfdion? IPio golangton fio 511 iliron Boboutungon? ^lls ITia^ ^niillor foino Dorlofungon I^iolt, u^aron oorjilglid] 3it>oi :jlnfid]ton boi bon 5prad]goIoF^rten im 5d]a->ango, it>oId]o onorgifd] bofdntpft unb axis bom cLompoI bor 5prad7forfd]ung Iiinansgojagt 3U Viahcn , foin ausfd-jliog^ ltd]05 unb bauornbof. Dorbtonft ift. ■piofe boibon Cbeorion bcruI]ton aber auf einom oin^igon, allgomoin uoi-broitoton, fol^r naturIid]on unb barum and] n?oE]I r>or5oiI]lid]on 3i*i*tfl"i"- ndntlid] , ba bio Sprad^o Allies burd] Cauto ausbrixrft, fo lag os n?obI fol^r naVic, sum minbofton fiir il]re €lomonto , in unforcm ^aHo alfo bio IPursoIn , nad] bom caufalon 5iif^i""^^*-'i'bang sn forfd^on , bor 5iri[d]on bom Cauto unb foinor Boboutung Dorl]anbon gobad]t irurbo. IJlm boliobtofton boi bon 5prad]forfd]orn altor unb nouor 5oit tt>ar bio Clioorio bor 5d]aIInad]aI|mung , bio onomatO' pootifd]o obor, ivio 21(ay llTiillor fio bo^oidinoto, bio B a u ir> a n- Cl^oorio. „T>a oin Dorgang in bor 2tugonir>oIt/' fagt (5cigcr, „foinon anboron DorgIoid]ung5pimft mit oinom IPorto biotot, als foforn or otuxi Iiorbar unb strar mit oinom bom tPorto irgonbipio dl]nIid]on Klango I]orbar ift , fo ift cs bogroiflid] , ir>io gorabo biofo f^YP*^^^!*-'^' etum5 bofonbors £inIoud]tonboi. unb (J5ouMtmonbo5 I^abon mod]to." 5d]on bor g6ttlid]0 piaton I^atto in foinom nio gonug 3U bouninbornbon dialog ^Kratylos" auf bio 2noglid]foit oinos fold]on llrfpruugs bor lUorto IiingoixMofon , obfd^on or fogloid] tief cinfid]t5r>oU bi"3uf^t)te '• n'^^'^ Stimmon bor Cliioro nad^af^mon I^ci^t burd^aus nid^t fio bononjion." 59 3lud] ^oibiiij •') mollto bio Sdiallnadiabinuna al5 ciiu- crgiebige Quelle salilretdHn- irursohroitor anorf aiuit ipiffon , nameutHd] mit 23o5ug aiif Mo Stimnion i>or ilbiore. „T)aI-;in gcl^ort 5. i^. bas latotnifdio IVcrt coaxarc," faat or, „it>eldie5 von ben 5i'ofd]on gobraud]! irirb imb mit bom beutfd^on quafen uBoroijifommt. Das (Sofd]rei iinb Sdrnien biofer Cbiere fdioint iiberliaupt oiolon anboron bout[dion iDorteni iliren Urfprung gegoboti 511 Iiabon. So ivk bio 5i'ofdio oinoii geiraltigoii Ccinn iHn*ur[ad]on , fo ireiibot man beuticu'5 Caqs bies Wort anf bio leeren 5d]irdfeer unb plauboror an, irold^e man im "Domi^ nutir> «(QuacfeIer» nennt. "Da abor ber Con ober bas (5efd]rei ber CI]iere ein 5eid]en bes Cebens ift, unb man baraus, el^c ntan cs fiobt, bas Cebenbige erfennt, fo ift banon ba5 alto beutfdic IPort «quccf« (ongl. quick) I^ergeleitet. "Daoon finb nod; boutIid]e Spuron in ber Iioutigen Sprad^e : Querffilber =^ vif-argent, erquicfen boigt ftdrf en , unb bas unausrottbare , iiberall auf ben ^tedfern umborlaufonbo llnfraut roirb mit Queorte roerbcn. „Vn bift bas i3Iofenbo," fagt ber Jllenfd^ 5U bom 5d]afe xmb balb cerfdnoiftort fid] ber Cant bos Cbieres mit beffen Dorftellung. €benfonabm and] IV. v. f^umbolbt in foinont gonialon IPerfe: „Hebor bio Derfd^iebenboit bcs monfd^Iidion 5ptad\baus unb ifjren <£influ^ auf bio goiftigo fntiricfelung bes 2.Tfenfd]engofd]Iodit5" bie ZTad^al^mung ber Haturlaute u->enigften5 als einen re^id^tigen 5«ctor bei ber 5prad->entftoI-!ung an, obfd]on *) Nouveaux cssais, livre III, chap. 2. 60 and] \l]m ^ic Sdiircid^c unb bas JTli^Iid^c ttc[cr ^ypotl^efc , bic aus ber Tn.cn\d\en\pvad]e in cincr gotriffcn ^cit ein Concert von d^iorftinimou mad]to , iud]t v>orborgcn hlkh : „T)iofc l^c= 3eid]nung/' [agt or, „ift gloidifam cine malcnbo; \owic bas 23ilb bic 2lrt barftellt, n?ie bcr (5egenftaiib bem ^tuge erfd]otnt, jcid^nct bic Sprad^c bic, trie cr Dom ©I-jrc Dcntommcn irtrb. T>a bic Had7al]mung bier iinincr unarticulirte ilonc trifft, fo ift bio ^(rticulation mit biofor 23o5oidiimiic5 glcid^fam im Xt>ibcr: ftrcitc, nnb jc nad]boin fio ibrc Hatur 3U mcnig obcr 5U {]cftig in bicfcm 5n:^it^fptilt*-' goltcnb niad]t, bicibt cntocbcr 511 oicl bc5 Unarticulirtcn iibrig obcr cs r>cnr>ifd]t fid] bis 5ur Unfcnnt= Iid]!cit. 2tu5 bicfcm (5runbc ift bicfc 3c5cid]ni;ug, wo fie irgenb ftarf I^croortritt, nid]t r>on cincr gcir>iffcn Holibcit frcisiifprcd^cn, fommt bci cincm rcincn unb Frdftigcn Sprad^finn ircnig Iicroor unb ucrlicrt fid] nad] unb nad] in bcr fortfd]rcitcnbcn ^ln5= bilbung bcr 5prad]c." Dicfc d]coric, fo cinlcud]tcnb unb Dcrlocfcnb fio auf bon crftcn BliiJ fd]cinon mag, ftoI]t im XDibcrfprud] mit alien Cbat. fad]cn bcr bis jcfet erforfd]tcn 5prad]cn. X>icfc IDabrbcit fprad] ITla^ ^ITiillor ntit bcr gro§tcn Bcftimmtljoit unb £nt. fd]icbenl]cit aus unb bcfcitigtc bamit cnbgiiltig bic innncr iricbcr- fc{]renbcn Dorfud]c , ben 5prad]urfprung aus cincm O^uoII I]cr5uIoiten, ber ftcts lodFcn unb immer u:>icber im Sanbc r>cr« rinncn mu^tc. „ir>ir ontgognon I]iorauf" *) , fagtc cr , „ba|5 allcrbings in jcbcr 5prad]c burd] blogc ^on- unb 5d]aUnad]= al]mung gcbilbcte IPortcr 3U finben finb, ^ct% bicfc abor cincn du^crft fleincn ^rud]tl]eil bes IDortfd]a(5cs bilbcn. Sic finb Spiclscuge, nid]t XOc rfscuge ber 5prad]c unb jcbcr Dcrfud], ") Dorlcfinuieii iilu-v Mc iriJiViifdjaft bcr fpradjc I, Scitc 300. 6\ bic ciou->ofiMlid?ftoii nub iiotlnpciibigftcn IPortor auf iniitatioo IDurSoIn 5urucf5ufuln-cn, trirb fd^lioKlid? gciiislidi foHfcIilaoion . . . lV\v foimon Mo JHogltdifcit iiid^t Icutjuon, baB cine Spradv^ ncid"! bom pi-iiicip bor HadiaEinumg I^dttc gobilt)ct ir>crbcn foiinoii; wit bcbaupton abcr, bag bis jcfet nod] fcinc gofuubcn it>ort»cn, ircldio wirflid^ nad) bicfein Priiicip g c b i I b c t i ft . . . (£5 gibt aEcrbingf cinigc Hamcn, uH'Id]o ojfonbar aus ilonnadv al^munggebilbetfmb, s.B.Kufuf. Zlbcv IPortcr bicfor ^Irt glctdicii tunftHd]cn i^Iumon, bcncn bi* IPiirscl fcMt. Sic finb unfnidnbav iinb uitfdbig, auger bent cincu (Scgenftanb, bcffcn 'Zon [ic nad|= abmcn , nod] irgcnb ctvoas 311 bojctdincn . . . Da i^ai^ Wort Kuhif nid^t^ ausfagt, ab bas (Bcfdirci cinos inb ii? ib ucllcii Dogcis, [o founts a and} ntc 5um ^lusbrucfe irgcnb cincv alb genicinen €igenfdiaft , an bcr anbcre CI]iorc Clicil babcii fouuton, gcbraud-jt irorbon . . . Kufuf fonnto iiic ciiva^ auborc5 bebcutcu als Kufuf, unb uuilircub oiu IDort irio llcihc (lycldv's Don bcr bcbcutungsooUcn IDurjcl ru = raufdx^i , Idrmcn, fd^rcicn abgelcitct i[t) fo ciclc ocramnbtc tDortor aufipcifcn faun, von rumor bif rufcu, von rauncn bii jUin cugJ. to rouw, [tcl-;t Kufuf gans oinfaiu unb Doroiuoclt ba, it>ic cin l^agcftoh, cin bilrror Pfabl in cincr Icbcnbigcn, frifd] bclaubtcn i^ccfc." „5o I'cbr wiv fortirdln-cnb in Dcrfud^nng finb, cincn inncrcn ^ufammcnl^ang sunl'dicn bcm Zon unb bcji Bcbcutungcn bcr IPortcr in uufcron I^cutigcn 5prad]cn anaunclimcn , inbcm irir 5. 1^. in squirrel baf. ilafdicln bc5 €id]b6rnd]cn5, in Krdbc, Ka^c u. f. w. bic cigcntt)ilmlid")cu £autc bicfcr Cbiorc 5U vcv- ncbmcn glaubcn, fo lofcn ftd] bod] allc bicfc 0nomatopoicn in lXid]ts auf, \ohal^ wit an bcr f^mb bcr Spradnriffcnfdiaft bic IPortftdmnic, aus weldjcn bic IPortcr gcbilbct finb, 3urucf= pcrfolgcn bis auf ilircn Urfprung aus ben IVurjcln. ITlit 62 ciitein Xroric : £5 ift cine uimntfto§Iid]c IPaEjrIicit , baig bic 11115 bcfaniitcn Spradien 11 i d] t axis boii braufoubcii, 3i[d]onbcit, raffelnben, fniftcrnbcn, raufdionbcii, frad]onbcn (loiion bcr Hatur gclnlbet fiiib, fonbcrn auf aii^ercn Ur[prung l]iiur>ei[cn.'" Vie 5ipctte Clieorie , b'le gleid]f alls bcbeutenbc Dcrtrctcr untcr ben 5prad]pIitIo[oplTcn sdHtc, leitete nad] bom Dorgangc (gpifurs nu^ untcr bcu noucrcu itamentlid^ D e Broffes' (Trait6 de la formation mecanique des langues \756*)unb (Tonbillacs bic 5prad]e Don ben fmpftnbungslautcn bcs nicnfd]cn I^er. V\c\e ^nfid]t, tt?cld]c (Sefd^rei, 5rcuben= unb 5d]mer5rufc als bie erften 2lnfa^punfte men[d]Iid]cr Hebe bcttad]tde, it>arb von 2Xia^ 2T(ulIer mit fui'ser , treffonber 3e= 5eid]nung bic Puli-Pnl}- ober interjectionelle Cl^eorte genannt. 2lndi ilbcr biefe Clicorie fpradK't bie frgcbniffe ber 5prad]forfd7ung bas Denud]tung5urtl|eil. „<£5gibtol]ne,5rt>eifeI/' fagte 21Tay ZITiiller **) , „m jeber Syvadic 3nter]cctioncn unb cintge bcrfelben nxogen [id] ir»eiter iibcrlicfert unb in lX>ort5u= fammenfc^ungen ucrirrt I^abon. 2tber Sptad.c ift bas nid]t. 'Die 5prad]e f dngt ebon ba an , wo bie 3'iter]ectionen auf= I]6ren. £5 beftel]t ein ebenfo grower llnterfd^ieb sroifd^en cincm *) T>a biefe El^corte tro^ ber foniiciiFIarcn lUiberleoiuiia llTar iniillers aiuij l^citte nodi itnter ben Hatnvforfclicnt 3al]h-eicbe 2ttil]anger finbet, fo biciie bicfcn jiir ITadjridjt, baf, fie ifire pl]aiitafic iiidjt aii3iiftrciioicit tiotl^i^ l^abcn, fonbeni ha'^ fie in bicfcm geiftrollcn i^uijc 2lIIcs ftubcii tucvbcit, tr>as etiDa Derniinftigics auf cincm iDibcrfinnioicn (Srunb anfoicbaHt tiicvbeu fann; alfo ha^ bas v, bie litera caiiina, bas llnanijcncl^mc bcjcid^nct, ba^ bic Stinnnc bes Sdjmcr3cs ticf oh, heu, helas, bic bes (Erftauncns I]61]cr oh, ah, bic bcr j^rcnbe Fnr3 iin'!) ipicbcrt^olt Ha ha ha, he he he, bic bes llufjfallcMS unb Dcrabfdicucns labial ti, vae, pul^, pfui, bie bes gircifcls unb bcr Dernciituiun iiafal l]uin l]om, noii ift 11. f n\ unb iia% bavon bic notl^u'cnbiijftcn iUortcr abftainincn ! *) Porlcfungcn iibcr bic ll^iffciifdiaft bcv rpiadjc I, Scite 5\5. 63 UMrFIid^OM IVcvt, wic 5. 1^. ((Iad]C)iw uii^ ^or ^iitcrjoction ha, ha!, sani'd^cn «Ln^cii)) un^ wch\, als -^wiidyn bom uiur>ill= fiirlid^cn 2lct unb (5crau[di bc:? nicfoiij uiib bom Dorb (Miio)'cti.« Dortrofflidi I^^t \d\on fjorno Coofc bio uiiciiobonrc Kluft 5iPtfd)oii £mpfinbimcj5lauteit unb Spradio aufgobocft. « Das Hoid] bor 5prad]o 1) facjt or, u ift auf bon Stur^ mib Uiitorgang bor 3'it»-'i"j»-^^tionon boariiiibot. ®biio bio funftroid^en €rfinbungon bor 5prad]o unirbo bas ZlTonfd^cngcfd^Iedit nid]tS' als 3iit^'i'= joctionon bofoffon I]abon, urn burd] biofolbcn alio [oiiio (Sofiiblo fid^ oinanbor mitiiblid] mtt5UtI]oiIon. Das lDioI]orn bos Pforbos, bas Briillon bor Kul] , bas i3oIIon bcs fjiuibos , bas Hiofon , i^ufton, 5toI]ncii, Kroil'd]on unb jobos uiiit>illfurlid]0 ^luf[d]roion unirbo bann faft obonfo guton ^Infprud] auf <>cn ilamoii Spradio f^abon, ano bio 3'itorjoctionon. 5i*eiu?iUiao 3ntcrjoc= tionou uxH'bon nur ba angomaubt, wo bas plo^Iid]o >£introtoii obor bio rjcftigfoit oiiior (Somutbsaffoction obor Coiboiifd^aft ^en 2TCenfd7on in foiuou i'latursuftanb suriicfoorfo^t unb il^n fiir oinoii ^(ugcnblicf bon (5obraud] fcinor 5prad]c Dorgoffon Idb't obor wcnn irgonb oinos Umftaubs irogen bio KiirjO bor 5oit ibni bon (Sebraud] bor 5prad]e nid]t goftattot.)^ „€s ift toahtv , bci^ cine fur^c 3"torjoction roirffamer, paffenbcr, borobtor foin fann, als cine laitgo l\ctic : es ift u^abr, i>ci^ , ntit lobbafton 23oir>cgungen , bom ^lusbrurf bos ^higos Dcrbunbcn, oin 5d]roi bon 3iill<^ft oinor fmpfinbung uunt vox- 5uglid]cr ausbriicfon fann , als alio IPortc — aber Spradio ift bas nid]t, un^nigftous nid>t bio 5prad]o, bio uns als 2T(cnfd7onfprad]o iiborall ontgogontritt, it>o loir 2nonfdion an= treffcn . . . IPas bio Dorfud]o botrifft, cinigo unforor VOoxi- formon ctymologifd] Don blogon 3"terjcctionon I^orsulciton , fo u?crbou fio immorbar miggliicfon unb iwax xvcqi:n bos ndm= 64 Iid]cn 3i^i"tI|iiiH5, ^<^t uns 511 bcr 2lnnal]me ccrlcitct, &a§ in bent Klange bcr IPorto citt ausbrurfscoUcs (Element liegc." 23eibc d]eorten, fomoH bie l^au=It)au^ ifio bie puli=pub= Clieorie, roerben [d]lie^lid] burd] bie[clbe pbilofopl^ifd^e "Sc- trad]tung, beren Kernpnnft bie <£ingang5 biefes ^lbfd]nitt5 ent)dl]nten IDorte £etbni5en5 entl^alten, 5U 5afle geln-ad]t: ^IPenn bie Beftanbtt^cile ber menfd7lid7cn 2^ebe enttoeber cin bloges ^luffdireien ober Kad]al7inungen bcr von bcr Hatnr I^eroorcjebrad^ten lautc irdren, \o wiirbe es fd]it>er ein3u[el]en [ein, iparunt bie Cl^ier? ber 5prad]e ermangein [olltcn. Hid]t bios ber Papagei , fonbern aud^ ber 5pottr»ogel unb anbcre fonnen ja articulirte unb nid^t articulirte Caute febr g(ucflid] nad]al]nten , unb c=. gibt faft fein trf|ier, bas nid^t 3i'**-'i*J*-''^= tionen ane bet, y<^/ h^^ ^i- [• ^^- kcvvovbtiugcn fonittc. £5 ift and] flar, ^a^, u>enn bets 5a[)'cn allgcineiner 3^^^*-' 11 einon DoIIfommenen Unterfd]ieb 5it5ifd]en 27Tenfd] unb d]ier begriinben foil , ciite 5^vad]c , u?eld]e itur aus 3"i<^fi^''^tionen unb Xlady al'jinungen tliieri[d]er Caute I-;crr)orgeI]t, itid]t beanfprud]en fonittc , '<>a5 ctu^'cre <5cid]cn jcncr untcrfd^eibenben ^dbigfeit X^ci) 21Tcnfd]en 3U fcin. 5UIe iPorter ipitrben, ir>enigften5 5U 2lnfang (unb bies ift ber ein^ige Punft, treld^er uns Iiier intcreffirt), bie 5ir os .^orcjltobcrn, cine prdbicatice IPurscI in ]xd], nadi welcfier ber (Segenftanb , auf molci^'n cs be30c3en iinirbe , uns fenntlidi uMvb." 2flTtt anberen tDorteii , nict^t ba^ burd] einen beftimmten (5oqenftanb bei* ^hib'etutx^It ein bcftinintter £aut obev 5d]rei au5 bem 3i"ie[en5 I^eroorcjelocf t wirb — 5 t e i n t h a 1 5 2^efIerfaut=tIIieorie entfprid^t ctwa biefcm Stanbpunfte - , ntadH i>ai IPcfcn ber 5f>rad>^ ans, fonbern, ba§ ntit bent Caute etit>a:3 gcfagt, bag babei etams gebadit unb von benx (5cgenftaF]rbeit, als cin it^id^tigcs (Srgcbnig ber 5prad]fo r[d]ung IicfDorbob. „Zlx(imals ," fagte er, „fomntt es in ber c5efdiid]te ber SpradientiridPelung, [otpcit ipir biefelbc iibcrfelicn fonncn, Dor, ba^ cin ©bject ober ein Begriff fid^ nrpto^Iid^, ir>ie aus bem nid]t5, ie cs ber aub^n•c>rbentIid^Nl lDid]tigfeit ber 5ad:iii cntfprid^t, bie bebeutfamften StcIIen au5 beffcn 66 „ni-f}.u-uiuj bor 5pvad}c" (Scitc \27 unb 64) anfiibrcii, iro^urd) bcr ITlav 21TuUcrjd]c (5cbanfc cine wcitcrc Bcftdtigung unb bcUoro 3cleud]huig crEialton uMrb. „3i! box* gciftigen Hatur gibt cs fo ipcnig w'xc in bcr forperliduMi cincn Sprung , bie gciftigc (£utiDicfcIiing fc^t fid] aus cbcn \o flcincn t£Icnicjtten wie bic forperlid^c 5u[antntcn." ,/£ang[ante (£ntoi o r I] anben en abftammte, ivo al]o bcr (Seift gc5tpungen ir>drc , fid] fiir irgcnb cine Dorftellung cin 5eid]en von au^en , ctwa an cincnt 5d]allc, 5U fud]cn , ober and] in ^olgc cinc5 neuen <£inbruie aus bicfcn IDorten erfid]tlid], aiif belt Cicbliitgsgebanfcn bes gro^en Ccibitis, ba^ nirgenb^ in ber Hatur cin Spruitg Dorbaitbcn , 'i>a% Dielmebr allc Dcr= ditberuitgen fid] niir als Ucbergdnge an bent uiternte^Iid] KIciitcn DoIt3ict]en, cin (J5obanfe, bcr and] fd]on, trie ieibnij aus.briicflid] I]err»orI]ebt, bic 5ragc nad] ben 5ii'^i)d]cnftufcit 5it>ifd]en ^Zhicv iiitb 2Ttcnfd] inDoIoirt, bic, obipol]! tintcr ben Criuntnertt ciitcr iingc[]euren Dergaitgenbeit begrabcn, bcnnod] als ciitinal vov^ Iianbcn, als ix^irflid] bitrd]Iebt gebad]t iiun-ben niitfi'en, iinb an bcreit IX^iebcrbcIcbuitg ober i^cconftructioit cbcn SpradiiiMffon^ fd]aft iinb pi]ilofopl]ic niit ucrcinten Krdfton arbeitcit, inbent fie ben r)erld]iitteten C'^uell bcf. Urlpruitg:=. ber 5prad]e irieber anfjubed'en bentiibt finb. ^Iber and] ber fjauptgebant'e ber ^ilialion ober bcs gene- 67 tifd^oii ,5iii«-i'"iii>^ii^?^iii9^ ^^ll^'i' itioni'dMicbon l^oariffo ifar wohl id]on ill w'oin (^oifto ^of tjoiraltiaoii Coibiiij cjobad^t, wcnn ciwdi nidit in ^or KKivboit , trio ibii 21Iar llTiillor un^ £. (Boiqor, DOM ^CM i^oboii ifcv lDil'lcnfd^^ft auf bas Dor ibron i3lid'en it>oit austjcbroitcto 21Tatorial IiorabfdHiuonb, ausjufprod^'ii vct- mod]tcn. Venn ci gibt faiun c'xncn (Sc^aiifcu, bor bouto indd]ttcj bio (Sciftor bcipccjt, bor iiidit idjon int Kointc in '£oibni5on3 Sd^rifton 5u finbon wave, ^w^^ Boipcii' fiibrc id; nnr foloionbo Stcllo au5 foincn ,,Nouveaux cssais" (I\'^ chap. 4) an : „fjabcn 5ie C5 fd^on ^ergcffcn, liobcr pbilalotli, ba^ unfcro 3*^^'*-'ii urfpriinqlid] in unfcror Sccic licoicn unb ba§ alio (Sebanfon a us ilircm cigcncn (5 run bo fonimon, ol^no ba^ anbero (Troaturen oinon unmittolbarcn €influ^ auf bie Side Iiabon?" fagt or al=. IPiberlcgung bor ^lorfofdicn :jtnfid]t, i>a^ allc 3bccn ibrcn c^runb in bor Sinnlid^foit bdtton unb aus biofor berftammten. 3ft nun biofor (Sobanfo u?abr, unb alio 5prad]botrad]tung unb Sprad^forfdiung boftdtigt ibn, probigt ibn (out, u->ie biofo ja wobl and] orft burdi Dorauffo^ung foinor It^alirboit als IDiffonfd^afton moglid] goworben finb , bann ift oin unfdid^= barer ftd]oror Boben fiir alio woitoro 5orfd]ung gou->onnon unb t>a5 bisFior in it>oitor, nobolnbor Sevnc fdnranfonbc Problem bo5 Urfprungs bor Sprad^e ift uns auf einmal in orroidibaro, boutlid] umgronjte Xldh^c i)e5 (Sefid^tsfreifos geriicft. i)io ,f olgerungon , u->oId]o ZlTaj- ZTiiillcr felbft auf. biofor n?id]tigen(5runbwal]rl]eit50g, finb in gro^on ^iigon etir>a folgonbo: \) i)ie £auto finb in bor 5prad]o iiberall unb 3U alien 5oiton bobeutungsDoIl. "Durd] lo^toro €igenfd)aft alloin finb fie Sprad^Iauto. 3iitorjoctionab un^ niintotifdio Cl^'orie finb foniit binfdUig. 68 2) Htd]t5 ift in bcr 5prad]c toM, was nxd]t cinft Icbcnbig rvat. ITi'xt bicfcin 5a^c ipirb bie |dxniibarc ^UisnaEimsftellung, locld^o ^Icrionscnbuuaoit, ^t(buHc35i"i(bcii iinb bcr gaiijC fonnalo Tlppavat bcr Spradic ciniictimcn, erfldrt unb bcfcitigt. >£in frud^t = b a r fonntc ntd]t cntftclicit , tDcnn nid^t bic 5it>citc Silbc bobcutungsDoU ir>ar; ifciin and] bent bcutigcn 5prad]gcfuI]I bic Bcbcutung cnt[d]u>unbcn ift, \o fidrt un5 bic lDi[fcn[d]aft bariibcr auf, ba^ bas IVovt \o oicl als frud]t= bring cub bebcutctc. 5) Von einf ad]cn ^tnfdngcn — einftlbigcn , primdrcn IPur5cIn — ging bic Spradic sucrft burd] bic fccunbdrcn unb tcrtidrcn IDur^cIn, bann burd] bie ubcrn?ud7crnbc 3ilbungj= unb 5orntvMifiiIIc bcr poIvfY'^tE^ctifd^cn obcr agglutinircnbcn Stufc 5u bcr Klarl^cit unb Bcftinnntl^cit unb bcm aninbcrbarcn (5cbanfcn = unb t!hisbrucf5 = Hcid]tlium bcr inflcrionalcn unb niobcrncn 5prad]cn ooran. T>cr IPcg bcr XDiffcnfd]aft ift natiirlid] bcr cntgcgcngcfc^tc. Das S^cl bcr Spradiififfcnfd^aft ftcbt ba, wo bic IPicgc allcr Sprad^c ftanb. ^) Vas (Sciftigc, ix-ias ben lUurfcIn cnt[prid]t, finb fcftc, bcftimmtc Dcriuinft=£lcnicntc, faft allc prdbicatiucr Hatur, nur tpcnigc, ndmlidi bic pronominalftdmmc, finb b c m o n ft ratio. IDic alfo bic IDurscIn als £autc pl^onctifd^c tEvpcn finb , \o cntfprcd]cn ilincn ini (Sciftc Dcrnunft = obcr (5cbanfcn = (Tvpcn, jene finb phonetical types, bicfc conceptual types obcr rational concepts. T)icl"c finb alfo, uni cs nod^malf 5U fagcn , fcftc 5orincn unb Hornicn niit mcldn-n bic 5prad]c, b. h. bas Vcv^ nunft'Dcnfcn, bic g,an^c Sd^opfung gcprdgt unb fid] 5U cuicn gcmacbt I^at. 5) Dcr urfprilnglidic gciftigc 3nbalt, bic ditcftcn i3c bcutungcn bcr iPurjcIn, fowcit bic analvfircnbc Spradnnn-^ 69 cjlcid^imcj Mcfolbon orrctciion fann , marcn nid^tf ^Inbcrcs , als finnlid^e IDabnicfiinuiigcii , SiiincsetJibrurfe , sensuous impressions. "Sci bicfoin lot^teron Sat^c, als bcr C5rcn3c, bis 511 nioldicr untor ZlTar ZHiillors rjoorcsloitimg bio Cruppen Dorgc[d)obcn warcii, trcldic bic bisl^er fiir uncinnciimbar goE^altcne ^cftung ftiirmon follten, inu§ id^ ctoas au5fiiI^rIid7or Dcnrcilcn. Dotm von il]iit au5 iragtc 2TTar ZHiiller fclbcr \d}on cincn Sturm, ir>cld]cr ahcv n\d]t crfolgroid] foiii fo)into , we'll joncr Sai^ 5it>ar cine XPaI]rbcit ontlicilt, ahcv iiid]t bic gansc iPal^rE^cit, »iclmcf]r nur bic fjdiftc , bic cine Scitc bcs n?al]rcn 5ad7t>cr= f^alts au5[prid]t. 3ct! fiifirc , bcr iPid^tigfcit bc5 (5cgcnftanbc5 I]albcr , fcinc cigencn IDortc an: ,,A11 roots i. e. all the material elements of language, are expressive of sensuous impres- sions, and of sensuous impressions only." (Lectures on the Science of Language. 9 edit. II, p. 372). „The only definition we can give of language during that early state is, that it is the conscious expression in sound, of impres- sions received by all the senses." (Chips from a German Workshop vol. II, p. 54). 3d] fagte : von biofcr Pofition au5 wagtc Xtlar IVinlUv cincn Sturm auf bic gcI]cimniguolIc icftc, bic ben Ilrfprung bcr 5prad]c unb Dcrnunft bis ticutc ben 23Iicfcn bcr Sterb- lid^cn r>crfd]lo§. T>ie in (55cmcigl-!cit 5U biefcm (Srunbgcbanfcn von il^m aufgeftclltc (II]eorio ift folgenbc : *) *) Dorlcfunijen iibcr bic IDiffcnfdjdft bcr Spradpc. Pciitf* von Bottgcr I, Scitc 53 ^ — 3clj mug l?icr ausbriicflid? tjcrrorlicbeii, bag prof. llTar llTiillcr von bicfcr an l7 0Vl'c aiilcl|iicnbeit dljeorie [clbcr nicnials 70 „€5 gibt cin (Sefc^, it>cld]05 fid) faft burd) btc gcfammte Xlatm liuiburd)3teF>-t, bag jcbcs Ding, bas ift, einon Klang von fid) gibt. 3^^ic bic Ci^icrc, allcin mit bcm Dcrmogcn bcgabt, fcinc €mpfinb= migcn bnrd) 3"t^>*Kctioncn unb fcinc IDaI]rncI]mungcn burd] 0nomatop6ic aus^ubriicfcn, cr bcfag and} bas Dcrmogcn, ben Dcrnunftconccptioncn fcincs (Sciftcs cincn bcffcr, foincr articu= lirtcn ^tusbrud 3U gcben. "Dicfcs Dcrmogcn Iiattc cr nid]t fclbft I^crausgcbilbct. (£5 tr>ar cin 3nftinct, cin 3i^fti'ict bcs (Sciftcs, cbcnfo iinmibcrftclilid], wic jcbcr anbcrc 3iM"'i"^^- ^^-'i' ITTcnfdi Dcrlicrt fcijic 3"fti"'^t'^ / inbcm cr aufliort bcrfclbcn 5U bcbilrfcn. Seine Sinnc wcrbcn fd]n?ad]cr, ipcnn fie — irie bcr (Scrud]finn — unnii^ ircrben. So eriofd] jcnes fd]dpfcrifd)c Pcrmogen, wcldic? jcbcr Dorftcllung, inbem fie bas erfte ZfU\l burd] bas (Bcl^irn brang, cincn Iautlid]cn ^hisbrucf uerlieb, fobalb als cs fcincn <5n?ccf crfiillt I]attc. Die 5<-iI]I biefer pF)onetifd]cn Cypen mug 3u 2lnfang faft unenblid] geu>cfen fein unb nur burd? ^cn Proceg bcr natiu*lid]cu ^luslefc, ben u^ir nod] in ber diteftcn (5efd]id]te ber lt>6rter beobad]ten bcfrtcbtoit war , bag cr btefclbc ftcts nur als rcotl^belH'If aiifab , trie or bcnn and] in fcincn „l">orlcfnnoicn iibcr DarnMns 5j.naibpl]ilo)epl)ic" iiacl] cincni an^cren Jhisiucij [nd^tc. ^l fonnon, lrar^ o^ mocilid'), baf, gur5cl ab5uIoiton, inu[|'on wiv annchmcn , ^af5 ^or crftoit 50|"t)'tolIiing ^or raMcalcii 5pradiolcinonto cine porio^o imbcfd]rdiifton ll'^ad^s^ tliiuuf — c'ln 3prad]cnfi*iililiiig — t>oranging, bom inand]cr Ficvh)t nad}folg.cn folltc." 3di glaubc ^C1n ^uiecfo Mofcr Sd^rift outfprcd^ciib 511 Iiaiibcin, ironii id] hicv gloid] !Mc Punfte anfiiliro, in wcld^cn €a5ar (5cigcr von ITlav ^ITiillor, mit moldicm or fonft faft in alien i^ingcn iiboroiiifttmntt, fid] troimt un^ oinon nad] nioinor llcbcrscugung rid]tigorcn unb ndbor 3nni 5icIo fiU]rcnbon Wcg cin[d]Idgt. T^icfc beibcn punfte finb \) oin confcquentercs Dcrr^arren in bent it>id]tigften princip, ^a^ bio 5prad]o ftcts nur l^ogriff au5 l^ogriff ontit>iofoIt, I]er= loitot. SpocioII von bor 21Tar 21TiUIor[d]on fJYPotF]efc [agt (55oigor: „Vk 2InnaI]mo oino5 jo^t erlofd]onen Dennogons ber 5prad]= [d]opfung unb bio bainit jufammonbdngonbo von oinent voU- fonnnonon llrsuftanbo bos inonfd]on ift oinc (5iiflii«-"i]t 51"" i^"= bogreifIid]on unb nid]t wcit von bont v£ingoftdnbniffo ontfornt, ba[^ OS uns bor Hatur bor T>ingo nad] fiir innnor unmoglid] foi, bon u-iabron Sinn bor lIrunu-5oIn 5U orfonnon unb bou Dorgang bos 5prad]url'prungs 5U orfldron." (Soigor folbft bloibt bom (5runbfa^e trou, baij os boi £ntl'tol]ung bor 5prad]0 nid]t anbors fonno jugogangon (oin, als os bouto in bor €nt= tt>i(JoIung allor 5prad]cn gofd]icl]t, nur unonblid] r>iol lang- fanior; or fol5t barunt and] nid]t sabllofo 5prad]lauto unb init 72 bicfen corrcfponbirenbc Dorftellungcn an ben ^(nfang, fonbcrn einen einjigcn £aut, ber burd^ erne bcftimmtc Dorftellung cnrcift irurbe. „I>ci- 5d]Iuf[cI ju bcr Bcbcutung cincs iPortcs licgt nur in ciner r>ergangcncn . . . T>ie ZlTaffe bcr in fdnimt= Iid]cn IDortcnt icirflid] entfjaltcnen ^eboutungen Iduft aller= bings 3ulc^t in einen ein^igen 21TittcIpunft jnfammen , abet er liegt nirgenbs, air in bent erften llrfprunge bcr Sprad^e felbft . . . Weslialb be3cid]nen mm abcr bie IDorte anfangs fo tr>enig, unb iiberliaupt vudwavts gefeljen, immer meniger? 3d| tt)ei§ I]ierauf feine 2lnt«)ort ju geben als: n?eil anfangs nur fo iDcnig bemerft if orben ift." (Ur[prung ber Sprad^e, Seite \50). 2) Be[d]rdnft (Seiger bie finnlid^e IPaFjrnel^mung, weldie ZfiaK ZTlttlUv burd] finbriicfo fdntmtlid]er Sinne (impressions received by all the senses) als Quell bes erften 5prad]u:>erben5 wirfen Idgt, auf ben einsigen (S e[id] ts [inn. ,,(£ine lTeber= Seugung, bie aus ber Betrad]tung alles [prad]Iid]en Stojfs, roeld^en 3U iiberfel^en mir bis je^t gelungen ift, fid] niir un= ir>iberfpred7lid? ergeben I^at, ift folgenbo: T>ie IPalirnel^mung, vou beren allmdf]lid]ent tDad75tI]um in ber ilTenfd^F^eit bie Spvadie ^eugnif^ ablegt, ift bie burd] (5efid]t5empfinbungen . . . X>ie Hnter[d]eibung burd] (5efid]ti.ir>al7rnelinmng, nanientlid] aber bas 3nleref[e fiir biefelbe ift bie tt>efentlid]e i£igentl]iunlid]feit bes ZTTenfd^en." (Urfprung ber 5prad]e, Seite \^2.) ^Iber tro^ biefcr neuen unb umvrfennbar frud]tbarcn ^luffldrungen war cs and; (Seiger nidit befd]ieben , ba£> le^te <5iel 3U erreid]e)i, obfd]on er bies I]offte unb it>ie aus einigen 2lnbeutungen IierDorgefjt, es '\d}on erreidjt 3U I^aben glaubte. Vk 5prad]u->i[fen)'d]aft foniite iiberliaupt auf il^ren eigenen IPegen nid-jt ba5u gelangen, cf- jnu^te ron einer anboron Seite, 73 UM^ 5irar uoii ^or piiifofopbio , ^or IPiffonfdiaft t>05 (Sciftof, oil! cjloid^joitiijior ^(uoiriff gc[diebcn unb ^anii ntit bon von ^ol• ocrgIcid]enbcn Sprad^forfd-iuiui iir5 5clb geftclltcn Cruppcn iiiib au5 ^on i?on ibr oroborton Pofitioncn untcr ber (Dbcv loitung ^Or> pHIofopbifdicn (Sobanfcns bor Ic^tc, cntfdicibonbc Stunnlauf aufaofiibrt irorbon. IXadi ^or Coctiiro mcinof' cigoncn I^iidis. : ^llcbor .bou Hrfprung ^cr S^nadic" [d^ricb mtr IViav ^TTuIIor , nad^^cm or ^on ^oitfdn-itt, bcr in liefer Sdn'ift ontbaltcn, ancrfannt, u. :H. Solgcu^a: „Hun fommo id] 511 mcincn 5dnr>icrigFoiten. 2]Tir fd]ciiit bas umlirc Problem im Urfprung bcs Dcnfcns 511 licgcn, ober fur5 gcfagt, im Uebergang von Perception 311 CCon= ception. IPor inir erFIcirt, wie ber 2T(en[d^ basu Fommt, bie « jirei '^ 5U f affen , ber bat mir ben Hrfprung ber Sprad-je erfldrt." Das. ift ein [el]r iraEires unb [elir tiefes IDort. €s ift burd]au5 unmoglidi , ron ber Perception, b. I], ber rein finn= lidieji IPabrnebmung , jum (Sebanfen ju gelangen , gerabe fo unntoglid^ a\s es ift, au5 ber betr»egten 2Ttaterie ben (Seift abjuleiten. Hur unter Dorau5fet5ung bes fmpfinbens Fann bie IDeltentmicfelung begriffen, nur unter I>orau5)'et5ung ber (Zon-- ceptionen Fonnen mir sum llrfprunge ber Dernunft gelangen. ITalirenb alfo alle uorausgel^enben 5prad-;pbi[o[opben , 2nar ^lluller unb (Seiger mit einbegriffen , bie Spradie unb ba5 DenFen, ber aUgemein berFommlidjen 23etrad]tung (aud> aller pbilofopbie) gemd^ , auf. ber IPabrnebmung b. b. bem i£rleiben bergeleitet babon , babe id^ suerft ben entgegen= gefe^ten XPeg eiugefd^Iagen unb gefagt : „i)ie Spradie ift ein Kinb be5 a^illeiis, nid^t bo=. frleibens; bie Spradnmirsein entbalten bie e i g e u e il b d t i g F e i t be=. ZlTenfd^en unb gelangen 7^ 5U iln\n* Cliaraftcriftif crft burd^ bic IT* ir funcj bicfcr C{]dtig= fcit, infofcrn biofe pliaiiomenal b. l}. fid^tbar iff. Vet mcnfdilidK (Scbaiifc ontfpriiuit ftots ans ciiior DoppehrurscI, bor fubjcctiocii ^l]dt\gWit , bcin IDillcn uiib bcm objcctiDon pbdnontcn , bas bcr lDaF]rnef]mung 5uqdugUd] ift." Z1T. ZlTulIor ^ai fcitbom foinc t>oIIe ^uftimntung 5U biefer mciiier ^Infidit au5gc[prod]CJi. £s ift cine ungomciii grogc unb irid]tigo ^lufgabo , an bcrcu (£rfullung gcgonwdrtig - weiin and; imr von IPonigon, abcr bon *£in[id]t5Po[Ifton bead]tet unb ucrftanbon — pbi[o= fopI]ic unb 5prad]forfd]ung arbeiten. €5 I^anbolt [id] unt \\\d:\{s (Scringcros als bas Hicfcnirerf 'i>es gcmaltigon Kant auf entpiri[d]cr Bafis su crneucu, 3U rcconftruircn , 5U DoUcnben ; ^:ias €ntftel]cn, IDcrbcn, bas lt)ad]5tl]um m\!:> bic DerDolIf'omm= lumg bc5 I^odifton IPunbors bcr Sd'iopfung, bor nionfd]Iid>on Dornunft, 5U crgrunbcn \\\v::> bcgrcifcn ^u lemon. 21Tit l'old]or ^tufgabc oennag fid] fclbft bie Celirc uon cntfteI-;cnbon unb 5crfa(Icnbcn pianotcnfyftcnion and] nid]! cntfovnt aw IPiditigfcit 3U mofl'cn.*) *) IVim MetV ixM^aiiptimoi 311 !iil]n crld|cint, ^clll luill idj ciiicii lUlPcv^adJtio^c1I ^cuacii r>orfiiI|vcn. 23ucflc, nad] mciiicin Tiafiirbaltcii bcr ciitfdjiebciiftc ntib i-onfcqiicnteftc nittcr ben mobcnien ?ctovmiiiifti-ti, !). b. jeiicr i\idjtiutij bcr pl]iIofo}il|ic, uicldjc iibcrall mir bas cl]criic Ilatmacfct^ aiierfcunt, \\ai fid] bod] 311 foloicnbcni, auf fcincm 5taiibi.nr,iPtc actrij^ bi-^i^l]ft merfiinirbigcn, §uo;cftanbtiiffc o;cn6tf]ic3t g;efel]cii: „The liighest oC our so- called laws of nature arc as yet purely empirical. You are startled at that assertion; but it is literally true. Not one single physical discovery that has ever hoen made has been connected with the laws of the inind that made it; and until that connexion is ascertained, our knowledge has no sure basis. On the one side we have mind; on the other side we have matter. These two principles are so interwoven, they so act upon and perturb each other that we shall never really know the laws of the one, unless we also know the laws of both. Every thing is essential ; everything hangs together and forms part of one single scheme, one grand 75 T^oim wcnn ^or orIolVlt^o IPoii aofun^o^ ift, ^aim luirb, irio IViav IVlixUcv init uollor lloborjougunq , ivcldy andj tdi tboilo, au5ge[prod^Ml K\t , alio niiifticjo pbilofoplMo 11 u r 5 p r a d] p Ii i I [o p h i o f o i ii. and complex plan, of which the universe is the theatre. — They who discourse to you of the laws of nature, as if those laws were binding on nature, or as if they formed part of nature, deceive both you and them- selves. The laws of nature have their sole seat, origin and function in the human mind." (A. Buckle: The influence of women on the jtrogress of knowledge. Lecture delivered 1858). lln^ ^ic tSefc^L* Mcfcs (Seiftos in fciiier tuabrcit, irci'ciilniftcit function, ^cmX'cnfcn, jU crforfd^eu uiib 5U crgritiibcn, ift Mc ^lufaabc, &as I]crr« lidjc §ic[ bev 5pradjii>iffenfdjaft. llcbviacns bcuttMi bic iVortc Unifies nn= jwetbcutioi auf cine Ijodjcrfrculidic uii^atfadic, b\e ftdj in luifcrcm §citbc= untigtfein in bcr Stillc rolljiebt: naiulidi, ba|j bic Iicrrfdiiift bcs lUatcria^ lisnuis tbvcm <£iibo nabt, bii^ >-''"t^ l]obcn\ cMcvc, bcs llloufdicn miirbiijc irdtaufdiauutta an feinc 5teIIc trcteit ipirb. 2lIIe ^(ii^cidicn fprcdjcn baf iir , bajg bic oirofjc Syntliefe, unidjc von jel|er bas le^te §tel allcr pf]iIofopl]ie (jctpcfcn ift, cintictcn luirb, nodj et^c bas 3at^rl]iinbcrt jur Ifcitjc ^ctjt. 3dj fitbrc iiuv tiodi eiiic StcIIe ans citicm jiingift in ber „Eevue des deux mondes" rcroffcutliditen 3hiffat5e iibcr bic £chre (Epifurs an, trcldjc mit beni 2lu5fpvudje 53u(flc5 luillfommcn baiiiionirt : ^Epicure est le premier dans Tantiquite qui ait nie resolument ce qui etait hors des prises directes et de la portee des sens. A ce titre, il pent etre considere comme I'expression confuse et inconsciente du posi- tivisme qui declare qu'il n'y a pas d'objet pour I'esprit huniain en dehors des lois de la nature. II a Ic premier creuse le fosse qui s'elargit tons les jours et qui separe la metaphysique de la science de la nature. Pour les esprits speculatifs les questions d'origino et de fin sont les plus importantes de toutes , celles auxquelles tout le reste se rapporte ; pour les autres il n'y a qu'une seule etude, celle des phenomenes et de leur dependance recipro(|ue , demandant seulement a la nature morte les secrets (lu'ellc lui revele pour eclairer le jeu et les ressorts de I'or- ganisme vivant. Cette separation date d'Epicure: si une telle gloire a etc reservee a celui qui a divise I'esprit humain en deux parties presque irreconciliables, quelle gloire n'attend pas celui qui fera cesser ce divorce et qui, par la metaphysique et la physique reconciliees dans une juste mesnre d'independancc et de services reciproques, reconstruira I'unite scientifiquc de I'esiJrity (E. Caro, Rev. d. d. m. Nov. 1878, p. 112). V. iHcine eigene Cl^corie vom Urfpriing bev Sprad^e. 0bfd;on biefo Blatter etncn cinbcrcn <5irecf babcn , fo I]alte id] cs bod] fiir angcmeffcn , jenc Cofung bos ProMcms, btc id] in moiiicr 5d]rift: „T»cr Urfpruiuj bcr 5prad]c" cjegobcn hiabe, trenigftcns in aUgcmeincn Umriffcn I]ior fuvj an^ubciiton. 3d] glaubc biefcs am srocrfmdgigftcn fo 511 tl]un, ba^ id] bcm Ccfcr ben Stanb bcr Stage , trie ibn 2T(ar 27TulIer in ^cn 5d]Iu§tDortcn ber crften Scric [cincr ,, Lectures on the Science of Language" als bas Ic^te 2^c[ultat [cincr t>icl[citigcn unb ticfcn 5or[d]ungcn ubcr bic 5prad]c, n?cL-i]c cr niit trcffcnbcm 2Iusbrucfc „^(:n Korpcr bes ntcn[d]Iid]cn Dcnfcns" gcnannt I]at, barlcgtc unb als ^tusgangspunft 5U ircitcrcn 5d]Iiif)cn bcr pi]iIo[opI]ic ancmpfal]!, ntit fcincn cigcncn IPortcn I]icr nod]maIs Dorfiilirc. T>cr Ccfcr wirb baraus cr[cF]cn , ir>ic nabc 21Tar 21TiiIIcr bcr Cofung fid] bcfanb ; ja cr rcirb fid] picllcid]t itnmbcrn, i>a% biefcr nid]t bic Ic^tc Cljitr cinftic§, ir>cld]c il]n nod] non bcr gcfjcimni^DoIIen (5cburtsftdttc bes mcnfd]Iid]cit (Picbanfcns trcnntc nnb i{]n 5ur Cagc5f]cIIc cincr DoIIFomnicn bcfricbigcnbcn unb in fid] fclbft rul]cnbcn v£rFIdnuig gofiibrt I]dttc. 77 IVic w\v borcits falcon, ift citif ^or i]auptucrbicnfto 21 Uu; 2nu(Ioi-5 bio iiadibrucflidic unb coiifoquouto i?oFdmpfinuj unb [iocji-oid]o IPiborloaung bos uraltoii, tiof oiiujounu-joltcii ^vv tl]umi., bai5 bio T)iiiao ciis fold^o in bom moMfd]lid]on i.^oifto fid^ mit lautoii oorbdiibon, ivold^c baim auf irtjoiib oiiio unorfldrlid^^ IDoifo 511 Hamon obor lautUd]on 1^05oid]nuiitjou jeiior X»in(30 unirbon.*) X)io[or 3iTtI]um ift um [0 fd^uMoricjor auf.5urotton **) , aii or auf oiuor uncrfd]utterlid]on lloborjoiujuiuj rul]t, bor c^oioi^I^oit ndinlid], ba^ bio objoctiuo IDolt, bio IVdt bor Diiujo, iDold^o unr iiiit uuforoit Simion u->al]ruo[]moti, bon *) „Vocabula sunt uotae rem 111" faijtc fdjoii diccio , utii) Dicfcii 5ot5 wii^hc f^erbcr a\s Hlotto 511 fcincr cpodjcmadjciibcit pvcisfdjvift : ^llcber belt Ihfpnma ^cr fpradje." **) IVk cituiieflctidjt jencr 3rrtI]Utu ift, bcipcift ^Cl• llmfta1I^, Daf, eiii fouft uerbtentev 5pvadjforfd;er, HI. i5real, audi "'-■"•■^ i)cr foinicnflarcn IPtbcrlccjunoi 111. lluillers imnun- micber barauf 3urit(ffommt niib 3. i^. bet ber IUiiv3eI bhar Mc j^raac anfnnvft: „i3e3cid]iictc fie bcit (Eraacr ciiter £aft obci- bie £aft fclbft .... ohev bas liinb, incld^es bte Illnttcr ill il^rcm Sdjo^'c hcioit?" Reiner: „i£s ift iiid^t u'aljvfdjcinlid], ba^ in ber einfilbijicit periobe es nod? Peine 2lnsbviicfe jur iu\',cidMiun(j bcr Sonne, bes Donners, bcr ^flanxnic gegcbcn t]abcn follte. 2lbcr, fobalb biefc lUortc mit ben prononiinalen (Elenientcn in J3critlirunij famen unb Derba bilbcten, unirbe il]re iSebcutntu-! fHifftg;er unb fie 1 6 ft en fidi in H?ur3eln auf, meldje alan3en, tonen, brentien bcbenteten." (M. Breal: Les Kacincs des langues Indo-Kuropeennes, p. 3 et 4.) -Das l]cilgt bodj bic 0rbnuiuj ber Pinijc umfel^ren unb bus iraunidjen tnit cer 'Krone in bie (£rbc fterf en , ba% bie IPur3eI nadj oben a>adjft! Pic J^d^onptnna Seite (0. bci$ bic JUur3el sarp auf ben Ucimen cines i^eptils 3uriicf u'cife , foiuic bci^ bie ilanien ber KorpertI]eiIe pad j^uf,, nas ilafc, daut. gal^n, card fier3, als citifad)ften 3'^ct'" entfprcdjcnb , nor ben Derbahiiur3eln fdjon rort^anben cueinefen fein iniib'ten, erinnertc niidj Iebl|iift an einen 5d]er3 potts unb bic baran oicfniipftc 23cnierhin9 (£ur tins' ((Sricdj. (EtYmoI. 5. ^08): „pott ftcUt als fd]er3l^iftcs Scifpiel fiir foId;es Derfal^rcn bie lVnr3ct gon «Bacfc fein» fiir g-ona auf unb in ber (Ef^at blicbe fiir bie ll^nrjcl as, bic £co IlTeyer aus asinns aus3icbt, niolltc num fie iiber= fe^en, fcine anbere Il\il]l als bic i^ebculunij: <'(£fel fein»." 78 ditoftot uiib notI]iucubigftcii , we'll uaturltd-ii'ton (Srun^ftoif bcr mcu[d]lid)cn €rfcnntni§, alfo and} <>cv mcn'\d}l\dyn 5pvad]c billot; c^a^ man alfo ^on Iioitorou f^immcl friibcr al3 c'af. bcitcrc (<5cmutb, ben 2(tbcm friibcr als ba5 Ccbcn, ben Sd^Iag fruiter als bic Strafe , itas Bilb friibcr als bie €inbilbung mu§ erfannt iinb benannt I^aben. Vas ift eine srcetfellofe IDal^rl^cit, in tpcld]cr pf)iIoIogie unb pijilofopl^ic collfommen iibcrcinftinnncn, ba^ bic gctftigcn £igen[d]aften Diel, Diel fpdtcr r»on bor Sprad^e erreid^t rcorbcn finb, als bie ftnnlid^en ©bjecte.*) (£in anber Ding aber ift es, i:>a^ biefe ©bjecte ber ditefte (5egenftanb, bas friifiefte JUatcrial ^es mcnfd]lid]en Denfcns unb Hcbens gcir>efen finb , unb cin gans anber "Ding , u^ i e fie benn sucrft finb erfannt unb benamit iporben. 3d] laffe nun XTlat ^lliiller reben : ,,(£5 gibt cine 2lrt von Dcrfteinerter ptiilofopbic in ber Spradie unb ir>ciui irir bas ditefte IPort fiir I't a nt e n auf= fud^en, fo finben wiv ndman int Sanffrit, nomen im £ateinifd]en, namo im (5otIiifd]en. X^iefef. naman ftebt fiir gnaman unb ift abgeleitet von ber iDurjel gna , fennen, bebeutetc alfo urfpriinglid] bas, u?oburd] tr»ir cin Ding fenncn ober fenntlid] madden. •J „Vk Cl^atfadje, ^a^ allc lUortc, aieldjc iinmatin-iclle 5?i.\uiffc aiisiM'itcfeu, von Woxtcn abftainmcn, iDcIdje ftiiiilidje i?eo(riffc aus^liicflMl, luuvbc jum crfteu IHale flar unb bcflimmt austjcfprodjcii von £ocfc; fti' wixb Hint rollfomincn beftati^t burd/ bie lliiteriudiiiitacn nub *£roicbnif;e ber Sprad]Ucrali.Mdjnii9. vlllc U^'uvjchi, b. I]. ciUc matoiiellcn *£lcnictne ber Spvadje, bc^eidiiieu ftnnlidic ^£iiibriirfc, unb ba alio lUovte, audj i-ie abftracteften unb erl^abcnfton, von lVm-,dn abi^ckitet finb, fo miiffcn bto Don bem pi^ilofopt^eu £ocfe tje^Oijcucn SdjIujgfolMcrunijcn, dis buvd? bic (El]atfad?cn ber Spvadjioiffenfdjaft coUFonnncn bcFraftiijt, anerfannt mcrbcn." Max Miiller: Lectures on the Science of Language. !• edit. II, p. 37"2. 79 ffUnb WW fomtot irir ^onn Mo 'Dingic? „i>ct orfto Sdiritt jur umln-cii frfonntniy , ciii Sd^ritt, bcr, fo Floin or aucl> or|d\nncn maa, ^oimoci] fiir alio ,5^'itcH ben 21Tcllfd^^H oon bon ubrigcn Ccbcwefoit untcrfd]oibct, i)"t i>as Bono It noil otno=' 1)inc]i5. Allies Benonncn ift CIa[)'ificircn, t>as 3iibir>i^uoIIo untor bas (Scnerellc cinroificn; unb was immor irir fonnon , |'ot 05 ompirifd] ober iPtffonfdjaftlid] , wiv foiiiioit 05 nur ponnogo unb oonutttolft unforor a I Ic3oinoiii o u i3cgriffo. „(Sorabc an ber Stellc nun , wo bor 21Ton[d) \id} von bor iibricjon Cliienrelt tronnt , an bom Punftc , wo wiv bas orfto ^(uf lead) ton bor Dor nun ft als bio 0ffonbarung oino3 tinioron £id^to5 bontorfon , foIio)! ir>ir and] bio u'^al^ro 05 b u r 1 5 ft ci 1 1 c bor Spvad] o. 27Tau analvfiro it)eId]C5 IDort man immer u^ill , unb man mirb finbcn , ba^ 03 oinon allgemoinon Begriff au£.fprid]t, ipold^or ben 3'^'^ii^i^ii^''" 5U= fommt, bie bor Hamo bo5oid]not. „lVas boboutet IVionb? Vcv meffer. Was Sonne? i^or €r5euger. IVas boboutot £rbo? Die (Sepfliiato. IDcnn bio 5d]lango im Sanffrit sarpa genannt wirb , fo gofd^iobt bies toeil man fie untor bent atlgomoinon 23egriff bes Kriediens auffa^te, bor burd] bio IPursel srip ausgebriidt roirb. €in |el]r altoi IDort fiir ZHeiifd] ipar i>as Satiffrit marta, bas gricd^ifdic brotos, ba5 lateinifd]c mortalis. Marta boboutot « ber 5terbIid^^ » luib cs ift bomorfcnsn? erti], ^a% in ciiter lUelt u^o IJUIof. fid] ueranbert, u?elft unb ftirbt, bicfes gerabe als d]arafteriftifd]e Beseidinuttg fiir ben ZlTeufd^en gou>dIiIt umrbe. „!£5 gab nod] mattd^e anbere Hamen fiir ZTTonfd] , irio es uberl]aupt oielfdltige Hamen fiir alio i^iitgc iit ber alten Spvad\e gab. 3rgenb ein 0ug, ber bom i3oobad]tor als befott' 80 t)cr5 d]arariorifti)d7 auffici , anirbc Deranlaffer ciiies iicucii Hamcns. 3n gcirolinlid^eii 5anffrit=IPortcrbud]cni flii^oi wxv 5 Xt>6rtcr fiir fjan^ , \\ fiiv £xd]t , \5 fixv IVclfc , 20 fiir ilTonb, 26 fiir 5d]Iange, 55 fiir Cobtfd]Iag, 55 fiir icucr, 57 fiir Sonne. Die Sonne fonnte !)ie glcinjcnbc, loud^tcnbc, irarmonbc, ^or <£rlialtcr, bcr ^crftorer, I^er iPoIf, i5cr £ou?c, bas i^intniolsauge, ber Vatcv bes £id]t5 unb bcs Ccbens gc= nannt UHn'bcn. "Dal^or jcnc Uobcrfiille an Synonvmon in ben alton "Dialcitcn, baI>H- jcnor Kanipf urns Dafoin 5mi[d]cn ben IDortern, ber 3ur Dorntd]tung bor it>eniger ftarfon, iponiger gliicfUdien unb frudittmrcn IPortfonnen fiiln-te unb mit benx CriumpI^ eincs cinjigcn, afs bes anorfannten unb cigcntlid]cn itantens fiir jebes Ding in jeber Sprad]e enbele. IDenn audi in gcringorem ItTage, Icigt fid^ biefer Proccg bcr natiirlid]on 21 u 5 IP a I] I (natural selection) obcr it>ie or rid]tiger gonannt ir>iirbe, d c r n ii n f t i g o r <£ I i m i n a t i o n (rational elimination) b. h. bcr 2(bfto^ung pcrborrcnbcr 5riid]te vom Cebcnsbauni bcr Sprad]e, nod] in neucrcn Sprad]cn boobad^tcn b. b. fclbft in Sprad^cn , bic fd]on fo alt unb I]odibejaIirt finb mic bic fransofifd^e unb cnglifdic. IPic cs ftanb, als bic Dialcfte jucrft ilirc iippigc Knospenfiille anfc^tcn , fonncn wk nod} an ciujclncn 5cillcn nad^ipcifcn, tt>ic 5. B. an ben 57^^ irortcrn, ipcld]c von i^amnicr allc als auf i>as Kamcl bcjiiglid] aufjciblt. „Dic 2;i-!atfad]e , t^as^ jebes XDovt urfpriinglid] cin pra= bicat ift, ba^ bic XPortc, obglcid] ^eidKii fiir inbiuibucllc ^ n c c pti oncn, I] n c ^lusnabmc pon allgcnicincn B e g r i f f c n I^crjulcitcn finb , ift cine bcr wid^tigften >£)it= becfungen in bcr IDiffcnfd^aft bcr Sprad]e. ITlan batte a->oI]I fdion friil^cr cingcfcl^en , ba^ bic Sprad]e i)as untcrfdicibcnbc iTTerfmal bes Jnenfdicn ift, man I^atte aud] eingcfcbcn , bajj bas Sdiicn alLjomcinci- i3ocjriffo , !^a£■ :Jlb)traction=.Dvn-inotjou , 3it)ifct;on 2T(on)'di unb ilbicr cine unuborfteiglidic 5d]ranfo jot^t, abcr ^ai^ ^to)'o Knttoii nur iH-rfdno^ono ^(uf•^ri■ufo fiir cino iiii^ ^iofolbo illiatfadio [in!?, unu-^o orft ^a oingojcbcn, aii man iJov IDiirscbilbcorio ^on Dorsucj uor ben Cbcorioen bcr (Dnoina= topoic unb bcr Jii^^-'n*-''^^'*-'*"*-'" cingorauntt l\aitc. ^Ibor obfd^oii unfcrc mov»cnio pbilofopl^io nid^t^ baoon uni^to, fo miiffcn es <>od] \cbon bie alien I^tdncr uiib 23ilbiioi- bcr Sprad^c rcd^t wobl crfauiu babcn."'') Dcnn iin iSriod-;i)d]cn boi^'t bie 5prad>c logos, abcr logos ift audi bic bem Sprcd^cii 511 (Srunbc licgonbc Kraft bcr Seelo, bic Dornunft, iinb alogon uuirbc sitr 23e5cidinungi unb sipar 5ur rcd^t cigentltd]cit 3c5ctdimincj 'i>ci; Qlliieres goipdblt. Kcin dbior bcnft , f cincs lpnd>t , boii 21Icni'd-;on auscjcnommoii. 5prad]o unb c5cbanfo finb untronubar. rOortcr obnc (Sobanfcn [inb tobtc 5d]d[Ic, (Sebanfcn obuo tDortc [tub ciu ludit5. X>cnfon ift lautlofof. Sprcdiou, 5prod>on ift lautcs "Denfeji. „nun ift bie aflcrlcfetc iragc in unforci- iDiffenfd]aft folgcnbe: IVw tann bcr Caut sum iJlusbrucfo bcs (Scbanfcus uvu-bou ? IVw nmY'!:icn IVnv^dn 5U 5^'id]cu allgoinoinor Bcgriffc? IV'w u?urbe bcr abftractc Bcgriff bcs ITicffcus burdi ma, bcr i3cgriff bes Dcnfcus burd; man ausgcbriicf t ? IPic fam gil ba^u gcbcu, stha ftclicn, sad fi^cu, da gobcn, mar ftcrbcn, char umubcln, kar tbuu 5U bc5cidincn?" „Dic vkv- bis fiiuflnuibcrt IDur^cIn, mcld]C als bic Ic^tcu Bcftanbtbcilc in ben ocrld^icbcncn Spraci^familicn 3uriicfblcibcn, finb tDcbcr 3ntcrjcctic>ncn , nod"» Sdiallnad^alinmngcu. 21Tan *) 2lud) bic altc pbilofophie i'^nb fetiicn l]6lici-cti 2lu5i>nicf fiir bas tucltorbtieiibc, allbebcrrfci/eiibc piiiicip, als bic bcioeti alcidiiiiaf^iij rcru'anotoii lUorter voog unb Xo*,'o?. b 82 mag ftc Stammlauto, Cauttypcii, phonetic types, ncnncn; it>ie imincr fie ahcv and} von bom pfvd]ologcn ober Zfida-- pliyfifcr incgoii crfldrt werben, fitr ben Spradiforfd^cr ftnb bicfe IPuvSoln oinfad-) I c t; t e C f; a t [ a d^ c n , ultimate facts." Xlnn folgt ber iin uoi-tgon 2lb[d]iutt aiigofubrtc Dcrfudi , bie (£ntftcl^ung ber lDur3eIn nad} bcm Dorgange J^eyfc's 511 erfldrcn. 2lbor bor Derfaffcr fiigt alsbalb in weifcr Sonbcrung bes iriffcnfd^aftUd] feft Begriinbetcn t>on ber bIo§cn ^\pO'- tbe[e l]iu3U: ,,(£5 mag ipolil Spoculatioiieu biefer 2(rt einiger Il'^ertb beigelegt iverben ; bod] mod]te id] fie nid]t unterfd]reiben, benn r»ir I]aben fein Hcd^t 51; fageit , ba% eine page 2lnaIogie fiir cine n.->irf lid]o (£rfldruiig bes Problems bes U r f p r u n g s ber iPurselii gelteii faun. IDoim aber H'>al]rl]eit in ben Hefultaton ift, 5U bonen irir nad] eincr forgfditigen nnb Por= urtl]eil5lofon ^Inalyjc ber uns porliegenben Cf]atfad]en gelangt finb, fo l]aben toir bas Hed]t 5U bel]aupten, iia% alle 5prad]e mit IPnrseIn anfdngt , unb ba% biefe tPur5eIn nid]t mel]r unb nid]t weniger als Iautlid]c Cypen obcr typifd]c Cautc fi)ib. IP as jonleits borfelben liegt, ift nid]t mel]r, ober, I]iftori|d] gefprod]en , ift nod] nid]t 5prad]e , fo intereffant es and] fiir pfyd]oIogifd]e .5orfd]ungen ift. 3lber was immer in n>irflid]er 5prad]e Dorfommt, ift alles ans biefen IDnrseln I]eruorgeu->ad]fen. iUortc finb nnr per[d]iebene 2(bbriicfe ans biefen pbonetifd]en IlTatrisen obor iv>eim man lieber niill , Darietdten ober 21Tobi= ficationen (nnb ^nmr in il]rer i.^ilbnng bnrd]ans r)erftdnblid]e) jener typifd]en €ante, uield]e anf c^rnnb n)UHn-briid]Iid]er ^cmy niffe als 2KM'ibnnm allcr menfdilid]on 2\obo erfannt u->orben finb.*) " *) Max Miillor: JiCclaros uii the Science of Laiigiiagv, p. to'J s(i. 83 5o Un*'-i>-"l^ llll^ fdn-iob Iltar Jltullor im ^^^l"*'"^' |S0() uM^ iid^t^obii labro )'pator ^lu•fto or mit roUom Ixod^to faaon : „T'io £ol'or moinor "Dorlol'iiiujon iibor Mo IPiffoiifcIiaft ^or Spradio « u■>el•^on fid] oriniioni, irio onorcui'di id^ jo^olI Dorfud) von 5citcii ber 5prad]for)'d]cr, iibor biofo iPiir5oln Iiinau33u= gcl^oii, irie [id] bicfclbcn als iias lo^to Z^ofultat [orgfciltigftor €aiit=2^nalvfe borausftotltcn, suriicfwies. 21Tan glaubtc bnmals wohX btij^ moiuo protoftationoti aotjon allou uiib joboii Dori'ud], bicfo Xl'^ur.soln 511 ignoriroii o^ol• an ibnon iiorboijufd^liipfcn, unb ircjonb ciii Wovt o^or irgonb oino grainmatifdic ^oriii bireft von blo^cn 5d]reioJi obcr von IXadiafynnngcn iiatur= Iid]er Cauto borsuloitoii, uiol 511 I]oftig [oion. iJtbor id] glaubo, es it)irb jc^t allgomoiu , folbft uoii maud]oii moinor fi-iiI]oroii (5egiior, .sugogoboii, bai^ bio goringftc cEonceffton an bas, wai id] bamals, iud]t ironifd], foubcrn nur bc5oid]iionb bio l^au=uHiu= unb puI]=puI]=C[]oorio naiutto, 311 bom pollfommonon 2^uin bor 5prad]ipif)'o)i|d]aft gofitbrt l]dtto,*) " iDoitcr I'agt cr : „^lbor wcnn go5oigt irirb, ba'Q oiu goioift'oi- IVog , unb 3tt>ar bor oin^ig rid]tigc iDog uns 3U ciner (Bebirgsmaucr fiibrt, bic von unforor 5oito niomals ixborftiogon it>orboii fanii, \o ift bamit foiH05wog5 gofagt, i>a^ bintor jonor (.f)obirg£'mauor fid] nid]t5 bofinbot obor bofinbou fann. lUonii man nad] bor ^Irt unb IDoifo, uno gounffo 5prcid]forfd]or oon bon iPur3oln robon, fd]lio^on wollto, fo miib^to man bonfon, bio lot^toron irciron nid]t nur indisccrnibilia, fonborn goraboswog:^ r>om i7immoI go= fallono Pallabia , boron lV*ofon unb llrfprung uuf. oollfommon *j Conti'iiipiirary lu'view, Fobruary 1878 : „0n the Origin of Ueason,' pag. 4C6. 6* 81^ unbcgrctflidi tr>drcn.*) lint mid] gcgcn cine [old;e 2lnfid]t 511 Dcnrabvcn, fnl}ltc id} m'id\ ucranlat^t am 5d][u[[c mcincr Vov- Icfunqon oinigo IPorto bei^ufilgcii, uorc^^o umo oin JlTalcr, ii-'oim or cine £an^1\•^aft bocnbot hat, ^urd] oinigo Strid^o int i^intor^ grnnbo antoutct, bag jonfoits and] nod} cine IVclt ift. T>ic 5f»rad]a>iffcnfdiaft, bas fiU]lte id], I]attc if]rc 2lrbeit gctl^an, als ftc bas r>agc problem bcs Urfprnngs ber Spradje in bic mcl beftimmtcre .form: aWas ift bcr llrfprnng ber IDnrseIn?)) acbrad]t I]atte. IPie i>icl burd] bicfe 5i'ontDcranbernng ge= roonncn iporbcn ift , ircrben bie am beften bcnrtl]eilcn fonncn , tt)cld]e bie 5aI]IIo[en Dcrfud]e bes oorigcn 3<^l'!^'tlii"^*^i't5 , ben Urfprung ber 5prad]c sn ergrunben, ftnbirt baben. „Uebcr ben Punft aber, n.">o bor 5prad]forfd]er im Stanbe ift, bie primitiren flemente ber 5prad]e bem piiilofopbcn gleid]fam vot bic 5itBe sn legcn, ucrmag bic 5prad]U)iffcnfd]aft aHcill — getrcimt von ber IX)if)cn[d]aft bc5 Penfens — nns nid]t I]inan5 sn bringen. 2Pir miiffcn cinen nenen ^Inlanf ncfjmcn, unb ^ivar in cntgcgengefet^ter Hid]tnng. Ihn nnn 3n jcigcn , nad] rpcldjem Cagcr id] ansblicftc , Don bent id] cine £ofung be? le^tcn problems : llrfprnng ber IPnrjoln crumrtetc, mad]tc id] anf bie ill]atfad]c anfmcrffam, baf^ jcbes T^ing in bcr Hatnr, ipcnn cs erfd]iittert mirb , pibrirt nnb Dibrationen *) Dicfelbe (Etiifcttigfeit ^n^ Devratnitl]cit boirfcbt anf ^ln• eiitc(ooiCii= i^cfi-^teii Seite bci ben pi] ilo f opl]cn, iPcKijc ficb iiid]t ^aJU cntfctlic^ett fonncn, bic ^Ibbdnaioifcit be^ Ponfeiis von bcv f^n-adio anjncvfcnnen nni) ,fctn iiaarbrcit lion bcr l]erfoinnilid]on dbcoric aboicbcn, nadi tneld]cr 311 trjenb etntn- §cit in bcv (Scfdjidjtc bcr ll\it bie lluMifdjcn eincu 5d]a^ von namcnlcfcii alKu'nicincn i^cgviffcit [idj auaoiManet l]abcn tniigtcn, iiencn fie banii , fobalb bic 5>cit otcfclliacn PcrFcbrs nnb gciftiacn 2his- tanfd]es citnrat, jcnc pI]onetifdicn (Stifcttcn, irddic unr IPortc nctmcn, anacFIcbt batten." Max Miillrr: Lfcturos on tlio Science of Tynnii-niig'e, 11, p. 371. 85 Dcnirfad^t. Dies \diwn mir Mc bod^fto Uorallaomoiiioniiuji unb jugleid] ^cr tioffto ^Infaiui ^o|'l'otl, uhi£. id] uutcr 5pl\ld^^ vcv- ftan^. "Die bcit'oii proMomo, trie Mof^o 5d]roic, oh miii inter^ jcctioncUcr obcr MadH^^moll^cr ilatur , fid> in I a u 1 1 i di e C V p n iinb irio blo^o i£nipfin^ungcn fid] in V o r ji u n f t = vT oicop t i on n oonranbcln fonntoii, lio^ id] cjan5 iinbcrulirt, ill ^or *£npai-tuiia, £>aK oigoutlidio pi^ilofopt^cn fobr balb oin= ichcn anirc»cn , ivw bier cinigc ^or ^uiifolfton Punftc ^cr P|y= d]ologio burd] bas cIoftrifd]o Cid^t bor 5prad]tt)i[)'cnfd]aft crfjcllt uxn-boii fonntcn, imb von ber Ucborscuguiicj burdibrungcn, ba§ fie init bcm lebI]aftcfton (£ifcr fid] bev ilincn ubcrgcbencn Zflaterial'wn bemad]tigcn ipixrbcn , bio roUftdnbig jubordtet iraroii, inn bai-au:^ ci)t gofunbo^ nnb fcftgcgrun = b 1 e 5 p b i I o f p I] i f d] e 5 5 y ft o ni 5 u c r b a u c n." Dicfor 2lppcII an bie „pi]iIofopben von 5ad^" bdttc bod], \o inirb bcr gcneigtc Ccfcr benfen, eincn unniittclbaroit , lcbcn= bigen lX)ibci-I]aII ftnbcn foUcn. IDcId^ cine boI]c, bcrrlid]c, ibrci- fclbft cbcnfo iriirbigo, als ibrer ganscn £ntir>i(JcIung )tu^Iid;e unb notfiiDcnbigc ^lufgabo trar ba nid]t bcr pbiIo= fopljic gcftellt ! Unb ir>ie begicrig mnyto fie nid]t bio (J5oIogonf]cit irabrnobmon, fid] in K>en 2lugon bor IPoIt 5U rol^abilitircn , jenor IDoIt, in ttioId]or fcit nunnicljr faft fiinfjig 3^fl>^^'" ^'^^ bobenfIid]e (Sorobo gcl]t, alio pi]ilofopl]io foi nid]t5 uvitor als 5d]tt)inboI , nnDorbauItd]or JDortfrant , ntit tDoId]onx man foino Ka^o Iiintor bom ®fon borrorlodon fonno, gut gonug, am bio I]oI]Ion Kopfc bcr Docontcn mit Diinfol unb ^Irrogans , bio bor Stubontcn mit Unfinn unb Icoror (£inbilbung ooll^upfropfon ! Hie Rhodus, hie salta! Hun soigt, iras ibr foiuit! £ino pl]ilofopl]io , bio oino fold]o ^rago aufloft , gibt baburd^ oino fid]cro 23urgfdiaft ibro3 innorou irortI]05 unb orlangt oijion pollen 2lnfprud] auf allgomoino ^cad]tung. 86 VOai ahct gefd-jal]? IViat ZHiiltcr wivb cs uns [agon: „3d^ cjeftcl^e, id] l}ahc mid] oft gcwunbcrt iibcr bic (5Icid]= qiiltigfoit, befonbors bcr pfYd]oIogcit gcgoit bic r>oEftcinbigo i^cpolutioit , bio [id] vov \hvcu ^lugon auf bom (Sobiotc bor 5prad]irii[[en[d]aft DoUsogon bat. 5io blicfton barauf, als ginge fio bic gan5o Sadie gar itid]t5 an. IPio? ivcun bio 5prad]C aud] nur bio ciu^oro Sovm bcs^ (5obaiifo)i5 uniro , ift os nid]t flar, <:>a^ foiiio pf]ilofopl]io, bio (£in[id]t in ba5 IPofcn bos Venfens nn^ namoittlid] foino €iitftobung gowinnon irill, oiiios forgfamon Stiibiums bor 5prad]o ontratbou faim ? IVas- bdtto nid]t ?iohhcs> , was Cocf o gogoboit fiir 'Bofp'S' DorgIoid]onbo (5rammatif! XDai> ttuirboii ivxv ba5U fagoit, wenn Biologoit bio Hatur unb bic (5ofo^o bos orgaitifd]on Cobons 3U ergriinbon r)crfud]ton, ol]no jomals cinou lobonbon Korpor 511 botrad]ton? Hub it>o babcu u-'ir bon lobonbon Korper bos (Sobanfons 5U fud]on unb 5U finbon, u-'on)i nid]t in bor 5prad]e? IDas finb bic boibon von bor 5prad]iriffonfd]aft unboantirortot juriid'go' laffonon Problomo: IP i e f n n n b 1 g 5 d] r i 5 u I a u 1 1 i d] n qI V p n it> r b n ? unb Wic fonnon fid] >£ m pf i n b iin gon in Dornunft = ^T n c p t i n n p r ui a )i b I n ? urns finb bicfo boibon, jnfammongonommon , anbors , als bas bod]fto problom allor pbilofopl]io : Wa§ ift bcr llrfprumj t»iT r^crnunft;" 87 T)'w Pofitionon , oon iroldv^i au5 ici^ aw Mo tofuiig ^iofof Problonif bcraiigotroton bin , laffoii fid^ iiacb oborftoii (Scfid^tspuuFtcii ctixHi in foUuMibo Sdt^o sufammcnfaffoii : \ ) T)io Spradio ift ciit product ^ o r (5 c m o i ii f a m f o i t lln^ bo5 (5oinoiiigofubl5 , iroId)C5 fid] in bcm C5onioinIcbcn cntiricfcltc , ftoicjorto , 511 bodiftor Dollfonnnoiil>"'it au5biI^otc. 2) T>io 5pradH- ift cin Kin^ ^of' IPillcii^ 1U1^ iiid^t ^05 <£rIci&oiif. vlii ^ic Stcllc ^cv blo^on 5iini05 = >£nipfinbungcn (sensations), cin-^ wcld-^cn nun un^ ninintonnclir ctwas ^orartigcs tt>ic Dornunft=v£c>nccptioncn (rational concepts), fcfto, typifd^o, jeberscit i>nrd} bas IVovt crnouorbaro Pornunft = (Drbnungon I)ergckitot mcrbon fonncn, niiiffcn irir bon actiooi irillcn, bic fpontanc ilbdtigfcit fo^on, bio la nad^ bor allgontcinon ^Infid^t and] fd]on im dbicrlcben oorbanbcn finb, nad^ ber nioniftifd^cn piiilofopbic abor alUm J^aturircrben, alien €rfdicinungcn au5= naFjntsIos 5U (Srunbe liegen. 5) ^lui' bicfcn boibcn Pnnfton crgiobt fid^; folgonbor Sa^ : »f 5 gibt nid'it nur cine Svnipatbio bo3 loibcn?, cino 5vnipatbio bos' 5i*obgefuI]l5 — boibo ctu^orn fid] fpccififd] ntcnfd]lid] in bcm IPeinon unb Cadion , foirio in bcr crrogtcn (5cmcinbc= ircgung , aiis bcr fid] nad]nial5 ^an^ , (5cfang utib JTtufif ontuMcfoItcji — , 05 gibt and] cino Sympatbio bo5 irilloiif, bcr nad] au^on gerid]toton unb in ibror IV i r F u n g p b d n ni n a I IP r b n b n *If]dtig!oit. ^) "Dicfe gcmoinfamc, fympatbifd]c ilbcitigFcit irar uran= fdnglid] con £auton bogloitot , uioldio , gorabc it>io boint iTan^ unb Spiel, aus bent Iieftigon i)rango , ans bor Bogeifterung bes ^iift^^'^i^^^tt^ir^^^'is berDorbrad]on , unb inboni fie jebesmal bei bor boftintniton oilidtigfoit fid^ oinftollton , fid] fd]lioBlid] fo mit biefor perfd]tt)ifterten , baf; fio bio 5at?i9f*-'it gouminion , an 88 bie|c dhdtigfeit 511 or inn cm. T^iof' ift bcr llrfprung bcs ntcnfcf|Itd';cn (Scbanfcns ; bonn 03 ift bcr Urfprung bcr tDurscIn. 5) ^lu£. bicfen Sdt^cn crcjioM fid] i>on felBft, ba^ bcv ntonfd> lid^e (5c&an!e cine T) opp c I w ur^ cl hat, ncimlid') !?ic cigenc Cbdtigfcit, bie mit bcm 2Hcnfd]cn Dcrmadifcn , jcbcrseit 311 fcincr Derfugiing ftcl^t , um , foivcit fie ausgcbilbct ift , tie gc= irolltc IPirfung I]ert)or5ubrtngcn , unb swcitcns bicfc IDirfung fclbft, n>cld]c anfdiaulid] iv^irb, con bcni (Befid^tsfinne gemcinfani aufgef a^t , DerftdiibniB unb Dcrftdnbigung inoglid] mad]te. *) Xlut burd) bicfc IPivfung criangtcn bie Cautc ibrc Bcbcutung, unb jc mclir fid] bic ZPirfungcn b. h. bic Cbdtigfcitcn bcr fprad]bilbcnbcn (5cfd]Ied]tcr fpccialifirtcn , um fo bcbcutungs^ t)oIIcr it>urbcn and] bic Spvadiwux^dw. 6) T>arum ftcF]t bas 5pi-ad][cl->cn i)t cincr unI65lid]ejt Vev- binbitng mit bcr £ntrr>idPchmg bcr mcHfd]lid]cn (II]dtigfcit fclbft. Unb C5 ift fcin jufdlligcs ^ufammcntrcffon , ba^ in bcrfclbcn *) Dicfes X)cr{]altni^ , tpcldjcs bis aiif ben t]cutigicii dai.} von allcr pi]iIofopI]ic iibcrfcl]cti n'Ol•^clI ift, ift ijlcidnpolil von fmiticntcr, ja idj barf tpofjl facicii , f u nbamciitalcr iUirtjtiijFi.-it fiir allc pl]iIo|'ofif]ic. Dcnn Ijicr ftcllt fid? jum erftcnmalc ^loifdjen bas cwia, (Scticinite — Subject unb Q')bjcct — cin terminus niedius, bic (Et]dti(j!eit unb lUirhuuj; lunciiiigt nis 2{ctioti. 0bfdjon biefcs tnitt in ber iTiciifd]Iid]cn (Seiftcsfdiopf mtc^ , bcr Spradje, am flarftcti luib auacnfdiciididiftcit ift unb feiii mufj , fo foftctc cs midj bod] nid]t cjcviuije IHiihc, cs t]icv ju cntbccfcn. ?ics foinnit ba{]cr, ba^ bic (Einc irur3el , bic fubjcctirc, burd] bas llcbcvacuMd^t unb bic ftral]Ienbe KIarl]eit bcr ^tvciten iVur^cI, ber objectircn, fo ocrbunFcIt uiorbcn ift, bci% ftc gan3 iibcrfc[]eu obcr fiir ncbcnfaiijlid] t}cl]alten njurbc. ll\is nns iibriacns in bcm (Sciftcslcben innnnel]r mit Iiodiftcr Klavbcit cntaoacn= tritt, bas lieoit allcm Iiafcin 3U (Srunbc, unb mufi uns als ^^ucfcl bicncn, um bas ticfftc unb Ict5tc (Soliciinnij^ bcr lUcIt , bas inbiribucUe £cbcn, auf3ul]cncn unb 3n r>crftcl]cn. 5d]on biimmcrt bic 2Ibnnna biefcr Ifal]rl]cit audj bci ben beiTorvaaciibften J7aturforfd]ern. £0 faijt ber trcff= Iid]e Claube i3ernarb: „Matiere vivante ft conditions exterieures: la vie resultc constamniont dii rajiport reciproqui" de ces deux factcurs." 89 ^5cit, ill a\idHn- Mo boiTlidio IDiiTonldHift ^cr 5j.nad-;iHn-g(oid]unij ^io moiiI'dMidv^n i3ociiriffo bt5 aiif ihrc tiofftoii, imtor r>icltaufcii&= jabriaon 3dnd-;ton ivraiMboiicn IVurjoln oorfolat , audi Mo 2lntl]ropoloaio , oon alcidicm (£ifor crfiillt, ^ic (Sofd^id^te bcr mcnfdilidion ^(rbcit suriicflcitot bi? auf il^rc bunfclftcn ^InfdJigc, wic fie ans bon robofton 5toinirorf5Ciigc)t, ben ciltoftou irfoltor irorbon, fo ba^ man in bom rob bobanonon Stoino cjloid^fant bon Koim bor^ nad^maliqon 53oiIr , Koil^ , 21Tof[orf , fiammorf , bor 5dgo n. ). uv in bor i^anb bat, obonfo bio lV*orto , jo irottcr irir ^uriicf golden , immor ir>onigor bcbouton, immor mob Iu5fcnFiaftor iporbon unb ftatt ftcb an oinor boftimmton 3oboutung foftlialten 5U laffon , bom Sprad^forfdior gIoid-;fam broiartig in bolt f^dnbon 5orrinnon. 7) "Dariibor ift Foin <5aH'ifoI : T>io ditoftcn i3oboutuiunoii bor IDursohrortor ir>aron monfdilid-jo C b dti gfoi t on. "Dio Pliilofopbio bdtto auf ibron oigonon IDogon 5U biofom 5d]Iuffc fommcn fonnon ; bonn bas Dortrautofto, Bofanntcfto, Dorftdnb' lid]ftc mu^ bodi bio folbftoigono ilbdtigfoit goirofon foin. 5in unbcfangenor V>l\d in jobor IVursoImortorbud^ boftdligt biofo IDabrboit. Tcid^t Soiino unb JlTonb , nid-jt Hafo unb 21Iunb , nid-;t id^ obor bu finb ba ansutroffon, abor aud^ foin louditcn, bli^on obor bronnon — foin bonfonbor vEtvmoIog iriirbo aiid^, fclbft ironn or fio fdnbo , fold-jo (Srunbanfd'jauungon golton laffon, fo groi^ ift bio iHadn bor IPabrlioit ! — fonborn grabon, fdMagon , fobarron , frat5on, roi^on , jalilroidio IVur.ioIn , u-'oL+o 90 rcibcn unb von biofoni 23ec]iritt*-' fius fd^miercn, \albcn unb fcirbcn, anbere toeld]e fIod)tcn iinb bin ben, nod] anbcrc ir>dgc es cinmal cniftluift bet fid), wic bus Dcnfcn b. Ij. bie Spvadia 311 cincm ^cgriffe, wie bli^en ober Icuditon gclangcn fonntc. l\'iau folltc mcinon, cine foId]e ^Infd^auung [ci bod^ cine bor cinfad]ftcn unb natiirlid7ftcn. 2lhcv ncin ! Det llrntonfd] [tanb ftunnn vov bcm ^£id]tc, unb foinitc C5 nid^t ben on n on, bonn benennen \}c\\]i eine bcfanntc (£igen[d)aft auf etifas iibertragen, feiiiesiiu'gs aber in einen finnlofen £aut au5bred]en. €5 feF^lte Iiier eben bie eine ber beiben IPurseIn bes (5ebanfen5 , bie eigene dl^dtigfeit unb erft von biefer ans Dennod^te cr jene Begriffe 5U erreid]en.*) So ift ^enn and] *) 3acob (Srimm fatjt in fcincr beutfdjen (SrammatiF (II, 85) bci 23efpredjung bcr i^cc^viffs'llebcraange aus bem Bcrcidj eincr Stnnestpabr^ nel^ininun in bie anbcrc, alfo won ^on unb ^farbe 3. 23. hellan (sonare), hell (sonorus fpatcr lucidus), al]b. braht (strepitus), nt^b. pradjt (splendor) : „2luffaIIciib, bciJ5 in ben mciftcn bicfer i^cifpielc ber SdiaU bie friibcrc, bie ^avbc bie fpatere Bcbeutuuoi hcroiibt!" Uadj uiifcrer dl^coric iiidn im mtnbeften anffallcnb. Was in btcfen irortern 3uin Dorfd^cin f'onnnt, ift bas llladjtiijc, (Energifdjc. Das fann aber nur von ber fubjcctircn iPur3eI, ber Willenstl^atigfeit aus crrcidjt mcrbcn. 3n biefes (Sebict fadt aber nur bie IPcIt ber done , nid?t bie IVelt bes ^idjtes. 3dj faun einen lauten Sdjall, f^all (skal) ausfprcd^n burd? einen Iicftiacn 5d;ilaa, ber ibu hcrrorbriugt (fgl. Poinicrfdilag), idj Faun aber nidit bas f;elle £idjt aus nieiucr dl^atigfcit ticrrorgcbcu laffcn. So reben luir bcun rou eincr fdjrcicnbcn (farbe, ron cincr lauteu ^^r'arbc, ja audj von ciiicin lauten c5efd?niacf. So facjt ber i\ioi=Dcba: „Ilas ^cucr fdireit init £tdjt" (Uv. (), o, 5) unb: „Die Sonne [djreit ii'ic ein ucngeborcncs Kinb." (Rv. !), 73, 1). Iiaruui fagt and) bor ucucre Xiiditcr: La dove '1 sol tacc. (I)anto Inf. 1, (io). unb lo venni in loco d'ogni luce niuto. (Ibid. 5, 28). Pies gibt eiuen fidjereu j^inger3eic3, anf u>eldje U^urjcl unb (Sruub- aufdjauuiui bas lateiuifdic clarus 3uriicfgcl]t; uidit mic iu ^cn IVortcrbiid^crn ftcl|t clara luce, foubcrii clara voce ift bas llrfpriincjlidic. 9^ ^ar £id>t loio ^io T>unfolboit , ^o^ CCaa wic Mo lXad}\ , bas toiler unc* ^to Soiino fiir ^io Spradn- cine ."? a r b o o^or vid mobr otipor' c^ofarbtor iinb iirar uvir Mofo5 uorftdiiMidi, looil &or 2non)'cIi fid> jolbor fcirbto. 5cii'bon gcM abor UMo^or juriirf auf fdiinioron nub bicfo5 naturgcindK auf roibon , 5orrcibcn. IVic fobr u->ir audi bouto nodi mitor bom i^aitno Mofcs (60= bonFomu-)^Tiiiuji5 [tobon, wxao, bor ^£o)'or barons ciitnobmoii, boR wiv audi bouto nod^ am iiinmui iiiditf anboro5 fobou al=- ,^ a r b c n. 8) ^Ibor burd]au5 nidit alios , iras tt>ir als inonfdiltdio (Tf^dtiqfoit anjufebcn goipobut fiitb, finbot in jonon UMtcrfton Siicfen bor Spradirour.ioln cinon ^lusbrurf. *£ino tinblidio, abcr hdd>)t unnjiflenfd^aftlidio Sprad^pl^ilofopbie , bio btrofto 2lb- fonunlinain bos allor niit canalicror foiditigfoit orfldronbon aditjobntoii 3<^f'!rf?^i'i'^>-'i'^- - ^i»^ ^iii^i Iiouto nod] vide Vevtvdct bat, ftoUto an '!>cn ^Infanq bos 5prad]nicrbon5 fold]o Bogriffe irio papa unb 21Tania , foirto c\\cn unb triuFcn u. f. xv. , wo- raus bonu alios llobrtgo fid] ontirid'olt babon follto. ^lud] biofc fJYpotbcfo uiirb burdi bio IPur5oIfor[d]ung DoUftdnbig £iigon goftraft. ^luf UH-itofton llmmegen gclangon orft [old^o i^ogriffo iXMO ^ 23. iiungor unb Durft in bio Spvad^o b. b. bas T>onfon. Unb ttiio irirb "^ai ■SfKii aufgofagt? ^lls oino dboilung. Das bcutfdio ZTio^ger unb Jlloffor gebon auf bio irur^ol mat 3ertbciIon suriirf; mats ift ini ^55otbifdion Spoifo (moat), matjan ift offon. T>ov boutfdio ,^loifdior ift bor latoinifdio carni-tcx , bcr gricdiifdio oa^rpoc , b. b. bor (Oorftiicfolor , Dortfioilor; ju bicfcm IDortc goboron abor Sa-lvjiiai cffcn unb octfc bio JlTabljcit. 3ntcroffant ift oin Dors vo'xe bor fjomcrifdic (Od. 7, 66) : als i3oifpiol bor Spocialifirung bor IPorto uou urfpriinglid] 92 tjans cTilcid]cn C^ruii^anfd^auuiigou (rational concepts). Dcnft man fid] in bicfont Sat^o chva nodi oatiojiovsi; als Subject, [o wiirbo or in foinon dltofton (^cbanfcnforntcn lautcn : ,,Vw CI] oiler tlioiltcn &io Cboilo unb tl] oil ton bio I]orrIid]o tEI]ciIung", b. I], bio (5dfto ucrtlieilton bio Portionon unb fd]maufton bio I]on-Iid]o JlTaHjoit. (fbonfo ftoI|on bas I]obrdifd]e akal of [on unb maakelet Sd^Iaditmoffor nobon oinanber, lof3toro5 foino5uiog5 als „€^uun-f50ug" aufgofa^t, fonborn hcx^c Ifortor ipotfon auf oino ciltcro Boboutung Don akal, bas^cr^ t b i 1 n , (5orftiicf oin bor Spoife 5uru(J. Wic erfldrt fid] nun bios? Had] unforor (II]oorio, moId]o ebon baburd] oine boboutonbo Befrdftigung erl]dlt, auf bio einfad]fte IDoife r»on ber IDoIt. Ztid]t bas inbiDibuelle €ffon unb Crinfon u:>ar anfdnglid] (5ogenftanb bor Bonennung , ^as finb tbiorifd]e 5unctionon, irold]0 and] oI]ne 5prad]o ausgofiibrt irorben fonnon unb jur (£rl]altung bcs Cobens ausgeful]rt ir>erbon niuffen, fonborn erft ba wo bicfe d]dtigfotton in K)cn Bronnpunft bor gemoinfamen Boad]tung troton , ch>;;n wcil fio gemcinfd]aftlid] merbon, u-io alfo bio iTIabljoit oino Dertl]oilung an fdmmtlid]e (Slieber bor (5enioinfd]aft tt>irb , erft ba irirb fio von bor (5efammtI]oit boadjtet, aufgefagt unb — benannt, b. I]. u'>irb Dernunft=0bjoct. So orfldrt es fid] boini and] wol}\ fel]r Ioid]t, bai^ bio Bogriffo u?eibon unb 5UtI]ei[en jufammenflie^en •,. B. in bom gried]tfd]en vsjiw . mojU 3acob (Srintnt nod] 5al]lreid]o i3cifpiele bos <5ufammenl]angs bor Bogriffo n e I] ni o n unb IDeibe gibt*); ^a{^ bor Bauer bio ^locfor feiner c^omoinbo bio (5cmarfung nennt, iras bonn and] einon ^(uffd]luf^ iibor *) <5cfd]id]tc ^cl• ttcutfdjcii Sj-H-adje, p. 20. 93 ^a5 aIl^•:^l|'d■!o ill art' =-■ IU>al!> oiibt , was icuwiwcg- mit 3. c^i'iiinii uii^ IPoiacinI> „^o^ ^lnl^o" crflcirt u■'or^oll ^arf , I'oJi^oni mit Jluul'o, morFcn u. ]. w. anf oiii ll^ort ^or (CRroiij ) 23 ,1 i dnuuuji .iuri'ufiooi|'t ; ^ai^ ^ai' Vwh aotlM)di fuilui, fanffr. pacu , latoin. pccu urfpriinglid] baf. ^l n g c b uii bon c (Saiiffrit pac, paca ^ofl'cl), obcr audi, toio (Seigor au» pecunia, bom ongIil'd]cn fee unb bcr gloidicn BcgriffsDcrbinbung in bom bobraifdHMi miqnch (*£igoiitbum uiib IPioIf), bom gotb. skatts, 3d]ati, baf> im ^ntfricfifdH^i sket, im 5lanifd-;on skot bio i3o^ bcutung Diof^ tjat, fd]Iog, £ igoiitli am bobeutct, cin 23ogviff3= iiborgang, bor fid] im mobernen €ngli|d] it>icberfjoIt, wo ebov falls cattle aits capitale ontftanbon ift. 2lU.es bios bomcift auf'5 nouo, UMc oorfobrt bio ^Tboorio bor 5d7aIInad]aI]muiig ift, ba w'lv folbft in bon dltofton £i*5aignif[cn bor Sprad^o, ipoit ont= fornt brillloubom Diob obor raufdv)ibon iDcilborn ,^u bogogitoii, Dtcl obor bas antroffon, mas unr ^Ibftraction 511 itonnon goit>olint finb , iras abor nid";ts aitboros ift als bas (Scprdgc bcs m 11 f di I i d] It iS5 b a n f ti s. 9) i^or monfdilid^o cSobanfo , bas moufd]Iid]0 T>oufon ift on 3*-il^i'*-'ii/ ireld^e bio 27Tonld->I]oit burd]Iobon mu^te, um aiif ibro lioutigo ^obo 511 golangou. T>io 5prad]o ift bio Stimnio bor (J5omeiit= fd]aft. 2hid] l]Outo ift itod] immor ibro bod]fto Coiftiuig bio 0rbnung, Hid]tung unb Dorwonbung bor sEiiijoIfrdfto auf '9^ gcmciiifaiiio 5i*^I*^ ^ cuoinciiifaino, orcjanifirtc Clidtigfoit , b. I\ ^Irbcit — bom 2lrbcit ift nid7t5 anbci-f. als orgaiiifirtc ulhdtigfoit, ivcsl}alb and] ben ^Tu^iggdiigcr bio Dorad^tung bcr c^cinoin= fd^aft trifft — , u^obiird] boim oboii bio sabllofoii lUiinbor bor 3nbuftrte, bio Dordnboningon bor »£rboberfldd]o sum I^orrciifi^ bes 2T(on[d]on inoglid^ goiuorbon finb. (Dfyic i£nbo miiffon xviv ftaunoit , wcnn xviv bcbcnfcn , ba^^ alios biofos , du^orlid^ botrad]tot, bio irirhnigoii oiiioi' I'diumdioii i7aud]05 bos Zniinbos, oinos toiioiibon Cantos^ b. b. oinor floiiiou i£r|d]iittorung bor Cuft fiiib. ^labc id) mm int Dorausgol^onbon bio von IVia^- 21uUIer goftcllte 2lufgabo gcloft (inoine T)arfto[Iimg ift froilid^ in bom mir fo fiiapp sngomeffotien Halimon biofor 5d]rift bod]ft ffi55on= I^aft uub bilrftig) , I^abo id] go^oigt: u-^io bio Uormmft = cCoucoptioiion auf oiiio naiiirlidv IDcifo outftol^en foimton imb oiilftoI]on mutton ; toie fto fid] mit Cautoii gattoton, it>oId]o ebon baburd] boboutmigsDoII wurbon, irdf]ronb fie urfpriinglid] nur 2teu^oruugon oinos inftinctipon T^rangos umrou , uiib uioId]0 fomit 511 lautliduMi ilvpoii, b. b. 511 IDursoln tourbon ; fo bnrf id] jmn 5d]Iuffo bor ^I'ago nid]t au5 bom IVcac gel]en, it>io boim bio IVclt bor l^ingo, von bor mir bod] go- n?ol]iit finb an5unoI]mon, ba\] bio 3prad]o fio ncidi bon ibnon 5 u f nx m n b n € i g n f d] a f 1 n bo5oid]not nnb d]araf torifirt, I]at tonnon in ben I]cII boIond]toton 2?aum bos Pornunft' X»enfons obor, mas basfolbo ift, in bio Porratbsfammorn bos fprad]Hd]cn 2lusbrucfs oin^icbon. 21Tit bor i?oantmortnng biofor 5rage mn0 moinc (EI]Oorio ftoljon nnb fallon ; monn bior bio d]atfad]cn nid]t 5nfammonftitnnion , \o ift fio nnmiborrnflid] 95 r>cnir:boilt, barmoiur:ii )w ^«.uioaoii, )'o orlciiicjt fio cine aldn.^cnbo Bcftdtitiima, oiito llntorftut^uiuj, ircldio fio ^om bod^ftou i,^raI>o moufdilicf-tor (55oaiiiV?oit ncily brinat. llm Mcfo 5i"<390 abcr vcd)t 511 boantirortcn, ntiigtc cigoiitlidi 5Uoor cine an^crc au5 bcm (5cbioto bcr 21Totapbvfif orloJMat fcin, ^to ^vaoio ndmlid'' : um3 ^onn oigcntlidi e i it T)ing ift. jdi unll abcv ^oii tcl'or init fold-joii llntcrfudiunaoii ucrfdioiioit U1I^ inidi liobor niit ^or «£rfldnmg bcoinuc]ioit , mcldio IDlIbcrt £angc in [oinor uorbioiiftDolIcn „(5cl'd]id!tc bcs 21Tatcrialir)mis" qibt:*) „i)ing ncuncii w'xv cine (5i*uppc r»oii £r|'d]cinungoii , bio irir iiiitor ^Ibftractiou oon ipcitcren ^ufamnicnbdngcn uiib inucron Dordit^onuTgon cinE^cttlid^ auffaffcn." 5dion au5 bicfcr "Definition folgt 5UxnfeIIo5 , bag cs fiir bie (Ihioro foino "Dingc qibt. i>cnn ba§ fie etiras berartiges leiften foUten, ir^irb bodi audi ivohl ber ertrontfte Paripinift nid^t bebaiipten. Snv ben ZTToufdien ift ber Bauni ein aixs ber IPursel e>nporn-'ad-;fenbor, init Stanun unb ^tocigen oerfelienei einbeit= lidior irofen ober "Ding. T>ai ift er abcv fih* ben bod^ftbe gabten ^Iffen , ber an feinoni 5taninie binaufflottert unb in feinem ipolilbefannten 23Idtterbad>^ jeinen geipobnten 5iiflu>i?f='' unb 3lufentbaIt5ort bat, chcn md]t. Unb nie unb nimmer unrb es gefd]el>^n, baf^ etum eine ^Iffenborbe eiuen i3aunt ails' bent i3obon 5u reib'eu unb an einen anberen (Drt 5U rorpflan^en oerfudite. IDenn baber in ntobernften Haturgefdnd^ten bie Hebe ift ron ^Icferbau treibenbcn 2tnieifen , ipeld^e ibre 3aaton beftellen unb gebulbig abmarten bis fie reif finb , fo ift bie *) fiarujc, „(Scfdiicfjti> iJcs lllatcriali?imi5." 5. ^hifl. 11. \k 217. 96 gdinbefte 23c3eid^nung fiir \old]c pIiaiitaftcrtMcn: ipiffoufd^iftlidn^ Coaficit ! iVicl'o fommt 05 nun , ^al'^ cs fiir bon ^Tfetifdien T^intjo gibt? £infad] baburd^, bag or Spradio Kit, ba{] or ibnon eincii itanton gibt. llnb id] mill bin^nfiigon, bag biofo foino bod][tc Kraft juglcid] bio QucIIo unfciglidion 3rrtl]umf' i[t , inbonx or u->dl7nt, 'i:>a^ uberall , wo oin iUort gcgcbcn ift, ^n- alcid] and] oin dquioalontos IDofon obor T)ing norbanbon foin iniifi'c. 21Tit 2^od]t fagt Casar 0!5cigor: „3n bor Cliat fol^^n n?ir ba-s Dentin ntit ben iDorton ringon unb nur fd^ifor iliroit ,5 effoln cntfontmon , oft aud] bio ganso uns bofannto ^cit bis auf biofou ilag bio Hatur Don iPofon fu d]on , bio foino a n b r ID i r f I i d] f i t b a b n , als in bou 21 n [ d] a u u n g n oin or fornon D cr g ango n b oi t , irio fio in jonon irunbor= baron Canton lobon.*) " "Dio 23ononnung bor l^ingo ift ipobi .^u untorfd^oibon »on bor 3e3cid]nung borfolbon. 3d] fann oin niir gans unbefanntos I>ing (oinen ®rt 5. ^.) bo3oid]non , ba^ id] os wioborfinbo. <3ononnung ift abor inmtor otums finnuoUos , oin Hcbcrtragon oinor boroits bofaiuiton (£igonfd]aft , oin c^onora= lifiron, oin Claffiftciron. 2lbor bio I^ononnung ift sngloid] fiir bas I^ont'Dorniogon bcs 2T(onfd]on oino i3o5oid]nung bor Twinge, ilur niiiffon bio i)ingo folbft burd] i[]ro llntor)d]iobo objoctio fd]on gofonn^ 5oid]not foin , baniit bio 53ononnnng anf fio anginranbt, bamit *) (Scioiev, lU|i.nuiiij llII^ i£iitii'ichiiiiiJi ^c^ iiiciitihlidHMi fpradjc mib Deniiuift I, p. 100. 9? )ic mit i)n[fc ^cviclbcn claffijicirt , ol>or mio Kant i\ujt , im 23cgi"iffc (^. h. ^om U">orto) rocoanofcirt irof^oii fonucii.*) nun v'iirfon loir t'lirdHius nid^t aimohnon , ^a^^ joiio it>uu&crbarc Kraft ^or 3iit*-'Uiy*-'"5 / '^*-'=' i-^oniunftbonfcii:? , ba:? un5 licutc allmddititji bobcrrfd^t iinb luifor iv>abrc5 IPofcii au5= ntad-jt, uorniocjo !>c[|'on umv alio un5 unicjoboitbon Dincjc nad] ibrcu iliitorfd)icbon auffa[i'ott, cvfor|'d]oii, fio fooiloid'; bcjcid^ncti uub bciioimon, bcni 2ncn|'d]ou in [cinon Ilrjuftdnbon fdion cicion gcipcfcn irdro. T>a5 bi^'B^' "^i*-' 3ad]o fid^ fobr loid^t nuidvMi , C5 ipdro cine riditicjc pctitio priiicipii , cine >£ rfldruna burdi bas , ttHir am tnoifton orfldvunqfboMirfticii ift. IXctn , bor Jnoujdi bonanntc nid]t , uni 5U boncnncn ; cr bcjeid^itetc nid^t , uni 511 bc5cid^iuMi. ^Ibt'r or boseidincte unb gclancjte babiivd] 511 bcr .^dbioiFcit, and} 5u bonoimon, b. b. bio 1^ 0501 dnuin cj UMcber burd] ben £aut 5U bc5cid]non. IV'w ^as Icfetcrc gcfd^al^ , '!>a5 liahc id] oben fdion gefaat, unb ift irolil bcr irtditicjftc Cbcil mcincr dbcoric. llnb WW unb iiHirunt bcjcidijtctc cr bcnu bio Dintjio? €infad7 baburd?, ^a^ or fio burd] foino Cbdticjfoit, foino cjonioiii' fd^aftlidio illidtigfoit 5u foinon Cobonssioocfon niobificirto , baf^ or oi)io fjoblo tjrub, i3auin5moigo flod^t, oinoni ilbior bio iiaut, oinom i3aunio bio 2\iubo ubftroifto. So onluMcfolto fid] jono lounborbaro, bi^Iior gan5 unorfldrlidio (Sabo bor 2lbftraction — auf bio natiirlid]fto IPoifo. Vcv illoufd] lornto Dintjo boaroifon, inboni or Dinao fd)uf. 5<:uw oiaouon Sd-jopfungon UHiron fiir ibn bio orfton I>incjo. "Diofo Dingo orlangto)i fiir ibn burd] *) "Kant unterfdjeibct Mc poiccv^tion in ^ln• fintili.ijfeit, !>ic ixe^u-o- tiiutioii ill ^Cl• pbaiitafio nub i>ie Hci-oo|iiitioii im l^eijriffc. 7 98 bas Wovt ciiic felbftdnbicje *£riftcn3 in fcincm 3'i" a 5 (D b j c c t bcr CE Ii d t i g f c i t ift cf , ir as bic Spradic ill bas fidicrc 5Iu§bctt bcr (£ntir)ion ^Ibftractionen crfd]afft, bcrcn crfter Kcim cbcn bic auf Dcrdiibcruiig, ^TTobification bcr unigcbcnbcii Hatur gcriditctc gcmcinfamc ^trbcit gcmcfcn [cin mu§. "Dcnn cine I]6I]Io , cine (5rubc ift fd]on cine ^(bftraction , fie fann grog obcr ficin, Stciji obcr 5anb, fie fann I^icr, fie fann bort, fie fann sirci = brcinial porl^anben unb bod] basfclbc IDefcn, bcm bas glcid]c IDort entfpridit, fein. £inc foId]c Derdnberung bcr iPcIt , in baB nicnfdilid^c l^cir>u§tfcin cin^icbenb , barin nicbcrgclcgt , nnt nid^t ntel^r 311 cerfd^winbcn **) , ift bic erftc *) £. Jtotve: Per llrfpntttcn bcr Spradje, p. 346. **) Pcnn fie btcnte bcr (Erlialtutuj bcs Scbenstpcrfes, mar fpontan unb barum immer n)icbcrfclircnb. „Not every random perception is raised to the dignity of a general notion, but only theconstantly recurring, the strongest, the most useful ; and out of the endless number of general notions that suggest themselves to the observing mind, those only survive and receive definite phonetic expression which are absolutely requisite for carrying on the work of life." Max Mviller: Lectures on the Science of Language H, P- ^-10. Hidjts ift bcr (El^at natiirlidicr mib citilcud;tcnbcr, als i>a^ bic i^c fdjdftiauii^en bc5 taoilidjen £cbcus jur ^^iiirunoi von i^coiriffoi , .iiir t£iit= ftebima ron fcftcn, typifdjcn rcvmiuftfornicn ober ^lufdiauinioicn oicfiiljrt l^abcn. Von bcr IUur3cI vabh, uicbcn fonunt nidit nur ff. lirnavabhi bic Spiiiiic, fonbcrn and? o|xvor bas von bcm ?idjtcr gcmobcnc obcr i\c fponiienc Siicb. lUir faijeii Ijcut Tcrralb fpiiincn unb arAlijti.jc plane 99 Stufc, iroldn^ ^io m.Mi|\-l^lid>^ Doniunfl mit I^iilfc ^or crfton 5prad]Iauto iit ^a5 barto .^olsaoftoiii miibfani ctnbaut, um von ^a am 5ur 5iroiton ull^ ^01m imnicr hobor binauf.iiujtclangoii, bis fie oiiMid] iiad] laiujon 3^iI'i'f^ii'i'^^'rttouf'-''i^*-'i' 5ii joior frolic fidi cmporl'dnriiiat, auf bcr fie ibron illiron crrid]tct unb, btc £rbc ab Sdiaupla^ ifiror 2T(adit imb I^orrlidifcit tiof untcr ]xd> crblicfonb, ben fluffing wagt in bic imergriinbIid]C)i f)immcl»= rdumo, and] bort fid] 5urcd]tfinbcnb , w'\c boi ibrcr crfton gan,^ iboalon vT nft met i o n en." Unb nuit barf id] fagoii : ^£5 fitgt fid] in bcr Cbat irunbcrbar , unb ift cine unn^ibcrlcglidio i3cftdtigung nicincr CI]coric, i>a^ allc "Dingc in ben (5cfid]t5frci5 bcr mcnfd]lid]cn Dernunft treten , b. b. alfo erft 5U I^ingen irerben , in bem lXia%c als fie nicnfd]Iid]e (II]dtigfeit crleibcn unb ba% jtc barnad] ilire Be5eid]nungen , i{]re nanicn crbalten. Dies ift cin ausnabntf^Iofcs (5efefe fiir bic £ntftel]ung bcr ditcftcn 5ub= ftantioe , ir'eld]c , wic wit bcrcits fallen , alle notbtt^enbig bcr fd]mic^e^, ^cr <5rtcdje fagtc SdXo'K xotl [j.'^T'.v o'faivstv, ^er £ateincr consurve dnlos, texore fraudes. Romer fatjt fct^r nuilcrtfd] ull^ fitoii: xaxa Z[jza>i poaao^O[J.=6cov. in ber Ciefc &. b. tm Perftecf , iiiiiterbalt banen. lUait fct]c tun- 511, anc l]ciitc iiodj felbft Mc abftractcftcn il>tffeu= fdjaftCH — IHatbcmatif uiib 2Iftroiioinie — ilmicii bod] gaii.^ Mc fvifdjc ifarbe bcr IDirflidjfcit abbanben acPommcn fctn folltc, untcr Mcfem i^annc ftctjcn! Was tft cin Soacn, cine feline, was cin Ivabius, cin ^lirfcl? man nebmc ben erften bcftcn f atj, 3. ^. ben ^nfang bes crftcn Kepler'fdjcn (5cfet^C5: The areas swept out by the vector drawn from the sun <$:c. IVas ift area? = cin trocfen gclecjtcr, cititjcftampfter plat5 juni Baiisbau, cine dcniie; mas ift swept? cjcfcljrt, i^cfc^jt; was ift vector? cinci bcr cut ^ubruierf fal]rt, bca^cgt; was ift to draw? ajicjclf. dragan . liclicii luib tragen, atjb. tracan. lUarum finb biefc Bcgriffe fo unerfd]iittcrlid? acfeftiat in unfcrer (Erinncrung? <£s ift nidit fdin^cr cin3ufct]cn; man muH niir cirifel]en — ipollcn. 7* \00 objcctiooii Welt augctjorcii. 1>ic iiioiifcl]Itd]c Clicttigfcit ctifcttirtc bic Dinge , tnbcm fie altindlilid^ gcgcn bicfelbcn Dorbrang , cittc iinmcr gro§ci*c ^(itjalil in ibrcn l^orcidi jog, unb [io iiacf] mcnfdilid^eii Bcbiirfniffon inobificirtc. i)to fo gc3cid])icton Twinge evi^alten von bcr an ilinon ausgciibton Cl^dtigfeit 5ug(cid] if^rc Xiamen. 5o tvitt bcr ^^aiun in bio 5prad]bc5cid]nung a\s bear- Bdtetcs fjols, als (5cfd]unbeiic3 obcr ^Entrinbetcs obor aud^ als Branb. Das (Sotveibe (granum) ift bas ^crriebcnc, bas 3ermaI]Ienc ; bcr (Srunb (to grind) , bic €rbc (terra) babcn iF]rcn 2ftamcu r»om ^^-'I'l't^if^*^'! / <5>-'i"brocfcIn; aud^ ':>as 2T(ecr (mare, mor) fann fcinc Dcrwanbtfd^aft mit ZT(oor, ITToraft, brci= artige fd]Iammigc 2T(a[[c nidit Dcrlcugucn. Das Cliier ift 51icf clung wol]l crfannte, oF^jtc bod] bic notl^ircnbigcn ^olgcrungcn baraus 5ic[]cn .^u fonnen, I^at bas> fclbc in cincni cin5igcii Sat^c .^ufannucngcfa^t, un-Id^cn id\ mit ben aus ntcincr Cl-jcoric l]crgclcitctcn X'>crdnbcrungcn , folgcn= bcrnia^cn if iebcrgcbc : *) *) (Seioicr: lU-fpniiia uiib (EntirifFi'Iiiiuj ^cr meiifiHiifioii fpviidic jilll) Devnunft I, p, ^^2. i.. Zioiic: lUf^nuiui ^cv Svnadjc, p. 5\^. ^0^ „Von t>oii ^a5 crfto jprad^bilt>ciil?o (Scfd^Icd^t arj|d]IioBlid] intcreffircnbcjt fiajibluiigoti bo^ ZlTojifd^on , biefcr cinon Piaupt- imirsol bo3 c^obanfon? , riid't bio i^onoiumncji unmittcIBar 511 boil T^itiaoii, bicfor jiocitoii Iiauptunir.^ol bos (Bebanfcjif , ipo fie mit monfdiIid]cr ^Iiciticjfcit in ^criiln-ung trcten , aus it^r Iiorporoiobcn unb ontftol^oii obcr cine Uiniranbluncj ilircr c^^cftalt orloibon ; fio ftollt cine Un-^ahl von (Scvathcn gcnctifd] bar, Dorfolat bon 53aum, uon bom ^(uaoiiMicfo an, wo or alf fjols in inonfd^Iidx" i^ohanblnng qorcitb, anfangonb, bnrd^ alio Stabion foinor Dorumnbhuig 5U i^alfon , V'vcti nnb ilifd^ nnb fd^rcitct anf fold^o IPoifo in ftotigom (^ango iibor allo^ Cf5cftaIteto , !oinc5 friibor , foinos fpator orroid^onb , als ba wo cs 5ucrft Icibenb nnniittclbar mit bcm bas fprad'ilidio Dormogcn ipcfcntlid^ nnb onng roi5onbon Dorgango bor gomoin|'d7aftIid]cn monfdv lidion fjanblnng in i^oriihrnng tritt." Dag (Scigcr bio widitigfton nnb lot^ton vlonclnfionon nid]t 5og, bas Doranlagt ihi bonn and^ I^dnfig fcino Deranniborung ansjnfprod-jon, ir>onn or rod]t anffallonbo 5aIIo aufbocft, iceldjc mit obigcm (Sofo^c in uollom £infIango finb, aber nnr burd] mcinc Cfieorio ibrc Dollgiiltigc unb jwoifollofo <£rfldrung ftnbcn. So fagt or : „i)as ^ols bciicn Hamo in oXr^ unb materia snr Untcr- lago alios ^ogriffs r>om Stoffe iibort^aupt gomorbon ift, bilbot ba5 borrfdionbo JlTatorial bor Hr^oit unb ift vonx 5d}cihcn .V i^. in i'')Xoy unb Sdnift gonannt ; -^opv' bosoid^nct auKcrbcm baS' ^ol5 als Stoff , unb irirb fd^on von bon Hilton aus bor (55runbboboutung ontrinbon (^iifxo) abgcloitot; 05 ift bcfonbcrs widjtig irogon fcincr Dorbroitung im gaujcn inbogcrmanifd^cn ;02 5prad]ftamm(j*). Va^ gerabo bas <£ntferncn ber Hinbc 311 bem Bcgnffc fjols fiil^rt, unb )iid]t ctwa ^as S ^voei »er[d)icbencit (5riuibcn crfldrcn, bic iral]r= fd^einUd] bctbc in 2tnfd]Iag 511 bringou finb. (Erftcns ift bcr 23cgriff I^olj oI]nc ^meifcl alter al5 ber Sefi^ t)on IPcrfseugcn, bie 5um 5dIIen bcsfelbcn gcniigonb finb ; stDcitcns ahcr gilt h}ct iriebcr ba9 pI]dnonxcnaIe Princip ber Benenmmg, inbeni bas f^ol3, eigentlid; bas 5Ieifd) bes Baumes untcr ber Hinbe 3nm Porfd]ein fommt, [obalb biefe fid) abloft**). fjod^ft merfanirbig a bcr ift cs, ba^ and] ber i3aunt erft vom I^olje bencinnt ift unb alfo feinen Kamen als lebenbige^ ^0(3 von einer nten f d)Iid> en CF^dtigfeit entlel^nt ***)." 4)cr £efcr, weld]eni meinc 2!!f]eorie einleud]tet, irirb barin nid^ts 2T(erfiPiirbiges finbcn , nod\ aixd] fid] iiber bic analogen Begriffsiibcrgdnge in wood unb tree cencunbern. Werner fagt er: „2Xian fann bei ber 3etrad>tung bcr iPorter fiir £eib faft iiberatt bie eigentl^iimlid^c i^enterfung mad]en, ba^ bie Benennung vom tobten Ceibe, vom £eid]name auf ben lebenben iibergegangen ift. Swjj-a n:>irb , it)ie fdion 2(riftard] bemerft, bei £)omer nur vom tobten Korper gebraud^t. ID I) e r b i e f e 5 e 1 1 f ci n; f c i t ber 5 p r a d] e , von bcni Begriff bes tobtoi Korpers erft 3U bcr Benennung bes eigenen menfd]Iid]en Ccibes i\bor3ugeben ?"-]-) *) 5f. drus, I70I3 uiii) i?auin, dam, £7013, Sf^Oc, i^aum , oof/), ^013, Spcct; ijott;. triu, nujl. tree, irifdi daur, Slltflor. drevo. ?hidj in fjolhiu - ^er , iradihol - ^cr erl]altcti. **) SsfjOi, St dar, gotl]. gataira. to tear, l■d1itl^crI. ***) £. t5oioicr: nrlprniuj llM^ if ntiriffcliuioi ^c^■ mciildilidn'n Sprad^c unb rcrniiiift II p. 27. t) Ibid. p. 136. \03 ^d^ luuij ticftobcii, id] fiu^o Mo5 )o ifonicji foltfaut , ^a^ Cs iiiid^ bod^Iid^i't uoruniii^oni lour^o , u-'onn or o^^ol•5 irciro. T>'w ]ncn\d]lid]c Donmnft=v£rfcnntnt|3 cjobt oboii von t'cr objoc= tivcn IVAt au5 un^ an? ^on sorlooitoii Korportboilon bcr ilbioro obor aucb bcr 21Ton[cI|on iibortrucj ^cr Jnoiil'di crft ton froilid^ lunitc uon unfcveni oitioncn 5Ioi[d^ , uiiforor Viant , unforou KiiodvMi , ohio ^05 Ur[pvunaf> Mofor ^^cgriffc 311 gcbonfcn. ^n^ ^odi crgibt id]on cin inciyigor nad^bonfoii, ba^ fie feinon anborcu nrfprunq babcn fonntoii. "Dabor mid] Me Cbatfad^o , bag bic meifton (SlicbmaBen bcs ZTTenfdvMi vcn ber Sprad^e al5 (Selenfc aufgefayt uiorbon , iro^'Kilb bonn ciixd] Etymologic en nne Mo von Bopp , wcld>n- kani bie l]anb poii kar inad>^n abloitct unb bie ^Uiffai'i'uiuj bor „por5ug5npoil'o tbatigen Organs" barin finbet, umnoglid] [inb. £5 mug mir geiuigen , an biofon uv^ugen Boifpiolen gc= 5oigt 511 baben, bag bie etymoIogiM-jen Cbat[ad>en DoIIftdnbig niit mcinor (Ebeorie ubercinftinnncn, bag bie 5prad-;e bio Dii'.ge aiiffagt nid]t otira — trio man nad^ ber intcrjcctionalen Cfieoric batte fd]lie§cn miiffen — inl'ofern fie luft' ober abfd^eu- erregenb finb; nod} ireniger, ipic bie mimctifd^e illieorie iPciF^nte, infofern fie beaten unb briillen, fanfen unb 5ifd%^n ; aber audi nid^t, uH^iiigfteuf. in ibivn altoften £r5eugniffen nidn, infofern fte ac tip finb, fonborn lebiglidi infofern fie oon menld>Iid^H• (Ibdtigfeit beriibrt , mobificirt , umgeftaltet irorben , fagen u^ir alfo Furs, iufofern fie geftaltct fmb. Va-> ift eines ber loidnigften unb folgenreidiften J^cfultate ber pergleidienben Spradiforfdiung, unb bamit ftebt beim audi ferner in (£inflang, ^a^ felbft bie "Dinge, u-'eld^o fid^ ibror Hatur nad] ber menfd]Iid]en vEinu^irfung entjieben , iicnan in ^0^ bcrfdben IDcifc 311 0bjcctcii ^ef men[d]Iid]cii Donfciis uuH-bon, iric bio ubricjcn, b. I], bag [io gorabe fo bcnanitt uun-bcn, ali oh fie von Znenfd^enlianb geftaltct iraron. So vcibt fid] bcr Ceid] (to dig), lacus, Cad^c unb £od?, trie bas ccltifdie locii unter bie (Brunbanfd^ammq boi. (5u[am= mcngefnctctcii unb (5eg ra bencn; fo ftainmt von bcv IVnv'^cl ku obcr sku fou->oM bas bcut[d]c I^oM luic aud] bio I^olilc, cbenfoiroi^I bas ariod^ifdio xocXoc ipie bas latciiufdie cocliini b. I], bai' r^immobgeipolbc; [0 rcben inir uod^ jo^t noii bcr Spi^c bc5 Borcjes , ob[d]on 5pifeo mir bas (5cfpifeto , 5pit3cjo= mad]tc ift; fo fiibrt bio (Sruubaitfd]auiuig bi^e^ IVchcns, 5lcd]toii5 unb Biogons nid]t nur 5U bon Kunftor3eugniffen bos 21Ton|dion, fonborn aud] 3x11- Boseid^nung 111105 boffon wa£> cine gloid^^l•tigo obor dlinlidio Slnfdiauung barbiotot, alfo bio 2\aJiFo, bio IDinbo, t>a5 5d]ilf. So fonintt face von focies, urfprilnglid] bio ZlTad^o obor (5oftaIt oinos Dings, oin ^lusbrucf, bor fid] in noueron Spradion loioborfiolt, ba feature offonbar nur oino (Eorruption von factura, bio 2]Tad]o ift; fo ift bus boboutfanio IDort 5igur init fingo nnb figulus biroft Doriuanbt unb boutot auf oinon Urfprung ans bor Copforhinft; obonfo mobl audi forma, wonn ir>ir os mitSanff. gharma, Copf, unb formaceus, tl]onorn oorgloid^on. ^llfo folbft foino oigcne c5of"talt, ja fclbft i)a5' ifyn Dortrautofto unb iII]ouorfto, bas monfd]lid]o :^ln= gefid^t Dormod]to bor 2Honfd] luir fo 3U bo3oid]non, bag or fio an foino oigono Cf^dtigfoit ajifd^log , fio fo auffagto , ab foion fio oin Probuft biofor Cl^dtigfoit. Diofo 5dI]igfoit bor ^lufiaffung bor U">olt bor Dingo nad] il^ron i5oftaIton, biofo Sonborung bor inoinanborfliogonbon >£r= fd^oinungon bor 2(ugoniuolt burd] inunor boftinuntoro, fdnirforo Xtmriffo, — oino 5al]igfoit, un^d^o fo u>oit ausgcbilbot ift, bag I O.J ^ar poif|'ciifdHiftlid%^ Cluac jotjt T>iiujo cuM'tciItot fioht , uv^ !>a= iriiiiicbo Zhujc, folbft mit ^o^^ fdicirfftoji ~Sii)ti"uinontoii boaniffiict, aor nidMr 511 crfonnon oonnag — i[t Mo ^on 21(on)'d\ni c\i\s.-- 5cidMtcn^o t^obo t>or ^l n I'd^ auun a. Sic ift ^cm ilbioro , bif. aiif aoringo ^lufcingo , pcrfaqt unb ift boi JJotn 2T(oiiid\Mi cine 5nid]t c>cr 5prad>o unb bor mit biofcr cng uorbutibonon fdiaf= f^nbcH unb geftaltcnbcn ilbdticjfcit. £oidn mag bcr tofor fid] biof ooranfd-;v-mlid^:u, iroiui or an bio lltitorfdnobo boiift, iroldic cmd'> 5UMfd?on bom monfd^Iid\^n 5oboH oorbaiiboii fiiib unb bobonft, UMO bodi gan5 anbcrs bas 2liigc bos Jnoiftori , bcr bio Dingo 511 fd-;affon gowobiit ift, foi 05 nun oin 5diloffor , ein ZTIedianifor obor cin Baumoiftor, oin i3iIb[H-inor bio >£r50ug= niffo foinor Kunft unfd^aut, ^a=' ^lugo bo5 llngoilbton, ^c~. Caieii. Die (5cftalt ift oin (5o)ioralfactor atlor Dingo ; jobo Dcr= ooUfommnung, jobor ^ortfdu'itt monfdiIid]er Cbdtigfoiton nn^ I'^oranftaltungon onpoift fid^ an ibr. Sic ftobt bor Dornunft am ndd";fton, wcil fio bio ^Irt bor 2^ aum or f iil lu ng ift, unb ipoil fio mit bom goiftigftou unforor Siimo, bom ^lugo, irabr-- gonommon it>irb. Donn bas Donfon ift oin innoros 5obon unb bie Sprad^o ift, iric id] an einor anboron StoUo gofagt babe, am Cid]t unb Conon goiroben. €5 ift barum in bem (Softalteu bor Dingo oin unaufbaltfamor, liirf onlofor 5ortfd'!ritt, bor (5runb= diarafter bor fntu^icf clung, llnb unaufbaltfantor , lilcfonlofor, unmcrflid]cr, abor barum nidn minbor fid^oror .fortfdiritt ift aud] ba3 IPofon bor Spradio. 3d] babe in allgomeinfton (5itgon bio ditefto poriobo bor 5prad]=>£ntftobung unb •SntuMcfoIung go5oid]not. €5 u->ar cine <5oit auf unforor £rbo, ba gab 03 fiir bon 2nonfd]en, uuMiigftcns fiir foin Donfon, nod^, Foinon 21Tann unb Foino ^rau obor Kiub, \06 fciitc Soiiiu- 1111(5 fciiioii JlTon^, Foin ilbicr nnb fcincn l^a'.im, fcin id] unb fcin bu , fotit bier uiib Fein bort , [onbern oiiicn gcringon Dorratb £>ou Canton , it)eld]e fcin ^bnn boglcitoton iinb fid] an b^n OJ)bjcctcn anl]cftcten, bic von bicfcr CBdtigfcit gefd]affcn obcr Don ibr mobificirt tpnrbcn. (£5 iff bie Periobe bcr objectincn 5prad]fd]opfung. (£inc gan5 ungcl]cncrc Heoolution in bem (5eiftc5lcbon innate nad]mal5 cintrctcn, als bie 2T(enfd]en anftngcn, tbrc Blicfe von bcm Bobon, an bon fie gefcffclt tt->arcn, empor5urid]teit 5U t)en eirigcn (Scftirncn , 5n bom i^immol , bor banernb unb foft bliob , wdbronb fio folbft aufbliibton , loclFtcn unb r>crgingon , 5U ber 211orgcnr6tbo , bic ibnon ben neucn Cag brad]tc unb bas (5rauen bcr Had]! r>crfd]oud]tc , 5U ben iDoIFcn , bic von ^cn Stiirmon gcjagt irurbcn unb bic nad] langor fd]mad]tcn= b>cr Diirrc gtiabig cnift ben Iangerffct]tcn Hegen intt Doniicrftiintne unb tnit lUinbesbraufcu in milben rtronicii anf bic (£rbc fdnitten. T)ag cine fold]o 2?CDoIution — nid]t ctma plo^Iid] unb unoorbcrcitct, fonbcrn langfam unb gans allmdl]lici] , n?ic allc <£ntu>icfclung — cinmal cingctroton fcin mu^ , in w eld]cr bic actioen ttaturfrdftc aI]nung5t>oII cmpfunbon unb burd] bic cntsiinbctc piiantafic als Icbcnbc tF]dtigc IPcfcn aufgcfagt rDurbcn , wo bic 0bjcctc unmerflid] fid] in Subjectc r>crit>an= bcltcn unb bic Spvadie, bas Dcnfcn jcncn Cf]araFtcr annal]m, t>cn wiv I]cutc fcnncn unb bcr uns fo natiirlid] crfd]cint, t)a% mir ipdf]ncn , es miiffc immcr fo gcmcfcn fciji , ift gan5 3ir)cifcUo5. Dicfc Pcriobc fdllt 5ufammcn mit bom Urfprung bcr Hcligion, wold]c, roic (55cigcr fagt, anf bic ^ilbung bos mcnfd]= \07 lid}cn ■fmpfinboiii. oino o.an;i iinalaublidio , faft uiiunifdn-dufto fjcrrfdjaft auf^aoiibt Kit. 'Die fntftolnina bi.n- iliytbologiic ift cino iiotliuHMiMao , bod>u-'id)tiijo £ntu->id'oliuujs'ftufo in bom Sf>vad)- iinb (Sciftoilobou bor JlToufd^Innt. Ciiujuiftifdi faiui fie bejcidinet irerben als bie Periobe, ba suorft 5ub]octo am ber Unboftimmtbeit Ws Tieiifproceffes [idi an^jufonbern unb 511 felbftdnbicjein T>a[ein fid^ 511 gcftalteii anfinaoii. Sd]on (Dtfrieb JlTiUIer alintc biefe IPabrlieit. „Pio invt{]o= logifdje ^lujbrucfiuxnfe", fatjte cr, „irold-!e alio IPefon in per= fonen, alle i^elationen in i7anblungen uorwaubolt, ift etiras fo *£igcntlninilid]ef., ^a^ wiv fiir il]r IPad]5tI^uin eiiie bofonbere Periobe in ber (Cioilifation ber Dolfer aiTuel^meii iniiffen." *) fjier aber Ijaltc id^ inne. Denn bier Iiat ber Zllann 511 reben begonnen ,**) von ireld^em irir 511 leriien unb einftipeilen nur 5U lemon baben. *) 0tfrtc& lltiillcv: prolcinomciia 511 citter iinffciifduiftlidieu mytl^ologte p. 73. **) Max Miiller: Lectures on tlie origin and growth of religion as illustrated by the religions of India. London 1878. Dine! von Vktov v. gabent in IHaiiij. CDMVbT^a^M 10()il> UNIVERSITY OF CALIFORNIA LIBRARY ^m gleidjen SJevIage ift eridjienen: II' !'j per 'gCr)'pntu(\ bn ^5pxad)e noil ^tof. Dr. 4«bwt9 llotte. Qt. 8'. gc^. c// 8. ^>i-ot. 53fai- milkv (Ojfovb) kun-ic()t bo§ SBeif' im ^•cbniarHl ber eonteinporar.y Ecview in oii§fut)vIid}[tcv 2Bciie imb fafU ber tierii^nite cvirtdifovidiei- jein llrt[)cil ii' fo(s]cnbeu SS^ortoit su|ammcn : „3i>tto i 111 111 e r ?l n b e v e v o v i () m lU I e i ft e t I) n (> c n , 9i c i v o a >•' f) i^ i' t ba? acerbic lift, bie jc r ft rent en S^ va f te oefrti»'"ett unb 3 u in Siege g e f ii l) v t s n () a b e n", nnb an anbcver 5tel(c : „(r r t) n t ba>5 9Hd)tige gefnnben." S;ic Ilivista Europea ((viovciij 1877, IG. Scplonilioi) idivcilU : „oui goftclK, baf5 tdj nod) nienial'? ein SHid) p()i(o)opf)ifdKn oi-f)rtff^' mit fo(c^em ©enitf; nnb fo inci 5hil;cn nnb 53e(ct)iniig gclefen t)a['o, w\c biv? rorliegenbc. rffenbar ift ber iunfaffer ein 'Jiditer niib snaloidi ein liefer "IJeiifer. (Sr entfaltct bas idmnerigfte ^iU-oMeiii be-> Uvi^ininiv> ber Spradie nut eiiier niiuergleidjlidien 3id)er()eit nnb llieiftafdait luib iiberjcngt imiiier. Sj:iee 'inid) ift eiiie§ non jenen, weldie man tcicn ^l^,^ imiiier loiebcr lejen iiuip iniii '?lnfang bio jn Cyr.be, nnb n'cldjcn man ein id)iuere'o Unredjt aittt)nii unirDe, luollte niau banoii cinon lurson ?lnc.ing geben. Aiinfte nmgearbeitetc nnb bcbeiitenb vermebrlc '?lni(asic. Grjdieint in 1(5 I'iefernngen a ^//! 1. — Grjd^icnen fiiib fs^iefernng 1 — 12.