i=niM iVV !< M^ JUJI I T J J"-' vJJ :5.ijv\> \ r r » I r mn I— ■ c-i ■'-'AUr UCUI AU > 'JUi I 3« aV >- jjiaji"* iui >;;UrXAll rUftl;, A^S"' "-'"■'• '"''(J^ ^ ^'mim-K "^. ■ m\^ > -y o JiiiDNYiOV^^' WiaMiNiVirtV >- 33 ^ AtfEl '^Hmmm CElfjv_ jaaAiNii-Jh- ^OFCALIFO/?^ ^> 3 %a]AiNii] TYJJO^ j Ml W 3J .m^AST^'' ^ \ iNiVJWV ^ ^rfMirop >- _ii>^ IFO «u^i ^i 5 ^ '% ^~' .El iW-JOV' 'yAavaaiii^ •vmri- • 1 1 v.\^-!'- -'W^VJ^vyrir '''^mvmyi^' 'M\ii\mi^ jj^OFCAjIFOS-^ ^.OFCMIFOff^ ^ '^■^(^Aavaaii-ii'?^ ';i\tpr/^ . v-in^icnr,- ^ -^//, ^ ^ 1] .R'. .■in";,v;r,nrr. -< ■> a ^ si O ^ nF-fAKCr.: v:4 |"\||FC -< ^^ imm"^ %a3AiN(imv^ '^aojiivDJO'f^ ^J5l3DNVS01=^ %a3AiNn]iv' >t. 'aOJITVDJi o ^lOSANCftfJi. fc 5 '^'^^a^MNn-jViV ,-;;OFCAllF0% ^OFCAllFOff^ s ■^OAavaan-5^- AWEUNIVER5/A J'il33NVS01 v^lOSANCElfj-^ o ^^^ ■ "saaAiNnji^;- •" ■'^ ^;lOSANC[tfj> o %a3AiNnmv jAjOFCALIFO/' ^liAliYac. ^.!/0JnV3JO>^ .^\\[•UNIVtR5•/A :^ ^lOSANCElfXx ^OJITOJO^ "^JSHONVSOV^ %a3AiNn]i\v' ^' ^^ "^jojnvj-jo^' ^i ^lOSANCElfx^ ^^mmmi'^ ^OFCAilFO% ^&Aavaani^ .^\^EUNIVERy/A ^ !^ is -n o >;;OFCAIIFOP 1 Y/ ^OAiivaaiii^" £>/-, ^tllBRARYQf ^WEUNIVER5•//l i^^i il^i . .KinVANr.FlFr. '■^r. .v\'iir"'>R'' ^ linRARY/5..^ THE WORKS O F FRANCIS BACON, Baron of FERU LAM, Viscount Sf. Albany Lord High Chancellor of England. IN FOUR VOLUMES. With feveral Additional Pieces, Never before printed in any Edition of his Works. To which is prefixed, A NEW LIFE OF THE AUTHOR, By Mr. Mallet, L o K^ o K : Printed for A.Millar, z^amfi St. Clement's Ciuirch, m the Stra}2d> ^ ■■■ W .1 — 1 «i t M.DCC.XL. THE WORKS O F FRANCIS BACON, Baron of FERU LAAl, Viscount S/. Alban^ AND Lord High Chancellor of England. VOL. I. LO RT> O K ' Printed for A. Millar, againft 5^ C/ Lord hy on.* Jonathan Belcher Efqi The Honourable Patrick Boyle Efq-, Richard Berringcr Efq-^ William Briftow Efq, The Reverend Robert Bolton T). T). Dean of Carliflc. The Reverend Dr. Bland, Dean of Durham. The Reverend Philip Bcarcroft D. D. of the Chartcr-Hourc. The Reverend i\/r. Thomas Birch, F. R. S. ■* The Reverend Air. [. P. Bernard. The Reverend Air. Blandy. The Reverend Air. Brideu.ike, Fel- low e/'Ncw-Collcge, Oxon. Mr. Henry Blayde. Air. Sam.uel Birr, Bookfeller. Air. John Brotherton Bookfeller. Mr. John Brindlcy, Bookfeller. C. The Right Honourable the Earl of Chcfterfield. The Right Honourable the Lord Vifcount Cornbury. * The Right Honourable the Lord Cathcart. The Right Honourable the Lord Cornwallis. The Honourable General fames Campbell. Sir Richard Cox Knight and Baro- net, of Cork. Archibald Campbell. Efq; John Cay, (y/'Grays-Inn, Efq-y Richard Cliff iE;y^. AlexanderCunninghamjiT/'Craigcnds, Efqi The Honourable and Reverend Dr. Carmichael. The Reverend Mr. Crofts. The Reverend Mr. Comarque. The Reverend Alured Clark, D.D. "Prebendary ^j/'Weftminftcr, [B] Mr. pi] S U B S C R I B E R S NAMES. Godfrey Copley Efq; Mr. Robert Cramond, Merchant in Pcrcrsburgh. i\//-. Edward Combe. Mr. Gideon Crawford, Bookfeller in Edinburgh. Mr. Richard Clements, Bookfeller in Oxford. Mr. Thomas Cooper, Bookfeller. Mr. Henry Chapclle, Bookfeller. D. The Right Honourable the Lord Vi [count Duplin. The Right Reverend Lord Bijlop of Derry.* The Honourable ColoJiel William Dalrymplc. .y/VJamcs Dafhwood Bart. * William Draper, of Adgcombe in Surrey, ECu--, * John Dodd Efq; Stephen De Siliiouettc Efq; Robert Dinwiddic Efq--, Surveyor- General of his Majejifs Citftoms in North-America. James Douglas M. T>. Mr. William Dent, of Lincoln's- Inn. Tir. Difney. i\/r. JofephDavidfon, Bookfeller. Mr. Robert Dodlky, Bookfeller. The Right Honourable the E^rl of Esjlinton. William Eaft Efqi * Evans Efqs Archibald Edmonftone Campbell Mr. George Ewing, Bookfeller in Dublin. The Right Honourable the Earl of Finlater and Seafield. Sir Arthur Forbes Bart. Martin Foulkcs Efqi * John Forfter, coln'sInn, Efqi Edward Haiftvvxli, cf the Middle- Temple, Efq; Benjamin Heath, ^Exeter, Efqi Charles Harifon, of Seaford, Gent. The Reverend Mr. Samuel Hunter, «j/" South- Carolina. John Hopkins, iike of wxw^lXow. * The Honourable Gineral'.L. Mr. Alcxanicr Kincaid, Bookfeller in Edinburgh. Mejf. Knapton, Bcckfcllers. William Monck of the Middle Tem- ple Efqh Edmond Malonc Efq} William Mure of Caldwell Efq-y Thomas Mailer tf/'Cireucciler Efq; ]ames Mounfcy, ALT). TheReverendHtnryMovnsA.M.Fel- lo'jj of ^ieen's College, Canibnda.c. The Reverend John Mills A. M. of Baliol-College, Oxon. The Reverend Mr. Henry Millar. Mr. Robert Millar, Surgeon. The Reverend Mr. Patrick Murdoch, Re^or tf/Straddifhall, Suffolk. Mr. William Maitland, F. R. S. William Maitland. Gent. //r. Phillip Miller, F.R.S. [iii] The Right Hoyiour able the Earl of Mr. ]q\\\\^\\\2\\ Bookfeller. Loudoun. The Honourable George Littleton Efq-* The Honourable General Ligonier. George Lewis Efq--. James Logan -^/'Pcnfylvania Efq--, John Loved ay Elfq--> Thomas Liddel JEfq--, The Reverend 'Dr. Lynch, IDean of N. Edward Northey Efq\ John Nicoli Efq-y O. The Right Honourable the Earl of Oxford and iMortimcr. * The Right Honourable Arthur On- flow Efq--, Speaker of the Houfe of Commons. Mr. John Osborn, Bookfeller. Canterbury. The Reverend George Leigh 'D. T) ,. d /> The Reverend Mr. Lowe ^Re^or of Mr.]ohti Ofwald, Bookfeller. Stifkcy, Norfolk. Mr. fames Leake, Book filer, in Bath. ^' , ^ il/r. Thomas Longman, Bookfeller. Her Grace the T>ut chefs of Portland. The Right Honourable the Lord f^I, Petrc.* 'Flis GracetheT>nks ^/Marlboroueh. The Honourable Judge Parker. ■ His Grace theT>uke (y/'Montrofe.* The Honourable William Pitt Efq-, The Rifrht Honourable The Earl of The Honourable General Philhps Middlefex.^ Thomas Paterlbn Efq; The Right Honourable the Earl of William Phillips .* Andrew Mitchell i?/>/A' Inner Temple Efq,* William Morchcad Efq- * William Powlctt Efq--> Somers Payne Efq--, 0/ Nevis. Danby Pickering Efq->* Thomas Pjice Efq-, The Reverend Mr. Edward Paterfon;^ Mr. James Peters fl/Clcments-lnn. Mr. Pringlc, Surgeon. The Honourable Thomas Maynard i^/r. John Pemberton, Bookjeller. David Mallet 7^,^; , Q: ^^ Hush Murray of iunnynmound Efq; His Grace the T>iike -/'sLuccniberry John Mills £/^5 and Vovcz.* Samuel Medley Efq; R. [iv] SUBSCRIBERS NAMES. R. The Right Honourable the Earl of Rothes. The Right Honourable the Lord Raymond. The Right Reverend the Lord Bi- fl}Op of Rochcftcr. The Honourable William Rofs .E/^i Andrew Rcid Efc[\ Chriftophcr Robinfon Efq^-, Richard Roderick Efo^--, Mr. Richard Randall, Attorney at Law. Mr. Charles Rivington, Bookfeller. Mr. Sanaucl Richardfon, ^Printer, The Right Honourable the Earl of Stanhope. * The Right Honourable the Earl of Stair. * The Honourable Charles Stanhope Efq^ Sir Brownlow Sherrard, Bart. Andrew Stone Efq; George Lewis Scott of the Middle Temple Efq--, Rowles Scudamore of the Middle Temple Efqy George Sinclair ^Ulbftcr Efqi William Stewart Efq; Wayvil Smith Efq; Alexander Stuart, M. T>. Mr. Sergeant. Mr. John Smith, Bookfeller in Dub- lin. Mr. John Stagg, Bookfeller. Mr. George Strahan, Bookfeller. Mr. John Shuckburgh, Bookfeller. Mr. Melhach Steen, Bookfeller. The mofl Honourable the Marquis . o/EndficId. U. John Upton Efq-, Edward Umfrevillc-' man and enemy the Lord Treafurer Salisbury : a minifter fer-»^ tile in expedients for fupplying his mailer's wants, and well acquainted with the temper of England : a man of dexterity, craft, and intrigue, rather than a great man. The office that Bacon now entered upon was of exorbitant profit for that age#- He owns, in one of his letters to the King, that it was worth to him 6000 /. a year ; and his employment of Regifter to the Star- Chamber, which 1 mentioned above, now brought him in 1600/. a year more. By what fatality was it that fo ex- traordinary a man did not add to his other virtues that of a rea- fonable oeconomy? Had he done fo, it had preferved him from one tranfcendent fault : and the other blemifhes on his moral name had been loft in the brightnefs of his intellectual qualities. But he Tvas remarkably fubjed: to the fame weakncls that fo much difhonoured his mafter. His dependants had him wholly in their power, and fquandered his fortune away,*" fhamefully and without meafure. In a private family, this he^ got diforder, neceflity, corruption: and a\\ England beheld^' from the fame management in adminiftring the public, tlie"- fame effefts ; only more felt and fatal, as they were univerfal. It was not however till the year 1 6 1 1 that Raines abandoned ■ himfelf to one fole favourite. About that time was brought to court Robert Car a Scotjman^ then in the firft bloom of his- youth, and of diftinguiflied beauty ; by which he at once en-' gaged the King's attention, and in a little while engroffed all his affedion. As he was wholly illiterate, "James himfelf would needs be his preceptor : and it muft have been a fcene altogether new and ridiculous, to fee the Sovereign of three kingdoms daily inftruding, in the firft elements of grammarj^ the Man who was fhortly after to govern thofe kingdoms. In his bounty to this ftripling, he obfei--ved no other meafure LORD CHANCELLOR BACON. xxiii meafure but that of his paflion, which was as extreme as it feemed unaccountable. Gary in four or five years of favour, from a mere adventurer was raifed to be Earl Truth of Somerfet : and amaffed an enormous eftate of nineteen iigh"f p.'sg. thouland pounds a year in land ; befides plate, money, and jewels to the amount of two hundred thou^nd pounds more. And yet he deferves a place in hiftory, only for his fcandalous amour with the Countefs of Efex; for procuring her to be di- ,fli^iij vorced from her husband, and for combining with her to poi- fon his friend, who had dilTuaded liim from that ill ftep. The fate of Sir T/jomas Overbtcry\ the dark and dreadful fcene of guilt that ufliered it in ; and the part thofe two great criminals aded in that tragedy, are recounted by all hiftorians. Tho the horrible tranfadion lay yet wrapt up in darkneis, and was not difcovered till two years after, remorfe and the upbraidings of confcience purfued Somerfet every where. Thro all the Iplendor of fortune and favour, the trouble of his mind was vifible in his countenance, in his whole deportment. He grew by degrees to negleft his pcrfon and drefs ; his Ipright- Coke. linefs of temper left him: and his converfation, from being gay and entertaining, was become cold, ferious, and gloomy. This alteration in him was quickly followed by a change in the King's afFedlions; which had no deeper or more folid foundation than thefe external and flight accomplifhments. The Courtiers, whom envy and intereft render extremely fliarp-lighted, quickly difcovered this change, and improved it. Luckily for their An. .61;. deligns, there now appeared at court another young man, fit- ^'"v-^-' ted by nature to draw the curiofity of Ja^jtes^ and to fupplant the Earl of Somerfet in his favour. This was the famous George vrnfin, p.7g. VillierSy the younger fon of a good family in LeiceflerOjire^ afterwards Duke of Buckingha??t. As the furprifing elevation of this youth had a particular influence on the future for- tunes, and even on the fall, of Sir Francis Bacon, his character will dcferve a place at large in this hiftory. His mother, who could not give him a fortune, beft€)wed on him fuch an education as might enable him to acquire one, cfpccially in a court like this. The advantages he owed to na- ture, fuch as a handfome face, a body exadly proportioned, an eafe and gracefulnefs in his motions, fhe had taken care to im- prove with that elegance of manners, that artificial politcnefs, and xxivr THE LIFE OF THE and skill of excelling in trifles, which are the laft finifhings of a French education. In a word, he was juft returned from his travels, and accompUfhed in all thofe agreeable and frivolous arts which were a certain recommendation to the favour of James. The Earls of Pembroke ^LnA-Bedford, with fome other Lords who were fecret enemies to Sojnerfet^ after drefling out this youth with a ftudied exaftnefs, placed him to adv^antage in the Kincr's eye, at a comedy. That monarch was immediately fmitten with his face, air, and appearance; which yet he en- deavoured for fome time to conceal. Nay he carried this dif- fimulation fo far, that he would needs be folicited by the Queen to receive Villiers into his bofom: imagining the world would be thus deceived into a belief that he rather followed her advice, in this matter, than his own inclination. Such was the king- craft on which he fo highly valued himfelf. The Queen was not eafily prevailed with to take this ftep; of which fhe forefaw Rujh^x-r.rih all the confequences. At laft, however, fhe yielded to the ch.1*^"' Archbifhop's importunity; telling him at the fame time, that thofe who laboured moft to promote Villiers might be the firft to feel his ingratitude. Upon this he was immediately knighted, and declared Gentleman of the Bedchamber: the herd of Cour- tiers rivaUing each other in their offers of friendfhip and fervice wdJof>,vH- to him. Some of them even defcended to undertake his quar- rels, and brave fuch as were ftill in Somerfefs interefl. Among thofe who courted the rifing favourite, none was more zealous than Sir Fraftcis Bacon ; as none was able to ferve him more nobly, or more ufefully. Villiers had at this time fenfe enough to feel his inexperience in buflnefs, and therefore had recourfe to our Author for his advice: which he gave him BacoH, Vol. fully in a letter, ftill extant among his works ; written with fo III. p 564. |-^pgj.JQj. ^ judgment and fo much honeft freedom, that it does honour equally to his head and heart. He has ranged his thoughts under feven or eight principal topics of confideration, and entered into an accurate detail of what a minifter ought to know and pradife. In another letter to him, he has thefe remarkable words: " It is now time that you fhould reler your " adlions chiefly to the good of your Sovereign, and your " Country. It is the life of a beaft always to eat, and never ** to exercife. In this dedication of your felf to the public, I " recommend to you principally that which I think was never " done LORD CHANCELLOR BACON. xxv " done fince I was born, and which, not done, hath bred al- " moft a wildernefs and folitude in the King's fervice: which " is, that you countenance, and encourage, and advance able " and virtuous men in all kinds, degrees, and profeflions." This excellent advice the Favourite received with thankfulnelsj and negledled. ' Tho the King's paflion was now wholly diverted upon a An. 1616. new objed, he ftill afFeded to treat Somerfei with kindnefs ' ^"^"^ and diftindlion; even after the difcovery of his being an ac- complice in poifoning Sir 'Thomas Overbiiry had rendered this difhmulation not only mean but criminal. Yet he continued Wiifon,^.%\\ it to the laft, embracing with fondnefs the man whom he liad fecretly ordered to be arrefted : and entreating him to haften his return, when he believed he fhould never fee him more. In fuch trifles he was fond to exert his talent of po- litical management. The Earl's unhappy pafHon for the young Countefs of Ejfex was the fource of all his misfor- tunes, and drew after it the moft terrible confequences: end^ ing, as I have already obferved, in the murder of his friend; in the ruin of himfelf, and of her to whom he had trea- cheroufly facrificed that friend. The whole affair is difplayed at full length in our Author's charges againft thole two prime agents in that infernal confpiracy. They were both found ^^y ^4. 2j- guilty, fentenced to die, and afterwards pardoned by the King, \'o\'\^l^.ii^, notwithftanding his folemn imprecations to the contrary, on ^''"^" himfelf and his pofterity. Certain hiftorians have remarked, that there was Ibme- thing, in the behaviour of Somerfet before his tryal, fingular and myfterious: and that his matter likewife feemed to labour under a fecret anxiety of mind, equally furprifing. The Earl, they pretend, faid aloud in the tower, that the King durft not bring him to a tryal. Others rejed this account as a downright calumny, invented merely to fix a black and cruel imputation on that Prince's memory : or alErm at leaft that it was founded only in popular rumour and malicious conjedture. But that there was more in it than conjedure, may be proved by un- doubted authority J by fome original letters of Sir Francis Bacon^ then Attorney-General, and particularly employed in this very affair. Thofe letters have, I think, efcaped the obfervation of all our writers: I fhall therefore quote from them fuch paffages Vo L. L g as XXVI THE LIFE OF THE Bacon, Vol. IV. Letter •33- Vol. IV. Letter 136 as may ferve to throw Ibme light on this dark tranfadion, tho not enough perhaps to difcover the darker motives that in- fluenced the King's and the Earl's behaviour in it. James himfelf feleded certain perfons to examine Sower fei with all fecrecy, and marked out to them the particular articles on which they were to interrogate him. They had withal orders to work upon his obftinate temper by every method of perfuafion and terror: to give him now hopes of the King's compafTion and mercy; and now to aflure him that the evi- dence was full to convidl him, fo as there needed neither con- feflion nor fupply of examination. Bacony who v;as one of them, adds that they found his deportment fober and modeft, differing apparently from other times. In another letter lie has thefe remarkable words: " That fame little charm which may " be fecretly infufed into Somerfet\ ear fome hours before his ** tryal was excellently well thought of by his Majefty : only I " could wifh it a little enlarged; for if it be no more but to " fpare his blood, he hath a kind of proud humour that may *' over-work the medicine." All this was to be done with much caution and privacy ; for the very Serjeants, appointed to manage part of the tryal, were not yet in the fccret liow the King would Iiave it carried on: and therefore hacofi^ to cover from them what he knew of the matter, defired that fome ge- neral heads of direftion might be fent to them all. From hence it appears that "James fhewed an extreme folicitude about the Earl's behaviour, and the event of this affair. To what can it be attributed? His affedion for Somerfet was extinguifhed : and he lay under the ftrongeft obligations of public honour and juftice not to fcreen, from the cenfure of the law, a man whofe guilt was of the moft crying enormity. The Earl's ftanding mute, or denying that guilt, efpecially as the proofs of it were ftrong and pregnant, could bring no pofHble imputation on his name. Why then all this dark pradice? all thefe artifices of the perfons who examined him, only to make him fubmit to be tried, and Letter 135. to keep him in due temper during his tryal? There is ftill more. James ordered his Attorney- General to forecaft and put in writing every poffible cafe with regard to the tryal, and ac-* company them with his own opinion on each ; that no furprize might happen, but that things duly forefeen might have their directions and remedies in readinefs. Accordingly Sir Francis Bacon LORD CHANCELLOR BACON. xxvii Bacon fent a writing of that purport, on which there are ieve- ral obfervations in the King's own hand. I will only quote one paffage from it : " All thefe points of mercy and favour to <' Somerfet are to be underftood with this limitation j if he *^ do not, by his contemptuous and inlblent carriage at the <* Bar, make himfelf incapable and unworthy of them." The King's remark in the margin is in thefe words : " That ** danger is well to be foreleen, left he upon the one part *' commit unpardonable errors ; and I on the other part '* feem to punifh him in the fpirit of revenge." Somer- fet was not to be tried for any offence againft the King ; but for the barbarous murder of a private man and his friend. What then means the contemptuous carriage that is fo much apprehended ? What are the unpardonable errors it may lead him to commit ? If he refleded on a Mafter, to whom he had been fo much obliged, only for giving him up to a fair and equal tryaj, to a tryal by many circumftances rendered inevitable ; that would, in the opinion of all mankind, only aggravate his crime, and furnifh a new motive to that mafter for letting the fentence of juftice pafs upon him in all its rigor. After thefe e^|)articulars, I may venture to mention a fa^ft related by Sir ^■Anthony Weldon^ who fays that when the lieutenant of the court of k. ' Tower, Sir George More^ came and told the Earl, he muft I^ZL ^* prepare for his tryal on the morrow, he abfolutely refufed to appear unlels they dragged him to it by violence; adding, that the King durft not bring him to tryal. Aftonilhed at fuch "rafti and dangerous expreflions, the Lieutenant, tho it was ^then midnight, went and demanded an audience of the King, 'to inform him of what had paffed. James, upon hearing his ftory, burft into a paftion of tears, and intreated More to ufe ohis utmoft skill upon his prifoner and foothe him, by whatever means, into proper temper and fubmiffion. This More un- 'dertook to do, and by a ftratagem effeded it. TVeldon affirms : he had this ftory from the Lieutenant's own mouth : and tho he is a partial writer, and indulges himfelf in a humour of licen- tious Icandal, the authentic vouchers I have produced render his anecdote not improbable. Other circumftances, mentioned by thofe who have profefledly written of this reign, I therefore omit, and fliall only add, that there is in the Cabala a letter to ^^y^j^ "'K-ing James from Somerfet after his condemnation, of a very p.2°4- e"' ^°'' IV. Letter bred: " That when fuch a cafe happened, he would do that 145 " which fliould be fit for a Judge to do." Yet this great Lawyer, who had the honeft courage to re- fift the King to his ficc, wanted that independance of mind which alone enables a man to bear folitude, and an acquain- tance with himfclf His difgracc, which relleded more honour Vol. I. i on xxxiV^ Letter 177, 178. Letter 139. to L. Coh\ Letter i8i- ^•^T? k'E-fc'i F E OF THE 6fi him than all his preferments, he was unable to fupport: and therefore he foon after fued to be reinftated in the King's fa- vour. To recover it, hfe meanly enough courted the Favourite with an offer, which he would not hear of when it was formerly- made to him. While in power, he had refufed to give his dauo-hter in marriage to Sir y^''^^ Filliers, not without marks of difrefpc6l: he now fubmifTively entreated the fame perfon to honour him with his alliance: and employed Secretary Win- w6od to inform the Earl of Bucki7igha7n of his extreme concern for what had pafled with regard to the Earl's brother; that he now paflionately wiihed the treaty might be renewed and ac- complilhed: adding that they fhould make their own terms of fettlement, if his propofal was accepted. As the young lady Was not only a celebrated beauty, but a great fortune, the per- fon moft interefted made no difficulty to clofe with this propo- fal: and his mother recommended it to her fecond fon with warmth. This alarmed the Lord-Keeper Bacon. Ever jealous of Coke's, reputation, and at odds with him, he dreaded his al- liance with fo powerful a family. His imagination fuggefted to him all the danger that threatned his prefent and future for- tunes from this union: and he could not forget that he had lately treated his antagonifl with a freedom that rather infulted than admonifl:ied him. Thefe apprehenfions made him caft about how to defeat the intended match, by raiiing fuch ob- jections to it, as might touch the King and his Favourite in point of public honour and advantage. His letters to both, on that occafion, are written with the perplexity of a man who fears fomething he is unwilling to own; which yet his prudence pafles over with a feeming unconcern, to enlarge only upon confiderations that regard thofe whom lie would be thought to ferve. But this management proved ineffectual. It was re- fented by the Earl of Buchi7igham^ and checked by a rough anfwer from the King. The Lady ComptQ?i too, informed of the part he was ading, gave a loofe to her tongue, and railed at him with a bittcrnefs natural to women when they are thwarted in any favourite purfuit of intereft or paflion. Having thus, to prevent a diftant and uncertain danger, involved himfelf in one that was real and immediate, he made no fcruple to changes fides at once; to go diredly againft his former opinion; and to offer unasked his intereft in the young Lady's Mother for promoting LORD CHANCELLOR BACON. xxxv promoting the match, he had juft been labouring to difappoint. On fuch trivial accidents do the fortunes of Minifters depend: and to fuch little and Hiameful arts is ambition often obliged to ftoop. Nor even thus did he prefently regain his credit with Euck- inghain. The family continued to load him with reproaches : and he remained long under that agony of heart which an af- piring man muft feel, when his power and dignity are at the mercy of a King's minion, young, and giddy with his eleva- tion, and who thinks himfelf offended. They were however reconciled at laft ; and their friendfhip, if obfequioufnefs in one to all the humours of the other deferves the name of friendfhip, continued without interruption for fome years: while Buckingham went on daily to place and difplace the great officers of the Crown, as wantonnefs of fancy, or anger, or interefl: led him ; to recommend or difcountenance every private perfon who had a fuit depending in any court, juft as he was influenced ; to authorize and protedl every illegal pro- jed:, that could ferve moft fpeedily to enrich himfelf or his kindred. In a word he became formidable even to the mafter who had raifed him from the duft, and who fhould have ftill awed him by his authority : and this amidft the difUpation of a life, given up to idle amufements, or fullyed with criminal pleafures. In the beginning of 1 619, Sii Francis Bacon "^zs created An. !6r9. Lord High Chancellor oi England., and fhortly after Baron of Veridam ; which title he exchanged, the year following, for that of Vifcount St. Albans. Such events in his life as thefemay be pafled over flightly : he was fo great a man, that external honours could add no luftre to his name. Indeed had they been the immediate reward of thofe nobler fervices he had done, and was flill meditating to do his country, they might deferve more particular notice, for the fake of Him who be- ftowed them. Neither the weight and variety ofbufinefs, nor the pomps of a Court, could divert his attention from the ftudy of philo- fophy. Thofe were his avocations and encumbrances ; this was his beloved employment, and almoft the only pleafure in which he indulged his freer and better hours. He gave to the public in 1620 his Novum Organon, as a fecond part to his An i6;o. grand Inftau ration of the Sciences : a work that for twelve years together XXXVl THE LIFE OF THE together he had been methodizing, altering, polifliing ; till he had laboured the whole into a feries of aphorifms, as it now appears. Of all his writings this feems to have undergone the ftricteft revifion, and to be finifhed with the fevereft judgment. Indeed the form into which it is caft admits of nothing foreign, of nothing merely ornamental. The lights and embellifliments Qf imagination, the grace and harmony of ftile, are rejected here, as beauties either fuperfluous, or of an inferior nature. The Author has befides made ufe of feveral terms in a new and peculiar fcnfe, which may have difcouraged fome readers, as it has made others imagine them equally unintelligible with the horrors of a vacuum, the quiddities, and fubftantial forms, of the philofophy which he attempted to difcredit: and therefore, of all his writings it has been the leaft read, or un- derftood. It was intended as a more ufeful, a more extenlive Locric than the world had yet been acquainted with : an art not converfant about f)'llogifms, and modes of argumentation, that may be ferviceable fometimes in arranging truths already known, or in detecting fallacies that lie concealed among our own reafonings and thofe of other men ; but an art inventive of arts ; productive of new difcoveries, real, important, and of general ufe to human life. This he prcpofed, by turning our attention from notions to things ; from thofe fubtle and frivolous fpeculations that dazzle, not enlighten, the under- ftanding, to a fober and fenfible inveftigation of the laws and powers of nature, in a way becoming fages who make truth and information the fole aim of their enquiries. In order to this, his firft endeavour was to weed out of the mind fuch er- rors as naturally grow in it, or hav^ been planted there by education, and cherifhed by the influence of men, whofe wri- tings had long claimed a right of prclcription to rule and miflead mankind. To a mind thus prepared for inftrud:ion, he pro- pofes the fecond and fcientihcal part of his fcheme, the true method of interpreting nature, by fi6l and obfervation ; by found and genuine hiduBion^ widely differing from that puerile art which till then had folely prevailed in philofophy. His requires a fufiicient, an accurate colleclion of inftances, ga- thered with fagacity and recorded with impartial plainnefs, on both fides of the queftion : from which, after viewing them in all poffible hghts, to be fure that no contradidory inftances can LORD CHANCELLOR BACON. xxxvli can be brouglit, fome portion of ufeful truth, leading on to fur- ther difcoveries, may be at laft fairly deduced. In this wayj experiments and reafonings grow up together, to fupport and illuftrate each other mutually, in every part of fcience. As we are now approaching towards the moft memorable An. .621. event of our Author's public life, which ended in a melancholy reverfe of his fortune and honour, it will be neceffary to trace, ftep by ftep, the caufes that produced it: efpecially as the affair has not been hitherto confidered in the point of view that ren- ders it moft interefting and inftrudtive. It will, I believe, ap- pear with evidence, that, whatever his crimes might be, he was facrificed to the fafety of another, far more criminal than himfelf : and that this was the a.6: of an ill-judging mafter, with whom it was a greater merit to be amuling in any degree, than to be ferviceable in the greateft. Amon-.wr/A-5 ment, than by the iniquity of his decilions; for it docs not ap- coii. V. I. ^^j. j.}^^j. „j^y Qf jjjg decrees were ever reverfed. He was all this while confined to his houfe by an indifpofition, real or pretended: but, if his body was in health, what mufl have been the condition of his mind, in this interval of fufpenfe and anxiety? a great mind, already felf-convided, yet exquifitely fenfible to good fame, which it has long enjoyed, and is upon the point of loling for ever ! His refledlions, whether he looked back on the pafb, or forward to the profpedl be- fore him, mufl have been terrible: as they were at the lame time inflamed by peculiar circumftances of fliame and confu-^ Hon ; that he was now, at the age of fixty-one, falling a victim to the rapine and infolence of his domeftics, which he had vveaklv connived at, rather than tc any faults of his own. On the twenty- flxth of Ma?'ch^ the King came to the houfe of Peers; and, in expreflionsx>f flu died popularity, owned the errors of his government, exclaimed againft the patents com- plained of, frankly gave up to juflice the lefTer criminals con- cerned in them: and all this for the fake of his Fav^ourite, whom in the end he endeavoured to fcreen by the poorefl reafons ima- ginable. Indeed, no good reafons could be alledged in defence of Him, who was the greateft criminal; and without whofe concurrence the Wretches in queftion could not have been guil- ty. The Lords were not impofed upon by this fpeech: how- ever, thinking it fuiBcient to have reduced their fovereign to the neceflity of an apology, they feigned to be of his opinion. Thus, Buckingham efcaped for the prefent; to accumulate new guilt, and to fall at laft, ignobly, by a private hand : after he had been devoted, by the curfes of a whole people, and more folemnly flill by the denunciations of their reprefentatives. After a recefs of three weeks, the houfe met again : but the weight of their indignation fell flngly, and therefore without mercy, on the Chancellor. They were not fatisfied with his letter LORD CHANCELLOR BACON. xliii letter of general confeffion, tho delivered to them by the Prince oi Wales', in which he renounced all juftification of hinv- felf, and fued for no other favour, " but that his penitent fub- *' million might be his fentence, and the lofs of the feals his " punifliment." He was obliged to put in a particular anfwer to every point of his accufation : which he did on the firft of May, 162 1 ; acknowledging, in the moft explicite words, the corruption charged upon him in twenty eight feveral arti- cles, and throwing his caufe entirely on the compaiBon of his Judges. His fentence was, " to undergo a fine of forty thou- " fand pounds; to be imprifoned in the Tower duringthe Kino-'s " pleafure; to be for ever uncapable of any office, place, or em- *' ployment in the commonwealth ; and never to fit ao-ain in " parliament, or come within the verge of the court." Thus he loft the great privilege of his peerage; a fe verity unufual except in cafes of treafon and attainder. The laft article of his charge furnifhes matter for much re- fledlion. Jt alledges, " that he had given way to great ex- adions in his fervants, both in rcfped: of private feals, and otherwife for fealing injundions." This indulgence to his do- te C( Jnifon meftics, which was certainly extreme, has been generally, and ^"A"^ I believe truly, reckoned the principal caufe of thofe irregula- p 2' ^ rities that drew on his difgrace. Liberal in his own temper, or rather profufe beyond the condition of a man who means to preferve his integrity, he allowed his family in every kind of extravagance : and as many of his retinue were young, difii- pated, giddy in the purfuit of pleafiire, they fquandcred with- out meafure, where they were indulged without controul '*. Whether he did not difcover this error till it was too late, or whether a foul like his, loft in the greatnefs and immenfity of its own views, could not attend to that detail of little and dif- agreeable particulars which yet oeconomy requires ; however that was, to fupport his ordinary train of living, he ^tW into corruption himfelf, and connived at it in his dependents. Thus we behold him, a memorable example of all that is great and exalted, of all that is little and low, in man. Such incon- fiftencies in our human nature cannot but alarm and terrify even thofe who are moft confirmed in a habit of virtue. After * One day, during his tryal, as hewaspafling thro a room where feveral of his domcftics were fitting ; upon their getting up to falute him. Sit down my Maftcrs, he cried i your rife hath been my fall. xliv THE LIFE OF T H E ^^ After a fliort confinement in the Tower, the King rcfto-. red him to his Hbeity, and foigave the fine in which the Par- liament had amerced Jiim. Ay this fine was very confiderable, he manao-ed fo as to have it affigned over to fome of his tiieuds. Cabala. undcr the notion of being his creditors : And we find IViiliams; K^^ '^^' liis fucceflbr in the feals, complaining heavily of this ftratagem ; as if he thereby intended to dclraudthofeperfons to whom he vvasre-^ • ally in debt, who were many and in danger of being ruined b)S his fall. But I am inclined to hope, that he made ufe of this artK fice with a more innocent view ; namely, to procure himfelf a fiiort refpite from their importunities, till he could fettle his private affairs, extremely perplexed by former ill management, and now by the lofs of his employments rendered defperate. That I may not be obliged to mention any more an affair, aUke un- grateful to the reader and writer, I will obferve here, that about three years after this, he petitioned King James for a. Bacon Vol. total remiflion of his cenfure : " to the end that this blot of 291. " ignominy might be removed from him, and from his memory Cabala, " wlth poftcrity." What lay in a King's power, y«;;w readily ^ ^^'^ granted, a full and entire pardon of- his whole fentence *. Fofterity likewife, to which he appealed, has feemed unwilling to remember that he ever offended : and thofe who record his failings, like thofe who have made obfervations on the fpots in the fun, neither pretend to diminifh his real brightnels in him- felf, nor deny his univerfal influence on the world of learning. Thus he withdrew from the glare of a public ftation into the fliade of retirement and ftudious leifure : often lamentingr that Abridg Poft ambition and falfe glory had fo long diverted him from the ^^ nobleft as well as the mofl ufeful employments of a reafonable being : mortified, no doubt, into thefe fentiments by a fevere convidion, in his own perfon, of the inftability and emptinefs of all human grandeur. Hitherto, wc have followed him thro the buftle and ob- liquity of bufinefs. We fliall find him henceforth in a more pleafing, tho a lefs confpicuous, fituation ; freed from the fer- vitude of a court ; from an intolerable attendance there, on the vices and follies of men every way his inferiors, (for in this reign no one could rife to power on more honourable terms :) in a condition now to purfue the native bent of his genius ; to live ■ * Accordingly he was fummoned to the firft Parliament of King Chaylts. LORD CHANCELLOR B A C O N. xlv live to himfelf, and for the advantage, not of one age, 6r one Ipeople only, but ot all mankind, and all times to come. The firft conliderable work he enjia^ed in, after his re- An. jC:*. tirement, was the hiftory of Henry VII. which he imdertook at the deiire of King y^/wj-, and piibliihed in the year 1622. Whatever fome writers may have inlinuated of his melancholy and dejedion, we find every where, in this performance, evi- dent traces of a fpirit unbroken by age, and unfubdued by misfortunes. It has been highly applauded, and as much condemned : a proof that it has more than common merit. And we may venture to affirm that whatever its faults are, they arife from no want of vigour in the underflanding, or of warmth in the imagination of the writer. King "James a ffe&:cd to confider his great grandfather He?iry as a perfedt model for the imitation of other Monarchs : and as his was the reign of flattery, this quickly grew to be the prevalent and fafliionable opinion at Court. Tho in truth, that Prince's chara6ler was, in every part of it, unamiable ; and his conduft, on many occafions, weak or wicked. If my Lord Bacon has not wholly efcaped the infcftion of his age ; if he has here and there attempted to brighten the imperfedions, and throw in fhades the bad features of the original he was drawing ; yet, thro thefe foftenings, we can eafily fee this King as he was, and in all his genuine deformity. Sufpicion and avarice, his own hiftorian acknowledges, were the chief ingredients in his compolition : and therefore his poHtics, both at home and abroad, were narrow, fellifh, and falfc. Void of all great and extenfive prudence, he endeavoured to fupply that want by temporary fhifts, and the little expedients of cunning. By thefe he commonly had the luck to extricate himfelf out of B^e(»i, Voi. difficulties, which a wifer man would have timely forefeen, ^^^' ^ '^°''" and a better man have wholly prevented. But as his genius was unfociable and folitary, the darknefs in his temper pafTed on mankind for depth and fagacity in his underftanding. His ,, avarice too, was fordid and fhamelefs. Nothing feemed mean, nothing unjuft in his eyes, that could fill his coffers : and merely to fill them, for of wealth he had no enjoyment, he defcended to arts of rapine no lefs fcandalous than they were oppreffi\ e. Vol. I. m We les Anglois, xlvi T H E L I F E O F T H E I have acknowledged that my Lord Bacon's, Hiftoiy has been taxed of partiality, and I will not diffcmble that his flile has been objeded to, as full of afFeftation, full of falfc eloquence. But that was the vice, not of the man, but of the times he lived in : and particularly of a court that, alter the Sovereign's example, delighted in the tinfel of wit and writing, in the poor ingenuity of punning and quibbling. His Effays have, of all his works, been moft current, and are ftill very juftly efteemed. Towards the clofe of his life he greatly enlarged them both in number and weight : and pub- lifhed them anew, not only in E?zgliJJ.->y but in a m.ore uni- verfal language, which, he imagined, may preferve them as long as books fliall laft. As they are intended not to amufe but inftrud ; as they are neither a fatire on human nature, ^ Lettres fur nor the fcliool of fcepticifm ; Monfieur de Voltaire obferves, that they have been lels popular than the Maxims of Rochefou- canity or the Effays of Montagne. A remark that does my Lord Baco'fi honour ; who was too great a Man to court a re^ putation from the multitude, by facrificing to that malignity, or indulging that curious extravagance, which too many readers, I am afraid, exped to find gratified, even in writings of a moral kind. Of the other works which he compofed in this lafl: fcene of his life, I forbear to make any mention here: they will be all enumerated in another place. Let me only obferve, that no- thing can give a more exalted idea of the fruitfulnefs and vigour of his genius than the number and nature of thofe writings. Under the difcouragement of a public cenfure, broken in his health, broken in his fortunes, he enjoyed his retirement not above five years: a little portion of time! yet he found means to croud into it what might have been the whole bufi-r. nefs, and the glory too, of a long and fortunate life. Some of his former pieces he methodized and enriched : feveral new ones he compofed, no lefs confiderable for the greatnefs and variety of the arguments he treated, than for his manner of treating them. Nor are they works of mere erudition and labour, that require little elfe but ftrength of conftitution and obftinate ap- plication: they are original efforts of genius and reilediion, on ilibjecls either new, or handled in a manner that makes them fo. His notions he drew from his own fund: and they were folid, LORD CHANCELLOR BACON. xlvii ioVic], comprelienfive, fy ftematical; the difpofltion of his whole plan throwing light and grace on all the particular parts. In confidering every fubjc6l, he feems to have placed himfelf in a point of view fo advantageous and elevated, that he could from thence , difcover a whole country round him, and mark out the feverai fpots of it, diftindly and with eafe. Thefe charadlers are equally due to the works in which he made fome progrefs, and to thofe he could only attempt. His fuppofed poverty has been much infifted on, not only ^'''/fii, by our own writers, but by foreigners. Some of the former have afferted, that he languifhed out a folitary being in obfcurity and indigence: and among the latter, Le C/erc, who was led into the fame notion by a paffage in one of Howcfs letters, has animadverted with an honefli indignation on the meannefs of that Prince, who could leave fuch a man as he was to ftrugp-le. In his declining age, both with penury and afflidion. I believe the matter has been exaggerated. Perhaps he did not enjoy affluence or entire eafe of fortune: but his ordinary income mufl have placed him above fordid want and anxiety. Dr. Raivlejy who lived long in his family, affirms that the King had given him, out of the Broad Seal and Alienation Office, to the value of eighteen hundred pounds a year; which, with his own lands amounting to a third part more, he retained to his death. But then, he had treafured up nothing in his profperous condition againft the day of adverlity: and his penfion was not only pre- carious, but ill-paid, by a King, who, inftead of husbanding his revenues for great or good purpofes, was daily laviffiing them away, in fruitlefs negotiations, or on the leaft deferving of his fubjedis. Add to thefe things, that my Lord Baco?i lay all this time under the incumbrance of a vaft debt; and that he had doubtlefs expended very confiderable funis m procuring or making experiments. Even thofe, whom we fee clofe and fparing on every other occalion, are yet profufe in gratifying a favourite paffion. From all which arofe that diftrefs and thofe difficulties into which he was often plunged. That they were many and great, we can entertain no doubt "*. It is but too ftrongly confirmed to us by fome unufual expreffions in his let- ters to King Ja7nes\ where we find him pouring out his heart f^f" j^ter" in 27*- * It appears by a letter of Buckingham to him that he aflced for the Provoftdilp of Eaton College, and was refufed it. xlviii THE LIFE OF THE ill complaints and fupplications of Rich a ftrain^ as every one who reveres his memory will wifh he had never uttered. Thofe who iniift on the meannefs, thofe who plead for the dignity, of human nature, may, in this one man, find abundant mat- ter to fupport their leveral opinions. But, let us draw a veil over imperfedlions, and at the fame time acknowledge, that a very ordinary penetration may ferve to difcover remarkable ble- mifhes and failings in the mofl comprehenfive minds, in the greateft characters, that ever adorned mortality. An 1625. King "James died in 1625; after an inglorious and a fatal *^ — '^ ' reign of three and twenty years : defpifed by foreigners, defpifed and hated by his own fubjedls. The mifchievous notions he broached, the perverfe condud he held, gave rife to thofe di- vifions that quickly after involved his kingdoms in all the guilt and mifery of a civil war: that fhook the BritiJJj conftitution to its foundations, and in the end overturned it; tho appa- rently framed to laft for ages, as it had been ages in building up and perfecting. His unfortunate Chancellor furvived him fomething above a year. The multiplicity of bufinefs and ftudy in which he had been long engaged, but above all the anguifli of mind he fe- cretly laboured under, had undermined and broken into his health. After having been for fome time infirm and declining, he owed his death at laft to an excefs, not unbecoming a phi- lofopher; in purfuing, with more application than his ftrength could bear, certain experiments touching the confervation of bodies. He was fo fuddenly ftruck in his head and ftomach, that he found himfelf obliged to retire into the Earl of Arun- del\ houfe at Highgate-^ near which he then happened to be. There he fickened of a fever, attended with a defluxion on his An. 1626. breaft; and, after a week's illnefs, expired; on the ninth of Aprils in the fixty-fixth year of his age. How he bore this in- difpofition, or what difcourfes he held at the nearer approaches of death, no account is to be found ; an omilTion which every reader muft feel and regret: as nothing can awaken the atten- tion, nothing afieCt the heart of man more ftrongly than the behaviour of eminent perfonages in their laft moments ; in that only fcene of life wherein we are all fure, later or fooner, to Baan, Vol. fcfemble them. There remains only a letter, the laft he ever IV Letter 297. wrote, addrefled to that nobleman under whofe roof he died; in LORD CHANCELLOR BACON. xlk in which he tompares himfclf to a celebrated philofopher of antiquity, P/lf^?v the elder; who loft his life by enquiring, with too dangerous a curiofity, into the hrft great eruption of f'^e- fuviiis. Thus lived, and died, the Lord Chancellor Bacon *. He was buried privately in St. Michael\ church near St. Al- bans. The fpiDt that contains his remains lay obfcure and un- diftinguiOied, till the gratitude of a private man, formerly his sir 7^««j fervant, ereded a monument to his name and memory, j^ ' '"«'"' another country, in a better age, his monument would have flood a public proof in what veneration the whole fociety held a Citizen, whofc genius did them honour, and whofe writings will inftrudl their lateft pofterity. One paftage in his will is remarkable. After bequeathing his foul and body in the ufual form, he adds, " my name and '* memory I leave to foreign nations ; and to mine own coun- Baovia^a^^ " trymen, after fome time be pafTed over." As to the former, ^' ^°^" he was, even in his life-time, looked upon with admiration by the moft eminent men that Fra?tce and Italy could then boaft of: and by fome of them vifited, as One whofe talents were an ornament, not only to his age, but to human nature it felf When the Marquifs D'Effiat brought into E7tgla?id the Princefs y.i,^;^,^ Henrietta-Maria^ wife to Charles the Firft, he paid a vifit X.6 \llXl ^^j^ my Lord Eacon\ who, being then lick in bed, received him v/ith p 2-. the curtains drawn. " You refemble the Angels, faid that mi- " nifter to him: we hear thofe beings continually talked of, we " believe * He continued fingle till after forty, and then took to wife a daughter of Al- derman Bcrnhom of London^ with whom he received a plentiful fortune, but had by her no children: and flie out-lived him upwards of twenty years. Such readers as have any curiofity to know what regimen he obferved, may take the following ac- count of it in the words of his Chaplain. " His diet was rather plentiful and li- " beral than reftrained. In his younger years he was much given to the finer " and lighter forts of meats: but afterwards he preferred the ftronger, fuch as the " (hambles afforded ; as thofe which bred the hiore firm and fubftantlal juices, ancl " lefs diffipable. He did not, you may be fure, negled that himfelf, which he " fo much extolled to lathers in his writings, the frequent ufe of nitre -, whereof " he took the quantity of about three grains In thin warm broth every morning, " for thirty years together. His ordinary phyfic w;is a maceration of rhubarb, in- " fufed into a draught of white-wine and beer mingled together for the fpace of '* half an hour, once in fix or feven days, immediately before his meal, whether " dinner or fupper-, that it might dry the body lefs. His receipt for the gout, " which conftantly gave him eafe within two hours, is fet down in the end of the " Natural Hiftory." ^'ol. III. p. 233. Vol. L • i^ I T H E L i F E OF THE " believe them fuperior to mankind, and we never have the con- " folation to fee them." Among his countrymen, the names, alone, of thofe who have adopted his notions, and proceeded on his plan, are his higheft encomium. To pafs over a long line of philofophers, all illuftrious; he reckons in the lift of his followers a Boy/e, a Lockcy a Newtoji himfelf ;?«Wo''sLife One fingularity there was in his temperament, not cafily ta ^i Bacon. ^^ accounted for: in every eclipfe of the moon, whether he obferved it or not, he was certainly feized with a fudden fit of fainting ; which left him, without any remaining wcaknefs, as £w/r»of foon as the eclipfe ended. He was of a middling ftature; his 5^*340'' forehead fpacious and open, early imprelTed with the marks of age; his eye lively and penetrating; his whole appearance ve- nerably pleafing: fo that the beholder was infenfibly drawn to love, before he knew how much reafon there was to admire him. In tliis refpedt, we may apply to my Lord Bacon what Tacitm finely obferves of his father-in-law, Agricola: a good man you would readily have judged him to be, and ha\'e been pleafed to find him a great man. Those talents that commonly appear fingle in others, and they too men of reputation, ihone forth in him united and e- niinent. All Iiia cotemporaries, even thofe who hated the Courtier, ftand up and bear witnefs together to the fuperior abilities of the Writer and Pleader, of the Philofopher and oshrn\ Ad- Companion. In converfation, he could aflume the moft difn on. £^j.-^g chara(5ters, and fpeak the language proper to each, with a facility that was perfedly natural; or the dexterity of the habit concealed every appearance of art: a happy verlatility of genius, which all men wifii to arrive at, and one or two, once in an age, are feen to pofTefs. In public, he commanded the attention of his hearers, and had their afFeftions wholly in his power. As he accompanied what he fpoke with all the exprcf- fion and grace of action, his pleadings, that are now perhaps read without emotion, never failed to awaken in his audience the feveral paflions he intended they fhouldYeel. This is not a picture of him drawn from fancy: it is copied, and that too B. 7oh»fof, but in miniature, after another taken by One who knew him inhis difco-,^g]j. ^ good judge of merit, and feldom known to err, at leaft in heightening a favourable likenefs. As a philofopher, it is fcarce hyperbolical to fay of him, in Mr. Addiforh words, that LORD CHANCELLOR BACON. li that he had the found, diflind, comprehenfive knowledge of Jh'iftotle^ with all the beautiful lights, graces, and embelifli- ments of Cicero. To this commendation of his talents, the Learned throughout Europe have given their common fandion, and own him for the father of the only valuable philofophy, that of fadt and obfervation. It remains then to confider him, more particularly than we have hitherto done, in this moft known and confpicuous partof his charader ; where his merit is unqueftionably great and entirely his own. For, to the writings of the antients he was not, he could not, be obliged. They had either miftaken the right road to natural knowledge ; or if any of them ftruck into it by chance, finding the way difficult, obfcure, and te- dious, they foon abandoned it for ever. He owed to himfelf alone, to a certain intellectual fagacity, that beam of true difcernment which fhewed him at once, and as it were by intuition, what the moft painful enquirers, for more than twenty ages backward, had fearched after in vain. And here let me obferve towards him the fame impartiality I have hitherto aimed at : and, in order to know what he really did as a philofopher, place before the reader a fhort view of the ftate of learning in Europe^ from the dark period of Gothicifm down to the fixteenth century. But let me at the fame time acknowledge, that this account will be only a rude and im- perfe«5l sketch ; confifting of a few detached particulars, with- out much order or method. Alt HO the great era of ignorance has been fixed, juftly enough, to thofe times when the northern Nations, like a mighty inundation, overfpread the face of Europe ; yet it is no lefs certain that barbarifm and corruption were entered into arts and fciences ere the Savages had made any impreffion on the ^o?///772 Empire. Under them indeed, that darknefs which had been long growing on the world, and gradually extin- guifhing every light of knowledge, foon became total, and threatened to be perpetual. In the eighth century, we find that the higheft ambition of the Clergy was to vie with one another in chanting the public fervice, which yet they hardly luidefftood. This important emulation run fo high between the 787. Latin and French priefthood, that Charlefnagne, who was then «on. op. c. at Rome^ found it necefTary to interpofe, and decide the Con- '^ ^ ^' troverfy Hi T H E L I F £ O F T H E troverfy in perfon. The Monk, who relates this affair with j. moil circumftantial exadlncfs, adds that the Emperor en- treated Pope Adrian to procure him certain perfons, who might teach his fubjeds the firft principles of grammar and arithmetic ; arts that were then utterly unknown in his domi- nions. This warlike Monarch, tho his own education had been fo far negledted that he had never learned to write, dii""- covered, by his natural good fenfe, the value of knowledge, and fet himfelfto be its promoter and patron. He even allowed a public fchool to be opened in the imperial palace, under the direction of our famous countryman Alcuin \ on whom he chiefly relied for introducing into Fra?ice fome tincture of that philofophy which was ftill remaining in Britai??. But how flow and ineffedual the progrefs of any learning mufl have been, we may guefs from an edict of the Council of Challons-, S'3- in the next century ; which earneftly exhorts all monafteries to be careful in having their manuals of devotion correctly taumii,Y 3. tranfcribed : left, while they pioufly mean to ask of God one thing, fome inaccurate manufcript may betray them into pray- ing for the quite contrary. As to Britain^ if learning had ftill fome footing there in the eighth century, it was fo totally exterminated from thence in Hift ..^-antiq. thc ninth ; that, throughout the whole kingdom of the Weft- 's- \i^ Saxons, no man could be found who was fcholar enough to infl:rlid our King Alfred, then a child, even in the firfl: ele- ments of reading : fo that he was in his twelfth year before he could name the letters of the alphabet. When that renowned Prince afcended the throne, he made it his ftudy to draw his people out of the floth and ftupidity in which they lay : and became, as much by his own example, as by the encouragement he gave to learned men, the great reftorer of arts in his dominions. And here we are called upon to obferve, that as Fra?2ce\\^dL been formerly obliged to England in the perfon of Alctmi, who planted the fciences there under C-^^r/^Wi^g-;?^; our Ifland s now received the fame friendly afllftance from thence by Grimbald, whom King Alfred had invited hither, and made Chancellor of Oxford. Such Events as thefe are too confide- rable, in the literary hiftory of the ninth age, to be pafled over unobferved. The rife of a noted grammarian, the voyage of an applauded doctor, are recorded, by the chroniclers of that century, LORD CHANCELLOR BACON. liii tentury, with the fame reverence that an antient writer would mention the appearance of a Lycurgus^ or a Timokon ; of a law- giver who new-models a ftate, or a hero who refcues a whole people from flavery. But thefe fair appearances were of fhort duration. A night of thicker darknefs quickly overfpread the intelled:ual world : and in the moral, followed a revolution fliill more deplorable. To common fenfe and piety, fucceeded dreams and fables, vifionary legends and ridiculous penances. The Clergy, now- utter ftrangers to all good learning, inftead of guiding a rude and vitious Laity by the precepts of the golpel, which they no longer read, amufed them with forged miracles, or overawed them by the ghoftly terrors of demons, fpedlres and chimeras. This was more eafy, and more profitable too, than the painful example of a virtuous life. The profound depravity that was fpread thro all conditions of men, ecclefiaftic and fecular, ap- pears in nothing more plain than in the reafons afiigned for calling feveral councils about this time. In one, new canons were to be made, forbidding adultery, inceft, and the pradrice of pagan fuperftitions : as if thefe things had not till then been accounted criminal. In another, it was found nccelTary XticiavMnr, declare, that a number of Angels wor/hiped univerfally under pou'; t^.^' certain names were altogether unknown : and that the church could not warrant the particular invocation of more than three. A third, which the Emprefs Irene had fummoned for the reformation of difcipline, ordained, that no Prelate fliould thenceforth convert his epifcopal palace into a common inn ; ilor, in confideration only of any fum of money given hint by one man, curfe and excommunicate another. A fourth and fifth cenfure the indecency of avowed concubinage: and enjoin that Fryars and Nuns fhould no longer converfe or live promifcuoufiy in the fame convent. THESeeof i?(7;/z^, which lliould have been a pattern to the reft, was of all chriftian churches the moft licentious * ; and the * The book entitled. The tax of the i?owrt« Chancery, pubHfhed firft at i??w«^, in the year 15 14, furnifhes us with a flagrant inftance of this in the following paf- fage, which I chufe not to tfanflate. " Abfolutio a lapfu carnis fuper qiiocunque " aclu libldinofo commiflb per Clericum, etiani cum monialibus, intra et extra fepta " monafterii ; aut cum confanguineis vel affinibus, aut filia fpirituali, aut quibufdam " aliis, five ab unoquoque de per fe, five fimul ab omnibus abfolutio petatur cutn " dijpenfatione ad crdities tt beneficia, cum inhibitions tur. 36, due. 3. Si vero Vol, I, o " eum 2 liv THELIFEOFTHE the pontifical chair often filled with men, who, inftead of adorning their fi^cred character, made human nature it felf deteflabje : a truth by ip.any catholic writers acknowledged and lamented. Several Popes were, by their fuccelFors ex- communicated, their ails abrogated, and the facramcnts ad- idem, 1 -. miniftred by them pronounced invalid. No lefs than fix were expelled by others who ufurped their feat ; two were afiTafiinated : and the infamous Theodo^-a.^ infamous even in that age, by her credit in the holy city, obtained the triple crown for the niofi: avowed of her gallants, whoaffumed the name of yohn the Tenth. Another of the fame name was called to John XI. govern the Chriftian world at the age of twenty one ; a bafiard ibn of Pope Sergius who died eighteen years before. If fuch were the men who arrogated to themfelves titles and at- tributes peculiar to the Deity, can we wonder at the greatest enormities among Lay-men ? Their flupidity kept pace with the difiblution of their manners, which was extreme : they ftill prefer ved, for the very clergy we have been fpeaking of, a reverence they no longer had for their God. The mod: aban- doned among them, mifcreants, familiar widi crimes that hu- manity ftartles at, would yet, at the hazard of their lives, de- fend the immunities of a church, a confecrated utenfil, or a donation made to a convent. In fuch times as thofe, it were in vain to look for ufeful learning and philofophy. Not only the light of fcience, but of reafon, feems to have been well- nigh c.\:tinguiG:icd. An 1 4; 3- It was not till late, after the fack of Conjlantinoph by the Turks ^ that the writings of Arijtoth began to be univerfally known and ftudied. They were then, by certain fugitive Greeks-, who had efcaped the fury of the Ottoman Anns, brought away and difperfcd thro the IVeJiern parts of Etirope. Some particular treatifes of his, it is true, had been long made public ; but chiefly in tranflations from the ArabiCy done by men who, far from rendering faithfully the Author's fenfe, hardly " cum illis petitiir ahfolutio etiani a crimine commirTo contra naturam^ vel cum bru- " //V, cum dllpcnfatione, ut fupra, et cum iiihibitione tur. 90, due. 12, car. 16. " Si vero petatur tintiim abfolutio a crimine contra naturam, vel cum brutis, cum " difpenfatioae ct inhibitione, turon. 2'^', due. 9. AbfoIutivO pro Moniali que fe *' permifit pluries co^tiofci intr.a et exrr.i fepta monaftcrii, cum rehabilitate ad digni- *• ta'es illius ordinis, etiam abhatialem, turon. 36, due. 9." In the Edition of B-)is-te-duc, there is " Abfolutio pro eo, qui interfecit patrem, matrem, fororem, " uxorem .... g. 5, vel 7." Vide Baylc, art. B.inck. LORD CHANCELLOR BACON. h hardly underftood his language. Thefe however gave birth to the Scholaftic Philofophy ; that motley offspring of error and ingenuity : and to fpeak freely, the features of both pa- rents were all along equally blended in the complexion of the daughter. Tc trace at length the rife, progrefs, and varia- tions of this philofophy, would be an undertaking not only cu- rious but inftrudive, as it would unfold to us all the mazes in which the force, the fubtlety, the extravagance of human wit can lofe themfelves : till not only profane learning but divinity itfelf v/as at laft, by the refined frenzy of thofe who taught both, fubtilized into mere notion and air. Their philofophy was neither that iA AriJlotJe entirely, nor altogether differing from his. Whatever opinions the hrfl: founders of it had been able to draw, from Eoetius his La- ti?! commentator, or from the wretched tranflations above- mentioned, thefe they methodized and illuftrated, each accord- ing to his feveral talent, and the genius of the age he lived in. But this, inftead of producing one regular and conliflent body of fcience, even from wrong principles, ended in a monfter, made up of parts every where mifhapen and diflimilar. Add to this, that they left natural knowledge wholly uncultivated; to hunt after occult qualities, abftrad: notions, and queftions of impertinent curiolity, by which they rendered the very Logic their labours chiefly turned upon intricate, ufelels, unin- telligible. Alstedius, in his chronology of the Schoolmen, has di- vided their hiffory into three principal periods or fucceflions: the firfl: beginning with Lanfranc, Archbifhop of Canterbury^ An. who flourilhcd about the middle of the eleventh century ; and ending with Albert the Great two ages later: the fecond, that An. 1320. commences from him, determining in Durand\ as the third and laft ended in Luther, at the reformation. Morhoff. how- ^J^y^'^^''' -" Tom. il. ever, ftrenuou fly contends, xh^l Rticelinus 2Ln EngUpjma??^ wasp-73. ^=- properly the lather of the Schoolmen: and that to him the fed: of the Nominalifts owed its rife and credit. He adds, that it revived afterwards in the perfon of Occajn^ another of our coun- trymen, and the perpetual antagonift of Dims Scotusy who had declared for the Realifts, and was reckoned their ablefl: cham- pion. The learned reader needs not be told, that the Scholaftic Do6lors were all difl;inguifhed into thefe two Sedfsj formidable party- 3 Ivi THELIFEOFTHE party- names, which are now as Httle known or mentioned as the controverfies that once occadoned them. It is fufficient to fay, that, hke all other parties, they hated each other heartily ; treated each other as heretics in logic: and that their difputes were often fharp and bloody; ending not only in the meta- phorical deftru6lion of common fenfe and language, but in the real mutilation and death of the combatants. For, to the dif- orace of human reafon, mankind in all their controveriies, whe- ther about a notion or a thing, a predicament or a province, have made their laft appeal to brute force and violence. The titles * with which thefe Leaders were honoured by their fol- lowers, on account of the fublime reveries they taught, are at once magnificent and abfurd: and prove rather the fuperlative igno- rance of thofe times than any tranfcendent merit in the men to whom they were applied. From this cenfure we ought never- thelefs to except One, who was a prodigy of knowledge for the age he lived in, and is acknowledged as fuch by the age to which I am writing. I mean the renowned Fryar Baco?i^ who Ihone forth fingly thro the profound darknefs of thofe times ; but rather dazzled than enlightened the weaker eyes of his co- temporaries. As if the name of Bacon were aufpicious to phi- lofophy, this Man, not only without afliftance or encourage- ment, but infulted and perfecuted, by the unconquerable force of his genius penetrated far into the myfleries of nature, and made fo many new difcoveries in Aftronomy and Perfpedtive, in Mechanics and Chymiflry, that the moft fober writers even now cannot mention them without fome marks of emotion and wonder. It is Dr. Friejid's obfervation, that he was almoft the only Afironomer of his age: and the rcformatic^n of the Calen- dar, by him attempted and in a manner perfected, is a noble proof of his skill in that fcience. The conftrudlion of fpedla- cles, of telefcopes, of all forts of glafTes that magnify or di- minifli objedls, the compofition of gunpowder (which Barthol- {iris Swat'tz is thought to have firft hit upon almoft a century later) are fome of the many inventions with juftice afcribed to him. For all which, he was in his life-time calumniated, im- prifoned, opprefled: and after his death wounded in his good name, as a magician who had dealt in arts, infernal and abo- minable. * The profound, the fubtile, the marvelous, the indefatigable, the irrefragable, the angelic, the feraphic, the fountain of life, light of the world, isc. LORD CHANCELLOR B A C O NT. Ivii minablc. He tells us, that there were but tour perfons then in Europe who had made any progrefs in the Mathematics; and in Chimiftry yet fewer: that thofe who undertook to tranflate Arijlotle were every way unequal to the task: and that his wri- tings, which, rightly underftood, Baco?i conlidcred as the foun- tain of all knowledge, had been lately condemned and burned, in a lynod held at Paris. The works of that celebrated Antient have, in truth, more exercifed the hatred and admiration of mankind than thofe of all the other philofophers together. Latmoy enumer^ites no lefs Lib. devari?. than thirty-feven Fathers of the Church who have ftigmatizcd ^"xJmu"'' his name, and endeavoured to reprobate his doctrines. Morhoff j>^\^Yx\fio: has reckoned up a ftill greater number of his commentators, ^^'"- "• who Avere at the fame time implicitely his difciples: and yet both thefe authors are far from having given a complete lift ei- ther of his friends or enemies. In his life-time he was fulpecf^ed of irreligion, and, by the Pagan priefthood, marked out for deftrudion : the fuccelTors of thofe very men were his partizans and admirers. His works met with much the fame treatment from the Chriftian clergy: fometimes profcribed for heretical; fometimes triumphant and acknowledged the great bulwark of Orthodoxy. Latmoy has written a particular trcatife on the fubjedl, and mentioned eight different revolutions in the for- tune and reputation of Arijlotle % philofophy. To pais over the intermediate changes, I will juft mention two, that make a full and ridiculous contraft. In the above-mentioned Council held at Paris about the year 1209, the BiOiops there cenfured his j^,^^^^.. ^^. writings, without difcrimination, as the peftilent fources of error '^"p^^- and hercfy ; condemned them to the flames, and commanded all perfons, on pain of excommunication, not to read, tran- fcribe, or keep any copies of them. They went farther, and delivered over to the fecular arm no lefs than ten perfons, who were burned alive, for certain tenets, drawn, as thofe learned prelates had heard, from the pernicious books in queftion. \vi. the lixteenth century, thofe very books were not only read with impunity, but every where taught with applaufe: and whoever difputed their orthodoxy, I had. almofl: faid their infallibility, was perfecuted as an inlidel and mifcreant. Of this the fo- phifter Ramus is a memorable inftance. Certain animadver- lions of his on the peripatetic philofophy occafioned a general Vol. I. p commotion Iviii THE LIFE OF THE commotion in the learned world. The univemty of Paris took the alarm hotly, and cryed out againit this attempt as deftruc- tive of all good learning, and of fatal tendency to religion itfelf. The affair was brought before the parliament j and appeared of /.a«««»v,toTn. fo much confequence to Francis the Firft, that he would needs IV. p. 20 . ^^^^ .^ under his own immediate cognizance. The edict is ftill extant, which declares Ramus infolent, impudent and a lyar. lothofMap, His books are thereby for ever condemned, fupprefled, abo- v,l!l:-.|^iL; lilked: and, what is a ftrain of unexampled feverity, the mi- ferable Author is folemnlv interdicted from tranfcribine, even from reading his own compofitions! We might from hence be led to imafiine, that when the authority of an antient philofopher was held fo facred, philofb- phy itfelf niuft have been thoroughly underftood, and cultivated with uncommon fuccefs; but the attachment of thofe Do6tors was to a name, not to truth, or valuable fcience: and our Au- Baco,r% A- thor very juftly compares them to the Olympic Wreftlers, who pothegms. abflained from neceflary labours, that they might be fit for fuch as were not fo. Under their management, it was a philofophy of words and notions, that feemed to exclude the fcudy of na- ture; that inftead of enquiring into the properties of bodies, into the laws of motion by which all effects are produced, was converfant only in logical definitions, diftinctions, and ab- ftra^tions, utterly barren and unproductive of any advantage to mankind. The great aim of thofe folemn triflers was rather to perplex a dif[:)Ute than to clear up any point of ufeful difqui- lition; to triumnh over an enemy, than to enlarge the know- ledge, or better the morals of their followers. So that this cap- tious philofophy was a real obflacle to all advances in found learning, human and divine. After it had been adopted into the chriitian theology, far from being of vSq to explain and af- certain myfleries, it ferved to darken and render doubtful the moft necefTIiry truths; by the chicanery of argumentation with which it fupplied each fed, in defence of their peculiar and fa- vourite illufions. To fo extravagant a height did they carry their idolatry of Arijlotle^ that fome of them difcovered, or imagined they difcovered in his writings, the dodrine of the Trinity; that others publifhed formal dilTertations to prove the certainty of his falvation, tho a heathen : and that a Patriarch of Venice is faid to have called up the Devil exprefsly, in order to LORD CHANCELLOR BACON. ],x to learn fiom liim the meaning of a hard word in AriJlotU% %/-, art. phyiics. But the crafty Demon, who perhaps did not under- "''"""^''' ftand it himfelf, anfwered in a voice io low and inarticulate, that the good Prelate knew not a word he fud. This was the famous He?~moIaus Barbara : and the Greek word, that occa- fioned his taking fo extraordinary a ftep is the Entclcchia of the Peripatetics ; from whence the fchoolmen raifed their fub- ftantial forms, and which Leibnitz^ towards the end of the lart century, attempted to revive in his Theory of m.o- tion. The Reformation it felf, that diffufed a new light over Eu- rope^ that fet men upon enquiring into errors and prepofieffions of every kind, ferved only to confirm the dominion of this philofophy : proteftants as well as papifts entrenching them- feli'es behind the authority of Arijlotle^ and defending their feveral tenets by the weapons with which he furnifhed them. This unnatural ailiance of theology with the peripatetic do(5lrines rendered his opinions not only venerable but ficred : they were reckoned as the land-marks of both faith and rcafon, v/hich to pull up or remove would be daring and impious. Innovations in philofophy, it was imagined, would gradually fap the very foundations of religion, and in the end, lead to downright atheifm. If that veil of awful obfcurity, which then covered the face of nature, fhould be once drawn ; the rafh curiofity of mankind would lead them to account for all appearances in the vifible world, by fecond caufes, by the powers of matter and mcchanifm : and thus they might come infenfibly to forget or negledl the great original caufe of all. This kind of reafoning convinced the multitude, over-awed the wifer ^"ined there might be a new World; and who had the noble boldnefs to go in fearch of it, thro an ocean unexplored and immenfe. He fucceeded in the attempt; and led his followers into a fpa- cious continent, rich and fruitful. If fucceeding adventurers have penetrated farther than he into its feveral regions, marked out and diftinguiftied them with more accuracy; the refult of thefe difcoveries has lefs extended their fame than it has raifed and enlarged his. 4. After thefe preparations, nothing feems wanting but to scaia intei- enter at once on the laft and moft exalted kind of philofophy: but ixiv- THE LIFE O F T H E but the author judged, that, in an affair fo complicated and important, fome other things ought to precede, partly for in^ ftruclion, and partly for prefent ufe. He therefore interpofed a fourth and fifth part: the former of which he named Scala IntelleBus, or a feries of Iteps by which the Underftanding micrht regularly afcend in its philofophical refearches. For this purpofe, he propofed examples of enquiry and invefiigation, agreeable to his own method, in certain fiibjeds ; felecting fuch" efpecially as are of the nobleft order, and moil widely differing from one another; that inftances of every fort might not be wanting. The fourth part then was to contain a particular ap- phcation and illuftration of the fecond. In this light we chufe to confider the fix monthly hiflories which he propofed to write on fix principal topics in natural hiftory: namely, of winds; of life and death; of rarefaftion and condenfation ; of the three chymical principles, fait, fulphur, mercury; of bodies heavy and light; of fympathy and antipathy. The firff three, in the order I have here placed them, he profecuted at fome Jength; and in a manner that fhews with what a happy fagacity he could apply his own rules to the interpretation of nature. The wonder is, that other enquirers fince his time have done fo little towards perfecting the two firft mentioned, things of fo great concern to human fociety, and to every individual. As to the three laft, we have only a fhort introdudlion to each: death having prevented him from writing any thing on the fubjeds themfelves. Such is our Condition here: whoever is capable of planning ufeful and extenlive fchemes dies always too foon for mankind, even in the moft advanced age. Antkipatio- 5. Of the fifth part he has left nothing but the title and fe^undx."'^^ fcheme. It was indeed to be only a temporary ftrudurc, raifed with fuch materials as he himfelf had either invented, or tryed, or improved; not according to the due form of genuine induc- tion, but by the fame common ufe of the underftanding that others had employed. And this was to remain no longer thaa till he had raifed, phiiofophia 6. The fixth and fublimeft part of this grand Inftauration, aS ^"^ to which all the preceding are merely fubfervient: a philofo- phy purely axiomatical and fcientific; flowing from that juft, caftigated, genuine manner of enquiry, which the author firft invented and applied. But this he defpaired of being able to accomplifli: LORD CHANCELLOR BACON. hv aGCompIifh: and the Learned of all countries from his days have been only labouring fome feparate or leffer parts of thiy amazing edifice, which ages to come may not fee finiflied ac- cording to the model left them by this one Man. Such, and fo unlimited were his views for the univerfil ad- vancement of fcience; the noble aim to which he diredled all his philofophic labours. What Caefar faid, in complement, to Tully may, with ftridl juftice, be applied to him; that it was more glorious to have extended the limits of human wit, than to have enlarged the bounds of the Roma?i world. Sir Franc/'s Ba- con really did fo: a truth acknowledged not only by the greareft private names in Europe, but by all the public iocietics of it.s moft civilized nations. France, Italy, Ger^nany^ Britain, I may add even Rujfta, have taken him for their leader, and fub- mitted to be governed by his inftitutions. The empire he has erefted in the learned world is as univerfal as the fret ufe of reafon: and One muft continue, till the Other is no more. Vol. L t CONTENTS Ixvi CONTE NTS OF THE FOUR VOLUMES. V O L. I. ANEW LIFE of the Author. ByMr.MALLEX, p. i Inftaumtio Magna, p. i. Praetatio. p. J. Dift-ributio Opcris. p. 12. De Dignitatc & Augmentis Scientiarum Libri VL. p. 21. Partitioncs Scicntiarum & Argumenta fmgulorum Capitum. p. 23. Dc Dignitatc & Augmentis Scientiarum, Libetprimus. p. 27. Libci- Iccundus. p. f'c). -Liber tertius. p. 93. -Liber quartus. p. 1 1 f. -Liber quintus. p. 137. -Liber fcxtus. p. i fS. -Liber leptimus. p. ipf. -Liber oftavus. p. 214. -Liber nonus. p. 262. Novum Organum Scientiarum. p. 2 6p. Praefatio. p. 271. Apliorifmidc interprctatione Naturae, & regno Hominis. p. 274. De Interpretatione Natura:, Liber Iccundus. 313. APPENDIX, Containing fcveral Pieces of Lord 5^rd?« not printed in the lafl: Edition in four Volumes in folio: and now publilhed from the original Manufcriprs in the Library of the Right Honourable the Earl of Oxford. Append, p. 1 . Ofthetrue Grcatncfs of the Kingdom of ^r/Y^;», to King James, ibtd. Notes of a Speech concerning a War with Spain, p. 12. A Book of Speeches in Parliament, or othcrwiie delivered by Sir Francis Bacon the King's SoUicitor-General. p. 16. Mr. Bacon's Difcourfe in the Praife of his Sovereign, p. 16. The Proceedings of the Earl oi EJJex. p. 26. Of the State o'i Europe, p. 35-. State-Pieces in the Reign of King y^^^/i;!?^. p. 46. A Proclamation drawn for his Majclty' s firft coming in. ibid. A Draught of a Proclamation touching His Maicftv's Style, 2 Jacobi. p. 48. A CONTENTS. Ixvli A Certificate or Return of the CommiiTioncrs of England and Scotland. p.fi. ^ An Argument ofSir Francis Bacon, in the lower Houfe of Parliament, p.f^. A Certificate to iiis Majefty, touching the Projeds of Sir Stephen 'Pro£lor, relating to the penal Laws. p. 5-8. A Certificate to the Lords of the Council, upon information given, touch- ing the fcarcity of Silver at the Mint, and reference to the two Chancel- lors and the King's SoUicitor. p. 63. A frame of Declaration of the Mafter of the Wards, at his firft fitting, p. 66. Diredions for the Mafter of the Wards to obfervc, for His Majelly's better fervice and the general good. p. 67. Philofoploical Pieces of the Lord Bacon, p. 6p. Mr. Bacon in praile of Knowledge, ibid. Valerius Terminus of the Interpretation of Nature, with the Annotations of Hermes Stella, p. 7 1 . Tcmporis Partus Mafculus, five delnterpretatione Naturae Lib. 3. p. 5)5". Filum Labyrinthi, five Formula Inquifitionis. p. 96. Sequela Chartarum, five Inquifitio Icgitima de Calore & Frigore. p. loi. Redargutio Philofophiarum. p. 107. Mr. Francis Bacon of the Colours of Good and Evil j to the Lord Mount- joy e. p. 124. VOL. IT. PArafceve ad Hiftoriam Naturalem & Experimentalcm : five Dcfcriptio Hiftoriae Naturalis & Experimentalis, qualis fufficiat, & fit in ordine ad Bafin & Fundamenta Philofophiae verae. p. i. Aphorifmi'de Conficienda Hiftoria prima, p. 3. Catalogus Hiftoriarum particularium, p. 9 I i::i2,mcntumLihn Ferulamianiy cui Titulus Abecedarium Naturae, p. 14.. Hiftoriae Naturalis ad condendam Philolophiam Praefatio. p. 1 6. Tituli Hiftoriarum & Inquifitionum in primos fex menfes deftinatarum. p. 21. Hiftoria Naturalis & Experimentalis ad condendam Philofophiam : five Phac- nomcnon Univerfi ; quae eft, Inftaurationimagnae pars tertia. p. 21. Norma Hiftoriae Praefentis. p. 23. Hiftoria Ventorum. Aditus, five Praefatio. p-2f. Topica particularia : five Articuli Inquifitionis de Ventis. p. 2 f. Hiftoria. Nomina Ventorum. p. 29. Venti Liberi. p. 30. Venti Gcnerales. p. 31. Venti Stati. p. 32. Venti Alleclae. p. 33. Qiaalitates & Potcftates Ventorum. p. 3 5-. Origines Locales Ventorum. p. 39. Accidentales Generationes Ventorum. p. 42. Venti extraordinarii & Flatus repentini. p. 43. Confacientia ad Ventos, originales fcilicet. p. 44. Limites Ventorum. p. 47. 3 Succcflloncs Ixviii CONTENTS. Succeflioncs Vcntorum. p. 48. Motus Ventorum. p. 49- Motus Ventorum in VelisNavium. p. 5-2. Obfervationes majores. p. ^f. Motus Ventorum in aliis Machinis humanis. p. ^6. Prognoftica Ventorum. p. f 7. Imitamenta Ventorum. p. 6j4 Obfcrvatio major, p. 64. Canones mobiles de Vcntis. p. 64. Charta humana, five optativa cum proximis, circa Ventos. p. 6f. Ledori S. p. 67. Hiftoria Denfi & Rari ; necnon Coitionis & Expanfionis materiae pec (patia. Modus Experiment! circa Tabulam fuprafcriptam. p. 7 1 . Hiftoria Gravis & Levis, p. 106. Hiftoria Sympathiae & Antipatliiae Rerum. p. 107. Hiftoria Sulphuris, Mercurii & Sails, i^/d. Francifci Baronis dc Verulamio, Vice-Comitis SanBi Albania Hiftoria Vitac & Mortis: five Titulus ibxtus in Hiftoria naturali & expcrimentali ad condendamPhilofophlam: quae eft, Inftaurationis Magnae Pars Tertia. p. 109. Hiftoria Vitae & Mortis, p. 1 10. , Topica Particularia : five Articuli inquifitionis de Vita & Morte. p. 112. Natura durabilis. p. 114. Obfervationes majores. p. Hf. Obfervatio major, p. 116. Deficcatio, Deficcationis Prohibitio, & Deficcati Inteneratio. p. 117. Obfervationes majores. p. 120. Longaevitas & Brevitas Vitae in Animalibus. p. 1 2 1. Obfervationes majores, p. 125-. Alimentatio, Via alimcntandi. p. 127. Longaevitas & Brevitas Vitae in Homine. p. 128. Mediclnae ad Longacvltatcm. Ad Artie. X. p. 141. Intentiones. Ad Artie. XILXIII. XIV. p. 142. Operatio fuper Spiritus, utmancant Juveniles, & revirefcant. L p. 145-. Operatio fuper Exclufionem Aeris. li. p. 1 5-4. Operatio fuper Sanguinem & Calorem fanguificantcm. III. p. 1 fS. Operatio fuper fuccos Corporis. IV. p. 160. Operatio fuper Vifccra ad Extrufionem Alimenti. V.p, 162. Operatio fuper Partes extcriores ad Attradionem Alimenti. VI. p. i6S. Operatio fuper Alimentum ipfum ad Infinuationcmcjufdem. VII. p. 168. Operatio fuper Adum ultimuin Aftlmilationis Commcntatio. VIII. p. 170. Operatio fuper Intenerationem ejus quod arcficri cocpir, five Malacillatio Corporis. IX. p. 171. Operatio fuper Expurgationem Succi veterls & Reftitutionem Succi novi, five Renovationem per vices. X, p. 173. Atriola Mortis. Ad Artic.XV. p. 174. Difcrimina Juventutis & Senedutis. Ad Artie. XVI. p. 179. Canones mobiles de Duratione Vitac, & Forma Mortis, p. 181. Hiftoria & Inquifitio prima de Sono & Auditu, &de Forma iJoni, & latentc ProccflU Soni : five Sylvi Soni & Auditus. p. 189. Articuli Quaeftionum circa Mineralia. p. 203. Inquifitio CONTENTS. Ixix Inquifirio dc Magnctc. p. 208. Francifcus Baconus Lcdori. p. 2 1 7. Filum Labyrinthi, five Inquifitio Legitima dc Motu. p. 2 1 8. Cogicationes de NaturaRcrum. Dc Sedione Corporum, contiijuo & vacuo," p. 222. Dc Fluxu & Rcfluxu Maris, p, 2:54. Indicia vera de Inrerprctationc Naturae, p. 245.. '£.''p'\^o\7iTho7nae Bodlei 2.6. Francifc. Bacormm, quae candide expendit ejus Cogitata & Vila : Latine scx.^i.zx Anglico, ah Ifaaco Griitero. p. 2 84. Dcfcriptio Globi intelledualis. p. 288. Tlicma Cocli. p. 312. DcPrincipiis atque Originibus lecundum Fabulas Ciipidinis & Coeli : five 'FarrmTiidis & Telejii, & praecipue Tiemocritt Philofophia, tradata in Fabula. p. 315). Scala Intcllcdus, five Filum Labyrinthi. Quae eft Inflaurationis Magnae Pars IV. p. 342, Prodromus, five Anticipationcs Philofophiae Secundae. Inflaurationis Mag- nae Pars V. p. 344. Dc Sapicntia Vctcrum Liber ad inclytam Academiam Cantabrigienfem. II- luftrillimo Viro Comiti Sarisburienfi, Summo Thefaurario Angliae, 5c_ Canccllario Academiac Ci37Z/^tf<^r/^/>»/^f. p. 346. Almae Matri, Inclytae Acadcmiae Cantabrigienji. p. 347. Pracfatio. p. 348. Dc Sapicntia Vctcrum. p. 380. Imago Civllis Jidti Caefaris. p. 386. Imago Civilis Augnfii Caefaris. p. 388. In fcliccm Memoriam Elizabethae Angliae Reginac. p. 3 85;. Mcditationes facrae. p. 396. De Miraculis Servatoris. ibid. De ColumbinaInnoccntia& Serpentina Prudentia. ^■^97- De Exaltatione Cliaritatis. p. 3p8. De Menfura Curarum. ibid. De Spe Terrcftri. p. 399. l3e Hypocritis. p. 400. De Impoftoribus, ibid. Dc Generibus Impoflurac. p. 401. De Athcifmo. ib/d. De Hacrcfibus. pi 402. Dc Ecclcfia & Scripturis. p. 403. I. Epiftola ad Fulgcntium. /y/<^. II. Rcfcriptum Procuratoris Regis Primarii, ad Academiam Cantabri- gienfem, quando in iandius Regis Concilium cooptatus fuit. p. 404. III. Francifcus Baro de Ferulamio, Yicccomcs Sancli Albani, Almae Ma- tri inclytae Acadcmiae C^«f<2<^r/^/>w//', Salutem. p. 405". IV. Inclytae Acadcmiae Oa'^w/Vw/zS. ibiii. V. Refcriptum Acadcmiae Oxonienfa Francifco Bacono. ibid. VI. Francifcus Baro dc Vernlamio, Vicecomcs Sancii Albani pcrcclc- bri Collcgio Sandae & Individuae Trinitatis in Cantabrigia^ Salutem. p. j{.o6. VII. Almae Matri Acadcmiae Cantabrigienji. ibid. VIII. AFJio'Deodato. ibid. IX. Revercn.lo Viro Domino Gulielmo Raivley, Sacrac TheologiaeDodori, & Rcgiac Majcflatis Capellano, Amico colcndiflimo. p. 407. X. Reverendo Dodiflimoque Viro Gulielmo Rawleio S. P. D. Ifaacus Gru- terus. p. 408. Vol. L f The 1x3, CONTENT S. The firft Book of Francis Bacon, of the Proficiencc and Advancement of Learning, divine and human, p. 413- The fecond Book. p. 45-0. The Pafla2;es in Parliament againft Fr<««f /i* Vifcount St. Alban, Lord- Chan- cellor of £«^/^W'^. P- f48- The Laft Will of Sir Francis Bacon Vifcount St. Alban. p. ^5-9. Account of his Debts, p. 5:65-, &c. VOL. III. NAtural Hiftory, Cent. L Experiments in confort, touching the ftraining and palling of Bodies one thro' another i which they call Percolation, p. i. _— — Cent II. Experiments in confort touching Mufic. p. 2p. . 'Cent III. Experiments in confort touching the Motion of Sounds. p. 47. -Cent. IV. Experiments in confort touching the Clarification of Liquors, and the accelerating thereof, p. 65-. -Cent. V. Experiments in confort touching the Acceleration o£ Germination, p. 86. -Cent. VI. Experiments in confort touching Curioflties about Fruits and Plants, p. 103. •Cent. VII. Experiments in confort touching Differences between Plants and animated Bodies, p. 120. •Cent. Vlll. Experiment folitary touching Veins of medicinal Earth, p. 141. •Cent. IX. Experiment folitary touching Perception in Bodies in- fenfible, tending to natural Divination or fubtile Tryals. p. i6f. Cent. X. Experiments in confort touching ihc Tranfmilllon and Influx of immateriate Virtues, and the Force of Imagination, p. 189. Phyfiological Remains. Inquifitions touching the compounding of Metals. p. 210. Articles of Queftions touching Minerals. Lord Bacon's Queftions with Dr. Me'verel's Solutions; concerning the compounding, incorporating, or Union of Metals or Minerals: which Subjed is the firft Letter of his Lordfhip's Alphabet, p. 214. Dr. iVfi?t;fr^/'s An fwers to the foregoing Queftions. p. 215". Articles of Enquiry concerning Minerals. The fecond Letter of theCrofs- Row, touching the Separation of Metals and Minerals, p. 217. Dr. i\/(?^'fr^/'sAnf\ver to the foregoing Quellions. p. 2ip. Enquiries concerning Metals and Minerals. The fourth Letter of the Crofs- Row, touching Reftitution. p. 221. Dr. Meverel'^i Anfwer. ibid. Lord Vertilam\ Inquifition touching the VerfionSjTranfmutatipns, Multipli- cations and Affcdions of Bodies, ibid. A Speech touching the recovering of drowoed! mincra] Works, prepared for the CONTENTS. Ixxj the Parliament (as Mr. Bujhel affirmed) by the Vlfcount St. Albany then Lord High Chancellor of England, p. 223. Ccrrain Experiments made by the Lord Bacon about Weight in Air and Water, p. 223. Certain fudden Thoughts of the Lord Bacon's, fct down by him under the Title of Experiments for Profit, p. 224. Certain Experiments of the Lord Bacon'sdbont the Commixture of Liquors only, not Solids 5 without Heat or Agitation, but only by /imple Compa- ction and Settling, p. 225. A Catalogue of Bodies attradive and not attradive, together with experi- mental Obfcrvations about Attradion, p. 226. Medical Remains, p. 228. Medical Receipts of the Lord 5^r(7W. p. 233. New Atalantis, a Work unfiniihed. p. 235-. Magnalia Naturae, praecipue quoad Ufus humanos. p. 2^91. AColledion of Apothegms new and old. p. 261. Ornamenta Rationalia : or Elegant Sentences, fomc made, others collected by the Lord Bacon, p. 293. A CoUcdion of Sentences out of the Writings of Lord Bacon, p. 294. Eflays and Counfels Civil and Moral. To Mr. Anthony Bacon his Brother, p. 25)p. To his Brother Sir John Conjlable, Knt. p. 300. To the Right Honourable the Duke of Buckingham, Lord High Admiral of England, ibid. Eflays civil and moral, p. 301. A Fragment of the Colours of Good and Evil," p. 384. A Table of the Colours or Appearances of Good and Evil, and their Degrees, p. 385". To the Moftllluftrious and Mod Excellent Prince C^/?r/ lifh'd by JVilliam Rawley, D. D. An. i. 1^29. p. 512. Confiderations touching aWar with Spain. Infcribcd to Prince Charles. An. 1624. p. 5'i3. An Advcrtifement touching a Holy War. Written in the Year 1622. To the Right Reverend Father in God, Lancelot Andrews Lord Bifhop of JVinchefter, and Counfellor of Eflate to His Majefty. p. 534. Appendix. An Account of the lately creded Service called, the Office of Compolition for Alienations, p. f4p. Advice to Sir George Villiers, afterwards Duke of Buckingham^ when he was Favourite to King James, p. ^(^4. V O L. Ixxii CONTENTS. VOL. IV. AProporition to his Majcfty, by Sir Francis Bacon Knt. His Majcfty's Attorney-General, and one of his Privy-Council ; touching the Compiling and Amendment of the Laws of England, p. i. The Elements of the Common-Laws of £w^/t7«^. Containing;, L A Col- kdion of Ibme principal Rules and Maxims of the Common Law, with their Latitude and Extent. II. The Ufe of the Common Law for Prefcr- vation of our Perfons, Goods and Good Names; according to tlic Laws and Cuftoms of this Land. p. 12. TheMaximsoftheLaw. p. 18. The Uie of the Law. p. 5<>. A Preparation toward the Union of the Laws oi England and Scotland. p. 84. The Office of Conftables, Original and Ufe of Courts-Leet, Shcnfts Turn, &c. p. P4. 'The Ar2,uments in Law of Sk Francis Bacon Knt. the King's Sollicitor General, in certain great and difficult Cafes, p. loi, . Cafe of Impeachment of Wafte, argued before all the Judges in the Exdia- quer-Chamber. p. 102. The Argument in Loijce'% Cafe of Tenures, in the King's Bench, p. 114. The Cafe of Revocation ofUlcs, in the King's Bench, p. 121. Thejurifdidion of the Marches, p. 128. A Draught of an Act againft an ullirious Shift of Gain, in delivering Com- modities inftead of Money, &c. p. 145". Ordinances made by the Lord Chnncellor Bacon, for the better and more regular Adminiftration of JulHcc in the Chancery; to be daily oblerved, favingthe Prerogatives of the Court, p. \\6. The learned Reading of Mr. Francis Bacon upon the Statute of Ufcs. p. 156. The Argument of Sir Francis BaconKnt. His Majefty s Sollicitor-Gcncral, in Calc of the Toji-Nati of Scotland, in the Exchequer-Chamber ; be- fore the Lord Chancellor and all the Judges oiEyigland. p. 185-. A brief Difcourfe of the happy Union of the Kingdoms of England and Scotland, p. 210. Certain Articles or Declarations touching the Union of the Kingdoms of England zi\A Scotland: coUedcd and difperfcd for his Majclly's better Service, p. 216. A Speech in Parliament, 39 Eliz. upon the Motion of Subfidy. p. 228. A Speech by Sir Francis Bacon Knt. chofen by the Commons to prcfcnt a Petition touching Purveyors, &c. p. 231. A Speech ufed by Sir Francis Bacon Knt. in the honourable Houfe of Commons 5 Jacobi ; concerning the Article of the General Naturali- zation of the Scotipj Nation, p. 2 3 f. A Speech ufed by Sir Francis BaconKnt. in the lower Houfe of Parliament, by occafion of a Motion concerning the Union of Laws. p. 246. A Report made by S'n Francis Bacon Knt. in the Houfe of Commons, of a Speech delivered by the Earl oi Salisbury •■, and another Speech deli- vered CONTENTS. ]; win vcrcd by the Earl o^ Northampton^ at a Conference conccrnini: the Pc- rition of the Merchants upon the Spanijl Grievances, ParUamenr f Jacobi. p. 250. A Speech uled to the King, by His Majefty's Sollicitor, being chofen by tiie Commons as their Mouth and Mellenger, for riic prefentini? to hi.s Mujeily the IndrunKnt or Writing of tlieir Grievances, in the Pariiainedr 7 Jacohi. p. 260. A Speech oi' the King's SoUicitor ufed unto the Lords, at a Conference by Commii]]on from the Commons, c5t. p. 261. A Speech of the King's SoUicitor, perlu;iding the Houfc of Commons to de- filt from farther quellion of receiving the King's Mclfages by their Speaker, CTT. p. 263. A Brief Speech in the end of tiic Seflion of ParUament 7 Jacobi, perfuading fome Supply to be given to his Majefty, &c. p. 166. A Speech delivered by the King's Attorney Sir Francis Bacon, in the lower Houfe, when the Houfe was in great Heat and much troubled among the Undertakers, d^c. p. 267. The Speech which was ufed by the Lord-Keeper of the Great Seal in the Star Chamber, before the Summer Circuits; the King being tlien in Scotland ; 1 6 1 7. p. 2 7 7. The Speech uled by Sir /ir^wm i5^f(9». Lord Keeper of the Great Seal of England, to Sir JVilliamJones, upon his calling to be Lord Cliief Jullice oi Ireland. \6\j. p. 270. The Lord-Keeper's Speech in the Exchequer to Sir yohn 'Denham, when lie was called to be one of the Barons of the Exchequer, p. 2 8 r . His LordChip's Speech in the Common Pleas, tojuftice Hutton, when he was called to be one of the Judges of the Common Pleas, p. 282. His Lordfliip's Speech in the Parliament^ being Lord Chancellor, to the Speaker's Excufe. p. 283. Sir Francis Bacon's Charge at the SeiHons of the Verge, p. 2 88. A Charge delivered by Sir Francis Bacon-, the King's Attorney General, at the Arraignment of the Lord Sanquhar, in the King's Bench at fVeJl- minlier. p. 295'. The Charge of Sir Francis Bacon, His Majefty's Attorney General, touching Duels ; upon an Information in the Star-Chamber againft 'Vriejl and Wright, p. 297. The Decree of the Star Chamber againft Duels, p. 304.. The Charge of Sir Francis Bacon Knt. his Majefty's Attorney General, againft JVilliam Talbot a Counfellor at Law oi Ireland, p. 309. The Charge given by Sir Francis Bacon, His Majefty's Attorney-General, againft Mr. Oliver Sj:. John, for fcandalizing and traducing, in the pub- lic Seflions, Letters fent from the Lords of the Council touching the Benevolence, p. 314.. The Charge of Oii'i'w, indidcd of High Treafon in the King's Bench, by Sir Francis Bacon Knt. His Majefty's Attorney- General, p. 321. The Charge of Sir Francis Bacon the King's Attorney General againft Mr. Lumfden, Sir 'John IVentworth, and Sir John Holies for fcandal and traducing of the King's J ufticc in the Proceedings againft Wejion, in the Star-Chambcr, 10 November, i6if. p. 324. The Charge, by way of evidence, by W\r Francis Bacon, His Majefty's At- torney-General, before the Lord High Steward and the Peers, againft Frances Countels oi Somerfet , concerning the poifoning of Sir Thomas Overbiiry^ p. 330. Vol L t The Ixxv'i CONTENTS. 6. To the Queen, p. fii. 7. To my Lord-Treafurer ^«r/f/^^ ifpi- ^bid- 8. To the Lord-Treafurer Burleigh. 5- 12. 9. To the fame, 513. 10. To the Lord-Treafurer Burleigh. ')\^. 11. A Letter to Lord-Treafurer Burleigh^ in Excufe of his Speech in Par- Hament againft the Triple Sublidy. 5 if. 12. To the Right Honourable the Lord-Keeper of the Great Sea], ic^-c. Si6. 13. Earl o( E£ex's Letter to the Right Honourable the Lord-Keeper. /^/J. 14. To the Right Honourable the Lord-Keeper of the Great Seal. /l>/d. If. To the fame, fi/. 16. To the Right Honourable the Lord Keeper Cfc ibid. ij. To the fame, ibid. 18. To the Right Honourable the Lord Keeper. &c. fiS. 19. To the Right Honourable the Lord Keeper &€. ibid. 20. To the fame, p. fip. 21. To the Right Honourable the Lord Trcafurer Burleigh^ recommending» his firft Suit touching the SoUicitor's Place, ibid. 22. To the Right Honourable the Lord Keeper, ctt. 520. • 23. To the fame, 5-2 1. 24. To the fame, ibid. 25-. To the fame, 522. 26. To the Right Honourable the Lord Keeper of the Great Seal oi Eng- land, ibid. 27. To the Right Honourable the Lord Keeper. 5-23. 2 8. To the fame, ibid. 2 p. Earl of £^' A- 's Letter to the Lord Keeper. 523. 30. Earl of £^^A.- to the fame, 524. 31. The Earl of £/7>^'s Letter to the Council at his embarking for i/»^/;?, June 1^96. ibid. 32. To the Earl of Ejfex, from Mr. Bacon, Odober 4. ifpd. p. 5-28. 33. To the Earl of Effex. 531. 34. To the fame. 532. 3f. To Sir 'John Stanhope. 532. 3(). To the Earl of Ejf ex. ibid. 37. To the fame, 5^34. 38. To the fame. ibid. 39. To the Qiieen. ibid. 40. To Sir Roller t Cecil. f3 f. 41. To the fame, 536. 42. To Fou/kGrevileEfqi ibid. 43. To the Earl of £_//>.v. 5-37. 44. To Sir Robert Cecil, at his being in France, ibid. 45-. To the fome, 538. 45. A Letter of Advice to the Earl of Ejfex, to take upon him the care of Irijh Caufcs, when Mr. Secretary Cecil was in France 1598. ibid. 47. A Letter of Advice to the Earl of Ejfex, upon the Treaty with Tyrone, 1 5-98. before the Earl was nominated for the Charge of Ireland, /39. 48. A Letter of Advice to the Earl of EjJ'ex immediately before his go- ing into /r^/^« a; and his Accomplices againft her Maiefty and her Kin-'-domsj and of the Proceedings, as well as the Arraignments and Conviftions of the faid Earl and his Adherents, (O'C. p. 386. Some Particulars of that which pafled after the Arraignment of the late Earls, and at the Time of the Suffering of the Earl of Effex. p. 409. The Effed of that which pafled at the Arraignment of Sir Chrijiopher Blunt, Sir Charles 'Davers, Sir John 'Davis^ Sir Gilly Merick, and Henry Ctiffe. p. 4.10. The Confefllon of Thomas Lee, taken the i/^ih. of February, kJoo. S'c. p. 413. The Declaration of Sir JVilliam Warren, 3 Oclobris, ifpp. ibid. The Declaration of Thomas Wood, 20 Jan. i fpp. &c. 4 14. The Confeflion of James Knowd, taken the i6th of Feb. 1600. ^c. ibid. The Declaration of 'David Hethrington, an antient Captain and Servitor in Ireland, 6 Jan. ifpp, C^^. p. 4if- Thefirft Confellion of Sir Ferdinando Gorge, Knight, the i6i)^oiFeb. 1600. &c. p. 4if- The fecond Confellion of Sir Ferdinando Gorge, Knt. the 1 8th of Feb, i-6oo. C^r. p. 4i<5. The Confellion of Sir John Tiavis, taken the iSthof F-?^. kJoo. p. 417. The Confeflion of Charles leavers taken the 18th of Feb. Amio 1600. ^c. p. 418. The fecond Confeflion of Sir Charles T> avers, taken the fame Day before Sir Thomas Egerton &c. p. 419. The Confeflion of Sir Chrijiopher Blunt examined the i8th of Feb. 1600. d^r. p. 419. The fecond Confeflion of Sir Chrijiopher Blunt, the fame Day, taken before Mr. John Herbert. &c. p. 420. The Declaration of the Lord Keeper, the Earl of Worcejler-, and the Lord Chief juftice of England, p. 42 1. The Examination of i?(?^^r Em 1 of Rutland, the i2thof F45'. p. 5'04. A Prayer made and ufed by the Lord Chancellor Bacon, p. 5-07. Letters in the Reign of Q^ Elizabeth. 1. From an Original in the Earl of 0.v/J?r^'s Library, p. f09. 2. A Letter of Ceremony to Q. Elizabeth upon the fending of a New- Year's Gift. ibid. 3. A Letter of Ceremony to Q. Elizabeth upon the fame Subjed:. ibid. 4. To the Qirecn. p. 5'io. f . To the fame, ibid. 6. Ixxvi CONTENTS. 6. To the Queen, p. fii. 7. To my Lord-T rc^iCuTcr Burleigh if^i. i^id. 8. To the Lord-Treafurer Burleigh. 512. 9. To the fame, 513. 10. To the Lord-Treafurer Burleigh. 514. 11. A Letter to Lord-Treafurer Burleigh ^ in Excufc of his Speech in Par- Hament againft the Triple Subfidy. 51 f. 12. To the Right Honourable the Lord-Keeper of the Great Seal, o-c. 13. Earl of EJfexs Letter to the Right Honourable the Lord-Keeper, ibid. 14. To the Right Honourable the Lord-Keeper of the Great Seal. ibid. If. To the fame, fij. 16. To the Right Honourable the Lord Keeper i&c. ibid. ij. To the fame, ibid. 18. To the Right Honourable the Lord Keeper, &c. fiS. I5>. To the Right Honourable the Lord Keeper &c. ibid. 20. To the fame, p. fip. 21. To the Right Honourable the Lord Treafurer Burleigh, recommending his firrt Suit touching the Sollicitor's Place, ibid. 22. To the Right Honourable the Lord Keeper, ctt. f2o. • 23. To the fame, f2l. 24. To the fame, ibid. 2^. To the fame, 5'2 2. 26. To the Right Honourable the Lord Keeper of the Great Seal of Eng- land, ibid, ij. To the Right Honourable the Lord Keeper. 5-23. 2 8. To the fame, ibid. 29. Earl of £//?'A-'s Letter to the Lord Keeper. 5-23. 30. Earl of ^//'f.v to the fame, 524. 31. The Earl of £^x's Letter to the Council at his embarking for iS/»/?/)?, June ifp^. ibid. 32. To the Earl of EJfex, from Mr. Bacon, Odobcr 4. ifpd. p. ^28. 33. To the Earl of £//>x. 531. 34. To the fame. 532. 3f. To Sir John Stanhope. ^^2. 36. To the Earl ofEjfex. ibid. 37. To the fame, 534. 38. To the fame. ibid. 39. To the Qiieen. ibid. 40. To Sir Robert Cecil. 53 f. 41. To the fame, 536. 42. To FoulkGrevile'E((\-, ibid. 43. To the Earl of £/>.v. 53 7- 44. To Sir Robert Cecil, at his being in France, ibid. 45. To the fame, 5-38. 46. A Letter of Advice to the Earl of EJfex, to take upon him the care of Irip Caufes, when Mr. Secretary Cecil was in France i^S>^. ibid. 47. A Letter of Advice to the Earl of EJfex, upon the Treaty with Tyrone, I fpS. before the Earl was nominated for the Charge of Ireland, 5-39. 48. A Letter of Advice to the Earl of EJJex immediately before his go- ing into /r^/^Wi^', 1599. 5-41. 49. To the Earl of EJfex. 543. 50. CONTENTS. j,,,^j. 5-0. A Letter to the Earl of Effex, in offer of fervice when he was firft ialarcjcd to Effex Houfc. p. 5-4.3. 5-1. An Anfwcr of my Lord of EJ^ex to the precedmg Letter of xMr. Bacon, f^^. 5-2. To the Earl of Ejfex. ibid. 5-3. To the fame, ibid. 54,. To Sir Robert Cecil. 5-45-. ff. To the Lord Henry Howard, ibid. f6. Two Letters framed: the one as from Mr. Anthony Bacon to the Earl o'iEjfex--, the other as the Earl's Anfwer. 5-46. f^j. A Letter framed as from the Earl, in Anfwcr to the former, <)\^. 5-8. A Letter to Mr. Secretary Cm/ after the defeating of the Spanilh Forces in Ireland, ibid. 5p, To my Lord oi Canterbury (Dr. Whitgift) ff^,. 60. To Sir Thomas Lucy. ibid. 6\. A Letter of recommendation of his Service to the Earl oi Korthumber- /9. To Mr. Matthew, upon fending to him a Part of his Injlauratio Mag- na. 582. 100. To U^. Matthew, 583. 101. To the fame, ibid. 102. To Mr. Matthew upon fending his book 'Dc Sapient! a Vetemm, 5-84. 103. To the King, ibid. 104. To the King, 585-. I Of. To Henry Prince of Wales, Duke of Cornwall, and Earl of Chejier, f85. io5. To the Earl o^ Salisbury, Lord Treafurcr, ibid. 107. To my Lord Mayor. fS/. 308. To Sir Vincent Skinner, ibid. 109. To Sn Henry Saville, f88. 110. Sir Francis Bacon to Mr. Matthew, about his writings, and the Death of a Friend. 592 . 111. To the King, 5-93. 112. 113. To the King, fpf. 114. Touching Teach am (^c. 5-96. I I f . Touching my Lord-Chancellor's Amendment, &c. 600. 126. Concerning Oic'. To the King, on tlic Breach of the New Company, 61 J^. 130. To Sin George Filliers, 616. 131. To his Majefty, about the Earl of Somerfet. ibid. 132. To tlie fame, about the Cliancellor's Place. 617. 133. To^\x George Vtlliers ■!kiO\xt\.\\!i.^ZK\.oi Somerfet. 61%. 134. To the fame. 619. 135-. A Letter to the King, with his Majefty 's Obfervations upon it^ 629. 136. To Sir George Villiers about the Earl of Somerfet. 62^. 137. To the fame, of Jc/^fr/^Z-'s Arraignment. 624.. 138. To the King about iStfw/^r/f'^'s Examination. 625". 1^^. An Expoftulation to tlieLordChiefJufticeC?>&^. 626. 140. To^'n George Villiers. 630. 141. Tox\\cY^\ng:i.bov\ix[\t Commendams. 6^1. 142. A Memorial for her Majclly, corrc£ted with SirFr. Bacojis ownHandi 1616. 632. 143. To S'v: George Villiers. 6^^. 144. To the fame. 636. . 145-. Touching the Commendams, at White-Hall June 6. \6\6: prefent tiie King's Majefty . ibid. 146. To Sh George Villiers. 644. 147. To the fame. 645", 148. To the fame. ibid. 149. To the fame, 646. ifo. To the fame, about IriJI: Aff^rs. ibid. 151. To the King. 648. 1 5^2. To Sin George Villiers, on fending hisBill for Vifcount. ibidi I5'3. To the fame, on fending his Patent. d45>. 1 54. To the King, of Sir George Villiers'sVatcrxt. 6^6. I ff . To Sir George Villiers, on fending his Patent fealed. dji.' if^J. To the fame, acknowledging the King's Favour, ibid. 15-7. To the King. 65-2. If 8. To the Lord Vifcount ^///Vrj. ibid. I f9. Rcafons why the new Company is not to be trufted and continued with the Trade of Cloths. 653. 160. To the Lord Vifcount ^/7/w J". 6^4. 161. To the fame. ibid. 162. The Lord Vifcount Villiers to Sir Francis Bacon, His Majefty s Attorney-General. (S^f. The Cafe of John Bertram, ibid. 16^. To the Lord Vifcount 7^/7//Vr J. 65-6. 164. To the fame, about Duels. 6^S. 16^. To the fame. ^fc). 166. A Letter written to the Earl of Buckingham, on the fame Day Sir Francis Bacon was declared Lord Keeper of the Great Seal. 660. j6j. To the Earl of Buckingham, ibid. 168. To the Renowned Univerfity of Cambridge, his dear and reverend Mother. 661. 169. To the Earl of 5«rj^/'«^^^w. ibid. 170. To the fame. 662. IX Ixxx CONTENTS. lyi. '*to Mi: Matt/jen's, in rcflcdion upon fome Aftronomers in Itafy. p. 662. 172. To the Kino;, about a Sj>anijh Match. 66^. 173. To thcE^il of Buckingham. 66.^.. 174. An Account of Council Buiinels, and of other Matters committed to Sit Francis Bacon by His Majefty. 665-. A Note of Tome Precedents as come neareft the Cafe of the Lord Brack- ley j referred to in the foregoing Letter. 666. 175-. To the Lord Keeper. 66j. 176. Tot\\z'Ei:ix\ oi Buckingham. 66%. 177. To the fame. ibid. 178. To the King. 66^. 179. Toth.c'E^iloi Buckingham. 6ji 180. To the King. ibid. 181. To the Ead of Buckingham. 6j2. 182. A Memorial for His Majefty. ibid. ■ i'8^. To the E^Ltl of Buckingham. 6j/^. 1 84. To the fame. ibid. i8f. To the fame. 67 f. 186. The Earl of 5//f/^/«^^i. To the Marquis of 5ttf^/«^^/2«^. 679. 192. To Mr. Alatthe-ji's, about reading and giving judgment upon his Writings. 680. 193. To the Marquis of Buckingham, ibid. 194. The Marquis of Buckingham tothe Lord Chancellor. 682. 195'. To the King. ibid. 196. The Marquis of 5«fi&/«^^/^^^»/. 689. 207. Tothe fame. ibid. 208. To the King. 690. 209. To the fame. ibid. 2 1 o. To the Marquis of Buckingham. 691 . 211. The Marquis of Buckingham to the Lord Chancellor. 212. To the fame. 692. 213. To Sir Thotnas Leigh and Sir Thomas Tuckering, ibid. 214. To the Marquis of Buckingham, ibid. 215-. The Marquis of i5«r/&/»^^/^^<««z to the Lord Chancellor. 6p8. 226. To the Marquis of Buckingham, ibid. 227. Marqmsof Buckingham to the Lord Chancellor, ^pp. 228. To the Marquis of Buckingham, ibid. 229. To the fame. ibid. 2:50. To the King. ibid. 231. To the Marquis of Buckingham. 700. 232. To the fame. /^i^. 233. To the fame. 701. 234. To the fame. ibid. 2 3 f. To the King. 702 . 236. To the Marquis of Buckingham, ibid. 237. Marquis of Buckitigham to the Lord Chancellor. 705 . 238. A Letter written with the King's own hand to the Lord Chancellor Verulamy upon his Lordfhip's fending to his Majefty his Novum Or- ganiim. 704. 2 3 9. To the Marquis of Buckingham, ibid. 240. Draughtofa Proclamation for a Parliament, referred to in the*precc- ding Letter. 70 f. 241. The Marquis of Buckingham to the Lord Chancellor. 707. 242. To Sir Henry IVotton. 708. 243. Tord of St. j4lban to Mr. Matthews, ibid. 244. To the fame, bclicvinghis Danger to be lefs than he found it. 709. 245-. To the fame exprcHing great Acknowledgment and Kindnefs. ibid. 246. To the fame, owning his impatient Attention to do him fervice. ibid.. 247. TotheMzr(\\x\s of Buckingham. 710. 248. To the fame. 711. 249. Marquis of 5ari;/«^/?\x\x, of Buckingham, ibid. 289. The Duke of Buckingham to the Lord 5"/. Alban. ibid. jpo. To the Lord Treafurer iVf iapientiam iftam, quam a Graecis potiflimum haufimus, pueritiam quandam fcicntiac vidcri, atque habere quod proprium eft puerorum j ut ad garricndum prompta, ad gcnerandum invalida & immatura fit. Controvcrfiarum cnim ferax, operum efFocta eft. Adeo ut fabula ilia de Scylla, in litcrarum ftatum, qualis habc- tur, ad vivum quadrarc vidcatur ; quae virginis os & vultum extulit, ad uterum vero monftra latrantia fuccingcbantur & adhaercbant, Ita habcnt & fcientiae, quibus infuevimus, gcne.ralia quaedam blandientia & fpeciofa ; fed cum ad particularia ventum fit, veluti ad partes generationis, ut fruclum & opera ex fe edant, mm contentiones & oblarrantcs dilputationcsexoriun- tur. ^8 P R A E F A T I O. tur, in quas defmunt, & quae, partus locum obtinent. Pracrerca, fi bu>uf- modi fcieatiac plane res niortua non elTcnt, id nunime videtur evcirturum fuifle, quod per multa jam faccula ulu venitj ut illae fuis immotae fere haere'ant vefti^nis, ncc incrementa gcnerc humano digna fumant : co ufque ut faepenumero non folum aflcrtio maneat aflertio, fed etiam quaeftio ma- neat quaeftio, & per difputationes non folvatur, fed figatur & alatur; om- nifquc traditio & fuccellio dilciplinarum rcpracfentet & exhibeat pcrfonaj ma'4irtri & auditoris, non inventoris & ejus qui inventis aliquid eximium adjfciat. In artibus autem mechanicis, contrarium evenire videmus : Quae ac fi aurae cujufdam vitalis forcnt participcs, quotidie crcfcunt & pcrficiun- tur ; & in primis authoribus rudcs plerunque & fere onerolae & informcs apparent, poftea vero novas virtutcs & commoditatem quandam adipifcun- tur, eo ufque ut citius ftudia hominum & cupiditates dcficiant & mutcntur, qua'm iliac ad culmen & pcrfedionem fuam pervenerint. Philofophia con- tra & fcientiae intelledluales, ftatuarum more, adorantur & celcbrantur, fed non promoventur : quin etiam in primo nonnunquam authore maximc vi"ent, & deinceps degenerant. Nam pol^quam homines dedititii fadi fint, & in unius fcntentiam (tanquam pcdarii lenatores) coicrint, fcientiis ipfis' amplitudincm non addunt, fed in ccrtis authoribus ornandis & ftipan- dis, fervili officio funguntur. Neque illud afferat quifpiam ; Scientias pau- latim fuccrefcentes, tandem ad ftatum quendam pcrvcniflc, & tum dcmum (quafi confedis fpatiis kgitimis) in operibus paucorum fedes fixas pofuilfe ; atque poftquam nil melius inveniri potuerit, reftare fcilicct, ut quae inventa Unt, cxorrientur & colantur. Atque optandum quidcm cffet, haec ita fc habuifle. Redius illud & verius ; ilbs icicntiarum mancipationes nil aliud efle, quam rem ex paucorum homiaum confidcntia, & rcliquorum focor- dia & inertia natam : poftquam enim fcientiae, per partes diligcntcr for- tafle excultae & traftatae fuerint, tum forte exortus eft aliquis, ingcnio au- dax & propter mcthodi compendia acccptus & celcbratus, qui fpecie tcnus artem conftituerit, revera veterum labores corruperit. Id tamcn poftcris gratum efle folet, propter ufum opcris expeditum & inquifitionis novai taedium & impatientiam. Quod fi quis, confenfu jam inveterato, tanquam temporis judicio moveatur ; fciat fe ratione admodum fallaci & infirma nitk Neque enim nobis magna ex parte notum eft, quid in fcientiis & artibus, variis faeculis & Jocis, innotuerit & in publicum emanarit ; multo minus, quid a fuigulis tentatum fit & fecreto agitatum. Itaque nee temporis par- tus, nee abortus extant in faftis. Neque ipfe confenfus, ej ufque diuturnitas magni prorfus aeftimandus eft. Utcunque enim varia fmt genera politiarum, unicus eft flatus fcientiarum, ifque Ibmpcr fuit, & manfurus ell popularis. Atque apud populum plurimum vigent dodrinae, aut contentiofae & pug- naces, aut fpeciofae & inanes; qualcs videlicet aflenfum aut illaqueant aut demulcent. Itaque maxima ingenia proculdubio per fmgulas aerates vim pafla funt ; dum viri captu & intelledu non vulgares, nihilo fecius exiftimationi fuae confulentes, temporis & multitudinis judicio fe fubmi- ferint. Quamobrem altiores contemplationis, fi forte ufquam emicuerint, opinionum vulgarium ventis fubinde agitatae funt & extindae : adeo uj: tempus, tanquam fiuvius, levia & inflata ad nos devexerit, gravia & folida dcmerferit. Qiiin & illi ipfi authores, qui didaturam quandam in fcientiis invafcrunt, & tanta confidentia de rebus pronuntiant ; cum tamen per in- tervalla ad fc rcdeunt, ad querimonias de lubtilitate naturae, veritatis rccef- fibus, rcrum obfcuritate, caufarum impUcatione, ingenii humani infirmitarc P R A E F A T I O. 9 fe convertuiit : in hoc nihilo tamen modcftiorc;, cum malint communem homincm & rcrum conditioncm caufari, quam dc fcipfis confitcri. Quia il- ]is hoc fcrc folcnnc eft, ut quicquid ars aliqua non attingat, id ipfum ex ca- dcm arte impoHibilc cilc ftatuant. Ncquc vero damiiari potcft ars, qiium ipfa difccptet & judicct. Itaque id agitur, ut ignorantia etiam ab ignominia libcrctur. Atque quae tradita & rcccpta funt, ad hunc fcrc modum fc ha- bent : quoad opera ftcrilia, quacftionum plena ; incremcntis luis tarda & ]anguida; perfedioncm in toto fimulantia, fed per partes male implctaj deledu autem popularia & authoribus ipfis fufpefta, ideoque artificiis qui- bufdam munita & oftentata. Qiii autem & ipfi experiri, & fe fcientiis ad- dcrc, earumque fines profcrre Itatuerunt, nee illi a rcceptis prorfus defcif- ccre aufi funt, ncc fontcs rerum petere. Verum fe magnum quiddam con- lequutos putant, ii aliquid ex proprio infcrant & adjiciant ; prudenter fe- cum repuranres, fe in aflcnticndo modcftiam, in adjiciendo libcrtatcm tueri poflc. Verum dum opinionibus & moribus confulitur, mediocritatcs iftac Jaudatae, in iiiagnum fcientrarum dctrimentum cedunt : Vix enim datur, au- tliores fimul & admirari & fupcrare. Sed fit aquarum more, quae non al- tius afcendunt, quam ex quo dcfcenderunt. Itaque hdjufmodi homines e- mendant nonnulla, fed parum promovent 5 & proficiunt in melius, non in majus. Ncque tamen dcfuerunt, qui aufu majore, omnia integra fibi dux- crunt, & ingenii impetu ufi, priora profternendo & deftruendo, aditum fibi non abs re fore cxiftimavi, fi Icctorcm de aliquibus, quae ad hunc primum tomum pertinent, brevitcr moncam. Tradatum iftum, dc Dignitatc &Augmcntis Scientiarum, ante annos oclodccim, cdidit dominatio Ilia, lingua patria, in duos tantummodo libros diftributum ; & regiac luac majcftati dicavit^ quod & nunc facit. Non ita pridem animum adjccit, ut in Latinam linguam vcrtcretur : Inaudiverat fiquidem illud apud exferos cxpcti : Qiiinctiam fole- bat fubindc dicerc, iibros modcrnis linguis conlcriptos, non ita multo poft decoduros. Ejus igitur tranflationem, ab infignioribus quibufdam clo- cjuentia viris claboratam, propria quoque reccnfione caftigatam, jam cmit- tit. Ac liber primus certe, quafi niera tranflatio eft, in paucis admodum mutatus : At reliqui octo, qui Partitiones Icientiarum tradunt, atquc uiiico ante libro continebantur, ut no\'um opus, & nunc primum cditum, prodit. Caufa autem praccipua, quae dominationcm fuam movit, ut opus hoc rc- tradaret, & in plurimis amplificarct, ca fuit; quod in Inftaurationc Magna (quam diu poftca edidit) Partitiones Icientiarum, pro prima Inftaurationis parte conftituit; quam fequcrctur Novum Organum; dcin Hiftoria naturalis ; & fie deinccps. Cum igitur repcriret partem earn dc Partitionibus Icientia- rum jam pridem claboratam, (licet minus folide quam argumcnti dignitas poftularct) optimum fore putavit, fi rctraftaretur, «Sc rcdigeretur in opuy juftum & completum. Atque hoc pa£lo, fidem fuam liberari intelligit, dc prima parte Inftaurationis pracftitam. Qiiantum ad opus ipfum, non eft tenuitatis mcac, de eo aliquid pracfari. Pracconium ei, quod optimc con- veniat, cxiftimo futurum illud, quod Dcmoftlienes intcrdum diccrc folcbat de rebus gcftis Athcnicnfium vctcrum ; Laudatorem its dignu7n ejje fohirn- modo tempus. Ticmn Opt. Max. obnixc precor, ut, pro dignitatc operis, fructus ubci'cs diatiuniqiie & autlori & Icdori contiiigat. FRAN- g.i ^ FRANCISCI BARONIS D E VERULAMIO, Vice-Comitis Sancti Albani, De Dignitate & Augmentis Scientiaram. L I B R I IX. AD REGEM SUUM. 'i-*- Partitiones Sclentiamm Sc Argumenta Singulorum C A P I T u M. Lib. I, NULLIS conftat Capitibus ; continct autem partltloncm totlus operis, 5c quarundam Objeftionum dilationcm. P Lib. IL Cap. I. 11 ^ARTITIO univcrfalis dodlrinae humanac, in hiftoriam^ poc/im, philofophiam : Secundum tixs facultatcs intcl- ledus, mcmoriam, phantafiam, rationcm : Quodquc ca- dem partitio compctat ctiani thcologicis. Cap. II. Partitio liiftoriac in naturalcm &civilcm: Ecclcflaftica & litc- raria fub civili comprchcnfis : Partitio hiftoriac naturalis, ex fubjedo fuo, in hiftoriam gcncrationum, practcrgcncrationum, & artium. Cap. III. Partitio hiftoriac naturalis Iccunda, ex ufu & fine fi.io, in nar- rativam & indudivam ; quodque finis nobiliirimus liiftoriac naturalis iir, ut miniftret & in ordine iit ad condcndani philofophiam ; quern linem in- tuetur indudiva. Partitio hiftoriac gcncrationum, in hiftoriam coclcftiuni, hidoriam meteororum, hiftoriam globi tcrrae & maris 5 hiftoriam maflaruni five collcgiorum majorum, & hiftoriam Ipccicrum five collcgiorum niino- rum. Cap. IV. Partitio hiftoriac civilis, in ccclcftafticam, litcrariam, & (quae generis nomcn rctinet) civilcm : Qiiodquc hiftoria literaria dciiderctur : Ejus conficiendac praecepta. Cap. V. De dignitatc & difficultatc hiftoriac civilis. Cap. VI. Partitio prima hiftoriac civilis (Ipecialis) in memorias, antiqui- tates, & hiftoriam juftam. Cap. VII. Partitio hiftoriac juftac, in chronica tcmporum, vitas pcrlbna- nim, & rclationcs adlionum : carum partium cxplicatio. Cap. VIII. Partitio hiftoriac tcmporum, in hiftoriam univcrfalcm, &" particularem. Utriufquc commoda & incommoda. Cap. IX. Partitio fecunda hiftoriac tcmporum, in annales, & a in bonum confcrvativum &c b(> nam perfeclivum. Partitio boni communionis, in officia gcneraJia &: ^^ Ipeaiva. «>.. Cap. III. Partitio doftrinae de cultura animi, in doftrinam dc characVe- ribus animorum, de afFedibus, & de remediis five curationibus. Appendix doftrinae ejufdem, de congruitate inter bonum animi & bonun» corporis. Lib. VIII. Cap. I. Partitio dodrinae civilis, in dodrinam dc convcrfatione, dodri- iiam de ncgotiis, & dodlrinam de impcrio five republica. Cap. II. Partitio dodtrinac de negotiis, in doftrinam de occafionibus fparfis, & doftrinam de ambitu vitac. Exemplum doftrinae de occafionibus iparfis, ex parabolis aliquibus Solomonis. Praeccpta de ambitu vitae. C A p. III. Partitiones dodrinae de impcrio five republica omittunrur : Tan- tum aditus fit ad defiderata duo : doftrinam de proferendis finibus imperii, Sc dodrinam de juftitia univerfali, five de fontibus juris : Excmpla utrruf" Lib, IX. ,l <^ Cap. I. Partitiones thcologiae infpiratae omittuntur : Tantum aditus ^t' ad defiderata tria : doftrinam de legitime ufii rationis humanae in divinis, dodrinani de gradibus unitatis in civitate Dei, & emanationes fcripturarum. • ' FRAN' I ( T fl 27 FRANCIS C T Baronis de V E R U L A M I O, Vice-Comltis Sancti AlbAni, De Dignitate & Augmends Scientiarum, LIBER PRIMUS. SUB vetcri lege, rex optime, crant & fpontaneac oblatlones, & quotidiana ..' facrificia ; haec ex rituali cultu, illae ex pia alacritatc profedac. Ar- bitror equidem dcbcri tale quidpiam regibus a fcrvis fuis ; ut fci- licet quifque non folum muneris fui tributa, fed &: amoris pignora dcfcrat. Atque in prioiibus illis, Ipero mc minimc defuturum j in potlc- riori autem gcnerc dubitavi, quid, potiflimum fumercm : Satius autem vi- fum eft, hujufmodi aliquid dcligere, quod potius ad pcrfonac tuae exccl- lentiam, quam ad negotia corbnac fpedarct. Ego (aepiflinie de majcftatc tua, ut debeo, cogitans, (miflis aliis five vil'tutis five fortanae tuae dotibus,) magna piorfus afficior admiratione, cum intueor excellentiam earum in tc virtutum, facultatumquc, quas phi- lofophi intellcctuales vocant : Capacitatem ingenii tot & tanta complexam, firmitudinem memoriae, prehenfionis velocitatem, judicii penctiationem, elocutionifque ordinem fimul & facilitatem. Subit profedo animum quan- doque dogma illud Platonicum, quo aflcritur, Scientiam nihil aliud ejfcy quam reminifcentiam ; animumque naturaliter omnia cognofcere, nati- "vae hici, quam fpecus corporis ohttmbraverat, fubinde reddittim. Ccrte hujus rei (!i in quo alio) relucet in majeftate tua excmplum infigne ; cui adeo prompta ell mens ad concipiendam flammam, ubi vcl Icviflima earn excitaverit objefta occafio, vel minima alienae cognitionis fcintilla afFulfc- rir. Quemadmoduni igitur, dc regum Ihpientiflimo, lacra pcrhibit fcrip- tura, Cor illi fuiffe, tanquam arenam maris : cujus quanquam mafia praegrandis, partes tamcn minutillimacj fic mentis indidit Deus majellati tuae crafim plane mirabilem, quae cum maxima quacquc compleftatur, minima tamen prehendat, nee patiatur cffluere : cum perdiflicilc vidcatur, vel potius impolllbile in natura, ut idem inftrumcntum & grandia opera & pufilla aptc dilponat. Qriantum ad clocutionem tuam, occurrit illud Cornelii Taciti de Augufto Caelarc ; Aiigujto, inquit, projluens, & quae principem virum deceret, eloquentia fiiit. Sane fi rede rem pcrpcnda- mus, omnis oratio aut laboriofa aut afFcCtata aut imitatrix, quamvis alio- quin cxcellcns, nefcio quid fervile oler, nee fui juris eft. Tuum autem dicendi genus vere regium eft, proflucns tanquam a fontc, & nihilominus, ficut naturae ordo poftulat, rivis didudum fuis, plenum facilitatis tclicita- tifquc, imitans ncmincm, nemini imitabilc. Atquc ficut in rebus tuis, quae Vol. I. D 3 tarn 28 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. L- tarn ad rci^num, qnam ad domum tuam Tpcdant, virtus \'idetur cum for- tunaccrtaix; mores fcilicct optimi cum fclici rcuiminc; fpcs tuae olim pa- ticntcr & pie cohibitac cum taufta & opporruna fpcratorum adcprionc; thori conjugalis lanfta fides, cum frudu conjugii beato, in Ibbolc puichcrri- ma; pia & principe chriftiano digniflima ad pacem propenfio, cum flmili vicinorum principum inclinationc, in idem votum tcliciter confpirantium: Sic & in intellcdus tui dotibus non levior cxoritur lit; & acmuiutio, ii eas, quae a natura ipla praebitac lunt & infulac, cum inftrudiilima gaza multi- plicis crudltionis, & plurimarum artium fcicntia committamus. Kcque ve- ro facile fucrit, regem aliqucm pcft Chriflum natum rcpcrire, qui fucrlt majfftati tuae literarum divinarum & humanarum varictate & cultura com- parandus. Pcrcurrat, qui voluerit, imperatorum & rcgum fcricm, & jux- ta mccum fcntict. Magnum ccrte quiddam praeftarc reges vidcntur, fi de- libantcs aliorum ingcnia ex compcndio lapiant, aut in corticc dodrinae ali- quatcnus hacreant ; aut dcniquc literates ament evehantque. Ai regem, & regem natum, veros cruditionis fontcs haufifle, imo ipfummct fontcm cruditionis cfle, prope abeft a miraculo. Tuae vcro majeftati ctiam illud accedir, quod in codcm pectoris tui fcrinio, facrae literac cum proianis recondanturj adco ut cum Hermetc iilo Trifmcgilio, triplici gloria infigni- aris, potcftate regis, illuminatione facerdotis, eruditionc philofopiii. Cum igitur alios regis longe hac laudc (propriequae tua eft) fupcrcs ; acquum ell, ut non folum pracfcntis faeculi fama & admirationc cclcbretur, aut etiam hiftoriarum luminc pofteritati tranfmittatur, vcrum ut folido aliquo in opere incidatur, quod & regis magni potentiam denotcr, & regis tarn infignitcr doifli imaginem referat. Qu ARE (ut ad incocptum revcrtar) nulla potior mihi vifa efl: oblatio, quam trattatus aliquis co fpectans. Hujus argumentum duabus conftabit parti- bus. In priori (quae levior eft, neque tamen uUo modo praetermitten- • da) de fcientiae & literarum per omnia excellentia agendum eft 5 & fimul de merito corum, qui in iifdem provehendis operam ftrcnue & cum judicio impendunt. Poftcrior vero pars (quod caput rei eft) proponct, quid ia hoc gencre hucufque aftum /it & perfedum ; inluper & ea perftringet quae videntur defiderari ; ut quamvis non aufim feponere aut dcligere tuae quod praecipue majcftati commendem, tamen multa & varia rcpraefcntan- do, regias tuas cogitationes excitare poflim, ut proprios pcdoris tui thefau- ros excutias, atquc inde pro magnanimitate tua atquc fapicntia, optima quae- que, ad artium & fcicntiarum terminos profcrcndos, depromas. In ipfo veftibulo prioris partis, ad purgandam viam & quaii indicendum filentium, quo melius audiantur teftimoniadc dignitate literarum, abfquc obla- tratione tacitarum objcdionum, ftatui primo loco liberarc litcras opprobriis & vilipcndiis, quibus impetit eas ignorantiaj fed ignorantia, fub non una fcheniate: modo in thcolcgorum zclotypia, modo in poiiticorum fupcrci- lio, modo in ipforum literatorum erroribus felc oftentans & prodcns. Au- dio primes diccntcs, fcientiam inter ea cfie, quae parce cautcque admit- tenda funt: Scientiac nimium appctitum fuille primum pcccatum, unde hominis lapftis; hodicquc hacrerc ferpcntinum quid m ca, Iiquidem in^rc- dicns tumorcm inducit; Scientia injlat : Solomoncm ccnlcrc, Faciendi fibres nullum efj'e finern, nniltamqiie lc£iionem carnis effe ajfli6iionem -, & alibi, himtilta jkphntia mult am effe ind/gnationem ; &: qui auget fci- entiam, auger e d" dolor em. D. Pauli monitum cfle, A^«? decipiamur per inanem philofophiarn : Qiiin & c.Kpericntia norum clle, dodiflimos vires, haerc- Lib.r. DE AUG ME NT IS SCIENTIARUM. 29 hacrcticomm coryphaeos, doflifllma faccula in athcirmum prodivia fuifTc; contcniplationem dcnique feeundarum caufarum authoiitati primac caufae derogaic. Ut igitur falfitatcm liujus dogmatis, fundamentaquc ejus male jada a- periamus; cuiVis obviam ci\ iftos non pcrcipcrc, fcicntiam, quae Japfuni pcpcrit, non' fuidc puram illam primigcniamquc Icicntiani narunilcm, cu- jus luminc homo animalibus in paradilb adduclis nomina ex natuia impo- fuit 5 fed fuperbam illam Boni (^ Alali, per quam cxcutere Dcum, fibique ipfe legem figere ambivit. Nequc ccrtc vis uila fcientiae, quanta quanta fit, inflat mcntem, cum nihil implere animum ncdum diftcnderc poilit, practcr Dcum, Deiquc contcmplationcm. Qiiare Solomon, dc duobus palma- riis inventionis fenfibus (villi atque auditu) loquens; ait, Galium vidtn- do, aurem aadiendo non fatuiri. Qiiod fi non llrimplctio, fequitur, con- tinens majus efle contento. Haud alitcr de Icicntia ipl'a animoque humano, (cui fenfus funt tanquam emiflarii) definit his verbis, quae caicndario fuo ephemcridiquc, omnium rcrum tcmpora defcribcnti, fubnedit, ita coaclu- dcns j Omnia ^eus condidit, tit unnmquodque pnlchrum (it in tempore fuo: Mundum quoqiie ipfiim hididit cordi eoriim: invenire tamen bo- mo non pot eft opus, quod operatns eft Tieus, ah initio ufque ad finem. Quibus verbis haud oblcurc innuit, Dcum fabricatum efle animum huma- num inltar Ipcculi, totius mundi capaccm, ejufquc non minus fiticntem quam oculum luminis: neque gefticntcm folum conlpicere varietates vicil- fitudinelque temporum, verum etiam perfcrutandi cxplorandiquc immotas atque inviolabilcs naturae leges & decreta ambitiolum. Et quamvis innu- cre videatur, fummam illam naturae occonomiam (quam appellat Opus, qnod operator T>eits ab initio it [que ad ftnem) non pofle inveniri ab hominej hoc non detrahit captui humano, fed in impedimenta dodrinae rejiciendum, qualia funt vitac brevitas, ftudiorum divortia, fcientiarum traditio prava & ^ infida, plurimaquc alia incommoda, quibus humana conditio irrctitur : Si- " quidem nuUam univcrfi partem, ab humana difquifitione alienam efle, fatis clare alibi docet, inquiens, Spiritus hominis eft tanquam lucerna 'Dei, qua inti- ma arcana explorat. Qiiare fi tanta lit amplitude captus humani, manife- ftum eft, nullum cfTe periculum a quantitate fcientiae, ut ut diftufa, ne aut tumorcm inducat, aut excelfum : fed a qualitate tantum, quae quantulacunque fit, fi abfque antidoto fua fumatur, malignum quid habet atque vencno- fum flatuofis fymptomatis pleniflimum. Haec antidotus, five aroma, (cu- jus mixtio temperat fcicntiam, camque faluberrimam elficit) eft chaiitas. Quod etiam priori claufulae fubjungit Apoilolus, dicens Scientia inflat, charitas autem aedificat. Cui confonum eft, quod alibi docet : Si, inquit. Unguis loquar Angelornm, vel hominum, charitatem autem non babcam, fa^tus fum veliit aes refonans, aut cymbalnm tinnie'iis. Non quia cximi- um quid fit loqui Unguis Angelorum & hominum, fed quia fi fegrcgctur a charitate, nequc ad commune humani generis bonum dirigatur, potius inanem gloriam exhibebit quam folidum fruclum. Cenfuram quod attinet Solonio- nis, de exceflli Icgendi fcribcndique libros, & cruciatu fpiritus c fcicntia ori- undo j monitumque etiam Paulinum, Nedecipiamurper inanem pbilofopbiam : fi rede expliccntur ea loca, optime oftendent veros canccllos & limitcs, quibus humana fcientia circumfepitur; ita tamen ut liberum fit ei, abfque omni c6- ardatione uuiverfam rerum naturam ampledi. Sunt eiiim limitcs tres. Prmius, ne ita felicitatem coUocemus in fcientia, ut interim mortalitatisnoftrae oblivib fubrepat. Secundus, ne fie utamur fcientia, ut anxietatcm pariat, non animi tranquil- 30 DE AUGMENTIS SCIEN^IARUM. Lib. li tranquillitatcm. Tcrtius, nc putcmus, pollc nos, per naturae contemplanonem mvftciia ciivina aflequi. Nam quantum ad primum, optime in codcm libra»- alibi fc Solomon cxplicat. Satis, inquit, perfpexi, fapientiani taiitnm re- cedere a ftnltitia^ qtiantmn lucem a tciiebris. Sapient is ocnli in capite ejus ftultns in tenebris obcrrat -, fed finiiil didici moriendi necejjitatem ntriq'ne cffe conimunem. Dc fccundo ccrtum ert, nuUam animi anxictatcm sut pcrturbationcm oriri c fcicntia, nifi tantum per accidcns. Omnis cnim Icicntia & admiratio (quae eft fcmen icicntiac) per fc jucunda eft. Cum au- tcm conclufiones indc dcducuntur, quae oblique rebus noftris applicatae, vcl infirmos metus gignunt vel immodicas cupiditatcs, turn dcmum nalcitar cruciatus ille & pcrturbatio mentis, qua dc foquimur : tunc cnim fci'cntia non eft amplius lumen ficcum (ut voluit Hcraclitus ilk oblcurus, Lttmen Jicctimcptima animai) fed fit limicn niadidum, atque humoribus affcLluurn; maccratum. Tcrtia regula accuratiorcm paulo difquifitionem poftulat, ne- quc ficco pedc praetcrcunda eft. Siquis cnim ex rcrum fcnfibilium & ftiate- riatarum intuitu, tantum luminis aflequi fpcret, quantum ad patcfocicndani divinam naturam aut voluntatem lliHicict, nac iftc decipitur per inancni philofophiam. Etcnim contcmplatio crcaturarum, quantum ad creaturas ipfas, producit fcientiamj quantum ad Dcum, admrirationcm tantimi ; quae eft quafiabrupta fcicntia. Idcoquc fcitiftime dixit quidam Platonicus: Sen-- fiis hinnmos folem referre, qui qnidem re-velat terrejhem gloUum, cock-\ flem vero ^ftellas objignat. Sic fcnfus rcfcrant naturalia, divina occludunt,- ' Atquc hinccvenit, nonnullosc docliorum manipulo in hacrefin laplbs clfe, ' quum ccratis fenfuum alls innixi, ad divina cvolarc contcndcrcnt. Namque cos, quiautumant nimiam fcientiam inclinarc mentcm in athcifmum, ignoran- tiamquc fecundarum caufarum, pictati crga primam obftctricari, libcntcf- compcllarcm Jobi quacftione: An oporteat mei2tiripro T^eo, & ejus gra- tia dohtm loqui conveniat, ttt ipfi gratificemiir? Liquet cnim, Dcum ni- hil opcrari ordinario in natura, nifi per fccundas caufas, cujus divcrfum credi fi vcllcnt, impoftura mcra eflct, quafi in gratiam Dei, & nihil aliud quam au*' thori vcritatis immundam mendacii hortiam immolare. Qiiin potius certify- fimum eft, atquc expcricntia comprobatum, Icvcs guftus in philofophia mo-' verc fortafic ad athciliiium, fed plcniorcs hauftus ad rcligioncm rcduccre.' Namque in limine philofophiac, cum fccundac caufae, tanquam fenfibus pro-' ximac, ingerant fcmenti himianac, menfquc ipfa in illis haereat atquc com-' inorctur, oblivio primae caufae obrcperc poflit. Sin quis ultcrius pergat, caularumquc depcndentiam fcricm & concatcnationem, atquc opera pro- vidcntiae intucatur, tunc fecundum poetarum mythologiam facile credet,- fummum naturalis catenae annulum pcdi folii Jovis affigi. Ut fcmel dicam : Nemo male applicatae fobrietatis modcrationifque famam captans, poflc nos nimium progrcdi, in libris five fcripturarum five crcaturarum, thcologia aut philofophia, exiftimet ; quinimo excitcnt fe homines & infinitos profcdus audadcr urgcant utrobique & perfequantur; cavcntcs tantum, ne fcicntia iitantur ad tumorcm, non ad charitatem, ad oftcntationcm non ad ufum ; «5c rurfus, nc diftindas illas thcologiac philofophiacquc dodrinas, earumque laticcs impcritc mifccant ac confundant. AccEDAAius nunc ad opprobria, quibus litcras afpcrgunt politici. Ilia cjufmodi funt : Artes emollirc animos, militariquc gloriac incptos reddcre: turn in politicis quoque corrumpcre ingenia; quae vel nimis curiofa efficiunt ex varictatc Icdionis ■■> vel nimis pertinacia ex rigorc rcgularum ; vel nimis tumidacx magnitudinc cxcmplorum ; vd nimis cxtravagantia ex dillimilitu- difit t Lib.!. DE AIJGMENTI4 SC lENf TIARUM." dine cxcmplorum : quin faltcm utcunquc avertcre Sc alienarc animos a ne- gotiis & adlione, otii ac fcccffus amorem inftillantes : dcin rcbufpablicis indt;- cere difciplinac rclaxationem, dum unufquifque promptior eft ati difputaii- " dum quam ad obtempcrandum. Unde Cato Ccnforius, cum primis niorta-'"^^ lium fapiens, ubi juventus Romana ad Carncadcm philofophum, qui vcncrat Romam legatus, dulccdine atque majcftate cloquentiac ejus capta, undiquc conflucrct, frcqucnti fcnatu author fuit, ut expeditis ncgotiis, primo quoque'.'' tempore dimittercnt homincm, nc civium animos inficcret & fafcinaret, 6c'^ ncc opinantibus morum confuctudinumquc patriarum mutationem induccret. Hoc etiam pcrmovit Virgilium, (dum ftudia fua patriae exiftimationi poft- haberet) ut artcs politicas a literariis fegregaret i illas Romanis vendicans, has Graccis relinqucns, in vcrfibus illis decantatis : Tu regere imperiopopuloSy Romanes memento : Hae tibi erunt artes iEn. vi. 8 f i . Videmus etiam, Anytum, Socratis accufatorem, pro criminc ei objeciflc, quod vi & varietate fermonum ac difputationum fuarum, authoritatem & rcvc- rentiam legum confuctudinumquc patriarum, apud adoiefccntcs imminuc- retj quodquc artcm profiterctur pcrniciofam & pcriculo plenam, qua quis inftrudtus, dctcriorcm caufam mcliorem faccrct, veritatemque ipfam cloquen-^ tiae apparatu obruerct. Verum hae criminationes, cactcracquc cjufdcm farinae, potius pcrfona- tam gravitatcm prae fe fcrunt, quam vcritatis candorem. Tcftatur enim ex- perientia, itcut unos atque eofdcm homines, fic una cademquc tcmpora, & rerum bcllicarum & optimarum artium gloria floruiflc. Viros quod attinet exemplo fit nobilc par impcratorum, Alexander Magnus, & Julius Caefar tJidator, alter Ariftotclis in philofophia diicipulus, alter Ciceronis in diccn- do rivalis. Aut fi quis requirat potius literates, qui in claros impcratores evaferunt, quam iniperatores, qui infigniter dodi fucrunt; praefto eft Epa- minondas Thcbanus, aut Xenophon Athenicnfis: quorum jllc primus fuit, qui fregit potentiam Spartanorum ; hie autcm primus, qui ftravit viam ad cverftonem monarchiac Perfarum. Iftud vero armorum literaramquc quafi conjugium, clarius adhuc in temporibus, quam in perfonis elucefcit, quanto nimirum facculum homine objeftum grandius eft. Ipfa quippc eademquc tcmpora, apud ^^gyptios, AflTyrios, Perlas, Graecos, Romanofquc, quae propter bellicam virtutem maxime celebrantur, etiam & Uteris plurimum fuc- runt nobilitata; adco ut graviflimi authores philofophique, & clarifllmi duces atque imperatorcs, eodem faeculo vixerint, Ncc fane aliter fieri poteft : Quandoquidem ut in homine vigor corporis animique fimul fere maturefcunt, nifi quod illc hunc pauIo antevcrtat : lie in rebufpublicis militaris gloria lite- rataque (quarum ilia corpori refpondet, hacc animo) aut coaeva funt, aut fe proxime confequuntur. Jam vero, eruditionem politicis impcdimento cflc potius qiiam adjumcn- to, nil minus probabile. Fatemur omncs, tciiierarium quiddam effc empiric cis medicis corpus & valetudinis curam tradcrc; qui Iblcnt pauca quaedam medicamcnta, quae iUis videntur panchrcfta, venditarc, quorum fiducia ni- hjil non audent tcntare ; cum tamen ncquc caufas morborum, neque acgroto- rum habitus, neque fymptomatum pcricula, neque vcram fanandi metho- dum calleant. Videmus paritcr, crrarc cos, qui ad caufas & lites fuas expc- diendas adhibcnt icgulcios, in pradica potius, quam in libris juris vcrfatos, quibus 31 32 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.! quibus OS facile oblinitur, fi quid novum aut extra cxpericntiac fuac calks tritos occurrat : confimiliter non potcft non cfle pcriculofiflimum, queries jfumma rerum empiricis confiliariis praccipuc mandatur. E conrra, vix £x-^ cmplum adduci poflit rcipiablicae infeliciter adminiftratae, ad clavuiii fedcnti- bus viris cruditis. Quamvis enim in more fit politicis, literates pedaneorum no- mine clevare ; hiftoria tamcn vcritatis magiftra in plurimis fidem facit, pu- pillares principes adultis longe pracftitilTc, (non obftantc aetati's incommodo,) ca ipfa de caufa, quam politic! fugillant, quod fcilicet tunc tcmporis a pae- dagogis adminiftratum fit impcrium, Qiiis ignorat, per dccantatum illud quinquennium Neronis/ onus rerum incubuifle Senecac pacdagogo? Qviiu Sc Gordianus junior decennium laudis Mifitheo paedagogo dcbuit. Nequc infelicius impcrium gefTit Alexander Scverus, dum minor fuit : Quo tem- pore omnia procurabant mulicres, fed ex confilio praeceptorum. Imo con- vertamus oculos ad regimen pontificium, ac nominatim Pii Quinti vel Sixti Quinti, noftro faeculo, qui fub initiis fuis habiti funt pro fraterculis rerum imperitis : reperiemufque, ada paparum ejus generis, magis cffe folere me- morabilia, quam eorum, qui in negotils civilibus & principum aulis enutri- ti ad papatum afcenderint. Qiiamvis enim, qui in Uteris vitam maximc traduxerunt, minus folertes fint atque verfatiles in occafionibus prenfandis, atque accommodandis rebus; quo fpetlant ca, quae ab Italis Ragioni di Stato dicuntur, quorum nomen ipfum averfatus eft Pius Quintus, folitus di- cerc ; E^e mera malorum hominiim commenta, quae opponerentur religioniy (^ virtut'tbus moralibus: In eo tamen abunde fit compenfatio, quod per tutum planumque iter religionis, jufticiae, honeftatis, virtutumque moralium promptc atque expedite inccdant : quam viam qui conftanter tcnucrint, illis, alteris remediis non magis indigebunt, quam corpus fanum medicina. Por-r.. ro autem curriculum vitae in uno homine fuppeditare non poteft exemplo- tum copiam, ad regendos evcntus vitae, etiam in uno homine. Sicut enim interdum fir, ut nepos vel pronepos, avum vel proavum magis referat, quam patrem : codem modo haud raro cvenit, ut negotia praefentia magis, quadrent cum exemplis vetuftioribus quam cum recentioribus. Poflremo unius ingenium tantum cedit amplitudini litcrarum, quantum privati rcditus aerario. Quod fi detur, depravationes illas & impedimenta, quae a politicis im- putantur Uteris, aliquid virium habere & vcritatis ; attamen fimul moncn- dum, eruditionem in fingulis plus remedii quam mali afferre. Efto enim, literae tacita quadam vi animum reddunt incertum atque perplexum; at certe liquido praecipiunt quomodo cogitationes fint expcdiendae, & quouf- que fit deliberandum, quando demum flatucndum ; imo oftcndunt, quo- modo res interim abfquc periculo trahi poflint & fufpendi. Efto etiam, animos cfficiunt magis pertinaces, & difficiles; at fimul decent, quae. res demonftrationibus, quae conjefturis innituntur ; neque minus diftindlionum & exccptionum ufum quam canonum & principiorum conftantiam pro- ponunt. Efto rurfus, feducunt & deterquent animos cxemplorum vel imparitate vel difilmilitudine. Nefcio; fed fatis novi, eas, tarn circum- ftantiarum efficacias, quam comparationum errores, & applicationum cauti- ones, explicare ; adeo ut in univerfum magis corrigant animos quam cor- rumpant. Haec autem remedia infinuant undequaque literae, magna vi & varietatc cxemplorum. Perpendat quis errores Clementis feptimi, a Guicci- ardino, qui ei fuit quafi domefticus, tam luculenter depidlos ; aut vacillari- oncs Ciccronis, in cpiftolis ad Atticum, manu propria ad vivum refedas; om- I nino Lfb.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. nino inconftantiam & crebias confiliorum mutationes vitabit : Iiiipiciat erro- rcs Phocioiiis ; pervicaciam cxhorrcbit : fabulaniIxionislegat> &nimiaslpes & hujufmodi fiimos ac nebulas difpcllet : Intucatur Catoaem fecundum j nc- quc unquam migrabit ad antipodas, & contraria praefenti lacculo veftigia figct. Jam qui putant literas defidiae arnicas eflfe, otiique & fcccflus dulcedine perflindcrc animum ; mirum praeftabunt, fi quae aflucfaciunt mentcm pcrpe- tuac agitationi, tbcordiae patronas oftcndant : cum contra vere affirmari pof- fit, inter omnia liominum genera, nullum negotia amare propter ipfa ne- gotia, practcr litcratum. Alii enini res & negotia diligunt quacflus gra- tia, ut condaclitii opus propter merccdem : Alii honoris ergo > etenim dum res gcrunr, vivunt in oculis liominum, exiftimationique Tuae inrerviunt, a- lioqui cvaniturac : Alii propter potcntiam, & fortunae praerogativam, uc amicos rcmunerare, inimicos ulciCci poffint: Alii ut facultatem aliquam lu- am, quam adamant, exerceant, ac fibi ipfis hoc nomine laepius gratulentur & arrideant : Alii deniquc ut alios fuos fines confequantur. Adco ut, quod dc gloriofis dici fblct, corum fortitudincm fitam cllc in fpcdantium oculis;- fic huiuiinodi hominum diligentia & ftrenuitas hoc videtur agere, aut ut alii plaudant, aut ut ipfi intra fe gcftiant. Soli literati negotiis & occupationibus dcledantur, tanquam actionibus naturae confentancis, & non minus falubribuc animo, quam exercitatio eft corpori, ipfam rem non cmo- lumentum intuentcs : ita ut omnium minirnc fuit defatigabiles, fi modo res fit hujufmodi, ut animum pro dignitatc ejus impleat & detineat. Quod fi repcriantur interdum nonnulli, in legendo ftrenui, in agendo ccflatores ; non hoc a litcris ortum laabct, fed ab imbccillitate & mollitie quadam cor- poris, animive; quales notat Seneca: §luidam, inquit, tamfunt umbra- tileSf lit ptitent m turbido effe, quicquid in luce eft. UlUvenire poterit . fortaffe, ut hujufmodi ingcnii ilbi conlcii, fe dent literis ■-, cruditio autcni ipfa hujuimodi ingenia minime indit aut progignit. Qiiod fi quis illud nihilominus mordicus tcnear, Jiteras nimium abfumcre temporis, quod alias redius impcndi poilitj aio, neminem adeo diftringi negotiis, quin habeat fua otii interv^Ua, donee agcndi vices atque acltus refluant, nifi aut admo- dum hcbcs fit in expediendis negotiis, aut parum cum dignitate ambitiofus in negotiis cujufcunque generis captandis. Reftat igitur quaerendum, qua in re & quomodo, has fubfecivas horas collocare oporteat 5 ftudiis an vo- luptatibus, gcnio an ingcnio indulgcndum? Sicut rede refpondit Demoft- hcncs AEichini, homini voluptatibus dcdito : Qui cum per contumeliam ob- jecifict, Orattones ejus lueernam olere: ^ol, inquit, multum tntereft in- ter eUy quae ego ac tu ad lueernam facimus. Quare neutiquam metuen- dum, nc litcrae climincnt negotia; quin potius vindicant animum ab otio & voiuptate, quae alias fcnfim ad utriufque damnum & negotiorum & literarum fubintrare folent. Dein, quod oggerunt, literas revcrentiam legum atque imperii convcl- lere, calumnia mera eft, nee probabilitcr ad criminandum induda. Nam qui caecam obcdientiam fortius obligate contcnderit, quam officium ocula- tum ; una opera alVerat, caecum manu dudum certius incedere, quam qui luce & oculis utitur. Imo citra omnem controvcrfiam, artes emolliunt mo- res, tcneros rcddunt, fcquaces, cereos, & ad mandata imperii dudiles: ig- norantia contra, coutumaces, rcfradarios, fcditiofos : Quod ex hiftoria cla- riflime patct, quandoquidem tempora maximc indoda, inculta, barbara, tumultibus, fcditionibus, mutationibufque maximc obnoxia fuerint. • Vol. I. E De 33 34- DE AUGxMENTIS SCIENTIARUM. Lib. L De Catonis Ccnforis judicio, hoc didum cfto, mcritifluTias cum blafphc- miac in litcras luiflc pocnas, cum icptuagcnario major, quafi rcpucralccas, Graccam linguam cupidiirimc addil'ccrct. Ex quo liquet, priorcm illain ccnfuram Graccac litcraturac, ex atfcctata potius gravitate, qiiam quod ita pcnitus ienrircr, fluxillc. AdVirgilii veto carmiiia quod attincr, utcunquc illi libitum fueiit univcifo mundo inlultare, Romanis aflcrcndo artcs impc- raudi, caetcras tanquam populates aliis rclinqucndo ; in hoc tamcn mani- fefto tenetur, Romanos uunquam imperii faftigium confceadifle, donee ad artium culmcn fimul pcrvcnillcnt. Namquc duobus primis Caelaribus, vi- ris imperandl peritillimis, contcmporanci erant optimus poeta illc ipfc Vir- silius Maro, optimus hirtoricusTitusLivius, optimus antiquariu-? Marcus \'ar- ro, optimus aut optimo proximus orator Marcus Cicero ; principcs ccrtc, ex omni mcmoria in fua quique facultate. Poftremo, quantum ad Socratis ac- cufntionem, id dico tantum ; rccordcmur temporum, quibiis intentata eft j nimirum llib triginta t\ rannis, mortalium omnium crudelillimis, fcelcratil- fimis, unperioquc indignilHmis ; Qiii, rcrum & temporum orbis poftquam circumaclus cirer, Socrates 'ilk (flagitiofus fcilicet) heroibus annumcratus eft, & memoria ejus omnibus tam divinis quam humanis honoribus cumu- lata : quin difpurationes ejus tanquam corruptrices morum prius habitac, pro pracfcntiirimis mentis morumque antidotis ab omni pofteritatc celcbra- bantur. Atquc haec Ilifficiant ad rcipondcndum politicis, qui rupcrciliofa fevcritatc, aut fucata gravitate, aufi funt literas inccflcre contumeliis ; quae tamcn confutatio impraelentiarum, nifi quod netciamus an ad pofteros pcr- manaturi fint labores noftri, minus ncccflaria videatur } cum afpeclus 6c fa- vor duorum literatifllmorum principum, Elizabcthae rcginac & majcftatis tuac, tanquam Caftotis & PoUucis, lucidorum fiderum, tantum apud nos in Britannia Uteris aniorcm revcrcntiamquc conciiiaverint. Nunc ad tertium vituperationum genus pcrvcnimus, quod a litcratis ip- fis in literas redundat, altiufquc cacteris folet haererc : Eac vel a fortuna, vel a moribus, vel a ftudiis ipforum originem ducunt : Qiiarum prima ex- tra poteftatcm ipforum eft, fecunda extra rem, ut tertia fola proprie in dil^ quifitioncm venire videatur. Quia tamen, non tam de vero rcrum pondere, quam de vulgi aeftimatione Icrmo inftituendus eft, haud abs re fucrit, ctiani de alteris duabus pauea quacdam innuere. QuAPROPTER dignitatis imminutioncs & quafi dehoncftamenta, quae a literatorum fortuna Uteris imponuntur, fumuntur aut a paupertate & inopia ipforum, aut a vitae gcnere obfcuro & umbratili, aut ab occupationum, in quibus verfantur, fubjccfo non admodum nobili. Quantum ad paupertatem pertinet, quodque frequenter ufuvcniat, ut literati inopes fint & tcnui plerunque origine, neque tam propere ditefcant ac alii, qui quacftui folum inhiant : confiiltum foret, hunc locum de laude paupertatis, fratribus mcndicantibus (pace corum dixerim) exornandum tra- dere ; quibus Machiavellus non parum tribuebat, cum diceret ; Jamdudmn a£fnrn ejfet de regiio facerdotum, niji reverent ia erga fratres ac monachos, epifcoporum liixnm & excejfiim compenfaffet : Paritcr dicat quis, fclicita- tcm & magniticentiam principum & nobilium, jam olim rcciderc potuillc in barbatiem & fordes, nifi deberent litcratis iftis pauperibus civilis vitae cultu- ram & decus. Scd miilis his laudum aucupiis, notatu digniuii eft, quam fa- cta atque vencranda res, per aliquot apud Romanos faecula, paupertas ipfa habita fuerit ; quae tamen refpublica nihil trahcbat ex paradoxis. Sic cnim praefatur T. Livius : Ant me amor negotii fufiepti fallity aut nulla un- i ^ . quam Lib.I. DE AUGMENTIS S CI E N T I ARU xM. 35 quam refpiiblica nee major, nee fajiEiior, nee bonis exemplis. ditiorfuit, vec in quam tarn ferae avaritia luxuriaque immigraverint, n^c ubi tantus jc tamdiupaupertati acparfimoniae honosfuerit. Qinn ctiam poflquam Ro- ma jam dcgcncraflct, Icgimus, cum Caefar didator coUapflun rcmpublicam inftauratui'um fe profitcrctur, qucndam ex amicis ejus prompfifle fcntcntiam, nihil tarn expcditum eflc ad id quod agcrct, quam fi divitiarum honos quo- quo modo toUeretur. Vernm, inquit, haee ^ omnia mala, pariter cum honore peeuniae definent, [i neque magiftratus neque alia "vulgo ciipien- da, vacnalia enmt. Dcniquc qucmadmodum verc diclum eft, Ruborcm effe colorem virttitis, licet quandoquc oriatur ex culpa ; ita rede ftatuas, paupcrtatcm eflc virrutis fortunam, quamvis intcrdum a luxu & incuria ac- ccrfarur. Solomonis ccrtc hacc eft fcntcntia, ^ui feftinat ad divitias, non ait infons : & pracccptum. Vent at em erne, d^ noli 'uenderejimiliter fci- entiam d^ prudent i am-, quafi acquum judicct, opes impcndeudas, ut doc- trina parctur ; non dodrinam co vertendam ut opescougcrantur. Quid attinet diccrc dc vita ilia privata & obfcura, quam litcraris obji- ciant ? Adeo tritum thcma eft, atque ab omnibus jadatum, otium & fecef- I'lim (modo abfint defidia & liuus) pracponcre vitac fotenfi & occupatae, propter fccuritatcm, libcrtatem, dulcedincm, dignitatem, aut faltem ab in- dignitatibus immunitatem, ut nemo tradct hunc locum, quin bene tradet : ita humanis conceptibus in experiendo & confcnfibus in approbando confo- nat. Hoctantum adjiciam, cruditos, latcntcs in rebufpublicis, Scluboculis hominum minimc degcntcs,runilcs efle imaginibusCallii ScBruti, dc quibus, in clationcjuniac non gcftatis, cum aliae plurimae ducercntur, Tacitus 5 Eo ij)fo, inquit, praefulgebant^ quod non vifebantur. De occupationum, quae literatis committuntur, vilitatc, illud occurrity quod demandetuu iifdem pucrorum acjuniorum inftitutio, cujus actatis con- tcmptus in magiftros ipfos rcdundat. Cacterum, quam injufta fit haec ob- tredatio, fi non ex vulgi opinione fed ex fano judicio res pcrpcndatur, inde licet aeftimarc, quod diligentiorcs fmt omncs, in imbucnda tcfta rcccnti quam vetcri ; magifquc foliciti fint, qualem admovcant terram tcncrac plan- tae quam adultae : undc liquet, praccipuam curam, circa rcrum & cor- porum initia vcrfari. Rabbinis, fi placet, porrigc aurcm ; Juvenes vejiri •vijiones -videbunt, & fenes fomniabnnt [omnia. Ex lioc tcxtu colligunt, juventutcm eflc actatem digniorem ; quanto nimirum revclatio acccdat cla- rior per vifioncs quam per fomnia. Illud vero notatu omnino dignuni, quod licet pacdagogi, vclut fiaiiae tyrannidis, fcenac fint ludibria, & tem- porum incuria ia delcdu ipforum veluti obdormierit, vctus tamen querela Tit, indc ulque ab optimis & prudentiflimis faeculis dcduda, rclpublicas circa leges quidem nimium latagere, circa educationem indiligcntcs eflc. Quae nobillffima pars pril'cae difciplinae, rcvocata eft aliquatenus quafi poftli- minio in jcluitarum collcgiis; quorum cum intucor induftriam folertiam- que, tarn in dodrina cxcolenda, quam in moribus informandis, illud oc- currit Agefilai dc Pharnabazo, Talis cumJiSy titinam nojier ejfes. Atquc hadcnus dc opprobriis e literatorum fortuna & conditione dcftimptis. Quod ad literatorum mores, res eft ifta potius ad perfonas, quam ad ftudia fpcdans. Repcriuntur proculdubio inter cos, qucmadmodum in omnibus vitac ordinibus & gcneribus, tam mali quam boni j neque prop- tcrea non verum eft, (quod aflcritur) abire ftudia in mores -, atque lite- Tas, nifi incidant in ingcnia admodum depravata, corrigere prorfus naturam & mutare in melius. Vol. I. E 2 Verun- n6 DE AUGMENTJS SCIENTIARUM. Lib.I. Veruntamen dilijicntcr mihi atquc ini;cnuc rem acftimnnti, nullum occurrit dcdccus, litciis, ex litcrdtorum moribus quatcnus llint literati, adhacrcns : nifi forte hoc vitio vcrtatur, (cujus Dcmofthcncs, Cicero, Caro Iccundus, Seneca, plurcfque alii infimulantur) quod cum plerunquc tem- pera de quibus legunt, illis in quibus vivunt, & quae praecipiuntur illis quae aguntur, mcliora fint; ultra quam par eft contcndant, inorum cor- ruptclas ad praecoptorum & dogmatum honeftatem rctrahcrc & prifcac fe- veritatis mores tcmporibus dillblutis imponere: Dc quo tamen abundc e propriis fontibus admoncri poillmt. Solon enim intcrrogatus, an optimas tivibus luis dedilVet leges? Optimas, inquir, ex illis, quas ipfi -voluijjent accipere. Ita Plato, videns corruptiores fuorum civium mores, quam ut ipfe fcrre poflct, ab omni publico munerc abdinuit, dicens : Sic cum pa- ir ia agendum e([e ut cum parent /bus -, hoc cjt, fnafu, non violent ia ; obtejtando non conteflando. Atque hoc iplum cavet ille, qui a conilhis Caefari : Non, inquit, ad Vetera injtituta revocamus, quae jampr idem cor- ruptis moribus ludibrio funt. Cicero ctiam hujus erroris arguit Catonem fc- cundum, Attico luo Icribcns -, Cato optiyne fentit, fed nocet inter dum rei- publicae i loquitur entm, tanquam in republica 'Tlatonis, non tanquam infaece Romtili. Idem Cicero moUi intcrpretatione excufat philofophorum dicta & dccreta duriori : ////, inquit', ipfi praeceptores c^ magi fir i, viden- tiir fines officiorum paulo longius, quam natura vellet, protuliffe, ut cttm ad ultimum animo contend/ Ij'emus, ibi tamen, ubioportet, confijleremus. Ipfemct tamen potuit dicerc, Monitis fum minor ipfe meis : quippc qui in eundem lapidem ipfe, hcet non tarn graviter, impegerit. A L I u D quod eruditis non immerito fortaile objicitur vitium, hu julmodi efl j quod honori aut emolumento patriarum fliarum aut dominiorum, proprias for- tunas aut praelMia poftpoflierint. Sic enim Demofthenes Athenicniibus fuis, Mea, inquit, confilia, fire^e attendatis, non funt ejus generis, per quae ega inter vos magnus, vos inter Grace os defpeBui Jit is -, fed talia, ut mihi faepenumero ea baud tutiim fit dare, vobis aut em femper utile ampletli. Haud alitcr Seneca, poftquam quinquennium illud Neronis acternac crudi- torum magiftrorum conlecraHet gloriac, dominum luum, omnibus jam flagi- tiis inquinatiflimum, liberc atque fidentcr monerc non deftitit, magno fuo pe- riculo, ac poftremo praecipitio. Neque aliter poteft fc habere res : fiqui- dem humanam mentem doclrina imbuit vero fenfu fragilitatis fuae, inftabi- Utatis fortunac, dignitatis animac & muncris lui ; quarum rerum memores, nuUo modo fibi perliiaderc poflunt, fortunac propriae amplitudinem, tan- quam praecipuum fibi bonorum finem ibtui pofle, Qiiare fic vivunt, tan- quam rationem rcddituri Deo & dominis poll Dcum, five rcgibus ^wz re- bulpublicis hac formula; Ecce tibi lucrifieci, non autem ilia, Ecce mihi lucri- feci. At politicorum turba, quorum mentcs in doftrina officiorum & in contcmplationcboni univerfiilis non funt inftitutae & confirmatae, omnia ad. fc rcterunt ; gcrentcs fe pro ccntro mundi, ac fi omncs lineae in fc fuifquc fortunis debeant concurrcrc; de reipublicae navi, licet tcmpeftatibus ja- data, neutiquam foliciti, modo ipfis in I'capha rerum fuarum reccptus dc- tur & effugium. At contra, qui officiorum pondera, & philautiac limites didicerunt, munia fua ftationefque, licet cum periculo, tucntur. Quod fi forte iiicolumcs permancant in feditionibus & rerum mutationibus, non id artibus aut vcrfatili ingenio, fed reverentiac quam probitas ctiam ab hoftibus extorquet, tribuendum. Caeterum, quod attinct ad fidei conftan- riam & officiorum rcligionem, quas certc aaimis liominum inferit cruditio, utcunque Lib.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 37 utciinque cac quandoquc n fortuna mulftcntur, ant ex malcfanis poliricoruni principiis condcmncntur, tallica palam fciiicct apiid omncs laudcm referent, ut in hac re, longa defenfionc non fit opus. Aliud vitium literatis familiarc, quod facilius cxcufari potcft quam ncgari : illud nimirum, quod non facile fe applicent & accommodcnt, erga perfonas, quibufcum ncgotiantar aut vivunt. Qiii defcftus c duabus ori- tur caufis. Prima eft animi ipfius magnitudo, propter quam acgrc fc demit- tcrc poflunt ad obfervantiam unius alicujiis liuminis. Amantis verba funt non lapicntis: Satis magnum alteri theatrnm famns. Ncquc tamen inli- cias ibo, ilium, qui acicm animi, inftar oculi, non pofllt acquc contraherc ac dilatarc, infigni lacultatc ad res gcrendas cflc orbatum. Secunda vcro caufa eft probiMs morum & fimplicitas ; quae tamen dcleftum judicii non defcdum in illis arguit. Veri enim & legitimi obfervantiae crga aliquam pcrlbnam limitcs non ultra porrigunt Ic, quam ita node illius mores, ut abfquc offenfione cum co verfari, cumquc confilio, ii opus fit, juvarc, no- bifquc interim ipfis in omnibus cavere pofilraus : verum alicnos afFeclus ri- mari, co fine, ut ilium infledas, verfes, & ad libitum circumagas, hominis eft parum candidi, fed potius aftuti & bifidi ; id quod in amicitia vitioiiam fucrir, erga principes etiam inofKciofum. Mos enim oricntis, quo ncfas ha- betur oculos in regcs dchgcrc, ritu quidcm barbarus eft, fed fignificationc bonus : ncquc enim fubditos dccet, corda rcgum fuorum, quae lacrac fcrip* turac infcrutabiliadocent, curiofius rimari. SuPEREST etiamnum aliud vitium, (quocum hanc partem concludam) Jitcratis fiicpius imputatum, videlicet quod in rebus exiguis & externis, (vul- tu, gcftu, inccflli, fcrmonibus quotidianis & hujufmodi) deticiant in obfcr- vando dccoro; unde homines imperiti, ex iftis minutis Icviculifquc erro- ribus, quanti fint in rebus majoribus traftandis conjcduram capiunt. Ve^ nun fallit cos plcrunque hujufmodi judicium; imo fciant, relponfum fibi cftc a Thcmiftoclc : Qiii cum rogatus eflet, ut fidibus cnncret, arrogantci: fatis ipfc dc fe, fed ad praefcns inftitutum perquam appofitc rcfpondit : Se quidem fidium rudem cffe, fed quo paBo oppidum parvum in civitatem inagnam evadere poffei-, fatis noffe. Et funt proculdubio multi politica- rum artium apprime gnari, quibus tamen in communi vita & quotidianis rcculis nihil imperitius. Qiiin etiam hujufmodi fugillatores amandandi funt ad Platonis clogium dc praeccptorc fuo Socratc, quern hand abfimilem dixit pharmacopolarum pyxidibus, quae extcrius induccbantur fimiis, ululis (atyrilque, intus vero prctiofos liquorcs & nobilia medicamenta recondita habebant : Fatcndo fciiicct, quod ad vulgi captum & famam popularem, prac fe ferret nonnulla levia, atquc etiam deformia, cum tamen animi intcrio- ra fummis tam facultatibus, quam virtutibus cflent repleta. Atquc dc mo- ribus literatorum hacc hadenus. Interim moncrc placet, nos nihil minus agerc, quam ut patrocincmur quibufdam profeftorum inftitutis abjeftis & fordidis, quibus & fe ipfos 6c literas dehoneftarunt : quales erant apud Romanes, facculis pofterioribus, philofophi quidam in familiis divitum, menfarumquc eorum allcclae, quos hand abfurde dicas barbatos parafitos. Cujus generis qucndam lapidc dc- Icribit Lucianus, quern matrona nobilis, catulum fuum Mclitacum in rheda geftare voluit: quod cum ilk officiofe, fed indecenter faccret, Pufio fub- fannans: Fereor, ixuT^mt, ne philofophus nofter e Stoico fiat Cynicus. Ante omnia vero, nihil tam oftecit litcrarum dignitati, quam crafla & turpis adu- latio, ad quam mulri, ncquc hi iadodi, &: calamos 6c ingcnia fubmifere, Hecubam 'jS de AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.r. He cub am in Helenam, Fauftinam in Lncretiam, (ut ait Dubartas) tranf- formantes. Neque vcro nimis laudo morcm ilium rcccptum, libros patra- nis nuncupandi, cum libri, pracfertim qui hoc nomine dignandi, in vcrita- tis tantum 5c rationis clientclam fc dare dcbcant. Melius vetcrcs, qui noii aliis quam amicis atque aequalibus, fcripra ilia dicare Ibicbant, aut ctiam nomina cjufmodi amicorum tractatibus fuis imponere : quod fi tbrte rcgibus^ aut magnatibus opus nuncuparent, tum demum hoc faclum cit, cum argu- mcntum libri pcrlbnae tali conveniret. Hacc autem & fimilia, rcprchcnfio- nem potius merentur quam dcfcnfioncm. Neque lioc dico, quafi literates culpem, fi ad bcatos & potcntcs vires quandoque fe applicent. Rcclc enim Diogenes cuidam cum irrillonc rogan- ti : §lui fieret, quod philofophi divites fi'clare7itur, non dixit es philofu- fhos? refpondit, non iuie morlli, Hoc idco fieri, quod philofophi, qmbus rebus indigeant, probe intelligayit, divites non item. Huic affinc eft illud Ariftippi, cui nefcio quid petcnti cum non attendcret Dionyfuis, ilie adoran- tis more abjecit ic ad pedes ejus ; qui tum demum aulcultans pctitioni an- nuit : Sed paulo poll, quidam dignitatis philolbphiae allertor increpuit Ari- ftippum, quod demittcndo fe ad pedes tyranni pro tantilla re pliilolophiam ipfam contumelia affecilTet : cui illc, Suam id culpamnon fui(]e, refpondit^ fed Tiionyfii, qui aures geftaret in pedibus. Qiiin prudcns illc, non pufil- lanimis habitus eft, qui in diiputatione quadam cum Hadriano Cacfarc \ink;i fe pafliis eft ; cxcufans fadum, ^uod aequum effet ei cedere, qui trigmta. i'mperaret legionibus. Atque proptcrea non lunt damnandi viri docii, ubi, cum res poftulat, aliquid de gravitate fua rcmittant, five imperante ncccf- fitate, five impetrante occafione ; quod quamvis humile videatur atque fcr- vile prime intuitu, tamen vcrius rem aeftimanti, cenfebuntur non pcrfonac fed tempori ipfi fervire. Pergamus nunc ad errores, atque inania, quae in ftudiis ipfis vlrorum dodorum interveniunt, iifque fe immifcent ; id quod praecipuc & propric fpedat ad pracfcns argumentum. Qua in re non eft inftituti ncftri crrori- bus ipfis patrocinari, fed per eorum ccnfuram & Iccrctioncm excuterc quod fanum & folidum eft atque a calumnia vindicate. Vidcmus enim, in more, pracfertim apud invidos, cfle, propter ca quae depravata lunt, ctiam ca quae impoUuta & in ftatu fuo manferunt, fugillarc; qucmadmodum cthnici iii primitiva ecckfia Chriftianos hacreticorum vitiis afpcrgere ibicbant. Neque tamen confdiuni eft mihi, examcn aliquod accuratius inftituere de erroribus &; impcdimentis literarum, quae interiora & a captu vulgi remetiora ; fed de illis tantum verba facere, quae cadunt fub communi & populari oblcrvatione & nota, aut faltem ab ca non longe rccedunt. QuARE tria praecipuc deprchendo vana & inania in Uteris, quae anlas praecipuc praebuerunt ad obtreclandum. Eas enim res pro vanis ducixnus, quae aut falfae funt aut frivolac ; in quibus Icilicet, aut Veritas deficit aut uflis : lUos ctiam homines vanos & leyes exiftimamus, qui aut ad falla crc- duli, aut in rebus cxigui ufus curiofi. Curiofitas autera, aut in rebus ipfis verfatLU", aut in verbis; quando nimirum, aut in rebus inanibus opera infu- mitur, aut circa verborum delicias nimium inllidatur. Qiiocirca, non certae magis experientiae quam rcdae ctiam rationi confonum \idetur, ut tres po- nantur doctrinaruni intempcries. Prima eft dodrina phantaftica, fecunda dodrina litigiofa, tcrtia dodrina fucata & mollis : vel fie ; vanac imagina- tiones, vanac altercationes, vanae affcdationes. Ac quidem ordi.ir ab ul- tima, Intem- Lib.!. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 39 iNTEAiPERiEs iib, in luxuric quadam orationisfita (licet olim per vices in prctio habita t'ucric) circa Luthcn rcmpora miris modis invaluit. In cau- ia praccipue fuir, quod fervor oc clficatia concionuai tunc temper is, ad po- puliun dLinukcndum & alliciendum maxime vigebat : Ilia autem popularc ucnas orationis poicebant. Accedcbat odium &: contcmptus, illis ipfis tem- poribus, ortLis eriZ,a fcholafticos, qui rtylo 5c Icribendi generc utcbantur val- de divertb, verba liccntcr admodum cudcnres nova & horrida, de orationis ornata & elec^antia parum ibliciti, dunimodo circuitionem evitarent & fen- jiis ac conceptus luos acute exprimercnt : atque hinc faclum eft, ut pauJo pollca, major apud plurimos cocpcrit habcri vcrborum cura quam rerumj pleriique jvi.ii^is compram piiraimi, tcrctem pcriodum, claulularum rytlimos, troportun llcllalas ; quam pondus rcrum, rationum ncrvos, inventionis acu- men, aut judicii limam atfcdantibus. Turn demum floruit Oforii Luiltani epifcopi i:ixarians & diluta oratio. Tunc Sturmius in Cicerone oratore 6». Hermoiicne rhctore iiiiinitam & anxiam operam conrumpfit. Tunc Carrus & Afchamus apud nos, praelcclionibus & Icriptis fuis Ciceronem & Demoft- hencm ulque ad coclum evchcntcs, juvcnes ad polirum hoc &: florens do- ctrinac g.cnus invitarunr. Tunc Eralmus arripuit aniam introduccndi ridi- culam illam echo, T>ecem annos confumpji in legendo Cicerone: cui echo rcfpondit, one, afine. Scholarticorum vcro doclirina delpcclui prorlus ha- bcri cocpir, f.:i.}uam afpcra &: barbara : Denique ut iemel dicam, prae^ipua illorum temporum iiiclinatio 'c lludium, potius ad copiam quam ad pondus dcflcxit. Hic itaque cernere eft primam litcrarum intempcriem, quum, ut diximus, verbis ftudctur non rebus : cujus etfi c citimis tantum tcmporibus protule- rim exempia, tamen lecundum majus tSc minus, & olim placuerunt ejus ge- neris ineptiae, & dcinceps placebunt. |am vero fieri non poteft, quin hoc ipfum, multum fociat ad doclrinae exiftimationem minucndam 3: elevandam, ttiam apud vulcus impcritum, cum vidcant doclorum Icripta, tanquam pri- mam litcram diplomatis, quae quamvis variis calami duclibus & floiculis va- ricgata fit, litera tamen eft unica. Ac mihi lane videtur pcrappofita hujuf- cc vanitaris adumbratio, & quali emblema, Pygmaleonis ilia iniania ; quid cnim aliud ibnt verba, quam imagines rerum, ut nifi rationum vigore animata fint, adamare iiia idem fir, ac Itaruam deperire? Neq^ue tamen temcre damnandum eft, ft quis philofophiae obfcura & afpera, vcrborum Iplcndore illuftret 6c expoliat : Hujus cnim rci magna ad- funt excrapia in Xcnophonte, Cicerone, Seneca, Plutarcho, ipibque etiani Platonc : ncc minor eft utilitas. Quamvis enim diligentem veri cognitionem atque acre lludium philolbphiae res haec nonnihil impcdiat, quoniam prae- propcre meiucm conlbpit, atque ulterioris difquifitionis fitim &: ardorcm re- llinguit ; 11 quis tamen doctriaam ad ufus civiles adhibeat (fermocinandi vide- licet, conluicndi, luadendi, argumentandi & llmilium ;) omnia, quae cupiat, praeparata & adornata in hujulmodi authoribus reperiet. Veruntamcn hu- jufce rci excclVus adco jufte contcmnitur, ut quemadmodum Hercules, cum viderct in templo ftatuam Adonidis (Veneris deliciarum) indignabundus dixit. Nil fdcri es; ita omncs Herculei literarum pugiles, id £l\ laboriofi atque conftantcs indagatores vcritatis, hujulmodi delicias Sc Iftuticias, tanquam nil divini I'pirantes, facile ipreverint. Paulo lanius eft aliud ftyU genus, neque tamen iplum ononino vanitatis cxpers, quod copiae ilU «Sc iuxuriae orationis, tempore fere iuccedit. lUud totuni in co ci\, ut verba lint aculcata, lententiac concifae, oratio denique po- tius 49 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. L tius vcrfa, quam fula ; quo fir, ut omnia per hujulmodi artificium, mngis in-: ccniofa \idcantui' quam rcvora lint. Tale invenitur in Seneca cfFulius,' in* Tacito & Plinio fccundo inoderatius ; atque noftri temporis auribus coepit efle non ita piidcm accommodatum, Vcrum hoc ipfum mediocribus ingcniis* "ratum efle Iblct, adco ut dignitatem quandam litciis concilict, attamcn a ju- diciis magis limatis merito faftiditur j & poni poflit pro intempcric quadam do-' (Srinae, cum fit vcrborum etiam & eorum concinnitatis aucupium quoddam.' Atquc hxc de prima litcrarum intcmperie dida funto. Sequitur ea intempcries in rebus ipfis, quam pofuimus mediam, & liti-' giofa fiibtilitatis nomine dcfignavimus : Eftquc ilia, dc qua modo dixi- mus, aliquanto deterior. Ut cnim rcrum dignitas vcrborum cultui pracccllit, fic, c contrario odiofior eft vanitas in rebus quam in verbis. Qiia in re, in- crepatio ilia Paulina, non magis ad fuam aetatem referri, quam ad Icquentia tempora deduci potcft; neque thcologiam tantum, fed etiam omncs Ccien- tias relpiccre vidctur. T>evita prophanas vocnm novitates & oppojit tones falfi nominis fcientiae. His enim verbis duo figna indiciaquc Icicntiac fu-' fpedae atque cmcntitae proponit. Primum eft, vocum novitas & inlblcntia; alterum, rigor dogmatum, qui ncccflario oppofitioncm, & dcin altcrcationcs, quaeftionefquc inducit. Ccrtc qucmadmodum complura corpora naturalia, dum valcnt integra, corrumpuntur facpius & abeunt in vermes, eodcm modo fana & folida rerum cognitio faepcnumcro putreicit & iolvitur in lubtiles, vanas, infalubres & (ft ita loqui licet) vermiculatas quaeftiones ; quae motu quodam & vivacitate nonnuUa praeditac vidcntur, led putidac lunt & nullius ufus. Hoc genus dodrinae minus lanae & fc iplam corrumpentis invaluit, praecipue apud multos ex fcholafticis, qui fummo otio abundantes, atquc ingenio acres, Icclione autcm impares (quippc quorum mcntes conclufae cl- ient in paucorum authorum, praecipue Ariltotelis didlatoris fui fcriptis, non minus quam corpora ipforum in coenobiorum cellis) hiftoriam vero & natu- rae & temporis maxima ex parte ignorantes; ex non magno materiae ftami- ne, fed, maxima fpiritus, quali radii, agitationc, operofilHmas illas telas, quae in libris eorum extant, confecerunt. Etcnim, mens humana fi agat in ma- terlam, naturam rerum & opera Dei contemplando, pro modo materiae ope- ratur, atque ab cadem determinatur ; fin ipfix in Ic vertatur (tanquam ara- nca tcxens telam) tum demum inrerminata eft, & parit ccrte telas quafdam doftrinae, tenuitate fili opcrilquc admirabiles, fed quoad ufuni frivolas & inanes. Ha EC inutjlis fubtilitas fivccuriofitas duplex eft: & fpedatur aut in ma- teria ipfa; qualis eft inanis fpeculatio, five controverfia; cujus generis rcpe- riuntur, & in thcologia & in philolbphia baud paucae : aut in modo & mcthodo tradandi ; hacc apud Icholafticos fere talis crat. Super unaquaque re pro- pofita formabant objedionesj deinde objedionum illarum folutiones; quae folutioncs ut plurimum diftindiones tantum crant : cum tamen Icientiarum omnium robur, inftar fafcis illius fcnis, non in fingulis bacillis, icd in om- nibus vinculo conjunftis confiftat. Etenim fymmetria fcientiae, fingulis fcilicet partibus fe invicem fuftinentibus, eft, & efle debet, vera atquc cx- pcdita ratio refcUcndi objediones minorum gentium : Contra, fi fingula axi- omata, tanquam baculos fafcis feorfim extrahas, facile erit ea intirmare, & pro libito, aut flederc aut frangere : ut quod de Seneca diftum erat, t^er- bortim minntiis rerum frangit ponder a i vcrc de fcholafticis ufurpari pof- fit, quaejiionum miniitiis fcientiarnm frangtint robur. Numnon in au- la fpatiofa confultius forct, unum accenderc ccrcum, aut lychnuchum fuf- pcndcrc. Lib.!. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. ^t pendere, variis luminibusinftructum, quo omnia fimul pcduftrentur, quam in fingulos angulos quaquaverfus exiguam circumfcnc luccinam ? Atqui non abfimllis eft corum ratio, qui non tarn vcritatem peiipicuis argumcntis, au- fhoritatibus, comparationibus, cxcmplis illuftrarc nituntur ; quam in lioc folum incumbunt, ut minutos quolque fcrupulos cximant, &captiunculas cxpcdianr, & dubitationes folvant^ lioc pado quacftioncm ex quacftione gignentcs ; quemadmodiimfitin fupej:iori{imilitudinc, ut luccrnain unum aliqucm locum deiata, alios circumquaque dcftituat & obfcuret. Adco ut Scyilac fabula ad Vivum cxprimat hoc genus philofophiae ; cujus os & pedus virgincm for- mofam pracfercbant, infra vero fuiflc aiunt, Candida fucc'm£iamlatrantibns inguinamonfiris. Virg. Eel. 6. ff. Sic generalia quaedam apud fcholafticos invenias, quae pulchra funt didu, & non perpcram invcnta ; ubi aittem ventum fuerit ad diftinftiones deci- fionefque, pro foecundo utero, ad vitae humanae commoda, in portentofas & latrantes quaeftiones dcfinunt. Itaque minimc mirum, fi hoc genus doftri- nae, etiam apud vulgus hominum contcmptui obnoxium fuerit, qui fere fo- lent veritatem propter controverfias circa earn moras afpernari, atque exifti- mare cos errare omncs, qui nunquam inter fe conveniant ; cumque vide- ant doftos homines inter fc digladiari de rebus nullius momenti, facile illud Dionyfti Syracufani arripiunt, Verba iff a funt fenum otioforum. Nihil- ominus certillimum eft, fi modo fcholaftici ad inexplcbilcm fitim vcritatis & continuam agitationem ingenii, varietatem & multiplicitatem ledionis & contemplationum adjunxiflent, infignia profcdloiili extitiflcnt lumina, omncf- quc artcs & fcientias mirificc provexiftent. Hadenus dc fecunda literarum intcmperie. Ad tertiam quod attinet, quae ad falfitatem & mendacium fpeftat; una hacc omnium turpi flima eft, quippe quae ipfam naturam animamque dc- ftruit fcicntiae 5 quae nihil aliud eft quam vcritatis imago. Nam Veritas cl- fcndi & Veritas cognofcendi, idem funt ; nee plus a fe Invicem diffcruni: quam radius diredus & reflexus. Hoc vitium itaque duplex vcl potius du- plicatum cftj impoftura & credulitas ; hacc dccipitur, ilia decipit. Qiiae licet videantur dilcrepantis naturae, alteraque a calliditate quadam, altera a fimplicitate profeda^ plerunque tamen eoeunt. Ut enim in carmine habetur, Tercontatorem fugito } nam garrulus idem eft : innuendo, qui curiofus eft, cundem efle & futilcin : pariter fit, lit qui facile credat, idem libcnter decipiat. Quemadmodum quoque fieri videmus in fama & rumoribus ; ut qui cito iifdem fidem habcat, pari facilitate eos auxe- rit : Quod Tacitus prudenter innuit his Verbis, fingunt Jiniiil creduntque : Adeo finitimze funt, voluntas fallendi, & facilitas credendi. H ABC credendi rccipiendique omnia (licet levi authoritate munita) facilitas, duorum generum eft proratione fubjedae materiac : aut enim creditur narra- tioni, five fado, (ut loquuntur Jurifconfulti) aut dogmati. In priori genere videmus, quanto dignitatis detrimento hie error affecerit ex ccclefiafticis hirtoriis nonnullas; quae nimis faciles fe pracbucrunt, in prodendis tranfcri- bcndifque miraculis, a martyribus, eremitis, anachorctis & aliis fandis viris, atque ab eorum reliquiis, fepulchris, lacellis, imaginibus, editis. Eodem modo in natural! hiftoria videmus multa tcmere, ac parum cum dcledu aut Vol. I. F judicio 4^ DE AUGMENtIS SCIENTIARUM. Lib. f. judicio rcccpta & dcfcripta 5 ut liquet ex icriptis Plinii, Cardani, Alberti, -& plurimorum ex Arabibus, quae commentitiis & fabulofis narrationib. paf- fun fcatcnt, iifquc non Iblum incertis & neutiquam probatis, led pcrlpicuc falfis & manifefto convidis; ingenti philofophiae naturalis dedecore, apud hominis graves 5c fobrios. In quo lane elucelck Ariftotclis fapientia & iiv tc^^ritas, qui, cum diligentem fcripfcrit atquc accuratam hiftoriam animalium tarn parce ticla aut fabulofa admifcuerit : quin potius auditioncs admirandas,. quas memoratu dignas judicavir, in unum commcntariolum conjccit : pru- dentcr perpendens perfpicue vera (quae ranquam bafis cxpcrientiae folida, philofophiae & fcientiis fubftcrni poflint) baud temere efle cum rebus ili- Ipedae fidei mifcenda; & rurlus ctiam rara atque infolita, quae plerifquc incredibilia videntur, non omnino cfle fupprimenda, ncque memoriae pofte- rorum deneganda. At ilia altera credulitas quae non hiftorlae aut narrationibus, fed anibus & opinionibus tribuitur duplex eft : aut cum artibus ipfis, aut cum authori- bus in arte nimium credimus. Artes ipfae, quae plus habent ex phantaila & fide quam ex ratione & demonftrationibus, funt praccipuc tres, aftrologia, naturalis magia 5: alchymia 5 quarum tamen fines non fiint ignobiles. Pro- fitetur enim aftrologia iupcriorum in inferiora influxum & dominatum reclu- dere : Magia fibi proponit naturalem philolbphiam a varietatc fpecuJatio- num ad magnitudincm opcrum rcvocare : Chymica in fe fufcipit partes rc- rum hetcrogencas, quae in corporibus naturalibus latent &: implicantur, ic- parare & cxtrahcre : corporaque ipfa inquinata depurarc, impcdita liberare, immatura perficerc. Scd viae atque rationes, quae duccrc putantur ad hos fines tarn in theoria illarum artium quam in praxi, erroris & nugarum plenae lunt. Neque adeo traditio ipfarum, ut plurimum, Candida eft fed artificiis Sc latebris munita. Chyraicae tamen hoc certe dcbetur quod vere compa- rari poflit agricolae apud AElbpum, qui e vita exiturus dixit filiis, Se illis -vim niagnam aiiri in --jhiea, nee fat is wcmiv.ijfe quo loco defoffam, re- liqtiijfe: Qiii cum vineam diligcntcr ligonibus ubique invertiflent aurum quidem rcpererunt nullum, led tamen vindemiam inlequentis anni, propter foflloncm circa radices vitium, tulerunt longe uberrimam : fie ftrenui illi chy- miftarum labores & niQlimina circa aurum conficiendum baud paucis nobili- bus inve'ntis & experimcntis, tum ad referandam naturam, tum ad ufiis vitae apprime idoneis, quafi facem accenderunt. Ill A autcm credulitas, quae certos fcientiarum authores didatoria qua- dam poteftate munivit, ut edicant, non fcnatoria ut conlulant, ingens dam- num fcientiis intulit, tanquam praccipua eaufa quae tantopere illas afflixit & depreffit, ut abfque infigni aliquo augmento exangues jacerent. Hiucnem- pe faclum eft, ut in artibus mcchanicis primi inventores pauca cxco-^ gitaverint, tcmpus reliqua fuppleverit 6c perfeccrit ; at in fcientiis, primi authores longiillme penetraverint, tcmpus plurima detriverit & corruperit. Sic vidcmus, tormentariam, nauticam, typographicam, fub initiis imperfe- das & propemodum informes fuifle, tSc exercentibus onerolas, temporis vero progrcfll; expolitas &; accommodas. At contra philofophiae & fcientiae A- rirtotclis, Platonis, Dcmocriti, Hippocratis, Euclidis, Archimedis, in ipfis illis authoribus viguerunt, traftu temporis degenerarunt potius, & non mi- nimum fplendoris amiferunt : Cujus rei non eft alia ratio, quam quod in artibus mechanicis int;cnia multorum in unum coierunt, in artibus 6: fci- entiis liberalibus ingcnia multorum fub uno fuccubuerunt ; quern tamen ipfum faepcnumero fequaces fui potius dcpravarunt quam illuftrarunt. Ut euim Lib.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 43 cnim aqua noii afccndct altius quam caput tbntis, .i quo promanat i ita do:1riaa ab Ariftotclc dcducta, fupra doctrinam Arillctclis nunquaai afliir- ucc. Idcoquc ctfi uoa difpliccat rc^ula, oportct dilccntcm crcdcrcj huic tamcn conjungeuduni d\, oportct jam cdoaum judicio lilo uti. Dillipuli cnim dcbcnt maL'iftiis tcmporariam lolum fidcm, judiciiquc iulpcnilonem, donee pcnitus imbibcriut artesj non autcm plcnam iibsrtatis cjurationcm, pcrpctiramquc ingcnii fcrvitutcm. Qiiare, ur ablblvam hanc partem, hoc tantum adjiciam; magnis authoribus llais fic conftct honos^ lit author! au- rliorum & veritatis parent!, tcmpor!, non derogctur. Expi.iCA viMus tandem trcs doctrinac intcmpcrics five morbos ; practer quos nonnuUi funt, non tarn niorb! contirmati quam vitioft humores : qui tamcn non adco occult! fant aut latcntcs, quin in multorum fenfum & rc- prelienfioncm incurrant, ideoquc ncutiquam praetermittcndi. HoPvUM primus cfl: immodicum fuidium duorum cxtrcmorum, anriqui- tatis & novitatis. Qiia in re tcmporis hliae male patrilTant : ut cnim tempus prolcm dcvorat, fic hacc Ic inviccm ; dum antiquitas novis invideat augmcn- tis, & novitas non fit contcnta reccntia adjiccre, nifi vctera prorfus ehminct 6: rejiciat. Ccrtc confilimn Prophetac vera in hac re norma eft : State fnper lias ant!quas, cr ^oidete qiiae^iam fit via refia o" bona, (j- ambtdate in ea. Antiquitas cam nicrctur rcvercntiam, ut homines aliquandiu gradum fiftcrc &. fupra cam ftarc debcant, atquc undcquaquc circumrpicerc, quae fit via optima : quum autcm de \'ia bene conrtitcrit, tunc demum non reftitandum, led alacritcr progrcdiendum. Sane, ut vcrum dicamus, Antiquitas faeculi juventus miindi. Noftra profeclo funt antiqua tcmpora, cum mundus jam lenucrit, non ca quae computantur ordinc retrograde, initium llimendo a faccuio noftro. Alius error c priori oriundus eft fufplcio quacdran 6c diffidentia quae nihil nunc pofle inveniri autumat, quo mundus tam diu carcre potuit : ac fi ilia objedio convcniret erga tempus, qua Lucianus impctit jovcm, cactc- rolquc cthnicorum decs : Miratur enim, air tot olim genucrint Ube- ros, millos aut em fuo faeciilo ? interrogatque jocans, ecquid jlptnagena- rii jam efj'ent, aut lege Tappia contra J'enum nuptias lata confiri^ii ? Sic videntur homines fubvereri, ne tempus effbctum jam fadum fit & ad gencra- tionem incptum. Qtiin potius levitas hominum atqu£ inconftantia, hinc optimc perl'pici potcft, qui, donee res aliqua pcrfeda fit, earn mirantur fi- eri pofle ; poftquam fada fi;mel eft, iterum mirantur cam jam pridcm fa- dam non fuifle. Ita Alexandri expeditio in Afiam liabita eft initio pro vallo & arduo admodum ncgotio; quam tamcn poftea placuit Livio in tan- tum clcvarc, ut diccrct dc Alexandre, Nil aliud, qjiam bene aufiis eft -vayia conte'imicre. Idem Columbo evcnit circa occidentalem navigationcm. Scd in rebus intclledualibus hoc fit multo frcqucntius ; uti videre eft in plcrifquc propofitionibus apud Euclidcm, quae antcquam dcmonftrcntur, mirae videntur, & quibus quis non facile aflcnferit ; poft demonftrationem autem fadam arripit eas mens per retradioncm quandam (ut loquuntuf jurifconfulti) tanquam ante perfpedas & cognitas. Alius error fupcrior! affinis, eft corum, qui omnium fedarum, atquc hac- rcfium veterum, poftquam excuflae fuillent & ventilatae, optimam fem- pcr obtinuifle, pofthabitis aliis, cxiftimcnt. Itaque putant, fi quis dc intc- grq inftitneret inquifitioncm & examcn, non poflet non inciderc in aliquas ex rcjedis opinionibus, & poft rejedionem amiflls & obliteratis : quafi vero multitudo, aut etiam fapicntes multitudinis dcliniendae gratia, non illud faepe Vol. I. F2 probarint. 4i DE AUG MENTIS SCIENTIARUM. Lib.I. probarint, quod popularc magis atquc Icvc fit quam quoi foiidum, atque aire radices agcns. Tcmpus fiquidcm funilc eft fiuvio, qui Icvia atquc inflata a.i nosdcvchit, folida autcm & pondus liabcntia Uibmcrgir. Alius error a rc'.iquis divcrfas eft pracmatura atquc prorcrva rcduclio' dodrrnarum in aitcs & mctliodos ; quod cum fit, pjcrunquc fcicnria aiit pa- rum aut niliil proficir. Nimirum ut cphebi, poftquam membra & Jinca- mcnta corporis ipforum pcrfcctc cfformata lunt, vix amplius crefcunt; fie Jcicntia, quamdiu in apliorifmos & oblcrvationcs fpari^itur, crcfccrc potcft & cxurgerc, fed mcthodis icmcl circumfcripta & conclula, cxpoliri forlan & iiluftrari, aut ad ufus humanos edolari potcl"l, noa autcm porro mole augeri. Alius error llicccdens ipli, quem poltrcmo iiotavimus, eft quod poft fin- gulas fcicntias & artcs fuas in clalles diftributas, mox a pleril'que luiivcr- lali rcrum cognitioni & philofophiac primae rcnunciatur ; quod quidem pro- icclui doclrinarum inimiciillmum eft. Profpedationes fiunt c turribus, aut locis pracaltis; & impolli bile eft, ut quis explorer rcmotiorcs interiorefque fcicotiac alicujus partes, /t ftct ftiper plauo ejufdem fcientiae, ncque altioris icicntiac vcluti fpcculum conlcendat. , Alius error flu it ex nimia revcrcntia, & quafi adorationc intelkd;us hu- raani, undc homines abduxcrc Ic a contcmplatione naturae, atquc ab cxpe- rientia, in propriis meditationibus & ingenii commentis llilque deque volu- tantes. Caeterum praeclaros hos opinatores & (fi ita loqui licet) intelleftua- liftas, qui tamcn pro maxime ftiblimibus & divinis philolbphis haberi folcnt, rede Heraclitus perftrinxit i Hom'mes^ inquit, qitaerunt -veritatem in mi- crocofmls fuis, non in miindo majori. Rclpuunt enim quafi abcccdarium naturae, primumquc in operibus divinis tirocinium : quod fi non faccrentj po- tuillcnt tbrtafle gradatim & lenfim, poft literas fimpliccs & dernceps fylla- bas, ad tcxtum & volumen iplum creaturarum expedite Icgcndum afcendcrc. At illi contra, jugi mentis agitatione, urgent & tanquam invocant ftios gc- nios, ut vaticincntur eis edantquc oracula, quibus merito & lliaviter decipi- untur. Alius error huic poftcriori finitimuscft, quod homines faeprus imbuant & inficiant meditationes & dodrinas ftias opinio^nibus quibufdam & conccp- tibus propriis, quos potifllmum in admiratione habent; aut artibus, quibus jriaximc addicli & confecrati ftmt ; cactera omnia illis deliciis infieicntcs & quafi intingcntcs, licet fuco admodum fallaci. Sic fijae philofophiac immifcuit Plato thcologiam, Ariftoteles logicam, fccunda fchola Platonis (Proclus fcilicct & reliqui) mathcmaticas. Iftas enim artcs folcbant illi tanquam Hliolos iuos primogenitos lliaviari. At chymici c paucis expcrimcntis ad foculum & fornacem novam philolophiam excuderunt. Et Gilbertiis popularis iioftcrphilofophiamaliam exmagncteelicuit. Sic Cicero, cum variasopiniones dc natura animac rcccnfcns, tandem in muficum incidillcr, qui animam cflis harmoniam ftatucbat, facetc dixit, bic ab arte pia rton recejjit. Sed dc hoc genus erroribus appofire & pnadenterait Ariftoteles, !^i refpiciunt ad paiica de fdcili pronnnciant. Alius error eft impatientia dubitandi & caeca feftinatio decerncndi, abfquc debita & adulta ftifpcnfionc judicii. Nam bnium contemplationis non cil difiimilc bivio actionis a vetcribus facpius memorato: cuius altera via initia plana & facilis crar, fine autem impervia ; altera ingrcdicnti afpcra crat & contragola, ubi paulo proccficris, expedita & aequabilis. Hand fccus in contcmplationibus, fi quis a certis ordiatur, in dubia definet ; fin a dubiis iacipiat, eaquc aliquaudiu paticnter tolerct, iii ccrtii cxirum rcperit. SlMtLIS Lib. I. DE AUG ME NT IS SCIENTIARUM. 45 SiMiLis error fc oflcndit in modo tradendi dodrinnm, quiiu plurimum .eft impcriofus & magiftralis, noii ingcnuus & libcralis ; ira dcmum compo- /irus ut potius fidcm impcrct qium cxamini flibjiciatur. Non ncgavcrini in fummariis libellis, ad praxin dcflinatis, hanc formulam Icnbcndi rctineii pofle : vcrum in juftis tradatibus dc fcicntiis utrumquc cxtrcmum vitanduin cenfco: tarn Veilcii Epicurci, nil tarn mctucntis, quani nc dubitare de re aliqua vidcrcturi quam Socratis& acadcmiiic, omnia in dubio rcliquentium. Candori potius ftudcndum, rcfquc majorc aut minorecontcntionctradendae, prout rationum momcntisparcius ant picnius fint probatac. Alii crrorcs funt in icopis, quos homines praefigunt fibi, & in qnos cona- tus fuos & laborcs dirigunt. Cum cnim diligentiores Jircrarum corvpliaci ad id collimarc dcbcant praccipue, ut arti, quam protitcnrur, aliquid prae- clarum adjiciant : iii contra in fccundis tantummodo confilkrc lat habcnt, vcl fabtilis intcrprctis, vcl antagonifbc vehcmcntis & ncrvofi, vcl mcthodici abbrcviatoris nomcn ambicntcs; undo rcditus & vcdigalia fcientiarum auge- n polilint, patrimonium & fundus minime. OmniujiI autem gravillimus error in dcviationc ab ultimo dodrinarum fine confidit. Appetunt cnim homines fcicntiam, ahi ex infira curiofiratc <5c irrcquicta ; alii animi caufa & delcclationis ; alii exiftimationis gratia ; alii contcntionis ergo, atquc ut in diflerendo fuperiores fint : pleriquc prop- ter lucrum & vidum ; pauciflimi, ut donum rationis divinitus datum in ullis humani generis impcndant. Plane, quafi in dodrina quacrcrctur ledulus, in quo tumultuans ingcnium & acftuans requicfceret ; aut xyftus five porticus, in quo animus dcambularct liber & vagus 5 aut tcrris alta & edita, dc qua mens ambitiofa & lliperba dcfpedarct i aut arx & propugnaculum ad con- tcationcs & proelia 5 aut officina ad quacftum & mercatum : & non potius Jocuples armarium & gazophylacium, ad opificis rerum omnium gloriam & vitac humanae fubfidium. Hoc enim illud eft, quod revera dodrinam atquc artcs condccorarct & attollcret, ft contcmplatio & adio ardiore quam adliuc vinculo copularentur. Quae certc conjundio talis foret, qualis eft fupreiTiorum duorum planetarum fyzygia, cum Saturnus, quictis & contem- plationis dux, cum Jove, ducc focictatis agcndique, confpirat. Qiianquam cum dc praxi atque adione loquor, nullo modo ad dodrinam profeflbriam & lucrofam innuo. Neque enim mc fugit, quantopcrc hoc iplum progref- iioncm dodrinac & amplificationcm morctur. Perinde quidcm aureum ma- lum ante oculos Atalantae projedum, quod ut tollat, dum flcdit fe, curftis intcrca impcditur : 'Declinat cur fits, aurumqne 'volubile tollit. Neque rurftis mihi in animo eft, quod dc Socratc didum crat, Thilo- fophiam devocare de coelo, nt tantummodo verfuretur in terris } hoc eft, phyftcam fcponi ut moralis philofophia & politica celebraretur Tola : led qucmadmodum coelum & terra ftmul confpirant & confcntiunt, ad homi- num tucndam vitam atquc juvandam ; ita lane hie finis eflc debet utriul- ■que philolbphiae, ut rejcdis vanis fpeculationibus, & quicquid inane ac • fterilc eft, confervetur quicquid Iblidum eft ac fruduoftun ; ut hoc pado, ■ fcicntia non fit tanquam fcortum ad voluptatem, aut tanquam ancilla ad quaeftum ; fed tanquam Iponfa ad gencrationem, frudum atque folatium honeftum. Jam cxplicallc vidcor, & quafi diftedionc quadam apcruiflc vitiofos illos humorcs, aut ialtena corum praccipuos, qui apa folum obflitcre profcdui litcta- 46 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. I. litcrarum, vcrum ctiam culpandis iifdcm anCmi J.cJcrc. Qiiod quidcm ii niniis ad vivum fcccrim, nicii-iinific oportct i'iddja .VMhera amaiais, (Id dolofd ofcula maligna'atis. Utcunquc hoc ccnc mihi \idcor ai-cciitu.v, ut mcrcai: lidcm in icqucnti pracconio, cum in liipcrioi-i cculura tciin lilxTc c- •'crim. Ncque tamcn in animo eft milii paaci'.yiicum litciamm iciibere, aut hymnum mufis praecincrc, licet ibrfitan diu jam fir, ex i]uq lacra ca- rum rite cekbrata fint : led confiiium eft abfque pigmcntis & iiypcrbolis, vcrum doclrinac contra alias res pondus cxciperc «Sc pcrpcndcrc, vcrumque ejus valorem & prctium ex tefdmoniis divinis atquc humanis exquircrc. Primo ii;itur quacramus dignitatem Icientiac in archetypo ilvc cxcm- plari : id cft^ in attributis atquc aclis Dei, quatcnus rcvelantur homini & Ibbrie indagari polllint. Qua in re non competit appcUatio dodrinac, cum omnis doclrina fit icicntia acquifita : nulla aureus cognitio in Deo acquifita eft, led originalis. Itaque aliud quaercndum eft nomcn, lapicntia fciliccr, ut facrac Icripturac cam indigitant. Sic autcm Tc res habet : In opcribits crcationis, dupliccm virtutis divi- nac emanationem vidcmus, quarum una ad poteniiam reCertur, altera ad fa- picntiam : ilia praccipue cernlrur in creanda mole materiae, hacc in pulchri- tudine formac dilponcnda. Hoc pofito, notandum eft nihil in crcationis hi- ftoria obftarc, quia fuerit confula ilia cocli tcrracquc mafta & materia, unico temporis momcnto crcata, cui tamen difponcndae digercndacquc lex dies tucrunt attributi : adeo fignantcr Dcus opera potcntiac ac fapientiac difcri- minavit. Cui accedit, quod dc materiae creationc memoriae prodirum noa fit, dixille Deum, fiat coelum & terra, ficut de Icqucntibus operibus dic- tum eft : led nude atquc actual iter, "Detis creavit coelum O" t err am : ita ut materia videatur, tanquam manu fada ; ibrmac vcro introduclio ftylum habcat legis, aut dccreti. Pergamus a Dcoad Angclos, quorum natura dignatione eft Deo pro- xima. Vidcmus in ordinibusAngelorum (quatcnus lidcs adhibenda coclcfti illi hierarchiac, quae Dionyfii Arcopagitae nomine evulgatur) primum locum obtinerc Seraphim, Angclos fcilicet amoris ; Iccundum Cherubim, Angclos illuminationis ; tertium autcm locum & fequentes, Thronis^ Trincipati- bus, cactcrifqucAngelis potcntiac & minifterii conccdi : ut ex hoc iplb or- dine ac diftributione clarum fit, Angclos fcientiac & illuminationis, Angclis imperii & potcntiac praeponi. A fpiritibus & intelligcntiis ad formas fenfibiles & materiatas dcfcenden- tes Ic'imusprimam formarum creatarum fuiile lucem 5 quae in naturalibus & corporcis icicntiae in fpiriturJibus atquc incorporcis refpondct. Sic in diftributione dierum vidcmus diem, qua rcquievit Dcus & con- tcmplatus eft opera iua, bencdidum fuifle lupra omnes dies, quibus crcata eft & difpofita t'abrica univcrfi. Post crcationem ablblutam legimus homincm collocari in paradifo, ut illlc opcrarctur : quod quidem opus aliud cflc non poterat, quam quale pertinetadcontemplandumj hoc eft, cujus finis noa ad nccefiltatem aliquam, led ad dclcdationcm & adivitatem fine moleftia, rcferri pofiit : cum cniin tunc temporis nulla potucrit cHe crcaturae reludatio, nullus liidor vultus, neccftario fcquitur adioncs humanas ad voluptatcm & contcmp'.ationcm, non ad laborcm aut opus comparatas fuilfc. Rurfus primac hominis adio- ncs, quas in paradiib exercuit, duas fummarias Icientiac partes complexac lunt : hae erant infpedio creaturarum & impofitio nominum. Nam Ici- cntia ilia, quae lapluna introduxit, (quod & ante monuimus) non crat natu- ralise Lib.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 47 rails icientia circa crcaturas, fed moralis fcicntia dc bono & malo; ex hac iiippoiitionc, quod Dei mandara, aut vctita, non effcnc principia boni & mali, led quod alias habercnt ilia origines; quorum cognitionem afFeftavit Iiomo, lei licet ut totalitcr a Deo dcficeret, & fibi ipfi fuoque arbitrio prorfus inni- tcrctur. Veniamus ad ea quae ftatim port lapfum contigere. Vidcmus (ut in- numera funt facrarum I'cripturarum myfleria, falva fempcr veritatc hiftori- ca 6c literaii) imaginem duarum vitarum, contemplativac nimirum & acti- vac, in peribnis Abclis & Caini, inque eorum inftitutis & primitivis vivcn- di rationibus, delincatam : quorum alter paftor erat, (qui propter otium & <|uietcm, liberumque coeli afpcctum, typus efl: vitae thcoricae) alter agri- cola (laboribus fcilicet fatigatus & alpcdu in tcrram defixus :) Ubi cernere eft favorem, clcftionemquc divinam, ad paftorem acceffifle, non ad agricolam. Sic ante diluvium, facri fafti, inter pauciiTmia, quae de eo laeculo me- morantur, dignati funt memoriae prodere inventores muficae, atquc ope- rum metallicorum. Sequenti faeculo poft diluvium gravifllma poena, qua Dcus humanam fuperbiam ultus eft, fuit confufio linguarum, qua dodlrinae liberum commcrcium & litcrarum ad invicem communicatio maxime inter- clufa eft. D ESCENDAMus ad Mofem legiflatorcm & primum Dei notarium, quem fcripturae ornant hocelogioi (\\xo(XgnarHS ^ perttus ejj}t omnis do6irinae AEgyptiorum: Qiiae quidem gens inter vetuftiflimas mundi fcholas nu- meratur. Sic enim Plato inducit AEgyptium facerdotem dicentem Soloni; Vos Graeci femper pueri eft is, nullam vel fcientiam antiquitatis vel an- ttquitatem fcientiae habentes. Pcrluftrcmus ceremonialem legem Mofis, rcperiemufquc, praeter Chrifti praefigurationem, diftindlionem populi Dei a gentibus, exercitium obedientiae, aliofque ejufdem legis ufus facros : non- nuUos dodiillmorum Rabbinorum baud inutilem circa cam navafle operam^ ut fcdulo eruercnt, quandoque naturalem quandoquc moralcm fcnfum ceremo- ftiarum & rituum. Exempli gratia, ubi de lepra dicitur, St ejfloruerit difcur- rens lepra, homo mnndus erit, ^ non reclndetur :fin caro I'l-va in eo erit, im^ munditiae condetnnabitjir, (^ ad facer dot is arbitriumfeparabitur. Ex hac lege GoUigit unus corum axioma in natura 5 Tutredinem pejttlentiorem ejfe ante, quampoft maturitatem. Alius morale documentum elicit, homines jia- gitiis undique coopertos, minus corrumpere publicos mores, qnam medio- criter (^ ex parte tant7im malos : adeo ut ex hoc & fimilibus locis ejus legis, praeter fcnfum thcologicum, baud pauca ad philofophiam fpedtantia fpargi vidcantur. Si quis etiam eximium ilium Jobi librum diligentcr evolverit, plcmmi cum, & tanquam gravidum, naturalis philofophiae myftcriis deprehendct. Exempli gratia j circa cofmographiam & rotunditatem terrae, illoloco, ^i extendit aquilonem fuper 'vacuum, & appendit terram fuper nihilum. Ubi penfilis terra, polus ardicus, & coeli convexitas in extimis, baud ob- fcure infinuantur. Rurfus circa aftronomiam & afterifmos, illis verbis, Spi- ritus ejus ornavit coelos, & obftetricante manu ejus eduBus eft Coluber tortuojus. Et alio loco, nunquid conjiingere valebis micantes ftellas Tleiadas, aitt gyrnm Arcliiri poteris dijftpare ? Ubi immota configuratio ftellarum fixarum, paribus intcrvallis femper inter fc diftantium, clegantif- fime defcribitur. Item alio loco, qui facit ArBurum ir Oriona, & Hya- das certamen calami turn fufcipientem contra maximum eo tempore pugilcm, Ciceroncm oratorcm. R URS us in libro apophthcgmatum, quae coUegit, videmus, lionoriiiccn- tius i'lbi putaffc, fi fe ipfum tanquam in tabellas aut codicillos mutaret, ia quos prudentia aliorum ditla graviaque rcferrcntur ; quam fi difta fua pro- pria, vclut oracula facrarentur, ficut inepti principes nonnulli, adulAtionc corrupti, fibi fieri geftiunt. Attamen fi recenlere velicm, pleraquc ejus di- da, (ut feci in Alexandro) funt ea certc hujufmodi, qualia notat Solomon, Verba fapientum funt tanquam actilei (^ tanquam clavi in altum defixi. Itaq:ie tria hie tantum proponam, non tarn clcgantia, quam vi & cfficacia mirabilia. Primo igitur, magiftcr fit, oportet, loquendi, qui unico verbo feditio- nemin cxcrcitucomprimerepotuit. Sic autem feres habuit. Romanismos fuit, cum exercitum duces alloquercntur, milites uti cos appellarcnt : cum magiftratus populum, Qiiirites. Tumultuabantur milites Caefaris, ac milHo- ncm feditiofe flagitabant ; non quod hoc ipfi cuperent, fed ut hoc portulato Caefarem ad alias conditiones adigcrent : ille immotus atquc inconculfus ^\- Icntio facto fie cxorfus eft: Ego^ ^irites : Quo verbo, cos jam dimilfos figniti- 54 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. L fi<' nificabat. Eo pcrculfi milites & plane obftupcfacli, concionantem dcin- ceps pcrpctuo obturbabant i 6z poftulato il!o milllonis pofthabito, contra ob- nixe pctcbant, ut militum appcUatio cis rcftitucrctur. Secundum fiut hujufmodi. Regis nomen Caefar fumme affcftabat : itaque llibornati lunt nonnulli, qui praetereuntem populari acclamatione rc<;cm falutaixnt. Ille Icnticns, accbmationcm tcnuem fuifle, ac raram ; nc'^otium joco tranfmifit, ac fi erratum clTct in cognomine, Non rex fum, inquit, fed Caefar. Diclum fane hujufmodi, ut ft diligcnter excutiatur, vi'^or ejus & pondus vix cxprimi pofllr. Primum enim recufationcm nomi- nis prac fc fcrcbat, fed neutiquam feriam : dcindc ingcntem quandam con- fidentiam & magnanimitatem monftrabat ; ac fi Cacfaris appellatio, illuftri- or titulus eflct quam regis; quodhaud fecus evenit^ «Sc ufque in hodicrnum diem obtinuit. Scd quod illius maximc intercrat, hoc diftuni, fummo ar- tificio, fincm fuum urgcbat. Hoc enim innucbat, S. P.Q^R. de re levi, hoc eft, nomine tantum, (nam poteftatem regiam jamprideni habebat) fecum contendere j ac tali nomine, quale complures ctiam ex familiis oblcuris ge- rebant : nam cognomen regis multis Romanorum gcntilitium erat, quemad- modum & nos ilmilc quiddam noftro idiomate habenius. U L T I M u M quod hoc loco repetere placet, tale fuit. Cum Caefar poft hel- ium initum, Romam occupaflct, atquc lanftius aerarium reclufiffet, ut pecunias ibi congcftas in ufus belli toUerct, reflitit MetcUus, utpote tunc temporis tribunus ; cui Caefar, Si perfies, inquit, mortims es. Dein rcprimcns fe paulum fubjecit, Adolefcens^ durius eji mihi hoc dicere, quam facere. Dictum tarn mirifice ex terrore & dementia conflatum, ut nihil fupra. Verum ut Caefarem mittamus ; pcrfpicuum eft, cum probe fibi confci- um fuae eximiae eruditionis fuifle; ut liquet ex eo, quod demirantibus non- nullis Lucii Syllae confilium, in deponenda didatura, cavillans dixit, Sjlla nefcivit Uterus, diBare non pottiit. Nunc autem tempus vidctur imponendi fincm huic diflertationi de arda conjundionc militaris virtutis &literariae; (quid enim in hoc genere, poft Alexandrum & Caefarem affcrri potefl: ?) nifi quod moveor unius & alterius exempli dignitatc & infolentia, eo quod tam fubito tranfierit a ludibrio ad miraculum. Ert autem Xenophontis philofophi, qui e Socraris ludo profe- dus ell: in Afiam, cum Cyro juniore, in expeditione contra rcgcm Artax- erxem. Hie Xenophon eo tempore peradolcfcens fuit, & nunquam acicm aut caftra viderat, neque tunc praefeduram aliquam in exercitu gcrebar, fed tantum fpontc, ob amicitiam Proxeni, proticifccbatur. Aderat forte fortu- na, cum Falinus a magno rege legatus ad Graecos vcniret, poftquam Cyrus in acie occubuiflct, Graeci autem (manipulus tantummodo hominum) duce orbati, in medio provinciarum Perfiae, a patria fua, plurimorum milliarium intervallis & fluminibus maximis atque altillimis interclufi eflcnt. Legatio hue fpedlabat, ut pofitis armis atque deditis, fc regiae clemcntiae fubmitte- rent. Cui legationi antequam publice refponfum eflct, complures ex exer- citu familiariter cum Falino coUoqucbantur : Inter quos Xenophon ita forte locutus eft-. Imo, inquit, Faline, haec duo tantum nobis jam fuperfunf^ arma ^ -virtus ; fi jgitur arma dedamus, cui tifui {pbftcro) nobis erit I'/rtus ? At falinus llibridens : Ni fa/lor, inquit, Athenienfis es {adole- fcens) & philofophiae incumbis, atque bellula funt, quae diets ; fed valde err as, fi "cirtutcm vefram regiis cop its par em ejfe arbitreris. Ecce lu- dibrium. Sequitur miraculum. Novitius ifte ex fchola & philofophus, poftquam omncs duces & praefccli proditione interempti cfl'ent, decern mil- ha Lib.I. DE AUGMENTJS SCIENTIARUM. 55 lia pcditam Babyloiic in Gracciam reduxitj pcrmcdias regis provincias, om- nibus ejus copiis fruftra obnitcntibus : quo faclo ftuporem injccit omnibus. Graccis aurcm ab co tempore ingentes addidit animos & fpiritus, ad Perla- runi regnum invadendum & fubvcrtcndum. Qiiod & mox cogiravit fane, & dcfignavit jafon Tlicflalus ; tentavit & inchoavit Agcliiaus Spartanus ; pcrfccit dcmum Alexander Macedo, omues literati ittius praevii egregio ta- cinore incitati. Pergamus ab impcratoria militarique virtute ad moralcm & cam quae eft hominum privatorum. Primo, ccrtiflimum c{\ illud poetac : Scilicet ingenuas didlcifj'e fideliter artes Emollit mores, nee Jinit effe feros. Eruditio fiquidem humanas mcntes ferltate atque barbaric exult. Vcrunta- men opus eft, ut accentus fit in voce ilia fideliter. Nam tumultuaria cog- nitio flcclit potius in contrarium ; eruditio, inquam, levitatcm, tcmeritatem, atque infolentiam tollit, dum omnia pcricula &; ambigua funul cum re ipia fuggerit ; rationum & argumentorum pondcra in utramque partem librat; prima quacque quae fe otFerunt animo, eiquc arrident, pro fulpedis habet j itctquc omne tanquam exploratum inire docet. Eadcm admirationem reruni vanam & nimiam evellit, radicem ipfam omnis infirmi confilii : quippe ad- miramur res, vel quia novae iunt vel quia magnae. Quantum ad novita- tem, nemo eft qui literas & rerum contemplationem penitusimbibcrit, quia illud cordi impreflum habcat. Nil novi fuper terram. Neque enim pu- parum ludum quilquam magnopere mirabitur, qui pone aulaea caput in- lerens, organa quibus moventur, & filamenta cernit. Qiiantum ad magni- tudinem, quemadmodum Alexander Magnus, ingentibus procliis & vidoriis in Afia afllietus, cum interdum acciperct e Graecia literas, de expeditionibus & dimicationibus quibufdam illic fadis, quae plerunque propter pontem aliquem, aut caftellum, aut ad fummum pro cxpugnationc oppidi alicujus fufcipicbantur, dicere Iblebat ; videri fibi nunctum allatiim de ranarum c^ ■murium pugna, de qua Homerus : Sic certe, qui univerlkatem rerum, ejuique fabricam intueatur, illi terrae globus, cum hominibus fuperftantibus (fi divinitatem animarum feponas) hand majus quidpiam videbitur, quam coUiculus Ibrmicarum 5 quarum aliae cum granis, aliae cum ovis lliis, aliac vacuac, omncs hinc inde circa exiguum pulvilculi acervum reptant & cur- Titant. Porro eruditio aufert, aut iaitem minuit timorem mortis, atque ad- verlae fortunae, quo nihil magis virtutibus moribufque officere Iblet. Si cnim animus cujulpiam, contcmplationc mortalitatis & rerum naturae cor- ruptibilis imbutus fuerit & intindus, juxta cum Epiclcto fentiet ; qui, cum pridie exiens, mulicrculam ob fraftam oUam plorantcm cerneret, poftridie ctiam exiens aliam mortuum filium dcflentem confpiceret, dixit ; Heri 'uidi fragilem frangi, hodie vidi mortalem ?nori. QLiarc optime & valdc iapienter Virgilius, cognitionem caularum cum metus omnis profligatione copulavit, tanquam concomitantia: Felix quipotuit rerum cognofcere caufas, ^uiqiie metus omnes cr inexorabile fatum Subjecit pedibus, Jtrepitumque Acherontis avari. Nimis longum eflct fmgula percurrcre remedia, quae fingulis animi morbis doctrina fuppeditat j aliquando vitiolbs humorcs expurgans, iTonnunquam obftru- ^^ DE AUG MENTIS SC IE N T I A R U M. Lib. I. obftrudioncs apcricns, nli.is concodioncm juvans, alias apperitum cxcirons, non raro vulnera tJLis & ulccra fanans, & fimiiia. Qiiarc concludaiii cisin hoc quod vidctur rationem habere totius, ita nimirum anianun dodi-inam cilponcrc & ficdcrc, ut niinquam protinus acquicfcat & tanquam congcle- tur in dcfcdibus Iliis, quin incitet tc fcmpcr, proeixHumquc Tpirct. Ncfcic jUitcratus, quid fit in fc dcfccndcrc, aut fccum inirc rationcs, aut quani lua- vis vira fir, quae indies lentit fe fieri nieliorem y fi qua fbite virtute prae- ditus fir, cam vcnditabit fcilicct & ubiquc fpcftandam c.xponcr, caquc utctur forfiran commode, quam ramen cxcolerc & augere negligir. Rurllis, £i quq vitio laborar, artem atquc indultriam illud ceiandi arquc occulrandi, mini- me autem eorrigendi, adhibebir ,- ranquam malus mcflbr, qui.perperuo dc- metir, falcem autem nunquam cxacuir 5 lircrarus conrra, non tanrum utitur animo virturelquc cxcrcet^ fed conrinuo emendar fe & in virrurc proficir. Imo ur in lumma dicam, pro certo eft, verirarcm & bonirarcm diftingui tan- tum, ficut figiilum & iniprcilionem ; nam Veritas bonitatem fignat : JEt contra, vitiorum ac pcrturbationum procellac, cx erroris & falfitatis nubibus crumpunt. A virtute tranleamus ad potentiam & impcrium, & difpiciamus, fi ufpiani inveniatur tanta potentia & regnum, quanta eruditio liominis naturam in- veftit & coronat. Videmus, dignitatem impcrandi fequi dignitatem ejus, cui imperatur. hnpcrium in bcUuas & pccora, quale bubulcorum aut opi- honum, res vilis : imperium in puci-os, quale ludimagiftrorum, minus ho- iiorificum : imperium in mancipia, potius dedecori eft, quam honori : nc- que multo praclbntius eft imperium tyrannorum, in poulum lervilem, atque animis & generola indole exutum, Unde hoc iempcr manavit judicium, honores in liberis monarchiis, aut rebufpublicis fuaviores cllc, quam iUl> tyrannis 5 quia imperium honorificum magis llipra volentes cft, quam llipra invitos & coadlos. Idcoquc Virgilius, cum ex intimo artilicio inter humanos honores longe vcllet optimos cxpromcrc, quos Augiifto Caclari aiilgnarer, in haec ipfa verba loquitur : • \ — Victor qiie 'voleyites 'Per popidos dat jura, I'la^nque etffe^at Olympo. Aft Imperium fcientiac, longc cclfius eft quam imperium in voluntatcm, licet libcram & non aftridam. Ilia enim rationi, fidei & intelledui ipfi do- niinatur, qui eft altiftima pars animi & voluntatem iptam regit. Etenini nulla proculdubio terrcna eft poteftas, quae in Ipiritibus hominum & ani- mabus, corumquc cogitationibus & phantafiis, allenfu quoque & fide, thro- num & quafi cathcdram fuam erigit & collocat, praetcr doftrinam & fci-' cntiam. Ac idcirco videmus dcteftabilem illam, & immenlam deledarionem, qua hacrefiarchae, falfi prophctac & impoftorcs magni perfunduntur & ra- piuntur, poftquam Icnicrint, in fide & confcientiis hominum cocpiflc le regnare : tanram certe, ut qui earn femel deguftaverit, nullis fere pcrfecutionibus aut tormentis adigi pollit, ut hoc regno le abdicct. Sicut autem hoc illud cft, quod in Apocalypfi dicitur, Abyjfus five profunda Satanae: Ita e contrario, juftus & Icgitimus in animos hominum dominatus, veriratis ipfa cvidcntia ac commcndationc dulciflima ftabilitus, fane quam proximo ad poteftatis divinae fimilitudinem accedit. Quod ad fortunas & honores Ipettat, raunificcntia dodrinac non fie rcgna Integra & relpublicas locupletat & ditar, ut non hominum eriam privatorum fortunas & opes amplificet & evchat. Vetus ciiim obfervatio cft^, Homerum pluribus Lib.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. pluribus fuppcditaffc vidum, quam Sylkm, Caclarcm, aut Auguftum, licet tot congiatia, totdonativa, tot agrorum ailignationcs largiti fiat. Ccrte difficile didu eft, atma an literae plurium fbrtunas conilitucrint. Qiiiii fi dc fumnia potcftatc loquamur, vidcmus 5 fi anna, aut jus hactcditatis rcg- iium contulerunt, at Jiterarum Ibrti lacpius ccfiit faccrdotium, quod rcgni icmpcr fuit rivalc. RuRSUS, fi dclcclationcm jucanditatemquc fcientiac intucaris, multum fane ilia voluptates alias omnes cxupcrat. Quid enim ? num forte aftccluuni volupratcs tanto intcrvallo oblcclamcnta rcnfuum cxccdcnt, quanto vori aficcutio fclix cantiunculam aut cociiam : & non pari gradationc intclle- tlus voluptates, eas quae funt affccluum, tranlcendent ? In caetcris oble- ftationibus f^uietas eft finitima, & pollquam paulo invctcravcrint, Hos ip- farum &: vcnuftas marcefcit : quo doccmur non illas liquidas revera volup- tates ac fuiccras fuiilc, fed umbras tantuni & fallacias voluptatum, non tarn qualitatc fua, quam novitatc jucundas : unde & voluptarii facpius fi- unt monachi, & ambitioforum principum fcnedus triftior fcrc eft Sc me- lancholia obfefla. Scientiae autcm non eft fatietas, verum & frucndi & ap- petendi perpetuo & ftibinde recurrens viciflitudo 5 ut neccllc fit hiijus deledationis bonum fimplex efle, non ex accidente, aut cum fraudc. Ne- quc ilia voluptas, quam depingit Lucretius, ultimum in animo locum ibr- titur. Suave mari rnagno ttirbantibus aeo^uora ijentis^ <^c. Suave efi fpeEiacnhm {inqnit) /lantern aiit ambulant em in lit tore, navem intueri temp eft ate in mari ja£latam : fuave it idem ex edit a tiirri dtias fernere acies concur [antes in planitie : at nil dulcins efl homiuiy quam mens per doBrinam in arce veritatis collocata, nnde aliorum error es o" labores difpicere pojjit. Denique, ut mittamus vulgaria ilia argumenta, quod per dodrinam fci- licet, homo homini in eo praeftat, in quo ipfe brutis : quod ope doclrinac afcendat homo intelkdu ufque ad coelos, quo corpore non potcft, & alia funilia : cum co concludamus bono banc dillcrtationcm de litcrarum excel- lentia, ad quod humana natura ante omnia afpirat, hoc eft, immortalitate & acternitatc. Hue enim fpe£lant procreatio fobolis, nobilitatio familiac, aediti- cia, fundationcs, monumenta, fama, ac denique humanorum votorum lumma. Atqui videmus monumenta ingenii & eruditionis, quanto diutius durcnt quam ea, quae operc & manu fafta funt. Annon Homeri carmina viginti quinquc annorum centurias & fupra, abfque unius fyllabac aut literae jaclura, dura- verunt ? Qlio (patio innumera palatia, templa, caftclla, urbcs, coUapfa funt aut diruta ; pidturae ac ftatuae Cyii, Alexandri, Caeiaris, imo regum & prin- cipum multo recentiorum, nuUo jam funt modo parabiles: Archetypa enim ipf\ jamdudum confeda vetuftate perierunt; exempla autem indies primigenia fimilitudine muldantur. At ingcniorum imagines perpetuo integrac manent in libris, nullis temporum injuriis obnoxiac, utpotc quae jugeni renovationcm recipere poflunt : quanquam nee imagines dici proprie poflinf, quia perpetuo gencrant quodammodo, leminaque fua in animos hominum fpargunt, atquc actatibus, fubfequcntibus infinitas aftioncs opinionelquc fufcitant &: progi- gnunt. Qiiod \\ navis invcntum, res exiftimata tam nobilis & admirabilis fuerit, quae opes mercefquc hinc indc tranfportat, regiones locis disjundiHi- mas participatione frucluum & commodorum conlbciat ; quanto rcciius Vol. I. H literae ;g DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. L literae celcbrari debent, quae tanquam naves fulcantcs oceanum temporis remotifllma faccula ingcniorum & inventorum commcfcio & focietate copu- lant ? Porro vidcmus, nonnuUos philofophorum, qui maxime immciTi craut Icnfibus, minimcque divini, atquc immortal itatem an imae praefrafte ncga- bant ; lioc taraen vi veritatis adadtos concelFiflc, quofcunque motus & aclus anima humana abfque corporis organo pracftare poflir, cos ctiam poft mor- tem pcrmanerc probabile cllc : quales nimirum crant intcUcctus, minime autem affeftuum motus. Adeo fciiicct fcientia immortalis vifa eft res illis atque incorruptibilis. Nos autem, quibus divina revclatio illuxit, concul- cantes haec rudimcnta atque oft^ucias lenfuum, novimus non Iblum mcn- tem fed & affeftus perpurgatos, nequc animam tantum fed ctiam corpus, ad immortalitatem afllimptum iri fuo tempore. Sed enim meminerint homi- nes, & nunc & alias ubi opus fuerit, me in probationibus dc dignitate fci- entiae, inde ab initio fcjunxiflc teftimonia divina ab humanis •; quam metho- dum conftantcr retinui, feparatim utr unique cxplicans. Quam VIS vero haec ita fint, nequaquam tanien hoc mihi fume, neque me confequi poflc confido, ut ulla caufac hujus pro doftrina perorationc aut atlione judicia refciiidam ; vel AEfoprci galli, qui granum hordci gem- mae praetulit ; vel Midac, qui cum arbiter fadus ellct inter ApoUinem Mufarum, & Panem ovium praefidem, opulentiae palmam detulit ; vel Pa- ridis, qui, fprcta fapientia ac potentia, primas voluptati & amori dedit j vei Agrippinae cligentis, Occidat matrem rnodo imperet, impcrium Hcet cum eonditione detcftanda praeoptantis ; vel UlyJJis, qui vetulam praetulit ini- martalttati; typi certe eorum, qui confueta optimis praeponunt j plurima- que ejufmodi judicia popularia : Haec enim antiquum obtinebunt : Verum & illud etiam mancbit, cui innixa eil: femper dodrina tanquam firmiflimo fundamento, quodque nunquam labcfactari poterit, Juftificata eft fapiett- tia a filiis fuis. FRAN- 59 FRANCISCI Baronis de V E R U L A M I O, Vice-Comitis Sancti Alban. i^ De Dignitate & Augnientis Scientiaru m, LIBER SECUNDUS: AD R E G E M S U U M. CONSENTANEUM vidcri poillt, tamctfi noii raro fcciis evc- niat, (rex optime) ut, qui Ibbolc numerofa audi lunt, quiquc immortal itatem luam in poftcris ipforum quafi profpcdanr, prac cactcris mortalibus fiat Iblliciti deftatu futurorum temporum , ut- potc quibus, fatis inteliigunt, chariflima ilia Ilia tandem dcberc pignora tranf- mitti. Elizabetha rcgina, propter vitam coclibem holpes potius in mun- do, quam incola fait •■, Ilia quidem tempora ornavit & in multis beavit. Enim- vcro tuac majcftati, (cui Deus pro bcnignirate fua dedit tot lufcipcrc libe- ros, dignos ccrte qui tc pcrpetucnt, cujulquc actas vigcns & torus foccun- dus, adiiuc plures pollicctur) ufqucquaquc convcnit, non modo tuum (quod facis) facculum irradiare j verum etiam ad ilia curas tuas extendcrc, quae memoria omnis alat, quaeque ipla intucatur aeternitas. Inter ca autem (ni- fi ftudium meum erga literas me fallit) nil dignius eft aut nobilius quam fi dotetur orbis terrarum augmentis Icicntiarum folidis & fruduofis. Quoulquc enim tandem pauculos aliquos fcriptorcs ftatuemus nobis tanquam Columnas Herculis, nc plus ultra in dodrinis progrcdiamur, cum habcamus majcftatem tuam, inftar lucidi & benigni fideris, quod nos inter navigandum conducat &: fortunct ? Ut igitur ad rem redeamus : recolamus jam & nobifcum perpcndamus, quid principcs viri aliiquc, hucufquc ad litcrarum amplificationem attulerint, quid praetcrmilcrint ? Hoc autem preflc & diftinde excutiamus, lermonc quodam adivo & mafculo, nufquam digrcdiendo, nil amplificando. Pona- tur igitur illud, (quod quivis concedat) opera quaeque maxima & difficil- lima, vcl praemiorum amplitudinc, vel confiliorum prudentia & lanitatc, vci laborum conjundione luperari : Qiiorum primum conatum extimulat, lecundum ambages & errores toUit, tertium raortalium fragilitati fuccurrit. At inter haec tria merito primas tenet, Confilii prudential fan'it as -, hoc eft, monftratio & delineatio viae redac & proclivis, ad. rem quae proponi- tur, peragendam. Clandiis enim (quod dici Iblet) in via, antevertit cur- forem extra viam : Et Solomon perappoiitc ad hanc rem : Ferriim Ji retufitm fnerit, viribus ntendnm niajoribus : quod vero fuper omnia Vol. I. Hz praevalet. 6o DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.II. praevalet, eft fapientia. QLiibus verbis innuir, mcdii prudentem clcdioneriT- elficacius conduccrc ad rem, quam viiiuin aut intentionem aut accumulatr- oncm. Hacc ut dicam illud impcUit, quod (falvo Temper eorum honorc,- qui dc Uteris quomodocunque mcruerunr) perlpicio atque animadverto, o- pera eorum atque atla pleraque, ad magnificentiam potius & nominis fur memoriam, quam ad icientiarum iplarum profeclum & augmcnta fpcdafle : & literatorum potius numcrum auxifle, quam artrbus ipfis multum incre- menti attuliiVe. Act IDS ES autcm & opera, quae ad litcras amplificandas pertinent, cir- ca tria verlantur objeda: Circa literarum ledesi circa libros; & circa pcr- Ibnas erudttorum. Qiicmadmodum cnim aqua, five ex coelefti rore dcfccu- dens, five exfontibus Icaturiens, facile difperditur &difpergitur, nifi coliigatar in aliqua receptacula, ubi per unionem & congrcgationcm fe fuftentare & fo- vcre poillt, (quern in finem cxcogitavit folertiahumana aquaeduftus,cifternas, fta2;na, eaque etiam variis ornamcntis coiidecoravit, quae magnificcntiae & dignitati, non minus quam ufui & ncccflltati defcrviant) fimiiitcr liquor ifte fcientiae pretioiillimus, fn'e a divina infpiratione deftillet, five e fenfibus exiliat, mox pcriret omnis atque evanefcerct, nifi confcrvaretur in libris, traditionibus, coUoquiis, ac praecipue in locis certis his rebus dcftinatis, quales funt academiae, collegia, fcholac, ubi & permanentes habeat fcdes CO magis convcnit, ut cxamini denuo llibjiciantur, Excmplum in hoc ge- nere, unum aut alterum proponam 5 in rebus quae maximc obviae videntur & familiares. Pro more rcccptum eft, (licet, uti mihi videtur, perpcram) ut literarum ftudiofi logicam, & rhetoricam, pracpropcre nimis addifcant > artes fane provcclioribus magis convenientes, quam pueris & tironibus. Etenim hae duae, fi vcre res pcrpcadatur, funt ex artibus graviflimis; cum fint artes artium, altera ad judicium altera ad ornatum. Qiiinetiam rc- gulam & normam continent, res & materiam fubjedam vel dilponendi vel illuftrandi. Ideoque id agcrc, ut mcntes rcrum ignarae & rudes, (quac- que nondum id collegerunt, quod a Cicerone fylva vel fupellex appclla- tur, id eft, materiem & copiam rerum,) initium ab iftis fcientiis fumant; (ac ft quis difccre vellet ponderarc, vel metiri, vel ornare ventum :) haud aliud profeclo parit, quam ut harum artium virtus & facultas (quae pcrmag- nac funt & latillime diffufae;) fere contemptae jaceant, atque vel in puerilia fophilinata atfedationefque ridiculas degeneraverint, vel laltcni exiftimatione fua haud parum mulftatae flnt. Qiiinetiam praematura & intcmpeftiva ad has artes accellio dilutam carum atque jejunam traditionem ac tracl:ationcm neceflario fecum traxit, qualis nimirum captui pucrorum adaptetur. Alte- rum excmplum (quod adducam) erroris, qui in acadcmiis jam diu invetc- ravit, cjufmodi eft; quod fcilicet inventionis atque memoriae, in cxercitiis fcholafticis, fieri folet nimio plus noxium divortium : Illic fiquidem oratio- ncs pleraequc, aut omnino praemeditatac funt, adco ut conceptis verbis proferantur Lib.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 63 profcrantur & invcntioni nihil rclinquntur ; aut plane cxtcmporariae, ut pcrparum rcliiiquatur memoriae : (cum in vita commiini & praxi, rarus fit altcrutrius iftouum ufus leorfim, fed potius mixtura ipforum ; id cf}, nora- lum five commentariorum, atquc diflionis llibitac) ita ut hoc padto cx- crcitia ad praxim haud fint accommodata, ncc imago rcfpondcat vitac. Illud autem in cxercitiis pcrpetuo tenendum eft ; ut omnia (quam fieri porcft) maximc repraefcntcnt ca, quae in vita agi folcnt : alioqui motus & facultates mentis pcrvertent non pracparabunt. Hujus autem rei Veri- tas non obfcure cernitur, cum academici ad praxim fuarum profcflionum, vcl aha civiiis vitae munia fe accingant : quod cum faciunt, hunc, dc quo loquimur, defectum, ipfi in fe cito deprehcndunt, fed citius ctiamnum aUi. Caeterum hanc partem, de inflitutorum academicorum emendatione, claufula ilia (ex Caefaris quadam ad Oppium & Balbum cpiftola dcfumpta) concludam : Hoc qiiemadmodnm fieri pojjit, nonnnlla, mihi in mentem 'veniiint, & mult a reperiri pojfimt : dj iis rebus rogo vos, lit cogitationem fiifcipiatis. Alter dcfedus, quern obfervo, altius pauIo quam praccedens afccndit. Qiicmadmodum enim dodrinarum progreilio, haud parum in prudcnti re- gimine & inftitutione acadcmiarum fingularum confiftit ; ita ma<-z:nus ad hoc cumulus accedere poflit, fi academiac univerfae, per totam Europam fparfac, artliorem conjuncliioncm & neccflitudinem contrahcrent. Sunt cnim, uti videmus, multi ordines & fodalitia, quae licet regnis & fpatiis longinquis disjunfta fint, tamen focietatcm & tanquam fraternitatem inter fe incunt & colunt; adeo ut habcant praefeftos (alios provincialcs, alios generales,) quibus omncs parent. Et certc, quemadmodum natura creat fraternitatem in familiis, artcs mcchanicae contrahunt fraternitatcm in fo- dalitiis ; undio divina fuperinducit fraternitatem in regibus & cpifcopis; vota & regulae conciliant fraternitatem in ordinibus : codem modo fieri non poteft, quin intercedat fraternitas illuftris & gcnerofa, inter homines, per dodlrinas & illuminationcs, quandoquidem Deus ipfe Pater luminum nuncupctur. PosTREMo illud queror (dc quo fupcrius nonnihil pracmifi) quod vcl nunquam, vel rare admodum, publica aliqua extiterit defignatio virorum i- doneorum, qui vel fcriberent vel inquifitionem inftituercnt, de illis fcien- tiarum partibus, in quibus fatis adhuc non fucrit elaboratum. Cui rei illud infcrviet quam maximc, fi tanquam luflrum condatur dodlrinarum ; & ccn- fus excipiatur, quae ex illis locupletes fint & majorem in modum audae, quae autem inopcs & dcftitutae. Opinio cnim copiae, inter caufas inopiac eft ; atque multitudo librorum luxuriae potius quam penuriae indicium quoddam prae fe fert. (!;)iiae tamen rcdundantia i^x quis rede judicet) ncu- tiquam dclendis antehac Icriptis libris, fed novis melioribus edendis tolli debet, qui ejus generis fint, ut, x.z\\Q^dX^\ ferpens Mojis, ftrpentes magorum devorent. HoRUM, quos enumcravimus, omnium dcfcduum rcmedia, praetcr illius poftremi, quin etiam ejufdem poftrcmi, quoad partem ejus adivam, quae fpedat ad defignationcm fcribentium, opera funt vcre bafilica : Erga quae, privati alicujus conatus & induftria, fere fie fe habcat ut Mercurius in bivio : qui digitum poteft in viam intendcre, pedcm infcrrc non poteft. At fpcculativa ilia pars, quae ad cxamcn dodrinarum (quid nimirum in lin- gulis dcfiderctur) pertinet, etiam induftriae hominis privati patet. Mihi igituf in animo eft;, pcrambuJationem dodrinarum & luftrationcm gcneralena «5c 64 DE AUGMENTIS SC I E iN T I A R U M. Ub.IL & fidcleni aa;2;redi, praecipuc cimi mquifitionc fcdula & accurata, quacnani earum nartcS ncglcdac incuitacquc jaccant, hominum hidullria nondum lubadac & ad utum convcrlbc 5 uc hujulmodi delincatio & rcgilirario, & publicis dciTiinationibus & privatorum ipontancis laboribus faccm accendat. In quo nihilominus confilium eft, hoc tempore omiili ones danraxat -5c dcfx- dcrata notare ; non autcm crrorcs & infeliciratcs rcdargucre : Aiiud enim dl i-nculta loea indicarc, aliud culturac modum corrigsrc. QuajM quidcm ad rem, cum me comparo & accingor; non fom ncfcius, quantum opus moveam, quamquc difficilcm provinciam luftincam 5 ctiam quam fint \-ircs minime voluntati pares : attamcn magnam in (pcm vcnio, fT ardentior mens erga litcras amor mc longius provexerit, ufurum mc cxcu- latione aftedus ,- quia non fimul cuiquam conceditur, amare (^ fapere. Nefcius cquidem non lum, candcm judicii libcrtatem aliis rciinqucndam, quam iplc ulurpavcrim. Equidcm libenter acquc acccperim ab aliis, ac impertivcrim, humanitatis illud officium : Norn qui errmiti comiter monjhat 'Viam-, &c. Profpicio etiam animo, complura ex illis, quae tanquam omifla & dc- ilderata in rcgillrum hoc noftrum rcfcrrc vilum fuerir, in divcrlas ccniuras incurlura : alia fcilicct quod Imt dudum pcrada & jam extent : alia quod curiofitatcm lapiant & fruclum prom/ttant percxilcm : alia quod uimis ardua exiftant & fere impoflibilia quae ab hominibus ablblvantur. Ad priora duo quod attiner, res ipfae pro Ic caulam agent 5 circa poftremum de impoffibi- lirate ita ftatuo : ca omnia pollibilia & pracftabilia cenlcnda, quae ab ali- quibus perfici poflint, licet non a quibulvis; & quae a multis conjundim, licet non ab uno,- & quae in fuccellione faeculoram, licet non codem acvo j & deniquc quae publica cura & lumptu, licet non opibus & induftria ftn- gulorum. Si quis tamen lit, qui malit Solomonis illud ulurparc : 'Dicit piger, leo eft in via ; quam illud Virgilii : Tojfunt^ quia pojfe videntur : Satis mihi erit, fi laborcs mei, inter vota tantum five optata melioris notae habc- antur. Sicut enim hand omnino rei imperitum efle oportet, qui quaeilio- nem appofitc inlHtuat 5 ita ncc Icnfus inops videatur, qui haudquaquam abfurda optavcrit. CAP. I. '^artitio imiverfalis docirinae humanae in bijioriant, po'ejim, philofo- phiam, fccnndum tres intelle^us facnltates, memoriam, phantajiam, rationem; quodque eadempartitio competat etiam theologicis. PARTITIO doctrmae humanae ca eft: verifHma, quae fumitur ex tri- plici facultate animae rationalis, quae dodrinac fcdes eft : Hiftoria ad memoriam rcfertur, poiffis ad phantaliam, philolbphia ad rationem. Per poefim autcm, hoc loco intelligimus non aliud, quam hiltoriam confidam, iivc fabulas. Carmen enim ftyli quidam character eft, atquc ad artificia orationis pcrtinct; de quo luo loco. HisTORiA proprie individuorum eft, quae circumfcribuntur loco & tempore. Etfi enim hiftoriaiiaturalis circa Ipecics verlari videatur; tamen hoc fit ob proniiicuam rcrum naturalium, (in plurimis) Tub una fpecie, fimilitudinem ; ut il unam noris, omnes noris. Sicubi autcm individua re- pcriaiitur, quae aut unica lunt in iua fpccic, vcluti Ibl 6c luna ; aut a fpecie Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 65 ipccic infigniter dcflcclunt, ut monftra ; non minus reclc conftituitur narratio de illis in iiifloria naturali, quam dc hominibus /inguiaribus in hiftoria civili*. Hacc autem omnia ad mcmoriam fpcctant. PoEsis, CO fenfu quo didlum eft, ctiam individuorum eft; conficlorum ad funilitudincm illorum, quae in liiftoria vera memorantur : ita tamcn ut modum facpius exccdat, &, quae in rerum natura nunquam convcntura aut evcntura fuiilcnt, ad libitum componat & introducatj quemadmodum facit &i pidoria. Qtiod quidcm pliantafiac opus eft. Philosoph I A individua dimittit ; nequc impreflioncs primas individuo- rum, fed notiones ab illis abftractas compleclitur i atque in iis componendis & dividcndis, ex lege naturae Sc rerum ipfarum cvidcntia, vcrlatur. At- que hoc prorfus officium eft atque opificium rationis, Haec autem ita fc habere, ft quis intelledualium origines pctat, facile cernet. Individua fola fenfum percellunt, qui inteiledus janua eft. Indi- viduorum eorum imagines five impreiliones a feiilii exccptae, figuntur in mcmoria, atque abeunt in earn, a principio tanquam intcgrae, codcm quo occurrunt modo : Eas poftea recolir, & ruminat anima humana ; quas dein- ceps aut fimpliciter reccnfet } aut lufu quodam imitatur ; aut componendo & dividendo digerit. Itaque liquido conftat, ex tribus his fontibus, memoriae, pliantafiac & rationis, efle tres illas emanationcs, hiftoriae, poefcos, & philo- ibphiae ; ncc alias aut plures efle pofle. Etcnim hiftoriam & experientiam pro eadem re habemus -, quemadmodum etiam philofophiam & fcicntias. Neque alia cenfemus ad theologica partitione opus efle. Diftcrunt ccrte informationcs oraculi & fcnfus, & re & modo inftnuandi : fed fpiritus hu- manus unus eft, ejufque arculae & celiac eacdem. Fit itaque, ac ft divcrfi liquorcs, atque per divcria infundibula, in unum atque idem vas recipian- tur. Qiiarc & theologia, aut ex hiftoria facra conftat 5 aut ex parabolis, quae inftar divinae poefcos funt ; aut ex praeceptis & dogmatibus, tanquam perenni quadam philofophia. Qiiod enim ad cam partem pertinet, quae redundarc videtur, prophetiam videlicet, ea hiftoriae genus eft : quandoqui- dem hiftoria divina, ca poUcat fupra humanam praerogativa, ut narratio fa- ctum pracccdcrc non minus quam fequi pofllti CAP. 11. 'Partitio hiftoriae in naturalem ^ civilem, ecclejlaftica & literaria fub civili comprehenfa. ^Partitio hiftoriae naturalis in hiftoria?» genera- tionnm, praeter-generat iontim, c^ artium. HISTOR.IA aut naturalis eft, aut civilis : in naturali, naturae res gc- ftae & facinora memorantur ; in civili, liominum. Eluccnt procuU dubio divina in utrifque, fed magis in civilibus, ut etiam propriam hifto- riae fpcciem conftituant, quam facram aut ecclcfiafticam appellate confue- vimus. Nobis vcro etiam ea videtur litcrarum & artium dignitas, ut iis hiftoria propria fcorfum attribui debcat ; quam fub hiftoria civili (quemad- modum (Sc ecclcfiafticam) comprchendi intelligimus. Part IT ION EM hiftoriae naturalis moliemur ex ftatu & conditione ipfius naturae, quae in triplici ftatu pofita invenitur, & tanquam regimen trinuni fubit. Aut cnim libera eft natura, & curfu confueto fe explicans, ut in coc- VoL. I. \ lis 66 DB, Al^GMENTIS SCIENTI ARUM- Lib.ll. lis, aiiJmalibus^ plantis & univcrfo irantr ac apparatu 9 s.vst a pravitatibas & intokntiis onatcriac contumads, &: ab im'^Kxiimcntorimi violenm, de fta- lu fxio dctrudkur, ut in monftris; aut dcutquc ab -arte &: opera humana conftrinj^kur & fingrtur, Sc t33\qnara novatur, ut in anrLkdalibas. Sk ita- que parritjohiltoriac oaturalis in faiftoriam geiici-ationum j praeter-gcncntio- iiuni, & artium; quam pofircxiTam, cttam mechaakani i3c cxperkncntalera appeliarc coiifueiinjas. Harrnn priiiu libcrtatcm naciarjie tradat : fccunda crrorcs; teriia viocula. Libcntcarautcmhifloiiannai-tinm, rat hiiloriae nam- ralis i^xidejnfs, caniHiuimus : qaia. jm^cravk piorliis (oyiiniio, ac fi aliad quippi^iu cflit ars a aanirap artifidaiia a ciaj:«a:alibvis ; umdc illtid maltun, quod plcriquc hilloiiac siamraiis fciipiorcs, perfonctcts tfc pcrtciit, ft hifio- liaia ammalijim, aiit pIaEta.xn3a\ attt ssaincTaliucK CGnfoceiiimr, omiffis artiam iTVcdaaidcasom csperirnoids. Scd &: iliaibkur ctuii^ aKimais. toiminam aliud jfiifettDus iEoafanj ? ncmpc, u}: ai^ «xofeatur folummodo ruaqpajm addkamen- tam qvusd-dkm aamrsCj ciijuj feilacot ca fo vjs, uz mararam (fane) vdl iracho- axani peificcrCp ^^cl in dctaius ^iw^r^catco-i caicnidarc, \<:l impcdkann libcrare; Bainiaic vcio pcnims votcrc, tranfiiintarc, aut iu iTniScooofliere pofiit: Qpod ipfum Tchm huinanis pracfirqx;ra3U dcipcrationem inralit. At contra, illad ajjiijiis Jicmainxini pcairus iiifidcre dcbucrat ^ srtiiicialaa a matraraiibas, non tormz. autefijaitiaj fed dSd cnrc foiurniiiodo diircn-c^ homini qoippcin na- turaui, iiuUius rci poteftatcm cflc, practcrqium iiiotu-s, mt lalket ciKporz iiaturalii am admoveat aut amoveat. Ubi igitur datur admotio corpcmim iiatuialiiim, aut rcmcxio, conimigcndo (ut \'Odnt) acliva piffivis, (Kuiiia po- icii homoi ubi jiondatuTj niliil; ncquc intcrcft, fi res ponajntur in ordiae ad aliqucm cffechim. utrum hoc fiat per homincm, A'el ablqiae homiac. Au- rum aljquando cxcoquitur ignc, aliqiiando ia arenulis puniim invcnitur, mi- niftrantc fibi ipfi uatura; iris iimilitcr fit ex niibe rolcida in iublioaij fit criam per afpcrdoucm aquae, hie apud nos. Itaquc namra omiua resit : fub- ordiuantur autcm ilia tria; cuiTus naturae 5 cxpatiatio namrae; & ais, five additus rebus homo : Idcoque in hiftoria naturali, tria iila comprchcndi par eft ; quod etiam C. Plmius magna ex parte fecit ; qui hiiloriam natiiralem folus pro dignitatc complexus cit ; fed complcxam, minimc ut decuit, imo potius indignis modis tradavit. /, Harum prima habctur mediocriter cxailta: fequentes duac ita tcnui- ter & inutiliter tradantur, ut in dcflderatorum clafle repomendae lint. Nc- quc enim reperias latis inftruftam & loeupletem colledionem opcmm na- turae corum, quae a curlu ordinario gencrationum, produdionuni, & mo- tuum abcrrarunt & dcflcxerunt : five fuit ilia foetus certarum rcgionum aut locorum fmgularcs 5 five temporum cvcntus infoliti : five cafuum (ut ait iilc) ingcnia : five proprietarum abditarumeffedus: five monadica naturae in fua I'pccie. Non negavcrim, inveniri libros nimio plurcs, fabulofis experimcntisy commcntitiis fccretis & frivolis impofturis, ad voluptatem & novitatem, rc- fcrtos 5 caeterum narrationem gravem & feveram de hctcroclitis & mirabi- libus naturae, diligenter examinatam ac fideliter defcriptam, non, inquam invcnio : pracfertim cum debita rcjeftionc, & publica tanquam profcriptionc mcndaciorum & fabularum, quae invalucrunt. Nam ut res fe nunc habet, fi forte mendacia aliqua circa res naturales obtinuerint & cclcbrata fint (five quod tantum poflit reverentia antiquitatis, five quod ilia dcnuo examini, iiibjicere fit moleftum, five quod mirifica fcilicet ornamenta putantur orationis, propter fimilitudincs & comparationes) nunquam poftea exterminantur aut retraftantur. Finis Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 67 Finis hujufinodi operis, quod excmplo fuo dccoravit Ariftotclcs, nil minus eft, quam ut curiofis & inanibus ingcniis gratiiicetur, ficut taciunc mirabilarii & prodigiaftri : verum duas ob caulas, utraiuquc IciiaLn & gra- vcm; unam, ut axiomatum corrigatur iniquitasj quae plci-unquc. in exem- plis tritis & vulgaris fundamcntum habcnt i alteram, quod a niiraculis na- turae ad miracula artis cxpcdirus iit tranfitus & pervius. Nequc cnim huic rei plus ineft negotii, practerquam ut naturae vclligia pcrlcquaris laga- citer, cum ipfa iponte abcrret; ut hoc pado poftca cum tibi libuerit, earn eodem loci deduccrc & compel 1 ere poills. Neque vcro pracccperim, ut ex hiftoria ifta mirabilium, rupcrditiolae narrationcs, de malcliciis, farcinationi- bus, mcantarionibus, Ibmniis, divinationibus & limilibus, prorfus excludan- tur, ubi de tado & re gcfta liquido confter. Nondum enim innotuir, quibus in rebus & quoufque, eflfedus luperftitioni attributi ex caufis na- turalibus participent. Ideoque licet hujulinodi artiuni ulLan & praxim merito damnandum cenfeamus, tamen a fpeculatione & confideratione ipla- rum, (fi ftrenue cxcutiantur) notitiam haud inutilcra conlequemur, noii folum ad delida in hoc genere reorum rite dijudicanda; fed ctiam ad na-. turae fecreta ulterius rimanda. Neque certc hae/itandum de ingreflU ik. ■ penetrationc intra hujufmodi antra & receflus, fi quis fibi unicam veritatis in- quifitionem proponat; quod & majeftas tua exemplo proprio confirmavir. Tu enim, duobus iilis clarillimis «Sc acutillimis religionis ac naturalis phiiolb- phiae oculis, tales umbras prudcnter ac perlpicacitcr pcrluftraftij ut tc Ibli fimillimum probaveris, qui poUuta loca ingreditur nee tamen inquinatur. Caeterum illud monuerim, narrationes iftas cum rebus fupcrftitiofis conjun- das, feorlum componi, neque cum puris & finceris naturulibus commilccri oportere. Quod veto ad narrationes attinet, circa prodigia & miracula rc- ligiOimm; ilia certc aut non utique vera funt, aut nulla ex parte naturalia, ideoque ad hiftoriam naturalem non pertinent. Quantum ad hiftoriam naturae llibadae & faditiac, quam mechanicam appellate (blemus ; invenio fane colledioncs quafdam de agricultara, ctiam de arribus compluribus mechanicis : led quod pcflimum eft in hoc genere, femper neghguntur & rejiciuntur expcrimcnta, in artibus itagulis familiaria & vulgata 5 quae tamen ad intcrpretationcm naturae acquc aut plus faci- unt quam minus trita. Nam labes quaedam literis afpergi videatur, fi for- te viri dodi fe fubmittant inquifitioni aut obfervationi rcrum niechanica- rum, nifi fuerit earum, quae pro arcanis artig aut pro rebus admodum raris aut fubtilibus reputentur : Quod tam inanis ac fuperciliofae arrogantiae vi- tium, merito irrifit Plato, quando Hippiam fophiftam jadabundum inducit c im Socrate difputantem, fi.ncero & folido veritatis invcftigatore : Qui, cum de pulchritudine fermo inftitutus eflet, pro vago fiio & foluto difputandi more, primum intulit exemplum virginis pulchrae, dein cquae puldirac, poftremo oUae fidilis pulchrae & aftabre fadae : Hoc ultimo exemplo Hip- pias commotus, dixit : Stomacharer certe, {riifi hiimanitatis ratio me eo adigeret^) cum quoqttam d'lfpitare, qui exempla tam vilia & fordida al- legaret. Cui Socrates, Te quidem it a decet, cum tam nitidis jis atnicius , 'ueftihus CT" pulchris calceis : & alia per ironiam. Enimvero, illud pro certo alferi pofllt, grandia exempla haud optimam aut tutiillmam atferre in- formationem. Id quod exprimitur non infulfe in pcrvulgata ilia fabula de phiiofopho : qui cum ftellas fublatis oculis intucrctur, incidit in aquam : Nam fi oculos demififlct, ftellas illico in aqua videre potuiflct ; verum fu- fpiciens in coelum, aquam in ftellis videre non potuit. Eodem modo faepe aociJit, ut ixs minutae & humilcs, plus confcrant ad notitiam grandiuni. Vol. I. 1 2 quam 68 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. IL quam grandcs ad notitiam minutarum. Bene flquidcm notavit Aiiftotclcs, Cninfque ret natiiram in portionibiis ejus minimis optime cerni. Quam ob caufam, rcipublicac naturam pcrfcriuatur primo in familia & in ilmpiicif- ftmis combinationibus focictatis, (mariti fcilicct & u.xoiis, paixntum & li- bcrorum, domini & fcrvi) quae in quolibct tuguriolo occurrunr. Simili plane rationc natura hujufcc magnac civitatis, (univerfitatis nimirum rcrum) ejulque difpcniatio, in prima quaque fymbolizatione & minimis rcrum por- tionibus invcftiganda el^ : uti fieri videmuis, quod fccretum illud naturae (habitum pro maximo) de vcrticitate ferri, tadlu magnctis exciti ad polos, Ic conlpiciendum praebuit, non in vedibus ferrcis, fed in acubus. Ego vcro fi quod fit mci pondus judicii, fie plane flatuo ; Hiftorice me- chanicae ufum crga philofophiam naturakm, cflc maxime radicalcm & fun- damentalem. Talcm intelligo philolbphiam naturalem, quae non abcat in fumos Ipeculationum fubtilium aiit fi.iblimium ; led quae cfficaciter opere- tur, ad lliblevanda vitae humanae incommoda. Neque cnini ad praefens tantum juvabit, ncdendo & transferendo obfervationes unius artis in ufum aliarum & inde novas commoditatcs eliciendo; quod neccfle ell fieri, cum experimenta diverfarum artium in unius hominis oblervationem & confidc- rationem venient ; fed porro ad caufas rerum indagandas & artium axiomata dcducenda, lucidiorcm facem acccndet, quam hadenus unquam atFulfit. Quemadmodum enim ingenium aiicujus haud bene noris, aut probaris, nifi eum irritaveris; neque Proteus fe in varias rerum facics, vertere fblitus eft, nifi manicis arde comprehenfias ; fimiliter etiam natura arte irritata & vcxata fe clarius prodit, quam cum fibi libera permittitur. Antequam veto hoc membrum hiftoriae naturalis, (quod mechanicum atque expcrimentale vocamus) dimittamus, illud adjiciendum •■> corpus talis hiftoriae, non foluni ex artibus ipfis mechanicis, verum & ex operativa parte fcicntiarum liberalium, ac fimul ex pradicis compluribus, (quae in artem non coaluerunt) confici debere, ut nihil utile praetermittatur, quod ad informandum intelledum jurat. Atque haec eft hiftoriae naturalis partitio prima. CAP III. 'Partitio hijioriae naturalis fecitnda, ex ufu o" fine ftio, in narrativam ^ tnduBivam: ^luodque finis nobiUffitnus hiftoriae naturalis fit, nt mi- nifiret & in or dine fit ad condendam philofiophiam : §ltiem finem intti- etur inducfiva. Partitio hifioriae gencrationnm in hiftoria?n coelefti- um : hiftoriam meteor or um : hifiortam globi terrae S' maris : bifio- riam majfarum five collegiorum majorum: ^ hifioriam fipecierum five collegiorum minonim. HISTORIA naturalis ut fubjcdo triplex (quemadmodum diximus) ita ufu duplex eft : Adhibetur cnim, aut propter cognitionem rerum ip- farum, quae hiftoriae mandantur ; aut tanquam materia prima philofophiac. Atque prior ilia, quae aut narrationum jucunditate deledat, aut experimen- torum ufu juvat, atque hujufmodi voluptatis aut frudus gratia quaefita eft, longe inferioris notae cenfenda, prae ca quae indudionis verae & legitimac fylva fit atque fupellex, & primam philofophiac mammani pracbeat. Rur- fus Cap.lV. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 69 fas itaque partiemur hiftoriam natui-alcm, in narrativani & indudivam : Hanc antem poftcriorcm inter dcfiderata ponimus. Ncquc vcro acicm mentis alicujus pcrftringant, aut magna antiquorum nomina, aut ma2;na rccentium volumina. Satis enim fcimus, habcri hiftoriam naturalcm mole ■amplam, varietate gratam, diligentia facpius curiofam. Attamen ii quis ex ea fabulas & antiquitatcm & audorum citationes, Sc inancs controvcrlias, phi- lologiam denique & ornamenta eximat, (quae ad convivalcs I'crmoncs ho- minumquc doclorum nodes, potius quam ad inftitucndam philofophiam iint accommodata,) ad nil magni res recidet. Longe autcm profedo abcft ab ea hiftoria, quam animo metimur. Primo enim dcfiderantur duae illae hiftoriae naturalis partes, (de quibus modo diximus) praeter gcncrationum &artium, in quibus nosplurimum ponimus: Dcindc in tcrtia ilia (quae rc- liqua eft) parte gcneraU, nimirum de generationibus, uni tantum ex quin- que partibuscjus latisfacit. Siquidcm liiftoriac gcncrationum conftituuntur partes fubordinatae quinque : Prima coelcftium quae phaenomena ipfa fin- ccra compleditur atquc feparata a dogmatibus : Secunda mcteororum (annu- merando etiam cometas) & rcgionum, quas vocant, aeris : Ncque enim de comctis, mcteoris ignitis, ventis^, pluviis, tempcilatibus, & rcliquis invcni- tur aUqua hifloria, quae uUius fit pretii. Tcrtia terrae & maris, (quateuus funt univerfi partes integralcs) montium, fluminum, acftuum, arenarum, lyl- varum, infularum, denique figurac ipfius continentium prout exporrigun- tur; in his omnibus, potius naturalia inquirendo & oblcrvando, quamcolmo- graphica. Qiiarto, de maHis materia communibus, quas collegia majora voca- mus, (vulgo clementa dicuntur ;) ncque enim de igne, aere, aqua, terra, corum- que naturis, motibus, operibus, impreffionibus, narrationes reperiuntur, quae corpus aliquod hiftoriae juftum conftituant. Qiiinta & ultima, de collcdioni- bus matcriac exquifitis, quae a nobis collegia minora, vulga fpccies appellantur. In hac autcm poftrema Ibla induftria icriptorum cnituitj ita tamen ut potius luxuriata fit in fupcrfluis, (iconibus animalium, aut plantarum & fimilibus in- tumefcens) quam folidis & diligentibus obfervationibus ditata, quae ubique in hiftoria naturali fubnedi debeant Atque ut verbo dicam, omnis, quam habemus, naturalis hiftoria, tam iuquifitionc fua, quam congerie, nullo mo- do in ordine ad cum quem diximus fincm (condendac leilicet philofophiac) aptata eft. Quare hiftoriam indudivam dcfidcrari pronunciamus. Atquc de naturali hiftoria hadenus. CAP. IV. Tartitio hiftoriae civilis, in ecclefiafticam, liter ariam, & {quae generis nomen retinet) civilem: qiiodqiie hiftoria liter aria deftderetur: Ejus conficiendae praecepta. HISTORIAM civilem in trcs fpccies rede dividi putamus: Primo fa- cram, five ecclefiafticam : dcindc earn quae generis nomen retinet, civi- lem: Poftremo literarum & artium. Ordicmur autcm ab ca fpecic, quam poftremo pofuimus, quia reliquac duae habentur j illam autcm inter dcfi- derata rcfcrrc vifum eft. Ea eft hiftoria literarum : Atque certc hiftoria mundi fi hac parte fuerit dcftituta, non abfimilis cenferi polTit ftatuac Poly- phemi, cruto oculo ■■, cum ea pars imaginis dcfit, quae ingenium & indolcm pcrfo- N -p P.^yAiy^G^'^ENTIS SCIENTIARUM. LiUH. pcrfonae maximc rcferat. Hanc licet dcfidcrari ftatucimus, nos nihilomimis minime fugit, in fcicntiis particularibus jurifconfultorum, mathcmaticoruni, rhctornm, philofophorum, haberi levcm aliquam mcntionem, aut narratio- nes quafdam jcjunas, de feclis, fcholis, libris, authoribus & rucccillonibus huiufmodi fcientiarum: Inveniri ctiam dercrum & artium invcnroribus na- datus aliquos exiles & infrucluofos ; attamcn juftam atquc univcrlalcm lirc- rarum hiftoriam nullam adhuc editam aflcrimus. Ejus itaque & argumciwuiu & colificiendi modum & ufum proponcmus. ArguiMentum non aliud eft, quam ut ex omni mcmoria repetattn;, quae doftrinac & artes, quibus mundi aetatibus & regionibus florucrint. ^^'^ rum antiquitatcs, progrcfllis, ctiam peragrationes per divcrfas orbis partts-j (migrant enim Icientiae, non fccus ac populi) rurlus dcclinationc, oblivio- ncs, inftaurationes commcmorentur. Obfcrvctur fimul per fingulas arics inventionis occafio & origo; tradcndi mos & difciplina ; colcndi & excrccn- di ratio & inftituta. Adjiciantur etiam fcftae & controver/iae maximc cc- lebres, quae homines dodos tenuerunt ; calumniac, quibus patuerunt; lau- des & honores quibus decoratac lunt. Notentur authorcs praecipui, Jibii praeftantiores, fcholae, fucccffiones, academiae, focictatcs, collegia, ordiuesj denique omnia quae ad ftatum litcrarum fpeftant. Ante omnia etiam id agi volumus (quod civilis hiftoriae decus eft & quafi anima) ut cum eventis cau- fae copulcntur: videlicet ut memorentur naturae regionum ac populoruinj indolelquc apta & habilis, aut inepta & inhabilis ad difciplinas divcrfas ; qc-' cidentia temporum, quae fcicntiis adverfa fuerint aut propitia ; zeli & mix- turae religionum ; malitiae & favores legum ; virtutes denique infigncs & efficacia quorundam virorum, erga literas promovendas, & iimiiia. At luce omnia ita traftari praecipimus, ut non criticorum more, in laude & ccnfura tempus teratur; fed plane hiftoricc res ipfac iiarrcntur, judicium parcliis interponatur. DEmodo autem huiufmodi hiftoriae conficicndae, illud imprimis monc-,, musj ut materia & copia ejus, non tantum ab hiftoriis & criticis petatur, verum etiam ut per fingulas annorum centurias, aut etiam minora intervalla, feriatim, (ab ultima antiquitate fado principio) libri praecipui, qui per ea tcm- poris fpatia confcripti funt, in confilium adhibeantur j ut ex corum non pcr- Icdione, (id enim infinitum quiddam ellct) fed deguftatione & obfervati- one argumenti, ftyli, methodi, genius illius temporis literarius, veluti in- cantatione quadam, a mortuis evocetur. Quod ad ufum attinet, haec eo fpedant ; non ut honor literarum & pompa per tot circumfufas imagines celebretur ; ncc quia pro flagrantifllmo, quo literas profequimur, amore, omnia quae ad earum ftatum quoquo modo pertinent, uf- que ad curiofitatem inquirere, & fcirc, & confervarc avemus ; fed praccipuc oI> caufam magis feriam & gravam : Ea eft, (ut verbo dicamus) quoniam per ta- 1cm, qualem dcfcriplimus, narrationem, ad virorum dodorum, in doftrinac ufu & adminiftratione, prudentiam & folertiam, maximam acccirionem fieri poflc exiftimamus ; & rerum intelleftualium, non minus quam civiliuni motus & pertarbationes, vitiaque & virtutes, notari poflc; & regimen indc optimum,*, educi & inftitui. Ncque enim B. Auguftini, aut B. Ambrofii opera, ad pru- ' dentiam cpifcopi, aut theologi, tantum facerc pofl^; putamus, quantum fi ecclcfiaftica hifloria diligcnter infpiciatur & revolvatur : Quod & virisrdo- J' £tis ex hiftoria literarum obventurum non dubitamus. Cafum enim omnina^*-' rccipit & tcmeritati exponitur, quod cxcmplis 6c memoria rerum non ful- ' citur. Atquc dc hiftoria litcraria liacc dida fmt. C A P. Gap.V. DE AtFGMENTIS SCIENTIARUM. yt CAP. V/^ '^' ^e dignitate e^ difficult ate hifiolriae civilis. SEQUITUR hiftoria civilis fpccialis, cujus dignitas atque authoritas inter fcripta humana eminct. Hujus cnim fidei, exempla majorum, Ticiflltudines rcrum, fundamenta prudentiac civilis, hominum denique no- men & fama, commifla funt. Ad dignitatem rci accedit difficultas non minor. Etcnim animum in fcribcndo ad praeterita retraiiere, & \eluti antiquum fa- cere; tcmporum motus, pcrfonarum charadlercs, confllioium trepidationcs, aftionum (tanquam aquarum) ductus, praetcxtuum intcriora, imperii arca- na, cum diiigcntia fctutari, cum fide & libertate referrc, dcniquc verbo- rum lumine fub oculos ponerc, magni utiquc laboris eft & judicii ; prac- fcrtim cum antiquiora quaeque incerta, recentiora pcriculo obnoxia reperi-, antur. QLiamobrem & plurima Iiifloriam iilam civilem circumftant vitia : dum plcriquc narrationcs quafdam inopcs & plebcias, & plane dcdecora hi- ftoriarum confcribant ; alii particulates relationcs & commcntariolos opera feftinata & tcxtu inaequali confarciant ; alii capita tantum rerum geftarum percurrant; alii contra, minima quaeque & ad lummas aclionum nihil faci- cntia perfequantur ; nonnulli, nimia erga ingenia propria indulgentia plu- rima audader confingant : aft alii, non tam ingeniorum fuorum quam afte- •; ftuum imagincm rebus imprimant & addant, partium iuarum mcmores, re-:, rum parum fidelcs teftes : quidam politica, in quibus fibi complacent^ ubi- que inculcent, & diverticula ad oftentationem quaerendo, narrationem rcruni nimis leviter interrumpant : alii in orationum & concionum, aut etiam ado- rum ipforum prolixitate, parum cum judicio nimii /int ; adeo'ut fatis con- ftet, non invcniri inter fcripta hominum rarius quicquam, quam hiftoriam Jegitimam & omnibus numeris fuis abfolutam. Vcrum nos in praefenti parti- tionem doclrinarum inftituimus, ut omifla, non ccnfuram, ut vitiola noten- tur. Nunc partitiones hiftoriac civilis perfcquemur, eafque divcrforum gc- nerum : Minus cnim implicabuntur fpecies, fi partitiones divcrfac propo- nantur, quam fi una partitio curiofc per membra dcducatur. CAP. VI. T art it io prima hiftoriae civilis :, in mentor i as, antiqnitates, <^ hijforiatn' jtijiam. HISTORIA civilis tripartita eft, tribus pifturarum aut imaginum gc- ncribus non abfimilis. Videmus enim ex pidluris & imaginibus, alias imperfcctas, ut quibus ultima manus non acccflerit ; alias pcrfcftas 5 alias vero vetuftate mutilatas & deformatas. Hiftoriam fimiliter civilem (quae imago rerum & tcmporum quaedam eft) in trcs fpecies, illis pidurarum congruas, partiemur ; memorias fcilicct, hiftoriam juftam, & antiquitatcs. Memoiia funt hiltoria inchoata, aut prima & rudia hiftoriac lineamcnta ; ant I- 2^^ DE AUGxMENTIS SCIENTIARUM. Lib. IL nntiquitatcs vcro hilloria dcfonnata ilint, five reliquiae hiftoriac, quae caiii e naufragio tci-nporum creptae lunt. Memoriae, five pracparationcs ad hiftoriam duplicis generis funtf quorum alterum commentarios, alterum regiftra vocare placet. Commeu- tarii nudam adionum & eventuum feriem ae connexionem proponunr, prac- termiilis caufis rerum & praetextibus, initiis quoque caiundem & occafio- nibus, confiiiis itideni & oratioiiibus & reliquo adionum apparatu. Tali» enim eft propria commcntariorum natura ; licet Caelari, per modeftiam quan- dam cum magnanimitate conjundam, praeftantillime, inter eas, quae ex- tant hiftoriac, commcntariorum nomen indere placuerit. At regiftra dupli- cis naturae lunt : Compleduntur enim aut titulos rerum & perfonarum, in' ferie temporum ; qualcs dicuntur fafti & chronologiae : Aut adorum folen- nitates ; cujus generis ftmt, principum cdida, Icnatuum decrcta, judicio- rum proceftlis, orationes publice habitae, cpiftolac publice mifiac & fimi- lia, abfque narrationis contextu five filo continue. An T I QUI TAT ES, fcu hiftoriarum reliquiae, funt (uti jam diximus) tanquam tabulae naufragii, cum delicicnte & fere fubmcrla rerum memo- ria, nihilominus homines induftrii & fagaces, pcrtinaci quadam & Icrupu- lofa diligentia, ex genealogiis, faftis, titulis, monumcntis, numilmatibus, nominibus propriis & ftyUs, vcrborum ctymologiis, proverbiis, traditioni- bus, archivis & inftrumentis, tarn publicis quam privatis hiftoriarum frag- mentis, librorum neutiquam hiftoricorum locis dilpcrfis ; ex his inquam omnibus, vel aliquibus, nonnuUa a temporis diluvio eripiunt & confervant. Res lane opcrofa, fed mortalibus grata, & cum reverentia quadam conjun- da ; ac digna certe, quae deletis fabulofis nationum originibus, in locum hujufmodi commentitiorum fubftituatur 5 fed tamen eo minus habens autho- ritatis, quia paucorum licentiae fubjicitur, quod paucis curae eft. In his imperfcdae hiftoriac generibus, defedum aliquem non puto de- fignandum, cum fint tanquam imperfede mifta, ut defedus hujufmodi fit ex ipfa earum natura. Ad epitomas quod attinet, (hiftoriarum certe tere- dines & tineas) eas exulare volumusj quod etiam cum plurimis, qui max- ime fani fuerunt judicii, facimus i utpotc quae complura nobiliftimarum hi- ftoriarum corpora excdcriut & corrodcrint, atquc in faeces inutilcs demum redegerint. CAP. VII. Tartitio h'tjlor'tae jnjlae in chronica, vitas, <^ felationes i earitmque ^artinm explicatio. AT hiftoria jiifta trium eft generum, pro rationc objedi, quod fibi pro- ponit repraefentandum. Aut enim portionem aliquam temporis rc- praefentat •■> aut perfonam fingularem mcmoria dignam 5 aut adionem ali- quam five rem geftani ex illuftrioribus. Primum chronica five annalcs ap- pellamus ; fecundum vitas ; tertium relationes. Liter quae chronica celc- britate & nomine cxcellere videntur ; vitae autcm frudu & cxemplis 5 re- lationes rurfus finceritate & veritate. Chronica namque amplitudinem adio- num publicarum, & perfonarum fades externas, & in publicum vcrfas, pro- ponunt ; minora autem, quae turn ad res, tum ad perfonas pertinent, omit- tunt, & filcntio involvmit. Cum vcro id artificii divini fit proprium, ut maxima Cap.VlI, DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 75 maxima c minimis fufpcndat, fit facpcnumero, ut hujufmodi hiftoria, majora tantum pcrlccuta, ncgotiorum pompam potius & Iblcnnia, quam eorum vc- ros fomitcs & tcxturas lubtiliorcs oftendat 5 quinetiam, etfi confilia ipfa ad- dat atquc immilccat, tamcn granditate gaudcns, plus gravitatis atque pru- dentiac, quam revera habcnt, liumanis adionibus afpergat; ut latyra aliqua poflit cflc vcrior liumanac vitac tabula, quam nonnuUa ex cjufiiiodi hillo- riis. Contra vitac, f\ diligcntcr & cum judicio pcrfcribantur, (ncquc cnim dc clogiis & hujufmodi commcmorationibus jcjunis loquimur) quandoquidcm pctfonam fingularcm pro lubjcclo fibi proponant, in qua neceflc eft adioncs, non minus Icves quam graves, parvas quam grandcs, privatas quam publi- cas, componi & commifccri 5 fane magis vivas 6c fidas rcrum narrationcs, & quas ad cxcmplum tutius & fclicius transferrc poflis, cxliibent. At rcla- tioncs atlionum fpccialcs, (qualcs funt bcllum Peloponnefi, cxpcditio Cyri, conjuratio Catilinac, ix fimilia) omnino puriorc & magis finccro veritatis candorc veftiri par eft, quam hiliorias juftas tcmporum; quia argumcntum in lis dcligi & fumi potell habile 5: deiinitum; atque cjufmodi, ut de eo notitia & certitude bona & plena informatio habcri poOlt; cum contra hi- Itoria tcmporis (praefcrtim quae actate fcriptoris multo antiquior fit) nccel- fario in memoria rcrum faepius tatifcat & vclutl fpatia vacua contincat j quae ingenio & conjeftura occupari & fuppleri fatis licenter confueverunt. Hoc tamcn ipfum, quod dc rclationum finceritate dicimus, cum exceptionc ia- tclligcndum eft ; nam f.tendum certc eft, (cum humana omnia ex parte ia- borent, &i commoda cuui incommodis tere perperuo conjuncla fint) hujul^ modi relationes, praefcrtim ii Cub ipfa rcrum geftarum tcmpora edantur, (cum laepias vel ad gratiam, vcl ad invidiam fcribantur,) o unium narratio- iHuii merito maxinic fufpcclas cile. Sed rurfus huic incommodo ctiam iliud connafcitur remedium ; quod iliac ipfae relationes, cum non ex una parte folummodo fed pro fadionibus & partium ftudiis, ex utraque parte femper fere edantur, viam hoc pacto quandam vcritati, tanquam inter extremal apcriunt &muniunt; atque poftquam contcntiones animorum deferbuerintj hiftorico bono &c prudenti non pelllma hiftoriae perfecdoris materia & fc- nicnti > lluit. Q_uoD veto ad ca, quae in his tribus hiftoriae generibus defidcrari vide- antur ; dubiimi ccrtc non eftj quin plurimae hiftoriae particulates (de taMbus loquimur quae cfle poflint) alicujus dignitatis, aut ctiam mediocritatis, cum maxiiiio rcgnorum & rerumpublicarum, quibus dcbcntur, honoris & nominis dctrimcuto, hucufque practcrmiftac fint, quas notare perlongum eftct. Caete- rum cxrerarum nationum hiftorias extcrorum curac relinqucns (ne forte fim in aliena rcpublica curiofus ;) non polVum non apud majeftatem tuam conque- ri, de hiftoriae Angliae, quae non habetur, vilitate 6c indignitate, quatenus ad corpus ejus integrum; ncc non hiftoriae Scoriae iniquitate & obliquitatc, quatenus ad authorcm ejus recentiflimum 6c uberrimum : reputans mecum, honoriiicum admodum majeftati tuae futurum, atque opus poftcritati gratit finium ; fi qucmadmodum infula haec Magnae Brit^inniae, Ic nunc in unum inonarchiam coalitam, ad fequentes aetates tranfinittit ; ita in una liiftoria dcfcripta, a praeteritis (aeculis rcpeteretur ; codem modo quo hiftoriam de- cern tribuum regni Ifraelis, & duarum tribuum rcgni Judac, tanquam ge- uiellani, facta pagina deducit. Qiiod fi moles hujufmodi hiftoriae, magna ccitc & ardua, quo minus exade & pro dignitate pericrib.itur, videatur obfutura, ecec tibi memorabilcm multo anguftioris temporis pc 'iodum, qua- tenus ad hiftoriam Angliae, nimirum ab unione rofarum ad uuioncm reg- ,VoL. I. K norunii ^4 DE AUGMENTIS SC IE N T I ArIJ M. Lib.li norum ; fpatium temporis, quod, meo quidcm judicio, majorem rccipit evcntuum, quae raro fc.oftcndunt, rarietatem, quam in pari fucceflionnm numero uipiani in regno haercditario dcprchcndcrc licet. Incipit enim ab adcptione coronae mixta, partim armis, pattim jure : ingrcflum fiquidcm fcrrum aperuit, ftabilimentum attulerunt nuptiae : fecuta igitut funt tem- pera illis initiis confentanea ; fimillima fluftibus, poft magnam tempeftatcm, tumores & agitationes fuas, fed ablque aliqua immani procella, rctincntibus, atque gubernatoris prudentia, qui unus inter antecellbres rcges confilio cnituit, fupcratis. Ordine proximus fuccedit rex, cujus adioncs, licet magis impctu quam confilio adminiftratae, non leve tamcn in rebus Europae momentum attulerunt, easfubindelibrando&inclinando, prout ipfae propcndebant : Qiib ctiam rcgnante, cocpit fieri ingcns ilia llatus ecclefialHci mutatio, qualis raro admodum prodit in theatrum. Sccutus eft rex minor. Dein tentamentum ty- rannidis, licet illud breviflimum fuerit, inftar febris ephemerae. Dein re- gnum foeminac, cxtero regi nuptae. Rurfus regnum focminae folitariae & coelibis. Haec omnia demum cxcepit evcntus ifte fauftus Sc gloriofus ; nimirum hujufce infulae Britanniac, a toto orbe divifae, in fe unio; per quam vetus illud oraculum, AEneae redditum, quod requiem ei pracmonftrabat; « Antic^uam exquirite matrem s fupra nobiliillmas gentes Angliae & Scoriae in nomine illo Britanniac, anti- quae fuae matris, jam convenientes, adimpletum fit ; in pignus & telTeram metae, & cxitus Crrorum & peregrinationis jam reperti. Ita ut, quemadmo- dum corpora ponderofa jadlata, antequam ponant & confiftant, trcpidationcs quafdam cxperiantur; eodem modo probabilc videtur, divina providentiar faftutn efTe, ut monarchia ifta, priufquam in tua majeftate, regiaque tua fobole, (in qua (pero earn in perpctuum fore ftabilitam) confifteret & con- firmata eflet, has tam varias mutationes & viciilitudincs, tanquam praeludia flabilitatis fuae, fubiret. De vitis cogitantem fubit quaedam admiratio, tempora ifta noftra haud node bonafua; cum tam rata fit commemoratio & confcriptio vitarum, eo*' mm, qui noftro faeculo claruerunt, Etft enim reges, & qui abfolutum principatum obtineant, pauci effc poflint; principes ctiam in rcpublica li- bera (tot rebufpublicis in monarchiam converfis) haud multi; utcunque tamcn non defuerunt viri egregii (licet fub rcgibus) qui mcliora merentur, quam incertam & vagam memoriae fuae famam aut ciogia arida & jejuna. Et- cnim hac ex parte, inventum cujufdam ex poetis recentioribus, quo anti- CAP. IX. ^artitio alia hifioriae tempornm, in annates & aEia diurna. ETIAM hiftoria temporum rede dividitur in annalcs & diaria: Quae divifio, licet ex periodis temporum nomina fumat, tamen ad deleduin return etiam pertinct. Rede enim Cornelius Tacitus, cum in mentionem magnificentiae quarundam ftrudurarum incidit, ftatim fubdit: Ex digni- tate fopuli Romani repertnm ej[e, res illuftres annalibus, talia diurnis iirbis a6iis mandare : Applicando annalibus res, quae ad ftatum reipubli- • cae pertinent; ada veto & accidentia Icviora, diariis. Meo utique judicio»' valere conveniret difciplinam quandam heraldicam, in dilponendis non mi- nus librorum, quam pcrfonarum dignitatibus. Sicut enim nihil rebus civi- libus magis detrahit, quam ordinum & graduum confufio ; ita etiam authori- tati hiftoriae gravis haud parum dcrogat, ft admifceantur politicis res Icvio- ris momenti; quales funt pompae, & folennitates, & fpci^tacula, & hujuC- modi. Atque lane optandum cflct, ut ilia ipla diftindio in confuetudincm veniret. Noftris vero temporibus, diaria in navigationibus tantum & expe- ditionibus bcllicis, in ufu funt. Apud antiques ccrte rcgum honori dabatur, ut ada palatii Ihi in diaria referrentur ; quod videmus fadum fuifle fub A- hafuero Perfarum rege; qui cum nodcm ageret infomnem, diaria popoicitj ubi conjurationem cunuchoruni recognovit : at in Alcxandri Magni diariis, tam pufilla continebantur, ut etiam, fi forte ad mcnfam dormiret in ada rcpo- nerctur. Neque enim ficut annalcs tantum gravia, ita diaria tantum Icvia complexa funt ; fed omnia promifcuc & curfim diariis cxcipicbantur, icu majoris feu minoris momenti. CAP. X. 'Part it io fecunda hijloriae civilis, in meram & mixtatn. POSTR.EMA vero partitio hiftoriae civilis ca fit, ut dividatur in me- ram aut mixtam. Mixturae celebres duac. Altera ex fcicntia civili: Altera praecipue ex naturali. Introdudum eft enim ab aliquibus genus fcri- bendi, ut quis narrationes aliquas, non in ferie hiftoriae continuatas, fed ex delcdu authoris excerptas confcribat : deinde eafdem rccolat & tanquam ru- minct ; & fumpta ab ipfis occafione, de rebus politicis diflcrat. Qiiod genus hivloriae ruminatae nos fane magnopere probairAis, modo hujufmodi fcrip- tor hoc agat, & hoc fe agere confiteatur. Hiftoriam autem juftam ex pro- feflb fcribcnti, poUtica ubiquc ingercre, atque per ilia filum hiftoriae intcr- rumpcre, 2 Cap.XI. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. ^7 rumperc, intempcftivum quiddam & molcftum ell. Licet cnim hifltoria quaeque pmdentior, politicis praeceptis & moaitis vcluti impraegnata fiir, tamen fcriptor ipfe fibi obftctricari non debet. ' "^^ Mixta etiam eft hlftoria cofmogiaphica, idque multiplicitcr : Habct c-^' nim ex hiftoria naturali, regiones ipkis, atque earum fitus & fruclus ; ex hi- ftoria civili, urbcs, imperia, mores : Ex mathematicis, climata & configu- xationes coeii, quibus traclus mundi fubjacent. In quo generc hiftoriae^^' five fcientiac, eft quod faeculo noftro giatiilemur. Orbis enim terrarum fa-' ftus eft, hac noftra aetate, mirum in modum feneftratus atque patens. An- ' «qui ceitc zonas & antipodas novcrant, {Nofqiie ubi primus equis oriens afflavit anhelis, Illic Jlra rubens accendit lumina vefper :) idque ipfum magis per dempnftrationes, quam per peregrinationes, Ve»,- rum ut carina aliqua paiva coelum ipfum acmularetur 5 atque univerfum globum terreftrem, magis etiam obiiquo & flcxaofo, quam cocleftia folcnt, itinere circumiverit, ea eft noftri faeculi pracrogativa : ita ut praclcns aetas . jure in fymbolo fuo ufurpare poilit, non tantum iliud plus ultra, ubi anti^ qui ufurpabant non ultra i atque infuper illud imitabile tulmen, ubi antiqui, non imitabile fulmen ; 'Demens qui nimbos & non imitabile fulmen : Verum & illud, quod omnem admirationem fupcrat, imitabile coelum, pro- pter navigationes noftras, quibus circa univerfum terrae ambitum, coelcftium corporum more, volvi & circumagi faepius concefllim fuit. , -^f, Atque hacc pracclara, in re nautica atque orbe perluftrando, felici* tas, de ulterioribus etiam progrcfllbus & argnientis fcicntiarum, fpem mag- nam faccre poflit ; pracfertim dum divino vidcatur confiiio eflc decretum, ut iiacc duo coaeva iint : Sic cnim Daniel prophcta, de ndviftlmis tcmpo- ribus verba facicns, praedicit 'Plurim; pertranfibunt & augcbitur fcien- tia i quail pertranfitus five perluftratio mundi atque multiplex augmen- tum fcicntiarum eidem faeculo deftinarentur : Sicut magna ex parte jam Gompletum videmus ; quandoquidem tempora noftra, duabus illis prioribus dodrinarum periodis, aut revolutionibus, (altcri apud Graecos, altcri apud Romanos) eruditione non multum ccdant,. cas vcro in aliquibus longc fu- pcrent. CAP. XL 'Partitio hiftoriae ecclejiafticaej in ecclejiafticam fpeciakm, hiftoriam ad prophetiaSj c^ hijioriam nemej'cos. HISTORIA ecclefiaftica in genere, cafdem fere cum hiftoria civili partitiones fubit. Sunt enim chronica ecclefiaftica, funt vitae patrum, funt rchiioncs de fynodis & reliquis ad ecclefiam fpedantibus. Proprio vcro nomine, rede dividitur in hiftoriiim ecclefiaftlcam (generis nomine fervato) & hiftoriam ad prophetias, & hiftoriam ncmefcos five providen- tiae. i'tima ccclefiae militantis tempora &ftatumdiverfum memorat : five ''•'■^ il!i ^ MDE AUGMENTIS S CIENTI AR I) M. ifib.lT. (iUa fluftuot-, ut area in diluvio : fnc itincretur, ut area in crcmo : five con- jiftat, ut area in templo: lioc cftlbtum ccclcfiac in pcrfccutionc, in mom, ,& in pace. In hac parte, defedum aliquem non invenio, quin flipcrfiinr in ilia eoniplura potius quam defunt: lllud fane optarem, ut mnllhe tain prae2;randi virtus quoque & fmceritas narrationum refponderent. Secunda pars, quae eft hiftoria ad prophetias, ex duobusrelativis con- ftat, proplietia ipfa & ejus adimpletione. Qiiapropter tale clfe debet hujus operis inftitutum, ut cum Iniguiis ex Icripturis prophetiis cventuum Veri- tas coniungatur; idque per omnes mundi aerates, turn ad confiimationem fidei, turn ad inftituendam dilciplinam quandam & peritiam in interprctari- one prophctiarum, quae adhue reftant complendae. Attamcn in hac re, admittenda eil ilia latitude, quae divinis vaticiniis propria eft & familiaris ; ut adimpletiones eorum fiant & continenter & punctualirer : Refernnt cnim authoris fui naturam ; Cm nnns dies tanquafn mille anni, cr mille anni tanquam unus dies : Atque licet plenitudo & faftigium complementi eo- rum, plerunque alicui certae aetati vel etiam ccrto memento deftinetur ; attamen habent interim gradus nonnullos & fealas complementi, per diver- fas mundi aerates. Hoc opus defiderari ftatuo, verum tale eft, ut magna cum fapientia, fobrictate & revcrentia tradlandum fit, aut omnino dimit- tendum. Tertia pars, quae hiftoria nemefcos eft, fane in calamos nonnuUornni piorum virorum incidit, led non fine partium ftudio : occupata eft autcm in obfervanda divina ilia convenientia, quae nonnimquam intercedit inter Dei voluntatem revelatam & fecretam. Quamvis enim tam oblcura fint conft- Ua & judicia Dei, ut homini animali fint penitus infcrutabilia, quinetiam fac- pius eorum oculis, qui profpiciunt e tabernaculo, le fubducant ; divinac tamen fapientiae vifum, aliquando per vices, ad lliorum confirmationem & confufionem eorum, qui tanquam fine Deo funt in mundo, ea quafi majo- ribus characleribus defcripta, fie proponere confpicicnda, uti (ficut loqui- tur prophcta) §lui-vis etiam in curfii ea perlegere pojji't i hoc eft, ut ho- mines mere fenfuales & voluptarii, qui judicia ilia divina praetervehi fcfti- nant, ncque cogitationes fuas in ea unquam defigunt, tamen, quamvis pro- pere currant & aliud agant, ipfa agnofcere cogantur. Talia funt vindidae ferae & inopinae ; lalutes fubito aft'ulgcntes & infperatae ; confilia divina per ambages rerum tortuofas & ftupendas fpiras, tandem fe manifcfto cxpc- dientia, & fimilia : Qiiac valent, non folum ad confolandos animos fidelium, fed ad pcrccllendas &: convincendas conlcientias improborum. CAP. XII. 'De appendicibus hiftoriae, quae circa 'verba hoyninum {quemadinodum hijtoria ipfa circa facia) 'verfantnr : 'Part it io ear urn in or at i one s^ ,^epiJtolas cr apophthegmata. AT non fadorum folummodo liumani generis, verum etiam diclorum mcmoria fervari debet. Neque tamen dubium, quin dida ilia quan- doquc hiftoriae ipfi inferantur, quatenus ad res gcftas perfpicue &; gravitcr narrandas faciant & deferviant. Sed dida five verba humana proprie cufto- diunt libri orationum, epiftolarum & apophthegmatum. Atque orationes fane virorum prudentium, de ncgotiis & caufis gravibus & arduis habitae, turn Cap.XIli. DE AUGMENtlS SCIENTIARUM. y^ turn ad rerum ipfarum notitiam, turn ad eloquentiam multum valent. Sed • niajora adhuc praeftantur auxilia ad inftrucndam prudcntiam civilem ab cpi- ftolis, quae a viris magnis de negotiis fcriis miflae funt : Etenim ex verbis hominum, nil lanius aut pi'aeftantius, quam hujufmodi cpiftolac. Habcnt cnim plus uativi fenilis, quam orationcs ; plus etiam maturitatis, quam col- loquia fubita. Eacdem quando continuantur fecundum fericm tcmporum, {lit fit in illis, quae a legatis, praefcftis provinciarum & aliis imperii minir ftris, ad regcs, vel fcnatus, vel alios fuperiores fuos mittuntur j aut vicif- iim ab imperantibus ad miniftros) funt ccrte ad hiftoriam, prae omiiibus, pretiofiflima fupellcx. Neque apophthegmata ipfa ad dclcftationcm & or- natuni tarttum profunr, fed ad res gerendas etiam & ufus civiles. Sunt enim (ut aiebat ille) veluti fettires aut mucrones verborum, qui i-crum & nego- tiorum nodos acunnine quodam fecant & penetrant : Occafioncs autem rc- deunt in orbem, & quod olim erat commodum rurfus adhibcri & prodeflc poteftj five quis ca tanquam fua proferat, five tanquam vctcra. Ncquc certe de utilitatc ejus rci ad civilia dubitari potcft, quam Caefar dictator 6- pera fua honeftavit ■■, cujus liber utinam extarCt, cum ca, quae ufquam hai- bcntur in hoc genere, nobis parum cum deledu congefta videantur. At QUE haec dicta fint dc hi{loria, ea fcilicet parte doclrinac, quae re- (pondet uni ex cellis five domiciliis intcUcdus, quae eft memoria. CAP. XIII. "De fecnndo metnhro principali do6irinae^ nempe poejt. Tart it io poefeos in narrativam, dramaticatn, (^ paraboUcam. Exempla parabolicae tria propommtur. JAM ad poefin vcniamus. Poefis eft genus doftrinae, verbis plerunquc adftrictum, rebus folutum & licentiofum 5 itaquc ut initio diximus, ad phantafiam rcfcrrur, quae iniqua & illicita prorfus rerum conjugia & di- vortia comminifci & machinari folet. Poefis autem (ut fupra innuimus) duplici accipitur fenfu, quatenus ad verba, v6l quatenus ad res rcfpiciat. Priorc fcnfu, fcrmonis quidam charifter eft : Carmen enim ftyli genus, & clcjcutidnis formula quaedam j ncc ad res pertinct : Nam & vera narratio carmine, &fidaorationcfoluta confcribi potcft. Pofteriore vcro fenfu, con- ftituimus cam, ab initio, doftrinac membtum principalc, camque juxta hi- ftoriam coUocavimus, cum niliil aliud fit, quam hiftoriae imiratio ad placi- tura. Nos igitur in partitionibus ndftris, veras dodrinarum vcnas indagan- tes & perfequentes ; ncquc confuctudini & divifionibus reccptis (in mui- tiS) cedentcs ; fatyras, & elegias, & cpigrammata, & odas, & hujufmodi, ab inftituto fermone removemus •■> atquc ad philolbphiam & artcs orationis rejicimus. Sub nomine autem poefeos, dc hiftoria ad placitum conficla, tantummodo tradamus. Partitio poefeos vcrifllma, atque maximc ex proprietate, piactct JI- las divifiones, quae funt ei cum hiftoria communes, (funt edim ficta chro- nica, vitac fidac, fidae etiam rclationcs) ea ell;, ut fit aut narrativa j aut dramatica ; aut parabolica. Narrativa proriijs hiftoriam imitatur, uc fcrc fallat, nifi quod res cxtoUat facpius fupra fidcm. Dramatica eft veluti hi- ftoria fpcdabilis 5 nam conftituit imagincm rerum tanquam pracl'cniium 5 hiftoria 8o DE AUGMENTIS S CI E N Tl A R U iVI. Lib. IL Kiftoria autcm taiiquam practeritarum^ Parabolica vcro cit hilioria cum ty- po, quae iatellcdualia dcducit ad Icnfum, At QUE dc poefi narrativa, five earn hcroicam appellare placet, (modo hoc intcUigas de materia non dc vcrlb,) ca a fandamcnto prorfus nobili cx- citata videtur, quod ad dignitatem humanac naturae imprimis Ipcclat. Cum eaim mundus lenfibilis Cic anima rationali digniiatc interior, videtur poefis haec humanae naturae largiri, qu^c hiftoria denegat ; atque animo umbris rerum utcunque fatisfacerc, cum folida haberi non poUiat. Si qui:i enini rem acutius introfpiciat, firmum ex poefi llimitur argumcntum, magnitu- dinem rerum magis iiludrem, ordinem magis periedum, ci varietatcm ma- gis pulchram, animac humanae complaccrc, quam in natura ipla polt lap- fum, repcrire uUo modo polllt. Qiiapropter cum res geilae 6c eventus, qui vcrac hiftoriae fubjiciuntur, non fine ejus ampiitudinis, in qua anima humana fibi fatisfaciat, pracfio ell poiifis, quae ikcla magis heroiea confingar : Cum hiftoria vera lueceilus rerum, mininic pro meritis vii'tutum & fcclerum, nar- ret 5 corrigit eani polfis, 6: cxitus (Sc fortunes, Ilcunduir. merita & ex le- ge nemefcos, exhibet : Cum hilcoria vera, obvia rerum lc'.ticti.te <5: fimili- tudinc, animae humanae iailidio fii ; rciicit cam poLfis, inexpcdata, «5c va- ria, & viciiiitudinum plena cancns. Adeo ut poefis ifta, noii folum ad dc- ledationcm, led ctiam ad aniip.i magnitiidinem (5. ad mores confcrat. Qiia- re £c mcrito ctiam divinitatis cujulpiaoi particepi, videri polilt ; quia ani- mum erigir & in fubiimc rapit , rerum jTmulachra ad animi dcfideria ac- Gommodando, non animum rebus (quod ratio tacit cr hiftoria) lubmitten- do. Atque his quidem illecebris & congruitate, qua aninnun humanum de- mulcct, addiiio etiam conforrio mufices, unde iliavius indauari pofiit, aditum fibi patefecit, ut honori fucrit eriam laeculis plane rudibus E AUGMENTIS S C IE N TI AR UM..Lib.II. dextra pedum five baculum, llipcrius curvum & inflcxum. Inducbatur chlamydc ex pellc pardalis. Poteitates ci 6c muuera hujufmodi attribiiuutur, ut fit deusvcnatorum, etiam paftorum, & ill univerruairuncolaL-um 5 praefcs item montium. Erat ctiam proximus a Mercurio nuncius dcorum, Ha- bcbatur ctiam dux & impcrator nympharum, quae circa eum pcrpetuo cho- reas duccrc & tripudiarc fokbant : comitabantur & fatyri, 6c his fcniorcs fileni. Habebat intliper potcllatem tcrrores immittcndi, praclertim inanes & fuperftitiofos, qui & Panici vocati funt. Res geftae autem ejus non multae memorantur : iUud praccipuum, quod Cupidinem provocavit ad kidam, a quo ctiam in ccrtamine vidus eft. Etiam Typhoncm gigantem retibus imphca- vit (Sc cohibuit : atque narrant inllipcr, cum Ceres moefta & ob raptam Proferpinam indignata ic abfcondillct 5 atque dii omaes ad earn invefti- gandam magnopcre incubuillent, & 1 e per varias vias difpertiti client; Pani ibkunmodo ex tcUcitate quadam contigille, ut inter venandum cam inveni- ret & indicarct. Aullis eft quoquc cum Apolline dc viftoria muflces decer- tarc, atque etiam Mida judice praelatus ell; ob quod judicium Midas afi- ninas aures tulit, led clam & lecreto. Amores Panis nulU refcruntur, aut lakcm admodum rari ; quod mirum, inter turbam dcorum prorius tarn pro- fufe amatoriam, videri poflit. IUud folummodo ci datur, quod Echo ada- maret, quae etiam uxor ejus eft habita; atque unam praeterea nympham, ^yringam nomine ; in quam propter iram & vindiciam Cupidinis (quem ad kidam provocare non reveritus eflet) inccnfus eft. Etiam iunam quondam in altas lylvas levocalle dicitur. Neque etiam prokm uliam fufcepit ; (quod iimihtcr mirum eft, cum dii, praclertim mafculi, prolilici admodum eflent) nifi quod ci attribuaau- tanquam ftha, muUercuia quacdam ancilla, lambe nomine; quae riaiculis narratiunculis obkdare holpitcs Iblebat, ejuique proks ex conjuge Eclio efle a nonnullis exiftimabatur. Parabok talis efie videtur. Pan (ut & nomen ipftim etiam Ibnat) univerftuii five univcrfitatcm re- rum repraefcntat & proponir. Dc hujus origine dupk\K omnino fcntcntia eft, atque adeo eflc potcft. Aut cnim a Mcrcurio eft verbo fcilicct divi- no, (quod & iiKrac hterac extra controverfiam ponunt; & philofophi ipfi, qui magis divini habiti ftuit, viderunt) aut ex confufis rerum leminibus. Etcnini quidam c philolbphis iemina rerum etiam iubftantia infinita ftatue- runt ; unde opinio de homoiomeris fiuxit, quam Anaxagoras aut invenit, aut celebravit. Nonnulli vcro magis acute & ibbrie cenkbant ad varie- tatcm rerum expedicndam Ihiiicere, fi kmina, fubftantia eadem, figuris va- ria, led ccrtis & definitis, elknt; & rehqua in pofitura & compkxu Icmi- num ad invicem ponebant : ex quo fonte opinio de atomis emanavit; ad quam Democritus le applicavit, cum Leucippus ejus auclor fuiflct. At aUi, licet unum rerum principium aflercrent, (aquam Thaks, aiirem Anaxime- Bcs, igncm HeracUtus) tamen ilkd ipfum principium adu unicum, poten- tia varium & difpcnlabik pofucrunt, ut in quo rerum omnium kmina la- tcrent. Qui vcro materiam omnino fpoliatam & informem, & ad formas indilfcrentcm introduxerunt, (ut Plato & Ariftoteks) multo etiam propius & propcnfius ad parabolae liguram acceflcrunt. Pofucrunt cnim materiam tanquam publicam mcrctriccm, formas vero tanquam procos : adeo ut oni- rics de rerum prmcipiis opiniones hue redcant, & ad illam diftributioneni reducantur, ut mundus fit, vel a Mcrcurio, vel a Penelope & procis omni- bus. Tertia autem gencratio Panis ejuliiiodi eft, ut videantur Graeci ali- quid de Hcbraeis myftcriis, vel per AEgyptios internuncios, vel; utcunque iuau- Cap.XIII. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 8 inaadivifle. Pcitinct cnim ad ftarum mundi, noii in mcris nanlibus fuis;' ll'd poft lapfum Adami, mortr& corruptioni cxpofitum & obnoxium fa- dum. Ilk ciiim flatus, Dei, & pcccati, (five contumeliae) proles fuir, ac manct. Fuit cnim pcccatum Adami ex generc contumeliae, cum Deo fimi- ]is fieri vcllet. Itaquc triplex ilk narratio de gcncrationc Panis, etiam vera \ideri pofilt, fi rite & rebus & tcmporibus diitinguatur. Nam ifte Pan (q'ualcm eum nunc intuemur & complcclimur) ex verbo divine, mediante confula materia, (quae tamcn ipfa Dei opus crat) & liibintrantc pracvarica- tione, & per cam corruptionc, ortum habet. Naturae rerum, fata rerum forores vcrc perhibentur & ponuntur. Fata cnim vocantur ortus rerum, & durationes, & interitus; atquc deprel- ftoncs etiam, & eminentiae, & labores, & felicitates, deniquc conditioncs quaccunquc individui : quae tamcn nifi in individuo nobili (utpote homine, aut urbe, aut gentc) fere non agnofcuntur. Atqui ad iftas conditioncs tarn varias deducit individua ilia fingula Pan, rerum fcilicer natura ; ut tan- quam cadem fit res (quatenus ad individua) catena naturae & filum parca- rum. Ad haec infupcr finxerunt antiqui Panem fcmpcr fub dio morari, fed parcas fub fpecu ingcnti fubtcrranco habitare, atquc indc maxima pcrnicitatc ad homines fubito advolarc : quia natura, atquc univerfi facies, fpciffabilis eft & apcrta ; at fata individuorum occulta & rapida. Qiiod fi fatum accipiatur largius, ut omnem prorfus cvcntum, non illuftriores tan- tuni denotet, tamcn utique & co fcnfu optime convenit cum univerfitate re- rum; cum ex ordine naturae, nil tarn cxiguum fit, quod fine caufa fiat; & . rurfus nil tam magnum, ut non aliunde pendeat ; adeo ut fabrica ipfa natu- rae fuo finu & gremio omnem eventum & minimum & maximum com- .pleftatur; & fuo tempore certa lege prodat. Itaquc nil mirum fi parcac ut Panis forores introdudae fint & ccrte legitimae. Nam fortuna vulgi filia eft, & Icvioribus tantum philofophis placuit. Sane Epicurus, non folum pro- fanum inftituere fermonem, fed etiam dcfipere videtur, cum dixit, Trae- Jtare credere fabtilam 'Deorum qnam fatum ajferere, ac fi quicquam in uni- vcrfo cfle pofllt inftar infulac, quod a rerum nexu feparetur. Verum Epi- curus philofophiam luam naturalem (ut ex ipfius verbis patet) morali Iliac accommodans & fubjicicns, nullam opinionem admittere voluit, quae ani- mum prcmerct & morderct, atquc euthymiam illam (quam a Democrito ac- ccperat) laccfleret aut turbarct. Itaque fuavitati cogitationum indulgcns, potius quam veritatis patiens, plane jugum jacla^■it, & tam fati necellitatem quam deorum metum rcpudiavit. Verum dc parcarum germanitate cum Pane fatis didum eft. CoRNUA autem mundo attribuuntur, ab imo latiora, ad verticcm acuta. Omnis cnim rerum natura inftar pyramidis acuta eft. Qiiippe individua, in quibus bafis naturae exporrigirur, infinita funt; ca colliguntur in fpecies, & ipfas multiplices; fpecies rurfus infurgunt in genera, atquc hacc quoque afcendendo in magis gencralia contrahuntur ; ut tandem natura tanquam in unum cou'c vidcatur ; quod figura ilia pyramidali cornuum Panis iignifi- catur. Mirum vero minimc eft Panis cornua etiam coclum ferirc ; cum cx- celfa naturae, five ideae univerfalcs ad divina quodammodo pertingant. Ita- que & catena ilia Homcri decantata, (caufirum feilicct naturalium) ad pedcm folii Jovis fixa memorabatur; neque quifquam (ut videre cll) mctaphyfi- cam, 6c quae in natura aetcrna & Immobiiia funt, tradavit, atquc animuni a fluxu rerum paulifper abduxit, qui non fimul in theologiam naturalem in- ciderir ; adeo paratus & propinquus eft tranfitus a vcrticc ilia pyramidis ad divina. Vol. I. L 2 Corpus «> 84 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. IT. Corpus autcm naturae clcgantiflime & vcriflime dcpingicur hirfutum, propter rerum radios. Radii cnim funt tanquam naturae crincs, five villi: atquc omnia fere vcl magis vcl minus radiofa funt ; quod in facultate vifus manifcftiflimum eft 5 ncc minus in omni virtutc magnctica, & opcrationc ad diftans. Quicquid enim operatur ad diftans, id etiam radios emittcrc rcfte did potcft. Scd maximc omnium prominct barba Panis, quia radii corpo- rum coelcftium, & praecipuc folis, maxinie ex lon^'inquo opcrantur & pene- trant ; adeo ut fuperiora tcrrae, atque etiam interiora, ad diftantiam non- nuUani plane vcrterint & fubegerint, & Ipiritu implcverinr. F.lcganrior autem eft figura dc barba Panis, quod & Ibl ipfc, quando parte lliperiore ejus nube obvoluta, radii inferius erumpunt, ad afpcdum barbatus cerni- tur. Etiam corpus naturae rediiTimc defcribitur biforme, ob differentiam corporum fupcriorum & inferiorum. lUa cnim ob pulchritudincm & niotus aequalitatcm & conftantiam, necnon imperium in tcrram & tcrreftria, mc- rito Tub humana figura rcpracientantur i cum natura hun''-ana ordinis & domi- nationis particcps iit : hacc autcm ob perturbationem & motus incompofitos, & quod a coeleftibus in plurimis rcgantur, bruti animalis figura contcnta efle poflunt. Porro cadcm corporis biformis defcriptio pcrtinct ad partici- pationcm fpecierum : Nulla cnim naturae Ipccles, /implex videri potcft, led tanquam ex duobus participans, & concrcta. Habct cnim homo nonni- hil ex bruto, brutum nonnihil ex planta, planta nonnihil ex corporc inani- mato, omniaquc revera biformia funt & ex Ipecie lliperiore & infcriorc compadta. Acutiflima autcm eft allegoria de pcdibus caprac, propter alcen- Jloncm coi-porum terreftrium vcrfias rcgioncs acris «5c cocli, ubi etiam peii- filia Hunt, & inde dejiciuntur, magis quam dclcendunt. Capra cnim ani- mal fcanlbrium eft, caquc e rupibus pendcre, atque in praccipitiis hacrcre amat ; ftmiliter etiam res, licet inferiori globo deftinatae, faciunt, idquc miris modis, ut in nubibus & mcteoris manifeftifllmum eft. Imo non fine caufa Gilbertus, qui dc magncte laboriofiillmc & fecundum viam cxpcri- mcntalem conicripfit, dubitationem injecit 5 numnon forte corpora gravia, poft longam a terra diftantiam, motum verfus inferiora paulatim cxuant ? Insignia autcm in manibus Panis ponuntur duplicia ; altcrum harmo- niae, altcrum imperii. Fiftula enim ex feptem calamis concentum rcrum & harmoniam, five concordiam cum difcordia miftam, (quae ex feptem ftel- Jarum crrantium motu conficitur,) cvidcntcr oftendit. Ncquc enim alii, praetcrquam feptem planctarum, inveniuntur in coelo crrorcs, five expatia- tioncs manifeftae, quae cum aequalitatc ftcllarum fixarum, carumque perpe- tua & invariabili ad fc inviccm diftantia compofitac & tcmpcratac, turn conftantiam fpecierum, tum fluxum individuorum tueri & cicrc poftint. Si qui vcro fmt planetac minorcs, qui non confpiciuntur ; i\ qua etiam mutatio in coclo major, (ut in comctis nonnuUis fupcrlunaribus) vidcntur ilia profe- fto tanquam fiftulae, aut omnino mutae, aut ad tempus tantum ftrcpcrae; utpote quarum opcrationcs vcl ad nos non pcrlabantur, vcl harmoniam illam feptem tiftularum Panis non diu interturbcnt. Pedum autcm illud imperii nobilis tranftatio eft, propter vias naturae parrim rcdlas, partim obliquas. At- que baculum ilium, five virga, verfus fuperiorem partem praecipuc curva eft, quia omnia providentiae divinac opera in mundo fere per ambages & circut- tus fiunt, ut aliud agi videri poftlt, aliud revera agatur, ficut Jofophi vcn- ditio in AEgyptum, & fimilia. Quinctiam in regiminc humano omni pru- dcntiore, qui ad gubernacula fedcnr. populo convenietitia, per praetcxtus & vias CapXIir. DE AUGMENTIS SCIENTIARUAl 85 vias obliquas, fclicius quae volunt, quam ex dircclo fiipcrinducunt & inil- nuant. Etiam (quod mlrum fortafTe vidcri pofllt) in rebus mere natural ibus citius naturam fallas quam premas: adco, quae ex diredo fiunt, inepta funf, & ("c ipfa impediunt; cum contra, via obliqua & infinuans molliter fluat, & cfFcftum fortiatur. Vcftis Panis & amiculum ingeniofe admodum ex pelle pardalis fuiflc fingitur, propter maculas ubiquc fparfas. Coclum cnim ftel- lis, maria infulis, tcllus floribus confpcrguntur ; atquc etiam res particula- tes fere variegatae cflc Iblcnt circa fupcrficicm, quae vcluti rci chlamys eft, Officium autcm Panis nulla alia re, tarn ad vivum proponi atque ex- plicari potucrit, quam quod dcus vcnatorum fit, Omnls enim naturalis a- dlio, atquc adco motus & progrcffio, nihil aliud quam venatio eft. Nam & fcientiac & artcs opera iua venantur ; & confilia humana fines fuos; atquc res naturalcs omnes vel alimenta fija, ut confervcntur, vel voluptates & deli- cias fuas, ut perficlantur, venantur 5 (omnis fiquidem venatio eft aut pracdac, aut animi caufa:) idque modis peritis & lagacibus. Torva leaena lupum fequititr, lupus ipfe capellam, FlorcHtcm cytifum fcqtiitur lafciva capella. Etiam ruricolarum in gencre Pan dcus eft, quia hujufinodi homines magis fecundum naturam vivunt; cum in urbibus & aulis, narura a cultu nimio corrumpatur, ut illud poetac amatorium, verum, propter hujufinodi dcli- cias, etiam de natura fit : 'Pars minima eft ipfa piiella fui. Montium autcm imprimis pracfcs dicitur Pan, quia in montibus & locis cditis natura rerum panditur, atque oculis & contcmplationi magis lubjicitur. Quod alter a Mercurio deorum nuncius fit Pan, ca allcgoria plane divina eft, cum proxime port verbum Dei, ipfa mundi imago, divinae potcntiae & fa- pientiae praeconium fit. Qiiod & poeta divinus cecinit, Coeli enarrant glo- riam 'Dei, atque opera maniium ejus indicat firmament um. At Pana oblcftant nymphac, animae fcilicet : dcliciae enim mundi ani- mac vivcntium fiant. Hie autcm mcrito illarum imperator, cum iliac natu- ram quaequc fuam tanquam ducem fequantur, & circa cum infinita cum va- rietate, veluti fingulae more patrio, faltent, & choreas ducant, motu ncuti- quam ceflante. Itaque acute quidam ex reccntioribus, facultatcs animae omnes ad motum rcduxit, & nonnuUorum ex antiquis faftidium & praecipi- tationcm notavit, qui mcmoriam & phantafiam, & rationem dcfixis prac- propere oculis intuentcs & contcmplantes, vim cogitativam, quae primas te- net, practermiicrunt. Nam & qui nieminit, aut etiam reminifcitur, cogi- tat5 & qui imaginatur, fimiliter cogitat ; & qui ratlocinatur, utique cogitat : deniquc anima, five a fenfu monita, five fibi permifla, five in fundioni- bus .intcllcftus, five afFecluum & voluntatis, ad modulationcm cogita- tionum laltat ; quae eft ilia nympharum tripudiatio. Una vero perpetuo comitantur latyri & Sileni, fcneftus fcilicet & inventus. Omnium enim rerum eft aetas quaedam hilaris & motu gaudcns, atquc rurfus actas tarda & bibula : utriufquc autcm aetatis ftudia vere contemplanti fortafle ridi- cula & deformia vidcantur, inftar faryri alicujus aut Sileni. Dc Panicis au- tcm tcrroribus prudentillima doctrina proponitur. Natura cnim rerum om- nibus viventibus indidit metum & formidinem, virae atquc cflentiae I'uae confervatricem, ac mala ingrucntia vitantem & dcpellcntcm. \'cruntamea eadcm natura modum tcncrc ncfcia eft-, fed timoribus (alutaribus fempcr vanos 86 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. It vanos Scinancs admifcet; adco ut omnia (fi intus confpici darcntur) Panicis tcrroribus plcniflima fint; praefcrtini humana; & maximc omnium apud valgum, qui lliperftitionc (quae vcrc nihil allud quam Panicus terror eft) ia immenfum laborat & agitatur, praccipuc tcmporibus duris 6c trcpidis & ad- vcrfis. Ncque fuperftitio ifta tantummodo in vulgo rcgnat, fed ab opinio- nibus vulgi ctiam in fapientiorcs aliquando infilir^ ut divine Epicurus (H cac- tcra quae dc diis difleruit ad banc normam tuiflont) locutus ilt : Non deos njulgi negare profannm, fed vulgi op'niiov.es diis applicarc profaniini. Quod vcro attinct ad audaciam Panis & pugnam per provocationem cunv Cupidinc; id co fpeftar, quia materia non caret inclinationc & appctitu ad diflblutioncm mundi & recidivationem in illud chaos antiquum, nil! prac- valida rerum concordia (per amorem five Cupidinem fignificata) malitia & impetus ejus cohiberetur, & in ordinem compellerctur. Itaquc bono ad- modum hominum & rerum fato fit, (vcl potius immenfa bonitate divina) ut Pan illud ccrtamen advcrlum cxperiatur, & victus abfccdat. Eodcm prorfus pertinct & illud de Typhonc in rctibus implicato, quia utcunquc aliquando vafti & inlbliti rerum tumores fint, (id quod Typhon fonat) five intumcfcant maria, five intumefcant nubes, five intumcfcat terra, five alia, tamen rerum natura hujufmodi corporum exuberantias atque infolentias reti inextricabili implicat & coercct, &: veluti catena adamantina devincit. Quod autem invcntio Ceteris huic dco artribuatur, idquc inter vcnati- onem ; reliquis autem diis negetur, licet fcdulo quaerentibus, & illud ip- fum agentibus; monitum habet verum admodum & prudcns: hoc fcilicct, ne rerum milium ad vitam & cultuni inventio, a philolbphiis abftradis, tan- quam diis majoribus, expcdetur, licet totis viribus in illud iplum incumbant j led tantummodo a Pane, id eft cxperientia Tagaci, & rerum mundi notitia univerfali ; quae etiam cafa quodam, ac veluti inter vcnandum, in hujui^ modi inventa inciderc folet. UtiliiUma enim quaequc inventa cxpericntiae dcbentur, & veluti donaria quacdam fucrc cafu in homines fparla. Illud autem muficcs certamcn, cjufque cventus, lalutarcm cxhibct do- drinam, atque earn quae rarioni & judicio humano gcfticnti & fc cftercnti, Ibbrietatis vincula injiccrc pofllt. Duplex enim videtur cflc harmonia & quafi mufica, altera lapientiac divinac, altera rationis humanae. Judicio e- nim humano, ac veluti auribus mortalium, adminiftratio mundi & rerum, & judicia divina fccrctiora, fonant aliquid durum & quafi ablbnum : Qiiae in- Icitia licet afininis auribus merito infigniatur, tamen & iliac ipfae aurcs Iccrc- to non palam geftantur. Ncque enim hujufcc rei deformitas a vulgo con- Ipicitur aut notatur. PosTREMO minime mirum cft^, fi nulli amorcs Pani attribuantur, prae- - tcr conjugium Echus j mundus enim fe iplb, atque in Ic rebus omnibus fru- itur : Qiii amat autem frui vult, ncque in copia dcfiderio locus eft. Itaque mundi amorcs ellc nulli pollbnt, ncc potiundi cupido, (cum I'e ipic conten- tus fit) nifi fortaire amorcs fcrmonis. li fluit nympha Echo, res non Iblida fed vocal is; aut fi accuratiorcs fint, fyrlnga quando fcilicct verba & voces, iiumcris quibuldam five poeticis, five oratoriis, & tanquam modulamine, rc- "untur. Inter fermones autem ^wc voces excellenter ad coniugium mundi fumitur Ibla Echo : Ea enim demuni vera eft philofophia, quae mundi ipfi- us voces fidcliillme reddit, <5c veluti didantc mundo conlcripta clU & ni- hil aliud eft quam cjufdcm fimulachrum & rcflcxio ; nequc addit quicquam de proprio, led tantum iterat & rclbnar. Nam quod lunam Pan in altas fylvas aliquando fcvocaflet, videtur pertincrc ad congrcflum lenfijs cum rebus Cap.XIII. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. ^j rebus cocleftibus five divinis. Nam alia eft Endymiouis ratio, alia Paiiis : Ad Endymioncm dormientcm fponte fc demittit luna j fiquidem ad intel- lectum IbpitLim & a rcafibus abductum, quandoquc fponte iniiumit divina : Qiiod fi acceiiantur & voccntur a fenfu, tanquam a Pane, turn vcro non aliud lumen pracbent quam illud : Gltiale fiib incertam Innam fiib luce maligna E(i iter in fylvis. — — Ad mundi ctiam fufficientiam & pctfeclioncm pcrtinet, quod prolem nori edat. Ilk cnim per partes gencrat ; per totum quomodo generare pollir, ciim corpus extra ipllim non fit ? Nam de muliercula ilia lambe, tiiia I'anis putativa, ell fane ea adjedio quaedam ad fabulam fapicntillima. Per illara cnim rcpraefentantur eac, quae perpctuis temporibus palum vagantur at- que omnia implenr, vaniloquae de rcrum natura dodrinae, re ipfa infruftu- ofae, gcnerc quafi fubdititiac, garrulitate vero intcrdum jucundae, inter- dum moleltae & importunae. Exemplum altenim philofophiae, fectmdum parabolas antiquas in poli- ticis. T)e hello fecundum fabulam Terfci. PERSEUS orientalis cum fuiflet, iniffus traditur a Pal lade, ad obtrun- candam Medufam, quae populis plurimis ad oecidentem, in extremis Ibcriae partibus, maximae calamitati fuit. Monfirum enim hoe, alias cru- dele & immanc, ctiam afpectu tam dirum atque horrendum fuit, ut eo fo- lo homines in faxa verteret. Erat autem c Gorgonibus una, Medufa, ac fo- la inter cas mortalis, cum reliquae palllvae non eflent. Perfeus igitur ad tam nobilc facinus fe comparans, arma ac dona tribus diis mutuo acccpit j alas a Mercurio, talares fcilicet non axillarcsj a Plutone autem galeam ; fcu- tum deniquc a Pallade & Ipeculum. Nequc tamen (licet tanto apparatu in(lruftus) ad Medulam recla perrexit, fed primum ad Graeas divertit. Eae forores, ex altera parentc, Gorgonibus erant ; atque Graeac iftae canac cti- am a narivitate erant & tanquam vctulae. Oculus autem iis tantummodo & dens erat omnibus unicus 5 quos prout cxire foras quamque contigcrar, vi- cifllm geftabant, rcverfae autem deponerc folcbant. Hunc itaque oculum, atque hunc dcntcm iliac Perfeo commodarunt. Turn demum cum fe abun- dc ad dellinata pcrficicnda inilrudum judicarct, ad Medufam properavit, impiger & volans. Ulam autem ofFcndit dormientcm, nequc tamcn alpe- dui ejus fi (forfan cvigilaret) fe committcrc audebat, fed cervice reflexa, & in fpeculum illud Palladis infpicicns, atque hoc modo itlus dirigcns, ca- put Medufac abfcidit : Ex fanguine autem ciuldcm in terram fufo, llatini Pegafus alatus emicuit. Caput auttm abfcifllim Perleus in fcutum Palladis tranfiiulit & infcruit : Cui etiamnum fua manfir vis, ut ad ejus intuitum omncs ecu attoniti aut lidcrati obrigerent. F ABU LA contida videtur de belligerandi ratione & prudcntia. Atque primo omnis belli fufccptio debet efle tanquam milfio a Pallade ; non a Vc- ncrc ccrte, (ut bcllum Trojanum fuit) aut alia Icvi ex caufi> quippc cum in confiliis-folidis dccreta de bellis fundari oporteat. Deindc de gcnerc belli ehgendo, tria proponit fab'ula praccepta, fma admodum & gravia. Pri- mum eft, ut de fiibjugatione nationtim Jitiitimarum q,uis fton magnopere laborct. Nequc enim cadem eft patrimonii & imperii amplificaudi ratio. Jhlam in poIfclFionibus privatis, vicinitas praediorum Ipcdatur, fed in pro pagando 88 t)EAUGMENTISSCIENTIARUM. Lib. II. pagando imperio occafio, & belli conficicndi facilitas & fruclus, loco vi- cinitatis efle dcbent. Itaquc Pcrfcus licet oricntalis, trancn tarn loniiinquani cxpcditionem, ulquc ad c.xtrcmum occidcntcm, minimc dcncciavir. Hu- JLis rci cxemplum inligne eft in bclligcrandi divcrfa rationc patris & filii re- gum, Philippi & Alcxandri. Illc cnim ia finitimis bellis occupaius, urbes paucas imperio adjecit, idque non fine maxima contcntionc & periculo. Quippe qui & alias & praecipue in proelio Chaeronco, in ultimum difcrimcn adduftus fuit : At Alexander longinquam cxpeditionem bene aullis in Pcr- fas, nationes infinitas lubjugavit, magis itineribus quam procliis fatigatus. Hoc iplum adhuc clarius ccrnitur, in propagatione imperii Romanorumj qui quo tempore, ex parte occidentis, vix ultra Liguriam armis pcnctraveranr, codcm tempore orientis provincias ulquc ad montcm Taurum armis & impe- rio complexi lunt. Etiam Carolus Oftavus rex Galliae, bclliim Brirannicum (quod matrimonio tandem compofitum eft) non admodum lacilc cxpertus, cxpeditionem illam Neapolitanam longinquam, admiranda quadam facilitate & felicitate tranlegit. Habent ccrtc hoc bella longinqua, ut cum iis manus conferatur, qui militiae & armis invaforis minimc fint aflueti : Qiiod in ti- nitimis fecus fe habet. Etiam & apparatus in hujufmodi cxpeditionibus fo- ld efle diligentior & inftrudior i & terror apud hoftes ex iplo auTu & fidu- cia major. Nequc etiam fere poilit fieri in illis cxpeditionibus remotis per hoftcSj ad quos tarn longo itincrc pcrvcnitur, divcrfio aliqua aut invafio re- ciproca, quae in bclligcrandi ratione cum finitimis lacpius adhibctur. Ca- put autem rci eft, quod in lubjugandis finitimis, occafionum delectus in an- gufto verlatur 5 at fi quis longinquiora non detrccter, potcrit pro arbitrio fuo CO transferre bcUum, ubi aut dilciplina militaris maximc eft encrvara, aut vires nationis plurimum attritae & confiimptac, aut dillldia civilia oppor- tune oborta, aut aliae hujufmodi commoditates fe oftcndant. Secundum efV, ut femper fubfit caufa belli jufta, & pia, & honoritica, & favorabilis : Id cnim alacritatcm tum militibus, turn populis impenfas confcrenrlbus, addit, &; focietates aperit & conciliat, & plurimas dcniquc commoditates habcr. Inter caufas autem belli, admodum favorabilis eft ca, quae ducir ad dcbcl- landas tyrannides, fub quibus populus luccumbit, & proftcrnitur fine ani- mis & vigore, tanquam fub afpeclum Medulac; quod etiam Hcrculi divi- nitatem conciliavit. Romanis ccrrc magna religio fuit, ftrcnue & impigrc accurrcre ad f bcios tuendos, Ji quoquo modo opprefti fuiflcnt. Etiam bella ob vindidlam juftam fere femper fclicia fucrunt, ficut bcUum advcrllis Bru- tum & Caflium, ad vindicandam mortem Cacfaris ; Se\eri ad ^'indicandam mortem Pcrtinacis 5 Junii Bruti ad vindicandam mortem Lucrctiae. Dcni- que quicunque bello calamitates hominum & injurias aut levant aut vindi- cant, fub Perleo militant. Tertium ut in omni bello liifcipicndo vera fit acftimatio virium ; atque rcfte perpendatur, utrum bcllum /it tale, quod confici & ad cxitum perduci poilit, ne quis vaftas & infinitas fpcs perfequa- tur. Prudcnter enim Perfeus inter Gorgonas (per quas bella rcpracfcntan- tur) cam delegit, quae in fua natura mortalis erat, ncque ad impoflibilia animum adjecit. Atque de iis, quae in fiifcipiendo bcUo dclibcrationcm fub- eunt, hacc praccipit fabula, reliqiia ad bclligerationem ipfam pertinent. In bello maximc omnium proiunt ilia rria dona dcorum, adco ut fortu- nam ipfam fere regant & trahant. Acccpit enim Pcrfcus cclcritatcm a Mer- curio, occultationem confiliorum ab Oreo, & providcntiam a Pnlladc : Nc- que caret allcgoria, eaque prudentiflima, quod alae iliac celeritatis in rebus conficiendis (cum cclcritas in bello plurimum poilit) talarcs, non axillarcs fucrinr. Cap-XIII. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. ^ fucrint, atque pcdibus, non hameris additae ; quia non tarn in primis belli aggrcffibus, qiiam in iis quae lequuntur & primis fubfidio funr, ccleritas re- quiritur. Nullus enim error in bello magis frequcns tuit, quam quod pro- fecutiones & fubfidiarii impetus initiorum alacritati non rcfpondcant. At galea Plutonis (quae homines invifibiles rcddcre fokbat) manifefta para- bola eft. Nam confiliorum occultatio port celeriratcm maximi ad bellum eft momenti : Cujus etiam celeritas ipfa pars magna eft. Ccleritas enim confiliorum evulgationem praevertit. Ad galeam Plutonis fpeftant, ut unus bello praefit, cum mandatis libcris; confu'tationes enim cum multis, habcnt aliquid potius ex criftis Martis, quam ex galea Plutonis. Eodem fpeftant praetextus varii, & dcfignationes ancipitcs, 6c famae emillTiriae, quae oculos hominum aut pcrftringunt aut avertunt, atque vera confiliorum in obfcuro ponunt. Etiam cautiones diligentcs & fulpicaccs, dc jiteris, dc legatis, dc perfugis, & complura alia, galeam Plutonis ornant & rcvinciunt. At non minus intcrcft, ccnfilia hoUium cxplorarc, quam fua occultare ; Itaquc galeae Plutonis adjungendum eft fpcculum Palladis, per quod hoftium vi- res, inopia, occulti fautorcs, diflidia & faftioncs, progrellus, confilia cer- nantur. Qiioniam vcro rantum fortuitorum lulcipit ratio belli, ut nee in confiliis propriis occultandis, ncc in hoftium explorcindis, ncc in celeritatc ip- fa, multum fiduciac ponendum fit, ideoante omnia fumcndum Palladis icu- tum, providcntiac Icilicct, ut quam minimum fortunae rclinquatur. Hue pertinent explorato vias inirc, caftra diligenter munirc, (quod in militia mo- derna in dcllictudinem fere abiit ; caftra vero inftar urbis munitac, Roma- nis ad advcrfos proclii eventus erant) acies ftabilis & ordinata, non riimium fidcndo cohortibus Icvis armaturac, aut etiam equitum turmis; deniquc om- nia quae ad folidam & folicitam defcnfivam fpeilant : cum plus ^•;l!eat uti- que in bellis fcutum Palladis quam gladius ipfe Martis. Vcrum Peifeo ut- cunque copiis aut animis inftrufto, reftat aliud quidpiam, maximi per om- nia momenti, antequam bellum incipiatur : Nimirum, ut divertat ad Graeas; Graeae autcm prodiciones funt, bellorum fcilicet forores, non gcrmanae il- Jaequidem, fed generics nobilitate quafi impares : Bella enim generofa; pro- ditioncs dcgcneres & turpes. Earum defcriptio clegans eft, ut canae a na- tivitatc fint & tanquam vctulae, propter perpctuas proditorum curas & tre- pidationes. Earum autem vis (antequam in manifeftam defcclionem crum- punt) aut in oculo aut in dente eft : Omnis enim faftio, a ftatu quopiani alienata, & in proditioncm propcnlli, & fpeculatur & mordet. Atque hu- jufmodi oculus & dens tanquam communis eft. Nam quicquid didiccrunt & noverunt, fere per manus ab una ad alteram tranfit & pcrcurrit. Et quod ad dentem attinet, uno quafi ore mordent, & eadem fcandala jadant; ut fi unam audias omnes audias. Itaque Perfeo funt iftac Graeae conciliandac, at- que in auxilium adduccndae, praefertim ut oculum & dentem fuum ei com- modent; oculum ad indicia; dentem ad tumores fercndos & invidiam con- flandam, & animos hominuni Iblicitandos. Poflquam vcro omnia bene fu- crint ad bellum pracparate difpofita, illud imprimis curandam, quod Per- feus fecit, ut Mcdufi dormiens inveniatur. Prudens enim belli lufecptor Tem- per fere hoftem aftcquitur imparatum, & fecuritan propiorem. Deniquc in ipfis bclh adionibus atque infultibus, ille intuitus in fpcculum Palladis, ad- opcrandus eft. Plurimi enim ante ipla pcricula res hoftium acute & at- tente introlpiccre poflunt 3 at in ipfopcriculi articulo aut terrore ofTundun- rur, aut pericula nimlum praeeipites & a fronte fpedant; unde in ilia tc- mere ruunt, vincendi memores, virandi obliri. At ncutrum horum fieri Vol. I. M debet; 90 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. II. licbct, fed in fp'cculum Palladis, ccrvicc reflexa infpiciendum, ut irnpcrus . rcctc dirigatur, abique vcl terrorc vcl furore. A bcllo pcrfcc^o 6c victoria, fcquuntur cfFcda duo : Pegafi ilia gcncratio & cxfufcitatio; quae fans cvidcntcr funam dcnotat, quae per omnia volar, & victoriam cclcbrat, & rcliquias belli facilcs & in votum cadentes ctficir. Secundum, geftario capitis Mcdufac in fcuro; fiquidcm nullum pracfidii genus huic ob praeitilitiam comparari pollir. Unicum cnim tacinus infigne & memorabilc, fclicircr gcftum 5c perpctratum, omncs hollium motus obrigcfcere facit, atquc malcvolentiam ipfam llupidam rcddir. — I-- Exem])liim tertium philofopk'ine ftcnndiim parabolas antiquas^ sAi mo- ral/ hss. T)e cupiditate^ fccundiim fabnlam Tyionyji. -^^e f^^ lUDlA N ARRANT, Semclem, Jovis pclliccm, poftquam juramcntoaiTniTrT- violabili ad votum indclinitum obltrinxilfct, pctiiflc, ut ad amplcxus fuos acccdcrct talis, qualis cum |unone confuelfet. Itaquc ilia ex confla- grationc pcriit. Infans autcm, qucm in utero gcftabat, a patrc exceptus, in femur ejus infutus eft, donee menfcs foctui dcftinatos complcrct : Ex quo tamcn oncre Jupiter interim nonnihil claudicabat. Itaquc pucr quod |o- vem, dum in fcmore ejus portaretur, gravarct & pungcrct, Dionyfi nomen acccpit. Poftquam autcm cditus cflct ; apud Proferprnam per aliquot annos nutritus eft. Cum vcro adultus cflcr, ore fere mulicbri confpicicbatur, \\t fexus viderctur tanquam ambigui. Etiam cxtincius & fcpultus quondam crat ad tcmpus, non ita multo port rcvixir. Atquc prima juvcnta vitis cul- turam, atquc adco vini confcctioncm & ufum primus invcnit & cdocuit: Ex quo Celebris faclus & inclytus, orbcm tcrrarum fubjugavit, & ad ulti- mos Indorum tcrminos pcrrcxit. Curru autcm vchcbatur a tigribus trade; . circa cum fubfultabant dacmoncs dcformcs, Cobali vocati, Acratus &alii. Quin & mufac comitatui ejus fe adjungcbant : Uxorem autcm fibi fumpfit Ariadnem, a Thefco defertam & rclidam. Arbor ei facra crat hcdcfa. Etiam facrorum & cercmoniarnm inventor & inftitutor habcbatur ; ejus ta- mcn generis, quae & fanaticac erant & plenac corruptclarum, atquc infupcr crudclcs. Furores quoque immittcndi potcltatcm habebat. Certe in orgiis ejus, a mulieribus furore pcrcitis, duo viri infigncs difcerpti narrantur, Pcn- theus & Orplicus : Ille, dum arbore confccnfa fpedator eorum quae agcren- tur, curiofus eflc voiuiflct ; hie, cum lyram fuaviter & perite pulfarct: Atquc hujus dci res geftae cum ]ovis rebus fere confunduntur. Fabula videtur ad mores pcrtinerc, ut vix quicquam in philofophia morali melius inveniatur. Defcribitur autem fub perfona Bacchi natura cupiditatis, five aftccluum & pcrturbationum animi. Primum igitur, quod ad natalia cupiditatis attinct; origo cupiditatis omnis, licet noccntiffimac, non alia cil, quam bonum apparcns. Sicut cnim virtutis neater eft bonnm cxiftens, funilitcr cupiditatis mater eft bonum apparcns.' Altera jovis .(lub cuius perfona anima humana repracfcntatur) uxor Icgitima, altera pclicx : quae tamcn Junonis honorcs acmuletur, tanquam Semele. Concipifur vcro cupiditas in voto illicito, prius tcmerc concclfo, quam rite intcllccl:o& ju- dicato. Atquc poftquam eftervcfcere coepcrit, mater ejus (natura; fciiiicct & Ipccics boni) ex nimio incendio deftruitur & pcrit. Proccftus autcm cu- piditatis a conceptu fuo talis eft : ilia ab animo humano (qui ejus eft genitor) & nutricatur & occultatur, praecipue in infcriore parte ejus, tanquam fc- more > atquc animum pungit & convellit &. dcprimit, adco ut acltoncs & dccrcta Cap.XIII. DE AUGMENTIS S C I E N TIARUM. 91 , conveniiint : Rcgula eft itidem ex mathcmaticis ; verum fimul tarn potcns in logica, ut fyllogifmi fit fundaraentum, Nattira fe potijjimum prodit in minnnis : rcgula eft in phyficis, tarn valida, ut ctiam Democriti atomos pro- duxcrit ; veruntamen earn rede adhibuit Ariftoteles in politicis, qui contcm- plationcm rcipublicae orditur a familia. Omnia mutantur, nil interit : Rcgula itidem in phyficis hoc mode prolata , ^tanttim naturae, nee mi- nnitnr, nee attgetnr : Eadem competit thcologiac naturali, fie variata ; Omnipotent iae fiint opera : aliqnid ex 7iihilo facere, cr aliqnid in nihi- htm redigere : Qitod ctiam fcriptura teftatur, ^Didici, quod omnia op^ray quae fecit T>etis, per fever ent in perpetnum •■, non pojfumns eis quicquam addere nee auferre. Interitus rei arcetnr per reduBionem ejus ad principia : Rcgula eft in phyficis 5 eadem valet in politicis, (ut re«f\e no- tavit MachiavcUus) cum ilia quae interitum rerumpublicarum maximc pro- hibcnt, nihil aliud fere fint, quam reformatio carum, & redudio ad antiquos mores. '^Pntredo ferpens magis contagiofa eft, quam matara : Rcgula eft in phyficis, eadem infignis ctiam in moralibus ; cum homines profligatif- iimi & maximc facinorofi, minus corruptelae inferant publicis moribus, quam qui aliquid vidcntur habere fanitatis & virtutis, & ex parte tantum mali funt. (^lodconfervativum eft formae 'majoris, id acfivitate poten- tius : Rcgula eft in phyficis. Etcnim, ut non abfcindatur ipfe rerum ne- xus, ncc detur (ut loquuntur) vacuum, facit ad confervandam fabricam univcrfi. Ut vero gravia congregentur ad maflam terrae, facit ad confer- vandam tantum rcgionem dcnforum. Itaquc prior motus poikriorem do- jnar. Eadem tenet in politicis. Nam quae taciunt ad confervandam ipfani politiam in fua natura, validiora funt, quam quae ad bene elfc particularium in rcpublica mcmbrorum conducunt. Similiter eadem locum habct in thcologia. Etcnim in thcologicis virtutibus, charitaS;, quae eft virtus maxima com- Cap.I. DE AUGMENTIS S CI E N TI AI^UAI. 95 communicativa, prac rcliqais omnibus cmincr. Augetv.r vis ag&ntis p;r antiperiftajin contrarii : llcgula eft in phyficis. Eadcin mira pfacftat ia politicis; cam omnis fadio, ex contraria ingruentc vchcmcatci- initcriii-. Tonus d.'fcors in concordem acfiitum defiaens, concentmn commcndat : rcgula eft muficac. Eadcm in crhicis & aftcctibus obtinct. Tropiis iJle muficus, a ciaufula aut cadcntia, (quam vocant) cum iamjam adcllc videa- tiir, placidc clabcndi ; convcnit cum tropo riicrorico cxpcdarioncm eludcn- di. Fidnimfon.ts tremulus, candcm aOcrt auribus voluptatcm, quam lumeu aquae aut gemmae infiliens oculis ; • Splendet tremtilo (lib Imnine pontus. Organa fenfuum aim organis rejiexionum conveniunt. Hoc in pcrfpcdiva locum habct ; oculus cnini fimilis fpcculo five aquiv, Et in acouftica ; inftrumentum cnim audirus obici iiitra cavernam /imilc. Haec pauca enumcrairc fufticict ad cxcmpla. Qiiinimo magia Perlarum (quae in tantum eft cclcbrata) in co potiftimum vcrlabatur, ut architecluras & fabricas rcrum naturalium & civil ium iymbolizantcs noraret. Ncquc haec omnia, quae diximus, & alia hujus generis, limilitudines mcrae luar, (quales hominibus fortafle parum pcrlpicacibus vidcri polFint) fed plane una cadcmque naturae veftigia aut /ignacula, diverfis materiis & ftibjedlis imprefla. Atque haec res adhuc fedulo tradata non eft. hivenias fortalle in fcriptis, quae ab ingeniis celfioribus promanarunt, hujufmodi axiomata raro & fparfuu Lifcrra, ex ufu argumenti quod tradant : corpus vero aliquod talium axiomatum, quae vim habeantquandam primitivam & fummariam ad fcientias, nemo compolliir ; cum tamcn fit res cjulmodi, quae infigniter naturam unani faciat; quod philofophiac primae munus cflc autumant. EsT.& alia hnjus philofophiac primae pars, quae, fi ad vocabula refpi- ciasi -vetus ^^' ^' ^"^ ):cm, quam defignamus, nova. Eft autem inquifitio dc conditionibus adventitiis cntium, (quas tranfccndcntes diccrc poflumus) pauco, multo, fimili, divcrfo, poftlbili, impoflibili; ctiam enrc, & non ente; atque cjulmodi. Qiiandoquidem enim ifta Tub phyfica proprie non cadant, diflfirtatio autem dialedica circa ea, magis ad argumentandi rationes quam ad rerum cxiftentiam fit accommodata; confentaneum omnino eft, ut haec • contcmplatio (in qua non parum eft dignitatis & utilitatis) hand deferatur prorfas, fed in fcientiarnm partitionibus nonnullum laltem inveniat locum: vcruntamcn hoc incelligimus fieri debere, longe alio, quam quo traClari folet, modo. Exempli gratia : nemo, qui dem ulto & pauco verba fecit, hoc egit, ut caufa reddatur, cur alia in natura, tarn numerola & ampla fint & efle pollint, alia tain rara& modica: Nam certe fieri non potcft, ut in rcrum natura, tanta fit copia auri, quanta fcrri ; tanta rofae, quanta graminis ; tanta fpecificati, quan- ta non fpecificati. Similiter nemo qui de fimili & divcrfo dilfcruit, fitis expli- cavif, cur quafi perpetuo inter Ipecies diverfas, interponantur participia quae dam, quae funt fpeciei ambiguae ; vcluti mufcus inter putredincm & plantam ; pifces qui hacrent & loco non moventnr, inter plantam & animal; forices & mures, & alia nonnulla, inter animalia ex putredine & ex femine prog- nata ; vefpcrtiliones inter aves & quadrupedes; pifces volantes (qui jam no- tiilimi I'unt) inter aves & pifces; phocae inter pifces & quadrupedes; & alia hujufmodi. Neque rurlus caulam indagavit quifpiam, cur cum fimilia fimilibus gaudeant, ferrum ferrum non trahat, quod magnes facit, neque au- rum ipfum aurum, licet argcntum vivum alliciat. Circa haec & fimilia in dif- ceptatione de tranfccndcntibus illis, ahum eft filcntium : orationis cnim api- ces, ^6 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.IIL ces, non rerum fubtilitarcs, fccuti funt homines. QLiamobrcm horum tran- fcendentium, five conditionum entium advcntitiarum inquifirioncm vcram & folidam, fecimdum naturae non fermonis leges, philofophiam primam recipere volumus. Atquc de philofophia prima (five de Sophia) quam inter defidcrata haud iminerito retuUmus, haec dida fmt. CAP. II. 1)6 theologinnattirali: & doBrina de Angells c^ Spiritibus ; quae ejitf dem eji appendix. COLLOC ATA igitur fua in fede communi fcicntiarum parente, inftar Berecynthiae tanta gaudentis coclefti fobole ; Omnes coelkolas, omnes flip era alt a tencntes ; xevertamur ad partitioncm illam trium philofophiarum, divinae, mturr.Hs & humanac. Nam thcologia naturalis, philofophia etiam divina rede appel- latur. Definirur autem haec, ut fit talis fcientia, feu potius fcientiae fcin- tilla, qualis de Deo habcri potcft, per lumen naturae & contemplationem rerum crcatarum : & ratione obiedi lane divina, ratione informationis, na- turalis cenferi potcih Hujus fcientiae limites ita vere fignantur, ut ad a- theifmum confutandum & convinccndum, & ad legem naturae informandam fe extendant ; ad religionem autem adftruendam non proferantur. Qiiamob- rem nee Deus unquam edidit miraculum, quo converteretur arheus; quia poterat ipfo naturae lumine ad notitiam Dei perduci ; verum miracula ad convertendos idololatras & fupcrftitiofos dcfignata funt, qui Numcn agnove- runt, fed in cultu ejus aberrarunt; quoniam non fullicit lumen naturae, Dei voluntati declarandae, aut cultui ejus legitimo prodcndo. Sicut enim opificis potentiam & peritiam oftcndunt opera ejus, imaginem autem mini- iTie; fic opera Dei, Conditoris omnipotentiam &: fapientiam ollendunt, ima- ginem ejus haudquaquam dcpingunt. Atque hac in re, ethnicorum opinio a facta veritate recedit: lUi fiquidem mundum imaginem Dei ftatuebanr, hominem mundi. At (acrae literae haud tali honore mundum dignantur, ut Dei ufpiam imago dicatur, fed folummodo opus manuum ejus ; hominem veto imaginem Dei immediate fubftituunt. Quocirca, quod fit Deus, quod rerum habenas trader, quod fumme potens, quod fapicns & pracfcius, quod bonus, quod remunerator, quod vindex, quod adorandus, etiam ex operi- bus ejus demonftrari & evinci poteft : & admirabilia complura fecreta cir- ca attributa ejus, & multo magis circa regimen & difpcnfationem fuper imiverfum, etiam fobrie ex iifdem clici & manifeftari qucunt; eftque iltud argumentum a nonnuUis utiliter pertradatum. Verum ex intuitu rerum na- turalium, atque humanae rationis principiis, de fidei myftcriis vel ratiocinari vel etiam fuadere vehemcntius, aut ruri'us ea curiofius introfpicere 5c venti- late, & de modo myfterii inquirere, haud tutum meo judicio fuerit. T>a jidei quae fidei funt. Nam vel cthnici, in illuftri ilia & divina, dc aurea catena, fabula, hoc ipfum conccdunt : quod J ovem de coelo ad terras dedU' cere nee homines potnernnt, nee dii ; e contrario, quod Jupiter pertrabere COS potiwrit e terra ad coelurn. Qiiarc frullra fudaverir, qui coeleftia re- ligionis arcana, noftrae rationi adaptare conabitur : dccebit potius, menrcs noftras ad coelcftis veritati thtonum adorandum attollcre. In hac igitur parte Cap.III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM 97 parte theologiae naturalis, tantum abcft, ut dcfcLlum aliqucm obfcrvcm, ut exccflum potius rcperiam ; ad quern fiibnorandiun pauluin fum digrcflus, propter maxima incommoda & pericula, quae ex co turn rcligioni, turn phi- lofophiae impendent ; utpotc qui &' religioncm hacrcticam procudcr, & phi- lofophiam phantafticam & fupcrftitiofam. Sec us eft, quod ad Angclorum & fpirituum naturam attinct ; quae ncc infcrutabilis eft, nee interdicla j ad quam ctiam, ex affinitare, quam habet cum anima humana, aditus magna ex parte eft patefadus. Praccipit certe facra fcriptura j Nemo vos decipiat in fublimitate fermonnrn c^ religione Angelorinn, ingerens fe in ea, quae no?i no-v'it. Atcamen fi hoc nionituni diligenter pcrpcndas, duo duntaxat in eo vetita reperies ; adorationem fci- licct, qualis Deo debctur, Angelorum ; & fanaticas dc iis opiniones, vcl ul- tra creaturae ibrtem eos cfferentcs, vcl ampliorcm de iis cognitionem, quam quis rcvcra adcptus fir, vcnditantcs. Caeterum fo.bria circa illos inquifitio, quae vcl per rerum corporearum icalam ad eorum naturam pernofcendam afccndat, vel in anima humana, veluti in fpeculo, cam intueatur, ncuti- quam prohibetur. Idem de fpiritibus ftatucndum immundis, qui a ftatu Tuo deciderunr. Confortium cum iis, atquc ulus operae corum, illicitus eft ; multo magis qualifcunque cultus vel vencratio. At contemplatio & cog- nitio illorum naturae, poteftatis, illufionum, non folum ex locis fcripturae facrae, fed ex ratione, aut experientia, haud poftrema pars eft iapicntiac fpiritualis. Sic certe Apoftolus, ftrategematum ejus non jgnari fiimus. Ac non minus daemonum naturam inveftigare in thcologia naturali conceditur, quam venenorum in phyfica, aut vitiorum in ethica. Hanc autem Icientiae partem de Angclis & daemonibus inter defiderata numcrare non licet, quippe quae ab haud paucis fit tentata : aequius eftct, ut Icriptorum in hoc gcnere pars haud parva, aut vanitatis, aut fuperftitionis, aut lubtilitatis inu- tilis ar<;uantur. 'O'^ CAP III. 'Partitio naturalis fhtlofophiae in fpeculativam & operativajn : quod- qne illae duae, & in intentione tracfantis, & in corpore tra£tatus ftgregari debeant. ISSA igitur theologia naturali (cui inquifitionem dc fpiritibus, ut _ appendicem attribuimus,) accedamus ad iecundam partem ; videlicet illam dc natura, five philofophiam naturalem. Optimc Dcmocritus, Sci- ^ntiain de natura in profundis mineris, five puteis latere demerfani. Non male Chymici ■■, Vulcamim alteram naturam ejfe j qiiinetiam id ce- ler iter per fie ere ^ quod natura per ambages <^ tempor is moras fiolet. Qtiid- ni igitur philofophiani in duas partes ieccmus, fodinam & fornaccm; & dua conftituamus philolbphorum munera, opcrarios in mineris (Sctabros? Sane utcunquc vidcamur haec per lufum loqui -, tamen hujus generis partitionem utilillimam cfle cenfemus, cum proponetur vocabulis familiaribus & Ichola- fticis; hoc eft, ut dividatur 'Doclrina de natura in iyiquifiitioneyn cau fa- rum & produtttonem effcHuum-, fipcculativam dr operativam. Altera naturae vifcera peribrutatur, altera naturam veluti lupcr incudem cfformat. Ncquc me fugit, quam ardo copulenrur vinculo caufac & cfteftus, ut expli- cationcm eorum aliquatcnus conjungi fit ncceHc. Attamen quandoquidcm Vol. I. '^ N omnis 98^^ DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. UhUL omnis folida & fructuoia naturalis philofophia dupliccra adhibcat Icalamy camque divcrfam, afcentbi-iam & dclccnlbriam ; ab expericntia ad axioms- ta, & ab axiomatibus nova invcnta, confultiirimum judico ut hae duae partes, Ipcculativa & operativa, & in intentione tradantis, & in coipore tradlatus icpaixntur. CAP. IV. Tart it io doEirinae fpeciilativae de nattira^ in phjjicam fpecialem & meta- phyficani : qttarum phyfica caufam efficient ern c?" mater iam^ metaphy- Jica catifam finalem ij- for mam inqiiirit. 'Partitio phyficae in doclri- nas de principiis rerum, de fabric a rerum five de jniindo, cr de 'varie- tate rerum. Partitio phyficae de I'arietate rerum in docirinam de concretise & docfrinam de abfira&is. 'Partitio doctrinae de concre- tis Rcjicitur ad cafdem partitioncs, quas fufcipit bijtoria naturalis. Partitio docfrinae de abfiractis in dottrinam de fiche?natifmis mate- riae & do£irinam de motibiis. Appendices duae phyfiicae fpeciilativae^ froblemata naturalia placita antiquorum philofopborum. "Partitia metaphjficae, in do^rina'm de formiSj & do£trinam de caiifis fina- libus. NATURALIS philofophiae partem, quae fpcculariva cfl: & thcori- ca, in phyficam Ipccialem & metaphyficam dividcrc placet. Atquc in hac partitionc attendant lioniines nos vocabulum metaphyficae ufurpare, ' fcn(u a reccpto & vulgato dilcrcpanti. Hie autem loeus admoncndi videtur, de noftro in generc, circa ufum vocabulorum, inftituto. Id hujufmodi eft, ut tarn in pracmifib vocabulo metaphyficae, quam in aliis, ubi coneeptus &- notioncs noftrae novae funt & a rcceptis reccdunt, maxima certe cum reli- gione antiqua vocabula rctineamus. Cum cnim futurum fperemus, ut or- ' do ipfe & dilucida rerum explicatio, quam iubjungere conamur, nos a pra- va vocabulorum (quibus utimur) intelllgentia libercnt ; in caeteris omnino avcmus (quatcnus fine vcritatis ac fcicntiarum dilpendio fieri polllt) vcl minimum ab antiquorum aut opinionibus aut loquendi more dcflcdere. Qiia in re Ariftorelis confidentiam proinde lubit mirari ; qui impctu quodam pcr- citus contradidionis, & bcUum univcrlae antiquitati indiccns, non Iblum nova artium vocabula pro libitu cudcndi liccntiam ulurpavit •■, led ctiam pri- fcam omnem f^apicntiam extingucrc & delere annifus eft. Adeo ut nequc nominct ufpiam authores antiquos, nequc dogmatum eoruni mentionem ul- lam faciat, nifi quo aut homines perftringerct, aut placita rcdargucret. Sa- ne fi tamam nomini llio, ac fequacium turbam affcctavcrit, hoc rationibus fuis imprimis accommodatum. Siquidcm in vcritatc philolbphica aflercnda & rccipienda, idem contingit, quod in verirate divina, Veni in nomine Tatris, 7U'c red pit is me, f qnis i-enerit in nomine pto, eum recipietis. Scd ex hoc coclelli aphorilmo, fi quern praccipue defignaverit, Ipedemus ; (nem- pc antichrilium omnium laeculorum impoftorem maximum) colligcre licet, iftud iplum, Venire in nomine fno, nulla antiquitatis, aut (ii ita loqui li- cet) patcrnitatis habita ratione, rem mali ominis ellc ad veritatem ; utcun-, que cam lacpenumcro comitetur ilia fortuna, eum recipietis. Caetcrum de viro tarn eximio certc, & ob acumen ingcnii mirabili, Ariltotele, crcdiderim 3« facile Cap.IV. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 99 facile hanc ambitioncm cum a difcipulo fuo accepiilc, qucm fortaflc ae- mulatus eft; ut fi ille omncs nationcs, hie omncs opinioncs fubigcrct, & monarchiam quandam in contcmplationibus fibi condcrcr. Quanquam ricri pollit, ut apud aliquos tctricos & linguae acerbae, fimili cum difcipulo fuo titulo infigniixtur. Felix t err arum pracdo, non utile mundd Edit us exejnphim : ^ Eodcm modo, Felix dodrinae fraedo, ^c. Nobis vero ex altera parte (quibus, quantum calamo valcmus, inter Vetera & nova in Uteris foedus & commcrcium contraherc cordi cit) decrctum ma- nct, antiquitatem comitari ufquc ad aras; atque vocabula antiqua rctinere^ quanquam fcnfum eorum & definitioncs faepius immutemus; fccundum modcratum ilium & laudatum in civilibus novandi modum, quo rerum fta- tu novato, vcrborum tamen folennia durcnt ; quod notat Tacitus, Eadem magijtratmim vocabula. Rede AM us igiturad acceptionem vocabuli metaphyficae, noftro fenfu. Patet ex iis, quae llipra difleruimus, disjungere nos philofophiam primam a meraphyfica, quae hadlenus pro re eadem habitac funt. Illam communem fcientiarum parentem, hanc naturalis philofophiae portionem, pofuimus. At- qui philofophiae primae communia & promiicua fcientiarum axiomata ailig- navimus. Etiam relativas & adventitias entium conditiones; (quas tranf- cendcntes nominavimus) multum, paucum; idem, diverlum; poilibile, impoflibilej & hoc genus reliqua cidem attribuimus; id folummodo ca-. vcndo, ut phyfice non logicc tradentur. At inquifitionem de Deo, uno, bono, angclis, Ipiritibus, ad theologiam naturalem retulimus. Merito igi- tur quaeri pollit, quid tandem fit, quod metaphyficae rclinquatur ? Certe ultra naturam nihil, fed ipfius naturae pars multo praeltantiflima. Atque profecto citra vcritatis difpendium, hue ufquc de vcterum fcntentia rcfpon- derc liceat, phyficam ea traftare, quae pcnitus in materia mcrfa lunt & mo- bilia, metaphyficam abftrafta magis & conftantia. Rurfus phyficam in natura fupponere cxiftentiam tantum, & motum, & naturalem necellitatemj at metaphyficam etiam mentpm & ideam. Nam hue forte redit ca, quam diccmus, res. Verum nos earn, milfa fermonis fublimitate, perfpicuc & fa- nii'iariter proponemus. Partiti fumus Naturalem philofophiam in cau- farum inquifitionem, ^ produU:i07iem ejfetliium. luqutjitionem caufa- rum in theoricam conjecimus. Earn in phyficam & metaphyficam partiti fumus. Ergo necefle eft, ut vera differentia hnrum fumatur ex natura cau- farum, quas inquirunt. Itaquc abfque aliqua obfeuritate aut circuitionc, phyfica eft, quae inquirit de efficiente & materia, nietaphyfica quae de forma & hiie. Physica igitur caufarum vaga & incerta, & pro modo fubjedi, mobilia compleditur ; caufarum conftantiam non aflcquitur. Limits ut hie durefcit, & haec ut cera liquefcit, Uno eodemque igne Ignis duritici caufa, fed in limo ; ignis colliquationis caufi, fed in cera. Par- tiemur autem phyficam in dodrinas tres. Natura cnim aut coUeda in u- num, aut fufa & fparfa eft. CoUigitur vero in unum natura, aut propter Vol. I. N 2 eommur lOO DE AUGMENTIS S C lEN Tl AR U M. Lib.III. conimunia rcrum omnium principia ; aut propter unicam inteijralcm univcr- ii tabricam. Itaquc hacc uiiio naturae duas pcperit phylkac partes : imam tie principiis reruili ; alteram de tabrica univerfi, five dc mundo; qiMs cti- am dodrinas de llimmis appellate confucvimus. Tertia dodrina (quae de narura fparfa five fuia tratlat) omnimodam rerum Aarietatem & ilimmas mi- nores cxhibct. Ex his igitur patet tres omnino rcpcriri doclrinas phyllcas; de principiis rerum, de mundo live dc fabrica rerum, & de natura nuiiti- plici five fparfa; quae poftrcma (ut diximus) omnimodam rcrum varieta- tem continct ; cfique veluti ylolla prima, aut paraphrafis circa naturae in- tcrpretationcm. Harum trium partium defideratur totaliter nulla ; cact<;rum quam vere & folide tractentur, non eft hie definiendi locus. At phyficim fparfam five dc varictatc rcrum, rurllis in duas partes divi- demus; phyficam de concrctis, & phyficam de abftraclis, Jive phyiicam de creaturis, & phyficam dc naturis. Altera (ut logicis vocabulis utamur) inquirit dc fubftantiis, cum omni varictatc fuorum accidentium : altera de accidentibus per omnem varietatem fubftantiarum. Veluti ii inquira- tur de leone nut quercu, ilia complura diverfa accidentia fuftulciunt : contra fi inquiratur de calore aut gravitate, ilia plurimis diftinftis iijb- ftantiis inllint. Cum veto omnis phyfica fita fit in medio, inter hiftori- am naturalcm & mctaphyficam ; prior pars {fi rcftc advcrtas) hiiloriae ,na- turali propior eft, pofterior metaphyficae. Phyfica auteni concreta eandcm fubit divifionem, quam hiftoria naturalis ; ut fit vel circa cocleftia ; vcl cir- ca metcora; vel circa globum tcrrae & maris; vcl circa collegia majora, quae elcmcnta vocant ; vel circa collegia minora, five fpccies ; ctiam circa practcrgencrationcs, & circa mcchanica. Etcnim in hifce omnibus hillo- ria naturalis fadum ipfum perfcrutatur & refert ; at phyfica itidcni caulas : fed intcUige hoc de caufis fluxis, materia fcilicet & efficicnte. Inter halcc phyficae portiones, manca prorfus & impcrfcda ell ea, quae inquirit de coelcllibus, cum tamcn propter nobilitatcm fubjcdi praecipuae hominibus curac cfle dcbcret. Etcnim aftronomia fundata eft in phacnomcnis non male; fed humilis eft & minime ctiam Iblida: at aflrologia in plurimis e- tiam fundamento caret. Ccrtc aftronomia talcm oftcrt humano intclicdui vidimam, qualem Prometheus olim, cum fraudcm Jovi fecit : adduxit il- le loco bovis veri pelicm bovis grandis & pulchri, ftramine, & foliis, & viminibus fuffarcinatam. Exlfibct fimilitcr & aftronomia cxtcriora coele- ftium, (aftrorum dicimus numerum, fitum, motus, periodos) tanquam pd- 1cm coeli, pulchram, &.in fyftemata fabre concinnatam : at vifccra de- funt (rationes nempc phyficae) ex quibus (hypothefibus aftronomicis ad- jundis) eruatur theoria; non quae phacnomcnis tantum latisfaciat, (cujus generis complures ingeniofe contingi poflent,) fed quae fubftantiam, & mo- tum, & influxum cocleftium, prout rcvera Hint, proponat. Explofa cnim fere jam pridcm funt ilia ; Raptns primi mobilis 6" foliditas Coeli (ftcUis in orbibus fuis tanquam clavis in laquearibus intixis.) Nee multo melius alfcritur; quod fint diverfi poll zodiaci tS: mundi ; quod fit fccundum mo- bile rcnitcntiae in adverfum primi mobilis raptus ; quod omnia in coelo fcrantur per circulos pcrfedos; quod fint ecccntrici & cpicycli, quibus mo- tuum in circulis pcrfedis conftantia fervctur; quod a luna in fupcrius nul- la fit mutatio, aut violentia, & hujufmodi. Atque harum liippofitionuni abfurditas in motum tcrrae diurnum (quod nobis conftat falfillimum die) homines impcgit. At vix quifquam eft, qui inquifivit caufas phylicas, turn de fubrtantia cocleftium tam ftellari, quam interftellari, turn de cclcritate & tarditate corporum cocleftium ad invicem, tum ^c incitationc motus.diverla ill Cap. IV. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. loi in eodcm plancra, turn dc motimm confccutionc ab oricntc in occidcntcm aut e contra, deque progrcflionibus, Itarionibus & rctrogradationibus, turn de motuum fublationc & cafu, per apogaca & pcrigaca; turn dc motuum ob- liquatione, vcl per fpiras fc vcrfus tropicos tcxcndo & rctexendo, vcl per finuationcs, quas dracones vocant ; turn de polis rotationum, cur magis in tali parte cocli fiti fint, quam in alia j turn dc alligationc quorundam planetarum ad diftantiam certani a folc : Hujus, inquam, gcucris inquiHtio vix tcntata eft, fed in mathcmaticis tantum oblervationibus & demonftrationibus infu- datur. Eae autcni oftendunr, quomodo haec omnia int'cniofc concinnari & exrricari poilint, non quomodo verc in natura fubfillcrc : Et motus tan- tum apparentes, & machinam iplbrum & fiditiam, & ad placitum difpoiitam, non cauflis ipfas «Sc veritatem rcrum indicant. Qiiocirca male aftronomia qualis nunc habetur, inter artcs mathcmaticas, non line dignitatcs fuac dif- pendio, numcratur 5 cum dcbcat potius, fi proprias partes tucri velit, con- iHtui phyficae pars quail nobilifllma. Qiiicunquc cnim fupcrlunarium & fublunarium conficla divortia contcmpfcrit, & matcriae appetitus & pallio- ncs maxime catholicas (quae in utroque globo validae funt, & univerfita- tem rerum tranfverberant) bene perfpexerit 5 is ex illis quae apud nos ccr- nuntur, luculentam capiet de rebus coeleftibus iuformationem ; & ab iis c contra, quae in coelo Hunt, baud pauca dc motibus inferioribus, qui ni*nc latent, pcrdilcct; non tantum quatcnus hi ab illis regantur, fed quatcnus lu- beant pafliones communes. Quamobrem iaanc partem aftronomiac, quae phyfica eft, defidcrari ftatuimus. Earn aftronomiam vivam nominabimus ad difFerentiam bons illius Promethei fufFarcinati, & folummodo fiaura tc- nus bovis. A T aftrologia multa fupcrftitionc refcrra eft, ut vix aliquid fanum in ca reperiatur. Attamen cam potius expurgandam, quam prorfus abjicicndani ellc cenfemus. Qiiod fi quis banc fcientiam non in rationc aut contcmpla- tionibus phyficis, led in caeca cxpericntia, & complurium taeculorum ob- fcrvationc fundatam eflc contcndat, idcoque rationum phyficarum cxamca rcjiciat, quod ^aclabant Chaldaci : is cadcm opera & auguria rcvocct, & a- rufpicinam, & cxta, & omnigcnas fabulas deglutiat : Nam & haec omnia, ut diutinae expcricntiae, & per manus tradirae difciplinac, didamin:i fuiflc aflcrebantur. Nos vero & ut phyficae portionem, aftrologiam rccipimus, & non plus ci, quam ratio & rcrum cvidentia conccdit, tribuimus j demp- tis fuperftitionibus & commentis. Ut vero rem paulo attentius introfpicia- mus i primo, quam inane illud commentum ; quod finguli planetac vicif- iim per horas rcgnent, ut fpatio viginti quatuor horarum, rcgna fua tef re- pctant, practcr horas tres fupcrnumcrarias ? Attamen hoc commentum no- bis divifionem hebdomadae (rem tarn antiquam & tarn late recepram) pc- perit, ut ex alternatione dicrum manifeftiflime patct } cum in principio dici fequentis, regnet lemper plancta, a plancta prioris dici quartus; propter tres illas horas, quas diximus fupcrnumcrarias. Secundo, pro commento vano rejicerc non dubitamus, dodlrinam de thematibus cocli, ad punda tcmporis ccrta, cum diftributione domorum ; ipfas fcilicct aftrologiac delicias 5 quae Bacchanalia quaedam in coeleftibus cxercuerunt : Ncc fatis mirari poflumus, viros quoldam egrcgios & in aftrologia principcs, tarn Icvi ad ifta aftruen- da argumcnto innixos eflc. Aiunt cnim, quando illud prodit cxpericntia ip- lii, folftitia, acquinodlia, novilunia, plcnilunia, 6c hujufmodi ftcUarum rc- volutiones majorcs, manifefto & iniignitcr opcrari fuper corpora naturalia ; necefle eflc, ut pofiturae ftcliaruni magis cxadlac i5c ftibriliorcs, cftcdus quo- I que I02 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.IlL que magis cxquifitos & occultiorcs prodiicant. Illi vcro fcponcrc primo de- buerant, operationcs iblis per calorem manifcftum 5 & fimilitcr lunnc vim quandam magncticam, lupcr incrcmenta acttuum lemimcnftrLia : (nam flux- us & refluxus maris quotidianus alia res eft :) his vero fcpofiris, reliquas pla- nctarum vires fuper naturalia (quatcuus experienria comprobantur) tcnucs admodum & infirmas, & quail latitantcs repcricnt, ctiam in revolurionibus inajoribus. Qiiarc contrario prorllts modo concludere dcbucrant : Nimi- rum > cum revolutiones iliac majorcs ram parum poflint ; exactas illas & mi- nutas pofiturarum diffcrcntias nihil omnino virium obtincrc. Tertio fatalia ilia, quod hora nativitatis aut conccptionis fortunam foetus rcgat, hora incep- tionis fortunam inccpti, hora quaeftionis fortunam rei inquilltae, atquc (ut vcrbo dicamus) doftrinas de nativitatibus, elcftionibus, & quacftionibus, <5c iCliufmodi levitates, maxima ex parte, nihil ccrti aut folidi habere, & rationibus phyficis plane redargui & evinci, judicamus. lUud igitur magis Gttinet dicere, quid tandem in aftrologicis retineamus aut probemus ? At- que in iis quae probamus, quid defideremus ? Nam hujus poftremac rei gra- tia (nempe ejus quod defideratur) fermonem hunc inftituimus, cum alias ccnluris (ut laepe diximus) non vacemus. Atque inter rccepta ccrtc, do- drinam de revolutionibus, plus fanitatis quam reliqua, habere cenfemys. Verum id optimum fliclu foret, fi regulas quafdam praefcribamus, ad qfta- rum trutinam & normam aftrologica cxaminentur ; ut utilia retineantur, re- jiciantur inania. Prima ea fit, de qua jam ante monuimus, Revolutiones ma- jores retineantur, 'valeant mi7iores horofcoporum cr domorum. Illae in- ftar tormentorum grandium, ictus fuos a longinquo jacerc queant, hae tan- quam arcus minores Ipatia evadere & vires deferre non pollunt. Secunda ctt ; Operatic coelejiium in corpora omnigena non valet, fed tantum in teneriora, qualia funt humores, aer & ipiritus : Atque hie tamen excipi- m.us operationes ealoris, folis & coeleftium, qui & ad metalla & ad pluri- ma Ilibterranea proculdubio penetrat. Tertia eft : Omnis operatic coele- jiium, potius ad majfas rerum extenditur, quam ad individua : Oblique tamen pervenit etiam ad individua nonnulla : Ilia leilicet, quae ex indivi- duis ejufdem fpecici Cunt maxime pafllbilia, & tanquam cera moUior ; ye- luti cum conftitutio aeris peftilens corpora minus reliftentia occupat, magis refiftentia praeterit. Quarta eft praecedcnti non diflimilis : Omnis operatio coelejiium, non in pun^a temporum, aut angujlias minutas, fed in fpa- tia majora defiuit cr dominatur : Itaque praedidioncs de tcmperaturis an- ni, verae cfle poflint de diebus fingulis, pro vanismeritohabentur. Poftrema eft (quae etiam prudentioribus aftrologis Temper placuit) quod nulla injit ajlris fatalis neceffitas -, fed quod inclinent ca potius quam cogant. Ad- dimus & illud, (in quo in partes allrologiae, fl fuerit emendata, non obfcure venire videbimur;) nimirum quod nobis pro certo conftet, coeleftia in Te habere alios quofdam influxus, praeter calorem & lumen : Qui tamen ipfi, fecundum regulas illas, quas jam pofuimus & non aliter, valcnt. Verum illi in intima phyfica latent, & longiorem dillcrtationem poftulant. Vilimi eft igitur nobis (his, quae diximus, rite pcrpenfis) inter dcfiderata reponcre aftrologiam his principiis noftris conlentaneam : Atquc ficut aftrononjiam, quae phyficis rationibus nitatur, aftronomiam vivam nominavimus 5 ita & aftrologiam, quae per eaTdem regitur, aftrologiam lanam appellate placet. Circa quam rede conficiendam, licet ea quae diximus non parum proftuura fmt; pauca tamen addemus more noftro, quae liquido proponent, &exqui- bus fit coagmcntanda & ad quae adhibenda. Primo in aftrologiam fanam recipi- Cap.IV. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 103 recipiatLir doftrina de comnTiixtionibus radiorum, conjuiidioaibus fcilicct & oppofitionibus & rcliquis fyzygiis, five afpcclibus planctarum inter fc : pLv netarum autcm per %na zodiaci pertran/itum, & locationcm ilib iifdcm %- nis, etiam huic parti do commixtionibiis radiorum anignamus : Locarh) enim planctae fub figno, eft cpnjundio quacdain ejufdcm cum ftcllis %ni : Qiiinctiam ficut conjuncliones, ita & oppofitioncs, & rcliquae fyzygiac pla- nctarum, erga ftcllas fignorum notandac funt 5 quod adhuc picnc faclum n:>n cfl:. At co'.nmixtiones radiorum ftcllarum fixarum ad inviccm, utiles quidcm funt ad contcmplationcm dc fabrica mundi, & rcgioiuim lubjaccu- tium natura ; ad praedidiones minimc, quia Temper codem mode le habcnt. Sccundo rccipiantur acceilioncs fingulorum planetarum prop! us ad pcrpen- diculum aut rccciliones ab ipfo, fccuadum regionum climata : Habcut enim plauetac finguli, noii minus quam ibi fuas aeftatcs, Ilias liycmes, in quibus for-, tius aut infirmius radios jaciant, propter rationem pcrpcndiculi. Etcnim nobis dubium noneft, quin lunapofita in leone, fortius opcretur luper corpora natu- ralia, apud nos, quam pofita in pifcibus : non quod luna fub Iconc ad cor rcfpi- ciat, fub pifcibus ad pedes (ficut fabulantur^) fed propter clevationcm verfus perpcndiculum & approximationcm ad ftclias majorcs, eadem prorfus rationc, qua & fol. Tertio rccipiantur apogaca & perigaea planctarum, cum debita dif- qui^tione, ad quae pertincat planetac vigor in fe ipfo, ad quae vicinitas ad nos, Planeta enim in apogaeo, five exaltatione fua, magis alaccr elt ; in perigaeo autcm, five cafu fuo, magis communicat. Quarto rccipiantur (ut fummatini dicamus) omnia rcliqua accidentia motus planetarum; quales fingulorum in. itinerefuoaccclerationes, rctardationcs,progrelfus,ftationcs,rctrogradationesj qualcs diftantiac a folc, combuftioncs, augmcnta & diminutiones luminis, cclipfcs; & fi quae fint alia? Etcnim faciunt hacc omnia, ut planetarum radii, vel fortius, vci debilius, diverfis deniquc modis & virtutibus, opc- rentur. Atquc quatuor ifta ad radiationes llellarum fpedant. Qiiinto rcci- piantur, quae naturas ftcllarum, five erraticarum, five fixarum, in propria fua cflentia & aclivitatc, refcrarc & detegerc ujlo modo qucant : qualis magnitudo ; qualis color & afpcclus : qualis fcintillatio & vibratio luminis : qualis fitus verfus polos, aut acquinodium : Qualcs aftcrifmi ; quae aliis ftellis magis immixtae, quae magis folitariac: quae fuperiores, quae infcri- '' ores ; quae ex fixis intra vias folis & planetarum, (zodiacum fcilicct,) quae extra : quis ex planctis velocior, quis tardior : quis movcatur in ccliptica, quis pcrvagctur in latitudinc : quis pofllt die rctrogradus, quis minimc: quis patiatur omnimodam diftantiam a folc, quis alligetur : quis movcatur celcrius in apogaeo, quis in perigaeo : Deniquc anomalia martis, cxpatiatio ve- neris, (Sc labores five pailioncs admirandac, quae non fcmcl & in folc & in vencre dcprchenfae funt: & fi quae fint alia? Poftremo rccipiantur etiam ex tradi- tionc naturae & inclinationes planetarum particulates, atquc etiam ftclla- rum fixarum; quae, quandoquidem magno confcnfu tradantur, non Icviter (praetcrquam ubi cum phyficis rationibus plane dilcordant) rejiciendac funt. ' Atquc ex talibus obfervationibus coagmentatur aftrologia fana; & fccundum eas tantum, fcbemata cocli & componcre & intcrpretari oportct. Adhibetur autcm aftrologia fana; ad praedidioncs fidcntius, ad ele- ftiones cautius, ad utraque autcm intra terminos debitos. Pracdidiones fieri polllat, dc comctis futuris, qui (ut noftra fcrt con)cdura) pracnunciari pof- funt: & de omni gcncrc mctcororum, dc diluviis, ficcitatibus, ardoribus, conglaciationibus, terrac motibus, irruptionibus aquarum, cruptionibus ioni- um, vcntis Si. pluviis majoribus, anni variis tcmpcftatibiis, pcftilcntiis, mor- bis; 104. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. III. bvs iiraflantibus, ubcrtatc & caritatc frugum, bcUis, fcditionibus, fcdis, tranlmisrationibus populorum; dcniquc dc omnibus rcrum vcl naturalium vcl civilium motibus, aut innovationibus majoribus : ad magis autcm Ipe- cialia, & forte ftngularia, pracdictioncs iftac (licet minore ccrtitadinc) dcdu- ci pollint, fi rcpcrtis primo liujurmodi tcmporum inclinationibus gencralibus, acri judicio vcl phyfico vcl politico, appliccntur illis ipccicbas aut indivi- pLicita gcncrales circa principla Sc fabricam. Problematum exemplum nobile eft in libris Ariito- tclis: Qiiod genus operis meruit certc, iion Iblum ut pofierorum laudibus celebraretur, verum etiam ut corum laboribus continuaretur : cum dubita- tiones indies oriantur novae. Attamen in hac re adhibenda eil: cautio magni utique momenti. Dubiorum commemoratio & piopofitio dupliccm in lb habct frudlum : unum quod philolbphiam muniat contra crrorcs; quando id quod non plane liquet, non judicatur aut alleritur, (nc error crrorcm gig- neret) led luipenditur de co )udiciimi & non fitpofitivum: Alterum, quod dubitationes in codicillos relatae, totidcm ipongiae lunt, quae incrementa Icientiae perpetuo ad le fugant & alliciant ; unde fit, ut ilia quae nifi prae- ccillHent dubitationes, leviter & ficco pede tranlmifla fuillent, dubitationum admonitu attente & fludiofe oblcrventur. Verum hac duae utiliratcs vix unum compenlant incommodum, quod, nifi fedulo prohibeatur, Ic ingerct: Nimirum quod dubitatio, fi iemcl admittatur tanquam jufta, & fiat quaJi authentica, ftatini defcnlbrcs in utramque partem fiifcitabit, qui etiam poftc- ris candem liccntiam dubitandi tranlmittant : adco at homines ingcnia lua intendant & appliccnt ad hoc, ut alatur potius dubitatio, quam terminetur aut Ibivatur. Cujus quidcm rei gxempla & in jurifperitis, &: in academicis ubiquc occurrunt : quibus moris cfl:, ut dubitationcm lemel admillam, per- petuam efle velint, nee minus dubitandi, quam allerendi audoramenta am- plectantur : Cum tamen ille dcmum fit ingenii ufus legitimus, qui ex dubiis ccrta faciat, non qui certa in dubium vocet. Qiiare calendarium dubitatio- num five problematum in natura & defiderari afiero, & llilcipi probo : modo curae fit, ut auda Icientia indies, (quod fiet proculdubio fi nos audi- ant homines) quae clare difcuflae fint dubitationes ex albo delcantur. Huic calcndarioaliud addi cuperem, non minus utile: Cum cnim in omni inquifitione inveniantur haec tria, perlpicue vera, dubia, perlpicuc talla : uiilillimum tbrct, calendaiio dubiorum, calendarium talfitatum & crrorum popula- Cap.IV. DE AUGMENTIS SCIENTJARUM. 107 popularium, vel in hiftoria natumli, vcl in dogmatibus graflhntium, adjun- gcrc : ne illae amplius fcientiis molcftac finr. QjLTODad placita antiqiioi-Lim philorophoruin, qualia facrunt Pythagorae, Philolai, Xcnophanis, Anaxagorac, Parmcnidis, Lcucippi, Dcmocriti, alio- rum; (quae homines contcmptim pcrcLirrcrc Iblcnt :) non abs rcfucrit paulo modeftius in ea oculos conjiceix. Etfi cnim Arilloteles, more Ottomano- Him, regnarc fe haud tuto poflc putarct, nifi tratrcs lUos onincs contruci- daflct 5 tamen iis, qui non rcgnum aut magiftcrium, led veriratis inqui/itio- ncm atquc illuftrationcm fibi proponunr, non potell: non videri res utilis, divcrlas divcrforum, circa rerum naturas, opiniones, lub uno alpcdu intue- ri. Ncquc tamen fubcft Ipes quod Veritas aliqua purior, ex illis aut fimili- bus thcoriis, fpcranda ullo modo fit. Qiicmadmodum cnim eadcm phae- nomena, iidem calculi & Ptolemaei principiis aftronomicis, & Copcrnici competunt : ita cxpcricntia ifta vulgaris, qua utimur, atque ob\ia reruni facics, pluribus divcrfis thcoriis fc applicare potcll: ubi ad rcdam \'critatis indagationcm longe alia feveritatc opus fuerit. Elcganter enim Arirtotelcs : hifantes primo balbntientes, quafuis mulieres appellare rnatres, pojt autem propriammatremdifcernere. Siccertc pucrilis cxpcricntia, omncm philofophi- am appellabit matrcm : adulta vcro matrcm vcram intcrnolcet. Intcrca juvabit philoibphias dilcrepantcs, vcluti diverias naturae glollas, (quarum una fortafle uno loco, alia aho eft cmcndatior,) pcrlegerc. Optarim igitur, ex vitis antiquo- rum philofophorum, ex fafcicuio Plutarchi de placitis corum, ex citationibus Platonis, ex confutationibus Ariftotelis, ex Iparfa mentionc, quae habctur in aliis iibris, tarn ccclcfiafticis, quam ethnicis, (Laftantio, Philone, Philo- ftrato, & reliquis) opus confici, cum diligcntia & judicio, de antiquis phi- lofophiis. Talc enim opus nondum extare video. • Attamen hie monco, ut h,oc iiat diftinde : ita ut fuigulac philofophiac feorfum componantur & con- tinuenturj non per titulos &fafciculos (quod Plutarchus fecit) excipiantur. QLiaevis enim philofophia intcgra fc iplani fuftcntat : atquc dogmata ejus fibi mutuo & lumen & robur adjiciunt : quod ft diftrahantur, pcrcgrinum quiddam & durum fonant. Certe quando apud Tacitum lego facf a Neronis aut Claudii, circumftantiis temporum, pcrfonarum & occafionuni vcftita j iiil video quod a probabilitatc prorfus abhorrcat: cum vcro eadcm lego in Suctonio Tranquillo, per capita & communes locos, minimcquc in ferie temporis repraefcntata, portcnta quacdam videntur, &: plane incredibilia. Ncquc abfimilis eft ratio' philofophiac, quando proponitur integra & quando in frufta concifa & diftefta. Ncquc vcro ex hoc placitorum philofophiac calcndario nuperas theorias &; dogmata excludo; ficut illam Theophrafti Pa- racclfi, eloqucntcr in corpus quoddam & harmoniam philofophiac, redadam a Scvcrino Dano; aut Telefii Confentini, qui Parmcnidis philofophiam inftau- rans, arma Pcripateticorum in illos ipfos vertit ; aut Patricii Vcncti, qui Platonicorum fumos fublimavit; aut Gilbcrti popularis noftri, qui Philolai dogmata repofuit; aut altcrius cujufcunque, ii modo dignus fit. Horuni vero (quoniam volumina intcgra extant) llimmac tantum inde conficiendac, & cum cacteris conjungcndae. Atquc dc phyfica cum appcndicibus haec dida fint. Quantum ad mctaphyficam, afllgnavimus jam ei inquifitionem caufa- rum formalium & tinalium ; quae aflignatio, quatenus ad formas, incalVum fada vidcatur. Invaluit fiquidem opinio atquc invetcravit, rerum formas eflentialcs, feu veras ditferentias, nulla humana inveniri diligcntia polfc. Qtiae opinio interim nobis clargitur, atquc conccdit, inventioncm formarum Vo L. I. O 2 ex io8 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. III. ex omnibus fcicntiac partibus diiinifllmam cli'c, quae invcitigctur, ii moJa fieri poHit, ut repcrinntui-. Ad invcntioiiis polUbiitcatcm vcro quod attiner, liiyit ccrtc ignavi rcgionnm cxploratores, qui ubi nil niftcocium & pontuui vid^nr, terras ultra cflc prorllis negant. At manifeftum eft Platoncm, vi- rnm lublimis ingenii, (quiquc veluti ex rupc cxcclla omnia circiuiirpiciebat) in fua dc idcis doclrina, Formas ejfe vcrttm fcieyitiae objechtm, vidiffe 5 utcunquc fcntentiae hujus veriilimae fruduni amilcrir, formas penitus a ma- teria abftraclas, non in materia detcrminatas, contcmpiando & prenlando : undc fadmn eft, ut ad fpcculationcs thcologicas drvertcret ; quod omneni naturalem fuam pliilolbphiam infceif & polluit. Qiiod ft diligentcr, Icrio, & fincerc ad aftioncm & ufum oculos convertamus ; non difficile erit dif- c[uircre, & notitiam aflequi, quae fmt iliac formae, quarum cognitio ixs humanas miris modis locuplctare & beare poflit. Subftantiarum cnim for- mae (uno homine cxccpto, de quo fcriptura, Formavit hominem de lima terrae, o' fpiravit in faciem ejus fpiracdUim 'vitae -, non ut de eaetcris fpeciebus, producant aquae, producat terra) fpccics, inquam, creaturarum„ (prout nunc per compofitionem & traniplantationem inveniuntur multipli- catae,) ita pcrplexae funt & complicatae, ut aut oinnino de iis inquircre fiatftra fit ; aut inquifitio carum, qualis cflc porcft, fcponi ad tempus, & poftquam formae fimplicioris naturae rite cxploratae fint & inventac, turn demuni inftitui debeat. Qiicmadmodum cnim nee facile eflct, ncc ullo modo utile, formam fbni inveftigarc ejus, qui vcrbum aliquod conftituar» cum verba eompofitionc & tranfpofitionc lirerarum fint infinita : at foni, qui literam aliquam fimpliccm exprimat, formam inquircre, (quali fcilicer coUifionc, quali inftrumcntorum vocis applicarione, conftituatur,) comprc- hcnfibilc eft, imo facile : quae tamen formae literarum cognitac ad formas verborum illico nos dcducent. Eadem prorfus rationc, formam inquirenda Iconis, qucrcus, auri, imo ctiam aquae, aut aif ris, opcram quis lufcrit : for- mam vero inquircre denfi, rari; calidi, frigidly gravis, levis; tangibilis, pncumatici ; volatilis, fixi 5 & fimilium, tam fchematilmorum, quam mo- tuum, quos in ph) fica traftanda, magna ex parte, enumeravimus, (& for- mas primae clallis appellare confuevimus) quique (veluti literac alphabeti) numcro haud ita multi funt, & tamen cflentias & formas omnium fubftan- tiarum conticiunt & fuflincnt; hoc eft, inquam, illud ipflim, quod cona- mur; quodquc cam partem metaphyficae, dc qua nunc inquirimus, confti- tuit & dcfinit. Ncquc hacc officiunt, quo minus phyfica cafdem naturas confidcret quoquc, (ut dicfum eft,) fed tantum quoad caufas ftuxas. Exem- pli gratia, fi de caufa inquiratur albedinis in nive, vel fpuma; rctle rcddi- tur, quod fit fubtilis intcrmixtio aeris cum aqua. Hacc autem, longc abeft, ut fit forma albedinis, cum aer ctiam pulvcri vitri aut cryftalii intcrmixtus, albedinem ftmilitcr procrcct, non minus quam ft admifceatur aquae ; verum caufa eificiens ilia tantum eft, quae nihil aliud quam vehiculum eft formae. At in mctaphyllca, fi fiat inquifitio, hujufmodi quidpiam reperies : corpora duo diaphana intermixta portionibus corum opticis, fimplici ordinc 'five aequaliter coUocatis, conftituere albedinem. Hanc metaphyficac partem defiderari reperio. Ncc mirum ; quia illo inquircndi modo, qui huiTufque in ufum vcnit, nunquam in fltcculum comparebunt rcrum formae. Radk autem mali hujus, ut & omnium, eaeft; quod homines & propcre nimis & nimis longe, ab experientia & rebus particularibus, cogirationcs fuas divcl- Icrc & abftraherc confucverunt, & fliis mcditationibus & argumentationibus fc totos dcdere. Usus Cap.IV. DE AUGMENTIS S CI E N TI A RUxM. 109 t^sus autcm hujus partis mctaphyficac, quam dduicratis aiinumcro, diuis ob caufas vol maximc cxccilir. Prima eft, quod fciciuiarum omniuai ofti- cium fit & propria virtus, ut cxpcricnriac ambages, & itinera longa, (quan- tum vcritatis ratio pcrmittit) abbrcvient ; ac proiiidc rcmcdium vctcri qucri- moniac affcrant, dc vita brevi & arte longa. lilud vcro optimc praellatur, axiomata fcicntiarum in magis gcncralia, & quae omni matcriae rerum indi- viduarum compctant, colligcndo & unicndo. Sunt cnim Icientiae inftar pyramidum, quibus liiftoria & expcricntia, tanquam bafis unica, liibftcrnun- tur ; ac proindc baHs naturalis philofophiac eft hilloria natural is : tabulatuni primum a bafi eft phyfica; vcrtici proximum metaphyfica : ad conum quod attinct & punclum vcrticalc, (opus quod operatur Dcus a principio uiquc ad hnem; llunmariam ncmpe naturae legem) liaclitamus mcrito, an huma- na poftit ad illud inquifitio pcrtingere. Cacterum haec tria, vcrae I'unt fci- cntiarum contabulationcs, funtquc apud homines propria fcicntia inflates & thcomachos, tanquam tres moles giganteae : Ter flint conati hnponere'^elio Off am. Scilicet atqne OJJ'ae frondofinn involvere Olympnm. Apud eos veto, qui fe ipfos exinanicntes, omnia ad Dei gloriam rcfcrunt, tanquam trina ilia acclamatio, Sande, Sanftc, Sanftc. Sandus enim Deus in multitudinc operum fuorum, fanclus in ordinc eorum, iandus in unionc. Qiiarc fpeculatio ilia Parmenidis & Platonis (quamvis in illis nuda fuerit Ipeculatio) cxeclluit tamcn ; Omnia per fcalam quandam ad iinitatem af- cendere. Atque ilia demum fcientia caeteris eft praeftantior, quae huma- num intclledum minimum multiplicitate onerat, quam liquet efle mctaphy- flcam : quippe quae contcmplatur praecipuc fimplices illas rerum formas, (quas fuperius formas primae claflis nominavimus ;) quandoquidem licet numero paucac, tamen commenfurationibus & co-ordinationibus fuis omneni varietatem conftituunt. Sccunda res, quae hanc metaphyftcae partem dc formis nobilitar, haec nimirum eft ; quod poteftatem humanam cmancipet maxime & hberet; eamque inampliflimum & apertifllmum operandi cam- pum cducat. Nam phyfica per anguilos & impeditos calks humanam ope- ram dirigit, naturae ordinariae flcxuofos tramites imitata. Sed latae undiquc llint lapientibus viacj fapientiae nimirum (quae a veteribus rerum divina- rum & humanarum fcientia detiniebatur) mediorum copia & varictas fempcr fuppetit. Caufae enim phyficae, novis inventis, in flmili materia lucem & anfam praebenr : At qui formam aliquam novit, novit etiam ultimam pofli- bilitatem fuperinducendi naturam illam in omnigenam materiam, eoque minus inter opcrandum reftringitur & alligatur, vcl ad matcriae bafun, vel ad con- ditionem efficientis. Qiiod genus fcicntiae eleganter defcrlbit etiam Solo- mon, etfi fenlii magis divino : Non arBabnntiir grejjus tui, cr currens non habebts offendiculurn. Intclligit fcilicet fapientiae vias, ncc anguftiis nee obicibus obnoxias efle. Metaphysicae pars fccunda eft finalium caufarum inquifitio, quam non ut praetcrmiflam, led ut male collocatam notamus. Solent cnim inqui- ri inter phyfica, non inter metaphyfica. Qiianquam fi ordinis hoc foluni vitium eilet, non mihi fuerit tanti. Ordo enim ad illuftrationem pcrtinet, ncquc eft ex I'ubftantia fcicntiarum. At haec ordinis inverfio defectum in- figncm pcperit, & maximani philofophiae induxit calamitatem. Tradatio enim caufarum finalium in phyficis, iuquifitioncm caufarum phyficarum cx- pulit (3c dejccit, cflccitque ut homines in ifliufniodi fpcciofis & umbratilibus caufis no DE AUGMExMTIS SCIENTIARUM. Lib.lll.) caufis ac-quicn:crent, ncc mquilltioncm catilarum rcaliuni, & vcrc phyficj- Kim fti'cnuc urgcrcnt; ingcnri Icicntinrumclctrimcnto. Ercnim repciio hod^ faaum elle, non Iblum a Platone, qui in hoc littore Temper anchoram figir, veriim ctiam ab Ariftotclc, Galcno, & aliis, qui lacpillimc ctiam ad ilia vada impingunr. Etcnim qiii cauias adduxcrit hujuimodi j 'Palpcbras cum pi lis-, pro fepi & I'allo eJJ'e, ad wimimentJim ocnlorum : Aut corn in ani- walimts Jirrnitndinem effe ad propellendos calores & frigora : Aut offa fro colmnnis c?' trabibus a natnra induct, quibus fabrica corporis irmitor^ tnr : Aut folta arboritm ernitti, qm frutius minus pat i ant ur a fole (iy I'ento : Aut nubes in fublimi fieri, nt t err am imbribus irrigent : Auc t err am den fart (^ folidari, ut ft at to O" manjio Jit animaliiim _,- & alia fk-i ftiilia : Is in mctaphyficis nan male rila allcgarit ; in phyilcis autcm nequa- quam. Imo, quod cocpimus diccrc, huiuiinodi Icrmonum dilcurilis (inRar remorarum, uti fingunt, navrbus adhacrentium) fcicutiarum quafi velifica-^ tioncm & progrcfium rctardarunt, nc curium Ilium tcncrcnt, & ulterius progrcdcrcntur : & jam pridcm cftcccrunt, ut phyficarum caufarum inqui- fitio ncglcda deficcrcr, ac lilcntio ptacterirctur. Quaproptcr phrlolbphia naturalis Dcmocritr, & aliorum, qui D'cum 5: mcntcm a fabrica rerum anio- Vcrunt : & ftrucluram univcrft intinrtis naturae practufionibus &; tcntanicn- tis, (quas uno nomine fatimi aut fortunam vocabant) attribucrunt ; 6: re- rum particularium caufas matcriae ncccflltati, fine intermixrionc caufarum finalium, alllgnarunt ; nobis vidctur, (quantum ex fragmcntis & rcliquiis philofophiac corum conjiccrc licet,) quatenus ad caufas phyficas, multo fo- lidior fuillc, & altius in naturam penetrafle ; quam ilia Arillotclrs 6: Plato- nis : banc unicam ob caufam, quod illi in caufis finalibus nunquam opc- ram triverunt; hi autem eas perpctuo inculcarunr. Atque iv.agis in hae parte accufandus Arrftotcks quam Plato : quandoquidcm fontcm caufarum finalium, Dcum fcilicet, oniifcrit, & naturam pro Deo fubftitucrit, caufaf- que ipfas finales, potius ut logicae amator quam theologiac, amplcxus fit.' Kcque haec co dicimus, quod caulac iltae finales vcrae non fint, & inquP fitione admodum dignae in fpcculationibus metaphylTcae, fed quia dum irt phyficarum caulamm poffcfilones cxcurrunt & irruunt, mifcre earn pro\'in- eiam dcpopuhntur & vaftant. Alioquin, fi modo intra terminos fuos coer-* ceantur, magnopcrc liallucinantur, quicunquc eas phyficis caufis advcrfarr' aut repugnarc putcnt. Nam caufa reddita, quod 'Palpebrarvm pil> ocnlos rminiant, nequicquam lane repugnat alteri illi, qnodpilofitasjblet contiugcre hiimiditatnm orificiis : * Mufcofi fontes. Sec. Nequc caufa reddita, quod coriortim in animalibns firmitudo pertinet ad coelt iyijnrias propnlfmidas, advcrfatur illi alteri, quod ilia firmitndo fit. ob contr actionem pororiim, in extimis corporum, per frigus o" aeprneda- tionem aeris. Et fie dc reliquis, confpirantibus optime utrilquc cauiii, nifi quod altera intcntioncm, altera fimpliccm confecutionem dcnotct. Kc- que vcro irta res in dubium vocat providentiam divinam, auc ci quicquam dcrogat ; fed potius eandem miris modis confirmat c; evehit. >'r.ii:' Jkut in rebus civilibus prudentia politica fuerit multo altior c, mirabilior, Ji quis opera aliorum ad fuos fines & dcfideria abuti pofiit, cuibus trav.cn nihil confilii fui impcrtit, (ut interim ca aslant, quae ipfc vclit, neutiquam \-e.ro ic hoc facere intelligant ;) quam ^\ confilia fua cum adninilhb \oluntiitis fuae communicaret : J>ic Dei fapientia ctfulgct mirabilius, cum natura nliud agit. Cap.V. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. m as;it, providcntid aliud elicit; quatn fi iingulis Iclicmatibus & motibus natu- Iralibus, providcntiacchaiacteres eflcnt impicfli. Scilicet Ariftotcli, pollquam naturam fiivalibus caufis impraegnallet : Nat urarnque nihil frujir a facer e^ fuique "voti femper eJJ'e compotem, [Jl impedimenta abejfcnt,) & hujulinoJi multa eo Ipectantia pofuillet; amplius Deo noii fuit opus : At Dcniocritus & Epicurus, cum atomos llios pracdicabant, coufquc a llibtilioribus nonnullis tolciabantur ; vcrum cum ex eorum fortuito concurfu, fabricam iplain rcrum abl'que mcnte coaluiire aflercrent, ab omnibus rifu except! Unit. Adeo uc tantum abfit, ut caufac phyficae homines a Deo& providcntia abducant, ut contra potiusphilolbphi illi, qui in iifdem eruendis occupati fuerunt, nulhuu cxitum rci rcperiant, niii poftremo ad Deum & providenriam confiigiant. Atque haec de metaphyfica didla fint : cujus partem de caufis finalibus, in libris & phyficis & mctaphyficis traclatam non negavcrim ; in his rede, in illis perperam, propter incommodum inde fecutum. CAP. V. Tartitio opcrativae doBrinae de natiira in mechanicam c^- magiam : ^lae refpondent partibns fpeculati-vae : Thyjicae mechanica, metaphyjicae magia i & expnrgatio vocabuli magiae. Appendices diiae operatiijae j in-ventarium opiim humananim, d'- c-atalogus ■polychreftorum^ OPERATIVAM de natura fimiliter in duas partes dividemus, idque ex nccellitate quadam. Subjicitur enim haec divifio divifioni priori doctrinac fpeculativae. Phyfica fiquidem, & inquifitio caufarum efficientium & matcrialium, producit mechanicam ; at metaphyfica, & inquifitio forma- rum, producit magiam : nam caufarum finalium inquifitio fterilis eft, & tanquam virgo Deo confccrata nihil parit. Neque nos fugit 5 cflc & me- chanicam iaepius mere empiricam & operariam, quae a phyfica non pende- at; verum hanc in hiftoriam naturalem conjecimus; a philofophia naturali fegrcgamus. Loquimur tantum de ea mechanica, quae cum caufis phyficis conjuncla eft. Veruntamem intervenit quaedam mechanica, quae nee pror- fus operaria eft, neque tamcnphilofophiam proprie^ttingit. Operum enim inventa omnia, quae in hominum notitiam venerunt, aut cafii occurrerunt, & dcinccps per manus tradita funt ; aut dc induftria quaefita: quae autcni intentionaliter inventa funt; ilia aut per caufarum & axiomatum lucem cru- ra funt; aut per extenfioncm quandam, vcl tranflationem, vel compofitio- nem inventorum priorum deprehcnfa ; quae magts ingeniofa quaedam res eft & fagax, quam philofophica. Hanc vero partem, quam neutiquam con- temnimus, non multo port, cum de experientia literata inter logica tracla- bimus, curfim perftringemus. Enimvero mechanicam, de qua nunc agi- mus, tradavit Ariftotelespromifcue: Heroin fpiritalibus 5 etiam Georgius Agricola, fcriptor recens, diligenter admodum in mincralibus; aliique quam- plurimi in fubjeciis particularibus : adeo ut non habeam, quod dicam dc omillis in hac parte ; nifi quod mechanica promifcua, fecundum excmplum Ariftotelis, diligcnrius debuiflent continuari per labores recentiorum •■> prac- fcrtim cum deleftu eorum mechanicorum, quorum aut caulae magis ob- fcurae, aut eftedus magis nobilcs. Verum qui in hifcc iniilhmt, quafi oras tantum marjtimas perrcptant ; Tre- B12 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.III. Tremendo Utttis iniqnnm. Meo fi quidcm jiuiicio, vix poilit aliquid in natura radicitus vcrri aut inncK vari, vcl per cafus aliquos foituitos, vcl per tentamcnta cxpcrimcntorum, vel ex luce caufarum phyficarum, fed iblummodo per inventionem foriTKt- rum. Si igitur defidcrari cam partem mcraphyi^eae, quae de formis agir, poluimus; (equitur^ ut naturalis etiam magia, quae ad earn eft relariva, fi- militer defidcrcrur. Verum hoe loco poftulandum vidctui:, ut vocabulum iftud magiac, ia deteriorem partem jam pridem acccptum, antiquo & ho- norifico icnCui rcftituatur. Etenim magia apud Perlat. pro lapientia Tub-' limi, & fcientia confenfuum rerum univcrfalium, aceipiebatur ; atque etr-' am tres ilUreges, qui aboricnte ad Chriftum adorandum venerunt, magorum nomine vocabantur. Nos vcro earn illo in fenfu intclligimus, ut Ht feiea- tia, quae-cognitionem formarum abditarum ad opera admiranda deducat; at- que quod dici Iblet, adiva cum pallivis coniungendo, magnalia naturae maniteftct. Nam quantum ad naturalem magiam, (quae in libris plurimo- rum volitat,) credulas q lafdam & fuperftitiolas traditiones & obfervatio lies, dc fympatliiis & anripathiis rerum, atque de occukis & Ipecificis pro- prictatibus compleclentem, cum frivolis ut plurimum experimentis, potius occultandi artificio & larva quam re ipla admirandis : non erravcrit £ine, qui cam dixcrit a fcientia, quam quaerimus, tantum diftarc, quoad verita- tem naturae, quantum libri rerum gcihirum Artiiuri ex Britannii, aut Hu- gonis Burdegalenfis, & hujufmodi heroum umbratilium, differunt a Cacla- ris commentariis, quoad veritatcm hiftoricam. Manifeftum enim eft, Cae- farem iaiajora rcvera pcrpctraile, quam illi de heroibus lliis coniingere aufi fuut ; fed modis faciendi minime fabulofis. riujufmoJi doclrinas bene ad- umbravit tabula delxionc; qui cum junonis, potentiae deae, concubitum a- nimo fibi defignaret, cam cvanida nube rem habuit; ex qua centauros 5c chimacras progenuit. Sic qui infana & impotcnti cupiditate feruntur ad ca, quae per imaginationis tantum fumos & nebulas cerncre fe putant, loco o- perum, nil aliud quam fpes inanes, & deformia quacdam ac monftrofa Ipe- dra, fufeipient. Hujus autem magiae naturalis, levis & degcneris, opera- tio fuper homines, funilis eft foporiferis quibufdam medicamentis ; quae fomnum conciliant, atque infuper inter dormiendum lacta & placentia fom- nia immittunt. Primo cnim intellcdum humanumin foporem conjicit; ca- ncndo proprictates Ipccificas & virtutes occultas, & tanquam coelitus dc- mifias, & per traditionum fufurros Iblummodo pcrdifcendas ; unde homi- nes ad veras cautas erucndas & indagandas non ampllus cxcitantur & evi- gilant ; led in hujufmodi otiofis & credulis opinionibus acquicfcunt : delude veto innumera commenta grata, & qualia quis optaret maxime inftar fom- niorum infinuat. Atque operac pretium eft notare, in illis fcientiis, quae ni- mium trahunt ex phantafia & fide, (quales funt magia ifta levis, dc qua nunc loquimur, alchyniia, aftrologia, & aliae conftmiles,) media fua & the- oriam lolcre eflc magis monftrofa, quam finis ipfe eft 6c aclio, quo teu- dunt. Verlio argenti aut argenti vivi, aut alicujus alterius metalli in aurun\ res creditu dura: attamcn longe verifimilius eft ab homlne, qui ponderis^ coloris flavi, malleabilis & extenfibilis, fixi etiani & volatilis, naturas cog- nitas & pcrfpcclas habuerit ; quique fimiliter prima mineralium femina 6c menftrua diligcnter introfpexerit, pofle aurum multa 6c fagaei moliiione tan- dem produci; quam quod pauca elixiris grana, panels momentis, alia mc- talla in aurum vertcrc valcaut, per aclivitatem ejufdcni elixiris, quae natu- ram Cap. VI. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. ii ram fcilicct pcrficcre & omni impcdimcnto libcrarc poflit. Similiter Icnccliu- tis retardatio, aut gradus alicujus juvcntutis inlkuratio, non facile fidcm rcpcriat : Attamcn longe vciifimilius ell ab homine, qui naturam aixfadio- nis, & fpirituum liipei- folida corporis dcpraedationcs bene norit ; quiquc naturam alfimilationis, atquc alimentationis vel perfcdioris, vel pravioris, perfpcxerit; naturam etiam fpirituum, & quafi flammae corporis, alias ad confumendum appofitac, alias ad reparandum, notarit; pofle per diaetas, balnea, undiones, medicinas proprias, accommodata etiam exercitia Sc fimi- lia, vitam prolongari, aut vigorem juvcntutis, aliqua ex parte renovari : quam quod hoc fieri pollir per guttas pauculas aut Icrupulos alicujus prc- tiofi liquoris, aut quintellcntiae. Rurllis ex aftris fata elici pofle, non Ib- tim aut facile homines confenferint: Illavero; quod hora nativitatis, (quae {aepilTlmc ex pluribus accidcnribus naturalibus, vel acceleratur vel differtur,) vitae totius fortunam rcgat, aut quod hora quaeftionis, fit cum re ipfa quae quaeritur, confatalis, meras nugas dixeris. Attamcn tanta excrcct * humanum genus impotcntia & intempcries, ut non folum, quae fieri noa pofllint, fibi fpondeant, fed etiam maxinic ardua, fine moleftia aut fudorc tanquam feriantcs, fe adipifci polfe confidunt. Verum de magia hadenus, cuius & vocabulum ipfum ab infamia vindicavimus, & Ipcciem veram a falla & jgnobili fegregavimus. Hujus vero partis operativae, fcilicct de natura, duae funt appendices, magni utraque pretii. Prima eft, ut fiat inventarium opum humanarum, quo cxcipiantur & brcviter enumerentur omnia hominum bona & fortunae, {hvc fint ex fruftibus & proventibus naturae, five artis) quae jam habentur, & quibus homines fruuntur, adjedis iis, quae olim innotuifle conftat, nunc au- tem perierunt : ad hunc fincm, ut qui ad nova inventa accingitur, de jam invcntis & extantibus negotium fibi non facefiat. Hoc vero inventarium magis crit artificiofum, magifque etiam utile, fi quae communi homi- num opinione impofllbilia reputantur, in unoquoque generc adjunxe- ris: atque una proxima impoflibilibus, quae tamen habentur, copules; ut alterum humanam invcntionem acuat, altcrum quadantenus dirigat, utquc ex his optativis & potaitialibus, adiva promptius deducantur. Secunda ell, ut fiat calendarium eorum experimentorum, quae maximc polychrclla funt, & ad aliorum inventionem faciunt & ducunt. Exempli gratia, Ex- perimentnm artificialis conglaciationis aquae, per glaciem cum falc ni- gro, ad infinita pertinet: Hoc enim modum condenfationis fecretum revc- lat, quo homini nihil eft fruduofius. Praefto enim eft ignis ad rarcfadio- nes ; verum in condenfationibus laboratur. Plurimum autem fiicit ad in- veniendi compendium, fi hujufmodi polychrefta proprio catalogo cxcipi- antur. CAP. vr. T)e magna ph'tlofophiae natnralis, tarn fpeculativae quam operativae, appendice mathematica : quodque inter appendices potius poni debet, quam inter fcientias fubji ant iv as. "Fart it io mathematicae in pur am J?- mixtam. o PTIME Ariftotcles, phyficam & mathematicam gencrarp praffi- cam five mechanicam, Qiiare cum jam tarn IpecuJativam quam opera- VoL. I. P livam 114 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.III- tivam partem dodrinae de natui-a traclavciimLis, locus ell ut dc mathcraa- tica dicamus, quae ad utraiiiquc crt IcLcntia auxiliaris. Haec flquidcm in philofophia reccpta, phyficuc & metaphyficac pars tcrtia adjungitur. At- nobis ifta retradaiitibus & rccolciicibus, fi cam ut fcientiam llibtlantivam & principalem, dcfignarc in animo cllct, magis conlcntancum vidcrctur, &. rci ipfius naturae, & ordinis pcrfpicuitati, ut conftituerctur tanquam portio mctaphyficae. Qiuintitas enim (quae rubjcclum eft niathcmatieac) mate-, riac applicata, veluti dofis naturae cil, & piurimorum efrecluum in rebus naturalibus caufativa : idcoque inter formas eflenriales numeranda eft. Fi-,. gurae autem & numcrorum potentia in tantum apud antiques valere vifai- cft, ut Dcniocritus, ^Principia 'varietatis rernm-, in jignris atomoriim, praecipue collocaverit : Ac Pythagoras, Naturam rerum ex niimens con- (iitti't afferuerit. lUud interim vcrum elt quanritatcm inter formas natura- Ics (qualcs nos eas intelligimus) omnium maxime clle abllradam, & a ma-: rcria leparabilem : Qiiod iplum in caufa fuit, cur & diligcntius exculta IA1 i H.dUic > FRANCIS CI Baronis deVERULAMlO^ Vice-Comkls S a N c T i A l b a n i, '. ■ \ - "i De Dignitate 8c Augmentis Scientiarum, jnhfj LIBER Q^UARTU S : A D R E G E M S U U M. .'^ :i CAP. I. Tartitio doBrinae de hcmine, in philofophiam humanitatis c^ civitem. Tartitio philofophiae humanitatis^ in doEirinam circa corpus homi- fjnis, ^ docfrinam circa animam hominis. Conjiitutio unius do^rmae generalis de natura, five de fiatu hominis. 'Partitio dodrinae dejlar til hominis, in doBrinam de perfona hominis, o" de foedere animi o- corporis. Tartitio doEirinae de perfona hotninis, in doEirinam de mi- feriis hominis, & de praerogativis. Part it io doStrinae de foedere, in docfrinam de indie at ionibus, & de impreffionibus. AJJlgnatio phyfi- ogyiomiae & interpret at ionis fo?nniorum naturalium, doilrinae af. m- dicat ionibus. ,./!> /'^IQUIS mc (rex optimc) ob aliquid corum, quae propofui aut dc- ^^^ inccps proponam, impctat aut vulncrct, (practcrquam quod intra % ^ pradidia majcftatis tuac tutus efle'dcbeam,) lei at is, fe contra mo- ^^■'^ rem & difciplinam militiac facere. Ego cnim buccinator tantum, pugnam non inco 5 unus fortailc ex iis, de quibus Homcrus : Hi cnim inter hoftes, ctiam infcnililimos & acerbiflimos, ulrro citroque in- violati ubiquc commeabant. Ncquc vero noftra buccina homines advocat & cxcitat, ut fc mutuo contradicHonibus prolcindant, aut iecum ipfi proc- licntur & digladicntur ; led potius ut pace inter ipfos fada conjundis viri- bus, fe advcrlus naturam rerum comparent, cjulque cdita & munita capi- ant & cxpugnent, atquc fines imperii humani (quantum Deus Opt. Max. pro bonitate fua induUerit) proferant. -^Veniamus nunc ad cam fcientiam, ad quam nos ducit oraculum anti- quum : Ncmpc ad fcientiam noftri. Cui, quo magis noftra interlit, co in- cumbenuum Cap.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. ii cunibcndiim c(\. diligcntius, H;icc fcicntia homini pro fine eft fcientiarum; at naturae ipilus portio trintiim. Atque hoc pro regula ponatur generali ; quod omnes Icicntiarum partitioiics ita intclliyantur & adhibeantur, ut Ici- cntias potius fignent aut diftinguant, quam fcccnt & divellant, ut pcrpetuo cvirctur folutio continuitatis in fcicntiis. Hujus ctcnim contrarium particu- lates Icicntias ftcrilcs reddidit, iiiancs & crroneas, dum a fonte Si. fomitc communi non aluntur, fuftcntautur & rectilicantur. Sic videmus Cicero- ncm oratorem, dc Socrate & ejus Ichola conqucrentem, quod hie ptimus philolbphiam a rhctorica disjunxcrit, unde facia fit rhetorica ars loquax & inanis. Conilat fimilitcr (tntcntiam Copcrnici dc rotationc terrae, (quae nunc quoque iavaluit) quia phacnomenis non repugnat, ab aftronomicis prineipiis non poUe rcvinci; a naturaiis tamen piiilofophiae principiis re- tle pofitis polie. Ancm dcnique mcdicam videmus, fi a natural! philofo- phia dcilituatur, empiricorum praxi baud mulruni praeftare. Hoc igirur pofito, acccdamus ad dotlrinain de homine. Ea duplex eft: Aut enim contemplatur homincm legregatum, aut congregatum atque in focietate. Alteram harum philofophiam humanitatis; alteram civilem vocamus. Phi- lotbphia humanitatis five humana ex partibus fimilibus illis, ex quibus homo ipfe confillit: nempe ex Icientiis, quae circa corpus; & ex fcicntiis, quae circa animani verfaatur. Verum priufquam diftributiones particulates perfequamur, conftituamus fcientiam unam gcncralem, de natura & ftatu hominis: digna enim certe res eft, ut cmancipctur haec fcientia, & in fcientiam feorfum redigatur, Conficitur autem ilia ex iis rebus, quae funt tarn corpori quam animac communes. Rurfus, haec fcientia de natura & ftatu hominis, diftribui potefc in duas partes; attribuendo alteri naturam hominis indivifam, alter! vinculum ipfum animae & corporis : Qiiarum primam dodrinam de perfona hominis, fecundam dodrinam de foedere vocabimus. Liquet autem haec omnia, cum fint communia & mixta, primae ilU divifioni fcientiarum circa corpus, & fcientiirum circa animam verlantium, aflignari non potuiffc. DocTRiNA de perfona hominis duas res praecipue compleditur; con- tcmplationes Icilicet de miferiis humani generis ; «Sc dc ejufdem praerogati- vis live excellentiis. Atque deploratio humanarum aerumnarum cleganter & copiofe a compluribus adornata eft, tarn in fcriptis philofophicis quam thcologicis : Eftque res & dulcis fimul & falubris. At ilia altera de praerogarivis, digna vif\ res nobis, quae inter dcfi- derata proponatur. Elcgantillime certe Pind.irus (ut plerunquc folet) inter Jaudandum Hieronem ait, Eum decerpere fummitates ex omnibus vir- ttttibus. Equidcm plurimum ad magnanimitatcm & humanum decus conferre polle putarcm, fi ultimitarcs (ut loquuntur fcholaftici) five fiimm'itates (ut Pindarus) humanae naturae coUigerentur ; praecipue "ex hiftoriae tide, llkid eft quid ultimum & fupremum fuerit, quo unquam humana natura per Ic afccnderit, in fingulis & corporis & animi dotibus. Qiianta res, quae de Caelare narratur, quod amanuenfibus quin- quc fimul dictare fuifeccrit? Qiun & excrcitationcs illae antiquorum^rheto- ^ rum, Protagorac, Gorgiac; etiam philofophorum, Callifthenis, PoHidonii, Carncadis, ut de quovis themate in utramque partem ex-temporc diflerere cleganter & copiofe potueiiut ■■, ingenii humani vires hand parum nobili- taut. Res aurem ulli minor, at olkntativ)ne &: facuitate fortaflc major quam dc Archj.i magiftro fuo memorat Cicero : Eum niagmim jiumerum optimo- rum "o^rfuHm de iis rebus, quae tmn agereiitur, PotuiJ[e dicere ex-tem- j}on\ / 1 1 8 DE AtJGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. IV. pore. Tot niillibus hominum nomina rcddcrc potuilTc Cymm aut Scipio- nem, magnum memoriae dccus. At virtutum moralium palmae non minus celebres, quam intellcduaUum. Qiiantam rem in cxeicirio paticntiac Cvhr- bct hiftoria ilia vul'zata dc Anaxarcho, qui quacfrioni 2c tormcntii fub.ic- viis & familiaribus facile deprehendct, quantum obtineat imperii intelle- ftus fubtilitas & acumen, in varietatem five materiae five formac rerum. Nil magis varium, quam hominuni facies & vultus ; eorum tamcn difcri- mina infinita retinct memoria : Imo pidor ex pauculis colorum teftis, acic oculi ufus, & vi phantafiae, & manus conllantia, omnium facies, qui funt, fuerunt, atquc etiam (fi coram rcpraefentarentur) qui futuri funt, penicillo imitari ac defcribere poflet. Humana voce nil magis varium ; hujus tamen difcrimina in fingulis perlbnis facile internofcimus : Quinctiam non defuat moriones & pantomimi quidam, qui, quotquot libuerit, reddere fciunt, & ad vivum cxprimere. Nil magis varium, quam foni articulati, verba Icili- cet : via tamen inita eft, ea rcducendi ad paucas litcras alphabeti. Atquc illud veriflimum eft, non ex eo, quod mens humana fit minus fubtilis aut capax, perplexitates & acatalepfias in I'cicntiis plcrunquc provcnire ; fed ex eo potius, quod objedum nimis in rcmoto collocatum fit. Sicut enim fcxi- fus, procul ab objedlo diflltus, plurimum fallitur ; dcbitc appropinquatus, non multum crrat j ita fit in intcUcdu. Solent autcm homines naturam, tanquatu Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 123 tanquam ex praealta turri, & a longe dcfpiccrc, & circa gcncralia nimium occupari ; quando fi delcendcre placuciir, & ad particularia accedere, icC- quc ipfas attentius & diligentius infpicerc, magis vera & utiJis fieret com- prehenfio. Itaque hujus incommodi remedium, non in eo Iblimi eft, ut or- ganum ipfum vel acuant vel roborcnt, fed fimul ut ad objcdum propius accedant. Ideoque dubitandum non eft, quin ft mcdici, miOis paulilper iftis gcneralibus, naturae obviam ire vellent, compotes ejus ficrcnt, de quo ait poeta : Et qiioniam variant morbi, vatiabimus artes % Ml lie maliffecieSj mille falutis erunt. Quod eo magis faccre debcnt, quia philofophiae ipfae, quibus innituntur medici, five metliodici, five chymici, (medicina autcm in philofopliia non fundata, res infirma crt,) parvi rcvera funt. Quare fi nimis generalia (licet vera forent) hoc vitium habeant, quod non bene liomincs ad adionem dedu- cantj certc majus eft pcriculum ab illis gcneralibus, quae in fe falla funt; atque, loco dcducendi, leducunt. Medicina igitur (uti pcrfpcximus) adhuc taliter comparata eft, ut fu- crit magis oftentata, quam elaborata : ctiam magis elaborata, quam amplifi- cata; cum labores in earn infumpti, porius in circulo quam in progreflu le cxercuerint. Plurima enim in ca video a Icriptoribus itcrata, addita pauca. Earn m tres partes dividemus, quae tria ejus officia nominabimus. Primum eft conlervatio lanitatis, fecundum curatio morborum, tertium prolongatio vitae. At iftud poftremum, non videntur medici, tanquam partem princi- palem artis Iliac agnoviflc, verum idem reliquis duobus fatis impcrite im- mifcuiflc. Putant enim, fi propulfentur morbi, antequam ingruant, & cu- rentur poftquam invafcrint, prolongationem vitae ultro fequi. Quod licet minime dubium fit, tamcn parum acute profpiciunt, horum utrumquc ad morbos tantum pertinerc, & ad earn Iblummodo vitae prolongationem, quae a morbis abbreviatur & intcrcipitur : Atqui filum ipfum vitae producere, ac mortem, per refolutionem fimplicem & atrophiam fcnilcm, fenfim obre- pentem, ad tempus llimmovcre, argumentum eft, quod nemo ex medicis pro dignitate tradavit. Ncque vero lubcat animos hominum ille fcrupulus, ac fi haec res tato & divinae providentiae commifla, in artis officium &: munus jam primum a nobis revocaretur. Providentia enim proculdubio mortcs quafcunque, five ex violentia, five ex morbid, five ex decurlu actatis, pari- tef regit: Neque tamen idco praeventiones & remedia excludit. Ars au- tcm, & induftria humana, naturae & fato non impcrant, fed fubminiftrant. Verum de hac parte paulo poft diccmus ; haec tantum iiitcrea praelati, ne quis tertium iftud officium mcdicinae, cum duobus prioribus, (quod fere adhuc factum ci\) impcrite confundat. Quod ad officium tucndae lanitatis attinet, (ex officiis praedidis mcdi- cinae primum) multi de eo fcripferunt, cum in aliis rebus fatis impcrite, tuni nimium (ut arbitramur) dcledlui ciborum, minus quam par eft, quantitati corum tribuentes. Qiiin & in quantitate ipfi, tanquam philofophi mora- les, mediocritarem nimis laudaruntj cum & jejunia in confuetudinem verfa, & victus libcralis, cui quis alVueverit, melius fanitatem tueantur, quam iftc mediocrirates, quae naturam ignavam fere rcddunt, ncque exccflUs, neque indigentiac, cum opus fuerit, patientem. Exercitationum autcm Ipccics, quae in lanitatc tuenda plurimum poUcnt, nemo ex mcdicis bene di- llinxit, aut annotavit } cum vix inveniatur aliqua inclinatlo in morbum. Vol. 1. Q. 2 quae 124 DE AUGMENTIS S CIEN TI AR U M. Lib.lV. quae non exercitatione quadam propria corrigi poilit. Morbis rcnum olo" borum liifus convenit, pulmonum lagittatio, ftomachi dcambubtio tScgcftatio^ atquc aliis aliac. Verum cum hacc pars, dc valctudinis conTcrvationc, Ic- cundum totum tra£lata fit, defcdus nunorcs pcrfcqui non eft noftri inftituti. Quod vero ad curationem morborum attinct, ilia dcmum pars ell: medi- cinac in qua plurimum laboris infumptum eft, licet fructu latis tenui. Con- tinet autem doftrinam de morbis, quibus corpus humanum fubjicitur, una cum eorundem caufis, fymptomatibus 6c medelis. In hoc fecundo officio medicinac, multa funt quae defiderantur : Ex his pauca, fed maximc infignia, proponemus, quae cnumeraflc fatis duxerimus, abfquc aliqua ordinis aut metiiodi lege. Primum eft, intermifllo diligentiae illius Hippocratis, utilis admodum & accuratae, cui moris erat, narrativam componcrc caluum circa accrotos fpecialium ; refcrcndo qualis fuillct niorbi natura, qualis niedicatio, qualis eventus. Atque hujus rei nadis nobis jam exemplum, tarn proprium atquc infigne, in eo fcilicct viro, qui tanquam parens artis habitus eft, minime opus crit, exemplum aliquod foriniccum ab alicnis artibus pctcrc; vcluti a prudcntia jurifconlliltorum, quibus nihil antiquius, quam illuftriores cafus, & novas dccifiones, fcriptis mandate ; quo melius Ic ad futures cafus muni- ant & inftruant. Iftam proinde continuationcm mcdicinalium narrationum defiderari video; praefertim in unum corpus cum diligcntia (Scjudicio dige- ftam : Qiiam tamen non intcUigo ita fieri dcbere amplam, ut plane vulgata, & quae quotidie obveniant, excipiat; (id cnim infinitum quiddam eftet, neque ad rem :) Nee rurfus tam anguftam, ut folummodo Uiirnbilia & ftu- pcnda (id quod a nonnullis fadum eft) complcdatur. Multa cnim in modo rei, & circumftantiis ejus, nova lunt, quae in generc ipfo nova non funt; qui autcm ad obfervandum adjiciet animum, ci etiam, in rebus, quae vulgares videntur, multa obfer\'atu digna occurrcnt. Item in dilquifitionibus anatomicis fieri foler, ut cjuac corpori humane in univerfum competant, ca diligentifiime, ulque ad curiofitatem, & in minimis quibufque, notentur: At circa varietatem, quae in divcrfis corpo- ribus rcperitur, medicorum diiigcntia fatifcit. Ideoquc anatomiam fimpli- cem luculentiflimc tradari afl'ero, anatomiam comparatam defiderari ftatuo. Partes cnim fingulas rede pcrlcrutantur homines, earumque confiftcntias, figuras, fitus: fed illarum partium diverfam in divcrfis homiuibus figuram & conditioncm minus obfcrvant. Atquc hujus omifiionis caufam non aliam cfl'c arbitramur, quam quod ad primum inquifitionem infpcdio unius aut alterius anatomiae fufficere poilit; ad pofteriorcm vero (quae comparativa eft, & cafum recipit) necefle eft, ut plurimarum dilfcdionum attcnta & perlpicax obfervatio adhibeatur. Prior etiam res eft, in qua homines dodi, in praclcdionibus fuis & in coctu altantium, fe jadarc polVunt : at fccun- da ea eft, quae tacita & diutina experientia tantum acquiri poteft. lUud interca minime dubium eft, quod internarum partium figura & ftrudura parum admodum externorum membrorum varictati & lineamentis cedat j quodque corda, aut jecinora, aut ventriculi, tam dillimilia fint in homiui- bus, quam aut frontes, aut nafi, aut aures. Atquc in his ipfis diflerentiis partium internarum, rcperiuntiu" lacpius caufae contincntcs multorum mor- borum ; quod non attendentcs medici, humorcs interdum minime delin- quentes criminantur : cum ipfa mechanica partis alicujus fabrica in culpa fit. In quorum morborum cura, opera luditur, fi adhibeantur medicinac al- tcrantcs, (quia res alterationem non recipit ,) fed emendanda res eft, & ac- coairaodanda. CapJI. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM, 125 commodanda feu pallianda, per vidus regimen & mcdicinas familiarcs. Similiter, ad anatomiam comparatam pertinent accuratae obfcrvarioncs, tarn humorum omnigenum, quam veftigiorum & impreilionum morborum, in corporibus variis diiledis. Etenim humorcs in anatomiis, tanquam purga- menta & faftidia, fere praetcrmitti folent, cum tamcn in primis neccflarium fit notare, quales & quam multipliccs iint humorum diffcrcntium fpecics (non nimiam in hac re tribucndo divifionibus eorum rcceptis) qui in corpo- re humano aliquando inveniantur, & in quibus cavitatibus & receptaculis, quilibet ipforum, fedes & nidulos fuos figcrc potilllmum folcat ; quoque juvamento aut damno 5 atquc his fimlHa. Itidem vcftigia & impreiliones morborum & intcriorum partium ab ils lacfioncs & dcvaftationcs in divcrfis anatomiis cum diligentia notanda ; nempe apoftemata, ulccra, folutioncs continuitatis, putrcfadiones, exefiones, confumptioncs ; rurfus contraclio- nes, extenfioncs, convulfiones, luxationcs, diflocationes, obftrudioncs, re- 'pletioncs, tumores, una cum omnibus matcriis practcr-naturalibus, quae in corpore liumano inveniuntur, (veluti calculis, carnofitatibuS) tuberibus, vcrmibus, & hujufmodi :) Haec (inquam) omnia, & his fimilia, per cam, quam diximus, anatomiam comparatam, & multorum mcdicorum expcrimcnta in unum coUata, magna cum cura pcrquiri & componi dcbent. At varietas ifta accidcntium in anatomicis aut pcrfundorie traclatur, aut filentio praetcritur. De illo vcro altcro defedu circa anatomiam, (nempe quod non fieri con- fucvcrit in corporibus vivis) quid attinet diccre ? Res enim haec odiofa, & barbara, & a Cclfo rede damnata. Neque tamen iliud minus verum eft, (quod annoiatum fait a prifcis) poros complurcs, & meatus, & pertufio- «es, quae lunt ex fubtilioribus, in anatomicis diflcdionibus non comparcre; 'tjuippe quae in cadavcribus occluduntur &c latent 5 cum in viventibus dila- tcntur & poflint efle confpicui. Itaque, ut & ufui confulatur fimul & huma- nirati, non eft omnino rcjicienda anatomia vivorum, neque ad fortuiras chi- ■ rurgicorum inl'pediones (quod Celfus fecit) remittenda : cum hoc iplUni •feene expcdiri pollit, per diflcdionem brutorum vivorum, quae non obftan- tc fuarum partium diilimilitudine ab humanis, huic inquifitioni, adhibito ju- dicio, latisfacerc poflint. Itkm in inquifitionc illorum dc morbis, inveniunt morbos complures, quos infanabilcs dccernunt, alios jam inde a principio morborum, alios poft talem quampiam pcriodum : Ita ut L, Syllae & trium-virorum profcriptio- nes, res nihili fucrint, prae mcdicorum profcriptionibus, per quas tot ho- mines iniquiliimis cdidis morti dedunt ; quorum tamcn plurimi minore cum diriicultatc evadunt, quam illi olim inter profcriptiones Romanas. Neque igitur dubitabo inter defiderata reponere opus aliquod de curationibus mor- borum, qui habcntur pro infanabilibus ; ut evocentur & excitcntur medici aliqui cgregii i5c magnanimi, qui huic opcri, quantum largitur nacura rerum, incumbant; quando hoc ipfum, Iftos morbos pronunciare infanabiles, neg- Icdum & incuriam vcluri lege ianciat, & ignorantiam ab infamia eximat. Item ut paulo ulterius infiftam : Etiam plane ccnfeo ad ofticium medi- ci pertinerc, non tantum ut lanitatem reftituat ; verum etiam ut dolores & cruciatus morborum mitiget : Neque id ipfum folummodo, cum ilia miti- gatio doloris, veluti fymptomatis periculofi, ad convalefcentiam faciat & conducat ; imo veto cum abjcda prorfus omni lanitatis Ipe, cxcellum tan- tum praebcat e vita magis Icnem & placidum. Siquidcm non parva eft fc* licitatis pars, (quam fibi tantopcrc prccari folcbat Auguftus Caefar) ilia cu- thanafia ; quae etiam obfervata eft in exccflii Antanini Pii, quando non tarn mori 126 DE AUG MENTIS SCI EN TI ARUM. Lib. IV. mori vidcrctur, quam dulci & alto fopore excipi. Scribitur ctiam de Epi- cure, quod hoc ipfum fibe procuravcrit ; cum cnim morbus ejus habcrctur ", pro dcfperato, vcntriculum & fcnfus, mcri largioix hauftu & ingurgitati- one obruit. Undc illud in epigrammate : Hinc ftygias ehrius hatifit aquas. Vino fcilicct ftygii laticis amaritudinem iuftulit. At noftris temporibus, medicis quafi reUgio eft, aegrotis, poftquam deplorati fint, aflidere ; ubi meo judicio, fi officio fuo, atque adco humanitati ipfi dccflc nolint, & ar- tem edifcerc & diligentiam pracftare dcbcrcnt, qua an imam agcntcs faci- lius & mitius e vita demigrcnt. Hanc autem partem, inquifitionem dc cu- thanafia extcriori (ad difterentiam ejus euthanafiac, quae animae pracpara- tionem refpicit) appcllamus ; camquc inter dcfiderata rcponimus. Item in curationibus morborum illud generaiitcr dcfidcrari rcpcrio ; quod medici hujuice actatis, licet generales intentiones curationum non ma- le perfcquantur, particulares tamcn medicinas, quae ad curationcs morbo- rum fmguloram proprictate quadam ipeclant, aut non bene norunt, aut non religiofe obfcrvant. Nam medici traditionum & cxpericntiae probatae fruftum magiftralitatibus fuis deftruxerunt & fuftulerunt ; addendo, & de- mendo, & mutando circa medicinas, prout iis libitum fucrit ; & fere phai- macopoeorum more quid pro quo ilibftitucndo ; ita liiperbe impcrantcs mc- dicinae, ut medicina non amplius imperct morbo. Demptis enim theriaca, & mithridatio, & fortaflc diafcordio, & confcdione alkcrmcs, & paucis ali- is medicinis, ad nulla fere certa pharmaca le religiole & ie\'ere allringunt. Nam medicamenta ilia, quae in officinis proftant venalia, potius in promp- tu iunt ad intentiones generales, quam accommodata & propria ad curatio- ncs particulates; liquidcm fpcciatim nullum morbum magnopcre refpici- unt, verum generatim ad obftruciiones aperiendas, concocliones confortan- das, intempcries alterandas pertinent. Atque hinc praccipue fit, ut empi- rici & vetulae facpenumero in curandis morbis fclicius operentur, quam medici eruditi, quia medicinarum probatarum confedioncm & corrpofitio- nem fidcliter & fcrupulofe retincnt. Equidcm mcmini, medicum quendam apud nos in Anglia pradlica celcbrem, religionc prope Judaeum, librorum ledione tanquam Arabem, Iblitum dicere : Medici vejhi Eiiropaei funt qttidem viri do5fi, fed non norunt particulares curationes morborum. Qiiinetiam idem ludere folebat, parum decore, dicendo ; Medicos nojiros jimiles e([e Epifcopis, ligandi & folvendi claves habere, & nihil ampli- us. Sed ut icrio, quod res eft dicamus ; plurimum rcferre cenfemus, fi medici aliqui, & eruditione & pradica infigniores, opus aliquod confici- ant, de medicinis probatis & experimentalibus, ad morbos particulares. Nam quod fpeciofa quis ratione nixus, exiftimet dcccrc, medicum dodum (habita ratione complexionis aegrorum, aetatis, tempeftatis anni, confuctu- dinum Schujufmodi) potius medicinas ex tempore aptare, quam certis ali- quibus praelcriptis infifterc ; id fallax res eft & experientiae non fatis attri- buit, judicio plus nimis. Sane, qucmadmodum in rcpublica Romana, ci- vcs erant utililllmi & optime compoliti, qui aut conlulcs populo favebant, aut tribuni in partes fenatus inclinabant : ita in hac materia, de qua agi- mus, medicos cos probamus, qui aut in magna eruditione, traditiones expe- rientiae plurimum faciunt ; aut in pradica inligni methodos & gcneralia artis non alpernantur. Modificationes vero medicinarum (fi quando, fit opus eas adhibere) potius in vehiculis carum cxcrcendac. funt, quam in ip- l"o Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 127 fo corpore medicinarum j in quo nil novandum, abfque cvidenti ncccfli- tatc. Hanc igitur partem, quae dc medicinis authcnticis & pofitivis tradlct, defiderari ftatuimus : Res autcm eft quae tentari non debet, abfque acri Sc fevero judicio, & tanquam in fynodo medicorum leledorum. Item, inter praeparationes medicinarum, mirari tlibit, (praefertim cum medicinae ex mineralibus a cliymicis in tantuni eveclac & celebratac fintj cumque tales medicinae tutius adhibeantur ad exteriora, quam intro fuman- tur) ncminem adhuc inventum, qui per artem thcrmas naturales & tontes medicinalcs imitari annixus fuerit : cum tamen in confcllb fit, thermas il- las & fontes, virtutcs fuas ex vcnis mineralium, per quas permeant, nancifct: quinetiam, in manifcftum hujus rei documentum, bene norit humana in- duftria difccrncre & diftingucrc per feparationes quafdam, ex quo gencre mineralium hujufmodi aquae inticiantur, veluti an ex llilphurc, vitriolo, chalybe, aut aliquo fimili : Qiiae naturalis aquarum tinftura, d ad artifici- ofas compofltioncs rcduci poller, fuerit in potcftatc hominis, & plura ge- nera earum (prout ulus poftulat) efficere, & temperamentum iplarum pro arbitrio regcre. Hanc igitur partem, de imitatione naturae in balneisarti- ficialibus (re proculdubio &utili, & in promptu) defiderari ccnfemus. Ne vero fingula fcrupulofius exequamur, quam vel inftituto nolko, vel hujufce traftatus naturae convenit, claudemus hanc partem defedus alte- rius cujufdam enumcrationc, qui maximi nobis videtur momenti: Nimirum quod medendi ratio, quae obtinuit, fit nimio plus compendiofa, quam ut infigne aliquid aut arduum praeftare poflit. Etenim judicio noftro, opinio fuerit magis blanda quam vera, fi quis cxiftimet, mcdicamentum aliquod tarn potens aut fclix fieri poiTe, ut ullis ejus fimplex curationi alicui gran- diori fuificiat. Mirabilis profedo foret oratio, quae pronunciata, aut etiam faepius rcpetita, vitium aliquod animo penitus infitum aut invctcratum corrigerc aut tollcre poflit. Longe ccrte abeft. Verum quae in narura exi- mie poflunt & pollent, funt ordo, profecutio, feries, viciflitudo aitificiofa. Qiiae licet majus quoddam in praecipiendo judicium, majoremquc in paren- do conflantiam, requirant ; tamen etfeduum magnitudine abunde rem com- pcnfant. Etfi autem ex opera medicorum quotidiana, quam, invifendo, aflldendo, praefcribendo, aegrotis praeftant, putarct quifpiam, hand fegni- ter ipfos curationem perfequi, atque in eadem, certa quadam via, iufilkrc : Tamen fi quis ea, quae praefcribere & miniftrare foleant medici, acutius introfpiciat, invenict pleraque vaciilationis & inconftantiae plena, &: quae ex tempore excogitentur, & in mentem illis veniant, abfque certo aliquo aut praevifo curationis tramitc. Debuerant autem etiam ab initio, port mor- bum bene perfpedum & cognitum, fcriem curandi ordinatam meditari, nc- que ab ca abfque gravi caula difcedere. Atque fciant pro certo medici, pofib (exempli gratia) tria fortalle aut quatuor medicamenta ad morbum aliquem gravem curandum rede praefcribi, quae debito ordinc & dcbito intcrvallo fumpta, curationem praeftent : quorum fingula, fi per fe tantum fumerentur, aut fi ordo inverterctur, aut intervallum non lervarerur, fuc- lint prorfus nocitura. Neque tamen id volumus, ut omnis Icrupulofa & fuperrtitiol'a curandi ratio in pretio fit tanquam optima, (non magis, quam omnis via arda, via fit ad coelum :) verum ut aeque reda fit via, ac arda & diflicilis. Hanc autem partem, quam tilum medicinalc vocabimus, defi- derari ponimus. Atque haec ilia Ibnt, quae in dodrina mcdicina: de cura- tione morborum defideramus : ni fi quod reflet unicum, quod pluris clt, quam ilia omnia. Dcfideratur nimirum philofophia naturalis vera & adiva, cui 128 DE AUGMENTIS SCIENTIARQM. Lib.lV. cui medicinac fcientia inaedificctur. Cactcrum ilia non eft hujufcc tradla- tus. Tertiam partem medicinac, pofiiimus illam dc prolongatione vitae, quae nova eft & dcfidcratur : Eftquc omnium nobiliiluna. Si cnim raleali- quid invenii'i poflit, non verfiibitur tantum medicina in curationum fordi- bus ; nee mcdici ipfi propter ncccflitatem folummodo honorabuntur, fed utiquc propter donum mortalibus, ex terrenis, quafi maximum, cujus po- terint cfte, fecundum Deum, difpcnlatorcs & adminiftri. Licet cnim mun- dus homini Chriftiano, ad terram promiftlonis conrendenti, tanquam crcmus fit; tamen in eremo ipla proficilcentibus, calccos & vcftes (corpus Icilicct noftrum, quod animac loco tcgminis eft) minus atteri, grariae divinac mu- nus quoddam acftimandum. Hac dc re, quia eft ex oprimis eamquc inter defiderata poftiimus, ex more noftro, & monita dabimus, & indicia, & prac- cepta. Primo monemus, ex fcriptoribus, circa hoc argumentum, neminem ef- fe, qui aliquid magni, nc dicamus aliquid fani, repercrir. Ariftotcles cer- te commcntarium de hoc cdidit pcrpufillum, in quo nonnihil inert acuti : quod ipfe omnia efte vult, ut folct. At reccnriores ram ofciranrer, &; luperfti- tiolc de hoc fcripferunt, ut argumentum ipfum ob eoriiin vanitatcm, tan- quam vanum & vccors habcri cocpcrit. Secundo monemus, ipfas intentioncs, quae hue fpeflant, mcdicorum, res nihili cfle, & cogitationes hominum a re potius abduccrc, quam verftjs earn dirigere. Sermocinantur cnim, mortem in dcftirutione calidi & humi- di confillcre : Debcri itaquc calorem naturalem confortari, humorcm autcm radicalem foveri : Perinde ac fi haec res jufculis, aut laftucis & malvi?, aut amydo, aut jujubis, aut rurilis aromatibus, aut vino gcncrolb, aut ctiam fpi- ritu vini & oleis chymicis, confici pollit. Qiiae omnia obUmt potius, quam proftmt. Tertio monemus, ut homines nugari deftnant, ncc ram facilcs ftnt, ut credant, grandc illud opus, quale eft naturae, curftun rcmorari & retro- vertere, pofl'e hauflu aliquo matutino, aut ulli alicujus pretiofae medicinac ad exitum perduci : non auro potabili, non margaritarum cflcntiis, &fimi- libus nugis : fed ut pro ccrto habeant, prolongationem vitae efte rem ope- rolam, & quae ex compluribus remediis, atquc eorum inter fc connexione idonea, conftet. Neque enim quilquam ita ftupidus elVe debet, ut crcdat, quod nunquam fliftum eft adhuc, id fieri jam polle, nifi per modos ctiam nunquam tentatos. (Quarto monemus, ut homines rite animadvertant & diftinguant, circa ea, quae ad vitam fanam, & ea, quae ad vitam longam, confcrrc poftimt. Sunt enim nonnulla, quae ad fpirituum alacritatem, & funclionum robur, & morbos arccndos, proftmt; quae tamen de fum.ma vitae dctrahunt, & a- trophiam fenilcm abfquc morbis accelerant : Sunt & alia, quae ad prolonga- tionem vitae, & atrophiam fenilem longius ftimmovcndam juvant : fed ta- men non uftirpantur abfque periculo valetudinis; adco ut qui iis utentur ad prolongationem vitae, debeant fimul incommodis occurrere, quae alioquin ex eorum ufti fupervcnirc poflint. Atque monita haftcnus dcdimus. Quod ad indicia attinet ; talc hujus rei (quam animo mctimur) plaftiia eft. Confervantur res &durant duobus modis : aut in idcntitatc ftia ; aut per reparationcm. In idcntitatc ftia, ut mufca aut formica in iliccino ; flos, aut pomum, aut lignum, in confervatoriis nivalibus ; cadaver inter balfama. Per reparationcm, ut in flamma & in mcchanicis. Qpcranti ad prolongatio- nem Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 129 ncm vitac, urroquc gcnerc utcndum eft, (disjuncla minus poflluit) corpuf- quc humailum conlcrvandum, quemadmodum inanimata conler\antur : Ac rurfus quemadmodum fiamma conlcrvatur i ac dcniquc quadantcnus iit mc- chanica confcrvantur. Trcs igitur funt ad prolongandam vitam iiitcntiones : Retaidatio confumptionis : Probitas rcparationis, & leiiovatio ejus, quod coepit vcterafcerc. Conlumptio tit a duabus dcpracdationibus : Dcpracdar tionc fpiiitus innati ; & dcpraedationc acris ambientis. Prohibitio utriufque duplex: Aut fi ageutia ilia tiant minus praedatoria, aut li patientia (fucci icilicct corporis) rcddanrur minus dcpracdabilia. Spiritus fit minus praeda- torius, fi aut ilibftantia denCctur, ut in utu opiatorum & nit ratorum, & in contriftationibus : Aut quantitate minuatur, ut in diactis P\ thagoricis & mo- nafticis : Aut motu Icniatur, ut in otio & tranquillitatc. Aer ambiens fit minus praedatorius, fi aut minus incalcfcat a radiis Iblis, ut in rcgionibus frigidioribus, in fpcluncis, in montibus & in columnis anachorctarum : Aut lummovcatur a corporc ; ut in cute denfa, & in plumis avium, & in ufu olei & ungucntorum abfquc aromatibus. Succi corporis redduntur minus de- praedabilcs, fi aut duri fadi fint, aut rofcidi five oleofi. Duri, ut in vidii afpero; vita in trigido; exercitationibus robuftis ; balncis quibuldam mi- neralibus. Rofcidi, ut in ufu dulcium, & abftinentia a falfis & acidis, & maximc omnium in tali miftione potus, quae fit partium valdc tcnuium 6c fubtilium, abfque tamen omni acrimonia aut accduic. Rcparario fit per alimenta : Alimentatio autem promovetur quaruor modis : Per concodioncin vifcerum, ad extrufionem alimenti, ut in confortantibus vifcera principalia : Per excitationem partium exteriorum ad attradioncm alimenti, ut in exerci- tationibus & fricatit)nibus debitis, atque unflionibus quibufdam & balncis appropriatis : Per praeparationem alimenti ipfius, ut facilius fe inlinuet, & di- geftiones ipfas quadantcnus anticipct, ut in variis & artiliciofis modis cibi condiendi, potus mifccndi, panis fermentandi, & horum trium virtutcs in unum redigendi : Per confortationem ipfius ultimi adus allimilationis, ut in fomno tempeftivo, & applicationibus quibufdam cxterioribus. Renovatio ejus, quod coepit vcterafcerc, fit duobus modis: Vcl per intenerationem habi-. tus corporis ipfius, utinufu malacillationum ex balncis, emplaftris, & undi- onibus j quae talia fint ut imprimant, non cxtrahant : Vel per expurgationem fucci veteris, & lubiiitutionem fucci novi, ut in tempeftivis & repetitis purgationibus, languinis millionibus, «Sc diactis attcnuantibus, quae florcra corporis rcftituunt. Atquc de indiciis iiadcnus. Praecepta, quanquam ex iplls indiciis plurima poillnt deduci ; tria tamen veluti praccipua fubjungere viilim eft. Praccipimus primo, ut pro- longatio vitac cxpedetur potius a diactis ftatis, quam a regiminc aliquo vi- dus familiari ; aut ctiam a mcdicamcntorum particularium excellentia. Et- enim, quae tanta virrute poUcnt, ut naturam retroverterc valeantf, fortiora plerunque funt, & potentiora ad alterandum, quam ut fimul in aliqua me- dicina componi, multo minus in vidu familiari interfpergi pollinr. Super- eft itaque ut teriatim & rcgulariter, & ad tempora certa, «Sc vicibus certis rccurrentia, adhibcantur. Secundo praecipimus, ut prolongatio vitac, cxpedetur potiu^ ab opc- ratione in fpiritus, «Sc a malacillationc partium, quam a modis alimcntandi. Etcnim, cum corpus humanum, cjulque fabrica (miftis extcrnis) a tribus patiaturi fpiritibus fcilicet, partibus, & alimentis; via prolongationis vitac per alimcntandi niodos longa eft; atquc per multas ambages & circuitus: at viae per opcratioues lupcr Ipiiitus, 5c fupcr partes, nuilto breviorcs liuit, Vot. I. R w\- 130 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. IV, 6c quibus citius ad finem defideratum pcrvcnitur 5 co quod Ipiritus fubito patiantur, & a vaporibus, & ab affcdibus, quae miris modis in cos polVunr : partes, item, per balnea, aut ungucnta, aut cmplaitra, quae ibbitas etiam imprcflioncs faciunt. Tertio praecipimus, quod malaciflatio partium per extcrlus, fieri debet, per confubftantialia, imprimentia & occludentia. Confublkntialia culm be- nevolo partium amplexu libenter excipiuntur, & proprie malacilliint. Im- primentia autem & virtutem malacillantium, tanquam vehicula, tacilius & altius dcducunt, atquc ipfa partes nonnihil expandunt. Occludentia autcni, virtutem utrorumque rctincnt, & paulifpcr figunt, & perlpirationem, quae clt res malacillationi oppollta, (quia humidum cmittit,) cohibent. Itaquc per hacc tria (fed potius ordine difpolita & fuccedentia, quam commixta) res abfolvitur. Interim in hac parte moncmus; non earn ellc intcntionem malaciflationis, ut nutriat partes per cxterius ; led tantum iit eas reddat nia- gis idoneas ad nutriendum. Q^iiequid enim magis aridum ell, minus eft adivum ad allimilandum. Atque dc prolongatione vitae, quae eft pars tcrtia medicinac, noviter alcripta, haec dicta lint. Veni AM us ad colmcticam, quae certc partes habct civiies, pirtes rur- fus etfoeminatas. Corporis enim munditia, & decor honcftus, recic exifti- matur promanare a modeffia quadam morum, & a reverentia 5 imprimis erga Deum, cujus creaturae llimus; tum erga Ibcictatcm, in qua degimusj turn etiam erga noimet ipfos, quos non minus, imo magis, quam alios rcvcreri dcbemus, Vcrum adulterina ilia decoratio, quae fucos & pigmenta adhibet, digna certc eft illis defedibus, qui earn fem^Kt comitantiir; cum non lit, aut ad fallendum fatis ingeniola, aut ad utendum latis commoda, aut ad lalu- britatem fatis tuta & innocua. Aliramur autem, pravam lianc conluctudi^ jiem fucandi, leges cenlbrias, tarn ecclcfiafticas quam civiies, (ciuae alias in luxuriam circa veftes, aut cultus capillorum cltbeminatos, admodum tuerint feverae) ita diu fugifle. Lcgimus ccrte de jezabele, quod pigmentis faciera obliverit ; verum de Efthera & Juditha nil tale perhibetur. PERGAMusad athlcticam: Earn fenfu intclligimus paulo largiori, quam accipi confuevit. Hue enim referimus, quicquid verlatur circa conciliandam qualemcunque (quam corpus humanum iulcipit) habilitatem j five fit agi- litatis five tolerantiae. Quarum agilitas duas habet partes, robur & vclo- citatcm : ac tolerantia itidem duas, vel indigentiarum naturalium patientiam, vel in crucitatibu<5 fortitudincm. Qiiorum omnium videmus iaepenumero exempla infignia, in pradica funambulorum, in duro vidu hominum quo- rundam barbarorum, in ftupendis viribus maniacorum, & in conftantia non- nuUorum inter exquifita tormenta, Imo fi aliqua alia repcriatur tacultas, quae in priorem partitioncm non cadit, (qualis in urinatoribus faepe confpi- citur, qui mirifice anhelitum cohibcrc polfunt) ad hanc iptam artem aggre- gari volumus. Atque quod talia fieri quandoquc poilint, manifcftillimum eft : at philofophia & inquiiitio caufarum circa cadem fere negleda jacct i hanc arbitramur ob caufam, quod hominibus perfuafum lit, huiuiinodi ma- gifteria naturae, folummodo vel ex peculiari certorum hominum indole, (quae fub dilciplinam non cadit,) vel a diutina, ab annis ufque puerilibus, confuetudine, (quae potius imperari, quam doceri folet) obtinere. Qiiod ctfi verum prorfus non fit, tamen defedus hujuimodi rcrum quid attinct no- tarc? Certamina enim Olympica jam diu ceflarunt : tum etiam in ejufmodi rebus mediocritas fufficit ad ufum : cxccUentia autem mercenariac cuidam oftcntationi fere infervit. POSTREMO Tyf Tr 1. if -^ r r Cap.III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 131 PosTREMO acccdiniLis ad artcs voluptarias. Eac fecundum fcnfus ip- fos dilpcrtitae funt: ociilos obledat praccipue pidloria, cum aliis artibus in- numeris, quae ad magnificcntiani fpeftant, circa aedificia, hortos, vcftes, vala, caliccs, gcmmas, & fimilia. Aurcs dcmulcct mufica, quae tanta vo- cuni, fpiritus, chordarum, varictate & apparatu, inftrufta eft. Olim ctiam hydraulica, pro coryphaeis quibufdam artis ejus habita funt, quae nunc prope oblolcvcrunf. Atquc artes, quae ad vifum aut auditum fpcctant, prac aliis praecipue libcralcs habitae funt : fcnfus hi duo magis calti : fci- cntiac magis eruditae, quippc qui etiani mathematical, vcluti ancillam, in tamiliis fuis habeant : Etiam altera ad nicmoriam & dcmoiil^-ationes, altera ad mores & afFectus animi nonnihil rcfpicit. Reliquorum fenfuum obleda- tioncs, atque artes circa ipfos, minus iu honore llint, veluti luxuriae quani maguinccntiae propiorcs : unguenta, odoiamenta, deliciae & cupediae mcn- farum, maxinie autem incitamenta libidinis, rectius cenfore quam doiftore indigent. Optime fane a quibulllam annotatum eft, nafcentibus & crefcen- tibus rebulpublicis artcs niilitares florere ; in flatu i5c culmine pofitis libc- ralcs ; at ad dcclinatioaem &decafum vcrgentibus voluptarias. Haec vero aetas noftra, vereor nc tanquam in decafu felicitatis, in artes voluptarias in- clinct. Qiiarc ifta mifla faciamus. Cum artibus voluptariis joculares copulo. Deccptiones fiquidcm fcnluum inter delccratioiics fenfuum reponendac funt. ]am vero tranfcurfis dodrinis illis, circa corpus humanum, (mcdiciua, colmctica, athletica, voluptaria) illud obiter monemus 5 cum in corpore humano tot res in confiderationcm veniant, partes, iiumores, funclioncs, fa- cultates, accidentia: cumque {(i nobis integrum elfet) conftitui oportuilfet corpus unicum doclrinae de corpore humano, quae ifta omnia complectercr tur, (fuiiile illi dodrinae de anima, de qua mox dicemus ;) tamen, ne artes nimis multiplicentur, neve veteres artium limitcs, plufqnam neceflc fuerit, tranfponantur, dodtrinam de partibus corporis humani, de fundtionibus, de humoribus, de refpiratione, de lomno, de generatione, de foetu & gefta- tione in utero, de augmentis, de pubertate, de canitie, de impinguatione, & funilibus, in corpus medicinae recipimus ; licet ad officia ilia tria non. propric pcrtineant ; fed quia corpus ipfum hominis, fit per omnia medicinae fubjcdum. Motum autem voluntarium & fenfum, ad dodrinam de anima rejicimusj fiquidcm animae partes in his duobus funt potiorcs. Atque fie dodrinam, quae circa corpus hominis verfatur, quod animae pro taberna- culo duntaxat eft, claudimus. CAP. III. Tartitio philofophiae humanae circa anhnam in dodrinam de Jpiraculo i & dGitnnam de anima fcnfibili Jive prj^i0a. Tartitio fecunda cjtifdcm philofophiae in docirinam de fui^jtavtia & facultatibtis ani- mae, O" docirniam de ufu & objeclis facultattini. Appendices diiae do- , ciriiiae de facultatibns animae ; dottrina de divinatione naturali, (^ docirina de fafcinatione. T)ifiributio facultatum animae fenfibilis in nwtnm (^ fenfitm. VE N I A M U S ad dodrinam de anima humana 5 e cujus thefauris, omnes caeterae dodrinae depromptae funt. Ejus duac funt partes; altera tractat de anima rationali, qitac divina eft ; altera de irrationali, quae com- VoL. I. R. 2 munis »3 DE AUGMfiNTISSCIENTIARUM. Lib.IV. munis eft cum brutis. Notavimus autcm paulo fiipcrius (ubi de formis lo- qucbamur) diffcrcntcs illas duas animarum cmanationcs, quae in prima utri- ufquecreatione le dant confpiciendas 5 niminum, quod altera ortum habu- erit a fpiraculo Dei, altera c matricibus clcmentorum. Nam dc animac ra- tionalis gencratione primitiva, ita ait fcriptura : Formavit homhiern de limo ierrae, cr fpiravit in faciem ejiisfpiraculum vitae. At gcncratio animae irrationalis, five brutorum, fafla eft per \erba ilia, producat aqua, pro- ducat terra. Haec autem anima (qualis eft in homine) animae rationali or- ganum tantum eft, atque originem habet & ipfa quoque, quemadmodum ia brutis, e limo terrae : Neque cnim didum eft, Formavit corpus hominis de limo terrae, fed Formavit hominem i integrum fcilicet hominem, cx- cepto illo fpiraculo. Quamobrem partem primam dodrinae gcncralis circa aniniam humanam, dodrinam de fpiraculo appcUabimus ; fecundam veto, dodrinam de anima fenfibili five produda. Neque tamen, cum ha- denus philofophiam folam trademus, (quippe facram theologiam in fine operis coUocavimus) partitionem iftam a thcologia mutuaremus, nifi etiam cum principiis philofophiae conveniret. Plurimac enim & maximae funt animae humanae praecellentiae fupra animas brutorum, ctiam philofophan- tibus fecundum fcnfum manifcftae. Ubicunque autem tot & tantarum in- venitur exccllentiarum fymbolum, ibi merito femper conftitui debet diffe- rentia fpecifica. Itaque nobis non nimium placet confufa ilia & promifcua philofophorum dc animae fundionibus tradatio ; ac fi anima humana, gra- du potius quam fpecie, difcriminata cflet ab anima brutorum : Non aliter, quam fol inter aftra, aut aurum inter metalla. SuBjUNGENDA cft Ctiam partitio alia dodrinae gcneralis circa animani humanam, antequam dc fpeciebus fufius loquamur. Etcnim, quae de fpe^ ciebus poftea diccmus, utramque partitionem, tum illam, quam jam modo pofuimus, tum iftam, quam nunc proponemus, fimul tradabunt. Secunda igitur partitio fit, in dodrinam de fubftantia & facultatibus animae, & do- dtrinam de ufu & objcdis facultatum. Prae MISSIS itaque his partitionibus gcminis, ad fpecies accedamus. Dodrina dc fpiraculo, cademque de fubftantia animae rationalis, comple- ditur inquifitioncs illas de natura ejus ; utrum nativa fit ilia, an adventitia > fcparabilis, an infeparabilis ; mortalis, an immortalis ; quatenus legibus ma- teriae alligata, quatenus minime ; & fimilia. Quae vcro hujus funt generis, licet etiam in philofophia, & diligentiorem & altiorcm inquifitioncm fubirc poflint, quam adhuc habctur, utcunque tamen in fine, religioni determi- nanda 6c dcfinicnda redius tranfmitti cenfemus: aliter enim, erroribus haud panels, & fenfus illufionibus omnino exponentur. Etcnim, cum fubftantia animae, in creationc fua, non fuerit cxtrada aut deduda ex mafia cocli & terrae, fed immediate inlpirata a Deo ; cumquc leges cocli & terrae, fint pro- pria fubjeda philofophiae ; quomodo poifit cognitio de fubftantia animae rationalis ex philofophia peti & haberi ? Qiunimo ab eadem infpiratione di- vina hauriatur, a qua fubftantia animae primo cmanavit. DocTRiNA vero de anima fenfibili, five produda, etiam quatenus ad Tubftantiam ejus, vere inquiritur : At ca inquifitio nobis quafi dcfidcrari vi- detur. Quid enim ad dodrinam dc fubftantia animac faciunt, adusultimus, & forma corporis, & hujufmodi nugac logicae ? Anima fiquidcm fcnfibilis ilve brutorum, plane fubftantia corporca cenfenda cft, a calore attenuata, & fada invifibilis ; aura (inquam) ex natura flammea & acrca contlata, aeris mollitic ad imprelllonem rccipicndaui;, ignis vigorc ad adioncm vibrandam dotata i Cap.m. DE AUGMENTIS SClENTIAkUM. 133 ilotaraj partim ex olcofis, partim ex aqueis nutrita; corpore obducta, at- quc in animaiibus pcrfcclis in capitc praecipuc locata ; in nervis percurrcns, & ran^;uinc Ipirituofo artcriarum refefta & rcparata, qucmadmodum Ecr- iKirdinus Tclcfius & dilcipulus ejus Auguftinus Donius, aliqua ex parte, non omnino inutilitef, afleruerunt. Itaquc dc hac dodlnna, diligentior fiat inquifiiio : co magis, quod haec res non bene intcUcfta, opiniones luperfti- tioliis, & plane contaminatas, & dignitatem animac humanae pcllimc con- tulcanrcs, de metcmpfychofi & luftrationibus animarum per periodos ailno- rum, dcniquc dc nimis propinqua animac humanae erga animas brutorum per omnia cognatione, pepcrit. Eft autcm haec animac in brutis anima principalis, cujus corpus brutorum organum ; in liomine autcm, organum tantum, & ipfa animac rationalis, & Ipiritus potius appellationc quam animae indigitari polllt. Atque dc fubftantia animae liaftcnus. Facultates autcm animac notiilimac funt; intellcftus, ratio, phanta- fia, memoria, appctitus, voluntas ; dcniquc univerfae iliac, circa quas vcrfan- tur fcicntiac logicac & ethicac : Sed in dodrina de anima, origines ipfarum traftari dcbcnt, idque phyficc, prout animac innatae fmt, & adhacrcant : ufus tantum ipfarum, & objcda, illis alteris artibus dcputantur. Atque in hac parte nihil cgrcgii (ut nobis videtur) adhuc repcrtum eft ; quanquam dcftdcrari cam baud lane dixcrimus. Habct etiam pars ifta de facultatibus animac appendices duas; quae & ipfae, qucmadmodum traclantur, potius fumos nobis cxhibuerunt, quam flammam aliquam lucidam vcritatis : Altera haram eft doclrinac dc divinationc naturali ; altera de fafcinationc. DiviNATioNEM ab autiquls, nee male, in duas partes divifam habc- mus; artificialcm & naturalem. Artificialis ratiocinando ex indicatione fig- norum, pracdiftioncm colligit. Naturalis, ex ipla animi pracfcnfione inter- na, abfque fignorum admiiliculis, praefagit» Artificialis duplex : Altera argumentatur ex caufis : Altera ex experimentis tantum, caeca quadam authoritatc. Quae poftcrior, ut plurimum, fupcrftitiola eft : Qualcs crant ethnicorum difciplirlac, circa infpcdlioncm extorum, volatum avium, & fi- milia. Etiam Chaldacorum aftrologia Iblennior, non multo melior. At artificialis divinatio utraque, inter diverfas fcientias fpargitur. Habct aftro- logus pracdidiones ftias ex fitu aftrorum : Habct etiam medicus ftias ; dc morte ingruente ; dc convalefccntia ; de fymptomatibus morborum liipcr- venturisj ex urinis, pulfibus, afpcdu acgrorum, & fimilibus : Habct & politicas ftids : O iirbem venalem, ct' cito perituram, fi emptorem iwue- nerit! Cujus vaticinii fides non diu morata eft; implcta primum in Sylla, poftea in Cacfarc. Hujufiiiodi igitur praedifliones, praelcntis non ftmt in- ftituti, verum ad artcs proprias remitti dcbcnt. Naturalis autcm divinatio, ex vi fcilicct interna animi ortum habcns, ea demum eft, dc qua nunc agi- tur. Haec duplex eft ■■, altera nativa : altera per influxum. Nativa hoc nititur ftippofitionis fundamento : quod anima in fc rcduda, atque colleda, nee in corporis organa diftula, habeat ex vi propria cflcntiac fuac, aliquam pracnotionem rerum futurarum : Ilia vero optime ccrnitur ; in ibmnis, ccfta- iibus, confiniis mortis ; rarius inter vigilandum, aut cum corpus lanum fit ac validum. Hujufiiiodi vero ftatus animi, procuratur tcrc aut adjuvatur ex abftinentlis, atque illis rebus, quae animam a muncribus corporis cxer- cendis maxime fcvocant, ut fiia natura ablquc impcditionibus cxtcriorum gaudcre pollit. Divinatio vero per influxum, lioc altcro Ilippofitionis fun- damento nititur ; quod anima, vcluti fpcculum, illuminationem quandam iccundariam, a praefcicntia Dei & fpirituum cxcipiat ; cui etiam idem, qui priori. 3 ! 134 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. tiB.lv: priori, flatus &: rcgimcn corporis contcrt. tadem enim animae Icvocatio cfficii, ut & ilia natura impcnfius utatur, & divinorum influxuum fit magis fufccptiva: nifi quod in divinationibus per iiifluxum anima fervore quodam^ atque tanquam numinis praefcntis impaticntia, (quae apud prifcos facri furoris nomine vocabatur) corripiatur : in divinatione autcm nativa, quicti potius & vacation! propior fit. Fascinatio autem, eft vis & adtus imaginationis intenfivus in corpus akerius: (vim enim imaginationis fupcr corpus proprium ipflus imaginantis fuperius pcrftrinximus.) In lioc gcncre fchola Paracclfi, & ementitae natu- ralis magiac cultorcs, tarn fucrunt immodici, ut imaginationis impctum & apprehenfioncm miracula patranti fidei tantum non exacquarint. Alii ad fimilitudinem vcri propius acccdcntcs ; cum occultas rcrum cncrgias & im- prcllioncs, Icnfuum irradiationcs, contagionum dc corporc in corpus .trant^ milliones, virtutum magneticarum dclationes acutius intuercntur; In. 93m bpinioncm dcvcnerunt, quod multo magis a fpiritu in fpiritum (cum fpiritus prae rebus omnibus fit, & ad agendum ftrenuus, & ad patiendum tener & mollis) imprclliones & dclationes, & communicationes licri poterint. Undc increbucrunt opinionc?, fadac quafi populates, dc genio lupcriori, dc hp- minibus quibufdam infiiuftis & ominofis, de iclibus amoris & invidiac, '& aliae his funiles. Atque huic conjunda eft difquifitio, quomodo imaginatio intcndi & fortiticari pofllt ? Qiiippc fi imaginatio fortis tantarum fit virium, operac pretium fuerit noflc, quibus modis cam cxaltari, & fe ipfa majorem fieri detur ? Atque hie oblique, nee minus periculofe, fe infinuat palliatio quae- dam & defenfio maximae partis magiac ccrcmonialis. Spcciollis enim fuerit practextus, ceremonias, characlercs, incantationes, gcfticulationes, amulcta, & fimilia, non ex aliquo tacito aut facramentali cum malis fpiritibus contraf^u vires nancifci 5 fed eo pcrtinerc tantum, ut imaginatio illius, qui his utitur, roboretur & exaltctur : Quemadmodum ctiam in religione, ufus imaginum, ad mentes hominum in rerum contemplatione defigcndas, & devotipncni precantium excitandam, invaluit. Attamen mea talis eft fententia; etiam fi detur, vim imaginationis efle utique potentcm, atque infupcr ceremoriias vim, illam intendere & roborare ; pofito denique, quod adhibeantur ccrc- moniae ad hanc intentionem fmcerc, atque tanquam remedium ph) ficum, abfquc aliqua vel minima cogitatione dc invitandis per ipias auxiliis fpiri- tuum : haberi nihilominus debent pro illicitis, propterca quod fcntentiac iiji divinae, ad\erfus hominem propter peccatum latac, repugnent & recalci- trent : In fiidore 'vultus comedes panetn tmim. Siquidem magia ejus ge- neris, cgregios illos fructus, quibus Dcus pretium laborcm conftltuit, aai- pifcendos proponit, per paucas, caique faciles «Sc minimc opcrofas obfer- vantias. . SuPERSUNT dodlrinac duac, quae ad facultates animae infcrioris," |i\;c fcnfibilis, praccipue fpeclant, utpote quae cum organis corporeis makuTie communicant. Altera demotu voluntario : altera dc fcnfu & fcnfibili... In priori harum etiam alias latis jejune inquifita, unica pars fere Integra 4pcft. Etenim de officio & fabrica commoda nervorum & mufculorum, & ^lioruni quae ad hunc motum requiruntur ; quaeqite pars corporis quiclcat,, dum alia movcatur ; turn quod hujufcc motus rcftor &: quafi auriga fit im^'gLiia- tio; adco ut dimiffa imagine, ad quam motus fertur, ftatim intcrcipi^^tUj:^.^ fiftatur motus ipfe, (ut cum deambulamus, fi alia fubeat cogitatioacris'Sc defixa, continue confiftinius;) &: aliae nonnullae fubtilitates non malp )n obfervationcm i5c inquifitionem jam pridcm vencrunt, Quomodo vcro coni- prcflloncs. Cap.III. DE AUGMENTIS SCJENTJARUM. 135 prcllioncs, & dilatationes, & cigitationcs fpiritus, (qui proculdubio ir.otiis fons eft) corporcam & crallam parrium moJcm (icclar, cxcircr, aut pcllar, adhuc diligentcr inquifitum & trsdatum non eft. NcquC mirum, cam ani- ma ipfa fenfibilis hadenus potiiis pro cntelcchia & fiindionc quadam habita fit, quam pro fiibftantia. At quando jam innotiicrit, ipfam cfle fubftan- tiam corporcam & materiatam, ncccfic eft etiam, ut, quibus nixibus aura tarn pufilla & tcnera, corpora tarn crafla 6c dura in motu ponerc poilir, inquiratur. Do liac parte igitur, cum dcllderctur, fiat inquiiitio. At de fcnfu & fenfibili longe uberior & diligentior adhibita eft inquiiirio, tain in tradatibus circa ca generalibus, quam in artibus Ibecialibus, urporc perlpeOiva, mufica 5 quam vere niiiil ad inftitutum : quandoquidcm ilia tanquam defiderata poncre non liccat. Sunt tamen duac partes nobiles & infignes, quas in hac dodlrina defiderari ftatuimus , altera de differentia per- ccptionis & fenftis : altera de forma lucis. Atque diffcrenriam inter perccptionem & fcnfum, bene cnucleatam, debucrant philofophi traftatibus luis de icnfu & Icnfibili pra6nitterc, ut rem maxime fundamentalcm. Vidcnms enim, quali omnibus corporibus naturalibus inellc vim manifeftam percipicndi : etiam eleclionem quandam arnica ampledlendi, inimica & aliena fugiendi. Nequcnos de fubtilioribus pcrccptionibus tantum loquimur, veluti cum magnes ferrum allicit j flam- ma ad naphtham aftilit^ bulla bullae approximata coit , radiatio ab objedo ntbo diililit; corpus animalis utilia ailimilar, inutilia exccrnit ; fpont^iac pars (etiam ftiper aquam elevata) aquam attrahir, acrcm expelliti & hu- jufmodi. Etenim quid attinct talia enumerare ? Nullum fiquidcm corpus ad aliud admotum illud immutat, aut ab illo immutatur, nifi operationem prac- cedat perceptio reciproca. Percipit corpus meatus, quibus fe infinuat : percipit impetum alterius corporis, cui cedit : percipit amotionem alterius corporis, a quo detinebatur, cum fe recipit : percipit divulfionem fui continui, cui ad tempus refiftit : Ubiquc denique eft perceptio. Aer vero calidum & frigidum tarn acute percipit, ut ejus perceptio fit longe fubtilior, quam ta- dus humani ; qui tamen pro calidi & frigidi norma habetur. Duplex igi»- tur deprehcnditur circa banc dodrinam hominum culpa : alia, quod cam in- tadam & intraclatam (cum tamen fit res nobiliftima) plerunque reliquerunt: alia, quod qui huic contemplationi forte animum adjcccrunt, longius, quam par eft, provedi funt, & feiifum corporibus omnibus tribucrunt : ut piacu- lum fere itt, ramum arboris avellerc, nc forte inflar Pojydori ingemilcat. At debucrant illi ditferentiam perccptionis & fenfus, non tantum in compa- ratione fenfibilium ad infenfibilia, lecundum ccM-pus integrum, explorarc, (veluti plantarum & animalium,) verum etiam in corpore ipfo fenfibili ani- madvcrtere, quid in caufa fir, cur tot adiones cxpediantur, ablquc omni tamen fenfu ? Cur alimenta digerantur, egerantur ; humorcs & fucci, fur- fum, deorfum, ferantur; cor & pulius vibrent ; vilcera, fua quaeque opi- ticia, ficnt oificinae, producant ; & tamen haec omnia, & complura alia, abfque Icnfu fiant ? Verum homines non fatis acute, qualis fit adio fenfiis, viderunt, atque quod genus corporis, quae mora, quae conduplicario im- preflionis ad hoc requirantur, ut dolor vel voluptas fequatur ? Denique dif- ferentiam inter perccptionem fimplicem & fcnfum, nuUo modo nofte vi- dentur; nee quatenus fieri poftit perceptio abfquc fenfu : Nequc enim haec verborum tantum controvcrfia eft, i'<:d de re magni prorllis momenti. De hac igitur dodrina (ut inprimis utili, & ad plurima fpedantc) melius inqui- ratur : quandoquidcm etiam circa banc rem infcitia tantum apud nonnulios ex 136 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. IV, ex antiquis philofophis potucrir, ut omnibus fine difcriminc corpoiibus ani- mam infundi putaveiint : ncquc cnim vidcbant, quomodo motub cum dii' crctione fieri potucrit abfquc knlli ; aut Icnllis adcllc abfquc anima. De forma lucis quod dcbita non fafta fuerit inquifitio, (praefcrti-m cum in pcrfpediva ftrenuc elaborarunt homines) ftupenda quacdam ncgligentia cenleripofllt. Etcnim, ncc in pcrlpcdivac, ncc alias, aiiquid dclucc, quod valeat, inquifitum cli. Radiationcs cj-us tradantur, origines minime. Scd collocatio dcmum perfpcclivae inter mathcmatica, liunc iplum defectum &z alios fuviiles peperit ; quia a phyficis praemature difccHum clt. Tradatio autcm de luce, & cauils ejus, in pliyficis rurfus fuperftitiofa fere eft, tarv- quam de re inter divina & naturalia media ; adeo ut quidam ex Platonicis, earn materia ipfa antiquiorem introduxerint. Cum cnim fpatium eflet diffla- tum, id primum lumine, poftea vero corpore impletum fuiHe, vaniflimo commento afieruerunt : quando tamen fcripturae iacrae, maflam coeli & terrae, tcnebrofam, ante lucem crcatam, difertc pofueiint. Qiiae vero phy- fice & fecundum fenfum de ca tradantur, ca ftatim ad radiationcs dcfccn- dunt, 'ut parum phyficae inquifltionis circa banc rem cxtct. Dcbuerant au- tcm homines contemplationes fuas fubmittcrc paulifpcr, 6c quid ilt corpori- bus omnibus lucidis commune inquirerc, tanquam de forma lucis. Etenim quam immenla eft corporis differentia (fi ex dignitatc confidcrcntur) inter iblcm & li'j;num putridum, aut Iquamas etiam pifcium putridas ? Inquirerc ctiam dcbuerant, quid tandem in caufa lit, cur aliqua ignefcant, & luccm ex fc jaciant calcfada, alia minime ? Ferrum, metalia, lapides, vitrum, lig- na, oleum, fevum, ab ignc vel flammam vibrant, vcl ialtcm rubclcunt : at aqua, aer, acerrimo & tanquam furenti calore fervcfada, nihil tamen lucis adipiicuntur, ncc Iplcndent. Qiiod f\ quis hoc co fieri putct, quod pro- priuni fit ignis luccrc, aqua autcm & acr igni omnino inimica fint > is lane nunquam per obfcura nodis in aqua falfa, tempeftate calida, remigavit > cum guttulas aquae ex rcmorum concuflionc fubfilicntes micarc & lucef- ccre videre potuiflet. Qiiod ctiam fit in fpuma maris ferventiore, quam pulmoncm marinum vocant. Quid deniquc habent commune cum flamma & ignitis cicendulae & luciolae 5 & mufca Indica, quae cameram totam illu- ftrat ; & oculi quorundam animalium in tencbris ; & faccharum inter raden- dum, aut frangendum 5 & fudor cqui nod:c acftuofa fcftinantis ; & alia non- nulla ? Quin & homines tam parum in hac re viderunt, ut plcriquc fcintillas c filicc aercm attritum putcnt. Attamen quando aer calore non ignefcat, & luccm manifefto concipiat, quomoda tandem fit, ut noduac, & felcs, & alia nonnuUa animalia, nodu cernant; adeo ut ipfi acri (quando vifio abfque luce non tranfigatur) necefle eft incfle lucem aliquam nativam & genuinam, quamvis tenuem admodum & infirmam, quae tamen fit radiis vifivis hujuf- modi animalium proportionata, iifque ad videndum fufficiat. \'erum hujulcc mali (ut plurimorum) caufa eft, quod homines, ex inftantiis particularibus, formas naturarum communes non clicuerunt ; id quod nos tanquam fubje- dum proprium metaphyficac pofuimus ; quae & ipfa phyficae, five do- drinae de natura, pars clt. Itaquc de forma & originibus lucis fiat inqui- fitio, eaque interim inter defiderata ponatur. Atquc de dodrina circa fub- ftantiam animac, tam rationalis quam fenlibilis, cum facultatibusluis, atquc de ejulclem dodrinae appendicibus, haec dicta fint. I^ RJN- FRANCISCI Baronis de VERULAMIO, Vice-Comitis Sancti Alb an i, De Dignitate & Augmentis ScientiaruMj LIBER Q,UINTUS: AD REGEM S U U M. CAP. I. Tartitio do6irinae circa ufiim <^ objeBa facnltatum animae humanae^ in logicam, & ethicam. Tartitio logicae, in artes inveniendi, jtidi- candiy retinendi & tradendi, DOCTRINA circa intcUeftum, (rex optimc) atque ilia altera circa voluntatem honiinis, in natalibus I'uis tanquam gcmcllac funt. £t- enim iliuminationis puritas, & arbitrii libcrtas, fimul inccpcrunt, fimul cor- ruerunt. Neque datur in univerfitatc rcrum, tarn intima fympathia, quam ilia veri & boni. Quo magis rubori fuerit viris dodis, fi Icicntia Tint tan- quam angeli alati, cupiditatibus vero tanquam ferpcntcs, qui humi reptant 5 circumgerentcs animas, inftar fpcculi fane, fed menftruati. Venimus jam ad dodrinam circa ufum & objecta facultatum animae humanae. Ilia duas habct partes, eafque notiflimas, & confcnfu rcceptas ; logicam & ethicam : nifi quod doclrinam civilcm, quae vulgo ut pars cthicae collocatur, jam ante cmancipaverimus; & in intcgram dodrinam de homine congregato, five in focictatc, conflituerimus ; hie tantum de homine fcgrc- gato traftantcs. Logica de intcUcdu & ratione ; ethica de voluntate, ap- petitu, & afFc(flibus dillerit: altera decreta, altera adioncs progignit. Ve- rum quidem eft, quod phantafia in utraquc provincia, tarn judiciali quam minifteriali, legati cujufdam aut internuncii, aut procuratoris reciproci vices gerit. Nam fcnfus idola omnigena phantafiac tradit, de quibus poflea ratio judicat : At ratio viciflim idola cleda & probata phantafiae tranfmittit, priufquam fiat cxecutio decreti. Siquidem motuni voluntariuni pcrpctuo praccedit, eumque incitat phantafia : aded ut phantafia fit utriquc, ram ra- tioni quam voluntati, inftrumentum commune : nifi quod janusiftc bifrons- fir, 5c duas obvcrtat fades : facies cnim rationcm alpicicns, veritatis habct Vol. I. S effigitm ;' i38 t)E AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. V. cffiiiicmj focics autem aflionem afpickns, cffigicm bonitatis : quae tamcn iint tac^cs, .... ^alcs aecet ejfefororum. l«jeqnc vcio mcrus & nudus internuncius cfl: phantafia; led authoriratcm non cxi-iuam vcl acciplt, vol ulurpat, practcr delationcm fimpHccni nian- dati. Rede enim Aiiftotclcs : Id imperii habet aninia in corpus^ quod dominus in ma-aicipiiim: Ratio 'vero in phantafiam, quod in libera cii;:- tate niafriftratiis in cixem; ad queni poflit fua vice icdirc dominatio. Vi- demus enim quod in iis, quae lunt fidei & religionis, phantafia liipr.i iplam rationem fcandat & evchatur: Non quod illuminatio divina locum habcai in phantaira, (quin potius in ipfa arce mentis & intelleftus :) vcrum qucm- admohum gratia divina in virtutibus utitur motibus voluntatis; ita iuni- liter gratia'divina in illuminationibus utitur motibus phantafiac ; undc fit ut rciiilio fcmper ac^itum fibi ac viam ad animum quaeilerit per fimilitudi- ncs, tvpos, parabolas, vifiones, infomnia. Rurllis baud humilc eft regnum phantafiac in perluafionibus, a vi cloquentiae infinuatis. Nam ubi per ora- tionis artificia homiiium animi dcmulcentur, inflammantur, & in quamcun- que partem pertrahuntur ; totum illud fit per exulcitationcm phantafiac, quae impotens jam fada, non folum rationi inililtat, vcrum cidem vim quo- dammodo facit, partim occaccando, partim cxtimulando. Ncque ramcn caufa vidctur, cur a partitionc priore difcedamus. Nam phantafia fcien- tias fere non parit ; fiquidem potfis (quae a principio phantafiac attributa ell) pro lulii potius ingenii, quam pro Icientia, habenda. Poteftatem au- tcm phantailac in naturalibus, dodrinac dc anima paulo ante aflignavimu^ : Eam vero, quam habet cum rhctorica cognationem, illi ipfi arti (de qua infrd tradabimus) remitti par eft. Pars ifta humanac philolbphiac, quae ad logicam fpedat, ingeniorum plurimorum guftui ac palato minus grata eft? & nihil aliud vidctur «jiiaiii Ipinofae llibtilitatis laqueus ac tcndicula. Nam ficut verc dicitur fcieriti- am cflc animi pabulum : ita in hoc pabulo appetcndo & deligcndo pleri- quc palatum nadi fijut Ifraelitarum fimile in dclcrto : quos cupido inceffir rcdeund'i ad ollas carnium; mannac autcm faftidium ccpit: Qiiae licet ci- bus fuerit coclcftis, minus tamcn Icntiebatur almus & fapidus. Eodem mo- do (ut plurimum) illae fi:iehtiae placent, quae habent infufioncm nonnul- iam carnium magis elculentam : QLiaeles lunt hiftoria civilis, mores, prudcn- tia politica, circa quas hominum cupiditates, laudes, fortunae vcrtuntur & occupatae lunt. At iftud lumen ficcum plurimorum mollia & madida ingcnia offendit & torrct. Caetcrum unamquamque rem propria fi placet dignitatc metiri, rationales fcicntiae rcliquarum omnino clavcs lunt: Atque quem- admodum manus inftrumentum inftrumcntorum, anima forma formarum : ita & illae, artcs artium poncndae Hint : Neque folum dirigunt, fed & ro- boraiit; ficut figittandi ufus & habitus, non tantum facit, ut melius quis collimct, fed ut arcum tendat fortiorcm. Artes logicae quatuor numero funt ; divifae ex finibus fuis, in quos tcndunt. Id enim agit homo in rationalibus : Aut ut inveniat, quod quacfi- vcrit: Aut judicct, quod invcncrit : Aut rctincat, quod judicaverit : Aut tradat, quod retinucrit. Neccflc igitur eft, ut totidem fint artes rationales: Ars inquifitionis feu inventionis : Ars cxamiirfs feu judicii : Ars cuftodinc feu memoriae : Et ars clocurionis feu traditionis. De quibus jam figilji-^tim diccmus. ■.;,- CAP. Cap.II. DE AUGMENTIS S CIEN TI ARU M. 139 CAP. II. r Tart'ttio inventlvae in inz'entivam artitim c^ argument or urn : Puodqiie prior harum {quae emmet) dejideretur. 'Partitw inventivae artiutn in experientiam liter atam^ ^ organiim novum. 'Dclmeatw experi- e'ntiae literatae, INVENTIONIS duae funt fpecies, valdc profcdlo inter fc difcrcpau- tes 5 unaartium & Icicntiarum •■, altera argumcntorum & Ibrmonum. Pri- orcm harum dcfidcrari prorius promincio : Qui quidcm talis . mihi vidctur cfTe dcfedus ; ac fi quis in invcntario coniicicndo bonorum alicujus dcfundti itarefcrat; numcratac pecuniae nihil. Ut cnim cactcra omnia pccunia pa- rantur ; ita & per hanc artem reliquac acquiruntur. Atquc ficut India oc- cidentalis nunquam nobis inventa fuillct, nifi pracccflillet acus nauticae in- vcntio ; licet regioncs iliac immenfac verlbriae motus puililus fit : Ita non eft cur mirctur quifpiam in artibus perluftrandis & promovcndis ampliores progreflus fados non eflc ; quandoquidem ars iplii invenicndi & pcrluftrandi icientias haftenus ignoretut; Hanc fcicntiae defiderari partem plane in confeflb eft. Primo cnini dialeclica nihil prohtctur, imo ne cogitat quidem, de invenicndis artibus, IT-' vc mcchanicis, five (quas vocant) liberalibus ; aut ctiam de illarum operi- bus, harum vero axiomatibus clicicndis ; fed quafi praetericns homines allo- quitur & dimittit, ediccns, ut cuique in fua arte crcdant. Celfus, vir pru- dcns, non folum medicus, (licet moris lit omnibus in laudes artis propriac cftundi) graviter & ingenue, de cmpiricis 5c dogmaticis mcdicorum fcdis loqucn*, fatctur 5 Medicamenta ^ remcdia prius fuiffe inventa, de cau- Jis vero & rationibns poflerius difceptatiim ■■, non or dine converfo can fas ex natura rcr urn prima erutas faiffe, eafque invent ioni r erne d tor um prae- luxiffe. At Plato non fcmel innuit Tarticularia infinita ejje , maxime rurfus general 'a minus cert a document a exhibere : Mcdnllam igitnr fcientiarum, qua artifex a'o imperito dijiinguitur, in mediis propojitio- nibus confiftere^ quas per Jingulas fcientias tradidit o' docuit experien- tia. Quin & illi, qui de primis rcrum invcntoribus, aut fcientiarum oriui- nibus, verba fccerunt, calum potius quam arttim cclcbrarunt ; atque ani- malia bruta, quadrupedes, avcs, pifces, fcrpcntcs, magis quam homines, tanquam fcientiarum dodores, introduxcrunt : 'DiBamnum genitrix Crctaea carpit ab Ida:, ^uberibus caulem foliis-, cr f-ore comantem 'Turpnreo : 7ion ilia feris incognita capris Gramina, cum tergo volucres haefere fagittae. AEneid. xii. 41 2 . Adco ut minime mirum lit, (cnm in more apud antiques fuerit rcrum utili- um inventores confccraix) apud AEgyptios, gcntcm prilcam, (cui phuimac artes initia fuadcbcnt,) tcmpla plena fuilfe lunulachris briitdrum ; hominuni vero fimulachris propc vacua 5 AEneid. viii. 698. Omnigenumque deum mo?iflra, o" latrator Anubis, Contra Neptunum, zr Venerem, contraque Minervam^ See. Quod fi malis ex traditione Graccdrum artes potius honiinibtis ut invcn- toribus tribucrc ; haudquaquam tamcn dixeris Prometheum ad ignis in- vcntioncm contcmplationes adhibuifle : Aut cum iTliccm primo pcrcutcrct Vol. I. S 2 tcintillas HO DE AUGMENTIS SCIENTIAR U M. Lib. V. fcintillas c.vpedafTc: led cafu in illud inddiflc, ntquc (ut aiuiit) furtom Jo- vi fcciflc. Ita ut ad aitium invcntioncm quod attinct, c.-.prae lylveiiri pro cmplaftiis, philomclac pro modulationibus muficis, ibidi pro lavationibus iiv k^ftinorum, opcrculo oUac quod difllliit pro re tormcntaria, deniquc (ut vcr- bo dicamus) cafui aut cuivis altcri rei plus debcamiis, quam dialcdicae. Ncc vero multo alitor fc habct modus ilic iitvcnicndi, qucm rcflc dcfcribit Virgilius: Ceorg.'i. 133. Ut varias ufus meditando extunderet artes Taulatiw. — Noil enim alia hie proponitur invcniiJndi mcthodu?, quam cujus bruta ipfa funt capacia, & quam crcbro ufurpant : nimirum attcntiinnia circa unam rem folicitudo, ejufque perpctua cxcrcitatio, quas fui confcrvandi neccfTT- tas huiulmodi animaiuibus imponit. Cicero ciiim vcrc admodum ; Ufl'iS' uni rei dcditus^ ^ naturam dr artem faepe 'vincit. Qiiarc ft praedicd^^ tur dc hominibus, Labor Ofnnia 'vinc'tt hnpr obits, O" duns nrgens in rebus egejlas: Etiam de brutis fimiliter quacritur, §>uis expedivit pfittaco futtm Xx7ci ? Corvo quis auftor fuit, ut magna ficcitate lapillos immittcrct arbori cavae, ubiaquam forte confpcxcrit, ut furgentcm laticcm roftro poflet attingcrc? Qiiis viam monftravit apibus, qui per aercm, tanquam vaftum marc, agros floridos, licet multum ab alvearibus diflitos, loknt petcre, & favos fuos dcnuo repctcre ? Qiiis formicam docuir, ut grana in colliculo fuo rcponcn- da circumrodcrct prius, nc rcpofita gcrminarent, & fpcm fuam illudcrcnt? Qiiod Ir in verfu illo Virgiliano quis notct verbum illud extnndi-re, quod difficultatem rei; & verbum illud paulatim, quod tarditatcm innuit? redt- bimus undo profcfli fumus, ad AEgyptiorum illos dcos ; cum hadcniw homines modicc rationis facultate, ncutiquam vero officio artis, ufi ilnt ad inventa detegcnda. ' Secundo hoc ipfum quod aflcrimus, (fi advertatur paulo diligcntius) dcmonftrat induftionis forma, quam proponit dialedica •■> qua fcilicct fcien- Harum principia invcniantur & probentur ■■> quae vitiofa plane eft & in- competens, & naturam tantum abeft ut perficiat, ut etiam cam pcrvertat & detorqucar. Qiii enim modum acute introfpcxcrit^, quo ros illc aethcieus Icientiarum, ftmilis illi de quo loquitur poeta, ■ A'erei mellis coelejtia dona, colligatur ; (cum & fcientiae ipfae ex exemplis /ingulis, partim naturalibus, partim artiticialibus, tanquam prati floribus & horti, cxtrahantur) rcperict profccto animum fuapte fponte, & nativa indole, indudionem folcrtius conficere, quam quae dcfcribitur a dialeclicis ? fiquidem ex nuda cnumcra- tione particularium (ut dialeftici folent) ubi non invcnitur inliantia contra- didorm, vitiofc concluditur ; neque aliquid aliud huiufmodi indudio pro- ducit, quam conjeduram probabilem. Qiiis enim in ic recipicr, cum par- ticularia quae quis novir, aut quorum mcminit, ex una tantum parte com' parcant ; non dclirefccrc aliquod, quod omnino repugnet ? Pcrinde ac fi Samuel acquie^ illct in illis Ifai filiis^ quos coram adduclos vidcbat in dome j & Cap.II. DE AUGMENTIS S CIE N TI.^RU AI. 141 S: cralla, ut incrc- dibile vidcatur, tarn acuta & fubtilia ingenia (qualia in his i;cbus, mcditatio- ncs iuas cxcrcucrunt) potuiflc cam mundo obtrudcrc ; nil] illud in oufa fuillct, quod opera i\;n.inata ad ihcoriab & dogmata coiitcndilicnt : particu- Jaria autcni, (pradbrtim moram in iis longiorcm) ex faftu quodam & cla- tionc animi, dcfpexirtcnt. llii cnim exempia ilvc inllantias particulates, vice liclorum aut viatorum adhibucrunt ad iummovcndam turbam, ut doi;- niatibus luis viam apcritcnt ; ncutiquam autcm ca inde ab initio in conJilium advocarunt, ut Icgitima fierce 6c matura do rcrum vcritatc dciibcratio. Ccrte pcrcuUcric animos pia &c rcligiofa quacdam admkatio, cum vidcamui', cadcm calcata vcltigia, ad crrorcm duccnua, in divinis & iiumanis. Qiiem- admodum cnim in divina vcritatc pcrcipicnda acgrc quis in aninium indu- cat, ut fiat tanquam parvulus ; ita in iiumana pcrdifccnda provcclos, utique pucrorum more, prima indudionum elementa adhuc Icgcrc & retratl:are, res humilis cxiftimatur & quafi contemncnda. Tertio, ft conccdatur, principia Icientiarum ex indudionc, qua utun- tur, vei fenfu & expcricntia, rede polVc conftitui ; certiillmum eft tamcn, axiomata infcriora ab iis per fyllogifiiium non polFc (in rebus naturalibus, quae participant ex materia) rede & tuto dcduci. In lyliogiimo cnim fit rcdudio propofitionum ad principia per propofitiones medias. Hacc autein five invcnicndi five probandi forma in Icientiis popularibiis (vcluti ctiiicis, poUticis, Icgibus, & hujufinodi) locum liabct : imo (5c in tiicologicis ; quan- quoniam de eo (cum fit res omniuna maxima) opus integrum (annucntc favorc divino) conficcrc nobis in am- ino eft. CAP. III. 'Partitio inventivae argument or jim, in promptnariam cr topicam. Tar- tit io topicae, in gencralem cr particular em. Exemplum topicae par- ticularism in inqtiijitione de gravi & Icvi. INVENTIO argumentorum, inventio propric non eft. Invenire enim eft ignota dctegcre, non ante cognita rccipcre aut revocare. Hujulcc autcm inventionis ufus atque ofiicium non aliud videtur, quam ex nulla fci- cntiae, quae in animo congefta & rccondita eft, ca quae ad rem aut quacfti- onem inftitutam faciunt, dextere depromerc. Nam cui parum aut niliil, de fubjedo quod proponitur, innotuit, ei loci inventionis non profuut ; contra, cui domi paratum eft, quod ad rem adduci polllt ; is ctiam abfque arte, & locis inventionis, argumenta tandem (licet non ita expedite & commode) . Vol. I. T 2 ■ rcpc- 148 DE AtJGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.V. reperiet & producer. Adeo ut hoc genus invcntionis (ficut diximus) in- ventio proprie noa fit ; fed reduftio tantum in memoriam, five luggcftio cum applicatione. Attamen, quoniam vocabulum invaluit & reccprum eft, vocctur fane inventio ; fiquidcm ctiam ferae alicujus vcnario & invcntio, non minus, cum ilia intra vivariorum fepta indagctur, quam cum in faltibuS apcrtis, dici pofllt. Miilis vero verborum fcrupulis, illud conftct, fcopum & finem hujufce rei, cfle promptitudincm quandam & cxpcditum ufum cognitionis noftrae, potius quam ejufdcm amplificationcm aut increment turn. At QUE ut parata fit ad diflerendum copia, duplex ratio iniri poteft. Aut ut defignetur & quafi indiccmonflrcrur, ad quas partes rem indagare opor- teat ; atque haec eft ea, quam vocamus topicam. Aut ut jam antca compo- fita fint, & in ufum rcpofita argumenta, circa cas res, quae frcquentius inci» dunt & in difceptationem veniunt ; atque hanc promptuariam nominabimus. Haec autem poftcrior tanquam fcicntiae pars vix dici mcretur, cum in diligen- tia potius confiftat quam in cruditione aliqua artiiiciofa. Vcruntamcn hac 5n parte Ariftoteles, ingcniofe quidem, fed tamcn damnofe, fophiftas fui temporis deridct, inquicns : Terinde illos facere, ac fi quis calcearinm ■profejfus, rationem calcei conficiendi non doceret, fed exhiberet tanttim calceos complurhnos, diverfae tarn formae quam magnitudhiis. Atta- men hie regere liceat ; calcearium, fi in officina nil calccorum haberct, lieque eos confueret nifi rogatus i egcnum prorfus manfurum, & pcrpaucos inventurum emptores. Sed longe aliter Salvator noftcr, de divina kientia verba facicns, inquit, Omnis fcriba doBus in regno coelornm, fimilts eft homini patrifamilias, qui frofert de thefauro fuo nova cff Vetera. Vi- demus etiara, prifcos rhctores oratoribus pracccpifle, ut praefto haberent locos corhmuncs varios, jam pridem adornatos, & in utramquc partem trada- tos & illuftratos : Exempli gratia. Pro fentcntia legis adverfus verba Ic- gis ; & e contra : Pro fide argumentorum adverfus teftimonia, & c con- tra. Cicero autem ipfe, longa dodus experientia, plane aflerit, pofle ora- torcm diligentcm & fedulum jam praemeditata & elaborata habere, quac- cunque in difceptationem vcnient : Adeo ut in caufae ipfius adlione, nihil novum, aut (libitum inferi neceflc fuerit, praeter nomina nova, & circum- » ftantias aliquas fpeciales. At Demofthenis diligentia & folicitudo eo ufque proccftit, ut quoniam primus ad caufam aditus & ingreflus, ad animos au- ditorum praeparandos, plurimum virium haberct, opcrae pretium putaret, complura concionum & orationum exordia componere & in promptu ha- bere. Atque haec excmpla & authoritates meritoAriftotelis opinioni prae- ponderare pollint, qui nobis author forct, ut vcftiarium cum forficc com- mutaremus. Itaque non fuit omittenda haec pars dodlrinae circa promptua- riam, de qua hoc loco fatis. Cum cnim fit utrique, tarn iogicac, quam rhe- toricae, communis ; vifum eft cam hie inter logica curfim tantum perftrin- -gcrej pleniorcm ejus tractationcm ad rhetoricam rejicicntes. Partem alteram inventivae (nimirum topicam) particmur in gcncralem & particularcm. Generalis ilia eft, quae in dialeftica diligenter & abunde tradata eft; ut in ejus explicatione morari non fit opus. Illud tamen obiter monendum videtur, topicam iftam non tantum in argumentationibus, ubi €um aliis manum conferimus ; vcrum & in meditationibus, cum quid nobif- cum ipfi commcntamur aut revolvimus, valere. Imo, neque folummodo in hoc fitam cfle, ut inde fiat fuggeftio aut admonitio, quid affirmarc, aut aflercrc > vcrum ctiam quid iaquiccre aut interrogate dcbcamui. At pru- dcns Cap. III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 149 dens interrogatio, quafi dimidium fcicntiac. Rede fiquidem Plato, ^i aliquid quaerit, id ipfiim, quod qvaerit, general quadam notione corn- frehendit : aliter, qui fieri potejh ut illud, cum fuerit inventum, a^- Tiofcat? Idcirco quo amplior & certior fuerit anticipatio noftra; eo raa<'is direda & compcndiofa erit inveftigatio. lidcm igitur illi loci, qui ad ii> telleftus noftri fiiius intra nos excutiendos, & congcftam illic fcicntiam de- promcndam, conducent, ctiam ad fcicntiam extrinfecus hauriendam juva- bunt : ita ut fi pi-aefto fuerit quis rei gnarus & pcritus, commode & pru- denter de ca interrogari a nobis pofllt, & fimiliter authores, & libri, & par- tes librorum, qui nos dc lis, quae quaerimus, edoceant & informcnt, utiliter deligi & evolvi. A T topica particularis, ad ea, quae dicimus, longe confcrt magis, & pro re fruftuofiflmia habenda eft. lilius certe mentio levis a nonnulJis fcriptori- bus fadta eft, fed integre & pro tci dignitatc minime tradata. Verum miffiim facientes vitiuni illud & faftum, quae nimiuin diu rcgnarunt in fcho- lis : videlicet, ut quae pracfto fuit, infinita fubtilitatc pcrfcquantur j quae paulo remotiora ne attingant quidem : nos fane topicam particularem tan- quam rem apprime utilem, amplcdimur ; hoc eft, locos inquiHtionis & in- ventionis particularibus fubjedis & fcieritiis appropriatos. Illi autem niix- turae quaedam funt ex logica & materia ipfa propria fingularum fcientia- rum. Futilcm enim eflfe conftat, & angufti cujufdam animi, qui exiftimet aritem de fcientiis inveniendis perfedam jam a principio cxcogitari & proponi poflc, eandamque poftca in opere poni & cxerccri deberc. At certo fciant homines, artes inveniendi folidas & veras adolefcerc «Sc incremerita fu- mere cum ipfis invehtis*. Adeo ut cum quis primum ad perfcrutationerri fcientiae alicujus acceflerit, poUit habere praecepta inventivac rionnuUa uti- lia : poftquam autem ampliores in ipfa fcientia progrefllis fcccrir, poflit etiam & debeat nova inventionis praecepta excogitarc, quae ad ultcriora cum fclicius deducant. Similis eft fane haec res viae initae in planitie : poft- quam enim viae partem aliquam fuerimus cmcnfi, non tantum hoc lucrari fumus, ut ad exitum itineris propiuS acccflcrimus ; verum ctiam ut, quod reftat viae, clarius profpiciamus : Eodcm modo, in fcientiis, gradus itineriJ- quifque, ea, quae a tcrgo reliquit, praetervcdus, ctiam ilia, quae fuperfunt, propius dat in confpedum. Hujus aut in topicae exemplum, quoniamcanl inter defiderata reponimus, fubjungcre vifum eft. Topica particularism five articuli inquifitionis de gravi dr levi. 1. Inquiratur, qualia fmt corpora, quae motusgravitatis funt fufccpti- bilia ; qualia, quae levitatis, & fi quae fint mediae, five adiaphorac naturae ? 2. Pos T inquifitioncm dc gravitate & levitate fimplicem, procedatur ad in- quifitionem comparatam ; quae nimirum ex gravibus plus, quae minus pon- derent in codem dimenfo? Etiam, quae ex levibus celerius ferantur in altum, quae tardius ? ^ 3. Inquiratur de eo, quid polTit & operetur quantum corporis ad motum ■gravitatis? Atqui vidcatur hoc primo afpedu quafi fupervacuunij quia ra- tiones motus debcant fequi rationcs quanti. Sed res aliter fc habct : Nam liccL in lancibus quantitas gravitatem corporis ipftus compcnfct; (viribus corporis undiquc coiiuatibus per repcrcuflioncm, five refiftentiam lanciumvcl trabis) tamcn ubi parva datur rcliftcntia, (vctuti in decafu corporum per acrcm,) quantum corporis parum valet ad incitationcm dcfcenfus ; cum viginti pondo plumbi & libra una, codem fcrc fpatio cadant. 4. Inquira- 150 DE AUGMENTIS S CI E N TI A R U M. lIb. ^. 4. 1 N c^u I R AT u R utrum quantum corporis ita augcri pofli t, ut motus gravi- tatis prorlus dcponatur ; ut tit in globo tcrrae, qui pcnfilis eft, non cadit ? Utrum igitur poflint cffe aliae itiaflae tarn grandes, ut le ipfac fuftcntent ? Nam latio ad centrum tcrrae res fiditia eft ; atque omnis mafia grandis mo- tum lationis queracunquc cxhorret, nifi ab alio appetitu fortiori vincatur. f. Inquir ATUR de eo, quid pofllt & operetur rcfiftentia corporis medii, vel occurrcntis ad regimen motus gravitatis. Corpus vero dcfccndcns aut penctrat & fecat corpus occurrens, aut ab co fiftitur. Si pcnctrct, fit pe- netratio; aut cum levi refiftentia, ut in aere; aut cum fortiori, utin aqua. Si fiftatur, fiftitur aut refiftentia difpari, ubi fit praegravatio, ut fi lignum fuperponatur cerac ; aut acqua, vcluti fi aqua fupcrponatur aquae, aut li- gnum ejufdem generis ligno ; id quod appellat Ichola (apprehenfione qua- dam inani) non ponderate corpus nifi extra locum fuum. Atque haec omnia motum gravitatis variant : Alitcr eniai moventur gravia in lancibus, aliter in decafu: Etiam alitcr (quod mirum videri poillt) in lancibus pendentibus in aerc, aliter in lancibus immerfis in aqua : alitcr in decafu per aquam j aliter in natantibus five vedis fuper aquam. 6. Inquiratur de eo, quid pofilt & operetur figura corporis dcfcen- dentis ad rcgendum motum gravitatis ; vcluti figura lata cum tenuitate, cubica, oblonga, rotunda, pyramidalis, & quando fe vertant corpora, quan- do eadem, qua dimittuntur, pofitura permaneant ? 7. In (^u I R AT UR de eo, quid pofiit & operetur continuatio & progrefllo iplius cafus five dcfcenfus, ad hoc, ut majori incitatione & impctu teratur j & qua proportione & quoufquc invalefcat ilia incitatio? fiquidem veteres levi contcmplationc opinati funt (cum motus naturalis fit ifte) eum pcrpctuo augeri & intcndi. 8. Inquiratur de eo, quid pofllt &; operetur diftantia aut proximitas" corporis defccndentis a terra, ad hoc, ut celerius cadat, aut tardius, aut eti- am non omnino, (ft modo fucrit extra orbem adivitatis globi terrae, quae Gilbert! opinio fuit :) atque fimul de eo, quid operetur immcrfo corporis defccndentis magis in profundum terrae, aut cojlocatio ejufdem propius ad fuperficicm terrae ? Erenim hacc res etiam motum variat, ut operantibus in. mineris perfpedum eft. 9. Inq^uiratur de eo, quid polTit & operetur differentia corporum, per quae motus gravitatis ditFunditur & communicatur : atque utrum aeque communicctur per corpora mollia & porofa, ac per dura & folida : veluti fl trabs lands fit ex altera parte lingulac lignea, ex altera argcntea, (licet fue- rint reductacad idem pondus,) utrum non progignat variationem in lancibus ? Similiter, utrum metallum lanae, aut veficae inflatae, fuper-impofitum, idem ponderer, quod in fundo lancis ? 10. Inquiratur de eo, quid pofllt & operetur in communicationc motus gravitatis diftantia corporis a libramine : Hoc eft, cita 5c fera pcr- ccptio incubitus five deprefllonis : veluti in lancibus > ubi altera pars tra- bis eft longior, (licet reduda ad idem pondus) an inclinci hoc ipfum lan- ccm ? Aut in tubis arcuatis, ubi longior pars certe trahet aquam, licet bre- vior pars, (fada fcilicet capacior,) majus contincat pondus aquae. 11. Inq^uiratur de eo, quid pofllt intermixtio five copulatio corporis levis cum corpore gravi, ad elcvandam corporis gra\itatem, ut in pondcrc animalium \ivorum & mortuorum ? 12. Inquiratur de fecretis afccnfibus & defccnfibus partium Icvio- irum & graviorum in uno corpore intcgro ; unde fiant faepc accuratae fepa- rationes 5 Cap.IV. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM, 151 rationes 5 ut in fcparatione vini 6c aquae ; in afccnfionc floris laclis, & fi- milibus. 13. Inquiratur, quae fit linca & diredio motus gravitatis, Sc quatc- nus Il-quatur vel centrum terrac, id eft, iDafTam tcrrae ; vci centrum cor- poris iplius, id eft, nixum partium ejus. Centra enim ilia ad demonftra- tiones apta ft.uit, in natura nihil valcnt. 14. Inquiratur de comparatione motus gravitatis cum motibus aliis ; quos fcilicet vincat, quibus ccdat ? Veluti in motu (quern appellant) vio- Icnto, motus gravitatis compcfcitur ad tempus : etiam, cum pondus longe majus fcrri ab cxiguo magncte attollitur, cedit motus gravitatis motui fym- patliiac. 1 5". I N QU 1 R AT UR dc motu atiris, utrum fcratur Turfum, an fit tanquam adiaphorus? Quod difficile eftinventu, niit per experimcnta aliqua exqui- fita : Nam emicatio aeris in fundo aquae fit potius per plagam aquae, quam per motum aeris, cum idem etiam fiat in ligno. Aer autem aeri commiftus nihil prodit, cum non minus levitatem exhibeat aer in acre, quam gravira- tcm aqua in aqua : in bulla autem, exili obduda pellicula, ad tempus ftat. 16. Inquiratur, quis fit terminus levitatis .' Nequc enim queznad- modum centrum terrae pollierunt centrmii gravitatis, volunt (credo) ut ul- tima convexitas coeli fit terminus levitatis. An potius, veluti gravia vidcn- tur coulque ferri, ut decumbant, & tanquam ad immobile 5 ita levia coul- que ferantur, ut rotari incipianr, & tanquam ad motum fine termiiio? 17. Inquiratur quid in caufa fit, cur vapores & haJitus eoulque in altum, ac fita eft regio (quam vocant) media aeris, ferantur ; cum & cral'- fiufculac fint materiae, & radii foils per vices (noftu fcilicet) ceflent ? 18. Inq^uiratur de regimine motus flammae in furfum 5 quod co abftrufius eft, quia fingulis momentis flamma perit, nifi forte in medio flam- marum majorum : ctenim flammae abruptac a continuitate fua parum durant. 15). Inquiratur de motu in furfum ipfius adivitatis calidl 5 veluti cum calor in ferro candente citius glifcit in furfum> quam in deorllim. ExEMPLUM igitur topicae particularis tale fit : illud interim, quod mo- nerc occepimus, iterum monemus, nempe ut homines debeant topicas par- ticulares fuas alternare, ita ut poft majores progrefllis aliquos in inquifi- tione fados, aliam & fubinde aliam inllituant topieam 5 fi modo fcientia- rum faftigia confcendere cupiant. Nos autem topicis particularibus tantum tribuimus, ut proprium opus dc ipfis, in fubjedis naturalibus dignioribus & obfcurioribus, conficerc in animo habeamus. Domini enim quaclUonum fumus, rerum non item. Atque de inventiva hadcnus. CAP. IV. Tartitio artisjndicandi in judicium per induBionem, a^ per fyllogiftnum. Riorum pritis aggregatur organo no'vo. 'Partitio prnna jv.dicii per fyllogifymim ifi redii^ionem reBam Cf inverfam. 'Partitto fcciMuia ejus- in analytic am & doEirinam dc elenchis. Tart it io dodirinae de i'lenchis in elenchos fophifmatmn, elenchos hermcniae, & elencbos ima- ginum^ Jive idolomm. Tart it 10 idolorirm i?i idola tribus, idola fpe- cns, &■ idola fori. Appendix art is jndicandi^ ^cidelicet de analogia dvmonftratiomim pro natura fnbjecii. T RANSEAMUS nunc ad judicium five artcm judicandi, in qua agitur dc natura probationum five demonllration'mn. In arte autem ifta 152 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.V. ifta judicandi (ut etiam vulgo reccptum eft) aut per induftioneni, aut pcf fyllo2;irmum concluditur : Nam cnthymemata & cxcmpla, illorum duorum compendia tantum funt. At quatcnus ad judicium, quod fit per induftio- nem nihil eft, quod nos detincre debcat : uno fiquidcm eodcmquc mentis opere illud, quod quaeritur, & invcnitur & judicatur. Nequc enim per medium aliquod res tranfigitur, fed immediate, eodem fere modo, quo fit in lenfu. Quippe fenfus in objedis fiiis primariis fimul & objefti Ipeciem arripit, & ejus veritati confentit. Aliter autem fit in fyllogifmo ; cujus probatio immediata non eft, fed per medium pcrficitur. Itaque alia res eft inventio medii, alia judicium de conlequentia argumenti. Nam primo dil- currit mens, poftea acquielcit. At induclionis formam vitioiam prorlus valerc jubemus; legitimam ad novum organum remittimus. Itaquc de ju- dicio per indudionem hoc loco latis. De illo altcro per fyllogifiiium quid attinet dicere h cum fiibtiliflimisin- geniorum limis hacc res fere attrita fit, & in multas minutias rcdada ? Nee mirum, cum fit res, quae cum inteliedu humano magnam habeat lympa- thiam. Nam animus humanus miris modis ad hoc contcndit & anhclat, tit non penfilis lit, led nancilcatur aliquid fixum & immobile, cui tanquam firmamcnto in tranlcurfibus & dilquilitionibus fuis innitatur. Sancquemad- modum Ariftotclesprobarc conatur, inveniri in omni motu corporum aliquid quod quielcit ; & fabulam antiquam de Atlante, qui ipfc ercclus coelum hu- mcris liiftinuit, pereleganter ad polos mundi traducit, circa quos conver- fiones expediuntur : Similiter magno ftudio appetunt homines aliquem ha- bere intra fe cogitationum Atlantem aut polos, qui intcUcdus fluduationes & vertigines aliquatenus regant ; timentcs fcilicet, nc coelum ipforum ruat. Itaque ad principia fcientiarum conftitucnda praepropcre feftinarunt, circa quae omnis diiputationum varietas verteretur, fine periculo ruinae & cafiis j nefcicntes profcdo eum, qui ccrta nimis propere captaverit, in dubiis finitu- rum : qui autcni judicium tcmpcftive cohibuerit, ad certa perventurum. AIanifestum eft igitur, artcm hanc judicandi per fyllogiliiium ni- hil aliud eflc, quam redudionem propofitionum ad principia per medios tcrminos. Principia autem conlenfu recepta intelliguntur, atque a quae- rtione cximuntur. At terminorum mcdiorum inventio libero ingeniorum acumini & invelligationi pcrmittitur. Eft autem rcdudio ilia duplex, di- rcda icilicet, & inverfa. Direda eft, cum ipla propofitio ad ipfum princi- pium reducitur : id quod probatio oftenfiva vocatur. Inveria eft, cum coii- tradidoria propofitionis reducitur ad contradidorium principii ; quod vo- cant probationcm per incommodum. Numeros vero terminorum mcdiorum, ilve Icala corum, minuitur aut augetur, pro remotionc propofitionis a prin- cipio. His pofitis, partiemur artem judicii (ficut vulgo fcrefolet) in analyticam, & dodrinam de elenchis : altera indicat, altera cavet : Analytica enim vcras formas inftituit de conlequentiis argumentorum j a quibus fi varietur five defledatur, vitiola deprehcnditur cfle conclufio : Atque hoc iplum in fe elenchum quendam five redargutionem continet. Rectum enim (ut dici- tur) & fui index eft, & obliqui. Tutifiiimum nihilominus eft clenches veluti monitores adhibere, quo facilius dctcgantur fallaciac, judicium alio- •quin illaqucaturae. In analytica vcro nihil dcfidcrari rcpcrimus, quin potius oneratur lUperfluis quam indiget acccfiionibus. DocTRiNAM de elenchis in tres partes dividere placet: Elenchos fo- phifmatum, elenchos hermeniae, & elenchos imaginum five idolorum. Do- drina Cap.IV. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 15 ftrina dc clcnchis Ibphifmatum apprimc utilis eft : quamvis cnim pinguius fallaciarum genus, a Seneca, non infcite comparetur cum pracftigiatorum tcchnis : in quibus quo pado res geratur ncfcimus ; alitcr autem It habere rem quam videtur, llitis novimus : ilibtiliora tamen fophifmata non folum id praeftant, ut non habcat quis quod rcfpdndeatj led & judicium ipfuni Terio confundunt. Haec pars de clcnchis fophifmatum praeclare tradata eft ab Ariftorcic quoad pracccpta : ctiam a Platone adhuc melius, quoad cxempla : nequc illud tantum in pertbna fophilbrum antiquorum, (Gorgiae, Hippiae, Pro- tagorae, Euthydcmi, & rehquorum) verum ctiam in perlbna ipfais Socratis, qui cum ilhid lemper agar, ut nihil affirmcr, (ed a cactcris in medium ad- ducta intirmct, ingcnioiillime objcdionum, tallaciarum, & redargutionuni modos cxprcirit. Itaque in hac parte nihil habemus quod defidercmus. Illud interim notandum ; quamvis ufum hujus doftrinae probum & praccipuum, in hoc pollierimus, ut redarguantur Ibphifmata; liquido nihilominus pa- tere, ufum ejus dcgencrcm & corruptum, ad caprioncs & contradioncs per ilia ipfa ibphifmata ftruendas 6c concinnandas Ipcftare. Qiiod genus facultatis ctiam pro eximio habetur, & hand parvas alfert utilitatcs. Licet clcganter introducla iit a quopiam ilia differentia inter oratorcm & Ibphi- ftani ; quod alter tanquam leporarius curfu praeftet 5 alter tanquam lepus ipfc flexu. Sequuntur clcnchi hermeniae : Ita ehim (vocabulum potius, quam fenlum ab Ariftotcle mutuantes) eos appellabimiis. Redigamus igitur ho- minibus in memoriam, ea quae a nobis de tranlccndentibus & dc adventitiis entium conditionibus, five adiundis, (cum dc philolbphia prima ageremus) iupcrius dida funt. Ea ilmt, majus, minus, multum, paucum, prius, poflc- rius, idem, divcrlum, potentia, adus, habitus, privatio, totum, partes, agcns, patiens, motus, quies, ens, non ens, & fimilia. Inprimis autem mc- mincrint & notent, diftcrentcs cas, quas diximus, harum rcruni contcmpla- tioncs: \idelicet quod poilint inquiri vel phyficc, vel logicc. Phy/icam autem circa cas tradationcm, philolbphiac primac aflignavimus, Supercfl logica : Ea vcro ipfa efl res, quam in praefenti dodrinam de clcnchis her- meniae nominamus. I^ortio certe eft haec dodrinae fana & bona. Hoc cnim habent notiones iliac generalcs & communes, ut in omnibus difputa- tionibus ubiquc intcicurrant ; adeo ut nifi accurate, & anxio cum judicio, bene jam ab initio difiinguantur ; univerfa difputationum lumini caligincm miris modis olfufurac fuir, & eo rem fere dedudurae, ut definant difputa- tiones in pugnas verlx)rum. Etenim acquivocationes, & malac acceptioncs verborum, (pracfertim hujus generis) funt fophifmata fophifmatum. Quarc ctiam melius vifum eft, ilbrum tradationcm leorfum conftituere; quam cam, \el in philolbphiam primam five metaphyficam rccipcre ; vel ex parte anaiyticae lubjicere ; ut Ariftotcles fatis confute fecit. Dedimus autem ei nomcn ex ulli, quia verus ejus ufus eft plane redargutio, & cautio circa ufum \'crborum. Qiiinimo partem illam dc praedicamentis, Hi rede infti- tuatur, circa cautiones de non confundendis aut tranfponendis definitionum & divilionum terminis, praccipuum ulum ibrtiri exiftimamus, & hue ctiam referri malumus. Atque dc clcnchis hermeniae hadenus. A» claichos \cro imaginum five idolorum quod attinet, funt quidem idola, profundiilimae mentis humanae fallaciae. Ncque cnim fallunt in particularibus, ut caetcrac, judicio caligincm ofTundcndo, & lendiculas Ih'iicndo : fed plane ex praedifpofitionc mentis prava, & perperam con- Vol. I. U ftituta. 154 DE- AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.V ftituta, quae tcinquam omncs intcl'.cdus anticipationcs dctorquct & infi- cit. Nam mens humana (corporc obduda & obfulcata) tantum abcft ut ipcculo piano, acqualU & claio fimilis fit, (quod rcrum radios finccrc cxci- piat & rcflcclat,) ut potius fit inftar fpcculi alicujus incantati, plcni lupcrfti- tionibus & fpedris. Imponuntur autcm iatcllcclui idola, aiit pci- naturam ipfam generis human! gcncralcm : aut pet naturam cujulquc individualcm : aut per verba, five naturam communicativam. Primum genus idola tribus j fccundum idola Ipecus ; tcrtium idola fori vocarc confuevimus. Ell & quar- tum genus, quod idola theatri appellamus, atque fuperindudum clt a pravis theoriis, five philolbphiis, & pcrvcrfis Icgibus demonftrationum : Vcrum hoc genus abnegari poteft &: dcponi ; itaque illud in pracfentia omittemus. At reliqua plane obfident mentem, ncque prorllis evcUi polliuit. Igitur non eft, quod quis in iftis analyticam aliquam cxpeclct ; led dodrina de clenchis eft, circa ipfa idola, dodrina primaria. Neque (fi verum omnino dicendum fit) doftrina de idolis, in artem rcdigi poilit : led tantum adhiben- da eft, ad ea cavenda, prudcntia quacdam contemplativa. Horum autem traftationcm plenam & fiibtikm ad novum organum amandamusj pauca gcneraliter tantum de iis hoc loco diduri. Idolorum tribus excmplum tale fit. Natura intelledus humani magis afficitur affirmativis & aclivis, quam negativis & privativis, cum rite & or- dine aequum Ic utriquc pracbcre debcat. At ilk, fi res quacpiam aliquando exiftat & teneat : fortiorem recipit de ea imprclllonem, quam fi eadem longc pluries fallat, aut in contrarium eveniat. Id quod omnis fuperftitionis & vanae crcdulitatis quafi radix eft. Itaque recte relpondit ille, qui, cum fii- fpenla tabula in templo monftraretur eorum, qui vota folverant, quod nau- fragii periculum eftugiflcnt; atque intcrrogando prcmcrctur, annon turn demum Neptuni numen agnofecret? Quacfivit viciilim, At ubi lunt illi dcpidi, qui poft vota nuncupata perierunt? Atque eadem eft ratio liiper- ftitionum fimilium, ficut in aftrologicis, inlbmniis, ominibus, & reliquis. Al- tcrum exemplum eft hujufmodi; animus humanus (cum fit ipfc fubftantia aequalis & unitbrmis) majorem pracfiipponit & affingit in natura rerum aequa- litatem & unilbrmitatem, quam revera eft. Hinc commentum mathema- ticorum, in coeleftibus omnia moveri per circulos pcrfedos, rejiciendo lineas Tpirales: Hinc etiam fit, quod cum multa fint in natura monodica, & plena imparitatis; affiugat tamcn lemper cogitatio humana, relativa, parallela, & conjugata: ab hoc enim fontc elementum ignis cum orbe Ilio introductum eft, ad conllitucndam quaternionem cum reliquis tribus, terra, aqua, aerc. Chymici autcm fanatlcam inftruxerunt rcrum univerlhrum phalangem, ina- nilllmo commento invcniri fingentes, in quatuor illis lliis elcmcntis, (coelo, aerc, aqua, & terra,) Ipecies fingulas parallelas invicem & conformes. Tcr- tium excmplum eft fupcriori finitimum ; quod homo fiat quafi norma & Ipcculum naturae: Ncque cnim credibile eft, (fi fingula pcrcurrantur & no- tentur) quantum agmen idolorum philolbphiac immilerit naturalium opera- tionum ad fimilitudincm aClionum humanarum redudio : Hoc ipfum in- quam, quod putetur talia naturam facere, qualia homo tacit. Ncque multo mcliora Ibnt ifta quam haercfis anthropomorphitarum, in cellis ac lo- litudine ftupidorum monachorum orta : aut Icntentia Epicuri huic ipfi in paganihiio relpondens, qui diis hunianam figuram tribuebar. At non opus fuit Vellcio Epicureo interrogare, Cur Deus coeluni ftellis & luminibuSj tanquam acdilis, ornallet ? Nam fi I'ummus ille opifex ad modum acdilis fe gcifinct, in pulchrum aliquem &c elcgantem ordincm ftellas digererc dcbu- iflct. Cap.IV. DE AUGMENTIS SCIENTlARUM. 15 iflet, operofis palariorum laqucaribus confimilcm ; cum e contra acgre qnis oftendat in tarn infinite ftellarum numcro figuram aliquam vol quadratam, vel triangularem, vcl redtilineatcm. Tanta eft hamioniae difcrcpantia inter fpirituni hominis & fpiritum mundi. QyoD ad idola fpecus attinet, ilia ortum habcnt ex propria cujufquc na- tura & animi & corporis ; atque ctiam ex educatione & confuetudine, & fortuitis rebus, quae fingulis hominibus accidunt. Pulchcrrimum enim em- blema eft illud de (pecu Platonis : Siquidcm fi quis (milla ilia cxquifita para- bolae fubtilitate) a prima infantia, in antro aut caverna obfcura & fubter- ranea, ad maturam ufque aetarem dcgerct, & tunc dcrepente in aperta pro- dirct, & hunc coeli & rerum apparatuni contucretur ; dubium non eft, quin animum ejus fubirent & perftringercnt quamplurimac mirae & abfurdilfimac phantafiae. Nos vcro fcilicet fub afpedlu cocli degimus ; interca tamcn ani- mi in cavcrnis corporum noftrorum conduntur 5 ut infinitas errorum & falfita- tum imagines haurire necefTc fit, ii e fpecu fua raro tantum & ad breve ali- quod tempus prodcant, & non in contemplatione naturae perpetuo, tnnquani lub dio, morentur. Emblemati fiquidem illi dc fpccu Platonis optimc con- venit parabola ilia Heracliti i quod homines fcientias in mundis propriis, & non in mundo majore quaerant. At idola fori moleftilTima funt, quae ex focderc tacito inter homines, de verbis & nominibus impofitis, fc in intcllc(flum infinuarunt. Verba autein pkrunque ex captu vulgi induntur; atque per difFerentias, quarum vulgus capax eft, res fecant 5 cum autem intcllcftus acutior aut obfcrvatio diligen- tior res melius diftinguerc velit, verba obftrcpunt. Qiiod vcrohujus rcmc- dium eft, (definitioncs Icilicct) in plurimis huic malo mcdcri ncquit, quo- niam & iplae definitioncs ex verbis conftcnt, & verba gignant verba. Etli autem putemus verbis noftris nos imperare 5 & illud facile didlu fit, lo- quendum effe ut vulgus, fentlcndum ut fapicntes. Quinetiam vocabula artium (quae apud peritos folum valent) huic rei fatisfaccre videri poflintj & definitioncs (de quibus diximus) artibus praemiflac, (fecundum pruden- tiam mathematicorum) vocabulorum pravas acceptioncs corrigere valeant; attamen haec omnia non fufficiunt, quo minus vcrborum praeftigiae & in- cantationes plurimis modis fcducant, & vim quandam intellcftui faciant, & impctum fuum (more Tartarorum fagittationis) retro in intcUcdum (undc profcfta funt) retorqucant. Quare akiorc, & novo quodam remcdio, ad hoc malum opus eft. Vcrum hacc jam curfim pcrftringimus, interim defi- derari pronunciantes hanc doftrinam, quam elenchos magnos, five de idolis animi humani nativis & adventitii?, appcllabmius. Ejus autem tradtationem Icgitimam ad organum novum rcferinuis. Super EST artis judicandi appendix quaedam infignis, quam etiam de- fiderari ftatuimus. Siquidcm Ariftotelcs rem notavit, modum rei nullibi perfecutus eft, Ea tractat, qualcs demonftrationes ad quales matcrias five fubjeda applicari debcant; ut haec dodrina tanquam judicationes judica- tionum contineat. Optmic enim Ariftotelcs, Neque demonftrationes ab ora- toribus, neque fuafiones a mathcmaticis, rcquiri dcbcrc monct. Ut fi in probationis generc aberretur, judicatio ipfa non abfolvatur. Qiiando vero fint quatuor dcmonftrationum genera, vel per confcnfum immcHiatum & notioncs communes, vel per indudionem, vel per fyllogifmum, vel per earn (quam re- de vocat Ariftotelcs) dcmonftrationcm in orbem, (non a notioribus (ciliccr, fed tanquam de piano,) habcnt hae demonftrationes fuigulae ccrtc fubjeda, & matcrias fcicmiarum in quibus pollent i alia, a quibus cxcluduntur. Et- VoL. I. V 2 cnim 156 DE AUGMENTIS S C IE NTI AR U M. Lib. V. cmm ri^or & curiofitas in pofcendo probationcs nimium feveras in aliquibus multo rna'_;is facilitas & rcmillio in acquiefcendo probationibus levioribus in aliis, inter ca lunt numcranda, quae detrimenti plurinium & impcdinienti fcientiis attuierunt. Atque de arte judicandi hacc dida Tint. C A P. V. Tarritio arti'S^retinendi five retentivae in doElrinam de adminkulis memoriae, & do^rinam de memorja ipfa. Tart it io do^rinae de me- moria ipfa, in praenotionem d' embkma. ART EM retinendi five cullodicndi in duas doclrinas pacticmur: Do- ctrinam fcilicct de adminiculis memoriae, & dodlrinam dc mcmoria ip- fa. Adminiculum mcmouac plane fcriptlo eft : Atque omnino monendum quod mcmoria fine iioc adrainiculo, rebus prolixioribus & accuratioribus impar fit ; neque uUo modo, nifi de fcripto, rccipi debeat. Quod ctiam in philolbphia indudiva, & interpretatione naturae, praecipue obtinet : Tarn cnim poflit quis calculationes cpiiemcridis, memoria nuda, abfque fcripto abfolvere, quam interpretationi naturae per meditationes & vires memoriae nativas &. nudas fufficere ; nifi eidem memoriae per tabulas ordinatas mini^ ftretur. Verum milla interpretatione naturae, quae dodlrina nova eft, eti- am ad vctercs & popularcs fcientias baud quicquam fere utilius elVe poilit, quam memoriae adminiculum folidura & bonum ; hoc eft, digeftum pro- bum & eruditum locorum communium. Neque tamen me fugiti quod relatio corum, quae legimusaut difcimus, in locos communes damno eru- ditionis ab aliquibus imputctur, lit quae lediouis curfum rcmorctur, &: me- moriam ad fcriandum invitet. Attamen quoniam adulterina res eft in fcien- tiis praccoccm efle & promptum ; nifi ctiam Iblidus fis & multipliciter in- ftrudus; dili:j;cntiam & laborem in locis communibus congerendis magni prorfus rem cife ufus «Sc firmitudinis, in ftudiis judicamus ; veluti quae in- ventioni copiam fubminiftret, & aciem judicii in unum contrahat. Verum eft t^men inter mcthodos & fyntaxes locorum communium, quas nobis ad- huc vidcre contigit, nullam reperiri, quae alicujus fit prctii: quandoqui- dem in titulis fuis ficicm prorilis cxhibeant magis fcholae, quam mm:di, vulgares «Sc paedagogicas adhibentcs divifioncs, non autcm eas, quae ad rcrum medullas & interiora quovis modo penctrent. Circa memoriam autcm ipfam latis fegniter & languide videtur adhuc inquifitum. Extat certe de ca ars quacpiam : verum nobis conftat tum meliora pracccpta de mcmoria confirmanda & amplianda habcri pollc, quam ilia ars complcdirur; tum praclicam illius ipfius artis meliorem inftitui pofle, quam quae rcccpta eft. Neque tamen ambigimus, iS^ cui placet hac arte ad oftenta- tionem abuti) quin pollint praeftari per cam nonnulla mirabilia & portento- fa: Sed nihilominus res quafi fterilis eft, (eo quo adhibctur modo) ad ufus humanos. At illud interim ci non imputamus, quod naturalem memoriam deftruat & fuperoneret, (ut vulgo objicitur,) fed quod non dcxtcrc inftituta fit ad auxilia memoriae commodanda in negotiis & rebus feriis. Nos ve- ro hoc habemus, (fortafle ex gencrc vitae noftro politicae) ut, quae ar- tem jadant, ufum non praebent, parvi faciamus. Nam ingentem numerum nomiuum aut verborum femel recitatorum eodem ordlne ftatim rcpctcre, aut vcrfu-s complures de quovis argumento cxtenjporc conficerc, aut quicquid occurri; Cap. V. DE AUGMENTIS S CI EN T I ARU IVi. t^y occurrit Satyrica aliqua fimilitudinc perftrintiod i\ cerram ali- quam praenotioncm habcar, ftatim abfcinditur infinitum, & fit difcurfus memoriae magis in vicino ; ut vcnatio damae intra fcpta. Itaque & ordo manifefto juvat memoriam. Subcil enim pracnotio, id quod quaeritur, tale cfle debcre, ut conveniat cum ordine. Similiter carmina facilius difcuntur memoriter, quam profa. Si enim haerctur in aliquo verbo ; fubcft prac- notio, tale debere cfle vcrbum, quod conveniat cum verlli. Atque ifta praenotio eft artificialis memoriae pars prima : Nam in artificiali mc- moria locos habemus jam ante digeftos & paratos ; imagines extempore^ prout res poftulat, conficimus : At fubeft praenotio, talcm eile debere imaginem, qualis aliquatcnus conveniat cum loco : Id quod vellicat me- moriam, & aliquo modo munit ad rcm^ quam quacrimus. Emblcma vc- ro deducit intellcduale ad lenfibilc : Senfibile autem Temper fortius per- cutit memoriam, atque in ea facilius imprimirur quam intelleclualc. Adeo ut etiam brutorum mcmoria per fcnfibile cxcitctur, per intclle- duale minimc. Itaque facilius retineas imaginem vcnatoris Icporem per- fequentis, aut pharmacopoci pyxides ordinantis, aut pcdantii orationem habcntis, aut pucri verfus memoriter recitantis, aut mimi in Icena agentis; quam ipfas notioncs invcntionis, difpoficionis, elocutionis, memoriae, ac- tionis. Sunt & alia, quae pertinent ad memoriam juvandam, (ut modo diximus ;) fed ars, quae jam liabetur, ex his duobus jam praemifils con- fiftit. Particulares autem artium defcdus perfequi, fucrit ab inflituto noftro recedere. Igitur de arte rctinendi five cultodiae haec dida fint. )am \cro ad quartum membrum logicac, quod traditionem 6c elocutionem tradat, ordine pervenimus. F RAN^ FR^NCISCI Baronis de VERULAMIO, Vice-Comltis Sancti Albani, De Dignitate & Augments Scientiarum, LIBER SEXTUS: ADREGEMSUUM. CAP. I. 7artitto traditivae in docirinam de organo fermonis ; do^hinam de methodo fermonis } & doEfrinam de tUuftratione fermonis. Tartitia do6trinae de organo fermonis tn do£irinam de notis rerum -, de locu- tione, & de fcriptione : ^arum duae pojieriores grammaticam con- Jiituunt, ejiifque partitiones funt. 'Partitio do£frinae de notis rerum in hieroglyphica c^ char a& ere s reales. Tartitio fecunda grammaticae in literariam & philofophantem. Aggrcgatio po'efeos quoad metrum ad doBrinam de locutione. Aggregatio decirinae de ciphris ad docirinam de fcriptione. CONCEDITUR ccrte cuivis (rex optime) fcipfum & fua ri- cere & ludcrc. Quis igitur novir, num forte opus iliud noftrum non defcriptum fucrit ex libro quodam vcteri, rcpcrto inter libros famofillimae illius bibliothecae landi Victorisj quorum catalogum excepit magifter FrancifcusRabclcfius? lllic cnim invcnitur liber, cui titu- lus eft, Formicarium artium. Nos fane pufiUum acervum pulvifculi con- gcfllmus, & fub eo complura fdentiarinn & artium grana condidimus, quo formicae reptare pollint, & paulatim conquicfccre, & fubinde ad novos fc labores accingcre. At regum fapientilfimus pigros quofcunque remittit ad formicas : Nos autem pigros eos homines pronunciamus, quibus acquifitis uti tantum cordi fit ; neque fubinde novas fcicntiarum fcmentcs & mefles face re. AccEDAMUs nunc ad artcm tradcndi, five profcrendi & enunciandi, ca quae inventa, judicata, ac in memoria rcpofira funt ; quam nomine ge- neral! traditivam appcUabimus. Ea omnes artcs circa verba & fcrmoncs complcctitur. Qiiamvis cnim ratio fermonis veluti anima fir, tamen in. tra^ando Cap.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM, 159 tradlando disjungi dcbcnt ratio & fcrmo ; non minus quam anima & cor- pus. Traditivam in tres partes dividemus, doftrinam circa organum fer- moais, dodrinam circa mcthodum fcrmonis, & dodlrinam circa Icrmonis il- luftrationcm five ornatum. DocTRiNA dc organo fcrmonis vulgo rcccpta, quae & grammatica di- citur, duplex eft : Altera de locutione, altera de Icriptionc. Rede cnim Ariftotcles, Cogitationum tejferae 'verba, 'verborum literae. Utrumque grammaticac affignabimus. Vcrum ut rem altius repetamus, antcquam ad grammaticam & partes ejus jam diclas veniamus, in gcncre dc organo traditi- vae dicendum eft. Vidcntur enim elTe proles quaedam traditivae aliac prac- ter verba «5c literas. Hoc igitur plane itatucndum eft : Quicquid Icindi poflit in diftcrentias fatis numerofas, ad notionum varietatem explicandam, (modo differentiae iliac fcnfui pcrceptibiles fint) fieri poflc vchiculum co- gitationum dc homine in hominem. Nam vidcmus nationcs linguis dif- crepantes commcrcia non male per gcftus cxercere : At in pradica nonnul- lorum, qui furdi & muti ufquc a nativitate fucrant, & alias crant ingeniofi, miros vidcmus liabcri inter cos & amicos fuos, qui eorum gcftus pcrdidice- rant, dialogos. Quinetiam notiftimum fieri jam coepir, quod in Cliina & provinciis ultimi orientis in ufli hodic fint charadcres quidcm reales, non nominales, qui fcilicet nee literas, ncc verba, led res & notiones cxpri- munt. Adco ut gcntes complures linguis prorfus difcrepantes, led hujul- modi charade ribus (qui apud illos latins reccpti lunt) confcnticntcs, Icri- ptis communicent : Eoufque, ut librum aliquem hujufmodi charattcribus confcriptum, quacque gens patria lingua legerc & redderc poflit. NoTAE igitur rcrum, quae abfque ope aut medio verborum res %ni- ficant, duplicis generis funt : Qiiarum prius genus ex congruo j alterum ad placitum figniticat. Prioris generis flint hicroglyphica & gcftus : Po- fterioris vcro ii, quos diximus, charadcres reales. Hieroglyphicorum u- fus vctuftus admodum, & in vcncrationc quadam habitus : praecipue apud AEgyptios gentem valde antiquam : Adeo ut videantur hicroglyphica fu- iflc ICriptio quaedam antcnata, & fenior ipfis dementis literarum, ni fi forte apud Hcbracos. Gcftus autcm, tanquam hicroglyphica tranfltoria funt. Qiicmadmodum cnim verba prolata volant, fcripta manent ; ita & hicrogly- phica geftibus cxprclTa tranfeunr, dcpida durant. Cum enim Pcriandcr confliltus de confcrvanda tyrannidc, legatum aftarc jubcrct ; atque ipfc in horto dcambulans fummitates florum cminentiorum carpcrct, ad fedemi proccrum innucns; non minus ufus eft hieroglyphico, quam fi id in charta dcpinxilfct. lllud interim patct, hicroglyphica & gcftus fempcr cum re fignificata aliquid fimilitudinis habere; & emblemata quaedam clfc; undc cas notas rcrum ex congruo nominavimus. At chara<5tcres reales nihil ha- bent ex cmblemate, led plane furdi funt •■, non minus quam ipfa elemcnta Htcrarum, & ad placitum tantum eftidi, confuetudinc autcm tanquam pado tacito reccpti. lllud interim liquet vafta ipforum nuiltitudine ad fcriben- dum opus cfte : tot cnim cfle dcbcnt, quot funt vocabula radicalia. Haec igitur portio dodrinac dc organo fcrmonis, quae eft dc notis rcrum, nobis ponitur pro defidcrato. Etfi autcm tenuis poftit videri eflc ejus ufus, cum verba & fcriptio per literas fint organa traditivae longc commodiftima; vi- fum eft tamcn nobis, veluti rei non ignobilis, aliquam hoc loco mcntionem ejus faccrc. Tradamus enim hie, veluti numifmata rcrum intellcdualium : Ncc abs re fuerit nolfe, quod ficut nummi pollint confici ex alia materia practcr aurum & argentum, ita & notac rcrum aliac pollint cudi practcr verba & literas. Pergamus i6o DE AUG MENTIS SCI ENTI ARUM. Lib. va Pergamus igitur ad grammaticam. Ea vcro, vcluti viatoris locum, crga caetcras fcicntias obtinct j non nobilcm illud quidcm, fed inprimis ta- mcn ncccflamim ; pracfcrtim cum feicntiae iiortris lacculis, ex Unguis cru- ditis noil vcrnaculis, potiilimum hauriantur. Ncquc tamcii dignitas ejus' parva ccnfcnda cIl, quandoquidcm antrdoti cujufdam Aicibus fungatur con- tra malcdidioncm illam confufionis liuguarum. Sane hoc agit induftria hu- mana, ut fc rcllituat & redintcgLxt in bencdiclionibus illi's, quibus culpa lua cxcidit. Atquc contra malcdidioncm primam gcneralem dc ftcrilitatc tcr- rac, & comedendo pancm Ilium in fudore vultus llii, rcliqui's artibus omnibus fc munit & inftruit. At contra fecundam illam dcconfufionc linguarum ad- vocat in auxilium grammaticam : Ejus in Unguis quibufquc vcrnaculis ex- jguus ctrtc ufus eft; in externis pcrdifccndis latior : Ampliflimus vcro in illis Unguis, quae vulgares eflc dcficrunt, & in libris tantum perpctuantur. Grammaticam etiam bipartitam poncmus, ut alia fit literaria, alia philofophica : Altera adhibctur fimpliciter ad linguas, nempc ut cas quis aut cclcrius pcrdifcat, aut cmcndatius & purius loquatur : Altera vcro ali- quatenus philofophiae miniftrat ; qua in parte occurrit nobis, Caefarcm ]i- bros de analogia confcripfiflc ; atquc dubitatio fubiit, utrum illi banc, quam dicimus, grammaticam philofophicam tractarint ? Sufpicamur tamen nil admodum in illis fuiflc fubtilius aut fublimius, fed tantum praeceptiones tradidiffe de oratione cafta & integra, ncque a confuctudinc loquendi pra- va, neque ab affeftationc aliquorum vitiata & polluta, in quogenerc ipfc ex- celluit. Veruntamcn hac ipfa re moniti, cogitationc complcxi fumus gram- maticam quandam, quae non analogiam vcrborum ad invicem, fed analo- giam inter verba & res, five rationem, fcdulo inquirat : citra tamen eam^ quae logicae fubfervit, hermeniam. Veftigia certe rationis verba funt ; itaque vclligia etiam aliquid dc corpore indicant : Hujus igitur rei adumbrationem quandam tcnuem dabimus. Primo autem minime probamus curiofam illam inquifitionem, quam tamen Plato vir eximius non contcmplit ; nimirum de impofitionc «Sc original! ctymologia nominum ; fupponendo, ac fi ilia jam a principio ad placitum indita minime fuilVcnt, fed rationc quadam & fignifi- canter deri\ ata & deducla : Materiam certe elegantcm & quai] cercam, quae apte fingi & flcdi polllt ; quoniam vcro antiquitatum penetralia perfcrutarr videtur, etiam quodammodo venerabilem ; fed nihilominus parce veram & frudii caflam. Ilia demum, ut arbitramur, foret nobiliflima grammaticae Ipecics, fi quis in Unguis plurimis tam eruditis quam vulgaribus eximie dcdlus, de variis linguarum proprietatibus tradaret; in quibus quaequc ex- cellat, in quibus deliciat, oftcndens. Ita enim & linguae mutuo commer- cio locuplctari poflint ; & fict ex iis, quae in fmgulis linguis pulchia funt, (tanquam Venus Apellis) orationis ipfius quaedam formolifllma imago, & exemplar quoddam infigne, ad fcnfus animi rite exprimcndos. Atquc una ttiam hoc paclo capicntur figna haud levia, fed obfervatu digna (quod for- talfc quilpiam non putaret) de ingeniis & moribus populorum & nationuni ex linguis ipforum. Equidcm libenter audio Ciceroncm notantcm, quod apud Graecos dcfit vcrbum, quod Latinum illud (incptum) rcddat ■■, prop- tcrca (inquit) quod Graecis hoc vitium tam familiare fuit, ut illud in le nc agnofcerent quidcm : Digna certe gravitate Romana cenfura. Qiiid illud, quod Gracci in compo/itionibus verborum tanta licentia ufi funt, Romani con- tra magnam in hac re feveritatem adhibucrunt ? Plane colligat quis Gracr cos fuille artibus, Romanos rebus gerendis, magis idoncos. Artium enim di- itinctiones vcrborum compofitionem fccc c^cigunt : At res & negotia fim- pliciora Gap.I. DE AUGMENTiS S CIE N TIAR'VM.' i6V piiclora verba poftuhnr. Qtiin Hcbraci tantum compofitioncs illas rcfu"!- iint, ut malint mctaphora abuti quam compo/itioncm introduccre. Quin- etiam verbis tarn panels & minimc commixtis utuntur, ut plane ex lingua ipfa quis pcrfpiciat gcntcm fuiflo illam Nazaracam, & a reliquis gcntibiis fcparatani. Annon & illud obfervationc dignum (licet nobis modcrnis fpi- litus nonnihil retundat) antiquas linguas plcnas dcclinationum, cafuuni, coui- jugationum, ten^ponun, & fimilium fuiflc; modcrnas his fere deftitutas, plurima per praepolitioncs & verba auxiliaria fegniter expedirc. Sane facile quis conjiciar, (utcunque nobis Ipfi placeamus) ingenia prioruni faeculorum noftris fuiile muko acutiora & fubtiliora. Innumcra funt ejufmodi, quae juftum volumcn complcrc poflint. Non abs re igitur fuerit grammaticani philolbpliantum a limplici & literaria diftinguerc, & defideratam poncre. Ad grammaticam etiam pertinerc judicamus omnia ilia, quae verbis quo- quo modo accidunr, qualia funt fonus, mcnfura, acccntus. At prinaa ilia Utcrarum limpliciuni cunabula (ncnipc qua percuilione linguae, qua aper- tyra oris, qua addudionc labiorum, quo nifu gutturis, fingularum literarum fonus generctur) ad grammaticam non pertinent, fed portio funt dodlrinae de fonis fub fenfu & fenfibili traclanda. Sonus, de quo loquimur, gram- maticus ad cuphonias tantum pertinet & dyfphonias. Illarum quaedam communes funt : Nulla cnim eft lingua, quin vocalium concurrentium hia- tus, aut confoaantium concurrentium afperitates aliquatcnus refugiat. Sunt & aliac refpedivac, quae fcilicct diverforum populorum auribus gratac aut ingratac accedunt. Graeca lingua diphthongis fcatct ; Latina longc parcius : Lingua Hifpanica literas tenues odit, cafque ftatim vertit in mcdias : Linguae quae ex Gothis fluxcre, afpiratis gaudent : Multa funt ejufmodi : Vcrum haec ipfa fortafle plus fatis. Ax menfura verborum ingens nobis corpus artis peperit ; poefim fcilicct, non quatenus ad materiam, de qua fupra, fed quatenus ad ftylum & figu- ram verborum, verfus nimirum five carmina : Circa quae ars habctur quail pufiUa; exempla accedunt grandia, &infinita. Ncquc tamen ars ilia (quam profodiam grammatici appellant) ad carminum genera & mcnfuras cdocen- das tantum reftringi debeat : Adjicienda enim funt praeccpta, quod carmi- mun genus cuiquc matcriae five fubjcfto optime conveniat. Antiqui hc- roica carmina hiftoriis & encomiis applicavcrunt ; elegos querimoniis, iam- bos invcdivis, lyricos odis & hymnis. Nequc hacc prudentia recentiori- hyLS poetis in Unguis propriis defuit : illud rcprchcndendum, quod quidam antiquitatis nimium ftudiofi, linguas modernas ad mcnfuras antiquas (hc- roicas, clegiacas, fapphicas, &c.) traducere conati funt, quas ipfarum lin- guarum fabrica refpuit, nee minus aures cxhorrent. In hujufmodi rebus fenfus judicium artis praeccptis praeponcndum, ut ait ille : Coenae fercula noftrae Mai km convii'is quamplacitijfe cocis. Nequc vero ars eft, fed artis abufus, cum ilia naturam non pcrficiat, fed pcr- vertat. Vcrum quod ad poefim attinct, (five de fabulls, five de metro lo- quamur,) eft ilia, (ut fuperius diximus,) tanquam herba luxurians, fine fe- mine nata, ex vigore ipfius terrae gcrminans. Quare ubiquc ferpit & la- tillimc diftufa eft, ut ilipervacuum forct de defedibus ejus folicitum cllc. De ilia igitur cura eft abjicienda. Qiiod vero ad acccntus verborum, nil opus eft de re tam pufiUa dicerc ; nifi forte illud quis notatu dignum putct ; quod acccntus verborum exquifite, acccntus autcm fcntcntiarum ncutiquam Vol. L X i^i i62 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. VI. in obfeivationem vcnit. Attamen illud fcrc univerfo generi humano com- mune eft, ut voccm in fine pcriodi fubniittant, in interrogationc clcvent, & alia hujulmodi non pauca. Atque de grammaticae parte, quae ad locutionem fpedlat, hadenus. Quod ad fcriptioncm attinet, ea aut alphabcto vulgari pcrficitur, (quod ubique recipitur,) aut occuito & privato, dc quo inter fuigulos convenit, quod cipliras vocant. At orthographia vulgaris ctiam controverfiam & quaeftionem nobis peperit : Utrum fcilicet eadcm verba fcribere oporteat, quo pronunciatur, modo, an potius ex more conlueto? At ilia fcriptio, quae reformata videri polTit, (ut Icilicct fcriptio pronunciationi conlbna fit,) eft ex genere inutilium fubtilitatum. Nam & ipla pronunciatio quotidic glifcit, nee conftans eftj & derivationes verborum, praefertim ex Unguis cxtraneis, prorlus obfcurantur : denique cum ex more recepto fcripta, morem pronun- ciandi nullo modo impediant, fed liberum rclinquant, quorlum attinet ifta novatio ? Ad ciphras igitur vcniendum. Earum genera baud pauca funt: Ci- phrae fimplices ; ciphrae non fignificantibus charadcribus intcrmixtae ; ci- phrae duplices literas uno characlerc complexae 5 ciphrae rotae ; ciphrae cla- vis5 ciphrae verborum, aliae. Virtutes autem in ciphris requircndac tres funt : Ut fint expeditae, non nimis operofae ad fcribcndum : Ut itnt fidae, & nullo modo pateant ad deciphrandum : Addo denique, ut fi fieri poilit, fufpicione vacent. Si enim epiftolae in manus eorum devenicnt, qui in cos, qui fcribunt, aut ad quos fcribuntur, poteftatem habeant, tametli ciphra ipla fida fit & deciphratu impofiibilis, tamen fubjicitur liaec res examini & quacftioni ; nifi ciphra fit ejufmodi, quae aut fufpicione vacct, aut cxami- nationcm eludat. Qiiod vero ad elufionem examinis attinet, luppetit inven- tum ad hoc novum atquc utile, quod cum in promptu habeamus, quorfum attinet illud inter dcfiderata referre, fed potius id iplum proponere ? Hoc hujulmodi eft ; ut habeat quis duo alphabeta, unum litcrarum verarum, alterum non-fignificantium : £t fimul duas epiftolas involvat, unam, quae fecretum defcrat : alteram, qualem verifimile fuerit fcribentem mifllirum fu- ifle, abfque pcriculo tamen. Qiiod fi quis de ciphra fevere intcrrogetur, porrigat ille aJphabetum non-fignificantium pro veris Uteris 5 alphabetum autem verarum litcrarum pro non-fignificautibus 5 hoc modo incidet exami- nator in epiftolam illam exteriorcm, quam cum probabilem inveniet, de in» teriori cpiftola nihil fufpicabitur. Ut vcro fufpicio omnis abfit, aliud ixwen- tum fubjiciemus, quod certc, cum adolefcentuli eflcmus Parifiis, cxcogita- Vimus j nee etiam adhuc vifa nobis res digna eft, quae pereat. Habct enim gradum ciphrae altiftimum ; nimirum ut omnia per omnia fignificari poillnt : ita tamen ut fcriptio, quae involvitur, quintupio minor fit, quam ea cui involvatur : Alia nulla omnino rcquiritur conditio aut rcftridio. Id hoc modo fict. Prirao, univerfae literae alphabcti in duas tantummodo literas folvantur per tranfpofitionem earum. Nam tranlpofitio duarum litcrarum per locos quinque difterentiis triginta duabus, multo magis viginti quatuor, (qui eft numcrus alphabeti apud nos) fufficiet. Hujus alphabcti cxcmplum tale eft. Excmplura Cap.I, DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 163 Excmplum Alphabet! Bilitcradi. A. B. C. D. E. F. G. H. Aaaaa. aaaab. aaaba. aaabb. aabaa. aabab. aabba. aabhb. L AT. L. M. IV. 0. P. ^ abaaa. ahaab. ahaba. ababb. abbaa. abbab. abbba. abbbb. R. s, r. V. w. X. r. z. baaaa. baaab. baaba. baabb. babaa. babab. babba. babbb. Neque Icve quiddani obiter hoc modo perfeftum eft. Etcnim ex hoc ipfo patct modus, quo ad omnem loci diftantiam pet objcda, quae vel vi- lui vel auditui llibjici poflint, fenfli animi ptoferre & fignificarc liceat : {{ ir.odo objecla ilia duplicis tantum differentiae capacia funt, veluti per cam- panas, per buccinas, per flammeos, per fonitus tormentorum, & alia quae- cunque. Verum ut inceptum perfequamur, cum ad fcribendum accingeris, cpiftolam intcriorcm in alphabetum hoc biliterarium folves. Sit epiftola interior, Fuge. Exemplum Solutionis. F. V. G. E. Aabab. baabb. aabba. aabaa: Praesto fimul fit aliud alphabetum biforme, nimirum, quod iingulas alphabeti communis literas, tarn capitalcs quam minores, duplici forma, prout cuique commodum fit, exhibeat. Exemplum alphabeti biformis. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b, a. b. a. b, a. b. a. b. A. A. a. a. B. B. b. b. C. C. c. c. D. D, d. d. E. E. e. e. F. F. If. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a, b. a. b. a. b. a. b. G. G. g.g. H. H. h. h. I. 7. i. /. K. K. k. k. L. L. 1. /. M.M m. m. a. b. a, b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. N. N. n. n. O. 0. o. 0. P. P. p. p. Q^ ^, q. q. R, R. r. r. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. a. b. S. S. s. J-. T. T. t. /. V. F. V. V. u. u. W. W. w. w. X. X. x. x. a. b. a. b. a. b. a. b. Y. T. y.y. Z. Z. z. z. TuM dcmum cpiftolac interiori, jam faclac biliteratae, cpiftolam cxteri- orcm biformem. literatim accommodabis, & poftca delcribes. Sit epiftola .exterior : Manere te volo, donee venero. Exemplum Accommodationis. F. V. G. E. aabab. baabb. aabba. aabaa. Ala?iere te -volo donee I'enero. Vol. J. X .2 Api'o- i64 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.VI. Apposuimus ctiam exemplum aliud largius cjufdem, ciphrae fcri- bendi oniiiia per omnia. Epistola interior, ad quam delegimus cpiftolam Spartanam, miflam dim in S'cytak. 'Perditne res : Mindarns ceddit : Militcs efnriuTit : Neque hinc nos extricare, neque hie d'mtius manere pojfumus. Epistola exterior fumpta ex cpiftoia prima Ciceronis, in qua epiftola Spartana involvitur. Ego omni officio, ac pot ins pietate erga te, caeteris fatis facto omnibus : Mihi ipfe nunquam fatisfacio. Tanta eft enim magnitudo tuorum erga, tne meritonim, nt quoniam tu, nifi perfeBa re, de me non conqiiiefti i ego, quia non idem in tua caufa efficio, vitayn mihi effie acerbam put em. in caufa haec fnnt : Ammonius regis legatus aperte pecunia nos oppug- nat. Res agittir per eofdem creditores, per quos, cum tu aderas, age- batur. Regis caufa, ft qui funt, qui 'velint, qui pauci funt-, omnes ad Tompeium rem dtferri njolunt. Senatus religionis calumniam, jion re- ligione, fed malevolent ia, ^ illius regiae largitionis invidia, compro- oat, O'C. DocTuiNA autcm de ciphris aliam fecum traxit doilrinam erga ipfam reiarivam : lUa cit de deciphratione five referatione ciphrarum ; licet quis alphabctimi ciphrae aut padum de latebra penitus ignorct. Res fane eft ilia laboriofa fimul & ingcniofa, & arcanis principum, veluti & ilia prior, dicata. Attamen praecautione folerti fieri poflit inutilis 5 ctfi, quomodo res nunc fe habcnt, magni prorfus fit uliis. Etenim fi ciphrae introductae el- fent bonae & fides, plurimac fuerint, quae operam dcciphratoris prorfus cluderent & excluderent ; quae tamen fint fatis commodac &^expeditae ad Icgendum aut fcribendum. Verum imperitia & infcitia fecretariorum & anianucnfium in aulis principum tanta eft, ut maxima plerunque nego- tia ciphris infirmis & futilibus committantur. Interea fieri poteft, ut fufpicetur quifpiam nos in enumcratione, & quafi cenfu artium, id aiz,cre, ut fcicntiarum copiae (quas veluti in aciem adducimus) auclae & multipiicatae magis fint admirarioni 5 cum tamen nu- merus earum forte oftentari, vires tarn brevi traftatu vix explicari, poflinr. Verum nos inftitutum noftrum fideliter urgemus, atque in hoc globo fci- cntiarum conficiendo, etiam infulas minores aut remotiores omitti nolu- mus. Neque veto (ut arbitramur) perfunclorie, licet curfim, cas artcs at- tingimus ; fed potius nucleos & medullas ipfarum ex multa matcriae mafla ftylo acuto cxccrpimus. Cuius rci judicium ipfis illis, qui in hujufmodi ar- tibus pcritillimi lunt, pcrmittimus : Cum enim pleiiquc, qui multifcii vi- deri volunt, hoc fere habeant 5 ut \'ocabula & exteriora artium paflim /a- ftantcs, illarum ignaris admirationi, magiftris ludibrio fint ; fperamus, no- ftra contrarium prorfus eventum habitura, ut pcritiilimi cujulque in artibus Jingulis judicium maximc detineant, cacteris minoris fint. Qiiod veto ad artes illas, quae minorum quafi gentium videri pofliint ; fi quis cxiftimct nos, nimium quid ipfis tribuere ; circumfpiciat illc, & vidcbit, homines in provinciis fuis magnos fane & celebres, cum ad metropolim aut fcdcm imperii forte migravcrint, turbae fere immifccri, & inferioris notac cfle ; funiliter mirum non eft artes iftas leviores, juxta artes principalcs & fupre- mas coUocatas, dignitate minui ; cum tamen lis, qui operam illis praeci- puc impenderint, res videantur utiquc magnac & pracciarac. Atque de organo fcrmonis hacc dicta fint. CAP. 5. Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 165 CAP. II. 'DoBrina de metkodo fermonis conjlituitnr ut pars traditivae fubftatiti- va O" principalis : Nomen ei inditur prudentia traditivae. Enume- rantur methodi genera diverfa > c^ fubjtingtintur eorum commoda ^ incommoda. VE N I A M U S ad do£lnnam dc mcthodo fermonis, Ea ut pars dialedi- cac tradari confucvit. Etiam locum in rlictorica per nomcn difpofi- tionis rcperit. Vcrum collocatio ejus in famulitio aliarum artium in caufa fuit, ut plurima, quae ad ipiam Ipcdant, cognitu utilia practermifla fuit. Vifum igitur eft nobis doclrinam ilibftantivam & principalem de methodo conftitucrc, quam nomine gencrali prudcntium traditivae appellamus. Ita- que mctliodi gciicra (cum varia lint) cnumerabimus potius quam partic- mur. Atquc dc unica mcthodo & dichotomiis pcrpetuis nil attinet di- ccre : Fuit cnim nubecula quacdam dotlrinae, quae cite tranfiit : res certe limul (5c Icvis & fcicntiis damnolillima. Etenim iiujufmodi tiomines, cum methodi lliae Icgibus res torqucant ; & quaecunque in dichotomias illas non aptc cadunt aut omittant, aut praeternaturam lufledant; hoc efficiunt, ut quafi nuclei & grana fcientiarum cxiliant, ipfi aridas tantum & dclertas fili- quas ftringant. Itaque inania compendia parit hoc genus methodi, Ibiida Icientiarum dcftruit. CoNSTiTUATUR igitur prima differentia methodi, ut fit aut magiftra- lis aut initiativa. Ncque vero verbum initiativae ita intelligimus, quafi haec initia Icientiarum tantum traderet, ilia doftrinam integram ; verum contra (vocabulum a facris mutuantcs) earn dicimus mcthodum initiati- vam, quae ipfa Icientiarum myfteria recludat & denudet. Magiftralis fi- quidcm docct ; initiativa intimat : Magiftralis pofcit, ut fides habeatur iis5 quae dicunturj initiativa vcro potius ut examcn llibeant: Altera fcientias difccn- tium vulgo ; altera tanquam filiis icientiarum tradit ; denique altera pro fine habet fcientiarum (qualcs jam funt) ufum ; altera earundem continuationcm & ulteriorem progrefium. Harum poflerior via vidctur deferta & interclufa. Ita cnim adhuc fcientiae tradi conlucverunt, quafi ex pafto, tarn docens quam difcens crrorcs afcifcerc cupiant. Etenim qui docet, eo docet modo, quo maxiiiie diclis lijis fides aftruatur, non quo ilia commodiflimc examini fub- jiciantur: 6i qui difcit, fibi extemplo fitisfieri, non legitimam difquidtionem praeftolari, expetit ; ut magis fit ei cordi non dubitare, quam non errarc, Ita ut & magitkr amore gloriae ijifirmitatcm fcientiae fuae proderc caveat, & difcipulus laboris odio vires proprias experiri nolit. Scientia vero, quae aliis tanquam tela pertcxcnda traditur, cadcm mcthodo (fi fieri pofllt) animo altcrius eft infinuaada, qua primitus inventa cfl. Atquc hoc ipfum fieri lane poteft in fcientia per inductionem acquifita: fed in anticipata ifta & pracmarura Icicntia (qua utimur) non facile dicat quis, quo itincre ad earn, quam nadus eft, fcicntiam pervcnerit. Attamcn fane iecundum majus &c minus poilit quis fcicntiam propriam revifcre, & veftigia fuae cognitionis fimul & confcnilis rcmetiri ; atque hoc pado fcicntiam fic tranfplantare in animum aiicn\im, ficut crcvitin fuo. Artibuscnim idem ufuvenitquod plantis: It planta aliqua uti in animo habeas, de radicc quid fiat, nil rcfcrt : fi vero rransferre cupias in aliud folum, tutius eft radicibus uti, quam furcu lis. Sic rrajitio, (quae nunc in ufu eft) cxhibct plane tanquam truncos (pulchros iilos quidcm) fcientiarum ; fed tamcn ablquc radicibus fabro lignario certe commodos. 66 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM f^bWVIt commodos, at plantatori inutilcs. Qiiod fi, difcipliiiJie ut crclcant, tibi cor- di fit, dc truncis minus lib Iblicitus ; ad id curam adhibc, ut radices il!acl;ie, ctiam cum aliquantulo tcrrae adhaercntis, extrahantur. Cujus quidcm ge- neris traditionis, mcthodus marhcmaticoruni, in co llibjccto, finiilitudinctii quandam hahct ; sz,encratim autem uon video, quid aut in ufu i\t, aut qr.id quis inquiiiuioni ejus dedcrit opcram ; proindc cam inter dcfidcrata numera- biuuis, camque traditioncm lampadis, iive mcthodum ad tilios appclliibimus. Sequitur aliud methodi difcrimcn priori intcntioni nlHne, reipla fere contrarium. Hoc cnim habct utr.iquc methodus commune, ut vulgus auditorum a (eledis feparet. Illud oppofitum, quod prior inrroducit mo- dum tradendi folito apertiorcm; altera, dc qua jam dicemus, occultiorem. vSit iszitur dilcrimen tale, ut altera methodus fit exoterica, altera acroama- tica. " Etcnim quam antiqui adhibuerunt praccipue in ederdis libris diifc- rcntiam ; cam nos transferemus ad ipfum modum tradendi. Quinctiam acroa- matica ipia apud vctcres in ufu fuit, atquc prudcnter & cum judicio adht- bita. At acroamaticum five aeni2;maticum iftud diccndi genus poilcrioribus temporibus dehoncftatum eft a plurimis, qui cotanquam lumine ambiguo & fallaci abufi kint, ad maxcs fuas adultcrinas cxtrudcndas. Intcntio autcm ejus ea eile vidctur, ut traditionis invo'ucris vulgus (profiinum icilicet) a fccrctis fcientiarum fummovcatur ; atquc illi tantum admittantur, qui aut per manus magiftrorum parabolarum intcrprctationem nadi lunt, aut proprio ingenii acumine & fubtilitatc intra velum penetrate pollint. Seq^uitur aliud methodi difcrimcn, magni prorlus ad fcicntias momcn- ti ; cum Icilicet fcientiac traduntur, aut per aphorifmos, aut mcthodicc. Notatu cnim inprimis dignum eft in confuctudinem plcrunque vcnifle, ut homines ex pauculis axiomatibus «Sc obfervationihus in quoxifmodo lubjc- fto artem conftituant quafi complctam & Iblennem, cam ingenii quibufdam' commentationibus fuffarcinando, cxcmplis illuftrando, & methodo rcvinci- cndo. At ilia altera traditio per aphorifmos plurima Tecum fcrt commo- da, ad quae traditio mcthodica non attingit. Primum cnim dc Icriptore fpccimen dat, utrum ille Icviter & perfunclorie Icicntiam haulcrit, an pcni- tus imbibcrit. Aphorilmi cnim, nifi prorlus forcnt ridiculi, ncceflc eft, ut ex mcduUis & intcrioribus fcientiarum conficiantur. Abfcinditur enim illu- flratio & cxcurfio 5 abfcinditur varictas exemplorum ; abfcinditur dcduclio & conncxio ; abfcinditur defcriptio praclicac : ut ad matericm aphorifmo rum nihil rclinquatur, praeter copiam obfervationum bene amplam. Igirur ad aphorifmos non fufficiet quifpiam, imo dc cis ncc cogitabit fane, qui fe neutiquam copiofe & folidc inftruclum ad fcribendum pcrfpexcrit. At in mcthodis : Tantum feries juncfuraque pallet ; Tantum de medio fumpt is accedit honoris -, ut fpeciem artis, nefcio cujus, pracclarac faepenumcro reportent ca, quae fi folvantur, fegregentur, & dcnudentur, ad nihilum fere recafura forcnt. Sccundo, traditio mcthodica, ad fidem & confenfum valet ; ad indicationes de praxi minus innuit, fiquidem demonftrationcm quandam in orbc prae fc fcrt, partibus fe invicem illuminantibus, ideoque intelleclui fatisficit ma- gis5 quia vero adioncs in vita communi fparguntur, non ordine compo- nuntur, idco magis iifdcm conducant ctiam fparla documenta. Pollrcmo, a- phorifmi, cum fcientiarum portioncs qualliam & quafi frufta tantum cxhi- bcant, invitant, ut alU ctiam aliquid adjieiant &: erogent; traditio vero mc- thodica. Cap.V. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 167 thodica, dum fcicntiam iategrani oftentat, fccuros illico homines reddit quafi jam lumma adeptos. Seq^uitur aliud mcthodi difcrimen, magni & illud quoque momenti : cum fcilicet fcientiae traduntur, aut per aflertiones adjedis probationibus, aut per quaeftioncs una cum deter minationibus. Hanc autem pofteriorem methodum R immoderatius quis perfequatur ; fcicntiarum profeftui non mi- nus ilia officit, quam fortunis & progrellibus cxercitus cujufpiam impcdi- mento & damno foret, R in minutis quibufque caftellis aut oppidis expug- naudis ilibindc hacreat. Etenim fi quis in acic fit fuperior, & lummae belli fedulo incumbat, minora ilia loca ultro fc lubmittent : Illud tamen inficias non ierim urbem aliquam magnam & munitam a tcrgo rclinquere, haud- quaquam femper tutum cflc : Eodem modo, confutationibus in fcicntiarum. traditione temperandum, iifque parce utendum : & ad hoc tantum, ut ma- jores praeoccupationes animorum & praejudicia frangantur, minimc autem ut leviores dubitationes excitentur & provocentur. Sequitur aliud mcthodi difcrimen, ut fcilicfct methodus fit fubjedac matcriae, quae traftatur, accommoda. Alio enim modo traduntur mathcma- tica, (quae funt inter fcientias maximc abftrada & fimplicia :) alio politica, quae maxime funt immeria & compofita. Neque (ut jam diximus) metho- dus uniformis in materia multiformi commode le habere poteft. Equidcm qucmad.iiodum topicas particulates ad inveniendum probavimus, ita & me- thodos particularcs ad tradendum fimiliter aliquatenils adhiberi volumus. Seq^uitur aliud mcthodi difcrimen in tradcndis fcientiis cum judicio adhibcndum. Illud autem regitur per informationes & anticipationcs dc fcientia (quae tradcnda eft) in animis difcentium prius infufas & impreflas. Alitcr enim tradi debet fcientia, quae ad animos hominum nova & percgrina prorfus accedit, alitcr ca, quae opinionibus jam pridem imbibitis & rcceptis clt arfiuis & familiaris. Ideoque Ariftoteles Democritum fugillarc cupicns, rcvcra cum laudat : Si (inquit) ferio difputare vclimus, non fcftari fimili- tudincs, &c. id vitio vertens Democrito, quod in comparationibus eflet ni- mms. At iili, quorum documcnta in opinionibus popularibus jam fedes luas coliocarunt, non aliud habcnt, quod agant, nifi ut difputcnt «5c probent. lilis contra, quorum dogmata opinioncs populates tranfccndunt, gcmino la- bore opus eft: primo ut intelligantur quae afferunt ; deinde ut probcntur: Ita ut neccftum habeant confugerc ad auxilia fimilitudinum & tranllationum, \ quo fe captui hominum infinucnt. Vidcmus igitur fub infantia dodrinarum laeculis rudioribus, cum fyllepfcs illae, quae jam faftae funt vulgares & tritac, novae fuerant & inauditac, omnia parabolis & fimilitudinibus plena fuifle. Alias cvcniflet, ut quae proponcbantur, aut abfque nota leu atten- tione debita tranlinilla, aut pro paradoxis rejcda, fuiflent. Etenim rcgula quaedam eft traditivac, quod fcientia omnis, quae anticipationibus five prae- fuppofitionibus non eft confona, a fimilitudinibus & comparationibus fup- petias pcterc debeat. ATCtyE de methodorum divcrfis generibus hacc di£la fint ; iis videli- cet, quae antehac ab aliis notata non fuerunt : Nam quantum ad cacteras illas methodos, analyticam, fyibticam, diaetcticam, etiam crypticam, Homericam, & fimilcs, recle funt eac inventae & diftributae ; ncquc eaula vidctur, cur illis immorcmur. At mcthodi genera hujufmodi funt: Partes autem duae; altera de dif pofitione totius operis, vel argumcnti libri alicujus ; altera dc limitationc pro- ^ pofitionum. Etenim ad architctturam fpcdat, non folum fabrica totius ac- dilicii,- 68 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. VL dificii, fed ctiam cfformatio & figura coliimnarum, trabium, & rimiiinm. Mcthodus vcro vcluti rcicntianiiii architcdura eft. Atquc hac in parte melius meruit Ramus, in optimis iliis regulis (jcj^SoAk tt^-m-ov, kx-x Travloj, Ha,y «uTo, &c.) renovandis, quam in unica lua mcthodo & dichotomiis ob- trudendis. Veruntamcn ncfcio, quo fato fit, ut in humanis (ficut iacpius JinG;unt poetac) rebus prctioiillimis fempcr adhibcantur pcrniciofifllmi qui- que cuftodes. Ccrtc conatus Rami circa illam propofitionum Jimam, con- jccit cum in cpitomas illas & fcicntiarum vada. Aulpicato cnim & fclicis cujufdam genii duclu proccderc oportct, qui axiomata Icientiarum converti- bilia facere attentavcrit, & non limul ea rcddidcrit circularia, aut in fcmct rccurrentia. Conatum nihilo fccius Rami in hac parte utilem fuiflc non in- ficiamur. SuPERSUNT duac adhuc propofitionum limitationes, practer earn ut fiant convertibiles : altera de extenfione 5 altera de produclione ipfarum. Sane habent Icicntiac, i'l quis rccic advcrtat, practer profunditatcm, alias duas dimcnfiones; latitudinem icilicet ac longitudinem fuam. At profun- ditas quidem ad ipfarum vcritatem & rcalitatem refcrtur : Hac enim fuiir, quae foliditatem conferunt. Qiiantum ad rcliquas duas, latitudo accipi & computari poteft de icientia in fcicntiam; longitudo vcro fumitura fumma propofitionc ad imam in eadem fcientia. Altera fines & veros fc"icntiarum tcrmi- nos compIe£litur, ut propofitiones proprie, non promifcuc traftcntur ; & cvi- tetur repetttio, excurfio, dcnique confufio omnis : altera normam pracfcribir, quotifquc & ad qucm particularitatis gradum propofitiones fcicntiarum fint dcducendac. Sane dubium non eft, quin aliquid excrcitationi & praclicac fir re- iinqucndum ; oportct ftquidcm Antonini Pii vitium cvitari, ne fimus cymini fedores in fcicntiis, neve divifiones ad infima quaeque multiplicenius. Itaque qualitcr in hac parte nobis ipfi temperemus, inquifitione plane dignum eft. Vi- demus cnim nimium generalia (nifi deducantur) parum informarc, quin po- tius hominum pradlicorum ludibrio fcicntias cxponcre, cum nihilo magis ad pradicam faciant quam chorographia Ortclii univcrfalis ad viam monftran- dam, quae Londino ducit Eboracum. Ccrtc rcgulac optimae fpeculis ex me- tallo non infcite aflimulantur, in quibus cermmtur utique imagines, fed non antequam expolita fuerint ; fie juvant demum rcgulac & praeccpta, poft- quam excrcitationis limam fubicrint. Qiiod fi tamen, ufque a principio, rcgulac iliac fieri poflint nitidae, & quafi cryftallinac, id optimum fadu fo- ret, quandoquidem exercitatione ailidua minus indigebunt. Atquc dc fcientia mcthodi (quam prudentiam traditivac nominavimus) haec dida fint. Neque tamcn illud practermittendum, quod nonnulii viri magis tumidi quam dodi infudarunt circa methodum quandam, legitimac mcthodi no- mine baud dignam, cum potius fit mcthodus impofturac ; quae tamcn qui- bufdam ardclionibus acccptiillma proculdubio fuerit. Haec mcthodus ita fcicntiac alicujus guttulas afpergit, ut quis fciolus fpecie nonnuUa eruditionis ad oftentationcm pollit abuti. Talis fuit arsLuUii, talis typocofiiiia a non- nullis exarata 5 quae nihil aliud fucrunt quam vocabulorum artis cujufquc mafia & accrvus; ad hoc, ut qui voces artis habeant in promptu, ctiam artcs ipfas pcrdidiciflo exiftimentur. Hujus generis coUcdanca ofticinam rcfcrunt vctcramentariam, ubi ptaefcgmina multa rcperiuntur, fed nihil quod alicujus fit pretii. C A P. Cap. III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM, 169 CAP. III. T>e fundamentis & officio rhetoricae. Appendices tres rhetor icae, quae aa promptuariam tantiimmodo pertinent : Color es boni & mali, tarn fimplicis, qitam comparati: Antitheta rerum: Formulae minor es oratioms. VE N I M U S jam ad do£lnnam de illuflratione fcrmonis. Ea eft, quae rhetoricadicitur, five oratoria. Sciemiaccrte&infc cgregia, &e<>re- gie a fcriptoribus exculta. Eloquentia autem, fi quls vere rem acftimer, fapientia proculdubio eft inferior. Vidcmus enim, quanto intcrvallo iiaec illam poft fe relinquat, in verbis quibus allocutus eft Mofem Deus, cum ille munus fibi dclatum propter defedum clocutionis recufaflet, Habes Aaro- nem, ille erit tibi 'vice or at or is, tu vero et vice 'T>ei. At frudu, & populari exiftimatione, fapientia eloquentiae cedit. Ita enim Solomon, Sa- piens corde appellabitur prudens, fed dulcis eloqiiio majora reperiet.. Haud obfcurc innuens, fapientiam famam quandam & admirarioncm cuipiam conciliare: at in rebus gcrendis & vita communi, eloquentiam praccipue cfle efficacem. Ad artis vero hujus culturam quodattinet; Ariftotelis er^a rhetorcs fui temporis aemulatio, atque Ciceronis ftudium acre & vehemens, illi nobilitandae totis viribus incumbens, cum longo ufu conjundum, ia caufa fuerunt, ut in libris fuis de liac arte confcriptis fe ipfos vicerint. Dcia exempla ilia luculentiflima hujufce artis, quae in orationibus Dcmofthenes & Ciceronis habentur, praeceptorum acumini & diligentiae addita, profedus ipfius geminarunt; Quare, quae in hac arte defiderari invenlmus, verfabun- tur potius in colleftionibus quibufdam, quae tantum pediflequae huic arti pracfto fint, quam in difciplina & ufu artis ipfius. Nam ctiam tum, cum promptuariae cujufdam inter logica mentionem faceremus, uberiora ejus rei exempla in rhetoricis polliciti fumus. Veruntamen ut more noftro, circa radices hujus artis, glebam pau- lulum aperiamus & fubigamus; rhctorica certc phantafiae, quemadmodum dialedica intelledui fubfervit. Eftque, fi quis altius rem penetrcr, officium & munus rhetoricae non aliud, quam ut rationis didamina phantafiae ap- . plicet & commendet, ad excitandum appetitum & voluntatcm. Regimen enim rationis impeti & perturbari videmus tribus modis : vel per illaquca- tionem fophifmatum, quod ad dialcdicam pertinctj vel per praeftigias ver- borum, quod ad rhetoricam; vel per affeduum violentiam, quod ad cthi- cam. Qiiemadmodum enim in negotiis, quae cum aliis contrahimus, vinci quis & perduci folct, vel aftu, vel importunitate, vel vehementia ; ita etiam in ilia negotiatione interna, quam nobifcum excrcemus, ant argumentorum fallaciis fubruimur, aut imprefllonum & obveriarionum alliduitate folicita- mur & inquietamur, aut affeduum impetu conv.utimur & rapinuir. Nequc vero tam infeliciter agitur cum natura humana, ut illae artcs & facultatcs ad rationem deturbandam valeant ; ncutiquam vero ad eandem roborandam & ftabiliendam: Verum ad hanc rem longe magis. Finis enim dialcdicae eft, docerc formam argumentorum, ad praefidia intelledus, non ad infidias. Finis itidem ethicae, affcdus ita componcre, ut rationi militent, non autem cam invadant. Finis dcnique rhetoricae, phantafiam implerc obverfationi- bus & fimulachris, quae rationi fuppetias ferant, non autem eam opprimant. Vol. I. Y Abufus 1^6 DE AUGMENTIS SClENTIARUM. Lib. VI. Abufus cnim artis ex obliquo tantum intcrvcniunt, ad caveudum non ad Utcndum. QuAPROPTER ill Platonc fumma fuit iniquitas (licet ex non Immerito cr2;a rhetores llii tcmporis odio orta) cum rhctoricam inter artcs voluptaiias coilocavit : earn fimilcm eflc dicens coquinariac, quae non minus cibos falu- bres corrumperct, quam infalubrcs gratiores rcddcret, condimcntorum va- rictate & deliciis abutens. , Abfit autem, ut oratio non frequcntius verictur in rebus lioncrtis ornandiS} quam in turpibus oblinendis: Hoc cnim ubique pracfto eft; fiquidcm nemo eft, quin honeftius loquatur, quam aut fentiat^ aut faciat. Sane a Thucydidc optime notatum eft, tale quid pram folitum fuiflc objici Cleoni; quod, cum Temper deteriorem partem tucretur, in hoc multus eflct, ut eloquentiam 6c Icrmonis gratiam carperct: Probe quippc; cum fciret, de rebus fordidis & indignis non poflc quempiam pulchreloqui; at de rebus honeftis, faeillime. Elegantcr cnim Plato (licet jam irt trivio dc- cantetur) virtus (i conlpici daretur, ingentes fui amores concitaret. At rhc- torica virtutem & bonum depingit plane, & rcddit quafi confpicuum. Cum enim iii eorporca effigie, ilia ienfui monltrari ncqucant, fupereft ut per orna-' tum verborum, phantafiac repraelentatione, quantum fieri poteft, viva, coram fiftantur. Siquidem mos Stoicorum, merito derifus eft a Cicerone ; qui concifis & argutis lententiis & conclufionibus, virtutem animis hominum imponere latagcbant; quae res parvum habet cum phantafia & voluntate conlcnfum. PoRRO, fi afFedlus ipfi in ordinem compulfi, & rationi prorfus morigcri cflcnt; verum eft, nullum magnoperc futumm perluafionum & infinuatio- num, quae aditum ad mentcm praebcre poflint, ullim; led latis fore, fi res ipfae nude «Sc fmipliciter proponantur, & probentur, Verum aifedlus contra, tantas feccftiones faciunt; quinctiam tantas turbas & fed itiones mo- vent, (fccundum illud, ■Video meliora, proboque^ T)cterioraffqiior,) ut ratio prorfus in fervitutcm & captiviratem abrepta foret, nlfi eloquentiae fuada cfficeret, quo minus phantafia a partibus affeduum ftaret, fed potius opera ejus, foedus ineatur inter rationcm & phantafiam, contra affeftus. Notandum eft enim, atfedus ipfos ad bonum apparens femper fcrri, atquc hac ex parte aliquid habere cum ratione commune: verum illud intcreftj quod aftedus intuentur praecipue bonum in praefentia; ratio profpiciens in longum, etiam futurum, & in fumma. Ideoquc cum quae in praefcntia obvcrfcntur, impleant phantafiam fortius, fuccumbitplerunque ratio, & fub- jugatur. Sed poftquam eloquentia & ftiafionum vi eftcdum fit, ut futura & remota conftituantur & confpiciantur tanquam praefcntia, turn demum ab- eunte in partes rationis phantafia, ratio fit fuperior. ConcludamUs igitur, non deberi magis vitio verti rhetoricae, quod deteriorcm partem cohoneftare fciat; quam dialedicae, quod fophifmata concinnare doceat. Qiiis enim ncfcit, contrariorum eandcm rationcm eflc, licet ufu opponantur? Porro non eo tantum dilfert dialcdica a rhctorica, quod (ut vulgo dicitur) altera inftar pugni, altera inftar palmac fit; (altera fcilicet prcfle, altera fufe trader;) verum multo magis, quod dialedica rationcm in fuis naturalibus; rhctorica, qualis in opinionibus vulgi fita eft, confideret. Prudenter igitur Ariftoteles rhctoricam inter dialedicam & ethi- tam cum poUtica, coUocat, cum ex utrifquc participet. Siquidem proba- tioncs Cap.IlI. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 171 tiones & dcmonftrationes dialefticae, univerfis hominibus funt communes ; at probationcs & fuafioncs rhctoricac, pro ratione auditorum variari dcbcntj ut quis tanquam muficus, auribus divcrlis Tc aecommodans, iit dcmum Orpheus in fylvis, inter delphinas Arion. Quae quidcm applicatio & variatio orationis (ii quis ejus pcrfc«ftioncm & culmcn dcfidcrct) co ufque extendi debet; ut fi eadcm ipla apud divcrlbs homines fint dicenda, apud fuigulos tamea aliis atquc aiiis verbis fit uten- dum. Qiianquam liac parte cloquentiae (politica Icilicet «S: ncgotiofa, in privatis I'ermonibus) maximos oratores plerunque dcftitui certumfit; dum ornatum & formulas elegantes orationis captantes, volubili ilia applicatione, & cliaraderibus fermonum, quibus vcrfus fingulos uti confultius tbret, cx- cidunt. Ccrtc non abs re fuerit, circa iioc ipfum, de quo nunc dicimus, no- vam inftituere inquifitionem, eamque nomine prudentiae lermonis privati indigitare, atque inter deflderata reponere : Rem certe, quam quo attenti- us quis rccogitet, eo pluris faciet. Utrum vero hacc inter rhctorica, an po- litica collocctur, iiaud magni retert. Descend AMUs modo ad defidcrata in hacartc, quae (ut ante diximus) ejus funt generis, ut pro appendicibus potius cenferi debeant, quam pro portionibus artis ipfius, & pertinent omnia ad promptuariam. Primo igitur non invcnimus, qui prudentiam illam, fmiul & diligentiam Ariftotelis, be- ne pcrfecutus fit aut lupplcverit. Hie nimlrum cocpit colligere, /igna po- pularia, five colores boni ac mali apparentis, tam fimplicis quam comparati, qui funt vere fopliifmata rhctorica. Sunt autem eximii ufus, praefertim ad ncgotia, & prudentiam fermonis privati. Labores vero Ariftotclis circa colores irtos in tribus claudicant. Primo, quod cum multt flnt, paucos atf- modum rccenfeat. Secundo, quod elenchos fuos non habeant adjunclos. Tcrtio, quod videtur illc ufum corum ex parte ignorafTe. Ufus cnim eo- rum, non magis ad probandum, quam ad afHciendum & commovendum fublcrvit. Complures ilquidem loquendi formulae, quae idem figniticant, varie tamen afHciunt. Nam longe fortius pcnetrar, quod acuminatum ert, quam quodobtufum; licet in ipfa perculFione vires aequaliter intcndantur. Nemo eft certe, qui non magis afficiatur audicns, inimici tui de iioc mirOs triumphos agent : Hoc Ithactis "oelit & magna mcrcentitr Atridac; Quam fi fimpliciter dicatur, hoc rebus tuis incommodabit. Itaque mucro- nes ifti & aculci fermonum, minime funt negligendi. Cum vero banc rem, ut defideratam proponamus, ex confuetudine noftra, illam cxemplis fulcic- mus; praecepta enim minus rem illuftraverint. Exempla colorum boni & mali, tam fimplicis quam comparati. Sophifma i. Q^uod laudant liomines & celebrant, bonum, quod vitu- perant & reprehendunt, malum. Elejichiis. Fall IT Sophifma quatuor modis; fcilicer, aut propter i'^. norantiam; aut propter malam fidem; aut propter ftudia & factioncs; aut propter ingenia laudatorum & vituperatorum. Propter ignorantiam; quid Vulgi judicium ad examen boni & mali ? Melius Phocion," qui cum populus ci praeter folitum applauderet, quaefivit, num forte dcliquillct? Propter malam Hdem, laudantes enim & vitupcrantcs Itiam rem facpius ao^unt, ne- que loquuntur ut fentiunt. Vol. L Y z Laudat 172 DEAUGMENTIS SCIENTIARUM. UK VL Laudat -vaejiales^ qui vult extruder e merces. Item, Malum eft, malum eft, mquit emptor; fed cum receflerlr, tain "loriabitur. Propter fadioncs : C.uiviscnim patct, confucfccrehominci, cos, qui fuavum pattium fuiit, immodicis cflFerrc laudibus, qui autcm contraria- rum funt, infra meritum dcprimerc. Propter ingcnia; aliicnim natura fac- ti Tunt & compoftti ad adulationem fervllcm; alii contra momi & tctrici; ut laudando & vitupcrando, iiiis iageniis tantum obfccundenr, parum de veritare foliciti, Sopbifma2, Q_uod etiamab inimicis laudatur, magnum bonum, quod vero etiam ab amicis rcprehcnditur, magnum malum. Sophism A fundamento hoc niti vidctur, quod quae ingratiis & contra aiiimi noftri affectum & propcnfioncm loquimur, ca ipla vim veritatis a nobis cxtorquere, facile creditur. Elenchus. Fall it rophifma propter aftutiam, tarn inimicorum quam amicorum. Inimici enim laudcs quandoque tribuunt, non invite nee a vi veritatis coadli, fed eas tamen diligentcs, quae inimicis fuis invidiam & pericula confiare poffint. Itaque apud Graecos, fuperftitio quaedam invaluit ut crederent, Ti quis ab altero laudaretur, animo malcvolo & propofito no cendi, naribus ejus puftulam annafci folere. Fallit itcrum, quia laudcs. interdum impertiunt inimici, tanquam piaefatiunculas quafdam, ut poftca libcrius & malitiofms calumniarentur. Ex altera parte, fallit etiam hoc fo- phifma propter aftutiam amicorum. Solent enim & ilia viria amicorum in- terdum agnofccre, & praedicare, non quod aliqua vis veritatis eos cogat, fed ea eligentes, quae minimum amicos fuos lacdere pofTunt, ac fi cactcra qui- demviri optimieflent. Fallit iterum, quia amici quoquc reprchcnfionibus jfuis (ficut de inimici laudibus diximus) tanquam pracfatiunculis quibufdam utuntur, quo paulo poft in laudcs effufius excurrant. Sophifnta 3. Cuj us privatio bona, id ipfum malum: cujus privatio mala, id ipfum bonum. Elenchus. Fallit fophifma duobus modis: Aut propter comparario- nem boni & mali: Aut propter fuccellionem boni ad bonum, aut mali ad malum. Propter comparationem : Si bonum fuerit generi humano, privari cfu glandium, non fequitur, quod malus ille erat ; fed Dodona bona, Ceres melior. Neque fi malum fuit populo Syracufano, Dionyfio fcniore privari, fequitur quod Dionyfius ille bonus fuerit, fed minus malus quam J union Propter fucccflionem : Etcnim privatio bonialicujus non femper dat locum male, fed quandoque majori bono; ut cum flos dccidir, frudus fucccdit. Nee privatio alicujus mali dat femper locum bono, fed interdum majori malo: Nam fublaro inimico Clodio, Milo fimul & fegctcm gloriae perdidir. Sophifma 4. Quod bono aut malo vicinum eft, id ipfum itidem bonum aut malum: quod vero remotum eft a bono, malum; quod a malo, bonum. H A B E t hoc fere rerum natura, ut quae natura fua conveniunt, etiam locis convcniant; quae vero contrariac naturae funt, etiam intervallis di- ftent : cum fuigula, arnica fibi aflbciarc, inimica fummovere gaudeant. Elenchus. Sed fallit fophifma tribus modis: primo propter dcftitutio- nem, fccundo propter obfcurationem, tcrtio propter protcdioncm. Prop- ter deftitutionem; fit, ut quae in fuo genere amplilllma funt, & maximc excellunt, omnia, quantum fieri poteft, ad ic trahant, & in vicino quaequc pofira dcftituant, ac quafi incdia confidant. Itaque in propinquo arborum grandium virgulta nunquam laeta rcpcrics. Rede enim ilk, diviris fcrvi «:)aximc Cap.Iir. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 173 maxime fervi. Ncc male cavillatus eft, qui infcrius famulitium in aulis principum, feftorum vigiliis comparavit j quae fefta fua in proximo attin- gi!!)t, ipfae autcm jcjuniis addicuntur. Propter oblcurationem ; ctenim & hoc habcnt quacque, in (uo gencre, pracftantillima, ut licet proxima non extenuent aut dcftituanr, tamcn oblcurent & obumbrent. Qliod etiam de Ible norant aftronomi, quod fit fcilicet afpetlu bonus, conjunclionc &: ap- proximatu malus. Propter protedionem; nam non folum res coeunt & congrcgantur propter confortium & naturae fimilitudinem, fed etiam ma- lum (pracicrtim in civilibus) confugit ad bonum, ut latcat & protegatur. Itaque icclerati homines petuut afyla divorum, & vitium iplum fe in vii'- tutis umbram rccipit : Saej>e latet 'vitium proximitate boni. Contra & bonum fe aggregat ad malum, non propter confortium, fed ut illud convertat & reformer in bonum. Itaque & medici magis accedunt ad aegrotos, quam ad fanos; & Servatori noftro objcdum eft, quod conver- farctur cum publicanis & peccatoribus. Sophifma f. C u I caetcrae partes vel fedac, fecundas unanimiter defc- runt, (cum fuigulac principatum (ibi vendicent) melior reliquis videtur: Nam primas quacque ex zelo videtur fumere, fecundas autcm ex vero & mcrito tribuere. It A Cicero argumentatur, feftam academicorum, quae acatalcffiam te- Duit, philofophiarum fuifle praeftantiirnnam. Interrogaenim i^xno^ix.) Stoi- cum, qttae fe£ia Jit potior-, ille /ham caeteris anteponet : deinde quae fecundas teneat, academicam fatebitur. Age fimiliter cum Epkureo % (qui Stoici vix afpecium toleraverit) pojlqiiam fiiam feciam collocarit in fummo, collocabit academicam in proximo. Similiter, vacante di"^nita- te aliqua, princcps fi compctitores fuigulos interrogaret, quem port fe po- tiflimum commcndare vcllent, vcrifimile eft, fecunda illorum vota, in eurri qui praecipue dignus & optime meritus fuerit, concurfura. Elenchus. Fallit fophilma propter invidiam. Solent enim homines proxime poft fe, & fadionem fuam, in cos inclinare & propendere, qui reli- quorum maxime fint enerves & imbelles, quiquc eis minimum moleftiae ex- hibucrunt, in odium illorum, qui illis plurimum infultarunt aut incommo- darunt. Sophifma 6. Cujtrs exeellentia vel exuperantia melior, id toto genere melius. Hue pertinent formulae ilbe u/itatae; ne pervagemur in generalibus: conferamus particularem aliqucm cum particulari, &c. Elenchus. Videtur hoc fophifma fatis nervofum; & ma^is dialedi- cum quiddam, quam rhctoricum. Attamen interdum fallit. Primo, quia: funt res haud paucae, periculo plurimum obnoxiac, quae tamen, 17 eva- dant, caeteris antecellant. Ita ut genere fint deteriores, quia faepius peri- clitantur & cxcidunt; individuo autem nobiliores. In hoc numcro eft sem- ma Martia, de qua Gallicum adagium: Filius Parifiorum, & gemma menffs Martii, fi ex illis evadat unus, erit inftar decern aliorum. Adeo ut in ge- nere gemma Mali gemmae Martii pracftct, fed tamen in individuo optima gemma Martii optimae gemmae Maii praeferatur. Fallit fecundoj propter naturam rcrum, in aliquibus generibus aut fpeciebus magis aequalem, iri aliquibus magis inaequalem. Quemadmodum in obfervationcm venit, cli- mata calidiora generalrter ingcnia produccrc acutiora; at in frigidioribus jngcnii i74 DEAUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. VX inc^cnia ilia, quae eminent, ctiam acutifltmis calidarum rcgionum pracftarc. Similiter, in excrcitibus compluribus, ii res duello inter fingulos tranfrgcre- tur, fortafle ad unam partem acccderct victoria i fi copiis univcrfis, in alte- ram. Etcnim excellentiae & exuperantiae cafum rccipiunt; at genera na- tura aut difciplina reguntur. QLiinetiam in genere mctallum hpide prctio fiu.s; attamen adamas praecellit auro. Sophifmaj. Qyou rem integram fervat, bonum; quod fme reccpru eft, malum: nam Ic rcciperc non pofle, impotcnriac genus eft; poteatia autem bonum. KiNC confinxit AElbpus flxbulam de duabus ranis; quae in magna fic- citate, cum aquae ubique deiiccrinr, delibcrarunr, quid ilbi demum agen- dum eflet. Prior autem; del'eendamus (inquit) in putcumprofundum, ne- que enim venfimile eft ibi aquam dctlituram. Cui altera ita regerit; quia fi forte ibi quoque aqua deficiet, quomodo cxinde rurilis al'cenderc porcri- mus? Firmamentum autem hujus Ibphifmatis eft; quod adioncs humanac adco fiat iiKertae, & periculis expofitae, ut illud optimum videatur, quod plurima habeat eftugia. Hue Ipedant formulae illae, quae in ufu funr: Obligatum plane & obftridlum tc reddes: Non tantum, quantum voles, fa- mes ex foftuna, &c. Elenchtis. Fall it fophifma primo, quia in adionibus human is for- tuna ursiet, ut aliquid demum decernatur. Etcnim ut eleganter a quopiara dictum eft; etiam non ftatuerc, eft aliquid ftatuere: Adeo ut faepenumero confilii fufpenfio pluribus nos implicet neccflltatibus; quam fi aliquid ftatu- iflcmus. Videtur autem ifte morbus quidam animi, iunilis ei, qui repcrirur inavaris: fed tranflatus a cupiditate rctincndi opes, ad cupiditatem retincii- di arbitrium & potcftatcm. Siquidcm avarus frui non vult, nc quid detra- hat de lumma; ita & hujulmodi fccpticus nil cxequi vult, ut omnia ci fint Integra. Fallit fecundo, quia ncccllitas, & illud (quod aiunt) jada eft alca, ftrmirlos addit animis; ficut inquit ille, cacteris pares, ncccflitate certc fu- periores cftis. Sophipna 8. Q_uod quis culpa fua contraxit, majus malum; quod ab cxternis imponitur, minus malum. Hujus rei caula eft, quod morfus confcientiae adverfa conduplicet : con- tra, confcium fibi cfle, quod culpa quis vacet, magnum praebet in calami- tate folatium. Itaque poetac ex pathemata maxime exaggerant, ranquani dcfperationi propiora, ubi quis feipfum acculct, «Sc difcrucict : Seque unum clamat caufamque caput que malorum. Contra calamitates virorum infignium elevat & diluit mnocentiac & meritL confcicntia. Porro cum malum abaliisintentetur, habet quivis, quod liberc conqucri pollit, unde dolorcs fui exhaknt, neque cor fuitbccnt : etcnim iis, quae ab injuria homi^num profeda funt, indignari folemus, aut ultioncm mcditari, aut deniquc nemcfini divinam vcl implorare vcl exped:are : quia- etiam, fi a fortuna ipfa inflidum quid fit, tamcn datur quaedani cum fatis ipfis expoftulatio : Atqiie l^eos, atque ajlra vocat crudelia mater. Contra, ubi quis malum aliquod fua culpa contraxerit, ftimuli doloris in- tro vcrtuntur, animumque magis vulnerant 6c confodiunt. Elenchns. Fallit iftud Sophifma, primo propter fpem; quae malo- y\m\ magnum eft antidotum. Etenim culpac emcndatio, facpc in noftra potcftate Cap. III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 175 porcftatc fira eft; fortunac vero minimc. Itaquc Demofthcncs, non fcmcl civcs fuos hiijufmodi verbis affatus eft; Guod ad praeterita pejjirnnm, id ad futnr a optimum eft. G^uid hoc tandem fit? Hoc ippimfci licet, quod veftra incur ia cr culpa res -veftrae male fe habeant : Nam ft los ojftcio njeftro per omnia perfuncti ejfetis, & nihilominus flatus vefler lit nunc, labor ajj'tt, ne fpes qtiidem reliqua efifet, eum futnr urn aliquando melio- rcm. Cum I'ero err ores -ceftri in caufa pottffimum fuerint ; confidendum plane, t'os, illis emendatis, priflinumflatum veflrmn rccuperaturo^. Simi- liter Epidctus de gradibus tranquillitatis an i mi verba facicns; infimum lo- cum illis attribiiit, qui alios acculant : fuperiorcm lis, qui feipfos; fupre- mum vero illis, qui nee alios nee fciplbs. Fallit fccundo, propter infiram animis humanis fupcrbiam; qua acgrc adducuntur homines, ut errorcs pro- prios agnofcant. Hoc vero ut cviteat, patientiam adhibenC longc majo- rem in lis malis, quae culpa fua conrraxerunr. Etcnim, quemadmodum fi- eri videmus, ut cum culpa admifla /ir, ncquc dc auctore conftitcrit, ftipYa modum excandefcant homines & tumultuentur: quod fi poftca in notitiam pcrvenerit, culpam illam ad filium, aut uxorcm aut gratiotlun aliquem per- tinere, ftatim Icdantur turbac & confilcrcunt: Eodcni modo fit, cum res aliqua accidit, propter quam ncccilltas incumbit, culpam in nos ipfos reei- piendl. Id quod in mulicribus raepiilimae confpicitur, quae {\ quid infclici^ ter egerunt, contra confenfum parentum aut amicorum, qualccunquc infor- tunium fequatur, illud fcdulo dillimulabunt. Sopbifma^. Gradus privationis major videtur, quam gradus dimi- nutionis: & rurfus; gradus inceptionis major videtur quam gradus inero menti. Canon eft in mathcmaticis ; nnllas cffc rationes nihili ad aliquld. Ita- quc gradus nuHitatis & quidditatis, majorcs videntur gradibus incrementt & decrement!. Sicut monoculo durius eft, unum perdere oculum, quam utrumque oculum habcnti. Similiter complures libcros habenti gravius cft^ ultinmm, qui llipcrftes fuerit, filium amittcre, quam rcliquos priores. Ita- quc & Sibylla, eum duos priores libros combufllflct, pretium tertii duplica- vit : Siquidem illius amiflio gradus fuiflct privationis, non diminutionis. Elenchiis. Fajllit fophifina primo, propter eas res, quarum ufus in fi^ifficientia quadam, five compctentia; hoc eft, quantitate determinata, con- fiftit. Si quis enim obligctur poenaliter ad folutioncm certae pecuniae fiam- mac, ad diem certnm ; gravius ei fuerit, nummo unico aurco carerc, quam fi pofito quod ilk unicus parari non potucrir, decflcnt etiam dccem alii. Similiter in dccoctionibus futurarum, damnofior videtur gradus obaeratio- nis, qui primus fortcm minuit; quam extrcmus, qui ad cgeftatem rcdigit. Hue Ipectant formulae rllae ufitatac: icra in fundo parfimonia: parum in- tereft, utrum nihil habeas, an quod nihil juvet, &c. Fallit fccundo, prop- ter illud principium in natura, quod corruptio unius, lit generatio altcrius. Adeo ut gradus ipfe privationis ultimac, minus intcrdum incommodct, quo- niam anfam & ftimulum praebct novae alicui rationi ineundae. Undc etiam Demofthenes laepius conqucritur apud civcs lues : Conditioned minus utiles, & honor ificas, quas a Thilippo impofitas fubibant, nihil aliud ejfe, qnavi aliment a quacdam ip forum ignaviae ivitiae. VI. 7ro. D I VI T I AS contcmnunt, qui defpcrant. 1 NVIDIA divitiarum, virtutcm cfFccit dcam, DuM philolbphi dubitant, utrum ad virtutcm an voluptatem omnia fint referenda, collide inftrumcnta utriufque. Virtus per divitias vertitur in commune bonum. Caetera bona proviucialcm habcnt adminirtrationcm, divitiae folae genfcralcm. Cont. Divitiarum magnarumvel cuftodia eft, vel difpenfatio quae- dam, velfama5 at nuUus ufus. Ann ON vidcs lapillis, & id genus deliciis, fingi pretiaj ut poflit cfle ali- quis magnarum divitiarum ufus ? M UL T I, dum divitiis fuis omnia vaenaliafore crediderunt, ipfi in primis vaenierunr. NoN aliud divitias dixcrim, quam impedimenta virtutis : Nam virtuti & necefTariae funt & graves. Divitiae bona ancilla, peflima domina. ■' Honor es. VII. 'Pro. Hon ORES non tyrannorum, (ut loquuntur) fed providentiae di- vinae calculi funt. Ho no res faciunt & virtutes & vltia confpicua: itaque illas provocant, haec refraenant. NoN novit quifpiam, quantum in virtutis curfu profecerit : nifi honores ei campum praebeant apertum. Virtutis, ut rerum aliarum, rapidus motus eft ad locum, pladdusin loco : Eft autem virtutis locus honos. Cont. Dum honores appetimus, libertatem exuimus. Honores dantfere poteftatem earum rerum, quas optima conditio eft: nolle, proxima non pofle. Honorum afcenfus arduus, ftatio lubrica, regreflus praeccps. Q^ui in honorc funt, vulgi opinionem mutuentur oportet, ut feipfos beatos putent. Imperia. VIII. Vro. Felicitate frui, magnum bonum eft, fed cam & aliis imper- tlri pofle, adhuc majus. Reges non hominum inftar, fcdaftrorum funt: Nam & in fingulos 6c in tempo ra ipfa, magnum habent influxum. Qui Dei vices gerunr, iis refiftere, non tantum lacfac majeftatis crimen eft, fed theomachia quaedam. Cont. Quam miferum, habere ail fere quod appetas, infinita quae metuas. Q^UT i82 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.VI. Q^ui in imperils funt, fimiles funt corporibus coelcftibus, quae magnani vcncrationcm habcnr, requiem nullam. Nemo humanae Ibrtis ad dcorum convivia admittitur, nifi ad ludibrium. Laus, Exijlimatio. IX. Tro. ViRTUTis radii rcflexi laudes. Laus honoris cll:, ad quern liberis liifFragiis pervcnitur. Ho NO RES a diverfis politiis conferuntur, Ted laudes ubiquc funt liber- tatis. Vox populi habct aliquid divinum; Nam quomodo aliter tot capita in. unum coni'pirare poilint? Ne mireris, fi vulgus verius loquatur, quam lionoratiorcs: quia ctiam tutius loquitur. Cont. Fama dctcrior judex, quam nuncia. Quid viro bono cum laliva vulgi? Fama veluti fluvius, Icvia attollir, folida mergit. Infimarum virtutum apud vulgus laus eft, mediarum admiratio, fuprcmarum fcnfus nullus. Laus magis ex oftentationc, quamex mcritoj & ventofis magis accedir, quam rcalibus. Natura. X. 7ro. CoNSUETUDiNES progrcflus eft arithmeticus, naturae gcomc- tricus. U T in rcbufpubllcis fc habcnt leges communes erga confuctudines, codcm modo in fingulis fe habet natura ad confuetudinem. CoNSUETUDo contra naturam quafi tyrannis quaedameft: & cito ac levi occafione corruit. Cont. CoGiTAAi us fecundum naturam, loquimur fccundum pracccptaj fed agimus fecundum confuetudinem. Natura pedantius quidam eft, confuetudo magiftratus. Fortuna. XL Tro. Virtutes apertac laudes pariunt, occultac fortunas. ViRTUTES officiorum laudes pariunt, facultatum fortunas. Fortuna veluti galaxia, hoc eft, nodus quarundam obfcurarum virtu- tum, fine nomine. Fortuna faltem obfiliasfuas honoranda eft, confidentiam fcilicet, & author itatem. Cont. Stultitia unius, fortuna alterius. In fortuna illud praecipuelaudavcrim, quod cum non eligat, nontueatun V I R I magni, dum invidiam virtutum fuarum declinarunt, inter fortunae cultores rcperti funt. Fita. XII. ^ro. Absurdum eft accidentia vitae magis amare, quam vitamlpfam. Praestat ad omnia, ctiam ad virtutem, curriculum longum, quam breve. Absq^ue fpatiis vitac majoribus, nee perficere datur, nee pcrdifcere, nee pocnitere. Cont. P H I LOSOPH I dum tantum apparatum advcrfus mortem coUigunt, ipfam magis timcndam effeccrunt. Mortem Cap. III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. i83 Mortem homines timcnr, quia ncfciunt, ut pucri tenebras NoN invenias inter humanos afFcdum tarn pufillum, qui fi intcndatur paulo vehcmentius, non mortis metum fuperet. Mori vellc, noia tantum fortis, aut milcr, aut prudcns, fed ctiam fafli- diofus poteft. Superftitio. XIII. Tro. C^u I zclo peccant, non proband], fed tamen amandi funt. Mediocrit ATEs moralibus dcbcntur, cxtrcmitatcs divinis. SuPERSTiTiosus, rciigiolus dcfignarus. Fabulosissima quaeque portenta cujufvis religioiiis citius crcdide- rim, quam haec omnia fine Numinc fieri. Cont. Ut fimiae, fimilitudocumhominc, dcformitatcm addit : itafupcr- ftitioni, fimilitudo cum rcligione. Quale odium eft afFedationis in civilibus, talc fupcrftitionis in divinis. Praestat nullam iiabcrc dc diis opinionem, quam contumeliofam. Non Epicuri fciiola, fed Stoa, vetcres relpublicas perturbavit. NoN caditinmentem liumanam, ut fit merus atlicifta dogmate; fed ma"'- ni liypocritac, lunt vcri athciftac : qui lacra perpetuo contredant, fed nun- quam vcrcntur. Superbia. XIV. ^ro. Superbia ctiam vitiis infociabilis; atque ut vcncnum vcneno, itci haud pauca vitia fuperbia cxpelluntur. F a c I L I s, ctiam alichis vitiis obnoxius eft : fuperbus, tantum fuis. Superbia, fi ab aliorum contcmptu, ad liii contcmptum alcendct, fict dcmum philofopiiia. Cont. Hedera virtutum ac bonorum omnium fuperbia. C A E T E R A vitia virtutibus tantum contraria : fuperbia fola contagiofa. Superbia optima vitiorum conditionc caret, id eft, latebris. SuPERBUs, cum caeteros contcmnit, fe interim negligit. Ingratitndo. XV. ^ro. Crimen ingrati animi nil aliud eft, quam pcrfpicacia quacdam in caufam beneficii coUati. DuM grati erga quofdam efle vblumus; nee cacteris Juftitiam praefta- mus, nee nobis iplis libertatcm. Beneficii gratia eo minus reddenda eft, quod de pretio non conftat. Cont. Crimen ingrati animi, non fuppliciis coercctur, fedfuriis per- mittitur. Arctiora funt vincula beneficiorum, quam officiorum: quarc qui ingratus, ctiam injuftus & omnia. Ea eft conditio humana: Nemo tam publica fortuna natus eft, quin pri- vatae & gratiac & vindidae, fe omnino debeat. hividia. XVI. Tro. Naturale eft exprobrationcm fortunac fuac odiflc; Invidia in rebufpublicis, tanquam ialubris oftracilimis. Cont. Invidia fcftos dies non agit. Nemo virtuti invidiam reconciliaverit praetcr mortem. Invidia virtutcs laboribus exereer, ut Juno Hcrculcm. Impndi- x84 DE AUGxMENTIS SCIENTIARUM. Lib. VI Impiidic'itia. XVII. Tro. ZeI/OTYPIae dcbctur, quod callitas iit fiifta virtus. Mult A triftitia opus eft, ut quis venerem rem feriaui putet. Quid vel diaecae partem, vei munditiac Ipeciem, \el Iiiperbiac fillam, inter virtutes coUocas? A MO RUM, ut avium lylveiTrium, nulla propiietas eft, fed jus poflcffi- one transfcrtur. Cont. P ESS IMA Circes tranjforinatio impudicitia. Impudicus prorius revcrcntiam lUi pcrdidit; quod fiacnum eft omni- um vitiorum. Omnes ut Paris, quiformac optioiiem faciunt, prudentiae & potcntiac jafturam faciunt. In veritatem noii vulgarem iacidit Alexander j cum fomnum & venc- tcm, mortis arrhabones cfle dixit. Crudelitas. XVIII. ^ro. Nulla virtutum tam faepe rea eft, quam dementia. Crudelitas, fi aviadidaeft, juftiriacft; fi a periculo, prudcntla. Qui mifcricordiam inimico impertit, fibi dcncgat. NoN lacpius phlebotomiac neceffariac funt in curationibus, quam cacdcs in civilibus. Cont. Caedibus graflari, aut ferae, autfuriaeeft. Crudelitas viro bono fcmper fabulofa eflc videtur, & ficVio tra- gica. Gloria vana. XIX. Tro. Q_u I fuas laudcs appetit, aliorum limul appctit utilitatcs. Qui tam fobrius eft, ut nihil alienum curet, vcreor ne & publicaaJie- na putet. In gen I A in quibus aliquid inane eft, facilius curam reipublicac rcvi- piunt. Cont. Gloriosi femper fadliofi, mcndaces, mobiles, nimii. Thraso Gnathonis praeda. TuRPE eft proco folicitare ancillam 5 eft autem virtutis ancilla laus. Jnftitia. XX. 'Pro. Imperia & politiae, juftitiac tantum additanicnta funt; Si cnim juftitia aliter pollit excrceri, illis minimc fucrit opus. JusTiTiAE debctur, quod homo homini lit Dcus, non lupus. fusTiTiA ctfi vitia tollcre non pollit, tamcn hoc efticit, ut non lacdant. Cont. Si hoc eft juftum clfe; quae tibi fieri nolis, ea alteri non face re, x;lementia demum juftitia eft. S I fuum cuique ttibuendum eft, ccrte & vcnia humanitati. Q_uiD mihi aequitatcm narras, cum fapienti omnia inaequalia fint ? C o N s I D E R A qualis rcorum conditio fuerit apud Romanos, iS: pronuncia juftitiam c rcpublica non clle. Vulgaris ifta juftitia politiarum, philofophus in aula: hoc eft, facit {antum ad rcveroitiam imperantium. Fortitudo. XXI. TrOy Nil teriibiie nifi ipfc timor. Cap.Iir. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. i8j Nil aut ia voluptatc folidum, aut in virtutc munitum ubi tirrior infcftar. Q_u I pcricula apertis oculis intuctur ut excipiat, advertit & ut evitct. Caeterae virtutcs nos a dominatu libcrant vidorum j fortitudo fola a domiiiatu fortunac. Cont. Prae CLARA virtus vcUc pcrire ut perdas. Praeclara virtus quam etiamebrietas inducit. Vl T A E fuae prodigus alicnac penculofus. Vi R T us fcneac actatis fortitudo. Temperantia. XXII, 'Pro. E ADEM fere vis abftinendi & luftincndi, Un I FOR MI TAXES, coiicordlae & menfurae motuum, coeleftia funt^ &cliaradcrcs actcrnitatis. Temperantia, vclut frigora falubria, animi vires colligit & firniat. E X q_u I s I T I & vagi fenfus narcoticis indigent ; Jfimiliter & afFedus. Cont. Negativae iitac virtutcs non placent; nam innocentiam prae- ftant, non mcrita. Languet mens, quae excclllbus caret. A MO virtutes, quae cxccilentiam adionis inducunt, non hebetudinem pafllonis. Cum confonantes animi motus ponis, paucos ponis j nam pauperis eft numerate pecus. 1st a (non uti, nt non appetas ; non appetere ut non timeas) pufillani- mi funt & diffidentis. Conftantia. XXIII. Tro. P> a s I s virtutum conftantia. Miser eft, qui qualis ipfc futurus fit, non novit. I M B E c I L L I T A s liumaui judicii, rebus ipfis conftare non potcft ; c^uarc fa Item fibi conftet. E T I A M viriis decus afpirat conftantia. S I ad fortunae ii\conftantiam accedat etiam inconftantia mentis, in quantis tcnebris vivitur ? F o R T u N A, tinquatn Proteus, fi perfevercs ad formam redit. Cont. C o N s T A N T I A, ut janitrix morofii, multa utilia indicia abigit. AE q_u u M eft, ut conftantia res adverfas bene toicrct j nam fcrc inducit. Stultitia brcviftima optima. Mamanimit as . XXIV. Tro. S I animus femel gcncrofos fines optaverit ; ftatim non modo virtu- tes circumftant, fed & Numina. Virtutes cxhabitu, aut praeceptis, gregales funt j ex fine, heroicae. Cont. M A G N A N 1 M I T A s cft virtus poetica. Scientia, Contemplatio. XXV. Tro. E A demum voluptas eft focundum naturam, cujus non cft fatietas. Dulcissimus prol'pcdus in crrores aiiorum fubjacentes. C^u A M bonum eft, orbes mentis liabere concentricos univcrfo ? O m N E s affcdus pravi, falfae acftimationcs funt ^ atque cadem funt bo . nitas & Veritas. Vol. L a a Cont* i86 DE AUGMENTIS SClENTIARUM. Lib. VI- Cont. CoNTEMPLATio, fpcciofa inertia. Bene cogitare, non multo melius eft, quam bene foitiniare* Orbem Numen curat, tu patriara. V 1 R politicLis ctiam contemplationcs ferit. Ltterae. XXVI. Tro. S I dc rebus minutis, libri fcripti forent, vix uUus eflct experientiae ufus. Lectio eft converfatio cum prudentibus ; actio fere cum ftultis. Non inutilcsicientiae exiftimandae lunt, quarum in fe nullus eft ufus, fi ingenia acuant 6c ordinenr. Cont. In academiis difcunt credere. Quae unquam ars docuit tcmpeftivum artis ufum ? Sap ERE ex regula, & ex cxpericntia, plane contrariae rationes funt j uc qui alteri alTuefaflus fit, ad alterum fit ineptus. Artis faepillime ineptus ufus eft, ne fit nullus. Hoc fere omncs academici habent, ut ex qualibet re foleant agiiofcerc quod fcianr, & non addilcere quod nefciant. "PromptiUido. XXVII. 'Tro. Opportuna prudentia non eft, quae celeris non eft. (^u I cito errat, cito errorem emendat. Q^u I ex compofito & non obiter prudens eft, nil magni facit. Cont. Prudentia non altepetitur, quae praefto eft. Prudentia, ut veftis, levis, quae expcdira. Cujus confilianon maturat deliberatio, nee prudentiam aetas. Quae ad breve tempus excogitantur, ad breve tenipus placent. Taciturnitas in fecretis. XXVIII. Tro. Taciturno nil reticetur, quia omnia tuto communicantur. Q^u 1 facile loquitur quae fcit, loquitur & quae nefcit. Secretis etiam myfteria debentur. Cont. Var i etas niorum optime animum collocat in fecreto. Taciturnitas confeflbris virtus. T A c I T u R N o omnia reticentur, quia filentium repcndirur. T EC T us, ignoto proximus. Facilitas. XXIX. Tro. Amo virum alieno afFeftui obnoxium, fed tamen judicium ab obfc- quio rcvocantcm. Flexibilem efle, ad naturam auri proxime accedit, Cont. Facilitas, judicii quaedamineptaprivatio. Facilium beneficia, dcbita videntur j negationes, injuriae. Sib I gratia m habet, qui afacilialiquid impctrat. Facilem omnes difficultatcs premunt j nam omnibus fe implicat. Facilis fere fe recipit cum pudore. Topularitas. XXX. Tro. Prudentibus eadem fere placent, at ftultorum varictati occur- rae prudcntiae eft. Col ere populum, cftcoli. I Qjt; I Cap.III. DE AUGMfiNTIS SCIENTIARUJVf. 187 Q^u I ipfi magni viri funr, ncmincm uiium fcrc habenr, qucm vcrcanmr, fed populum, Cont. Q_u I valdc cuni ftultis coiigruir, ipfcfufpedus CiTcpotcIl. Q__u I turbac placet, fere & turbas miftct. Nil modcratum vulgo gratum eft. 1 >f F I M A afTcntatio eft aflentatio vulgi. Loquacitas. XXXI, 7ro. Qv I filet, aut alios habct pro fufpcdlis, aut fufpciflus eft ipfc fibi. CusTODiAE omncs infcliccs J mifcrrima filcntii. SiLENTiuM ftultorum virtus: itaquc rcclc illefilcnti: Si prudcns cs, ftultus cs ; fi ftultus prudcns. SiLENTiUM, veluti nox, infidiis oppdrtimum. CoGlTATioNEs in proflucntc faniilimac. SiLENTiuM, foiitudinis genus. Opinion! fc venditat',' qui filet. Si- lentium, nee pravas cogitationes cgerit, ncc bonas diftribuit. COnt. SiLENTiUiM verbis, & gratiam addit & authoritatem* SiLENTiUM, veluti fomnus quidam, alit prudentiam. ^ILENTIUM fermentatio cogitationum. Stylus, prudentiac filentium< SiLENTiUM ambit veritatem. "Didlmulatio. XXXIL Tro. DissiMULATio, compendiaria fapientia.' NoN idem di cere, fed idem fpcclare debemus. E T I A M in animo deformis nuditas. DissiMULATio & decori eft, & praefidio. Sepes confiliorum, diflimulatio. A L I QV I bono fuo falluntur. Q_u I indiflimulanter omnia agit, afequC dcclpit 5 nam plurlmi, aut non capiunt, aut non credunt. Indissimulatio nihil aliudquamanimiimpotentia. Cont. Cum cogitate fecundum rerum veritatem non pofHmus, at loqua- rnur lecundum cogitationem. Qui BUS artes civiles fupra captum ingcnii funt, iis diflimulatio propru- denria erit. Q_ui dilTimulat, praccipuo ad agendum inftrumcnto fc privat, i.e. fide. DissiMULATio dillimulationem invitat. Q^U I diflimulat, liber non eft. Audacia. XXXIII. '7ro. DocET improbare, qui vcrecundatut. Quod aftio oratori, id audacia viro civili ; primum, fecundum, tcrtium. CoNFiTENTEM verccundiam amo, accufuitcm odi. CoNFiDENTiA motum, auimos promptius fociat. Placet obfcurus vultus, & perfpicua oratio. Cont. Audacia ftultitiae viator. Inverecundia inutilis, nifi ad impofturam. Confident! A, ftultorum imperatrix, prudcntium fcurra. Audacia eft ftupor quidam fcnfus, cum malitia voluntatis, Vol. I. Aa 3 Cere- i88 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM* Lib.VJ. Ceremoniae, Tuncii, AffeBatlo. XXXIV. Tro. VuLTUS & geftus decora modcratio, verum coiidimentum vir- tutis. S I & in verbis vulgo parcmus, quid ni in habitu & geftu? O u I in Icvibus & quotidiana confuctudinc, dccus non rctincnt, fit licet vir magnus, noris tamen hunc tantum ccrtis horis faperc. Virtus & prudentia fine punclis, velut pcregrinac linguae funt; nam vulgo non inrcUiguntur. Q^u I vulgi Icnlum per congruitatcm non novit, is, fi ncc per obfcrvatio- nem novcrit, omnium flultillimus e(r. P u N c T I tranflatio funt virtutis in linguam vernaculam. Cont. Q_u I D deformius, quam fcenam in vitam transferre ? E X ingcnuitate decorum, ex arte odium. M A G I s placcnt cerullatac buccac & calamiftrata coma, quam ceruflati & calamiftrati mores. Q_u I animum ad tam exiles obfcrvationes applicat, magnac cogitationis capax non eft. Affectatio ingenuitatis, putredo lucens. Joel. XXXV. 7ro. O R A T o R u M ara jocus. C>_u I in omnibus modeftum leporcm mifcet, libertatem animi rctinet. R E s eft fupra opinionem politica, facile tranfire a joco ad ferium, a fe- rlo ad jocum. ^ VeritatiS, alias non pervcnturac, faepe vehiculum jocus. Co'iit. I s T o s deformitatum ac concinnitatum aucupes quis non contem- nat? Re RUM magnitudinem eluere joco, improbum artificium eft. locos tum confidera, cum rifu deftituti I'unt. Paget 1 ifti fere non penetrant ultra fuperficiem rerum, ubi joci fe- des eft. Ubi jocus ad feria momenti aliquld habet, ibi levitas puerilis eft. > Amor. XXXVI. 7ro. Annon vidcs, omnes fc quaerere ? at amans folus feinvenit. Non cftmclior ordinatio animi, quam ex imperio aifectus alicujus in- fignis. Q^ui fapit defidcrium quaerat; nam qui non aliquid infigruter appetit, ci omnia ingrata funt & tacdio plena. Qu I D ni in unitate acquiefcat unus ? Cont. A MORI multum debet fccna, nihil vita. Nil tam varii nominis eft, quam amor : Nam res, aut tam ftulta eft ut fc nefciat, aut tam turpis, ut fe fuco condat. O D I iftos monophrontiftas. A N G u s T A admodum contemplatio amor. Amicitia. XXXVII. 7ro. E A D E M facit amicitia, quae fortitudo, fed fuavius. Suave condimcntum omnium bonorum amicitia. P e ss 1 M A Iblitudo, non veras habere amicitias. D I G N A nialac fidei ultio, amicitiis privari. Cont» Cap. III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 189 Cont. Qui amicitias ardas copulat, novas ncceilitatcsflbiimponit. Animi irxibccilii eft, partiri fortunaiiii Adiilatio. XXXVIir. T^ro. Adulatio magis ex more, quam ex malitia. Laudando inrtitucrc, fenipcr formula fuit debita potentioribus. Cont. Adulatio ftylus icrvorum. Adulatio calx vitior urn . Adulatio aucupii illud gcmis, quod fimilitudine vocis, avcs fallit. Adulationis deformiras comica, nocumentum tragicum. AuRiBUs medcrj, difficillimum. Vindiaa, XXXIX. ^ro. ViN dicta privata, juftitia agrcftis. Qu I vim rcpendit, legem tantum violat, non homincm. U T iLis metus ultionis privatae ; nam leges nimium laepc dormiunr. ' Co?it. Qui in) uriam fecit, principium malo dcdit 5 qui reddidit, modum abftulit. Vi N D f c T a, quo magis naturalis, eo magis coercenda. Qui facile inj uriam reddit, is fortalfe tempore non voluntatc pofterior crat. Innovatio. XL: 4 'Fro. Omnis medicina innovatio. Qu I nova remedia fugit, nova mala oppcritur. No VAT OR maximus tempus ; quidni igitur tempusimitemur? ExEMPLA remotaineptalunt; recentia corrupta & ambitiofa. Imperitis & contentions permitte, ut ad exempla res agant. S I c u T qui nobilitatem in familiam introducunt, digniores fere funt po-* flcris 5 ita novationes rerum plerumque pracftant iis, quae ad exempla fiunt. MoROSA morum rctentio, res turbulcnta eft, aequc ac novitas. Cum per fe res mutentur in dcterius, fi confdio in melius non mutcntur, quis finis crit mali ? Moris fervi, temporis ludibria. Cont. No VI partus deformcs funt. Null us author placet, praetcr tempus. Nulla novitas abfque injuria ; nam praefcntia convellit. Quae ufu obtinuere, ft non bona, at faltem apta inter fe funt. Quis novator tempus imitatur, quod novationes ita infinuat, ut fcnfus fallant? Q_uoD praeter fpem evcnit, cui prodcft, minus acceptum ; cui obcft, magis moleftum. Mora. XLI. Tro. For TUNA multafcftinanti vendit, quibusmorantemdonat. DuM initia rerum ampledi properamus, umbras prenfamus. Fluctuantibus rebus advertendum, iiiclinantibus agendiun. Prima adionum Argocommittenda lunt, extrema Briareo. Cont. OccASio primum anfam vafis porrigit, deinde vcntrem. OccASio inftar Sibyllac minuitoblatum, pretium auget. Celeritas, orci galea. Quae mature fiunt, judicio fiunt j quae fcro, perambitum. Trae- I90 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. L]b:Vl. T'raeparatio. XLII. Vro. Qui parvis copiis rem magnani aggrcditur, fingit opportunitatcm, ut fpcrct. Parvis apparatibus non fortuna, fed prudcntia cmitur. Cont. Optimus terminus parandi, prima occafio agendi. Nemo fpcrer, fe fortanam apparatu ligare poflc. Alter ATio apparatus & adioiiis, politica lunt: Diilmclio tumida & infclix. Magnus apparatus, prodigus & remporis & rcrum. Trincijjiis ob flare. XLIII. Tro. Plura pcriculafet) reliqua certe ab illis, circa doctrinam cxemplaris tradita, minorc aut verita- tisaut fobrietatisjactura, magna ex parte recipcre poflumus. Etenim, quod ad naturam boni pofitivi & fimplicis Ipedat, illam certe pulcherrime & ad vivum veluti in tabulis cximiis dcpinxerunt; virtutum & officiorum figu- ras, pofituras, genera, affinitates, partes, fubjefta, provincias, adioncs, difpenfationes, diligentifllme fub oculos repraefentantes. Neque hie finis: Nam haec omnia animo iiumano, magno quoque argumentorum acuminc & vivacitate, & fuafionum dulcedine, commendarunt atquc infinuarunt : Quinetiam (quantum verbis pracftari poflit) eadem contra pravos & popu- lates errores & infliltus, fidelifiime muniverunt. Quatenus vcro ad natu- ram boni comparati, huic rei etiam nuUo modo dcfuerunt: In conftituendis trinis illis ordinibus bonorum 5 in coUatione vitae contemplativac cum afti- va; in difcrimijiatione virtutis cum rcludatione, &virtutis jam Iccuritatem nadae, & confirmatae ; in confliftu & pugna honefti & utilis ; in virtutum in- ter fc libramine, nimirum cui quaeque praeponderet, & fimilibus. Adco ut banc partem de exemplari, infigniter cxcultam jam eflc, & antiquos in ea re mirabiles fe viros praeftitifle, reperiam : Ita tamen ut philofophos Ion- go poft fe intervallo reliquerit, pia & ftrenua theologorum diiigentia in of- ficiis, & virtutibus moralibus, & cafibus confcicntiae, «S: peccati circumfcrip tionibus pcnfitandis & determinandis cxercitata. NiHiLo fecius (ut ad philofophos redeamus) fi illi (antequam ad po- pulates & receptas notioncs, virtutis, vitii, doloris, voluptatis & cactero- rum, fe applicalfcnt) fuperfediflcnt paulifper, & radices ipfas boni & mali, & radicum illarum fibras indagallent ; ingcntem mco judicio luccm illis omnibus, quae poftea in inquifitionem ventura fuillcnt, aifudiflcnt : Ante omnia, fi naturam rerum non minus quam axiomata moralia confuluilTent ; doftrinas fuas minus prolixas, magis autem profundas rcddidilVcnt. Qiiod cum ab illis aut omnino omillum, aut confufe admodum tractatum fucrit, nos brevitcr retradabimus ; & fontcs ipfos rerum moralium apcrire & pur- gare conabimur, antequam ad doclrinam de cultura animi, quam ponimus ut dcfidcratam, pervcniamus. Hoc cnim (ut arbitramur) dodrinam dc ex^ cmplari novis quodammodo viribus donabit. Inditus eft atque imprcflus unicuique rcl appctitus, ad duplicem na- turam boni j alteram qua res totum quiddam eft in fc ipfi : alteram qua ert parstotius alicujus majorcs. Atquc pofterior hacc ilia altera dignior eft, & potentior, cum tendat ad confervationem formac amplioris. Nominetur prima, bonum individuale, five fuitatis ; poftcrior, bonum communionis. Terrum fympathia particulari fertur ad magnctem : at fi paulo ponderoftus fuerit, amorcs illos deferit, & tanquam bonus civis & amator patriae, tcr- ram petit, regionem fcilicct connaturalium fuorum. Ultcrius paulo perga- mus > corpora denfa & gravia terram petunt, congrcgationem magnam cor- porum dcnforum : Attamen, potius quam natura rerum divulfioncm patia- tur, Sc detur (ut loquuntur) vacuum, corpora hujufmodi in furfum fcrcn- tur, & cefiabant ab officio fuo erga terram, ut praeftent officium fuum mundo ipfi debitum. Ita quafi pcrpetuo obtinet, ut confcrvatio formae ^i:., :..:. masis 198 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.VII. magis communis minores appetitus in ordinem rcdigat. At pracrogativa ifta boni communionis fignatur praecipue in hominc, fi non dcgeneravcrit ; juxta mcmorabile illud Pompeii Magni didum, qui quo tempore Romam fames premeret, annonae importandae pracpofltus, vchemcntiilime aurcm ab amicis interpellatus ne mari, atroce tempcftate ingruentc, fc committcrct j illud tantum refpondit, necefle eft, ut earn, non ut vi\am : Adeo ut vitae defiderium (quod in individuo maximum oft) amori & lidei in rempublicam apud eum non praeponderaret. Scd quid moramur ? Nulla, omnibus faccu- lis, rcperta eft vel philolbphia, vel feda, vel religio, vel lex, aut difcipli- na, quae in tantum communionis bonum exaltavit, bonum vcro individu- ale dcprcllit, quantum landa tides Cliriftiana : unde liquido paicat, unum eundcmque Deum fuiflc, qui creaturis leges illas naturae, hominibus vero legem Chriftianam dedifiet. Propterca legimus, nonnuUos ex eledis ilium fcilicet nihil aliud per totam vitam egifle, quam ut valetudinem curaret ; & proindc abinfinitis rebus abftinerct, corporis interim ufu quafi multatus. Ubi fi hominibus officia focictatis confcdari cordi fit, ilia demum valetudo maxime eft expetenda, quae quaflibct mutationes & im- petus quofcunque ferre & vinccre qucat. Eodem modo & animus illc de- mum vere & propric fanus & validus ccnfendus eft, qui per plurimas & max- imas tentationes & perturbationes perrumpere poteft. Ita ut optime Diogenes ■ dixiflfe vifus fit ; qui eas vires animi laudarit, quae non ad caute abfiincndum, fed ad fort iter fujiinendum valerent > quaeque animi impetum, etiam in maximis praecipitiis, cohiberc poflint ; quaeque (id quod in cquis bene fub- adis laudatur) praeftcnt, ut breviffimo fpatio, & fiftcrc fc & vcrterc poflint. POSTREMO, 200 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. VII. PosTREMO, redarguit iucm tcncritudincm quandam & incpt-itudi- ncm ad morisicranduni, in nonnuUis ex antiquirtimis philolbphis, & ma- xiinc in vcncrationc habitis, notatam : Qiii nimis facile Ic a rebus civilibus fubdiixcrint, ut indignitatibus & pcrturbationibus Ic cxuercnt, atquc magis, luaopinionc, illibati, & tanquam lacrofandi, vivcrcnt : ubi conlcntancum cfler, conftantiam honiinis vcix moi'alis talcm fore, qualcm idcmConfalvus in hominc milirari rcquirebat: nimirum ut honor ejus contexc retur tanquam c tela cralliore > minimcque tarn tenui, ut quidvis illud vellicarc & laccrarc polHt. CAP. II. Tartitio boni individiialis 'vel fnitatis, in bonmn aBrcurn, & bontim Jjoffivum. Tartitio boni pajjhi, in boniim confervativum, & bonum perfedivnm. '^Partitio boni communioms, in officia generalia, & re- fpectiva. REPETAMUS igitur jam, & pcrfequamur primiim bonum indivi- duale, 6c fuitatis. Illud partiemur in bonum adivum, & bonum paf- iivuni. Etenim haec quoquc differentia boni (non abfimilis ccrtc illis ap- pellationibus, quae Romanis in occonomicis crant tamiiiarcs, promi fcilicet & condi) in univerla rerum natura imprefla rcpcritur : praecipuc autcm le prodit in duplici rerum creatarum appctitu ; altero, le conlervandi &muni- cndij altero, fe multiplicandi & propagandi: Atque hie pofterior, qui ac- tivus eft, & veluti promus, potentior videtur & dignior : ilk autcm prior, qui paflivus elt, & veluti condus, inferior cenfcri poteft. Etenim in uni- verfitate rerum, natura coeleftis praecipue agens eft ; at natura terrcftris, patiens. Etiam in delcdationibus animantium, major voluptas eft gcneran- di quam pafeendi. In oraculis quoque divinis pronunciatur, Bcatins ejfe dare, qnam accipere. Qiiin & in vita communi, nemo invenitur ingenio tam moUi & effbeminato, quin pluris faciat aliquid quod ei in votis crat, pcrticere, &: ad exitum perducerc, quam fcnfualitatem aliquam, aut delcc- tamentum. Atque ifta quidcm boni adlivi prae-eminentia in immcnfum exaltatur, ex intuitu conditionis humanae, quod fit & mortalis, & fortunac iciibus cxpofita. Nam fi in voluptatibus hominum poflct obtineri perpetui- tas atque certitudo, magnum pretium eis accederct, propter fccuritatem & nioram. Qiiandoquidem autem rem videmus hue reciderc: Magni acfti- mamus mori tardius : &, Ne glorieris de craftino ; ncfcis partum dici : mi- rimi minime eft, fi omni contcntione feramur ad ca quae remporis injurias non rcformident. Ea vero nulla cftepolllmt, praetcr opera noftra ; ficutdi- citur, opera eorum feqnuntiir eos. Eft & altera prac-emincntia boni aftivi haud exigua, indita & fuftentata ex co affeclu, qui humanae naturae, ut comes individuus, lateri adhaeret : amor fcilicet novitatis, aut varictatis. 111c veto in fenfuum voluptatibus (quae boni paflivi pars lunt vel maxima) anguftus admodum eft, ncc latitudinem habet aliquam infigncm : Cogita quamdiu eadem feccris ; cibus, Ibmnus, ludus; per hunccirculum curritur. Mori vellc, non tantum fortis, aut mifer, aut prudens, fed etiam faftidiofus poteft. At in aclis vitac noftrac, & inftitutis, & ambitionibus, infignis eft varietas ; eaque multa cum voluptatc percipitur, dum inchoamus, progre- dmiur, interquicfcimus, regredimur, ut vires augeamus, appropinquamus j dcnique 5 Cap. III. D E A U G M E N T I S S C I E N T I AR U M. 2Ci dcnique obtincmus, & hujufmodi? ut vcre admoduni didum fit, vita fine propoflro, languida & vaga eft. Quod nmul & prudcntibus «Sc ftultifliir.is compctir, ut ait Solomon; Tro dejiderio qiiaerit ccrebrofus, otmuur.s irn- mifcet fe. Q_uinctiaiii vidcmus, rcgcs potcntillimos, ad quorum nutum, quaccunque fenfibus grata funt, parari poflcnt, niliilominus procurafle iibi intcrdum dcfidcrii\ humilia & inania (qucmadmodiim cithara fuit Ncroni, gladi.itoria Commodo, Antonino aurieatio, & alia aliis) quae ramcn ip/is fncrint omni afflucntia voluptatum Icnfualium potiora. Tanto voluptatcm majorem affert ut aliquid agamus, quam ut fruamur. Illud interim paulo attcntius notandum eft, bonum aclivum, indivi- dualc, a bono comnuinionisprorllis diftcrrc; quanquani nonnunquam ambo coincidant. Qiiamvis cnim bonum iflud individualc, adivum, lacpe opera benciicentiae (quae ex virtutibus communionis eft) pariat & producatj illud tamen intercft, quod ilia opera ab hominibus plurimis riant, non animo alios juvandj aut beandi, fed plane propter fe atque potentiam & amplitudi- ncm propriam. Id quod optime cernitur, quando bonum adivum in aliquid iinpingir, quod fit bono communionis contrarium. Siquidem gigantea ilia ani- rni conditio, qua abripiuntur magni ifti orbis tcrrarum pcrturbatores, (qualis . fuitL. Sylla, & plurimi alii, licet in modulo longc minore:) qui videntur ad hoc anhelare, ut omnes fcliccs & aerumnofi fint, prout fibi fuerint amici, velinimici; atque ut mundus tanquam ipforum pracfcrat imagincm: (quae vera eft theomachia,) hacc inquam ipla afpirat ad bonum adivum, indivi- dualc, faltem apparcns, etfi a bono communionis omnium maximc rcccdat. At bonum pallivum particmur, in bonum confcrvativum, & bonum perfcdivum. Etenim inditus eft unicuique rei triplex appctitus, quatenus ad bonum fuiratis, five individui. Primus, ut fe confervet: Sccundus, ut fe pcrficiat : Terrius, ut fe multiplicet five diftundar. Atque hie pollrc- nius appctitus ad bonum adivum refertur, dc quo jam modo diximus. Su- perfunt igitur reliqua tantum duo, quae di;dmus bona,: Ex quibus praeccl- lit perfcdivum. Minus cnim quiddam eft, confervare rem in fuo ftarii : Majus vcro, candem ad naturam fublimiorem cvchcrc. Rcpcriuntur fiqui- dem per res univcrlas, naturae aliquac nobiiiorcs, ad quarum dignitatem & exccllcntiam, naturae inferiores afpiranr, vcluti ad origines & fontcs fuos. Sic dc hominibus non male cecinit illc: Igneus eft ollis vigor O" coelefth origo. Homini enim, aflumptio aut ap- proximatio ad divinam aut angclicam naturam, eft formac fuae pcrfeclio. Cujus quidem boni pcrfccT;ivi prava oc praepoftcra iinitatio, peftis eft ipfa vitae humanae, & turbo quidam rapidus, qui omnia abripit & fubvcrtit. Nimirum, dum homines, exaltationis vice formalis atque cftentialis, caeca ambitionc advolant ad exaltationcm tanrummodo localem. Qi'.cmadmoduni enim acgri, remedium mali fui non invcnicntes, de loco in locum corpu.s agitant &volvuntj quafi ex mutatione loci a fe ipfis abiccderc, & inrcrnuni malum cftugcre polllnt : Eodem modo cvenit in ambitionc, ut homines, H- mulachro quodam talfo naturae fuae cxaltandae abrcpti, nihil aliud adipil- cantur, quam loci quandam celfitudincm & taftigium. Bonum vcro confcrvativum nihil aliud eft, quam reccptio «5c fruitio re- rum naturae noftrae congruentium. Hoc vcro bonum, licet maximc iir fimplcx & nativum; tamcn ex bonis vidctur molliftimum atque inlimum^ t>tiui & hoc ipfum bonum rccipit ditfcrcntiam nonnuUam, circa quam par- tim vacillavit judicium hominum, partim omifla elt inquifitio. Boni fiqui- dcm fruitionis, five quod vulgo dicitur, jucundi dignitas cc commcndatio, Vol, I. C c au* 202 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. LjjD.m aut in finccritatc fruitionis fita ci'T, aut in cjufdcm vigorc : Quorum alrcrum iiiducit & praclht acqualitas, altcrum autcm varictas & vicillitudo: Alte- rum minorcm habct mixturam mali, altcrum imprcflioncm magis fortcm & vividam boni. Caetcrum, horum utrum melius, ambigitur: Dein, num narura humana utrumque fimul apud fe rctinere polTit, noninquiritur. A T QV E quantum ad id, dc quo ambigitur, vcntilari cocpit ilia coutro- vcrfia inter Socratcm & fophilbm quendam. Ac Socrates quidcm aflcrc- bat, Felicitatem Jit am ejfe in anirnt pace confiante & tranquillitate : Sp- phifta veto in hoc, Ut quis multum appctat, & multum fruatur. Qiiin & ab argumcntis dclapfi lunt ad convitia; Diccntc fophifta, felicitatem Sotra- tis, ftipitis vel lapidis elle felicitatem 5 c conta Socrate, fophiilae felicita- tem, felicitatem efle icabiofi, qui pcrpctuo pruriret & fcalperet. Nequc tamen dcfunt utriquc fcntentiae Ilia lirmamenta. Nam Socrati aflentitur ve! Epicuri fchola ipfa, quae virtutis, ad felicitatem, partes efle maximas, non ; attollendis modum tcncre nefciant. In hoc gcnere librorum, piaculum forer, non meminillc (honoris caufa) cxccllcntillinu illius opcris, a majeilate tua elucubrati, De officio regis. Scriptum enim hoc plurimos intra i^i camuiavlt ac recoudidit thefauros, tarn conlpicuos, t]uam occultos, thcologiae, ethicae, & politicae ; infigni cum afperfionc aliarum artium: Ellque, meo judicio, inter fcripta, quae mihi perlegere contigerir, praecipue ianum 6c folidum. Non illud uUo loco, aut invcntionis fervore aeftuat, aut indiligentiae frigore torpct aut dormi- tat; non vertigine aliqumdo corripitur, uude in ordinc ilio fervando con- fundatur aut excidat ; non digreflionibus diltrahitur, ut ilia, quae nihil ad rhombum funt, exputiatione aliqua ilexuofa compledatur : non odoramento- rum aut pigmentorum fucis adulteraturj qualibus illi utuntur, qui Icdo- rum potius deledationi, quam argument! naturae infcrviunt : ante omnia veto, fpiritu valet illud opus non minus, quam corporc, utpote quod 6c cuni veritati optime confentiat, 6c ad ufum fit accommodatiirnnum. Qiiinetiam vltio illo, de quo paulo ante diximus, (quod, fi in alio quopiam, in regc ccrtc, 6c fcripto de majeilate regia, tolerandum fuerit) omnino caret: nem- pc, quodculmcn 6c faftigium regium non immodice aut invidiofe extol lat; Vol. 1. C c 2 fiquidciu 204 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.m, iiquidem majeftas tua regemnbn dcpinxitallqucm, Aflyriae aut Pcrfiac, gloriaj . cxterno faftu nitentem, & corufcanrem : led vcre Mofcm, ant D-andein,*. paftores fcilicct populi fui. Neque vcro mihi unquam memoria cxcldct di'. : «tluiii quoddam vere regium, quod in Jite graviirima tcrminanda, majcftasr tua, pro facro illo, quo praeditus es, Spiritu, ad populos rcgcndos-pronun- ciavit 5 nimirum, Reges jtixta leges regnorum fnorum gubernacnla trac- tare, quemadmodum 6" 'T)eus jiixta leges naturae : cr a^eqne raro prae- rogativam illam fnatn, quae leges tranfcejtdit, ab ill/s nfurpa-ndam^ ac a 'Deo videmus ufurpari poteftatem mtracula patrajid:. Nihilo ratncn Iccius, ex libro illo altero, a majcftarc tua conlcripto de libera monarchia, fatis omnibus innotefcit, non minus majcftati tuae cogniram clfc &. pcrlpc- «5tam plenitudincm potcftatis rcgiae, atque ultimitarcs (ut fcholallici loquun- tur) juriura rcgalium, quam officii & muneris rcgii limitcs & canccUos, Non dubitavi igitur in medium adducere librum ilium a majeftatis tuae cala- mo exaratum, tanquam cxcmplum primarium & maxime illultrc trafta- tuum dc peculiaribus & relpedivis officiis. Quo de libro, quae a me jam difta lunt, dixiflcm profefto, fi ante annos mille a rege quopiam conicriptus fuiflet. Neque vero me movet decorum illud, quod vulgo praclcribitur, ne quis coram laudetur : modo Jaudes illae nee modum cxcedant, ncc intcm- peftive, aut nulla data occafione, tribuantur. Cicero certc, in luculennliima ilia oratione fua pro M. Marcello, nihil aliud agit, quam ut exhibcat rabu- 1am quaudam, iingulari artificio depidlam, de laudibus Caefarls, Jicet coram ipib oratio ilia haberctur. Qiiod & Pliniusfecundus crgaTrajanum. Iraque jam ad propofitum revertamur. na rji Pertinet porro ad banc partem dc officiis refpcdivis vocationum, 6c profelllonum fingularum, dodtrina alia, tanquam priori relati\a, five op- pofita ; nimirum de fraudibus, cputelis, impoiluris, & vitiis iplarum : fi- quidem depravationcs & vitia officiis & virtutibus opponuntur. Neque omnino dc his, in plurimis Icriptis & traclatibus, filctur : led laepc, ad ilia notanda, ialtem obiter excurritur. At quo tandem modo? per laryram idlicet, & cynice (more Luciani) potius, quam ferio & graviter. Etenim, plus operaeimpenditur, ut pleraque in artibus etiam utilia & fana, maligno dente vellicentur, & ad ludibrium hominibus exponantur, quam ut, quae in iifdem corrupta lunt & vitiola, fecernantur a falubribus & incorruptis. At optime Solomon : quaerenti derifori fcientiam, ipfa fe abfcondit, fed fiudiofofit obviam. (^uicunque enim ad fcientiam accedat animo irridendi & afpernandi, inveniet proculdubio quae cavilletur plurima, ex quibus vcro dodior fiat, perpauca. Verum, tradatio hu)us, de quo loquimur, argumenti, gravis & prudens, atque cum integritate quadam & fuiccrirate conjunda, inter munitiilima virtutis ac probitatis propugnacula videtur numeranda. Nam ilcut fabulofc pcrhibctur de bafilifco, ^\ primus quem- piam confpexerit, illico hominem perimit ; fi quis ilium prior, balllifcus perit : pari ratione, fraudes, impofturae, & malae artes, fi quis cas prior detexerit, nocendi facultate privantur ; quod fi iliac pracvenerinr, turn vero, non alias, periculum crcant. Eft itaque quod gratias agamus Ma,- chiavello, & iiujufmodi fcriptoribus, qui aperte 6: indiffimuianter profe- runt, quid homines facere foleant, non quid debeant. Fieri cnim nuilo modo'potcft, ut conjungatur ferpentina ilia prudentia cum innocentia co- lumbina, niii quis mali ipfius naturam penitus pernofcat. Abfque hoc enim deerunt virtuti lua praefidia & munimenta. Imo, neque ullo modo poffit vir bonus & probus malos & improbos corrigerc & cmendarc, nifi ipfc prius Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 205 prius omnia malitiac latibula & profunda cxploravcrir. Etcnim, qui ju- dtcio plane corrupto Hint, & dcpravato, hoc habent, ut pracllipponant ■honcftatem in hominibus ab infcitia & flmplicitare quadani morum oriri, atque ab eo tautum, quod fides habcatur concionatoiibus, & pacdagogis ; item libris, praeccptis nioralibus, & iis, qui vulgo pracdicantur &c dccan- rantur, fermonibus: adco ut, nil! plane pcrfpiciant, opinioncs fuas pravas, accorrupta & detorta principia non minus illis qui liortantur & admoncnt, quam fibi ipiis, cfle cxplorata & cognita, probitatcm omncm morum & conllliorum afpcrncntur : juxta oraculum iilud Solomonis mirabile; ]S[on recipit jiultns verba priidentiae, nifi ea dixeris, quae 'verfantur hi cor- de ejus. Hanc autcm partem, de cautelis, & vitiis rclpcftivis, inter dcfi- derata numcramus 5 camquc nomine fatyrae feriae, five trailatus dc interio- ribus rerum, appcllabimus. ExiAM ad dodrinam de officiis refpedivis pertinent officia mutua, in- ter maritum & uxorem, parentes & liberos, dominum & fervum : fimiliter leges amicitiae, & gratitudinis ; nee non civilcs obligationes fraternitatum, coilegiorum ^ etiam vicinitatis, ac fimilium : vcrum intelligatur hoc i'em- pcr, ilia iftic traftari, non quatenus Hint partes Ibcietatis civilis, (id enim ad politicam rcfcrtur,) fed quatenus animi fingulorum, ad ilia locietatis vinculatuenda, inftrui & praedifponi dcbcant. At dodrina de bono communionis (qucmadmodum & ilia dc individua- Ji) bonum traftat, non tantum ftmplicitcr, fed & comparate: quo fpeclat, officia perpendere, inter homincm & hominem ; inter cafum & callim; in- ter privata & publica; inter tempus praefens & futufum : Sicut videre eft in animadverfione ilia fevera & atroci L. Bruti, contra filios fuos, illam a plc- rifque in coelum laudibus cfferri ; at alius quifpiam dixit: Infelix, tit cunqiie f event eafata minores. Id ipfum licet intueri in coena ilia, ad quam invitati funt M. Brutus, C. Caf- fius, &alii. lUicenim, cum ad animos explorandos, circa confpirationem in caput Caefaris intentatam, quaeftio aftute mota efl'ct, (num licitum force tyrannum occidcre ?) Ibant convivae in opiniones diverfas ; dum alii dice- rent, plane licere, quod fcrvitus ultimum eflet malorum ■-, alii minime, quod tyrannis minus exitialis eflet, quam bcllum civile. Tertium autcm genus, vehiti ex fchola Epicuri, aflercbat, indignum eflc, prudentcs pcriclitari pro ftultis. Verum plurimi funt cafus de officiis comparatis; inter quos fre- quenter ilk intervenit : Utrum a juftitia deflcctcndum fir, propter falutem patriae, aut hujufmodi aliquod infignc bonum infuturo? Circa quern Jafon Theflalus dicerc folebat : aliqua funt injufte facienda, ut multa jullc fieri poffint : verum replicatio in promptu eft : authorcm praefentis juftitiae habes i Iponforem futurac non habes. Sequantur homines, quae in pracfcntia bo- na &jufta funt 5 futura divinae providentiac remittentcs. Atque circa doc- trinam dcexemplari, fivedc bono, haccdida fint. C A P; 2o6 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM Lib.VL CAP. III. TPartitio do^irinae de cultura animi i in doSirinam de chara^eribns ani- morum -, de aff'ecfibus ; CT de remediis five curationibus. Appendix doBrinae ejufdem de congrititate inter bormm animi, dr bonitm cor- poris. NUNC igitur, poftqiiam dc fruftu vitae (fcnfu intcUigimus philofc- phico) verba fcccrimus ; llipereft, ut dc cultura animi, quae ei dc- bctur, dicamus : iine qua pars prior nihil aliud vidctur, quam imago quacr dam, aut ftatua, pulchra quidcm alpedu, fed motu & vira dcflituta. Cui fentcntiac Ariltotelcs iplc dilertis verbis lliifragatur: Necefje efi igitnr de 'virttite dicer e, & quid Jit, & ex quibns gignattir. hint He emm fere fuerit, 'virtutem qtudem 7io£'e, acqiiirendae antem ejus modos ^ vias igfiorare. Non enirn de virtute tantum, qua fpecie fit, qnaerendnm efi^ fed & qitornodo fiii c opium faciat : ntrnmque emm volnmus, cr rem ip- fam nojje, c^ ejus compotes fieri : Hoc aut em ex njoto non fuccedet, nifi fciamus, ^ ex quibus, & quo modo. Verbis adco exprellls, atque etiam iterate, hanc partem inculcat ; quam tamen ipfe non pcrlequitur. Hoc Similiter illud ell:, quod Cicero Catoni juniori, veluti laudem non vulgarcm, attribuit 5 quod fcilicct philolbphiam amplexus cllet, non difputandi caufa, ut magna pars, fed ita vivendi. Quamvis autem, pro tcmporum, in qui- bus vivimus, focordia, paucis curae iit, ut animum fedulo coiant & com- ponant, & vitac rationem ad normam aliquam inltituant 5 (Iccundum illud Senecae, 'De partibns vitae quifque dellberat ■-, de fumma nemo : adco ut hacc pars cenferi poilit fupervacua :) illud tamen minime nos mover, ut cam intadtani relinquamus, quin potius cum illo Hippocratis aphorifmo conc'udimuSi at- tamen philolbphiam moralem in famulitium thcologiac rccipi, inftar an- cillae prudentis, & pediflcquac lidelis, quae ad omncs ejus nutus praefto fit, & miniftret, quid prohibeat ; ctenim quemadmodum in Pfalmo habctur, quod Ocnli ancillae perpetuo ad manus dominae refpiciunt : cum tamen minime dubium fit, quin hand pauca ancillae judicio 3c curac rclinquantur : codem modo 6: ethica obfcquium theologiae omnino praeftare debet, cjufque praeceptis morigera ellc ; ita tamen ut & ipia, intra fuos limitcs, haud pauca fana & utilia documcnta continerc poilit. Hanc igitur partem (quando pracftantiam ejus in animo recolo) in cor- pus dodlrinaenondum redadlam, non poilum non vchemcnter mirari. Earn igitur, ex more noftro, cum inter defiderata colloccmus, aliqua ex parte ad- umbrabimus. Ante omnia igitur in hac re (ficut & in univerfis, quae fpedant ad pra- dicam) ratio nobis eft fubducenda, quid in noftra fit poteftate, quid non. In altero cnim daturaltcratio, in altero vero applicatio tantum. Agricolae nullum eft impcrium, aut in naturam foli, aut in aeris tcmperies ; itidcm ncc medico, aut in crafin & conftitutionem naturalem aegri, aut in acciden- tium varietatem. At in cultura animi, & morbis ejus perfanandis, tria in' confiderationem vcniunt ; charadcres divcrfi difpofitionum 5 alfcclus, & re-' I n:edia: Cap.lII. DE AUGMENTIS S C IE xN TI ARUM. 207 media : qucmadmodum & in corporibus mcdicandis propomintur ilia rm ; complcxio, five conftitutio acgri, morbus, &. curatio. Ex illis autcm tribus, poftremum tantum in noftra potcftatc fltum eft; priora duo non item. Vc- rum & in illis ipfis, quae in porellatc noflra non funr, non minus diligcns facicnda eft inquifitio, quam in illis, quae potcftati noftrac llibjiciuntur. Etcnim illorum perfpicax & accurata cognitio lubllernenda eft doclrinae de remediis, ut eadem commodius & felicius appliccntur. Xequc cnim vcftis corpori aptari poflit, nifi mcnfura corporis ante excipiatur. Primus igitur articulus doctrinac dc cultura animi, vcrlabitur ^ir^d divcrfos cluraftercs ingeniorum five difpofirionum. Nequc tamen loqui- mur de vulgaris illis propenfionibus in virtutes & vitia; aut ctiam in pcrtur- ..bationes & afFeclus : fed dc magis intrinlecis & radicalibus. Sane fubiit animum, ctiam in hac parte, nonnunquam admiratio, quod a fcriptoribus, tamcthicis, quam politicis, ut plurimum ncglcfta aut practcrmilla fit ; cum utriquc fcientiae clariflimum luminis jubar afFundcrc poilit. In traditionibus aftrologiae non infcite omnino diftindta funt ingenia, & difpofitiones homi- num, ex praedominantiis planetarum ; quod alii a natura facti fuit ad con- templationes; alii ad res civiles; alii ad militiam ; alii ad ambitum; alii ad amores; alii ad artes; alii ad genus vitac varium. Item apud poetas (heroicos, fatyricos, tragicos, comicos) fparguntur ubique fimulachra in- geniorum, licet fere cum cxccflli, & praeter modum veritaris. Quin & hoc ipfum argumentum, de diverts charadcribus ingeniorum eft ex iis rebus, in quibus fermones hominum communes (quod valde raro, interdum tamen contingit) libris ipfis funt prudentiores. At longe optima huius tractatus fu- pellex & fylva pcti debet ab hiftoricis prudcntioribus: Neque tamen ab clogiis tantum, quae fub obitum perfonac alicujus illuftris fubnedere fo- lent, fed multo magis ex corporc integro hiftoriae, quoties hujufmodi per- fona veluti fcenam confccndat. Ilia enim intertexta imago, potior videtur defcriptio, quam eiogii ccnfura: Qtialis habctur apud T. Livium, Africani & Catonis majoris: apud Tacitum, Tibcrii, Claudii 6c Ncronis: apud Hero- dlanum, Septimii Sevcri: apud Philippum C^omincum, Lodovici undccimi Gallorum regis : apud Francifcum Guicciardinum, Ferdinandi Hilpani, Maximiliani Cacfaris, & Leonis, & Clcmentis, pontificum. Ifti cnim Icrip- tores harum perfonarum, quas fibi depingendas delegcrunt, effigies quafi perpetuo intuentes, nunquam fere rerum geftarum ab ipfis mentionem faci- unt, quin &c aliquid infuper dc natura ipforum infpergant. Etiam nonnul- lae, in quas incidimus, relationes de conclavibus pontificum, charatleres dc moribus cai'dinalium bonos exhibucrunt : ficut & litcrae legatorum, de con- filiariis principum. Fiat itaque ex ca, quam diximus, materia, (quae certe fertilis eft & copiofa) tradatus diligcns & plenus. Neque \ero volumus, lit charaderes ifti in etliicis (ut fit apud hiftoricos, & poetas, & in fermoni- bu5 communibus,) excipiantur, tanquani imagines civiles intcgrae: fed po- tius ut imaginum iplarum lincac is: ductus magis fimpliccs ; quae inter fc compofitac & commixtae quafcunque effigies conftituunt. Qiiot & quales eae funt, & quomodo inter fe connexac & fubordinatae ; ut fiat tanquani artificiofa &: accurata ingeniorum & animorum dilleclio, atque ut difpofirio- num, in hominibus individuis, fccreta prodantur, atque ex eorum notitia, curationum animi praecepta redius inftituantur. Neq^ue vero charadcres ingeniorum, ex natura imprcffi, rccipi tantum in hunc tradatum dcbcnt ; fed & illi, qui alias animo imponuntur, ex lexu, aetate, patria, valetudine, forma, «Sc fimilibus : atque infuper illi qui ex for- tuna, ^o8 bE AUGiMENTIS SCIENTIARUM. Lib. Vli. '%;na, vclviti pnncipum/-nobiiium, ignobilium, divitum, paupcrum, ma- 'Mrtratuum, idiorarum, fclicinm, aci-umnoforum & hujuimodi. Videmus "■"tnim, Plautlim miraculi loco habere, quod lencx quis fit bcncficus; bc- '-nicrnitas hujus, ut adolefccntnli eft. D. autcm Paulus, Icvcritarem dilci- - plinae erga Crctenfcs praccipicns (incrcpa cos dure) ingcnium gcntis ex po- -ctaaccufat, Cretenfes femper mendaces, malae bejiiae, ijentn's pigri. Sa- '"-luftius id in rcgum ingcniis notar, quod apud eos frequcns ilr contradicVo- "*ria appctcrc. Plerunquc rcgiae voluntatcs, ut vchcmcntcs Hint, fie mobi- ~lcs, lacpcquc ipfac fibi adverlae. Tacitus obiervat, honorcs & dignitatcs 'inaenia hominum in detenus lacpius flcdcrc, quam inincUus; folus Vef- -pafianus mutatus eft in melius. Pindarus illud animadvertlt, fortunam fu- bitam & indulgentem, animos plerunquc enervarc & Iblverc; fmit, qui -magnam felicitatem concoqucre non polllmt. Plalmus innuir, laciiius efle modum adhibcre & tcmperamentum in fortunac ftatu, quam in inercmen- to: T>'fvitiae fi ajflnant, nolite cor apponere. De fimilibus quibufdam ob- fervationibus ab Ariftotcle in rhetoricis mentionem obiter fadam non infi- 'tior, nee non in aliorum fcriptis nonnuUis fpar/im: Vcrum nunquam adhuc Incorporatae fuerunt in moralem philofophiam ; ad quam principalitcr per- tinent : Nou minus ccrtc quam ad agriculturam, traclatus dc diverfitatc foli & glebae; aut ad medicinam, tradatus dc compkxionibus aut habi- tibus corporum diverfis. Id autem nunc tandem fieri oportet, nifi forte imitari vclimus temeritatem empiricorum, qui iifdcm utuntur medicamcn- tis ad acgrotos omnes, cujufcunque Tint conftitutionis. S E Q^u I T u R doftrinam de charafteribus doilrina de affeclibus & pertur- bationibus, qui loco morborum aninii lunt, ut jam dicium eft. .Qucmad- modum cnim politici prifci de democratiis dicere folcbant; quod populus cflct mari ipfi fimilis, oratores autem ventis: Qiiia ficut marc per.lc placi- dum foret & tranquillum, nifi a ventis agitaretur &turbarcturi iic.(i -po- pulus eflet natura Ilia pacatus & tractabilis, nifi a leditiofis oratoribus inj- pcllcretur & incitaretur: Similiter vcrc affirmari pollit, naturam incnris humanac fedatam fore, & fibi conftantcm, fi affeftus, tanquam vciati noa tumultuarentur, ac omnia mifcerent. Et hie rurfus fubiit nova admicatio, Ariftotelem, qui tot libros de ethicisconfcripfit, aifedus, ut mcmbrum cthi- cac principaic, in illis non tradaflej in rhetoricis autem, ubi traclandi in- rcrveniunt fecundario (quatcnus fcilicet oratione cieri aut commoveri pol- fint) locum illis repcrifle : (Inquotamen loco dc iis, quantum tam paucis fieri potuit, acute & bene dilleruit:) Nam difccptationes cius dc voluptatc & dolore huic traftatui nullo modo fatisfaciunt; non magis quam, qui de ^luce & lumine tantum fcribcret, de particularium colorum natura fcripfifle diecretur : Siquidcm voluptas & dolor erga afFeclus particulares ita fe.ha- bent, ut lux crga colores. Meliorem ccrtc in hoc argumento (quatcnus ex 'liis quae nunc extant, conjiccre liceat) diligentiam adhibuerunt Stoici; at- '^amen talcm, quae potius in definitionum llibtilitatc, quam in tracfatu ali- quo pleno & fulb, confirteret. Equidcm reperio etiam iibcllos, quofdani elegantes, de nonnullis ex affedibus; veluti de ira, de inutili verccundia, & aliis pcrpaucis. Sed fi vcrum omnino diccndum fit, dodorcs hujus Icicn- rJac praccipui funt poetac & hillorici, in quibus ad vivum dcpingi &: dillc- cari Ibler, quomodo afledus excitandi Hint (Scacccndendi? Qiiomodo Icni- 'cndi & fcpiendi? Qiiomodo rurllis continendi ac rcfraenanJi nc in adu.s -erumpant? Qiiomodo itideni fc, licet comprcfli & occultati prodant? Quas ©pcrationes edant? Qiias vices fubeant? Qiialiter fibi mutuo impliccntur? Qiialitcr Cap.III. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM; 209 Qiialiter inter fe digladicntur & opponantur ? Et inniunera hujus generis; Inter quae hoc ultimum plurimi eft ufus in moralibus & civilibus j qualitcr (inquam) afFedus afFcdum in ordinem cogat ^ & altcrius auxiJio, ad altc- rum lubjugandum, uti liccat ? Venatorum & aucupum more, qui bcftiac opera ad bcftias, volucris alicujus ad voluctcs capicndas utuntur : Quod fortafle alitcr ex fcfe, abique brutorum auxilio, homo tarn facile praefbre non poflit. Quin & hoc fundamcnto nititur cxccUcns ille, & per omnia patens, ufus in civilibus pracmii & pocnac ; quae rcrumpublicarum colu- mcn funt ; cum afFedus illi pracdominantes formidinis & Ipei, alios omncs afFcftus noxios coerccant & llipprimant. Etiam ficut in regimine ftatus, non raro fit ut fadio fadionc in officio contincatur ; fimiliter fit & in re- gimine mentis intcrno. Pervenimus nunc ad ilia, quae in noftra funt potcftatc, quaeque o- pcrantur in animum, voluntatemque & appetitum afficiunt & circumagunt ; idcoque ad immutandos mores plurimum valent. Qua in parte dcbucrant philofophi ftrenue & gnaviter inquirere j De viribus & energia confuetudi- nis, exercitationis, habitus, educationis, imitationis, aemulationis, convi- dus, amicitiae, laudis, reprehenfionis, exhortationis, famae, legum, libro- rum, ftudiorum, & ft quae funt alia. Haec enim funt ilia, quae regnant in moralibus ; ab iftis agentibus animus patitut & difponitur ; ab iftis veluti ingredientibus, conficiuntur pharmaca, quae ad confervandam & recupe- randam animi fanitatem conducant, quatenus remcdiis humanis id praeftari poflit. Ex quorum numero unum aut alteram feligcmus, in quibus pau- lulum immorabimur, ut reliquis jfint exemplo. De confuetudine igitur & habitu, pauca delibabimus. Opinio ilia Ariftotelis plane mihi videtur anguftias quafdam contem- plationis & negligentiam fapere : cum aflerit in illas aftiones, quae natu- rales funt, confuetudinem nihil pofle : exemplo ufus, quod jfi lapis millies projiciatur in altum, ne inclinationcm quidcm fponte afcendendi acquirit : quinetiam quod faepius videndo aut audicndo, nihilo melius aut vidcmus aut audimus. Quamvis enim hoc tcneat in aliquibus, ubi natura eft peremp- toria, (cujus rei caufas reddere in praefentia non vacate) aliter tamen in il- lis fit in quibus natura, fecundum latitudinem quandam, patitur intenfio- ■nem & remiflionem. Sane videre potuit, chirothecam paulo ardiorcm, manui faepius inducendo, laxiorem rcddi 5 baculum ufu & mora in con- trarium flexus fui naturalis incurvari, & in eodem ftatu paulo poft durare ; vocem exercitando, magis fieri robuftam & fonoram; frigora aeftumque confuetudine tolerari ; & ejufdcm generis complura. Quae quidem pofte- riora duo exempla propius accedunt ad rem, quam quae ab ipfo addufta funt. Attamen, utcunquc hoc fc habeat; quo magis verum fuerit, tana virtutes quam vitia in habitu confiftere ; eo magis ei contendendum fuerat, ut normas praclcribcret, quomodo hujufmodi habitus fuerint acquirendj aut amovendi : Plurima iiquidem confici poflint praecepta de prudenti in- ftitutione cxercitationum, animi non minus quam corporis. IJIorum pau- cula recenfcbimus. Primum erit, ut jam a principio caveamus a penfis, vel magis arduis^ vel magis pufillis, quam res poftulat : Nam fi oneris nimium imponatur^ apud ingenium mediocre bene fperandi alacritatcm obtundes 5 apud inge- nium fiduciac plenum opinionem concitabis, qua plus fibi poUiceatur, quam praeftarc poflit ; quod fecum trahit focordiam. In utroque autcm ingenii temperamento fiet ut experimcntum expcftationi non fatisfaciat : Id quod ani- VoL. I. D d mum mo DE AUGMENTIS SCIENTIARUiM. Lib.VJI^ mum temper dcjicit & confundit. Qiiod ft penfa Icviora fucrint, magna inducimr, in progrcllionis fumma, jadura. Secundum crit, ut ad exercendam tacultatem aliquam, quo habitus comparctur, duo inprimis tcmpora obfcrventur: Alterum, quando animus optimc fucrit ad rem difpofitus j altcrum quando pellimc : Ut ex priore, plurimuminvia promovcamus^ ex poftcriore nodes obicefquc aniaii con- tentionc flrenua deteramus, undc tempora media facile & placidckbentur. . Tertium erit iilud praeccptum, cujusAriftoteles obiter meminit; Ut) totis 'viribus (citra tamen vitium) nitamtir in contrarium illins, ad quod natiira maxime impellirnur : Sicut cum in adverlum gurgitis remigamus, aut baculum incurvum, ut reftum fiat, in contrarium flectimus. Q_UARTUM praeceptum ex illo axiomatc pcndct, quod vcrifliimum eft ; animum ad quaecunque fclicius trahi & iuavius, fi illud, quo tcndimus, in intentione operantis non fit principalc, fed tanquam aliud agendo iliperetur -, quoniam ita fert natura, ut nccellitatem & imperium durum ferme oderit. Sunt & alia multa, quae utilitcr praecipi poflint, de regimine confuetudi- nis ••, conluctudo enim, fi prudenter & perite inducatur, fit revera (ut vulgo dicirur) altera natura : Quod fi imperite & fortuito adminiftretur, erit tan- quam fimia naturae, quae nihil ad vivum imitetur, fed infcite tantum & dcformiter. Similiter fi de libris & ftudiis, eorumquc ad mores virtute & influen- tia, verba facere vellcmus j numnam defunt plurima praecepta & con/ilia fru£luofa, eo fpeftantia ? Annon unus ex patribus, magna cum indignatio- ne, poefim appellavit vinum daemonum ; cum revera progignat plurimas teutationcs, cupiditates & opiniones vanas ? Annon prudcns admodum, & digna, quae bene perpendatur, eft fententia Ariftotelis, Juvenes non ejfe idoneos moralis pkilofophiae auditores : quia in illis perturbationum aeltu- atio nondum fedata cfl, nee tempore & rcrum cxpcrientia confopita ? At- que ut verum dicamus, an non ideo fit, ut fcriptorum prifcorum pracftan- tiflimi libri & fermones (quibus ad virtutem homines efficaciflimc invitati funt : tam auguflam ejus majcftatcm omnium ocuiis rcpracfentando, quam opiniones populates, in virtutis ignominiam, tanquam habitu parafitorum indutas, derifui propinando) tam parum profint, ad vitae lioneftatcm, & mores pravos corrigendos, quia perlegi'& revolvi non confucverunt a viris aetate & judicio maturis, fed pueris tantum & tironibus rciinquuntur-? An- non & hoc verum eft, juvenes multo minus politicae quam ethicae audito- res idoneos efle, antequam religionc 6c doctrina de moiibus & oiliciis pla- ne imbuantur : ne forte judicio depravati & corrupti, in cam opiuionera veniant, non efle rerum differentias morales vcras & folidas, fed omnia ex utilitatc, aut fucceflii meticnda ; ficut poeta canit : 'Profperum & felix fcelus 'virtus 'vacatur. & rurfus, Ille criicem pretinm fceleris tulit, hie diadema. Kq poctac quidem haec fatyrice & per indignationem loqui vidcntur. At libri nonnuUi politici idem ferio & pofitive Ibpponunt. Sic enim Machia- vcllo dicere placet, ^lod fi contigijfet Caefarem bello fuperatum fuijfe, Catilina ipfofniffet odiofior : Qiiait vcro nihil interfuilTet, practer fortunam folam, inter furiam quandam, ex libidinc & languine conflatam, atque ani- mum excelfum, & inter homines naturales, maxime omnium (fi ambitio ab- fuifict) fufpicicndum. Videmus etiam ex hoc ipfo, quam neceflarium fit, I homines Cap. Ilf. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. an homines dodrinas pias & ethicas, antcquam politicam dcguftent, plcnls foiicibus haurirc : nimii-um, quod qui in aulis principum, & negotiis civi- libus, a tcncris (ut aiunt) unguiculis innurriti iiint, nunquam fere fince- ram & intcrnam morum probitatem aflcquantur : quanto minus fi acceflcrit ctiam librorum difciplina ? Porro, & in documcntis ipfis moraiibus, vcl (altcni aiiquibus coruni, annon cautio parirer eft adhibenda, nc inde fiant homines pcrrinaccs, arrogantes & infociabileb ? juxta illud Ciccronis de M. Catonc : Haec bona, quae videmus, dii'ina & egregia, ipjins fcitote ejfe propria : quae nonminquam requirinnis, ea fnnt omnia non a natura, fed a magiftris. Sunt & axiomata alia complura, de iis, quae a ftudiis & li- bris, honiinum animis ingenerantur. Vcrum eft enim quod dicit ilk, Abe- unt ftudia in mores: Qiiod paritcr affirmandum de caeteris illis rebus, con- vidu, fama, Icgibus parriis, & rcliquis, quas paulo ante rccenfuimus. Caeteruai animi quaedam eft cultura, quae adhuc magis accurata & elaborata vidctur, quam reliquae. Nititur autem hoc fundament©: quod omnium mortalium animi, ccrtis temporibus, reperiantur in ftatu perfefti- ore, aliis, in ftatu ma;.' is dcpravato. Hujus igitur culturae intentio fucrit & inftitufum ut bona ilia tcmpora foveantur ; prava vcro tanquam ex ca- lendario deleantur & expungantur. Ac bonorum quidcm temporum fixatio duobus modis procuratur: votis, aut faltem conltantiftlmis animi decrctis, & obfcrvantiis atque cxercitationibus ; quae non tantum in fe va- lent quantu'ii in hoc, quod animum in officio & obedientia jugiter con- tineant. Malorum temporum obliteratio duplici itidem ratione perfici poteft:: redemptione pJlqua, vel expiatione praeteritorum, & novo vitae inftituto, vcluti de integro. Verum haec pars ad rcligionem plane fpe- ftare videtur j nee mirum ; cum moralis philofophia vera & gcnuina (lic- ut ante diftum eft) ancillae tantum vices erga theologiam fuppleat. QuAMOBREM, concludcmus lianc partem de cultura animi cum co re- medio, quod omnium eft maxime compendiofum & fummarium, & rurfus maxime nobile & efficax, quo animus ad virtutem eftormetur, & in llatu collocetur perfcftioni proximo. Hoc autem eft, ut fines vitae actionumquc deligamur, & nobis ipfis proponamus redos & virtuti congruos ; qui tamctt talcs ftnt, ut eos aflequendi nobis aliquatenus fuppetat facultas. Si enim haec duo fupponantur : ut & fines aftionum ftnt honefti & boni, & dccre- tum animi de iis aflequendis & obtinendis, fixum fit & conftans ; fequctur ut continuo vcrtat & etformct fe animus, una opera, in virtutcs omnes. At- que haec certe ilia eft operatio, quae naturae ipfius opus referat, cum reli- quae, quae diximus, videantur cdc folummodo ficut opera manus. Quem- admodum enim ftatuarius, quando ftmulachrum aliquod fculpit aut inci- dit, illius folummodo partis figuram effingit, circa quam manus occupata eft, non autem caeterarum : (veluti fi faciem efformet, corpus reliquum rude permanet & informc faxum, donee ad illud quoque pcrvcnerit :) c con- tra vero natura, quando florem molitur, aut animal, rudimcnta partium om- nium fimul parit & producit : Eodem modo quando virtutes habitu acqui- runtur, dum temperantiac incumbimus, ad fortitudincm aut rcliquis paruni proficimus j quando autem rcdls & honeftis finibus nos dedicaverimus pe- nitus & dcvoverimus, quaccunquc fucrit virtus, quam animo noftro com- mcndavcrint & impcravcrint fines illi, reperiemus nos jamdudum imbutos, & praedifpofitos habilitate & propcnfionc nonnulla, ad cam aftequendam & cxprimcndam. Atque hie pollit eflc ftatus ille animi, qui cgregie ab Ariftotele defcribitur ; & ab co, non virtutis, fed divinitatis cujufdam Vol. I. Dd 2 charadtcre 212 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. LiUVIl. chai-aclere iiifignitui-. Ipfa ejus verba haec funt : Immanitati antem C0:i- Tentaneum eft, opponere earn, quae fnpra buman'itatem ejl^ heroic mn five divinam 'virtutem. Et paulo port. Nam nt ferae neqne vitiu/n necju . ■ virtus f/?, fic neqtie IDei. Sed hie qttidcmjiatus altius qniddam viritite efl ; ille aliiid qniddam a vitio. Pliaius ccrrc Iccundus, ex licciuia mag- niloqiicntiae cthnicac, Trajaui virtutem, divinac, non tanqiiam iiv.itamctt- tum, led tanquam exemplar, proponit, cum ait : Opus non cjj'e homtnibus, alias ad Tieos preces fundere, quam tit bevAgnos aeque (^ propitios^e dd- minos mortalibiis praejlarent -, ac Trajanus praeji/tiffet. Verum hjicc profanam cthnicorum jadantiam fapiunt, qui umliras quafdam corporc ?na- jores prenlabant. At religio vera, & fanda fides Cliridiana, rem ipfiun pe- tit : imprimcndo animis hominum charitatcm^ quae appofttinimc "Vincntum perfe^ionis appellatur, quia virtutes omnes fimul colliti;at, >Sc rcvincit. Sane clegantillimc didum cil a Menandro, de amore Icnfuali, qui divinum ilium pcrpcram imitatur : Amor melior fophijia laevo, ad humanam vitam. Qiiibus innuir, morum dccus melius ab amore efformari, quam a Ibphifta & praeccptorc inepto, quem laevum appcllat. Siquidem univcrfis Hiis opc- rofis rcgulis & pracccptionibus homincm tarn' dextere & expedite cffingcrc ncqucat, ut Ic ipliim & in pretio habcat & le belle in omnibus componat, quam amor facif. Sic proculdubio, fi animus cujufpiam, fervore charitatis yerae incendatur, ad majorcm perfedionem evehetur, quam per univcrfam ctliicam dodrinam ; quae Ibphiftae profedo habet raiioncm, ft cum altera ilia confcratur. Quinetiam, ficut Xcnophon rede obfervavit, Caeteros affecius, licet animum attollant, eiim tamen difiorquere <^ difcomponere per ecjiafes O" excejfus fuos : amor em vero fohim, eum fimul O" dilatare ^ componere. Sic omnes aliae humanae, quas admiramur, dotes, dum na- turam in majus exaltant, cxcelllii interim funt obnoxiae : fola autcm chari- tas non admittit excefllim. Angeli, dum ad potentiam, divinae parem, a- ipiratent, praevaricati funt, & ceciderunt : Afcendam (3" ^ro fimilis Al- tifilmo. Homo dum ad fcientiam divinae parem afpiraret, praevaricatus eft, & lapfus : Er it is ficut dii j fcientes bonum er malum. Verum ad fimili- tudinem divinac bonitatis aut charitatis alpirando, ncc Angclus, ncc homo, unquam in pcriculum venit, aut vcniet. Imo ad banc ipfam imitationem ctiam invitamur : Tiiligite inimicos vefiros, benefacite his, qui odernnt I'os, e^ orate pro perfeqnentibus ^ calmnniantibus vos, ut fitis filii ^a- tris veftri, qui in ccelis eft, qui fi)lem fiium oriri facit fuper bonos er males, & pluit fuper juflos O" injuftos. Quin & in iplb archctypo na- turae divinae, verba fic collocat religio ethnica, {optimus maximus) fcri- ptura autem facta pronunciat ; Mifericordia ejus fuper omnia opera ejus. Hanc itaque moralis dodrinae partem, de georgicis animi, jam abfol- vimus. In qua, fi ex intuitu portionum ejus, quas peiilrinximus, quis cx- iftimet, operam noftram in hoc tantummodo litam ellb, ut ea in artem leu dodrinain rcdigcremus, quae ab aliis fcriptoribus praetcrmina fint, tanquani vulgata & obvia, & per Ic latis clara & pcrfpicua ; fuo judicio libcrc uta- , tur. Interim illud meminerit, quod ab initio monuimus, propofitum a no- bis eflc, non rerum pulchritudinem, fed ulhm 6c vcritatem fcdari. Re- cordctur etiam paulifper commcntum illud parabolae antiquac, de gcminis fomni portis: Sunt geminae fomni portae, quarum altera fertur Cornea, qua 'veris facilis datur ex it us umbris : c Altera tap III. DE AUGMEi^fls'JcYfeNT'r/Rir4 213 Altera candenti perfeHa nitens elephanto -, Sed falfd ad caelum mittunt infomnia manes. In%nis lane magnificcntia portac eburncae 5 tamcn Ibmnla vera per cornc- am commcant. Additamenti vice poni pofllt circa doclrinam ethicam obfervatio ilia ; inveniri niniirum relationem & congruitatcm qiiandam, inter bonum animi, & bonum corporis. Nam ficut bonum corporis conftarc diximus ex lanitarc, pulchritudinc, roborc, ac voluptate; fic animi bonum, ii juxta mo- ral is dodrinae fcita illud contemplemur, hue tendcre perfpiciemus ; ut ani- mum reddat fanum, & a perturbationibus immunem j pulchrum, veriquc dccoris ornamcntis excultum ; fortem, ac agilem ad omnia vitae munia ob- eunda; deniquc non ftupidum, fed voluptatis & folarii iionefti fcnfum vivide retinentcm. Haec autem, ficut in corpore, ira & in animo, rare fimul om- nia conjunguntur. Facile enim videre eft multos, ingenii viribus & foni- tudine animi pollentcs, quos infcftant tamen perturbationcs ; quorumque etiam moribus vix aliquid elegantiae aut venuftatis, afpcrgitur : Alios qui- bus abunde eft in moribus elegantiae & venuftatis -, illis tamen non fuppetit, aut probitas animi, ut velint, aut vires, ut pollint refte agcre : Alios, ani- mo praeditos honefto, atque a vitiorum labe rcpurgato, qui tamen nee fibi ipfis ornamcnto funt, ncc rcipublicae utiles : Alios, qui iftorum fortafte trium compotes funt, fed tamen Stoica quadam triftitia & ftupiditate prae- diti, virtutis quidem adiones exercent, gaudiis noc pcrfruuntur. Quod fi contingat, ex quatuor iftis duo aut tria aliquando concurrere, rariflimc ta- men fit, quemadmodum diximus, ut omnia. Jam veto principale iftud membrum philofophiae humanae, quae hominem contcmplatur, quatenus ex corpore confiftit atquc anima, led tamen fcgrcgatum, & citra fodeta- tem, a nobis pertradatuni eft. FRAN- 2i4 FRANCIS CI Baronis de V E R U L A M I O, Vice-Comitis Sancti Albani, De Dignitate & Augmentis Scientiarum, LIBER OCTAVUS. AD REGEM SUUM. CAP. I. 7artitio doBrinae civilis, in do6frinam de converfatione ; do6irinam de negotiis j c^ doBrinam de imperio, five repiiblica. VETUS eft narratio, (rex optime) convenlflTe complures philofo- phos folenniter, coram legato regis exteri, atque fingulos pro virili parte fapicntiam fuam oftentalle ; ut haberet legatus, quae referret de mirabili lapientia Graecorum. Unus tamen ex eorum nuniero filebat, & nihil adducebat in medium : adeo ut legatus ad eumcon- verfus diceret5 Tu vero quidhabes, quod refer am? Cui iile ; Refer (\vl- quit) regi tuo, te in-venijfe aptid Graecos aliqtiem, qui tacere fciret. E- quidem oblitus eram, in hac artium lynopfi, artem tacendi interfcrere : quam tamen (quoniam plerunque defiderctur) exemplo jam proprio doce- bo. Etenim, cum me tandem ordo rerum ad illud deduxcrit, ut paulo pofl: de arte imperii tradandum fit, cumque ad tantum regem Tcribam, qui perfeftus adeo in ea arte fit magifter, ipfamque ab incunabulis fuis haule- rit : nee omnino immemor cfle pollim, qualem apud majcilatem tuam lo- cum fuftinucrim : confcntaneum magis exiftimavi, me ipllim tacendo dc hac re, apud majeftatem tuam, quam Tcribcndo, probarc. Cicero vero, non folum artis, verum ctiam eloquentiae cujuidam, quae in tacendo rcperiatur, mcminit. Cum enim Icrmoncs nonnullos fuos, cum alio quodam ultro citroque habitos, in epillola quadam ad Atticum commcmorairet, fie Icri- bit : Hoc loco, fitrnpji aliquid de tua eloque^itia-y nam tacui. Pindarus vero, (cui illud peculiare eil, animos liominuni inopinato, fententiola ali- qua mirabili, vcluti virgula divina, percutcrc) hujufmodi quidpiam ejacu- latur : Interdum niagis afficiunt non dicta, quam dicta. In hac parrc igitur, tacere, aut quod filcntio proximum eft, brevis admodum cfle de- crevi. Verum, antequam ad artes imperii pcrveniam, haud pauca dc alii.s doftrinae civilis portionibus Hint praeaiittcnda. 5 SCIENTIA X Cap. I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 215 SciENTiA civilis, vcrfatur circa fubjcdum, quod cactcrorum omnium maxime ell: matcriae immcrfum : idcoque difficillime ad axiomata roducirur. Sunt tamcn nonnuUa, quae hanc diliicultatcm levant, Primo cnim, qucm- admodum Cato ilk ccnforius de Romanis Iliis diceie Iblitus eft : O'vtbtis eos JJmiles ejfe, quarum gregem integrum minor e quis molejlia ageret, quam imam aliqiiam : qnoniamjl paucas ex grege, ut retiamineayit viam, pro- fellere pojjis, caeterae ultro feqnentur. Similiter, hoc quidem reljjechi, cthicae munus eft quodammodo illo politicac difficilius. Sccundo propo- nit fibi ethica, ut animus bonitatc interna imbuatur, & cumulctur : at civilis fcientia nihil amplius poftulat practer bonitatcm cxternam : Hacc enim ad Ibcietatem lufficit. Itaque noa rare accidit, ut regimen fit bonum, tempe- ra mala : fiquidcm in facta hiftoria illud noa lemel occurrit (cum dc rcgibus bonis & piis narrctur) Sed adhuc populos non direxerat cor fiturn ad T)o- minum 'T>enm patnim fuorum. Itaque, & hoc quoque refpeclu, duriores partes funt ethicae. Tertio, non habent refpublicae, ut tanquam machinac grandiores tardius moveantur, ncc ilnc magno molimine -y unde hand tam cito labcfaftantur : ficut cnim in AEgypto Icptem anni fertiles, fteriles Icp- tcm fuftentarunt ; ita in rebufpublicis priorum temporum bona inftitutio» efficit, ut fcquentium errorcs non ftatim perniciem inferant : at fingulorurri hominum dccrcta, & mores, magis ilibito fubvcrti folent. Hoc dcniquc cthicam gravat, politicae Tuccurrit. SciENTiA civiles tres habet partes, juxta tres focietatis acliones fumma- rlas ; doftrinam de converfatione ; doctrinam de ncgotiis ; 6c doclrinam de imperio five republica ; tria fiquidem lunt bona, quae ex focictatc civili homines fibi parare expetunt : Solamen contra iblitudincm, adjumcntum in ncgotiis, & ptotedio contra injurias, Suntque iftae tres prudcntiac plane inter fc divcriac, & lacpcnumcro disjundae ; prudcntia in convcriando, prudcntia in negotiando, & prudcntia in gubernando. En I MV ERG, quod ad converlationcm attinet, ilia certa affedata cflc non debet, at multo minus neglcdaj cum prudcntia in ejus moderamine, 6c dc- cus quoddam morum in fe ipla prac ic fcrat, S^ ad negotia, tarn publica, quam privata, commode adminiftranda, plurimum juvct. Etenim ficut adio oratori tanti habetur, (licet fit externum quiddam) ut etiam ill is alteris partibus, quae graviores 6c interiores vidcntur, anteponatur j eodem fere modo, in viro civili, converfatio, ejufque regimen, (utcunquc in exteriori- bus occupetur) fi non fummum, at certe eximium locum invenit. Quale enim pondus habet vultus ipfe, ejufque compofitio ? Rede poeta : • N.ec vultti dejinte verba tuo. Poterit enim quis vim orationis vultu labefadarc, 6c plant prodcrc. Qiiin & fada, non minus quam verba, vultu pariter deftrui poilint, ^\. Ciceroni crcdamus : Qui, cum fratri aftabilitatcm commcndarct erga provinciales, non in hoc cam potillimum fitam dixit, ut aditus praeberct ad le facilcs, nifi ctiam vultu ipfo comiter accedentes exclpcret. N.'tl interefl habere ojthtm apertum, vnltiim claiifum. Videmus quoque Atticum, fub primum Cice- ronis cum Cacfarc congrefllim, bello adhuc fcrvcrtte, diligcntcr ?>:. ferio Ciceronem per epiftolam momiifle, de vultu 6c gcftu ad dignitatem 6c gra- vitatem componendis. Quod fi tantum polTit oris & vultus foHus modcra- tio, quanto magis fermo familiaris, 6c alia, quae ad convcrfationcm pcrti- ■ncnt? Atquc lane fumma ^ compendium dccori 5c clcgantiac morum in' hoc fere fita funt, ut quafi acquac lance 6c propriam dignitatem ii aliorum' mctiaTimr 2i6 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.VIIf. mctlamur & tueamur : quod etiam noii male cxpreflit T. Liviiis, (licet alii rci intcntLis) co pcrfonac characlcrc : AV (inquit) aut arrogans videar^artt obnoxins : quorum alternm ejl alienae libertatis obliti, alter iim fuae. Ex contraria vero parte, fi urbanitati & clegantiae morum exrcrnae im- penilus ftudeamus, tranfcunt illae in afFeiflioncm quandam dcformcm & adiilterinam. ^ud enhn deformius, quam fcenarn invitam transferred Quinctiam, licet in excefllim ilium vitiollim minime prolabantur j tcmporls tamcn nimium in hujufmodi leviculis abiumitur, aniniufquc ad curam ipfa- rum, magis quam oportet, deprimitur. Ideoquc ficut in acadcmiis, adole- fcentcs literarum ftudiofi, at fodalium congrcflibus plus fatis indulgcntes, moneri folcnt a praeccptoribus, Amicos ejfe fnres temporis : fie ccrte al- fidua ifta, in conveilationis decorum, animi intcntio, magnum graviori- bus meditationibus furtum facit. Deinde, qui primas adeo in urbanitate ob- tinent, & ad banc rem unam quafi nati vidcntur, hoc fere habent, ut fibi ipfis in ilia Tola complaccant, & ad virtutes folidiorcs & celfiorcs, vix unquam alpircnt : Qiiando e contra, qui fibi in hac parte dcfedus funt confcii, dccus ex bona exiftimatione quaerunt : ubi enim adeft bona exiftimatio, omnia fere decent ; ubi vero ilia deficit, tum demum a commoditate morum atquc ur- banitate fubfidium petendum eft. Porro, ad res gerendas, vix gravius aut frequentius reperias impedimcntum, quam hujufce decori externi curiofam nimis obfervationem, atque illud alterum, quod huic ipfi infervit 5 nimirum, anxiam tcmporis atque opportunitatum eleftionem. Egregie enim Solo- mon : §lui refpicit ad ventos, non feminat ; qui refpicit ad nubes^ non metit. Creanda fiquidem nobis eft opportunitas faepius quam oppcrieijda. Ut vcrbo dicamus, urbana ifta morum compofitio, veluti veftis animi eft, & proinde veftis commoditates referre debet. Primum enim talis efle debet, ut fit in ufti communi : rurfus, ut non fit nimis delicata aut ftimptuofa : de- inde, ita conficienda, ut fi qua fit in animo virtus, cam exhibeat maxime confpicuam ; fi qua deformitas, eandem fuppleat & occultet : Poftremo, & luper omnia, nc fit nimis ardla, atquc ita animum anguftet, ut ejufdcm motus in rebus gcrendis cohibcat & impediat. Veruni hacc pars fcicntiac civilis de converfatione elegantcr profefto a nonnullis tradata eft, ncquc ullo modo tanquam dcfiderata rcponi debet. CAP. ir. ^artitio doBrinae de negotiis s in do&rinam de occajionibus JparJiSy cb* do[irinam de ambitu njitae. Exemplum do&rinae de occajionibus Jpar- JiSy ex parabolis aliquibus Solomonis. ^raecepta de ambitu vitae. DOCTRINAM de negotiis partiemur in dodlrinam de occafionibus fparfis, & doftrinam de ambitu vitae : Quarum altera univerfam ne- gotiorum varietatem compledlitur, & vitae communis tanquam amanuenfis eft 5 altera, ca tantum, quae ad propriam cujufquc fortunam amplificandam fpedant, cxcerpit, & ftiggerit j quae fingulis, pro intimis quibuldam rerum fuarum tabellis aut codicillis efle poflint. Verum antequam ad ipecies de- fccndamus, aliquid circa doftrinam de negotiis in genere praefabimur. Do- drinam de negotiis, pro rei momento, traftavit adhuc nemo ; cum magna, tam literarum quam literatorum, exilHmationis jadura. Ab hac cnira ra- dicc Cap-JI. DE AUGiMEN-TlS SClENtlARUM. 217 dice pullulat illud malum, quod notam erudids inu/lit i nimirum erudido- nem & prudcntiam civilcm raro admodum conjungi. Etenim fi quis rede advertat, ex prudcntiis illis tribus, quas modo diximus ad vitam civilcm fpcdare, illc convcriationis ab eruditis fcrc contcmnitur, tanquam fcrvile quiddam, atque inlupcr meditationibus inimicum. Qiiod vcro ad illam dc rcpublica adminiftranda ; lane /i quando rerum gubcrnaculis admovcan- tur cruditi, munus ibum noii incommode fuftincnt ; vcrum ea promotio contingit paucis. Dc prudentia autcm ncgotiandi, (qua de nunc loqui- mur) in qua vita humana plurimum veriatur, nulli omnino libri conlcripti habentur 5 practer pauca quacdam monira civilia in tafeiculum unum aut alrcrum collcda, quae amplitudini hujus fubjedi nullo modo rcfpondcnt. Et enim ft libri aliqui extarent de hoc argumcnto, ficut de caetcris, minime dubitavciim, quin viri cruditi, aliquo expcrientiac manipulo inllrudi, ine- ruditos, licet diutina expericntia cdodos, longe luperarent, & proprio illo- rum (quod dicitur) area ufi, magis c longinquo ferirenr. NfiQ^uE vcro eft cur vereamur, ne Icientiac hujus tam varia fit materia, j ut Tub pracceptionibus non cadat : Multo fiquidcm anguftior eft, quam illi tcipublicae adminiftrandae fcicnria ; quam tamen apprime vidcmuscxcultam. Hujus generis prudentiae apud Romanos, optimis tcmporibus, cxtitifle vi- dcntur nonnuUi profeflbres. Tcftatur enim Cicero moris fuifle, paulo ante ilia faecula, ut lenatores, prudentia & rerum ufu maxime cclebrcs, (Corun- canli, Curii, Laelii & alii) ftatis horis in foro dcambularcnr, ubi civibus copi- am fui facerent & confulcrcntur, non dc jure fed dc ncgotiis omnigcnis : Ve- luti de filia elocanda, five dc filio educando, five dc praedio co-cmendo, de contradu, accufatione, defcnfione, aut alia quacunque re, quae in vita com- muni interveniat. Ex quo liquet, prudcntiam quandam eflc confilium dan- di, etiam in negotiis privatis, ex univcrlali rerum civil ium cognitione dc ex- pericntia promanantem ; quae exerceatur quidem in cailbus particularibus, cx- trahatur autcm ex generali cafuum confimilium obfcrvatione. Sic enim vid»- mus in co libro, quem ad fratrem conlcripfit Q. Cicero, de petitione confula- tus, (quem unicum a veteribushabemus, quantum memini tradatum dc ncgo- tio aliquo particular!) quanquam ad confilium dandum, dc re turn pracfenti, potiflimum Tpcdarct, plurima tamen contincri axiomata politica, quae non ufum folum temporarium, fed normam quandam perpetuam circa clediones populares praefcribant. In hoc generc autcm nihil invcnitur, quod uUo mo- do comparandum fit cum aphorifmis illis, quos cdidit rex Solomon : Dc quo teftatur Icriptura cor iUifiii([e injtar arenae maris : Sicut enim arenae maris univerfas orbisoras circundant, ita &fapicntia ejus omnia humana non minus quam divina complexa eft. in aphorifmis vcro illis, practer alia magis theo- logica, repcrics liquido baud pauca praeccpta & monita civilia pracftantiflima, ex profundis quidem fapientiae pcnctralibus fcaturicntia, atquc in amplifli- mum varietatiscampumexcurrentia. Quoniam vcro dodrinamdcoccafionibus lf>arfis (quae dodrinae de negotiis portio eft prior) inter dcfidei-ata reponi- mus, ex more noftro paulifper in ilia immorabimur : Atque excmplum ejuf- dem, ex aphorifmis five parabolis illis Solomonis defumptum, proponemus. Neque vcro quis, ut arbitramur, nos merito fugillarc poiHt, quod ex fcrip- toribus facrae fcripturae aliqucm ad fenfum politicum trahamus : Equidem cxiftimo, fi extarent commentarii illi Solomonis cjufdem, dc natura rerum, (in quibus de omni vegetabili, a mufco fupcr muruni ad cedrum Libani, itcmque de animalibus, confcripfit) non illicitum eflc, cos Iccundum len- luni naturalem intcrprctari ; Quod idem nobis liccat in poliricis. Vol. I E c '. Exemplum 2iS DE AUGMENtIS SCIEKtlARUM. Lib.Vilf; Exemplum portionis doBrinae de occafionihis fparJiSy ex parabolis aliqiiibus Solomonis. ^arab. i. Mollis refponfio frangit iram. Explicatio. S i inccndatur ira principis vel fupcrioris adverfus tc, & tuac jam fiiit loquendi parrcs, quo praccipit Solomon : Alterum ut fiat refpon- fio, altei'um ut eadem fit mollis. Prius continet tria praecepta. Primo, ut eaveas a filcmio trifli & contumaci : Illud cnim aut culpam totam in tc re- cipit, ac fi nihil habeas, quod refpondcre poflis -, aut dominum occultc ini- quitatis infimulat, ac fi aurcs ejus, dcfenfioni licet juflae, non patcrcnt. Sc- Cundo, ut cavcas a re compcrcndinanda, neque tcmpus aliud ad dcfcnfio- ncm poftules : Hoc enim aut candem notam inuiit, quam prius, nimiruni dominum tuum nimia mentis perturbatione efFerri ; aut plane fignificat, tc artificiofam quandam defcnfionem mcditari, cum in promptu nihil habeas : Adeo ut optimum femper t'uerit, aliquid in praelcntia, & e re nata, in cx- cufationem tui adducere. Tertio, ut fiat prorfus relponfio : Rclponfio, in- quam, non mera confeflio, aut mera fubmifiio, fed aliquid apologiae & ex- cufationis inipergatur: Neque enim aliter tutum eft facere, nifi apud inge- nia valde generofa & magnanima ; quae rara admodum fi.int. Scquitur pofteriore loco, ut refponfio fit mollis, minime praefrada aut alpera. Tarab. 2. Servus prudens dominabitur in filium ftultum ; & partic' tur haereditatem inter fratres. Exp. In omni familia turbata & difcordi, Temper exurgit aliquis let- Vus, aut humilis amicus praepotens, qui pro arbitrio fe gerat, ad lites fami- liae componendas ; cuiquc, eo nomine & familia tota & dominus ipfe funtob- noxii. Ille fi fuam rem agat, familiae mala fovet & aggravat; fin fidclis fevera fuerit & integer, plurimum certe merctur : Adeo ut ctiam tanquum inter fratres haberr dcbeat, aut faltem procurationem liacreditatis accipcrc fiduciariam. .:iffiio-> 'Parab. 3'. Vir fapiens ft cum ftulto contenderit, five irafcatur, fi\'e' t\- deat. non inveniet requiem, Exp. MoNEMUR faepius, ut congrefllim imparem fugiamus 5 co fcnfu, he cum potioribus decertemus. At haud minus utile eft monitum, quod hie exhibet Solomon, Ne cum indigno contendamus. Iniqua enim prorfus forte hacc res tranfigitur. Siquidem fi fuperiorcs fimus,. nulla fequitur vi- doria ; fi liiperemur magna indignitas. Neque juvat etiam, in hujufmodt contentione exercenda, fi interdum veluti per >ocum agamus, interdum cum faftu & contcmptu. Nam quocunque nos vcrtamus, leviores inde cfficie- mur, neque commode nos cxplicabimus. Peflime autem fit, fi hujufmodi pcrfona, quacum contendimus, (ut Solomon loquitur,) aliquid affine ha- beat cum ftulto ; hoc eft, fi fit audaculus & temerarius. Tarab. 4. S e d & cundis fermonibus, qui dicuntur, nc accommodes au- fcm tuam, ne forte audias fervum tuum maledicentcm tibi. Exp. Vix credi pollitvitam quantum perturbet inutilis curiofitas, circa ilia res, quae noftra interfunt : Nimirum, quando fecreta ilia rimari fata- gimus, quae deteda & inventa, aegritudinem quidem animo inferanr, ad confilia autem expedienda nihil juvent. Primo enim fequitur animi vcxa- tio & inquietudo, cum humana omnia perfidiae & ingratitudinis plena fint. Adeo ut fi comparari poflct fpeculum aliquod magicum, in quo odia & quaecunque contra nos ullibi commoventur, intucri poflcmus, melius nobis foret, fi protinus projiceretur & collideretur. Hujulinodi cnim res, veluti 3 foliorum Cap.II. DE AUGMExNTiS SCIENTIARUM. 219 folionim murmura llint & brcvi cvancfcunr. Sccundo curioflras iIJa ani- mum (ufpicionibus nimiis oncrar ; quod conJlIiis inimicillinrum eli, caqiic rcddir incondniitia & coinplicata. Tcrtlo cadem mala ipla lacpiilimc Huir, alias practervolitura : Grave cnini ell conllicntias lioininum initarc ; qui, /t latere fc putcnr, facile miuaiuur in melius, ila deprchcnfos fc fenrianr, malum male pellunt. Merito iy,itur fummae prudentiac tribucbatur Pom- pcio Magno, quod Scrtorii chartas univerfas, nee a le pcrlcd;i', ncc aliis permiflas, igni protiiius dedifler. 7 Arab. 5. Advenit vcluti viator pauperics, & cgcflasquaH virarmarus; Exp. Eleganter dcfcribitur in parabola, quomodo prodi turn ctiani pcrturbatorcs ifti fa- miliac Iliac, molcftias varias, & ingratitudincm coram, quos, aliis practevi- tis, adoptant & dcligunt, facpcnumero cxpcriuntur. Quin & hoc pado lumorcs fibi progignunt non optimos, & famas ambiguas : Ncque enim . male a Cicerone notatum eft ; Omnem famam a domefticis manare. Utrum- que autem malum per \cnrorum poflcflionem clegantcr a Solomone cxpri- mitur : Nam & expeclationis fruftratio, & rumorum fufcitatio, vcntis rede comparantur. 'Parab. 10. MELioaeft finis orationis, quam principium. Exp. CoRRiGiT parabola errorem frequentiflimum, non folum apud. cos, qui verbis praecipue lludent, verum etiam apud prudentiores. Is eft, quod iiomines de fcrmonum fuorum aditu atquc ingrcllu magis fint foli- citi, quam de jcxitu; & accuratius exordia & praefatiunculas mcditentur, quam cxtrcma orationum. Dcbuerant autem nee ilia ncgligcrc, & ifta, ut longe potiora, pracparata & digefta apud Ic habere ; revolvcntes fecum, & quantum fieri poteft, animo profpicientes, quis tandem exitus fcrmonis fit tuturus, & quomodo negotia inde promoveri & maturari pofilnt. Neque hie finis. Quinimo non epilogos tantum, & fermonum, qui ad ipfa negotia Ipcftant, egrefllis medirari oportct -, verum etiam & illorum fermonum cura fufcipicnda, quos fub ipfum difceflum commode & urbane injicere poffint> licet a negotio prorfiis alienos. Equidem cognovi confiliarios duosviros ccrte magnos, & prudentes, & quibus onus rcrum tunc praecipue incumbcbat ; quibus illud fuit pcrpetuum & proprium, ut quoties cum principibus fuis de negotiis ipforum communicarent, colloquia in rebus ad ipfa negotia fpc- clantibus nunquam terminarent ; verum femper aut ad jocum, aut aliud ali- quid, quod audire crat volupe, diverticula quacrerent ; atque ut adagio di- citViV, fermones marinos aqua jiwviatili fub extremum abluerent. Ncque hoc illis inter artcs poftremum erat. Tarab. 11. Si cut mufcac mortuac foetere faciunt migucntum opti- mum, fic hominem pretiofum fapientia & gloria, parva ftultitia. Exp. In I QUA admodum & mifcra eft conditio hominum virtute prac- cellentium, (ut optime notat parabola) quia crroribus corum, quantumvis leviflimis, nuUo modo ignofcitur. Verum, qucmadmodum in gemma, val- de nitida, minimum quodque granulum, aut nubecula oculos ferit & mo- leftia quadam afficit; quod tamen fi in gemma vitiofiore rcpertum foret, vix notam fubirct : Similiter in viris fingulari virtute praeditis, minima quaeque vitia ftatim in oculos & fermones hominum incurrunt, & cenfura pcrftrin- guntur graviorc ; quae in hominibus mcdiocribus aut omnino laterenr, aut veniam facile rcpcrirent. Itaquc viro valdc prudenti parva ftultitia : valdc probo parvum peccatuni ; urbane & moribus eleganti paululum indecori, de fama & cxiftimatione multum detrahit. Adeo ut non pefllmum foret viris egregiis, fi nonnulla abfurda (quod citra vitium fieri poftit) adionibus fuis immifcerent ; ut libertatem quandam fibi rctineant, & parvorum defe- ctuum notas confundant, Tarab. Cap. II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 221 Tarab. 12. Homines dcriforcs civitatcm pcrdimr, Inpicntcs vcro avcr- tunt calamitatcm. Exp. Mi RUM vidcri poilir, quod in dcfcriptione hominum, qui ad ref- publicas labctiidandas & pcrdendas veluti natura comparati & facli lunr, dc- legcrit Solomon characlcrcm ; non iiominis fupcrbi & infolcatis ; non ty- rannici & crudclis ; non temcrarii & violcnti ; non impii & fcclcrati 5 non injufti & opprcflbris 5 non fcdiriofi & turbulcnti; non libldinoj] & volup- tarii ; non dcnique infipicntis & inliabilis : Scd dcriforis. Vcrum hoc flipicn- tia ejus regis, qui rerumpublicarum confervationcs & cvcrfioncs optimc norat, dignifllmum ell. Ncque enim finiilis fere eft peftis regnis & rebulpublicis, quani ft confiliarii regum, aut fenatores, quiquc gubcrnaculis rcruni admo- ventur, fuit ingenio dcrilbrcs. Hujufmodi enim liomines, pcriculorum mag- nitudincm, ut fortes videantur fcnatorcs, fempcr cxtcnuant ; iifque qui pericula, prout par eft, pondcrant, veluti timidis infultant : Confultandi & deliberandi maturas moras, & mcditatas difccptationcs, veluti rem oratori- am, & taedii plcnam, & ad fummas rcrum nihil facicntem, fubCmnant : Fa- mam, ad quam principum confilia praecipue funt componenda, ut falivam vulgi, & rem cito praetervolaturam, contemnunt : Legum vim & authori- tatem, ut reticula quaedam, quibus res majorcs minimc cohibcri dcbeant, nil morantur : Confilia & praecautioncs in longum profpicientes, ut fomnia quaedam, & apprehenfiones melancholicas, rejiciunt : Viris revcra prudenti- bus & return peritis, atquc magni animi & confilii, dicleriis & facctiis illu- dunt : Dcnique fundamenta omnia regiminis politic! fimul labefactunt. Qiiod magis attcndendum eft, quia cuniculis & non impetu aperto, haec res agitur : Nequc cocpit cllc inter homines (prout meretur) fufpeda. 'Parab. 13. Princeps qui libentcr praebet aures verbis mendacli, om- ncs fervos habct improbos. Exp. Cum princeps talis fuerit, ut fufurronibus, & fycophantis abfque judicio faciles & credulas aures praebeat, fpirat omnino, tanquam a parte re- gis, aura pcftilens, quae omncs fervos ejus corrumpit & inficit. Alii metus principis rimantur, eofque narrationibus fictitiis exaggerant : Alii invidiac furias concitant, praefcrtim in optimos quofque : Alii criminationibus alio- rum, proprias fordcs & confcientias maias eluunt: Alii amicorum fuorum honoribus & defidcriis velificant, compctitorcs corum calumniando & mor- dendo : Alii fabularum argumcnta, contra inimicos fuos, tanquam in fcena, componunt, & innumera hujufmodi. Atque haec illi, qui ex fervis princi- pis ingenio funt magis improbo. At illi ctiam, qui natura probiores funt & melius morati, poftquam in innoccntia fua parum pracfidii cllc fenferint, (quoniam princeps vera a falfis diftinguere non novit) morum fuorum pro- bitatem exuunt & vcntos aulicos captant, iifque fervilem in modum circum- feruntur. Nihil enim (ut ait Tacitus de Claudio) tutmn ejt apnd princi- pem, ctijus animo omnia funt tanquam indita ^ jt^jT^- Atquc bene Cominaeus, Traejiat, fervum ejfe principis, cujus fufpicionum non eji finis, quam ejus, cujus credulitatis non eft modus. "Parab. 14. Justus miferetur animae junienti 1 lii ; fed mifcricordiac impiorum crudeles. Exped. Inditus eft, ab ipfa natura homini, mifcricordiac affcftus noi- bilis & excellens 5 qui etiam ad animalia bruta extcnditur ; quae ex ordina- tione divina, ejus imperlo fubjiciuntur. Itaquc habet ifta mifcricordia ana- logiam quandum cum ilia principis erga fubditos. Qiiinetiam illud ccrtilli- mum eft, quod quo dignior eft anima, eo pluribus compatiatur, Etenini animae anguftae & degcneres, hujufmodi res ad fe niliil pcrtincrc putant : At ilia. 222 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Llb.VIIf. ilUi, quae nobiiior eft portio univciTi, ex communionc aiiicitur. Qiiarc vi- dcmus, Tub vctcri lege hand pauca fuilVc pracccpta, non ram mere ccrc- monialia, quam mifericordia inrtitutiva : Qiiale fuit illud, do non conicdcn- do carnem cum fanguinc ejus; & fimilia. Etiam in feclis Eflaeorum & PythaG;oreorum, ab efu animalium omnino abftincbanr. Qiiod etiam ho- die obtinct (fupcrftitione inviolata) apud incolas nonnulios imperii Mogol- Icnfis. Qiiin & Turcae (gens licet & ftirpc & difciplina, crudelis & fangui- naiia) brutis tamen cleemolyaas lai-giri Iblent ; nequc animalium vcxatio- ncs & torturas fieri luftinent. Verum, ne forte haec quae diximus, omnis yeneris mifciicordiae patrocinari videantur, falubriter llibjungit Solomon im- piorum mifericordias efle crudeles. Eac funt, quando hominibus fcclera- tis & facinorofis parcitur, juftitiac gladio feriendis : Crudelior enim huiuf- modi mifericordia, quam crudclitas ipfa. Nam crudelitas exercetur in fin- gulos : at mifericordia ilia univerllim tacinoroforum exercitum, concclia im- punitate, in homines innoccntes armat & immittit. Taraif. 15. Totum fpiritum fuum profert ftultus ; at fapiens rcfervat aliquid in poftcrum. Exp. CoRRiGiT parabola praecipue (ut videtur) non hominum va- norum futilitatem, qui dicenda tacenda facile proferunt : non parrhcfiam illam, qua abfque difcrimine & judicio in omnes & omnia involant : non garrulitatem, qua ad naufcam ufque aliis obftrcpunt : fed vitium aliud ma- gis occultum ; nempe fermonis regimen minimc omnium prudcns & poliri- cum 5 hoc eft, cum quis ita fermonem (in colloquiis privatis) inftituit, ut quaecunque in animohabeat, quae ad rem pertinere putct, fimul 6c tanquara uno fpiritu, & oratione continuata proferat. Hoc enim pkirimum negoriis officit. Siquidem primo, oratio intercifa & per partes infufa, longc magis penetrat, quam continuata; quoniam in continuata pondus rerum non di- ftin(5tc & figillatim excipitur, nee per moram nonnullam infider, fed ratio rationem, antequam penitus infederit, expellit. Sccundo, nemo tam po- tcnti & felici eloquentia valet, ut primo Ibrmonis impetu eum, quern allo- quitur, mutum & elinguem plane reddat: quin & alter aliquid viciftlm re- fpondebit, & fortaflc objicict. Tum vero accidit, ut quae in refurationem aut replicationem refervanda fuilfent, praemifla jam & antea delibata, vi- res fuas & gratiam amiferint. Tertio fi quis ea, quae dicenda funt, non funul effundat, fed per partes cloquatur, aliud primo, aliud fubinde injici- cns ; fentiet ex ejus, quern alloquitur, vultu & reiponfo, quomodo fingula ilium affecerint, quam in partem aecepta fuerint^ ut quae adhuc reftant dicenda, cautius aut fupprimat aut excerpat. 'T'arab. 16. Si fpiritus poteftatem habcntis adfcendcrit fuper te, locum tuum ne dimiferis ; quia curatio faciet ceflare magna peccata. Exp. Praecipit parabola, quomodo fe quis gerere debeat, cum iram atque indignationem principis incurrerit. Praeccptum duplex : Primo, ut non dimittat locum fuum : Secundo, ut curationi, tanquam in morbo aliquo gravi, diligenter & caute attendat. Confueverunt enim homines, poftquara commotos contra fe principes fuos fenfcrint, partim ex dedecoris impaticn- tia, partim ne vulnus obfervando refriccnt, partim ut triftitiam & humili- tatem eorum principes fui perfpiciant, fe a muneribus & fundionibus fuis fubducere ; quinetiam interdum ipfos magiftratus & dignitates, quas gerunt, in principum manus reftituere. At Solomon hanc medendi viam velutinox- iam, improbat ; idquc fumma profeclo ratione. Primo enim, dedecus ijv fum nimis ilia publicat ; undc tum inimici, atque invidi audaciorcs liunt ad Jaedendum i tum amici timidiores ad llibvcnicndum. Secundo, hoc pacto 2 fit, Cap. II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 2^j fir, ut principis ira, quae foitaflc Ci non cvulgarctur, fponte concideret, ma- gis figatur, & veluti principio jam faclo hominis dcturbandi, ia praccipitium illius feratiir. Poftremo feccflus illc, aliquid lapit ex malevolo & tempo- ribus infcnfo ; id quod malum indignationis, malo fufpicionis cumulat. Ad curationem autcm pertinent ifla. Primo, caveat ante omnia, nc ftupiditate quadam, aur etiam animi clatione, indignationem principis minimc Icntire, aut indc, prout dcbcat affici videatur : Hoc eft ut & vultum, non ad trifti- tiam contumacem, fed ad moelHtiam gravem atquc modcftam componat : «Sc in rebus quibulcunquc agcndis Ic minus folito hilarem & lactum often- ddt : Qiiin & in rem luam erit, amici alicujus opera & fermonc apud prin- clpem uti, qui quanto doloris fcnlu in intimis cxcrucietur, tempcltive infi- nuet. Secundo, occafiones omnes vcl minimas fedulo evitet, per quas aut res ipfa, quae indignationi caufam pracbuit, rcfricctur, aut princeps denuo cxcandefccndi, & iplum quacunque de caufa coram aliis objurgandi, anfam arripiat. Tertio, perquirat etiam diligenter occafiones omnes, in quibus o- pera ejus principi grata efle pollit ; ut & voluntatem promptam rcdimendi, culpam praeteriram oftendat ; & princeps fuus fentiat, quali tandem fcrvoj fi cum dimittat, privari fe contigcrit. Quarto, culpam ipfam aut fagaciter in alios transferal i aut animo illam non malo commiflam efle infinuet ; aut etiam malitiam illorum, qui ipfum regi detulerunt, vel rem fupra modum aggravarunt indicet. Deniquc in omnibus evigilct & curationi fit intentus. Tarab. 17. Primus in caufa fua juftus: turn vcnit altera pars, & in- quirit in eiim. Exp. Prima in unaquaque caufa informatio, fi paulifpcr anlmo ju- dicis infederit, altas radices agir, eumque imbuit, & occupat ; adco ut acgrc clui podit, nifi aut manifefta aliqua falfitas in materia informationis, aut artificium aliquod in eadcm exhibenda deprehendatur. Etenim nuda & fimplex defeniio, licet jufta fit & praeponderans, vix praejudicium in- formationis primae compcnfare, aut libram juftitiae fcmel propendeutem ad acquilibrium reducere per fe valet. Itaque & judici tutiOlmum, ut ni- iiii, quod ad merita caufae fpeftat, praelibetur, priufquam utraque pars fim'il audiantur ; & defenfori optimum, ft judicem fenfcrit praecccupatum, in hoc potilTimum (quantum dat caula) incumberc, ut verfutiam aliquam, <5c dolum malum, ab adverfa parte, in judicis abufum adhibitum, detegat. 'Parab. 18. Qui delicate a pucritia nutrit fervum fuum, poftca fentiet cum cohtumacem. Exp. Servandus eft, principibus & dominis, ex conftlio Solomonis, in gratia & favorc fuo, erga fcrvos modus. Is triplex eft. Primo, ut promoveantur per gradus, non per faltus : Secundo, ut interdum aflucfiant repulfae : Tertio, (quod bene praecipit Machiavellus) ut habeant prae oculis fuis femper aliquid, quo ulterius afpirare pojjint. Nifi enim hacc fiant, rcportabunt proculdubio principcs, in tine, a fervis fuis, loco animi grati & officiofi, faftidium & contumaciam. Etenim, ex promotione fubi- ta, oritur infolcntia ; ex perpetua defideratorum adeptione impatientia re- pulfae •■, deniquc fi vota defint, deerit itidem alacritas & induftria. 'Parab. 19. Vidisti virum velocem in operc fuo, coram regibus fta- bit, nee erit inter ignobiles. Exp. Inter virtutes, quais rcges, in deleftu fervorum, potiflimum fpeftant & requirunt, gratiflima eft prae cundis celeritas, & in negotiis cxpediendis ftrenuitas. Viri profunda prudentia regibus fufpefti, utpote qui nimium fint infpedorcs, & dominos fuos, iafcios & invitos, ingenii fui viri- bu5 .224 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM Lib.VIIl. bus (tanquam machina) circumagcrc pofluir. Populates, invifi ; utpote qui resium lumiaibus oiiiciunt, & oculos populi in fc convcrtuiu. Animoll, pro turbulcntis iacpe habentur, &: ultra, quam par eft, aulurii. Probi, & vitae integrac, tanquam difficiles exiftimantur, ncc ad omncs nutui herilcs apti. Dcnlque non eft virtus alia, quae non habcat aliquam quali umbram, qua regum animi ofFcndantur i fola velocitas ad mandata, nihil habet, quod non placcat. Inlupcr, motus animorum regioruni celeres liint, & morae minus paticntes : Putant cnim, fe quidvis cfficerc polic ; illud tantum dc- eflc, ut cito fiat. Itaque ante omnia iis grata eft cckritas. ^arab. zo. Vidi cundos viventes, qui ambulant Tub fole, cum adolc- fccnte fecundo, qui conlurgit pro co. Exp. Not AT parabola vanitatcm hominum, qui fc agglomerate lb- lent ad lucceflbrcs defignatos principum. Radix autcm hu)us rei eft in- lania ilia, hominum animus pcnitus a natura infita i nimirum ut fpes fuas nimium adamcnt. Vix enim reperitur, qui non deleclatur magis iis, quae fpcrat, quam iis, quae fruitur. Quinetiam novitas humanae naturae grata eft, & avidc expetitur. In fucccflbre autem principis ifta duo concurrunt ; Ipes atquc plus utilitatis ab inimico manifefto, quam ab ejus generis ami- co, fumi pofl'e pronunciat. Siquidem ea fortafle audire ei contigerit ab inimico per contumeliam, quae amicus muflat prae nimia indulgentia. 'Farab. 30. Prude ns advertit ad grefius fuosj ftultus divertit ad dolos. Exp. DuAE funt prudentiac fpecies. Altera vera & fana : altera dc- gener & falfa, quam Solomon ftultitiae nomine appellate non dubitat. Qui priori fe dederit, viis & veftigiis propriis cavct, periculis profpiciens, meditans remedia ; proborum opera utens, contra improbos fe ipfum muni- ens i cautus inceptu, receptu non imparatus ; in occafiones attentus, contra impedimenta ftrenuus ; cum innumeris aliis, quae ad fui ipfius adioncs &C. greflUs regendos Ipcdant. At altera fpecies, tota eft confuta ex fallaciis & aftutiis, fpcmque ponit omniuo in aliis circumveniendis, iifdemque ad libi- tum clfingendis. Hanc merito rejicit parabola, non tantum ut improbam, fed etiam ut ftultam. Primo enim, minime eft ex iis rebus, quae in noftra funt poteftate, nee etiam aliqua conftanti regula nititur ; fed nova quotidie comniinifcenda funt ftrategemara, prioribus fatilcentibus & obfolctis. Sc- cundo, qui vafri & fubdoli hominis famam & opinionem femel incurrerit, praecipuo fe ad res gerendas inftrumento prorfus priva\it, hoc eft, fide : itaque omnia parum votis fuis confentientia expcricrur. Poftremo, artcs iftae, utcunque pulchrac videantur & complaceant ; attamen facpius fru- ftrantur ; quod bene notavit Tacitus : Conjilia callida & audacia, expe- iiatione laeta, traftatu dura, eventu trijtia. "Tarab.^i. Noli eflc juftus nimium, nee fapicntior quam oportet;cur abripiarc fubito ? Exp. Sunt tempora (ut inquit Tacitus) m quibus magnis 'virtuti- bus certijjimum eji exitimn. Atque hoc viris virtute & jullitia cgregiis, J aliquando Cap. ir. DE AUGMENTIS SCIEiNTIARUM. 227 aliquando fubito, aliquando dia ante praevilum, contingit. Quod fi ad- jungatur etiam prudcntia, hoc eft, ut cauri finr, & ad proprfam incolumita- tcm evigilcnr, turn hoc lacrantur, ut ruina corum llibito obvcniat ex oc- cultis omnino & obfcuris confiiiis, quibus & evitctur invidia, & pernicies ipfos imparatos adoriarur. Qiiod vero ad illud nimium, quod in parabola ponitur, (quandoquidcm non Pcriandri alicujus, fed Solomonis verba Hint ifta 5 qui mala in hominum vita faepius norat, nunquam praecipir) intelli- gcndum eft, non de virtute ipfa, (in qua nimium non eft,) fed de vana ejus atque invidiofa affedatione & oftentatione. Simile quiddam innuit Tacitus de Lcpido, miraculi loco poncns, quod nunquam fcrvilis alicujus fcntentiae author fuiflct, & tamcn tarn faevis temporibus incolumis manfif- fet : Subit (inquit ) cogitatio^ utrum haec fato regantiir, an etiam fit in noftra pot eft ate, curfnm quendam tenere, inter de forme obfequium & ab- rupt am contumaciam, medium, periculo fimiil cr indignitate vacuum ? 'Tarab. 32. Da fapicnti occafionem, & addetur ei fapientia. Exp. DiSTiNGUiT parabola inter fapientiam illam, quae in vcrum habitum increverit & maturucrir, & illam, quae narat tantum in cerebro & conceptu, aut fermone jaclatur, fed radices altas non egerit. Siquidem prior, oblata occafione, in qua exerceatur, illico cxcitatur, accingitur, di- latatur, adeo ut fe ipfa major videatur : Poftcrior vero, quae ante occafio- nem alacris ernt, occafione data, lit attonita & confufa, ut etiam ipfi, qui ea fe pracditum arbitrabatur, in dubium vocctur -, annon pracccptiones de ea fucrint infomnia mera, & fpeculationes inanes. 'Parab. 33. Qui laudat amicum voce alta, furgcndo manc, erit illi loco maledidionis. Exp. Laudes moderatae & tempeftivae, & per occafionem prolatae, famae hominum atque etiam fortunae plurimum conferunt; at immo- dcratac & ftrcperae, & importune eftufae, niliil profunt ; imo potius, ex fentenria parabolae, impenfe nocent. Prime enim manifefto fe "produnt, aut ex nimia benevolentia oriundas, aut ex compofito affedatas, quo collau- datum potius falfis pracconiis demereantur, quam vcris attributis ornent. Sccundo, laudes parcae & modeftae, invitant fere praelentes, ut ipfis etiam aliquid adjiciant ; profufac contra & immodicae, ut aliquid dcmant & de- trahant. Tertio, (quod caput rei eft) conflatur illi invidia, qui nimium lau- datur ; cum laudes omncs nimiae, videantur fpedlare ad contumeliam alio- rum, qui non minus mcrentur. Tarab. 34,. Quo mo do in aquis refplendent facies ; fie corda hominum manifefta funt prudentibus. Exp. DisTiNGUiT parabola inter mentes prudentium & caeterorum hominum ; illas aquis aut fpeculis comparans, quae fpecies & imagines rcrum recipiunt ; cum alterae fimiles fint tcrrae, aut lapidi impolite, in quibus nihil refleditur. Atque eo magis apte comparatur animus hominis prudentis ad fpeculum j quia in fpeculo imago propria fpeftari pollit, una cum imaginibus aliorum 5 id quod oculis ipfis fine fpeculo non conceditur. Qiiod fi animus prudentis adeo capax fit, ut innumera ingenia & mores ob- fervare & internofcerc poilit 5 fupereft, ut dctur opera, quo reddatur non minus varius applicatione quam repraefentatione : ^i fapit, innumeris moribus aptus erit. Atque his Solomonis parabolis, diutius fortaflc immorati fumus, quam pro modo exempli i dignitate & rei ipfius & authoris longius provctli. Vol. I. F f 2 Neque 22B BE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.VIir, Neoue tantum in ufu crat apud Hcbracos, fed alibi ctiam priicorunr. fapicntibus fi-cquentinimum ; ut fi cujufpiam obfcrvatio in nliquid incidil- fet, quod vitac communi- conducibilc fuillct, id rcdigerct & contraheret la; bixvcm aliquam icnteuriam, vcl parabolam, vcl etiam tabulam. Vcrufn, quod ad fabulas, (ficut alias diclum cfl) illae cxcmplorum vicarii &: luppk- mcnta olim cxtitcrunt : Nimcquando tempora hiiloriarum copia abundcnt^ ad animatum fcopum rcdius & alacrius collimatur. Ar modus Icribcndi^ qui optimc convcnit a?gumcnto ram vario & multiplici, (quale eft tradatus de nc^otiis & occallonibus Iparlls) aptiflimus illc clVct, qucni delceit Ma- chiavcllus, ad tradandas res poliricas j nimirum per oblervariones, ilve dif- Curfus (ur loquuntur) lupcr liiftoriam & excmpla. Nam fcientia, quae re- center, & quafi in conlpcdu noitro, ex particularibus clicirur, viam optiii-ic novit particularia denuo lepetcndi : atquc certe ad pradicam longc con.ducip riiagis, cum dilcurfus five difceptatio fub Gxemplo miiitat, quam cum ex- emplum difceprationi fubjungitur. Ncquc cnim hie ordo tantum fpedatur,. fed res ipfa. Cum enim cxemplum ftatuitur tanquam diitcptationis bafis^ univcrfo cum circumllantiarum apparatu proponi folet, quae difcurfum in- terdum corrigant, intcrdum fuppleant i undc tit loco cxemplaris ad imita- tionem, & pradicam : ubic contra cxempla, in gratiam difceptationis addu- da, fuccinde & nude citantur, & tanquam mancipia nutus tantum difcepta- tionis obfervant. Hoc vero di:fcriminis operac pretium fuerit obfcrvafle ; quod fiait hi- ftoriae tcmporum optimam praebent matcriam ad difcurfus fuper politica, qualcs funt illi Machiavelli, ita hifloriae vitarum optime adhibentur ad do- cumcnta de ncgotiis ; quoniam omncm occaflonum & ncgotiorum, tarn graiidium quam leviorum, varietatem compleduntur. Imo repciire eft ba- ?in ad pracceptiones de ncgotiis utraque ilia hilloriaadhuc commodiorcm: ea eft, ut dilcurfus fiant fuper epii1;oIas, fed prudcntiorcs, & magis ferias ; quales funt iliac Ciccronis ad Atticum, & aliae. Siquidem cpiftolae magis ia proximo, & ad vivum, negotia folent repracfentare, quam vel annales, vcl i'itae. (^are jam, & de materia, & de forma portionis primae, dodrinae de ncgotiis, quae traclat occafiones fparlas, diximus, camque inter defide- rata numeramus. - Est &alia portio cjufdcm dodrinae, quae tantum ditfcrt ab ilia altera, de qua diximus, quantum fapcre, &: fibi lapcre. Altera enim movere vi- dctur tanquam a centro ad circumfcrentiam ; altera tanquam a circumferen- tia ad centrum. Eft cnim prudentia quacdam confilii aljis irtipcrtiendi ; eft vcfo & alia fuis rebus profpiciendi : atquc hae nonnunquam conjungun- tiir, iacpius icparantur. Multi fiquidem in fuis ipforum rationibus inlUtu- cndis prudentifllmi lunt, qui tamen in rcbufpublicis adminiftrandis, aut ctiam confiliis dandis, nihil valcnt : Formicae funilcs, quae creatura fapicns cftad fcfe tuendum, led horto plane noxia. Haec virtus fbi fapicndi, Ro- .rnanis ipfis, licet patriae optimis curatoribus, non ignota fuit; undc comi- -€us, Nam pol fapicns jingit fortiitiflmfibi. CJtun & in adagium apud ip- fos vcrfuni eft, haber qiufque fortunae propriae. Et Livius haiic iplam Catoni Majori rribuit : In hoc viro tanta lis anwii df ingenii inerat, ut quocunque Icco natus. ejfet, fibi ipfe fortiinam falhirus xiderctiir. Hoc genus prudentiac, fi quis ipfum profitcatur & palam vcnditer, fem- -per habitum eil, non modo non politicum, vcrum ctiam infauftum quiddam ., & inaufpicatum : licut in Timothco Athenienfi obfervatum eft : qui, poft- , -^uam praeclara multa facinora, in decus i5< commodum civitatis lliae edi- diflct. eap. n. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 239 diflet, atque adminiftrationis fuae (ficut mm moris erat) populo rationcm fedderct; fingula conclufit hac claufula ; Jtque in bac re fortunae partes fiierunt nullae. Coatigit vcro ut port id tcmporis nunquam ci quicquara feliciter ccfleiit. Sane nimis elatum hoc, & altum lapicns 5 c6dcm Ipcdans, quo Ezcchiclis illud dePharaonc : T)icis, fiuvins ejt meus^ o' ego feci me- metipfiim. Aut illud Habacuc Prophctac ; Exii!ta?it & facrijicant reti fiio: Aut illud ctiam poetae, dc contemptorc Dcorum iMczentio : 'Dextra mihi Dens, dr telnm, quod mi (file libro. Nunc adfint.' AEueid. X. j-ji. Deniquc, Julius Cacfar, nunquam (quod mcmini) impotcntiam cogirationuni fuaium arcanarum prodidit, nifi fimili dido: Cum cnim arulpcx ci rcfcrrer exta rcpcrta fuillc non bona, admurmuravit fubmillc : Eritnt laetiora cum tjolo. Quod criam didum, mortis fuae infortunium non diu praecefllt. Vc- rum cxccffus iftc fiduciae (ut diximus) tcs ut profana, ita fcmper infelix. Quaproptcr, viris magnis & verc fapientibus vifum, fucccflus quoflibet fe- licitati fuae, non virtuti aut induftriac, tribuctc : Nam & Sylla, felicem fc, non magnum cognominavit ; & Caefar (melius quam fupra) ad navis gu- bcrnatorcm : Caefarem -vehis, ^ fortunam ejus. Attamen ilbe fcntcntiac j Faber quifqtiefortttnae fuae, fapiejis do- tninabitur afris, invia virtuti nulla eft via, ac fimilcs 5 fi intclligantur & adhibeantur potius pro calcaribus ad induftriam, quam pro ftapcdibus ad infolcntiam, magifque ut progignant in hominibus decrctorum conftantiam & robur, quam arrogantiam & jaftantiam, tanquam lanac & lalutarcs me- rito habitac lunt, ac proculdubio in pcdoribus hominum magnanimorum fc- dem nonnuliam occuparunt, coufque ut cogitationes tales quandoque aegre diflimulent. Vidcmus enim, Auguftum Caefarem (qui cum avunculo liio comparatus, potius ab illo diverfus quam inferior fuit; fed vir ccrte paulo modcratior) fub finem vitae pctliilc ab amicis, qui ledum ejus circumfta- bant, ut, poftquam cxpiraficr, iibi plaudcrent -, quafi confcius fibi fuillct, mimum vitae a fe commode tranfaduna. Haec quoque dodrinae portio in- ter dcfiderata numeranda eft : Non quin in praxi, etiam nimio plus quam oportct, ufurpata fit & frequcntata ; verum quod libri de ilia filent. Qiiam- obrem ex more noftro, iicut in priorc, nonnulla ejus capita rccenfebimus ; eamque fabrum fortunae, five (ut diximus) dodrinam deambitu nominabimus. Ac primo quidem intuitu, novum quoddam & infolitum argumentuni tradare vidcbor ; docendo homines, quomodo fortunae fuae fabri fieri pof- /int ; dodrinam certe, cui quivis libenter fe difcipulum addixcrit,- donee difficultatem cjufdem habuerit perfpcdam. Non enim leviora funt, aut pauciora, aut minus ardua, quae ad fortunam comparandam requiruntur, quam quae ad virtutetn : refque eft acepe difficilis ac fevera, fieri vcre po- Jiticuin, ac vcre moralcm. At hujus dodrinae pertradatio plurimum ad li- terarum, turn dccus turn pondus, pertinet. Intcrcft enim inprimis honoris litcrarum, ut homines ifti pragmatici Iciant, eruditionem haudquaquam avi- culae, qualis eft alauda, fimilem eflc, quae in fublime ferri, & cantiHando fc obledare folcat ; at nihil aliud i quinimo ex acci piti is potius gen ere cfle, qui & in alto volare, ac fubindc, cum vifum fuerir, deilf^ndcrc, ini- tio orator fuit & caufas egit ; & iii toga potillimum vcriabatur : Cumvcro vidiffct, Ciccroncm, Hortcnruim, Catuluai, cloquentiae gloria exccllcrc, re- bus vcro bcllicis claruni admodum neminciii, praercr Pompcium ; det^itit ab inccpto, & potcntiae illi civili multum valcdiccre jubcns, tranftulit, ic. ad artes militarcs & impcratorias : Ex quibus lummum rcrum faftigium con- fccndit. QjJARTA fit confidcratio, ut naturae fuac &; ingcnii rationcm hajbcat quis in deligendis amicis ac ncceflariis : Siquidcm diverfis divcrllim gc^nus amicorum convcnit; aliis folcnnc & taciturnum; aJiis audax & jaclabun- dunl ; & complura id genus. Ccrtc notatu dignum eit, qualcs fucrint ami ci julii Caefaris (Antouius, Hirtius, Panfa, Oppius, Balbus, DolabcUa, Poliio, rcliqui :) Illi fcilicet jurarc ibicbant, Ita vivcnte Cacfarc moriarj intinitum ftudium erga Caclarcm prae fc ferentes ; crga omncs alios arro- gantes & contcmptorcs : Fucruntquc homines in negotiis gcrcndis impigri, £ima & cxirtimationc mediocrcs. Qu I N T A Tir confideratio, ut caveat quis fibi ab exemplis ; neque ad imitationem aliorum Ic ineptc componat : quafi quod aliis fuerit pcrvium, ctiam fibi patcrc neccfie fit : neutiquam fecum reputans, quantum fortafle interfucrit, inter fuum & illorum, quos ad cxemplum llbi delegit, ingcni- um & mores. In quern errorem manifefto incidit Pompeius, qui ut Cicero fcriptum reiiquit, toties folitus erat dicere : Sylla potuit, ego non potcro ? Qiia in re vchcmentcr flbi impoluit, cum ingenium verum hae ad cxemplum rcliquarum fufficicnt. Neque vcro, nolle fe ipfum, homini fufficit; fed ineunda etiam eft ra- tio fecum, quomodo fe oftentarc, declarare, dcniquc flcd:ere fe, 6c clHngere, commode & prudenter poflit. Ad oftentandum fe quod attinet, nihil yi- demus ufu venire frcquentius, quam ut qui virtutis habitu fit inferior, ,^q-r cic virtutis externa iit potior. Non parva igitur eft prudentiac pracroga- tiva, fi quis arte quadam & decore, fpecimen fui apud alios cxhibere pof- fit : virtutcs fuas, merita, atque fortunam ctiam, {quod fine arrogantia aut taftidio fieri poflit) commode oftentando ; contra, vitia, defcftus, infortu- nia & dcdecora, artificiofc occultando : illis immorans, cafque vcluti ad lu- men obvertcns ; his fubterfugia quacrcns, aut aptc ea interprctando clu- ens J &fimilia. Itaque, dc Mutiano viro fui temporis prudcntillimo, 6c ad ics gerendas impigcrrimo, Tacitus ; Omnium quae dixerai, feceratque^ arte quadam ojientator. Indiget certc res haec arte nonnuUa, iic tacdium & contcmptum pariat : Ita tamen, ut oftentatio quacpiam, licet ufq^e.ad, vanitatis primum gradum, vitium fit potius in ethicis, quam in pplitif^is. Sicut enim dici folet de calumnia, audacler calumniate femper aliquid hae- ■ret: ik dici poilk dc jadantia, (nifi plane dcformis fuerit 6c ridicula,) au- dacler te vendita, femper alitjuid haeret. Haerebit certe apud populum, licet prudentiores fubrideant. Itaque cxiftimatio parta apud plurimos, pau- corum faftidium abunde compcnfabit, Qiiod fi ifta, de qua loquimur,- fui oftcntatio dccentcr 6c cum judicio regatur; exempli gratia j 11 nativum qucn- dam pectoris candorem & ingenuitatem prae fe ferat : aut fi illis teinpoiibus, adhibcatur, vel cum pcricula circunftent (ut apud \ iros militarcs in bcUis,) vet Cap.ir. DE AUGMENTIS SCIENTJARUM. 235 vcl cum alii invidia flagrcnt: aut /i verba quae ad Jaiidcspropriasperfinent, tanquam aliud agenti excidiflc vidcantur; minimcquc vcl Icrio vel prolixc nimis iis infiftatur : aut R ita quis fe laudibas lioncftcr, ut itinul ctiam ccn- fiu'is & jocis crga fc non abftincat : aut il deniquc iioc tacit noii Ipontc, fed tanquam laccilltus, & aliorum infolcntiis & contiimcliis provocatus: noii parvum certc hacc res exiftimationi hominis cumulum adjicit. Neque lane cxiguus eft eotum Humerus; qui, cum natura /int magis foiidi v5c minime vcntofi, atquc propterea hac arte, hono:i liio velificandi careant, modcra- tionis fuac, nonnulla cum dignitatis jaftura, dant pocnas. Verum hujufmodi oftcntationcm \irtutis, utcunquc aliquis infirmiorc judicio, & nimium fortafic cthicus, improbaverit : illud nemo ncgarit, dan- dam faltcm cflc operam, ut virtus per incuriam jufto llio prctio non frau- dctur, & minoris, quam revera eft, aeftimetur. Haec vcro in virtute aefti- manda, prctii diminutio, tribus modis iblet contingerc : Primo, quando quis, in rebus gcrcndis, ic & operam fuam, offcrt & obtruJit, non vocatus aut accerfitus : Hujufmodi enim officiis, rcmunerationis loco cfie folct, ii non repudientur. Secundo, quando quis in principio rei gcrcndac viribus litis nimium abutitur; & quod fenfim crat praeftandum, uno impctn cffun- dit : Id quod rebus bene adminiftratis pracpropcram conciliat gratiam, in fine autcm fttictatcm inducit. Tertio, quando qitis virtutis fuac frudum in laudibus, plaufu, honore, gratia, fibi praebitis, nimis cito & Icviter fcntit, at- que in iis fibi complacet : de quo prudcns habetur monitum ; Cave ne infuctus rebus majoribus videaris, fi hacc tc res parva, ficuti magna, dcledat. Defectuum enimvero fedula occultatio, minoris haudquaquam mo- mcnti eft, quam virtutem prudcns & artificiofa oftentatio. Delectus au- tcm occultantur & latent maxime, triplici quadam induftria, & quafi tri- bus latebris : Cautione, praetextu & confidentia. Cautionem dicimus, quando iis rebus prudenter abftincmus, quibus pares non fumus : Ubi contra ingenia audacula & inquieta, fe facile ingerunt, fine judicio, rebus quibus non infueverunt j & proinde defcclus ftios proprios publicant & quafi pro- clamant. Praetcxtum dicimus, cum fagaciter &c prudenter viam nobis Itcr- nimus & munimtis, qua benigna & commoda de vitiis & defedlibus noftris fiat intcrpretatio 5 quafi aliunde provenientibus, aut alio tcndentibus, quam vulgo cxiftimatur. Etcnim, de latebris vitiorum non male poeta : Saej)e latet vitium proximitate boni. QuARE, fiqucm defedum in nobis ipfis pcrceperimus, opera danda, ut perfonam & praetcxtum virtutis tinitimae mutuemur, fub cujus umbra la- tcat. Vcrbi gratia, tardo gravitas practexenda, ignavo lenitas, & fie dc caeteris. Illud ctiam utile, probabilem aliquam caufam obtcndcre, & in vulgus fpargere, qua addudi, ultimas vires noftras promerc refugiamus ; ut quod non pollimus, nolle videamur. Qiiod ad confidcntiam attinct, impu- dens certc eft rcmedium, fed tamen ccrtiftimum atquc efficacillimum : nem- pc, ut quis ea omnino contemnerc, & vilipendcre fc profitcatur, quae reve- ra aflequi non poHlt : Mercatorum prudcntium more, quibus folcnnc eft & proprium, ut prctium mercium fuarum attoUant, aliorum deprimant. Eft tamen & aliud confidentiae genus, hoc ipfo impudentius ; nimirum, per- frida fronte dcfedus fuos ctiam opinioni obtrudcrc 5c venditarc, quafi in ii>, quibus maxime dcftituitur, fe eminerc crcdat : Atquc ut hoc facilius Cdctcris imponat, fe in iis rebus, quibus revera plurimum poller, fingat difti- dcntem; qucmadmodum fieri videmus in podis. Pacta enim carmina fua Vo L. I. G g 2 rccitantc, 236 D E A U G M E N T I S S C I E N T I A R U iM. LIb.VIID rccitantc, fi unum aliqucm vcrficuluni non admodum dixcrit probandiim, audias illico : Arque hie vcrfus pluris mihi conftitir, quanl rdiquorum plu- rinii. Turn vcro alium quempiam vcrfum adducct, quaft fibi rufpcdum, & dc CO, quid putcs, fcifcitabirur, qucm fatis norir, inter plurimos efle op- timum, & ccnfurac minimc obnoxium. Ante omnia vcro ad hoe, quod. nunc ai;irur, ut fcilicet Ipccimcn lui quis cdat coram aUis illulhc, & jus liuun in omnibus rctincat, nil magis intcrctlc judico, quam ne quis per nimiam lliam naturae boniratcm & fuavitatcm, Ic cxarmct, 6: injuriis & contumcliis cxponat : quin potius in omnibus aliquos animi hberi & gcncrofi, & noii aculci minus quam mcllis intra fe gcftantis, ii;nieulos fiibinde emittat^ Qiiac quidcm munita vitac ratio, una cum prompto & parato ad fc a contumcliis vindicandum animo, aliquibus ex accidcntc imponitur, & ncccllitate qua- dam incvitabili, propter aliquid infixum in pcribna aut fortuna lua ? veluti fit in dcforinibus, & Ipuriis & ignominia aiiqua mulclatisj undc hujufmodi htmincy, fi virtus non dcftr, fcliccsplcrunquc cvadnnr. Quod vcro ad fe dcclarandum attinct; id aha res omnino eft ab often- tatione llii, dc qua diximus. Ncque cnim ad virtutes aut dcfeclus hominum refcrtur ; led ad adioncs vitae particulates. Qua in parte nihil invenitur magis politicum, quam ut mediocritas quacdam Icrvctur, prudcns & lana, in fcnfa animi, circa aclioncs particulare.';, aperiendo, aut recondcndo. Licet cnim profunda taciturnitas, & confiliorum occultatio, & is rerum gcrenda- rum modus, qui omnia caecis & (ut modernac linguae potius loc]uuntur) furdis artibus & mediis operatur, res fit & utilis, & mirabilis : tamcn non raro evcnit, ut (quod dicitur) diilimulatiocrrorcs pariat, qui dillimulatorcm jpllim illaqueant. Nam videmus, viros politicos, maxime omnium infigncs, libcre 6c indidlmulanter fines, quos petcrenr, palam profcrrc non dubitaflc. Sic L. Sylla manifefto prac fe tulit, fe, omnes mortales 'vel felices, vel in- fehces jieri, ciipere, front fibi effent vel amici vel inimici. Sic Cacfar, cum primum profeclus eft in Gallias, nil vcritus eft profiteri: fe malle pri- rnnm ejfe in •-cilia obfcitra, qv.avi fccnndurn Romae. Idem Cacfar, coepto jam bello, dillunulatorem minimc cgit, fi audiamus, quid Cicero dc illo praedicct. ^Iter (Cacfarem innucns) 7ion recufat, fed quodammodo pojtii- lat, ut, [ut eft,) fc appelletiir tyr annus. Similiter videmus, in epiftola quadam Ciccronis ad Atticum, quam minimc fuerit Auguftus Caclar dilli- mulator ; qui in ipfo ingreflu ad res gcrendas, cum adhuc fcnatui clVct in dehciis, folitus tamen erat in concionibus apud populum jurarc ilia formu- la : Ita parentis honorcs conlcqui liccat. Illud autcm non minus quiddam crat, quam ipfa tyrannis. Vcrum eft, ad invidiam paululum Icniendam, fo- htum cum Jlmul ad ftatuam Julii Cacfaris, quae in roftris poiica erat, manum protenderc. Homines autem ridcbant, &: plaudebant, & admirabantur, & inter fc ita loquebantur: Qiiid hoc eft? Qiialis adolcfccns ? Sed tamcn nihil malitiac in co fufpicabantur, qui tam candidc & ingenue, quod fcntiret, loqucrctur. Et ifti quidcm, quos nominavimus, prolpcra omnia confccuti funt : Pompcius contra, qui ad cofdem tendebat fines, fed viis magis umbro- fis & obfcuris, (ficut Tacitus dc co loquitur, Occidtior, non melior : atquc Salluftius finiilitcr idem infimulat, Ore probo, animo inverec-.mdo :) id prorfus agcbar, & innumcris tcchnis moliebatur, ut cupiditates fuas & ambi- tionem altc recondcndo, interim rcmpublicam in anarchiam & confufioncm redigercr, quo ilia fc ncccllario in finus ejus conjiccrct i atquc hoc patio fumma rcrum ad cum dcfcrrctur, quafi invitum & rcnitcntcm. Cum vcro hoc fc putarct confcquutum, faclus conful foius (quod nunquam cuiquam contigiflct) Cap.II. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 237 contigifict) nihilo plus ad fines fuos proficicbar, eo quod etiam illi, qui pro- culdubio earn fuillcnt adjuturi, quid vcllct nou percipcrcnt. Adeo ut tan- dem coadus fit, tritam & vulgarem inirc viam, ut Icilicct, pmerextu Ic Cacfari opponcndi, anna & exercitumcompatarct. Adeo Icnta, cafibusob- noxia, & plcmnque infelicia folciit cllc ea coufilia, quae profunda diillmu- latione obtcguntur ! Qiia dc re, idem fenfiflc vidctur Tacitus, cum fimula- tionis artificia tanquam infcrioris lubfellii prudentiam conftituit, prac artibus politicis : illam Tiberio, has vero Augufto Caefari attribuens. Etenim, de Livia verba facicns, fie loquitur; ^od fuijfet ilia cum artibtts mariti, c^ Jimulatjone Jilji, bene compojlta. QuoDadanimum fledendum & effingcndum attinct ; totis viribus ccrte incumbcndum, ut animus reddatur occafionibus & opportunitatibus obfc- quens, neque uUo modo erga cas durus aut rcnitens. 'Nequc cnim majuS fuerit impedimentum ad res gcrendas, quam illud ; idem mancbat, nequc idem dccebat : videlicet, cum homines iidem fint, & natura iua utantur, poftquam occafiones fe mutaverint. Bene itaque Livius, cum Catoncm Majorem introducit, tanquam fortunae luac arcliiteclum peritilllmum, illud fubjungit j quod ci fuerit ingenium verfatik. Atque hinc fit, quod inge- iiia gravia & Iblennia, & mutare nefeia, plus plerunquc habeant dignitatis, quam felicitatis. Hoc vero virium in aliquibus a natura penitus infitum cfl-, qui fi-ioptc ingenio funt vifcofi & nodofi, 6c ad verlandum incpti. At in aliis confuetudine obtinuit (quae eft altera natura) atque opinione quadam, (quae in animos hominum facile obrepit) ut minimc mutandam fibi putcnt rerum gerendarum rationem, quam prius bonam & profpcram fint cxperti. Prudenrer enini obfervat Machiavellus in Fabio Maximo; ^od prijtimim fuum (^ inveteratiim ciin^andi ^ bella trahendi morem retinere mordi- cus 'voluerit, cttrn natura belli ejfet alia, (^ acriora pojtnlaret confilia. In aliis porro idem vitium ex inopia judieii progignitur ; cum homines pc- riodos rerum & adionum non tempellive diicernant , led turn dcmum fe ver- tant, poftquam opportunitas jam elapfa fit. Talc quidpiam in Athenienfi- bus fuis redarguit Demofthenes, cos aiens efle rujlicis Jimiles, qui in ludo gladiator io fe probantes^ fanper poji flagam acceptam in earn partem mu- niendam fcutiim trans ferunt, qua percuj/l funt ; non prius. In aliis rur- fus hoc ipfum contingit, quia operam, invia ea, quam femelingrefli lunt, col- locatam, perdcre gravantur, nee receptui canere fciunt ; fed potius fe occa- fionibus fuperiores fore conrtantia Ilia confidunt. Verum ilU animi vif- cofitas & rcnitentia, a quacunque ilia tandem radice pullularlr, rebus gc- rendis & fortunae hominum ell damnoilllima : Nihilque magis politieum, quam animi rotas reJdere cum rotis fortunae coneentricas, & fimul volubiles. Atque de praeeeptis duobus fummariis, circa Ibrtunac architeciuram, hacle- iius. Praecepta autem fparfa haud pauca funt ; nos tamcn pcrpauca deligc- mus, pro modo exempli. Primum praeceptum eft; faber fortunae, amufle fua perite utatur, «amque rite applicet; hoc eft, animum alluefaciat, ut rerum omnium pre- tium &; valorem aeftimet, prout ad fortunam & fines fuos magis aut minus conducant ; hocque curct ledulo, non perfundorie. Miraenim res, fed ve- rillima; invcniuntur plurimi, quorum mentis pars logiea (fi ita loqui licet) eft bona, mathematica pellima : videlicet, qui de rerum confcquentiis fatis nrmiter judicant ; de prctiis vero imperitillime. Hinc fit, ut alii privata & fecrcta cum princlpibus colloquia, alii auras populares, tanquam magna a- dcpti, admircntur ; cum fit utrumque faepcnumcro res & invidia & periculo plena: 23B DE AUG MENTIS SCIENTIARUM. Lib.VIU. plena: Afii autcm res mctiimtur ex difficultatc atque opera Ilia, in cis im- penla ; fieri oporrcre exiftimantes, ut quantum moverint tantum etiam pro moverint : ficut Caefar de Catonc Uticenll, vcluti per ironiam, dixir, nar- rando, quam laboriofus tuerit & afliduus, &. quaii indetatigabilis, ncque tamcn multum ad rem : Onmia (inquit) magyio jtiidio agebat. Hinc ctiam illud accidit, ut homines faepius fe ipibs fallant ; qui, jl magni alicujus aut honorati viri opera urantur, fibi omnia prolpcra promittunt ; cum ilkid vc- 1-um ilt, non grandillima quaeque inftrumenta, fed aptillima citius & felicius opus quodque perficere. Atque ad mathematicam veram animi informandam, operac pretium eft, illud imprimis nolle tScdefcriptum habere, quid ad cuiulquc fortunam conftituendam & promovendam primum llatui debeat, quid lecu^- dum, & fic deinceps. Primo loco emendationem animi pono ,• animi enim im- pedimenta & nodos tollendo & complanando, citius viam fortunae apcrueris, quam fortunae auxiliis animi impedimenta fultuleris. Secundo loco opes pono, & pecuniam • Quam fummo loco plurimi fortalle coUocavcrint, cum tanti fit ad omnia ufus. Verum earn opinionem, fimilem ob caufam abjudico, at- que Machiavcllus fecit, in alia re, non multum ab ea difcrepante. Cum cnim vctus fuerit fententia, pecuniam efle nervos belli 5 ille contra, non alios ellc nervos belli alleruit, quam nervos virorum fortium & militarium. Eodem prorfus modo vere alferi poflit ; nervos fortunae, non elfe pecuniam, fed potius animi vires, ingcnium, fortitudinem, audaciam, conftantiam, nioderationem, induftriam, & fimilia, Terrio loco colloco famam fi bwife Tartitiones doHrinae de imperio Jive reptibUca omlttimtur j tantuw aditiis '•^'^ jit ad dejiderata du9, dodirinam de proferendis jinibns imperii, '&'^)doc- '" trinain de jiiftitia nniverfali, five defontibiis juris. niw VENIO jam ad artcm imperii, five doclrinam de republica admini- ftranda : Sub qua ctiam occonomica continctur, ut tamiJia fub civi- tatc. In hac parte, ficut jam antea dixi, filcntium mihi imperavi. JSIcquc tamcn prorfus diffidcre debui, quia pollim de ilia fortalfe non impcrite aut iautilitcr diffcrcre : utpore qui ionga expericntia cdodus, & per tot mune- rum & honorum gradus ad amplilllmum regni magiltratum,. favore maiefta- tis tuac indulgciitiilimo, nuUo racrito mco cvcdus fucrim, cundemque ma- giftratum per annos quatuor intcgros geflerim : & quod pluris eft, majcrta- tis tuae mandatis & colloquiis per annos ododecim continuos aHucvcrim ; (quod ctiam c ftipite aliquo politicum exculpere poruiflet :) quique ctiam inter omnes artes, piurimum tcmporis in hiltoriis & Icgibus contriverim. Quae omnia non jaclantia ad poftcros refero, fed quia ad literarum dignita- tem nonniliil pertinerc putem, quod homo quifpiarn ad literas potius quam ad aliud quicquam natus, & ad res gerendas, ncfcio quo fato, contra geni- um luum abreptus, ad civilia tamcn munera tarn lionoritica & ardua llib regc prudentiflimoaflumptus fuerit. Vemm, fi quid circa politicam port- hac parturiet otium meum, erit fortafle proles, aut abortiva aut pofthuma. Interim, nc, fcientiis omnibus jam vcluti in lublelliis fuis coUocatis, fcdes haec tam excelfa omnino vacet, decrevi duas tantum civilis Icientiac poi'ii- ones, quae ad arcana imperii non pertinent, fed funt tiaturae magis commu- nis, ut defidcrata notare; earumquc, more noftro, excmpla proponerc. :*;l Cum artes imperii tria officia politica complcftantur ; primo, ut imp^- rium confervetur : fecundo, ut beatum cfficiatur & florens : tertio, ut am- plificetur, finefque ejus longius proferantur: de duobus primis oificiis, max- ima ex parte, egrcgic a nonnuUis traftatum eft, de tertio filetur. Illud ira- que inter defidcrata reponemus, & more noftro cxemplum ejus proponcmus, .earn dodrinae partem confulcm paludatum, five doctrinam de proferendis imperii finibus, nominantes. .;j Exemplmn traciatus fnmmarii de proferendis finibus imperii:. \\ i>rjj> Didum Thcmiftoclis fibi ipfi applicatum, incivile ccrte fuit & inflatum; fin de aliis atquc in genere prolatum fuiflct, prudcntemfaneobicrvationem & pergravcm ccnfuram complecli vidcatur. Rogatus in convivio, ut ci- tharam pulfaret, refpondir, tidibus fe ncfcire; caeterum polle oppidum par- vum in magnam civitatcm evchcre. Ifta certe verba, ad fenfum politicum tranflata, facultatcs duas multum inter fe difcrcpantcs, in iis, quircrumgii- bernacula tractant, optime dcfcribunt »Sc diftinguunt. Etenim, fi rcguni confiliarios, fcnatores, aliofque ad negotia publica admotos, qui ufquamfu- erunt, attentc intueamur, reperientur profcclo (licet rariilime) nonnull?, qui regnum aut civitatcm c parvis ampla cfticere poftint r Hdicincs tamcn ixnx. valdc impcriti : E contra autcm alii quamplurimi, in cirhara aur lyri, {hhc eft, aulicis tricis) miri artifices, qui, tantum abcft, ut rempublicam ahl- plificare pollmt, ut potius a natura comparati videantur ad ftatum rcipub- iicac beatum 6: florentcm labcfadandum & cvcrtcndum. Sane, artes illae ''■ » ■ degeiicrcs Cap.lII. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 243 degeneres & praeftigiae, quibus faepenumcro confiliarii, atquc rcrum po- tentes, & gratiam apud principcs fuos, & famam in valgus, rcportant, haud aliud nomen mercntur, quam peritiae cujufdam fidiculariac, utpote cum jfint res magis gratae in praefcns, & ai'tificibus ipfis ornamento, quani ad re- rumpublicarum, quarum flint minirtri, opes & amplitudincm utiles aut ac- commodae. Occurrent proculdubio & alii confiliarii, atquc rcipublicac gu- bcrnatorcs, niinime fperncndi, qui fmt ncgotiis pares, polllntque res com- niode adminiftrare, caique a manifcllispraecipitiis &incommodis conlcrvarc } a virtute tamcn ilia rcrumpublicarum eredrice & ampliticatrice longo intcr- vallo abfunt. Verum, qualefcunquc dcmum fucrint opcrarii, conjiciamus oculos iii opus iplum 5 qualis nimirum cenleri debeat vera regnorum & rcrumpublica- rum magnitudo, Sc quibus artibus obtineri pollit : Dignum protedo argu- mcntum, quod principes perpctuo in manibus habcant, & diligenter medi- tcntur; quo nee vires luas in majus aeftimantes, inccptis fe vanis & iiiinis arduis impliccnt 5 nee rurius cafliem plus aequo dclpieientcs, ad conHlia pu- fillanima & mcticulola Ic demittant. Magnitudo impcriorum, quoad molcm & tcrritorium, menfurac fub- jicitur i quoad reditus calculis, Numcrus civium & capita ccnfu ; urbium & oppidorum multitudo & amplitudo, tabulis excipi polllint : Attamen non rcperitur inter civilia res errori magis obnoxia, quam vcrum & intrin- fccum cxcipcre valorem, circa vires & copias imperii alicujus. Aflimila- tur regnum coclorum non glandi, aut nuci alicui grandiori, led grano fina- pis, quod inter grana eft minimum 5 quod tamcn habet interim intra le pro- prietatem quandam & fpiritum innatum, quo fe & citius attoUat, & latius difFundat : Eodem modo invcnirc eft regna & flatus, ambitu quideni 6c re- gionum tradu valde ampla, quae tamcn ad fines ulterius proferendos, auc latius impcrandum funt minus apta; alia contra dimcnfione iatis cxigua, quae tamcn bales, in quibus maximae monarchiac inacdificentur, cflc pollint. I . U R B E s munitac, plena armamentaria, equorum propagines gencrofae, curris armati, clephanti, macliinae atquc tormenta bellica omnigcna, & limi- lia; funtcertcifta univerfa, nihil aliud, quam ovis induta pcUe Iconina, nifi gens ipia ftirpc liia & ingenio fit fortis & militaris, Imo, nee numcrus ipfc copiarum multum juvat, ubi milites imbellcs funt & ignavi. Rede cnim Virgilius ; Lupus numerum pccornm non curat. Exercitus Pcrla- rum in campis Arbclac oculis Maccdonum tanquam vaftum hominum pcla- gus fubjicicbatur 5 adco ut duces Alexandri, nonnihil ipfo fpcdaculo per- cuUi, regem intcrpcUarent, atquc ut nodu proelium committcret, ei autho- res crant : Quibus illc, nolo (inquit) lliffurari vidoriam : Ea autem ctiam opinione fuit facilior. Tigrancs Armenius caftrametatus in quodam colic cum cxercitu quadringentorum millium, cum Ipedaret acicm Romano- rum, quae quatuordecim millia non cxccllit, contra Te tendcntem, in didc- rio illo fuo iibi complacuitj ecce (inquit) hominum pro legationc nimio plus quam oportet, pro pugna longe minus : cofdem tamcn, priufquam occubuiflct Ibl, I'atis multos ad ilium infinita ftragc profligandum cxpertus eft. Innumera llint cxcmpla, quam fit multitudinis cum tbrtitudine con- grcflus impar. Primo igitur pro re ccrtillima & cxploratifllma dcccrnatur 3c ftatuatur, quod caput omnium, quae ad ma^nitudinem regni aut fi:atus fpedent, fit, ut populus ipfc fit ftirpc & ingenio bellicofus. Atquc illud magis trituin quam vcrum, quod nervi belli f nt pecuniae, fi delint nervi laccrtorum in gcnte molli & ctFocminata. Rcdc cnim C^rocfo oftcntanti Vol. L Hh 3 aurum 24+ DE AUGMENTIS S CI E NTI AR UM. Lib.Vm. aurutn refpondit Solon : At fi quis {p rex) vencrit, qui melius qitam tu ferrum gcftet. Hit profeBo totum hoc cedet aiirnm.. Quarc, quicunque "is tandem fit piinccps aut ftatus, cujus fubditi nativi & indigenae non fiat animofi & militares, potentiam fuam admodum fobrie acllimct : Atquc «. contra principes, qui dominantur in gentcs animolas & martias, noiint illi iatis vires fuas, Ti fibi alias non defint. Qtiod attinet ad copias merccnaiias (quod iblct adhibcri rcmedium, cum copiae nativac defint) plena llint om- nia excmplis, quibus liquido patct, quod quicunque Ibtus illis innitctur, poterit tbrtaflc pennas ad tempus breve nido majores cxtenderc, led deflucnt illae paulo poll. 2. Benedict ID Judae & Iflacliaris, in unum nunquam convenient : Nimirum, ut eadem tribus aut gens fit fimul & leonis catulus, & alinus procumbens intec iarcinas. ' Neque unquam fiet, ut populus tributis op- preflus, fortis exiftat & bcilicoius. Verum eft collationcs publico conlen- lu fadas, minus animos lubditorum dcjiccre & deprimere, quam quae ex imperio mcio indicuntur. Id quod liquido videre eft in tributis Germaniae inferioris, quas excilas vocant : Atquc aliqua ex parte in iis, quae fubfidia nominantur apud Anglos. Etenim notandum eft, Icrmoncm jam inf.itni dc animis hominum, non de opibus. Tributa autem, quae ex conlenl'u con- feruntur, & quae ex imperio imponuntur, ctil eadem res fint, quoad opes exliauriendas, varic tamen omnino animos lubditorum afficiunt. Statua- tur igitur et hoc, populum tributis gravatum idoneum ad imperandum non cflc. 3. AsPiRANTiBUS ad magnitudinem regnis & ftatibus, prorlus ca- vendum, ne nobiles & patricii, atque (quos vocamus) gencrofi, majorcm in modum multipliccntur. Hoc enim eo rem deducit, ut plcbs regni fit humilis & abjecla ; & nihil aliud fere quam nobilium mancipia & opcra- rii. Simile quiddam fieri vidcmus in fylvis caeduis j in quibus [[ major, quam par eft, caudicum five arborum majorum relinquatur numciLis, non rcnal- cetur lylva fincera & pura ; fed major pars in veprcs & dumos dcgcnera- bit. Eodem modo in nationibus, ubi numerofior jufto ell nobilitas, crit plebs vilis & ignava : atque eo demum res redibit, ut nee centcfimum quod- que caput fit ad galeam portandam idoneum: praefertim fi pcditatum fpc- dtes, qui exercitus plerunque eft robur praecipuum ; unde fuccedet magna populatio, vires exiguae. Nulquam gentium, hoc quod dico, luculcntius comprobatum eft, quam exemplis Angliae & Galliae : Qiiarum Anglia, quamvis territorio & numero incolarum longe inferior, potiores tamen par- tes fere femper in bellis obtinuit ; hanc ipfam ob caufam, quod apud An- glos coloni, & inferioris ordinis homines, militiae habiles fint, ruftici Gal- liae non item. Qiia in re mirabili quadam et profunda prudentia excogita- tum eft ab Henrico feptimo Angliae rege, (id quod in vitac ejus hiftoria fufius tradlavimus) ut praedia minora, atque domus agricolationis inftitucren- tur, quae habeant certum cumquc mediocrem agri modum anncxum, qui diftrahi non pollit, eo iine, ut ad viclum liberaliorcm fuliiciat i utque agri- cultura ab iis exerceretur, qui domini fucrint fundi, aut faltcm ulufrudtua- rii, non condudlitii aut mercenarii. Nam ita demum charac^crem ilium, quo antiquam Italiam infignivit Virgilius, mercbitur regio aliqua : ■ ' Terra potens armis, atque ubere gleba. Nequc praetercunda eft ilia pars populi, (quae Angliae fcrc eft pcculiaris, nee alibi (quod fcio) in ufu, nifi forte apud Polonos) famuli IciHcet nobi- lium ; Cap. III. DEAUGMENTISSCIENTIARUM. 245 lium : hujus enim generis etiam jnledorcs, quoad pcditatum, agricolis ipfis minimecedunt. Qiiare ccitillimum eft, quod magnincentia & Iplendor illc hofpitalis, atquc fainulitia, & veluti latcllitia ampla, quae in more lunt apud nobiles & gcncrolbs in Anulia, ad potentiam militarcm apprimc condu- cant ; ubi contra, nobilium obicura 6c magis privata & in le rcdufta vitac ratio copias militates mi nuit. 4. D A N D A eft omuino opera, ut arbor ifta monarchiac, qualis fuit Ne- buchadnczzatis, truncum iubcat iatis amplum & robullum, ad ramos fuos & frondcs llillentandos : Hoc eft, ut numerus indigenarum, ad fubditos ex- ttaneoscohibendos, fatis fuperque lufficiat. 11 li igitur ftatus ad imperii mae proceJlnad finiiUay d^ extenjionibus legwn. Aphor. II. In cafibus omiflis deducenda eft norma legis a ilipJlibus} fed caute, (S: cum judicio: Circa quod iervandae funt regulae lequeiites. Ratio prolifica, confuetudo llerilis cfto, nee generet cafus. Itaque quod contra rationem juris receptum eft, vel ctiam ubi ratio ejus eft obicura, non tralien- dum eft ad confcquentiam, Aphor. 12. B o N u M publicum infigne, rapit ad fc cafus omillbs. Quam- obreni, quando lex aliqua reipublicau commoda notabiliter & majorem in modum intuetur & procurat, interpretatio ejus cxtenfiva cfto, & amplians. Aphor.X'i,. Durum eft, torquere leges, ad hoc, ut torqueant homines. Non placet igitur extendi leges poenales, multo minus capitales, ad delic- ta nova. Qiiod fi crimen vetus fuerit, & legibus notum, led prolccutio ejus incidat in cafum novum, a legibus non provifum; omnino recedatur ^ placitis juris, potius quam delida maneant impunita. o ir^m'sj Aphor.\\. In ftatutis, quae jus commune (praelcrtim circa ea, quae frequenter incidunt, & diu coaluerunt) plane abrogant, non placet proccdi per fimilitudinem ad cafus omiflbs. Qiiando enim refpublica tota lege diu caruerit, idque in cafibus cxprellis; parum periculi eft, fi cafus omilli cx- peclent rcmedium a ftatuto novo. Aphor. If. Statuta, quae manifefto temporis leges fuere, atque ex occafionibus reipublicac tunc invalefcentibus nataej mutata ratione tenv porum, fatis habent, fi fe in propriis cafibus fuftinere poflint: praepoftci- rum autem eflet, fi ad cafus omillbs uUo modo traherentur. Aphor. 1 6. CoNSEQ^UENTi AE nou eft confequentia; fed fifti debet cxtenfio intra cafus proximos: alioquilabetur paulatim ad dillimilia, & magis valebunt acumina ingeniorum, quam authoritates Icgum. Aphor. \j. In legibus & ftatutis brcvioris ftyli, cxtenfio facienda eft: li- berius. At in illis, quae funt cnumerativa cafuum particularium, cautius. Nam ut exceptio firmat vim legis, in cafibus non exceptisj ita enumeratio infirmat earn, in cafibus non enumeratis. Aphor. 1 8. Statutum explanatorium claudit rivos ftatuti priorisj nee tecipitur poftea cxtenfio in alterutro ft:atuto. Neque enim facienda eft fuper- cxtenfio a judicc, ubi femel coepit fieri cxtenfio a lege. Aphor. I p. SoLENNiTAS vcrborum & aftorum, non reciplt cxtcnfio- nem ad fimilia. Perdit enim naturam foicnnis, quod tranfit a more ad ar- bitrium: & introductio novorum, corrumpit majeftatem vctcrum. Aphor. JO. Proclivis eft cxtenfio Icgis ad callis poft-natos, qui in rerum natura nonfuerunt tempore legis latac. Ubi enim cafus exprimi non poterat, quia tunc nullus erat, cafus omifllis iiabetur pro exprellb, fi fimilis fuerit ratio. AxQ^UEdc extenfionibus Icgum, in cafibus omiftis, hacc dicla fint: nunc dc ufu excmplorum dicendum. 1 Cap. III. DEAUGMENTISSCIENTIARUM. 251 'T>e exemplis, & ufu conim. Aphor.2i. De exemplis jam diccndum eft, ex quibus jus hauricndum fit, ubi lex deficit. Atquc dc co'nfuctudinc, quae Icgis fpecics eft, deque exemplis quae per frequentem ufum, in conluetudinem tranficrunt, tan- quam legem tacitam, fuo loco diccmus. Nunc autcm de exemplis loqui- mur, quae raro & fparlim interveniunt, nee in legis vim coaluerunt, quan- do & qua cautionc, norma juris ab ipfis petenda fir, cum lex deficiat. Aphor.iz. ExEMPLA a tcmporibus bonis & moderatis petenda ftmt, non tyrannicis aut fac'tiofis aut dillblutis. Hujufmodi exempla temporis partus Ipurii funt, & magis noccnt quam docent. Aphor.!"^. In exemplis, reccntiora habenda funt pro tutioribus. Quod cnim paulo ante fadum eft, unde nullum fit fecutum incommodum, quid niiterum repctatur? Sed tamen minus habent authoritatis rccentia. Et fi forte res in melius reftitui opus fit, recentia exempla magis faeculum fuum fapiunt, quam redam rationem. Aphor.z/!^. At vetuftiora exempla caute & cum deledu recipienda: Decurfus fiquidem aetatis multa mutat, ut quod tempore videatur antiquum, id perturbatione & inconformitate ad praefentia, fit plane novum. Medii itaque temporis exempla funt optima, vel etiam talis temporis, quod cum tempore currente plurimum conveniatj quod aliquando praeftat tcmpus re- motius, magis quam in proximo. Aphor.i'). Intra fines exempli, vel citra potius fe cohibcto, nee il- los uUo modo exccdito. Ubi enim non adeft norma legis, omnia quafi pro fufpedis habenda funt: Itaque ut in obfcuris, minimum fequitor, Aphor.26. Cavendum ab exemplorum fragmentis & compendiis: atque integrum exemplum, & univerfus ejus proceflus introfpiciendus. Si enim incivile fit, nifi tota lege perfpeda, de parte ejus judicare, multo ma- gis hoc valere debet in exemplis : Quae ancipitis funt ufus, nifi valdc qua- drenr. Aphor.jy. In exemplis plurimum intereft, per quas manus tranfierint & tranfada fint. Si cnim apud fcribas tantum, «Sc miniftros juftitiae, ex curfu curiae, ablquc notitia manifefta fuperiorum, obtinuerint; aut etiam a- pud error um magiftrum populum ; conculcanda funt & parvi facienda. Sin apud fcnatorcs aut judiccs aut curias principalcs, ita fub oculis pofita fue- rint, ut necefle fuerit ilia, approbatione judicum faltcm tacita, munita fu- ifle, plus dignationis habent. Aphor.2%. ExEMPiit Aphor. 4<5. Non fine caufa in ufum venerat apud Romanos album praetoris, in quo praefcripfit & publicavit quomodo ipfe jus dicturus cflct. Quo cxemplo )udices in curiis praetoriis, regulas fibi certas (quantum fieri potcft) propoaerc, eafquc publico affigere debent. Etenim optima eft lex, quae minimum relinquit arbitrio judicis; optimus judex, qui minimum fibi. Verum dc curiis iftis fufius tradabimus, cum ad locum de judiciis ve- nicmus; obiter tantum jam locuti de iis, quatenus cxpediant & liippleant omifla a lege. T^e retrofpeciione legttm. Aphor. 47. Est & aliud genus fupplementi cafuum omiflbrum, cum lex legem ftipervenit, atque fimul caftis omiflbs trahit. Id fit in legibus, five ftatutis quae retrofpiciunt, ut vulgo loquuntur: Cujus generis leges raro, & magna cum cautione funt adhibendac : neque enim placet Janus in legibus. Aphor. ^%. Qvi verba aut fententiam legis captione & fraudc eludic & circumfcribit, dignus eft qui etiam a lege fequentc innodetur. Igitur in cafibus fraudis & evaftonis dolofae juftum eft, ut leges retrofpiciant, atque alterae alteris in fiibfidiis fint; ut qui dolos mcditatur & evcrfionciii legum praefentium, faltem a futuris metuat. Aphor. ^q. Leges quae adorum & inftrumentorum veras intentiones contra tbrmularum aut lolennitatum dcfedus roborant & confirmant, redif- fime praeterita compleduntur : Legis enim, quae retrofpicit, vitium vel praecipuum eft, quod perturbet. At hujufmodi leges confirmatoriac ad pa- cem & ftabilimentum coram, quae tranlada lunt, Ipedant. Cavcndum ta- men eft, ne convellantur res judicatae. Aphor- fo. Dili CENTER attendcndum, ne eae leges tantum ad prae- terita refpicere putcntur, quae anteada infirmant: fed & eae quae futura prohibent & reftringunt, cum praeteritis neceflario connexa. Veluti, fi quae lex artificibus aliquibus interdicat, nc mercimonia fua in pofterum vcndant: Iiacc fonat in pofterum, fed operatur in praeteritum: Neque enim illis alia ratione vidum quaerere jam integrum eft. Aphor. 51, Lex declaratoria omnis, licet non habet verba de praetcri- to, tamen ad praeterita, ipfa vi declarationis, omnino traliitur. Non enim turn incipit inrerpretatio cum dcclaratur, fed efficitur tanquam contempora- nca ipfi legi. Itaque leges declaratorias nc ordinato, nifi in cafibus ubi le- ges cum juftitia rctrofpicere pollint. Hic 254 t)E AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. VIII. Hic vero cam partem abfolvimus, quae tradat de incertitudinc Icgum ubi invcnitur lex nulla. Jam dicendum eft de altera ilia parte, ubi fcili- cet lex cxtat aliqua, led perplexa & oblcura. Tie obfcuritate legum. Aphor.<)2, Obscuritas legum a quatuor rebus originem ducit: vel ab accumulationc legum nimia, praelertim admixtis oblblctis; vcl a defcriptione earum ambigua, aut minus perfpicua &dilucida; vel a modis cnuclcandi juris negledis, aut non bene inftitutis; vel deniquc a contradic- tionc & vacillatione judiciorum. 1)6 accuniulatione legum nimia. Aphor. 53- D ic i t Prophcta ; pluet fnper eos laqueos. Non funt autcni pejorcs laquei, quam laquei legum, praelertim pocnalium; H numero im- menlac & tcmporis decurfu inutiles, non lucernam pedibus praebeant, fed retia potius objiciant. Aphor. ')\. Duplex in ulum vcnit ftatuti novi condendi ratio. Al- tera, ftatuta priora circa idem iiibjcftum confirmat & roboratj dein non- nuUa addit aut mutat. Altera abrogat & delet cunda, quae ante ordinata funt, & de integro legem novam & uniformem llibftituit. Placet poftcrior ratio. Nam ex priore ratione, ordinationes dcvcniunt complicatae & per- plexae: & quod inftat agitur lane, fed corpus legum interim redditur viti- ofjm. In pofteriore autem major ccrte eft adhibenda diligentia, dum de lege ipfa deliberatur ; & antcadla fcilicet evolvenda & pcnfitanda, antequara lex feratur: Sed optime procedit per hoc legum concordia in futurum. Aphor.')'). Erat in more apud Athcnienfcs, ut contraria legum ca- pita (quae antinomias vocant) quotannis a fex viris examinarentur, & quae reconciliari non poterant, proponcrcntur populo, ut de illis certum aliquid ftatucrctur. Ad quorum exemplum ii, qui poteftatem in fingulis politiis legum coiidendarum habcnt, per triennium aut quinquennium, aut prouc videbitur, antinomias retraftanto. Eae autem a viris ad hoc delegatis, pri- us infpiciantur & praeparcntur, & demum comitiis exhibeantur; ut quod placuerit per fuffragia ftabiliatur & figatur. Aphor. f6. N E (^u E vero contraria legum capita reconciliandi & omnia (ut loquuntur) falvandi, per diftindiones fubtiles & quacfitas, nimis fedu- la aut anxia cura erto. Ingcnii enim haec tela eft: Atquc utcunque mode- fham quandam & rcvcrentiam prae fe ferat, inter noxia tamen cenfenda eft; utpote quae reddat corpus univerfum legum varium &male confutum. Me- lius eft prorfus ut fuccumbant dcteriora, & meliora ftcnt fola. Aphor. ^y. Obsoletae leges & quae abierunt in dcfuetudinem, non minus quam antinomiae proponantur a delegatis ex officio tollcndae. Cum cnim rtatutum exprefliim regulariter defuetudinc non abrogetur, fit ut ex contemptu legum obfoletarum fiat nonnulla authoritatis jaclura etiam in rc- iiquis: Et fequitur tormenti illud genus Mczentii, ut leges vivae in com- plexu mortuarum perimantur. Atque omnino cavcndum eft a gangraena in legibus. Aphor. ')%. C^uiN & in legibus & ftatutis obfolctis, ncc novitcr pro- mulgatis, curiis practoriis interim contra cas dccerncndi jus efto. Licet cnim non male didum fit, neminem oportere legibus cfl'e fapientiorem, tamen Intclligatur hoc de legibus, cum cvigilent non cum dormircnt. Contra re- centiora vero ftatuta (quae juri publico nocerc depichcnduntur) non uti- quc ' 5 Cap.III. DE AUGMENTIS S CI E N TI AR Ui\L 255 que practoribus, fed regibus & fanclioribus confiliis, &'fuprcmis potcftati- bus auxilium praebciuii jus cfto: carum cxccutioncm per cdida aut ada fufpendcndo, donee redeant comitia, aut hujulmodi coccus, qui potcltatcin habeant eas abroi^andi; nc lalus populi interim periclitetur. Tie novis digeftls legmn. Aphor. 5'9. C^uod il leges aliae fupcr alias accumulatac, in tarn vafla cxcrcverint volumina, aut tanta confufione laboravcrint, ut eas de integro rctraftarc, & in corpus Tanum & habile redigere exurufit; id ante omnia agito, atque opus cjufmodi opus heroicum eflo : Atque authores talis ope- ris inter legis latores & inrtauratores rite & merlto numcrantor. Aphor. 60. HujusMODi legum cxpurgatio & digcftum novum, quin- que rebus ablblvitur. Primo, omittantur oblbleta, quae juftinianus anti- quas fabulas vocat. Delude ex antinomiis recipiantur probatillimac, abole- anrur contrariae. Tertio homoionomiae, five leges quae idem fonant, at- que nil aliud funt quam iterationes ejufdem rei, cxpungantur; atque una quaepiam ex iis, quae maximac eft perfeda, rctineatur vice omnium. Qiiar- to, fi quae legum nihil determinenr, fedquacftioncs tantum proponant, cai- que relinquant indecilas, fimilitcr faceflant. Poftrcmo, c^uac verbolae in- veniuntur & nimis prolixae, contrahantur magis in arctum. Aphor. 61. O MNiNo vero ex ufufuerit, in novodigefto legum, leges .pro jure communi receptas, quae tanquam immemorialcs iunt in origine Ilia, atque ex altera parte ftatuta de tempore in tempus fupcraddita, reorlum di- gerere & componere: Cum in plurimis rebus, non eadem fit, in jure dicen- do, juris communis & ftatutorum intcrprctatio & adminiftratio. Id quod fecit Trebonianus in digerto & codicc. Aphor. 6i. Verum, hi hujulmodi legum rcgenerationc, atque ftrudu- ra nova veterum legum atque librorum, legis verba prorfus & textum rc- tineto, licet per centones & porti<3nes cxiguas eas excerpere nccelle fuerit: Ea delude ordine contexito. Etfi enim tbrtaflc commodius, atque etiam, fi ad reftam rationem relpicias, melius hoc tranfigi poflet per textum no- vum, quam per hujufmodi confarcinationem, tamen in legibus non tarn ftylus & defcriptio, quam authoriras, & hujus patronus antiquitas Ipcdanda eft. Alias videripofllt hujufmodi opus Icholalticum potius quiddam & mc- thodus, quam corpus legum imperantium. . Aphor. C-i,. CoNSULTUM fuerit in novo digefto legum, Vetera volu- mina non prorfus dcleri & in oblivioncm cedere, fed in bibliotliecis faltcm mancre; licet ufus eorum vulgaris & promifcuus prohibeatur. Etenim in caufis gravioribus, non abs re fuerit, legum praeteritarum mutationcs, & feries confulere & infpicere; ac certe folenne eft, antiquitatcm pracfcnti- bus afpergere. Novum autem hujufmodi corpus legum ab iis, qui in politiis fingulis habent poteftatem Icgillatoriam, prorfus confirmandum eft: ue forte praetextu veteres leges digerendi, leges novae imponantur occulto. Aphor. 6\.. Optandum eflct, ut hujufmodi legum inftauratio illis tcmporibus fufcipiatur, quae antiquioribus, quorum ada & opera retrac- tant, Uteris & rcrum cognitione praeflitcrint. Qiiod fecus in opcrc julli- niani evenit. Infelix res namque eft, cum ex judicio & dcledu actatis mi- nus prudentis & cruditac antiquorum opera mutilcntur & recomponantur. Veruntamcn faepc neccllarium eft, quod non optimum. A T (^u E de legum oblcuritate, quae a nimia Scconfufa earum accumulati- onc fit, hacc dida fint. Jam dc dcfcviptionc carum ambigua & obfciua, diccndum. ^^'^ 556 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib. VJII. T>e defer ipt tone I e gum perplex a & obfcura. Aphor-Si). Descriptio Icgum oblcura oritur, aut ex loquacitate & vcrbofitatc earum; aut rurfus ex brevitate nimiaj aut ex prologo legis cum ipfo corpore Icgis pugnante. Aphor. 66. D e obfcuritate vcro legum quae ex earum defcriptione pra- va oritur, jam dicendum eft. Loquacitas, quae in perfcribcndo leges in ufum venit, & prolixitas non placet. Ncquc enim, quod vult & captat, ullo modo aflcquitur, fed contrarium potius. Cum enim cafus fingulos par- ticulates verbis appofitis & propriis pcrfequi & cxprimere contendat, majo- rem indc fpcrans certitudinem; e contra quaeftiones multipliccs parit dc verbis; utdifficilius proccdat intcrprctatio fecundum fcntcntiam legis, (quae fanior eft & verior) ptopter ftrepitum vcrborum. Aphor. 61. Neque propterea nimis concifa & affieftata brevitas, majcfta- tis '^ratia, & tanquam magis imperatoria, probanda eft; praefcrtim his fae- culis, ne forte lit lex inftar regulae Lesbiae. Mediocritas ergo aflcdandaeft; & verborum exquirenda gcneralitas bene terminata^ quae licet cafus com- prehenfos non fcdulo perfequatur, attamen non comprehenfos fatis perfpicuc cxcludat. Aphor. 6'%. In legibus tamcn atque edidis ordinariis & politicis, inqui- bus, ut plurimum, nemo juris confultum adhibet, fed fuo fenfui confidir, omnia fufius explicari debent, & ad captum vulgi, tanquam digitomonftrari. Aphor. 6^. N E Q^u E nobis prologi legum, qui incpti olim habiti funt, & leges introducunt difputantes non jubentes, utiquc placerent, fi prifcos mores ferre poffemus. Scd prologi ifti legum plcrunque (ut nunc funt tempora) neceflario adhibentur, non tam ad explicationem legis, quam irn ftar fuafionis, ad perfcrcndam legem in comitiis, & rurfus ad fatisfacicndum populo. Qiiantum licri poteft tamen prologi evitentur, & lex incipiat a jullione. Aphor. -JO. Intentio & fententia legis, licet ex praefationibus & praeambulis (ut loquuntur) non male quandoquc eliciatur; attamen latitudo aut extenfio ejus ex illis minimc peti debet. Saepe enim praeambulum, nrripit nonnuUa ex maximc plaufibilibus & fpeciofis ad cxemplum, cum lex tamen multo plura compledatur ; aut contra, lex reftringit & limitat complura, cujus limitationis rationem in praeambulo inferi non fuerit opus. Quare dimenfio & latitudo legis ex corpore legis petenda : Nam praeambulum, faepe aut ultra aut citra cadit. Aphor. J I. Est vcro genus pcrfcribendi leges valde vitiofum. Cum Icilicet cafus, ad quem lex collimat, fufc cxprimitur in praeambulo : Dc- inde ex vi verbi (talis) aut hujufmodi relativi, corpus legis retro vertitur in praeambulum, undc praeambulum inferitur & incorporatur ipfi legi: Quod &oblcurum eft, & minus tutum; quia non eadem adhiberi coni'uevit dili- gentia in pondcrandis & examinandis verbis praeambuli, quae adhibetur in corpore ipfius legis. H A N c partem de incertitudine legum, quae ex mala defcriptione ipfarum ortum habet, fufius traftabimus, quando de interpretatione legum poftea agcmus. Atque de defcriptione legum obfcura haec difta fint : jam dc modis cnucleandi juris dicendum. ^e modis emicleandi juris, ^ tollendi ambigua. Aphor. "ji. Modi cnucleandi juris, & tollendi dubia, quinquc funt. Hoc enim tit, aut per perfcriptiones judiciorum; aut per fcriptores authen- ticos ; ^Cap. III. DE AUGMExVTIS SCIENTIARUM. 257 tkos ; aut per Jibros auxiliarcs ; aut per praelccliones"; aut per rcfponfaj five conlbita prudentum. Hacc omnia, ii bene inftituantur, pracflo crunt magna lcgum obfcuritati fubfidia. Tie ferfcriptione jndiciortim. Aphor. "/7,. Ante omnia, judicia rcddita in curiis fuprcmis & principa- libus, atque caufis gravioribus, pracfcrtim dubiis, quacquc aliquid habcnt diificukatis aut novitatis, diiigenter & cum fide cxcipiunto. judicia cnim anchorae legum funt, ut leges reipublicae. Aphor. 74. Modus hujufmodi judicia excipiendi, & in fcripta rcfcrcndi, talis cfto. Callis praecife, judicia ipfa cxadc perfcribito : rationcs judicio- rum, quasadduxcrunt judiccs, adjicito: cafuum, ad excmplum adduclorum, authoritatem, eum cafibus principalibus, ne commiCccto : de advocatorum pcroralionibus, nifi quidpiam in iis fucrit admodum cximium, fileto. Aphor. Ji). Personae, quae hujufmodi judicia excipiant, ex advoca- tis maxime dodlis funto, & honorarium liberale ex publico cxcipiunto. Judiccs ipfi ab hujulmodi perfcriptionibus abftincnto : nc forte opinio- nibus propriis addicti, & authoritate propria freti, limites referendarii tranfccndant. Aphor. "76. Judicia ilia, in ordine & ferie temporis, digcrito 5 non per mcthodum & titulos. Sunt enim fcripta cjufmodi, tanquam hiftoriac, aut narrationes legum. Neque folum afta ipfa, itdi & tcmpora ipforum, judici prudcnti luccm praebent, T>e fcriptoribus atithenticis. Aphor.yj. Ex Icgibus ipfis, quae jus commune conftituunt : deinde, ex conftitutionibus five ftatuis; tcrtio loco, ex judiciis perfcriptis, corpus juris tantummodo conftituitor. Praeter ilia, alia authentica, aut nulla funto, aut patce recipiuntor. Aphor. 78. Nihil tam intcreflccrtitudinis legum, (de qua nunc tra ■ Attamen 264 DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. Lib.IX., Attamen ufus rationis humanac in Ipiritualibus multiplex lunc cxi- ftit, ac late admodum patct. Ncquc cnim ilne caufa eft, quod Apcftolus rcligionem appellaverit Ratlonalem cultum IDei. Rccordctur quis ccrcmo- nias &c typos \cteris Icgis : Puerunt illae rationales & ligniticativae, longe difcrcpantcs a ccremoniis idololatriac 6c magiac, quae' tanquam lurdac & niutac ciant, nihil docentcs plerunque, imo ne innuentes quidcm. Prae- cipue Chriftiana fides, ut in omnibus, ftc in hoc ipfo cminet, quod aurcpm fervet mediocritatcm circa ufum rationis & difputationis, (quae rationis proles eft) inter leges ethnicorum & Mahometi, quae cxtrema Icclantur. keligio fiquidcm ethnicorum ndei aut confcillonis conllantis nihil habebat;^ contra in religione Mahometi omnis difputatio interdida eft: Itaut altera^ erroris vagi & multiplicisj altera vafrae cujufdam & cautae impofturae, liiciem prae fe ferat j cum lanfta fides Chriftiana rationes ullim & dilputatio- nem (fed fccundum debitos fines) & recipiat, & rcjiciat. HuMANAE rationis ufus, in rebus ad rcligionem fpeftantibus, duplex eft : alter in explicatione myfterii ; alter in illationibus, quae inde deducun- tur. Qiiod ad myfteriorum explicationem attinct, videmus non dedignari Deum ad infirmitatem captus noftri fe demittere ; myfteria fua ita explican- do, ut a nobis optime ea pollint percipi ; atque revelationes fuas in rationis noftrae fyllepfes & notiones veluti inoculando ; atque infpirationes ad in- telledlum noftrutn aperiendum fic accommodando, quemadmodum figura clavis aptatur figurac ferae. Qiia tamcn in parte nobis ipfis decile minimc dcbemus : Cum enim Dcus ipfc opera rationis noftrae in illuminationibus fuis utatur j etiam nos candem in omnes partes verfirc dcbemus, quo magis capacesjfimus ad myfteria rccipienda & imbibcnda; modo animus, ad ampli- tudinem myfteriorum pro modulo fuo dilatetur, non myfteria ad anguftias animi conftringantur. (Quantum vero ad illationesi nolle dcbemus, rclinqui nobis ufum rati- onis & ratiocinationis (quoad myfteria) fecundarium quendam & refpefti- vum, non primitivum & abfolutum. Poftquam enim articuli & principia religionis jam in fedibus fuis fuerint locata, ita ut a rationis examine peni- tus eximantur j tum demum conccditur ab illis illationcs derivare ac dcdu- cere, fccundum analogiam ipforum. In rebus quidcm naturalibus hoc non tenet. Nam & ipfa principia examini fubjiciuntur j per indudionem, in- quam, licet minime per fyllogifmum : Atque eadem ilia nuUaiu habcnt cum ratione repugnantiam, ut ab codem fonte, tum primac propofitiones tum mediae, dcducantur. Alitcr fit in religione ; ubi & primae propofitio- res authypoftatae funt, atque per fe fubfiftentcs : Et rurfus, non reguntur ab ilia ratione, quae propofitiones confequentes deducit. Neque tamcn hoc fit in religione fola, fed etiam in aliis fcientiis, tarn gravioribus quam levi- oribus, ubi fcilicet propofitiones primariae placita fint, non pofita : Siqui- dem & in illis rationis ufus abfolutus eflc non potcft. Videmus enim in ludis, pura fchaccorum, aut fimilibus, primas ludi normas & leges mere pofitivas eflc & ad placitum 5 quas recipi, non in difputationem vocari, pror- lusoporteat: Ut vero vincas & perite lufum inftituas, idartificiofum eft & rationale : Eodem modo fit & in legibus humanis ; in quibus haud paucac funt maximae, (ut loquuntur) hoc eft, placita mera juris, quae authoritate magis quam ratione nituntur; neque in difccptationem veniunt : Qiiid vero fit juftiftimum, non abfolute, fed relative ; (hoc eft ex analogia illarum max- imarum j) id demum rationale eft, & latum difputationi campum pracbct. Talis igitur eft fecundaria ilia ratio, quae in theologia lacra locum habet, quae fcilicet fundara eft fupcr placita Dei. S icut Cap.I. DE AUGMENTIS SCIENTIARUM. 265 SictTf vcL'o I'ationls humanac in divinis ufus eft duplex, ira & m codcm iifu duplex cxccllus. Alter, cum in modum myfterii curioHus, quam par , crt, inquiritur. Alter, cum illationibus aequa tribuitur authoritas, ac prin- cipits ipfis. Nam &Nicodcmi difcipulus vidcri polllt, qui pcrtinaeius quae- rati f^omodo poffet homonafci^ cinii Jit finex? Et difcipulus Pauli ncuti- quam cenfcri poflit,qui non quandoque in doclrinis fuis inlerat ; Ego, 7ion ^Dominus : Aut illud, Secitndtim confil'nim meiim : Siquidem illationibus plcrifquc ftylus iftc convenicr. Itaque nobis res falubris videtur & inpri- mis utilis. fi tractatus inflituatur ibbrius & diligOns, qui de ufu rationis hu- manac in theologicis utilitcr praecipiar, tanquani divina quacdam dialeclica : Utpote cjuac futura/it inftar opiatac cujufdam medicinac, quae non modo fpcculationum, quibus fchola interdum laborat, inania confopiat 5 verum c- tiam controverfiarum furores, quae in ceclefia tumultus cient, nonnihil mi- tigct. Ejufmodi traclatum inter defiderata ponimus ; Sc fophroncm five dc Icgitimo ulu rationis humanac in divinis nominamus. 2. Interest admodum pads ecclcnae, ut foedus Chriftianorum, a Scr- vatorc pracicriptum in duobus illis capitibus, quae nonnihil vidcntur dif- crepantia, bene & clarc explicctur : Qiiorum altcrum fic definit ; Gui non eft nobifcum, ejl contra nos : Altcrum autcm fic ; ^ti contra nos non ejf, • nobifcum ejt. Ex his liquido patet, cllc nonnullos articulos, in quibus qui diflentir, extra foedus ftatuendus fit : alios vcro, in quibus diflcntirc li- Ceat falvo focdere. Vincula cnim communionis Chriftianae ponuntur, Una fdeSf unum baptifrna, drc. Non unus ritus, una opinio. \'idcmus quo- quc tunicam Salvatoris inconfutilcm cxtitiflc ; vcftcm autcm ecclefiae verfi- colorcnii Paleae in arilk Icparandac funt a frumcnto ; at zizania in agro non protinus evellenda. Moles, cum certantem repcrilTet AEgyptium cum llraclita, non dixit, Cur cert atisf Scd gladio evaginato AEgyptium intertc- cit : At cum Ifraclitas duos certantes vidiflct, quamvis ticri non potuir, ut utrique caula jufta contingeret, ita tamcn eos alloquiturj Fratres eftis, cur certatis? His itaque perpcnfis, magni videatur res & momenti & ufus cllc, ut deliniatur, qualia lint ilia &c quantae latitudinis, quae ab ecclefiae cor- pora homines pcnitus divellant, & a communione fidelium climincnt. Qiiod ii quis putet, hoc jam pridem faftum clTc, videat ille etiam atque ctiam, quam finccrc & moderate. Illud interim verifimile eft, cum qui pacis jnentionem feccrit, reportaturtmi rcfponlum illud Jehu ad nuntium. Nun- quid pax efl Jehu? [^tid tibi & pad? Tranji & fequere me : Cum non pax, fed partes, plerilque cordi fint. Nobis nihilominus vil'um eft tracla- tum de gradibus unitatis in civitatc Dei, ut lalubrem & utilcm, inter defi- derata reponerc. 3. Cum fcripturarum facrarum, circa thcologiam informandam tantac fmt partes, dc earum interprctationc inprimis videndum. Ncque nunc de outhoritatc eas intcrprctandi loquimur, quae in conlenfu ecclefiae firmatur, fed dc modo intcrprctandi. Is duplex eft ; methodicus & iblutus. Etc- nim latices ifti divini, qui aquis illis ex puteis jacobl in infinitum pracftanr, fimilibus fere hauriuntur & exhibentur modis, quibus aquae naturalcs ex puteis fi3lent : Hac fiquidem, aut lub primum liauftum in cifternas rccipi- untur, undc per tubos complurcs ad uium commode diduci poftunt > aut ftatim in vala infunduntur, fi.ibindc prout opus eft utcndac. Atquc modus ille prior methodicus thcologiam nobis tandem pcperit fcholafti- cam; per quam do£lrina thcologica in artem, tanquam in cilkcnam col- Icda eft; atque indc axioraatum (2f pofitionum rivuli in omncs partes Tunc Vol. I. L. 1 dilh-ibuti. 266 dfe: AUGMENTIS SCiENTiARUM Lib.IX. cViftfibuti. At in intcrprctandi modo foluto duo ir.tcrveniunt e: Inventa- 268 NOVUS ORBIS SCIENTIARUM. Inventarium opum humanarum. Catalog us polychrcftorum. Lib. IV. Triumph I hominis, five de fummitatibus iiaturac humanac. Physiognomia corporis in motu. Narration Es medicinalcs. A N A T o M 1 A comparata. D E curatione morborum habitorum pro kifaiiabilibus. Dc cuthanafia cxteriore. De medicinis authcnticis. 1 M I T A T I o thcrmarum naturalium. FiLUM medidnale. '■ 1 ir% ^ i n ; Cf >h D E prolongando curricuk» Viue. A Kj^ O 4 KJ- _. jk. D E lubftantia animae fenfibilis. De nixibiis fpiritus in motu voluntario. De differentia perceptionis & fenfus. Radix perfpeftivae, five de forma lucis. u' LIB. V. ExPERiENTiAliterata, five venatio Panis. Org ANUM novum. ToPiCAE particularcs. . ^ _ Elenchi idolorum.- ■[;'[ ■ . ../ .';' '\^ D E analogia dcmonftrationum. LIB. VI. De notis rerum. Grammatica philofophans. Traditio lampadis, five methodus ad filios, De prudentii fermonis privati. Co lores bonl & mali apparentis, tam iunplids, quam comparafl. Antitheta rerum. Formulae minores orationum. LIB. VII. SATYRAferia, five de inter'ioribus rerum. Georgica animi, fivedeculturamorum.^ L I B. VIII. Amanuensis vitae, five de occafionibus fparfis. Faber fortunae, five de ambitu vitae. Consul paludatus, five de proferendis imperii finibus. Idea juftitiae univerfalis, five de fontibus juris. LI B. IX. S o p H R o fr, five de Icgitimo ufu rationis humanae in divinls. Irenaeus, five de gradibus unitatis in civitate Dei. U t R Es coeleftes, five emanationes fcriptujfacum» ri ¥: . '>q ZUOOJATA^ aoriiHiMuinT ./I.3Ii •r-.-~- • ■ n A ainoiUkd «ixrrcKJiom sno^tc-rua aQ FRANCISCI BARONIS i 1 t>E a V E R U L A M I O, ' > Summi Ai^liae Cancellarii, ] NOVUM ORGANUM SCIENTJARUM* >' ' Hi I S f V E ,^ INSTAURATIONIS MAGNAE^^ P^RS SECUNDA. v.-;' / I a A >i q PRAEFATIO. UI dc natuiM, tanquam dc re cxploriita, proiuuiriarc aufi funt. five hoc ex aninii fiducia feccrinr, ilvc ainbitiole & more profcf- (oiioi inaximis illi philolbphiam & icicntias dcrrimentis affcccre. Ut cnim ad fidein faciendnm validi, ita ctiam ad inquifirionem cxtiiii;ucndam & abrumpcndam cfficaces fucrunr : Xcquc virtutc propria tantum prorucrunr, quantum \n hoc nocucrunr, quod ahorcm virtutcm corrupcrhat & pcrdiderint. Qui autem contrariam huic viam ingrefli lunt, atquc nihil prorliis Iciri pofie allcrucrunt, five ex fophiftarum vctcrum odio, five ex animi fluduarionc, ant etiam ex quadam dodrinac copia, in hancopi- nionem deiapfi fint, ccrtcnon conremnendas ejus rarionesadduxcrunt; vcrun- tamcn ncc a veris initiis Icntenriam fuara derivarunr, & ftudio quodam atquc affedationc provcfli prorfus modum exceflerunt. At antiquiores ex Graccis (quorum feripra pericrunt) inter pronuneiandi jadantiam & aeatalepfiac de- Iperationem prudentius fe luftinuerunt : Atque dc inquifltionis diificultate & rcrum obfcuritate, faepius qucrimonias & indignationes milcentes, & vc- Juti fracnum mordcntes, tamcn propofitum urgcrc, atque naturae fe immiC> cere non dcftiterunt : Confentaneum (ut videtur) exiftimantes, hoc ipfum (videlicet utrum ahquid fciri pollit) non difputare fed cxpcriri : £t tameu illi ipfi impetu tantum intelledus ufi, rcgulam non adhibucrunt, led omnia in acri mcdiratione Sc mentis volutatione Sc agitationc pcrpctua pofuerunt. Nostra autem ratio, ut opere ardua, ita didu facilis ell. Ea enim eft, ut ccrtitudinis gradus conftituamus, fenfum per redudioneni quandam tuea- mur, fed mentis opus, quod fenfum fubfcquitur, plerunquc rcjiciamus; no- vam autem & certam viam, ab ipfis fenfuum perceptionibus menti apcria- mus & muniamus. Atque hoc proculdubio viderunt & illi, qui tantas dia- Jedicae partes tribuerunt. Ex quo liquet, illos intelledui adminicula quae- fivifle, mentis autem proccflum nativuni & fponte movcntem, fufpedum habuifle. Sed Itrum plane rebus perditis hoc adhibetur rcmedium ; poft- quam mens ex quotidiana vitae confuetudine, & auditionibus, & dodrinis inquinatis occupata, & vanillimis idoHs obfefla fuerit. Itaquc ars ilia dia- ledicc, fero (ut diximus) cavens, ncquc rem ullo modo reflitucns, ad erro- rcs potius figcndos, quad ad veritatem aperiendam valuit. Reftat unica falus ac flmitas, ut opus mentis univerfum de integro refumatur; ac mens, jam ab iplb principio, nuUo modo iibi pcrmittatur, fed pcrpetuo rcgatur j ac res, veluti per machinas conticiatur. Sane li homines opera mechanica nudis manibus, abfque inftrumentorum vi & ope aggrclli elVent, quemad- niodum opera intclledualia nudis fcrc mentis viribus tradarc not dubita- runt5 parvac ad modum fuiflent res, quas movere & vincere potuiflent, licet operas enixas, atquc etiam conjundas praeftititlent. Atqui li paulifper mo- rari, atquc in hoc ipfum exemplum, veluti in fpeculum intueri velimus j cxquiramus (fi placet) fi forte obeUfcus aliquis, magnitudine infignis, ad triumphi vel hujufmodi magnificentiae decus transfcrendus eflet, atque id homines nudis manibus aggrcdcrcntur, annon hoc magnae cujuldam elfe de- mentiae, Ipedator quifpiam rei Ibbrius fateretur? Quod fi numerum auge- rent operariormn, atquc hoc modo fc valcrc pofl'e contidercnt, annon tanto magis ? h^^ P R A E F A T 1 O. / i\iagis? Sin antcm dclcclum qucndam adhibcrc vcllcnt, atquc imbecillloVc? Icpararc, & rob'uftis tantum & viL^cntibus uti, atquc hinc laltcm fc voti compotes fore Ipcrai-cut, aniioii adhuc cos imp^^nfius dflirarc dicerct? Qpia ct-iam, fi hoc ipfo non content^, artcm tandem arhlcticam confulcrc flatuc- rcnt, ac omncs dcincepsmanibus, & laccrtis & ncrvii, ex arte bene unctis CSc mcdicatis adeflc juberent, annon prorfus cos dare operam, ut cum r.,t!one quadam & prudcntia inlanircnt, clamaret? Atquc homines tamen fimiii ina- Icfano impctu & confpirationc inutiH, fcruntur in intcUedualibus ; dum ab ingcniorum vcl mulritudine & confenfu, vcl cxcellcntia & acumine, mag- na fperant ; Aut etram dialcdica (quae quaedam atliletica ccnferi poilk) men- tis nerves roborant : Sed interim, hcet tanto ftudio & conatu, (fi quis verc judicavcrit) intcllcdum nudum applicarc non dcfinunt. Maniiefliilimun.! autcm cil, in omni operc magno, quod manus hominis pracfiat, iinc in- ftrumentis 6c machinis, vires nee ftngulorum mtcndi, ncc omnium coirc pofic. Itaq;^ue cx his quae drximus praemiflis, Ibtuimus di\:ii efle res cjc qui- bus homines plane monitos volumus, nc forte rllae eos fugiant ant praetc- reant. (^larum prhna hujufmodi eft; fieri fato quodam (ut cxiftim.amus) bono, ad extinguendas & depellcndas contradrciiones & tumores anunorum, ut & vcteribus honor & rcvercntia intada & imminuta mancant, & ros dc- ftinata pcrficerc, & tamcn modefliac noftrac fruclum perc/pcre poi^imus.. Nam nos, il profitcamur, nos meliora atferrc quam antiqui, eandem quara illi viam ingrcfli ; nulla verborum arte cfficere poflimus, quin inducatur quaedam ingcnii vcl cxccllentiac vcl flicultatis comparatio five contentio ; non ca quidem illicita aut nova; (quidni cnim pollimus pro jure nortro, nc- quc CO ipfo alio, quam omnium, ii quid apud cos non rede invcntum aut pofitum ilt, rcprchenderc aut notarc ?) fed tamcn utcunquc jufta aut pcr- mifla. Nihilominus impar fortaffe fuifiet ca ipfa contentio, ob virium no- ftrarum modum. Verum quum per nos illud agatur, ut alia omnino "via intellectui apefiatur, illis intentata & incognita, commutata j-am ratio cftj ceflant ftudium & partes; nofque indicis tantummodo perfonam fuftinc- iiius ; quod mediocris certe eft authoritatis, & fortuna cujufdam potius, quam» faeultatis & cxcellentiae, Atquc l>ace moniti fpccies ad perfonas per- tincf, altera ad res ipfas. Nos fiquidcm dc dcturbanda ca, quae nunc floret philofophia, aut fi quae alia fit, aut erit hac emendatior aut audior, minimc laboramus. Ne- que cnim officimus, quin philofophia ilia recepta & aliac id genus, difpu- tationes alant, fermoncs ornent, ad profeflbria munera & vitac civilis com- pendia adhibcantur & valcant. Qtiin etiam apertc fignificanuis & declara- mus, cam quam nos adducimus philofophiam, ad iftas res admodum uti- lem non futuram. Non pracfto eft ; nequc in tranlitu capitur ; nequc cx pracnotionibus intclledui blanditur; nequc ad vulgi captum, nifi per uti- litatem & efteda defccndet. Si NT itaquc (quod fclix fluiftumque fit utrique parti) duac do^Srina- rum cmanationes, ac duae difpcniationes; duac iimiliter contcmplantium- five philofophantium tribus ac vcluti cognationes ; atquc iliac neutiquam inter fe inimicae aut alienae, fed foedcratae & mutuis auxiliis devindac : i\t dcniquc alia fcicntias colendi alia invcmendi ratio. Atquc quibus prima potior & acccptior clt ob feftinationcm, vcl vitac civilis rationes, vcl quod illam alteram ob mentis infirmitatem capcrc & complcdi non poilint ; (id quod iongc plurimis acciderc occeflc eft) optannis, ut ii$ fclicitcr <5c ex vo« to P R A E F A T J O. to rucccda't qaod agunt^ atqnc ut quod fcquuntur tcncaiit. Qiiod fi cui mortaliiun corJi & ciinic fir, non tuntum iuvcntis hacrcic, arqiic iis uti, led ad ulrcriora pcnctrare; atv]ue non dilputando advcrfarium, led opere naru- ram vinccre; denique non belle & probabilicer opinari, led teito & ollen- five (cirej talcs tanquam veil Icicntiarunl lilii, nobis {(i videbitur) le ad- jungant; ut omiffis naturae atriis, quae inliniti contiivcrunr, aditus aliquan- do ad intcriora parefiat. Atque ut melius intelligamur, utque illud iplUni quod volumus, ex nominibus impofitis magis familiaiiter occurrat; altera ratio fn'c via, anticipatio xiientis; altera interpretatio naturae, a nobis ap- pellari confucvit. Est etiam quod petendum videtur. Nos certc cogitationem lulcepimus & curam adhibuimus, ut quae a nobis proponentur, non tantum vera el- fent, Ted etiam ad animos liominum (licet miris modis occupatos & intcr- clufos) non incommode aut afpere acccdercnt. Veruntamen aequum eft, ut ab hominibus impctremus, (in tanta praelertim doclrinarum &c feienti- arum reftauratione) ut qui dc hilce noftris aliquid, five ex fenfu proprio, five ex authoritatum turba, five ex demoriftrationum formis, (quae nunc tan- quam leges quaedam judicialcs invaluerunt) ftatuerc aut exiftimarc velit; ne id in tranfitu & vclut aliud agendo, facere le pofle Ipcret; fed ut rem pernofcati noftram, quam defcribimus & munimus, viam iplc paulatim ten- ter; fubtilitati rcrum quae in experientia fignata eft afllielcat, pravos de- nique, atque alte hacrentes irlcutis habitus, tempeftiva & quafi legitima mora corrigat ; atque tum demum (fi placucrit) poftquam in poteftate fua cfle coeperit, judicio fuo utatur. 27S Vol. I. M m PARTIS 274 . TT , c -. :■ ,x..^T* PARTIS SECUNDAE 1 A'f ■ ]■;£: ..•"> Summa, digefta in APHORISM OS. Aphorism! de interpretatione Naturae, 8c regno H O M I N I S. j.ij:./;t Aphorismus I. HOMO naturae minifler &: intcrpres tantum facit & intelligit, quan- tum de naturae ordine, re vel mente obfervavcrit : ncc amplius fcit aut poteft. II. Nec manus nuda, nee intelle£lus fibi permifllis, multuni valet i inftrunientis & auxiliis res perficitur; quibus opus e(l, non minus ad intelleduni quani ad manum. Atque ut inrtrumcnta mauus motuin aut cient aut regunt; ita & infli-umenta mentis, intellcclui aut luggerunt aut cavent. j^^ia III. SciENTiA & potentia humana in idem coincidunt, quia ignoratia caufae deftituit eftedum. Natura enim non nifi parcndo vincitur : Etquod in contemplatione inftar caufae ert; id in operatione inikr rcgulae ctt, jinoii IV. Ad opera nil aliud potcH homo, quam ut corpora naturaliaadmove- • at & amoveat : reliqua natura intus tranfigit. V. Solent fe immifcere naturae (quoad opera) mechanicus, mathema- ticus, medicus, alchymifta & magus: fed omnes (ut nunc funt res,) cona- tu levi, fucceflli tenui. VI. Insanum quiddam eflct & in fe contrarium, exiftimare ca quae adhuc nunquam fada funt, fieri pofle, nifi per modos adhuc nunquam ten» tatos. VII. Generationes mentis & manus numerofae admodum videntur in libris & opificiis. Sed omnis ifta varietas fita eft in fubtiliratc cximia & derivationibus paucarum rerum, quae innotucruntj non in numero axio- matum. VIII. Etiam opera quae jam invcnta funt, cafui debcntur & cxpcri- entiae, magis quam fcientiis : Scicntiae enim quas nunc habcmus, niliil ali- ud funt quam quaedam concinnationes rerum antea inventarum,- non modi inveniendi aut defignationes novorum opcrum. IX. Causa vero & radix fere oninium malorum in fcientiis ca una eftj quod dum mentis humanac \ires fulfo niiramur & cxtollimus, vera ejus auxilia non quaeramus. / X. SuBTiLiTAs naturae fubriliratem fenfus & intelledus multis parti- bus fupcratj ut pulchrae illae medirationes, & fpcculationes humanac 6z caufationes, res malefaua fint, nifi quod non adfit qui advcrtat. XI. SiCUT Lib. I. ^ , NOVUM ORGANUAT._ ,._ _ ^75 XI. SicuT fciennae, quae nunc habentur, inutiles Tunt ad inventidncrn operum ; ita & logica quae nunc habctur, inutilis eft ad inventioncm fci- cntiarum. XII. Logica, quae in u("u eft, ad crrorcs (qui in notionibus vulsa- ribus fundantui) ftabilicndos & figendos valet, potius quam ad iuquiiit'io- ncm vcritatisj ut niagis damnofa fit quam utilis. XIII. Syllogismus ad principia fcicntiaruni non adhJbctur, ad media axiomata fruftra adhibctur, cum fit I'ubtilitati naturae longc impar: Allcn- fum itaquc conftringit non ixs. XIV. Syllogism us ex propofitionibus couftat, piopofifiones ex ver- bis, verba notionum tcfferae lunt. Itaque iii notiones iplac, (id quod bafis rei eft) confufae fint & tcmere a rebus abftradae ■■, nihil in iis, quae fupcr- ftruuntur eft firmitudinis: Itaque fpcs eft una in inducHone vera. XV. In notionibus nil fani eft nee in logicis, ncc in phyficis; non fub- flantia, non qualitas, agere, pati, ipliim cflc, bonae notiones funt; multo minus grave, leve, dcnftim, tcnue, humidum, ftccum, generatio, corruptio, attrahcre, fugarc, elementum, materia, forma & id genus; led omnes phantafticae & male terminatac. XVI. Notiones infirmarum fpccicrum, hominis, canis, columbae, & prehcnfionum immediatarum fenfus, calidi, frigidi, albi, nigri, non tal- ■ lunt magnopere; quae tamcn iplaea fluxu materiac & commiillone rerum quandoque confunduntur; reliquac omncs (quibus homines haflenus ufi lunt) aberrationes (unt, nee debitis modis a rebus abftraclae & exciratae XVII. Nec minor eft libido & abcrratio in conftituendis axiomatibus, quam in notionibus abftrahendis; idque in ipfis principiis, quae ab indudli- onc VTilgari pendent. At multo major eft in axiomatibus, 6c propofitio- nibus inferioribus, quae cducit lyllogifmus. t XVIII.QuAE adhucinventa lunt in fcicntiis, ea hujufmodi funt, ut no- tionibus vulgaribus fere fiibjaceant: Ut veto ad intcriora & rcmotiora natu rae penetretui% ncccflc eft ut tam notiones quam axiomata, magis certa & mimita via a rebus abftrahantur; atquc omnino mclior & ccrtior intcUcdus adopcratio in uftim veniat. XIX. DuAK viae funt atquc efle poflunt, ad inquircndam & invenicn- dam veritatcm. Altera a fenlii & particularibus advolat ad axiomata max- ime gencralia, atque ex iis principiis eorumque immota veritate judicat & invcnit axiomata media: Atque hacc via in ufti eft. Altera a fenfu & par- ticularibus excitat axiomata, afcendcndo cominenter & gradatim, ut ulti- mo loco perveniatur ad maxime gencralia; quae via vera eft, led intentata. XX. E AND EM ingreditur viam (priorem Icilicet) intelledus fibi pcr- itiiflUs, quam facit ex ordine dialedicae. Gcftit enim mens exilire ad ma- gis gencralia ut acquicfcat; & poft parvain moram faftidit cxpcrientiam : Sed haec mala demum auda lunt a dialedica ob pompas difputationum. XXI. Intellectus fibi pcrmiflus, in ingenio ibbrio & paticntc & gravi, (praefertim fi a dodrinis receptis non impediatur) tcntat nonnihil il- Jam alteram viam, quae reda eft, led exiguo profedu; cum intelleilus, nifi rcgatur & juvetur, res inaequalis fit, &: omnino inhabiiis ad fuperandam rerum obfcuritatem. XXII. Utraq^ue via orditur a lenfu & particularibus, & acquiclcit in maxime gencralibus : fed immenfum quiddam difcrcpant; cum altera per- ftringat tantum cxpcrientiam (5: particularia curfim; altera in iis rite & or- dine verfctur; altera ruri'us jam a principio conllituat gencralia quacdam Vol. I. Mm 3 abftrada^ 2>75 NOVUM ORGANUM. -^ -^ abftrafta, & inutilia; altera gradatim exurgat ad ea quae rcvcra' naturae funt notiora. XXIII. NoN leve qulddam intercft inter humanae mentis idola, & di- vinae mentis ideas, hoc eft, inter placita quaedam inania, & vcras /ignaturds, atque imprefllones fadas in creaturis, prout invcniuntur. XXIV. NuLLO modo fieri poteft, ut axiomata per argumenrationem conftituta ad inventionem novorum operum valeat; quia fubtiliras naturae fubtilitatem argumentandi multis partibus fuperat. Sed axiomata a particu- laribus rite &"ordine abftrafta, nova particularia rurfus facile indicant, Sc defignant ; itaque Icientias rcddunt adivas. XXV. Axiomata, quae in ufu funt, ex tcnui & manipulari expcfi- entia, & paucis particularibus, quae ut plurimum occurrunr, fluxerej & lunt fere ad mcnliiram eorum fada iScextenla: ut nil mirum fir, fi ad no- va particularia non ducant. Quod ft forte inftantia aliqua non prius ani- jnadverfa aut cognita fe ofFerat, axioma diftindione aliqua frivola falvatur, ubi emendari ipfum verius foret. XXVI. Rationem humanam, qua utimur ad naturam, anticipationcs naturae, (quia res temeraria eft & praematura,) at illam rationem quae «icbi- tis modis elicitur a rebus, interprctatioiiem naturae, docendi gratia, Vocare confuevimus. " ' XXVII. Anticipationes fatis firmae funt ad confenfum ; quando- quidem, fi homines ctiam infanirent ad unum modiim & confoi-miter, iili fatis bene inter fe congrucrc poflcnt. XXVIII. QyiN longe validiores funt ad fubeundum aflcnfum anticipatio- nes, quam interpretationes; quia ex paucis collcdac, iifque maxime, quae familiariter occurrunt, intelleftum ftatim perftringunt, & phantafiam im- plentj ubi contra, interpretationes, ex rebus admodum variis & multum diftantibus fparfim colledae, intelleclum fubito percuterc non poflunt; ut neceflc fit cas, quoad opiniones duras & abfonas, fere inftar myfteriorum fidei, vidcri. XXIX. In fcientiis, quae in opinionibus & placitis fundatae funt, bonus eftufus anticipationum & dialedUcae 5 quando opus eft alfenfum fuljjugarc, non res. XXX. N o N, fi omnia omnium actatum ingenia coicrint, & Jabores con- tulerint & tranfmiferint, progrcflus magnus fieri poterit in fcientiis per anti- cipationes : quia errores radicales, & in prima digeftione mentis, ab excel- lentia fundionum & remediorum fequentium non curantur. XXXI. Frustra magnum expeftatur augmentum in fcientiis ex fuper- indudione & infitione novorum fuper veteran fed inftauratio facienda eft ab imis fundamentis, nifi libcat perpctuo circumvolvi in orbem, cum exili & quafi contemnendo progreflu. XXXII. Antic^uis authoribus fuus conftat honos, atque adeo omni- bus; quia non ingeniorum aut facultatum inducitur comparatio, fed viae: nofque non_ judicis, fed indicis perfonam fuftinemus. XXXII. Nullum (dicendum enim eft aperte) rede fieri poteft judi-- cium nee dc via noftra, nee dc us quae fccundum eam inventa funt, per an- ticipationcs, rationem fcilicet quae in ufu eft, quia non poftulandum eft ut ejus rei judicio (Ictur, quae ipla in judicium vocatur. XXXIV. Neque ctiam tradendi aut cxplicandi ca, quae adducimus, faciliseft ratios quia, quae in fe nova funt, intelligentur tamen ex analogii vcterum. xpcv. Lib. I. NOVUM ORGANUM. ^77 XXXV. Dixit Borgia de expcditionc Gallorum in Italiam, cos vcnlfle cum creta in manibus, uc diverloria notarent, non cum armis, ut pcrrum- pcrcnt: Itidcm & noftra ratio eft; ut dodrina iioftra animos idoneos «Sc capaccs lubintrct: Confutationum cnim nullus eft ulUs, ubi de prindpiis & ipfis notionibus, atque ctiam de fbrniis demonftrationum dillentimus. XXXVI. R E s T A T vero nobis modus tradendi unus & fioipkx, ut ho- mines ad ipfa particularia & eorum fcries & ordines adducamubj & ut illi rurdis inipcrent ftbi ad tempus abnegationem notionum, & cum rebus ipiis confticlcerc incipiant. XXXVII. Ratio eorum, qui acatalcpfiam tenucrunt, & via noftra, initiis lliis quodammodo confentiunt ; exitu immenllim disjunguntur & op- ponuntur. Illi enim, nihil Iciri pofl'c, ftmpliciter aflerunt ; nos non multum Iciri pofle in natura , ea, quae nunc in ulu eft, via : Verum illi exindc au- thoritatem fenfus & intelleftus deftruunt j nos auxilia iildem cxcogitainus & lubniiniftramus. XXXVIII. Idol A & notioncs falfac quae intelleclum humanum jam Qccuparunt, atque in co alte haercnt, non Iblum mentcs hominum ita obfi- dent, ut veritati aditus diflicilis pateat; led ctiam dato & conceflb aditu, ilia rurfus in ipla inftauratione fcientiarum occur rent, & molefta erunt; nifi homines praemoniti, advcrfus ca fc, quantum fieri poteft, muniant. XXXIX. QuATUOR Tunt genera idolorum quae mentes humanas obfi- dent. lis (docendi gratia) nomina imporuimus, ut primum genus, idola tribus; fccundum, idola ipecusj tertium, idola tori; quartum, idola thca- tri, vocentur. XL. ExciTATio notionum & axiomatum per induiHiionem vcram, eft ccrte proprium remcdium ad idola arccnda & iUmmoveuda; led tamen in- dicatio idolorum magni ell uius. Doftrina enim dc idolis limilitcr fe habet ad intcrpretationem naturae, ficut do£lrina dc fophifticis elcnchis ad dialec- ticam vulgarcm. XLI. Idola tribus funt fundata in ipfa natura humana, atque in ipla - tribu leu gente hominum. Fallb enim alVeritur, lenl'um humanum eflc racnfuram rcrum; quin contra, omnes pcrceptiqnes, tam fenfus quam men- tis, funt ex analogia hominis, non ex analogia univerfi. Eftque intclledus huiVianus inftar fpeculi inacqualis ad radios rerum, qui fuam naturam na- turae rcrum immifcer, eamquc diftorquet & intieit. XLII. Idola fpecus funt idola hominis individui. Habet enim unuf- quifquc (practer aberrationes naturae humanac in gencre) fpeeum Hve ca- vcrnam quandam individuam, quae lumen naturae frangit & corrumpit ; vcl propter naturam cujufquc propriam & fingularcm; vel propter educatio- ncm 6i con\crlationcm cum aliis; vcl propter ledionem librorum, & au- thoritatcs eorum quos quifque colit & miratur; vel propter ditferentias im- prellionum, prout occurrunt in animo praeoccupato & praedilpofito, aut in animo aequo & fedato, vel ejufmodi, ut plane I'piritus humanus (prout difponitur in hominibus fmgulis) fit res varia, & omnino pcrturbata «Sc qua- il fortuita. Unde bene Heraclitus, homines Icientias quacrcrc in minoribus mundis, & non in majorc five communi. XLIII. S iJNT ctiam idola tanquam ex contractu & focictate huinani gene- ris ad invicem, quae idola fori propter hominum commereium & eonfortiun\ appellamus. Homines enim per fermones fociantur; at verba ex captuvult^i imponuntur. Itaque mala & iaepta verborum impofitio, miris modis intel-. ledum obfidct. i^Jequedetinitiones aut cxplicationes, quibus homines docU KovuM organum: Lib':'lV fe mUnirc & vindicare in nonnullis confucverunt, rem ullo modo rcfti- tuunt. Scd verba plane vim faciunt intcllcdui, & omnia tiul">antj «Sc homi- nes ad inanes & innumeras controverfias &c commcnta deducunt. XLIV. Sunt dcnique idola quae immigrarunc in animos hominum ex divcrfis dogmatibus philofophiarum, ac etiam ex pervcrfis legibus dcmoii- ftrationum; quae idola theatri nominamus; quia quoc phUoiophiae recep- tae aut inventac funt, tot fabulas produclas & adas cenlemus, quae man-, dos effecerunt fiditios & feenicos. Ncquc dc Kis quae jam liabentur, aut ctiam de veteribiis philolbphiis & fcdis tantum loquimur, cum complures aJiae ejufmodi fabulae componi & concinnari poillnt; quandoquidem erro- rum prorfus diveribrum caulae fint nihilominus fere communes. Neque rurfus de philolbphiis univerfalibus tantum hoc intcUigimus, led ctiam de principiis & axiomatibus complutibus Icicntiarum, quae ex traditione & fide & neglcdu invaluerunt. Vcrum dc fingulis illis generibus idolorum, fiifi- us & diftindius dicendum eft, ut intcllcdui humano cautum lit. XLV. Intellectus humanus ex proprietatc fua facile ilipponit ma- jorcm ordinem, & aequalitatem in rebus quam invenit: Et cum multa fint in natura monodica & plena imparitatis, tamen affingit parallcla & corre- fpondentia, & relativa quae non funt. Hinc commenta ilia, In coelcjiibus omnia moveri per circulos perfeflos, lineis Ipiralibus & draconibus (nifi nomine tenus) prorilis rejcdis. Hinc clementum ignis cum orbc fuo in- trodudum eft ad conftituendam quaternioncm cum reliquis tribus, quae fubjiciuntur fcnfui. Etiam dementis (quae vocant) imponitur ad placi- tum, dccupla proportio excefius, in raritate ad inviccm; & hujufmodi fom- nia. Neque vanicas ifta tantum valet in dogmatibus, verum etiam in noti- onibus fimplicibus. XLVI. iNTELLEctus humanus in iis quae fcmel placuerunt, (autquia reccpta funt & crcdita, aut quia dcleclant,) alia etiam omnia trahit ad fiif- fragationem & confenfum cum illis: Et licet major lit inllantiarum vis &' copia, quae occurrunt in contrarium ; tamen eas aut non obfervat aut con- temnit, aut diftingucndo fummovet & rejicit, non Tine magno perniciofo praejudicio, quo prioribus illis lyllepfibus authoriras maneat inviolata. Ita- que rede rcfpondit ilk, qui cum fufpenfa tabula in templo ei monftrarctur eorum, qui vota folverant, quod naufragii periculo elapii fuit, atque inter- rogando premeretur, anne turn quidem dcorum numen agnofceret: Quaefi- vit denuo, At ubi funt illi depi^i qui p oft vota nuncupata perierint? Eadem ratio eft fere omiuis fuperftitionis, ut in aftrologicis, in fomniis, omi- nibus, nemefibus & hujuftriodi; in quibus homines deledati hujufmodi va- nitatibus, advcrtunt eventus ubi implcntur; aft ubi fallunt, licet multo fre- quentius, tamen ncgligunt & praetereunt. At longe fubtilius ferpit hoc malum in philofophiis & fcientiis; in quibus quod Icmel placuit, rcliqua (licet multo firmiora & potiora) inficir, & in ordinem rcdigit. Qiiinetiam licet abfuerit ea, quam diximus, deledatio & vanitas, is tamen humano in- tcllcdui error eft proprius & perpetuus, ut magis moveatur & cxcitetur af- lirmativis, quam negativis; cum rite & ordine equum fc utrique praebcre debeat; quin contra in omni axiomate vcro conftituendo, major eft vis in- ftantiae negativae. XLVII. Intellectus humanus illis, quae fimul & fubito mcntcm ferire & fubirc poflunt, maxime moveturj a quibus phantafia impleri & inflari confuevit; rcliqua vero modo quodam, licet impcrceptibili, ita fe ha- bere lingit (Sc fupponit, quomodo i"e habent pauca ilia quibus mens obfide- '''' I tur'; Ijib,J. NOy.UM ORGANUxM. 279 tpr; ad ilium vcro tranfcurfum, ad inftantias remotas & hctcroccncas, per quas axiomara tanquam ignc probantiir, rardus omnino inrellcinus eft, & iii- habilis, nifi hoc illi per duras Icycs, & violcntum iinpcrir.m iinponatiir. XLVIII. Gltsctt intcUcdus humanus, ncque confillcrc aut acqiiicf- ccrc potis c(l, fed ultcrius pctir; at fruftra. Itaquc incogitabile cfl: ut fit aliquid cxtremum aut cxtimum mundi, fed fcmper quafi nccclfaiio occur- rit ut fit aliquid ultcrius. Nequc rurfus cogitari potcft quomodo aererniras 'dcfluxerit ad hunc dicmj cum diftiiiftio ilia quae rccipi confucvit, quod fit infinitum a parte ante & a parte poll:, nuUo modo conftarc pollit ; quia in- de fequcretur, quod fit unum infinitum alio infinito majus, atque ut confu- iTiatur infinitum & vergat ad finitum. Similis eft fubtilitas de lincis fcmper divifibilibus, ex impotentia cogitationis. At majore cum pernicie intervc- nit haec impotentia mentis in invcntionc caufiirum: Nam cum maxime uni- verfalia in natura pofitiva eflc debeant, qucmadmodum invcniuntur, nequc. funt revcra caufabilia: tamen intellcftus humanus ncfcius acquiefccre, ad- huc appetit notiora. Turn vero ad ultcriora tendens, ad proximiora recidir, videlicet ad caufas finales; quae funt plane ex natura hominis, potius quam univerfi: atque ex hoc fonte philolbphiam miris modis corrupcrunt. Eft au- ■ftni acque imperiti & leviter philofophantis, in maxime univerfalibus cau- fam requirerc, ac in fubordinatis & I'ubalternis caufam non dcfidcrarc. XLIX. Intellectus humanus luminis ficci non eft; fed rccipit in- fufioncm a voluntatc & afFeclibus; id quod generat ad quod -vult fcientias: Quod enim mavult homo verum eflc, id potius credit. Rejicit itaquc dif- ficilia, bb inquirendi impaticntiam; fobria, quia coardVant fpem; altiora naturae, propter fupcrftitioncm; lumen cxperientiae, propter arrogantiam & faftum, nc vidcatur mens vcrfari in vilibus & fluxis; paradoxa, propter opinionem vulgi; deniquc innumeris modis, lifque intcrdum impcrccptibi- Jibus, aifcftus intelledlum imbuit & inficit. L. A T longe maximum impedimentum & abcrratio intellcdus humani provenit a ftupore & incompetentia & fallaciis fenfuum ; ut ea quae iQTi' lum fcriant, illis, quae fen fum immediate non feriunt, licet potioribus, prac- pondcrent. Itaquc contemplatio fere definit cum aipeftu ; adeo ut rerum invifibilium exigua aut nulla fit obfervatio. Itaquc omnis opcratio fpiritu- iim' in corporibus tangibilibus incluforum later, «Sc homines fugit. Omnis c- tiam fiibtilior metafchematifmus in partibus rerum craftiorum, (quam vulgd altcrationem vocant, cum fit revcra latio per minima) latct fimiliter: & ta- men nifi duo ifta, quae diximus explorata fuerint & in lucem producla, ni- hil magni fieri poteft in natura quoad opera. Rurfus ipfa natura aifris com- munis & corporum omnium, quae aerem tenuitate fupcrant, (quae plurima • funt) fere incognita eft. Senfus enim per fe res infirma eft &abcrrans; nequc organa ad amplificandos fcnfus aut acucndos multum valent; fed omnis vcrior intcrpretatio naturae conficitur per inftantias, & cxperimenta idonea & appofita; ubi fenfus dc cxperimento tantum, cxperimentum dc natura &: re ipfa judicat. LI. Intellectus humanus fertur ad abftracla propter naturara propri- am; atque ea quae fluxa funt, fingit cffc conftahtia. Melius autem eft natu- ram fecare, quam abftrahere; id quod Dcmocriti Ichola fecit, quae magis penetravit in naturam quam rcliquae. Materia potius confiderari debet, & gus fchematifmi & metafchematifmi, atque adus purus & lex actus five motus; formac enim commenta auimi humani funt, nifi libcat IcgCs illas s^m formas appellate, T.ll. Hujusf- 28o NOVUM ORGANUM. i.ib. 1. LIl. HujusMODi itaqnc funt idoln, quae vocamus iJoLi tribus ; qune ortum habcnt aut ex acqualitate fubftantiac fpiritus humani; ant ex pi-.ic- occupatione ejus 5 aut ab anguftiis ejus; aut ab inquicto motuejus; aut ab mfufione affcduum; aut ab incompctentia fenfuum; aut ab iniprellionis modo. LIII. Idol A fpecus ortum habentcx propria cujufque natura & auiir.i & corporis; atque etiam ex educationc, & coniuetudine & fortuiti^^. Quod >: procura- tiones, rcrum tliturarum divinationes, rcmotarum repraefcntationcs, occnl- tarum revelntiones, & alia complura pollicitando «S: ollentando. Verum dc iftis largitoribus non multum abcrraverit, qui ilHufmodi judicium feccrir, tantum nimirum in dodrinis philolophiac, inter horum vanitatcs, & vcras artcs, intcrcfle, quantum inter res gellas Julii Cacfaris, aut AlcxandriMagni, & res geftas Amadicii ex Gallia, aut Arthur! ex Britannia, in hiftoriae narra- tioiiibus interfit. Invcniuntur cnim clarillimi illi impcratores rcvera majora geilillc, quam umbratilcs ilH heroes ctiam fecilTc finganturj fed modis & viis fcilicct adionum minime fabulofis & prodigiofis. Nequc propterea ac- quum ert veruc memoriae tidem dcrogari, quod a fabulis ilia quandoque laefa fit & violata. Scd interim minime mirum eft, ii propofitionibus no- vis (praefertim cum mentione operum) magnum fit fadum pracjudicium per iftos impoftorcs, qui fimilia tentavcrunt; cum vanitatis cxccfllis & falli- dium, etiam nunc omnem in cjulmod! conatibus magnanimitatcm dcftrux- erit. LXXXVIII. A T longe majora a pufiUanimitatc, & penforum, quae hu- mana induftria fib! propofuit, parvitatc & tcnuitate, detrimenta in identias inveda funt. Et tamcn (quod pcllimum crt) pufillanimitas ilb non iinc arrogantia 6c faftidio fe offert. Primum 296 NOVUM ORGANUM. Lib. I. PRIMUM cnim, omnium artium ilia rcperitur cautcia jam fada familia- ris, ut in qualibet arte authorcs artis liiae infirmitatcm in naturae calum- niam vcrtantj & quod ars ipforum non aflcquitur, id ex eadcm arte im- poflibile in natura pronunciant. Neque certe damnari poteft ars, fi ipfa ju- dicet. Etiam philo lop Ilia quae nunc in manibus eft, in fuiu llio pollta quae- ciam fovct, aut placita, quibus (fi diligentius inquiratur) hoc liominibus om- nino perluadcri volunt; nil ab arte, vel hominis opere, arduum, aut in na- ruram impcriofum & validum, expectari debere; ut de hctcrogenia caloris aftri & ignis, & miftione, luperius didum eft. Quae fi notentur ac.:urarius, omnino pertinent ad humanac potellatiscireumfcriptionem malitiofam, &ad quaefitam & artiticiolam dclperationem, quae non Iblum Ipci auguria tur- bet, led etiam omnes induftriae ftimulos & nervos incidat, atque ipfius ex- pericntiae aleas abjiciat; dum de hoc tantum Ibliciti fait, ut ars corum per- fecla cenfeatur; gloriae vanillimae & pcrditiilimae dantcs operam, kilicet ut quicquid adhuc invcntum & comprchenlum non fit, id omnino nee in- veniri nee comprehcndi pofle in futurum credatur. At fi quis rebus ad- derc fc, & novum aliquid repcrire conetur, ille tamcn omnino fibi propo- nct & dcilinabit unum aliquod invcntum (nee ultra ) perfcrutari & eruere ; ut magnetis naturam, maris fluxum & refluxum, thema coeli, & hujufmo- di, quae fecreti aliquid habere videntur, & hadenus parum feliciter tradata fint: Quum Tummae fit imperitiae rei alicujus naturam in le ipfa perfcru- tari; quandoquidcm eadem natura, quae in aliis videtur latcns & occulta, in aliis manifefk fit, & quafi palpabilis; atque in illis admirationcm, in his nc attentionem quidem moveat. Ut fit in natura confiit-entiac, quae in ligno vel lapide non notatur, fed Iblidi appellatione tranfmittitur, neque amplius de fuga fcparationis aut folutionis continuitatis inquiritur : At in aquarum bullis eadem res videtur fubtilis & ingeniofaj quae bullae fe conjiciunt in. pclliculas quaidam, in hemifphaerii formam curiolc cffidas, ut ad momen- tum temporis evitctur folutio continuitatis. Atq^ue prorlus ilia ipla quae habcntur pro fecretis, in aliis habent na- turam manifeftam & communem; quae nunquam le dabit confpicicndam, fi hominum experimenta aut contemplationes in illis ipfis tantum verfcntur. Gencraliter autem &: \'ulgo, in operibus mechanicis habentur pro novis in- vaitis, fi quis jampridem invcnta fubtilius poliat vel ornet elegantius, vel fimul uniat & componat, vel cum ufu commodius copulet, aut opus majore, aut etiam minorc quam fieri confucvit mole vel voluminc exhibeat, & fi- milia. It A QUE minime mirum eft, fi nobilia & gcnere humano digna inventa in luccm extrada non fint, quum homines hujufmodi exiguis penfis & puc- rilibus contenti & deledati fuerint; quinetiam in iifdem le magnum ali- quod fcquutos aut alfcquutos putaverint. LXXXIX. Neque illud praetermittendum eft, quod nada fit philo- fophia naturalis per omnes aerates adverfarium moleftum <5c difficilem ; fu- perftitionem nimirum & zelum religionis caecum & immodcratum. Ete- nim videre eft apud Graecos, eos qui primum caufas naturales fulminis & tcmpcftatum infuetis adhuc hominum auribus propofuerunt, impictatis in deos CO nomine damnatos : Nee multo melius a nonnuilis antiquorum patrutn religionis Chriftianae exceptos fuiflc eos, qui ex certiilimis demonftrationi- bus (quibus nemo hodie fanus contradixerit) tcrram rotundam cfl'e pofue- jfunt, atque ex confequcnti aatipodas eflc allerucrunr. Q.UJN. Lib. I. NOVUM O R G A N U M. 297 QuiNETiAM ut nunc flint res, conditio fcrmonum do natura fad a eft durior & magiscum pcriculo, propter thcologorum fchoiafiicorum fummas & methodos ; qui cum theoiogiam (fatis pro potcfbtc) in ordincm rcdege- rinr, & in artis formam cffinxerint, hoc inlliper cfFcccrunr, ut pu^nax & Ipinofa Aril^otelis philofopiiia corpori rciigionis, plus quam par erat, immif- cerctur. EoDEM ctiam fpeclant (licet divcrfo modo) corum commcntationes, qui vcritatcm Ciiriilianac rciigionis ex principiis & authoritatibus piiilofo- piiorum dcduccrc & confirmarc iiaud vcriti lunt ; fidci 6c fcnfus conjugium tanquam Icgitimum multa pompa & folcnnitatc cclcbrantcs, & grata rcrum varietatc animos hominum pcrmulccntcsj fed interim divina liumanis im- pari conditione pcrmifcentcs. At in hujufmodi mifturis theologiac cum philofophia, ca tanrum, quae nunc in philofopliia rcccpta lunt, comprc- hcnduntur ; fed nova, licet in melius mutata, tantum non fummoventur 6c cxicrminantur. Deniq_t;e invcnias ex quorundam thcologorum imperitia aditum alicui philofophiac, quamvis cmendatae, pene interclufum cfic. Alii fiquidcm fim- plicius ilibverentur, nc forte altior in naturam inquifitio ultra conccflum fo- brictatis tcrminum penctrct j traduccntes & perpa-am torquentes ca, quae, de divinis myrtcriis in fcripturis ficris, advcrlus rimantes lecreta divina di- cuntur, ad occulta naturae, quae nullo intcrdido prohibentur. Alii callidius coniiciunt & animo verfant, fi media ignorentur, fmgula ad manum & vir- gulam divinam (quod rciigionis, ut putant, maxime interfit) faciiius poflc referri; quod nihil aliud eft, quam Deo per mendacium gratiiicari vcllc. Alii ab cxempio metuunt, ne motus & mutationes circa philofophiam in rdigionem incurrant ac dcfuiant. Alii dcniquc foliciti videntur, nc in na- turae inquifitione aliquid invcniri pofllt, quod rcligioncm (praefcrtim apud indodos) fubvertat, aut faltem labefadct. At ifti duo poflcriores metus nobis videntur omnino fapientiam animalem fapere ; ac fi homines in men- tis fuae recelllbus & fecretis cogitationibus, defirmitudinc rciigionis, &: ndci in fcnfum impciio, diffidcrcnt ac dubitarcnt ; & proptcrea ab inquifitione vc- ritatis in naturalibus periculum illis impenderc mctuercnt. At vere rem rc- putanti, philofophia naturalis poft verbum Dei, certillima fuperftitionis me- dicina eft .; cademquc probatifllmum fidci alimentum. Itaque merito reli- gioni donatur tanquam fidiilima ancilla : cum altera voluntatcm Dei, altera potcflatcm, manifcftct. Neque enim crravit illc qui dixit; Erratis, nefci- entes fcriptnras ci" potejtatem T)ei : informationcm de voluntatc, 5c mcdi- tationem de poteilate, nexu individuo commifccns & copulans. Interim mi- nus mirum ci\, fi naturalis philofophiac incremcnta cohibita fint ; cum reli- gio, quae plurimum apud animos hominum poUet, per quorundam imperi- tiam & zclum incautum in partem contrariam tranficrit & abrepta fuerit. XC RuRSUS in moribus & inftitutis fcholarum, acadcmiarum, coUc- giorum, &: fimilium conventuum, quae dodorum hominum fedibus & eru- ditionis culturac deftinata lunt, omnia progrclfui fcientiarum adverfa inve- niuntur. Lediones enim & cxcrcitia ita lunt difpofita, ut aliud a confuctis haud facile cuiquam in mentem veniat cogitate aut contcmplari. Si vcro unus aut alter fortafle judicii libertatc uti luftinuerit, is fibi foli Wane opc- ram imponcre pofllt ; ab aliorum autcm conlbrtio nihil capict utilitatis. Sin & hoc toleraverit, tamcn in capeflcnda fortuna induftriam hanc & magna- nimitatcm fibi non Icvi impedimcnto fore cxpcrictur. Studia enim homi- num in eiufmodi locis in quorundam authorum fcripta, vcluti in carccres Vol. I. Pp conclufa 2g8 N O V U M O R G A N U M. \%Hi conciuw lunt J a quibus fi quis diiVcntiat, conrinuo lit hvomo turbidus,'& rcrum novarum cupidus corripitur. At magnum ccrtc difciimcn inter ixs civilcs & artcs : Non cnim idem pcriculum a novo motu & a nova luce. Vcrum in rebus civilibus mutatio etiam in melius lufpcda eft ob pcrturtja- tioncm ; cum civilia authoritate, confenfu, fama & opinione, non denjoii- ftrationc nitantur. In artibus autcm & fcientiis tanquam in nicralli fodinis, omnia novis operibus & ulterioribus progrcllibus circumllrepcre debeijr. Atquc fccundum rcdam raiionem res ita fe habet, fed interim non ita yi- vitur : fed ifta, quam diximus, doftrinarum adminiftratio & politia fcien- tiarum augmenta durius premcrc confuevit. XCI. A T QU E inluper licet ifta invidia ccflaverit ; tamen fatis eft ad co- hibcndum augmentum fcicntiarum, quod hujufmodi conatus &: induftriac, premiis careant. Non enim penes eofdem eft culrura fcicntiarum & prae- mium. Scientiarum enim augmenta a magnis utiquc ingeniis provcniunt j at pretia & praemia fcicntiarum funt penes vulgus aut principes viros, qui (nifi raro admodum) vix mediocritcr dofti funt. Qiiinctiam hujufmodi progrclfus, non folum praemiis 6c bcncficcntia hominum, vcrum etiam ipla popular! laude deftituti funt. Sunt enim illi fupra captum maximae partis hominum, & ab opinionum vulgarium ventis facile obruuntur & cxtinguun- tur. Itaque nil mirum, fi res ilia non feliciter fuccefierit, quae in honorc non fuit. XCII. Sed longe maximum progreftibus fcicntiarum, & novis pcnfis ac provinces in iifdcm fufcipicndis, obftaculum deprchcnditur in dcfpcra- tionc hominum & fuppofitionc impoftlbilis. Solent enim viri prudentes & fevcri in hujufmodi rebus plane diffidcre : Naturae obfcuritatcm, vitac brevitatem, fenfuum fallacias, judicii infirmitatcm, expcririicntorum diffi- cultatcs, & fimilia fecum reputantes. Itaque cxiftimant cfle quofdam fcicn- tiarum, per tcmporum & aetatum mundi revolutiones, fluxus & refluxus ; cum aliis temporibus crefcant & floreant, aliis declincnt & jaccant : ita ta- men, ut cum ad certum qucndam gradum 6c ftatum pcrvenerint, nil ul- terius poflint. Itaq^u e 11 quis majora credat aut fpondeat, id putant cfle cujufdam impo- tcutis & immaturi animii atquc hujufmodi conatus, initia fcilicct laeta, me- dia ardua, extrema confufa habere. Atque cum hujufmodi cogitationes cae iint, quae in viros graves & judicio praeftantes fiicile cadant ; curandum revera eft, ne rci optimae & pulcherrimac amore capti, fcveritatem judicii rclaxemus aut minuamus 5 & fcdulo \ idcndum, quid fpei affulgcat, & ex qua parte (c oftendat ; atquc auris Icvioribus fpei rejcftis, cac quae plus fir- mitudinis habere videntur, omnino difcutiendae funt & pcnikandac. Quin- ctiam prudentia civilis ad coniilium vocanda eft (Sc adhibcnda, quae ex prac- fciipto diiiidit, & de rebus humanis in deterius conjicir. Itaque jam & de fpc dicendum eft i pracfertim cum nos promiflbres non ilmus, nee vim aut infidias hominum judiciis faciamus aut ftruamus, fed homines manu & fponte ducamus. Atque licet longe potentiftimum futurum fie remedium /fad fpem imprimendam, quando homines ad particularia, pracfertim in ta- bulis noftris invcnicndi digefta & difpofita, (quae partim ad fccundam, fed multo magis ad quartam inftaurationis noftrae partem pertinent) adducc- mus; cum hoc ipfum fit non fpcs tantum, fed tanquam res ipfa : tamcn ut omnia clementius riant, pergendum eft in inftituto noftro de praeparandis hominum mcntibus ; cujus praeparationis, ifta oftcnilo fpei pars eft non . .cxigua. Nam abfque ea, rcliqua taciunt magis ad contridationcm homi- 2 uuui, Lib. I. NOVUM O R G A N U M. niim, (fcilicct ut detciiorcin vSc vilioicm habcant dc iis, quae jam in ufu funt, opinionem, qium nunc habcnt ■■, & Ihae conditionis intortunium plus icntiant & pcrnofcant) quani ad alacriratcm aliquam induccndam, aut in- duftriam expcriendi acuendam. Itaquc conjcdurae noftrac, quae fpcm in hac re faciunr probabilcm, apcriendac llinr & proponcndae ; iicut Colum- bus fecit ante navigationcm illam fuam mirabilem maris Atlantici j cum ra- tiones adduccret, cur iple novas terras & continentcs, practcr cai quae an- te cognitac fuerunt, Inveniri pofle conrtdcrct : Quae rationes licet prime re- jcclae, pofica ranien expcrimcnto probatac funt, «5c rerum maximarum cau- fae & initia fuerunt. XCIII. Principium autem fumcndum a Deo: Hoc nimirum quod agitur, propter cxcellentcm in ipib boni naturam, manifclk a Deo elfe j qui author boni & pater luminum eft. In operationibus autem divinis initia quaeque tenuillima exitum ccrto trahunt. Atque quod de fpirituali- bus didum eft, Regnum 'Dei non venit cum obprvatione s id etiam in omni majore operc providentiae divinac evcnire reperitur : ut omnia iinc ftrcpitu & fonitu placidc labantur ; atque res plane aizatur, priufquani ho- mines earn agi putent aut advcrtant. Neque omittenda eft prophetia Dani- elis de ultimis mundi temporibus; Mult i per trayifibunt, O' multiplex erit fcientia: Manifeftc innucns & iignificans efle in fatis, id eft, in providcn- tia, ut pertranfitus mundi, (qui per tot longinquas navigaioncs impletus plane, aut jam in opere cfte vidctur) &; augmcnta fcientiarum in eandem aetatem incidant. XCIV. Seq^uitur ratio omnium maxima ad faclcndam fpcm ; nempc ex crroribus temporis praeteriti, & viarum adhuc tcntatarum. Optime enini eft ca reprehcnfio, quam de ftatu civili hand prudentcr adminiftrato quif- piam his verbis complexus eft : §lnod ad praeter'tta pejjimum efi, id ad futura optimum videri debet. Si enim vos omnia, quae ad officium ve- firum fpedant, praejtitijfetis -, neque ta^nen res vejtrae m meliore loco ejfent 5 ne fpes quidem iilla reliqua foret, eas in tnelius provehi polj'e. Sed cum rerum vejlrarum flatus, no'ii a vi ipfa rerum, fed ab error lous 'veflris male fe habeat -, fperandnm efl, illis erroribus mijjis aut correc- tis, magnam rerum in melius ?nutationem fieri pojfe. Simili modo, fi homines per tanta annorum fpatia viam vcram invcniendi & colendi Icien^ tias tenuiflent, nee tamen ulterius progrcdi potuiOent, audax proculdubio & temcraria foret opinio, pollc rem in ulterius provehi. Qiiod ft in via ip(a erratum fit, atque hominum opera in iis eonl'umpta, in quibus minimc oportebat; fequitur ex eo, non in rebus ipfis difficultatem oriri, quae potc- ftatis noftrae non funt; fed in intellcdlu humano, ejufque ufu & app'icatio- nc ; quae res remedium & medicinam llafcipit. Itaquc optimum fuerit il- los ipfos errores proponere : Qiiot enim fuerint errorum impedimenta in praetcrito, tot funt fpei argumenta in futurum. Ea vero licet in his quae- luperius dida funt, non intadfa omnino fuerint i tamen ea etiam nunc bre- viter verbis nudis ac funplicibus repraefentare viiiim ell. XCV. Q_ui traftaverunt fcientias, aut empirici autdogmatici fuerunt. Em- pirici, formicae more, congerunt tantum & utuntur : Rationales, aranearum more, telas ex I'e conticiunt : Apis vero ratio media eft, quae materiam ex floribus liorti & agri elicit; fed tamen earn propria facultate vertit & dige- rit. Neque abfimile philolbphiae verum opifitium eft j quod ncc mentis viribus tantum aut praecipue nititur, neque ex hiftoria naturali & mecliani- cis expcrimentis praebitam niatcriam, in memoriaintegram, fed in intclledu Vol. I. Pp 2 mutataiu 299 3<^o NOVUM ORGANUM. Lib. t mutatam & fubadam rcponit. Itaqne ex harum facultatum (expcrimcnta- lis fcilicet & rationalis) arcliorc & landiore focdere (quod adhuc fadum non eft) bene fperandum eft. _ .,,,,jp XCVI. Naturalis philofophla adhuc fincera non invenitur, fed in-'- fefta &corrupta : in Ariftotelis fchola per logicam ; in Platonis Ichola per theologiam naturalcm j in fccunda Ichola Platonis, Procli & aliorum, per mathematicam ; quae philofophiam naturalem tcrminarc, non gcneiare aut procreare debet. At ex philofophla naturali pura & impermifta meliora Iperanda funt. XCVII. Nemo adhuc tanta mentis conftantia & rigorc inventus eft, ut decreverit & fibi impofuerit theoiias & notiones communes penitus abo- Icre, & intclleftum abrafum & aequuni ad particularia de integro appli- care. Itaque ratio ilia humana, quam habcmus, ex multa fide & multo etiam cafu, nee non ex pucrilibus, quas puimo haufimus, notionibus farra- go quaedam eft & congeries. Quod fi quis aetate matura, & fcnfibus integris & mente repurgata, fe ad experientiam & ad particularia de integro applicet, de eo melius fperan- dum eft. Atque hac in parte nobis fpondemus fortunam AlexandriMagni:,,- neque quis nos vanitatis arguat, antequam exitum rci audiat, quae ad exu- endam omnem vanitatem fpedlat. Etenim de Alexandre & ejus rebus gcftis AEfchines ita loquutus eft : Nos certe vitam mortalem non vivimiis s fed in hoc nati fttmus, ut pa- fieritas de nobis portenta narret & praedicet : perindc ac fi Alexandri res geftas pro miraculo habuiflet. At aevis fcquentibus Titus Livius melius rem advertit & introfpcxit, atque de Alexandre hujufmodi quippiam dixit : Erim non aliiid quam bene mifum vana contemnere. Atque ilmilc etiam de nobis judicium futuris temporibus faftum iri cxiftiniamus : Nos nil magni fecijfe, fed tantiim ea quae pro magnis habentur, minor is fecijfe. Sed interim (quod jam dixi- mus) non eft fpes nifi in regencrationc fcientiarum ; ut eae fcilicet ab expc- rientia certo ordine cxcitentur & rurfus condantur : quod adhuc fadum cf- fc aut cogitatum, nemo (ut arbitramur) affirmaverit. XCVIII. Atque experientiae fundamenta, (quando ad hanc omnino deveniendum eft) aut nulla, aut admodum infirma adhuc fuerunt ; ncc particularium fylva & materies, vcl numcro, vel gcnerc, vel ccrtitudine, informando intclledui competcns, aut ullo modo fufficicns, adhuc quacfita eft & congefta. Sed contra homines dodi (fupini fane & faciles) rumores quofdam experientiae, & quafi famas & auras ejus, ad philofophiam fuam vel conftituendam vcl confirmandam excepcrunt, atque illis nihilominus pondus Icgitimi teftimonii attribuerunt. Ac veluti fi regnum aliquod aut ftatus non ex literis & relationibus a Icgatis & nuntiis fide dignis millis, fed ex urbanorum fermunculis & ex triviis confilia Ilia & ncgotia gubcrnaretj omnino talis in philofophiam adminiftratio, quatcnus ad experientiam intro- duda eft. Nil debitis modis cxquifitum, nil verificatum, nil numeratum, nil appenfum, nil dimenfum in natural! hiftoria rcperitur. At quod in ob- fervatione indefinitum & vagum, id in informatione tallax & infidum eft. Quod fi cui haec mira didu vidcantur, & querelac minus juftac propiora ; cum Ariftoteles tantus ipfe vir, & tanti regis opibus fubnixus, tam accura- tam de animalibus hiftoriam confecerit ; atque alii nonnulli majorc diligen- tia (licet ftrepitu minorc) multa adjecerint ; & rurfus alii de plantis, de" mctallis & follilibus, hiftorias & narrationcs copiofas confcriplcrintj is fane,, non X.. fiibM NOVUM ORG A NUM.'' 3bt' ;oi rntBi non fatis artcndcrc & pcrfpiccrc vidctur, quid agatur in praefcntia. Alia enim cil ratio naturalis hiftoriac, quae propter To confeda eft ; alia ejus, . quae coilcda ell: ad informandum intcllcclum in ordine ad condendam phi- lofophiam. Arquc hac duae hiftoriae turn aliis rebus, turn praccipuc in lioc difFcrunt ; quod prima ex illis Ipecierum naturalium varietatem, non arti- um mechanicarum cxperinienta contincat. Qucmadmodum cnim in civilibus ingcnium cujufque & occultus animi atfeCtuumque Icnfus melius elicitur, cam quis in pcrturbatione ponitur quam alias : Simili modo, & occulta na- turae magis Ic produnt per vexationcs artium, quani cum curili luo meant. Itaque turn demum bene Iperandum eft de natural! philotbphia, poftquam hiftoria naturalis (quae ejus bafis eft & fundainentum) melius inllruda fu- erit, antea vcro minime. XCIX. Atq^ue rurfus in ipfa experimentorum mcchanicorum copia, fumma eorum, quae ad intelleftus informationem maxime faeiunt & juvanr, detegitur inopia. Mechanicus cnim de veritatis inquifitione nullo modo folicitus, non ad alia quam quae operi fuo fubferviunt, aut animum eri.;it, aut manum porrigit. Turn vero de fcientiarum ulteriore progrellu ipcs bene fundabitur, quum in hiftoriam naturalcm recipientur & aggrcgabun- tur complura experimenta, quae in fc nullius funt ulus, fed ad inventionem caufarum •& axiomatum tantum faeiunt ; quae nos lucifera experimenta ad difFerentiam fruftiferorum appellarc confuevimus. Ilia autem miram ha- bcnt in fe virtutem & conditioncm i banc videlicet, quod nunquam fallant aut fruftrentur. Cum enim ad hoc adhibeantur, non ut opus aliquod effici- ant, fed ut caufam naturalem in aliquo revelent, quaquaverfum cadunt^ intentioni aeque fatisfaciunt, cum quaeftionem terminent. C. At non folum copia major experimentorum quaercnda eft & pro^ .-. curanda, atque ctiam alterius generis, quam adhuc factum eft } fed ctiam x nicthodus plane alia & ordo & procefllis, continuandae & proveliendac ex- a pcrientiae, introducenda. Vaga enim experientia & fe tantum fequens, (ut i liipcrius diftum eft) niera palpatio eft, & homines potius ftupefacit quam i informat. At cum experientia lege certa procedct, fcriatim & continenter^ • de fcientiis aliquid melius fperari poterit. CI. Post QUAM vero copia &c matcrics hiftoriae naturalis & experien- tiae talis, qualis ad opus intelledlus five ad opus philofophicum requiritur, pracfto jam fit & parata > tamen nullo modo fufficit intelledus, ut in illam matcricm agat fponte & memoritcr ; non magis, quam fi quis computatio- nem alicujus cphemaidis memoritcr fe tenere, & fuperare pofle fperct. At- > que hadlenus tamen potiores meditationis partes, quam fcriptionis in invc- • nicndo fueruntj neque adhuc experientia litcrata fadta eft: Atqui nulla i nifi de fcripto inventio probanda eft. Ilia vero in ufum vcnicnte, ab ex- i perientia fada demum litcrata melius fperandum. j x> CII. Atque infuper, cum tantus fit particularium numcrus & quafi ex- , crcitus, ifque ita fparliis & diffufus, ut intcllcclum dilgrcget & confundat > :j de velitationibus & levibus motibus, & tranfcurfibus intelleftus, non bene \ fperandum eft ; nili fiat inftrudio & coordinatio per tabulas inveniendi ido- ; neas, & bene difpofitas & tanquam vivas, eorum quae pertinent ad fubjcc-; j turn, in quo vcrfitur inquifitio, atque ad harum tabularum auxilia praCf^o j parata & digcfta mens applicetur. cm. Verum poft copiam particularium, rite & ordine veluti fub oculos pofitorum, non ftatim tranfeundum eft ad inquifitionem, & inventionem no- j vorum particularium aut opcrum ; aut faltem fi hoc fiar, in eo non acqui- efcendum. 30i! NOVUM ORGANUM. Lib. I. efccnduin. Ncque cnim ncgamus, poftquam omnia omnium artium cxpo rimenta coUcfta & digcfta t'ucrint, atquc ad unius hominis notitiam & juui- cium pcrvencrint j quin ex ipla tradudionc cxpcrimcntorum unius artis ia alias, multa nova invcniri poilint ad humanam vitam & itatum utilia, per iftam cxperientiam quam vocamus litcratam : fed tamcn minora dccalpe- randa funt 5 majora vero a nova luce axiomatum, ex particulaiibus iilis ccr- ta via & regula eduftorum, quae rurllis nova particulaiia indiccnt & de- ftgnent. Ncque enim in planovia fita eft, fed alcendendo iSc dclccndendo ; afcendendo primo ad axiomata, defcendcndo ad opera. CIV. Neque tamen permittcndum eft, ut intelleftus a particulatibus ad axiomata rcmota & quafi gencraliHlma, (qualia funt principia, quae vo- cant, artium & rerum) faliat & volet j & ad corum immotam vcritatem axiomata media prober & expcdiat: quod adhuc fadum crt, prono ad hoc impetu natural! intellcclus, atque etiam ad hoc iplum per demonftrationcs, quae fiunt per lyllogifmum, jam pridem edofto 6c afluefaclo. Scd de fci- entiis tum demum bene fperandum eft, quando per fcalam veram & per gradus continuos, & non intermiflbs aut hiulcos, a particularibus afcendc- tur ad axiomata minora, & deinde ad media, alia aliis fuperiora, Scpoftremo demum ad generaliirima. Etenim axiomata infima non multuni ab experi- entia nuda difcrepant. Suprema vero ilia & generalifli ma, (quae habentur) notionalia funt & abftrada & nil habent folidi. At media funt axiomata ilia vera & folida 6c viva, in quibus iiumanae res 6c fortunac fitac funt ; 8c fupra haec quoquc tandem ipfa ilia generaliilima 5 talia fcilicet, quae non abftrada fint, fed per haec media vere limitantur. iTAquE hominum intelledui non plumae addendac, fed plumbum po- tius 6c pondcra ; lit cohibeant omnem faltum 6c volatum. Atquc hod adhuc fadum non eft ; quum veto fadum fuerit, melius dc fcientiis fpcrare li- ccbit. CV. In conftituendo autem axiomate, forma indudionis alia, quam ad- huc in ufu fuit, cxcogitanda eft; eaque non ad principia tantum (quae vo- cant) probanda 6c invenicnda, fed etiam ad axiomata minora, 6c media, dcnique omnia, hidudio enim, quae procedit per cnumerationem limpli- cem, res puerilis eft, 6c precario concludit, 6c periculo exponitur ab in- ftantia contradidoria, 8c plcrumque fecundum pauciora quam par eft, 6c ex' his tantummodo quae pracfto funt, pronunciat. At indudio, quae ad invcntioncm 8z demonftrationem fcientiarum 6c artium crit utilis, na- turam feparare debet, per rejediones 6c cxclufioncs debitas ; ac deinde poft negativas tot quot lufficiunt, fuper affirmativas concludere , quod ad- huc fadum non eft, ncc tentatum certe, nifi tantummodo a Platonc, qui ad excuticndas definitiones 6c ideas, hac certe forma indudionis aliquate- nus utitur. Vetum ad hujus indudionis five demonftrationis inftrudionem bonam 8c Icgitimam, quamplurima adhibcnda funt, quae adliuc nullius mortalium cogitationem fubiere ; adeout in ea major fit confumenda opera, quam adhuc conlumpta eft in fyllogifmo, atque hujus indudionis auxilio, non folum ad axiomata invenicnda, verum etiam ad notitioncs terminan- das, utendum eft. Atque in hac certe indudione fpes maxima fita eft. ■ CVI. At in axiomatibus conftituendis per hanc indudionem, cxamina- tio 6c probatio etiam facienda eft, utrum quod conftituitur axioma aptatum fit tantum, 6c ad men furam fadum eorum particularium, ex quibus cxtrahi- tur ; an vero fit amplius 6c latius. Quod fi fit amplius aut latins vidcndum, an cam fuam amplitudinem 6c latitudincm, per novorum particularium de- I fi^nationcm, Lib. I. iSI O V U M O R G A N U M. fignationcm, quafi fidcjuflionc quadam firmer ; nc vel in jam notis tant'um hacrcamus, vel laxiore fortafle complexu, umbras & formas abftradas, noa Iblidi & dctcrminata in materia, prenfemus. Haec vero cum in ufum ve- nerint, folida turn demum fpes mcrito afFulferit. evil. ArquE hie etiam refumcndum eft, quod fapcrius dictum eft dc naturali philolbphia produdla, & fcientiis particularibus ad earn redudis, ut non fiat Iciilio & truncatio fcientiarum j nam etiam abfquc iioc minus de proi;reiru Ipcrandum eft. CVIII. At Q^u E dc delperatione tollenda, & Ipe facicnda, ex praeteriti t^mporis erroribus valcrc juilis, aut redificatis, jam didum eft. Vidcndum 'autem & {[ quae alia fint, quae fpcm faciant. lUud vcro occurrit j fi ho- minibus non quaerentibus, & aliud at;,entibus, multa utiiia tanquam cal'u quae tamcn ad- huc inventa non lunt ; quae proculdubio per niultos facculorum circuitus Sc ambages, & ipfa quandoque prodibunt, licut ilia fupcriora prodierunt ; fed per viam, quam nunc tradamus, propere & fubito, & fimul rcpracfentari & anticipari poflunt. ex. At tamcn confpiciuntur «Sc alia inventa ejus generis, quae fid em faciant, poflc genus humanum nobilia in^•enta, etiara ante pedes pofita, praeterire & tranfilire. Utcunquc enim pulveris tormenrarii, yel fill bom- bycini, vel acus nauticac, vcl facchari, vcl papyri, vol luBilium inventa, quibufdam reruni & naturae proprictatibus niti videantur ; ac certc impri- mendi artificium nil habet, quod non fit apcrtum & fere obvium. Et ni- hilominus homines non advertentes, litcrarum modulos difficilius fcilicet collocari, quamliterac per motum manus fcribantur } fed hoc intcreflc, quod litcrarum moduli fcmel coUocati, infinitis imprefilonibus, literae autem per manum exaratac, unicae tantuni fcriptioni fufficiant ; aut fortafle itcrum non advertentes, atramentum ita infpillari pollc, ut tingat, non fluat ; praefcrtini litcris refupinatis, & imprelllonc faifta* dcfuper : hoc pulchcrrimo invcnto (quod ad dodrinarum propagationem tantum facit) per tot faecula caruerunr. SoLET autem mens humana, in hoc invcntionis curriculo, tarn laeva fae- penumcro & male compofita cfle, ut primo diffidat, & paulo poft fc con- temnat ; atque primo incrcdibile ci videatur, aliquid talc inveniri pofl'e j poftquam autem inventum fit, incrcdibile rurfus videatur, in homines tam- diu fugere potuiflc. Atque hoc ipfum ad fpem rite trahitur 5 fupercllc ni- niirum adhuc magnum invcntorum cumulum, qui non folum ex operatio- nibus incognitis eruendis,fcd & ex jam cognitis transfcrendis & componcndis & applicandis, per earn, quamdiximus experientiamlitcratam, deduci pollit. CXI. Neque illud omittcndum ad faciendam fpcni ; rcputent (fi placet) homines infinitas ingenii, tcmporis, facultatum cxpcnfas, quas homines in rebus & ftudiis longc minoris ufus &c pretii coUocant ; quorum pars quota, 11 ad fana & folida verteretur, nulla non diHicultas fuperari pollit. Quod idcirco adjungcre vifum eft, quia plane fatemur hiftoriae naturalis & cxpe- limcntalis colledionem, qualem animo nietimur, & qualis efle debet, opus cflct magnum & quafi regium, 6c multae operae atquc impenfae. CXII. Interim particularium niultitudinem nemo reformidet, quin potius hoc ipfum ad fpem revocct. Sunt cnim artium & naturae pafticularia phaenomena, manipuli inftar, ad ingenii commenta, poftquam ab evidcn- tia rerum disjunda & abftrada fucrint. Atque hujus viae exitus in apcrto eft, & fere in propinquo j alterius exitus nullus, fed implicatio infinita. Homines cnim adhuc parvam in expcrientia moram fccerunt, & cam Icvitcr pcrftrinxerunt, fed in mcditationibus & commcntationibus ingenii infinitum tcmpus Lib. I. NOVUM ORGANUM. fempus contiivcrunt. Apud nos vero fi eflet praefto quirpiam, qui de faclo naturae ad intcrrogata rcfpondcrct, paucorum annorum cflct invcntio cau- farum & fcicntiarum omnium. CXIII. E Ti AM nonnihil hominibus fpci fieri pofle putamus ab cxemplo noftro proprio 5 ncque jadantiae caufa lioc dicimus, led quod utile didu fit. Si qui diliidant, mc vidcant, homincm, inter homines actatis mcac, civilibus negotiis occupatiflimum, nee firma admodum valetudine, (quod magnum habct temporis difpendium) atque in liac re plane protopirum, & vcftigia nullius fequutum, neque haec ipfacum ullo mortalium communicantemi & tamen veram viam conftantcr ingreflum, & ingcnium rebus fubmittentem, haec ipfa aliquatenus (ut cxiftimamus) provcxidc : Et dcinceps videant, quid, ab hominibus otio abundantibus, atque a laboribiis confociatis, atque a temporum rucceflione, poll haec indicia noftra expcdandum fit ; procfcr- tim in via, quae non fingulis folummodo pervia eft, (ut nt in \ia iila rationali) fed ubi hominum labores & operac (praefertim quantum ad expericntiae colledam) optime diftribui, & deindc componi poftint. Tum eniin homi- nes vires fuas noflc incipient, cum non eadem infiniti, led alia alii prae- ftabunt. CXIV. PosTREMo, etiamfi multo infirmior & obl'curior aura fpci ab /Jla nova continente fpiraverit ; tamen omnino cxpericndum effe (niil veli- mus animi eflc plane abjcdi) ftatuimus. Non enim res pari periculo non tcntatur, & non fuccedit j cum in illo, ingentis boni ; in hoc, cxi^uae hu- manae operac, jadura vcrtatur. Verum ex diclis, atque etiam ex non didis, vifum eft nobis, fpei abunde fubcfle, non tantum homini ftrcnuo ad cxpe- ricndum, fed etiam prudenti & fobrio ad credenduni. CXV. Atq^ue de defperationc tollcnda, quae inter caufas potentiilimas ad progreflum fcicntiarum rcmorandum &inhibcndum fuit, jam didum eft: Atque fimul fermo de iignis & caufis errorum & inertiae & ignorantiac, quae invaluit, abfolutus eft; praefertim cum fubtiliores caufic, & quae in judicium populate aut obfcrvationcm non incurrunt, ad ea quae de idolis animi humani dicta lunt, referri debeant. Atqjje hie flmul pars dcftruens inftaurationis noflrac claudi debet, quae pcrficitur trjbns rcdargutionibus ; redargutione nimirum humanae rationis nati\ae, & fibi pcrmilfae ; redargutione demonftrationum ; & redargutione theoriarum, /ive philofophiarum & doftrinarum, quae rcceptae iunt. Ilcdar- gutio vero carum talis fuit, qualis eflc potuit ; videlicet per ilgna &: evi- dcntiam caufirum ; cum confutatio alia nulla a nobis (qui & dc principiis, & de dcmonftrationibus, ab aliis dilfcntimus) adhiberi potucrit. QuociRCA tcmpus eft, ut ad ipfam artem & normam intcrprctandi na- turam vcniamus -, & tamen nonnihil rcftat, quod praevertendum eft', (^uum cnim in hoc primo aphorifmorum libro illud nobis propolitum iit, ut tarn ad intclligendum, quam ad recipiendum ea, quae fequuntur, mentes hominum praeparentur ; expurgata jam & abrafa & acquata mentis area, fcquitur ut mens fiftatur in poiltione bona, & tanquam afpedu benevolo, ad ea quae proponcmus. Valet enim in re nova ad picjiidicium, non Ib- him praeoccupatio fortis opinionis \ctcris, fed & praeceptio five praefigu- rajio falfa rei, quae affertur. Itaquc conabimur efficcre, ut habeantur bo- nae & vcrae, de lis quae adduCimus, opiniones, licet ad tcmpus tantum- modo, cc tanquam ufurariae, donee res ipfa pcrnofcatur. CXVI. Primo itaque poftulandum videtur, nc exiftiment homines, nos more antlquorum Graccorum, aut quorundam novorum hominum, Telcfii, Vol. I. C^q Patricii, 305 o 06 N O V U M O R G A N U M*1 Lib. I. P-a^ricii., Scv<:i'ini, fccj.;£im aiiquaivi in philolbphiae contierc yelk: Nc'que cnim.hQC aiiimuSj. jicqu,e etiam mukum intcrcflc putamus, ad hominum fortuiras, qualcs qiiis opinioiics abftradas de ratura & rcrum prijicipiis ha- bcat : Ncquc diibium eft, quin multa hujulmodi, & vctcra revocaii, Ck: nova introcluci poilJnt,; qucaiiidmodum & complura thcmata cocli lupponi poimnr, quae cum phacnonicnis Ut bene convcniunt, inter Ic tamcn dillentiunt. At nosdc hujufmodi rebus opinabilibus, Sc fimul inutilibus, non labora- mus. At contra nobis conllitutum eft experiri, an revera potentiac & am- plitudinis humanae iirmiora fundamcnta jaccrc, ac fines in latins proferre poilimus. Atque licet fparfun, & in aliquibus ftibjcclis fpecialibus, lonsre vcriora habeamus, & certiora, (ut arbitramur) atquc etiam magis fruftuofii» quani quibus homines adhuc utuntur, (quae in quintam infburationis no- ftrae partem congelllmus) tamcn theoriam nuUam univerfalem, aut inte- gram proponimus. Neque cnini huic rci tempus adhuc adefle vidctur. Qiiin nee fpem haberaus vitac producendac, ad Icxtain inllau ration is partem (quae philolophiac, per legitimam naturae interpretationem inventae, defti- nata eft) abfolvendam j fed fatis habemus, ft in mediis Ibbrie & utiliter nos geramus, atque interim fcmina ^'eritatis iincerioris in pofteros Ipargamus, atque initiis rerum magnarum non defimus. CXVII. Atque quemadmodum feclae conditorcs non Tumusi ita ncc opcrum particuiarium largitores aut promiftbres. Attamen poilit aliquis hoc modo occurrcre ; quod nos, qui tarn facpe opcrum mentionem faciamus, & omnia eo trahamus, etiam opcrum aUquorum pignora exhibeamus. Vc- rum via noftra & ratio, (ut faepc perfpicue diximus, & adhuc dicere juvat,) ea eft ; ut non opera ex operibus, five experimcnta ex expcrimentis, (ut empirici) fed ex operibus & expcrimentis caufas & axiomata, atque ex cau- fis & axiomatibus rurfus nova opera 6i experimcnta, (ut legitimi naturae intcrprctes) extrahamus. Atque licet in tabulis noftris inveniendi, (ex quibus quarta pars inftau- rationis confiftit) atque etiam excmpUs particuiarium, (quas in fccunda parte adduximus) atque inliiper in obfervationibus noftris fuper hiftoriam, (quae in tertia parte operis dcfcripta eft:) quivis vcl mediocris perfpicaciae & fo Icrtiae, complurium opcrum nobilium indicationes & dcfignationcs ubiquc notabit; ingenue tamcn fatemur hiftoriam naturalcm, quam adhuc habe- mus, aut ex libris, aut ex inquiiltione propria, non tam copiofam eflc & vc- rificatam, ut legitimae interprctationi fatisfacere aut miniftrare pofllt. Ita QUE fi quis ad mcchanica lit masis aptus & paratus, atquc lagax ad vcnanda opera, ex convcrfationc Ibla cum expcrimentis, ci permittimus & rclinquimus illam induftriam, ut ex hiftoria noftra & tabulis, multa tanquam in via decerpat & applicet ad opera, ac veluti foenus recipiat ad tempus, do- nee fors haberi polllt. Nos vcro, cum ad majora contendamus, moram om- nem praeproperam & praematuram in iftiufmodi rebus, tanquam Atalanrac pilas (ut faepius Iblemus diccrc) damnamus. Neque cnim aurea poma pueri- liter affeclamus, fed omnia in vidoria curfus artis llipcr naturam ponimns j neque mufeum aut fegetem hcrbidam demcterc feftinamus, led meflcm teai- pcftivam expcclamus. CXVIII. OccuRRET etiam alicui proculdubio, poftquam ipfam hiflo- ■ riam noftram, & inventionis tabulas perlegerit, aliquid in ipfis expcrimentis minus certum, vcl omnino falfum 5 atque proptcrea fecum fortafte rcputa- bit, fundamentis & principiis falfis Si. dubiis, invcnta noftra nlti. W'tiim hoc nihil eft s neccflt cnim eft, talia iub initiis cvcnirc. Simile cnim eft 5 ac Lib.I. N O V U M O R G A N U M. -^"^y ac fi in fcriptionc aut imprcflionc, una forte litera aut altera, pcrpcram po^ fira aut coUocata fit; id cnim legcntcm non multum impedirelblct, quun- doquidem errata ab ipfo (enfu facile corrii!;untur. Ira ctiam coa,itent homi- nes, multa in hiftoria naturali experimcnta falfo credi & rccipi poflc ; quae paulo poft a caufis SiC axiomatibus invcntis facile expunguntur & rejiciuntur. Sed tamcn vcrum cii, fi in hiftoria naturali & cxpciimcntis, mat;na & cre- bra & continua fucrint errata, ilia nulla ingcnii aut artis felicitate corrigi aut cmendari poflc. Itaquc fi in hiftoria noftra naturali, quae ranta dilieentia & fcvcrirate, & fere rclitzione probata & colleda eft, aliquid in parriculari- bus quandoque fubfit talfitatis aut erroris 5 quid tandem de naturali hiftoria vulgari, quae prae noftra tam negligens eft & faciiis, dicendum erit? aut dc philofophia & fcicntiis liipcr hujufmodi arenas (vel fyrtes potiu.s) aedificatis ? Itaque hoc quod diximus, ncmincm moveat. CXIX. OccuRRENT etiam in hiftoria noftra & cxperimentis plurimae res ; primo Icves & vulgatae, delude viles & illibcrales, poftremo nimis Ibb- tilcs ac mere fpcculativac, & quafi nuUius ufus : Qiiod genus rcrum homi- num ftudia avcrtcre & alienarc pofiir. At QUE de iftis rebus, quae vidcntur vulgatae, illud homines cogitent ; folere fane cos adhuc nihil aliud agere, quam ut eorum, quae rara funt, caufas ad ea, quae frequenter fiunt, referant & accommodcnt ; at ipforum, quae frequenter evcniunt, nuUas caufas inquirant, fed ea iplii recipiant tan- quam concefla & adniilla. Itaq^ue non ponderis, non rotationis coelcftium, non caloris, non fri- goris, non luminis, non duri, non mollis, non tenuis, non denii, non li- quidi, non coniiftcntis, non animati, non inanimati, non fimilaris, non diffimilaris, nee demum organici caufas quaerunt j fed illis tanquam pro evidentibus & manifeftis receptis, dc caeteris rebus, quae non tam frequen- ter & familiariter occurrunt, difputant & judicant. Kos vero, qui fatis fcimus, nullum de rebus raris aut notabilibus judicium fieri pofle, niulto minus res novas in luccm protrahi, abfquc vulgarium re- rum caufis & caufarum caufis rite examinatis & repertis ; necelfario ad res vulgarillimas in hiftoriam noftram recipiendas compellimur. Quinetiam nil magis philofophiae ofFeciflc deprehendimus, quam quod rci, quae famili- arcs funt & frequenter occurrunt, contemplationem hominum non morentur & detineant, fed rccipiantur obiter, neque earum caufae quacri foleant ; uc non facpius rcquiratur informatio de rebus ignotis, quam attentio in notis. CXX. Quod vero ad rcrum utilitatem attinct, vel etiam turpitudinem, quibus (ut ait Plinius) honos praefandus eft 5 eac res, non minus quam lau- tifliniae & pretiofiftimae, in hiftoriam naturalem recipiendae funt. Nequc propterea polluitur naturalis hiftoria : Sol cnim aeque palatia &: cloacas in- greditur, neque tamen polluitur. Nos autem non capitolium aliquod aut pyramidem hominum lliperbiae dedicamus aut condimus, fed templum fan- dum ad exemplar mundi in intelledu humano fundamus. Itaquc exemplar fequimur. Ni:m quicquid eflcntia dignum eft, id etiam fcicntia dignum ; quae eft cflentiac imago. At vilia aeque fubliftunt, ac lauta. Quinetiam, ut e quibufdam putridis materiis, veluti mufco & zibctho, aliquando op- timi odores generantur; ita & ab inftantiis vilibus & fordidis, quandoque cximia lux & informatio emanat. Verum de hoc nimis multa; cum hoc genus faftidii fit plane puerile & effoeminatum. CXXI. At de illo omnino magis accurate difpicicndum : Qtiod plurima in hiftoria noftra captui vulgari, aut ctiam cuivis intcUectui, (rebus prae- VoL. I. • Q^q 3. fcnribus 3o8 N O V U M O R G A N U M. Lib. I tentibus affucfado) vidcbuntur curiofac cujufdam & inutilis fubtilitatis. In- quc de hoc ante omnia & didum <5cdiccndum clV. Hoc Iciliccr; nos jam fiib iaitiis & ad rempus, tantum lucifera expcrimcnta, non trudifera quac- rcre ; ad excmplum creationis divinae, quod faepius diximus, quae prime dicluccm tlntum produxit, eiquc foli unum integrum diem attribuit, ne- que illo die quicquam matcriati opcris immifcuir. It A QUE fi quis iftiufmodi res nullius cfle ufus putct, idem cogitet ac fi nullum etiam luciscflc ufum cenfeat, quia res fcilicet iblida aut matcriatanoa fit. Atque revera diccndum eft, fimplicium naturarum cognirionem bene examinatam & definitam iaftar lucis elle i quae ad univerlii opcrum pene- tralia aditum pracbct J atque tota agmina opcrum & turmas, 5: axiomatum nobiliflimorum fontes, poteftate quadam complcftitur, & poll le traiiit; in fc tamcn non ita magni u(us eft. Quin & literarum elementa per le & lepara- ' tim nihil rigniticant, ncc alicujus ufus funt s led tamcn ad omnis Termonis compofitionem & apparatum inftar materiac primae funt. Etiam lemina rerum poteftate valida, (ufu nifi in proceflii fuo) nihiii funt. Atque lucis ipfius radii difperfi, nifi coeant, beneficium fuum non impertiuntur. Quod fi quis fubtilitatibus fpeculativis offcndatur 5 quid de fcholafticis viris diccndum erit, qui fubtilitatibus immenfum indulfcrunt ? Qiiae tamen fubtilitates in verbis, aut faltem vulgaribus notionibus, (quod tantundcm valet) non in rebus aut natura confumptae fuerunt j atque utilitatis expertes erant, non tantum in origine, fed etiam in confequentiis : Tales autem non fuerunt, ut haberent in praefens utilitatem nullam, fed per confequens infi- nitam; quales funt eae de quibus loquimur. Hoc vcro fciant homines pro certo, omnem fubtilitatcm difputatlonum 3c difcurliuun mentis, fi adhibeatur tantum poft axiomata inventa, feram cftc & pracpofteram ; Sc fubtilitatis tempus verum ac proprium, aut faltem praecipuum, verfari in penfitanda cxperientia, & inde conftitucndis axiomatibus : Nam ilia altera fubtilitas naturam prenfat & captat, fed nunquam apprehendit aut capit. Et verilll- mum certc eft, quod de occafionc five fortuna dici folet, fi transferatur ad naturam : videlicet, earn afronte comatam, ab occipitio calva?n. ejfe^n Den I QUE de contcmptu in natural! hiftoria rerum aut vulgarium aut. vilium aut nimis fubcilium, & in originibus fuis inutilium, ilia vox mulier- culae ad tumidum principem, qui petitionem ejus, ut rem indignam & majeftate fua infcriorem abjeciflet, pro oraculofit; 'Define ergo rex ejfe: Quia certiflimum eft, imperium in naturam, fi quis hujufmodi rebus ut ni- mis exilibus & minutis vacate nolit, ncc obtineri nee geri poflc. CXXII. OccuRRiT etiam & illud ; mirabile quiddam efle & durum, quod nos omncs fcicntias atque omnes authores fimul, ac veluti una idu & impetu, fummovcamus -, idque non afllimpto aliquo ex antiquis in auxilium & praefidium noftrum, fed quafi viribus propriis. Nos autem fcimus, fi minus finccra fide agere voluiflemus, non difficile fuifle nobis, ifta, quae afferuntur, vel ad antiqua faecula ante Graccorum tempora, (cum fcicntiae de natura magis fortalfe, fed tamcn majore cum fi- lentio, floruerint i ncquc in Graecorum tubas & fiftulas adhuc incidiftcnt ;) vel etiam (per partes certe) ad aliquos ex Graecis ipfis referrc, atque afti- pulationem & honorem inde petcre 5 more novorum hominum, qui nobili- tatem fibi ex antiqua aliqua profapia, per genealogiarum favores, aftruunt & affingunt. Nos vero rerum evidentia frcti, omnem commcnti & impoftu- rac conditionem rejicimus, lieque ad id quod agitur plus interelic putamus, utrum, quae jam invenicntur antiquis olim cognita, & per rerum viciflitu- I dines Lib.I. NOVUM O R G A N U M. dines & faecula occidentia & oricntia fint ; quam hominibus curac cflc de- here, utrum novus orbis fuerit inlula ilia Atlantis, & vetcri mundo co"ni- taj an nunc piimnm reperta. Rcium cnim invcntio a naturae luce pctcn- -•.i Quod veto ad univerlalcm iftam rcprchcnfionem attinet, ccrtiflimum eft vere rem rcputanti, cam & magis probabilem efle, &magis modcftam, quam /i fafta fuifTct ex parte. Si cnim in primis notionibus errores radicati noil fuiflent, fieri non potuilTct, quin nonnuila rede inventa, alia perpcram in- vcnta correxiiTcnt. Sed cum errores fundamentales fuerint, atque ejulmodi- ut homines potius res neglcxciint ac pracrerierint, quam dc illis parvum aut faUum judicium fecerint ; minime mirum eft, i\ homines id non obtinuerinr quod non cgerint j ncc ad metam pervenerint, quam non pofuerint aut collocarint i ncque viam emcnfi fint, quam non ingrefti fint aut tenuerint. Atq^ue infolentiam rei quod attinet j certe fi quis manus conftantia at- que oculi vigorc lineam magis rectam, aut circulum magis perfcftum fc dc- fcribere pofle, quam alium quempiam, fibi aflumat ; inducitur Tcilicct facul- tatis comparatio: Quod fi quis aflerat, fe, adhibita regula aut circumdudto circino, lineam magis reftam, aut circulum magis pcrfectum pofle defcri- berc, quam aliquem alium vi Tola oculi & manus ; is certe non admodum jadator fuerit. Quin hoc, quod dicimus, non folum in hoc noftro conatu primo & inceptivo locum habet ; fed etiam pertinet ad eos, qui huic rei porthac incumbent. Noftra enim via inveniendi fcientias exacquat fere in- genia, & non multum exccllentiae corum rclinquit : cum omnia per cerrifti- mas regulas & demonftrationes tranfigat. Itaque haee noftra (ut faepc dix- imus) felicitatis cujufdam funt potius quam facultatis, & potius temporis partus quam ingenii. Eft enim certe cafus aliquis non minus in cogitatio- nibus humanis, quam in operibus 6c fadis. CXXIII. Itaque dicendum de nobis ipfis quod ille per jocum dixit, praelertim cum tam bene rem fecct : Fieri non poteft tit idem fentiant, qui aquam & qui vinum bibant. At caeteri homines, tam vetcrcs quam novi, liquorem biberunt crudum in fcicntiis, tanquam aquam vel fponte ex intelledu manantem, vel per dialedicam tanquam per rotas ex puteo hauftam : At nos liquorem bibimus & propinamus ex infinitis confcdum uvis, iifque maturis & tempeftivis, & per racemos quoidam collcdis ac dc- cerptis j fubinde in torculari prellis, ac poftremo in vale repurgatis S)^ cla- rificatis. Itaque nil mirum, fi nobis cum aliis non convcniat. CXXIV. OccuRRET proculdubio & illud : nee metam aut fcopum fcientiarum a nobis ipfis (id quod in aliis rcprehendimus) vcrum & op- timum praefixum efle. Efle enim contemplationem vcritatis, omni ope- rum utilitatc & magnitudine digniorem & cclfiorem : longam vero iftam & folicitam mcram in experientia «Sc materia, «Sc rerum particularium fludi- bus, mentem veluti liumoaffigerc, vel potius in tartarum quoddam confu- " iionis & perturbationis dejicere j atque ab abftradac lapientiae ferenitate & tranquillitate (tanquam a ftatu multo diviniore) arcere & Ibmmoverc. Nos vero huic rationi libenter aflcntimur; & hoc ipfum quod innuunt ac prae- optant, praecipue atque ante omnia agimus. Etenim verum exemplar mun- di in intelledu humano fundamus, quale invenitur, non quale cuipiam fua propria ratio didavcrit. Hoc autem perfici non poteft, nifi fada mundi difledione atque anatomia diligentilllma. Modulos veroineptos mundorum & tanquam fimiolas, quas in philofophiis phantafiae hominum extruxerunt, omnino dilHpandas edicimus. Sciant itaque homines, (id quod ftiperius dix- imus 309 lo N O V U M O R G A N U M. Lib. I. inius) quantam inrcrflr inter humanac mentis idola & divinac mentis ideas. Ilia enim nihil alkid lunt quam ablh-aclioncs ad placituni : Hac aiiteni iUnt vera fioinacula Crcatoris fiipcr crcaturas,- prout in materia per lineas vcras & exquifitas iniprimuntur & terminantur. Itaque ipfiHimae res Tunt (in hoc ccnere) Veritas & utilitas : atquc opera ipla pluris facienda funt, quatcnus ilint veritatis pignora, quam propter vitae commoda. CXXV. Occur RET fortafle & illud : nos ranquam actum agcre ; at- quc antiquos ipfos candcm, quam nos, ^ iam tcnuiflc. Itaque vcrifimilc pu- tabit quilpiam ctiam nos, poll: tanrum motum & molitionem, deventuros tandem ad aliquam ex illis phiiofophiis, quae apud antiquos valuerunr. Nam & illos in meditationum fuarum principiis vim & copiam magnam exem- plorum & particularium paraviOc ; atque in commentaries per locos & titu- los digeflille ; atquc inde philolophias llias & artes confecilic, cc poftca re •comperta pronuntiallc i & cxempla ad fidem & docendi lumen ipariim ad- didillc ; fed particularium notas & codicillos, ac commcntarios luos in lu- ccm cdere, lupcrvacuum & moleltum putalTc : idcoque fcciHe quod in ae- dificando fieri ibleti nempc pofi: aedificii ftruduram, machinas & Tcalas a confpedu amovifle. Neque aliter faftum efle credere certe oportet. Ve- rum nifi quis omnino obiitus fuerit eorum, quae fuperius dida funt, huic obieftioni (aut fcrupulo potius) facile refpondebit. Formam cnini inqui- rendi & inveniendi apud antiquos & ipfi profitcmur, & fcripta eorum prae fe ferunt. Ea autem non alia fuit, quam ut ab excmplis quibufdam & par- ticularibus (additis notionibus communibus, & forralfe portionc nonnulla ex opinionibus reccptis, quae maxime placuerunt) ad conclufiones maxime gcncrales five principia fcientiarum advolarent ; ad quorum veritatcm im- motam & fixam, conclufiones inferiores per media educerent ac probarent, ex quibus artem conftitucbant. Tum demum fi nova particularia &: excm- pla mota client 6c addutta, quae placitis fuis refragarcntur ; ilia aut per diftincliones, aut per rcgularum fuarum explanationes, in ordinem fubtiliter redigebant ; aut demum per exceptiones groifo modo fummovebant : At rc- rum particularium non rcfragantium caufas, ad ilia principia fua laboriofc & pcrtinaciter accommodabant. Vcrum nee hiftoria naturalis & experien- tia ilia erar, quam fuilfe oportebat s (longe certe abeft) & ifta advolatio ad gcneralilTinia, omnia perdidit. CXXVI, OccuRRET & illud; nos propter inhibitionem quandam pro- nunciandi, &: principia certa ponendi, donee per medios gradus ad genera- lilllma rite pervcntum fit -, fufpenfionem quandam judicii tueri, atque ad acatalepfiam rem dcducere. Nos ^■ero non acatalepfiam, fed cucatalep- fiam mcditamur & proponimus: Senfui enim non derogamus, fed mini- Ilramus ; & intelleftum non contcmnimus, fed rcgimus. Atque melius eft fcire quantum opus fit, & tamen nos non penitus fcirc putare ; quam pc- nitus fcire nos putare, & tamen nil eorum quae opus eft fcire. CXXVII. Etiam dubitabit quilpiam potius quam objiciet ; utrum nos dc naturali tantum philofophia, an etiam de fcientiis reliquis, logicis, cthi- cis, politicis, fecundum viam noftram perficiendis, loquamur. At nos cer- te de univcrfis haec, quae dicia funt intelligimus : Atque quemadmodum vulgaris logica, quae regit res per fyllogifmum, non tanrum ad natu rales, fed ad omnes fcientias pertinet ; ita & noftra, quae procedit per indudio- nem, omnia compleditur. Tam enim hiftoriam & tabulas inveniendi con- ficimus de ira, metu & verccundia, 6c fimilibus ; ac ctiam dc excmplis rcruiTi civilium : nee minus dc motibus mentalibus memoriae, compolltionisifcdi- \ilionis, Life. IJ NO VUM ORG A NUM. 311 vifibm;?, judicii, & reliquoriim j quam de calido & frigido, aut luce, aut vegctarione, aut fimilibus. . Sed tamcn cum noftra ratio intcrprcrandi, port liHtoriam praeparatam & ordinatam, non mentis tantum motus & difcur- fusj {ut logica vulgaris) fed & re rum naturam intueatur; ita mentcm regi- • mus, ut ad rerum naturam fc, aptis per omnia modis, applicarc poffit. At- que propterea multa 6c diverfa in dodrina interpretationis praccipimus/l quae ad fubjedi, de quo inquirimus, qualitatem & conditionem, modutn inveniendi nonnulla ex parte appliccnt. * • CXXVIII. At illud de nobis ne dubitarc quidem fasf\t 5 utrum nosphi- lofophiam & artes & fcientias, quibus utimur, deftruere & demoliri cupia- mus : Contra cnim earum & uium & cultum & honorcs libenter ample- dimur. Ncque enim uUo modo officimus, quin iftae, quae invaluerunt, &"? dilputationes alant, & fermones ornent, &c ad profeflbria munera ac vitac ci- ' vilis compendia adhibeantur & valeant ; denique tanquam numifmata quae- dam conienfu inter homines recipiantur. CHiinetiam fignificamus apertc ea, quae nos adducimus, ad illas res non multum idonea futura ; cum ad viilgi captum deduci omnino non pofllnt, nifi per efFefta & opera tantum. At hoc ipfum, quod dc affcclu nortro & bona voluntate crga fcientias re- ceptas dicimus, quam vcre profiteamur, fcripta noftra in publicum cdita (praefcrtim libri de progreflli fcientiarum) fidem faciant. Itaque id ver-'^ ' bis amplius vinccre non conabimur. lUud interim conftanter & diferte mo- nemus ; his modis, qui in ufu funt, nee magnos in fcientiarum doftrinis & contemplatione progreiTus fieri, nee illas ad amplitudinem opcrum deduci poffe. CXXIX. SuPEREST ut de finis excellentia pauca dicamus. Ea ft pri- us difta'fuiflent, votis fimilia vidcri potuiflent : fed fpe jam fafta & iniquis praejudiciis fublatis, plus fortailc ponderis habebunt. Quod fi nos omnia perfcciflemus & plane abfolviflcmus, nee alios in partem & confortium la- borum fubinde vocaremus ; ctiam ab hujufmodi verbis abftinuiflcmus, ne acciperentur in pracdicationcm mcriti noftri. Cum vcro aliorum induftria acucnda -fit, & animi excitandi atque acccndendi ; confentaneum eft, ut quae- dam hominibus in mentcm rcdigamus. pRiMo itaque, videtur invcntorum nobilium introduclio inter adiones humanas longc primas partes tencre j id quod antiqua fKcula judicaverunr. Ea enim rerum invcntoribus divinos honores tribuerunt : iis autem qui in reblis civilibus merebantur, (quales crant urbium & impcriorum condito- rcs, legiflatorcs, patriarum a diuturnis malis liberatorcs, tyrannidum debel- ' latores, <5c his fimiles) heroum tantum honores decrcverunt. Atque certc '' fi quis ea refte conferat, juflum hoc prifci faeculi judicium rcperiet. Ete- nim invcntorum bcneficia ad univerfum genus humanum pertinere pofluntj civilia ad ccrtas tantummodo hominum fedes : hacc ctiam non ultra paucas actatcs durant i ilia quafi pcrpctuis temporibus, Atque flatus emcndatio in civilibus non fine vi & pcrturbatione plerumquc procedit : at inventa be- ant, & bcncficium defcrunt abfquc alicujus injuria aut triditia. Etiam inventa quafi novae creationes funt, & divinorum opcrum imi- tamenta, ut bene ceeinit ille : , .'.X '■■■ ■ ■ , 'Prtmae frugiferos foetus mortalibus aegris lyid'tderunt qtiondam praeflanti nomine Athenae : Et RECREAVERUN.T vitam, legefqiie rogarunt. Lucret. L. vi. i. A T QV E 312 NOVUM ORGANUM. Lib. I. At QUE videtur notatu dignum in Solomonc ; quod cum impcrio, auro, ma2;nificentia operum, fatellitio, fanralltio, claflc infupcr, & Jiominis cla- ritate, ac fumma hominum admirationc florerct; tamcn nihil horum dclc- oerit fibi ad gloriam, fed ita pronunciavciit : Gloriam 'Dei ejfe, celare rem ; gloriam regis, inveftigare rem. RuRSUS (fi placet) reputct quifpiam, quantum interfit inter hominum vitam in cxcultifiima quapiam Europac provincia, & in regione aliqua no- vae Indiae maxime fera & barbara : Ea tantum diiferrc exiftimabir, ut me- rito hominem homini deum eflc, non ibluni propter auxilium & bencfi- cium, fed etiam per flatus comparationcm, rede dicipollit. Atque hoc non folum, non coelum, non corpora ; fed artes praeftant. RuRSUS, vim & virtutem & confequentias rerum inventarum notarc juvat, quae non in aliis manifeftius occurrunt, quam in illis tribus, quae ■ antiquis incognitae ; & quarum primordia, licet rcccntia, oblcura & ingloria funt : Artis nimirum imprimendi, pulveris tormentarii, & acus nauticae. Haec enim tria, rerum fliciem 6c ftatum in orbe terrarum mutavcrunt : pri- nium, in re literaria : fecundum, in re bellica : tcrtium, in navigationibus : Unde innumerae rerum mutationes fequutae lunt, ut non impcrium ali- quod, non ledla, non flella majorem efficaciam & quafi influxum lliper res humanas exercuifle videatur, quam ifta mechanica exercucrunt. Praeterea non abs re fuerit, tria hominum ambitionis genera & qusffi gradus diftinguerc. Prinium eorum, qui propriam potentiam in patria Ilia amplificare cupiunt ; quod genus vulgare eft & dcgcner. Secundum eo- rum, qui patriae potentiam & impcrium inter humanum genus amplificare nituntur : lllud plus certe habet dignitatis, cupiditatis haud minus. Quod ft quis humani generis ipfius potentiam & impcrium in rerum univcrfitateni inftaurarc & amplificare conetur; ea proculdubio ambitio (fi modo ita vo- canda fit) reliquis & fanior eft & auguftior. Hominis auteni impcrium in res, in folis artibus & fcicntiis ponitur : Naturae enim non impcratur, nifi parendo. Praeterea, fi unius alicujus particularis invent! utilitas ita homines af- feccrit, ut cum, qui genus humanum univerlum beneficio aliquo devincire potuerit, hominc majorem putavcrint 5 quanto celfius vidcbitur talc ali- quid invenirc, per quod alia omnia expedite inveniri polllnt ? Et tamen (ut vcrum omnino dicamus) quemadmodum luci magnam habemus gratiam, quod per cam vias inire, artes exercere, legcre, nos invicem dignolcere poflimus, & nihilominus ipia vifio lucis res praeftantior eft & pulchrior, quam multiplex ejus ufus : Ita certe ipfa contemplatio rerum, prout funt, fine fupcrftitione aut impoftura, crrore ant confufionc, in fe ipfa magis digna eft quam univerfus inventorum frudus. Postremo fiquis depravationem fcientiarum & artium ad malitiam &: luxuriam, & fimilia, objeccrit ; id neminem moveat. lllud enim dc omni- bus mundanis bonis dici poteft, ingenio, fortitudine, \iribus, forma, divi- tiis, luce ipfa, & reliquis. Recuperet modo genus humanum jus fuum in naturam, quod ei ex dotatione divina compctir ; & dctur ci copia : ufum vcro rcfta ratio & fana religio gubcrnabir. CXXX. Jam vero tempus eft, ut arrem ipfim interprctandi naturam proponamus : in qua licet nos utilillima & vcriOlma praeccpillc arbitremur j tamen necellltatem ei abfolutam (ac fi abfquc ea nil agi polllt) aut ctlani perfectionem non attribuimus. Etenim in ea opinione liimus i fi juftam na- turae & cxpcrientiac hiftoriam praefto habcrcnt homines, atque in ea fedu- lo Lib.II. NOVUM ORGANUM. 313 lo verfarentiu- 5 fibiqiic duas res impcrarc poflcnt ; unam ut rcccptas opi- niones & notiones dcponcrent ; alteram, ut mentcm a general ifiimi^ & proxi- mis ab illis, ad tcnipiis cohibercnt ; fore ut etiam vi propria & genuina men- tis, abfque alia arte, in tbrmam noftram interpretandi incidcre pollenr. Eft enim interpretatio vcium & naturale opus mentis, demptis iis, quae obftant : Sed tamen omnia certc per noflra pracccpta crunt magis in procindu & multa firmiora. Nequk tamen illis nihil addi pofTc affirmamus : fed contra, nos qui men- tiem relpicimus, non tantum in facultatc propria, led quatcniis copulatur cum rebus ; artem invcniendi cum inventis adolcfcerc polll*, ftatucrc de- bcmus. LIBER SECUNDUS APHORISMORUM, D E INTERPRETATIONE NATURAE, Sive dc Regno H O M I N I S. S' Aph. I. ^^UPER datum corpus novam naturam, /ive novas naturas ge- ncrarc & liiperinduccre, opus & intentio eft humanac potcn- tiae. Datac autcm naturae formam, five diftercntiam veram, five naturam naturantem, five fontem emanationis, (ifta enim vocabula habemus, quae ad indicationcm rci proxime acccdunt,) invenirc, opus & intentio ell humanac (cientiae. Arque his operibus primariis, llibor- dinantur alia opera duo lecundaria & inferioris notae ; priori, transformatio corporum concrctorum de alio in aliud, intra terminospoilibiles ;polleriori, inventio in omni gcnerationc & motu, latentis procclllis continuati ab cffi- cicnte manifeflo & materia manitcfta, ufquc ad formam inditam ;& inventio fimiliter latentis fchematifmi corporum quiefcentium & non in motu. II. QuAM infcliciter fe habcat fcientia humana, quae in ufu eft, etiam ex illis liquet, quae vulgo aflcruntur. Rede ponitur i l^ere fcire^elj'e per caufas fcire. Etiam non male conftituuntur caul'ac quatuor j materia, for- ma, cfficiens & finis. At ex his caufa nnalis tantum abell: ut profit, ut e- tiam fcicntias corrumpat, nifi in hominis adtionibus. Formae inventio ha- betur pro dcfpcrata. Efficicns vero & materia, (quales quaeruntur & rc- cipiuntur, rcmotac fcilicet, abfque latenti proeelVu ad formam,) res pcrfun^ tloriae funt & fiiperliciajes, & nihili fere ad Icientiam veram & adivam. Neque tamen obliti fumus, nos fupcrius notalfc & correxilfc errorem men- VoL. 1. Rr tis 314. N O V U M, O RG AN U M. Lib.JJ. tis humanac, in cictcr<;ndo fpnr.is piimas cflcntiac. Licet cnim in iiaiu^a nihil vcix exiftat practcr corpora individua, edcntia actus puros individujjs ex Ic^e ; in doclrinis tamcn, ilia ipfa lex cjufque inquifirio, & invcntio gj- quc explicatio, pro fundamcnto ci^ tarn ad Iciendum quam ad opcrmuunj. £am autem legem, cjulque paragraphos, formarum nomine intcliiiyiiiii;S(,; "pracfeitim cum hoc vocabulum invaluerit & familiaritcr occurrat. 111. Qui caulam alicujus naturae (veluti albcdinis aut caloris) Iri e^rti's tantum lubjcclis novit j ejus fcientia imperfecta eft. Et qui etfcdum fupcy: ccrtas tantum materias (inter eas quae I'unt fulceptibiles) inducerc potdi-i ejus potcntia piuirer Impertecta eft. At qui efficicntem & marerialem cau- 1am tantummodo novit, (quae caufae fluxae funt, & nihil aliiid quain.ve- ,hicula & cauCie formam deferentes in aliquibus,) is ad noya inventa, in ma- ,tc.ria aliquatenus rnmli & praeparata, pervenire potcft; fed rerum tcrmi- •'jCios altius fixos non movet. At qui formas novit, is naturae unitatem ia jQiatcriis clillluiillimis.compledtitur. Itaquc quae adhuc facta non funt, qua- iia nee naturae viciOitudii^iis,, neque experimentales induftriae, neque car fus ipfe, in actum unqiiam. pcrJiiAiirent, neque cogitationem humanam fa- bit;:ra fuillent ; dctegerc .^ producerc pott!:. Qiiarc ex formarum inven- ttipiie fequitur conteaiplatip vera & operatio libera. . IV. Licet viae ad pdtcntiam, atque ad fcientiam humanam, coniua- ftiilimac lint & fere rocdem ; tamcn propter perniciolam & inveteratam con- fucfudinem vcrknai inabftraclis, tutius omnino eft ordiri & cxcitare feien- tias ab iis fundamentis, quae in ordine funt ad partem adivam, atquc ut ilia ipfa partem coutc aplativara fignet & determinet. Videndum itaque eft ad aliquam naturam fupcr corpus datum generandam & fuperinducaidam, quale quis praeccptum, -ut qualcm quis diredionem aut dedudioucm . wax- ime optarct; idque fermone limpiici & minime abftrulb. /^ ExKMPLi graria; fi quis argento cupiat fuperinducere flavum colorem auri, aut augaicntum ponderis, (lervatis legibus materiae,) aut lapidi aliciu non diaphano diaphaneitatcm, aut vitro tcnacitatem, aut corpori alicui ncuj vcgctabili vcgetationcm ; videndum (inquam) efl:, quale quis praeccptum aut dedudionem potilllmum fibi dari exoptet. Atquc primo, exoptabit aliquis proculdubio fibi monftrari aliquid hujulmodi, quod opere non fru- ftret, neque experimento fallat. Sccundo, cxoptabit quis aliquid iibi prac- fcribi, quod ipiimi non aftringat & cocrccat ad media quacdam, dc mqc dos quoidam operandi particulates. Fortall'c enim defliLuetur, nee hahc- bit flicultatem & commoditatem talia media comparandi & procurandi. Qpod a fint & aha media, & alii modi (practer illud praeccptum) progigncndac talis naturae ; ea fortaflc ex iis erunt, quae funt in operantis poteliate j a quibus nihilominus per angiiilias praecepti excludetur, nee fruclum c^piet, Tcrtio, optabit aliquid fibi monftrari, quod non fit aeque difficile, ^ ilia ipla operatio dc qua inquiritur, fed propius accedat ad praxin. ^miinoa Itaq^ue dc praecepto veto & perfcclo operandi pronunciatum erittale^ Ut fit certum, liberum & difponens, five in ordine ad actionem. Atquc hoc ipfum idem eft cum inventionc formae verae. Etenim forma xaaturae alicujus talis eft, ut ca pofita, natura data infallibiliter fequatur. Itaquc ad- cft pcrpetuo, quando natura ilia adeft, atque earn univerlaliter affirmat, at- quc ineft omni. Eadem forma talis eft, ut ea amota, natura data infallibi- liter fugiat. Itaquc abeft pcrpetuo, quando natura ilia abeft, eamquc pcr- petuo abnegat, atque ineft foli. Poftremo, forma \'cra ta is eft, ut naturam datam ex foute aliquo eflentiac deducar, quae ineft pluribus, & notior cli naturae Lib. II. NOVUM ORG A NUM. 315 naturae (ut loquuntur) quam ipla forma. Itaquc dc axiomata vcro & pcr- fedo Icicndi pronunciatum Scpracccptum tale cftj Ut inveniatnr natura alia, quae Jit cum natura data convert ibilis, c^ tamen fit limit atio na- turae notioris infiar generis veri. Ida autcm duo pronunciata, aclivum & contemplativum, res cadcm lunt j &C quod in opcrando utiliflimum id in fcienda veriffimum. V. At pracceptum five axioma dc transformationc corporlim, duplicis eft generis. Primum intuctur corpus, uc turmam five conjugationcm natu- rarum /implicium, ut in auro iiacc convcniunt ; quod ilt flavum ; quod fit ponderofum, ad pondus tale ; quod fit mallcabile aut duftilc, ad cxtcnfio- nem talcin; quod non fiat volatile, ncc dcpcrdat dc quanto fuo per igncm ; quod fluat fluore tali ; quod Icparetur & Iblvatur modis talibus, & fimili- ter dc cactcris naturis, quae in auro concurrunt. Itaquc huiufmodi axioma rem deducit ex formis naturarum fimpliciuni. Nam qui formas & modos novit fupcrinduccndi flavi, pondcris, dudilis, fixl, fluoris, folutionum, & fic de rcliquis, & corum gradationcs & modos ; videbit & curabit, ut ifla conjungi pollint in aliquo corporc, undc Icquatur transformatio in aururri. Atque tioc genus operandi pertinct ad adioncm primariam. Eadem enim cd ratio gencrandi naturam unam aliquam finiplicem &plures; nifi quod arctetur magis & rcftringatur homo in opcrando, il pluresrcquirantur propter dif?icultatem tot naturas coadunandi ; quae non facile convcniunt, nifi per vias naturae tritas & ordinarias. Utcunquc tamcn dicendum efl, quod il^c modus operandi, (qui naturas intuctur fimplices, licet in corporc concrcto,) {»rocedat ex iis, quae in natura lunt conftantia & actcrna & catholica, & atas pracbcat potcntiae humanac vias, quales (ut nunc funt res) cogitatio humana vix capere aut rcpracfcntare pollit. A T fccundum genus axiomatis, (quod a latcntis proccfllis inventione pcndet,) non per naturas fimplices proccdit, fed per concreta corpora, qucm- admodum in natura inveniuntur curfli ordinario. Exempli gratia, in cafi.i ubi fit inquifitio, ex quibus initiis, & quo modo, & quo procciTu, auruni aut aliud quodvis metalium aut lapis gencretur, a primis menftruis aut ru- dimentis fuis, ulque ad mineram perfeftam: Aut fimiliter, quo proceflii herbac gcnercntur a primis concretionibus fuccorum in terra, aut a fcmini- bus, ufque ad plantam formatam, cum univcria ilia fuccelTIonc motus, & divcrfis & conriiuiai is naturae nixibus : Similiter, de "cncratione ordinatim cxplicata animalium, ab initu ad partum ; & fimiliter de corporibus aliis. Enimvero ncque ad gencrationcs corporum tantum Ipedat hacc in- quifitio, ("cd ctiam ad alios motus & opificia naturae. Exempli gratia ; in cafli ubi fit inquifitio de univcria fcrie & continuatis aftionibus alimentan- di, a prima reccptione alimenti ad aflimilationcm perfeftam ; aut fimiliter de motu voluntario in animalibus, a prima imprcilionc imaginationis & continuatis nixibus fpiritus, ulquc ad flcxiones & motus artuum ; aut dc cxplicato motu linguae, & labiorum, & inftrumcntorum rcliquorum, ulquc ad editioncm vocum articulatarum. Nam iiacc quoque fpedant ad naturas concrctas, five collcgiatas & in fabrica; & intucntur veluti confuctudines naturae particulates & Ipccialcs, non leges fundamcntales & commiuies, quae conllituunt formas. Veruntamen omnino fatcndum eft rationcm illam vidcri cxpcditiorcm, & magis fitam in propinquo j & fpem injiccrc magis, quam illam primariam. At pars opcrati\a fimiliter, quae huic parti contcmplativac refpondct, opcrationem cxtcndit & promovet, ab iis, quae ordinario in natura invcni- VoL. I. R r 2 untur. 3i6 N O V U M O U G A N tJ M. LIB. It untur, ad quacdam proxima, aut a proximis non admodum rcmota; fcA altiorcs & radicalcs operationcs fupcr natdtafli, pendent utiqirc ab axioma- tibus primariis. Quinctiam ubi non datur homini tacultas operandi, fed tantum fcicndi, ut in coclcftibus, (neque enim con-ccditur homini operari in cocleftiaaut ca immutarc aut transtbrmarc ;) tamcn inquifitiofadi ipflus, ii\t veritatis ici, non minus quam cognitio caufarum & confenfuum, ad prima- ria ilia & catholica axiomata dc naturis fimpliclbus^ (veluti de natura rotatio- nis fpontancae, attradionis ftvc virtutis magncticae, & aliorum complnriuni, quae magis communia liint quam ipfa coclcftiia,) rcfertur. Neque enim fperetaliquis terminate quacftionem, utrum in motu drurno revcra terra aut coelum rotct ; nifi naturam rationis fpontancae prius comprchendcrit. VI. L AT ENS autem procefllis, dc quo loquimur, longe alia res eft, quam animis hominum (qiialitcr nunc obfidentur) facile pollit occurrcrc. Neque enim intelligimus mcnfuras qualliam, aut figna, aut fcalas proccilus, in corporibus fpcflabilcs 5 led plane proceflum continuatum, qui maxima ex parte fcnfum fugit. Exempli gratia; in omni generationc & transformatione corporum in- quirendum, quid dcperdarur >^v evolcr, quid mancat, quid accedat j quid dilatctur, quid contrahatur ; quid uniatur, quid fcparetur; quid continuetnr, quin ubfcindatur 5 quid impcilat, quid impcdiat j quid dominctur, quid fuc- cumbat s & alia complura. Neq^ue hie rurfus, hacc tantum in generationc aut transformatione cor- porum quacrcnda funt ; fed & in omnibus aliis alterationibus & motibus fi- militer iiiquirendum, quid antcccdat, quid fuccedat ; quid fk incitatius, quid rcmil]ius; quid motum praebcat, quid regat j & hujufmodi. Ilia veto om- nia fcicntiis, (quae nunc pinguilUma Minerva, & prorfus inhabili, contcxun- tur,) incognita funt & intacta. Cum enim omnis adio naturalis per mi- nima tranllgatur, aut faltem per ilia quae funt minora, quam ut fenfura fcriant ; nemo fe naturam regere aut vcrtere poflc fperct, nifi ilia dcbitO modo comprchcnderit & noravcrir. VII. Similiter, inquifitio &; inventio latentis fchcmatifmi in corpori- bus res nova eft ; non minus quam inventio latentis procelVus & formac. Vcrfamur enim plane adhuc in atriis naturae, neque ad intcriora paramus aditum. At nemo corpus datum nova natura dotare, vel in novum corpus felicirer 6c appofite tranfmutare potcft, nifi corporis alterandi aut transfor- mandi bonam habuerit notitiam. In modos enim vanos incurret, aut fal- tem difficiles & perverfos, nee pro corporis natura, in quod opcratur. Ita- que ad hoc etiam via plane eft aperienda & munienda. Atq__ue in anatomia corporum organicorum (qualia funt hominis &ani- malium) x^pera fane rede & utiliter infumitur, & vidctur res fubtilis, & fcrutinium naturae bonum. At hoc genus anatomiae fpedabile eft, & fenfui fubjedum, & in corporibus tantum organicis locum habet. Verum hoc ip- fum obvium quiddam eft & in promptu fitum, prae anatomia vera Ichema- tifmi latentis in corporibus, quae habcntur pro fimilaribus ; pracfenim in re- bus fpecificatis, & earum partibus, ut fcrti, lapidis ; & partibus fimilaribus plantae, animalis, veluti radieis, fobi,' fioris, carnis, ianguinis, ollis, &c. At etiam in hoc gcnere non prorfus ccffavit induftria humana ; hoc ipfum enim innuit fcparario corporum funilarium per diftillationes, & alios iblu- tionum modos, ut dillimilaritas compoliti per congicgationcm partium ho- mogencarum appareat. Quod etiam ex ufu eft, & facit ad id quod quaeri- nius5 licet, faepius res fallax fit : quia complures naturae feparationi impu- 2 tantur. lAhM NOVUM ORGANUM. 31^ tantur & attribuunrur, ac Ci prius lubftitiflcnt in compofito j quas revcra ignis & calor, & alii modi apertionum dc novo indunt & liipcriaducunt. Sed & haec quoque parva pars eft opcris, ad inveniendum fchematifmum verum in compofito j qui Ichcmatifmus res eft iongc fubtilior & accura- tior, & ab operibus ignis potius confunditur, quam cruitur 6c eluccicit. Itaq^ue tacienda cftcorporum leparatio &. Iblutio; non per ignem ccrte, fed per rationcm & indnccionem veram, cura cxpcrinientis auxiliaribus ; & per comparationem ad alia corpora, & reduflionem ad naturas fimplices & carum formas, quae in compofito conveniunt & complicantur ; & tran- Ibundum plane a Vulcano ad Minervam, fi in animo fit veras corporum tcxturas & fchematifmo-;, (unde omnis occulta atque, ut vocant, Ipecifica iproprietas & virtus in rebus pendet, unde etiam omnis potentis alterationis &transformationis norma educitur,) in lucem protrahere. Exempli gratia; inquirendum, quid fit in omnicorpore fpiritus, quid «flentia tangibilis ; atque ilk ipic Ipiritus, utrum fit copiollis & turgeat, an jejunus & paucus; tenuis aut crailior ; magis aiireus aut igncus 5 acris aut deles ; exilis aut robuftus ; in progreflli aut in regreflli ; abfeifllis aut ■continuatus i conlcnticns cum externis & ambientibus aut dillentiens j &c. Et fimiLitcr, eflentia tangibilis ; (quae hon pauciores recipit difFerentias quam fpiritus,) atque ejus villi & fibrae, & omnimoda textura. Rurftis autem coUocatio fpiritus per corporcam molem, cjufque pori, meatus, venae & cellulac, & rudimenra fwc tentamenta corporis organic!, fub eandem inqui- Jttionem cadunt* Sed & in his quoque, atque adeo in omni latentis Ichc- matifmi inventione, lux vera & clara ab axiomatibus primariis immittitur^ quae Gcrtc caliginem omnem & fubtilitatem difcutit. -Trt rnina f,(if»A -,,,-,,j„^,j,j.l, tmu^ iiu Ad decimamfeptimam, vicejima tertta. '""''■ CliiCA hancinftantlam facienda eft inquifitio diligcntior. Videntur c- nlm herbac & vegctabilia viridia &. humida aliquid habere in Tc occulti ca- loris. II le vero ealor tarn tenuis eft, ut in ftngulis non percipiatur ad ta- dum : Verum poftquam ilia adunata fint & conclula, ut ipiritus iptbrum non cxpiret in acrem, led fe invicem foveat -, turn vero oritur ealor ma- nifcftus, & nonnunquam flamma in materia congrua. Ad dec'imam oSiavam, vicejima qnartd. Etiam circa hanc inftantiam diligentior facienda eft inquifitio. Vidctur enim calx viva, aqua afpcrfa concipere calorem, vel propter unioncm caloris^ qui antca diftrahebatur, (ut ante dictum eft de hcrbis conclufis,) vel ob ir- xitationem & exafperationcm fpiritus ignei ab aqua, ut tiat quidam conflic- tus & antipcriftafis. Utra vero res lit in caula, facilius apparebit, fi loco aquae immittatur oleum. Oleum enim aequc ac aqua valcbit ad unioncm fpiritus inclufi, fed non ad irritationem. Etiam faciendum eft expcrimen- tum latius tam in cineribus & calcibus diverforum corporum, quam per immiffionem diverforum liquorum. Ad decimam nonam, 'viceJima qiiinta^ Huic inftantiae fubjungitur negativa aliorum metallorum, quae funt magis moUia & fluxa. Etenim bradcolac auri folutae in liquorcm per a- quam regis, nullum dant calorem ad taftum in diflblutione : neque fimili- tcr plumbum in aqua forti. Neque etiam argentum vivum, (ut mcmini,) fed argentum ipfum parum excitat caloris, atquc etiam cuprum, (ut mcmi- ni,) fed magis manifefto ftannum, atque omnium maxime ferrum & cha- lybs ; quae non folum fortcm excitant calotem in diflblutione, fed etiam, violcntam cbullitionem. Itaque videtur ealor fieri per conflidum, cuinat, quae fortes penetrant & fodiunt, & divcllunt partes corporis, & corpora ipfa rcfiftunt. Ubi vero corpora facilius cedunt, vix excitatur ealor. Ad vicefimatn, 'vicefitna fexta. , ' Calori animalium nulla fubjungitur negativa, nifi infeclorum (ut dic- tum eft) ob parvitatem corporis. Etenim in pifcibus coUatis ad animalia terreftria magis notatur gradus caloris, quam privatio. In vegetabilibus autem & plantis- nullus percipitur gradus caloris ad tactum, neque in lacry- niis ipforum, neque in mcdullis recenter apertis. At in animalibus magna reperitur diverfitas caloris, tum in partibus ipforum ; (alius eft enim ealor circa cor, alius in ccrcbro, alius circa externa,) tum in accidcntibus eorum, ut in cxercitarione vehementi & febribus. Ad 'vkejimam prim am , 'viceJima feptima. Huic inftantiae vix fubjungitur negativa. Quinetiam cxcrcmcnta ani- malium non recentia manifefte habent calorem potentialcm, ut ccrniturin impinguatione foli. Ad vkejimam fecundam er tertiam, 'vkejima oSfava. LiQUORES, (five aqua vocentur five oka,) qui habent magnam & in- tenfam acrimoniam, exequuntur opera caloris in divulfione corporum, at- quc aduftione poft aliquam moram : fed tamen ad ipfum tadtum manus, non funt calidi ab initio. Opcrantur autem fccundum anaiogiam & poros cor- 2 poris. Lib. Ilf .' N O V U M O R G A N U M. 335 poris, cui adjunguntur. Aqua enim regis aurum folvit, argentum minimc : At contra, aqua fortis argentum folvit, aurum minime : Neutrum autcm folvit vitrum : Et fic dc caetcris. a^hni .1 Ad vicefimam quart am, I'icejima nona. Fiat cxperimcntum fpiritus vini in lignis, ac ctiam in butyro, aut ccrd, aut pice 5 fi forte per calorem fuum ea aliquatcnus iiqucfaciat. Etcnim itl- ftantia vicefima quarta ollcndit potcftatcm ejus imitati\am caloris in incru- ilationibus : Itaque fiat fimiliter cxperimcntum in liquefadionibus. Fiat e- tiam experimcntum per vitrum graduum ilve calendare, quod concavum fit in fummitate fua per cxtcrius ; & immittatur in iilud concavum exterius fpi- ritus vini bene rcciilicatus, cum operculo, ut melius contineat calorem fu- um; & notctur utrum per calorem fuum faciat aquam defccndcrc. Ad vicejimam qnintam, tricejima. Aroma T A, & hcrbac acres ad palatum, multo magis fumptac interius, percipiuntur caiida. Videndum itaque in quibus aliis matcnis cxcqnantur opera caloris. Atque rcferuut nautac, cum cumuli & mallae aromatum tiiu conclulae fubito aperiuntur, periculum inRarc illis,, qui eas prime agi- tant & extrahunt, a fcbribus & inflammationibus fpiritus. Similiter fieri poterit experimcntum, utrum pulveres hujufinodi aromatum aut herbarum non arefaciant laridum & carnem llifpcnfam fupcr ipfos, veluti fumus ignis. Ad vicefimam fextam, tricefima prima. AcRiMONiA five pcnetratio ineft tarn frigidis, qualia fuiit acctum & oleum vitrioli, quam calidis, qualia funt oleum origani, & fimilia. Itaque fimilitcr & in animatis cicnt dolorem, & in non-animatis divcllunt partes & confumunt. Neque huic inllantiae fubjungitur negativa. Atque in ani- matis nullum reperitur dolor, nifi cum quodam fenfu caloris. ' >;■.■ Ad vicefimam feptimam, tricefima fectmda. Communes funt complures aftiones & calidi & frigidi, licet divcrfa admodum ratione. Nam & nives puerorum manus vidcntur paulo poft urcre 5 & frigora tuentur carnes a putrefadione, non minus quam ignis '•, & calores contrahunt corpora in minus, quod faciunt & frigida. \'eruni haec & fimilia opportunius eft refcrrc ad inquifitionem de frigido. " «ou* 1, In corporibus folidis & tangibilibus non invcninir aliqnid, 'quod in natura fua calidiim fit originalitcr. Non cnim lapis aliquis, non metalium, non lulphur, non fofllle aliquod, non lignum, non aqua, non cadaver ani- malis, invcniuntur calida. Aquae autcm calidae in baineis vidcntur cale- iieri per accidcns, five per flammam aut ignem lubterrancum, qualis ex AEtna & montibus aliis compluribus evomitur } five ex confliclu corporum, qucmadmoduni calor fit in ferri & ftanni diffolutionibus.k Itaque gradus caloris in inanimatis, quatcnus ad tadum humanum, nullus eft } verunta- men ilia gradu frigoris difFerunt ; non enim aequc frigidum eft lignum, ac metalium. Sed hoc pertinet ad tabulam graduum in frigido. 2. Attamen quoad potentiales calores & praeparationes ad flammam, complura inveniuntur inanimata admodum dilpofita, ut ftilphur, naphtha, petroleum. ' 3- Quae antea incaluerunt, ut fimus equinus ex animali, nut calx, aut fortaffe cinis, aut fuligo ex igne, rcliquias latenrcs qualdam caloris prions jretineiit. itaque fiunt quaedam diflillationcs & fcparationes corporum^'pet fepulturam in fimo cquino j atque excitatur calor in cake per alpcrfionent aquae; ut jam diftum eft. '^'^ ,' 4. Inter vegctabilia non invenitur aliqua planta five pars plantac, (veluti lacryma aut medulla,) quae fit ad tadum humanum cnlida. Sed tamen (ut lliperius didum eft) herbac virides conclul'ae calcfcunt ; atque ad interiorem tadum, veluti ad palatum, aut ad ftomachum, aut etiam ad interiores partes poft aliquam moram, (ut in emplaftris & unguentis,) alia vegctabilia invcniuntur calida, alia frigida, y. Non invenitur in partibus animalium, poftquam fuerint mortuae aut feparatae, aliquid calidum ad tadum humanum. Nam nequc fimus equi- nus ipfc, nifi fucrit concluftis & Icpultus, calorem rctinet. Sed tamen om- nis fimus habere videtur calorem potentialem, ut in agrorum impinguationc. Et fimilitcr, cadavera animalium hujulmodi habcnt latcntcm & potentia- lem calorem -, adeo ut in coemeteriis, ubi quotidie hunt fcpulturae, terra calorem quentiam occultum colligat, qui cadaver aliquod rcccnter impofi- tum confumit, longc citius quam terra pura. Atque apud orientales tradi- tur inveniri textile quoddam tenue & molle, fadum ex avium plumagine, quod vi innata butyrum fiDlvat & liquctaciat, in iplb leviter involutum. 6. Quae impinguant agros, ut fimi omnis generis, crcta, arena maris, fal, & fimilia, difpofitionem nonnullam habent ad calidum. 7. Omnis putrefadio in fe rudimenta quaedam exilis caloris habet, licet non huculque, ut ad tadum percipiatur. Nam nee ea ipfa, quae putrefada folviuitur in animalcula, ut caro, cafeus, ad tadum pcrcipiuntur calida ;■ nequc lignum putre, quod nodu fplendet, deprchenditur ad tadum cali- dum. Calor autem in putridis quandoque fe prodit per odores tetros SC fortes. 8. Primus itaque caloris gradus, ex lis quae ad tadum humanum pcr- cipiuntur calida, videtitr cfte calor animalium, qui bene magnam habet gra- duum latitudiuem.i nam infimus gradus (ut in infedis) vix ad tadum deprc- henditur; liiiOmus autem gradus vix attingit ad gradum caloris radiorum folis in regionibas 6i temporibus maxime ferventibus; nequc ita acris eft, quirt tolerari pollit a manu. Et tamen referunt de Conftantio, aliifque non-" nuilis, qui conftitutionis & habitus corporis admodum ficci fuerunt, quod. acutilli- Lib.n. NOVUM ORG A NUM. 327 acutillimis febribus correpti ita incaluerint, ut manum adrriotam aliquantu- lum urcrc vifi fint. 9. Animalia ex mom & cxercitationc, ex vino & epulis, ex vencrc, ex febribus ardcntibus & ex dolore, augentur calorc. 10. Animalia in accefllbus febriuni intermittcntium, a principiofii- gorc & liorrore corripiuntur ; fed paulo poft majorcm in nioduni incalcf- cunt 5 quod etiaiii faciunt a principio in caulbnibus, & febribus peftilcuti- alibu$. 11. Inquiratur ulterius de ealorc comparato in divcrfis nnimalibu';, vcluti pifcibus, quadrupedibus, ferpentibus, avibus s atque eriam fccundum fpecies ipforum, ut in leone, milvio, hominc : Nam ex vulgari opinione, piYces per iHtcriora minus calidi funt, aves autem maxime calidac ; prefcr- tim columbae, accipitres, ftruthioncs. 12. Inq^uiratur ulterius dc calore comparato in eodem animali fc- cundum partes & membra ejus diverla. Nam lac, fanguis, fperma, ova, inveniuntur gradu modico tepida, & minus calida quam ipfa caro exterior in animali, quando movetur aut agitatur. Qiialis vero gradus fit caloris in cercbro, ftomacho, corde & reliquis, fimiliter adhuc non eft quaefitum. 13. Animalia omnia per hyemeni & tempcftatcs frigidas fecunduni exterius frigent ; fed per interiora etiam magis eflc calida exiftimantur. 14,. Calor coclcftium etiam in rcgionc calidillima, atque tcmporibus anni & diei calidiilimis, non eum gradum caloris obtinet, qui vel lignum aridiflimum, vel ftramen, vel etiam linteum uftum inccndat aut adurat, nifi ,pcr fpccula comburcntia roborctur ; fed tamcn e rebus humidis vaporcm excitarc potefi:. 15. Ex traditione aftronomorum ponuntur ftellae aliae magis, aliae mi- nus calidae. Inter planetas enim poft folem ponitur Mars calidillimusi de- lude Jupiter, deinde Venus; ponuntur autem tanquam frigidi, luna, &de- indc omnium maxime Saturnus. Inter fixas autem ponitur calidillimus firi- usj deinde cor leonis live regulus 5 delude canicula, &c. 16. Sol magis calefacit, quo magis vergit ad perpendiculuni five ze- nith i quod etiam credendum eft dc aliis planetis, pro modulo fuo caloris ; exempli gratia, ]ovem magis apud nos calcfaccre, cum pofitus fit fub caa- cro aut leone quam fub capricorno aut aquario. 17. Credendum eft, folem ipfum 6c planetas reliquos magis calefa- cere in perigacis fuis, propter propinquitatem ad terram, quam in apo- gacis. Qtiod fi cveniat, ut in aliqua regione ibl fit limul in perigaeo, & propius ad perpendiculum ; neccflc eft, ut magis calcfaciat, quam in re- gione ubi fol fit fimiliter in perigaeo, fed magis ad obliquum. Adeo \\t comparatio exaltationis planetarum notari debeat, prout ex perpendiculo aut obliquitate participet, fccundum regionum varietatem. 18. Sol etiam, & fimiliter reliqui planctac, caleUcere magis exiftiman- tur, cum fint in proximo ad ftellas rixas majores ; vcluti cum fol ponitur in leone, magis vicinus fit cordi leonis, caudae leonis, & fpicac virginis, &: firio & caniculae, quam cum ponitur in cancro ; ubi tamcn magis iiftitur ad perpendiculum, Atque credendum eft, partes cocli majorcm infundcre ca- lorem, (licet ad tadum minimc percepribilcm,) quo magis ornatac ilnt fteliis, pradertim majoribus. 19. Omnino calor cocleftium augetur tribus motiis ; videlicet ex per- pendiculo, ex propinquitatc five perigaeo, <5c ex conjunftionc five confortio ilcUarum. I 20. Mag- 328 N OVUM ORG AN UM. Lib. II. io. Magnum omnino invenitur intcrvallum inter calorcm animalium, he eriam radioruni cocleftium, (prout ad nos defcruntur,) atque fl.immain, licet ienilliiiKim, atque ctiam ignita omnia, atque inliapcr liquores aut aercm ipfum, majorem in modum ab igne calefadum. Etenim flamma IpHitus vini, pracfertim rata, nee conftipatn, tanien potis eft ftranicn aut lintcum aut papyrum incendcrc, quod nunquam faciet calor animalis vel folis, abf- quc Ipeculis comburentibus. 21. Flammae autem & ignitorum plurimi funt gradus in fortitudine & debilitate caloris. Verum de liis nulla eft facia diiigens inquihtio; at J.. nccelle fit ilia levitcr tranfmittere. Videtur autem ex flammis ilia ex ibi- ritu vini efle mollillima; nifi forte ignis fatuus aut flammae, feu corufca- tiones ex fudoribus animalium, fint moUiores. Hanc fequi opinaniur flam- mam ex vegetabilibus Icvibus & porofis, ut ftramine, fcirpis & foliis are- ■ faclisj a quibus non multum ditferre flammam ex piiis aut piumi?. Hanc fequitur fortalle flamma ex lignis, praelcrtim iis quae non multum habent ex refina aut pice; ita tamen ut flamma ex lignis, quae parva funt mole, (quae vulgo coUigantur in fafciculos) lenior fit, quam quae lit ex trunci^ arborum & radicibus. Id quod vulgo experiri licet in fornacibus, quae' ferrum cxcoquunt, in quibus ignis ex fafciculis &: ramis aiborum non ci\ admodum utilis. Hanc fequitur (ut arbitramur) fiamma ex oleo & fevo & ccra, &: hujufmodi oleofis & pinguibus, quae funi; fine magna' acrimonia. Fortiflimus autem caior reperitur in pice & refina, atque adhuc magis in. fulphure & caphura Sz naphtha, & petroleo & falibus, (poftquam materia cruda eruperit,) & in horum compofitionibus, vcluti pulvere tormentario, igne Gracco, (quem vulgo ignem ferum vpeant,) & diverfis ejus gencri- bus, quae tarn obftinatum habent calorem, ut ab aquis non facile exrin- guantur. 22. ExisTiMAMUs Ctiam flammam, quae refultat ex nonnullis metal- lis impcrfeclis, efle valdc robuftam & acrcm. Verum de iflis omnibus in- quiratur ultcrius. 23. ViDETUR autem flamma fulminum potentiorum has omnes flam-' mas fuperare ; adeo ut ferrum ipfum perfedlum aliquando colliquaverit in guttas; quod flammae illae alterae facere non poflunt. 24. In ignitis autem diverfi funt etiam gradus caloris, de quibus ctiam non fatla eft diiigens inquifitio. Calorem maxime debilem exiltimamus efle ex linteo uft:o, quali ad flammae exeitationcm uti folemus i & fimiliter ex ligno illo fpongiofo aut funiculis arefaftis, qui ad tormentorum accenfio- * neni adhibcntur. Poft hunc fequitur carbo ignitis ex lignis & anthraci- bus, atque etiam ex lateribus ignitis, & fimilibus. Ignitorum autem vc- hementiflime calida exiftimamus efle mctalla ignita, ut ferrum 5c cuprum, & cactera. Verum de his etiam facicnda eft ulterior inquifitio. 25-. In V EN lUNTUR ex ignitis nonnulla longe calidiora, quam nonnul- lae ex flammis. Multo cnim calidius eft & magis adurens ferrum ignitum, quam flamma fpiritus vini. 26. Inveniuntur etiam ex illis quae ignita non funt, fed tantum ab igne calefafta, ficut aquae fervcntcs, & aer conclullis in revcrberatoriis, nonnulla quae fuperant calore multa ex flammis ipfis & ignitis. 27. MoTUsauget calorem; ut videre eft in foil i bus (S: flatu ; adeo ut dui'iora ex ir.ctallis non folvantur aut liqucfiant per ignem mortuum aut quictum, nifi flatu excitctur. 28. FlAX Lib. II. N O V U M O R G A N U M. 28. Fiat cxpcrimentum pci,- Ipccula comburcnria, in qiiibiis (lit rtic- mini) hoc fir; ut fi I'pccukun ponatiir icxcmpli gratia) ;ul dillantiam fpi- thamac ab objcdo co;nbufiibili, non untoucrc inccndat aut ndurar, quaiu fi pofitum fucrit fpcculum (exempli gratia) ad diflanttam rcmilpitlvamao, & gradatim & Icntc trahatur ad diflantiam rpithaMinc. ConuS tamca & unio radiorum cadcm funt, kd iplc niotus augct opcrationem calorls. 2t>. ExiSTiMANTUR incendia ilia, quae liiii^.r flanrc veiiro forti ma- jores proLMcfliis faccrc adverlus vcntum, quain lecundiini vcntum ; quia Ibilicct flamnia refilit motu perniciorc, ven.to reiuittcntc, quain procedir, vcnto impcllcntc. 30. Flamma non cmicat aut gcncratur, nifi dctur aliquid concavi, in qilo flamma movere pofiit & ludcre ; praeterquam in liammis iiatuolis pul- vcris tormcntarii, & fimilibus, ubi compicilio iSc incarccratio flammae au- ger c'jus furorem. 51. I NCOS per malleum calcfcit admodum; adeo ut fi incus fucrit la- niinae tcnuioris, cxiftimcmus iilam per fortes & continues ictus mallei poflc rubcfcere, ut ferrum ignitum ; led dc hoc fiat cxperimcntum. 32. At in ignitis quae lunt porola, ita ut detur Ipatium ad cxerccndum motum ignis, fi cohibeatur hujufinodi niotus per comprefiionem fortemj ftatim cxtinguitur ignis i veluti cum linteum uftum, aut filum ardens can- dclac aut lampadis, aut ctiani carbo aut pruna ardens, comprimitur per preflbrium, aut pedis conculcationem, aut hujufmodi, ftatim ccflant ope- rationes ignis. 53. AppROXiMATio ad corpus calidum auger calorcm, prograduap- proximationis; quod etiam fit in luminc : Nam quo propius collocatur ob- jeftum ad lumen, eo magis eft vifibile. 34«. Unio calorum diverforum augct calorcm, nifi fa(^a fir commiftio corporum. Nam focus magnus & focus parvus in codcm loco, nonnihil invicem augcnt calorcm ; at aqua tcpida immifla in aquam fervcntem rc- frigcrat. 3f. Mora corporis calidi auget calorcm. Etcnim calor perpctuo tran- fiens & emanans, commifcctur cum calorc praeinexilknte, adeo ut multi- plicet calorcm. Nam focus non acque calefacir cubiculum per moram fcmihorae, ac Ci idem focus duret per horam integram. At hoc non facie lumen ; ctenim lampas aut candela in aliquo loco pofita, non magis illu- niinat per moram diururnam, quam ftatim ab initio. ^6. Irritatio per frigidum ambiens, auget calorcm; ut in focis vi- derc eft per gelu acre. Qiiod cxiftimamus fieri non tantum per conclufio- ncm & contradioncm caloris, quae eft fpecies unionis ; fed per exalpera- tionem ; veluti cum acr aut baculum violenter comprimitur aut fleditur, non ad pundum loci prioris refilit, fed ultcrius in contrarium. Itaque fiat diligens cxperimcntum, per baculum vel fimile aliquid immiifum in flam- mam, utrum ad latera flammae non uratur citius, quam in medio flammae. 37. Gradus autcm in fulccptione caloris funt complures. Atque primo omnium notandum eft, quam parvus & cxilis calor, etiam ea corpo- ra, quae caloris minime oninium funt fufccptiva, immutet tamcn & non- nihil calcfaciat. Nam ipfe calor manus globulum plumbi aut alicujus metal li paulifpcr detcntum nonnihil calcfacit. Adeo facile, & in omni- bus tranfmittitur & cxcitatur caior, corporc nuUo modo ad apparcntiam im- mutato, VoL.I. T t ' ^8. Facil- 329 ^30 NOVUM O R G A N U M. f.ib. IL 58. Fa CILLIME omnium Gorporum apud nos & cxcipit &rcmittitca- ''lorcm aer.: (^uod optime cernitur^ in yjtris calcndaribus. Eotum coufe- '^G.io eft talis;' accipiatur vitrum ventre concavo, collo tcnui & oblonso; rcfupinctur & dcmittatur huj,ufmodi vitrum, ore dcorfum verfo, ventre '^'furfur)!, in aliud vaiculum vitreum ubi tit aqua, tangendo funduni yalculi illius recipientis, cxtremo ore vitri immifll ; & incumbat paululum vitri immifll collum ad os vitri recipientis, ita ut ftarc poflit j quod ut commo- dius fiat, opponatur parum cerae ad os vitri recipientis, ita tamcn ut ,non penitus obturetur os ejus, nc ob defcdum aeris fuccedentis inipedja- •tur motus, de quo jam dicetur, qui eft admodum facilis & delicatus. .^^^. Oportet autem ut vitrum demiirum, antequam inferatur in alteram, calefiat ad ignem a parte fuperiori, ventre fcilicet. Poftquam autem fueric vitrum illud collocatum, ut diximus, recipiet & con^rahet le aer (qui dila- tatus erat per calcfaclioncm) poft moram lufficientem pro extinclione illius ^afcititii caloris, ad talcm extenfioncm five dimenfionem, qualis crit aeris 'ambicntis aut communis tunc temporis, quando immittitur vitrum ; atque ■"attrahct aquam in furfum ad hujulmodi mcnfuram. Debet autem append! charta angufta & oblonga & gradibus (quot libucrit) intcrftinda. Videbis autem, prout tempeftas dici incalefcit aut frigelcit, aerem fe contraherc in anguftius per frigidum, & cxtendere fe in latins per calidum ; id quod con- ipicietur per aquam afccndentem quando contrahitur aer, & defcendcntcm five dcpreflam quando dilatatur aer. Senilis autem aeris, quatenus ad ca- lidum & frigidum, tarn fubtilis eft & exquifitus, ut facultatem tadus hu- mani multum fuperet 3 adeo ut foils radius aliquis, aut calor anhelitus, multo magis calor manus, fuper vitri fummitatem pofitus, ftatim deprimat aquam manifcfto. Attamen exiftimamus, fpiritum animalium magis adhuc exquilitum fenfum habere calidi 6c frigidi, njfj quod a mole corporca in> pediatur & hebetctur. 35). Post aerem exiftimamus corpora efle maximc fenfitiva caloris ca, quae a frigore recenter immutata fint &; comprelfa, qualia funt nix & gla- ciesj ca enim leni aliquo tepore folvi incipiunt & coUiquari. Poft ilia fequitur fortafle argentum vivum. Poft illud Icquuntur corpora pinguia, ut oleum, butyrum & fimilia; deinde lignum j dcindc aqua. Poftremo lapides & mctalla, quae non facile calefiunt, praefertim interius. Ilia ta- men calorem femcl fufccptum diutilTIme retinent =, ita ut later aut lapis, aut ferrum ignitum, in pelvim aquae frigidac immilTum & demerlum, per quartam partem horae (plus minus) retineat calorem, ita ut tangi non poflit. 40. Quo minor eft corporis moles, co citius per corpus calidum ap- proximatum incalefcit; id quod demonftrat omnem calorem apud nos dfc corpori tangibili quodammodo adverfum. 4.1. Calidum, quatenus ad fenfum & tadum humanum, res varia eft & relpcdiva ; adeo ut aqua tepida, ft manus frigore occupetur, fentiatur efle calida ; fin manus incaluerit, frigida. y/jf/jor. XIV. (yuAM inopes iimus hiftoriae, quivis facile advertct, cum in tabulis lliperioribus, praeterquam quod loco hiftoriae probatae & in- ftantiarum ccrtarum nonnunquam traditiones Sc. relationes inferamus, (^etj:^-,^^ per tamcn adjeda dubiae fidei & authoritatis nota,) faepenumero ctiam hifcc verbis, fiat experimcntum,^ vel inquiratur ulterius,, uti cogamur. XV. Atq^ue opus & ofticium harum trium tabularum, comparentiam inftantiarum ad intelledum, vocare coiafacviraus. Fada autem copparcn- ■ .3 , ..nf'*» Lib.lT. NO VUM ORG ANUM. 331 ria, in opere poncnda eft ipfa indudio. Invcnicnda eft enim, fupcr com- parentiam omnium & ilngularum ioiftantiarum, natura talis, quae cum na- Tura data pcrpctuo adfit, abfit, atquc crefcat & dccrclcat ; fitquc (ut fupc- rius didum eft) limitatio naturae magis communis. Hoc ii mens jam ab initio faccre tcntet affirmative, (quod fibi pcrmifla Temper taccrc folet) occurrent phantafmata & opinabilia & notionalia male terminata, & axio- mata quotidic emendanda i nifi libeat (fcholarum more) pugnare pro falHs. Ea tamen proculdubio erunt meliora aut praviora, pro facultate & robore ihtcllcdus qui operatur. At omnino Deo (formarum inditori & opifici) aut fortaflc angclis & intelligentiis compctit, formas per affirmationem im- mediate noflc, atque ab initio contemplationis. Sed certa lupra liominem eft ; cui tantum conccditur, procedere primo per ncgativas, & poftremo lo- co defincrc in affirmativas, poft omnimodam exclufionem. X VI. I T A QU E naturae facienda eft prorfus folutio & feparatio ; non per ignem certe, fed per mentem, tanquam ignem divinum. Eft itaque induftionis verac opus primum (quatenus ad inveniendas formas) rc;edio five exclufiva naturarum fingularum, quae non inveniuntur in aliqua in- ftantia, ubi natura data adcft; aut inveniuntur in aliqua inftantia, ubi na- tura data abeft ; aut inveniuntur in aliqua inftantia crcfcere, cum natura data decrefcat ; aut decrefcere, cum natura data crefcat. Tum vero poft rcjedioncm & cxcluftvam debitis modis fadam, fecundo loco (tanquam in fundo) mancbit (abeuntibus in fumum opinionibus volatilibus) fornia af- firmativa, folida & vera & bene terminata. Atque hoc breve didu eft, fed per mliltas amb;iges ad hoc pervenitur. Nos autem nihil fortafie dc lis, quae ad hoc faciunt, praetermittemus. XVII. Cavendum autem eft, & monendum quafi perpetuo, ne cum tantae partes formis videantur a nobis tribui, traltantur ea, quae dicimus, ad formas eas, quibus hominum contemplationes & cogitationes hadenus aflueverunt. Primo enim dc formis copulatis, quae funt (ut diximus) naturarum fimplicium conjugia ex curfu communi univerfi, ut leonis, aquilae, rofac auri & hujufmodi, impraefentiarum non loquimur. Tempus enim crit dc lis tradandi, cum ventum fuerit ad latentes proceflus & latentcs fchcma- tifmos, eorumque inventionem, prout rcpcriuntur in fubftantiis (quas vo- cant) feu naturis concretis. RuRSUS veto non intelligantur ea, quae dicimus (ctiar\,i quatenus ad natu- ras fimplices) de formis & ideis abftradis, aut in materia non determinatis, aut. male determinatis. Nos enimquum dc formis loquimur, nil aliud intelligimus, ' quam leges illas & dcterminationes adus pueri, quaenaturam aliquam fimpli- cem ordinant & conftituunt -, ut calorem, lumen, pondus, in omnimoda ma- teria & fub^cdo fulceptibili. Itaque eadem res eft forma calidi aut forma lu- minis, & lex calidi live lex luminis ; nequc vero a rebus ipfis &: parte ope--^ rativa, unquam nos abftrahimus aut recedimus. Qiiarc cum dicimus (ex- empli gratia) in inquifitione forme caloris, Rejice temtitatern, aut tenui- tas non eft ex forma caloris -, idem eft ac fi dicamus, foteft homo fiiper- inducere calorem in corpus denfum ; aut contra, pot eft homo aiiferre aut arcere calorem a corpore tenui. Quod fi cuiquam videantur etiam formae noftrae habere nonnihil al> ftracli, quod mifceant & conjungant heterogenea, (videntur enim valde clfe heterogenea calor coeleftium & ignis ; rubor ftxus in rofi, aut fimili- bus, & apparcns in iridc, aut radiisopali, aut adamantis; mors ex fum- VoL. i. Tt 2 mcrfionc 332 NOVUM ORGANUM. tib. It. merftonc, ex cremationc, ex pundUira gladu, ex apoplcxia, ex atrophia ; iSc tamcn convcniunt ifta in natiu-a calidi, ruboris, mortis) is fe habere intcllcdum norit, confuctudine & integralitate rerum, & opinionibus cap- turn & detentum. Ccrtifllmum eilim eft, ifta iifcunquc licterogcnca & aliena, coirc in formam, five legem eam quae ordinat calorem aut ruborerri aut mortem 5 nee emaneipari pofle potcntiam humanam, & Uberari a natu- rae curlli communi, & expandi & exaltari ad efficlentia nova, & modos ope- randi novos, nifi per rcvelationem & inventionem hujufmodi formnrum 5 & tamcn poft iftam unionem naturae, quae eft res maxinic prhicip ilis, de naturae divifionibus & venis, tarn ordinariis, quam interioribus & vcrio- ribus, luo loco poftca dicctur. XVIII. JAM vero proponcndum eft cxanplum exclufionis five rejcdi- onis naturarum, quae per tabulas comparcnriac reperiuntur non cfic ex forma calidi ; illud interim monendo, non folum iufHcere iuigulas tabulas ad rejcftionem alicujus naturae, fed etiam unamquamque ex inftantiis Itn- gularibus in illis contentis. Maniteftum enim eft ex iis quae dida lunt, om- ncm inftantiam contradidoriam deftruere opinabile de forma. Sed nihilonii- nus quandoque, perfpicuitatis caufa, & ut ul'us tabularum clarius demon- ftretur, exclufivara dupiicamus aut repetimus. Exemphim exclujivaej five rejeEilonis natttranim a forma calidi. 1. Per radios foils, rejiee naturam elementarem. 2. Per ignem communem, & maxime per ignes fubtcrraneos (qui rc- motifllmi funt, & plurimum intercluduntur a radiis coeleftibus) rejicc na- turam cockftem. 5. Per calcfadionem omnigenum corporum, (hoc eft, mincralium, vc- getabiiium, partium extcriorum animalium, aquae, olei, aeris, & reliquo- rum) ex approximationc fola ad igncni aut aliud corpus calidum ; rejicC omncm varietatem, five fubtiliorem texturam corporum. 4. P E R ferrum & mctalla ignita, quae calefaciunt alia corpora, nee ta- men omnino ponderc aut fubftantia minuuntur ; rejiee inditionem five mix- turam fubftantiae alterius calidi. 5. P ER aquam ferventem, atquc aercm,atqueetiam per metalla &alia folida calefida, led nonufque adignitionem five ruborem ; rejiee lucem & lumen. 6. Per radios lunac & aliarum ftellarum, (excepto fole) rejiee etiam lu- cem & lumen. c 7. Per comparativam ferri igniti & flammae fpiritus rini, (ex quibus ferrum ignitum plus habet calidi & minus lucidi, flamma autem fpiritus vini plus lucidi & minus calidi) rejiee etiam lucem & lumen. 8. Per aurum & alia metalla ignita, quae denfillimi funt corporis ft- cundum totum ; rejiee tenuitatcm. 9. Per aerem, qui invenitur & plurimum frigidus, & taraen manct te- nuis 5 rejiee etiam tenuitatcm. 10. Per ferrum ignitum, quod non intumefcit mole, fed manet intra candem dimenfionem vifibilem j rejiee motum localem, aut expanfivum, fecundum totum. 11. Per dilatationem aeris in vitris calendariis & flmilibus, qui movetur loealiter & expanfivc manifefto, neque tamen colligit manifellum augmen- tum caloris ; rejiee etiam motum localem, aut cxpanfnum, fecundum totum. '- 13. Per facilem tcpefadionem omnium corporum, abltpe aliqua deftra- dioiie aut altcratione notabili ; rejiee naturam dcftriidivam, aut inditionem violentam al cujus naturae novae. 13. Peh Lib. ir/f NO V UM ORG A NUM. ^33 13. Per confenfuni & conformitatcm opcrum /imilium, qiioc cdiintur a calore & frigoic i rcjicc motum tarn expanfivum quam contraclivum, le- cundum totum.j^ ^, rnnvr • -'-' 14. Per acccnUonem caloris ex attritionc corporum; rcjice fiaturam principialem. Naturam principialcm vocamus earn, quae pofitiva rcperituf in natura, nee caufatur a natura praccedentc. Sunt & aliae naturae: neque enim tabulas conficimus perfc(flas, fed ex- cmpla tantum. Omnes & fingulac naturae praediftad non funt ex forma calidi. Atque ab omnibus naturis pracdicris libcratur homo in opcratione fuper calldum. Aphor. XIX. A TQ^UE in cxclufiva jadla funt fundamcntainduclioni.s verac quae tamcn non perticitur donee fiftatur in affirmativa. Kequc vcro ipfa cxclufiva uUo modo pcrfcfta eft, neque adeo cfle poteft fub iniriis. £il tnim exclufiva (ut plane liquet) rejedio naturarum fimplicium. Qiiod fi non habeamus adhuc bonas & veras notiones naturarum fimplieium, quo- niodo redtificari poteft exclufiva? At nonnullae ex fupradidis (vcluti notio naturae elementaris, notio naturae coeleftis, notio tenuitatis) funt notiones Vagae, nee bene terminatae. Itaque nos, qui nee ignari fumus, nee obliti, quantimi opus aggrediamur, (viz. ut faeiamus intellcdlum humanum rebus & naturae parem) nullo modo acquiefcimus in his, quae adhuc praeccpimus ; fed & rem in ulterius provehimus, & fortiora auxilia in ufum intclleclus machinamur & miniftramus ; quae nunc fubjungcmus. Et ccrte in inter-' pretationc naturae animus»omnino taliter eft praeparandus & formandus, uc & fiiftincat fe in gradibus debitis certitudinis, & tamen cogitet, (praefertim fub initiis) ea, quae adfunt, multum pendere ex iis quae fuperfunt. XX. At TAMEN quia citius emergit Veritas ex errore quam ex confu- fionc, utile putamus, ut fiat permiflio intclledui, poft tres tabulas compa^ rcniiae primae (quales pofuimus) fadas & pcnfitatas, accingendi fe & ten- tandi opus interpretationis naturae in affimiativa ; tarn ex inftantiis tabula- fum, quam ex iis quae alias occurrent. Qiiod genus tentamenti, permiflio- ncni intelledus, five intcrpretationcm inchoatam, five vindemiationem pri- mam appeliarc confuevimus. Vindemiatio prima de forma calidi. AniMaBvertendum autem eft, formam rci inefle (ut ex iis, quae dida limt, plane liquet) inftantiis univerfis & fingulis, in quibus res ipfa inefti aliter enim forma non ellct: Itaque nulla plane dari poteft inftantia contradidoria. Attamen longe magis coni'picua invenitur forma & evidens in aliquibus inftanuis, quam in aliis ; in iis videlicet, ubi minus cohibita eft natura formae, & impedita & redada in ordinem per naturas alias. Hu- jufmodi autem inftantias, elueefcentias, vel inftantias oftenfivas appeliarc confuevimus. Pergendum itaque eft ad vindemiationem ipfam primam dc forma calidi. Per univerfas & fingulas inftantias, natura, cujus limitatio eft caior, vidctur efle motus. Hoc autem maxime oftenditur in flamma, quae pcrpetuo movetur; & in liquoribus fcrventibus aut bullicntibus, qui etiam perpetuo movcntur. Atque oftenditur etiam in incitationc five incremento caloris fado per motum; ut in follibus & vcntis : de quo vide hijiaiit. 29. Tal>. ^. Atque fimiliter in aliis modis motus, de quibus vide Injiant. 28. &31. Tab.-},. Rurfus oftenditur in extintlione ignis & caloris per omnem fortem compreflionem, quae fraenat & cellare facit motum : dc qua vide Injiant. 7,0. &32. Tab. 3. Oftenditur etiam in hoc, quod omnc cor^uis dc- ftruitur, 334- NOVUM ORGANUM. Lib.U; ftmltur, ant faltcm infijnitcr altcratur ab omni ignc & fcalorc forti ac vc- hemcnti. Undc liquido conftat, fieri a calorc tumultum & pcrtiirbationcm & motum acrcm, in pautibus intCL-nis corporis ; qui Icnfim vcrgit ad diflb- lutioncm. "^ b zuiX Intelligatur hoc quod dixiinus de motu, (ncmpc, ut /it inftar ge- neris ad calorem) non quod calor gcneret motum, aut quod motus gcnerct calorem 5 (licet & hacc in aliquibus vera fmt) led quod ipliilimus calor, five quid ipliim caloris fit motus, & nihil aliud : limitatus tamen per diflfe- xentias, quas mox lubjungcmus, poftquam nonnuUas cautioncs adjcccrimus ad evitanduni cquivocum. Calidum ad Icnfum, res rcfpediva eft, & in ordine ad homincm, non ad univerfum ; & ponitur rede ut efFcclus caloris tantum in Ipiritum ani' malcm : Quin etiam in fc iplb res varia eft, cum idem corpus (prout Icn- fus praedil'ponitur) inducat perceptionem tam calidi quam trigidij ut patet per Injlant. 41. Tab. 3. Neq^ue vero communicatio caloris, five natura ejus tranfitiva, per quam corpus admotum corpori calido incalefcit, contuiidi debet cum forma calidi. Aliud cnim elT: caliduni ; aliud calcfaclivum. Nam per motum attritionis inducitur calor abfque aliquo calido praecedente, unde excluditur calcta- ftivum a forma calidi. Atque etiam ubi calidum cfficitur per approxima- tionem calidi, hoc ipfum non fit ex forma calidi •■, led omnino pendet a na- tura altiore & magis communi ; viz. ex natura allimilationis Jl\c muitiplica- tionis lui j de qua facienda eft feparatim inquifitiy. A T notio ignis plcbeia eft, & nihil valet : compofita enim eft ex con- curlli qui fit calidi & lucidi in aliquo corporc 3 ut in liamma conwiuwi, & corporibus accenfis ufquc ad ruborem. fninin Remoto itaque omni aequivoco, vcnicndum jam tandum eft ad diflfc- rcnrias veras qi'ae limitant motum, & conftituunt cum in formam calidi. Prima igitur differentia ea eft, quod calor fit motus cxpanfivus,. pet quern corpus nititur ad dilatationcm lui, & recipiendum fe in majoicm; fphacram five dimenfioncm, quam prius occupaverat. Hacc autcm differen-j tia maximc oftenditur in fiamma; ubi fumus five halitus pinguis manifefto dilatatur & aperit fc in flammam. OsTENDiTUR ctiam in omni liquore fervcnte, qui manifefto intumcl^ cit, infiirgit <5c cmittit buUas; atque urgct procellum expandcndi fe, doneci vcrtatur in corpus longc magis extenfum & dilatatum, quam fit ipfe liquor ;,■ viz. in vaporem, aut fumum, aut aerem. OsTENDiTUR Ctiam in omni hgno & combuftibilij ubi fit aliquando exudatio, at femper evaporatio. OsTENDiTUR Ctiam in colliquationc metal lorum^ quae (cum fint cor- poris compadifljmi) non facile intumefcunt & fe dilatant : fed tamen fpiri- tus eorum, poftquam fuerit in fe dilatatus, & majorem adeo dilatationcm concupierit, trudit plane & agit partes crafiiorcs in liquidum. Qiiod li c- tiam calor fortius intcndatur, folvit & vertit multum ex iis in volatile. OsTENDiTUR Ctiam in ferro aut lapidibus ; quae licet non liqucfiant aut fundantur, tamen emolliuntur : Qiiod ctiam fit in baculis ligni ; quae calcfada paululum in cincribus calidis fiunt fiexibilia. Optime autem ccrnitur ifte motus in acre, qui per cxiguum calorem fe dilarat continuo & manifefto, ut per hijlant. 38. Tab. 3. Os T EN D 1 T u R Ctiam in natura contraria frigidi. Frigus enim omne cor- pus contrahit tSc cogit in angullius ; adco ut per intenla frigora ciavi exci- daiit I]ib.'ll. NOVUM ORG A NUM. 335 dant ex paiictibus, aera diflllianr, vitrum ctiam calefadum & fubito pofi- tum in frigido diililiat & frangatur. Similiter aer per levcm infrigidatiQ- nem recipit fe in anguftius : iit per Inftant. 38. Tab. 3. Vcrum dchis fii- fius dicerur in inquifitionc de frigido. Neque minim eft, fi calidum & frigidum cdant complurcs atHiiones communes, (dc quo vide Inflant. 32. Tab. 2.) cum inveniantur duac e;c lequentibus difFerentiis (de quibus mox dicemus) quae compcrunt utrique naturae ; licet in Iiac differentia (de qua nunc loquimur) adioncs fint ex dia- metro oppofitac : Calidum enim dat motum expanfivum & dilatantcm, fri- gidum autcm dat motum contradivum & coeuntem. 'ioSecunda differentia eft modificatio prioris i haec videlicet, quod ca- lot fit motus cxpanfivus five verfus circumfercntiam : hac lege tamcn, ut una feratur corpus furllim. Dubium enim non eft, quin fint motus com- plurcs mixti. Exempli gratia : fagitta aut fpiculum fimul & progrcdiendo rotat, & rotando progrcditur. Similiter & motus caloris fimul eft & cx- panfivus, & latio in furfum. Haec vero differentia oftenditur in forcipc, aut bacillo ferrco immiflb in igncm : quia fi immittatur perpendiculariter, tenendo manum fuperius, cito manum adurit ■■, fin ex latere aut infcrius, omnino tardius. CoNSPlcuA ctiam eft in diftillationibus perdefcenforium j quibus utun- tur homines ad flores delicatiores, quorum odores facile evanefcunt. Nam hoc reperit induftria, ut coUocent ignem non fubtcr fed fupra, ut adurat minus. Neque enim flamma tantum vergit furfum, fed ctiam onine ca- lidum. Fiat autem experimentum hujus rei in contraria natura frigidi : viz.' utrum frigus non contrahat corpus defcendendo deorfum ; quemadmodum calidum dilatat corpus alccndendo furfum. Itaque adhibeantur duo bacilla ferrea, vel duo tubi vitrei, quoad caetera pares ; & caletiant nonnihil ; & ponatur fpongia cum aqua frigida, vel nix fubtcr unam, & fimiliter fuper alteram. Exiftimamus enim celoriorem fore refrigerationem ad cxtremi- tates in eo bacillo, ubi nix ponitur fupra, quam in co, ubi nix ponitur fub- ter : contra ac fit in calido. Tertia differentia ea eft 5 ut calor fit motus, non cxpanfivus unifor- mitcr fccundum totum, *^c^ cxpanfivus per particulas minorcs. corporis 5 & fimul cohibitus & repulfus & reverberatus ; adeo ut induat motum alter- nativum, & perpctuo trcpidantem & tentantcm & nitcntem, & ex rcper- cufiionc irritatum ; undo furor ille ignis 6c caloris ortum habet. IsTA vero differentia oftenditur maxime in flamma .Sc liquoribus bullicn- tibus : quae perpctuo trepidant, & in parvis portionibus tument, &: rurfus fubfidunt. OsTENDiTUR Ctiam in iis corporibus, quae funt tam durac compagis^" ut calefadla aut ignita non tumefcant, aut dilatentur mole ; ut fcrrum ig-' nitum, in quo calor eft accrrimus. OsTENDiTUR Ctiam in hoc, quod per frigidilfimas tcmpcftatcs focus ardeat acerrimc. OsTENDiTUR Ctiam in hoc, quod cum cxtcnditur aer in vitro calcn- dari abfque impedimcnto aut repulfione, unifonniter fcilicct & aequallteti non percipiatur calor. Etiam in vcntis conclufis, licet crumpant vi maxi- ma, tamcn non pcrcipitur calor infignis ; quia fcilicct motus fit fccundum totum, abfque motu alternante in particulis. Atquc ad hoc fiat experimen- tum, utrum flamma non urat acrius verfus latcra, quam in medio flammae^ '^ •vL QSTEN- -7 pcrindc ac li client infiaitac culpidcs acus. Iraquc ex hoc ii- lud etiam fit, quod omnes aquae fortes (fi proportionatac Jtnt -ad corpus, in quod agunt) edant opera ignis ex natura fua corrodentc & pungente. Atquk ilk diiferentia (dc qua nunc dicimus) communis ell cum natu- ra frigidi ; in quo cohiberur motus contradivus, per reniteiitiam expanden- di ; quemadmodum in calido cohibetur motus cxpanfivus, per renitentiain contrahendi. Itaq^ue five partes corporis pcnetrent vcrfus interius, five penctrcnc vcrlus cxrerius, fimihs ell: ratio ; hcct impar admodum iit fortirudo : quia non habcmus hie apud nos in fupcrtieic terrae aliquld, quod fit impenlc frigidum. Vide Injfayit. zj . Tab.c). Quart A differentia eft moditicuio prioris : Haec fcihcct, quod motus illc uimulationis ar.t pcnerrationis debeat cllc nonnihil rapidus & minimc lentus ; atquc hat etiam per particulas, licet minutas 5 tamcn non ad c.v tremam fubtilitatem, led quafi majufculas. OsTENDiTUR liacc dilfcrcntia in comparatione operum quae edit ii;nis, cum iis quae edit tcmpus five aetas. AEtas enim five tempus arefacit, con- liimit, ilibruir, & ineinerat, non minus quam ignis ; vel potius longc fub- tilius : fed quia motus ejufmodi cil lentus admodum iSc per particulas valdc exiles, non percipitur calor. OSTENDITUR ctiam incomparationcdiflbkuionum fcrri & auri. Anrum cnim diflblvitur abfquc calore excitato; ferrum autem cum vehcmenti cx- citatione caloris, licet fimili fere intervallo quoad tempus. Qiiia fcilicct ill auro, ingrefilis aquae feparationis eft clemcns &: fubtiliter inlinuans, & cef- fio partium auri facilis : At in fcrro, ingreftus eft afper, 6: cum conflidu, & partes ferri habent obftinationem majorem. OsTENDiTUR Ctiam aliquatenus ia gangracnis nonnullis & mortifica- tionibus carnium ; quae non excitant magnum calorcm aut dolorem, ob lubtiiitatcm putrefadtionis. Atq^ue haec fit prima vindemiatio ^wc intcrpretatio inchoata dc forma calidi, facta per permifllonem intelledus. Ex vindemiatione autem ifta prima, forma five dcfinitio vera caloris (ejus, qui eft in ordine ad univerfum, non relativus tantimimodo ad fcn- fum) talis eft, brevi vcrborum complexu. Calor eft motus cxpanfivus, co- hibitus, & nitens per partes minores. Modiricatur autem expanfio; ut cxpandcndo in ambitum, nonnihil tamen inclinet vcrfus fuperiora. Modi- ficatur autem & nixus illc per partes: Ut non lit omi ino fegnis, fed inci- tatus, & cum impetu nonnullo. Quod veto ad opcrativam attinet, cadem res eft. Nam defignatio eft talis. Si in aliquo corpora naturali potcris cxcitarc motum ad fc dilatan- dum aut expandcndum > cumquc motum ita rcprimere & in fe verterc, ut dilatatio ilia non procedat aequaliter, fed partim obtineat, partim rc- trudaturi proculdubio generabis calidum : Non habita rationc, five cor- pus illud fit clementare, ( ut loquuntur ) five imbutum a cocleftibus j five luminofum, five opacum ; five tenue, five denfum i five localitcr cx- panfum, five intra clauftra dimenfionis primae contentum 5 five vergens ad diftblutionem, five manens in ftatu i five animal, five vcgctabile, five mi- iieralc 5 i\\c aqua, five oleum, five aer, aut aliqua alia fubftantia quaecuu- quc fufccptiva motus pracdicti. Calidum autem ad fcnfum res cadem eft: Lib. II. NOVUM O R G A N U M. eft : fed cum analogia, qualis compctit fenfui. Nunc vcro ad utteriora auxilia proccdendum eft. j Aphor. XXI. Post tabulas comparentiac primae & rejcdlionem five exclufivam, nccnon vindemiationem primam factam fecundum cas ; per- gcndum eft ad rcliqua auxilia intelkftus, circa intcrpretationcm naturae 6c induftionem vcram ac perfcctam. In quibus proponcndis, ubl opus erit ta- bulis, proccdemus ftiper calidum & frigidum ; ubi autem opus erit tantum cxcmplis paucioribus, proccdemus per alia omnia : ut nee confundatur in- quifitio, & tamen doctrina verlctur minus in angufto. DicEMus itaque primo loco, de praerogativis inftantiarum : Sccundo, de adminiculis induclionis : Tcrtio, dc redificatione indudionis : Qiiarto, de variationc inquifitionis pro natura llibjedi : QLiiuto, de praerogativis na- turarum quatenus ad inquiiitionem ; five de eo quod inquirendum eft pri- us & pofterius : Sexto, de terminis inquifitionis, five de lynopii omnium naturaruni in univerfo : Scptimo, de dedudionc ad praxin, five de co quod eft in ordine ad hominem : Odavo, de paralcevis ad inquifitionem : Po- ftremo autcm, dc Icala afcenforia & dercenlbria axiomatum. XXII. Inter praerogativas inftantiarum, primo proponcmus inftantiaa,- folitarias. Eac autem funt Iblitariac, quae exhibcnt naturam, dc qua fit in- quifitio, in talibus ftibjedis quae nil habent commune cum aliis ftibjedis, praeter illam ipfiim naturam: aut rurftis quae non exhibent naturam, dc qua fit inquifitio, in talibus ftibjedis quae funt fimilia per omnia cum aliis fubjedis, praeterquam in ilia ipfa natura. Maniteftum enim eft, quod hu- jufmodi inftantiae toUant ambages, atque accelercnt & roborcnt exclufi- vam ; adeo ut paucae ex illis fint inftar multarum. Exempli gratia: fi fiat inquifitio de natura caloris, Inftantiae folitariac funt prifmata, gemmae cryftallinae, quae reddunt colorcs, non folum in fe, fed exterius fupra parietem ; item rores, &c. Iftae enim nil habent com- mune cum coloribus fixis in floribus, gemmis coloratis, mctallis, lignis, &c. praeter ipfum colorem. Unde facile colligitur, quod color nil aliud lit quani modificatio imaginis lucis immilTae & receptae: in priore genere, per gra- dus diverfos incidcntiae -, in poftcriore, per tcxturas & fchematifmos vari- es corporis. Iftae autem inftantiae funt folitariac quatenus ad fimilitu- dinem. RuRsus in eadem inquifitione, venae diftindae albi & nigri in marmo- ribus, & varicgationes colorum in floribus ejuldem Ipecici, limt inftantiae folitariac. Album enim & nigrum marmoris, & maculae albi &: purpurei in floribus caryophylli, conveniunt fere in omnibus praeter ipfum colorem. Unde facile colligitur, colorem non multum rei habere cum naturis alicu- jus corporis intriniecis, fed tantum fitum cflb in pofitura partium crafliori & quafi mechanica. Iftae autem inftantiae funt folitariac, quatenus ad dif- crepantiam. Utrunque autem genus, inftantias folitarias appellare confuc- vimus j aut ferinas, fumpto vocabulo ab aftronomis. XXIII. Inter praerogativas inftantiarum, poncmus fccundo loco in- ftantias migrantes. Eae lunt, in quibus natura inquifita migrat ad gcnera- tionem, cum prius non exifteret ; aut contra migrat ad corruptioiifm, cuiu prius exifteret. Itaque in utraque antiftrophe, inl^antiae tales funt fcmpcr geminae; vel potius una inftantia in motu five tranfitu produda ad perio- dum advcrfam. At hujulinodi inftantiae non Iblum accelerant & roborant exclufivam, fed ctiam compellunt affirmativam, five formam iplam in an- .;guftum. Necefle eft enim ut forma rei fit quippiam, quod per hujulmodi Vol. I. U u migra- 337 338 NOVUM ORGANUM. Lib. II. mi2;rationem indatur j aut contra per hujulmodi migrationcm tollatur & deftruatur. Atque licet omnis cxcluflo promoveat affirmativam, tamcn hoc magis direftc fit in fubjedo eodem, quam in diverfis. Forma autem (ut ex omnibus, quae dida iunt, manifefto liquet) prodens Te in uno, ducit ad omnia : quo autem limplicior fuerit migratio, co magis habcnda eft inftantia in pretio. Practcrea inftantiae migrantes magni funt ufus ad partem opcra- •tivam ; quia cum proponant formam copulatam cum cfficientc aut privante, perfpicue defignant praxin in aliquibus j undo facilis etiam ell tranfitus ad proxima. Subeft tamcn in illis nonnihil periculi, quod indigct cautione i hoc videlicet, ne formam nimis retrahant ad efficientcm, 6c intcllcduni pcr- fundant, vel faltem perftringant falfa opinionc dc forma, ex intuitu cffi- cientis. Efficiens vero femper ponitur nil aliud cfle quam vehiculum, five deferens formac. Vcrum huic rci, per cxclufivam legitime fadam, facile adhibctur remedium. Propone NDUM itaque eft jam cxemplum inftantiae migrantis. Sk natura inquifita, candor five albedo : Inltantia migrans ad gcnerationem eft vitami integrum, & vitrum pulverifatum. Similiter, aqua fimplcx, & aqua agitata in Ipumam. Vitrum cnim integrum, & aqua fimpiex, diapha- na funt, non alba : At vitrum pulverifatum, & aqua in fpuma, alba, non diaphana. Itaque quaerendum, quid acciderit ex ifta migratione vitro aut aquae. Manifeftum enim eft, formam albcdinis dcfcrri & invchi per iftam contufionem vitri, & agitationem aquae. Nihil autem rcperitur acccflillc, praeter comminutionem partium vitri & aquae, & aiiris infertioncm. Ne- que vero parum profedum eft ad invcniendam formam albcdinis, quod cor- pora duo per fc diaphana, fed fecundum magis & minus, (aer fcilicet & aqua, aut aer & vitrum) fimul pofita, per minutas portiones cxhibeant al- bedinem, per refradionem inacqualem radiorum lucis. Verum hac in re proponendum eft etiam cxemplum periculi & cautio- nis, de quibus diximus. Nimirum facile hie occurrct intclledui ab hu- jufmodi cfficicntibus dcpravato, quod ad formam albcdinis aer femper requi- ratur ; aut quod albedo gencretur tantum per corpora diaphana, quae omni- no falfa funt, & per multas exclufiones convida. Qiiin potius apparcbit, (mif- foaerc & hujufmodi) corpora omnino acqualia (lecundum portiones opti- cas) dare diaphanum ; corpora vero inacqualia, per texturam fimpliccm, dare album; corpora inacqualia fecundum texturam compofitam, fed ordinatam, dare reliquos colores, praeter nigrum; corpora vero inacqualia per textu- ram compofitam, fed omnino inordinatam & confufam, dare nigrum. Ita- que de inftantia migrante ad gcnerationem in natura inquifita albcdinis, pro- pofitum eft jam cxemplum. Inftantia autem migrans ad corruptionem in cadem natura albedinis, eft fpuma dillbluta, aut nix diilbluta : Exuit enim albedinem, & induit diaphanum aqua, poftquam fit integrate fine acre. N E Qu E vero illud uUo modo praetermittendum eft, qi?od fub inftan- tiis migrantibus comprchendi debeant non tantum iliac quae migrant ad gcnerationem & privationcm ; fed etiam iliac quae migrant ad majoratio- nem & minorationem ; cum iliac etiam tendant ad invcniendam formam, ur per definitioncm formac fuperius fadam, & tabulam graduum manifefto liquet. Itaque papyrus, quae ficca quum fuerit, alba eft; at madefada (ex- clufo acre, & rccepra aqua) minus alba eft, & magis vcrgit ad diaphanmnj; ilmilem habet rationcm cum inftantiis fupradidis. XXIV. Inter pracrogativas inltantiarum, tertio loco poncmus inftan- tias oftcnfivas, de quibus in vindemiationc prima de calido mcntioncm fc- ^ cimus > Lib.II. NOVUM ORGANUM. cimus i quas etlam eluccfcentias five inftantias Jibratas & praedomlnaiitcs, appcllarc confucvimus. Eae funt, quae oftcndunt naturam inquifiram nu- dam & fubftantivam, atque etiatn in exaltatione fua, aut fummo gradu po- tentiae iliac } cmancipatam fcilicet, & libcratam ab impedimcntis, vel lal- Ktn per fortitudincm fuae virtutis dominantem lupcr ipla, caqiic luppri- mentem & coercentem. Cum enim omne corpus fulcipiat multas natu- rarum formas copulatas & in concreto i fit ut alia aliam retundar, deprimat, frangat & ligct s undc obfcurantur formac fingulac. Invcniuntur autcm lub- jefta nonnulla, in quibus natura inquifira prac aliis eft in fuo vigorc ; vei per ablentiani impedimenti, vcl per praedominantiam virtutis. Hujufniodi autem inftantiae Ihnt maxime olknfivae formae. Verum & in his ipfis in- ftantiis adhibcnda eft cautio, & cohibendus impetus intellcctus. Quicquid enim oftentat formam, eamque trudit, ut videatur occurrerc intellcdui, pro ^fufpedo iiabendum eft, 6c recurrcndum ad exclufivam ievcram & diiigen- tcm. Exempli gratia; fit natura inquifita, calidum. Inftantia oftenfiva mo' tus expanfionis, (quae, ut fuperius didum eft, portio cl\ praecipua formac calidi,) eft vitrum calcndarc aeris. Etenim flamma, licet manifcfto cxhi- bcat cxpanfionem ; tamcn propter momentaneam extindionem non oftendit progrcftum expanfionis. Aqua autcm fcrvcns, propter facilcm tranfitioncni aquae in vaporem & aercm, non tarn bene oftendit expaniionem aquae in corpore ftio. Rurlus ferrum ignitum, & fimilia, tantum abcft ut progrcf- fum oftcndanr, ut contra per retufionem & fractioncm Ipiiitus, per partes compadas & craflas, (quae domant & fracnant cxpanfionem,) ipla expanfio non fit omnino confpicua ad fenfiim. At vitrum calendare clare oftendit cxpanfionem in acre, & confpicuam, & progrcdicntem, & durantcm, nc- que tranlcuntem. RuRSUS, exempli gratia; fit natura inquifita, pondus. Inftantia often- fiva pondcris, eft argcntum vivum. Omnia enim llipcrat pondcre mac^no intervallo, practer aurum 5 quod non multo gravius eft. At praeftantior inftantia eft ad indicandam formam ponderis argentuna vivum, quam au- rum ; quia aurum folidum eft & confiftens, quod genus rcferri vidctur ad dcnfum ; at argcntum vivum liquidum eft, & turgcns fpiritu, & tamcn multis partibus cxuperat gravitate diamantem, & ca quae putantur Iblidiill- ma. Ex quo oftcnditur, formam gravis five pondcrofi, dominari fimpli- citcr in copia matciiac, & non in arda compage. XXV. Intkr praerogativas inftantiarum poncmus quarto loco inftan- tias clandeftinas, quas etiam inftantias crcpulculi appcllarc confucvimus : Eac funt veluti oppolitac inftantiis oftcnfivis. Exhibcnt enim naturam in- quifiram in infima virtutc, & tanquam in incunabulis, &. rudimcntis fuis ; tcntantcm, & tanquam primo expcrientem, fed Ibb contraria natura laten- rem & (iibactam. Sunt autcm hujufmodi inftantiac magni omnino mo- nicnti, ad invcnicndas formas ; quia ficutoftenfivac ducunt facile ad difFcrcn- tias, ira claiidcftinac ducunt optimc ad genera; id eft, ad naturas iUas com- munes, quarum naturae inquifitae nihil aliud funt quam limitationcs. ExEMi'i, I gratia ; fit natura inquifita, confiftens, five fc dctcrminans j cujus contrarium eft liquidum, five ftucns. Inftantiac clandeftinac Hint il- iac, quae exhibcnt graduni nonnuUum debilcm Sc infimum confillcntis in fluido ; veluti bulla aquae, quae eft tanquam pellicula quacdam confiftens 6c dctcrminata, fada ex corpore aquae. Similiter ftillicidia, quae, fi adfuerit aqua quae lliccedat, producunt l"c in filum admodum tcnue, nc difconti- VoL. I. U u 2 nuciu* 339 340 i NOVUM ORGANUM. Lib. II. nuetur aqua ; at fi non detur talis copia aquae, quae fuccedere poilit, cadit aqua in 2,uttis rotundis, quae eft figura, quae optimc aquam fuftinet contra difcontinuationem. At in iplb temporis articulo, cum dcfinit filum aquae, & incipit defcenfus in guttis, refilit ipfa aqua furfum ad cvitandam difcon- tinuationem. Quin in metallis, quae quum funduntur, funt liquida, fed maQ;is tcnacia, recipiunt fe iaepe guttae liquefaclae furfum, atquc ita hae- rcnt. Simile quoddam ell in inftantia fpcculorum puerilium, quae folcnt fa- cere pueruli in fcirpis ex faliva, ubi cernitur etiam pellicula conliftcns a- quae. At multo melius fe oftendit hoc ipfum in altcro illo ludicro puerili ; quando capiunt aquam, per faponem fadani paulo tcnaciorcm ; atque in- fiant earn per calamum cavum, atque inde formant aquam, tanquam in caftellum bullarum ; quae per intcrpofitionem aeris inducit confillcntiam, CO ufque ut fe projici nonnihil patiatur abfque dilcontinuatione. Optime autem cernitur hoc in fpuma & nive, quae talcm induunt confiftentiam, ut fere fccari poflint ; cum tamcn iint corpora formata ex acre & aqua, quae utraque funt liquida. Qiiac omnia non obfcure innuunt, liquidum &con- fiftens eflc notioncs tantum plcbeias, & ad fenfum ; inelTc autcm revcra om- nibus corporibus fugam & evitationem fe dilcontinuancli ; cam vcro in corpo- ribus homogeneis (qualia funt liquida) eflc debilem & infinnam j in corpori- bus veto quae funt compofita ex heterogeneis, magis eflc vividam & for- tem : propterca quod admotio hctcrogcnei conftringit corpora ; at fubintra- tio homogenei folvit & rclaxat. Similiter, exempli gratia j iit natura inquifita, attradlio five coitio cor- porum. Inftantia circa formam ejus oftenfiva maxime infignis eft, magnes. Contraria autcm natura attrahcnti eft, non attrahens ; licet in fubftantia/imili. Veluti fcrrum, quod non attrahit terrum, quemadmodumncc plumbum plum- bum, nee lignum lignum, nee aquam aqua. Inftantia autcm clandeftina eft macncs ferro armatus, vel potius ferrum in magncte armcto. Nam ita fert na- tura, ut magnes armatus in diftantia aliqua non trahat fcrrum fortius, quam magnes non armatus. \' erum ii admoveatur fcrrum, ita ut tangat ferrum in magnetc armato, tunc magnes armatus longe maj us pondus ferri luftinet, quam magnes flmplex & inermis ; propter funilitudincm fubftantiac ferri verfus ferrum; quae opcratio erat omnino clandeftina Platens in ferro, antcquam macnes acccftilTct. Itaque manifeftum eft formam coitionis eflfe quippiam, quod in magncte fit vividum & robuftum, in ferro debile & la- tens. Itidem, notatum eft fagittas parvas ligneas ablquc cufpidc fcrrea, cmiflas ex Iclopctis grandibus, altius pcnctrare in materiam ligneam, (pu- ta latera navium, aut (imilia) quam eafdem fagittas ferro acuminatas, prop- ter fimilitudinem fubftantiac ligni ad lignum, licet hoc ante in ligno latu- crit. Itidem, licet aer aiircm, aut aqua aquam, manifefto non trahat in cor- poribus intcgris ; tamcn bulla approximata bullae, facilius diflblvit bullam, quam fi bulla ilia altera abcflet, ob appetitum coitionis aquae cum aqua, & aeris cum aere. Atque hujufmodi inftantiae clandcftinae (quae funt ufus nobiliftlmi, ut didum eft) in portionibus corporum parvis & lubtilibus maxi- me Ic dant confpiciendas: (>uia maflac rerum majores fequuntur formas magis catholicas & gcnerales ; ut fuo loco dicetur. .jft XXVI. Inter praerogativas inftantiarum ponemus quinto loco inftan- | tias conftirutivas, quas etiam manipulates appellate confucvimus. Eae funt, ™ quae conftituunt unam fpcciem naturae inquifitae tanquam formam mino- rem. Cum cnim formae Icgitimae (quae funt femper convertibiles cum na- turis inquifitis) lattant in profundo, ncc facile invcniantur j poftulat res & infirmi- Lib.ir. NOVUM ORGANUMv- infirmitas humani intelledus, ut formae particulares, quae funt congre£^a- tivae manipulorum quorundam inftantiarum (ncutiquam vcro omnium) ^iii notionem aliquam comniuncm, noa negligantur, vcrum diligcntiusnotcia- tur. Quicquid cnim unit naturam, licet modis imperfeciis ; ad inventioneni formarum viam fternit. Itaquc inllantiae, quae ad hoc utiles funt, non funt contemnendae poteftatis, fed habent nonaullam pracrogarivam. Verum in his diligens eft adhibcnda cautio, ne intelledus humanus, poftquam complurcs ex iftis formis particulatibus adinvcncrit, atque inde partitioncs Civc divifiones naturae inquifitae confeccrit ; in illis omnino ac- quiefcat, atque ad inventioneni legitimam formae magnae fe non accin^at j fed pracfupponat, naturam velut a radicibus elTe multipHceni & divilam^ atque ulteriorem naturae unioncm, tanquam rem fupcrvacuac fubtilitatis Sc Vergentcm ad merum abdradum, failidiat & rcjiciat. Exempli gratia; fit natura inquifita, mcmoria, five excitans & adju- vans memoriam. Inllantiae conftitutivac funt ; ordo, five diftributio, quae manilefto juvat memoriam. Item loci in memoria artificiali ; qui aut pof- funt elle loci fecundum proprium fcnfum, vcluti janua, angulus, feneftra, & fimiiia; aut poiVunt efl'c perfonac fimiliarcs & notaej aut pollunt efle quidvis ad placitum ; (modo in ordiac certo ponantur) veluti animalia, herbac ; etiam verba, litcrae, charaderes, perfonae hiftoricae, & caetera } licet nonnuUa ex his magis apta fint & commoda, alia minus : Hujufaiodi autem loci memoriam infignirer juvant, camque longc fupra vires naturales cxaltant. Item carmina facihus haercnt & difcuntur mcmoriter, quam profa. Atque ex illo manipulo trium inllantiarum, videlicet ordinls, loco- rum artificialis memoriae, & verfuum, conltituitur fpecies una auxilii ad me- moriam. Species autem ilia, abfcillio infiniti rede vocari poflit. Cum e- nim quis aliquid rcminifci aut revocare in memoriam nititur ; il nullam prae- notionem habcat aut pcrceptionem ejus quod quacrir, quacrit certc «5c moli- tur, & hac iliac difcurrit, tanquam in infinito. Quod fi certam a'iquani praenotionem habeat ; ftatim abfcinditur infinitum ; & fit difcurfus memo- riae magis in vicino. In tribus autem illis irilantiis quae fuperius diclae funt, praenotio pcrfpicua eft & certa. In prima videlicet debet elle aliquid quod congruat cum ordine : In fecunda debet efie imago, quae relationem aliquam habcat, five convcnientiam ad ilia loca certa : In tertia debent eflc verba, quae cadant in vcrfum. Atque ita abfcinditur infinitum. Aliae autem inftantiae dabunt banc alteram fpcciem ; ut quicquid deducat intel- Icduale ad fcriendum fcnfum (quae ratio etiam praecipue viget in artifi- cial! mcmoria) juvet memoriam. Aliac inftantiae dabunt hanc alteram fpc^ ciem ; ut quae faciunt imprefilonem in affcdu forti, incuticntes fcilicet me- tum, admirationem, pudorem, deledationcm, juvcnt memoriam. Aliae inftantiae dabunt hanc alteram fpcciem, ut quae maxime imprimuntur a mente pura, & minus praeoccupata ante vcl poft ; veluti quae difcuntur in pueritia, aut quae commentamur ante fomnum, etiam primae quacque re- rum vices i magis haereant in mcmoria. Aliae inftantiae dabunt hanc al- teram fpcciem, ut multitudo circumftantiarum, ftvc anfarum, juvet memo- riam ; veluti fcriptio per partes non continuatas j Icdio, five recitatio voce alta. Alia dcniquc inftantiae dabunt hanc alteram fpcciem, ut quae cx- pedantur & attcntioncm excitant, meUus haereant, quam quae praetcrvo- lant. Itaque fi fcrlptum aliquod vicies perlegeris, non tam focile iilud mc- moriter difces, quam fi illud legas dccies, tentando interim illud rccitarc, & ubi deficit memoria, infpiciendo librum. Ita ut fint vcluti lex formae mi- ll ores 34-t «4.2 koVUM ORGAN UM. Lib. II. Jioi-cs eorum, quae juvant memoriamj videlicet abfciflio infiniti ; dcdudio * intellediialis ad fcnfibilc ; imprcllio in afFcftu forti ; imprcilio in mcnte •purai multitudo anfamm J prac cxpeftatio. Similiter, exempli gratia; fit natura inquifita guftus, five guftatio. Inftantiae, quae Icquuntur, funt conftitutivae : videlicet, quod qui non ol- faciunt, fed Icnfu eo a natura deftituti lunt, non pcrcipiant, aut guftu diftin* quia rcdificant intelleftum adverfus confucta, & rcvclaiit formas communes. Nc- que cnim inhisetiam defiftendumab inquifitionc, donee invehiatur caufa hu- jufmodi declinationis. Veruntamen caufa ilia non exurgit ad formamali- quam proprie, fed tantum ad latentem proceflum ad formam. Qiii enini vias naturae noverir, is dcviationes ctiam facilius obfervabit. At rurfus, qui deviationes noverit, is accuratius vias defcriber. A T Qu E in illo difFcrunt etiam ab inftantiis monadicis, quod multo ma- gis inftruant praxin & operativam. Nam novas fpecies generate arduum ad- modum foret ; at fpecies notas variare, & inde rara multa ac inufitata pro- ducer6, minus arduum. Facilis autem tranfitus eft a miraculis naturae ad mi- racula artis. Si enim deprehendatur femcl natura in variatione fua, ejufque ratio maLnifefta fuerit, cxpeditum erit eo dcducerc naturam per artem, quo per cafum' abcrraverir. Nequc folum eo, fed & aliorfum ; cum errorcs ex una parte monftrent & apcriant viam ad crrores & dcflexiones undequaque. Hie veto cxemplis non eft opus, propter corundcm copiam. Facicnda enim eft congeries five hiftoria nattiralis particularis omnium monrtrorum, &partuum naturae prodigioforum i omnis deniquc noviratis & raritatis, & inconfueti in natura. Hoc vcro fa'cicndum eft cum fcNcriilimo deledu, ut conftct fides. Maxime autem habcnda fuqt pro fufpectis, quae pendent quomodo- cunque a religione -, ut prodigia Livii : Ncc minus, quae invcniuntur in fcriptoribus magiae naturalis, out etiam alchymiac, & hujufmodi hominibus > qui tanquam proci funt & amatorcs fabularum. Sed depronicnda funt ilia ex gravi & fida hiftoria, & auditionibus ccrtis. XXX. Inter praerogativas inftantiarum, pohemus loco nono inilan'- tias limltaneas; quas etiam participia vocare confuevimus. Eae veto funt,' quae cxhibent fpecies corporum tales, quae videntur eflc compofitac ex Ipe- ciebus duabus, vel rudimenta inter fpcciem unam & alteram. Hac verc^ inftantiac inter inftantias monadicas five hcterocUtas rede numerari poftunt : Sunt cnim in univerfitate rerum rarae & extraordinariac. Sed tamen ob dig- nitatem feorfim tradlandae & poncndae funt : optime cnim indicant com- pofitioncm & fabricam reruni;, & innuunt caufasnumcri & qualitatis Ipecic- VoL. I, Xx rum «46 N O V U M O R G A N U xM. Lib. 1% W rum ordinarlarum in univerfo, & dcducunt intclkaum ab co quod eft, ad id quod eflc potcft. Haritm exempla liint: Mufcus, inter putixdincm & plantam ; comctae nonnulli, inter ftellas & mcteora ignita ; pilces voiantes, inter avcs & pie- ces > vefpertilioncs, inter aves & quadrupedcs j etiam Simia e^nam Jimilis turpiffima bejl'ia 7iobis ; & partus animalium biformes, & commifti ex fpecrebus diver/is , & fimilia. XXXI. Inter praerogativjs inftantiarum poncmus decimo loco inftan- tlas potcftatis, ftvc fafcium, (fumpto vocabulo ab infignibus imperii ;) quas etiam ingenia, five manus hominis, appellate conliievimus, Eae funt opera maxime nobilra & pcrfeda, & tanquam ultima in unaquaque arte. Cura enim hoc agatur, praecipue ut natura pareat rebus & commodis humanis ; confentaneum ell: prorfus, ut opera, quae jampridem in poteilate hominis fuerunt, (quafi provinciae antca occupatae & lubadlae,) notentur & nume- rentur ; praefertim ea, quae funt maxime cnueleata & perfcfta ; propterca quod ab iftis proclivior & magis in propinquo fit tranfitus ad nova & hadc- nus non invcnta. Si quis enim ab horum contemplatione attenta propofitum acriter & ftrcnue urgcre velit ; fiet certe, ut aut producat ilia paulo longius, aut defleftat ilia ad aliquid, quod finitimum eft ; aut etiam applicet & tranf- ferat ilia ad ufum aliquem nobiliorem. Neque hie finis. Verum quemadmodum ab operibus naturae rarls & inconfuetis crigitur intelledus, £c clevatur ad inquirendas & inveniendas for- mas, quae etiam illorum funt capaces : ita etiam in operibus artis cgrcgiis i5c admirandis hoc ufu venit^ Idque multo magis 3 quia modus cfficiendi «Sc operandi hujufmodi miracula artis, manifcftus ut plurimum eft; cum ple- runquc in miraculis naturae fit magis obfcurus. Attamcn in his ipfis cautio eft adhibcnda vcl maxime ■■, nc deprimant Icilicet intellcctum, & eum quali humo affigant. Periculum enim eft, ne per hujufmodi opera artis, quae videntur velut fummitatcs quacdam & faftigia induftriae humanae, reddatur intellcclus at- tonitus & ligatus, & quafi maleficiatus quoad ilia ; ita ut cum alils confue- fcere non polllt, fed cogitet nihil ejus generis fieri pofle, nifi eadem via qua ilia eftecla funt, accedcntc tantummodo diligentia majore, & praeparationc niagis accurata. Contra illud ponendum eft pro certo ; vias & modos cfficiendi res & opera, quae adhuc rcperta funt & notata, res eflc plcrunque paupcrculas, atque omnem potentiam niajorcm pendcre, & ordine derivari a fontibus formarum,. quarum nulla adhuc invcnta eft. Ita QUE (ut alibi diximus) qui de machinis & arletibus, quales erant apud vetcrcs, cogitaflct ; jicct hoc feciflct obnixe, atque aetatem in eo coii- fumpfiflct ■■> nunquam tamcn incidiflet in inventum tormentorum igncorum opcrantium per puhercm pyrium. Neque rurfus, qui in lanificiis & feri- co vegetabili obfervationcm fuam «Sc meditationem coUocaffet, unquam per ea rcperiflct naturam vermis aut ferici bombycini. QuociRCA omnia invcnta, quae ccnferi poflunt magis nobilia, (fi ani- mum advertas) in luccm prodicrc, nullo modo per pufdlas enucleationes & extcnfioncs attium, fed ^mnino per cafum. Nihil autem repraefentat aut anticipat cafum, (cujus mos eft, ut tantum per longa faecula operetur,) prae- ter inventioncm formarum. Z E.XEM- Lib. II. NOVUM ORG A NUM. 347 ExEMPLA autcm hujiifmodi inftantiarnm particularia nihil opus eft ad- duccrc, propter copiam corundcm. Nam hoc omryno agendum, ut viC- tentur & pcnirus introfpiciantur omncs artcs mcchanicac, atquc libcralcs etiam, (quatcnus ad opera,) atquc indc facicndaert congeries five hiftoria par- ticularis, tanquam magnalium & opcrum magiftralium, & maximc perfc- dlorum in unaquaque iplarum ,• una cum modis effeftionis five opcrationis. NEquE tamen aftringimus diligentiam, quae adhibenda eft in hujulino- di colleda, ad ea quae ccnfcntur pro magifteriis & arcanis alicujus arris ran- tum, atquc movent admirationem. Adniiratio cnim proles eft raritatis : Siquidem rara, licet in gcnere fint ex vulgatis naturis, tamen admiratio- nem pariunt. At contra, quae rcvcra admiration! cflc debent propter difcrepantiam, quae inert illis in fpecic, coUatis ad alias fpccies ; tamen fi in ufti familiari praefto fint ; Icviter notantur. Debent autcm notari monadica artis, non minus quam monadica naturae; de quibus antea diximus. Atquc qucm- admodum in monadicis naturae poftiimus folem, lunam, magnctcm, & fimi- lia, quae re vulgatifllma funt, fed natura tamen fere fingulari : idem & dc monadicis artis faciendum eft. Exempli gratia: inftantia monadica artis, eft papyrus; res admodum vulgata. At fi diligentcr animum advcrtas, matcriae artificiales aut plane textiles funt per fila direfta & tranfverfai qualia funt pannus fericus, aut Janeus, & linteus, & hujiifmodi: aut coagmentantur ex fuccis concretis i qualia funt later, aut argilla figularis, aut vitrum, aut efmalta, aut porccl- lana, & fimilia ; quae fi bene uniantur, fplendent j fin minus, indurantur ccrte, fed non fplendent. Attamen omnia talia, quae fiunt ex fuccis con- crctis, funt fragilia ; nee ullo modo haerentia & tenacia. At contra, papy- rus eft corpus tenax, quod fcindi & lacerari pofllr, ita ut imitetur & fere aemuletur pellem five membranam alicujus animalis, aut folium alicujus ve- getabilis, <5c hujufmodi opificia naturae. Nam nequc fragilis eft, ut vitrum ; nequc textilis, ut pannus ; fed habct fibras ccrte, non fila diftinfta, omnino ad modum matcriarum naturalium : ut inter artiticialcs materias vix invenia- tur fimilc aliquid, fed fit plane monadicum. Atquc praefcrenda fane funt in arrificialibus ea, quae maxime accedunt ad imitationeni naturae, aut e contrario cam potenter regunt & invcrtunt. RuRsus, inter ingcnia & manushominis, non prorfus contcmnenda funt pracftigia & jocularla. Nonnulla cnim ex iftis, licet fint ufu Icvia & lu- dicra, tamen informationc valida elTc poflunt. PosTREMo: nequc omnino omittenda funt fuperftitiofa, & (prout vo- cabulum fcnfu vulgari accipitur) magica. Licet cnim hujufmodi res fint in immcnfum obrutae grandi mole mendaciorum & fabularum ; tamen in- fpicicndum paulifpcr, fi forte fubfit & lateat in aliquibus earum aliqua ope- ratic naruralis : ut in fafcino ; & fortificationc imaginationis ; & confenfu rcrum ad diftans ; & tranfmifllonc imprcflionum a fpiritu ad fpiritum, noa minus quam a corpore ad corpus; & fimilibus. XXXII. Ex iis, quae ante difta funt, patct ; quod quinquc ilia inftan- tiarnm genera, dc quibus diximus, (viz. inftantiarum conformium, inftanti- arnm monadicarum, inftantiarum deviantium, inftantiarum limitancarum, inftantiarum potcftatis,) non dcbeant rcfcrvari, (Jonec inquiratur natura ali- qua certa ; (quemadmodum inftantiac reliquae, quas primo loco propolui- raus, nccnon plurimac ex iis, quae Icquentur, rcfcrvari debent:) fed fta- tim jam ab initio facicnda cfl carum collciflio, tanquam hiftoria quacdani Vol, I. X X 2 particu- 348 NOVUM ORGANUM. Llibnl ' particulars ; co quod digcrant ca, quae ingrediuntur intclleclum, & corri- gant pravain complexioncm intcUcclus iplius, qucm omnino ncccirc^lijui- bui & iniici, & demum pcivcrri ac diltorqucri ab incuiTibus quotidianis & confuctis. It A QUE adhibcndae funt cac inftantiac tanquam pi-aeparativum aliquod ad rcdificandum & cxpurgandum intcllcdiuii. Qiiicquid cnim abdiicic iu- tcllcctum a confuctis, aequac & complanat aicam ejus, ad rccipicaduai lu- men ficcum & pururn notionum vcrarum, QuiN ctiani liujufmodi inftantiac ftcrnunt & pracftruunt viani ad opc- rativam ; ut fuo loco diccmus, quando dc dcduciionibus ad praxin lera» erit. XXXIII. Inter preiogativasinftantiarum ponemus loco undecimo in- ftantias comitatus, atque holHlcs s quas ctiani inftantias propofitionum frca- runi appellate conllievimus. Eae funt inftantiac, quae exhibcnt aliquod corpus five concretum tale, in quo natura inquillta pcrpctuo lequatur tan- quam comes quidam individuus : aut contra, in quo natura inquilita pcr- pctuo fugiar, atque ex comitatu cxcludatur, ut hoftis & inimicus. Nam ex hujufmodi inftantiis formantur propofitioncs ccrtae & univcrialcs ; aut af- firmativac, aut negativac : in quibus llibjcctum crit tak corpus in con- creto, pracdicatum vero natura ipfa inquilita. Etcnim propoiitiones par- ticularcs omnino fixac non funt, ubi fcilicet natura inquiflta rcpcritur in aliquo concrcto fluxa & mobilis j viz. acccdens, five acquifita, aut rurfus fcccdcns, five depofita. Qiiocirca particularcs propofitioncs non habcnt pracrogativani aliquam majorcm, nifi tantum in cafu migrationis; de quo antca diclum eft. Et nihilominus, ctiani particulates iliac propoiitiones coniparatac & collatac cum univcrfalibus multum juvant ; ut liio loco di- cetur. Ncque tamcn, ctiam in univcrfalibus iftis propofitionibus cxactani, aut abfolutam affirmationem vel abnegationcm requirimus. Sufficir cnim ad id quod agitur, etiamfi cxccptionem nonnullam fingularcm aut raram patiantur. Us us autcm inftantiarum comitatus eft ad anguftandam affirmativam formac. Quemadmodum enim in inftantiis migrantibus anguftatur affirma- tiva formac i viz. ut necefl'ario poni dcbcat forma rci efl'c aliquid, quod per actum ilium migrationis indirur aut deftruitur : Ita ctiam in inilantiis comitatus anguftatur aftirmativa formac ; ut ncccflario poni dcbeat forma rci eft'c aliquid, quod talcm concrctionem corporis fubingrcdiatur, aut contra ab cadem abhorreat ; ut qui bene norit coiiftitutioncm aut fchematilmum hujufmodi corporis, non longc abfucrit ab cxtrahcnda in lucem forma na- turae inquifitae. Exempli gratia i fit natura inquilita, calidum. Inftantia comitatus eft flamma. Etcnim in aqua, acre, lapide, mctallo, & aliis quampkuinus, ca- lor eft mobilis, & acccdcre potcft & recedere : At omnis flamma eft calida, ita ut calor in concrctione flammac pcrpctuo fcquatur. At inftantia hofti- lis calidi nulla rcpcritur apud nos. Nam de vifccribus terrae nihil conftac ad fcnfum 5 fed corum corporum, quae nobis nota funt, nulla prorfus eft concrctio, quae non eft fufccptibilis caloris. A T rurfus, fit natura inquilita, conliftcns : inftantia hoftilis eft acr. Etc- nim mctallum potcft flucre, potcft confiftcre h fynilitcr vitrum ; ctiam aqua poteft confiftcre, cum conglaciatur : at impoHlbilc eft, ut acr unquam con- fiftat, aut cxuat fluorcm. 3 Verum 1 Lib. IJ. N O V U M O R G A N U M. Verum dc inflantiis hujulmodi propofitionum fixaruin riipcrfunt duo monita, quae iitllia funt ad id quod agitur. Primum, ut ii dcfucrit plane univcrfalis atfirmativa aut ncgath'a, illud ipliim diligentcr norctur tanquain non-ens: flcut fccimus dc calido, ubi univcrlalis ncgativa (quatcnus ad cntia, qu^c ad noflram notitiam pcrvcncrint) in return natura dcclh Siniiiiter, a narura inquifita fit aeternum aut incorruptibiic ; dccft affirmativa univct- falis hie apud nos. Ncque cnim pracdicari potcit aeternum aut incorrupti- biic dc aliquo corporc coruni, quae intra coclcilia lunt, aut fupra interi- ora tcrrae. Alterum monitum clV, ut propofitionibus univcrlalibus, tarn tffirmativis quam ncgctivis dc aliquo concreto, lubjungantur fimul ea con- creta, quae proximc vidcntur accedcre ad id quod ell ex non-cntibus : ut in calore, flammac mollillimac & minimum adurentes j in incorruptibili, au- rum, quod proximc acccdit. Omnia enim ifta indicant terminos naturae inter ens & non ens i & taciunt ad circumlcriptioncs formarum, ne glif- cant & vagcntur extra conditioncs matcriae. XXXIV. Inter praerogativas inltantiarum, ponemus loco duodecimo jpfas illas inllantias llibjunclivas, dc quibus in fuperiori aphoriimo dixi- fnas : quas etiam inibntias ultimitatis five termini appellare conluevimus. Nequc enim hujulmodi inftantiac utiles lunt tantum, quatcnus lubjungun- tur propofitionibus iixis ; verum etiam per fc & in proprietatc Ilia. Indi- cant cnim non obfcure vcras leclioncs naturae, & menfuras rerum, & illud quoulquc natura quid faciat & ferat, & deindc tranfitus naturae ad aliud. Talia funt i aurum, in pondere ; ferrum, in duritie ; cete, in quan- titate animalium; canis, in odorc ; inflammatio pulveris pyrii, in expanfi- onc ccleri; & alia id genus. Ncc minus exhibcnda funt ca, quae funt ul- tima gradu infimo, quam quae fupremo : ut fpiritus vini, in pondere; fcri- cum, in mollitie ; vcrmiculi cutis, in quantitate animalium ; & caetera. XXXV. Inter praerogativas inrtantiarum ; ponemus loco decimo ter- tio inftantias foederis five unionis. Eac funt, quae confundunt & adunant naturas, quae cxiftimantur clfc hcrcrogcncae ; & pro talibus notantur & fig- nantur per divifiones rcceptas. At inftantiac foederis oftendunt opcrationcs & cffeftus, quae deputan- tur alicui ex illis heterogeneis ut propria, competere etiam aliis ex hetero- geneis; ut convincatur ifta hcterogenea (quae in opinione eft) vera non eft'c, aut eftentialis ; fed nil aliud clVe, quam modificatio naturae communis. Optimi itaque funt ufus ad elevandum & cvehendum intellcdum a diftc- rentiis ad genera, & ad tollendum larvas 5: fimulachra rerum, prout oc- currunt & prodcunt perfonatac in fubftantiis concretis. ExEMPL I gratia: fit natura inquifita, calidum. Omnino videtur efle di- vifio folcnnis & authentica, quod iint tria genera caloris : videlicet calor coelcftium, calor animalium, & calor ignis : quodque ifti calores (praefer- tim unus ex illis, comparatus ad reliquos duos) fint ipfa ellbntia Sc fpecie, five natura fpecitica, diftcrcntes & plane hetcrogenei : Quandoquidcm calor coelcftium & animalium generet & fovcat, at calor ignis contra corrumpat & deftruat. Eft itaque inftantia foederis cxperimentum illud latis vulga- tum, cum recipitur ramus aliquis vitis intra domum, ut Ik focus afllduus, ex quo maturefcunt uvac, etiam mcnfe integro citius quam foras : Ita ut maturatio frudus etiam pendentis fupcr arborem fieri polllf, fcilicet ab ig- nc, cum hoc ipfum vidcatur cftc opus proprium folis. Itaque ab hoc ini- tio facile in furgit intcUcdus, repudiata heterogenea ciVentiali, ad inquiren- dum quae iint differentiae illae, quae revcra rcpcriuntur inter calorcm folis & 349 350 NOVUM ORGANUM. Lib. II & isnis, ex qiubus fir, ut corum opcrationcs fint tarn difllmiles, utcunquc illi "ipfi participent ex natura communi. Quae differentiae repericntur quatuor : viz. primo, quod calor Iblis re- fpcdu caloris ignis, fit gradu longe clemcntior & lenior : fccundo, quod fit (praefertim ut dcfertur ad nos per aeiem) qualitatc mulro humidipr : tertio, (quod caput rei eft) quod fit fumme inaequalis, atquc accedcns & auclus, & deinccps rcccdens &c diaunutus : id quod maximc confert ad gene- rationem corporum. Rede enim afleruit Arii^otclcs caulam principalenj eenerati-onum & corruptionum, quae fiunt hie apud nos in fuperticie tcrrac, clle viam obliquam Iblis per zodiacura : undc calor Ibli^, partim per vicinitLt- dines di-ei & noclis, parcini per lucceiliones aeftatis &: hyemis, evadit miiis modis inaequalis, Ncquc tamen dcfinit ille vir, id quod ab eo rede in- vcntum fuir, ftatim corrumperc & dcpravarc. Nam ut arbiter fcilicct na- turae (quod iJli in more cfi:) valdc magiftralircr afiignat caulam gcneratio- nis acceOlii iblis ; ciufam autem corruptionis, reccHui : cum utraquc res (acccfllis videlicet fialis, & reccfllis) non rcfpcclive, icd quafi indifFerenter praebeat caufam tarn generation! quam corruption! : quandoquidem inac- qualitas caloris generationi & corruptioni rcrum j aequalitas conkrvationi tantum, miniftret. Eft & quarta differentia inter calorem folis & ignis, magni prorfus momenti : viz. quod fol opcrationes luas infinuct per longa teniporis fpatia ; ubi opcrationes ignis (urgcnte hominum impaticntk) per breviora intervalla ad exitum pcrducantur. Quod fi quis id fi:dulo agar, ut calorem ignis attemperet & reducat ad gradum moderatiorem & leniorem ; (quod multis modis facile fit) deinde ctiam inlpergat & admilceat nonnul- 1am humiditatem ; maxime autem fi imitctur calorem folis in inaequalitate; poffrcmo, fi moram patienter toleret, (non certe earn quae fit proportiona- ra operibus folis, Ccd largiorem, quam homines adhibcre folcnt in opcribus ignis;) is facile miflam faciet heterogencam illam caloris : & vol tentabit, vcl exaequabit, vel in aliquibus vincet opera folis, per calorem ignis. Simi- lis inAantia foederis eft, rcfufcitatio papilionum, ex frigore ftupentium & tanquam cmortuorum, per exiguum teporcm ignis: ut facile ccrnas, non magis negatum efle igni, vivificare animantia, quam maturarc vegctabilia. Etiam inventum illud cclebrc Fracaftorii de fartagine acritcr calefatla, qua circundant mcdici capita apoplcdicorum defperatorum, cxpandit manifeftc fpiritus animales, ab humoribus & obftrudionibus cerebri comprcflbs & quafi cxftindos ; illofquc ad motum cxcitat, non aliter quam ignis opcratur in aquam aut aercm 3 & tamen per conf^rqucns vivificar. Etiam ova ali- quando excluduntur per calorem ignis ; id quod prorfus imitatur calorem animalem & complura ejufmodi, ut nemo dubitarc polln, quin calor ignis in multis fubjcdis modificaripoflit ad imagincm calores coclcftium & anima- lium. Similiter fint naturae inquifitae, motus & quics. Vidctur efle divi- fio folennis atque ex intima pliilofophia, quod corpora naturalia vcl rotent, vcl ferantur rcda, vel ftcnt five quicfcant. Aut enim ell motus fine tcr- mino, aut ftatio in termino, aut latio ad tcrminum. At motus ille percn- nis rotationis, vidctur elle coclcftium proprius : Sratio five quies, vidctur coifipctere globo ipfi tcrrae : At corpora caetera (gravia quae vocant, & levia ; extra loca fcilicet connaturalitatis fuae fita) feruntur rcda ad mafias five congrcgationes fimiliumj levia furfum, verfus ambitum cocli; gravia dcorfum, verfus rcrram : Atquc ifta pulchra didu fiint. At Lib. 11. N O V U M O R G A N U M. 35 1 At inflantia foederis eft comcta aliquis humilior; qui cum fit Joiif^e infra coclum, tamen rotat : Atquc comnientum Ariftotclis, dc alligationc five fequacitae comctac ad aftrum aliquod, jampiidem cxplofum eft ; nou tantum quia ratio ejus non ci\ probabilis; fed propter cxpcrientiam mani- feftam difcurfus, & irregularis motus cometarum per varia loca cocli. At .rurfus alia inftantia foederis circa hoc fubjcclum, cfl motus aifris; qui intra tropicos (ubi circuli rotationis funt majores) vidctur & ipfe rotare ab oricntc in occidcnrem. Et alia rurfus inftantia forct fluxus & rcfluxus maris, fi modo aquae ip- fa£ dcprehendantur fcrri motu rotationis (licet tardo & cvanido) ab oriente in occidentcm ; ita tamen, ut bis in die rcpercutiantur. Itaque li haec ita fc habcant ; manifeftuni eft, motum iftum rotationis non tcrminari in cocleftibus, fed communicari aeri & aquae. Etiam ifta proprietas levium, nimirum ut ferantur furfum, vacillat nonnihil. Atquc in hoc, lumi potcft pro inftantia foederis, bulla aquae. Si enim acr fucrit fubtcr aquam, afcendit rapidc verfus fupcrficiem aquae, per motum ilium plagae, (quam vocat Democritus) per quam aqua defccn- dens percutit & attoliit aerem furfum; non autem per contentionem aut- nixum aeris ipfius. Atqui ubi ad fupcrficiem ipfam aquae vcntum fucrit, turn cohibctur aer ab ulteriorc afcenfu per levem refiftcntiam, quam rcpc- rit in aqua non ftatim tolerante fe difcontinuari : ita ut exilis admodum ilt appctitus aeris ad iiiperiora. Similiter fit natura inquifita, pondus. Eft plane divifio reccpta ; ut denfa & folida ferantur verlus centrum tcrrac, rara autem & tenuia verfus ambitum coeli ; tanquam ad loca fua propria. Atquc loca quod attinet i (licet in fcholis hujufmodi res valeant) plane inepta & pucriHs cogitatio eft, locum aliquid polfe. Itaque nugantur philofophi, cum dicunt, quod fi perforata eflct terra, corpora gravia fc fiftcrent quando vcntum cflet ad centrum. Elfet cnim certc virtuofum plane & efficax genus nihili, aut pun- di mathematici ; quod aut alia afficercnt, aut rurfus quod alia appcterent : ciorpus cnim non nifi a corporc patitur. Verum ifte appctitus afcenden- di & dcfccndcndi, aut eft in fchematifmo corporis quod movetur, aut in fympathia five confcnfu cum alio corporc. Qiiod fi inveniatur aliquod cor- pus denfum & folidum, quod nihilominus non feratur ad tcrram ; confun- ditur hujufmodi divifio. At fi recipiatur opinio Gilberti, quod magnetica vis terrac ad allicicndum gravia, non extendatur ultra orbcm virtutis fuae, (quae operatur femper ad diftantiam certam, & non ultra) hocquc per ali- quam inftantiam vcrificctur j ca demum crit inftantia foederis circa hoc fub- jcclum. Neque tamen occurrit impraefcntiarijm aliqua inftantia fuper hoc ccrta & manifefta. Proximc videntur accederc cataradac coeli, quae in na- vigationibus per occanum Atlanticum verfus Indias utrafquc facpc confpici- initur. Tanta cnim vidctur cflc vis & moles aquarum, quae per hujuftno- di cataradas fubito eff'unditur; ut vidcatur collcdio aquarum fuiflc ante fa- da, atquc in his locis hacfiifc & manfiffe, & poftca potius per caufam vi- olentam dqcda & detrufa cftc, quam naturali motu gravitatis cccidiflc : adco ut conjici poftit corporcam molcm, denfam atquc compadam, in mag- na difrantia a terra, fore penfilcm tanquam tcrram ipfam; nee cafuram, nifi dcjiciatur. Verum de hoc nil certi affirmamus. Interim in hoc & in multis aliis facile apparcbit, quam inopes fimus hiftorias naturalis, cum loco inftantiam certarum, nonnunquam fuppofitiones aflcrre pro cxcmplis co- sr.mur. Similiter 05^ NOVUM O R G A N U M. Lib. It Similiter fit natura inquifita, dU'curfus ingenii. Vidctur omniao di- tifio v^ra, rationis humanac, & Iblcrtiac brutorum. Attamcn Ilint non- iiullae inrtaiitiac aftionutn, quae cduntuf a brutis, per quas vidcntur ctiam' bruta quafi fyllogizarc : ut memoriae prodirum eft dc corvo 5 qui per mag- nas ficcitatcs tcrc eneftus fit!, confpcxit aquam in trunco cavo arborisi^ dtque cum non darctur ci intrarc propter anguftias, noh ceffavit jaccre multos lapillos, per quos furgerct & atcenderet aqua, ut biberc police ? quod poftcaccflit in proverbium. SiAiiLiTER fit natura inqulfira, vifible. Viderur omnino efle divifio vera & certa, lucis, quae eft vifibilc originalc, & primam copiam facit vi- fui : & coloris, qui eft vifibile fecundarium, & fine luce non cernitur, ita at vidcatur nil aliud efle quam imago aut modificatio lucis. Attaincn ex- utraque parte circa hoc videntur efle inftantiae foederis ; fcilicct, nix iiv magna quantitate, in flamma ililphuris : in quarum altera vidctur efle co- lor primulum lucens, in altera lux vergens ad colorem. XXXVI. Inter praerogativas inftantiarum ponemus loco dccimo quar- to inftantias crucis; tranllaro vocabulo a crucibus, qune ercdae in bivii?, indicant &: iignant vi.irum feparationes. Has etiam inltantias decilbrias Sc judiciales, & in cafibus nonnullis inftantias oraculi & mandati, appellarc confiaevimus. Earum ratio talis eft. Cum in inquifitione naturae alicujus, intelleclus ponitur tanquam in aequilibrio, ut inccrtus fir, utri naturarum e duabus, vel quandoque pluribus, caufa naturae inquifitae attribui aut ailig- nari debcat, propter complurium naturarum concurium frcqucntem & ordi- iiarium ; inftantiae crucis oftendunt conlbrtium unius ex naturis (quoad na- turam inquifitam) fidum & indiflblubilc, altcrius autcm varium & Icpara- bile i unde terminatur quaeftio, & recipitur natura ilia prior pro caufa, miflTa altera & repudiata. Itaquc hujufmodi inftantiae funt maximac lucis, & quafi magnae authoritatis 5 ita ut curriculum intcrprctationis quandoque in illas definat, & per illas perficiatur. Interdum autem inftantia crucis illae occurrunt, & inveniuntur inter jam pridem notatas j at ut plurimum novae funt, & dc hiduftria atquc ex compofito quacfitae & applicatae, & diligentia fedula & acri tandem erutae. Exempli gratia; fit natura inquifita fluxus & refluxus maris, ille bis rcpetitus in die, atque fexhorarius, in acceflibus & receflibus fingulis, cum differentia nonnulla quae coincidit in motum lunac : bivium circa lianc na-> turam tale eft. Necesse prorfus eft, ut ifte motus cfficiatur, vcl ab aquarum progrcfiU & regreflu, in modum aquae in pelvi agitatae, quae quando latus unum pelvis alluit, deferit alterum ; vel a fublatione & fubfidcntia aquarum e profundo, in modum aquae ebullienris, & rurfus fubfidentis, utri veto cau- fae fluxus & refluxus ille alHgnari debcat, oritur dubitatio. Qiiod fi reci- piatur prior aflTertio, necefle eft, ut cum fit fluxus in mari ex una parte, fiat fub idem tempus alicubi in mari refluxus ex alia. Itaque ad hoc reducitur inquifitio. Atqui obfervavit Acofta, cum aliis nonnullis (diligenti facia in- quifitione) quod ad littora Floridae, & ad iittora adverfa Hifpaniae & Afri- cae, fiant fluxus maris ad eadem tempora, & refluxus itidem ad cadem tempora; non contra, quod cum fluxus fit ad littora Floridae, fiat re- fluxus ad littora Hifpaniae & Africae. Attamen adhuc diligentius attcn- denti, non per hoc cvincitur motus attollcns, & abnegatur motus in pro- greflu. Fieri enim poteft, quod fit motus aquarum in progreflii, & nihilo miiius inundct adverfa littora cjufdcm alvei fimuh fi aquae fcilicct iliac coii- trudanrur Ub. II. NOVUM ORGANUlVJf. 353 trudaiitur & compcllaatur aliunde; qucmadmodum fit in fluviis, quifluunt dc refluunt ad utrumquc littus horis iifdcm, cum tamcn iftc motus liquido fit motus in progrcflU, nempc aquarum ingrcdicntium oltia fluminum ci mari. Itaque fimili modo fieri potcft, ut aquae vcnicates magna mole ab oceano oricntali Indico, compellantur & trudantur in alvcum maris Atlan- tici, & propterea inundent utrumque latusfimul. Quacrendum itaque eft, an fit alius alveus, per quem aquae pofllnt iifdcm tcmporibus minui & rc- flucrc. Atque pracllo clt mare auftralc, maii Atlantico neutiquam minus; fed potius niagis latum & extenfiun, quod ad hoc fufficerc pofiit. Itacj^ue jam tandem perventum eft ad inftantiam crucis circa hoc fiib- jcftum : Ea talis eft. Si pro ccrto inveniatur, quod cum fit fluxus ad lit- tora adverfa tam Floridac, quam Hilpaniae, in niari Atlantico; fiat fimul fiuxus ad littora Pcruviae, &c juxta dorfiam Chinae in mari auftrali; turn certc per lianc inftantiam decilbriam abjudicanda eft aflertio, quod fluxus & rcfluxus maris, de quo inquiritur, fiat per motum progrcflnoim. NcquC cnim relinquitur aliud mare, aut locus, ubi pofiit ad eadem tempora fieri regreflus aut rcfluxus. Commbdifllmc autem iioc fciri poflit, fi inquira- tur ab incolisPanamae &Limae, (ubi uterque oceanus, Atlanticus «Sc auftra- lis, per parvum ifthmum leparantur) utrum ad contrarias ifthmi partes fiat fimul fluxus & rcfluxus maris, an c contra. Verum hacc decifio, five abjudicatio certa videtur, pofito, quod terra ftct immobilis. Qiiod fi terra rotet, fieri fortafte poteft, ut ex inacquali rotatione (quatenus ad celcrita- tem five incitationem) terrae & aquarum maris, fequatur compulfio vio- lenta aquarum in cumulum fiirfiim, quae fit fluxus & relaxatio earundem, (poftquam amplius cumulari non fiiftinuerint) in dcorfiun, quae fit rcfluxus, Verum de hoc facieuda eft inquifitio fi:paratim. Attamen etiam hoc iiip- pofito, illud aeque manct fixum, quod netefle fit fieri alicubi refluxuni maris ad eadem tempora, quibus fiunt fluxus in aliis partibus. Similiter fit natura inquifira, poftcrior ille motus ex duobus, quos fi.ippofiiinius; videlicet motus maris Te attollens, & rurlus fijbfidens; fi forte ita accidcrit, ut (diligcnti hQ:o examine) rejiciatur motus alter, dt <\yio diximus, progrcfllvus. Turn vero crit trivium circa hanc natufam talc; Necefie eft, ut motus ifte, per quem aquae in fluxibus & refluxibus fe at- toUunt, (5c rurfus relabuntur, abfque aliqua accefiione aquarum aliarum,- quae advoivuntur, fiat per unum ex his tribus modis: vcl quod ifta aqua- rum copia emanct ex interioribus terrae, & rurfus in ilia fe rccipiat; vcl quoanon fit aliqua amplior moles aquarum, fed quod eaedem aquae (non audo quanto fuo) extendantur, five rarefiant, ita ut majorem locum &: di- menfioncmoccupent, & rurfiisfe contrahant ; vcl quod nee copia acccdat major,- nee extcnfio amplior, fed eaedem aquae (prout lUnt, tam copia quamdenfi- tate aut raritate) per vim aliquam magncticam deluper cas attrahentem, & evocantcm, & per confenfum feattollant, & deinde (e rcmittant. Itaque re- ducatur (fi placet ) jam inquifitio (miflis duobus illis motibus prioribus) ad hunc ultimum; & inquiratur fi fiat aliqua talis fublatio per confenfiam, five vim magncticam. Atqui primo manifi^ftum eft univerfas aquas, prout ponuntur in fofl'a iive cavo maris, non poflc fimul attolli, quia decflet quod fucce- dcret in fundo; adeo ut fi foret in aquis aliquis hujufinodi appctitus lb at- toliendi, ille ipfe tamen a ncxu reriim, five (ut vulgo loquuntur) ne dc- tur vacuum, fradus foret & cohibitus. Relinquitur, ut attollantur aquae ex aliqua parte, & per hoc minuantur & cedant ex alia. Enimvcro rur- VoL. 1. Y y fus 1 54 ^ NOVUM ORGANUM. ^^UhAl fus neceflaiio fequetur, ut vis ilia magnctica, cum iuper .toiuin opcrad non pollit, circa medium opcrctur intcnfillime; ita ut aquas in medio attolratj iilae vero iublatac, latcra per luccelVionqm dcferaut & dv'iUtuftnr.: ., lTACt.uE jam tandem petventum eft ad inftantiam crucis circa hoc tlib- jeftum: £a talis eft. Si inveniatur, quod in refluxibus maris aquarum lupcrhcies in niari fit arcuata magis & rotunda, attoiientibus fe Icilicet aquis in medio maris, & deftcientibus circa latcra,, quacllint littora, Scinliuxibus cadcm ftiperticies fit magis plana & aequa, redeuntibus icfticet aquis ad priorem luam pofitionem ; turn certe per banc inftantiam deciforiam potcfl: rccipi lliblatio per vim magaeticam^ aliter prorfus abjudicanda eft. .Hoc vero in fretis per lineas nauticas non difficile eft experiri ; videlicet utrum in refluxibus verUis medium maris mare non fit magis alrum five proiiuidum, quam in ftuxibus. Notandum autem eft, fi hoc ica ftt, fieri (contra ac cre- ditur) ut attoUaut ie aquae in refluxibus, dcmittant I'e tantum in ftuxibus, ita ut littora veftiant & inundent. Similiter, lit natura inquifita, motus rotationis Ipontancus & fpccia- • tim, utrum motus diurnus, per quem lol & ttcllae ad conlpedum noftrum oriuntur & occidunt, fit motus rotationis verys in coeleftU^us: aut motus apparens in coeleftibus, vcrus in terra. Poterit efle inftantia erucis fuper hoc ftibjedum talis. Si inveniatur motus aliquis in oceano ab orieiite in oc- cidentem, beet admodum languidus & cncrvatusi fi idem motus rcperiatur paulo incitatior in acre, praelcrtim intra tropicos, ubi propter majores cir- Gulos eft magis perceptibilis; fi idem motus rcperiatur in humilioribus come- tis, jam fadlus \'ivus & validus j fi idem motus rcperiatur in planetis, ita ta- men dilpenlatus & graduatus, ut quopropius abfit a teiTa, fit tardior; quo longius, celcrior, atque in coelo dcmum ftellatofit velociflimus; turn certe recipi debet motus diurnus pro vero in coclis, & abnegandus eft motus tcr- rae; quia manifeftum erit, motum ab oricntc in occidentem cftc plane cof- micum, & ex confenfti univerfi, qui in fummitatibus coeli maximc rapidus gradatim labafcat, & tandem definat, & extinguatur in immobili, videlicet terra. , Similiter, fit natui'a inquifita, motus rotationis ilk alter apud aftro- nomos decantatus, renitens Sc contrarius motui diurno, videlicet ab occiden- te in oricntem, quem veteres aftronomi attribuunt planetis, ctiam coelo ftcl- latoj at Copernicus & ejus fedatores, terrac quoque ; & quaeratur, utrum in\cniatur in rerum natura aliquis talis motus, an potius res confida fit & iuppofita, ad compendia & commoditates calculationum, & ad pulcliruni illud, fcilicet de expcdiendis motibus coeleftibus per circulos perfedos. Neutiquam enim evincitur iftc motus efle in lupernis vcrus & realis, nee per defedum reftitutionis planetae in motu diurno ad idem pundum coeli ftellati, ncc per diverlam politatem zodiaci, habito relpedu ad polos mundi, quae duo nobis hunc motum pcpererunt. Primum enim phacnomenon per anteverfionem 6c derelidioncm optime lalvatur, iccundum, per lineas ipira- Ics; adeo ut inaequalitas reftitutionis, 6c dcclinatio ad tropicos, poftmt efle poiius modiflcationes motus unici illius diurni, quam motus renitentes, aut circa diverfos polos. Et certifllmum eft, fi paulilper pro plebciis nos gera- mus, (miftlsalironomorum & Tcholae commentis, quibus illud in more cit, ut fcnfui in multis immerito vim faciant, & oblcuriora malint) talcm efle motum iftum ad lenilim, qualem diximus; cujus imagincm per fila ferrea (veluti in inrvchina) aliquando rcpraerentari fccimus. . Vj&rum Lib. II. NOVUM ORG A NUM. 355 Vekum inftaniia crucis llipcr 1:oc lubjcdum potcrit efli; talis. Si invc- riatur iiiaiiqua hiftoria fide digna, fuilTc coinctam aliquem, vcl iuWimiorcm vcl iiuniiliorcm, qui non rotaveiir cum conlcnlu nianifcfto (licet admoduiu irrc<4ularitcr) tiiotus diurni, led potius rotavcrit in contiaiium cocli-; tuiu ccrte huculquc judicandum eft, pofle eflc in natura aliqucni talcm mo- tuin. Sin nihil hujufmodi invcniatur, habcndus eft pro lulpcdo, & ad alias inftantias crucis circa hoc confui^icndum. Similiter, lit natura inquifita, pondus five grave. Eiviuni circa hanc naturam talc c(l. Ncccllc eft, ut gravia & pondcrofa vel tcndant ex natu- ra iua ad centrum tcrrac, per proprium rchcmatlfmum 5 ^cl ut a mafia cor- porca ipfius terrae, tanquam a congregatione corporum connaturalium, at- trahantur & rapiantur, & ad cam per confcnfum fcrantur. At pofterius hoc, fi in caufa fit, fequitur, ut quo propius gravia appropinquant ad terram, co fortius & majore cum impctu fcrantur ad cam; quo longius ab ea abfint, dcbilius &c tardius, (ut lit in attraclionibus magneticis?) idquc fieri intra fpatium ccrtum; adco ut fi elongata fuerint a terra tali diftantia, ut virtus rcrrae in ea agere non polllt, penfilia nianfura fint, ut & ipfa terra, nee omnino dccafura. I T A QU E talis circa hanc rem poterit efle inftantia crucis. Sumatur horo- Jogium ex iis, quae movcntur per pondera plumbea; & aliud ex iis quae niovcntur per compreftionem laminae ferreae; atquc vere probentur, ne al- rcrum altero velocius fit, aut tardius ; delude ponatur horologium illud mo- vens per pondera, fuper faftigium alicujus teuipli altiflimi, altero illo inlVa detento; & notetur diligenter, fi horologium in alto fitum tardius movcatur quam folcbat, propter diminutam virtutem ponderum. Idem fiat expcri- mcntum in profundis minerarum, alte fub terra depreflarum; utrum horo- logium hujufmodi non movcatur velocius quam folcbat, propter audam vir- tutem ponderum. Quod fi invcniatur virtus ponderum minui in fublimi, ag- gravari in fubtcrraneis ; recipiatur pro caufa ponderis attradio a mafta cor- porca tcrrac. Similiter, fit natura inquifita, verticitas acus ferreae, ta£tae magnete. Circa hanc naturam talc erit bivium. Neceflc qft, ut taftus magnetis vel ex fe indat ferro vcrticitatcm ad feptentrioncs & auftrum; vel ut excitet fer- rum tantummodo & habilitet : Motus autem ipfe indatur ex praefentia ter- rae, ut Gilbertus opinatur, & tanto conatu probare nititur. Itaquc hue fpedant ca, quae ille perfpicaci induftria conquifivit. Nimirum quod cla- vus ferreus, qui diu duravit in iltu verfus Icptentriones & auftrum, colligat mora diutina vcrticitatcm, abfque tadu magnetis: Ac R terra ipfa, quae ob diftantiam debiliter opcratur, (namquc fuperficies aut extima incruftatio terrae virtutis magncticae, ut ille vult, experscft) permoram tamen longam magnetis tadum fupplerct, & ferrum excitet, deindc cxcitum coiiiormarct & vcrtcrct. Rurfus quod ferrum ignitum & candcns, fi in cxtindionc fua cxporrigatur inter feptentrioncs 4uuntur, donee paulatim anguftentur ab acre per latera circumfuib. Iraquc omnis flamma pyramidalis eft baii circa fomitem largior, vcrtice aiitcm (inimicantc acre, nfc fuppeditantc fomitc) acutior. At fumus anguftior circa bafim alcen- dcndo dilatatur, & fit tanquam pyramis inverfa; quia fcilicet atr ibmum rccipit, flammam (ncquc enini quifpiam Ibmniet aercm ellc flammam ac- cenlam, cum iint corpora plane hctcrogenea) comprhnit. AccuiiATioR autcm poterit ellc inftantia crucis ad banc rem accommo- data, fi res forte maniteftari poftit per flammas bicolores. Capiatur igitur fi- tula parva ex metallo, & in ca figatur parva candela cerca accenfa; pona- tur fitula in patera, Sccircumfundaturfpiritus viniin modica quantitate, quae ad labra litulac non attingat; turn acccnde Ipiritum vini. At fpiritus ille vini cxhibebit flammam magis fcilicet coerulcam, lychnus candelae auteni magis flavam. Notetur itaquc utrum flamma lychni (quam facile eft per colorem a flamma fpiritus vini diftinguere; neque cnim flammac, ut liquo- res ftatim commifcentur,) maneat pyramidalis, an potius magis tendatad for- mamglobolam, cum nihil inveniatur quod, camdeftruat aut comprimat. At hoc pofterius ft fiat, manere flammam eandem numero, quamdiu intra aliam iiammam concludatur, ncc vim inimicam aeris cxperiatur, pro ccrto poncn- dum eft. A T Q^u E de inftantiis crucis hacc dicta fint, Longiores autem in iis trac- tandis ad hunc finem fuimus, ut homines paulatim dilcant & aflucfiant, dc natura judicarc per inftantias crucis, & expcrimcnta lucifera, & non per ratio- nes probabiles. XXXVII. Inter praerogativas inftantiarum ponemus loco dccimo quinto inftantias divortii; quae indicant feparationes naturarum carum, quae ut plurimum occurrunt. Difterunt autem ab inftantiis, quae fubjunguntur inftantiis comitatus; quia iliac indicant feparationes naturae alicujus ab ali- quo concreto, cum quo ilia familiariter confuefcit : hae vero feparationes naturae alicujus ab altera natura. Difterunt etiam ab inftantiis crucis 5 quia nihil determinant, led monent tantum de feparabilitatc unius naturae ab al- tera. Ufus autem carum eft ad prodendas falfas formas, & diftipandas levcs contcmplationes ex rebus obviis oricntes; adco ut veluti plumbum & pon- dcra intellcdui addant. Exempli gratia: Sint naturae inquifttae quatuor naturae illae; quas contubcrnales vult eflb Teleftus, & tanquam ex cadem camera: viz. calidum, lucidum, tenue, mobile, ftvepromptum ad motum. At plurimac invcniuntur inftantiae divortii inter ipfas. Aer cnim tenuis eft & habilis ad, motum, non calidus aut lucidus : Luna lucida, ablque calore: Aquafervens, calida abfquc lumine: Motus acus fcrreae fuper verforium, pernix &agilisi & tamcn in corporc frigido, denfo, opaco : & complura id genus. SiMILl- lO 111 ,tib. 11. NOVUM ORGANUM. Similiter, fint naturae iiiquifitac natura corporea & aftio naruralis. Vidctiir enini non invcniri adio naturally, m{[ lubfillens in aliquo coiporc' . Attaaicn poffit tortaflc clFc circa hanc rem inftantia nonnulJa divorrii. £a eft adio magnctica, per quam fcrrum fcrrur ad magnctem, graviaad 2;lobum /..terrae. Addi etiam poflint aliac nonnullae operationes acT diftans. Adic -.fiquidcm hujurmodi & in tempore fit, per momenta, non in pundo tempo ■ris; & in loco, per gradus & fpatia. £ft itaquc aliquod momentum tern- poris, & aliquod intcrvallum loci, in quibus ifii virtus live adio iiacret iii -medio inter duo ilia corpora, quae motum cient. Reducitur itaquc contcm platioad hoc; utrum ilia corpora, quae funt termini motus, dilponant vel . altcrent corpora media, ut per fucceilionem S: tadum vcrum labatur virtus a tcrmino ad tcrminum; & interim fubitllat in corpore medio j an horum niliilfir praeter corpora, & virtutem, & fpatia? Atquc in radiis opticis^ & fonis, 6c calorc, & aliis nonnullis opcrantibus ad diftans, probabile eft me- dia corpora difponi (Scaltcrari; eo magis, quod requiratur medium qualifi- catLim ad deferendam operationem talem. At magnctica ilia five coitiva vir- tus admittit media ranquani adiaphora, ncc impeditur virtus in omnigcno medio. Qiiod R nil rei habeat virtus ilia aut adio cum corpore medio fc- quitur, quod lit virtus aut adio naturalis ad tempus nonnullum, & iu loco nonnullo, fubfiftens line corpore: cum ncque fubfiftat in corporibus termi- nantibus, nee in mcdiis. Qiiarc adio magnctica potcrit eflc inftantia divortii, . circa naturam corporcam & adionem naturalem. Cui hoc adjici poteft tan- quam corollarium aut lucrum non praetermittcndum : viz. quod etiam fe- cundum fcnfum philofophandi fumi poflit probatio, quod fint aitia & fub- ftantiac Icparatae & incorporcae. Si enim virtus & adio naturalis cmanans a corpore, iublilkre pollit aliquo tempore 6c aliquo loco, omnino fine cor- pore; propc eft, ut poflit etiam emanate in origine fua a fubftantia incorpo- lea. Videtur enim non minus requiri natura corporea ad adionem natura- lem fuftentandam & devehendam, quam ad excitaiidam aut gcnerandam. :.i XXXVIII. Sequuntur quinque ordines inftantiarum, quas uno voca- 'bulo general! inftantias lampadis, fne informationis primac, appcllarc con- fttcvimus. Eae funt, quae auxiliantur lenfui. Cum enim cmnis inrerprc- tatio naturae incipiat a lenfu : atque a fcnfuum pcrccptionibus, rcda, con- ftanti, & munita via, ducat ad perceptiones intellcdus, quae funt notioncs verae 6caxiomata; necellc eft, utquanto magis copiofae & exadae fuerint repraefentationes, five praobitiones ipfius Icnfus, tanto omnia cedant facilius & telicius. ^'-^ Harum autem quinque inftantiarum lampadis: Primae roborant, am- ' pliant, 6c redificant acliones. tenfus immcdiatas: Sccundae deducunt non- Icnfibile ad fenfibile: Tertiae indicant procefliis continuatos five leries ea- rum return 6c motuum, quae (utplurimum) non notantur nifi in cxituaut periodis: Qiiartae aliquid liibftituunt fenfui in mcris deftitutionibus: Qiiin- tac excitant attcntionem ienllis 6c advertcntiam, atque una limitant fubtili- ..tacem rcrum. Dc his airtem fingulis jam dicendum eft. XXXIX. Inter pracrogativas inftantiarum, ponemus loco decimo Tcx- to inftantias januae fi\-e portae: Eo enim nomine cas appellamus, quae ju- _:Vant adiones fenfus immcdiatas. Inter fenllis autem manifcftum eft partes prinias tencre vilum, quoad informationcm; quare huic lenfui praecipuc auxliia conquirenda. Auxilia autem tripUcia eflc poife videntur: vel ut pcrcipiatnon vifa; vel utma^orc intervallo5 vel ut cxadius 6c diftindius. Primi 359 36g novum ORGANUM. Lib. II. Prim I generis funt (miffis bif-oculis, & hujufmodi, quae valcnt tantum ad corrii2,endain & kvaadam iiifirmitatem vifus non bene difpolui, atque ideo nihil aniplius informant) ea, quae nuper invcnta lunt pcifpicilla; quae latentesSc invifibiles corporum minutias, & occultos fclicmarilinos, & motus (audla infigniter fpecierum magnitudine) demonllrant ; quorum vi in pu lice, mufca, vermiculis, accurata corporis figura & lineamenta, necnon colorcs & motus prius non confpicui, non fine admiratione cernuntur. Qiiinetiam aiunt lineam reftam calamo vel penicillo defcriptam, per hujurmodi per- fpicilla inacqualeni admodum & tortuolam ccrni : quia Icilicet ncc motus manus licet per regulam adjutac, nee imprcllio atramenti aut coloris, rcvcra acqualia cxilbnt; licet iliac inaequalitatcs tarn minutac finr, ut fine adju- mento hujufmodi perfpicillorum confpici ncqueant. Etiam fuperftitiofam quandam obfcrvationem in hac re (ut tit in rebus novis & niiris) addiderunt homines: viz. quod hujufmodi pcrfpicilla opera naturae illuftrenr, artisde- honeftent. Illud vero nihil aliud eft, quam quod tcxturae naturales multo fubtiiiores fint quam artificiofae. Perfpicillum enim illud ad minuta tr.ntum valet; quale perfpicillum fi vidiflet Democritus, exiluifiet forte, &modum videndi atomum (quam ille invifibilem omnino affirmavit) invcntum fuifle putaflet. Verum incompetcntia hujufmodi perfpicillorum, practerquani ad minutias tantum, (neque ad ipfas quoque, fi fucrint in corpore majufculo) ufum rei deftruit. Si enim inventuiji extendi poflet ad corpora majora, aut corporum majorum minutias; adeo ut textura panni lintei confpici pofTec tanquam rete; atquc hoc modo minutiae latentes & inaequalitatcs geuima- rum, liquorum, urinarum, fanguinis, vulncrum, & multarum aliarum rerum ccrni poflent; magnae procoidubio ex co invento commoditates capi pof- fent. Secundi generis funt ilia altera pcrfpicilla, quae memorabiliconatuad- invenit Galilaeus: quorum ope, tanquam per fcaphas aut navicula.s, ape- riri & exerceri poflint propiora cum cocleftibus commercia. Hinc enim conflat galaxiam efle nodum five coacervationem ftellarum parvarum, plane numeratarum & diftindlarum, dc qua re apud antiquos tantum fufpicio fuif. Hinc dcmonftrarc videtur, quod fpatia obvium (quos vocant) planctarunn non fint plane vacua aliis ftellis ; fed quod coelum incipiat ftcllefcere, an- tequam ad coelum ipfum ftellatum ventum fit; licet ftellis minoribus, quam ut fine perfpicillis iftis confpici poflinr. Hinc choreas illas ftellarum par- varum circa planctam Jovis, (unde conjici poflit, efle in motjbus ftellarum pldra centra) intueri licet. Hinc inaequalitates luminofi & opaci in iuna didlinftius cernuntur & locantur; adeo ut fieri polUt quaedam feleno-gra- phia. Hinc maculae in fole; & id genus: Omnia ccrte inventa nobilia, quatenus fides hujufmodi demonftrationibus tuto adhiberi pofllt. Quae no- bis ob hoc maximc fufpedae funt, quod in iilis paucis fiftatur cxpcrimen- tum, neque alia complura inveftigatu acque digna eadem ratione inventa fint. Tertii generis funt bacilla ilia ad terras menfurandas, aftrolabia, & fi- milia; quae fenfum videndi non ampliant, fed rectificant &dirigunt. Quod, fi fint aliae inftantiae, quae reliquos fenfus juvent in ipforum aZlionibus im- mediatis & individuis; tamen fi ejufmodi fint, quae informationi ipfi nihil addant plus quam jam habetur; ad id, quod nunc agitur, non faciunt : ita- que earum mentionem non fecimus. XL. Inter pracrogativas inftantiarum pone»uis loco decinio-fcptimo inftantiascitantesj fumpto vocabulo a foris civilibus, quia citant ca ut conri- pareaiit, I Lib. II. NOVUM ORGANUM. jS'i pareant, quae prius non comparncrunt; quas etiam inftantias cvocantcs ap- pellare conluevimus: Ene dcduciint non-lcnfibile ad fenfibilc. Sensum autem fugiunt res, vcl propter diftantiam objccti locati ; vcl propter interccptionem fcnfiis per corpora media; vel quia objcclum non eft liabile ad impreflionem in fenfu facicndam; vel quia deficit quantum in objcdo pro fcricndo lenfu ; vcl quia tempus non cfl: proportionatum ad actuandum fenllim; vcl quia objcdi pcrculTio non tolcratur a fcnfu; vcl quia objedtum ante implcvit & pollcdit fenlum, ut novo motui non fit lo- cus. Atquchaecpraecipuc ad vifum pertinent, & delnde ad taduni. Nam hi duo icnfus lunt informativi ad laraum, atquc dc communibus objcdlisj ubireliqui trcs non informent fere, niJl immediate & de propriis objectis. In primo generc non fit dedudio ad fenfibilc, nifi rei, quae cerni non poflit propter diftantiam, adjiciatur aut fubftituatur alia res, quae fenfum magis c longinquo provocarc Sc fcrire poflit : vcluti in fignificationc rerum per igncs, campanas, & fimilia. In fccundo generc fit dcdudio, cum ca, quae interius propter interpo- fitionem corporum latent, ncc commode apcriri pofllint, per ca quae funt in fuperficic, aut ab intcrioribus ciBuunt, pcrducuntur ad fenfum: ut fla- tus humanorum corporum per pulfus & urinas, & fimilia. At tertii & quarti generis dedufliones ad plurima fpcdant, atque un- dique in rerum inquifitionc funt conquirendae. Hujus rei exempla funt. Patet quod aiir & fpiritus, & hujufmodl res, quae funt toto corpore tcnu- GS & fubtilcs, ncc cerni nee tangi pollint: Qiiare in inquifitionc circa hujut- modi corpora dcdudionibus omnino eft opus. Sit itaquc natura inquifita adio & motus fpiritus, qui includitur in cor- poribus tangibilibus. Omnc cnim tangibile apud nos continct fpiritum in- vifibilem & intadilcm, eique obducitur, atquc cum qua/i vcftit. Hinc fons triplex potens ille, & mirabilis proceffus fpiritus in corpore tangibiJi, Spi- ritus enim in re tangibili emifllis, corpora contrahit & dciiccat: Dctcntus, corpora intenerat & colliquat; nee prorlus cmiflus ncc prorfus dctcntus, informat, membrificat, afilmilat, cgerit, organizat, & fimilia. Atquc haec omnia dcducuntur ad fenfibilc per cffedus confpicuos. Etenim in omni corpore tangibili inaniinato, fpiritus inclufus primo multiplicat fc, & tanquam depafcit partes tangibilcs eas, quae funt maxin-.c ad hoc facilcs & pracparatae; cafque digcrit, & conficit, & vcrtit in Ipi- ritum, & dcindc una evolant. Atque haec contcdio & multiplicatio fpiri- tus deducitur ad fenfum per diminutioncm ponderis. In omni cnim dcfic- catione aiiquid defluit dc quanto; nequc id ipfum cX fpiritu tantum prac- incxiftcnte, fed ex corpore quod prius fuit tangibile, & noviter vcrftim eft: Spiritus enim non pondcrat. Egreflus autem five cmifiio fpiritus deduci- tur ad fenfibilc in rubigine mctallorum, & aliis putrefadtionibus ejus gene- ris, quae fiftunt fc, antcquam pcrvcnerint ad rudimcnta vitae; nam iliac ad tcrtium genus procefllis pertinent. Etenim in corporibus magis compadis fpiritus non invenit poros & meatus, per quos evolct : Itaquc cogitur partes ipfas tangibilcs protruderc & ante fc agere, ita ut iliac fimul cxcant; atquc indc fit rubigo, & fimilia. At contradio partium tangibilium, poftquam aiiquid dc fpiritu fuerit cmifllim, (unde fequitur ilia deficcatio) deducitur ad fenfibilc, turn per ipfam duritiem rei audam, turn multo magis per fcif lliras, anguftationcs, corrugationcs, & complicationcs corporum, quae in- de fcquuntur. Etenim partes ligni dcfiliunt & anguftantur; pcllcs corru- gantur: neque id folum, fed (C\ fubita flicrit emilTio fpiritus per calorcm Vol. I. Z z ignis) 362 NOVUM ORGANUM. Lib. IL ignis) tantum propcrant ad contiadionein, ut Ic complicent &: convol- vant. A T contra, ubi fpirltus dctinctur, & tamcn dilatatur <5c cxcitatur per ca- lorem aut ejus analogaj (id quod fit in corporibus magis folidis aut tcna- cibus) tufn vcro corpora emolliuntur, ut ferrum candens; fluunt ut metal- ta; liquefiunt, ut gummi, cera, & fimilra. Itaquc contrariae illae opcrati- oncscaloris (ut ex eo alia durcfcant, alia liquefcant) facile rcconciliantur ; quia in illis, fpiritus emittiturj in his, agiratur & dctinctur: quorum poftc- rius eft adio propria caloris & fpiritus 5 prius, adtio partium tangrbiliuni tantum per occafionem fprritus emifli. AsT ubi fpiritus ncc dctinctur prorfus, nee prarfus cmittitur; fed tantum inter clauftra lua tentat & cxpcritur, atque nada eft partes tangibiles obe- dicntes & fcquaccs in promptu ; ita ut quo fpiritus agif, cac iunul Icquan- tur: turn vero fcquitur cfFormatio in corpus organicum, & membrificatio, & reliquac aftiones vitalcs, tarn in vcgctabilibus quam in aninialibus. At- que haec maxime deducuntur ad fenfum,. per notationcs diligences primo- tum inccptuum & rudimentorum, five tentamcntorum vitac in animalculis ex putrefaclionc natis; ut in ovis formicarum, vcrmibus, mufcis, ranis poft imbrem, &c, Requiritur autemad vivificationcm, & Icnitas caloris, &: Icn- tor corporis; ut Ipiritus nee per fcllinationem erumpat, ncc per contuma- ciam partium coerceatur : quin potius ad ccrae modum illas plicarc & effin- gere pollit. RuRsus, differentia ilia fpiritus maxime nobilis, & ad plurima perti- nens, (viz. Ipiritus abfcifll; ramofi ftmplicitcr; ramofi fimul 6c ccUulati: ex quibus prior eft fpiritus omnium corporum inanimatorum; fecundus, vegctabilium; tertius, animalium:) per plurimas inftantias deduclorias tan- quam lub oculos ponitur. Similiter, patct, quod fubtiliores texturae & fchematifmi rcrum (licet toto corpore vifibilium aut tangibilium) ncc ccrnantur, ncc tangantur. Quare in his quoquc per dedudionem proccdit informatio. At differentia Ichc- matifmorum maxime radicalis & primaria fumitur ex copia vel paucitate matcriac, quae fubit idcn\ fpatium fwc dimcnfum. Reliqui enim fchema- tifmi (qui rcferuntur ad difllmilaritates partium, quae incodem corpore con- tinentur, & collocationes ac pofituras carundem) prac illo altero funt Ic- eundarii. Sit itaquc natura inquiflra, expanfio iivc coitio materiac in corporibus refpcclive: viz. quantum materiac implcat quantum dimcnfum in fingulis. Etenim nil vcrius in natura, quam propofitio illagcmella; ex nihilo nihil fieri: nequc quicquam in nihilum redigi: verum quantum ipfum mate- tiac five fummam totalcm conftare, ncc augeri aut minui. Ncc illud minus verum; Ex quanto illo matcriae fub iifdem fpatiis five dimcnflonibus, pro diverfitate corporum, plus & minus contineri; ut in aqua plus, in acre minus: Adeo ut 11 quis aflerat, aliquod contcntum aquae in par con- tentum aifrjs vcrti poflc, idem fit ac It dicat, aliquid polfc redigi in nilii- lum : contra, /I quis affcrat, aliquod contcntum atiris in par contcntum a- quac vcrti poflc; idem fit ac fi dicat, aliquid poffc fieri ex nihilo. Atquc ex copia illi & paucitate materiac, notioncs iliac denfi &c rari, quae varic & promifcue accipiuntur, propric abftrahuntur. Alfumcnda eft & aflcr- tio ilia tcrtia, ctiam fatisccrta: quod hoc, dc quo loquimur, plus (5c minus materiac in corpore hoc vel illo, ad calculos (facia collationc) iSc propor- tioncs exaclas, aut exadis propinquas, reduci pofllt. \''cluti li quis dicat incfl'e 3 Lib. H. NOVUM O R G A N U M. '363 ineffe in dato contcnto ami talcm coaccrvdtioncm matcriac, ut opus habcat fpiritus vini ad talc quantum matcriac aequaiidum, fpatio vicics 6c lemcl majorc, quam implct aurum; non crravcrit. CoACERVATio autciTi matctiac, & rationcs ejus dcducuntur ad fcnfi- bile per pondus. Pondus cnini relpondct copiac materiae, quoad partes rqi tangibilis : fpiritus autcm, & ejus quantum ex materiae, non vcnit incompii- tationem per pondus; Icvat enim pondus potius quam gravat. At nos liu- jus rei tabulam fccimus iatis accuratam ; in qua pondcra & fpatia iin^ulo- rum mctallorum, lapidum praecipuorum, Jignorum, liquorum, olcoiiim, & plurimorum aliorum corporum, tam naturalium quam artificialium, ex- ccpimus: Rem polychrcftam, tam ad luccm intbrmationis, quam ad nor- mam operationis; & quae multas res revelet omnino praeter cxpedatum. Nequc illud pro minimo liabcndum eft, quod dcmonftret omnem varie- tatem, quae in corporibus tangibilibus nobis notis vcrlatur, (intelligimus autcm corpora bene unita, nee plane fpongiofa, & cava & magna ex parte aerc impleta) non ultra rationcs partium viginti & unius exccdcre: tam rinita fciliet eft natura, aut ialtcm ilia pars ejus, cujus- ufus ad nos maxime per- tinct. Etiam diligcntiae noftrac elTe putavimus cxperiri, ft forte cnpi pof- fint rationcs corporum non-tangibilium five pneumaticorum, rcfpcdlu cor- porum tangibilium. Id quod tali molitione aggreHi fumus. Pliialam vi- tream acccpimus, quae unciam fortalTe unam capere poffit: parvitatc vafis ufi, ut minori cum calorc poflct fieri cvaporatio fcqucns. Hanc pliialam fpiritu vini implcvimus fere ad coUum; eligcntes fpiritum vini, quod pec tabulam priorcm, cum efte ex corporibus tangibilibus (quae bene unita, nee cava lunt) rariflimum, & minimum continens materiae fub fuo dimen- fo, obfcrvavcrimus. Deinde pondus aquae cum phiala ipfi cxadc notavi- mus. Poftea veficam accepimus, quae circa duas pintas contineret. Ex ca aevem omnem, quoad fieri poruit, exprcflimus, eo ufque ut vcficac am- bo latera cfl'cnt contigua : Etiam prius veficam oleo oblevimus cum fricati- one Icni, quo vefica cflet claufior; ejus, fiqua crat, pOrofitate oleo obtu- rata. Hanc veficam circa os phialac, ore phialac intra os vcficac recepto, fortiter ligavimus; filo parum ccrato, ut melius adhaercfccret & ariftius li- garct. Turn dcmum pliialam fupra carboncs ardcntes in foculo collocavi- mus. At pauIo pod vapor five aura fpiritus vini per calorem dilatati, & in pneumaticum verfi, veficam paulatim fufflavit, camquc univcrfam vcli in- ftar undcquaquc cxtendit. Id poftquam tacluni fuit, continuo vitrum ab igne rcmovinius, & fuper tapctem polliinius, ne frigore dilrumperetur : Sta- tim quoquc in funimitate veficae foramen fecimus, ne vapor, ceflante calorc, in liquorcm reftitutus rcfiderct, «5c rationcs confunderet. Turn vcro vefi- cam ipfam fuftulimus, & rurfus pondus exccpimus fpiritus vini, qui remane- bat. Indc quantum confumptum fuiflct in vaporem leu pneumaticum, com- putavimus; & fada collatione, quantum locum five Ipatium illud corpus implcllct, quando eflct Ipiritus vini in phiala, & rurfus quantum fpatium iniplcvcrir, poftquam fadum fuiffet pneumaticum in vefica, rationcs fub- duximus: ex quibus manifeftc liquebat, corpus iftud ita vcrfum & muta- tuni expanfioncm ccntuplo majorem, quam antca habuillct, acquifiviflc. Similiter, fit natura inquifita calor aut frigus; ejus ncmpc gradus, ut a fcnfu non percipiantur ob debilitatcm. Hacc dcducuntur ad Icnfum per vitrum calendarc, quale fupcrius dcfcripfimus. Calor enim & frigus, ipfi non percipiuntur ad tadum : At calor acrem cxpandir, frigus contrahit. Vol. 1. Z z 2 "^ Ncquc ^^ NOVUM organum; m.tt NcqUe rurfus illa expanfio & contraftio acris percipitur ad vifum : At aer ille expanius aquam dcprimit; contractus, attollit, ac turn dcmum fit^e-: duftio ad vifum, non ante, aut alias. .!.■£]•*> Similiter, fit natura inquifita miftura corporiim; viz. quid habcanr ex aqueo, quid ex olcolb, quid ex ipiritu, quid ex cincre & falibus, & hir- jiifmodi; vel etiam (in particulari) quid habeat lac butyri, quid coaguli-, quid feri, & hujufmodii Hacc dcducuntur ad ienlum per artificiolas & pc- ritas tcparationes, quatenus ad tangibilia. At natura Ipiritus in ipfis, liccc immediate non pcrcipiatur, tamen deprehcnditur per varios motus & nixus corporum tangibilium, in ipfo aclu & proccflii feparationis I'uae; atquc ctiam per acrimonias, eorrofioncs, & divcrlbs colores, odorcs, Sclaporcsco- rundcm corporum pofl: fcparationcm. Atque in hac parte, per diftillationcs atquc artificiolas li'parationcs, ftrenue lane ab hominrbus claboratum clt; led non multo fclicius quam in caetcris experimentis, quae adliuc inulli funt? modis nimirum prorliis palpatorii-s, & ^•iis caecis, & magis operofc quam in- telligenter; & (quod peilimum eft) nulla cum imitatione aut aemulatioac naturae, led cum deftrudione (per calorcs vchementcs, aut virtutes nimis i?alidas) omnis fubtilioris Ichematifmi, in quo occultae rerum virtutes & confenfus praecipuefttaelunt. Neque 11 lud etiam, quod alias monuimus, ho- minibus in mcntem aut oblervationem venire Ibkt in hujulrnodi feparatlo- nibus; hoc eft, plurimas qualitatcs in corporum vcxationibus, tam per ig- iiem quam alios modos, indl ab iplb igne, iifque corporibus, quae ad Icpara- tioncm adhibentur, quae in compofito prius non fuerunt; undc mirac fal- laciae. Neque enmi Icilicet vapor univerfus, qui ex aqua emittitur per ig- nem, vapor aut aer antea fuit in corporc aquae; led fadus eft maxima ex parte per dilatationem^ aquae ex ealore ignis. Similiter hi genere omnes exquifitae probatlones corporum, five na- turalium five artificialkim, per quas vera dignofcuntur ab adulterinis, melio- ' ra avilloribus, hue referri debent: Deducunt enim non-lcnfibile ad fenfi- bile. Sunt itaque diligent! cura undiquc conquirendae. QuiNTUM vcro genus latitantiae quod attinet ; manifcftum cftaftioneni fenfus tranfigi in motu, motum in tempore. Si igitur motus alicujus cor- poris fit vel tam tardus, vel ram velox, ut non fit proportionatus ad momen- ta, in quibus tranfigitur aftio Icnlus; objedum omnino non pcrcipitur: ut inmotnindicishorologir, ^crurlusinmotupilac fclopeti. Atquc motus, qui ob tarditatem non pcrcipitur, facile & ordinario dcducitur ad Ienlum per lummas motus; qui veto ob velocitatem, adhuc non bene mcnlurari con- lucvit; led tamen poftulat inquifitio naturae, ut hoc fiat in aliquibus. Ji;:. S E X T u M autem genus, ubi impcditur fcnfi-is propter nobiiitatem objcdi- recipit dcdudionem; vel per clongationem majorcm objcdi a fcnfii; vel per hebetationem objedi per interpofitionem medii talis, quod objcclum dcbili- tet, non annlhilet; vel per admifilonem & exceptionem objedi rcflcxi, ubi percuflio dircda fit nimis tbrtis; ut fi^lis in pelvi aquae. Septimum autem genus latitantiae, ubi fi;n(us ita oneratur objefto, ut novae ad mi 111 oni non fit locus, non habet fere locum nifi in olfadu & odo- jribus5 ncc ad id, quod agitur, multum pertinet. Quare dc dedudionibus non-fenfibilis ad lenfibilc haec dida fint. Qu A N D o (^u E tamen dcdudio fit non ad fi:nfiim hominis, fed ad llnlbm alicujus alterius animalis, cujus fenfus in aliquibus humanum exccllitj uc nonnullorum odorum, ad fenfum Canis; lucis, quae in aerc non cxtiinfccus illuminato latcnter cxiftit, adfcnfum fclis, noduac & hujufmodi animalium, quae Lib. II. NOVUM ORGANUM. ' 365 quae cernunt noftu. Re£lc enim notavit Tclcfius, etiam in acre ipfo incfie lucem quandam originalcm, licet cxilcm £c tcnucm, & maxima ex parte oculis hominum aut plurimoram animalium non infcrvicntcm ; quia ilia anir malia, ad quorum fenfum hujufmodi lux eft proportionata, ccrnantnodu; id quod vcl fine luce fieri, vcl per lucem internam, minus crcdibilc eft. At QUE illud utique notandilm eft; de deftitutionibus fcnfuum, eorum- que remediis, hie iios tradlarc* Nam fallaciac fenfuum ad proprias inquifi- tiones de fcnfu & fcnfibilii remittendac funt; exccpta ilia magna fallaciii fcnfuum, nimirum quod conftituant lincas rcrum ex analogia hominis, & non ex analogia univerfi; quae non corrigitur, nifi per rationcm & philofo- phiam univerlalem. XLI. Inter praerogativas inftantiatum ponemus loco decimo-oclavo inftantias viae ; quas etiam inftantias itinerantcs, & inftantias articulatas, ap- pellate confucvimus. Eac Hint, quae indicant naturae motus gradatim con- tinuatos. Hoc autem genus inftantiarum potius fugit obfcrvationem, quam fenfum. Mira enim eft hominum circa hanc rem indiligentia. Contem- plantur iiquidcm naturam tantummodo defultorie & per periodos, & poft- quam corpora fuerint abfolutaac completa, & non in operatione Ilia. Quod fi artifieis alicujus ingenia & induftriam explorare & contemplari quis cupe- retj isnon tantum materias rudesartis, atque delude opera perfeda, conlpi- cere defidcraretj fed potius praefcns elTe, cum artifex operatur, & opus fuum promovet. Atque fimile quiddam circa naturam faciendum eft. Exempli gratia; fi quisde vegetatione plantarum inquirat, ei infpiciendum eft abipla latione feminis alicujus, (id quod per cxtradlionem, quafi fingulis dicbus, feminum, quae per biduum, triduum, quatriduum, & fic deinceps in terra manferunt, eorumque diligentem intuitum, facile fieri poteft) quomodo (Sc quando femen intumefcere & turgere incipiat, & veluti fpiritu impleri ; de- inde quomodo corticulam rumpere, & emittere fibras, cum latione nonnuila fui interim furfum, nifi terra fuerit admodum contumax ; quomodo etiam cmittat fibras, partim radicales deorfum, partim cauliculares furfum, ali- quando ferpendo per latera, ii ex ea parte inveniat tcrram apertam & magis facilcm, & complura id genus. Similiter faccre oportet circa cxclufionem ovorum; ubi facile confpici dabitur proceflus vivificandi & organizandi, & quid, & quae partes fiant ex vitcllo, quid ex albumine ovi, & alia. Similis eft ratio circa animalia ex putrefaftionc : nam circa animalia perfeda & ter- reftria, per excdliones foetuum ex utero, minus humanum ellct ifta inqui- rere; nlfi forte peroccafionesabortuum&venarionum, &fimilium. Omnino igitur vigilia quaedam fervanda eft circa naturam, ut quae melius fc confpi- ciendam pracbeat noftu, quam interdiu, Iftac enim contemplationes tanquam nodurnae ccnfcri poflint, ob luccrnac parvitatem & perpetuationem. Q\j 1 N & in inanimatis idem tentandum eft : Id quod nos fccimus in in- quirendis apcrturis liquorum per ignem. Alius enim eft modus aperturae in aqua, alius in vino, alius in accto, alius in omphacio; longe alius in lade, & oleo, & caeteris. Id quod facile cernerc erat per cbuUitionem fuper ignem lenem, &invafe vitreo, ubi omnia ccrni perfpicue poflint. Verum haec brevius perttringimus ; fufius & exadius de iis fermoncs habituri, cum ad inventionem latentis rcrum proccfliis ventum crit: Semper enim me- moria tenendum eft, nos hoc loco non res iplas tradare, led exempla tan- tum adduccre. XLII. Inter praerogativas inftantiarum, ponemus loco decimo nono inftantias fiipplemcnti, five fubftitutionis; quas etiam inftantias pcrfugii ap- pellate 3,66 NOVUM ORGANUM. Lib. II, pcllare eonfucvimus. Eac fiuit, quae fupplent informatioiicm, ubi lenfus plane dcftituitur ; atquc idcirco ad eas confugimus, cum inftantiae propriac habcri nonpoflint. Duplicitcr autem fit fubftitutio; aut per graduationcm, aut per analoga. Exempli gratia j non im'cnirur medium, quod inhibcat prorfus operationem magnctis in movcndo ferrum ; non aurum intcrpofitum, non argentum, non lapis, non vitrum, lignum, aqua, oleum, pannus aut corpora fibrofa, aer, flamma, &caetera. Attamenpcrprobationemexadam fortafle inveniri pofllt aliquod medium, quod hebetet virtutcm ipfius plus quam aliquod aliud, comparative & in aliquo graduj veluti quod non tra- hat magnes ferrum per tantam craflltiem auri, quam per par Ipatiumaeris: aut per tantum argentum ignitum, quam per frigidum & iic de flmilibus. Nam dc his nos cxperimentum non fccimus : ied llifficit tamcn, ut propo- nanturloco exempli. Similiter non invcniturhicapud nos corpus, quod non lufcipiat calidum igni approximatum. Attamen longc citius fufcipit calo- rem acr, quam lapis. Atquc talis eft fubftitutio, quae fit per gradus. SuBSTiTUTio autem per analoga, utilis fane, fed minus certa eft:; atquc idcirco cum judicio quodam adhibcnda. Ea fit, cum deducitur non-fen- flbile ad fcnfum; non per operationcs fenfibilcs ipfius corporis infcnfibi- lis, fed per contemplationem corporis alicujus cognati fenfibilis. Exempli gratia: fi inquiratur de miftura fpirituum, qui funt corpora non-vifibilia> videtur eflc cognatio quacdam inter corpora & fomites, five alimenta fua. Fomes autem flammae videtur efle oleum &: pinguia; aeris, aqua & aquca: Flammae cnim multiplicant fe fupcr halitus olci, aiir fuper vaporcs aquae. Videndum itaqae de miftura aquae & olci, quae fc manifcftat ad fcnfum ; quandoquidem miftura aeris & flammei generis fugiat fenfum. At oleum 6c aqua inter fe per compofitionem aut agitationem imperfede admodum mil- centur, eadem in herbis, & fanguine, &partibusanimalium, accurate & deli- cate mifcentur. Itaque fimile quiddam fieri poftit circa mifturam flammei &aerci generis in fpiritalibus : quae per confufionem fimplicem non bene fuftinent mifturam: eadem tamcn in Ipiritibus plantarum & animalium mil- ccri videntur; praefertim cum omnis fpiritus animatus depafcat humida utra- que, aquea & pinguia, tanquam fomites fuos. Similiter, fi non de pcrfectioribus mifturis fpiritalium, fed dc com- pofitione tantum inquiratur; ncmpc utrum facile inter fe incorporentur ; an potius (exempli gratia) fint aliqui venti & cxhalationes, aut alia corpora fpiritalia, quae non mifcentur cum acirc communi, fed tantum haerent & natant in eo, in globulis & guttis, & potius fraguntur ac comminuuntur ab acre, quam in ipfum rccipiuntur & incorporantur. Hoc in acre communi & aliis fpiritalibus, ob fubtilitatem corporum, percipi ad fenfum non poteft; attamen imago quaedam hujus rci, quatcnusfiat, concipi poflit in liquoribus argcnti vivi, olei, aquae; atquc etiam in aerc & fradione ejus, quando difii- patur & afccndit in parvis portiunculisper aquam; atquc etiam in fumis craf- fioribus, dcnique in pulvere cxcitato & haerente in acre; in quibus omni- bus non fit incorporatio. Atquc repraefcntatio praedicla in hoc fubjccto non mala eft, fi illud primo diligenter inquifitum fuerit, utrum pofllt efle talis hcterogenea inter fpiritalia, qualis invenitur inter liquida : Nam tum demum haec fimulacra per analogiam non incommode fubftituentur. Atq^ue de inftantiis iftis fupplementi, quod diximus, informationem ab its hauriendam efle, quando defiut inftantiae propriac, loco perfugii, nihil- ominus intelligi volumus, quod illae ctiam magni fint ufus, etiam cum pro- priac inftantiae adfint; ad roborandam fcilicet informationem yna cum pro- priis. Lib. II. NOVUM ORGANUM. 367 priis. Verum de his cxa£lius dicemus, quando ad adminicula iaJuctlonis tradanda fermo ordinc dilabetur. XLIII» Inter praerogativas inftantlarum, poncmus loco viccfimo ia- ftantias pcrfccantcsj quas etiam inllantias vcliicantcs appellarc confucvimus, fed diveiTa rationc. Vellicaatcs enim cas appellamus, quia vcllicant intcUcc- tunij perfccantes, quia perfecant naturam: unde etiam illas quandoquc iii- ftantias Democriti nominamus. Eac funt, quae de admirabili & cxquifita fubtilitate naturae intcllcdum lubmoncnt, ut cxcitetur & expcrgifcatur ad at- tcntioncm, & obfcrvationcm, 6c inquifitioncm dcbitam. Exempli solatia i quod parum guttulac atramenti ad tot literas vei lineas extendatur ; quod ar-< gcntum exterius tantum inauratum, ad tantam longitudiiiem fili inaurati con- tinuetur; quod pufillus vcrmiculus, qualis in cute invenitur, habcat in le Ipiritum fimul & figuram dlllimilarcm partium; quod parum croci, etiam dolium aquae colore inficiat; quod parum zibcthi aut aromatis, longe ma-r jus contentum aeris odore; quod cxiguo liiffitu tanta cxcitetur nubcs fumi; quod Ibnorum tarn accuratae differentiae, quales fint voces articularac, per aerem undequaque veliantur, atque per foramina & poros etiam ligni & a- quac (licet admodum extenuatae) penetrcnt, quin etiam repercutiantur, id- que tarn diftinde &velocitcr; quod lux & color etiam tanto ambitu & tarn pernicitcr, per corpora folida vitri, aquae, & cum tanta & tam cxquifita va- rietate imaginum permccnt, etiam refringantur & refledantur; quod mag-, nes per corpora omnigena, etiam maxime compada, opcretur: Sed (quod magis mirum eft) quod in his omnibus, in medio adiaphoro (quale eft acr) unius adio aliam non magnopere impcdiat ; nempe, quod eodem tempore per fpatia aeris devchantur & vifibilium tot imagines; & vocis articulatae tot percufllones; & tot odores ipecilicati, ut violae, rofae; etiam calor & frigus; & virtutes magneticae; omnia (inquam) fimul, uno alterum non impedientc; ac fi fingula liabcrent vias & meatus fuos proprios feparatos, neque unum in alterum impingerct aut incurreret. So LE MU s tamen utiliter hujulmodi inftantiis perfecantibus fubjungerc in- ftantias, quas metas pcrlccationis appellarc confucvimus : veluti, quod in iis, quae diximus, una adio in diverfo genere aliam non perturbet aut impediati ami tamen in eodem genere una aliam domet & cxtinguat : veluti, lux fo- lis, luccm cicindelae: fonitus bombardac, vocem? fortior odor, delicatio- rem ; intcnfior calor, remilllorem ; lamina fcrri iutcrpofita inter magiicteni & aliud ferrum, operationem magnctis. Verum de liis quoquc inter admi- nicula indudionis erit proprius dicendi locus. XLIV. Atq__ue de inilantiis, quae juvant lenfum, jam didum cltj quae praecipui ufus lunt ad partem informativam. Informatio enim incipit a fcnfu. At univerllim negotium definit in opera: Atque quemadmodum il- lud principium, ira hoc finis rei eft. Sequentur itaque inftantiae praecipui ufus ad partem operativam. Eae genere duae funt, numero fcptem: Qiias univerlas, generali nomine, inftantiaspradicas appellarc confucvimus. Ope- rativae autem partis vitia duo, totidemque dignitatcs inftantiarum in genere» Afit enim fallit operatic, autoneratnimis. Fallit operatio maxime (pracfer- tim poll diligentem naturarum inquifitioncm) propter male determinatas 5: menfuratas corporum vires & adioncs. Vires autem & adiones corporum circumfcribuntur & menflirantur, aut per Ipatia loci, aut per momenta tcm- poris, aut per unionem quanti, aut per praedominantiam virtutis: quae qua- tuor, nifi fuerint probe & diligentcr penfitata, crunt fortalfe fcientiac ijjccu- latione quidcm pukhrac, fed opcic inadivac. Inftantias vcro quatuor iti- dcm. j68 NOVUM ORGANUM. iib.lt dcm, quae hue refcruntur, uno iiomiue inftantias mathematlcas vocamus, c'v inftantias menlurae. On EROS A autcm fit praxis, vcl propter mifturam rcrum inutilium; vcl propter multiplicationem inftrumentorum i vel propter molcm matcriae & corporum, quae ad aliquod opusrequiri contigerint. Iraque eae inftantiae in prctio ellc dcbent, quae aut dirigunt operativam ad ca quae maximc homi- num inrerfunt; aut quae parcunt iuftruinentis; aut quae pnrcunt matcriae five fupellcftili. Eas autem tres inltantias, quae iiuc pertinent, uno nomi- ne inftantias propitias five benevolas vocamus. Itaquc de his Icptcm in- ilantiis jam figillatinn dicemus: atque cum iis partem illam de praeroga- tivis five dignitatibus inftantiarum claudemus. XLV. Inter praerogativas inftantiarum, ponemus loco vicefimo primo inftantias virgae, five radii ; quas etiam inftantias perlarionis, vel de non ultra appcllare conlucvimus. Virtutcs enim rerum & motus operantur & expediuntur per fpatia, non indetinita aut fortuica, led iinita & certa; quae ut in fingulis naturis inquifitis teneantur & notentur, plurimum intereft prac- ticae 5 non folum ad hoc ut non fallat, fed etiam ut magis fit auda &: po- tens. Etcnim intcrdum datur virtutcs producere, & diftantias tanquam re- trahere in propius; ut in perfpicillis. Atqu e plurimae virtutes operantur & afficiunt tantum per tadum mani- ftftum ; ut fit in percufllone corporum, ubi alterum non liimmovet alterum, nifi impellens impulfiim tangat. Etiam mcdicinae, quae exterius applican- tur, ut unguenta, emplaftra, non cxercent vires fuas, nifi per radum cor- poris. Deniqucobjedafenfuum, tadus & guftus, noiiferiunt, nili contigua organis. S u N T & aliae virtutcs, quae operantur ad diftantiam, verum valde exi- guam, quarum paucae adhuc notatae fi.int, cum tamen plures fint quam ho- mines fiafpicentur : ut (capiendo exempla ex vulgatis) cum fijccinum aut gagates trahunt palcas; bullae approximatae folvunt bullas; medicinae non- nullae purgativae eliciunt humores ex alto, & hujufmodi. At virtus ilia magnctica, per quam fisrrum & magnes, vel magnetes, invicem coeunt, operatur intra orbem virtutis ccrtum, led parvum : Ubi contra, f\ fit aliqua virtus magnctica cmanans ab ipia terra (paulo nimirum intcriorc) fiipcr a- Gum fi:rream, quntcnus ad verticitatem, operatio fiat ad diftantiam magnam. RuRSUS, fi fit aliqua vis magnctica, quae operetur per confenfum in-' ter globum tcrrae & pondcrofa, aut inter globum lunae & aquas maris, (quae maxime credibilis videtur in fluxibus Sc rcfiuxibus lemi-menftruis) aut inter coclum ftellatum & planctas, per quam cvoccntur & attollantur ad fua apogaeaj haec omnia operantur ad diftantias adniodum longinquas. Inveniuntur & quaedam inflammationes five conccptioncs flammac, quae ■'fiunt ad diftantias bene magnas in aliquibus mareriis; ut referunt de naph- tha Babylonica. Calorcs etiam infinuant Ic per diftantias amplasj quod etiam faciunt frigop: adco ut habirantibus circa Canadam moles five maf- lae glacialcs, quae abrumpuntur & natant per oceanum Icptentrionalem, & defcruntur per Atlanticum verllis illas oras, percipiantur & incutiant frigdra c longinquo. Odores quoque (licet in his vidcatur Temper effc quaedam emiillo corporea) operantur ad diftantias notabilcs; ut evenire folet navi- gantibus juxta lirtora Floridae, aut etiam nonnulla Hifpaniae, ubi fi,uit fyl- vae totaeexarboribus limonum, aurantiorum, & hujufiiiodi plantarum odo- r-atarum, aut frutices roriliiiarini, majoranae, & fimilium. Poftrcmo radiatio- ncslucis, & impreilioncs fonorum, operantur fci licet ad diftantias fpatiofas. Verum Lib. II. NOVUM ORGANUM. 369 Verum hacc omnia utcunquc opcrentur ad diftaiitias parvas five ihag- nas, opei-antur certc ad finitas & naturae notas, ut fit quiddam non ultra j Idque pro rationibus, aut molis feu quanti corporum ; aut vigoris & dcbi- litatis virtutum s aut favoribus & impcdimcntis mcdiorum ; quae omnia in computationem venire & notari debent. Quinetiam menfurae motuum violentorum, (quos vocant) ut millilium, tormcntorum, rotarum, & fimi- lium, cum hae quoque manifefto fuos habeant limitcs certos,notandae funt. iNviENiUNTUR etiam quidam motus & virtutcs contrariae illis, quae opcrantur per taduni, & non ad diftans , quae opcrantur Icilicct ad diftans, & non ad tadum ; & rurfus, quae operanrur rcmiflius ad dilhntiam mino- jrem, & fortius ad diftantiam majorcm. Etcnim vifio non bene tranfij^itur ad taftum, fed indiget medio & diftaritia. Licet merainerim, mc audiflc ex relatione cujufdam fide digni, (^uod ipfe in curandis oculorum fuorum cataradis (erat autem cura talis, ut immitteretur feftuca quaedam parva ar- gentea intra primam oculi tunicam, quae pell iculam illam cataraftae remo- veret & truderet in angulum oculi) clariflime vidiflet fcftucam illam fupra ipfam pupillam movcntem. Quod utcunquc vcruni eflc poilir, manifcftum eft, majora corpora noh bene aut diftindle ccrni, nifi in cufpide coni, co» euntibus radiis objedli ad nonnullam diftantiam. Quin etiam in fenibus bculus melius cernit, remoto objcfto paulo longius quam propius. In mif- filibus autem certum eft, percuftionem non fieri tarn fortcm ad diftantiam nimis parvam, quam paulo poft. Hacc itaque & flmilia in menfuris mo- tuum quoad diftantias notanda funt. Est & aliud genus menfuraelocalis motuum, quod non practcrmirtendunt eft. Illud veto pertinct ad motus non progrcflivos, fed fphacricos; hoc eft, r.d expanfionem corporum in majorem Iphacram, autcontradioncm iiiminoicm. Inquirendum enim eil inter menfuras iftas motuum, quantam comprclTioncm aut extenfioncm corpora (pro natura ipforum) facile & libcater patiantur, 6c ad quem terminum rcluftari incipianr, adco ut ad extremum non ultra fcrant, ut cum vefica inflata comprimitur, fuftinct ilia compreilionc:-:! non- nullam aeris, led fi major fuerit, non patitur aer, led rumpitUi vcfica. At nos hoc ipfum fubtiliore cxperimcntomagis exadc probavimus. Ac- ccpimus enim campanulam ex mctallo, Icviorem fcilicet & tcnuiorcn-, qua- li ad excipiendum ialem utimur; eamquc in pclvim aquae immiflmus, ita ut deportaret fccum aerem, qui contincbatur in concavo ufque ad funduni pelvis. Locaveramus autem prius globuium in fundo pelvis, (iiper qucm campanula imponcnda eflct. Quare ilkid cvcniebat, ui it globulus ille ef- fet minufculus (pro ratione concavi) rcciperet fc aer in locum minorcm, & contruderetur folum, non extrudcrctur. Qiiod fi grandioris elTct ma"^- nitudinis, quam ut aer libenter ecderer, turn aer majoris prcflurac inipa- tiens, caxnpanulam ex aliqua parte elcvabat, & in bullis afccndebar. Etiam ad probandum qualem extenfioncm (non minus quam com- prefilonem) pateretur aer, tale quippiam praclicavimus. Ovum vitr. um accepimus, cum parvo foraminc in uno cxtrcmo ovi. Aerem per foiauicii exuftione forti attraximus, & ftatim digito foramen illud obturavimus ; 6c ovum in aquam immerfimus, & dein digitum removimus. Aer vero tcn- fura ilia per cxuftionem fadla tortus, & magis quam pro natura fua dihta- tus, ideoquc fe recipcrc &: contrahcre nitons, (iia ut ii ovum illud in aquan\ non fuiflet immerfum, aifrem ipf.im traxifllt cum fibilo) aquam traxit ad tale quantum, quale fiiificere pofllt ad hoc, ut aer antiquam rccuperaret Iphac- ram ixvc dimenfiouem. VoL.I. Aaa AxquB 3^ NOVUM ORGANUM. Ub. II, At QUE ccrtum eft, corpora tenuiora (quale eft aer) pati Gontradlioncm nonnuUam notabilcm, ut diclum eft : At corpora tangibilia (quale eft aqua) multo acgrius, & ad minus fpatium patiuntur comprcftlonem : Qualem au- tern patiatur, tali experimciito inquifivimus. Fieri fecimus globum ex plumbo cavum, qui duas circiter piatas vi- narias contineret ; cumque latis per latera craflum, ut majorem vim fufti- nerct. In ilium aquam immifimus, per foramen alicubi fadtumj atquc fo- ramen illud, poftquam globus aqua implctus fuiller, plumbo liqucfadlo obturavimus, ut globus deveairet plane confolidatus. Dein globum forti- mallco ad duo latera advcrla complanavimus : Ex quo ncccflc fuit aquam in minus contrahi, cum fphaera figurarum fit capacrfllma. Dcinde, cum mallcatio non amplius iLifticeret, acgrius fe recipiente aqua, molendino feu torculari ufi fumus; ut tandem aqua impatiens preflurae ulterioris, per folida plumbi (inllar roris delicati) cxftillaret. Poftea, quantum fpatii per cam comprcftlonem imminutum forer, computavlmus : Atque tantam com- prcftlonem palVam clle aquam (fed violentia magna fubadlam) intellcximus. A T folidiora, ftcca, aut magis compada, qualia funt lapides & ligna, nec- non metalla, multo adhuc minorem compreftionem aut extenftoncm, & fere imperceptibilem fcrunt; fed vcl fradlLonc, vel progreflione, vel aliis per- tentationibus fe libcrant, ut in curvationibus ligni aut metalli, horologiis moventibus per complicationein laminae, miflllibus, malleationibus, & in- numeris aliis motibus, apparet. Atque haec omnia cum menfuris fuis in in- dagatione naturae notanda & exploranda funt ; aut in certitudine fua, aut per aeftimativas, aut per comparativas, prout dabitur copia. XL VI. Inter praerogativas ixiftantiarum poncmus loco viccfimo fe- cundo inftantias curriculi, quas etiam inftantias ad aquam appellate confue- vimus ; fumpto vocabulo a clepfydris apud antiques, in quas infundcbatur aqua loco arenae. Eae mcnfurant naturam par momenta tcmporis, quem- admodum inftantiae virgae per gradus fpatii. Omnis enim motus ftve ac- tio naturalis tranfigitur in tempore i alius vclocius, alius tardius, fed ut- cunque momentis certis, & naturae notis. Etiam illae actiones, quae fu- bito videntur operari, & in idu oculi, (ut loquimur) deprehenduntur rcci- pere majus & minus quoad tempus. Primo itaque videmus, rcllitutiones corporum coclcftium fieri per tem- pera numerata ; etiam fluxus & reftuclus maris. Latio autcm gravium vcr- fus terram, & levium verfus ambitum coeli, fit per cerra momenta, pro rationc corporis quod fertur, & mcdii. At velificationes navium, motus ani- malium, perlationes miflilium, omnes fiunt itidem per tcmpora (quantum ad fummas) numerabilia. Calorcm vero quod attinct, videmus pucros, per hyemem manus in flamma lavare ; ncc tamen uri j & joculatorcs vafa plena vino vel aqua, per motus agiles & aequales vcrterc deorfum, &fur- fum rccuperare, non eftufo liquore j & multa hujuftiiodi. Ncc minus ip- fiie comprefliones, & dilatationes, & cruptiones corporum fiunt, aliac vc- locius, aljae tardius, pro natura corporis & motus, fed per momenta certa. Qiiinetiam in explofione plurium bombardarum ftmul, quae cxaudiuntuf quandoquc ad diftantiani triginta milliarium, percipitur fonus prius ab iis, qui prope abfunt a loco ubi fit fonitus, quam ab iis, qui longe. At in vifa (cujus adio eft perniciftima) liquet etiam rcquiri ad cum aduandum mo- menta certa tcmporis 5 idque probatur ex iis, quae propter motus velocita- tem non cernuntur 5 ut ex latione pilae ex fclopcto. Vclocior enim eft- praetcrvolatio pilae, quam impreflio ipecici ejus, quae dcfcrri poterat ad vifum. AjqijK Lib.II. NOVUM ORGANUM. n 71 Atq^ueHoc, cum fimilibus, nobis quandoquc dubit.itioncm pepcrit plane monftrofam; videlicet, utrum cocli fcreni & llcllati facics ad idem tcnipus cernatur, quando verc exilHt, an potius aliquanto poll: ; & utruni non lit (quatenus ad vilum coelellium) non minus tcmpus vcrum, & tcmpus vi- fum, quam locus verus, & locus villis, qui notatur ab aftronomis in paral- Jaxibus. Adeo incrcdibilc nobis vidcbatur, IpccicS five radios corporum coeleftium, per tarn immenfa fpatia milliaiium fubito dcfcrri poflc ad vi- lum J fed potius dcbctc cas in tempore aliquo notabili delabi. Vcrum ilia dubitatio (quoad majus aliquod intcrvallum temporis inter tcmpus vcrum & viium) poftea plane evanuit; reputantibus nobis jacluram illam inlini- tam, & diminutioncm quanti, quatenus ad apparcntiam inter corpus ftellac vcrum, & fpccicm vilam, quae caufatur a diftantia ; atque fimul notanti- bus ad quantam diftantiam (fexaginta fcilicct ad minimum milliariorum) corpora, caque tantum albicantia, lubito hie apud nos cernantur > cum du- bium non fit lucem coeleftium, non tantum albedinis vividum colorcm, verum etiam omnis flammae (quae apud nos nota eft) luccm, quoad vigo- rem radiationi.s multis partibus excedere ; etiam immenla ilia velocitas in ipfo corporc, quae ccrnitur in motu diurno, (quae etiam viros graves ita obftupefecit, ut mallcnt credere motum terrae) facit motum ilium cjacu- lationis radiorum ab ipfis (licet celeritate, ut diximus, mirabilem) magis credibilem. Maxime vero omnium nos movit, quod fi interponeretur in- tcrvallum temporis aliquod notabilc inter vcritatem & vilum, tbret ut Ipe- cies per nubes interim orientes, & funiles medii perturbationes, intercipe- rcntur faepcnumero, & confundcrentur. Atque dc menfuris tcmporum iimplicibus haec dida fmt. Verum non Iblum quacrcnda eft menfura riiotuum & aclionum fimpli- citer, fed multo magis comparative : Id enim cximii eft ufus, & ad pluri- ma fpedat. Atque videmus ftammam alicujus tormenti ignci citius ccrni, quam Ibnitus audiatur i licet neccfl'e fit pilam prius acrem pcrcutcre, quam flamma, quae pone crat, cxirc potuerit ; lieri hoc autcm propter velociorcm tranfadionem motus lucis quam Ibni. Videmus etiam Ipecies vifibilcs a villi citius excipi, quam dimitti 5 undc fit, quod nervi fidium digitoimpul- fi, dupliccntur aut triplicentur quoad Ipccicm, quia Ipecies nova recipi- tur, antcquam prior dimittatur ; ex quo etiam fit, ut annuli rotati videan- tur globofi, & fax ardens nodu veloeiter portata, confpiciatur caudata. Etiam ex hoc fundamento inaci^ualitatis mofuum quoad velocicatem, exco- gitavit Galilacus caulam fiuxus.Sc refluxus maris, rotante terra velocius, a- quis tardius; ideoquc accumulantibus Ic aquis in furfum, & deinde per vi- ces fe remittentibus in deorfum ; ut demonUratur in vale aquae incitatius movente. Sed hoc commcatus eft conceftb non concefiibili, (quod terra ncmpe movcatur ;) ac etiam non bene informatus dc oceani motu fexho- rario. At cxcmplum hujus rei de qua agitur, videlicet dc comparativis m.en- furis motuum, neque iblum rei ipfius, fed & ulUs infignis ejus, (de quo pauIo ante loquuti fumus) eminet in cuniculis fubtcriancis, in quibus col- iocatur pulvis pyrius; ubi immenfae moles terrae, aedifieiorum, & fimili- um, fiibvcrtuntur, 6c in altum jaciuntur, a puiilla quantitatc pulveris py- rii. Cujus caufa pro ccrto ilia eft, quod motus ditatationis pulveris qui im-. pdlit, multis partibus fit pcrnicior, quam motus graviratis per quem fieri' poflit aliqua rcfiftcntia ; adeo ut primus motus pcrtund'tus fit, antcquam' motus advcrfus mcepcrit ; ut in principiis nuUitai quacdani fit rciiftcntiae. Vql. I. A a a 2 Hinc NOVUM ORG A NUM. Lib. lii Kinc ctiiun fit, quod in omni miilili ictus non tarn robuftus, quam acntus ■5c celor, ad pcrlationcni potiilimiim valcat. Kequc ctiam fieri poruitlcf, i\t narva quantitas fpirirus aiiimali^ in animalibus, pracfcrtim in ram.vafu^ corporibiis, qiiaiia lunc balacnac aut olcphanti, tantam molcm corporcam flcdoret & rcgcrct • nili propter vclocitatem motus Ipiritus^ & hcbctik!;> jiem corporeac molis, quateiius ad cxpcdiendam fuam rcfiftcntiam. Deniqjje, hoc ununi ex praecipuis tundamcntis eft cxpcrimcntoruni magicorum, dequibus mox dicemus; ubi fcilicct parva moles materiae lon- ge majorem fuperat, & in ordincm redigit : iioc inquam; fi fieri polHt an- tcverfio motuuai per velocitarcm uniiis, antcquam alter le cxpcdiat. PosTREMo, hoc ipium prius & poftcrius in omni aclione naturali no- rari debet j vcluti quod in infuftonc rhabarbari eliciatur purgaciva vis prius, aftrictiva port 5 fimile quiddam etiam ia^ infufione violarum in acerum ex- perti llnvius ; ubi primo excipitur lliavis & dclicatus floris odor ■■, poi^, pars tloris magis terrca, quae odorem confundit. Itaque fi intundantur violac per diem integrum, odor multo languidius excipitur, quod fi infundanrur per partem quartam horac tantum, & cxtrahantur ; & (quia paucus clt fpi- iitus odoratus, qui flibfiftit in viola) infundantur poft fingulas qu.'^rtas horae I'Solac novae & rcccntes ad fexics 5 turn demum nobilitatur intufio, ita ut li- cet non manferint violae, utcunqe renovatac, plus quam ad fefquihoram ; tamen permanferit odor gratiiilmus, & viola ipfa non inferior, ad annum integrum. Notandum tamen eft, quod non ic colligat odor ad vires fuas plenas, nifi poll menlem ab infufione. In diflillationibus veto aromatum maceratorum in fpiritu vini patct, quod liirgat primo phlcgma aqucum & inutile, deinde aqua plus habcns ex fpiritu vini, deinde poft aqua plus ha- bcns ex aromatc. Atque hujus generis quampiurima invcniuntur in diflil- lationibus notatu digna. Verum haec fufficiant ad excmpla, XLVII. Inter praerogativas inftantiaruni poncmus loco vicefimo ter- tio inftantias quanti, quas ctiam dofes naturae (fumpto vocabulo a mcdici- nis) vocare confuevimus. Eae funt, quae menlurant virtutcs per quanta corporum, & indicant quid quantum corporis taciat ad modum virtutis. Ac primo funt quaedam virtutes, quae non lubfiftnnt nifi in quanto cofmico, hoc eft, tali quanto, quod habcat conlpifiim cum configurarione & fabrica univer/i. Terra cnim ftatj partes ejus cadunt. Aquae in maribus fluunt & refluunti in fluviis minime, nifi per ingreflum moris. Deinde ctiam om- nes fere virtutes particulates lecundum multum aut parum corporis operan- tur. Aquae largae non facile corrumpuntur ; exiguac cito. Muftum & Gcrvi/ia maturelcunt longe citius, & fiunt potabilia in utribus parvis, quam in doliis magnis. Si herba ponatur in majore portione liquoris, fit infufiof mag?s quam imbibitio : Si in minore, fit imbibitio magis quam infufio. Aliud igitur erga corpus hiunanum eft balneum, aliud levis irroratio. Eti- am parvi rores in acre nunquam cadunt, fed diftipantur, & cum aerc in- corporantur. Et viderc eft in anhelitu fupcr gemmas, parum illud humo- lis, quafi nubeculam vento difllpatam, continuo folvi. Etiam fruftum c- juldem magnctis non trahit tantum ferri, quantum magnes integer. Sunt etiam virtutes, in quibus parvitas quanti magis potel^ ; ut in pcnetrationibuSy ftylus acutus citius penetrat, quam obtufus -, adamas punctuatus fculpit in vitro, & fimilia. Verum non hie morandum eft in indefinitis, fed ctiam dc rationibus quanti corporis erga modum virtutis inquirendum. Proclive cnim foret cre- dere, quod rationcs quanti rationes virtutis adaequarentj ut fi pila plumbea unius Lib. II. NOVUM O R G A N U M, unius unclac cadcrct in tali tempore, pila unciatiim duarum dcberct cadere duplo cclcrius, quod falfillimum eft i iice cacdcin rationes in omni genere virtutum valent, led longe diverlae. Itaque hac inenllirae ex rebus ipfis petcndac funt, & non ex ^-erifimilitudiac aut conjectutis. Deniq_ue in omni inquifitionc natura quantum corporis requiratur ad aliquod cfFedum, tanquam dolls, notandum 3 & eautiones de niniis & pa- rum afpcrgcndae. XLVIII. Inter pracrogativas inflantiarum, poncmus loco vicc/imo quarto inftantias luctae i quas etiam inftantias pracdominantiac appellate conlucvimus. Eac indicant pracdominantiam & cellionem virtutcm ad in- vicem ,- & quae ex illis fit fortior & vincat, quae inhrmior & luccumbat. Sunt enim motus & nixus corporum compolui, dccompofiri, & complicati, non minus quam corpora ipla, Proponcmus igicur prinuim fpccics praeci- puas motuum five virtutum adivarum ; ut magis perlpicua fit iplarum com- paratio in robore, & exinde demonftratio atque dcfignatio inftantiarum lu- ctae & praedominantiac. Mot us primus fit motus antitypiac materiae, quae inert in fingulis por- tionibus ejus; per qucm plane anniliilari non vult : ita ut nullum inccndi- um, nullum pondus aut dcprefiio, nulla violentia, nulla deniqueaetas aut diu-» turnitas temporis polllt redigere aliquam vel minimam portioncm materiae in nihilum, quin ilia &c fit aliquid, & loci aliquid occupet ; & fc, (in qualicunque neceffitatc ponatur) vel formam mutando vel locum, libcret s vel {Ci non detur copia) ut eft, lubfill:at ; ncque unquam res eo dcveniat, ut aut nihil fit, aut nuUibi. Qiiem motum fchola (quae Icmper fere &dc- nominat & detinit res, potius per cfFeftus i3c incommoda, quam per caufas interiores,) vel denotat per illud axioma, quod duo corpora non pofllnt eflc in uno loco; vel vocat motum, ne fiat penetratio dimenfionum. Nequc hujus motus exempla proponi confentaneuni eft : Ineft enim omni corpori. Sit motus fccundus, motus (qucm appellamus) nexus; per quern corpora- Hon patiuntur Cc ulla ex parte Ibi dirimi a contadu alterius corporis, ut quae niutuo nexu & contaftu gaudcant : Qiicm motum fchola vocat motum, ne detur vacuum : Veluti cum aqua attrahitur lurfiam cxudionc, aut per riftu- las ; care per vcntofas i aut cum aqua fiftitur, nee effluit in hydriis pcrfo- ratis, nifi os hydriae ad immittendum aerem apcriatur ; & innumcra id ge- nus. S I T motus tertius, motus (qucm appellamus) libcrtatis ; per qucm cor- pora le liberare nituntur a prcflbra aut tenfura practernaturali, & reftitu- cre fe in dimenfiim corpori ilio conveniens. Cujus motus etiam innumera fant exempla : Veluti (quatenus ad libcrationem a prelVura) aquae in natan- do, aeris in volando ; aquae in remigando, aeris in undulationibus vcntorum, laminae in horologiis. Nee incleganter le oftendit motus aeris comprelli in fclopetis ludicris puerorum, cum alnum aut fimile quiddam excavant, & in- farciunt frufto alicujus radicis iucculentac, vel fimilium, ad utrolque fines ;dc- indc per embolum trudunt radieem, vel hujufinodi farcimentum in foramen alterum : Unde emirtitur & cjicitur radix cum fonitu ad foramen alterum, id- que antequam tangatur a radice, aut farcimentocitimo,autembolo. Qiiatenus vero ad libcrationem a tenfura, oftendit fe hie motus in acre poft exudionem in ovis vitrcis remancnte ; in chordis, in corio, & panno ; refilientibus poft tcnfiiras fuas, nifi tenfurae illae per moram invaluerint, &c. Atque hunc nio- tum fchola llib nomine motus ex forma dementi innuit ; fatis quidcm inlci- te, cum hie motus non tantum ad aerem, aquam, aut flammam pertineat, fed I ad /1 f-» O O / C ,^4. N O VU M ORG ANUM. Lib.H. ^d' oinnem divcrfitatcm confiftcntiac ; ut ligni, ferri, plumbi, panni, mcm- branac, &c. in quibus, fingula corpora fiiac habent dimcnfionis modulum; & ab eo aegi'c ad Ipatiurn aliquod notabilc abripiuntur. Vcrum quia mo- tus iftc libcrtatis omnium eft maximc obvius, & ad intinita lpccl:ans,conrul- tum fucrit eum bene & perlpicuc diflingucrc. Qiiidam enim valdc ncgli- sjcnter confundunt hunc motum cum gcmino illo motu antitypiae & nexus ; libcrationem Icilicct a preflura, cum motu antitypiae; a tcnfura, cum mo- ru nexus : ac fi rdco ccdetcnt aut fe dilatarent corpora comprcfl'a, nc leque- recur pcnetratio dimenfionum i ideo rcfilirent & contraherent le corpora tenia, nc fequeretur vacuum. Atqui i\ aiir comprefllis le vcUet rccipere in denfitatem aquae, aut lignum in deniaatcm lapidis, nil opus forct pcnctra- tione dimenfionum ; & nihilominus longe- major poflet efic eomprellio illo- rum, quam ilia uUo modo patiuntur. Eodem modo fi aqua te dilatarc vei- kt in raritatem aeris, aut lapis in rariratem ligni, non opus foret vacuo i & tamen longe major poflet fieri extenfio eorum, quam ilia uUo modo pati- untur. Itaquc non reducitur res ad penetrationem dimenfionum & vacuum, iiifi in ultimitatlbus condenfationis & rarefaftionis i cum tamen ifti motus longe citra cas fiftant & vcrlentur ; neque aliud fint, quam defideria corpo- rum conlcrvandi le in confilTientiis fuis, (five, fi malint, in formis llii*) ncc ab iis recedendi fubito, nifi per modos iuaves, ac per conicnfum altercntur. At lon2;e magis neccllarium eft, (quia multa fecum trahit) ut intimeturho- » ininibus motum violentum, (quem nos mechanicum ; Democritus, qui in motibus luis primis expediendis etiam infra mediocrcs philofophos ponen- dus eft, motum plagae vocavit) nil aliud cfle quam motum libcrtatis, fcili- cet u compreflionc ad relaxationem. Etenim in omni five fimplici protru- fione, five volatu per aerem, non fit fummotio aut latio localis, antequam partes corporis practcrnaturaliter patiantur & comprimantur ab impcllente. Turn rcro partibus aliis alias per lucceftlonem trudentibus, fertur totuni ; ncc folum progrcdicndo, led etiam rotando fimul ; ut etiam hoc modo partes fe liberate, aut magis ex aequo tolerare poilint : Atque dc hoc motu hactenus. Sit motus quartus, motus cui nomcn habctur motus hyles : Qui motus antiftrophus eft quodammodo motui, de quo diximus, libcrtatis. Etenim in motu libcrtatis corpora novum dimenfum, five novam fphaeram, five no- vam diiatationcm aut contraclionem, (hacc enim verborum varietas -idem innuit) exhorrent, refpuunt, fugiunt, &: refilire ac vcterem confiftentiam recnperarc totis viribus contendunt. At contra in hoc motu hyles, corpora novam fphaeram five dimenfum appetunt ; atque ad illud libcnter &c pro- pcre,~6i quandoquc valentiflimo nixu (utin pulverc pyrio) afpirant. Inllru- xncnta autcm hujus motus, non fola ccrte, fed potentifiima, aut faltem fre- quentillima, funt calor & frigus. Exempli gratia: Aer fi per tenfuram (vclut per exuftioncm in ovis vitreis) dilatctur, magno laborat dcfiderio feipfum reftituendi. At admoto calore, e contra appetit dilatari, & concu- pilcct novam fphaeram, & tranfit & migrat in illam libcnter, tanquam in •novam formam (ut loquuntur.) Nee poft diiatationcm nonnuUam dc redi- tu curat, nifi per admonitioncm frigidi ad cam invitetur ; quae non reditus eft, fed tranlmutatio repetita. Eodem modo & aqua, fi per comprcftmncm ar- ftetur, recalcitrat ; & vult fieri qualis tuit, icilicct latior. At fi intcrveniat frigus intcnfum & continuatum, mutat fe fponte fua Sc libcnter iii conden- iationcm glaciei > atque fi plane continuctur frigus, nee a ttporibus intcr- lumpa^r, Lib. 11. NOVUM O R G A N U M. rurapatur, (ut fit ia fpcluncis & cavcrnis paulo profundioribus) vertitur hi cryftallum, aut materiam fimilcm, ncc unquam rcftituirar. Sit motus quintus, motus continuarionis : IntcUigimus autcm non con- tinuationis fimplicis & primariae, cun\ corporc aliquo altero ; (nam ille eft motus nexus) fed continuarionis lui, in corporc ccrto. Ccrtifllnium enim eft, quod corpora omnia folutioncm continuitatis exhorrcant ; alia magis, alia minus, fed omnia aliquatenus. Nam ut in corporibus duris (vcluti clialybis, vitri) rclutlatio contra difcontinuationcm eft maximc robufta Sc valida ; ita ctiam in liquoribus, ubi ccfl'arc aut languerc faltem vidctur motus ejufmodi, tamen non prorfus rcpcritur privatio ejus; fed plane ineft ipfis in gradutan- quam infimo, & prodit fe in experimentls plurimisj ficut in bullis, in rotun- ditate guttarum, in fills tcnuioribus ftillicidiorum, & in fequacitate corporuni glutinolbrum, & ejufmodi. Scd maxime omnium fc oftendit appetitus iftc, fi difcontinuatio tentctur ufquc ad fracliones minores. Nam in mortariis, poft contufionem ad certum gradum, non amplius operatur piftillum : Aqua non fubintrat rimas minores : Qiiin & ipfe aer, non obftante fubtilitate cor- poris ipfius, poros vaforum paulo folidiorum non pcrtranfit fubito, ncc nifi per diuturnam infuiuationem. Sit motus fextus, motus quem nominamus motum ad lucrum, five mo- tum indigcntiac. Is eft, per quem corpora, quando verfantur inter plane heterogenea & quafi inimica, fi forte nancifcantur copiam aut commoditatem evitandi ilia heterogenea, & fc applicandi ad magis cognata; (licet ilia ipfa cognata talia fucrinr, quae non habcant arftum confenfum cum ipfis) tamcii ftatim ea ampledluntur, & tanquam potiora malunt ; & lucri loco (undo %'ocabulum fumpfimus) hoc ponere videntur, tanquam talium corporum in- diga. Exempli gratia ; aurum, aut aliud metallum foliatum, non deleftatur aerc circumfufo. Itaque fi corpus aliquod tangibile & craftum nancifcatur, (ut digitum, papyrum, quidvis aliud) adhaeret ftatim, ncc facile divellitur. Etiam papyrus, aut pannus, & hujufmodi, non bene fe habent cum acre, qui inferitur & commiftus eft in ipforum poris. Itaque aquam aut liquorum libentcr imbibunt, & aerem exterminant. Etiam faccharum, aut fpongia infufa in aquam aut vinum, licet pars ipforum cmineat, & longc attollatur fupra vinum aut aquam, tamen aquam aut vinum paulatim & per grac^us attrahunt in furfum. Unde optimus canon fumitur apcrturac & folutionum corporum. Mif- fis enim corrofivis & aquis fortibus, quae viam fibi aperiunt s fi poflit inve- niri corpus proportionatum & magis confenticns & amicum corpori alicui folido, quam illud, cum quQ tanquam per necellltarcm commifcetur : ftatim fc apcrit & relaxat corpus, & illud altcrum intro recipit, priore «clufa aut fummoto. Ncque operatur, aut poteft, ifte motus ad lucrum, folum- modo ad taftum. Nam eleftrica opcratio (dc qua Gilbertus & alii poft eum tantas cxcitarunt fabulas) non alia eft quam corporis per fricationem levem excitati appetitus, qui acrem non bene tolcrat, fed aliud tangibile mavult, fi reperiatur in propinquo. Sit motus feptimus, motus (quem appelhmus) congregationis majoris ; per quem corpora feruntur ad mafllis connaturalium ftiorum ; gravia ad globum tcrrac; Icvia ad ambitum cocli. Hunc fchola nomine motus natu- ralis infignivit, levi contcmplatione 5 quia fcilicet nil fpedabilc erat ab ex- tra, quod cum motum cicr^t ; (itaque rebus ipfis innatum atquc infitum pu- tavit :) aut forte quia non ceflat. Nee mirum : Icmper enim pracfto func coelum & terra ; cum c contra caufac & origincs plurimorum ex reliquis 2 motibus 37: 376 NOVUM ORGANUM. Lib. II. motlbus iiiterdum abfint, interdum adfint. Itaque hunc, quia non intermit- tit, fed cacteris intermittentibus ftatim occurrit, pcrpetuum & propiium i rcliquos, afcititios pofuit. Eft autcm iftc motus revera fatis infirmus & hebcs, tanquam is qui (nifi fit moles corporis major) caeteris motibus, quan- diu operantur, cedat & fuccumbat. Atque cum hie motus hominum cogi- tationes ita implevcrit, ut fere reliquos motus occultavcrit 5 tamcn parum eft quod iiomines dc co fciunt, fed in multis circa ilium erroribus vcrfantur. S I T motus odavus, motus congregationis minoris i per qucm partes ho- mogenea in corpore aliquo feparant fe ab heterogeneis, & coeunt inter fefe; per quem etiam corpora Integra ex fimilitudine fubftantiae fe ample- duntur & fovent, & quandoque ad diftantiam aliquam congrcgantur, at- trahuntur, & conveniunt : Vcluti cum in lade flos ladis poft moram aliquam fupcrnatat j in vino faeces & tarlarum fubfidunt. Ncque enim hacc fiunt per motum gravitatis & kvitatis tantum, ut aliae partes fummitatcm petant, aliae ad imum vergant, fed multo magis per defiderium homogeneorum in- ter fe coeundi & fe uniendi. DifFcrt autem ifte motus a motu indigentiae, in duobus : Uno, quod in motu indigentiae fit ftimulus major naturae ma- lignae & contrariae : At in hoc motu {R modo impedimenta & vincula ab- fint) uniuntur partes per amicitiam, licet abfit natura alicna, quae litem mo- veat : Altero, quod ardior fit unio, & tanquam majorc cum delcclu. In illo enim, modo evitetur corpus inimicum, corpora ctiam non admodum cognata concurrunt : At in hoc coeunt fubftantia, gcrmana plane fimili- tudine devindlae; & conflautur tanquam in unum. Atque hie motus om- nibus corporibus compofitis ineft j & fc facile conl'piciendum in fingulis daret, nifi ligaretur & fraenaretur per alios corporum appetitus & neccflita- tes, quae iftam coitionem difturbant. LigaTur autcm motus iftc plerumque tribus modis: Torpore cor- porum ; fracno corporis dominantis ; & motu extcrno. Ad torporcm cor- porum quod attiilet i certum eft inefle corporibus tangibilibus pigritiam quandam fccundum magis &. minus, & cxhorrcntiam motus localis : ut nifi 'excitcntur, malint ftatu fuo (prout funt) efle contcnta, quam in melius fe expedire. Difcutitur autem ifte torpor iriplici auxilio : aur per calorcm, auc per virtutem alicujus cognati corporis eminentem, aur per motum vividum Si. potcntcm. Atque primo quoad auxilium caloris : hinc fit, quod calor pronuncictur efle illud, quod feparet hcterogenca, congregct homogenea : Quam dcfinitioncm Peripateticorum merito dcrifit Cilbertus ; diccns, cam efle perinde ac fi quis diccret ac definiret homincm illud efle, qund fcrat triticum, & planter vineas ; efle enim dcfinitioncm tanti'm per effcdus, eof- quc particulares. Sed adhuc magis culpanda eft ilia dcniuiioj quia etiam eflfedus illi (quales, quales funt) non funt ex proprietate caloris, fed tantum per accidens, (idem enim facit frigus, ut poftca diccmus i) ncmpe ex dcfiderio partium homogenearum coeundi, adjuvantc tantum calorc ad difcuticndum Torporcm, qui torpor defiderium illud antea ligaverat. Quoad vcro auxi- lium vhrtutis inditae a corpore cognato ; illud mirabilitcr cluccfcit in mag- nctc armato, qui excitat in fcrro virtutem detinendi ferrum per fimilitudincm fubftantiae, difcuflb torpore ferri per virtutem magnetis. Quoad vcro auxi- lium mbtus, confpicitur illud in fagittis ligncis, cufpide ctiam lignca ; quae altius penetrant in alia ligna, quam fi fuiflent armatae fcrro, per fimilitudi- ncm iubftantiae, difcuflb torpore ligni per motum celercm : dc quibus duo- bus expcrinientis etiam in aphorifmo dc inftantiis clandcftinis dixiauis. I LiGATIO Lib. II. NOVUM ORGANUM. LiGATio vcro moms congregationis minoris, quae fit per fracniim cor- poris dominanti,., confpicirur in lolurionc fanguinis & urinarum per Irigus. Qiiamdiu enim rcpleta fuerint corpora ilia fpiritu agili, qui iingulas corum partes cujulcunquc generis, ipfe ut dominus totius ordinar & cohibet; tamdiu non coeunt hctcrogcnca propter Iraenuni: fed poftquam ille Ipiritus cvaporaverit, aut lliffocatus t'uerit per frigus, turn Iblutae partes a fraeno, coeunt fccunduiii defideriuni fuum naturale. Atque ideo fit, ut omnia cor- pora, quae continent fpiiitum acrem, (ut Tales, &hujufmodi) durent&non folvantur, ob fracnum pcrmancns & durabilc Ipiritus dominantis & impe- riofi. LiGATio vero motus congregationis minoris, quae fit per motum ex- ternum, maxime conipicitur in agitationibus corporum, per quas arcetur putrefadio. Omnis enim putrcfadio fundatur in congrcgatione homogcnc- orum5 undc paulatim tit corruptio prioris (quam vocant) formac, & gene- ratio novae. Nam putrefadionem, quae fternit viam ad generationem no- vae formac, praccedit folutio vcteris; quae eft ipfa coitio ad homogeneam. Ea vero fi non impedita fucrit, fit folutio firaplex; fin occurrant varia quae obftant, fequuntur putrcfacliones, quae funt rudimenta gcnerationis novae. Qitod fi (id quod nunc agitur) fiat agitatio frequens per motum externum; turn vcro rnotus ifte coitionis (qui eft dclicatus & mollis, & indiget quicte ab cxtcrnis) difturbatur & cefl'at; ut fieri vidcmus in innumeris: veluti, cum quotidiana agitatio aut profluentia aquae areeat putrefadionem 5 vcnti ar- ceant pcftilcntiam aeris; grana in granariis veria 6c agitata maneant pura; omnia dcnique agitata exterius non tacile putrefiant intcrius, SuPEREST ut non omittatur coitio ilia partium corporum, unde fit prae-' cipue induratio 6c deficcatio. Poftquam enim fpiritus, aut humidum in fpiritum verfum, cvolaverit in aliquo corporc porofiorc, (ut in ligno, oflc, membrana, & hujufmodi) tum parte? cralliores majore nixu contrahuntur & coeunt, unde fequitur induratio aut deficcatio: quod exiftimamus fieri, noii tam ob motum nexus, nc detur vacuum, quam per motum ilium amicitiae & unionis. Ad coitioncm veroaddiftans quodattinet, ea infrequcns eft & tara: & tamen in pluribus ineft, quam quibus obfervatur. Hujus fimulacra funt, cum bulla folvat buUam ; medicamcnta ex fimilitudinc fubftantiac trahant humores ; chorda in divcrfis fidibus ad unifonum moveat chordam ; & hu- jufmodi. Etiam in fpiritibus animalium hunc motum vigcrc exiftimamus, fed plane incognitum : At cminet certc in magnetc 6c ferro cxcito. Cum autem de motibus magnetis loquimur, diftinguendi plane funt. Quatuor enim virtutes five operationes funt in magnete, quae non confundi, fed fc- parari debent, licet admiratio honlinum 6c ftupor eas commifcucrit. Una, coitionis magnetis ad magnetem, vcl ferri ad magnetem, vel fcrri exciti ad ferrum. Sccunda, verticitatis ejus ad fcptentriones Sc auftrum, atquc fimul declinationis ejus. Tertia, penctrationis ejus per aurum, vitrum, lapidem, omnia. Qiiarta, communication is virtutis ejus de lapide in ferrum,- 6c dc ferro in ferrum, abfquc communicationc fubftantiae. Vcrum hoe loco dc prima virtute ejus tantum loquimur, videlicet coitionis. Infignis etiam eft motus coitionis argcnti vivi 6c aurij adeo ut aurum alliciat argentum \i\uni licet confedum in unguenta, atquc operarii inter vaporcs argcnti vivi ibie- anttenerein ore fruftum auri ad colligendas cmifllones argcnti vivi, alias crania 6c ofla corum invafuras; undc etiam fruftum illud paulo poll albclcir. Atquc de motu congregationis minoris hacc dida fiat. Vol. I. Bbb Sit 377. 78 NOVUM ORGANUM. Lib. II. Sit motus nonus, motus magneticus, qui licet fit ex gcnctc motus con- grcgationis minoris, tamcn fi opcrctur ad diftantias magnas, & lupcr naaffas rcrum magnas, inquifitionem mcrctur feparatam; praefcrtim fi nee incipiat a tcicflu, quemadmodum plurimi, nee perducat actionem ad taiTium, qucm- admodum omnes motus congregativi; fed corpora tantum clevct, aut cain- tumefcere faciat, nee quicquam ultra. Nam fi luna attollat aquas, aut tur- gefcere, aut intumefcerc faciat humida; aut coelum ftcUatum attrahat pla- netas verfus fua apogaea; aut fol alliget aftra veneris & mercurii, ne longius abfint a corporc ejus, quam ad diftantiam certam; vidcntur hi motus nee fub congregatione m.ajore, nee fubcongrcgationeminorc bene coUocari, fed efle tanquam eongrcgativa media & impcrfefta, ideoquc Ipeciem dcbcrc con- ftituere propriam. Sit motus decimus, motus fugae 5 motus fcilicet motui congregationis minoris contrarius ; per quem eorpora ex antipathia fugiunt <5c fugant ini- mica, fcque ab illis fcparant, aut cum illis mifcere fe recufant. Qiiamv^is enim videri pofllt in aliquibus hie motus efle motus tantum per accidcns, aut per confequens, refpedu motus congregationis minoris, quia nequeunt coire homogenea, nifi hcterogeneis cxclufis & remotis : tamen ponendus eft motus ifte per fe, & in fpeciem conftituendus, quia in multis appetitus fu- gae cernitur magis principalis, quam appetitus coitionis. E MI NET autem hie motus infigniter in excrctionibus animalium; nee minus etiam in fenfuum nonnullorum odiofis objedis, praecipue in olfliciu & guftu. Odor enim foetidus ita rejicitur ab olfadu, ut etiam inducat in os flomachi motum expulfionis per confenfum; fapor amarus & horridus ita rejicitur a palato aut gutture, ut inducat per confenfum capitis conquaflatio- nem Schorrorem. Veruntamen etiam in aliis locum habetifte motus: Con- fpicitur enim in antiperiftafibus nonnullis? ut in aeris media regionc, cujus frigora videntur efle rcjcftiones naturae frigidae ex confiniis coclcftiumj quemadmodum etiam videntur magni illi fervores & inflammationes, quae inveniuntur in locis fubtcrraneis, efle rcjediones naturae calidae ab interio- ribus terrac. Calor enim & frigus, fi fuerint in quanto minore, fe invicem pcrimuntj fin fuerint in maflls majoribus, & tanquam juftis exercitibus, tum vero per confliftum fe loeis invicem fummovent & ejiciunt. Etiam tra- dunt cinnamomum & odorifera fita juxta latrinas & loca foetida, diutius odorem retinere, quia recufant exire & commifccri cum foetidis. Certe ar- gentum vivum, quod alias fe re-unirct in corpus integrum, prohibetur per falivam hominis, aut axungiam porei, aut terebinthinam, & hujufmodi, no partes ejus coeant, propter malum confenfum quem habent cum hujulmodi corporibusj a quibus undiquc circumfufis fe retrahunt: adco ut fortioi fit earum fuga ab iftis interjacentibus, quam defiderium unicndi fc cum parti- bus fui fimilibus; id quod vocant mortificationem argenti vivi. Etiam quod oleum cum aqua non mifccatur, non tantum in caufa eft differentia Icvita- tis; fed malus ipforum confenfus : ut vidcre eft in fpiritu vini, qui cum le- vior fit oleo, tamen fe bene mifcet cum aqua. At maxime omnium infig- nis eft motus fugae in nitro, & hujufmodi corporibus crudis, quae flammam exhorreat; ut in pulvere pyrio, argento vivo, necnon in auro. Fuga vero terri ab altero polo magnetis a Gilberto bene notatur non efle fuga propria, fed conformitas & coitioadfitum magis accommodatum. Sit motus undecimus, motus aflimilationis, five multiplicationis fui, five etiam gencrationis fimplicis. Generationem autem fimpliccm dicimus non corporum imegralium, utinplantis, aut animalibus; fed corporum fimila- rium. Lib. II. NOVUM ORGANUM. 379 rium. Nempc per hunc motum corpora fimilaria vcrtunt corpora alia affi- nia, aut raltcm bene dilpofira & pracparata, in lubftantiam & naturam Iham; ut flamma, quae fupcr halitiis & olcola multiplicat fc, & gcncrat novam flam- mam; aer, qui llipcr aquam & aquca multiplicat fc, & gcncrat novum ac- rem; fpiritus vegctabilis & animalis, qui fupcr tenuiorcs partes, tarn aquci quam olcofi, in alimcntis fuis multiplicat fc, & gcncrat novum fpirirum; partes folidac plantarum & animalium, veluti folium, flos, care, os, & fie dc cactcris, quae fingulac ex fuccis alimcntorum adlmilant, & gcncrant fub- ftantiam fucceflivam & cpiufiam. Ncquc cnim qucnquam cum Paracclfo deUrare juvcr, qui (dii^iliationibus fuis fcilicet occaccatus) nutritioncm per feparationem tantum fieri voluit; quodquc in pane vcl cibo latcat oculus, nafus, cerebrum, jccur; in fucco tcrrac radix, folium, flos. Etcnim ficut faber ex rudi maffa lapidis vcl ligni, per feparationem & rcjcdioncm fuper- flui educit folium, florcm, oculum, nafum, manum, pcdem, & fimilia; ita Archacum ilium fabrum internum ex alimento per feparationem & rejcdio- nem educere fingula membra & partes, aflcrit illc. Vcrum miflls nugis ccrtillimum eft partes fingulas tarn fimilarcs quam organicas, in vcgctabi- Ijbus & animalibus, fuccos alimcntorum fuorum fere communes, aut non multum diverfos, primo attrahere cum nonnullo dclcdu, dcindc afllmilarc, & vertcre in naturam fuam. Nequc afllmilatio ifta, aut gencratio fimplex, fit folum in corporibus animatis; vcrum & inanimata ex hac re participant; veluti de flamma & aere diftum eft. Quinctiam fpiritus emortuus, qui in omni tangibilianimato continetur, id perpetuo agit, ut partes cralllores di- gerat & vr tat in fpiritum qui deindc exeat; undc fit diminutio ponderis Sc exftccatio, ut alibi diximus. Nequc etiam rcfpucnda eft in aflimilationc, accrctio ilia, quam vulgo abalimentatione diftinguunt; veluti cum lutum inter lapillos concrefcit, & vertitur in materiam lapidcam ; fquamae circa dcntes vertuntur in ilibftantiam non minus duram, quam funt dentes ipfi, &.(:. Sumus cnim in eaopinione, inefte corporibus omnibus dcfiderium afli- milandi, non minus quam coeundi ad homogcnea; verum ligatur ifta virtus, ■ licut & ilia ; licet non iifdcm modis. Sed modos illos, necnon folutionem ab iifdcm, omni diligentia inquirerc oportct; quia pertinent ad fcneclutis refocillationem. Poftrcmo vidctur notatu dignum, quod in novcm illis motibus, de quibus diximus, corpora tantum naturae fuae confcrvationcm appcterc vidcntur; in hoc decimo autcm propagationem. Sit motus duodecimus motus cxcitationis; qui motus vidctur cftc ex genere aflimilationis, atquc eo nomine quandoquc a nobis promifcuc voca- tur. Eft cnim motus dift'ufivus, & communicativus, & tranHtivus, «Sc mul- tiplicativus, ficut & illc; atquc cffcftu (ut plurimum) confentiunt, licet: efficicndi modo & fubjcfto differant. Motus cnim aflimilationis proccdic tanquam cum impcrio & potcftatc; jubet cnim & cogit aflimilatum in af- fimilantcm verti & mutari. At motus cxcitationis proccdit tanquam arte & infinuatione, &furtim5 & invitat tantum, & difponit cxcitatum ad natu- ram excitantis. Etiam motus aflimilationis multiplicat & transformat cor- pora & fubftantias; veluti, plus fit flammae, plus aeris, plus Ipiritus, plu-v carnis. At in motu excitationis, multiplicantur «Sc tranfeunt virtutcs tan- tum; & plus fit calidi, plus magnctici, plus putridi. Eminct autcm ifle motus praecipue in calido & frigido. Ncquc cnim calor diftundit fe in calc- facicndo per communicationem primicaloris ; fed tantum per cxcitationcm par- tium corporis ad motum ilium, qui eft forma calidi; dc quo in vindemia- tionc prima dcnatura calidi diximus. Itaquc longctardius &difficiliusexcita- VoL. I. B b b 3 tur 380 NOVUxM ORGANUM. Lib. It tur calor in lapide aut mctallo, quam in acre; ob inhabiliratcm & impromp- titudinem corporum illorum ad motum ilium; ita ut vcriiimile fit, pofle efle intcrius vcrlus vilccra tcrrae matcrias, quae caleficri proifus rcfpuant; quia ob condcnfationcm majorcm Ipiritu illo dcftituuntur, a quo motus ifte excitationis plerunque incipit. Similiter magncs induic fcrrum nova parti- um difpofitionc, & motu conformi; ipl'c autem nihil ex virtute pcrdit. Si- militer fernientum panis, & flos ccrvifiac, & coagulum ladis, & nonnulla ex venenis, excitant & invitant motum in mafia farinaria, aut ccrvifia, aut cafeo, aut corpore humano fucccilivum & continuatum: non tam ex vi ex- eitantis, quam ex praeditpofitionc & faclli cellionc excitati. Sit motus deeimus tcrtius, motus imprcllionis; qui motus eft ctiam ex generc motus aflimilationis; clique ex diifufivis motibus lubtilifiimus. No- bis autem vi-fum eft eum in fpeciem propriam conftituere, propter differcn- tiam infigncm quam habct crga priorcs duos. Motus enim aflimilationis iimplex corpora ipfa transformat; ita ut fi toUas primum movens, nihil ia- teriit ad ea quae lequuntur. Neque enim prima acccnfio in flammam, aut prima vcrflo in aerem, aliquid facit ad flammam aut aercm, in gencrati- oneliiccedentem. Similiter, motus excitationis omninomanct, remoto pri- mo movente, ad tempora bene diuturna; ut in corpore calefadto, remoto primo calorc ; in ferro excito, remoto magnete ; in mafia farinaria, remo- to fermcnto. At motus imprcflionis, licet fit difFufivus & tranfitivus, ta- mcn pcrpctUQ pcndcre vidctur ex primo movente: adco ut lliblato aut ecflante illo, ftatim deficiat & pereat; itaque etiam momento, aut laltem cxiguo tempore tranfigitur. Quare motus illos aflimilationis & excitationis, motus gcnerationis Jovis, quia gcncratio manct; hunc autem motum, mo- tum gcncrationis Saturni, quia natus ftatim devoratur & abibrbetur, appel- late conllievinuis. Manifeftat fe vero hie motus in tribus; in lucis radiisj fonorum pcrcufllonibus; & magneticis, quatenus ad communicationem. Etenim amota luce, ftatim pereunt colores, & reliquac imagines ejus; a- motapercuflione prima, & quaflatione corporis inde fada, paulo poft perit fonus. Licet enim foni etiam in medio per vcntos tanquam per undas agi- tentur: tamcn diligentius notandum eft, quod fonus non tam diu duraty quam fit rcfonatio. Etenim impulfa campana, foaus ad bene magnum rem- pus continuari vidctur; unde quis facile in crrorem labatur, fi cxiftimet toto illo tempore fonum tanquam natare & haerere in aere ; quod falfifli- mum eft. Etenim ilia rcfonatio non eft idem fonus numcro, fed renova- tur. Hoc autem manifcftatur ex fcdatione five cohibitione corporis pcr- cufli. Si enim fiftatur & dctincatur campana fortiter, & fiat immobilis,. ftatim perit fonus, iiec refonat amplius: ut in chordis; fi poft primam per- cullionem tangatur chorda, vcl digito, ut in lyra ; vel calamo, ut in ef- pinctis; ftatim dcfinit rcfonatio. Magnete autem remoto, ftatim ferrum decidit. Luna autem a mari non poteft removeri ; nee terra a pondcrofa dum cadit. Itaque de illis nullum fieri poteft cxpcrimentum ; fed ratio cadein eft. Sit motus deeimus quartus, motus configurationis, autfitus; per qucm corpora appctere videntur non coitionem aut feparationem aliquam; led fitum, & collocationem, & configurationem cum aliis. Eft autem ifte mo- tus valde abftrufus, nee bene inquifitus. Atque in quibufdam videturqua- fi incaufabilis; licet revera (ut exiftimamus) non ita fit. Etenim fi quae- ratur, cur potius coclum volvatur ab oriente in occidentem, quam ab oc- cidcntc in oricntem: aut cur vcrtatur circa polos pofitos juxta urfas, potius quam. 3 Lib. II. NOVUM ORGANUM. 381 quam circa orioncm, aut ex alia aliqua parte cocli : videtur ifta quacflio tanquani quacdam ccllafis; cum i(la potius ab cxpericntia, & ut pofitiva, rccipi dcbeant. At in natura profcfto funt quacdam ultima & incaufabilia; vcrum hoc ex illis non cfle videtur. Etenim hoc fieri exiftimamus ex qua- dani harmonia & confcnfu mundi, qui adhuc non venit in obfervationcm. Qiiod {[ recipiatur motus terrac ab occidentc in orientem ; eacdcm manent quacilioncs. Nam & ipfa fupcr aliquos polos movetur. Atque, cur tandem dcbeant ilti poli collocari magis ubi funt, quam alibi. Item vcr- ticiras, & dircdio, & dccllnatio magnctis ad hunc motum refcruntur. Eti- am invcniuntur in corporibus tam naturalibus quam artiticialibus, praefcr- tim confiftentibus, & non fluidis, coUocatio quacdam & pofitura partium, & tanquam villi & fibrac; quae diligcntcr invcftigandae lunt; utpotc fine quarum inventione corpora ilia commode traftari aut regi non pofllint. At circulationes illas in liquidis, per quas ilia, dum prcfla lint, antequam fe liberate pofllinr, fe inviccm relevant, ut comprcfiionem illam ex aequo to- lerent, motui libertatis vcrius ailignamus. Sit motus decimus quintus, motus pertranfitionis, five motus fccun- dum meatus; per quern virtutes corporum magis aut minus impcdiuntur, aut provehuntur a mediis ipforum, pro natura corporum & virtutum ope- rantium, atque etiam medii. Aliud cnim medium luci convcnit, aliud lb- no, aliud calori & frigori, aliud virtutibus magneticis, necnon aliis non- nullis refpedive. Sit motus decimus fextus, motus regius (ita enim eum appellamus) five politicus ; per quern partes in corpore aliquo praedominantcs & impe- rantes, reliquas partes fraenant, domant, fubigunt, ordinant, & cogunt cas adunari, Icparari, confifterc, moveri, collocari, non ex dcfideriis ibis, led prout in ordine fit, & conducat ad bene elle partis illius imperantis; adeo ut fit quafi regimen & politia quacdam, quam excrcet pars rcgens in partes fubditas. Eminct autcm hie motus praecipue in fpiritibus animalium, qui motus omnes partium reliquarum, quamdiu ipfe in vigore eft, contcmpe- rat. Invenitur autem in aliis corporibus in gradu quodam inferiore ; quemad- niodum didum eft de languine & urinis, quae non folvuntur, donee Ipiritus qui partes carum commilcebat & cohibcbat, cmiiiiis fucrit aut Uiftbcatus. Neque ifte motus omnino fpiritibus proprius eft, licet in plerifque corpori- bus rpirirus dominentur ob motum celerem, & penetrationem, Verunta- mcn in corporibus magis condcnlatis, nee Ipiritu vivido & vigente (qualis incft argento vivo & vitriolo) rcplctis, dominantur potius partes craftiorcsj adco ut nifi fracnum & jugum hoc arte aliqua excutiatur, de nova aliqua hujufmodi corporum transtormatione minime fpcrandum fit. Neque vero quifpiam nos oblitos elle exiftimet ejus quod nunc agitur, quia, cum ifta lerics & diftributio motuum ad nil aliud Ipcdet, quam ut illorum praedo- minantia per inftantias ludae melius iuquiratur, jam inter motus ipfosprae- dominantiae mentionem faciamus. Non enim in defcriptionc motus iftius regii, de praedominantia motuum aut virtutum tradamus, fed de praedo- minantia partium in corporibus. Haec enim ea eft pfacdominantia, quae fpeciem iftam motus pcculiarem conftituit. Sit motus decimus feptimus, motus rotationis fpontaneus j per quern cor- pora motu gaudentia, & bene collocata, natura fua fruuntur, atque feipfa lequuntur, non aliud; & tanquam proprios petunt amplexus, Etenim vi- dentur corpora aut movere fine termino ; aut plane quiclccre ; aut I'erri .id terminum, ubi pro natura Ilia aut rotcnt aut quicfcant. Atque quae be- ne 382 NOVUM ORGANUM. Lib. IF. ric collocata funt, fi raotu gaudeant, movent per circulum: motu fcilicct aeterno & infinito. Quae bene collocata funt, & motum exhorrent, pror- fus quiefcunt. Quae non bene collocata funt, movent in linca rcda (tan- quam tramite brevirtlmo) ad confortia fuorum connaturalium. Rccipir autem motus iftc rotationis ditferentiasnovcm. Primam, ccntri fui, circa quod corpora movent : Secuudam, polorum lucrum, lupra quos movent: T:r- tiam, circumfercntiae five ambitus lui, prout dillant a ccntro: (^lartam, incitationis luae, prout celerius auc tardius rotant : Qiuntam, conlcquutio- nis motus fui, veluti ab orientc in occidcntcm, aut ab occidcnte in oricn- tcm: Scxtam, declinationis a circulo pcrfetto per fpiras longius aut propius diftantcs a centre fuo: Septimam, declinationis a circulo perfedto per fpi- ras longius aut propius diftantcs a polls fuis : Oftavam,. dirtantiac propioris aut longioris fpirarum- fuarum ad invicem: Nonam & ultimam, variationis ipforura polorum, fi Hnt mobiles: quae ipla ad rotationem non pertinet, ni- ft tiat circularitcr. Atque iftc motus communi & invctcrata opinionc ha- betur pro proprio coelcftium. Attamen gravis de illo motu lis eft inter non^ nuUos tarn ex antiquis quam modcrnis, qui rotationem terrae attribacrunt. At multo fortafle juftior movctur controvcrfia, (f; modo res non lit omnino extra controverfiam) an motus videlicet iftc (conccflb quod terra ftcr) coc- li finibus contineatur, an potius defccndat, & communicctur acri & aqui. iaciic lufpendi pofllnt; cujus cauia hoc cxperimcntum adduximus. Est & alius ullis diligentis & pcrfeclae claufurae corporum: ncmpc, non folum ut prohibeatur aditus aeris per exterius (dc quo jam diduni eft) verum eriam ut cohibeatur cxitus fpiritus corporis, fupcr quod fit opcratio per inierius. Neccile eft enini ut operanti circa corpora naturalia conftet de fummis fuis: viz. quod nihil expirarit aut cfiiuxerit. Fiunt cnim pro- fundac alterationcs in corporibus, quando natura prohibentc annihilationem, ars piohibeat etiam deperditionem aut cvolationem alicujus partis. Atque hac dc re invaluit opinio falla; (quae fi vera eflet, de ifta confervationc fumHiac ccrtae abfquc diminutionc eflet fere defperandum :) viz. fpiritus corporum, & acrcm majori gradu caloris attenuatum, nullis vaforum clau- ftris pofle contincri, quin per poros vaforum fubtiliores evolcnr. Atquc in hanc opinioncm addudi funt homines per vulgata ilia cxperimenta, poculi inverfi fupcr aquam cum candela aut charta infiammata; ex quo fit ut aqua furfum attrahatur : atquc fimiliter vcntoiarum, quae fuper flammam cale- faOac trahunt carnes. Exiftimant enim in utroquc cxpcrimento acrcm at- tenuatum eniitti, ik. inde quantum ipfius minui ; idcoque aquam aut carnes per nexum fucccdere. Quod falfiflimum eft. Aer cnim non quanto dimi- nuitur, fed Ipatio contrahitur; ncquc incipit motus ifte fucccllionis aquao^ Vol. I. Ccc ante- 386 NOVUM ORGANUM. Lib. li; antequamfiatexftinclio flamniae, aut refrigcratioaeris: Adco ut mcdici, quo fortius artmhant vcntolae, ponant fpongias fiigidas aqua madcfodas llipcc vcntolas, Itaque noa cll, cur homines multum fibi mctuant dc faciii cxita aeris aut ibintuuni. Licet cnim verum fit, ctiam folidillima corpora liabc- re fuos pores, tameii acgrc patitur aer aut fpiritus commiiiutioncm fui ad tantam fubtilitatcm ; queiiiadniodum & aqua cxirc recufat per rimam mi- nufculam. De fecundovero niodo ex fcptem praedidis illud inprimis notandum eft, valcre certe comprellioncs & hujulmodi violcntias ad motum localcm, at- qucalia id genus, potentillimcj ut in machinis & millllibus: etiam ad dc- ftrudioncni corporis organici, atque earum virtutum, quae connftuiit plane in motu. Onuiis cnim vita, immo ctiam omnis flamma & ignitio, deftruitur per comprefliones; ut & omnis machina corrumpitur 6z confunditur per caldem. Etiam ad delh-uclioncm virtutum, quae confiftunt in pofituris, & diillmilaritatc partium paulo crafllorc; ut in coloribus: (nequc enim idem color floris integri & contufi, ncque fuccini integri & pulverizati.) Etiam in laporibus: (neque enim idem fapor pyri immaturi & cjufdcm comprelli acfubadi; nam manifefto dulcedinem majorem concipit.) Verum ad tranf- formationes & alterationes nobiliores corporum fimiiariuni non multum va- lent iftae violcntiacj quia corpora per eas non acquirunt confiftentiam ali- quam novam conftantem & quiefcentem, fed tranfitoriam & nitentcm fcni- per ad reftitutionem 6c liberationcm fui. Attamcn non abs re forct, hujus rei facere experimenta aliqua diligentioraj ad hoc fcilicet, utrum condcn- fatio corporis bene fimilaris, (qualia funt aer, aqua, oleum, &hujufmodi) aut rarefaftio, fimiiitcr per viokntiani indita, poflint fieri conftantes & fixae, 6c quail mutatae in naturam. Id quod primo expcriendum per moram ilmplicemj deinde per auxilia & conl'enfus. Atque illud nobis in promptu fuiflct, (fi modo in mentem veniflet) cum aquam (dc qua alibi) per mal- leationes & prcflbria condenfavimus, antequam erunipcrct. Debueramus cnim fphaeram complanatam per aliquot dies fibi permififle, & turn demum aquam extraxilfcj ut fieret experimentum, utrum ftatim impletura fuifict ralem dimenfionem, qualem habebat ante condenfationem. Quod fi nonfe- cillet aut ftatim, aut certe paulo port; conftans videlicet fada videri potu- jflct ilia condenfatio: Sin minus; apparuilVet faftam fuilfe reftitutionem, & comprellloncm fuiflc tranfitoriam. Etiam ftmile quiddam faciendum erat circa extenfionem aeris in ovis vitreis. Etenim debuerat fieri, poil cxudio- nem fortem, fubita & firma obturatio; deinde debuerant ova ilia mancrc ita obturata per nonnullos dies, & turn demum expcriendum fuiflct, utrum aperto foraminc attradus fuiflct aiir cum fibilo, aut ctiam attrada fuiflct tan- ta quantitas aquae poft immerftonem, quanta fuiflct ab initio, il nulla adhi- bita fuiflct mora. Probabile cnim aut faltem dignum probationc eft, hacc fieri potuiflc & pofle; propterea quod in corporibus paulo magis diflimila- ribus flmilia efficiat mora temporis. Etenim baculum per compreilionem curvatum poft aliquod tempus non rcfilit : neque id imputandum eft alicuL depcrditioni ex quanto ligni per moram j nam idem fiet in lamina feiri, (ft augeatur mora) quae non eft expirabilis. Quod ft non fuccedat experimen- tum per moram fuiiplicem; tamcn non defercndum eft negotium, fed aux- ilia alia adhibenda. Non enim parum lucri fit, ft per violcntias indi pof- fint corporibus naturae fixac & conftantes. Hac cnim ratione aer poflit vcr- ti in aquam per condenfationcs: & complura alia id genus. Dominus cninv eft homo motuum violcntorum, magis qiiam cacterorum. At Lib. II. NOVUM ORGANUM. 387 At tertius cx fcptem modis, rcfcrtur ad magnum illud organum, tarn na- turae quam artis, quoad opcrandum; videlicet calidum & frigidum. At- que in hac parte claudicat plane potentia liumana, tanquam cx uno pedc. Habcmus enim calorem ignis, qui caloribus folis, (prout ad nos deferuntur) &caloribus animalium, quafi infinitis partibus potentior eft & intenlior. At dccft frigus, nifi quale per tempcftates hyemaks, aut per cavcrnas, aut per circundaiioncs nivis & glaciei, haberi poteft : quod in comparationc aequari potcft cum calore fortafle Iblis mcridiano, in regjone aliqua cx torridis audo, infuper per reverbcrationes montium & parictum : Nam hujulitiodi, utique tarn calores quam frigora, ab animalibus ad tcmpus exiguum tolerari pof- funt. Nihili autcm i'unt fere prae calore fornacis ardentis, aut alicujus fri- goris quod huic gradui rcfpondeat. Itaquc omnia hie apud nos vergunt ad rarefadionem & dcficcationem, & conrumptioncm; nihil fere adcondcnfa- tionem & intcnerationem, nifi per mifturas & modos quafi Ipurios. Quare inftantiae frigoris omni diligentia lunt conquirendac : quales \identur in\'eniri in cxpofitione corporum lupcr turres quando gelat acritcr: in cavernis fub- tcrrancis: circundationibus nivis & glaciei in loeis profundioribus, & ad hoc excavatis : Demitli one corporum in puteos: Scpulturis corporum in ar- gento vivo & mctallis; immerfione corporum in aquis, quae vcrtunt ligna inlapides; defolllone corporum in terraj (qualis fertur apud Chinenfes cfle confedio porcellanae, ubi maflac ad hoc faclae dicuntur manere intra tcr- * rain per quadraginta aut quinquaginta annos, & tranfmitti ad hacrcdes, tanquam minerae quacdam artiiiciales) & hujufinodi. Quinetiam quae in- terveniunt in natura condeniationcs, faclae per frigora, fimiliter ilxnt invc- ftigandae; ut caufis corum cognitis, transfcrri pofllnt in artes. Qualcs cernuntur in cxudatione marmoris & lapidum ; in rorationibus fupcr vitra per interius feneftrarum fub auroram, poft gelu noclis; in originibus & coUedionibus vaporum in aquas fub terra, unde faepc fcaturiunt fontes, 6c quaecunque funt hujus generis. Inveniuntur autcm praeter ilia quae funt fxigida ad tadum, quac- dam alia poteftate frigida, quae ctiam condenfant; veruntamen operari vi- Qcntur fupcr corpora aaimaliumtantum, &vix ultra. Hujus generis fe often- dunt multa in medicinis & emplaftris. Alia autcm condenfant carncs & partes tangibilcs; qualia funt medicamenta aftringentia, atque ctiam infpif- fantia; alia eondcniant fpiritus, id quod maxime cernitur in foporifcris. Duplex autcm eft modus condcnfationis fpirituum per medicamenta fopori-> fera, five provocantia fomnum: Alter per fedationcm motus 5 alter per fu- gam fpirituum. Etenim viola, rofa ficca, laduca, & luijufmodi benedida five benigna, per vapores fuos amicos & moderate refrigerantes, inxitant fpi- ritus ut fe uniant, & ipforum acrcm & in quietum motum compclcunt. Etiam aqua rofacca appofita ad nares in dcliquiis animac, fpiritus refolutos & nimium relaxatos fe recipere facit, & tanquam alit: At opiata & corum affinia Ipiritus plane fugant, ex qualitate fua maligna & inimica. Itaquc ft appliccntur parti cxteriori, ftatim aufugiunt fpiritus ab ilia parte, nee am- plius libenter influunt: Sin fumantur interius, vapores corum afccrtdentes ad caput, fpiritus in vcnrriculis cerebri contcntos undequaque fugant i cum- quefc retrahant ipiritus, ncque in aliam partem effugere polllnt, per con- feqiiens coeunt & condenfanturj & quandoque plane exftinguuntur & lut- focantur: Licet rurfus eadem opiata moderate fumpta, per accidens fccun- darium, (videlicet condenlationem illam quae a coitionc fuccedit) confor- VoL. I. Ccc 2 tent 388 NOVUM ORGANUM. Lib. 11. tent fpiritus, cofque reddant magis robuftos, & rctundant eorum inutilcs & inccniivos motus : ex quo ad curas morborum & virae prolongationem hand parum confcrant. E T I A M pracparationcs corporum ad excipiendum frigus non funt omit- tendac ; veluti quod aqua parum tepida facilius conglacictur, quam omnino frigida & hujuimodi. Praeterea, quia natura frigus tarn parcc fuppeditat, faciendum eft quemadmodum pharmacopolae folent; qui quando fimplex aliquod haberi non poflit, capiunt fuccedaneum ejus, & quid pro quo, ut vocant : Veluti lignum aloes pro xylobalfamo, calliam pro cinnamomo. Simili modo diligen- tcr circumfpiciendum eft, fi quae ftnt fuccedanea frigoris; videlicet quibus modis fieri pollint condcnfationes in corporibus aliter quam per frigus, quod illas efficit, ut opus fuum proprium. lllae autem condcnfationes videntur intra quaternum numerum (quantum adhuc liquet) contineri. Quarum pri- ma videtur fieri per contrufionem fimplicem; quae parum potcft ad denfi- tatem conftantem, (refiliunt cnim corpora;) fed nihilominus forte res auxi- liaris efle queat. Secunda fit per contradionem partium crafliorum in cor- porc aliquo poft evolationcm aut exitum partium tenuiorum, ut fit in indu- rationibus per ignem, & rcpetitis extindionibus mctallorum, & fimilibus. Tertia fit per coitionem partium homogcnearum, quae funt maxime folidae in corpore aliquo, atque antea fuerant diftraftae, & cum minus folidis com- miftae: Veluti in rcftitutione mercurii fublimati, qui in pulvere longe ma- jus occupat fpatium, quam mercurius iimplex ; & fimiliter in omni repur- gatione mctallorum a fcoriis fuis. Quarta fit per confenfus, admovendo quae ex vi corporum occulta condenfant, qui conlcnfus adhuc raro fe often- dunt, quod mirum minime eft, quoniam antequam inventio fucccdat for- marum & ichematifmorum, de inquilitione confenfuum non multum fperan- dum eft. Certc quoad corpora animalium, dubium non eft, quin fint com- plures mcdicinae tam interius quam exterius fumptae, quae condenfant, tanquam per confenfum, ut paulo ante diximus. Sed in inanimatis rara eft liujufmodi operatic. Pcrcrebuit fane, tam fcriptis quam fama, narratio dc arbore in una ex infulis five Terceris five Canariis, (ncque enim bene memi- ni,) quae perpetuo ftillat ; adeo ut inhabitantibus nonnullam commoditatem aquae praebeat. Paracelfus autem ait, herbam vocatam Rorem foils meri- dic & fervcntc folc rore impleri, cum aliae herbae undique fint ficcac: At nos utramque narrationem fabulofam effe cxiftimamus. Omnino autenv illae inftantiae nobiliftimi forent ufus & introfpedione digniflime, fi client verae. Etiam tores illos mellitos & inftar mannac, qui fuper foliis quercus invcniuntur menfe Maio, non cxiftimamus fieri & dcnfari a confenfu aliquo five a proprietate folii quercus; (cd cum fuper aliis foliis pariter cadant, contineri Icilicet & durare in foliis quercus, quia funt bene unita, nee fpon- giofa, ut plurima ex aliis. C A LOR E M veto quod attinet i copia 6c poteftas nimirum homini abunde adeft; obfervatio autem & inquifitio deficit in nonnuUis, iifque maxime ne- ceflariis; utcunque Spagirici fe venditent. Etenim caloris intenfioris opr- ficia exquiruntur & confpiciuntur ; remiflioris vero, quae maxime in vias naturae incidunt, non tentantur, adeoque latent. Itaque videmus per vul- canos iftos, qui in pretio funt, fpiritus corporum magnopere cxaltari, ut in aquis fortibus, & nonnuUis aliis oleis chymicis, partes tangibiles indurari, & cmilTo volatili, aliquando figi; partes homogencas feparari; etiam corpora heteroge- Lib. II. NOVUM ORGANUM. 389 hctcrogcnca groflb modo incorporari & commifccri j maxime aiitcm compa- gcs corporum compofitorum & fubtiliorcs fchcmatifmos dcftrui & confundi. Debuerant autcm opificia caloris lenioris tcntari & cxquiri ; undc lubtiliores mifturac & Ichematifmi ordinati gigni poflint & cduci, ad cxcmplum natu- rae, & imitationem opcrum folis; quemadmodum in aphorifmo de inftan- tiis foederis quaedam adumbravimus. Opificia cnim naturae tranfiguntur per longc minores portioncs, & pofituras magis exquifitas & varias, quam opificia ignis, prout nunc adhibctur. Turn vero videatur liomo rcvcra auc- tus potelkte, fi per calorcs & potentias artificiales opera naturae poflint fpecie rcpraefentari, virtute pcrfici, copia variari: Qiiibus adderc oportet accelerationem tcmporis. Nam rubigo ferri longo tempore procedit, at . verfio in crocum martis fi.ibito; & fimilitcr de aerugine & ccrufia. Cry- ftallum longo tempore conficitur, vitrum llibito coniiatur. Lapidcs longo tempore concrefcunt,lateresfiabito coquuntur, &c. Interim (quod nunc agi- tur) omncs divcrfitates caloris cum effcclibus fuis refpediVe diligenter & in- duftrie undique fiint colligendae & cxquirendae: Coelcftium, per radios fuos dircdtos, rcflcxos, refrados, & unitos in fpcculis comburcntibus : Fulguris, flammac, ignis carbonum; ignis ex divcrfis matcriis; ignis apcrti, conclufi, anguftati & inundantis, denique per diverfas fabricas fornacium qualificati) ignis flatu exciti, quieti & non exciti; ignis ad majorem aut minorem diftan- tianiremoti; ignis per varia media pcrmeantis 5 calorum iiumidorum, ut bal- nei Mariae, fimi, caloris animalium per exterius, caloris animalium per inte- rius, foeni conclufi j calorum aridorum, cineris, calcis, arcnac tepidaej deni- que calorum cujufvis generis cum gradibus eorum. Praecipue verotcntanda cftinquifitio & invcntio effcfluum & opifici- orum caloris accedentis & reccdentis, graduatim & ordinatim, & pcriodicc, & per dcbita fpatia, & moras. Ifta enim inacqualitas ordinata revera filia coeli eft, & generationis mater : Neque a calore aut vchemcnti, aut pracci- piti, aut fubfultorio, aliquid magni expeftandum eft. Etenim & in vcgeta- bilibus hoc manifcftiflimum eft, atque etiam in uteris animalium magna eft caloris inacqualitas, ex motu, fomno, alimentationibus & pafllonibustbe- mellarum, quae urcrum gcftant ; denique in ipfis matricibus terrae, lis nimi- rum in quibus metalla & foflilia efFormantur, locum habct 6c viget ifta inac- qualitas. Qlio magis notanda eft infcitia aliquorum alchymiftarum ex refor- matis, qui per calorcs aequabiles lampadum, & hujufmodi, perpetuo uno tcnore ardcntium, fe voti compotes fore exiftimarunt. Atque de opificiis & cffedibus caloris haec difta lint. Neque vero tcmpeftivum eit ilia peni- tus fcrutari, antequam rcrum formae & corporum fchematifmi ulterius invc- ftigati fuerint, & in lucem prodierint. Tum enim quaerenda & adoperanda, & aptanda funt inftrumenta, quando de cxemplaribus conftitcrit. Q^u A RTUS modus operandi eft per moram, quae ccrtc & promus 6c con- dus naturae eft, 5c quaedam difpenfatrix. Moram appellamus, cum corpus aliquod fibi permittitur ad tempus notabile, munitum interim 6c defcnlum ab aliqua vi externa. Tum enim motus inteftini fe produnt 6c perficiunt, Gum motus extranci 6c adventitii ccflant. Opera autcm aetatis funt longe lub- tiliora quam ignis. Neque enim poflit fieri talis clarificatio vini per ignem, qualis fit per moram ; neque etiam incinerationcs per ignem tarn I'unt exqui^ fitae, quam refolutiones 6c comfumptioncs per faecula. Incorporationes etiam 6c miftioncs fubitae 6c praccipitatae per ignem, longc infcriorcs funt illis, quae ;90 NOVUM ORGANUiM Lib. Hi ' quae nunt per moram. At dillimilarcs 5c vara Ichematumi, quos corpora per moras tcntant, (quales fiint putrcdines) per igncm aut calorem vchcmeii- tiorem deftruuntur. lllud interim non abs re fuerit notare 5 motus corporum penkus concluforum habere nonnihil ex violento. Incarceratio enim ilia im- pcdit motus Ipontancos corporis. Itaque mora in vafc aperto plus facit ad leparationes ; in vafc penitus claufo ad commiftioncs 5 in vale nonnihil claufo, fed fubintrante acre, ad putrefadioness utcunque de opificiis & cftcftibus morae undique funt diligentcr conquirendae inlhintiae. At regimen motus (quod eft quintus ex modis operandi) non parum va- . let. Regimen autem motus vocamus, cum corpus aliud occurrens, corporis' alterius motum fpontaneum impedit, repellit, admittit, dirigit. Hoe vero plerunque in figuris & fitu valbrum confiftir. Etcnim conus ercftus juvat ad condenfationcm vaporum in alembicis; at conus inverfus juvat ad defaeca- tionem facchari in vafis refupinatis. Aliquando autem finuatio requiriturj^' &^' anguftatio, & dilatatio per vices, & hujufmodi. Etiam omnis percolatiohuc ipeclat; fcilicet cum corpus occurrens, uni parti corporis alterius viam ape- rit, altcri obftruit. Neque Temper percolatio aut aliud regimen motus fit per extra ; fed etiam per corpus in corpore ; ut cum lapilli immittuntur in aquas ad colligendam limofitatem ipfarum; fyrupi clarificantur cum albuminibus ovorum, ut cralHores partes adhaerefcant, & poftca fcparari pollint. Etiam , huic rc2,imini motus fatis leviter & infcite attribuit Telefius ticuras animali- iim, ob rivulos fcilicet & loeulos matricis. Debuerat autem notare fimilem eftbrmationem inteftis ovorum, ubi non funt rugae aut inaequalitas: Atvc-^ rum eft regimen motus eftbrmationes perficere in modulis & proplaflicis. ' Opera TioNEs vero per confenfus aut fugas (qui fextus modus eft) la- tent fiepcnumero in profundo. Iftae enim (quas vocant) proprietates oc- ' cultae & fpecificae, & fympathiae & antipathiae, funt magna ex parte cor- jTuptelae philofophiae. Neque de confenlibus rerum invenicndis multum fpcrandum eft ante inventionem formarum & fchematifmorum fimplicium. Confenfus enim nil aliud eft quam fymmetria formarum & fchematifmorum ad inviccm. A T QJLJ I majores 35^ Agetis patiens, 200, 201 y^^^/<2/de Pharnabazodiflam, 35. Incho- avit fubverfionem Perfiae, S5- Compa- rator Timoleonti, 17^ Agilitas funambulorum, 130 AgricuUtira, qualis traftatus ifti arti infervi- ret, 208. Agricidttira exercenda a fundi dominis, 244 Agrippina, 58. Tiberium verbis aculeatis commovet, 231 Alacritas nimia cohibenda, 233 Albedinis caufa in nive, 108 Albertus notatur, 42 Album Praetoris apud Romanes, 253 Alchermes confeftio, 126 Alchymia multum habet Phantafiae, 42 Alchymifiae & Paracelfus refutantur, 121 — eorum opera, 294 — error & infcitia, 389. Inventa eorum, 391 Alexajidri Borgiae dictum, 1 15 Alexandri M. res geftae ab AEfchine pro miculo habitae, 300. De eo aliter lo- cutus T. Livius, ibid. Alexander Magnus, 31. Ejus expeditio in Afiam, quo modoprimo excepta, 43 — Achilli praeconem Homerum invidit, 51 — ab Ariftotcle, Callifthene, aliifque edoc- tus, ibid. — maluit dodrina quam imperio omnibus praecellere, ibid. — Caflandrum perftrinxit, Callifthenem clam odio habuit, 5i )2, 243 ibid. 52. 53 — AflTentatores irrifit, P<^^- 52 — Antipatrum perftrinxit & Parmenionem, ibid. — noluit fuffurari viftoriam, — fummus Logicus, — in Rlietoricis elegantifTimus, — in Politicis verfatifTimus, — ejus de Darii arcula judicium, viz. ut Homeri opera in ea aflervarencur, fcn- tentiam tulit, 51 — epiftola objurgatoria ad Ariftotelem miffa, ibid. — Apophthegma in -Diogenem, 51 — magnamvim pecuniae fuppeditavit Arif- toteli, 62 — non in finitimis bellis occupatus, 81} — didlum ejus de fomno & venere» 184 Alexandri Severi jmperium, 32 Algebra non bene confumnuta, 114 Alimentatio quatuor modis promovetur, 1 29 Alphabetum vulgare & occultuni, 162 — nullum in regno Sinarum, 294 Altercationes vanac fcholaflicorum, 40 Amadicius de Gallia, 295 Amanuenjium infcitia in aulis principum, 164 Amare & I'apere non femper cuique conce- ditur, 64 Ambigua quomodo tollenda, 256, 257 Amhitio eft peflis hominum, 201. Ejus genera^ 3 1 2 AmbroJiuSj 70 -^/«/V/cadant, modoinimici intercidant, 240 — funt fures temporis, 416 — moveant fe invicem, 226 y^;«zVz//fl eidem facit, quae fortitude, 188 Amicitia cum quibus contrahenda ad inqui- fitionem animorum, 232 Amicorum deledus fit prudens, 225 — eorum mollifies in admonendo repre- henditur, 226 Amnefiia, 225 Amor rerum concordia, 86. Varii nomi- nis, 188. Mores optime format, 212. Ejus charafteres a Menandro & Xeno- phonte, ibid» Anabaptifiarum Haerefis, 199 Analytica, 152 Anatomicae difquifitiones ubi defiderantur, 124 ^/Zrt/o»j/fl fimplex & comparata, 124. Plu- rimae diffetfliones ad comparatam necef- fariae, i24> 125 Anatomia vivorum defideratur, 125 — corporumorganicorumcommendatur,3i6 Anaxagorae invcntio, 82. v. 107, 287. — ejus philofophia de omoiomeris, 283 Anaxarchi patientia, cum linguam in os tyranni expueret, Ii5 Anaximenes aerem rerum principium fta- tuit, 82 Andis INDEX. Andis Peniviani cacutnen nive deftitutum, Pag. 320 y^«^^// cecidcmnr, 212 — eorum & ipirituiim natura, ncc infcru- tabiJis nee interdiLta, 97 ^-^ veneratio prohibita, ibid. — natura deo proxima, 46 — ordines Angelorum varii, ibid. Angli bellicofi, 244 Anglia regnum haereditarium, 74 Angliae hiftoria quam vilis & indigna, 73. Angliae colon i Galliae rufticos lliperant, 244. Quae in Anglia ad potentiam mi- litarem apprime conducunt, 245 Animae rationalis organum eft aurae divinae particula, — fubftantiarum fimplicifTima, — quo dignior eo plus compatitur. Antiperijtajts, Antipodas afTerentes, Tag. 378 296 De anima 241 121 224 hu- Anima fenfibilis, 72 mana doftrina, 131,132 y/«/»?^ fenfilis five produ<5ta, 132 /fnimarum emanationes duae, 132, Ejus generatio primiriva, ibid. Plurimae ejus {\i}pra. animas brutorum praecellentiae,/'^/^, Animae facultates,five de objeftisflicukatum, ibid. Facultates ejus notilTimae, 133. Non eft entelechia, 135. Eft forma for- marum, 138. Ejus mcdicina, 206, l£c. Et remediuni fummarium, 211. Ejus ftatus, divinitatis charaiftere ab Arifto- tele infignirus, 211, 212. Animae an^ guftae & degeneres immifericordes, 221 Animi bona primum quaerenda, 241 — cultura, 206 — emendatione opus, 238 Animus humanus tabricatus inftar fpeculi, 29. Animus ne fit penfilis anhelat, 152. Quando vere fanus & validus cenfendus eft, 199 Animi impetum cohibere immenfum quid, ibid. Animi hominum nunc in perfedbiore, nunc in deteriore ftatu reperiuntur, 211. Si- milis aquis & fpecuio, 227. Animi vex- atio & inquietude, 213 — • qua clave referandi certifllmc, 231 Animi janua fijnc oculi, os, vultus,gL'ftus, 230 Animus humanns quomodo fleftendus & ef- fingendus, 237 Annates quomodo a diariis difFerant, 76 — res illuftres annalibus mandantur, ibid. Anni tempeftates falubriores, 146 AnthropomorphilarumXxxtrt'^x^, 154. In cellis monachorum orta, ibid. Anti-cato^ g^ Anlichriftus omnium faeculorum maximus impoftor, 98 Anticipationes, earum ufijs & abufus, 176 Antidolus, Antinomiae legum retra(5tandae, 49) 160 254 Antiqui, quam exiguam mundi partem no vcrant, 288 Antiquitas quatenus retinenda, 98. Vel mi- nimum ab antiquorum opinionibus & lo- quendi more dcfiedendum, ibid. Autho- ritatis eft patronus, 255 — ejus reverentia, 43. Nimia ejus reveren- tia homines a progreffu in fcientiis deti- nuif, 293 Antiquitatis & novitatis ftudium iniquum, ^ 43 Antiquitatis nimium ftudiofi, 161 Antiquilates fimt hiftoria dcformata, 72 — hiftoriarum reliquiae tanqiiam tabulae naulragii, ibid. — ex quibus monumentis & quanto cum l.iborc colliguntur, ibid. Antiquilates Icgum, 257, 258 Antitheta rerum varia, a pag.179, ufque 191 Antoninus cymini fi.dlor vocatus, 50. Sub- til is & fcholafticus, ibid. Regnum ejus calamitatis expers, 51. Ejus vitium evi- tandum, 168. Ei grata fuic aurigatio, 201 Anytus Socratis accufator, 31 Apis & philofophiae fimilitudo, 299 Aphorifmi unde conficiendi, 16$, paflim. Apogaea, 103 Apollo medicinae deus, 120. Cur muficae etiam, 121 Apophthegmata fecures & mucrones verbo- rum, "]<). Caefaris, ibid. — veterum fapientum per fimilitudines, 81 Apotheofis five relatio inter divos, 49. Ejus tres gradus, ibid. Apotheofis errorum, 284, Peftis intelleftus, quia vanis accedit vene- ratio, ibid. Apparatus., 1 89 Appetitus Icientiae, a quibus caufis, 45 Appetituum Sc motuum duo genera, 105. Appetitus duplex rerum creatarum, viz. confervandi & propagandi, 200 Aqua non afcendet altius quam caput fontis. Aqua falfa lucefcit node, 136, 321 — in fummo pofita vinum dilutum lepara- bit, 144. Plus ponderis & minus dimen- fionis habet quam vinum, 146 — balneorum naturalium, 322. Aqua re- gis folvit aurum, 325. Fortis argentum folvir, ibid. — calida in balneis, quomodo calefir, 326 — Aqua aegre patitur comprelfionem, 370. Aquae exiguac cito corrumpuntur, ^Ji. Non fijbintrat rimas minorcs, 375. Re- pofitio liquorum in tiindo aquarum, 385 Aquae dudtus in quen> fincm excogitatus, 60 Arabes I N D ^ X. Arales fcrjptores fabnlofi, 42. Quae addi- derunt in fcientiis non multum habenc momenti, P^g- 287 Arhelae campi, 243 Arhor monarchiae, 245 Arbores quomodo fruftuofiores evadant, 61 Arborum infitio & inociilatio, 143. Quae juxta fc fata laetius proveniunt, & e con- . — inflammabiles in regionibusfrigidis, 321 Area in diluvio, in eremo, in templo, 78 yfrfrtr?7^j fcientias alit, 6r. Vinculum per- feftionis, 212 — non admittit exceftum, ibid. Chinenfes ; an inventio papyri iis tribuenda, 142 Chinenfium charafteres reales, 159. Res non verba exprimentes, ibid. Modus conficiendae porcellanac, 387 C.hiromantia res prorfus vana, 119 Chorographia mundi generalis, vanitas, i£c. 240 Chriftus fummus medicus, 120, 121 Chronica amplitudinem a(5tionum publica- rum proponunt, 72 Chronologia, 70 Chryfippus inter fophiftas annumcratus, 287 Chymica cui com.paranda, 42. Quas in fe fufcipit partes, ibid, Chymici, 125 Chymicorum nova philofophia, 44. Diftum eorum deVulcano, 97. Ex fornacis ex- perimentis philofophiam conftituerephan- tafticam, 280. Eorum dogmata, 283 — Eorum Phalanx tanatica, 154. Eorum induftria nonnulla fortuito pcperit inven- ts, 2 &S. Eorum trias, 39a E e e Ciceroni» INDEX. ticeronis vacillationes notantur in epiltolis ad Atticum, 33. Catonem incufat erro- -ot ris, , P^g-3^^ -*^philofophorum difta dunora excufat, zi'^fl. Di£tum ejus dc^ miifico quodam, 44 Ciceroy 34, 39. Hjus fylva vcl iupellex, 62. Pofl:DemoltheR€m,dicit bonam tamam efie propriam poficffionem defunftorum, 75. Cur de Socrate & fcbola ejus conqueritur, 117. Quid de Archia magiftro fuo me- morat, tbid. Ethim de ulli uni rei dedi- to, 140. Sententia ejus de oratore, 148. Totis viribus eloquentiae incubuit, 169. Didum ejus ad Caefarem, 177. Quid notavit de exercitiis, 193. Laudat Cato- nem juniorem, 206. Caelarem laudat co- ram, 204. Oratio ejus pro Marcello, ibid. Eloquentiae cujufdam in tacendo memi- nit, 214. De petitioneconiulat'js, 217. Diflum ejus de vultu claufo, 215. Ait omnem famam manare a domefticis, 220. Quid vult,oratorem perfeclum depingens, 240. Sententia ejus de Pompeii appara- tu, _ 247 — vocabulum (ineptum) Graece reddi pofle negat, 1 60 Cicindela nodit \uctns, 136 Cinnamomum recufatmifceri cum foetidis,378 Ciphrarum genera baud pauca, 162. In iis virtutes requirendae tres, ibid. Gradus ejus altifTimus ut fufpicione careat, ibid. Ciphrarum referatio, 1 64 Circes transformatio, impudicida, 184 Circtili perfefti, 278 Cii)ilis hiftoria res geftas hominum narrat, 6^. Ejus divifio, 69. Vide hiftoria. Ci- ^ilis fcientia, difficillime reducitur ad axiomata, 215 Civilis fcientiae laus» 214. Ejus tres partes, 215, 242. Ejus defiderata, 242 Civitatis jus liberaliter largienduni, 245 Claudius t 221 dementis VII. erfores notantur a Guicciar- dino ejus domeftico, 32 Cleonis mos pefTinnis, 170 Climata calidiora gaudent ingeniis acutiori- ,.- bus, 173 Coacervalto matefiacj 363 Coagulum laftis, 380 Coetejlia moventur perpetua & invatiabiii ad le invicem diltantia, 84. Quatenus ex eispraediftionesdeduci poflunt, 103, 104 Coemeteria citius cadavefa confumunt quam terra pura, 326 Coe7ta ad quam Brutus, CafTius & alii invi- tati, 20: Cogitationes quot modis explicandac, 159 Cognitio in Deo elt originalis, 46 Coitio argenti vivi & auri, 377 Cvilegin^ 60, 61 Collegia majora & nunora, 69. hi cpU^:: aemulatio major inter adolelcentulos,/^^^. 192 Collocaiio in oratione plurimum gcatiae pa- ri r, ,vtK^i\&^ii$f Coloni Angliae, ' 244 Colonias novas deducendi confuetudo, 241^ Colores boni & mali, • i^i Color modificatio lucis, 337 Columbus, 43 . Rationes adduxit ante navi- gationem, 299 Cohtmniae lucidac, "■ 3-2 1 Comelae poflunt praenuntiari, 103. Ao nu- merandi inter meteora, 3^1 — quomodo rotentur, 355 Comifiaei Jaus in confcribenda hiftoria, 207 Comiiiaei fententia de principe fufpiciofo & credulo, 221 Co?nmentarii propria quid, 72 Commixtiones radiorum ftellarum fixarum ad praedi6tiones inutiles, 103. Fidep. ^S^ Commcdus, Lucius, 50, 51 Communio7iis bonum, 202 Compendia inania, 165. A compendiis ctl- vendum, 192. Compendia conteraplati- onum inania, 284 Coniperendinatio cavenda, 218 CompreJfwneSy 370 Conclave cardinalium, 207 Concordiam tradlandi via duplex, 225 Condenjatio^ 113. Metallorum, 145. Aquae, 370. De ilia plura, 386 Confidentia valde efficax ad occultandos de- tenus, 235 Coiifiguratio corporum, 2S0 Confujio linguarum poft diluvium, 47 Confutationibus in fcientiarum traditione par- ce utendum, 167 Confutationum nullus eft ufus ubi de princi- piis diflentimus, '• 277 Conglaciatio aquae, 113 Ccw^rif^i impar fugiendus, 218 Co«;'Kw.8i Converfationis norma, 2 1 5 , — m Converfando \>r\.\<\tnu3., 215 • < Conus five unio radiorum in Ipeculis combi'- rentibus, '^2.^) Conus ereiftus, 39a. Inverftis in conden- fandis & dcfaecandis liquoribus, ^c. ibid. Copernicus, loy, 354. Ejus fententia de rotatione terrae revinci non poteft, 1 1 7 Copiae opinio caufa inopiae, 6j Copiae mercenariae pennas extendunt nido majores, 244 Cor Solomonis tanquam arena maris, 217 Corii firmitudo in animalibus, quibus ufibus inferviat, 110 Corona civica, (£c. 247 Corpora caloris maxime fcnfitiva, quae? 321 Pneumatica five non tangibilia, 363 Corporis h.nmM\ bona quatuor, 120. Mun- ditja unde promanat, 130 Cer/)om condenfatio, 113, 387. Fit qua- tuor modis, ibid. — ejus partes internae tarn diffimiles funt ia hominibus, quam frontes aut nali, 124 Corpus nullum, five naturale five politicum abfque exercitatione fanum, 247 Corpus legum viciofum quid reddic, 254 Corpus tangibilc attritione calelcit, 323 Vol. I. Correptio am icorum, ' Pag. 226 Corufcation^s non urcntes, 321 4 328 Cofmetica ex quibus conftat, 130. Gorpo- ris munditia a modeftia morum & reve- rcntia erga Deum promanat, ibid. Cofnicgraphm., quoad partes mundi integra- Ics, haud probanda, 69 Creatio duplicem Deiratis cmanationem ex- prim it, 4(J Creationis liiftoria, ibid. Credere dignius eft, quam fcirequaliter nunc fcimus, 263 Cfedulitas & impoftura plerunque cocunt, ... ^^ Credulitas ecclefiafticis hiftoriis nocuit, ibid. Credulitas quae tribuitur opinionibus, 42 Credulus libenter dccipit, 41 Crepufculi caufa, 356. Reflexio radioruni folis a fuperiore parte aeris, ibid. Cretenfes mendaccs, 208 Critici in laude & cenfura toti, 70 Cridca, 191. Quomodo tradlanda. 19a Critici eruditi efft; debent in fcientiis, de quibus libri ab ipfis editi traftant, 192 Criticorum quorundam temericas, ibid. Mor- bus, ibid. Croc/us Soloni aurum oftendir, 243. Quid ei refponfum fuit, 244 Crudelitas a vindicla & periculo, 184 Cryftallum & vitrum, 38(^ De Culpa admifili, cum nondum de authore conftat, homines valdetumultuanrur, j.-]c, Cultura animi, 206, iSc. Rcmcdium ejus fumniarium, 211 Cupiditatis origo bonum apparens, 90 Curiae, 252. Ccnforiae &c Practoriae, ibtd. Jurifdidio ampliari mulca contentione non dcbtr, 259, 260 Curiofstas in Uteris damnatur, 38 — vcrfatur in verbis & rebus, ibid. Quan- tum in vita res interturbat, 218^ Ani- nium fufpicionibus onerar, 219 Curio/us in aliena republica, 7-j Curfolares infulac, 247 Cujlodiendi ars, 1 1^6 Cyancus, 391 Cydrae confedores, i^^. Cygnorum circa fluvium Lethes fabula, 74 Cymini feflores, 50, 168 Cyrenaicorum fchola, 19S Cyrus junior, expeditio ejus in Afiam contra Artaxcrxem, 54,73, niorsejus, Wi/. Ob niemotiam prodigiofus, nS D. DAEmcKes five fpirltus immundi, 97 Daniel denoviffimis temporibus, 77. Ejus prophetia, 299 Darjiy beadus quam accipere, 200 E s e 2 Davidis tWD E X, Dtfw'^j'fe'x mititarisi 6l. De inanentlBus- ad farcinas, Pag. i^^d. Beamhulatio flomacho infervit, 124 Becimae facultatum exiguntur, 241 Deciphratio five referatio ciphrarum, 1 64 Deciftones ]ut\5, 258 JDeclamatio \n mt^ico^ 122 JDeclaratio fui quam fit utilis Sr quomodo ex- ercenda, _ 234 Declaratoria lex refpicit ad praeterita, 253 Decreta exeant palam, 252 Dedicationes, ^ 38 DefeElus quomodo occultandi, 235 Befinitionum & divifionum termini non tranf- ponendi, ^52 Definitiones quid poffunt, 155. Definitiones legis verborum, 258 JDeformes Felices evadunt, 236 BefunSiorum propria poflTeirio bona fama, 75, 219. Propter extindtam invidiam, 219 — tamen hoc aevo negligitur, js D«judiciainfcrutabilia, 78. Et tamen ma- joribus charafteribus defcripta, ibid. Bet opera per ambages fiunt, 84. Bei po- tentis & fapientis duo maximi praecones, verbum & mundi imago, 85. Bei opera oftendunt ejus potentiam & fapientiam ; non imaginem, 96 Df//«j natator, 120 Bemocradae, 245, 247 Bemocritus, do6lrina ejus de atomis unde, 94. Ejus opinio de fcientia probatur, 97. •y. 107. Rifuexceptus, III. De figuris atomorum dodtrina, 114,283. QuaeDe- mocrito falfifllme objiciebantur, 146. Ab Ariftotele culpatus inique, 167 — magis penetravit in naturam quam reli- quae fcholae, 279, 287. Ejus inftantiae, 367. Cur infra mediocres philofophos ponendus, 374. Vacuum, 383. Ejus philofophia folidior eft quam Ariftotelis & Platonis, no Bemonjlrationes quid, 286. Pravae, ibid. Earum funt quatuor genera, 155. Re- dargutio, _ _ 305 Bemonjlratio optima experientia, 286 Bemojihenes AEfchinem voluptatibus deditum redarguit, ^^ Bemojihenes laudatur, 237. Gives fuos af- fatur, 33. Tutius Athenienfibus confilia fua ampledi, quam Demoftheni dare, 36. Laudatus a Cicerone, y^. Querela, 175. Diligentia ejus in exordiis orationum componendis, 148. Profecit in eloquen- tia, exemplis& praeceptis, 169. De cul- pa & fpe Athenienfium, 175. Iterum Athenienfium culpam exagitat, 237 Bendamis Indi refponfio ad Alexandri nun- cios, 263 Dtp fecreta cordis & fucceffione? remporis dum, Pag. 299 ~ Bepurationis metallorum error, 'i'4^* Berifor non progreditur in fcientia, • 264 ' Ben/or non erudiendus, 219. QnoriiaW fcientiam faftidio habet, ibid; Berifores rempublicam perdunt multis mo- dis, 221 Bejtderia quaedam humilia : Cithara Nero- ni ; gladiatoria Commodo-, aurigatid Antonino, 20.1 Befignatio publica virorum idoneorum ad inquirendas fcientia inftituenda, 63, 64 BefperatiOy 1 5^4 Befperatio apud Deum eft contumelia, 263 — omnia reddit languidiora, 285, 286 Befperatio !LrU^c\o(z., ' ''•■'iL^S BeJliUandi modus per pondu?, 144 Bejlillatio claufii pofTitne fieri, 147. v. 372 Bei gloria celare rem, perperam intellec- tum, 48 — primo illiterates ad diflTeminandam fidem evocavit, ibid. Beus, fandlus, fanftus, fanflus, 109 — captui humano fe accommodat, 141. Fa- cultatum decimas, temporis feptimas, exi- git, _ _ ^41 — ad infirmitatem captus noftri fe demihir, 264 Biaetae Pythagoricae & Monafticae, 129 D/rt/f 46. Bignitas legum, 249 D/^«zVy Entium conditiones tranfcendentes, 153 Enthymemata, 1 52 Epaminondas Thebanus fregic Spartanoriim potentiam, 3 1 — fortuna ejus, 178 EpiBeti di6tum de fragili & morrali, 55 'juEpi£ietus fuperiorem locum attribnit iis qui 3i feipibsaccufant, 175. De gradibus tran- Se' quillitatis locutus, ibid. - .''.iE/'r^(?/flf maxima auxilia ad inftruendam pru- dentiam miniftrant, 79 Epiftclae S^xn^nzc^ 164. Ciceronisad At- ticum, 33, 228 — magis ad vivum negotia repraefentant quam annales aut vitae, 228 Epitctnae hiftoriarum ut teredines rejiciun- tur, _ _ 72 Eqiii optimi in breviflimo fpatio fe fiftere & vertere poffunt, 299 ..Equus fudans, 321 '-^Jirafmus dcctm annos confumpfit in legendo «;. Cicerone, 39. Ejus Echo, ibid. Error in digeftione prima, 141 Errores varii, quibus literae impediuntur, reccnfentur, 43, (s'c. Errorum caufae di- uturnae, 290 EruSiationes flammarum, 318, Tarn in re- gionibus trigidis quam calidis, 321 . Jirudilio gentilis, 48 stEruditio mores emoUit, 55. Mentem bar- barie exult, ibid. Mortis timorem.Tni- niiit, aufert, Pag. ^5 — non alaude fed accipitri fimilis, 229. Plus remedii affert, quam mali, 32*- ^Pcviiticis non eft impedimento, .."*i*:i\>v gi Eruditi malunt latere, 35, 36. lisqoisitnax- ime notam inurat, - 217 £ra:peri}nenta iUcifera,ordine creationis, prae- ., cederenc fruftitera, 9, 301, 308 Experiment andi modus, quomodo procedcre debet, 142, 300, 318 Experimenium fpirkus vini in lignis, 32^. In butyro, cera aut pice, il^id. Imniiin- onis radiorum folis per loramen, 356. Sclopen, 382, & alibi paflim. Experi- menti fortes, 147. Variatio, 142. Pro- ducflio, 143, 144. Tranflatio, 144. In- verfio, 145. Compulfio, 145, 146. Ap- plicatio, 146. Copulatio, ibid. Licet non Temper fuccedant, tamen informant, H7 Ezekiel de Pharaone, 229 F. Fj^ber fortunae, 229, (3'c. Fabitts Maximus reprehenditur a Ma- chiavello, 237 Fabula ^zW'i AEfopicif 58. Fahula iptrnmi- qua membrorum, de lite ventriculo in- tentata, 61. De philofopho ftellas intu- enti, Sj. AEfopi, 80. Earum ufus ex- imius, 81. PofV literas facras funt anti- quiffimae, ihid. Fabula Panis, ibid, En- dymionis, 87. Ycxicx fabula., ibid, Bac- chi, 90. De infulfae muiieris gallina, 143. De duabus ranis in magna ficcitate, 174. De feli & vulpe, 179. ^x{\\\k\ fabula., 204. Hirudinis, 225. Fabulae exem- plorum fupplementa, 228. Fabula de- cuplae proportionis elementorum quoad raritatem, 278. Fabiilarum proci, ma- giae & alchymiae cultores, 345 — Penthei & Orphei, 90 Fabula Menenius Agrippa feditionem feda- vit, 8 1 Facer e haec oportet & ilia non omittere, 239 Facilitas nimia credendi quantum nocuerir, 41. Ejus antitheta, 186. Facilitas mo- rum in judice corruptela munerum perni- ciofior, 225 Fa£lionum mos, totus in laude & vituperio, 171, 172 Fa^io fadione continetur, 209 /vi<{?2V non omnino fidendum, 231 Facultates, quomodo fedes earum a Platone coUocatae, 120 Falinus regis Artaxerxis legatus, 54. Lu- djbrio haber Xenophontem, ibid. Fallacia (tnianm, 146. Fallaciarum gcnns quomodo a Seneca comparatum, 1.33. Fallaciae fenfuum quo remittcndae, Pag. 365 Falfitatum & errorum calendarium defidera- cur, 106 Fama quanti eftimanda in bello, 95. Caufa impulfiva virtutis, 177. Virorum aeter- nitas, i8i. Deterior judex quam nun- cia, 182 — laliva vulgi, ihid. Bonorum & malorum qualis fit poll obitum, 75, 219. Omnis a domefticis manat, 218, 220. Etiam verior, ibid. Fama & exiftimatio aeftus habenr, 238. Famam praccipitantem arduum retro« vertere, ibid. Fama virtutis, 240 In Familia difcordi humilis quidam fitprae- potens, 2 1 8 Familiae fuae perturbatores poflidebunt ven- tos, 220 Famulitia inferiora feftorum vigiliis compa- rantur, 17 j Famulitia & fatellitia ad militarem potenti- am conducunt, 245 FafcinatiOy ejus defcriptio, 134 Fajii & chronologiae, 72 i^(?/?/M mathematicorum, 114 Fata rerum quid, 83. Fatis accedendum, 238 Feles, 364. Feles & ululae cur noclu vide- ant, 136 Ff//f;7«jres inimitabilis, 177. Signum fa- voris divini, ibid. — in quibus collocatur a philofopiiis, 19S. A Socrate, 202 Ferrum, de eo inquifuiones plurimae, 144 Fiducia quomodo concilianda, 19^ Fides Abrahami, 263 Filius miigls reterat avum vel proavum quam patrem, 32 De/«/^«j proferendis, 24.2, iffc. Fines pro- ferre reges penes elt, 248 Finitima bella detreftanda, 88 Flagitiqfi minus corrumpunt mores publicos, quam ex parte mali^ 47 Flanmae altitudo pendet a latitudine bafis, 358, Cur pyramidalis, ibid. Flaiumae rtdtura, 1 51 . Omnis calida, 321. Radii ejus extremi fortius urunt, 329, 357 Flammae flatulentae, ^^y Flatus calorcm auget, 328 Flos iacflis, 151. F/wlaftis &• vini faeces, 376. Cervifiae, 380 Floridae litora, 352, 56!? Florum infitio, 143 Fluiditas & confiftcntia, 339 Fluor metalloruni 362 Fluxiis & refluxus maris, 352. Qiiomodo fiat, .^^ , iii'...: .i 352, 372 Focui INDEX. Focus S. Ermi, 322. Quo nomine antiqui- tus infigniebatur, P^g. ii>id. Foedus zr\\mze & corporis, 117, In diias partes diftrihui poteft, 118 Folia fruftus muniunt, ne patiantur a fole aut vento, 1 10 Foiietani, 39 ^ Jo«/^^juftitiae non turbandi, 225. Fontes juris, _ _ 248 Formae eflTentiales inveniri poffunt, 107, 108. Sunt verum obj^ftum fcientiae, 108, 109. Commenta funt animi hu- mani, 279 jRjrff;^ calidi, 331,— 333. Luminis, 332. Caloris, _ 33^ Formarum five differentiarum efientialium inventio, 314. Earum definitio, 314, 32a. De forma calidi vindemiatio prima, 333. Formae copulatae ubi & quomodo traftandae, 331 Formicae prudentia, 140. Se tuetur, at hor- tis nocet, 228 Formicarium artium, liber, 158 Formidinis & fpei afFedlus alios omnes coer- cent, 209 Formularum minorura colleftio defideratur, 191 JIj^wk/^^ agendi circa judicia, 258 Fortiludo a dominstu fortunae nos liberal, 185 Fortitudinis & multitudinis imparcs congref- fus, _ 243 i^5r^?^»^ vulgi filia, 83. Galaxia, 182. Tan- quam Proteus, fi perfeveres, redit ad for- mam, 185. Fortunae naufragia, 219 Foriuna fubita animum plerumque enervat, 208. Et in ejus ftatu quam incremento modus facilius adhibctur, ibid, Virtutis & benemerendi organum, 230. Sponte in grcmium influir, 240. KA. fortunae -xx- dua jugis & irrequieta anhelatio, 240, 241. Ejus doftrina & fpeculatio, 230 Fortunae fiber amuffi fua perite utatur, 237. Ejus flibula defideratur, 229. Ejus ner- vus funt vires animi, 238. Qiiifque fuae fortunae faber, 229. Quomodo id fiat, 230. Viri cgregii {pontc fortunae renun- ciant, ibid. Ad/(5r/?«ia?« comparandam tarn gravia requiruntur, quam ad virtu- tem, ibid. Fortuna imitatur mores mulierum, 241 Fracaflorii celebre inventum, 350. Ejus de motu mifTilium opinio, 356 Fraficifcits Rabelefius, 158. Catalogus ejus, ibid. Fraiis fibi in parvis fidcm ftruit, 231 Frigidum an kratur deorfum, 145 Frigora acria inducunt fenfum uftionis, 319. Frigidi & calidi afbiones communes, 325. Intenfa in media aeris regione, 344 Frigus folvit fanguinem & urinam, 377 Frond nulla fides. Fag. 230 Frutfus fcrotini quomodo comparandi, 146 Fucanda facies non eft, " \'^q Fulmina cornhMTtntix, , 31?^ Fnmus five halitus pinguls aperit fe in flani- \ mam. 334- Fumus cur pyramis inverfa, Funainbulorum a^\\\tis, 130 Furor facer, 1^4 G Agates fricatus paleas trahir, 143 Galaxia, coacervatio parvarum ftcHo,* rum, ^ _ 365 Callus AEfopicus, 58 G^//«-«;;; expeditio Neapolitana, 115. Gal- liae ruftici cedunt Anglbe colonis, 244 Ganges, 288 Gangraena'm\cg\h\^s, 254. Incorpore, 336 Gemma IMartii Sc Mali, 173. In gtmmis nitidis nubecula in oculos incurrit, 226 Gemmae rupium, 343 Gemmariorum prudentia, 202 Genealcgiae afficlae, 308 Generalia cur magis deledtant animum quam particularia, 114. Magnocum fcientia- rum detrimento, ibid. Fide p. ^23 Generalia nimium non informant, ibS Generalia principia ne conftituantur, i3c. 286 In omni Gencratione corporum quid inqui- rendum, 316. Generatio fimplex, ^7^ Geographia ab antiquis non excuha, 288 Geometria magno cum acumine traftata eft, 114 Georgica animi, 195, 196, 212 Gecrgius Agricola diligenter traclavit mecha- nicam in mineralibus, 1 1 1 Germani feptentrionales, 38-^ Germanicus quomodo laudatus a Tiberio Caefare, 251 G(y?K5 oculos alloquitur, 119. Ex congruo res fignificat, 159 Gefius Hieroglyphici in tranfitir. Hid. De geftu &c vultu ad dignitatem componen- dis, 215 Gilbertus ex magnete elicuit philofophiam, 44. Qiiaeftio ejus num corpora a terra diftantia gravitent, 84. De magnete ex- quifite fcripfit, ibid. Fhilolai . dogmata repofuit, 107. Opinio ejus, 140. Philo- fophia ejus, 283. Ejus in magnete ex- perimentum, 286. Ejus opinio de luna, 2^6. Merito derifit definitionem caloris fecundum Ptripateticos, 376. Quantas de eleflro excitavit fabulas, 375 Glacies & nitrum maxime refrigerant, 146 Gladiatoria Commodo gratiflima, 201 Cloborum lufus renum morbis medetur, 124 Globus INDEX. Globus plumbeus a turri demifius non acce- Jerabitur juxta rationem quanti, 145. Globus fcientianim, Pag. 164 Glorioji fortitudo fita eft in ocii!is Tpeftanti- um, 33. Qualcs funt, 184 Gordianus junior fub rutore claruit, 32 ^9^ hjlantiae certae locandae inter hiftoriae pro- 330 batae relationes, InJla7Uiarum praerogativae, 337. Solita- riae, Md. Injiantiae migrantes, 2,'i7'> 33S- Oftenfi- vae, 338, 339. Nudam oftendunt na- turam in fummo gradu potentiae, 339. Clandeftinaein rudimentis fuis, 339, 340. Conftltutivae, 340, ^c. Conformes five paraliclae, 342. Non multum promo- vent ad inveniendas formas, 342, & feq. Sunt nobiliffimae, 343, 346 — monadicae, 344. Dcviantes, 345. Quo- modo dilferunt a monadicis, ibid. Limi- taneae, 245, 246 hijlantiae poteftatis, 346. Comitatus, 348. Subiunftivae five ulcimitatis, 349. Foe- dens feu union is, ibid. Crucis, 352. Di- vorcii, 358. Lampadis, feu informatio- nisprimae, 359. Januae, ibid. Citan- tes, 360. Viae, ■^Sc^. Supplement!, 365, 366. Perfecantes, 367. Pradicae, ibid. Mathematicae, z^/W. Propitiae, 568. Vir- gae feu radii, z'^/V/. Curriculi, 370. Quan- ti, 372. LuiSbae, 373. Innuentes, 384. Polyciireftae, ibid. Frigoris, 387. In- jiantiae magicae, 392 Infiantiarum ullis, 393 I}jJiauratto\eom-(\Mx\\?,, 255. Injlauratio- nis magnac pa' s deftruens, 305 Injiauralronii Magnae pars quarta, quinta, & fexta, 306 Infiinilus aniraantium, 140 IrtJiiLutionibiu juvenes ad arduajuris diligen- tius praeparandi, 257 Injlmmenta non grandiir;ma, led apcilTims opus perficiunt, 238. Iiijhiime?2iQru})f verae intentiones confirmandaej: Pag-. • 253 Inlegrales partes univerli a pliyfiologilUs male traftatac, '69 InteUeclus impedimenta, 3. Inteile£ius hu- manus fibi permilfus, qua is, 9. Intel- Icilus humani adoratorr-s, five intelleBua- lijlae., 44. Jtitelleiiiii auxilia idoHea comparanda, 142. Magis afncitur affir- mativis qua'ii negativis, 154. Eft glo' buscryftalfinusunivcrfi, 229. IntelleJSus fibi permiflus, , ^75 Jntelkiliis humanus, 276, i^c. Ejus impe- dimentum & aberratio unde, 279 InteUc"us abrafus, 300. Quae in ufum in- telleclus ulterius niinifhranda, 333 Intemperantiae philofophiarum, 285 Intentio legis unde petenda, 256 Interpretatio naturae quid, 142, 313, 333 Interpret PAio fcripturac, 265. Mcthodica & foluta, ibid. Omnis a fenfu incipii. 359 Interrogatio prudens dimidium fcientiae, 1 48, 149. In fine interrogationis vocem ele- vate moris eft, 162 Invenire quid fit, 147 Inveniendi qualis modus rejeftus, 286 Inventa quafi novae crcationes, 311 Inventariuni opum humanarum, 1x3, De- fundi, 139 Inventio & memoria, ne dividantur in exer- citiis fcholafticis, 62 Inventio Cereris Pani tribuenda, 85. 7«- ventioxms, 91. 7«W''.-.':'o«zj logicae fpe- cies, 138 /«wk//ok/j duae fpecies, 139. Artium & fcientiarum defideratur, ibid. Inventio rerum tribuitnr cafui potius quam arti, ibid. B.ttiis & avibus, 140. Inventio- ns genera, 147, 148. Argumentorum non proprie inventio. ibid. Topica part ticularis apprime utilis, I'-ventionis lub- jcdlis appropriata, 149. Dialedticae r»- ventio., 292. Tormentorum igneorum inventio, 303. Fili bombycini & acus nauticae, ibid. Inventio papyri, typo- grapiiiae&atramenti, 304. Rerum /'«- ventio a naturae luce peicnda, non ab an- tiquitatis tenebris, 309. Inventum fca- phae, quae homines !ub aquis vehere pof- fit per nonnuUa i'patia, 3S5 Inventores rerum & artium, 47, Trad:atus qui habentur de iis funt infrudluofi, 70. lis divini honores tribuuntur, 31 1 Inventorum i'umma, 28S, jo^ Inventum Fracaftorii de fartagine calcfafta in ufum apopledlicorum, 35^ Invia INDEX. invia vlrtuti nulla eft via, Pag. 229 /«W/« honiinum, 173. In rebus publicis non nocet, 183 Jnvidorum mo'^, 38. /«wV/a bonorum poft mortem cxtinda, 219 Jobi quaeftio, 30. Liber ejus myfteriis na- turalis philolbphiae plenus, 47, 48 Joci, 1 88. Politicumeft tranfire a ferioad jocum, &c. ibid. ^ocularia ars ilnfuum deceptio, 131 Johannes Saxoniae dux mortem contempfit, 118 Jofephi venditio in AEgyptum, 84 Jracundis cum hominibus ne resnoftras mif- ceamus, 225 tra moHi refponfione frangenda, 218 Jris unde, 66 Iridum artificiofarum imitatio, 144 Irridendi cacoethes, 2D4 Irritatio alicujus ingenium prodit, 68 Italia antiqua, 244 Imicum adagium, 232 Italorum mos, 231 Iter pigrorum quafi fepes fpinarum, 224 Judae & Iflacharis benediftiones non conve- niunt, 244 Ithacus, 1 7 1 Judici tutilTimum audirc alteram partem, 223 Judex perfonas non refpiciat, 225. In judice facilitas morum, quam corruptela mune- rum, magis perniciofa, ibid. Judex quis opnmus, 253 Judicium five ars.Judicandi, 151,152. Quo- modo difFcrt ab inventionc mcdii, 152 Judicandi artis appendix defideratur, 155 Judicationes judicationum, 155 Judicia T)c\ inlcrucabilia, 78. Judicium per indudlionem & fyllogifmum, 152. Cor- ruptum tribuithoncftatem infcitiae &; fim- plicitati, 205 Judicia anchorae legum, 257 Judicium inflime cavendum, 225, Judicii in- opia in rebus gerundis, 237. Judicia Dt^i impiorummachinasfubvertunt, 241. Serie temporis digerenda, non ilib titulis, ibid. Non facile funt refcindenda, 253, 259. Per perfonas & caulas liiflas tentari non debent, 259 Judiciorum vacillatio unde, 259, ^c. Juliani ediiftum adverfus Chriftianos, ne ad fcholas mitterentur, funeftilFimum, 48 Julius Caefar rerum bellicarum & optima- rum arcium gloria floruit, 3 1 . Educatio & eruditio ejus, 53. Scripta & libii ejus, viz. commentarii, ibid. Analogia, 53, 160. Anticato, Si- Apophthegmata, ibid. Doiflrina Caefaris non cedit po- tentiae ejus, ibid. Computatio anni ab ejusedidoemendata, ibid. Unico VL'rbo I fcditiofos in exercitu comprimit, ibid. Regis noinen affedabat, 54. Didlum ejus durius Metjiio aerarium reckidenti, ibid. Quam acriter perfl:rinxit Syllam in deponenda dicTiatura, ibid. Confcripfit librum apophthegmatum, 79. Mors ejus, 88. Ab initio orator &caufasegir, 234. Quomodo impotenciam arcanarum co- gitationum prodidit, 229. Amici ejus per vitam Caefaris jurare folcbant, Pag. 234 Juniorum inftitutio literatis committitur, 35 Juno, 18^ Jurifconfulti illuftriores cafus & novas deci- liones icriptis mandent, 124. De legi- bus fcribentes tanquam e vinculis fermo- cinantur, 248 Jurifdiaiones quae ftatuunt, 250, 252. De iis altercationes ne alantur, 259, 260 In quibus jus pofleffione transfertur, 184. Variay«r«, 245 Jus publicum privati cudos, 249. Juris privati firmamentum, ibid. Latet fub tu- telayam publici, ibid. Ex quibus exem- plishauriendum, 251. Jus aequum & llrid:um iifdcm curiis ne deputentur, 253. ^'«J enucleandi modus, 256. Jura'pti- tis a judicibus fumenda, 259 y///?z manet memoria, 219 Jujlinianus obfokta vocat antiquas fabulas, 255 Jufiiniani opus non aetate erudita inftaura- tum, ibid. Jujlitia, 1 84. Non ab ca dcfledendum propter fdutem patriae, 205 Jufiitia univerfalis, 248 Jufius miferetur etiam jumcnd, 221 Juveues pracpropere addifcunt Jogicam & rhetoricam, 62 Jtivenes non idond ethices auditores, 210. Multo minus politicae, ex fententia Ari- ftotelis, ibid. 7«-je«/z.'.';V inftauratio, 113. Juven/uspoc- niterltiae can-,pus, 180. Juveniutis inlVi- tutio collegiata probanda, 192 Ixionis fabula fpes vanas arcet, 23- Ixion centauros & chimaeras progenuit, 1 1 2 K K. Alendariuni dubitationum & falfitatuni dclidcratur, 106 I.. LAbor omnia vincit, 140 Labcres manuum & linguae feparati, 226 Lacedaemoiii qualia geflerunt b.-lla, 247 LaSiinliiis, 107 Lapis I N D E X, Ldph angularis, ciii innitendum, 241. La- ;>z J«w accretio five generatio, 379. La- fides Sc lateres, P^g. 3^9 L^iqt'.ei non funt pejores quam legum poena- lium, 254 Larginoiies, 247 ifl/^ffj proceffus quid, 316, 317, 331 Latittido legis non ex praeambulo fed ex corpore legis petenda, 256 LatrociniKtn publicum ubi fontes juftitiae turbantur, 225 Lrt«j apud Graccosfufpiciofii, 172. Saliva vulgi, 182. LiJ«j eft ancilla virtutis, 184 Laudari nemo debet coram, 204 Ztfwi^j variorum variae, 171, 172. Mo- deratae profunt importunae nocent, 227 LeSio eft converfatio cum prudentibus, a6tio cum rtultis, 186 Lenionibus in publicis quid defideretur, 60, 61. Confultationes & vifitationes iis promovendis neceflariae, 62 iLf^a^«j pontificis facetus, 231 Z-ifj^/j verba, 190. X,fx in equuleo tyrannis pefTima, ibid. Leges amicitiae & grati- tudinis, 205 Leges juftae hiftoriae feverae, 75. Legis fententia adverfus verba, 148, 179 Leges fint certae, 249. Plurimum differunr, ibid. Finis ad quern leges debent intueri, ibid. Legum leges., ibid. Poenales, multo minus capitales, non lunt extendendae, 250. Reipublicae anchorae, 257. In iis a gangracna cavendum, 254. Anti- quae fabulae non intermifcendae, 258. Multi cafus omifTi, 250. Legibus nemo fapientior efie debet, quatenus accipien- dum, 254. Y)c legibus oh^o\Qlh, ibid. De legibus fcripferunt philofophi & juris con • fulti, 248. Sed melius cives, ibid. Opti- ma lexc[ua.t minimum rclinquunt arbitrio judicis, 253 Legum Icopus & finis, 248, 249. Incerti- tude duplex, 249 Leguih dignitas, 249. Extenfio, ibid. Mo- ralium magna ;;ars fubiimior eft, quam quo ! imt-u naturae poffit afccndere, 263. t. purgatio five digeftum novum, 255. Oblcuritas, 254. Regeneratio & inftau. ratio quomodo fit inftituenda, 255. De legum retrolpeftione, 253. Obfcuritas ex quatuor caufis, wz. accumulatione nimia, isc. 254. Di novis digeftis, 255, 258. Dr defcriptione obfcura & ambigua, 254. De modis enucleandi juris ncgleftis, ibid. Prologi virandi, 256. De dubiis legum tol.cndis, 256 Legulei ad expediendas lites minime idonei, Le^dus nunquam fervilis fcjntgntiae author, tv 227 — licet tarn faevis temporibus vixit, Pag. 227 Lepra, .47 Leucipfus author opinion is de atomis, 82. Vide p. 107. ZeK«/>/)/ fchola, 280. Atomi, 283. Vide p. 287. Diflerit, utrum datur vacuum, 383, &paffim. Leves guftus in philofophia quid moveant. Lex militaris Davidis de manentibus ad far- cinas, 61 Lex Mofis Chrifti praefiguratio, 47 Lex vim iapiens, 248 Zfx perplexa, 254. Regulae Leftjiae, 256 Liber de officio regis authore Jacobo Angliae rege, . . _ 203 Liber Ciceronisdepetitioneconfijlatus, 217. Unicus fiji generis ab antiquis confcriptus, ibid. Libri controverfiarum in theologia nimio plures, 266 Liberales artes quae ad auditum & vifum fpedtant, 131. In quo ftatu reipublicae florent, ibid. Liberis aufti praecipue funt foliciti de futu- ris temporibus, 59 Libertas nrhiirWi 1^7- Libertas ftrmonis, 232 Libri politic!, 210 Libri auxiliares, 257 Libros nuncupandi mos receptus, 38. Qui- bus & quomodo nuncupandi, ibid. Libri duo fcripturarum & creaturarum, 49. In philofophia naturali & medicina haud u- nica fubfidia e libris petenda, 61. Libri hiftoriae naturalisfabulofi plus nimio plu- res, 66. Libros fpedantes ad munus vel artem authoris unum duntaxat vitium oc- cupat, 203. LZ/rr prifcorum fcriptorum, quare parum profinr, 211 Liguria, 8 8" Lmeae femper divifibiles, 279 Linguarum confufio poft diluvium, 47. L/k- ^«flf funt vehirula fcientiae, 48. De Un- guis qualis traftatus defiderandus, J 60. Linguarum variarum proprietates, ibid. Liquefaffio unde oritur, 362 Liquidum tangibile non natura calidum, 322 Liquorum acrimonia, 324. Vide p. 339. Literae reverentiam legum non convellunt, 33. Sed emolliunt mores & fequaces red- dunt, ibid. Literae quid efficiant, 31, 32. Animum non reddunt incertum, 32. Nequedefides & imbelles nospraeftant, 33. Humani- ores religion! duo officia perfolvunt, 49. Magis locupletant quam regna, ^6, 57. Literis hiftoria propria fcorfim attribui debet, 6^. Quibus operibus amplificen- tur, 60. Verborum tellerae, 159. Lite- rarum elemenca furda, ibid. Literarum antithct^t, IN D E X. antitheta, i86. Quid ad ///cr<7r«;« per- fedtionem fpeftar, 229. Jam tertio ad mortales rediifle videntur, P^g' 260 Z,//^rflr«»> dignitatis diminutio, unde, 34, ■^^ Lilerarum i'umma voluptas, gy. E^aruni monumenta diiitius durant quam quae manufaiSta funt, §y. Pcriodiis tertia ("quae noltro hoc faeculo eft) Graecos & Ro- manos longo intervallo fuperat, 260 X//fr«/jexperientia qualis, 142, 301, paf- fim. Literati foli ncgotiis deleftantur propter ie, 35. Non conductini, i/ird. Literati ad pdtentcs fe dcbent applicare, 38, Ettempori fervirc, ii^id. Frequenter in- ppes, vitam umbraiilcni degentes, 34. E'orum mores & fortuna, 35, 36. Non obfervant decorum, 37. Neque facile fe accommodant iis quibufcum vivunt, ii^iJ. Liieris & belio clari populi, 31 Livia cum artibus mariti & fimulatione filii compofita, 237 Livius optimus hiftoricus, 34. Dc urbe Roma di6luni cius egregium, 34, 35 — Alexandri in Afiam expeditionem elevat, 43. Qualis in imagine Africani & Ca- tonis, 207. Monitum ejus de arrogante, 216 Livius quantum tribnitCatoni Majori, 228. Diiit Alcxandrum non aliud quam bene aufum vana contemnere, 300. Ejus pro- digiii pro fufpeftis, 345 Loci communes, eorum ufus, 148, 156 — Syntaxes eorum, quae iiabentur, nullius fjnt pretii. Hid. In promptu habendi in utramque partem difputati, 179 Lo^'ca & Rhetorica non a pucris fed a pro- vetlioribus tradtanda, 62 Lo^ica ti Ethica continent doflrinam circa tacjitatum animae objefta, 157 Logicae nugae, 1 32. Logica de intelleftu & ratione tradat, 137. Spinolae fubtilitatis laqjeus fecundum quoidam, 138. Artcs logicae quatuor, ibid. Logica, zy§. Naturalis, 310, Per induc- tion ;m, 310 Loquacitatis & fdentii antitheta, 187 Loquendum ut vulgus, fentiendum ut fapi- uites, 155 iMcianus philofophum parafitum defcribit, 57. Jovem impetit, 43 — mos ejus cynicus, 204 Lucidoritm, five lucentium quorundam (abf- que igni) exempla, 136, 322 Lucis forma non inquifita, 136. Origines ejus non traftantur, 136 Lucii communicatio, 342 Lucius Commodus eruditus, 50, 5 1 Lucretia, .M Lucretii didtum, quo literarum voluptatertl depingit, ^j. Athenicnfibus lai:dcm in- ventionem tribuit, Pag. 2,11 Lucri & vidlus caufa pleriquc fcientiam ap- petunt, 4^ Z,a///7 ars impofturae, 168 Lunae fabula ad Endymionem dormientera ledemittentis, 87. Ejus aetatisoblervacio in plantationibus non frivola, 104. Lu- nae radii an ignem concipiant per I'pecula» ■ 143. Vide p. 319. Ejus fubllantia cor» " porta, 356. Ejus fuperhcies inacqualis, 360. Quantum ejus obfervatio inferviat agriculturae, nauticac & medicinae, 391 Lupus Jiomo honiini, 225 Lupus muiticudinem pecorum non curat, 243 Lufus ingenii poefis, i jjj Lutheri temporibus orationis luxuries inva^.^^ luit, 39. Item odium & contcmptus contra fcholafticos, ibid. Lutum fap'entiae, ex ufu chymicorum, 384 j^ La:v prima creatarum formarum, 46. De\ ea non debita eft fafta inquifitio, 135.* Di ea Platonicum commentum, ibid. Lux per foramen immifla in locum tene- brofum, 145, 356. Quomodo de luce tradlandum, 208. Z,zci^ix\ conknius, 391. Magnes incrmi?,^ 340. Virtures ejus variae praefertim verticitate ferri, 355." Tcrrella ejus, 355. Quatuor operationes in magnet e, 377. Ejus tuga improprie fic dicta, 37^^ Magnes fufpendit ferrum ad fexagecuplum pondus, _ - 3^3 Mahometis religio omni interdicit difpurati- oni, _ 264 Malacijfationes exbalneis, emplaftris & uiic- tionibus, 129 — per exterius fieri debent, 130. Rebus tribus ablblvuntur, H'id. Malorum fama vergit in infamiam, 219 M^/or«»2 per bona com penfatio, _ 241 Mancipiorim ufus, recepta lege Chriftiana, abiit in defuetudinem, 245 Mania & melancholia, 119 iWijKz^corwff? ftupendae vires, 130 Manus inftrumentum inftrumentorum, 138. Vide p. 274. Manus fihilofophus, 51. Patiens erga mo- res uxoris, i^id. M<2m dominium eft Monarchiae Epitome, 247. De CO quid Icnlerit Pompeius 65 Themiftocles, ^ _ ibid. — Indiae thefauri ejus imperio accedunt, ibid. i£c. Margaritae porcis non projiciendae, 219 Martyrum miracula multis fabulis fcatenr, 41 Materia prima philofophiae, 6^ iWij/m« informis parabolica, 82. Potenti- alis, 285 Materiae annihilatio non datur, 373 Malhematica c[\\\h\.\s \\^\b\is infcrviat, 114. Eft aut puraaut mixta, ibid. Ejus partes &fummautilitas, 114, 115. Eft phyficae ancilla, 114. Inter fcientias maxime abftrafta, 167. Nimiae feftinationi rtme- diam miniftrat, 193 Mathematicorum prudentia, 281 Mechanicas artes temporis progrefiTusftipple- vit, 42. Mechanica eft natura fubadla & fa,cliria, 67. Mechanicae hiftoriae ufus, 68. QuaiiS defideretur, ibid. Produdtio ejus, III, 113 Mechanicae artes fedentariac animis bellicofis contrariae, Pag. 245 Mecbanicusdt vcfitate inquifitionis haud lo- licitus, 301 Medendi ratio nimis compendiofa, 127 Medicamenta foporifera, u-j Medici impcirium, 20G. OfRcium, 125, 127 •^— eventu honorem reportat vel dedecus, III Medica ars, 117, 119, 120. Conjc.^tura- lis, 121. Succeflujudicatur, ;W, Quid in ea defidcratur, 126, 127 Medici vu'gares magis accedunt ad aegrotos quam lanos, 17^ Af^,://«magisalienoftudioquam arti propriae intent!, 122. Naturae obviam ire debent, 123. Et generalibus renunciare, ibid. Potius in circulo quam in progreflu fe exercent, ibid. Curationi niorborum in- vigilarunt, 124, Morbos complures male infanabiles decernunt, 125. Eosadulte- riorem difquifitionem rcvocare debent, ibid. Eorum negligentia perftringitur, 124. -/lA'^/«« Judacus Enropaeos liigil- lat, 126. Eorum praelagia, 133. Quae in medici poteftate fita funt, 206, 207. In fecundis qualitatrbus utileni navant o- peram, 2 84 Medicinae infervientia, 61. Ejus fubieftum, 121. In philolbphia non fundata parvi aeftimanda, 123. Oftentata non ampli- ficata, _ ibid. Medicina authentica & pofitiva defideratur, — ejus partes tres, 123, Ejus Deifs AEfcu- lapius, quare? 120. Multosimpoftorcs habet, 122, 127. Narrationes medici- nales defiderantur, 124. Condenfantes medic irae, 388 Medicinak filum defideratur, 127. Philo- lbphia naturalis & adiva, medicinae inler- viens, inter defidcrata, 127, 128 Medufa, 87. A Perfeo obtruncici. Producic magiani, 1 1 i Metafcbematifmus, 279 Metempfycbojis , 133 Meteororurn non invenituraliqUahifloria, 69. Quouique omne genus tiieteororum prae- nunciari poffit, 103, 104. Met ear a ig- nita, 318, 321 Metbodi fermonis, 1 65. Varia ejus genera, ibid. Magiftralisautinitiativa, ^/-/'i^. Ex- oterica aut aenigmatica, i66. Per me- tbodum craditio, ibid. Parces duae metbo- di, difpofitio & li mi ratio, 167 Meihodus impofturae, 168. Scientiarum nrchitetlura, ibid. Mfzcntius Deorum contemptor, 229, Ejus tormentum, 2^4 Ml,!ast arbiter inter Apollinem & Panem, 48 Militaris potentia, 245, 246, i£c. Vide imperium, regnum. Militaris ars nafcente republica floret, 131. Ars militaris literataque proxime fe con- fequuntur, 3 1 Militiae ordines, 247 Milo gloriae fegetem perdidit, Clodio inimi- co fublato, 172 Minijlrum regium quae deceant, 61. Qua- les efle debeant, 240 Mirabilarii & prodigiaftri, 67 Miracula fufpiciola, 41 Miracula a Deo edita funt non ad conver- tendos athcos led fuperftitiofosidololatras, 96. Mrr<^n(/tf Sjrvatorisqualia, 121. Na^ turae miracula, 344, 345 Miramur vel nova vei magna, 55. Mira humanae naturae, 2 1 8 Mifericordiae ^?it^ns, 221 Mifericordiae praecepta fub lege veteri, 222. Vol. I. Impiorum crudclis, ibid. A natura liorhl- iii indita, Pa^. 22 1 Mi/itheus Gordiani niinoris paedagoguSj 32 MiJJilia fortius percutiunt ad diftantiam ali- quam, 3C9 Mitbridatium, 126 Moderationis nonnulli dant poenas, 255 Moderna bella in tenebris gefta, quare, 247 iWoc/wexercendi inge'niaj 193. Experiendi fcientias, 286, & feq. Inveniendi, 292. Operandi per moram, 275, 3S9, (3c. Modi feptem opcrationis fuper corpora naturalia, 3S4 Momi tetrici ingeniis fuis obfecundantes, 1 72 Momus feneftram requifivit, 236 Mw^f^zchymici operculum in fublime jac- tum, 144 Monadica multa in natura, 154 Monarchla Romana inter mundanas, ut cre- ditur, ultima, 248 Monarcbiae :ixhox , 245. Honor tiiumphi in monarcbia non conceditur, 248 Af<7;z«/?.'Va vita mors civilis, 198. Nonvcre contemplativa, ibid. M(?wo(ra/(7duriusperdercunumoculum,quam qui utrumque habet, 175 Montaneus, 233 Cur Mora corporis calidi auget calorcni, Virtutes A/(?r^/^/, 118. Philofophia wcm- lis, 206 In moralibus quae regnent, 209. Philofo- phia moralis theologiae ancilia, 211 Morbo laboranti horae longiores videntur, Morbo correpti, qui dolorem non fentiunt, mente aegrotant, 206. in 'lUorhis perfa- nandis tria confideranda, 206, 207 A/(>r^(?rKWcuratioquomodoinftituenda, 123, 124 iV/ijriJ/ infanabiles, 125. Dj iftis perperam conclamatum efl, ibid. Tria obfervanda in niorbis animi perfanandis, 206 Moribus innumeris qui fipit aptus crit, 227 Moriendi necefTitas omnibus impofua, 30 Mors lenis & placida, five euthanafia, 125 Mortificatio argenti vivi, 378 iVfor/M naturalis genera, 31. Lenis & pla- cidae cxempla, 125. Apparatus advcrfus mortem^\^{\m magistimcndamtfficit, 182. Mors Tola reconciiiatinvidiam virtuti, 1 83i Mortis formidinem medendo augent phi- lofophi, 202. A/or/f non piectcndusnifi qui novit, prius fe in vitam fuam peccafle, 252 Morum retentio difficilis aeque turbulenta ac novitas, 189 Morum elegantia ne in afteclationem tram- cat. Ggg 216 Mcr'AS I N D Moms Angliae Cancellarias, P^g. ii8 Mdfes primus leginator & Dei notanus, 47 -^ lex ejus ceremonialis, ibid. In mentis feceffu moranis eft, 19S M'oJ Romanorum alloquendi exercitum, 53. Mom fervi temporis ludibria, 189 MotUum duo ^tntxz, .■.;;■:.-■•.; .105 Motus fimplex & cofnpafitus,'»/'/^. & feq-. Terrae diurnus falfus, 103. Extra locum ijapidus, in loco placidus, i2i/- :Vo1uh- -.tarius quomodo difponendus, i^i.-fefeq. >ejus caula & fons, 134, i?5-' ^"^«^ :^ gravitatis, 149, 150, 151. Sympathiae, »151. Motus coeleftium per circulos per- fcftos, 154. Rotationis, 353, 354- Diur- nus, 354. Miflilium, 356. yWomvulgares differentiae contemnendae, 284, 285. :>Mot.us inquifitio, 350. Rotationis cde- leftium proprius, i^id. Motus pilae Iclopeti, 364, 370. Motus iucis&foni, 371. A/(?/z^«»; genera, t>»z. , -Mc/a^antitypiae, 373, 383. Nexus, 373. ' Libertatis, ibid. Mechanicus, 374. Mo- ytus Hyles, ibid. Continuationis, 375. X Motus ad lucrum feu indigentiae, ibid, ■ Congregation is majoris, ibid. Congre- gationis minoris, 376. Ejus diverfitas a . motu indigentiae, & ligatur tribus modis, {ibid. Torpore, fraeno, motu externo, //"/i. <.-.Motus magneticus, 378. Motus fugae, 8iJ;W. Affimilationis, ibid. Excitationis, t4l^ ■ ImprelTionis, 380. Configura- j'tienis feu fitus, zi"/^. Pertranfitionis, 381. Motus regius five politicus, ibid. Rota- tionis fpontaneus, ibid. Recipitdifferen- tias novem, 382. Trepidationis, ibid. . Gravis inter nonnullos lis de his mctibus^ 'ibid. Decubitus five exhorrentiae, ibid. Muiieres fub Alexandre Severo feliciter im- perium gerunt, 32. In orgiis Bacchi, 90. Infelix faftum iedulo diffimulant, 175. Medicii didum, de mulieribus a medica- ,mentis abhorrentibus, ibid. Earum mo- •res,.-.-- 241 Multitudinis cum fortitudine impar congref- . fiis, 243 Multitudo fcriptorum authenticorum in lege noxia, _ 257 Munditia corporis a modeftia morum & re- verentia erga Deum promanat, 130 Mundi exemplar in intelledu huniano, 309 Mu»dus imago Dei, homo mundi, habttus ab ethnicis, 96. Eremus, 128. Mundi ^omnia funt vanitas, 241 Mufarum I'edcs, iis iniUtuendis quae neceffa- ria, - 60 Mitfae cupiditatum cornices & pediflequae, ■ :: ■ 91 Mufcus inter putredinem & plantam, ^S'» Mujca Indica, 136. Mcirtuae mufc'ae. Paor. Mufua^ ■ i» ven tores; 471" •" 'Maftca ' five •harr ■'monia duplex, 86. Sapientiaedivinae fe' rationis'humanae, ibid. Regula muficjai- a cadentia, "'■ '^'^r, iWiij/fcar auribus divtrfis- fe accommodar, Mufium, _ ■'"'''jm Mutationes in ftatu orbis a tribus inventis a- ' lim incognitis, 312 MutianUi vir fui temporis prudentiflimus, . 234. I mpofijit Antonio primo, amicQS ejus ad dig'nitates evehehs, 231! '■ Alyjteria fidei quomodo traftanda,' 96;,' Ad animi humani anguftias nori conlb-ingen- da, 264 Myfttri^rum explicatio, - ''^'"■'■^fl^. Mytbologia poecarum, "" ' "50 N. " - NAtiones finitimae baud fiibjugandaejS^, , Ut ab inftantiis Philippi & Alexan- " dri conftar, 88 Nativorum plebs ex tribus generibus, 246. viz. Ex agricolis, famulis ingenuis ^ ar-. tificibus, -ibid.' Natura in triplici ftatu, 65, 66 — irritata fe clarius prodir, 6%. Natufd cujufqiie rei minutis in portionibusopti'rhe cernitur, 68. Citius?/fl/art2ffj fallas quarn premas, 85. Natura divinae potemjae & fiipientiae alterum praeconium, ihid. Natura percutic intelleftum radio -dirciEto, 93. Qaae in natura eximie po!lenf,-'iiz^. Natura fpeculum artis, 144. Natiirttpt-^ dantius eft, 182. Natura rtrum coafxi- ^ lenda, 197. Magnalia mtttrae extra Viis tritas jacent, 147. Ad uaturam-ndinliQ- rem inferiores aipirant, 201. Odir itri- perium, psrfuafionem admittit, 2ro.'''N[i- hil facit fruftra, iii, 239. Natufd pz-^ rendo vincitur, 274. A'^/wr^^ combara-. tur fortunae, 208. Nattira principialis,'" quae reperitur, non caufatur a praete'-'' «^^"^^' . . iUf Naturae fubtilitas, 274. Anticipation'es, '• 276. Interpretationescedunt antlcipatir^ onibus, itid. Naturarum ^\m^\\c\um nhti^ -habemus veras notiones, 333, ■ Naturae be corporis contemplatio, eJQsprornus& condusj''-*''"'^ ■ .;-->.'' ^'"'^gp Naturalis aftio, motu»; & progrefTro, eft ve- natio, 85. Ex naturalium intuitu 'fides & ejus myftcria non inquirenda, ^6. ■'Nh- turalium principia examini fubjiritrhttiV,^ - ■;" ..'-■'■ "• --i^^ Naiuralia artificialibus praeponuntgr, 178. Navales m&:(m^Q finem belli racitmt,"^2'iy' INDEX, De Tiaufragii periculo einpfis, quaeftfo, 278. NaufragiumdoQ.v\nd.Cy Pag. 2C)0 PJavis invcncLim, c^j ^avigationes praefenti tempore peruriiver- fum orbcm, -jy, 288 }Jau:ac, corum relationes de aromatibus conciufis, 325 Nnutic'Cj 42 Nautica acus, niim eadem via ad polos mun- di fc applicat, qua coeleftia, 144 Netjpolitaiia cxpcdnio, 88, 115 Nehtichadnczzaris monarchia, 245 Kegotiandi prudcnlia, de ifta niilli confcri- i buntur libri, 2 1 7. Inter defiderata tamen, ibid. Et apud Romanes exercita, ibid, De negotiis doftrina, 215, 216. Ejus particio, 216. Nunquam ab aliquo trac- tata pro rei momento, ibid. Negotiorum divcrfus finis, 33 Neptitnusy 1 54 Neronis quinquennium Tub Seneca paedago- go, 32. Neronis cithara, 201 Nerva princeps dod:us, 50, Apollonii fa- miliaris, ibid. ClementifTimus, quique orbi dedit Trajanum, 51 Nervus belli populus bellicofus, 243 Nicodemus, 265 Nitrum & glacies maxime refrigerant, 146 iV/.v, albedinis ejus caula, loS. Nix licet formata ex liquidis, viz. acre & aqua, ta- men confiftentiam induit, 340 Nobiks in ftadio refpeftant nimis, 180. Ne Ncbilcs multiplicentur, 244. Eorum famuli, ibid. Mancipia & operarii func plebs, ibid. Multitude in regno com- paratur fylvae caeduae, ibid. Nobilitasy 179. Non contemnenda, 180. jVb^///7id. Filia, Venatio Panis, Pi^o- P/?Kf/^r^^-empiricorum, PanicHs terror. Pantomimic Papilionum refufcitatio, Papyri confcctio, 142, baud probanda, ibid. fo acre, minus alba, Parabolas Solomon is, 48. ibid.- 3»- 82 122 Ex pannis fericis Madefafta, exclu-- Earum ufus cir-- ca facra adhibitus, 80. Levitate ta^men quandoquecontaminatae, ibid. Antiquif- fimae, 81 Paraoolae Hebraeis frequentes, 228. Ea- rum fcribendi modus, 227, 228 Paracelfus, 107. Deliramentum ejus de corpore humano, 121. Perllringitur,i34. Intemperies ejus fcholae, 266. Ejus de- lirium, 379. De rore folis opinio fabu- lofi, _ 3S8 Paradiji defer! ptio, 46 Parallaxes aftronomorum, 371 Paraftti barbati, 37. Eorum defcriptio a Luciano, ibid. Paridis judicium primas amori dedit, /58 Parmenides, 107. Speculatio ejus, 109. Ejus philofophia de coelo & terra, 283. Scholam non aperuit, 287 Parmenio, rejeClum ejus confilium ab Alex- 52 60 290 119 Indi- 130 andro de fuffuranda vidtoria, Parfmonia fera, Partitw dodrinae humanae, Partus temper i>, Pajfwnes quoufque agant in corpus, Patientiae fiicm^\um mirum, 117 gentiae & cruciatus. Cum patria agendum utcum parentibus, 36 Patritius Venetus Platonicorum fumos fub- limavit, 107- Patritii & nobiles non multiplicandi, 244 Paulus foius inter Apoftolos literatus, 48. Vide p. 265. Pauper pauperem calumnians quaiis, 225 Pauper I as veneranda per aliquot apud Ro-- manos faecula, 34, 35, Virtutis fortu- na, ibid. Viator! armato fimilis, 219- Peeuuia non fummo loco collocanda, 2:;ii. Non eft nervus belli, ibid. Neque ner- VU3 fortunae, ibid. Pecunia nervus belli, quando nervus lacer- torum in gente molli dceft, 243 Peditatus praecipuum robur exercitus, 244 Pegafus alatus ex fanguine Medufae, 87. Ex- I'ufcitatio ejus famam denotat, 90 Pelicn mons, 10^ Penelope, Sr- Penetratie dimenfionum, 373, 374 Penja 3 INDEX. Penfa quanta quibufve ingeniis imponcndn, Pag. 209, £5?f. Pentbetis, go Perceptio qiiomodo differt a fenfu, 135. E- jus doftrina defideratur, ibid. Percolatio, 390 Periander confultus de conferv^anda Tyran- nide fummitates florum eminentiorum carpebat, 159 Pericles, 2^3 Pericidum nor\cik.\tY&, fi leve videatur, 190 Perigaea, 103 Peritia fidicularia quorundam confiliario- rum, 242 Perfcriptio ]\id\c\ovnm, 257 Perfarum magia pro fapientia fiiblimi, 112 Perfarum exercitus in campis Arbelae, 243. Eorum difciplina, 246 Perfei fabula, 87. MifTus a Pallade ad ob- triincandam Medufam, Hid. Quae dona a diis accepit, 88 Perfonarum rcfpedus malus in judice, 225 Perfpeoiiva, 95. De ea nil bene inquifitum- eft, 136 Perfpicilla minuta multiplicant, 146 — eorum a Galilaeo inventio nupera, 360 Pertinax, mortem ejus vindicavit Severus, 88 Perturbatio mentis unde oriatur, 30. Per- turbationes torturae, 231 Perturbator familiae fuae poflidebit ventos, 220 Peruviana regio, 344 Pejlilens conftitutio aeris, 102 Perverfum aliquorum de arte judicium, 66 Phaenomena coeleftium, 69 PZ;^«?(7»?aza philofophiae, 282. Artis& na- turae, Phantcifia & ratio differunt, tas ejus non exigua, Pharmacay Pharmacopolarum pyxides, Pharnabazi diligcntia, Philippi & Alexandri diverfae belligerandi rationes, 88, ^c. In proelioCliaeronenrx Pliilippus in difcrimen adduftus, ibid. Philo,- 107 Philolaus, 107. Ejus dogmata, ibid. Vide p. 287. Philofophia & virtus bellica in eodem faecu- lo, 31. Inanis decipit, 28. Quomodo accipienda, 29. Cur in primis auchori- bus viguerit, 42. Eft opificium ratio- nis, 6^. Singulare remedium exliibet contra errores, 49. Ejus delcriptio, 6^,. Secundum fabulas antiquas inter defidera- ta, 81. Ejus triplex objeftum & triplex radius, 93, Ejus divilio in fodinam & fcrnacem, ^y. In fpeculativam & ope- rativam, ibid. m- 304 Autori- 138 126 35 Philofophia naturalls mediclnaeinfe'rviensdei lidcratur, 127, 128. Philofophia circa an imam, 131. Ejus abuilis, 199. viz. Verfa eft in profcflbrium genus viiae, 199, Pag. 287 Philofophia moralis theologiae ancilians,2 1 /. Quae in philofophiam moralem nunquani incorporata fuerunt, 208. Philofophiam in theologia quaerere, eft mortuos quae- rere inter vivos, 266. Philofophiae &c Ici- entiarum difcrimen, 2S0. Philofophia tm- piricorum monftrofa & deformis, 283. Sophiftica&fuperftitiofa, z/^/ii. Ariftotelis & Anaxagorae, ibid. Et chymicorum^ ibid. Philofophiam quid corrumpit, ibid. Philofophia vulgaris de generatiofiC, cor- ruptione, ^c. nu'lius pretii, 284. Va- ria figna, 288. Philofophia ex frudibus judicanda, ibid. Philofophiae Ariftotelis & Platonis tanquam tabulae ex materia leviore fervatae funt, 290. Philofophia naturalisfuperftitionismedicina,297.Cum poteftatem Dei manifeftet, ibid. Cor- rumpitur per logicam Ariftotelis, theo- logiam Platonis & mathematicam Procli, 300 Philofophorum placita, 107. Antiquorum dogmatum opus defideratur, ibid. Quo- rundam veterum teneritudoad morigeran- dum, 200. Antiquifllmi nimis facile a re- bus civilibus fe fubduxerunt, ibid. Philo- fophi mortis formidinem medendoaugent, 202. Eorum genera, .282 Philoflratus, 107 Phocae, 95 Phocion errat, ^2' Notatur pervicaciac, 35. Cum populus ei plauderet, quaefivit, num forte deliqui, 171. Ejus didum re- petitum de plaufu populi, 290 Phlebotomia civilis, 184 Phormionis difputationes de bellis, 203. Ab Hannibalc rejedae & pro fomniis aefti- matae, ibid. P%?iv? ametaphyficadiftinguitur, (^(^. Par- titio ejus in dodrinas tres, 99, 100. Inter hiftoriam naturalcm & meraphyficam, 100, Phyficae de abftradtis adumbratio, 105. Producit mechanicam, m Phyficae fparlae divifio in concretam & ab- llradam, 99, 100. Concreta, 100. Ab- ftra6ta dividitur in doftrinam de fcheina- tifmis materiae, &de motibus, 105. Me- chanica, 1 1 1 Phyfwgnomia, 118. Qu id in ea dcfid c ret ur, ibid. Animi inclinationes & voluntatis figna oftendit, Pictoria idem facit quod potifis, 65 nia imitatur ac defcribif, PiHoria ars. 119 Om- 122 131 Pleurae INDEX. Pleurae &c imagines comparantur hiftoriae civili, Pt!g. 7 1 Picus de TeiieriiF, cacumen ejus nive de- ftitiitiim, 319, 320 Pigmenlorum confuetiido damnanda, 1 30 Pigritia in fine laboriofa, 224 Pilcfitas ex humiditatum orificiis, 1 10 P;«iidn« laudat Hieronem, 117. De for- tuna I'ubita & indulgente, animum ener- vante, 208. Dicit non difta, interdum magis afficere quam didla, 214. In fen- tcntiola inopinata ejus laus, ibid. Pinus picea niagis in rcgionibusfrigidisquam calidis, 32 1 Pifces, qui loco non moventur, 95. Volan- ces, ibid. Quadrupedes, ibid. Per inte- riora minus calidi ex vulgari opinione, 327, Pifces volantes inter aves & pifces., 34-6 Pius ^^iinlus, qualis ad papatum afcendit, PlaJitae tenerac. 193 Platonis dogma aflerens fcientiam eflc; remi- 27 niicentiam, Piato corruptiores videns civium mores a publico abftinuit munere, o,^. Platonis clogium de praeceptore fuo Socrate, o,']. Immifcuit philofophiae theologiam, 44. Vide p. 107. Hippiam fophiftani cum So- crate dilputantem pulchre introducit, 6y. Ex rupe excelfa omnia circumfpiciebat, I08. Omnia per fcalam ad unitatem af- cendere ftatuit, 109. Caufas finales per- peram introducit, 110. Neque prorfus contemnendus neque cupide recipiendus in collocatione facultatum, 120. Ubi meduliam philofophiae figit, 139, In- duit perfonam Socratis, 153. Etymolo- giam nominum non contcmpfit, 160. Rhetoricam inter voluptarias perperam coilocavit, 170. Coquinariae fimilem dicens, ibid. Ejusdidlum de virtute, ibid. Subtilior ejus fuperftitio, 284. Schola ejus quomodo acaralepfiam introduxit, 285. Ejus peregrinatio non longinqua fed ibburbana, 288. Ejus acatalepfia & philofophia, 289, 290, 300. Induftionis tormam tentavit, fed non perfecit, 302 Platonicum commentum aflerens lucem ma- teria antiquiorcm, 136 Plautus, mirum ejus de fene benefice, 108 Pkbs vilis & rgnava ubi, 244 Piebs naiivorum tribus generibus conftat, 246 Pliniusy Cardanus, Albertus multa fabulofa fcripferunt, 42. Hiiloriae naturalis op- timus author Plinius, 66. Licet cam quandoque indignis modis tradtavit, ibid. Quae, iplojudice, in cam fiuit recipien- • da. 307 Plinius fecundus ftylo gaudet moderatIori« 40. Laudatur, u8. Trajaniim coram laudavit, 204. Et eum exemplar propo- nit virtutis divinae, Pag. 212 Plumngo, ^2.6 Plutarchus., 39. De placitis philofbphorum, 107. De Timoleonte, 178 Phitonis galea Perfco concefTa, 87, S8, 89 Pluviae, 322 Poenales leges ne extendantur, 250 Pc'^fts refertur ad phantafiam, 64, 79, i;;S. Ex tribus conftat partibus, 79. V'erbis plerunque adftrid:a,rebus foluta, ibid. Du- plici fenfu fumitur, ibid. Ell hiftoria ad placitum confifta, ibid. — Narrativa five heroica, 80. Dramatica apud antiques, animos hominum ad vir- tutem inftituebar, ibid. Parabolica tan- quam res flicra & augufta videtur, ibid. Humanae naturae largitur quae hiftoria denegat, ibid. Divinitatis eft particeps, ibid. Dodrinae tanquam fomnium, 95 — faeculis etiam rudibus & apud nationes barbaras honori fuit, ibid. Ingenii e(t lufus, 138. Quadniplex ejus divifio, 207. Dicinir vinum daemonum, 210 Pcetae ethnici virtutes morales ftomachan- tur, 263 Pcetae cygni, 74. IHorum mores info'en- tes, 236 Politici^ quibus opprobriis literas afpergunt, 30. Literatos pedaneorum nomine ele- vant, 32. Eorum commenta reprehen- denda, ibid. Literas contumelJis incef. funt, 34. Omnia ad le rcterunt politico- rum turba, ^6. Magis pervias obliquas quam dire(5basincedunr,85, Abeventude- decus vel honorem TL-nortant, 121, 122. Pc/;//V^ immerfa & compofiti, 167. Res eft difficilis vere fcliticus & moralis fieri, 229. Politicoruvi arte?; pravae, 240 Politicus ne fit uni rei unice intentus, 239 Politica quomodo traftatur a Machiaveilo, 228. Politicus motus, 381 Poloni., 244 Polus fophifta, 287 Polychreftorum c'Xf;Ao^%, 113. Inter defi- derata, 268 Polyphemi ftatua, eruto oculo, 69 Polypragmofyne res temeraria, 232 Pcmpeius Magnus, mcmorabile ejus dicturn de vitandis periculis, 198. Prudentiaejus in Scrtorii chart is comburendis, 219. occiiltior non melior Caefare, ex mente Taciti, 236. Ambitionem alte condidit, ibid. Con fill iblus fadlus, ibid. Euit ore probo, animo inverecundo, ut ait Sallufti- us, 236. Propter imitationem in errorem incidit, 234. Et propter morum diffi- militudinem non poiuic praeftare quod Sylla, I N D E X, iSylla, 234. P^f; confilium Themif- ,tocleurn, -vi'..'.^ ul/is.. Pag.i^y Popular es quare reglbus fhvifi, 224 Populares Q'piniont%t 167. Cohrs popu/um cftcoli, 186 Populus mari fimllis, oratores vends, 208 Pop'dus bellicofus firmat regnum, 243. Po- j>Hbis triburis oppreffus nuncjuam fortis, ^244, Bellicoforiim catalogus, 246. Er- roruni magifter Populus, 251 Peros habent folidiffima corpora, 386 Pc>r/e^ geminae fomni, 212 Poffibtlia quae dicantur, 64 Pojftdonius eloqiientia claruir; 117 Peftulatum machematicum, 344 Pot'entiae in patria fua cupidi, notati, 312 Pftores ^.^yi■^t & vini, 309 Pitas aciditas quomodo emendetur, 144 PraSlica ab ethicis omiflli, maxima ex parte, 196 Praeambulum legis, 256 Qaibus Praedia vicina aut conjunfta, reditus mojores videntur, 179 Praedicamenlorum ufus, in reprimendis defi- nitionum confufioiiibus, .0 n;/. - 153 Praedi£iiones & ekftiones quatenus retinen- dae, 103 Praefe£iurae iion committendae obaeratis, .225 Pratjudicium informationis primae vix po- tell elui; 223 Praelatiomm quarundam ftultiffimarum ex- empla, 58 PraekSionum dtlc&us inftituendiis, 60, 61 PraekSliones de jure, ne fine ad controverfias exatandas fed fedandas, 259 Praeludia muficorum, 260 Praemiorum & poenarum ufus in civilibiis, 209 Praenotio memoriae artifieialis pars prima, Praerogativae humani generis, 1 1 7 P^aetextus legis malitiofusj 248 P rae lor is zVoum, 2^3 Pragmatica fandio qiiando promulgata, 245 Priami fortuna, i8i Precipes pupillares aduitis longe praeftitere, 'i\'A} 'V. 32 Principibus fub eruditis faecula maxime fue- ,.runr Felicia, 50 Prhicipum ambitioforum feneftus fere trilti- .oxi _ 57 Princfips mendaciis credens,. 221. Sufiirro- nilnis Sc fycophiancis ne credar, ibid. Prin- f//>^icredulipeflimi, ibid.. Principis kum .incurrens, quomodo fe gerat, 222, 22-^, ,Viris obaeratis praefcfturas n© commit- .tant, 225, Pn«cz/)fj ex ingeniis, privati .ex finibus judicancur, 232. Principa^ nili raro,. vix mediocriter dodi, 29 K Prindpiurn rerum unicum, 82. Principiis oblta, : ^mOD ;j«:i,yt«r! jPr?^. ? ^61 Privati non ingenio, fed finejudicandi, 232 Privatio, de ea fophifma, /^;^"' T .•l^ 172 Probatio per incommodum, 152, Qnac- nam nuter errorum & calamitas fcienti;t- ' rum, 28^1 Probkmala & placica, 106, 107. Arirto-^ telis commendantur, - '107^ Procejjus fpirirus in coi'pore tahgibili, 361 Produs e fecunda fchola Platonis, 44.. Ma- thematicae dedicus, ibid. Arithmeticini . myfticam inflauravit, 114 Prodi philofophia corrupta, 300 Prodigos naufragia fortunarum psrdunt, 219 Proditiones bellorum forores, Scj''- Proelia navalia, quanti momenti, 247 ProfeJJionum laboriofarum catalogus, 239 Prologi legum difputantes liaud probandi, 25^ Prolongatio virae unde petenda, 1 13~" Pro/o«^^//i9 vitae defideratur, 128. Eft res laboriofa, ibid. Quomodo inftituenda, L ibid. Unde expedtctur, .129- Prometheus quomodo fraudem Jovi fecit, 100, loi. Et iterum, 139, 1461 Promptitudo & expeditus lifus cognicionis, 148 Promt condi, 20a Pronundatio, i6i, 162. In fine periodi, vocem fubmictere, in interrogatione vo-- cem elevare, folenne, 162 Pronuruiationis efficaciam temperat aftid. Prophet iae hiftoria, 77, y% — Danielis, 299. Earum adimpletio, 78 Propofnionum limitationes, 168 Proprietates occultae, 284 Proferpina Bacchum nutrit^ 90 Profodia non ad carminum genera & mcn- furas reftringenda, ^ 261 Profcriptiones medicorum exagitatae, 125. Syllae profcriplionibus atrociores, ibid. Prc/flo- ?tKJj«nr?ij <;ud!ii c'.::-.:- .. • 261'^- Prudi'tis non rdoneas, in legatione obeunda, '■•' ■• '■■'■• . ■ ■■ ' -231 Pmdcntss puievident e:iitium qucxl vifcuti- .bu5 imminet^ ^■2 7'."'Advcrtunt ad gftf- •iLiS hios, ftuki diverluntdd dofo?, «a^b. Prudmthtm mens Ipt-ciilis & aquis llwiili<;. INDEX, alios mtuetur, 227. Error eorum facilis^ ut ex proprio ingenio alios metiantur, P.7^. 232 Prudetitiae civilis pars maxima, 119. Pru- dentia traditiva five methodus, 165. Prudentia fcrpentina, 204 Prudentiae duae fpecies, vera & falfa, quae etiam degener, _ _ 226 Prudentiae, nummorum, fidei, rationes mi- nores, quam quis piitaret, _ 232 Prudentia inquinata, 240. Impertiendi con- filii aliis & rebus luis profpiciendi, 228. Prudentia privati lermonis defideratur, 171 Pfalmi invitant ad contemplationem ope- rum Dei, 49 Pftttaci XxXfty _ 140 Ptokmaeus, principia ejus afl.Tonomica, 107 Pueri placentis allicicndi, viri perjuriis ex mente Lylandri, 240 Ptierites anni quomodo inftituendi, 193 Pugna ad Adtium orbis imperium dijudi- cavit, 247. Ad infulas Curlblares quid praeftitit, ibid. Pulchritude, _ 180 Pulmo marinus, 136. Ita vocitatus ab Hif- panis, 321 Pulveris pyrii inquifitio,- 357 Putredo peftilentior eft ante, quam poft ma- turiratem, _ 47 PutrefaSiio in fe habet rudimenta caloris, 326. Eft generatio formae novae, ubi de ifta varia, 377 Putei Jacobi, _ 265 Pygmaleonis infainia, 39 Pyrrho, 2S5 Pythagorae teflerae, 80. Citatus, 107. Na- turam rerum ex numeris conftitui aflerit, 114. Refponllim ejus Hieroni, 198. Craftii ejus fuperftitio, 284, 287. Non longinqua flme ejus peregrinado, 287, 288 Pythagorei ab efu animalium abftinebant, 222 Pyxides antiquorum pharmacopolarum qua- ks, 37 OUalitates primae, 284 ^antitas eft fubjedum mathemati- cae, 114. Idcoque inter formas eflenti- ales nunieranda, ibid, ^anti inftantiae, five dofes naturae, 372 ^antiim cofmicum, ibid. Acris quantum non minuitur, ^'^^^ i^c. ^uies, 350. ^iies nulla vera, 383 ^id iplbm caloris fit motus, 334 i:^intej[entia, 113 ^is philofophiae debeat eflTe finis, 45 R. RAhbini, unde colligunt juventutem ae-» tatem effe digniorem fenio, 35. In eruenda naturali & morali Tenfu cenrmoni- arum Mofaicarum operam non male col-> locarunt, Pag. 47 Rabbini & Cabaliftae notantur, 266 Radicum & ramorum conformitas, 343 Radices potius quam fiirculi in aliud fohim transferantur, -^6^ Radii Iblis quomodo congregantur & diffili- unt, 145 Radii lunares, 320. Solares, ibid. Eorum reflexio, ibid. — per fpecula comburunr, 143, 34^ Radix omnium malorum in fcientiis, 274 Ragioni di ftato, pefllme audit, 32 Rami methodi, quae probentur, quae rejici- antur, 168 De Ranis AEfopi fabula, 174 Raritatis elementorum proportio decupla, 278 Ratio hum-ana qualis, 3. Tribus modis per- turbatur, 169 i?«//o fermonis anima, 158. Quomodo & quantum diftat ab afFeftibus, 170 Ratio '^nxta. ac verbum Dei non audienda. Ratio inveniendi fcientias, 282 — circa ufum rationis & difputationis me- diocritas aurea, 264. Humanae in divi- nisufus, item excelTus, duplex, 264. Ra- tionis humanae redargutio fibi permiflTae, Reconciliandi amicos via duplex, 225 Rectum & fui index eft & obliqui, 152 Re^forum confultatio & vifitatio requiritur ad literarum incrementum, 62 Redu^io doftrinarum in methodos prava, 44 Redu£iio per medios terminos duplex, 152 Referendarius j udex, 257 Reflexionum organa cum fenfiium organis conveniunt, 95 RefraSiio radiorom lucis, 338 In reges orientis oculos defigere nefas, 37, Corda eorum curiofius rimari hand decet, ibid. Sub eruditis regibus f.iecula maxime felicia, 50. Suos habent errores, ibid. No- tiones religionis eos ab erroribus refrae- nant, ibid. Regis titulus minus illuftris quam Caefaris, 54. Debent profpicere exercitiis fcholafticis, 62. Reges inftar aftrorum, 181. Dei vices gerunr, ibid. Requiem habent nullam, 182. Eorum ingenia ex mente Saliuftii, 208. Prae omnibus grata iis celeritas in negotiis ob- eundis, 224 Regiae voluntates mobiles, 208 Regimen INDEX, Regimen bonum & tempora mala, Pag.zi^ ^egifira duplicis naturae, 72. Continent tirulos rerum & perfonarum ferit; tem- poris, ibid. Aftorumquc folemnitates, /^/^. Regna & refpublicae ad quam formam exi- genda, 248 Regnorum magnitudo qiiibus artibus obti- nenda, 243, ^c. Nempe gente belli- cofa, 243, 244. Quae non graveturtri- butis, 244. In qua nobiles & generofi non nimium multiplicentur, ibid. Nu- mero indigenarum, ibid. Agricolis, fa- mulis ingenuis, & artificibus, non mecha- nicis fedentariis, 246. Armorum ftudio, ibid. Juftis caufis armacapelTendi, ibid. Exercitu veterano feu milite perpetuo, ibid. Maris dominio, 247. Praemiisnon folum emeritis & mutilatis, ibid. Regnum quid firmer, 243, 244 Regnum Dei non venit cum oblervatione, fed fine ftrepitii, 299 Regnum Dei prime quaerendum, 241. Coe- lorumquaregranofinapiscomparatur,242 Regidae juris, 257, 258. De iis traftatus optimis jurifconfultis credendus, 258 i?f/iT/z«zfj aftionum fpeciales, 73, Puriore & magis fincero veritatis candore vefti- endae, ibid. Maxime tamen fufpeftae cum partium ftudio terc utrinque edan- tiir, ibid. Vide p. 75. Rcligio quomodo aditum ad animum quae- rit, 138 Reliquiae fiin^loriim & coeli, 205 Remuncratio literates fovct, 61 Reprehenftonis pericula & difficultas, 219. Reprehenfio de ftatu civili baud feliciter adminiftnito, 299 Renum morbis quid conveniat, 124 Rerum publicarum columen praemia & poe- nae, ■ 209 Rejipifccntiae ferae exempla, 237 RefpeSlus perfonarum damnatur in judice, 225 Refponfa prudentum, 259. Ubi de refpon- fis & confultis. 7?(?//)(?K/f(j mollis frangit iram, 219 Refpublicae feliciter adminiftrantur a viris e- ruditis, 32. /'lW /jk^/zV^^ tardius moven- tur, 215. Dei2f/)a^/zVfladminiftranda,242 Retinendi feu cuftodiendi ars, 156 Retrofpe£lio legum, 253 /Jfyfrfi»//^ fui, fraenum vitiorum, 184, An- tiquitatis, 293 Revolutiones majores ftellarum, 10 1. Ea- rum regulae, 104 Re.v eruditus miraculum, 28 Rbabarbarum, 372 Rhetores antiqui, 148 Rbe t orica jiX\vomh\x% haud fufcipienda, 62. Sapientia inferior, 169. Finis & offici- VOL.I. um ejus, ibid. Virtutem reddit confpi- cuam, Pag. 170 Rhetorica {vide etiam eloquentia, oratoria) inter dialefticam & politicam ab Arifto- tele prudcnter collocata, 170. Subvertit phantafiam, ibid. Virtutem & bonum depiugit, ibid. Illam Plato male inter vo- luptarias collocavit, ibid. Ejus appen- dices five defiderata, 171. Rk>etorica fo- phifinata ab Ariftotele colleda, ibid. In tribus claudicant, ibid. Rigor legum caute mirigandus, 253 Robiir l(:ientiarum quomodo confiftar, 40 Romae ftatus feliciflimus, 50 Romana refpublica cives profufe recipit, 245 Romani ad imperii faftigium, donee ad arti- um culmen, non pervenerunt, 34. Re- bus gerendis magis idonei quam Graeci, 160. Romani imperii incrcmcntum tri- buitur prudentiae regum, 193. Romani ovibus fimiles, ex mente Catonis cenforis, 215. Romani non fe dilFuderunt fuper univerfum, fed orbis fuper Romanes, 245. Prompt! ad auxilia mittenda fociis, 246. Celebres triumphi & ingentes militibus largitiones, bello feliciter gefto, 247, 248. Apud eos mos triumphandi, 248. Con- tinebat gloriam ducum, aerarii locuple- tationem, & donativa militum, ibid. Ro- mana monarchia inter mundanas, uc credi- tur, ultima, ibid. Romulus civibus fuis legavit rem militarem, 246 Rofae ferotinae quomodo comparandae, 146 Rot alio fpontanea, 316 Rubigo metallorum ab emiffionc fpirituum, Rubricae fanguinis ne funto, 252 Rumor comparatur ventis, 220 Ruricolae magis fecundum naturam vivunc quam urbani, 85 S. SLiterae poteftas, 345 Saburra Icgis, 258 Saccharum inter frangendum lucet, 136,321 — aquam aut vinum attrahit in furfum, 375 Sacerdos AEgyptius acriter perftrlnxit Grae- cos in perfona Solonis, 47 Sacerdotium regni rivale, 5J Sagittae ligneae fine cufpide ferrea altius pe- netrant lignum, 340. Iterum altius pe- netrant quam fi ferro armatac, ijS Sagittatio pulmonibus convenit, 124 Sal in coquinaria carncs condit, 145. Quid in conglaciationibus artificialibusefnciat, ibid. Quid in condenliitionc metallorum, ibid. H h h Saliva INDEX. Salh'a hominis quomodo agit in argentum vivum, . ^^g- 37^ Salluftius de principum ingeniis, 208 Salvatoris noftri in terram adventus, 4S. Potentiam oftendit primam in profligan- da ignorantia, ibid. Duos nobis libros proponit evolvendos, 49. Ejus refponia baud pauca, qualia, 266 Samuel JeflTai filios videns, 140 Sanitas quomodo tuenda, 123 Sapiens fi cum ftulto contendit, non inve- niet requiem, 218. Sapientes avertunt calamitatem,2i9. Eorumerroribusquam- vis leviflimis baud facile ignofcitur, 220, Sapientior quam oportet, 226. Sapiens dominabitur aftris, 229. Fingit forninam fibi, _ i^^»/zflrK»2 inftauratio unde petenda, 3. Ea- rum flatus, 7. Celebrantur, non promo- ventur, 8. Diftatura quaedam mfcien- ttis, ibid. In flare dicitur, tamen non in- flat, 28,29. Sine charitate baud magni pretii, 29. Per fc jucunda, 30, Lumert ficcum, Pag, 30 • Scientia nihil zViud quam Reminifcentia, ex mente Platonis, 27. Ejus exccllentia & opprobria ex quorundam placitis, 28. QualisLapfum peperit, appetitus nimius, 29. Nullum effe periculum a quantitate fed a qu^\ita.te fcientiae umum, ibid. Sci- entiae limites, 29, 30. Scientiae Tub in- itiis viguerunt, at non artes, 42. Ejus dignitas in attributis & adis Dei, 46. 5«>H//(Zf non fatietas, 57. Aquarumfi- milis, viz. coelitus dekcndens, vel ema- nans e terra, (^2- Scientiae inftar pyra- midum, 109. Ejus officium abbreviare longa itinera, ibid. Scientia noftri ex ora- culo, 116. Eft Bms fcientiarum, 117. Scientia pabulum animi, 138. Scientiae hauriuntur ex Unguis eruditis, 160. 5f/- fK//^ tanquam tela pertcxenda, 165. In y?/V«///V tradendis mcthodus, 167. Scien- tiarum architeftura eft methodus, 168. Earum longitudo & latitudo, ibid. Non eft_/??V«//fl^ latietas, 1S5. Scientiae civi- lis fubjeftum, 215. Poftulat tantum bo- nitatem externam, ibid. Tres habet par- tes, ibid. De converlatione a nonnullis eleganter traftata, 216. Scientiae civilis defiderata, 242. Scientiarum calamitas, 286. 5«>K//fl^ fuis haerent vcftigiis, 289, Cur parum promoverint, 290, 291, 6ff. Scientiarum impedimenta, 293 — 298. Scientia eflTentiae imago, 307, Scientiae ab ipfis fundamentis excicandae, 314. Vera per caufas, 313 Scintillae per percuftionem ex fubftantia fili- cis aut chalybis, 323. Et ideo vergunc deorfum, ibid. ^a/Zi? magnum memoriae decus, 118 Scire vere, eft per caufas _/2-/V^, 313 Scotia hiftoria qualis, 73 Scribendi modus aptiffimus, 228 Scriptio memoriae adminiculum, 156. De Scriptoribus luxhtnucii, 257. Multitudo eorum ne fit enormis in lege, ibid. S. Scripturae interpretatio quomodo inftitu- enda, 265, & feq. Non eodem, quo fcripta humana, modo interpretanda, 266 Scuta gentilitia, 247 Scyllae fabula, 41 Scythae, 48 Ad 5^f«/« naturae referandafumptibusopus, 62 5^frf/amra?» infcitia & imperitia, 164. Eo- rum officium, 194. Secundis aut tertiis gradibus etiam licet ac- quiefcere, 239 Sedentariae artes mechanicae miiitaribus ani- mis contrariae, 245. Et ideo alicnige- nis aut fervis committantur, 245, 246 Sedes INDEX. Sedes mufarum, quibus operibus ornandae, Pag. 60 Semele Jovis pellex ex voti completione pe- riit, 90 Selenographia, 360 Semidei, quinam ad iftum honoris ticulum apud ethnicos evehebantur, 49 Senatores eruditi me! lores aliis, 50. Inge- nio derifores, 221 Seneca paedagogus Neronis per quinquen- nium feliciteradminiftravitimperium, 32. Diftum ejus de mollibus quibufdam, 33. Quomodo Neronem inftituerit, 36. In eo ftylus efFufior, 40. Verborum minu- tiis rerum frangit pondera, ibid. Praetu- ]it Diogenem Alexandre, 51. Vide p. 39. Di fallacia pinguiori judicium, 153. Di- ligentia ejus in hypothefibus five cafibus, 179. Sanum ejus deeloquentia judicium, 196 Seneca, didlum ejus de viro vere magno, 197. Etiam de vitae ratione, 206 Senecfus retardari auc juventus inftaurari po- teft, 1 1 3 Senex beneficus inftar miraculi, 108 Senftbile fortius percutit memoriam quam intelledluale, 157 Senfus & fenfibilis uberior inquifitio, 135 Senfus vifus & auditus, 29. Senfus folem referunt, naturalia referant, divina occlu- dunt, 30. 5f«/«jeftjanua intelleitus, 65. Senfuum & reflexionum convenientia, 95. Procul ab obictto plurimum faliicur, 122. Quibus in rebus diffi;rt a perceptione, 135. Senfuum fallaciae, 279. Imprefliones vi- tiofae, 286. Secundum fenfum philofo- phandi funt fubftantiae incorporeae, 359 Separatio fluidorum, 144. Separatio vini & aquae, 150, 151 Separatio corponim non per ignem tacienda, 317 Septimae temporis, 241 Septimius Severus debuic aut nunquam naici aut nunquam mori, 241. Vide Severus. Sera parfimonia in fundo eft, 175 Sermonis anima ratio, 158. Ejus triplex divifio, viz. organi, methodi & ornatus, 159. Sermonis organon eft grammatica, ibid. Altera de locutione, de fcriptione altera, ibid. Methodus, 165. Ea duplex, ibid. Iterum duplex, ibid. Sermonum mu- crones non negligendi, 171. Omnesytr- mones non audiendi, 218, 219. Sermonis regimen omnium minime prudens & po- liticum, 222. Sermonem marinum aqua fluviatili abluere, 220 Serlorius, 219 Servitus ultimum malorum, 205 iS'^Tw" divitis maximey^rw, 172, 173 Servi non del icate tradiandi, 221, Per gra- Vol. I. dus promovendi, ibid. In iis quid potif- fimum defideratur, Pag. 221 5^rw/j prudens dominabitur in filium ftul- tum, 218. Modus ergay^riwobfervan- dus, 223 Sever inus Danus Paracelfi philofophiam in corpus redegit, 107 Severitas cum dementia temperanda, 252 Severus vindicavit mortem Pertinacisj 88 Sexus differentia, 343 Sibylla duos libros comburens pretium du- plicavir, 175 5;f///ora»; praftica in cera, ^f. 144. Ty- pographiae viam monftravit, 145 Silenlimn inter artes, 214 A /dent io coniwm'xci cavendumj 218 Siliquae fcientiarum, 165 Simulatio fimulationem impellens, 231 — ejus commoda &incommoda, 236, 237 Sinarum regnum nondum gaudet ufu alpha- bet!, 294 Sixtus V. Pontifex pro fraterculo habitus cum eveheretur ad papatum, 32. In ne- gotiis tamen civilibus verlatifiimus, ibid. Sobole aufti magis foliciti de ftatu futurorum temporum, 5^ Socrates, 3 1 . Accufatur fub triginta tyran- nis, 34. Heroibus annumeratus & om- nibus honoribus cumulatus, ibid. Socratis elogium a Platone, 37 Socrates, omnia in dubio reliquit, 45. Quo fenfu philofophiam devoc.avitde coeIo,45j 291. Altercatio ejus cum fophifta^ 6"]. Itcrata vice, 202. Ironia utitur, 141. A Cicerone notatus, 117, Natacorejus Delius, 120 Soda, 14^ 5ij/ bonus & malus diverfo afpeftu, 173. Solem orientem plures adorant quam occi- dentem, 224. De fole plurima, 319, 327. Caloris ejus refpe(5tu ignis differen- tia, _ _ 350 Soliditas codorum rejicienda, 100 Solenni tales verborum &c adtorum, 250 Sokrtia brutorum, 352 Solomonis aphorifmi five proverbia,2 1 7,2 1 8, i^c. Pronuntiatum, 312. Sententiae quacdam de fcientia, 28, 29, 30, 109. Sapientiae donum ab eo praelatum, 48. Quibus in rebus caeteris excelluerit, ibid. Solomon, 35, 48 Solon leges dedit optimas, quas civcs acci- pere voluerunt, 2^. Acre didlum adver- fus eum fub perfona Graeci, 40. Re- fponfum ejus Croefo aurum oftentanti, 243, 244 Solutio continuitatis in fcientiis vitanda, 117 Somni geminae portae, 212. Somniorum naturalium interpretatio, 118, 119. Plu- rimis ineptis fcatet, 119. Somnns & ve- H h h 2 nus I N D E J^, nus mortis arrhabones, ex mente Alexan- dri, P^g- I ^'4 Sonus tremulus fidium, ^^. So-ii progref- fus, 370. Soni communicatio, 380 Sopbifmata fophilmatum, 153. Sopbifma- tum colleftio, 171, i^c. Sophifta differt ab oratore, 153 Sopbijiarum nomen in rhetores antiques rc- jeftum, 287 Sophron^ five legitinuisufus rationis, in theo- logia defideratur, 265 Spagiria', 3S8 Spartam qui non exornanf, 203 Spartani parci in coopcandis novis civibus, 245. Gives habebant bellicofos, ibid. Unde potentiaeorum coriuit, ibid. Spar- tani belligeratores, 246 Specijicae virtutes, 284 Specilla ocularia ad vifijm debllem juvan- dum, 144 ^pt'cw/^ comburentia, 143, 3:9. Specula ex metallo, 168 Speculum artis naturn, 144. Speculum magi- eum, 218 Speculum divinum & politicum, 232. Fa- bricatum contra ac in comburcntibus, 320. T/W^p, 329. Specus idol.i, 755 Speeus Platonis, ibid. Spes malorum antidotnm, 174. Magis de- ledamur iis qirae fperamus, quam iis qui- bus fruimur, 224 Spes eft vigilantis infomnium, ibid. Quid /pel affiilgeat de inftaurandis fdentiis5298, 299 Spifaculi do£tr'ma^ 131, 132 Spiritus Sanfti adventus in dono linguarum, 48 Spiritus vini, 143, paffim. Spiritus in fpiritum imprefHo, 133, 134 Spiritus vini fortis, 319. Spiritus vini flam- ma, 328. Spiriius in corpoie tangibili, effecflus ejus varius, 361, 379 Splendor rerum ficlilium, unde, 247 Spoitgia, 375. Frigida aqua madefacta fuper vcntofas, 386 Spontciieae oblationes at quotidiana facrifi- cici, 27 Spumae albedo, loS, 338 Spuma maris agitata nodlu corufcat, 136, 321. IMinus ell trigida quam liquor ipfe, Spurii felices evadunt, 236 Squamae piicium putrcfcentes noftu fplen- dent, 322 Squamae circa dentes, 379 Stans in vallc optime perluftrat montem, 203 Statua Polyphemi, 69 Statuarii mos in fculpendo fimulachro, 2 1 1 Status civilis male -adnJiinifti-atirit&pri?henfro, Pag. 299 5/«/tf/fl teraporis leges, s'go Statutum cxplanatorium, iliid. Sfatuti novi condendi ratio, ■ 254 Stellae, de iis, multa antiquitu:? recepra ex- plofa, 100. Fixarum conjunctiones ad praediftiones non utiles, 103. J idep. 319 ^/^//ae cadences, 321. Aliac magis, aliae minus calidae, 319 Stillicidid, ^^a Siipendia fumptuofli rcquiiimturad literarum & fcientiarum cognitionem, 61. Eorum tenuitas quantum obfit literi", ibid. Stoicorum mos merito derifus a Cicerone, 170. Eorum felicitasin virtutecollocata, finiilis hiftrioni in icena, 176. Eorum rommentatio, 20S, Slcica trifritia & Itupiditas, 213 5/w^r -'i- In ftii- diorum deledu ingenia nofle res plurimi eft, 193 Cum Jlulto non contcndendum, 216 Sturmii diligentia in edendis operibus Cice- ronis & Hermogenis, 39 Styli genus conciftim & intemperies litera- rum, ibid. Subfecivae horae quomodo collocandae, ^3 Subfiantia animae, immediate a Deo infpira- ta, 132. De ea plurimae inquifitiones, ibid. Suhftantia incorporea, 350 Suhilitas litigiofa, 40. SubtiUtas naturae lubtilitatem flnftis & intelleftus fuperat, 274 Infuccejfore principis quae concurrunt, 224 SucceJJus felicitati, non virtuti aut induftriae tribuendi, 229 Succinum paleas trahit, 143 Suetonius in conlcribendahiftoria feriem tem- poris neglexit, 107 Sujf'ragiorum ']as in divinis & politicis, 290 Sulphur chalybem facit fluere, 143 Summitas five ultimitas humanae naturae, 117 Summus naturalis catenae annulus folio Jovis affixus, 30, 83, ^6 De fummo bono ethnicorum Chriftianisnon difputandum, igC Suwmae legum cum diligentia, fide & judi- cio conficiendae, 258 SuperbiainCna., 175. Infociabilis, 183. Vitia cxpellit quam plurima, ibid. Quantam calamitatem attulit fciciuiis, 196 SupcrJlitiov\i\^\, terror eft panicus, 86. Ex- emplaantithttorum dt Juperjiiiioiie, 183 Superjiitio admifta theologiae corrumpit plii- iolbphiam, 283, 296 — Platonis & Pythagorac, 284 Surculus trunco arboris infitus felicius pul- iUlatj 143 Surdajter i^ i\r D E X. Sardaftcr polTitne Inftrumento juvari, Pag. 144 Sufpicio &r diffidentia, 43. Eariim intem- peries eft mania quaedam civilis, 190 Sycophantis princeps ne credat^ 221 Sylla ncfcivic literas & diclare, ex judicio Caefaris, 54. Eju^ profcriptiones res ni- hili prae profcripdonibusmedicorum,i25 Sylla felix, non magniis, 201. Orbis per- turbator, ibid. Sc tclicem non magnum cognominavir, 229 Syllae votum ut mvindi ftatus penderet a niitu ejus, 236 5)'//i?g'//;««J',quibusuribusinferviat,quibu.snon, 14, 141. Probatio ejus non immediata, 152. Cum intelkdu magnam habct iym- pathiam, ibid. Direc^tus & inverfus, ibid. .Ad principia fcientiarnm non adhibetur, 275. Ex quibus conftar, ibid. Sylvae limonum & aurantiorum, 368 Symbolum praefentis aeratis, jj Syntpatbia veri & boni indma, 137. Ferri ad magnetem, 197 Synodi, yy Syrupi clarificanti'.r albuminibus ovorum, 390 Syjiole & diaftole, 105 TAbula graduum in calido, tSc. 323. Comparentiae, 332. Coitionis & cxpanfionis materiae, 363 Tacendi ars, 214. In arte ifta, eloquentia quaedam ex fententia Ciceronis, ibid, Taciturnitatis antidicta, 186 Taciturnitas fidem conciliat, quare, 232. 'Taciiitrnitalis profundae utilitas, 236 Tacitus dc Auguiti eloquentia, 27. De ima- ginibus Cafiii & Bruti, 35. In eo ftylus moderatior, 40. Senrentiaejus de fama & rumoribus, 41. Didium ejus de dia- riis & annalibus, 76 Tacitus chronologiam non contempfir, 107. Narratio ejus de forti centurione, 1 1 8 TiJaV/ Luxus eruditus, 140. Malemulcta- tus a criticis, 192. Exemplum ejus (.\c Vibuleno hillrione, 193. Ejus mcthodus in confcribenda hilloria, 207. Quid ob- fcrvat de honoribus & dignitatibus, 208. pidtim ejus de Claudio, 221. Senten- nu ejusde confiliiscalidis, 226. De vir- tute fententia, ibid. De Lepido judicium, viz. quod nunquam fervilis lententiae au- thor fuit, 227. In Tiberio notat diver- fum modum loquendi, 230, 231. Judi- cium ejus de Pompeio, 236 TaSiiis magnetis, 359 Tartarorum fagittationes, 155 Taunts mons, ^8 Bernardinus Tetejiui, i:;^. Quatnor "ejus contubernales naturae, P^i-i5^ Tekjius Confentinus, 107: Parmcnidis phi- lofophiam inftauravit, ibid. F'.jus de luce opinio, '358, 365 Temperamentum corporis quatenus immuret animam, 119 Tcmperantia vires animi firmar, 185. Ttni- perauiaediim incumbimus, adtbrnrudi- nem, &"(:. propcrainus, 211 Tempejiates frigidae a ventis pendent, 322 Tanpora indodra feditionibus niaxime ob- noxia, ^'^ Tempus inftar fluvii, levia devehens, gravia demergens, 9, 44 Tempus authorum author, & vcritatis parens, 43» 293. 2l:7«/>or« adeundi perfonas, 119. Tc'/W/'?^ novator maximus, 189, Tempo- ruvt bonorum & malorum obrcrvatio,2 11. Tempora mala Ibb bono regimine, 215. In ahqua re iufcipienda non multum tc;n- poris infumendum, 239. Tempus res la- picntiffima, 252 Tcpor undc fiat, ^vz. avcntis, 322. In hina, peilibus & plumis, 323 Tercerae infulae, ^%'i Terella magnetis, 0,^^ Terrae globus cum univerfitate colhitus quafi collicukis formicarum, ^^. Ejus motus diurnus falfiffimus, 100. Terrae motus, 103 Terra, armis & ubere glcbae potens, 244. Penfilis, 150. Ejus vis magnetica, 351. viz. Ex fententia Gilbcrti, z'/'/W. Dc ro- tatione terrae varia, 35'i'> 354 Terrores panici qui, 82, 85, 86 Tejles, 190 Texturae naturales fubtiliores quam artificia- ics, 360 Thales aquam rcrum principium ftatuit, 82 Thealralis adtio ufui vario infv;rvir, 193 Themijloclis didlum de fe arrogans, 37, 242 Author efl:, qui mari potitur, eum rerun potiri, 247. Refponfum ejus legato parvi oppidi, 267 Theologia tribus conftat partibus, 65. Na- turalis affinis metaphyficae, 83. Infpi- rata, (^^. Laborum & peregrinationum fabbatum, 93, 261. Naturalis five phi- lofophia divina, 96. Rationc objevSli di- vina, rationc informationis naturalis, 7/^;(/. Se extendit ad Atheifmum confutanduni, ib. Non ad adftruendam religioncm, ib. Ejus limitcs, ibid. Philofophia moralis in Tbeologiae famulitium recipienda, 206. Ejus tres appendices, 261. Hauriturex verbo Dei, non ex lumine naturae, 263 Theologica fcripta innumera, 266 Tbeoniachia qualis, 201 Theoriarum P- N D E X. Theoriarum idola & flibiilae, 282. Redar- gutio, Pag. 305 ^beophrajlus^ 287, Gratis philofophatus eft, Hid- Tberiaca, 126 'Thermanm artificialium compofitio defide- ratur, 127 Thefeus., 90 'Tbucydides quid objecit Cleoni, 1 70 Tiberius., diclum ejus de Macrone, 224. Eo nemo ocailcior, 230 Tiberius cur ludos publicos nunquam fpefta- vir, 233. Nee per duodecim annos in fenatum venit, ibid. Tigellmus, metus Neronis rimatur,232. Qua aftutia aemulum ejus evertebat, ibid. Tigranes Armenius a Romanis quorum vires luJibrio habuit, profligatur, 143 Timoleon homo fortunatiffimus, 178. Ejus res comparantur cum rebus Agefilai & Epaminondae a Plutarcho, ibid. Et Ho- meri carminibus Iponte fluentibus, ibid. Timore nil magis terribile, 1S4 TimothcHS Athenienlis, 228. In republica bene adminiftranda nullas formnae partes tribuit, 229. Dein omnia ceflere ei in infortunium, ibid. Titi Livii de Alexandre magno diftum, 300. Vide Livius. Tonitrua & fulgura imitamur, 144. Pul- veris pyrii inventore monacho, ibid. Topicae particio in generalem & particula- rem, 148. Particularisfummeneceflaria &fru6luola, 149. Rara ejus mentio apud authores, neque pro dignitate traftata, ib. Topica inquifitionis de gravi & levi, ibid. Tormenta ignea, 303 Traditio lampadis defideratur, 166. Me- thodica, ibid. Per aphorifmos plurima fecum fert commoda, ibid, Traditivae partitio & ejus organum, 159 Trcjanus erga literates munificentior, 50. BIbliothecarum inftitutor, ibid. Belli pa- cifque arcibus maxime florens, 51 5rrt;Vi«/ vitae exemplar, 204, 212 Tranfcendentes conditiones entium quae fint, <)S-> 153- Illarum doftrina & inquifitio Iblida defideratur, ^S Transformatio corporum, 315 Trebo7iianus quid fecit in digefto & codice, — antiquas fabulas cum legibus mifcendas vctat, 258 yrfjdodirinaeintemperies, 38. Tres'invtn- tiones ad vitam prolongandam, 129 Tributa Belgarum excilae vocantur, Anglo- rum fublidia, 244. Tributis oppreffus populus bcllicofus non fit, ibid. Quae ex confenfij conferuntur magis eligenda, quam quae ex imperio imponuntur, 244 Triumphi, Trophaea, largitiones, coronae, tituli, privilegia militibus collata, bello feliciter gefto, 247. Mos triiimphandi apud Romanos, Pag. 248 Triumphus tria compleditur bona, ibid. Tunica Salvatoris inconfijtilis, 265 Turcae eleemofynas brutis dant, 222. Neque animalium torturas luftinent, ibid. In magna declinatione militiae, 246. Unde geftant circulum in naribus, 247 Turpilianus, 232 Typhon, 86 Typocofmia, 85. Qualis a nonnullis exarata, 168 Typographia, 260 Tyrannides debellandae, 88 Tyrannis pelFima, lex in equuleo, 190 Tyranniim an liceat occidere, 205 V. Vyf«7/rt//o judiciorum unde, 259 Vacuum., 94, 285. An & qualis de- tur, 383 Vaenales magiftratus, 35 Valentinus Borgia e facerdote miles, 233 Valerius Maximus, laus ejus, 118 Valetudo, 180. ^<2/^/a^/»/j cura empiricis non tradenda, 31 Valor verus ciixa vires alicujus imperii, eft res maxime errori obnoxia, 243 Vana gloria ingentem Icientiis calamitatem attulit, 196 Vanitas vanitatum, 240 Vapores & halitus, cur & quoufque feruntur in altum, j^j Varia notantur imperia, ^5 Variatio experimenti, 142 ^(2r;>/«j facierum & verborum, 122. Va- rietatis amor, 200. Varietas mentis & manus, 274 Varro optimus antiquarius, 34 Vaticinium facerdotis AEgyptii de Graecis, 287 Vegetatio plantarum, ■^Se,-, 379 Vehicula medicinarum, 126 Velleius Epicurus nil tarn metuebat quam ne dubitaret, 4^ Velleius., inepta ejus interrogatio, 154 Vena frontis quando incidenda, 145 Venatio Panis, Zc,. Sive literata experien- tia, 142 Venatorum deus, 85 Venator urn mos, 209 Ventofae, 373, 385 Ventus igneus, 303, 357. Ventio^rcent-pt- ftilentiam aeris, 377 Vera fama a domefticis manat, 232 Verba fiint rerum imagines, 39. Verborum fplendor non damnandus, ibid. Eorum memoria 1 I^ D E X< memoria fervanda, 7S. Notionum tef- fcrae funfi, 141. Ad paucas literas alpha- bed reducenda, 122. Verhorum {xibtiW- tates cedunt operationibus naturaJibus, . 141. Redargutio & caucio circa ufum tjerborum, 153. Verlavit^x^i^. rarionis lunt, 160. Plerunque ex vulgi captu, 155. Cogitationum tefferae, 159, 275. Verba legis, 190. Verba noii vultu de- ftruenda, 215. i^i?r^(? Dei fidem habere tenemur, etiam reludlatite rationt;, 263. Verba ex capcii vulgi imponuntur, 277, 281. Et vim faciunt inteliedui, 278. Verba mcretricia quomodo deprchendan- tur, 231. F6T/'hc great moiiarchics, which in tiic mciiibt- •ry of times have rifen in the habitable world, had fo fair Iceds and beginnings as hath this your cdate and kingdom, wharfoevcr the event fhall be, whi'ch muft depend upon the difpcniation of God's will and providence, and HJs bicfling upon your defcendcnrs. And becaulc I have no purpofe vainlv of aflcntatorily to rcprelent this greatnels, as in water, which fhcws thin»^ bigger than they arc, but rather as by an inftrumcnt >of art, helping the fcnie to take a true magnitude and dimcnfion : thcrcfoiel will ufe no hidden order, which is fitter for infinuations than found proofs, but a clear and open order, Firft by confuting the errors, or rather correcting the cxccUcs of certain immoderate opinions, which alcribe too much to fomc points of grcatutls, which are not lb ellcntial, and by reducing thofc points to a true value and eftisration : then by propounding and confirming thofc other points of greatncfs which arc more folid and principal, though in popular difcourfe leis obfervcd : and incidently by making a brief application in both thefe parts, of the general principles and pofitions of policy unto the fiate and condition of thefe your kingdoms. Of thcfc the former part will branch it felf into thefe articles. Firft, That in the meafuring or balancing of greatncfs, there is commonly too much afcribed to largenels of territory. Seco7idly, That there is too much afcribed to treafurc or riches. Thirdly, That there is too much afcribed to the fruitfulncis of the ibil^ or affluence of commodities. jriuol r. And Fourthly, That there is too much afcribed to the ftrcngth and fortification of towns, or holds. The latter will fall intotliis diftribution: Firjl, That true greatncfs doth require a fit fituation of the place or region. v/.^i Secondly, That true greatncfs conftfteth eflentially in population and breed of men. Thirdly, That it confiftcth alfo in the valour and military difpo/ition of the people it brecdcth; and in this, that they make profelllon of arms. Fourthly, That it confiftcth in this point, that every common fubjed; by the Pole, be fit to make a foldicr, and not only ceitain conditions or degrees of men. Fifthly, That it confiftcth in the temper of tlie government fit to k^cp the fubjeds in good heart and courage, and not to keep them in the condition of fervile vaflals. And Sixthly J That it confiftcth in the commandment of the fea. And let no man fo much forget the fubjccl propounded, as to find ftrange, that here is no mention of religion, laws, policy. For we fpcak of that which is proper to the amplitude and growth of ftates, and not of that which is common to their prefcrvation, happincfs, and all other points of well-being. Firft therefore, touching largenefs of territories, the true greatnels of kingdoms upon earth is not without fomc analogy with the king- dom of heaven, as our Saviour defcribes it : which he doth- relemblc, not to ■ any OF B R I T A I Nh 1 ^tiy great kernel or nur, but to one of the Icafl grains, but yet fucli a one, as hath a property to grow and fprcad. For as for large countries and multitude of provinces, they arc many times rather matters of burden than of ftrength, as may manifeftly appear both by rcaibn and example. By reafon thus. There be two manners of fccuring of large territories, the one by the natural arms of every province, and the other by tlie protecting arms of the principal eftatc, in which cafe commonly rlK provincials arc held dilarmed. So are there two dangers incident unto every eftatc, foreign invafion, and inward rebellion. Now fuch is the nature of things, that thole two remedies of eftatc do fall rcfpedivcly into thefe two dangers, in cafe of remote provinces; For if fuch an cftate reft upon the natural arms of the provinces, it is fure to be fubjcd to rebellion or revolt i if upon protecting arms, it is fure to be weak againft invafion : neither can this be avoided. Now for examples, proving the weakncls of ftates poill-ncd of large territories, I will ufe only two, eminent and ielectcd. The ftrft lliall be of the kingdom of Terjla, which extended from Egypt inclufive unto Ba£fria, and the borders of the Eaft India, and yet ncverrhclcfs was over-run and conquered in the fpace of fevcn years, by a nation not much bigger than this iile of Britahi, and newly grown into name, having been utterly obfcure till the time of "Thillp the Ion of Amyntas. Neither was this effected by any rare or hcroical prowefs in the conqueror, as is vulgarly conceived (for that Alexander the Great goeth now for one of the wonders of the world ;) for thofc that have made a judgment grounded upon realbn of eftatc, do rind that conceit to be meerly popular, for fo Livy pronounceth of him, nihil aliud quam bene aitflts 'vana contemnere. Wherein he judgeth of vaftncfs of territory as a vanity that may aftonilh a weak mind, but no ways trouble a found refolution. And thofc that are converfant attentively in the hiftories of thofe times, fhall find that this purchafe which Alexander made and compaftcd, was offered by fortune twice before to others, though by accident they went not through with it; namely, to Agefilaus and fafoii oVTheJJaly : for Agefilaus, after he had made himfelf mafter of moft of the low provinces oi Afia-, and had both defign and commilllon to invade the higher countries, was diverted and called home upon a war excited againft his country by the ftates of Athens and 'Thebes, being inccnlcd by their orators and counfellors, which were bribed and corrupted from Terjia, as Agefilaus himfelf avouched plcafantly, when he laid, that an hundred thoufand archers of the King oi'Perfia, had driven him home; underftanding it, becaufe an archer was the ftamp upon the 'Perfiari coin of gold. And Jafon of Thejfaly being a man born to no greatnefs, but one that made a fortune of himfelf, and had obtained by his own vivacity of fpirit joined with the opportunities of time, a great army compounded of voluntaries and adventurers, to the terror of all Graecia, that continually expected where that cloud would fall; dilclofed himfelf in the end, that his dc/ign was for an expedition into Terfia (the fame which Alexander not many years after atchieved) wherein he was interrupted by a private confpiracy againft his Ufe, which took effeft. So that it appearcth, as was (aid, that it was not any miracle of accident, that raifcd the Macedonian monarchy, but only the weak compofition of that vait ftate of 'Perfta, which was prepared for a prey to the firft relblute invader. Th e fecond example that I will produce, is of the Roman empire, which had received no diminution in tcrritoty, though great in virtue and forces, till OF THE TRUE GREATNESS till the time of Jovianus. For fo it was allcd^cd by lucli ,as oppAfed thcnilclvcs to the rendering -AZz/i^vj upon the difhonourable retreat of the Ro- man army out oi^Ferfia. At wiiich time it was avouched, that the Romans by the fpace of 800 years, had never before that day, made any ceffion or renunciation to any part of their territory, whereof they had once had a conftant and quiet pollellion. And yet neverthclels, immediately .after the .fhoLt reign of Joviamis, and towards the end of tl\e joint reign of yaJentm/anus :ind yalens, which were his immediate fucceflbrs, and much more in the times fuccecding, the Roman empire, notwithllaiuiing the magnitude thereof, became no better than a carcalc, whereupon all the vultures, and birds of prey of the world, did feize and ravine for many ages, for a perpetual monument of the elfcntial difference between the leak of miles, and the fcale of forces. And therefore upon thele rea- ibns and examples, we may fafely conckidc, that largcnefs c^, territory is fo far from being a thing inleparablc from greatneis of power, as it is many times contrariant and incompatible, with the lame. But to make a rcdudion of th^t error to a truth, it w ill ftand thus, that tlicn greatnefs of territory addeth ftrength, when it hath thcfe four conditions : Firjl, That the territories be compacted, and not difperfed. Secondly, Tliat the region which is the lieart and feat of the ftatc, be fufficient to fupport thofe parts, which are but provinces and additions. Thirdly J That the arms or martial virtue of the ilate be in Ibme degree anfwerable to the greatnefs of dominion. And Lajlly, That no part or province of the Hate be utterly unprofitable, but do confer fome ufc or fervice to the ftatc. The firft of thefe is manifeftly true, and fcarcely needcth any explication. For if there be a ftate tliat confifteth of fcattered points inftead of lines, and flender lines inftead of latitudes, it can never be Iblid, and in the folid figure is ftrength. But what fpcak we of mathematical principles? The reafon of ftate is evident, that if the parts of an eftate be disjoined and remote, and fo be interrupted with the provinces of another fovereignty ; they cannot poiubly have ready fuccours, in cafe of invafion, nor ready fupprelllon, in cafe of rebellion, nor ready recovery ia cafe of lofs or alienation by either of both means. And therefore we fee what an endlefs work the King of Spain hath had to recover the Lo'-ja Cotmtries, although it were to him patrimony and not purchafe; and that chiefly in regard of the great dillance. So we fee that our nation kept Calais a hundred years fpace after it loft the reft of France, in regard of the near iituation ; and yet in the end they that were nearer, carried it by furprize, and over-ran I'uccour. Therefore 7/r«j §lnintius made a good comparilon of the ftate of the Achaians to atortoife, which is fafe when it is retired witliin the fhell, but if any part be put forth, then the part expofed endangercth all the reft. For fo it is with ftates that have provinces difperfed, the defence whereof doth commonly confume and decay, and Ibmetimes ruin the reft of the eftate. And fo likewife we may obferve, that all the great monarchies, the 'Ferjians, the Rotnans, (and the like of the Turks) they had not any provinces to the which they needed to demand accefs through the country of another: neither had they any long races or narrow angles of territory, which were environed or dafped in with foreign ftatesj but their dominions were continued OF BRITAIN. continued and entire, and had thickncfs and fquarcnefs in their brb or contents. But thcfe things are without contradidion. For the fccond, concerning the proportion between the principal region, and thofc which arc but fecondary, tlierc mu(t ever more diftindion be made between the body or ftcm of the tree, and the bouglis and branches, for if the top be over great, and the ftalk too flender, there can be no ftrength. Now, ttic body is to be accounted lb much of an eflate, as is not fcparated or diftinguifhcd with any mark of foreigners, but is united fpccially with the bond of naturalizarioa; and tiiereforc we fee tiiat when the ftate o^ Rome grew great, they were enforced to naturalize the Latins or Italians, bccaufc the Roman ftem could not bear the provinces and Italy both as branches : and the like they were contented after to do to moft of the Gauls. So on the contrary part we fee in theftate oi Lacedaemon, which was nice in that point, ?nd wouid not admit their confederates to be incorporate with them, but reftcd upon the natural-born liibjefts oi Sparta, how that a fmall time after they had embraced a larger empire, they were prefently lurcharged, in rcfpcd to the flendernefs of the ftcm. For lb in the defcclion of the Thebans and the reft againft them, one of the principal revolters fpake mod: aptly, and with great efficacy in the aflcmbly of the aflbciatcs, telling them, that tlieltate oi Sparta, was like a river, which after that it had run a great way, and taken other rivers and ftrcams into it, ran ftrong and mighty, but about the head and fountain of it was fhallow and weak 5 and therefore advifed them to affail and invade the main of Sparta, knowing they fhould there find weak refiftance either of towns or in the field : of towns, becaufe upon confidence of their grcatnefs, they fortified not upon the main ; in the field, becaufe their people was cxhaurt by garrifdns and fetvices far off. Which counfel proved found, to tlae altonilhment of all Graecia at that time. For the third, concerning the proportion of the military forces of a ftatc to the amplitude of empire, it cannot be better demonftrated than by the two firft examples, which we produced of the weaknefs of large territory, if they be compared within themfelves according to difference of time. For ^Perjia at a time was ftrengthened with large territory, and at another time weakened ; and fo was Rome. For while they flourifhed in arms, the largcnefs of territory was a ftrength to them, and added forces, added treafurcs, added reputation : but when they decayed in arms, then greatnefs became a burden. For their protcfting forces did corrupt, lupplant, and enervate the natural and proper forces of all their provinces, which relied and depended upon the fuccours and direftions of the ftatc above. And when that waxed impotent and flothful, then the whole ftate laboured with her own magnitude, and in the end fell with her own weight. And that no qucftion was the reafon of the ftrange inundations of people which both from the eaft and northweft overwhelmed the Roman empire in one age of the world, wliicli a man upon the fudden would attribute to fome conftellation or fatal revolution of time, being indeed nothing clfe but the declination of the Roman empire, which having effeminated and made vile the natural ftrength of the provinces, and not being able to fupply it by the ftrength imperial and fovereign, did as a lure caft abroad, invite and entice all the nations adjacent, to make their fortunes upon her decays. And by the fame reafon, there cannot but cnfue a diilblution to the ftate of the Turk, in regard of the largenefs of empire, whenfoever their martial virtue and difcipline Ihall bo further relaxed, whereof the time fccmeth to approach. Vol. I. *B for 6 OFTHETRUEGREATNESS For certainly like as great ftature in a natural body is I'omc advantage iii youth, but is but burden in age ; fo it is with great territory, which when a. ftatc bcsinneth to decline, doth make it ftoop and buckle fo much the fallcr. f OR the fourth and laft, it is true, that there is to be required and cxpcdcd as in the parts of a body, fo in the members of a ftatc, rather propriety of fervice, than equality of benefit. Some provinces are more wealthy ^^ ibme more populous, and Ibmc more warlike ; feme fituate aptly for the excluding or expuHing of foreigners, and Ibme for the annoying and bridling of fuipectcd and tumultuous lubjccls j foine are profitable in prefent, and fome may be canvcrccd and improved to profit by plantations and good policy. And therefore true confiderarion of cltatc, caa hardly find what to rejeft, in matter of tcrritorv in any empire, exxcpt it be fome glorious acquefts obtained fometime in tlic bravery of wars, which cannot be kept without cxceffive charge and trouble; of which kirid were the purchafcs of King Henry VIII. that oiTotirnay, and tli^t o'i Bologne i and of the fame kind are infinite other the like examples almoli in every war, which for the mod: part upon treaties of peace are reitored. Thus have we now defined where tire largenefs of territory addeth true greatnefs, and where nor. The application of thefe pofitions unto tHe particular or fuppolltion of this your Majelty's kingdom o'^ Britain, requircth few words, for as I profeffed in the beginning, I mean not to blazon or amplify, but only to obfcrve and expreft matter. First, Your Majcfty's dominion and empire, comprehendeth all the illands of the northweft ocean, where it is open, until you come to the imbarred or frozen fea, towards Iceland i in all which trad, it hath no inter- mixture or interpofition of any foreign land, but only of the fea, whereof you are alfo abfolutely Mafter. Secondly, The quantity and content of thefe countries is far greater than have been the principal or fundamental regions of the grcatelt monarchies, greater than 'Perfla proper, greater than MaceJon, greater than Italy. So as here is potentially body and ftem enough for Nabucboilonofor's tree, if God Ihould have fo ordained. Thirdly, The prowefs and valour of your fubjcfts is able to maftcr ajvi wield far more territory than fallcth to their lot. But that followeth to be fpoken of in the proper place. And lajUy,. It muft be confelled, that whatfocver part of your countries and regic«is (hall be counted the meaneft, yet is not inferior to thofe countries and regions, the people whereof fome ages fince over- ran the world. We fee further by the uniting of the continent of this ifland, and the fhutting up of the poftern, (as it was not unfitly termed 5) all entrance of foreigners is excluded r and we fee again, tliat by the fit /ituation and configuration of the north of Scotlayid toward the north of Ireland, and the reputation, commodity and terrour thereof, what good effefts have cnfued for the better quieting of the troubles oi Ireland. And fo we conclude this firll branch touching largenefs of territory. The fecond article was. That there is too much afcribed to trcafurc or riches in the ballancing of greatnefs. Wherkin no man can be ignorant of the idolatry that is generally committed in thefe degenerate times to money, as if it could do all things publick and private ; but leaving popular errors, this is likcwife to be examined by rcafon and examples, and fudh reafon, as is no new conceit or invention. O F B R I T A I N, .7 invention, but hath formerly been difcerncd by the founder fort of judg- ments. For we fee that Solon, who was no contemplative wife man, but a ftatefman and a lawgiver, ufed a memorable ccnlure to Criefas, when he Ihcvvcd him great treafurcs, and ftorc of gold and filver that he had ga- thered, telling him, that whenfocver another fhould come that had bctter iron than he, he would be maftcr of all his gold and fiiver. Neither is the authority ol Machiavelio be defpifed, Ipecially in a matter whereof he law the evident experience before his eyes in his own times and country, who dcrideth the received and current opinion and principle of cftatc taken firft from a fpecch oi Miitianns the lieutenant of Vefpajian--, that money was the fincws of war, afiirming, that it is a mockery, and that there are no other uuc fincws of war, but the llnews and mufcles of mens arms : and that there was never any war, wherein the more valiant people had to deal with the more wealthy, but that the war, if it were well conducted, did nourifh and pay itfelf. And had he not rcafon ib to think, when he law a needy, and ill-provided army of the French (though needy, rather by negligence than want of means, as the French manher oftentimes is) make their palfage only by the reputation of their fwords by their fides undrawn, thorough the whole length of Italy, (at that time abounding in wealth after a long peace) and that without refiilancc, and to feize and leave what countries and places it pleated them ? But it was not the experience of that time alone, but the records of all times that do concur to falfify that conceit, that wars are decided not by the fharpeft fwoi-d, but by the grcateft purfe. And that very text or faying of Mutianiis which was the original of this opinion, is mifvouched, for his fpeech was Pecuniae funt nervi belli civtlis^ which is true, for that civil wars cannot be between people of differing valour ; and again becaufe in them men are as oft bought as vanquiflied. But in cafe of foreign wars, you fhall fcarccly find any of the great monarchies of the world, but have had their foundations in poverty and contemptible beginnings, being in that point alfo conform to the heavenly kingdom, of which it is pronounced, Regniim T>ei non 'venit cum obfervatione. T'erfia, a mountainous country, and a poor people in comparifon of the Medes, and other provinces which they fubdued. The ftatc of Sparta, a (late wherein poverty \\as cnadcd by lav/ and orduiancc ; all ufc of gold and filver and rich furniture being intcrdicled. The ftatc of 'Macedonia, a ftate mercenary and ignoble until the time of Philip. The ftatc of Rome, a ftate that had poor and paftoral beginnings. The ftate of the Turks, which hath been fince the terror of the world, founded upon a tranfmigration of fome bands of Sarmatian Scythes, that defcended in a vagabond manner upon the province that is now termed Turcomannia'-, out of the remnants whereof, after great variety of fortune, fprang the Othoma7i tamily. But never was any pofition of cftatc fo vifibly and fubftantially confirmed as this, touching the prehemincnce, yea and predominancy of valour above trealure, as by the twodefccnts and inundations of necefiitous and indigent people, the one from the caft and the other from the weft, that of the Arabians or Saracens, and that of the Goths, Vandals and the reft : '-5who, as if they had been the true inheritors of the Roman Empire, then dying, or at leaft. grov/n impotent and aged, entered upon Egypt, Afia^ Graecia, Africk, Spain, France, coming to thele nations, not as to a prey, but as to a patrimony ; not returning with Ipoil, but fcating and planting thcmfeivcs in a number of provinces, which continue their progeny, and bear their names till this day. And all thcfe men had no other wealth but theu OF THE TRUE GREA'TNESS thciL adventures, nor no other title bar their fwords, nor no other pycfs biTC their poverty. For it was not with molt of thel'c people as it is in countries^ reduced to a regular civiUty,- that no man almoft marrieth except he fee he have means to live ; but population went on, howibever fuftentation follow ed, and taui;ht by ncceflity, as Ibmc writers report, when they found tiicmfclves furcharged with people, they divided their inhabitants into thvce,p.u-ts, and one third, as the lot fell, was fent abroad and left to their adventures. Neither is the reafon much unlike (tliough the etfcdl hath not followed in re- gard of a fpecial diverfion) in the nation of the Szi'ijfes inlubitiiii; a country, which in regard of the mountainous lituation, and the popular eftate, dotk generate falfcr than it can fuftain. In wliich people, it well appeared what an authority iron hath over gold at the battle of Ora7ifon, at what time one of the pi-incipal jewels of Burgundy was fold for twelve pence by a poor S'-Jnifs, that knew no more a precious (lone, than did /£.jbfs cock. And although this people have made no plantations with their arms, yet we ice the reputation of them fuch, as not only theh forces have been employed and waged, but their alUance fought and purchafed by the greatell kings and llates of Europe. So as though fortune, as it fares fomctimes with princes to their fervants, hath denied them a grant of lands, yet fhe hath granted them liberal penfions, which are made memorable and renowned to all porterity, by the event which cnfucd to Le\x:is the twelfth, who being prclled uncivill)- by meflage from them for the inhauncing their 'penfions, entered intodiolcr and broke out into thefc words, What I 'ivillthefe -villains of the mountains put a tax i!po?i me ? which words coft him his duchy o^ Milan^ and utterly ruined his atfairs m Italy. Neither were it indeed pofllble at this day, that that nation fhoivld kibllft without defcents and impreilions upon their neighbours, were it not for the great utterance of people which they make into the fervices of foreign princes, and eliates, thereby difcharging not only number, but in that number, Ihch fpirits as arc moll: Ihrring and turbulent. And therefore we may conclude, that as largcnefs of territory fever'd from military virtue, is but a burden ■■, lb that treafure and riches Icn-er'ii from the (iime, is but a prey. It reikth therefore to make a reduclion of this error alio- unto a truth by diftindion and limitation, which will be in thi^; manner : Treasure and monies do then add true greatncfs and ftrcngth to a Aatc, when they are accompanied with thefe three conditions : First, The fame condition which hath been annexed to largcnefs oif territory, that is, that they be joined with martial prowefs and valour. Secondly, That treafure doth then advance greatncfs, when it ia.ratlicr in mediocrity than in great abundance. And again better, when fome part of the ftate is poor, than when all prts of it are rich. And la/lly. That treafure in a ftate is more or Icfs ferviccablc, as the hands are in which the wealth chiefly refteth. For the lirft of thefe, it is a thing that cannot be denied, that in equality €>f valour, the better purfe is an advantage. For like as in wreftling, between man and man, if there be a great overmatch in ftraigth, it is to little purpofe, though one have the better breath 5 but if the ftrcngth be near equal, then he' that is fliorter winded will (if the wager confift of many falls) in the end have the worft : lb it is in the wars, if it be a match between a valiant people and a cowardly, the advantage of treafure will not ferve ; but if they be near in valour, thcivthe better monied ftate, will be the better able to continue the war. OFBRiTAIN. ^ war, and fo in the end to prevail. But if any man think that money can make thotc provifions at the firft encounters, tliat no difference of valour can countervail, let him look back but into thofe examples which have been brought, and hemuft confefs, that all thofe furnitures whatfocver arc but fhews and mummeries, and cannot fhrowd fear againil; refolution. For there (hall he find companies armed with armour of proof taken out of the ilately armories of Kings who fpared no coft, overthrown by men armed by private bargain and chance as they could get it : there fhall he find armies appointed with horfes bred of purpofe, and in choice races, chariots of war, elephants, and the like terrours, maftercd by armies.mcanly appointed. So of towns ftrongly fortified, bafely yielded, and the like, all being but fhccp in a lion's skin where valour faileth. For the fecond point, tliat competency of treafure is better than furfeit, is a matter of common place or ordinary dilcourfe, in regard that excefs of riches, neither in publick nor private, ever hath any good effects, but maketh men cither flothful and effeminate, and fo no enterprizers; or infolcnt or arrogant, and fo over-great embracers; but moll: generally cowardly and fearful to lofe, according to the adage, 'Timidus 'Fliitus, fo as this needcth no further ipcech. But a part of that affertion requireth a more deep con- iideration, being a matter not lb familiar, but yet moft affurcdly true. For it is neceliary in a iT:atc that Ihall grow and inlarge, that there be that compofi- tion which the poet fpeaks of. Mult is utile helium, an ill condition of a ibtc (no queftion) if it be meant of a civil war, as it was fpoken ; but a condition proper to a flate that Ihall encreafe, if it be taken of a foreign war. For except there be a fpur in the ftate, that fhall excite and prick them on to wars, they will but keep their own, and feek no further. And in all experience and ftories you fhall find but three things that prepare and difpofe an eftate to war ; the ambition of governours, a ftate of foldiers profeffed, and the hard means to live of many fubjects. Whereof the lart is the moft forcible and the moft con- ftant. And this is the true reafon of that event which we obferved and rehearfed before, that moft of the great kingdoms of the world have fprung out of hardnefs and fcarcenefs of means, as the ftrongeft herbs out of the barreneft foils. For the third point concerning the placing and diftributing of treafure in a ftatc^j the pofition is fimplc, that then treafure is greateft flrength to a flate, when it is fo dilpofed, as it is readiefl: and eafieft to come by for publick fervicc and ufc ; which one pofition doth infer three conckifions. FisRT, that there be quantity fiiflkient of treafure as well in the treafury of the crown or ftate, as in the purfe of the private fubjed:. Secondly, that the wealth of the fubject be.rather in many hands than in few. And Thirdly, that it be in thofe hands, where there is likcft to be greateft fparing, and encreafe, and not in thofe hands, wherein there ufeth to be greateft: expence and confumption. For it is not the abundance of treafure in the fubjeds hands that can make fudden lupply of the want of a ftate, becaufe reafon tells us, and experience both, that private perfons have leaft will to contribute, when they have moft caule ; for when there is noife or expedation of wars, then is always the deadeft times for monies, in regard every man reftraincth and holdcth faft his means for fiis own comfort and luccour, according as Solomon faith, 'The riches of a man are as ajfrong hold in his O'lsjn imagination ; and therefore Vol. I. *C wc ,o OF THE TRUE GREATNESS we fee by infinite examples, and none more memorable than that of Con- Jtantinus the laft emperor of the Greeks y and the citizens of Conjtantinoplej that fubjecls do often chufe rather to be frugal difpenfers for their enemies, than liberal lenders to their prince. Again, whercfocver the wealth of the fubjed is cngroflcd into few hands, it is not poiliblc it Ihould be fo refpondent and yielding to payments and contributions for the publick, both becaufe the true cftimation or aflcflment of great wealth is more obfcure and un- certain, and becaufe the burden feemeth lighter when the charge lieth upon many hands ; and further, becaufe the fame greatnefs of wealth is for the moft part not collected and obtained without fucking it from many, according to the received flmilitude of the fpleen, which never fwcllcth but when the reft of the body pineth and abatcth. And laftly, it cannot be that any wealth fhould leave a fecond overplus for the publick that doth not firft leave an overplus to the private flock of him that gathers it ; and therefore nothing is more certain, than that thofe ftates are Icall: able to aid and defray great charge for wars, or other publick disburfemcnts, whofc weal.th relkth chiefly in the hands of the nobility and gentlemen. For what by reafon of their magni- ficence and wafte in expence, and what by reafon of their dcfue to advance and make great their own families, and again upon the coincidence of the former reafon, becaufe they are always the feweft ; fmall is the help, as to payments or charge, that can be levied or expected from them towards the oc- caiions of a ftate. Contrary it is of fuch Itatcs whofe wealth refteth in the hands of merchants, burghers, tradcfmen, freeholders, farmers in the country, and the like, whereof we have a moft evident and prefent example before our eyes, in our neighbours of the Lo\v Countries, who could never have endured and continued fo ineftimablc and infupportable charge, either by their natural frugality, or by their mechanical indultry, were it not alio that there was a concurrence in them of this laft reafon, which is, that their wealth was difperfed in many hands, and not ingrofled into few, and thofe hands were not much of the nobility, but moft and generally of inferior conditions. To make application of this part concerning trcafure to your Majefty's kingdoms : First, I fuppofc I cannot err, that as to the endowment of your crown, there is not any crown oi Europe, that hath fo great a proportion of demefne and land revenue. Again, he that fhall look into your prerogative fhali find it to have as many ftreams to feed your trcafury, as the prerogative of any of the faid Kings, and yet without oppreflion or taxing of your people. For they be things unknown in many other ftates, that all rich mines Ihould be yours, though in the foil of your fubjedts; that all wardfhips fhould be yours, where a tenure in chief is, of lands held of your fubjeds ; that all confifcations and efcheats of trcafon fhould be yours, though the tenure be of the fubjed; that all adions popular, and the fines and cafualities there- upon may be informed in your name, and fhould be due unto you, and a moiety at the leaft where the fubjed himfclf informs. And further, he that fhall look into your revenues at the ports of the fea, your revenues in courts of juftice, and for the ftirring of your feals, the revenues upon your clergy, and the reft, will conclude, that the law of England ftudied how to make a rich crown, and yet without levies upon your lubjed. For merchandizing, it is true, it was ever by the kings of this realm defpifed, as a thing ignoble and indign for a King, though it is manifeft, the fituation and commodi- ties of this ifland confidcrcd, it is infinite, what your Majcfty might raife, if 37i!OF BRITAIN. II if you would do as a King of 'Portugal doth, or a Duke of Florence ia matter of merchandize. As for the wealth of the fubjeft * : To proceed to the articles affirmative, the firl!: was, = "That the true greatnefs of an cftatc conftikth in the natural and fir fituation of the region or place. ' Wherein I mean nothing fuperftitioufly touching the fortunes or fatal dcfliny of any places, nor philofophically touching their configuration with the fuperiour globe. But I underftand proprieties and refpcfts meerly civil' and according to the nature of human aftions, and the true conflderationS of cftate. Out of which duly weighed, there doth arife a triple diftribution of the fitnefs of a region for a great monarchy. Firft, that it be of hard accefs. Secondly, that it be featcd in no extreme angle, but commodioully in the midfl of many regions. And thirdly, that it be maritime, or at the leaft upon great navigable rivers; and be not inland or mediterrane. And that thefe are not conceits, but notes of event, it appcareth manifcrtly, that all great monarchies and ftates have been featcd in llich manner, as if you would place them again, obferving thefe three points which I have mentioned, you cannot place them better ; which fhews the prcheminence of nature, unto which human induftry or accident cannot be equal, fpecially in any con- tinuance of time. Nay, if a man look into thefe things more attentively, he fhall fee diverfe of theie feats of monarchies, how fortune hath hovered flill about the places, coming and going only in regard of the fixxd rcalbn of the convenicncy of the place, which is immutable. And therefore firfl wc fee the excellent fituation of Egypt ; which fecmcth to have been the moft anticnt monarchy, how conveniently it fliands upon a neck of land com- manding both Teas on either fide, and embracing as it were with two arms Afia and Africk, befides the benefit of the famous river of Nilus. And therefore we fee what hath been the fortune of that country, there having been two mighty returns of fortune, though at great diftance of time, the one in the times of Sefojtris, and the other in the empire of the Mamalukes^ befides the middle greatnefs of the kingdom of the Ttolemys^ and of the greatnefs of the caliphs and fultans in the latter times. And this region, wc fee likewife, is of ftrait and defenftble accefs, being commonly called of the Romans, Clan fir a /Eg ypti. -f- Confider in like manner the fituation o^Babyloriy + ^^'^'"- "^* being planted mofl: rtrongly in regard of lakes and overflowing grounds \i^-'fonsofthei'hrte tween the two great navigable rivers of Euphrates and Tygris, and in thtP'^op^'^''^'- very heart of the world, having regard to the four cardines of caft and weft and northern and fouthern regions. And therefore we fee that although the fovcreignty alter, yet the feat flill of the monarchy remains in that place. For after the monarchies of the kings of AJfyria, which were natural kings of that place, yet when the foreign kings of 'Perjia came in, the feat re- mained. For although the manfton of the perfons of the kings of 'Perjia were fometimes at Siifa, and fometimes at Ecbatana, which were termed their winter and their lummcr parlours, becaufe of the mildncls of the air in the one, and the frelhnefs in the other; yet the city of eflate continued to be Babylon. Therefore wc fee, that Alexander the Great, according to the advice of Calanus the Indian, that fhewed him a bladder, which if it were borne down at one end, would rife at the other, and therefore wifhed him to keep himfclf in the middle of his empire, chofc accordingly Babylon for his feat, and died there. And afterwards likewife in the family of Seleucus and * Mem. Here ixas a blanJ: fide left, to cstitinite t}?e fesji. 12 NOTES OF A SPEECH CONCERNING and his defccndants, Kings of the eaft, although divers of them for their own glory, were founders of cities of their own names, as Antiochia, Seleucia, and divers others, (which they fought by all means to raife and adorn) yet the greatncfs ftill remained according unto nature with the antient feat. Nay further on, the fame remained during the greatnefs of the kings of 'Parthia^ as appeareth by the verfe of Lucian who wrote in Nero's time i Cumqiie fnperba fiaret Vi^hyXowfpolianda trophae'ts. And after that, again it obtained the feat of the higheil: caliph or fucceflbrs of Mahomet. And at this day, that which they call Bagdat, which joins to the ruin of the other, containcth one of the greateft Satrapies of the Levant. _ So again, Terjia being a country imbarred with mountains, open to the Seas and in the middle of the world, we fee hath had three memorable revolutions of great monarchies. The rirft in the time o'i Cyrus h the fecond in the time of the new Ar- taxerxeSy who railed himfelf in the reign of Alexander Severus Emperor of Rome ; and now of late memory, in Ifmael the Sophy, whofe defcendants continue in empire and competition with the Turks to this day. So again, Conftantinople being one of the moil excellentcft feats of the world, in the confines of Europe and AJia. Notes of a S p E E c H, concerning a war with Spain. THAT ye conceive there will be little difference in opinion, but that all will advife the King not to entertain further a treaty, where- in he hath been fo manifcftly and fo long deluded. That the difficulty therefore will be in the confequcnccs thereof; for to the breach of treaty, doth neceflarily fuccecd a delpair of recovering the ^Palatinate by treaty, and fo the bufinefs falleth upon a war. And to that you will apply your fpeech, as being the point of importance, and bcfides, moft agreeable to your profeffion and place. To a war (fuch as may promife fuccefi) there are three things required : a juft quarrel ■■, fufficient forces, and provifions ; and a prudent and politick choice of the dcfigns and actions whereby the war fhall be managed. For the quarrel, there cannot be a more jull quarrel by the laws both of nature and nations, than for the recovery of the ancient patrimony of the King's children, gotten from them by an ufurping fword, and an in- fidious treaty. But further, that the war well confidered is not for the Palatinate only, but for England znd Scotland i for if we ftay till the low country- men be ruined, and the party of the papifts within the realm be grown too ftrong, England, Scotland, and Ireland, are at the ftakc. 'Neither doth it concern the ftate only, but our church ; other Kings, papifts, content themfelves to maintain their religion in their own domi- nions ; but the Kings of Spain run a courfe to make themfelves proteftors of the popifh religion, even amongft the fubjecls of other Kings : almoft like the Ottomans, that profefs to plant the law of Mahomet by the fword; and fo the Spaniards do of the Pope's law. And therefore, if either the K" * ings A WAR WITH SPAIN. 13 King's blood, or our own blood, or Chrift's blood be dear unto us, the quarrel is juft, and to be embraced. For the point of fufficient forces, the ballancing of the forces of thefe kingdoms and their allies, \j\x\\ Spain and their allies, you know to be a matter of great and weighty confideration 5 but yet to weigh them in a common underftanding, for your part, you are of opinion that Spain is no fuch giant 5 or if he be a giant, it will be but like Goliah and T>avid^ for God will be on our fide. But to leave thefe Ipiritual confiderations, you do not fee in true dit- courle of peace and war, that we ought to doubt to be over-matched. To this opinion you are led by two things which lead all men ; by experience, and by reafon. For experience, you do not find that for this age (take it for 100 years) there was ever any encounter between Spanijh and Englijh of importance, cither by fea or land, .but the Engltpi came off with the honour 5 witnefs the Lammas-IDay, the retreat of Gaunt, the battle of Ne'-jiport, and lomc others : but there have been fome adions both by fea and land, fo memo- rable as fcarce fuffer the lefs to be fpoken of By fea, that of cighty-ci^ht, when the Spaniards putting themfelves moft upon their ftirrups, lent forth that invincible Armada which fhould have fwallowed up England quick i the fuccefs whereof was, that although that fleet Iwam like mountains upon our feas, yet they did not fo much as rake a cock-boat of ours at fea, nor fire a cottage at land, but came through our channel, and were driven, as Sir IValter Raleigh fays, by fquibs (tire-boats he means) from Calais^ and were foundly beaten by our Ihips in fight, and many of them funk, and finally durft not return the way they came, but made a fcattered per- ambulation, full of Ihipwrecks, by the Irijh and Scotijl leas to get home again ; juft according to the curie of the fcripture, that they came out againft tis one '■duayj and fled before us fenjen ways. By land, who can forget the two voyages made upon the continent irfclf of Spain, that of Lisbon, and that of Cales, when in the former we knock'd at the gates of the greateft city either of Spain or 'Portugal, and came off without leeing . an enemy to look upon us in the face ? And though we failed in our foun- dation, (for t\y\x Antonio whom we thought to replace in his kingdom found no party at nil) yet it was a true trial of the gcntleneis of Spain, which fuf- fered us to go and come without any difpute. And for the latter, of Cales, it ended in victory ; we ravilhed a principal city of wealth and ftrength in the high countries, lacked it, fired the Indian fleet that was in the port, and came home in triumph ; and yet to this day were never put in fuit for it, nor demanded reafon for our doings. You ought not to forget the battle 6^ Kinfale \\\ Ireland, what time xhc Spanijh forces were joined with the Irip (good foldiers as themfelves or better) and exceeded us far in number, and yet they were loon defeated, and their general TiAvila taken prilbner, and that war by that battle quenched and ended. And it is worthy to be noted how much our power in thofe days was infcriour to our prefent llate. Then, a lady old, and owner only of E7tg- land, intangled with the revolt of Ireland, and her confedcri;tes of Holland much weaker, and in no conjundlure. Now, a famous King, and ftrcngthened with a Prince of lingular expeilation, and in the prime of his years, owner of the entire illc o{ Britain, enjoying Ireland populate and quiet, and in- finitely more fupportcd by confederates of the Low Countries, ^imnark. Vol. I. * D diver.s 14- NOTES OF A SPEECH CONCERNING divers of the Princes oi Germany and others. As for the comparifon of Spain as it was then, and as it is now, you will for good relpeds for- bear to fpcak ; only you will fay this, that Spain was then reputed to have the wifeft council of Europe, and not a council that will come at the whiftle of a favourite. Another point of experience you would, not fpeak of, if it were not that there is a wonderful erroneous obfervation, which walkcrh about, con- trary to all the true account of time; and it is, that the Spaniard where he once gets in, will feldom or never be got out again, (and they give it an ill-favoured fimile which you will not name) but nothing is Icfs true : they got footing at Breft, and fome other parts in Britain, and quitted it : they had Calais, Ardes, Amiens, and vvcre part beaten out, and part they ren- dred : they had Vercellcs in Savoy ^nd fairly left it : they had the other day the Valtoline, and now have put it in dcpofite. What they will do at Ormus we fhall fee. So that to Ipeak truly of later times, they have ra- ther poached and offered at a number of enterprizcs, than maintained any conftantly. And for Germany, in more ancient time, their great Emperor Charles after he had Germany almoft in his fift, was forced in the end to go from Isburgh as it were in a mask by torch-light, and to quit every foot of his new acquefts in Germany, which you hope likcwil'e will be the here- ditary iffiie of this late purchafc of the '■Palatinate. And thus much for experience. For reafon. It hath many branches; you will but extract a few firft. It is a nation thin fown of men, partly by reafon of the fterility of their foil ; and partly becaufe their natives are exhauft by fo many imploymcnts in fuch vaft territories as they poflefs, fo that it hath been counted a kind of miracle to fee together ten or twelve thoufand native Spaniards in an army. And although they have at this time great numbers oimifcellany foldiers in their armies and garrifons, yet if there fhould be the misfortune of a battle, they are ever long about it to draw on fupplies. They tell a tale of a Spanijh ambalfador that was brought to fee their treafury of St. Mark at Venice, and llill he looked down to the ground ; and being asked the reafon, faid. He isjas looking to fee '■whether the treafure had any root, fo that if that -^'ere fpent, it would gro's) again as his majter's had. But howfoever it be of their trealure, certainly their forces have fcarcely any root, or at leaft fuch a root as putteth forth very poorly and flowly ; whereas there is not in the world again fuch a fpring and leminary of military people as is England, Scotland, and Ireland, nor of leamen as is this idand, and the Low Countries : fo as if the wars Ihould mow them down, yet they fuddenly may be fupplied and come up again. A fecond reafon is (and it is the principal) that if we truely confider the greatnefs oi Spain, it confifteth chiefly in their trealure, and their treafure in their Indies, and their Indies (both of them) is but an accellion to fuch as are mafters by fea; fo as this axle-tree whereupon their greatnefs turns, is foon cut a-two by any that fhall be ftronger than they at fea. So then you report your felf to their opinions, and the opinions of all men, enemies or who- foever ; whether that the maritime forces of Britain, and the Low Countries, are not able to beat them at fea. For if that be, you fee the chain is broken from fhipping to Indies, from Indies to trealiirc, and from treafure to greatnefs. The A WAR WITH SPAIN. 15 The third reafon (which hath fome affinity with this fecond) is a point comfortable to hear in the ftate that wc now are ; wars are generally caufes of poverty and confumption. Tiie nature of this war you are perfuaded will be matter of reftorative and enriclimgj fo that if we go roundly on with fuppUcs and provifions at the firft, the war in continuance will find it felf. Tliat you do but point at this, and will not enlarge it. Lastly, That it h not a little to be coniidcred, that the grcatnefs of Spain is not only diftracted extremely, and therefore of lefs force, but built upon no very found foundations; and therefore they can have the lefs ftrength by any afllired and confident confederacy with France: they arc in com- petition for Navarre, Milan, Naples, and the Franch County of Burgundy % with the fee of Rome, for Naples alio j for Portugal, with the right heirs of that line ; for that they have in their Low Countries, with the United 'Provinces i for Ormus (now) with Perfia ; for Valencia, with the Moors expulfed and their confederates ; for the Eaft and Weft Indies, with all the world. So that if every bird had his feather, Spain would be left wonderful naked. But yet there is a greater confederation againft them than by means of any of thcfe quarrels or titles; and that is contracted by the fear that almoft all nations have of their ambition, whereof men fee no end. And thus much for the balkncing of their forces. For the lafl point, which is the choice of the defigns and enterprizes, in which to condud the war ; you will not now fpeak, becaufe you ihould be forced to defcend to divers particulars, whereof fome are of a more open, and fome of a more fecret nature. But that you would move the houlc to make a feleded committee for that purpofe. Not to eftrange the houfe in any fort, but to prepare things for them, giving them power and commiflion to call before them, and to confer with any martial men or others that arc not of the houfe, that they Ihall think fit, for their advice and information : And fo to give an account of the bufmefs to a general committee of the whole houfe. Orationes, t6 OrationeSy Acia^ Inflrumenta circa res civiksy Fr. Bacon. A book of Speeches in Parliament, or otherwife de- livered by Sir F R A N c I s Bacon the King's SoUicitor-General : Alfo Declarations, Proclamations, or other Acts or Instruments touching matters of eftate, penned by him* Mr. Bacon's Difcourfe in the praife of his Sovereign. No praife of magnanimity, nor of love, nor of knowledge, can intercept her praife that plantcth, and nourifheth magnanimity by her example, love by her perfon, and knowledge by the peace and ferenity of her times. And if thefe rich pieces be io fair unlet, what are they ict, and let in all perfeftion ? Magnanimity no doubt confifteth in contempt of peril, in contempt of profit, and in meriting of the times wherein one liveth. For contempt of peril, fee a lady that cometh to a crown after the experience of Ibme adverfe fortune, which for the moft part extenuateth the mind, and makcth it apprchenfive of fears. No fooner fhe taketh the fcepter into her facred hands, but fhe putteth on a rcfolution to make the greateft, the moft important, the moll dangerous that can be in a Hate 5 the alteration of religion. This (he doth, not after a fovereignty eftabliChed and continued by fundry years, when cuflom might have bred in her people a more abfolutc obe- dience ; when trial of her fcrvants might have made her more allured whom to imployj when the reputation of her policy and virtue might have made her government redoubted. But at the very entrance of her reign, when fhe was green In authority, her fervants leant known unto her, the adverfe part not weakened, her own part not confirmed. Neither doth Hie reduce or reunite her realm to the religion of the ftatcs about her, that the evil inclination of the fubjeft might be countervailed by the good corrcfpondence in foreign parts: but contrary wife, Ihe iutroduccth a religion exterminated and pcrfecuted both at home and abroad. Her proceeding here- in is not by degrees and by Health, but abfolute and at once. \A'as Ihe encouraged thereto by the ftrength fhe found in leagues and alliances with great and potent confederates ? No, but Ihc found her realm in wars with her nearcft and mightieft neighbours. She Hood fingle and alone, and in league only with one, that after the people of her nation had made his wars, left her to make her own peace ; one that could never be by any follicitation moved to renew the treaties ; and one that ^\\\cz hath proceeded from doubtful terms of amity to the higheft ad:s of hoftility. Yet, notwith- ftanding IN PRAISE OF Q. ELIZABETH. if {landing the oppofition fo great, the fuppoit fo weak, the fcafon Co unproperj yet, 1 lay, bccaule it was a rehgioa wherein fhe was nourifhed and brought lip 5 a religion that freed her fubjecls from pretence of foreign powers, and indeed the true religion; flie brought to pafs this great work with liiccefs worthy fo noble a rclblution. See a Queen, that wlien a deep and lecret con- fpiraey was plotted againil her facred perfon, pradifed by fubtile inftruments, embraced by violent and dcfperatc humours, (Irengthened and bound by vows and facraments, and the fame was revealed unto her (and yet the nature of the affairs required further ripening before the apprehcnfion of any of the parties) was content to put her lelf into the guard of the divine providence and her own prudence, to have Ibmc of the conlpirators in her eyes, to fuffer them to approach to her perlbn, to take a petition of the hand that was con- jured for her death; and that with luch majefty of countenance, fuch miidncis and fcrenity of gcfturc, fuch art and impreflion of words, as had been fuffi- cient to have reprell and bound the Ivand of a conlpirator, if he had not been difcovered. Laftly, fee a Queen, that when her realm was to have been in- vaded by an army, the preparation whereof was like tlic travel of an elephant, the provifions were iminite, the letting forth whereof was the terror and woadcT of Europe^ it was not feen tliat her chear, her fafhion, her ordinary manner was any thing altered : not a cloud of that ftorm did appear in that countenance wherein peace doth ever ihinej but with excellent alllirance, and advifed fecurity, fhe infpircd her council, animated her nobility, redoubled the courage of lier people, IHII having this noble apprehcnfion, not only that llic would communicate her fortune with them, but that it was Ihe that would protcd theivi, and not they her : which fhe teflilied by no lefs demonllration than her prclence in camp. Therefore, that magnanimity that neither feareth greatncfs of alteration, nor the views of conlpirators, nor the power of enemy, ismoretliau heroical. For co;ueiiipt of profit, confidcr her offers, confider her purchafes. She harh reigned in a moll: populous, and wealthy peace, her people greatly multipiied, v. ealthily appointed, and fingularly devoted. She wanted not the example of the power of her arms in the memorable voyages and in- vafions prolperouily made and atchieved by fundry her noble progenitors. She hath not wanted pretences, as well of claim and right, as of quarrel and revenge. She hath reigned during the minority of fomc of her neigh- bour princes, and during the taclions and divifions of their people upon deep and irreconcilable quarrels, and during the imbracing greatnefs of fomc one that hath made him lelf fo weak through too much burthen, as others are through decay of ftrength ; and yet fee her fitting as it were within the compafs of her lands. Scotland, that doth as it were eclipfe her ifland; the United TroviJias of the Lo\Sj Countries, which for wealth, commo- dity of traifick, atfcdion to our nation, were molf meet to be annexed to this crown; Ihe left the polVeflion of the one, and refufcd the Ibve- reignty of the otlier : fo that notwithflanding the greatnefs of her means, the jultnefs of her pretences, and the rarenefs of her opportunity ; fhe hath continued her firllmind, flie hath made the poflellions which Ihc received the hmits of her dominions, and the world the limits of her name, by a peace that hath llaincd all viclories. For her merits, who doth not acknowledge, that fhe hath been as a ftar of moft fortunate influence upon the age wherein fhe hath Ihined ? Shall wc fpcafc cf merit of t:!cmcncy ? or merit of beneficence ? Where fhall a man Vol. I. * E take 18 A DISCOURSE IN PRAISE take the moll: proper aiid natural trial of her royal clemency ? Will it bcft appear in the injuries that were done unto her before fhe attained the crown ? or after fhe is feated in her throne? or that the commonwealth is incorporated in her perfon ? Then clemency is drawn in queftion, as a dangerous encoun- ter of juftice and policy. And tliercfore, who did ever note, that ihe did relent (after that fhe was eftablilhed in her kingdom) of the wrongs done unto her former eftate ? Who doth not remember how Ihc did revenge the rigour and rudencfs of her jaylor by a word, and that no bitter but fair, and fuch as fhcwcd rather the excellency of her wit, than any imprclllon of ^ het wrong ? Yea, and further, is it not lb manifeft, that fince her reign, notwithftanding the principle that Princes fhould not neglect that the Com- tnowji-ealth's '■j:;rong is included in themfelves -, yet when it is quelhon of drawing the fword, there is ever a conflid between the jufticcof her place joined with the necefllty of her ftatc and her royal clemency, which as a fovcreignand precious balm continually diftilleth from her fair hands, and fal- leth into the wounds of many that have incurred the offence of her law. Now, for her beneficence, what kind of perfons have breathed during her moft happy reign, but have had the benefit of her virtues conveyed^' unto them ? Take a view, and confider, whether they have not extended to fubicds, to neighbours, to remote Grangers, yea, to her grcatell ene- mies. For her fubjccls, where fhall we begin in liich a maze of benefits as prefenteth itfelf to remembrance ? Shall we fpcak of the purging away of the drofs of religion, the heavenly trcafurc ; or that of money, the earthly treafure ? The greater was touched before, and the latter deferveth not to be forgotten. For who belie\eth not (that knoweth any thing in matter of eftate) of the great abiurdities and frauds that arifc of divorcing the legal eftimation of moneys from the general, and fas I may term it) natural eftimation of the metals, and again of the uncertainty and waver- ing values of coins, a very labyrinth of coufenages and abufc, yet fuch as great Princes have made their profit of towards their o\\n people. Pafs on from the Mint to the revenue and receipts : there fhall you find, no raifing of rents, notwitliftanding the alteration of prices and the ulage of the times; but the over-value, befides a realbnable fine left for the relief of tenants and reward of fervants; no raifing of cuftoms notwithftanding her continual charges of fetting to the lea ■■> no extremity taken of forfeiture and penal laws, means ufed by fome Kings for the gathering of great trea- fures. A few forfeitures indeed, not taken to her own parlc, but let over to fome others for the trial only, whether gain could bring thole laws to be well executed, which the minifters of jufticc did negled. But after 'it was found, that only compalTions were ufed, and the law never the nearer the execution, the courfc was ftraight fupprcflcd and difcontinued. Yea, there have been made laws more than one in her time for the reftraint of the vexation of informers and promoters : nay, a courfe taken by her own direction for the repealing of all heavy and Ihared laws, if it had not been crofted by thofe to whom the benefit iliould have redounded. There ihall you find, no new taxes, impofitions, nor devices ; but the benevolence of the fubjedl freely offered by allent of parliament according to the ancient rates, and with great moderation in afleflment ; and not lb only, but fome new forms of contribution offered likewife by the fubjccl in parliament ; and the dcmonftration of their devotion only accepted, but the thing never put in lire. There Ih^Il you find loans, but honourably anlwered and paid as OF QJJ EEN ELIZAfiSf'H: i^ as it were the contraft of a private man. To conclude, there fliall you find moneys levied upon failis of lands, alienation Crhough not of the an- cient patrimony) yet of the rich and commodious purchales and perquifitcS of the crown only, becaufe flic will not be grievous and burthenfome to the people. This trcafurc, fo innocently levied, fo honourably gathered and raifed, with fuch tendernefs to the fubjed, without any baicncfs or dryncfs at all ; how hath it been expended and imployed ? V^Hicre be the waftcful buildings, and the exorbitant and prodigal donatives, the fump- tuous diflipations in pleafures, and vain oftcntations which we tind have cxhauilcd tiic coffers of fo many Kings? It is the honour of her houfe, the royal remunerating of her fervants, the prefervation of her people and ftatc, the protection of her fuppliants and allies, the encounter, breaking and defeating the enemies of her realm, that hath been the only pores and pipes whereby the treafure hath ifllied. Hath it been the finews of a blef- Icd and profperous peace ? Hath Hie bought her peace ? Hath fhe lent the King of Spain money upon (bme cavillation not to be repeated, and fo bought his favour ? A nd hath Oie given large pcnfions to corrupt his council ? No, but fhe hath ufcd the moft honourable diverfion of troubles that can be in the world. She harh kept the fire from her own walls by fcckin"" to quench it in her neighbours. That poor brand of the ftate of Burgundy ^ and that other of the crown of France that remaineth, had been in afhcs but for the ready fountain of her continual benignity. For the honour of her houfe it is well known, that almoft the univcrfal manners of the times doth incline to a certain parfimony and dryncfs in that kind of expcnce : yet Ihc retaincth the ancient magnificence, the allowance as full, the charge greater than in time of her father, or any King before : the books appear, the computation will not flatter. And for the remunerating and reward- ing of her fervants, and the attendance of the court, let a man caft and fum up all the books of gifts, fee-farms, Icafes and cuftodics that have palled her bountiful hands. Let him confider again what a number of commodious and gainful offices heretofore beltowed upon men of other education and profeilion, have been withdrawn and conferred upon her court. Let him remember, what a number of other gifts difguifed by other names, but in effed as good as money given out of her coffers, have been granted by her ; and he will conclude, that her royal mind is far above her means. The other benefits of her politick, clement, and gracious government to- wards the fubjeds arc without number ; the (tate of jultice good, notwith- ftanding the great fubtilty and humorous affedions of thefe times 5 the Iccurity of peace greater than can be dcfcribed by that vcrfe 5 Tutus bos cten'im rura perambulat : Niitrit rura Ceres, almaque Faujiitas, Or that other, Condit quifque diem coUibns in fiiis. The opulcncy of the peace fuch, as if you have refpcci: (td hke one ilgri for many) to the number of fair houfes that have been built lince her reign, as Augujius faid, that he had recci\ed the city of brick, and left it of marble ; lb llic may lay, flie received it a realm of cottages, and hath made it a realm of palaces : The Itatc of traffick great and rich : the cuftoms, notwithftanding rhcfc War^ nnd interruptions, not lallen : many • profitable 2b A DISCOURSE IN PRAISE pfofitable trades, many honourable difcovcrics : and laftly to make sai end wKere no end is ; the fhipping of this realm lb advanced and made Co mi<^hty and potent, as this iiland is become (as the natural Cue thereof defcrvcd) the lady of the Tea ; a point of fo high confcqucnce, as it may be truly faid, that the commandment of the fea is an abridgment or a quinteflence of an univcrfal monarchy. This and much more hath fhe merited of her fubjcfts: now to fet forth the merit of her neighbours and the dates about her. It fcemeth the things have made themfelves purveyors of continual, new, and noble occafions for her to fhew them benignity, and that tlie tires of troubles abroad have been ordained to be as lights and tapers to make her virtue and magnanimity more apparent. For Vv hen that one, itranger born, the family of Gu/p, being as a hafty weed fprung up in a night, had fpread itfelf to a greatnefs, not civil but feditious; a greatnefs, not of encounter of the ancient nobility, not of preheminency in the favour of Kings, and not remits of atfairs from Kings ; but a izreatnefs of innovation in itate, of uliarpations of authority, of atfeding of crowns, and that accordingly under colour of contanguinity and religion, rhey had brought i'V^»^/?; forces into Scotland, in the abtence of their King and Qireen being within their ufurped tutele; and that the ancient nobility of this realm, feeing the imminent danger of reducing that kingdom under the tyranny of foreigners and their fadtion, had according to the good in- telligence betwixt the two crowns prayed her neighbourly fuccours: (he undertook the adion, expelkd the ftrangers, reftored the nobility to ditir degree ; and left any man Ihould think her intent was to unncftlc ill neigh- bours, and not to aid good neighbours, or that the was readier to reilorc what was invaded by others than to render what was in her own hands : lee if the time provided not a new occafion afterwards, when through their own divifions (without the intermifc of ftrangers) her forces were again fought and required; ihe fortbok them not, prevailed lb far as to be pollefied of the calile of Edinburgh^ the principal ftrength of that kingdom, with peace, incontinently, v/ithout cundations or cavillations (the preambles of a waver- ing faith) fhe rendered with all honour and fecurity ; and his perlbn to lafe and faithful hands; and fo ever after during his minority continued his prin- cipal guardian and protedor. In the time and between the two occafions of Scotland, when the fame fadion of Cuife, covered ftill with pretence of reliaion, and ftrengthened by the defire of retaining government in ri\e (^ue en-Mot her oi France, had raifed and moved civil wars in that king- dom, only to extirpate the ancient nobility, by Ihocking them one againlt another, and to wafte that realm as a candle which is lighted at both ends : and that thofc of the religion, being near of the blood royal, and othcrwitc of the greatcll: houfe in France, and great officers of the crown oppoled themlclves only againft their intblency, and to their fupports called in her aid, giving unto them Ne'-Ji'haven for a place of fecurity : fee with what alacrity in tender regard towards the fortune of that young King, whole name was ufed to the fuppliants of his ftrength, Ihe embraced the enterprizc ; and by their fupport and reputation the fame party fuddenly made great proceedings, and in conclufion made their peace as they would themtelves : aud although they joined themfelves againft her, and pertbrmed the parts rather of good patriots than of good confederates, and that attcr great demonl^'ation of valour in her fubjeds. For as the French will to this day report, fpecially by the great mortality by the hand of God, and tiie rather bccaule OF Q^UEEN ELIZABETH. si bccaufe it is known Ihe did never much afFcd the holding of that town to her own ulb ; it was left, and her forces withdrawn, yet did that no- thing dimiaiili her merit of the crown, and namely of that party who re- covered by it fuch ftrength, as by tiiat and no otiicr thing they fublilkd long after : and left that any Ihould finifterly and malicioufly interpret that {he did nouriih thole divifions ; who knoweth not what faithful advice, continual and earneft foUicitation fhe ufed by lier embafladors and miniftcrs to the French Kings fucceillvely, and to their mother, to move tliem to keep then- edicls of pacitication, to retain their own authority and greatnefs hy the union of her fubjects ? Which counfel, if it liad been as happily followed, as it was prudently and jincerely given ; France at this day had been a moft flourifhing kingdom, which now is a theatre of mifery. And now at laft, when the faid houfe of Guife, being one of the whips of God, whereof themfelves arc but the cords, and Spain the ftock, had by their infinite afpiring praftices wrought the miracles of ftatcs, to make a King in poflcflion long eftablifhed to play again for his crown, without any title of a competitor, without any invafion of a foreign enemy, yeaj without any combination in fubftance of a blood royal or nobility ; but only by furring in audacious perfons into fundry government, and by making the populace of towns drunk with feditious preachers : And that King Henry the third, awaked by thofe prefling dangers, was compelled to execute the duke of Guife without ceremony •-, and yet neverthelefs, found the defpair of fo many perfons embarked and engaged in that con- fpiracy, fo violent, as the flame thereby was little afliiaged 5 lb that he was inforced to implore her aids and fuccours : Confider, how benign care and good correfpondence fhe gave to the diftreflcd requcfts of that King ; and he foon after, being by the facrilegious hand of a wretched Jacobin lifted up againft the facrcd perfon of his natural fovereign, taken away, not wherein the criminous blood of Gitife, but the innocent blood which he hath ofcen fpilled by inftigation of him and his houfe was revenged, and that this worthy gentleman who reigneth come to the crown; it will not be forgotten by fo grateful a King, nor by fo obferving an age, how ready, how opportune and reafonable, how royal and fufficient her fuc- cours were, whereby flie enlarged him at that time, and preferred him to his better fortune : and ever fince in thofe tedious wars, wherein he hath to do with a Hydra, or a monfter with many heads, the hath Ibp- ported him with treafure, with forces, and with imployment of one that fhe favoureth moil. What fhall I fpcak of the offering of T>07i Anthoiiy to his fortune ; a devoted catholick, only commended unto her by his cpprelfed ftate ? What ihall 1 fay of the great Itorm of a mighty invafion, not of preparation, but in aft by the Turk upon the King of Tolami, lately diflipated only by the beams of her reputation : which with the Grand Signor is greater than that of all the ftates of Europe put toge- ther ? But let me refl: upon the honourable and continual aid and relief ihc hath gotten to the diftreffed and dcfolate people of the Lo"^' Countries -, a people recommended unto her by ancient confederacy and daily inter- courfc, by their caufe fo innocent, and their fortune fo lamentable. And yet notwithftanding, to keep the conformity of her own proceeding never ftained with the leaft note of ambition or malice, fiie refufed the fovereignty of divers of thofe goodly provinces oflfcred unto her with great inftance, to have been accepted with great contentment both of her own people Vol. I. ' *f and i^ A^!5T[SCOURSE IN PRAISE and others, and juftly to be derived either in rcfpcft of the hoflilitv of Spain, or in refpeft of the conditions, liberties and privileges of thofe i'ub- jefts, and without charge, danger, and offence to the King oi Sp/iin and his partifans. She hath taken upon her their defence and prorcclion with- out any further avail or profit unto herlclf, than the honour and merit of her benignity to the people that hath been purfued by their natural King only upon paflion and wrath, in luch fort that he doth confumc his means upon revenge. And, liaving to verify that which I faid, that her merits have extended to her greateft enemies ; let it be rcmembrcd what hath pafled in that matter between the King of Spain and her : how in the beginning of the troubles there, fhe gave and imparted to him faith- ful and friendly advice touching the courlc that was to be taken for quiet- ing and appealing of them. Then fhe interpoicd herfelf to moft iuil and rcafonable capitulations, wherein always fhould have been prefcrved unto liim as ample intereft, jurifdicbion, and fuperiority in thofe countries as he in right could claim, or a Prince well-minded would fcek to have : and (which is the greateft point) fhe did by her advice, credit and policy, and all good means, interrupt and appeach, that the fame people by dcfpair ihould not utterly alien and diftrad themfelves from the obedience of the King of Spain, and caft themfelves into the arms of a ftrangcr : infomucii, that it is moft true, that {he did ever perfuade the Duke of Anjou from that adion, notwithftanding the affedion fhe bare to that Duke, and the obfh- nacy which fhe faw daily growing in the King of Spain. Laftly, to touch the mighty general merit of this Queen, bear in mind, that her benignity and beneficence hath been as large as the oppreflion and ambition of .S/'/?/». For to begin with the church of Rome, that pretended apoftolick tec is become but a donative cell of the King of Spain ; the vicar of Chrift is become the King oi Spain's chaplain; he parteth the coming in of the new Tope, for the treatiire of the old : he was wont to exclude but fomc two or three cardinals, and to leave the eledion of the reft ; but now he doth include, and prefent diredly Ibme fmall number, all incapable land incompatible with the conclave, put in only for colour, except one or two. The ftates of Italy, they be like little quillets of freehold being intcr- mixt in the midft of a great honour or lordfhip : France is turned up- fide down, the fubjed againft the King, cut and mangled infinitely, a coun- try of Rodamonts and Roy te lets, farmers of the ways : Portugal ufurpcd by no other title than flrength and vicinity : the Lo\z; Countries warred upon, becaufc he fecketh, not to pofTefs them, for they were poUcflcd by him before, but to plant there an abfolute and marrial government, and to fupprefs their liberties : the like at this day attempted upon jlrragon : the poor Indies, whereas the Chrijfian religion generally brought infran- chifemcnt of flaves in all places where it came, in a contrary courfc arc brought from freemen to be flaves, and Haves of moft mifcrablc condi- tion : fundry trains and pradices of this Kings ambition in Germany, 'Denmark, Scotland, the eaft towns, arc not unknown. Then it is iicr government, and her government alone, that hath been the I'conce and fort of all Rnrope, which hath lett this proud nation from over-running al!. If any ftate be yet free from his fadions creded in the bowels thereof; if there be any ftate wherein this fadion is ereded, that is not yet fired wirh civil troubles > if there be any ftate under his protcdion upon whom he ufurpeth not > if there be any fubjed to him that enjoyeth modcrifrc ji berry SOF QJLJEEN ELlZABETaA 23 liberty upon whom he ryrannizeth not : let them all know, it is by the mercy of this rcno\\'ncd Queen, that ftandeth between them and their misfortunes. Tliefc be feme of the beams of noble and radiant magnani- mity, in contempt of peril which fo manifcftly, in contempt of profit w hich lb many admire, and in merit of the world which fo many include in thcmlelves ; fct forth in my limplicity of fpeech with much lofs of luftre, but with near approach of truth ; as the fun is fcen in the water. Now to pafs to the excellencies of her pcrfon 5 the view of them wholly Aftrfind^ and not fcverally, do make fo fweet a wonder, as I fear to divide them. Ai^ain, nobility extraftcd out of the royal and vidorious line of the Kings of England--, yea, both roles, white and red, do as well flourifh in her nobility as in her beauty, as health, fuch as was like, fhe fhoukl have that was broui;ht forth by two of the mofl: goodly princes of the world, in the ftrengih of their years, in the heat of their love 5 that hath been injured neither with an over- liberal nor over-curious diet, that hath not been fullained by an umbratile life ftill under the roof, but ftrengthcned by the ufe of the pure and open air^ that ftill retaineth flower and vigour of youth. For the beauty and many graces of her prefence, what colours are tine enough for fuch a portraiture? let no light poet be ufed for fuch a defcription, but the chaftcft and the royaleft : Of her gait •■, Et vera incejfu patuit "Dea. Of her voice ; Ncc -vox hominem fonat . Of her eye ; Et laetos ociilis afflavit honores. Ofher colour j Indum fanguineos veluti vtolaverat oftro Siquis ebnr. Of her neck ; Et rofea cervice reftilfit. Of her brcaft •■> Vefte (inns collegia fnentes. Of her hair i Ambrofiaeqtte comae divimtni vertice odorem Spiravere. 1 F this be prefumption, let him bear the blame that Oweth the verfes. What fhall I Ipcak of her rare qualities of compliment; which as they be excellent in the things thcmfelves, fo they have always befides fomewhat of a Qiieen : and as Qiieens ufe lliadows and veils with their rich apparel ; methink in all her qualities there is fomewhat that flieth from ollentation, and yet inviteth .tlae mind to contemplate her more ? h What fliould 1 fpeak of her excellent gift of fpeech, being a charader oi Aftrmme^ the grcatnefs of her conceit, the height of her degree, and the fweetnefs of her nature ? What life, what edge is there in thofe words and glances where- with at plcafurc ihe can give a man long to think ; be it that fhe mean to daunt him, to encomage him, or to ama:2c him! How admirable is her difcourfe, whether it be in learning, ftate, or love! what variety of know- ledge ; Nvhat rarenefs of conceit } what choice of words j what grace of utterance ! Doth it not appear, that though her wit be as the adamant of excellencies, which drawcth out of any book ancient or new, out of any writing or fpeech, the beft : yet fhe refineth it, flic enricheth it far above the value wherein it is received ? And is her fpeech only that language which the child Icarncth with pleafure, and not thofe which the ftudious learn with induftry ? Hath Ihe not attained, befide her rare eloquence in her own language, intinitely polillied fince her happy times, changes of her languages both learned and modern 5 fo that (he is able to negotiate with divers am- bafladoi* ^4 A DISCOURSEKN PRAISE baffadors in their own languages; and that with no difadvantagc unto rhcm, \vho I think cannot but have a great part of their wits diftractcd from their matters in hand to the contemplation and admiration of liach pcrfedions. What {hould I wander on to tpcak of the excellencies of her nature, which cannot endure to be looked on with a difcontented eye : of the conftancy of her favours, which niakcth fervice as a journey by land, whereas the fervice of other princes is like an embarking by fca. For her royal wildom and policy of government, he that fhall note and obfervc the prudent temper fhc ufctii in admitting accels ; of the one fide maintaining the majcfty of her degree, and on the other fide not prejudicing her felf by looking to her eftatc througli too few windows: her exquifirc judgment in chufing and hnding gooti fcr- vants (a point beyond the former) her profound difcretion in afligning and appropriating every of them to their apteft employment : her penetrating fight in difcoverins; every man's ends and drifts : her wonderful art in keeping iervants in fatisfadion, and yet in appetite : her inventing wit in con- triving plots and overturns: her exad caution in cenfuring the propo- litions of others for her fervice : her forefeeing events; her ufage of oc- cafions: he that Ihall confider of thefc, and other things that may not uell be touched, as he fhall never ccafc to wonder at fuch a Queen, lb he fhall wonder the lefs, that in fo dangerous times when wits arc lb cunning, hu^ mours extravagant, paflions lb violent, the corruptions fo great, the di Si- mulations fo deep, fodions fo many 5 Ihe iiath notvvithftanding done iuch great things, and reigned in felicity. '4foriuna. To fpcak of her fortune, that which I did refcrve for a garland of Jicr honour ; and that is, that flie liveth a \irgin, and hath no children : fo it is that which maketh all her other virtues and ads more facred, more auguft, more divine. Let them leave children, that leave no other memory iii then; times : Brutonim aeternitas, fuboles. Revolve in hiftorics the memories of liappy men, and you (hall not lind any of rare felicity but either he died JK\\'3^ lefs, or his line fpent foon after his death ; or ellc was unfortunate in his children. Should a man have them to be flain by his vaflals, as the pojlhumus of Alexander the great was ? or to call them his impoltors, as Avgujius Caefar called his ? Pcrufe the catalogue : Cornelius Sylla, Julius Caefar^ Flavins Vefpajianus, S events, Conjl ant inns the great, and many more. Generare & liberty humana : Creare & operari, divina. And therefore, this objedion removed, let us proceed to take a view of her felicity. A felicitate. A mate of fortune fhe never took : only Ibme advcrfity fhc palled at the fii-ft, to give her a quicker fenfc of the profpcrity that Ihould follow, and to make her more repofed in the divine providence. W'ell, Ihe cometh to the crown : It was no Imall fortune to find at her entrance Ibmc fuch Iervants and counfcllors as fhe then found. The French King, who at this time by reafon of the peace concluded with Spain, and of the intercfl he had ia Scotland, might have proved a dangerous neighbour : by how Ih-ange an ac- cident was he taken away ? The King of Spain ; who, if he would have inclined to reduce the Lo'-jj Countries by lenity, confidering the goodly revenues which he drew from thofe countries, the great commodity to an- noy her ffatc from thence, might have made mighty and perilous matches againft her repofe ; putteth on a refolution not only to ule the means of thole countries, but to fpend and confume all his other means, the trcafurc of his Indies J and the forces of his ill-compaded dominions there and upon thcn?t. The Carles that rebelled in the North, before the Duke of Norjoiiis pl<3t (which indeed was tile ftrcngthand fcalof that commotion) was fully rip^:, br^ke OF Q^UEEN ELIZABETH. 25 brake forth and prevented their time. The King, Sebaftian oi'Portugaf, wiiom the King of Spai7i would fain have perfiiaccd that it was a dcvoutcc enrcrprizc to purge Ckriftendom than to enlarge it (though I know fomc think that he did artificially nourifh him in that voyage; is cut a-picccs with his army in Africa : then hath the King of Spain work cut out to make all things in rcadincfs during the old Cardinal's time for the conquefl: oVPortugali whereby his delirc of invading oi England \f^s flackcncd and put off fomc years, and by that means was put in execution at a time for fomc rcfpeds much more to his difadvantagc. And the fame invafion, like and as if it had been attempted before, it had the time much more proper and favourable 5 (o Jikcwife, had it in true difcourle a better feafon afterwards: for, if it had been diflblved till time that the League had been better confirmed in France ; which no doubt would have been, if the Duke of Quife, who was the only man of worth on that fide, had lived ; and the French King duril never have laid hand upon him, had he not been animated by the Englip viclory asainft the Spaniards precedent. And then, if Ibmc maritime town had been gotten into the hands of the League, it had been a great furety and ftrength to the enterprize. The F'opes, to confider of them whofe courfc and policy it had been (knowing her Majcfty's natural clemency) to have temporized and difpcnfcd with the Papifts coming to Church, that through the mask of their hypocrify they might have been brought into places of government in the flate and in the country : thefe, contrary wife, by the inftigation of fomc fugitive fcholars that advifed him, not that was belt for the fee of Rome, but what agreed beil with their eager humours and delpcratc ftates; difcovcr and declare thcmfelves fo far by fending moft Seminaries, and taking of reconcilements, as there is now feverity of laws introduced for the rcprelling of that fort, and men of that religion arc become the fufpcft. What ihould I fpeak of fo many confpiracies miraculoufly deteded ? the records fhew the trcafons : but it is yet hidden in many of them how they came to light. What Ihould I fpeak of the opportune death of her enemies, and the wicked in- ftrumcnts towards her cftate? "Donjuan died not amifs: 'Darleigh, Duke of Lenox, who was ufed as an inftrumcnt to divorce Scotland from the amity of England, died in no ill feafon : a man withdrawn, indeed at that time to France ; but not without great help. I may not mention the death of fomc that occur to mind: but ftill mcthink, they live that fhould live, and they die that Ihould die. I would not have the King oi Spain die yet ■■, he '\i,feges gloriae : but when he growcth dangerous, or any other bcfidcs him; I am perluaded they will die. What fhould I fpeak of the fortunes of her armies, which notwithftanding the inward peace of this nation, were never more renowned? What fhould I recount Leith and Ne'-ji'haven for the honourable skirmifhes and fervices? they arc no blcmifli at all to the militia of England. In xhc Low Countries ; t\\t Lammas Az)\ the retreat o^ Ghent, the day of Zutphen, and the profperous progrefs of this fummer : the Bravado in 'Portugal, and the honourable exploits in the aid of the French King, befidcs the memorable voyages in the Indies , and laftly, the good entertainment of the invincible Navy, which was chafed till the chafers were weary, after infinite lofs, without taking a cock-boat, without firing a fheep-coat, failed on t"hc mercies of the wind, and the difcrction of their adventures, making a perambulation or pilgrimage about the Northern feas, and ignobling many fhores and points of land by Ihipwreck : and fo returned home with fcorn and Vol. I. *G diflionour. 26 - THE PROCEEDINGS OF difhonour, much greater than the tcrrour and expcdation of their lettu:!"- These vcrtues and perfeclions, with fo great fch'clrv, have made her the honour of her times, the admiration of the world, tlie liiite aiid albiiiiiL!; of greateft Kings and Princes, who yet duvll never have afpired unto her, but as their minds were raifcd by love. But why do I forget, that words do extenuate and embafe matters of fo great weight. Time is her beft commender, whicli never brought forth llich a Prince, whofe imperial vcrtues contend with the excellency of her perfon : both vcrtues contend with her fortune : and both vcrtuc and fortune contend %\ ith her fanie. Orbis amor, famae carmen, coelique pnpilla : Th decus omne tins, tn deciis ipfa tibi I The * Proceedings of the Earl of Effcx. The points of form worthy to be obfcrved. THE fifth o^Jiine in Trinity Term, upon Thnrfdav, being no Star- chamber day, nt the ordinary hour when the courts fit at JVeftmin- jter, were alfembled together at the Lord-keeper's houfe in the great chamber, her Majefty's privy-council, inlargcd and ailifted for that time and caufc by the fpecial call and alfociating of certain felefted pcrfons, -viz,, four earls, two barons, and four judges of the law, making in the whole a council or court of eighteen perfons, who were attended by four of her Majefty's learned counfel for charging the carl ; and two clerks of the coun':il, the one to read, the other as a rcgiftcr, and an auditory of , perfons, to the number, as I could guefs, of rvvo hundred, almoft all men of quality, but of every kind or profefllon ; nobility, court, law, country, city. The upper end of the table left void for the carl's appearance, who,, after the commiflloncrs had (at a while, and the auditory was quiet from tlie firft throng to get in, and the doors fhur, prcfentcd himfelf and kneeled down at the board's en*.i, and fo continued till he was liccnfed to ftand up. The names of the commijji oners. Lord ArchbiQiop, Lord Keeper, 0"r. A decTara- T X WIS Opened, that hcr Majefty being imperial, and immediate under Mri"d[v s^' A God, was not holden to render account of her aclions to any ; how- proceeding, belt, bccaufe flie had chofen ever to govern, as well with latisfaclion as with fovcrci'^nty ; and the rather, to command dow n the winds of mali- cious and fcditious rumours wherewith mens conceits may have been tolled to and fro, fhe was pleafed to call the world to an underftanding of hcr princely courfc held towards the carl of Ejfex^ as well in hcrcbeforc protracling as in now proceeding. The * At YorkHeu/r, in Juire^iCoo, fTefi:tTed-fbt<^een FJizaietb hy her cotUra.ind, and reaJ to her by' Mr. Bacon, b.it never publillicd. 'THE EARL Ot?>itisS#£ 27 The carl repairing from his government rnt<5 this realm '!ii'^/'r;//^M contrary to her Majedy's cxprels and moft judicial conimandmcnr, tholl^h the contempt were in that point viflblc, and her Majci^-'s mind prepared "to a jult and high difplcafurc, in regard of that realm of Ireland fet at hazard by his former difobediencc to her royal diretlions, yet kept tlut ftay as Ihe commanded my lord only to his chamber in court, until his allegations might by her privy-council be qucflioncd and heard ; which account ^takcn and my lord's anfwcrs appearing to be of no defence, that fliadow of de- fence which was offered confilkd of two parts, the one his own con- ceit of fome likelihood of good effecls to cnfuc of the courfe held the other a vehement and over-ruling pcrfuafton of the council there, (though he were indeed as abfolutcly freed from opinion of the council of Ireland as he was abfolutcly tied to her Majefty's trult and inrtruaions.) Neverthc- lefs her Majefty not unwilling to admit any extenuation of his offence; and confidering the one point required advertifement ovx oi Ireland, and the oriier further expeflation of the event and fequel of the affairs there (and fo both points asked time and protraction ;) her Majcfty proceeded flill with refervation, not to any rellraint of my lord according to the nature and degree of his offence, but to a commitment of him, fiib libera cufto- dia, in the Lord-keeper's houfe. After, when both parts of this difference plainly failed my lord, yea and proved utterly advcrlc to him, (for the council of Ireland'm plain terms difavowed all thofc his proceedings, and the event made a mitcrable inter- pretation of them;) then her jMajefty began to behold the offence in nature and likenets, as it was divefkd from any palliation or cover, and in the true proportion and magnitude thereof, importing the peril of a kingdom; which confidcration wrought in her Majel^y a firangc effect (if any" thin"- which is hcroical in virtue can be ftrangc in her nature) for when offence \vas grown unmcaturably offenfive, then did grace fuperabound ,- and in the heat of all the ill news out of Ireland, and other advertilcmcnts thence to my lord's diladvantagc, her Majefty entrcd into a rctblution, out of heir fclf and her inlbrutable goodnels, not to overthrow my lord's fortune ir- reparably, by publick and proportionable juftice : Notwithftanding, inaf- much as about that time there did fly about in London ftrcets and theatres divers feditious libels ; and 'Po-joles and Ordinaries were full of bold and factious ditcourlcs, whereby not only many of her Majefty 's faithful ;x\\iX zealous counlcUors and fervants were taxed, but withal the hard eftate of Ireland was imputed to any thing rather than unto the true caufe (the carl's defaults) though this might have made any Prince on earth to lay afidc flraightways the former refolution taken, yet her Majefty in her mo- deration perfirtcd in her courfe of clemency, and bethought herfelf of a mean to right her own honour, and yet Iparc the carl's ruin ; and there- fore raking a juft and moft neceflary occafion upon thele libels, of an ad- monition to be given leafonably, and as is oft accuftomed ; the XzSS. Star- chamber day oi Michaelmas term was pleafed, that declaration fhould be made, by way of teftimony, of all her honourable privy-council, of her Majcfty's infinite care, royal provifions, and prudent direclions for the profecutions in Ireland, wherein the carl's errors (by wliich means fo great care and charge was fruftrated) were incidcntly touched. B u T as in bodies very corrupt, the medicine rather fHrreth and cxafperatcth the humour than purgeth it, fo fome turbulent Ipirits laid hold of this pro- ceeding 5 28 THE PROCEEDINGS OF cccding in fo fingular partiality towards my Lord, as if it had been to his dif- advantagc, and gave out that this was to condemn a man unheard, and to wound him on his back, and to Icvivc iufticc her iVord, and take away her ballancc, which confillcd of an accufation and a defence, and llich other feditious phrafes ; whereupon her Majefty feeing iier fcif intcrcftcd in honour, tv'hich fhe hath ever fought to prcferve as her eye, clear and without mote, was inforccd to rcfolvc of a judicial hearuig of the caufc, which was accord- ingly appointed in the end of Hilary term. At the which time warning being given to my Lord to prepare himfclf, he falling as it fcemed in a deep confideration of his eflatc, made unto her Majelly by letter an humble and effeclual fubmillion, befeeching her that that bitter cup of jiiflice might pafs from him, (for thofe v%^erc his words ;) which wrought llich an imprcllion in her Majelly's mind, that it not only rc\ivcd in her her former refolution to forbear any publick hearing, but it fetched this virtue out of mercy by the only touch, as few days after my Lord was removed to further liberty in his own houfe, her Majelty lioping that theic bruits and malicious imputations would of themlelves wax old and vanilh; but finding it otherwife in proof, upontafte taken by fome intermilTion of time, and efpceially beholding the humour of the time in a letter prcfumed to be written to her Majefty iicr felf by a lady, to whom though nearefi: in blood to my Lord, it appertained little to intermeddle in matters of this nature, otherwife than in courfc of humihty to have Ibllicitcd her grace and mercy 5 in which letter, in a certain violent and mineral fpirit of bitternefs, remonftrancc and rcprefcntation is made to her Majefty; as if my Lord fuffered under paill on and faction, and not under juftice mixed with mercy: which letter, though written to her facred Majeity, and therefore unfit to pafs in vulgar hands, yet was firft divulg- ed by copies every where (that being as it fcemeththe ncwell and fined form of libelling) and fince committed to the prefs, her Maicfty in her wifdom feeing manifeftly thefe rumours thus nourifhedhad got too great a head to be reprefled without fomc hearing of the caufc, and calling my Lord toanfwcr. And yet on the other fide being ftill informed touching my Lord himfclf, of his continuance of penitence and fubmifllon, did in conclufion, refolvc to ufe juftice, but with the edge and point taken off and rebated ; for whereas no- thing leaveth that teint upon honour (which inapcribn of my Lord's con- dition ishardheft repaired) in queftion of jufticc, as to be called to the ordinary and open place of offenders and criminals, her Majefty had ordered that the hearing Ihould be intra domejticos parietes, and not luce for enji. And where- as again in the Star-Chamber, there be certain formalities (not fit in regard of example to be difpenfed with) which would ftrike deeper both into my Lord's fortune and reputation 5 as the fine which is incident to a fentence there given, and the impritbnment of the To-jner, which in calc of conten^pts that touch the point of eftatc doth likewife follow; her Majefty turn- ing this courfc, had directed that the matters fhould receive before a great, lionourable, and fcleded council, a full and dehberatc (and yet in refpcd) a. private, mild, and gracious hearing. All this was not fpoken in one undi\ided fpecch, but partly by the firft that fpakc of the learned counlel, and partly by fomc of the com- niiflioners: for in this and the reft I keep order of matter, and not of circumftancc. The THE EARL OF ESSEX. ^««9. 7%e matters laid to 7/2 v Lord's char'^e. The matters wherewith my Lord was thariiod were of two fevcral The charge, natures 5 of an higher, and of an inferior degree of otfencc. The former kind purported great and high contempts ansl points of mifgovernancc in his office of her iMujcily's lieutcannt and governour of her realm of Ireland ; and in the trult and authority thereby to him com- mitted. The latter contained divers notorious errors and neglccls of duty, as well in liis government as otherwife. The great contempts and points of mifgovcrnment and malvcrfatioii in his oiiiec, were articulate into three heads. I. The firft was the journey \mo Munfier, whereby the profecution in-phgtjj^ee due time upon Tyrone in Uljler was overthrown, wherein lie pro- rrii-.cipal Ar- ceeded contrary to his diredions, and the whole dcilgn of his cm- ''•'"• ployment ; whereof cnllied the conlumption of her Majefly's army, treafurc and provifions, and the evident peril of that kingdom. II. The fecond was the difhonourable and dangerous treaty held, and ceflation concluded with the lame arch-rcbcl Tyrone. HI. The third was his contemptuous leaving his government, contrary to her Majefty's ablblute mandate under her hand and lignet, and in a time of fo imminent and inftant danger. 'o* For the firft, it had two parts; that her Majefty's refolution and direc- tion was precifc and abfolute for the northern profecution, and that the lame direction was by my Lord, in regard of the journey to Munjier-, wilfully and contemptuouily broken. It was therefore delivered that her Majcfty, touched with a true and That her princely fenfe of the torn and broken eftatc of that kingdom of Ireland, '^'ii^:^'^^^^. f * entered into a moft chriftian and magnanimous refolution to leave no fa- prec iie and culty of her regal power or policy unimployed for the reduction of that abioUitc for people, and for the fupprelllng and utter quenching of that flame of re- proicculion." hellion, wherewith that country was, and is wafted: whereupon her Ma- jefty was pleafcd to take knowledge of the general conceit, how the for- mer making and managing of the anions there had been taxed, upon two exceptions 5 the one, that the proportions of forces which had been tlierc maintained and continued by fupplies, were not fufhcient to bring the profceutions to a period : the other, that the prolccutions had been alio intermixed and interrupted with too many temporizing treaties, whereby the rebel did not only gather ftrength, but alfo find his ftrength more and more, fo as ever fuch fmothers broke forth again into greater flames. Which kind of dilcourfes and objedions, as they were entertained in a popular kind of obfervation, fo were they ever chiefly patronized and appre- hended by the Earl, both upon former times and occallons, and now lafl: when this matter was in deliberation. So as her Majefty to acquit her honoui* and regal fundion, and to give this fatisfadion to her felf and others, that fhe had left no way untried, refolvcd to undertake the adion with a royal army and puilfant forces, under the leading of fome principal nobleman ; in fuch fort, that as far as humane difcourfe might difcern, it might be hoped that by the expedition of a fummcr, things might be brought to that Hate, as * H both ^^ THE PROCEEDINGS OF both realms may feci fome eafc and rel^iration ; this fi;om charge and levj>;5j; and that from troubles and perils. Upon this ground her AJajcfty, n>*dff' choice of my Lord of Effex for that fcrvicc, a principal peer and officer of her realm, a perlbn honoiuxd \vith the trull; of a privy counfellor, graced" with the noteof her Majefty's Ipecial favour, infallibly betokening and redoubt ling his worth and value, ijrabled with the experience and reputation ftf former fervices, and honourable charges in the wars,- a man every >vay eminent, felect and qualilicd for a general of a great enterprize, intended for t\\c recovery and reduclion of that kingdom, aiid not only or meeriy a§ ^ lieutenant or governour of Ireland. My Lord, after that he had taken the charge upon him, fell ftraiizjitways' to make proportions anfwerable to her Majcfly's ends, and anfwerable to hi» own former difcourfss and opinions ; and chiefly did Qzt down one full anti diftinft refolution, that the delign and action, which of all others was moft final and fummary towards an end of thofe troubles, and which was worthv ker Majcfly's enterprize, with great and puiflant forces was a profccurigir tc»- be made upon the Arch-traitor Tyrone in hi? own flrengths withi^i ;^thW province of Uljier-, whereby both the inferior rebels which rely upon him, and the foreigner upon whom he relieth might be difcouragcd, and fo to cut afunder both dependances : and for the proceeding with greater ftrength and policy in that aClion, that the main i-nvafion and impreillon of her Majefly's army fliould be accompanied and corrcfponded unto by the plantation of ftrong garrifons in the north, as well upon the river oi Loghfoile 2.% a poftcrii of that province, as upon the hither frontiers, both for tlic diftratting an(i bridling of the rebels forces during the action ; and again, far the keeping, poUcflion of the victory, if God fiiould fend it. . ,^1, , , j This propofition and project nioving from my Lord, was debated in niatvyi eonfultations. The principal men of judgment and fervice in the wars, as a, council of war tO' ailift a council of flatc, were called at times unto it; &p4i this opinion of my Lord was by himfcif fortified and maintained againft all cou- tradicticn and oppofite argument 5 and in the end, ex nnanimi confenfn, it was concluded and refolved that the axe fhould be put to the root of the tree ; whidi refolution was ratified and confirmed by the binding and royal judgment of her facred Majcfty, who vouchlafed her Idngly prcfence at molt of thofc, flQijn lliltations. . v,,,^ According to a propofition and enterprize of this nature, were the proportions of forces and provifions thereunto allotted. The firft proportioa fet down by my Lord was the number of 12000 foot and 1 200 horfe ; whicl». being agreed unto, upon fome other accident out of Ireland the Earl pro- pounded to have it made 14000 foot, and 1500 horfe, which was likewife accorded : within a little while after the Earl did newly infift to have anaug' mentation of 2000 more, ufing great perfua/ions and confident fignification*- of good cffeet, if thofe numbers might be yielded to him, as which he alfo obtained before his departure; and befides the fupplies of 2000 arriving in yuly, he had authority to raife 2000 7r//7; more, which he procured by his- letters out of Ireland, with pretence to further the northern fervice; fo as the army was railed in the conclufion and lift to 16000 foot, and 1300 horfe, fupplied with 2000 more at three months end, and increafcd with 3000 Irijk upon this new demand ; whereby her Majefty at that time paid iSooo foot and 1300 horfe in the realm of Ireland. Of thefe forces, divers companies drawn out of the experienced bands of the Lo-s;-Countries, fpecial care taken that the new levies in the country flrould be of the ableft, and molt difpofed Ijodics; the army alfo animated and encouraged with the fervice of divers brave THE EARL OF ESSEX. 3t brave and valiant noblemen and gentlemen voluntaries 5 in fum, the moH: floLirilhing and complcat troops that have been known to have been font out of ournation in any late memory. A great mafs of treafure provided and ifllicd, amounting to fuch a total, as the charge of that army, all. manner of ways, from the time of the firft provifions and letting forth, to the time of my Lord's returning into England, was verified to have drawn out of the coffers, befidcs the charge of the country, the quantity of 300000 /. and fo ordered, as he carried with him three months pay before hand, and likewifc visual, munition, and all habiliments of war whatfoever, with attendance of fliipping allowed and furnilhed in a fortablc proportion, and to the full of all my Lord's own demands. For my Lord being himfclf a principal coun- fcllor for the preparations, as he was to be an abfolute commander in the ex- ecution, his fpirit was in every conference and conclufion, in fuch fort, as when i:hcre happened any points of difference upon demands, my Lord uftng the forcible advantages of the toleration and liberty which her Majefty's fpecial favour did give unto him, and the great devotion and forwardncfs of hisfcllow-counfellorsto the general caufe, and the ncccflity of histhenprefent fervice, he did ever prevail and carry it; infomuch as it was objected and laid to my Lord's charge as one of his errors and prcfumptions, that he did often- times upon their propofitions and demands enter into conteftations with \\zi Majcfty, more a great deal than v/as fit. All which propofitions before mentioned being to the utmoft of my Lord's own askings, and of that height and grearnels, might really and demonftratively exprefs and in.timatc unto him, bcfides his particular knowledge which he had as a counfellor of eftate, of the means both of her Majcfty and this kingdom, that he was not to expe(ft to have the commandment of 16000 foot and 1300 horfe as an appurtenance 10 his lieutenancy of Ireland, which was impolfible to be maintained ; buc contrarywife, that in truth of intention, he was defigned as general for one great adion and expedition, unto which the reft of his authority was but acceflary and accommodate. It was delivered further, that in the authority of his commifHori, which was more ample in many points than any former lieutenant had been verted with; there were many direct and evident marks of his defignation to the northern aftion, as principally a claufe whereby merum arbitrium belli & pads was rcpofed in his fole truft and difcrction, whereas all the lieutenants were ever tied unto the peremptory afTiftance and admonition of a certain number of voices of the council of Ireland. The occafion of which claufe fo paflcd to my lord, doth notably difclolc and point unto the preclfe truft: committed to my lord for the northern journey; for when his commiflioa was drawn at firft according to former precedents, and on the other fide m/ lord iniifted ftrongly to have this new and prima facie vaft and exorbitant au- thority, he uied this argument; that the council of Irelandh:id many of them livings and poflcftions in or near the province oi Lemjter and Munfter; but: that Ulfter was abandoned from any fuch particular refpects, whereby it was like the council there would be glad to ufe her Majefty's forces for the clear- ing and afluring of thofe territories and countries where their fortunes and cftates were planted : fo as if he fhould be tied to their voices, he were like to be diverted from the main fervice intended, upon which rcafon that claufe was yielded unto. So as it was then concluded that all circumftances tended to one point, that there was a full and precifc intention and diredtion for Ulfter, and that my lord could not dclccnd into the confidcration of his own quality and va- 32 THE PROCEEDINGS AGAINST I.UC, he could not mufter his fair army, he could not account with, the ti^- furcr, and take confideration of the s;reat mafs ot'treafure iU'uedi he conld not look into the ample and new claule of his letters patents; he could not look back, either to his own former dilcourfes, or to the late propolltions whereof himlelf was author, nor to the conferences, confultations and con- clufions thereupon, nor principally to her Majcfty's royal diredionand expec- tation, nor generally to the conceit both of lubjeds of this realm, and the rebels theml'elves in Ireland; but which way focver he tiu^ned, he mufl: find himfelf trufted, diredcd, and engaged wholly for the northern cxpedrtion. The parts of this that was cliarged were verified by three proofs ; the firlt, the moft autlunitical but the leaft prelled, and that was her Majeily's own royal affirmation, both by her fpeech now and her precedent letters,- the fecond^ the teftimony of the privy council, who upon their honours did avouch the lubdance of that was charged, and referred themfelves alio to many of their lordftips letters to the fame effect; the third, letters written from my lord after his being in Ireland, whereby the relblutrou touching the delTgn of the north Is often knowledged. Tke proofs. T H E R E foUaw fon^c claufes boch of her Majcrty's letters and of the lords of her council, and of the earl's and the council of Ireland, for the \crificab tion of this point. ,. Her Majefty, in her letter of the 15)''' of 7'//y to my lord of £/7^^v, upon tlic lingering of the northern journey, doubting my lord did value Icrvice, rather by the labour he endured, than by the ad\antagc of her Majeily's royal ends, hath thefe words: Her Mp-jeily [You have in this dilpatch given us fmall light, either when or in what ^^'^'^^^"'''^order you intend particularly to proceed to the northern aclion; wherein if jlk, 'imme- you Compare the time that is run on, and the oxcHive charges that are Ipcnt, diateiy after -y^vith the cffcfts of any thing wrought by this voyage (howfoever we reniaui iourney""^''^'^ fatisficd With yout own particular cares and travails of body and mind) yet you muft needs think that we that have the eyes of foreign Princes upon our adions, and have the hearts of people to comfort and chcrilTi, who groiui un- der the burden of continual levies and impofitions, which are occafioncd by thefe lateadions, can little pleafe our ielf hitherto with any thing that liatU J)een effeded.] , I N another branch of the fame letter, refleding her royal regard upon her own honour intercf[cd in this delay, hath thefe words : A ffcond dWhcreunto we will add tills one thing tlvat doth more difplcafc us than any ciaufe of the charge or offcucc that happens, which is, that it mulf be the Qiicen oi Eng^ feme letter, f^^^^'^ fortune (who hath held do\\'n the greateft enemy (he had) to make 5r tafe bufh-kern to be accounted lb famous a rebel, as to be a perfon againft whom lb many thoufands of foot and horic, befide the force of all the nobi- lity of that kingdom, mutl be thought too little to be imployed.] \ In another branch, difcovcring as upon the advantage ground of her princely wifdom what would be the illlic of the couiics then held, hath thclc words : Athirdclaufe [A N D therefore although by your letter, we found your purpofc to go ©fthe fame northwards, on which depends the main good of our fervice, and which wc ^''^"- expeded long fince fhould have been performed ; yet becauic we do hear ic bruited (bcfidesthe words of your letter written with your own hand, wliich carries fome fuch fenic) that you who allcdge llich fickneis in your army by being travelled with you, and find lb great and important afiairs to digcft at *• "Dublin, e THE EARL OF ESSEX. 33 'Dublin, will yet ingage your felf perfonally into Qphalie (being our ticy- tcnant) when you have there fo many interiors able, might visual a fort, or fcek revenge againft thofe who have lately prolpcred againft our forces. And when we call to mind how far the fun hath run his couric, and what depend* eth upon the timely plantation of garrifons in the North, and how the third duke of that family and province; of the age of forty years, of dif-. pofition fevcre and lad, rather than manly and grave ; no princely port or behaviour more than agrcat jufticcr, inclined to peace, and gathering money. All Tufcany is fubjed unto him, wherein were divers cammon wealths > Whereofthe chief were i7tf/-^«f^, Siena ^^nd T^ fa, 'Frato znd Tijloia, fav- ing Lucca and certain forts on the fea-coaft, held by the King o'i Spain. He rctaineth in his fervice few, and they ftrangers, to whom he giveth. penfions. In all his citadels he hath garrifon of Spaniards, except at Siena-y in houfe-keeping Ipcndcth little, being as itr were in penfion, agreeing for £b much the year with a citizen of Florence for his diet : he has a fmall guard of SiJi-iJlfers, and when he rideth abroad a guard of forty light horfcmen. The militia of his country amountcth to forty thoufand foldicrs, to the whiclx hegranteth leave to wear their weapons on the holy days, and other immuni- ties. Befidcs, he entertainetli- certain men of arms, to the which he giveth fcven crowns the montln Hcalfo maintaineth feven gallies, the whichfervc under his knights, ereded by his father in Tifa, of the order of St. Stephanoy ef thefe gallies, three go every year in chafe. His comnion exercife is in diftillations, and in trying of conclufions, the V/liich he doth exercife in a houfe called CaJJlno in Florence, where he fpend- eth the moft part of the day, giving ear in the mean feafon to matters of af- feirs, and conferring with his chief officers. His revenues are efteemcd to amount to a million and a half of crowns, of the which Ipending half a mil- lion, he layeth up yearly one million. But certainly he is the richeft Prince rn all Europe of coin. I he form of his government is ablblute, depending only of his will and plcnUire, though retaining in many things the ancient offices and fhew. But thole magistrates rcfolve nothing without his exprcfs diredions and plcafure. Privy council he ufeth none, but repolcth moft liistrufton found fecretaries, and conferreth chiefly with, his wife, as his fa- ther did w ith one of his Iccretaries. For matter of examinations, one Corbob hath the cfpccial truft; he doth favour the people more than the nobility, becaufe they do bear an old grudge to the gentlemen, and the people are the more in number, without whom the nobility can do nothing. One thing Ml him giveth great contentment to the fubjeds, that be vouchfafcth to- receive and hear al 1 their petitions himfelf. And in his abfence from Florence, thofc that have fuit darefort to the office, and there exhibit their bill endor- iedr whereof within three days ablblute anfwcr is returned them, unlefsthe matter be of great importance, then have they direclion how to proceed. He is a great jufticcr, and for the eale of the people; and to have the better «yc over juftice, hath built hard by his palace a fair row of houfes for all ©^es together in one place. T w © OF THE STATE OF EUROPE. 37 Two years fithcnce he married /^ Si^nor;a B/a?ica\\h concubine, z Vene- tian of Cafa Capelli, whereby he entered ftreighrer amity with tlic J^ene- ''tians: with the Pope he had good inteUigence, and fomc affinity by the marriage of Signer Jacomo, the Pope's Ton, in Cafa Sforza. To the Emperor he is aUicd, his firft wife being the Emperor Maximi- lian-i fifter. With Spain he is in ftreight league, and his mother was of the houfc of Toledo \ his brother likcwife T). Tietro married in the fame iioule. With France he ftandeth at tliis prefent in fomc milliicing. With Ferrara always at jar, as with all the Dukes of Italy for the prcfeance in fomc controverfy. All his revenues arife of taxes and cuftoms ; his domains arc very fmall. He hath by his firfl: wife one fon, of the age of four or five years, and four daughters; he hath a bafe child by tliis woman, and a bale brother ©. Joanni, fixteen years of age, of great cxpedation. Two brothers, 'D.'Pietro, and the cardinal. T HE Duke of Ferrara, Alfonfo T)'Eftei\\c fifth Duke, now about forty Ferrara. years of age, his i\x^ \w\ic Lticrecia, daughter to Cofrno de Medici, whom they fay he poifoned ; his fecond, daughter to FtW/«<2«^ the Emperor; his third wife now living, ^«//6' daughter to the Duke oi Mantua. He hath no child. The chief cities of his Itate are Ferrara, Modena, and Reggio: he IS rich in money, growing as thc'nioft of Italy of exadions ; of all the Princes of Italy alone inclineth to the French, with the Pope hath fome jar about the paiTagc of a river. The Venetians and he fall in great hatred, with Florence hath enmity, with Lucca little skirmifiies every year for a caftic, he buildeth on their confines, to raife a great toll in a llrair pallage, by realbn of his hiorl'ter a Guifc. JVIL L I AM of the houfe of Gonfaga, the third Duke o^ Mantua ; his Mmtua; wife Barbara daughter to the Emperor Ferdinand, by whom he hath a fon of twenty two years of age, and a daughter. His fon is called Vtncentio, his daughter Anne married of late to the Duke of Ferrara--, his fon likcwife married a year fithcnce to the Prince oiT^armas daughter. The Duke his felf very deformed and crook-backed, well in years. Montferrat likcwife ap- pet taincth to him ; divers of his houfe have penfion always, and fcrve the King of Spain--, his brother the Duke of Nevers remaineth in France. He only feekcth to maintain his eftatc and enrich himfclf; his grcatcft pleafure is in horfes and buildmg. The Duke of Urbin, Francefco Maria, of the houfc of Rover e, x\xzvrbin. fecond of that name, a Prince of good behaviour and witty. In his ftatc arc leven reafonable fair cities, F'efaro, Augubto, Sinigaglia, Foffombrone, Sanleo, Cagli, Urbino i Tefaro and Sinigaglia are fortrefles on the fca fide, Urbin and Sanleo on the Appenine, well fortified. He holdeth three pro- vinces, Montefeltro, Ma([a Trebaria, and Vicariate di Mondavio. There have been good Princes and valiant of that houfe, not fo great cxaftors as the rert of Italy, therefore better beloved of their llib'jccts, which love reftored their houfe, being difplaced by Pope Leo X. His wife Leonora, filler to the Duke of Ferrara, by whom he hath no children, and now is divorced. He hath two fiftcrs, the one married to the Duke of Gravina, the other to the Prince Bijignano, and a third is to marry, whofe name is Lavinia. Vol. I. .*K OTTAVIANO, ]j: 2. 38 OF THE STATE OF EUROPE. farma. OTTAFIANO, fiifl Dukc of Q/^rfi', t\\cn.o( Camerino, and after of ^arma and '■PiaceHza, with great trouble rcftorcd to his eftate; now is aged and livcth quietly : his wife, Marguerite daughter to Charles the fifth, firft Nvife to Alexander de Medici tirft Duke ol Florence. He hath one Ion called Alexander, now general for the King of Spain in the Lo\ju-Countries j hi» daughter Vittoria was mother to the Duke of Urbin. The Cardinal Farnefe, his uncle, of great credit in that college, long J time hath afpired to be Pope, but withftood by the King o^ Spain ; on whom ' though now that houfe depend, yet forgcttctii not, as he thinketh, the death of Tier Luigi, and tl^e lofs of '•Parrna and Piacenza, reftored to their ^ houfe by the French. The young Princes of Mirandola, in the government of their mother Fulvia Correggio^ and under the proteclion of the King of France, who maintaineth there a garrilbn. Safiy. Tht. Tiukc oi Savoy, Carlo Emanuel, a young Prince of twenty one years, very little of rtaturc, but well brought up and difpofed. His territory- is the greateft of any Duke oi Italy, having Tiejnont beyond the Alps, and Savoy on this fide ; divers fair towns and rtrong holds, richly left of his father, who was accounted a very wile Prince. This Duke, as is thought, is advifed to remain always indifferent between Spain and France, being neighbour to them both, unlcfs fome accident do counfel him to declare him- felf in behalf of either. Therefore both thole Princes go about by marriage to have him nearer allied to them. His mother was filter to King Francis the Great; his father being expulfed his dominions by thcFrcnch,\/zs reftored by the King oi Spain, with whom while he lived he had ftraight intelligence. As yet his inclination doth not appear ; he retaineth his father's alliances with Venice, efpecially in Italy, and with the Emperor. With Florence he hath queftion for prcheminence. His revenues are judged to a million of crowns yearly ; now he is in arms againft Geneva, and guarded againft Bern. Of free eflates, Lucca the leaft, is under the protedion of the King of Spain, fmall in territory ; the city it felf well fortified and provided, becaufc of the doubt they ha\'e of the Duke of Florence. GENOAh recommended to the King of Spain, their gallies ferve under him, and the chicfcft of their city are at his devotion. Though there is a faftion for the French, whereto he doth hearken lb weakly, that the Spaniard is there all in all ; by whom that ftate in few years hath made a marvelous gain. And the King of Spain hath great need of their friendlhip, for their ports, where embark and land all men, and whatfoever is fcnt between Spain and Milan. They hold Corjica an Ifland, and Savona^ fair city, and the goodlieft haven in Italy, until it was deftroyed by the Genevois i the which now make no profefllon but of merchandize. There is a dangerous faction amongft them, between the ancient houfes and the new, which were admitted into the ancient families. ST. GEORGE \s their trcafure houfe and receiver, as at Venice St. Mark, t'enke. VENICE retaining ftill the ancient form of government, is always for it felf in like eftate and all one ; at this time between the Turk and the King of Spain in continual watch, feeming to make more account of France, not fo muchinhopeofany great affiance at this prefent to be had in him, but ■ '-!.'*•.,. for Lucca. Genoa. OF THE STATE OF EUROPE. 39 for the reputation of that nation, and the amity always they have had with the fame, and behoving them fo to do. They ufe it with good forefight and fpcedy preventing, fparing for no charge to meet as they may with every ac- cident. Of late they have had feme jar with the Pope, as well about the inquifition, as title of land. With Ferrara and the Venetians is ancient enmity, fpecially becaufe he receiveth all their banifhcd and fugitives. They make moft account or the Duke o( Savoy amongft the Princes of Italy. They maintain divers anibafladors abroad, with the Turk, the Emperor, France, Spam, and at Rome : with them is an ambaiVador of France and Savoy al- ways refidcnt, and an agent of Spain, becaufe they gave the prefeance to France. In this it feemeth all the potentates o^ Italy do agree to let all private grudges give place to foreign invafion, more for doubt of alteration in re- ligion, than for any other civil caufe. There is none amongft them at this day in any likelihood to grow to any grcatnefs. For Venice is bridled by the Turk and Spain. The Duke of Tufcany lecketh rather title than territory, otherways than by purchafing. SA VO J" is yet young ■■, the reft of no great force of themfelves. France hath greatly loft the reputation they had in Italy by neglecting the occafions offered, and lufFering the King of Spain to fettle himfelf The ^wv^tx.ot Adolphe of thehoule o't Aujlriche, fon to Maximilian,'£.m-ftiQi. about thirty years of age ; no ftrong conftitution of body, and greatly weaken- ed by immoderate pleafurc ; no great quicknefs of fpirit. In faftiion and apparel all Spanijh, where he had his education in his youth. He was moft governed by his mother while fhe remained with him, and yet altogether by his fteward T>yetnjian, and his great Chamberlain Romphe, both penfi- onaries of Spain, and there with him maintained. Of the empire, he hath by the laft imperial diet one million of dollars towards the maintenance of the garrifons oi Hungary ; and bcfides, his guards are paid of the empire. To the Turk he payeth yearly tribute for Hungary 40000 dollars, befides the charge of the prefents and his ambaftadors, amounting to more than the tribute; in all 100,000 dollars. The ordinary garrifons in Hungary are to the number of but evil paid at this time. The rcveiiuesand fubfidiesof ///m^^zr)' donot pafs 100,000 florins. The laft Emperor affirmed folemnly, that the charge of Hungary amounted to one million and a half. The rc\cnucso£ Bohemia, ordinary and extraordinary, amount to 50000 dollars. In the abfencc of the Emperor, the Baron of Rofemberg is governor of Bohemia, who pofleileth almoft a fourth part of that country, and is a papift ; neither he nor his brother have children : he beareth the Emperor in hand to make him his heir. Of Silejia and Moravia, the Emperor yearly may have 200,000 florins. Out oi Auftriche of fubfidy and tribute 100,000 florins, for his domains are all fold away and engaged. Thus all his revenues make half a million of florins. T o his brothers Maximilian and Erneji, he alloweth yearly by agreement made between them 45000 florins a-piece, as well for Auftricbe, as that might hereafter fall unto them by the deceafe of the Archduke Ferdinand \\\ Tyrol, the which Ihall come to the Emperor. The 40 OF THE STATE OF EUROPE. The Euipcio!: altogether cicpeiuicth on Spain, as well in relpccl of hij houfc, as the education he rccci\ ed there, and tlic rule his mother hath over him with the chief of his council. He is utter encmv to religion, havina well declared the fame in banifhing the minlllcrs out of Vmma, and divers other towns, where he gocth about to plant jefuits. Of his fubjects greatly miflikcd, as his houl'e is hateful to all Germany. The Archduke Charles holdeth Styria and Carinthia, his chief abode is at Gratz, ■■> his wife is fiftcr to the Duke of Bavyre, by whom he hath children. The Archduke Ferdinand hath Tyrol, and remaincth the moft part at Ilsbmg. For his cldefl: fon he hath bought in Germany a pretty Hate, not tar from Ulms; the fecond is a cardinal. Now he is a widower, and faid, that he fliall marry a daughter of the Duke oi Mantiia. These are uncles to the Emperor; befides Maximilian and Erneft, he hath two brothers, the Archduke Matthias that hath a penfion of the cftates of the Lo'jj Country, and a cardinal archbifhop of Toledo. Germany. In Germa7iy there are divers Princes diverfly atfeded. The elector palatine Ltidovic a Lutheran -, his chief abode is at Heidelberg. Wis htoxlx^x John Cafimir, C^Wmiit, zt Keifers-lautern, ot Nieujladt. RICH ART) their uncle at Symyers. During the life of the lall Eledor, Ltidovic dwelt at Amberg in the higher palatinate. ^T HI LIT LUT>OVIC dwelt at Norbourg on the T>anow, and is- commonly called Duke of. yOHN d\jQ\\zx.\\ 2.1 Rypont, o^ Soneybourgh, ox: m Bergefaber -, the other three brethren have no certain dwelling place. George J ohn^ fon pf Rupert, Count Tualatin, dwcUcth at Lyjfeljieyn. Princes of AUGUSTUS Duke and Elector of Saxen remaineththe moft part at Cerma):y. 1)refden on the Elbe i fometimcs at Torge on Elbe, a goodly caftle fortified by John Frederick. This eledor is Lutheran, and great enemy to our pro- feilioni offixty years of age, half frantick, fevere, governed much by his wife, greater exactor than the German Princes arc wont to be, and retaincth in his fervice divers Italians; his eldeft fon married of late the daughter of the Duke of Brandeburg. The fons oijohn Frederick captive, and yet in prifon, remain at Coburge in Eajt Franconia, near the forelt of Turinge. The Ibns of John JVdliam abide at Vinaria in Tiiringia. J O AC HIM FR E T>E R ICK, fon of John George Elector of Bran- debourg at Hala in Saxony on the river of Sala, as adminiftrator of the archbilfioprick of Magdebourg. GEORGE FRET>E RICK, ioxv oi George, dc^vzWoAx^tOrsbuche in Eafl Franconia, or at BlaJfetibourgCy the wWch was the tnanfion of his uncle Albert the warrior. The Elector oi Br andebourg John George remaineth at Berlin on the river of Sprea : his uncle John dwelleth at Cajiryne beyond Odera^ very flrong both by the fituation, and fortified. WILL I AM Duke of Bavyre, a papiit at Munich In Bavary, married the daughter of the Duke of Lorrain. His fecond brother Ferdinand remaineth moft at Landjlutt. The thu'd Erneji, is bifhop oi Fnfmghen and Hildejbeim, and late of Liege. JULIUS OF THE STATE OF EUROPE, 4.1 JULIUS Duke oi Bmnfujick, at the i^ron^ cmcoUVolfenLittt el o\x Oker. ERJCKE o'i Brunf-jjick, (on to Magnus, uncle to Ju/ius, rcmaincth AtMyn^a, or where the rivers of /Ferra and Fu/^a do join, making the river of Fipi^gis navigable. WILLIAM Duke of Lunebtirg hath his being at Cella, on the river Albera. HE NRT h:\s brother at Gryforn, where before, their uncle Francis Wns wont to dwell. OTHO their coufin Duke of Ltinebnrg inhabiteth Harbourg on this ilde the Elbe, over right againft Hamburgh. The Dukes of Tomer ania, John Frederick dwelleth at Stetin. BUG ESL J US M Campena,Cometimcan:Lhhcy inthccoiinty of Bardru/e. ER NE STL UT> FICKzt JVolgaft on the river of Tanis that runneth into the Baltick lea. BARMIN at Ragen-juald in further Tomerania, on the borders of Poland ^nA Truljia. CASIMIRE at Camyn, winch biflioprick he holdeth, cither as admi- niftrator, or in his own poircilion and right. ULRICKE Duke of Meckelbourg, remaineth moft at Gujiro-^' ■■, his brother John Albert dwelleth at S'v^erin, whofe two fons are in the court of the Duke of Saxon. AT> OLTH Duke of HoIJl and T>ytmarch ; his chief feat is at Gottorp in the duchy of Slefwick. JOHN his elder brother unmarried, hath his abode at Hadersberge -, John, fon to Chriftiern King of 'Denmark, and brother to the Duke of Holji, and to Frederick now King of Denmark, bilhop of Oefelya and. Cour land in Livonia, JVILLIAM Duke of Juliers, Clevc, and Bergen, hath his court at *Diiffeldorp in the dukedom of Bergen fe. WJL L I AM Landgrave of Hep, dwelleth at Cajfel on Fulda. L UT> O VICK at Marpurge. T HI LIT at Brubache on the Rhine. GEORGE ^t Tiarmftadt. L UT) O FICK Duke of Wirtenberge, his chief houfc at Stutgard. FREDERlCKzt Montbelgard. The marquifcs of Bathe: the cider Erneft, the fecond Jacob, the third brother yet younger 3 their chief dwelling-place is at Forjheim^ or at *T>urlach. The fons of Thilip at the Bath called Baden. ERNEST JOACH I M?nncc of Anhalt at Zerbejl, in the midway between Magdebourg and IVittemberg -, his other manfion is at "Depu on Mylda, where he was born, new built and fortified by his grandfather Ernejt : he hath befides the caftlc of Cathenen, the which was the habitation of Wolfgang Prince of Anhalt his 2;reat uncle ; Erneji favoureth religion. GEORGE ERNE ST Vtiaze and Earl of Hennebetg at Schlewjing, by the forcft called Turing. GEORGE Duke of Silejia znd Brieke, of the family of the Kings of Teland, dwelleth ztBrieke-, his eldcttfon, Joachim Frederick, hath married fhe daughter of the Prince of Anhalt y his fecond fon, John George. H EN R T Duke of Silejia :Lnd Lignitz, fon to the brother of George^ dwelleth at Limit z ; he hath no children alive. Vol. I. *L FRE-^ 42 OF THE STATE OF EUROPE. FRE'T) ERICK, brother to Henry unmarried. CHARLES Duke of Mimjlerbcrg and Oljfe, his wife the Countefs of Sternberg in Bohemia, where he maketh his abode. HEN R2, brother to Charles, remaincth at Olife. JOHN FRET>E RICK ViukcoiTefchen: C HA RLE SDi\kc of Lorrain, his chief court at Nancy. His cldcfl: Ibn Henry of man's eftatc. CHARLES Cardinal Archbifhop o^ Mets. A daughter in the Fre?ich court. Besides, there are in Germany three elc£lors bifhops, and divers oifhops of great livings. The free towns of greatcfl: importance are Nor ember g, Aufpurg, Ulmes, and Strasbjirg : Then the cantons of the Sivijfes, the Grijons and i^alois. The greateft trouble in Germany at this time is about the concordatc, furthered by the Duke of Saxon, and the Count '^Palatine. There is at this prelcnt no Prince in Germany greatly toward or re- doubted . The Duke Ca(imir\ credit is greatly impaired, and his ability fmall. The Dyet imperial fhortly fhould be held, where the concordate fhall be urged, coUeclion for Hungary made, and a King of Rotnans named. France. The French King, Henry the third, of thirty years of age, of a very weak conftitution, and full of infirmities j yet extremely given over to his wanton pleafurcs, having only delight in dancing, fcafting and entertaining ladies and chamber-pleafurcs : No great wit, yet a comely behaviour and goodly perfonagc, very poor through exacting inordinately by all devices of his fub- jecfts greatly repining that revenge and hungry government, abhorring wars and all adtion, yet daily workcth the ruin of thofc he hateth, as all of the religion andthc houfe oi Bourbon, doting fondly on fome he chufeth to favour extremely, without any virtue or caufe of defert in them to whom he giveth prodigally. His chief favourites now about him are the Duke JoyenfCy la Valette, and Monfieur 'D'Au. The Qiieen mother rulcth him rather by policy and fear he hath of her, than by his good will j yet he always doth fhew great reverence towards her. The Gnife is in as great favour with him- ' as ever he was ; the houfe is now the greateft of all France, being allied to Ferrara, Savoy, Lorrain, Scotland, and favoured of all the papifts: the French King having his kinfwoman to wife, and divers great perfonages in that realm of his houfe. The chiefeft at this prcfcnt in credit in court whofe counfcl he ufeth arc, Villeroy, ydlaqnier, Bcllie-vrej the Chancellor and Lord Keeper, Birague and Chiverny. ■.He greatly entcrraineth no amity with any Prince, other than for form j neither is his fricndfliip otherwile relpeclcd of others, favein refpedl of the reputation of fo great a kingdom. The Pope bearcth a great fway, and the King of Spain, by means, of his pcnfions ; and of the Qiiecn-mother with the Gtiife 5 fhe for her two daugh- ters, he for other regard, can do what he lift there, or hinder what he would not have done. The divifion in his country for matters of religion and ftatc, through mifcontentment of the nobility to fee ftrangers advanced to the greateft charges of the realm, the offices of jufticc fold, ithc treafury wafted, the people polled, the country dcftroyed, hath bred great trouble, and like to fee iiiore. The faction between the houfe of Gtsife againft that of Montmorancy, hath gotten great advantage. At OF THE STATE OF EUROPE. 43^ X r this prcfcnt the King, is about to rcftore 'Doa Ant07no King of 'Portugal, whereto arc great levies and preparation. FRANCIS Duke o't Anjon and of Brabant, for his caliini!; and "^"'^ °f quahty greatly to be confidcred as any Prince this day living, being fecond'^'^''^'"''' perfon to the King his brother, and in likelihood to ilicceed him. There is noted in the difpolition of this Prince, a quiet miidnefs, giving fatisfadion to all men ; facility of acccfs and natural courtefy ; underfbnding and Ipeech great and eloquent ; fecrecy more than commonly is in the French •■> from his youth always defirous of adion, the which thing hath made him always •followed and relpccted. And though hitherto he hath brought to pals no great purpofe, having fuffered great wants, and reliftance both at home and abroad, yet by the intermeddling is grown to good experience, readinefs and judgment, the better thereby able to guide and govern his affairs, both in pradice, in treaty, and adion. Moreover, the difeafed elbte of the world doth fo concur with this his adiveforwardncfs, as it giveth him matter to . AVorkupon: and he is the only man to be fecn of all them in diftrcfs, or defirous of alteration. A matter of fpecial furtherance to all fuch as have atchicved great things, when they have found matter difpofed to receive form. -' •' ■ A ND there is to be found no other Prince in this part of the world fo to- wards and forward as the Duke, towards whom they in diflrefs may turn their eyes. We do plainly fee in the moft countries of Chriftendom fo un- found and fhaken an eftate, as defircth the help of fome great perfon, to fet together and join again the pieces afunder and out of joint. Wherefore the prefamption is great, that if this Prince continue this his courfe, he is likely to become a mighty potentate : for one enterprize failing, other will be offered, and ftill men evil at cafe, and defirous of a head and captain, will run to him that is fitted to receive them. Befides, the French defirous to Ihake off the civil wars, muft needs attempt fomewhat abroad. This Duke lirft liad intelligence with the Count Ludovic in King Charles's days, and an enterprize to efcape from the court, and in this King's time joined with them of the religion and malcontents : after was carried againfl: them, feeketh the marriage with her Majefty fo mighty a Princefs, as it were to marry might with his adivity. ' He hath had pradicc in Germany to be created King of Romans ^ made a . fudden voyage with great expedition into the Lo'-jo Countries, now is there again with better fucccfs than fo foon was looked for. The King o'i Spain, Thilip fon to Charles the Fifth, about fixty years o^spai»: age, a Prince of great underftanding, lubtle and afpiring, diligent and cruel.' This King efpccially hath made hisbcndu of the time, where his laft attempt on y<7r^//^d!/dcfervethcxadconfidcration, thereby as by the workmanihip to know the mafter. The firft fuccefs he had was at St. f^iintin, where he got a notable hand of xhz French •■) he fought to reduce the Lo'vu Countries zo tin abfoliite fub- jedion. He hath kept France m continual broil, where, by hispenfions and the favour of the houfe of Guife, by means of rhe Qiieen-mother in contempla- tion of her nieces, he beareth great fway. With the Pope he is fo linked, as he may do what him lift, and difpole of that authority to ferve his purpofes : Ashe has gotten great authority m pretending to protcd the church ana reli- gion. He 4^ OFTHE STATE OF EUROPE. He poQcflcth the onchaJfof //■^/v, comprehending j'/a/)' s^aX S.irJhra, with Nap/es and Milan •-, tlie which cftarcs do yield him littk other proSty five the maintenance of lb many Spaniards as lie kecpcth there alv/ays. The Diilce oi Florence rciieth greatly upon him, as well in rcfpcft of the ftate o't Siena, as of the ports he holdcth, and of his grcatncfs. Lucca is under his protcftion. Genoa, the one fadion at his devotion, Nvitli their gallies : at hispenfion is moft of the greateft there. Besides the Lo-jj Countries, he holdcth the Franch Comtc, the bcft ufed of all his fubjcfts, and Luxembourg : the Weft-Indies furnini him gold and filver, the which he conlumcth in the wars of the Lo'u.' Countries, and in pcnfions, and is greatly indebted, while he workcthon the foundation his father laid, to erect a monarchy, the whicli if he fucceed in the conquefl of '^Portugal, he is likely to atchicvc, unlcfs death do cut him off. He hafih. onefonof the years of five by his lafl: wife, two daughters by the French King's fifter, two hale fons. H E hath greatly fought the marriage of the Qiiccn's daughter of France,. fidcr to hishifl wife, and coufin Germain removed. Thefwr-fjre- His rcvcnucs arc reckoned to amount to fixtccn millions, thousht^wbe The chicf in credit with him of martial men and for council arc, equal witk He makcth account to have in continual pay foooo ibldicrs. ^"" He maintaincth gallies to tlic number of 140, whereof there are 60 in ^ortngoil, the reft are at Naples, and other places. Now is on Icag^uc with the Turk. Fortugai. T>. ANTONIO, elcd King oiTortiigal, thrufl out by the King of Spain, of forty-five years of age, a mild fpirit, Ibbcr and difcrcet : he is now in France , \vhcre he hath levied foldicrs, whereof part are embarked, hoping by the favour of that King, and the good-will the 'Portngals do bear him, to be reftored again. He holdcth the Torges, and the Eaft- Indians yet remain well affected to him, a cafe of it felf deferving the confidcring and relief of all other Princes. Befides in his perfon, his clcdlion to be noted with the title he claimeth very fingular, and feldom the like fcen, being chofen of all the people ; the great dangers he hath efcaped likcwife at fundry times. PoianJ. The King of Poland, Stephen Batoaye, a Baron oi Hungary, by the favour of the Turk chofen King of the Pollacks, after the cfcapc made by the French Kingj aPrincc of thegrcateftvalucand courage of anyattliisday, of competent years, fufficlcnt wifdom, the which he liath fhcwed in the ficgc o^Danske, and the wars with the Mufcovite. The Hu?igarians could be content to cxdiange the Emperor for him. The Bohemians likcwife wifh him in the ftcad of the other. He were like to attain to the empire, were there not that mortal enmity between thofc two nations as could iiot agree in one fubjcdtion. Str eight upon his election he married the Infant o£ Poland, fome- what in years and crooked, only to content the "pollacks, but never com- panied with her. He doth tolerate there all religions, himfelf hearcth the mats, but is not thought to be a Papift : he had a great part of his education. inTurkv, after lerved the laft Emperor. Dmrwrk. FR EDER ICK the Second, of forty-eight years. King of T>en7nark and Norn-ay i his Wife Sophia, dzv\s,htc]: to C/lricke Duke of Mechele/pourg, by whom he hath fix children, four daughters and two fons, Chriftianus and Ulricus, the cldeft of five years of age. The chiefeft about him, Nicholas Cafe lifs chancellor, in whofe coiin- Tcl he doth much repofe. He OF THE STATE OP EUROPE. 4j -He liath always Soo horfc about his court, to whom he givcthtcn dollars the month. His Father dcccafcd in the year iffp, after which he had wars ten years rpacc with the S-Jnede, which gave him occafion to arm by fea. His navy is. fix great fhips of 1 5-00 tun, and fifteen fmaller, ten galHcs which fail to pafs the Streights. His revenues grow chiefly in cuftoms, and fuch living as were in the hands of the abbeys, and bifliops, whereby he is greatly enriched: his chief \viiscw\% Copenhagen, where always his navy iieth. Hisbrdther y age, in league and amity with no Prince ; always at wars with the Tartari- ans, and now with the Pollake. He is advifcd by no council, but governeth altogether like a tyrant. He Iiath one fon of thirty years of age. Not long fithence this Prince depofed hlmfclf, and fct in his place a Tartar, whom he removed again. Of late fcnt an ambaflador to Rome, giving fomc hope to lubmit himfelf to that fee. Their religion is ncareft the Cr^^i church, full of fuperftition and idolatry. Written about the year 1 5-80. Vol. 1. *M State: 46 PROCLAMATION DRAWN FOU State-Pieces in tlie Reigii of King J a m e s. A Proclamation drawn for hisMajeltys nrit coming in. • Prepared, but not ufed. e lad AloTji : xi5i ii HAVING great caufc at this time to be moved with divcrfity of affec- tions, we do infirft place condole with all our loving lubjeds oi Eng- land, for the lofs of their lb virtuous and excellent Queen j being a Prince that we always found a dear ilftcr, yea a mother to our felf in many her adions and advices. A Prince, v horn we hold and behold as an excellent pattern and example to imitate in many her royal virtues and parts of govern- ment, and a Prince whofe days we could have wifhed to have been prolonged j we reporting our felvcs not only to the teftimony of our royal heart, but to the judgment ofall the world, whether there ever appeared in us any ambi- tious or impatient defire to prevent God's appointed time. Neither are wc fo partial to our own honour, but that wc do in great part afcribc this our moft peaceable and quiet entrance and coming to thole our crown&^ next un- der the blclUng of almighty God, and our undoubted right, to the fruit of her Majefty's peaceable and quiet government, accuftoming the people to all loyalty and obedience. As for that which concerneth our fclves, we would have all our loving fubjeds know, that we do not take fo muchgladnels and contentment in the devolving of thefe kingdoms unto our royal pcrfon, foe any addition or increalc of glory, power or riches, as in this, that it is lb manifcftan evidence unto us (cfpecialiy the manner of it confidcred) that we ftand (though unworthy) in God's favour, who hath put more means into our hands to reward our friends and fervants, and to pardon and obliterate inju- ries, and to comfort and relieve the hearts and eftates of our people and loving lubjeds, and chiefly to advance the holy religion and church of almighty God, and to derer\c well of the chriftian commonwealth. And more cfpecialiy we cannot but gratulate and rejoice in this one point, that it hath pleafed God to make us the inftrument, and, as it were, the corner ftone, to unite thefe two mighty and warlike nations of England xw^ Scotland into one kingdom. For although thefe two nations arc fcituatc upon the conti- nent of one iQand, and are undivided either by feas or mountains, or by di- verfity of language; and although our neighbour kingdoms oi Spain and France have already had the happinefs to be reunited in the feveral mem- bers of thofe kingdoms formerly disjoined ; yet in this ifland it appcareth not in the records of any true hiftory, no nor fcarccly in the conceit of any fabu- lous narration or tradition, that this whole ifland of Great Britain was ever united under one Ibvercign Prince before this day. Which as wc cannot but take as a fingular honour and favour of God unto our fclves : fo wc may conceive good hope that the kingdoms of Chrijtendom Handing diftributcd and countcrpoilcd, as by this laft union they now are; it will be a foundation of theuniverfalpcace of all chrillian Princes, and that now the ftrife that iliall remain between them, fhall be but an emulation who ihali govern bed, and moft to the weal and good of his people. ANOTHi;S. HIS MAJESTY'S FIRST COMING IN. 47 ANOTHERgrcat caufcofour juil rejoicing is, the aflurcd hope that wg conceive, tliat whereas our kingdom of /r^//?w^ hath been fo long time torn and afflifted with the mifcries of wars, the muking and profcciiting of which ■wars hath coft fiich an infinite deal of blood and treafure of our realm of England, to be fpilt and confumed thereupon ; we (hall be able, through God's favour and afiiftance, to put a fpccdy and an honourable end to thofc wars. And it is our princely defign and full purpofe and refolution, not on- ly to reduce that nation from their rebellion and revolt, but alfo to reclaim them from their barbarous manners, to jufticc and the fear of God ; and to populate, plant, and make civil all the provinces in that kingdom: which al- fo being an aftion that not any of our noble progenitors, YJm^soi England , \ hath ever had the happinefs throughly to profecutc and accomplifh, we take fo much to heart as we arc pcrfuadcd it is one of the chief caufes, for the which God hath brought us to the imperial crown of thcfe kingdoms. Further, we cannot but take great comfort in the ftatc and correfpon- dcnce which wc now ftand in of peace and unity with all chriftian Princes^ and orhcrwifc, of quictnefs and obedience of our own people at home: whereby wefhal! nor need tocxpofcthat our kingdom o{ England to any quarrel or war, but rather have occafion topreferve them in peace and tran- quility, and opcnnefs of trade with all foreign nations. Lastly and principally, wc cannot but take unfpcakable comfort in the great and wonderful confcnt and unity, joy and alacrity, wherewith our loving fubjccls of our kingdom of E^igland have received and acknowledged us their natural and lawful King and Govcrnour, according to our moft clear and undoubted right, in fo quiet and fettled manner, as if wc had been long ago declared and cllablinied fucceflbr, and had taken all mens oaths and homages; greater and more perfcd unity and rcadincis could not have been. For confidering with our felvcs, that notwithftanding difference of religion^ or any other fadion, and notwithftanding our abfence fo far off", and not- withftanding the fparing and rclervcd communicating of one another's minds; yet all our loving fubjcc^s met in one thought and voice, without any the leaft difturbance or interruption, yea, hcfitation or doubtfulnefs, or any Ihew thereof; we cannot but acknowledge it is a great work of God, who hath an immediate and extraordinary diredion in the difpofmg of kingdoms and flows of peoples hearts^ Wherefore after our moft humble and devout thanks to almighty God^ by whom Kings reign, who hath cftablifhed us King and Govcrnour of thelc kingdoms; wc return our hearty and afix-dionate thanks unto the Lords fpirl- tual and temporal, the Knights and Gentlemen, the Cities and Towns, and generally unto our Commons, and all cffates and degrees of that our king- dom of ^w^/^zW, for their fo acceptable firlVfruits of their obedience and loyalties offered and performed in our abfence ; much commending the great wifdom, courage, and watchfulnefs ufed by the peers of that our king- dom, (according to the nobility of their bloods and lineages, many of them mingled with the blood royal ; and therefore in nature affeclionatc to their rightful King :) And likewii'e of the counfcllois of the late Queen according to their gravity and oath, and the fpirit of their good mirtrefs (now a glorious iaint in heaven) in carrying and ordering our affairs with that fidelity, mode- ration, and content, which in them hath well appeared ; and alfo the great readinefs, concord and cheerfulnefs in the principal knights and gentlemen of fcveral countries, with the head officers of great eitics, eorporations and towns : 4^, DRAUGHT OF A PROCLAMATION towns : And dc rake kuowicdgc by name ofthcTcadincfs and good zeal of that our chicfcft and moil famous city, the city of Londoji 5 the chamber of that our kingdom : afluring them, tiiat we will be unto that city by all incans of confirming and incrcafing their happy and wealthy cflatc, not only a juft- and gracious fovcrcign Lord and King, but a fpecial and bountiful patron and bcnefaftor. And wc on our part, as well in remuneration of all tlicir loyal and loving affcclions, as in difchargc of our princely office, do promrfe and aflure'thcm, that as all manner of eftates have concurred and confented in their duty and zeal towards us, fo it fhall be our continual care an4 refolution to prefervc and maintain every fevcral cftate in a happy and flourifhing condition, without confufion or over-growing of any one to the prejudice, difcontentment, or difcouragcmcnt of the reft : and generally in all eftates we hope God will ftrengthen and afllft us, not only to extirpate all grofs and notorious abufes, and corruptions of fimonies, briberies, extor- tions, exactions, oppreffions, vexations, burdenlbme payments, and ovcr- cliarges, and the like ; but further to extend our princely care to the fuppiy of the very negletls and omiilions of any thing that may tend to the TOod,of our people. So that every place and fcrvicc that is fit for the honour or good ofthe commonwealth fhall be filled, and no man's virtue left idle, unimployed, or unrewarded ; and every good ordinance and conftitution, for the amend- ment of the cflateand times, be revived and put in execution. In the mean time, minding by (iod's leave (all delay fet apart) to comfort andfecurcour loving fubjedls in our kingdom of £«g-//?W by our perfonul prefence there, we require all our loving llibjecls joyfully to expect the fame : . And yet lb, as wc fignify our will and pleafure to be, that all fuch ceremonies and preparations as fhall be made and ufed to do us honour, or to exprefs gratulation, be rather comely and orderly, than lumptuous and glorious 5 aiid for the cxprefllng of magnificence, that it be rather imployed and beftow,cd upon the funeral of the late Qiicen, to whofc memory we are of opinipa too much honour cannot be done or performed. 'A Draught of a Proclamation touching his Majefty's ftyle, 2^° J AC OBI, Prepared, not ufed. AS it is a manifeft token, or rather a fubftantial cffcft of the wrath and indignation of God, when kingdoms are rent aiuf divided, which ha\e formerly been entire and united under one monarch and go- vcrnourj fo on the contrary part, when it fhall pleafc the Almighty (by whom Kings reign as his deputies and lieutenants) to enlarge his commifHohs of empire and Ibvereignty, and to commit thofo nations to one King to go- vern, which he had formerly committed to fevcral Kings, it is an evident argument of his great favour both upon King and upon people; upon the. King, in as much as he may with comfort conceive that he is one of thofc fcrvantsto whom it was faid, Thou haft been faithful in the lefs, I iz'Hl make thee Lord of tnore ; upon the people, bccaufc the grcatncfs of king- doms and dominions, cfpeciaily not being fcattered but adjacent and corn- pad, doth ever bring with it greater fecurity from outward enemies, and greater freedom from inward burdens, unto both which people under petty and TOUCHING HIS MAJESTY'S STYLE. 4^ and weak cftates are more expofed ; whicli lb happy fruit of the union of kingdoms is chiefly to be underftood, when fuch conjundion or augmenta- tion is not wrought by conqucft and violence, or by pad and fubminionj but by the law of nature and hereditary defccnt. For in conqucft it is com- monly fcen, although the bulk and quantity of territory be mcrcalcd, yet the ftrcngth of kingdoms is diminiOied, as well by the wailing of rhe forces of both parts in the conflift, as by the evil colicrence of the nation conquer- ing and conquered, the one being apt to be infolent, and the other difcon- tcnt ; and lb both full of jealoufies and dilcord. And where countries arc an- nexed only by aft of cftates and fubmiifions, luch kibmillions are commonly grounded upon fear, which is no good author of continuance, bei^dcs the quarrels and revolts which do enfue upon conditional and articulate fubjec- tions : But when the lines of two kingdoms do meet in the peribn of one Monarch, as in a true point or perfed angle; and that from marriage (which is the firft conjunclion in human fociety) there iLall proceed one inheritor in blood to fcveral kingdoms, whereby they areadually united and incorporate under one head , it is the work of God and nature, whcrcunto the works of force and policy cannot attain ; and it is that which hath not in it felf any manner of feeds ofdifcord or dilunion, other than fuch as envy and malig- nity iliall fow, and which groundeth an union, not only indiflbluble, but aU'o raoft comfortable and happy amongft the people. We therefore in all humblenefs acknowledge, that it is the great and blelled work of Almighty God, that thefe two ancient and mighty realms oi England diwd. Scotland, which by nature have no true but an imaginary feparation, being both iituate and comprehended in one moft famous and renowned illand oi Great Bri- tanjf, compaflcd by the ocean without any mountains, feas, or other boun- daries of nature, to make any partition, wall or trench between them, and being alfo exempted from the rirft curfe of difunion , which was the confu- fion of tongues, and being people of a like conftitution of mind and body, cfpe- cially in warlike prowefs and difpofition : and yet neverthelefs have in fo many ages been disjoined under feveral Kings and Governours, are now at the lart by right inherent in the commixture of our blood, united in our perfort and generation, wherein it hath pleafed God to anoint us with the oil of gladnefs and gratulation above our progenitors, Kings of either nation. Neither can we fufficiently contemplate and behold thepaflages, degrees and infinuations, whereby it hath pleafed the eternal God (to whom all his works are from the beginning known and prefent) to open and prepare i. way to this excellent work ; having firft ordained that both nations fhould be knit in one true and reformed religion, which is the perfedeft band of all u- uity and union ; and fecondly, that there Ihould precede fo long a peace con- tinued between the nations for fo many years laft paft, whereby all feeds and fparks of ancient difcord have been laid aflcep, and grown to an obli- teration and oblivion; and laftly, that our felves in the true meafure of our afFeftions, fhould liave fo juft: caufe to imbrace both nations with equal and indifferent love and inclination, inafmuch as our birth and the palling of the firft part of our age hath been in the one nation, and our principal feat and manfion, and the palling of the latter part of our days is like to be in the other. Which our equal and upright holding of the ballance between both nations, being the higheft point of all others in our diftributive juftice, we give the world to know, that we arc conftantly refolved to prefervc invio- VoL. I. * N late 56 DRAUGHT OF A PROCLA M A TI ON Ibrc againft all emulations and partialities, not making any diftcrcncc ac all between the lubjecls of cither nation, in affection, honours, favours, gifts, employmcnrs, confidences, or tlic like; but only fuch as the true didindions of tlie perfons, being capable or not capable, tic or not fit, ac- quainted with atfairs or nor acquainted with affairs, needing our princely bounty or not needing the fame, approved tons by our t:>; peri c nee or not approved, meriting or nor meriting, and the fevGral degrees of thefe and the l4ke conditions ftiall in right realbn tie us unto, without any manner of regard to-thc country in it felf, to the end that they may well perceive, that m our mind and apprehenfion they are all one and the fame nation; and rhat our heart is truly placed in the center of govcrnmcnc, from whence all lines to the circumference arc equal and of one fpace and diftance. Bur for the further advancing and perfecting of this work, we have taken into our princely care and cogitations, what it is that may appertain to our owa i^nperial power, right, and aurliority ;■ and what requireth votes and aflcnts- of our parliaments orcftatcsf and again, what may prcfcntly be done, and what muft be left to further time, that our proceeding niay be void of all ii>- eonveniencc and informality; wherein by the example of Almighty God, who is acciiftomed to begin all his great works and dctignments by alterations or impofitions of names, as the fitteft means to- imprint in the hearts of people a charader and expectation of that which is to follow; we have thought good to withdraw and difcontinue the divided names of Engla7id and Scotland out of our regal ftyle and title, and to ufe in place of them the common aiKl contracted name oi Great Br it any : not upon any vain-glory, whereof wcperfuade our felvas our aflions do fuiiicicntly free us in the judg- ment of all the world; and if any fuch humour Ihould reign in us, it were better latisfied by length of ftyle, and enumeration of kingdoms: but onl/ as a fit llgnification of that which is already done, and a figntficant prefigura- tion of that which wc farther mtend. For as in giving names to natural per- ions, it is ufcd to impofe them in infincy, and not to ftay till fulncl's of growthi- fo it feemed to us not unfcafonable to bring in further ufe this name at the firft, and to proceed to the more fubftantial points of the union after, as faft and as far as the common good of both the realms iTiould permit, efpecially con- fidering the name of i9?-;f ^wr was no coined or new-devifed or affected name at pleallire, but the true and ancient name which God and time hath impo- fcd, extant, a)id received m hiftorics, in cards, and in ordinary fpeech and writing, where the whole ifland is meant to be denominate, lo as it is not accompanied with fo much as any ftrangensfs in common fpeech. And al- though wc never doubted, neither ever heard that any other prefumed to doubt, but that the form and tenor of our regal ftyle and title, and the de- lineation of the fame, did only and wholly of mere right appertain to our fiiprcme and abfolutc prerogative to exprefs the fame, in fuch words or fort, as feemed good to our royal pleafure : Yet becaufc we were to have the advice and allcntofour parliament concerning other points of the union, we were pleated our faid parliament fhould, amongft the reft, take alfo the fame into their confidcration. But finding by the grave opinion of our judges, who arc the interpreters of our laws, that in cafe that alteration of ftyle which feemed to us but verbal, fhould be cftablifhcd and cnaded by parliament, it might involve by implication and confequence, not only a more prcfent al- teration, but alio a further innovation thanwe any ways intended ; or at lead: iiikfet be lubjcct to fomc colourable fcruplc of fuch a perilous conftrudion : o wc TOUCHING HIS MAJiiSTY'S STVLE. 5f we rcftcd well fatisficd to rcfpitc the fame, as to require it by ad of parlbmcnt»-- But being ftill rcfolvcd and fixed that it may conduce towards this happy end of the better uniting of the nations, we have thought good by the advice of our council to take the fame upon us by our proclamation,, being a courfe lafe and free from any of the perils or fcruples aforcfaid. And therefore we do by rhefc prcfents, publifh, proclaim, and afllune to our felves from henceforth, according to our undoubted right, the ftyle and title of King of Great Bri- tany, France, znd Ireland, and otherwife as foUoweth in our ftyle formerly ufed. And we do hereby ftraitly charge and command our chancellor, and all fuch as have the cuftody of any of our feals; and all other our officers and fubjeds whatlbever, to whom it may in any wife appertain, that from henceforth in all commillions, patents, writs, procefles, grants, records, inftruments, imprcllions, fermons, and all other writings and fpcecheswhat- foevcr, wherein our ftyle is ufed to be fct forth or recited, that our faid ftyle, as is before by thefe prcfents declared and prefcribed, be only ufed, and no other. And bccaufe we do but now declare, that which in truth was before, our will and pleafure is, that in the computation of our reign, as to all writings orinftruments hereafter to be made, the fame computation be taken and made, as ifwe had taken upon us the ftyle aforefaid immediately after the dcceafe of our late dear lifter. And we do notify to all our fubjcdls, that if any perfon, of what degree or condition foever he be, fhall impugn our faid ftyle, or derogate and detrad from the fame by any arguments, fpeeches, words or otherwife; we (hall proceed againft him, as againftan offender a- gainft our crown and dignity, and a difturber of the quiet and peace of our kingdom, according to the utmofl: feverity of our laws in that behalf Ne- verthclefs our meaning is not, that where in any writ, pleading, or other re- cord, writing, inftrument or fpeech, it hath been ufed for mention to be made of England, or the realm of England, or any other word or words derived from the fame, and not of our whole and entire ftyle and title j that therein any alteration at all be ufed by pretext of this our proclamation, which we intend to take place only where our whole ftyle fhall be recited, and noc otherwife; and in the other cafes the ancient form to be ufed and obfcrvcd. The mod humble Certificate or Return of the CommiiTioners of England and Scotland^ Authorized to treat of an UNION for the Weal of both Reahns, 2 Jac. I. Prepared, but altered. WE the commiflioners for England :ind Scotland rcCpcCtivdy named and appointed, in all humblenefs do fignify to his moft excellent Majefty, and to the moft honourable high courts of parliament of both realms, that we have aftemblcd our felves, confulted and treated ac- cording to the nature and limits of our commiflion; and for as much as we do find that hardly within the memory of all times, or within the compafs of the univcrfal world, there can be iTiewcd forth a fit example or precedent of 53 CERTIFICATE OF THE COMMISSIONERS 6(- the work we have in hand concurring in all points mata-ial^ we thouglxt our felves lb much the more bound to rclbrt to the infallifaic and original grounds of ntiturcand common rcalon, and freeing our fclvcs from the lead- ing or miilcading of examples, to inltll and fix our conftdei-atioui» upon riic itidividual bufmcts in hand, without wandring or difcourfcs. It fcenicd therefore unto us a matter dcmonftrative by the light of rcalon, that wc were i'iifirft place to begin with the remotionand abolition of all manner of hoililc, envious, or malign laws on cither fide, being in thcmfclves mcrt temporary, and now by time become directly contrary to our prclcnt moft happy clbtci which laws, as they are already dead in force and vigour, lb we thought fit now to wifh them buried in oblivion ; that by the utter cxtinguifhmcnt of the memory of difcords paft, we may avoid all feeds of rclapfc into difcords to come. Secondly, as matter of iiature not unlike the former, we entered into confideration of fuch limitany conftitutions as ferved but for to obtain a form of jufticc between fubjeds under fcvcral Monarchs, and did in the very grounds and motives of them prcluppofc incurfions, and intermixture of ho- iHlity : All which occafions, as they are in them fclvcs now vaniilied and done away, fo wc wifh the abolition and ceflation thereof to be declared. Third- ly, for fo much as the principal degree to union is communion and partici- pation of mutual commodities and benefits, it appeared to us to follow next in order, that the commerce between both, nations be fet open and free, lb as the commodities and provifions of either may pals and flow to and fro, without any flops or obftrudions, into the veins of the whole body, for the better fuftcntation and comfort of all the parts: with caution nc\erthelcfs, that the vital nourifliment be not lb drawn into one part, as it may endanger a confumption and withering of the other. Fourthly, after the commu- nion and participation by commerce, which can extend but to the tranfmilllon of fiach commodities as are moveable, perfonal and tranfitory, there luccccd- ed naturally that other degree, that there be made a mutual endowment and donation of either realm towards other of the abilities and capacities to take and enjoy things which are permanent, real and fixed; as namely, free- hold and inheritance, and tlie like: And tlut as well the internal and vital veins of blood be opened from interruption and obftruclion in making pedi- gree, and claiming by dcfcent, as the external and elemental veins of paflagc , and commerce, with refcrvation nevertheleis unto the due time of fuch abi- ikies and cnpacisies only, as no power on earth can confer without time and education. And laftly, bccaufe the perfcdlion of this blcfled work confTfteth in the union, not only of the folid parts of the cftatc, but alib in the fpirit and fmews of the fame, which are the laws and government which nevcr- thelefs are already perfcftly uraited in the l\cad, but require a further tiane tO' be united in the bulk and frame of the whole body ; in contemplation hereof we did conceive that the firrt: flep thereunto was to provide, that the juftice of cither realm fhould aidandallift, and not fruftratc and interrupt the juftice of the other, fpecially in fundry cafes criminal; fo that either realm may not be abufed by malcfaftors as a fincluary or place of refuge, to avoid the Condign punilhment of their crimes and oftences. All which fcvcral points, • as wc account them, fummcd up and put together, but as a degree or mid- dle term to the perfection of this blclTcd work ; fo yet wc conceived them to make a }uft and fit period for our prefent confultation and proceeding. And for fo much as conccrneth the manner of our proceedings, we may truly mskc this attcftation unto out felves, that as the mark we Ihot at was uiiiion FOR AN UNION. . , union and unit)'', fo it plcafcd God in the handling thereof, to blefs us with the fpirit of liairy, in.'oniach as fiom our firft fittins^ unto the breaking up of our aflembly , (a thing moft raxc, the (;:ircumftance of the caufe and pcrfoas confidered) there did not happen or intervene, neither in our debates or arguments, any manner of altercation or ilrifc of words j nor in our refolutions any variety or divifion of votes, but the whole paflcd with an unanimity and uniformity of con fent: and yet ib, as we fuppofe, there was never in any confultation greater piainncfs and liberty of fpeech, argument and debate, replying, contradiaing, recalling any thing fpoken where caufe was, ex- pounding any matter ambiguous or niiflakenj and all other points of free and friendly interlocution and conference, without cavillations, advantages or overtakings: A matter that we cannot afcribe to the skill or temper of our own carriage, but to the guiding and conducing of God's holy providence and will, the true author of all unity and agreement; neither did we, where the bufinefs required, reft fo upon our own fenfc and opinions, but we did alfo aid and ailift our fclves, as well with the reverend opinion of judges and perfons of great fcicncc and authority in the laws, and alfo with tlie wifdom and experience of merchants, and men expert in commerce. In all which our proceedings notwithftanding, we arc fo far from pretending or aiming at any prejudication, cither of his royal Majefiy's fovercign and high wifdom, which we do mod dutifully acknowledge to be able to pierce and penetrate far beyond the reach of our capacities, or of the folidand profound judgment of the high courts of parliament of both realms, as we do in all humblcnefs fubmit our judgments and doings to his facred Majcftj, and to the parlia- ments, protcfling our fincerity and craving gracious and benign conftru£lion and acceptation of our travails. ..^ ^ ^. We therefore with one mind and confent have agreed and concluded, that there be propounded and prefentcd to his Majcfty and the parliament of both realms, thefc articles and propofitions following. x-^n Argument ofSir Franc IS Bacon, the King's Soilicitor^ in the lower houfe of Parliament, Proving the King's right of impofitions on merchandifes imported and exported f . AND it plcafc you, Mr. Speaker, this queftlon touching the right of impofitions is very great; extending to the prerogative of the King on the one part, and the liberty of the fubjecl on the other; and that in a point of profit and value, and not of conceit or fancy. And therefore as weight in all motions increafeth force, fo I do not marvel to fee men ga- ther the grearcft ilrcngth of argument they can to make good their opinions. And fo you will give me leave likewife, being ftrong in mine own perfuafion that it is the King's right, to (hew my voice as free as my thought. And for my part i mean to obfervc the true courfe to give ftrength to this caufe, which is, by yielding thofc things which are not tenable, and keeping the queftioii Vol. I. * O within f This matter was much debated by the lawyers and gentlemen in the parliament, 1610, and 1614, or. and afterwards given up by the crown in 16+1. 53 54 ARGUMENT CONCERNING within the true ftatc and compals, which will difcharge many popular Ar- guments, and contrad the debate into a lefs room. Wherefore I do deliver the queftion, and exclude or fet by, as not in queftion, five things. Firft, the queftion is de portorio, and not de tri- buto, to ufe the Ro7nan words for explanation fake 5 it is not, I fiy, touch- ing any taxes within the land, but of payments at the ports. Secondly, it is not touching any import from port to port, but where cla-ves reg7in\\c keys of the kingdom are turned to let in from foreign parts, or to fend forth to foreign parts; (in a word) rhatter of commerce and intcrcourfc, not /imply of carriage or vecture. Thirdly, the queftion is (as the diilinclion was u- fed above in another cafe) de vera ^ f^lfi, and not de bono cj' malo^ of the legal point, and not of the inconvenience, otherwife than as it lervcs to decide the law. Fourthly, I do fet apart three commodities, wools, wool- fells, and leather, as being in different cafe from the reft; becaufe the cuftom upon them is antiquacujtuma. Laftly, the queftion is not whether in matter of impofing, the King may alter the law by his prerogative, but whether the King have not fuch a prerogative by law. The ftate of the queftion being thus cleared and freed, my propofitioa IS, that the King by the fundamental laws of this kingdom hath a power to impofe upon mcrchandife and commodities both native and foreign. In my proof of this propofirion all that I fhall lay, be it to confirm or confute, I . will draw into certain diftind heads or confiderations which move me and may move you. The firft is an univerfal negative : there appcarcth not in any of the King's courts any one record wherein an impofition laid at the ports, hath been overthrown by judgment; nay more, where it had been queftioned by plead- ing. This plea, quodfitmmapraedii^ammusjnjleimpojitafuit, ^ contra leges dr confuetudi72es regni hujns Angliae, iinde idem Bates illamfoli'ere recnfavit prout ei bene liciiit j is primae imprejjionis. Bates was the firft man ab origine mnndi (for any thing that appcareth) that miniftred that plea; whereupon I offer this to confideration : the King's ads that grieve the fub- jed are either againft law and fo void, or according to ftridncfs of law, and yet grievous And according to thefe feveral natures of grievance, there be leveral remedies : be they againft law? overthrow them by judgment: be they too ftreight and extreme, though legal ? propound them in parliament. For as much then as impofitions at the ports, having been fo often laid were never brought into the King's courts of juftice, but ftill brought to par- liament, I may moft certainly conclude, that they were conceived not to be againft law. And if any man (hall think that it was too high a point to queftion by law before the judges, or that there fhould want fortitude in them to aid the fubjed ; no, it fhall appear from time to time in cafes of equal reach where the King's ads have been indeed againft law, the courfc of law hath run, and the judges have worthily done their duty. i2/7f«. 4. ^s in the cafe of an impoiition upon linnen cloth for thealnagci ovcr- 1 3 Hen. 4. r r o thrown by judgment. 40 Affif. The cafe of acommiflion of arreft and committing of fubjeds upon exa- mination without convidion by jury, difallowed by the judges. a Eiiz. A commiftlon to determine the right of the exigenter's place, fecundnm Scrap's cafe.y^^^^ difcretionepi, difallowed by the judges. 43 £fc. The cafe ofthc monopoly of cards overthrown and condemned by judg ment. IMPOSITIONS ON MERCHANDISES. ^5 I might make mention of the jurifdidion of fomc courts, of difcrction wherein the judges did not decline to give opinion. Therefore had this been againftLiw, there would not have been altumfilentium in the King's courts. (5f the contrary judgments I will not yet fpcak; thus much now, that there is no judgment, no nor plea againft it. Though I laid no more, it were enough, in my opinion, to induce you to a non liquet, to leave it a doubt. The fecond confideration is the force and continuance of payments made by grants of merchants, both ftrangers and EngUjl, without confcnt of par- liament. Herein I lay this ground, that fuch grants conHdered in them- felvcs are void in law : for merchants, cither ftrangers or lubjecls, they arc no body corporate, but fmgular and difpcrfed perfons^ they cannot bind fuccellion, neither can the major part bind the refidue : how then Hiould their grants have force ? No othcrwife but thus ; that the King's power of impofing was only the legal virtue and ftrength of tiiolc grants; and that the confent of a merchant is but a concurrence, the King is frmcipale agens-, and they are but as the patient, and fo it becomes a binding ail out of the King's power. Now if any man doubt that fuch grants of merchants fhould not be of force, I will alledge but two memorable records, the one for the merchants ftrangers, the other for the merchants Englip. That for the ftrangers is up- on the grant o^ chart, mercator. of three pence in value v.ltra antiqnas .^ E,t.\. tiiftiimas •■> which grant is in ufe and praftice at this day. For it is \^Q.\\Chart. mcr-. known to the merchants, that that which they call ftranger's cuftom, and '"'"'"'"'■ crroneoufly double cuftom, is but three pence in the pound more than Emi^- lifi. Now look into the ftatutes of Ilibiidyof tonnage and poundage, and you fhall find fa few merchandife only excepted) the poundage equal upon nlienand fubjeftj fothat this ditference or excels of three pence hath no other ground than that grant. It falleth to be the fame in quantity; there is no ftatute for it, and therefore it can have no ftrength but trom the mer- chant's grants; and the merchant's grants can have no ftrength but from the King's power to impofe. For the merchants E?ig/iJJ\ take the notable record in jy E. 3. where 17 £,/. j. the commons complained of the forty ftiillings upon the lack of wool as a male-toll let by the aflent of the merchants without confent of parliament; nay, they difpute and fay it were hard that the merchants confent ftiould be in damage of the commons. W^hat layeth the King to them ? doth he grant it or give way to it? No; but replies upon them and layeth, it cannot be rightly conftrued to be in prejudice of commons, the rather becaufc provi- sion was made, that the merchants ftiould not work upon them, by colour of that payment to increale their price; in that there was a price certain let upon the wools, and there was an end of that matter : which plainly affirm- eth the force of the merchants grants. So then the force of the grants of merchants both Eng///h and ftrangers appeareth, and their grants being not corporate, are but 9iot/?i a^Ije^ives without \\\c King's power to unpole. The third confideration is of the firft and moft ancient commencement of cuftoms; wherein I am fomewhat to leek; for as the poet {:i\\.\\ Ingreditnr- que fulo, 6" capv.t inter nnb'ila condit, the beginning of it is obfcure : but 1 rather conceive that it is by common law than by grant in parliament. For lirft, Mr. ©yrr.f opinion was, that the ancient cuftom for exportation was by the common laws; and goeth further, that that ancient cuftom was the 'cuftom upon wools, woolfeils and leather : he was deceived in the particular, atK* 56 ARGUMENT CONCERNING tnd the diligence of your fcarcli hath revealed it ; for that cuftom upon tliefe three mcrckandifes grew by grant of pari lament 3° E. I. but the opinion in general was found i for there was a cultom before that: for the records themfelves which fpcak of that cuflom do term it a new cuftom alentcnr del novel aiji owe, as concerning the new cuftom granted, &c. this is pregnant there was yet a more ancient. So for the ftrangers, the grant in 3 1 E. I. Chart. Mercator. is that the three pence granted by the ftrangers fhould be ultra antiquas cujinmas, which hath no affinity with that cuftom upon the three fpccies, but prefuppoleth more ancient cuftoms in general. Now if any man think that thofe more ancient cuftoms were likcwife by acl of parliament, it is but a CGBJefturei it is never recited 2iltra aiitiquas cujlu- mas prills corueffas, and acts of parliament were not much ftirring before the great cliarter, which was 9 H. III. And therefore I conceive with Mr. T>yer, that whatfoever was the ancient cuftom was by the common law. And if by the common lavs% then what other means can be imagined of the commencement of it but by the King's impofing.' The fourth confideration is of the manner that was held in parliament in the abolilhing of impofitions laid, wherein I will confidcr tirft the manner of the petitions exhibited in parliament 5 and more fpecially the nature of the King's anfwers. For the petitions 1 note two things; firft, that to my remembrance there was never any petition made for the revoking of any impofition upon foreign merchants only. It pleafed the 'Decem%iri in 5° E. II. to deface chart. Mercator. and fo the impofition upon ftrangers as againft law : but the opinion of thefc reformers I do not much truft, for they of their gentlenefs did likcwife bring in doubt the demy-mark, which it is manifeft was granted by parliament, and pronounced by them the King fhould have it, s'il avoir le doit : but this is declared void by i • E. 111. which reneweth chart. Mercator. and void muft it needs be, becaufe it was an ordinance by commiflion only, and that in the time of a weak King, and never either warranted or confirmed by parliament. Secondly, I, note that petitions were made promifcuoufly for taking away impofitions fet by parliament as well as without parliament ; nay, that very tax of the nenfiefme the ninth flieaf or fleece, which is recited to be againft the King's oath and in blemifhment of his crown, was an aft of parliament, 14° E. III. So then to infer that impofitions were againft law, becaufe they are taken away by fuc- ceeding parliaments, it is no argument at all •■> becaufe the impofitions let by the parliaments themfelves, which no man will fay were againft law, were neverthclefs afterwards pulled down by parliament. But indeed the argu- ment holdeth rather the other way, that becaufe they took not their remedy in the King's courts of juftice, but did fly to the parliament, therefore they were thought to ftand with law. Now for the King's anfwers \ if the impofitions complained of had been againft law, then the King's anfwer ought to have been fimple, tanquarn refponfio catcgorica, nonhypothetica, as let them be repealed, or let the law run : but contrarywife, they admit all manner of diverfities and qualifications; for Sometimes the King dil'puteth the matter and doth nothing, as 17 E. III. Sometimes the King diftinguifheth of rcafonablc and not reafonabjc, as38 £. III. Sometimes IMPOSITIONS ON MERCHANDISES. 57 Sometimes he abolinicth them ia parr, and Icttcth rhcm Ibnd ia parr, as 11 £J. II. rhc record of the Alntuim, and 14. £. III. the printed ftatutc, whereof I fhall fpeak more anon. Sometimes that no impoflrion fliall be let duruit; the time that the grants made of fubfidies byparUament lha!l continue, 3547 E. HI. Sometimes that they fhall ceafc ad 'volnntatem nojiram. And fomctimes that they fhall hold over their term prefixed or afleifed. All which fheweth that the King did not difclaim them as unlawful, for aciv.s legit'imiis non recipit tcmpus ant conditionern. If it had been a dilaffirnlancc by law, they muft have gone down infolido^ but now you fee they have been tempered and qualified as the King liiw convenient. The fifth confideration, is of that which is offered by way of obiedionj which is, firft, that fuch grants have been ufually made by confent of parlia- ment; and fecondly, that the ftatutes offublldies of tonnage and poundage have been made as a kind of (tint and limitation, that the King (hould hold himlclf unto the proportion fo granted and not impofe further; the rather becaufc it is cxpreired in fome of thefe ftatutes of tonnage and poundage, fometimes by way of protcftation, and Ibmetimes by wayof condition that rhcy fhall not be taken in precedent, or that the King fhall not impofe any further rates or novclrys, as 6 R. II. c) R. II. 13 H. IV. i H. V. whicu fubfidies of tonnage and poundage have fuch claufes and cautions. To this objedion I give this anfwer. f irft, that it is not ftrange with Kings» for their own better ftrength, and the better contentment of their people, to do thofe things by parliament which nevcrthclels have perfedion enough without parliament. We fee their o\Vn rights to the crown vvhich arc inherent, yet they take recognition of them by parliament. And tiiere was a fpecial realbn why they fhould do it in this calc, for they had found by experience that if they had not confent in parliament to the letting of them up, they could not have avoided fuit in parliament for the taking of them down. Befides, there were fome things requifite in the manner of the levy for the better ftrengthning of the fame, which percafe could not be done without parliament, as the taking the oath of the party touching the value, the inviting of the difcovery of concealment of cuftom by giving the moiety to the informer, and the like. Now in fpecial for the ftatutes of fubfidies of tonnage and poundage, I note three things. Firft, that the Confideration of the grant is not laid to be for the reftraining of impoiitions, but expreftly for the guarding of the fea. Secondly, that It is true that the ancient fonn is more peremptory, and the modern mof-e fubmils; for in the ancient form fometimes they infert a flat condition that the King ihall not further impofe; in the latter they humbly pray that tb.e merchants may be demeaned without opprefllon, paying thofe rates; but whether it be fupplication, ot •whether it be condition, it rather implicrh the King hath a power; forclfe both were needlels, for conditio anncciitiir ubi libertas praejhwitur, and rhc word opprefllon fcemeth to refer to excefllve impofitions. And thirdly, that the ftatutes of tonnage and poundage are but cumulative and not priva- //'x'i' of the King's power precedent, appcareth notably in the three pence overplus, which is paid by the merchants ftrangers, which fliould be taken awaycjuite, if thofe ftatutes were taken to be limitations; for in that, as was touched before, the rates are equal in the generality between llibieds and ftrangers, and yet that impofition, notwithflanding any fuppoled rcflric- tion of thefe afts of fubfidies of tonnage and pouudas^e, lemainethar this day. Vol. I. *P The 58 CERTIFICATE TOUCHING The fixth conriciciation is likcwifc of an objcftion, which is matter of pradicc, fi^. that from R. Il's time to Q. jMarj, which is ahnolt 200 years, there was an intcrmilTion of impofitions, as appcaretli both by records and the cuftom-books. To which I anfwer; both that we have in effect an equal number of years to countervail them, namely, 100 years in the times of the three Kings Ed'-jaards added to 60 of our WX years ; and extrema obruunt media -, for we have both the reverence of antiquity and thcpoflefllon of thcprefcnt times, and they but the middle times; and befides, in all true iudgmcnt there is a very great dilFerence between an ufage to prove a thing lav.ful, and a non- ufageto prove it unlawful: for the prafticc plainly impiieth confent; bur the difcontinuance may be cither becaufe it was not needful, though lawful; or becaufe there was found a better means, as 1 think it was indeed in rclped of the double cuftoms by means of the llaplc at Calais. A Certificate to his Majefty, touching the projects of Sir Stephen Proctor, relating to the Pe- nal Laws. It may pie afe your f acred Majefly, WITH' the firft free time from your Majefty's fervice of more prefent difpatch, I have perufed the projeds of Sir Stephen Tractor, and do find it a colleclion of extreme diligence and inquifition, and more than 1 thought could have met in one man's knowledge. For though It be an eafy matter to run over many offices and profefllons, and to note in them general abufes or deceits; yet nevcrthelcfs to point at and trace out the particular and covert practices, fhifts, devifes, tricks, and as it were ftra- tagems in the meaner fort of the minifters of julHce or publick fervice, and to do it truly and underftandingly, is a difcovery whereof great good ufe may be made for your Majcfty's fervice and good of your people.' But be- caufe this work I doubt not hath been to the gentleman the work of years, whereas my certificate muft be the work but of hours or days, and that it is commonly and truly laid, that he that imbraceth much, flraineth and hold- eth the lefs, and that propofitions have wings, but operation and execution hath leaden feet; 1 mofi: humbly dellre pardon of your Majefty, if I do for the prelent only feleft fomeone or two principal points, and certify my opi- nion thereof; referving the reft as a fheaf by me to draw out at further time further matter for your Majcfty's information for io much as I fhall conceive to be fit or worthy the confideration. For that part therefore of thefe projccls which conccrneth penal laws, 1 do find the purpofe and fcopc to be, not to prcfs a greater- rigor or feverity in the execution of penal laws ; but to reprcls the abufes in common infor- mers and fome clerks and under-miniftcrs that for common gain partake with them: for if it had tended to the other point, I for my part fhould be very far from advifing your Majcfty to give ear unto it. For as it is laid in x\\c Pfalm, If thou Lord fbould be extreme to mark ivhat is done amifs, 'who may abide it? So it is moft certain, that your people is fo enfnared in amultitude of penal laws, that the execution of them cannot be borne. And as it foUoweth; But '■juith thee is mercy, that thou 7nayejl be feared : lb it is I THE PENAL LAWS. 59 is an intermixture of mercy and jufticc, tiiat will bring you fear and obedi- ence: for too much rigor makes people dcfperatc. And therefore to leave tliis, which was the only blemifh of King Henry VII's reign, and the unfor- tunate fervice of Emjjfon and 'Dudley, whom the people's curfes, rather than any law, brought to overthrow; the other work, is a work not only of profit to your Majcfty, but of piety towards your people. For if it be true in any proportion, that within thcfe five years of your Majefty's happy reign, there hath not five hundred pounds benefit come to your Majefty by penal laws (the fines of the Star-chamber, which are of a higher kind, only except) and yet ncverthclefs there hath been a charge of at leall fifty thoufand pounds which hath been layed upon your people, it were more than time it received a remedy. This remedy hath been fought by diverfe ftatutes, as principally by a ftatutc in 1 8. and another of 3 1. of the late Queen of happy memory. But I am of opinion that the appointing of an officer proper for that purpofc, will do more good than twenty (latutcs, and will do that good cfFcdually, ■which thcfe ftatutes aim at intentionally. And this I do allow of the better, becaufe it is none of thofc new fu- perintendencies, which I fee many times offered upon pretence of reforma- tion, as if Judges did not their duty, or ancient and fworn officers did not their duty and the like: but it is only to fet a C///?(7X or watchman, neither over Judges nor clerks, but only over a kind of people that cannot be fuffici- cntly watched or overlooked, and that is the common promoters or infor- mers; the very awe and noife whereof will do much good, and the practice much more. I will therefore fetdown firft what is the abufe or inconvenience, and then what is the remedy which may be expefted from the induftry of this officer. And I will divide i: into two parts, the one, for that they may concern the cafe of your people (for with that I will crave leave to begin, as knowing it to be principal in your Majefty's intention) and the other for that, that may concern your Majefty's benefit. Concerning the eafe of his Majefty's fubjeds, polled and vexed by common informers. The abtifes or inconveniencies. The remedies by the tndujlry of the officer. I. An informer exhibits an infor- 1. The officer by his diligence find- mation, and in that one information, ing this cafe, is to inform the court he will put an hundred feveral fub- thereof, who thereupon may grant jefts of this information. Everyone good cofts againft the informer, to fhall take out copies, and everyone every ofthefubjcds vexed: and with- ftiall put in his feveral anfwer. This al not futfcr the fame informer to re- will coft perhaps a hundred marks: vivc his information againft any of that done, no further proceeding, them; and laftly fine him, as for a But the Clerks have their fees, and mifdemeanor and abufc of jufticc, and the informer hath his dividend for by that time a few of fuch examples bringing the water to the mill. be made, they w ill be foon weary of It is to be noted, that this vcxa- that pradicc. tion is not niet with by any ftatutc. For 6o CERTIFICATE TOUCHING For it is no compofition, but a dit- continuancc ; and in that caic ti^rc is no penalty, but cofts : and the pooi- fubjed will never fue for his cofts, left it awake the informer to revive his information, and lb it clcapetlx clearly. 3. Informers receive penfions of divers perlbns to forbear them. And this is commonly of principal often- ders, and of the wealthicft fort of tradefmen. For if one tradefman may prefume to break the lav/, and another not, he will be foon richer than his fellows. As for example, if one draper may ufe tenters, becaufe he is in fee with an informer, and o- thcrs not, he will foon outftrip the good tradefman that keeps the law. An D if it be thought ftrange that any man iliould feek his peace by one informer, when he licth open to all, the experience is otherwile: for one informer will bear with the friend of another, looking for the like meafure. And bcfides they have devifcs to get priority of information, and to put in an information de bene ejje, to prevent others, and to proteft their penfioners. And if it be faid this is a pillory matter to the informer, and there- fore he will not attempt it; although therein the ftatute is a little doubtful : yet if hanging will not keep thieves from ftcaJing, it is not pillory will keep informers from polling. And herein Sir Stephen addeth a notable circumftance : that they will pcrufe a trade, as of brewers or viclu- allers, and if any ftiand out, and will not be in'fce, they will find means to have a dozen informations come upon him at once. 3. Th h fubjccf is often for the fame oftcncc vexed by feveral informations : Ibmetimes the one informer not knowing of the other; and often by confederacy to weary the party with charge: upon cvcrj^ of which goeth procefs. 2. This is anabufe that appcareth not by any proceeding in court, be- caufe it is before fuit commenced, and therefore requireth a particular enquiry. But wlicn it fhall be the care and cogitation of one man to overlook in- formers, thcfe things are eafily difco- vered : for let him but look who thev be that the informer calls inqutllion, and hearken who are of the lame trade in the fame place and are fpared, and it will be eafy to trace a bargain. In this cale, having difcovcred the abulc, he ought to inform the barons of the exchequer, and the King's learn- ed council, that by the Star-chamber, or otherwife, fuch taxers of the King's fubjefts may be punifhcd. 3. The officer keeping a book of all the inibrmations put in, with a briefnotc of the matter, may be made acquainted w ith all informations to come in: and if he find a precedent for the 1' mc caufc, he may inform fomc THE PENAL LAWS. procefs, and of every of them hcmufl: fomc of the barons, that by their or- take copies, and make anfwers, and der the receiving of tlic latter may be fo relieve himfelf by motion of the ftayed without any charge to the party court if he can; all which multipli- at all ; fo as it appear by the due pro- eth charge and trouble. fecution of the former, that it is not a fuit by coUufion to protect the party. 6i Concerning the King's benefit, which may grow by a moderate profecution of fome penal laws. T/^e abiifes or inconveniencies. I. After an information is ex- hibited and anfwcred, (for fo the (ta- tute requires) the informer for the moft part groweth to compo/ition with the defendant: which he can- not do without peril of the ftatute, except he have licence from the court, which licence he ought to return by order and courfe of the court, together with a declaration upon his oath of the true fum that betakes for the compo- iition. Upon which licence fo return- ed, the court is to tax a fine for the King. This ought to be, but as it is now ufed, the licence is feldom returned. And although it contain a claufe that the licence fhall be void, if it be not duly returned; yet the manner is to fuggeft that they arc ftill in terms of compofition, and fo to obtain new days, and to linger it on till a parlia- ment and a pardon come. Also when the licence is return- ed ; and thereupon the judge or baron to fefle a fine : there is none for the King to inform them of the nature of the offence, of the value to grow to the King if the fuit prevail; of the a- bilityoftheperfon, and the like. By reafon whereof, the fine that is fet is •but a trifle, as 20, 30, or 40 s. and it runs in a form likewife which I do not well like : for it is ut parcatur mijis, which purporteth, as if the party did not any way fubmit himfelf, and take the compoikion as of grace of the court, but as if he did jullify himfelf, Vol. I. *Ct The remedies. I. The officer in this point is to perform his grcatcft lervice to the King, in follicitmg for the King in llich fort as licences be duly returned, the deceits of thefe fraudulent com- pofttions difcovered, and fines may be fct for the King m fomc good pro- portion, having rclpeft to the vahics both of the matter and the perfon : for the King's fines are not to be de- livered, as moneys given by the party ad redimendam vexationem, but as moneys given, ad redimendam cul- pam c^ poenam legis -, and ought to be in fuch quantity, as may not make the laws altogether trampled down and contemned. Therefore the offi- cer ought firft to be made acquainted with every licence, that he may have an eye to the fequcl of it : then ought he to be the perfon that ought to pre- fer unto the judges or barons, as well the bills for the taxations of the fines, as the orders for giving further days, to the end that the court may be duly informed both of the weight of caules, and the delays therein ufed : and lalHy, he is to fee that the fines felled be duly put in procefs, and anfwcred. and 62 CERTIFICATE TOUCHING and were content to give a trifle to a- void charge. Which point of form hath a flirewd confcquencc: for it is fome ground that the fine is fct too weak. And as for the informer's oath touching his compofition, which is commonly a trifle, and is the other ground of the fmallnefs of the fine, it is no doubt taken with an equivoca- tion: as taking fuch a fum in name of a compofition, and fome greater matter by fome indirect or collateral mean. A L s o thefc fines (light as they be) are feldom anfwered and put in pro- cefs. 2. An information goeth on to trial, and pafleth for the King. In this cafe of recovery, the informer will be fatisfied, and will take his whole moiety, (for that he accounts to be no compofition:) that done, none will be at charge to r:cm\:nth.c pqfiea, and to procure judgment and execution for the King. For the informer hath that he fought for, the clerks will do nothing without fees paid, which there being no man to profecute, there can be no man likewifetopay; and fo the King lofeth his moiety, when his title appears by verdidf. 3. It fallcth out fometimes in in- formations of weight, and worthy to be prolecutcd, the informer dieth, or falls to poverty, or his mouth is flop- ped, and yet lb as no man can charge him with compofition, and {o the mat- ter dieth. 4*. T H E R E be fundry feizures made, in cafe vv'here the laws give feizures, Vrhich are rcleafcd by agreements un- derhand, and fo money wrcfled from the fubjeft, and no benefit to the King. All feizures once made ought not to be difcharged, but by order of the court, and therefore fome entry ought to be made of them. 2. The officer is to follow for the King, that the To/lea's be returned. 3. The officer in fuch cafe is to in- form the Kings learned counfcl, that they may profecute if they think fit. 4. T H E officer is to take knowledge of fuch feizures, and to give informa- tion to the court concernins; them. T H IS IS ot more dimculty, becaufc feizures arc matter in fact, whereas fuits are matter of record : and it may require more perfons to be employed, as at the ports where is much abu/e. There be other points wherein the officer may be of good ufe, which may be comprehended in his grant or inftrudions, wherewith I will not now trouble your iVIajcfty, for I hold thefc to be the principal. Thus THE PENAL LAWS. 6 Thus have I according toyoiu- Majcfty's reference certified my opinion of that part of Sir Stephen TroBor's projects, which concerneth penal laws : which I do wholly and moft hnmbly fubmit to your Majcfty's high wil- dom and judgment, wifhing withal that fomc conference may be had by Mr. Chancellor and the Barons, and the reft of the learned counfel, to draw the fervice to a better perfedion. And moft Ipecially, that the travels there- in taken may be confidered and difcerned of by the Lord Trealurcr, whofe care and capacity is fuch, as he doth always cither find or choolc that which is beft for your Majcfty's fervice. The recompence unto the gentleman, it is not my part to prefume to touch, othcrwife than to put your Majefty in remembrance of that propor- tion, which your Majefty is pleated to give to others out of the prohts they bring in, and perhaps with a great deal lefs labour and charge. A Certificate to the Lords of the Council, upon in- formation given, touching the fcarcity of filver at the Mint, and reference to the two Chancellors, and the King's Sollicitor. It may pleafe your hordjhtpij ACCORDING unto your Lordftiips letters unto us dire£led, ground] ed upon the information, which his Majefty hath received con- cerning the fcarcity of filver at the Mint, we have called before us as well the officers of the Mint, as fome principal merchants, and Ijxnt two whole afternoons in the examination of the bufinefs ; wherein we kept tills order, firft to examine the fad, then the caufes, with the remedies. - And for the fadt, we direfted tlie officers of the Mint to give unto us a diftinguiftied account how much gold and ftlver hath yearly been brought into the Mint, by the fpace of fix whole years laft paft, more fpecially for the laft three months fuccceding tiie laft proclamation touching the price of gold, to the end we might by the fuddennefs of the fall, difcern whe- ther that proclamation might be thought the efficient caufe of the prelent fcarcity ; upon which account it appears to us, that during the fpace of fix years aforefaid, there hath been ftill degrees of decay in quantity of the filver brought to the Mint, but yet fo, as within thefc laft three months it hath grown far beyond the proportion of the former time, in fo much as there comes in now little or none at all. And yet notwithftanding it is fome opinion, as well amongft the officers of the Mint as the merchants, that the ftate need be the lefs apprehenfive of this etfecl, bccaufe it is like to be but temporary, and neither the great flufti of gold that is come into the Mint fince the proclamation, nor on the other fide the great fcarcity of filver, can continue in proportion as it now doth. Another point of thefadl, which we thought tit to examine, was, whe- ther the fcarcity of filver appeared generally in the realm, or only at the Mint ; wherein it was confelVed by the merchants, that filver is continually imported into the realm, and is found ftirring amongft the goldfmitlis, and other wile, much like as in former times, although in rcfpetl of the greater price which it hath .> 64 CERTIFICATE RELATING hath with the goldfmith, it cannot find the way to the Mint. And thus much for the tart. For the caiilcs with the remedies, we have heard many propofitions made, as well by the Lord Knevet, who alllfted us in this conference, as by the merchants ; of which propofitions few were new unto us, and much lefs can be new to your Lordfhips ; but yet although upon former conful- tations, we are not unacquainted what is more or Icfs Ukcly to ftand with, your Lordfhips grounds and opinions, wc thouglit it neverrhclers the beft fruit of our dihgence to fet them down in articles, that your Lordfhips with m.ore eafe may difcard or entertain the particulars, beginning with, thofe which your Lordfhips do point at in your letters, and fo defccnd- ing to rlic reft. The firft propofition is, touching the difproportion of the price be- tween gold and filver, which is now brought to bed, upon the point of fourteen to one, being before but twelve to one. This we take to be an evident caufe of Icarcity of filver at tlae Mint, but fuch a caulc as will kardly receive a remedy ; for cither your Lordfhips muft draw down again the price of gold, or advance the price of filver ; whereof the one is go- ing back from that which is fo lately done, and whereof you have found good effcd, and the other is a thing of dangerous conicquence in refpert: of the lofs to all moneyed men in their debts, gentlemen in their rents, the King in his cuftoms, and the conunon fubjed in railing the price of things vendible. And upon this point it is fit we give your Lordfhips nnderftanding what the merchants intimated unto us, that the very voicing or fufpert of the raifing of the price of filver, if it be not cleared, would make fuch a deadncfs and retention of money this vacation, as (to ufe their own words) will be a mifery to the merchants, fo that we were forced to ufe proteftation, that there was no fuch intent. The fecond propofition is, touching the charge of coinage j wherein it was confidently avouched by the merchants, that if the coinage were brought from two fhillings unto eighteen pence, as it was in Queen Elizabeth's time, the King would gain more in the quantity than he fhould lofc in the price : and tlicy aided themfehes with that argument, that the King had been plcafcd to abate his coinage in the other metal, and found good of it j which argument, though it doth admit a ditFercnce, becaufe that abatement was coupled with the raifing of the price, whereas this is to go alone, yet neverthelefs it fcemed the officers of the Mint were not unwil- ling to give way to fomc abatement, although they prefumcd it would be of fmall etfed, bccaui'e that abatement would not be equivalent to that price which Spanijh filver bears with the goldlmith; but yet it may be ufcd as an experiment of ftate, being recoverable at his Majefty's pleafure. The third propofition is, concerning the exportation of filver more than informer times, wherein we fell firfl upon the trade into xhc Eajf Indies^ concerning which it was materially in our opinions anfwered by the mer- chants of that company, that the filver which fupplies that trade being gene- rally Spantfl) moneys, would not be brought in but for that trade, fo that it fucks in as well as it draws forth. And it was added likcwife, tiiat as long as the Lo\Z' Countries maintained that trade in the Indies, it would help little though our trade were diflblved, becaufe that filver which is exported immediately by us to the Indies, would be drawn out of this kingdom for the Indies immediately by xXxcDutchi and for the filver expoited to the Levant:) it was thought to be no great matter. As for other exportation, wc TO THE MINT. 65 wefaw no remedy but the execution of the laws, fpecially thofe of employ- ment being by Ibmc mitigation made agreeable to the times. And,,thelc three remedies are of that nature, as they ferve to remove the caufcs of this fcarcity. There were other propofitions of policies and means, diredly to draw filver to the Mint. The fourth point thereof was this : It is agreed that the fdver which hath heretofore fed the Mint, principally hath been Spanijl} money. This now comes into the realm plentifully, but not into the Mint. It was propound- ed in imitation of fome precedent in France, that his Majefly would by pro- clamation rcftrain the coming in of this money y}/^ rnoda, tliat is, tliat cither it be brought to the Mint, or othcrwife to be cut and defaced, bccaufc that now it pafieth in payments in a kind of currency. To wiiich it was colour- ably objedled, that this would be the way to have none brought inat all, bc- caufc the gain ccafing, the importation would ceafes but this objection was well anfvvcrcd, that it is not gain altogether, but a necellity of Ipccdy pay- ment, that caufeth the merchant to bring in Hlver to keep his credit, and to drive his trade : fo that if the King keep his fourteen days payment at the Mint, as he always hath done, and have likcwife his exchangers for thole moneys in fome principal parts, it is fuppofcd that all Spanijl) moneys, which is the bulk of filver brought into this realm, would by means of fuch a procla- mation come into the Mint ; which may be a thing confidcrablc The fifth propofition was this : It was warranted by the laws of Spain to bring in filver for corn or victuals ; it was propounded that liis Majefly would reftrain exportation of corn, fub modo, except they bring the filver which refulted thereof unto his Mint, that trade being commonly lb benefi- cial, as the merchant may well endure the bringing of the filver to the Mint, although it were at the charge of coinage, which it now beareth further, as incident to this matter. There was revived by the merchants, with Ibmc inftance, the ancient proportion concerning the crcdiion of gi'anarics for foreign corn, forafmuch as by that increafe of trade in corn, the importa- tion of filver would likcwife be multiplied. The fixth propofition was. That upon all licence of forbidden commodi- ties, there fhall be a rate fet of filver to be brought into the Mint, which neverthelefs may feem fomewhat hard, becaufe it impoicth upon the fubjed, that v/hich caufeth him to incur peril of confifcation in foreign parts. To trouble your Lordfliips further with difcourfes which we had of making fo- reign coins current, and of varying the King's ftandard to weight, upon the variations in other dates, and repreding furfeit of foreign commodities, that our native commodities, furmounting the foreign, may draw in trcafurc by way of overplus ; they be common places fo well known to your Lordfhips, as it is enough to mention them only. There is only one thing more, which is, to put your Lordfhips in mind of the extreme excefs in the wafting of both metals both of gold and filver foliate, which turns the nature of thefe metals, which ought to be perdu- rable, and makes them perifliable, and by confumption muft be a principal caufe of fcarcity in them both ; which we conceive may receive a Ipecdy remedy by his Majefty's proclamation. Lastly, We are humble fuitors to your Lordfhips, that for any of thefe propofitions, that your Lordlhips fhould think fit to entertain in confulta- tions, your Lordfliips would be pleafcd to hear them debated before yoiu: felves, as being matters of greater weight than wc are able to jud^ of. And fo craving your Lordfhips pardon for troubling you fo long, we com- mend your Lordlhips to God's goodnels. Vol. L * R. A 66 DECLARATION FOR THE A frame of Declaration for the Mafter of the Wards, at his firft fitting;. THE King (whofc vcrtucs are luch, as if \vc, that arc his mii-viikr.s were able duly to corrcfpond unto them, it were cnouyh to make a (^oldcn time) hath commanded certain of his intentions tobcpub- Hfhed, touching the adminiftration of this place, becaufe they are fomc- what differing from tlie ufage of former times, and yet not by way of novel- ty, but by way of reformation, and reduction of things to their ancient aiid true inftitution. Wherein neverthelefs it is his Majefty's exprefs pleafure it be fignified, that he underftands tliis to be done, without any derogation from the me- mory or fer\dce of thofe great perfons, which have formerly held this place, of whofe doings hisMajeftyretainetha good and gracious remembrance, cfpc- tially touching the fincerity of their own minds. But now that iiis Majefty meaneth to be as it were Mafter of the Wards himfelf, and that thofe that he ufeth, be as his fubftitutes, and move wholly in his motion} he doth expeft tilings be carried in a fort worthy of his own care. First therefore his Majefty hath had this princely confidcration with himfelf, that as he is Tater patriae, fo he is by the ancient law of this kingdom Vater pupillorum, where there is any tenure by knight's fcrvicc of himfelf; which extendcth almoft to all the great families noble and gene- rous of this kingdom ; and therefore being a reprelcntative father, his pur- pofe is to imitate, and approach as near as may be to the duties and offices of a natural father, in the good education, well beftowing in marriage, and prefervationofthe houfes, woods, lands, and eftates of his wards. For as it is his Majefty's direction, that that part which concerns his own profit and right, be executed with moderation ; fo on the otlier fide, it is his princely will that that other part, which conccrneth prorcdion, be overfpread and extended to the utmoft. Wherein his Majefty hath three perfons in Iiis eye, the wards thcm- felves, ideots, and the reft of like nature ; the fuitors in this court, and the fubjefts at large. For the firft, his Majefty hath commanded fpccial care be taken in the choice of the perfons, to whom they be committed, rliat the fame be found in religion, fuch whofe houfes and families are not noted foe diflblute, no greedy perfons, noftep-mothcrs, nor the like, and with thcie qualifications, of the nearcft friends ■■, nay further, his Maicfty is minded not fo to delegate this truft to the committees, but that he will have once in the year at the Icaft, by perfons of credit in every county, a view and infpeftion taken of the perfons, houles, woods, and lands of the wards, and other perfons under the protedtion of this court, and certificate to be made thereof accordingly. For the fuitors, which is the fecond ; his Majefty's princely care falls upon two points of reformation ; the firft, that there be an examination of fees, what are due and ancient, and what are new and exacted ; and thole of the latter kind put down : the other, that the court do not entertain caufcs MASTER OF THE WARDS. 67 caufes too long upon continuances of liveries after the parties are come of full age, which ferveth but to waftc the parties in luit, con/idering the de- crees cannot be perpetual, but temporary ; and therefore controvcrfics here handled, are fcidom put in peace, till they have pafl: a trial and dccifion in other courts. For the third, which is the fubjed at large; his Majefty hath taken mto his princely care, the unneceflary vexation's of his people by feodaries, and other inferior minifiers of like nature, by colour of his tenures ; of which part I fay nothing for the prcfent, bec^ufc the parties whom it con- cerns, are for the moft part abfent : but order fhall be gi\'en, that they fhall give their attendance the laft day of the. term, then to undcrftand further hi$ Majefty 's gracious pleafure. Thus much by his Majefty 's commandment; now we may proceed to the bufmefs of the court. Directions for the Mafter of the Wards, to obferve for his Majefty's better fervice, and the general good. FIRST, that he take an account how his Majcfty's laft inftruclions have been purfued; and of the incrcafc of benefit accrued to his Majefty thereby, and the proportion thereof. Wherein firft in general it will be good to caft lip ai year's benefit, •viz,, from February 1610, which is the date of the inftruftions under the great feal, to February 161 1; and to compare the total with former years before the inftruftions, that the tree may appear by the fruit, arid it may be feen how much his Majefty 's profit is redoubled or increafed by that courfe. Secondly, It will not be amifs to' compute riot only the yearly be- nefit, but the number of wardftiips granted that year, and to compare that with the number of former years ; for though the number be a thing cafual, yet if it be apparently lefs than in former years, then it may be juftly doubted, that men take advantage upon the laft claufe in the in- ftruitions (of exceptions of wards concealed ) to pradlife delays and mil- finding of offices, which is a thing moft dangerous. Thirdly, In particular it bchoveth to peruie and review the bargains made, and to conlider the rates, (mens eftates being things, which for the moft part cannot be hid) and thereby to difcern what improvements and good husbandry hath been ufed, and how much the King hath more now when the whole benefit is fuppofed to go to him, than he had when three parts of the benefit went to the committee. Fourthly, It is requifite to take confideration what commiftlons havtf been granted for copyholds for lives, which arc excepted by the inftrudiofis ttom being leafed, and what profit hath been railed thereby. Thus much for the time paft, and upon view ofthefc accounts, r^ dab'if corijilium, for further order to be taken. FcR ^ DIRECTIONS FOR THE MASTER OF WARDS. For the time to come, firftitisfit that the mafter of the wards, being a meaner perfon, be ufually prefcnt as well at the treaty and beating of the bar- sain, as at the concluding, and that he take not the bufmcfs by report. -'Secondly, When fuit is made, the information, by furvcy and coftiv million is but one image, but the way were by private diligence to be really informed : Neither is it hard for a perfon that liveth in an inn of court, where there be underftanding men of every county of England, to obtain by care certain information. Th I r dly. This kind of promife of preferring the next a- kin, doth much oblcure the information, which before by competition of divers did better appear 5 and therefore it may be neceflary for the mafter of the wards Ibmccimes to dired letters to fome pcrlbns near the ward living, and to take certificate from them ; it being always intended the fubjed be not racked too high, and that the neareft friends that be found in religion, and- like to give the ward good education, be preferred. Fourthly, That it be examined carefully whether the ward's revenues confift of copyholds for lives, which are not to be comprized in the Icafe, and that there be no neglect to grant commiffions for the lame, and rha the mafter take order to be certified of the protits of former courts heM by the ward's anceftor, that it may be a precedent and dircciion for the cbm- miHioners. Fifthly, That the mafter make account every fix months (the ft:atc ap- points one in the year) to his Majefty ; and that when he bringeth the biit of grants of the body for his Majefty 's fignature, he bringeth a Ichedulc of the truth of the ftate of every one of them, (as it hath appeared to him by information) aiKl acquaint his Majefty both with the rates and ftatcs. Thus much concerning the improvement of the King's profit, which concerneth the King as Tater familias 5 now as 'Pater patriae. First for the wards themfelves, that there be fpecial care taken in xhc choice of the committee, that he be found in religion, his houle and fa- mily not diflblute, no greedy perfon, no ftep-mother, nor the like. .^ Further, that there be letters written once every year to certain prin- cipal gentlemen of credit in every country, to take view not only of the perfon of the wards in every county, and their education ; but of their houfes, woods, grounds, and eftate ■-, and the lame to certify that the com- mittees may be held in fome awe, and that the blelTing of the poor or- phans and the pupils may come upon his Majefty and his children. Secondly, for the iuitors; that there be a ibaight examination con- cerning the raifing and multiplication of fees in that court, which is much fcandalized with opinion thereof, and all exacted fees put down. Thirdly, for the fubjects at large; that the vexation of cfcheators and feodaries be repreflTed, which (upon no fubftantial ground of record) vex the country with inquifitions and other extortions : and for that pur- pole that there be one let day at the end of every term appointed for examining the abufes of fucli inferior officers, and that the mafter of wards take fpecial care to receive private information from gentlemen of quality and confcience, in every (hire touching the lame. I P H IL o- 69 Philosophical Pieces O F T H E LORD BACON. Mr. Bacon in praife of Knowledge. SILENCE were the beft celebration of that, which I mean to com- mend, for who would not ufe filence, where /ilencc is not made; and wliat cryer can make filcncc in fuch a noifc and tumult of vain and popular opinions ? My prailc fhall be dedicated to the mind itfclf. The mind is the man, and the knowledge of the mind. A man is but what he knoweth. The mind itfelf is but an accident to knowledge ; for know- ledge is a double of that which is. The truth of being, and the truth of knowing, is all one. And the pleafures of the afTcftions greater than the pleafures of the fenfcs. And are not the pleafures of the intellcft greater than the pleafures of the affe(fl:ions ? Is it not a true and only na- tural pleafure, whereof there is no fatiety ? Is it not knowledge that doth alone clear the mind of all perturbations ? How many things arc there which we imagine not ? How many things do we efteem and value other- wile than they are? This ill-proportioned eftimation, thelc vain imagi- nations, thefe be the clouds of error that turn into the ftorms of pertur- bation. Is there any fuch happinefs as for a man's mind to be railed above the confufion of things ; where he may have the prolpcd: of the order of nature, and the error of men ? Is this but a vein only of deliuht, and not of dilcovery : of contentment, and not of benefit .' Shall we not as well difcern the riches of nature's warehoufe, as the benefit of her fhop ? Is truth ever barren ? Shall he not be able thereby to produce worthy eftccls, and to endow the life of man with infinite commodities? But fhall I makt this garland to be put upon a wrong head ? Would any body believe me, if I fhould verify this, upon the knowledge that is now in ufe ? Are we the richer by one poor invention, by reafon of all the learning tl"iat hath been thefe many hundred years ? The induftry of artificers maketh fomc fmall improvement of things invented ■■> and chance fometimes in experi- menting, maketh us to iVumble upon fomewhat which is new : But all the difputation of the learned never brought to light one effed of naiturc be- fore unknown. \\''hcn things are known and found out, then they can del'cant upon them, they can knit them into certain caufcs, they can re- duce them to their principles. If any inftance of experience (land againft them, they can range it in order by fome diftindions. But all this is but a web of the wit, it can work nothing. I do not doubt but that conv VoL. I. * S mon 70 INPRAISEOFKNOWLEDGE; mon notions which we call rcafon, and the knitting of them together, which wc call logick, arc the ait of rcafon and ftudics. But they rather call obfcurity, than gain light to the contemplation of nature. All the phi- •lolbphy of nature which is now received, is either the philofophy of the Grecians, or tliat other of the Alchemifts. That of the Grecians hath the foundations in words, in ortentation, in confutation, infects, in fchools, in dilputations. The Grecians were (as one of themfehcs faycth) yon Gre- cians ever children. They knew little antiquity ; they knew (except fables) not much above five hundred years before themfelves. They knew but a fmall portion of the world. That of the Alchemifts hath the foundation in impofture, in auricular traditions and oblcuriry. It was catching hold of religion, but the principle of it is, Topulns vult decipi. So that I know no great difference between thefc great philofophers, but that the one is a loud crying folly, and the other is a whifpering folly. The one is gathered out of a few vulvar obfervations, and the other out of a few ex- periments of a furnace. The one never faileth to multiply v/ords, and the other ever faileth to multiply gold. Who would not fmile at Ariftotle^ when he admireth the eternity and invariablenefs of the heavens, as there were not the like in the bowels of the earth? Thole be the confines and bor- ders of thefe two kingdoms, where the continual alteration and incurfion are. The fuperficics and upper parts of the earth are full of varieties. The fuperficics and lower parts of the heavens (which v.-e call the middle region of the air) is full of variety. There is much Ipirit in the one part, that cannot be brought into mafs. There is much mafly body in the other place, that cannot be refined to fpirit. The common air is as the wafte ground between the borders. A^ ho would not finile at the aftro- nomers, I mean not thclc few carmen which drive the earth about, but the ancient aftronomers, which feign the moon to be the fwifteft of the planets in motion, and the reft in order, the higher the flower ; and io are compelled to imagine a double motion : whereas how evident is it, that that which they call a contrary motion, is but an abatement of mo- tion ? The fixed ftars overgo Saturn, and fo in them and the reft all is but one motion, and the nearer the earth the flower. A motion alio whereof air and water do participate, though much interrupted. But why do I in a conference of pleafure enter into thefe great matters, in fort that pre- tendins; to know much I fhould forget what is fealbnable ? Pardon me. it was becaufe all things may be indowed and adorned with fpecches, but knowledge itfelf is more beautiful than any apparel of words that can be put upon it. And let not mc fecm arrogant without reipeft to thefe great reputed authors. Let me fo give every man his due, as 1 give time his due, which is to difcover truth. Many of thefe men had greater wits, far above mine own, and fo are many in the univerfities of Europe at this day. But alas, they learn nothing there but to believe : firft to believe that others know that which they know not 5 and after themfelves know that which they know not. But indeed facility to believe, impatience to doubt, temerity to anfwer, glory to know, doubt to eontradift, end to gain, floth to fcarch, feeking things in words, rcfting in part of nature; thefe, and the like, have been the things which have forbidden the happy match between the mind of man, and the nature of things ; and in place thereof have married it to vain notions, and blind experiments : And what the pofterity and iflije of fo honourable a match may be, it is not hard IN PRAISE OF KNOWLEDGE. .^d COnfidcr. Printing, a grofs invention ; artillery, a thin^ tlut Jay nof far out ot the way 5 the needle, a thing partly known before • what a change have thcfe three made in the world in thefc times ; the one in ftate of learning, the other in ftate of the war, the third in the ftatc of treafurc, commodities and navigation ? And thole I fay were but ftumbled upon and lighted upon by chance. Therefore, no doubt the fovereis^nty of man liefh hid ni knowledge i wherein many things are rcferved which Kings with their trcafure cannot buy, nor with their force cor^mand ; their fpials and intelligencers can give no news of them, their fcamen and difcoverers cannot fail where they grow : Now we govern nature in opi- nions, but we are thrall unto her in ncccfllty ; but if wc would be led by her in invention, we fhould command her in adion. Valerius Terminus of the Interpretation of Nature : With the Annotations of //£i2M£5' STELLA, A few fragments of the fitft book ; viz. I. The firft chapter entire, of the ertds and limits of knowledge. %. A portion of the ii"» chapter, of the fc ale. 3. A fmall portion of the 9''' chapter, being an inducement to the in- vent ary. 4,. A fmall portion of the 10"' chapter, being the preface to the in- ventary. 5". A fmall portion of the 10''' chapter, being a preface to the in-Ji'ard elenches of the mind. 6. A fmall portion of the 4,*'' chapter, of the impediments of knowledge in general. - 7. A fmall portion of the 5'"' chapter, of the diverfion of wits. 8. The &^ chapter intire. 5>, A portion of the j^^ chaptcl'. iQv The 8'*' chapter intire. 11. Another portion of the p*** chapter. 12. fHEabridgmentof the 12'"', 13''*, 14."*, 15''', !(>*'', 17''', 18*, 19*'*, 21'', 22'*, 2f^ and 26''* chapters of the firft book. 13. The firft chapter of a book of the fame argument, written in Latin^ and dertined to be feparate and not publick. None of the annotations oi Stella arc fet down In thefc fragments. Chap. I. Of the limits and end of knowledge. IN the divine nature ; both religion and philofophy hath acknowledged goodnefs in pcrfcdion, fciencc or providence comprehending all things, and abfolute fovercignty or kingdom. In afpiring to the throne of power, the angels tranfgrefled aid fell; inprcfuming to come within the oracle 72 OF THE INTERPRETATION oracle of knowledge, man tranigrcUcd and fell ; but in purfuit towards the fimilitudc of God's'goodncfs or love (which is one thing, for love is nothing clfe but '^oodncfs put in motion or applied ) neither man or fpirit ever hatli tranfgrelied, or fhall tranfgrcfs. The angel of light that was, when he prefumed before his fall, faid with- in \\ivc\k\C I'^'ili^^f'-^^^^ and be like unto the h'lgheft -, not God, but the hi"heft. To be like to God in goodncfs, was no part of his emulation : knowledge, being in creation an angel of light, was not the want which did moft Ibllicit him 5 only becaufc he was a minifter he aimed at a I'upremacy ; therefore hib climbing or afcenfion was turned into a throwing down or precipitation. Man on the other fide, when he was tempted before he fell, had offered unto him this fuggeflion, that he jhonld be like unto God. But how ? not fimply, but in this part, kno-uning good and evil. For being in his creation invefied with Ibvercignty of all inferior creatures, he was not needy of power or dominion. But again, being a fpirit newly enclofed in a body of earth, he was fittclt to be allured with appetite of light and liberty of know- ledge. Therefore this approaching and intruding into God's fecrets and myfterics, was rewarded with a further removing and eftranging from God's prelence. But as to the goodncls of God, there is no danger in contend- ing or advancing towards a fimilitude thereof; as that which is open and pro- pounded to our imitation. For that voice (whereof the heathen and all other errors of religion have ever confefled that it founds not like man ) Love your enemies -, be you like unto your heavenly father., that fuffereth his rain to fall both upon thejiifl and the unjujl Aoth. well declare, tliat wc can in that point commit no excefs. So again we find it often repeated in the old law. Be you holy as I am holy ■■, and what is holinefs elfc but good- nefs, as we confider it leparate, and guarded from all mixture, andallaccefs of evil? ^VHEREFORE feeing that knowledge is of the number of thofe things which are to be accepted of with caution and dirtindlion ; being now to open a fountain, fuch as it is not eafy to difcern where the ifllies and ftreams thereof will take and fall j I thought it good and neceflary in the firft place, to make aftrong and found head 01* bank to rule and guide the courfe of the waters i by fctting down this pofition or firmament, namely, That all kno'-Ji>ledge is to be limited by religion, and to be referred to ufe and action. For if any mun fhall think by view and enquiry into thcfe fenfiblc and material things, to attain to any light for the revealing of the nature or will of God 5 heftiail dangeroufly abufe himfelf It is true, that the contempla- tion of the creatures of God hath for end (as to the natures of the creatures themfelves) knowledge; but as to the nature of God, no knowledge, but wonder : which is nothing elfe but contemplation broken off, or loofing it fclf Nay further, as it was aptly faid by one of Tlato's fchool, the fen fe of man refembles the fun, "jvhich openeth and re-vealeth the t err cftrial globe, but obfcurethandconcealeth the celejiial -, fo doth the fenfe difcovernatu- ral things, but darken and fhut up divine. And this appearethfufficientlyin that there is no proceeding in invention of knowledge, but by fimilitude ; and God is only felf like, having nothing in common with any creature, otherwife than as in fhadow and trope. Therefore attend his will as himfelf openeth it, and give unto faith that which unto faith bejongeth; for more worthy it is to believe than to think or know, confidcring that in knowledge (as ' X J'X '' ■'■ *f r^ -^' '-' O "F" 'N'A t U R E. (as we now arc capable of it) the mind fufFcrcth fi-om inferior natures ; but in all belief it faffercth from a Ipirit, which it holdeth fuperior, and more authorized than it felf. To conclude; the prejudice Iiath been infinite, that both divine and hu- man knowledge hath received by tiie intermingling and tempering of tlie one with the other ; as that which hath filled the one full of herefics, and the other full of fpeculative fidions and vanities. But now there are again, which in a contrary extremity to thofe which gi\'e to contemplation an over-large fcopc, do offer too great a reftraint to natural and lawful knowledge; being unjuftly jealous that cvety reach and depth of knowledge wherewith their conceits have not been acquainted, fhould be too high an elevation of man's wit, and a fearching and ravelling too far into God's fecrets ; an opinion that arifeth either of envy (which is proud weaknefs, and to be cenfurcd and not confuted) or clfe of a deceitful iimplicity. For if they mean that the ignorance of a fecond caufe doth make men more devoutly to depend upon the providence of God, as fuppofing the cffcdls to come immediately from his hand ; I demand of them, as "/^Z' de- manded of his friends, J Till you lye for God, as man ijoill for man to gra- tify him ? But if any man, without any iinifter humour, do:h indeed make doubt that this digging further and further into the mine of natural knowledge, is a thing without example, and uncommendcd in the fcripturcs, or fruitlefs ; let him remember and be inftrudled : for behold it was not that pure light of natural knowledge, whereby man in paradife was able to give unto every living creature a name according to his propriety, which gave occafion to the fall; but it was an afpiring dcfire to attain to that part of moral knowledge, which defineth of good and evil, whereby to difputc God's commandments, and not to depend upon the revelation of his will, which was the original temptation. And the firll holy records, which with- in thofe brief memorials of things which paffed before the flood, entered few tilings as worthy to be regiftred, but only linages and propagations, yet neverthelcls honour the remembrance of the inventor both of mufick and works in metal. Mofes again (who was the reporter) is faid to have been fcen in all the Egyptian learning, which nation was early and leading in matter of knowledge. And Solomon the King, as out of a branch of his wifdom extraordinarily petitioned and granted from God, is faid to have written a natural hiftory of all that is green, from the cedar to the niofs (which is but a rudiment between putrcfadion and an herb) and alfoofall that liveth and movcth. And if the book of Job be turned over, it will be found to have much afperfion of natural philolophy. Nay, the fame Solomon the King affirmcth diredly, that the glory of God is to conceal a thing, but the glory of the King is to find tt out, as if according to the innocent play of children, the divine Majcfty took delight to hide his works, to the end to have them found out; for in naming the King he intendcth man, taking fuch a condition of man as hath moft excellency and greatelf com- mandment of wits and means, alluding alfo to his own perfon, being truly one of thofe cleared burning lamps, whereof himfelf fpeaketh in another rs .._ ^ pr . . - of Socrates, who fcorned the pretended learned men of his time tor railmg -rcat benefit of their learning -whereas .-/«^x.^g-fr^j- contrary wife, and divers - Vol. I. ' ' *T others 7^ OF TFIE INTERPRETATION others being born to ample patrimonies, decayed tlicm in contemplation) cfc- livereth it in precept yet remaining, Buy the truth and fell it not j and ib ©f wilUoni and knowledge. And left any man fliould retain a fcrupic, as if this thirft of knowledge were rather an humour of the mind, than an emptinefs or want in nature and an inftind from God ; the fame author defineth of it fully, faying, God hath made every thing in beauty according tofeafon -, alfo he hathfet the "jjorld in man's heart, yet can he not find out the -j^^ork 'isshich God 'Kjorketh from the begitming to the end : declaring not obfcurely that God hath framed the mind of man as a glafs, capable of the image of the univerfal world, ;oying to receive the fignature tl-kercof, as the eye is of light ; yea, not only fatisfied in beholding the variety of things, and viciflitude of times, but railed alfo to find out and difccrn thofc ordinances and decrees, which throughout all thefc changes arc infallibly obfcrvcd. And although the highcft generality of motion, or fummary law of nature, God fhould ftili relervc within hrs own cctrtain ; yet many and noble are the inferior and fe- condary operations which arc within man's founding. This is a thing wl\icl> I cannot tell whether I may fo plainly fpcak as truly conceive, that as all knowledge appcareth to be a plant of God's own planting, fo it may fecm the fprcading and flourilhing, or at leaft the bearing and frudifying of this plant, by a providence of God, nay, not only by a general providence, but by a fpccial prophecy, was appointed to this autumn of the world : for to my undcrftanding, it is not violent to the letter, and fafc now after the event, fa to interpret that place in the prophecy of T>aniel, where fpeaking of the latter times, it is laid, Alany fiallpafs to and fro, and fcience jball be en- creafed •■, :vs if the opening of the world by navigation and coaimerce, and the further difcovery of knowledge (hould meet in one time of age. But howfoever that be, there are befides the authorities of fcripturcs be- fore recited, two reafons of exceeding great weight and force, why religion ihoiUd dearly protcd all increafe of natural knowledge : the eaie, becaulc k leadethtothegreater exaltation of the glory of God; for as the pialms and other fcriptures do often invite us to coi>fider, and to magnify the great and wonderful works of God ; fo if we fhould reft only in the contemplation of thofe fhews which firft offer themfelves to our fenfcs, wc fhould do a like in- jury to the majefty of God, as if wc fhould judge of the ftorc of fomc excel- lent jeweller, by that only which is fct out to the ftreet in hi-s fhop. The other reafon is, becaufc it is a fingnlar help and a prcfervatrve againft unbe- lief and error : for faith our Saviour, Tou err, not kno'xing the fcriptures, nor thepo-sjer of God; laying before us two books or volumes to ftudy, if we will be lecured from error ; firft, the fcriptures revealing the will of God, and then the creatures cxpreiling his power; for that latter book will certify us, that nothing which the firft teacheth fhall be thought impolllble. And moft fure it is, and a true conclufion of experience, that a little natural philofophy inciineth the mind to atheifm, but a further proceeding bring- eth the mind back to religion. To conclude then; Let no man prefumc to check the liberality of God's gifts, who, as was faid, hath fet the 'norld in man's heart. So as whatlb- evcr is not God, but parcel of the world, he hath fitted it to the comprc- henfion of man's mind, if man will open and dilate the powers of his undcr- ftanding as he may. Bur - ■ OF' NAT U R E; But yet evermore it muft be rcmembrcd, that the kail part of know- ]cdt;,e pafled to man by this fo large a charter from God, mult he lubjcct to that ule for which God hath granted it, which is the benefit and reUef of tl\c ftatc and fociety of man ; for othcrwife all manner of knowledge bccomcth malign and Icrpentine, and therefore as carrying the quality of the Icrpent's fting and maUce, it maketh the mind of man to fwcU ; as the fcripture faith excellently. Knowledge blo'weth up, but charity buildeth up. And atjain, the (ame author doth notably difavow both power and knowledge, luch as is not dedicated to goodnefs or love; for faith he. If I have all faith fo as I could remove mountains (there is power active) if I render my body to the f re (there is power pailivc) iflfpeak -juith the tongues of men arid an- gels, (there is knowledge, for language is but the conveyance of knowledge) all'were nothing. And therefore it is not the plcafurc of curiofity, nor the quiet of refolu- tion, nor the raifing of the fpirit, nor viiflory of wir, nor faculty of ipccch, nor lucre of profcflion, nor ambition of honour or fame, or inablement for bufincfs, that arc the true ends of knowledge ; fome of thefe being more worthy than other, though all inferior and degenerate : but it is arellitution and reinvcfting (in great part ) of man to the ibvcreignty and power, (for whenfoever he Ihall be able to call the creatures by their true iiamcs, he fliali again command them) which he had in his firftftate of creation. And to fpcak plainly and clearly, it is a difcovery of all operations and poflibilities of operations ifrom immortality (if it were pofllble) to the meaneft mechanical pradlice. And therefore knowledge, that tendeth but to fatistuclion, is but as a courtifin, which is for pleafurc and not for fruit or generation. And knowledge that tendeth to profit or profelllon, or glory, is but as the gol- den ball thrown before ^/■^/<3«/^<3: ; which while Ihe goeth afide, and ftoop» cthtotake up, Ihe hindrcth the race. And knowledge referred to fomc particular point of ufe, is but as Harmodms, which putteth down one ty- rant : and not like Hercules, who did perambulate the world to fupprefs tyrants and giants and monfters in every part. It is true, that in two points the curfe is peremptory, and not to be re- moved: the one, that vanity muft be the end in all human etfecls ; eternity being refumed, though the revolutions and periods may be delayed. The other, that theconfentof the creature being now turned into rcluctation, this power cannot othcrwife be exercifed and adminiib-cd but with labour,- as well in inventing as in executing ; yet neverthelefs chiefly that labour and travel, which is defcribed by the fweat of the brows, more than of the body j that is, fuch travel as is joined with the working and difcurfion of the fpirits in the brain : for as Solomon faith excellently. The fool putteth to more jtrength, but the '•jjifeman confidereth ijuhichway -, flgnifying thecledlion of the mean to be more material than the multiplication of endeavour. It is true alio, that there is a limitation rather potential than actual, which is when the etfed is pofTible, but the time or place yieldeth not the matter or bafis whereupon man fhould work. But notwithftanding theic precincts and bounds, let it be believed, and appeal thereof made to time, (with re- nunciation neverthelefs to all the vain and abuling promifcs of Alchcmijis and Magicians, and fuch like light, idle, ignorant, credulous and tantalli- cal wits and feds) that the new-found world of land was nOt greater addition to the ancient continent, than there remaineth at this day a world of inven- tions and fcicnces unknown, having refped to thole that arc knov^ n, with this IS ;S OF THE INTERPRETATION' this difFcrcncc, that the ancient regions of knowlcdt'C will fccm as barSa--.. rous, compared with the new; as the new rci^ions of people fecm bacbaious.. compared to many of the old. The diginity of this end (of endowment of man's life with new com- modities) appearcth by the eftimation that antiquity made of fach as guisfelt thereunto; for whereas founders of ftates, law-givers, extirpers of tyrants,, fathers of the people, were honoured but with the titles of worthies or demi- gods, inventors were ever confecrated amongft the Gods themfelvcs. And &"the ordinary ambitions of men lead them to fcek the amplification of their own power in their countries, and a better ambition than that hath moved men to leek tiie amplification of the power of their own countries amongft o- thcr nations ; better again and more worthy muft that afpiring be, which, fceketh the amplification of the power and kingdom of mankind over the world : the rather, becaufe the other two profecutions are ever culpable of much perturbation and injufticcj but this as a work truly divine, Which Cometh m aura lent, without noile or obfcrvation. The accefs alfo to this work hath been by that port or padagc, which the divine Majcfty (who is unchangeable in his ways) doth infallibly continue and obferve ; that is, the felicity wherewith he hath blelfed an humility of mind, fuch as rather laboureth to fpell, and fo by degrees to read in the vo- lumes of his creatures, than to Ibllicit and urge, and asit were toinvocatea man's own fpirit to divine, and give oracles unto him. For as in the inquiry of divine truth, the pride of man hath ever inclined to leave the oracles of God's word, and to vanifh in the mixture of their o\\'n inventions ; fo in the felf-fame manner in inquilition of nature, they have ever left the oracles of God's works, and adored the deceiving and deformed imagery, which the unequal mirrours of their own minds have reprefented unto them. Nay, it is a point fit and neceflary in the front, and beginning of this work, w ithoud hefitation or relervation to be profefled, that it is no lefs true in this humau kingdom of knowledge, than in God's kingdom of heaven, that no mau fiiall enter into it, except loe become firjt as a little child. The chapter immediately followmg the hroentary\ hci?ig the 1 1 th 171 order ^ a part thereof. IT appearcth then what is now in propofition, not by general circumlo^ cution, but by particular note, no former philofophy varied in terms or method; no new placet or fpeculation upon particulars already known; no referring to adion, by any manual of pradicc ; but the revealing and dif- covering of new inventions and operations. This to be done without the errors and conjefturcs of ait, or the length or difficulties of experience; th« nature and kinds of which inventions have been defcribed as they could be dtfcovcrcd ; for your eye cannot pafs one kenning without further failing: only wc have flood upon the beft advantages of the notions received, as upon amount, to Ihcw the knowledges adjacent and confining, if therefore the true end of knowledge, not propounded, hath bred large error, the beft and perfefteft condition of the lame end, not perceived, will caufe fome decli- nation. For when the butt is fet up, men need not rove, but except the white be placed, men cannot level. This pcrfeftion^ vrc mean, not in the v.ojth OF N A T U R E. worth of the cfTccls, but in the nature of the dircaion, foi our pnrpofc i^ nor to ftir up mcus hopes, but to guide rheu- travels. The ti-hicls of ducaion to work, and produce any ctfca,Gonrilkthiiu\voconJjnoa;-^,cerraintv and Iik-rrv Certainty is, when the direaion is not only true for the moll part, but infallible Liberty is, when the dircdion is nor rdlraiiicd to fome definite i!ieans but com- prchendcth all the means and ways poiiiblci for tlu- poet faith wcil. Sapient ibii^ ««^/^«^/^/tf^/zw? v/.2f J and where there i.,tiiei;rcateilplura]irv ofdlan^e, there is the grcateft fingularity of choice. Bciides, a's a conjcchiral dircdion^niakcrli a cafual effeft, fo a particular and rcftrained direction is no lefs cafual than uncertain. For thofe particular means whcreunto it is tytd, may be out (>•( your power, or n>ay be accompanied with an overvalue of preiudiccj and fo if for want of certainty in direclion, you arc fruftrated in fucccfs, for want of variety in direclion, you are flopped in attempt. Jf therefore your diredion be certain, it muit refer you, and point you to fomcwhiit, whiLh if it bcprefent, the efted: you feek willof ncccflity foliov/, elfc may you per- form and not obtain. If it be free, then mulT: it refer you to foniev.hat, which if it be abfent, the effecl: you ieek will of necelTity withdraw, elfemav you have power and not attempt. This notion Ariftotle had in li'^hr, thoui^h not in uic. For the two commended rules by him kt down, thereby the •axioms oi fcienccs are precepted to be made convertible, and which the latter men have not without elegancy furnamcd ; the one the rule of truth, becaufe it prcventcth deceit; the other the rule of prudence, becaufe it freethclcdion, are the fame thing in (peculation and afhrmation, which we now obfervc. An example will make my meaning attained, and yet pcrcafe make it thought that they attained it not. Let the effed to be produced be whitenelsj let the firrt diredion be, tlut if air and water be intermingled, or broken in fmall portions together, whitenefs will enfue; as in fnow, in the breaking of the ways of the iiix and rivers, and the like. This diredion is certain, but very par- ticuJar ; and retrained, being tycd but to air and water. Let the I'ccond diredion be^that if air be mingled as before with any tranfparent body, fuch neverthclcfs as is uncoloured and more groffly tranfparent than air it felf, that then, c~r. as glafs or crylial, being beaten to fine powder, by the intcrpofition of the air becometh white; the white of an egg, being clear of it felf, receiving air by agitation, becometh white, receiving air by concodion, becometh white; here you arc freed from water, and advanced to a clear body, and Hill tyed to air. Let the third diredion exclude or remove the reilraint ofan uncolour- ed body, as in amber, faphires, c^r. which beaten to fine powder, become white in wine and beer; which brought to froth, become white. Let the fourth diredion exclude the reftraint of a body more grofily tranfparent than air, as in flame, being a body compounded between air and a finer fubfianco than air; which flame, if it were not for the fmoke, which is the third fub- ftance that incorporateth it felf and dieth, the flame would be more perfed white. In ail thefc four diredions air flill beareth a part. Let the fifth di- rcdion then be, that if any bodies, both tranfparent, but in an unequal de- gree, be mingled as before, whitcncfs will follow: as oil and water beaten to an ointment, though by fettling, the air which gathcreth in the agitation be evaporate, yet remaineth white; and the powder of glafs or cryflal, pur into water, whereby the air giveth place, yet remaineth v/hite, though not fo perfed. Now arc you freed from air, but (till you are tyed to tranfparent bodies. To afcend further by lirale I do forbear, partly becaufe it would dr^w on the example to an over-great length, but chiefly becaufe it would open that whic!\ in this work I determine to refcrvc; for to pafs through the VoL.L "^ >!*'hok 1l ^8 OF THE INTERPRETATION wdiolc hiilory .ind obfcrvation of coioursand objeds vifiblc, were too loftg a di^rcflion; and our purpofc is now to give an example of a free dlrcAfoii, thereby to diftinguiPn and deferibc it; and not ro let down a form of inter- pretation liow to recover and attain it. But as we intend not now to re- veal, fo we arc circumfpcd not to miflead; and tlicrcforc (this w'arning beiniz; given) returning to our purpofe in hand, we admit the fixth diredion to be, that all bodies, or parts of bodies, which arc unequal equally, that is, in a fimplc proportion, do rcprcfcnt whitencfs; we will explain this, though we induce it not. It is then to be undcrilood, that abfolutc c- quality producerh tranfparcnce, inequality in fimplc order or proportion pro duccth whitencls, inequality in compound or reipcLiive order or proportion produccth other colours, and ablblute or orderlefs inequality producerh black- jicfs; which diverfity, if fo grofs a dcmondration be needful, may be figni- tied by four tables; a blank, a chequer, a fret, and a medley; whereof the fret is evident to admit great variety. Out of this alfcrtion arc latisfied a multitude of cffcfts and obfcrvations, as that whitenefs and blackneis arc moft incompatible with tranfparcnce; that whitenefs kcepcth light, and black- nefs lloppeth light, but neither palT'eth it; that whitencls or blackneis arc jicvcr produced in rainbows, diamonds, crylbls, and the like; that white givcth no dye, and black hardly taketh dye ; that whitenefs feemerh to have an affinity with dry nefs, and blackneis withmoifturc; thataduftion caulcth blackneis, and calcination whitenefs; that flowers arc generally of frcfh colours, and rarely black, c^f . all which I do now mention confufedly by way of derivation, and jiot by way of indudlion. This fixth diredion, which 1 have thus explained, is of good and competent liberty, for whitenefs fixed and inherent ; but not for whitenefs fantaftical, or appearing, as Avail be afterwards touched. But firll do you need a redudion back to certainty or verity? for it is not all pofition or contexture of unequal bodies that will produce colours; for Aaua fortis^ oil of Vitriol^ &c. more manifcftly, and many other fubllances more obfcurcly, do confift of very unequal parts, wliich yet are tranfparcnt and clear. Therefore the rcdudion muft be, that the bodies or parts of bodies fo intermingled as before, be of a certain groflhcfs or magnitude ; for the unequalities which move the fight mull: have a further dimenfion and quantity, than thofe which operate many other effeds. Some few grains of falfron will give a tindure to a tun of water, but lb many grains of civet will give a perfume to a w hole chamber of air. And therefore when T)emocrittis (from whom Epicurus did bor- row it) held that the pofition of the folid portions was the caufc o'i colours; yet in the very truth of this alfertion he fliould have added, that the portions arc required to be of fome magnitude. And this is one caufc why colours have little inwardnefs, and ncccllitudc with the nature and proprieties of things, thofe things refcmbling in colour, which otherwifc ditfer mof}, as fait and fugar; and contrariwife differing in colour, which othcrwife refemble molV, as the white and blue violets, and the fcveral veins of one agate or marble, by rcafon that other virtues confill in more fubtile proportions than colours do; and yet are their virtues and natures, which require a groflcr magnitude than colours, as well as fcents and divers other require a more fubtile; for as the portion of a body will give forth fcenr, which is too final 1 to be fccn, fo the portion of a body will Ihew colours, which is too fmall to be endued with weight: and therefore one of the prophets with great c- legancy defcribing how all creatures carry no proportion towards God the <:reator, faith, that all the natio'ns in refpe^ of him are l:ke the dnji upon the :>^OIT O F NATURE, the bfllUncci vhich is a thing appcarcth, but wcighcth nor. But to return,- tlKi-c rcftctli a further freeing of tl^is lixth dircdioni for the clearncls of a ri- ver or ftrcam (heweth white at a diftance, and cryftallinc glalles dcUvcrthc fcice or any otlier objecl falfified in whitenefs, and long beholding the ihow, to a weak eye, giverh an imprelliou of azure, rather than of whitenefs. bo as for whitenefs in apparition only, and reprefenration, by the qualifying of tile light, altering the intermedium, or atflcling the eye it felf, it reachcth not. But you muft free your direction to the producing of fuch an i neidcnce, imprellion or operation, as may caufe a precife and determinate pallion of the eye, a matter which is much morceafy to induce than that which we have pafl: through; but yet becaufc it hath a full coherence both with that ad of radiation (which hath hitherto been conceived and termed lb unproperly and untruly, by fomc an effluclion of fpiritual fpecies, and by others an invcilin<; of tiic inter medium, with a motion which luccellivcly is conveyed to the eye T) and with the ad of fenfe, wherein I fhould likcwifc open that which I think good to withdraw, 1 will omit. Neither do 1 contend, but that this notion, which I call the freeing of a diredion in the received philofophies, as fat- as a fwimming anticipation could take hold, might be perceived and difccrn- cdj being not much other matter, than that which they did not only aim at in the two rules of axioms before remembred, but more nearly alfo than that • which they term the form or formal caufe, or that which they call the true difterence ; both which ncverthelefs it feemeth they propound rather as impof- fibilities and wifhes, than as things within the compafs of human comprehen- sion : for 'Plato cafleth his burden, and faith, that he '■jjill revere him as a God, that can truly divide and define-, which cannot be but by true forms and differences, wherein I join hands with him, confefling as much, as yet adliming to my felf little; for if any man can, by the ftrength of his anti- cipations, find out forms, I will magnify him with the foremoif. But as any of them would fay, that if divers things, which many men know by in- Arudion and obfervation, another knew by revelation, and without thofc means they would take him for fomcwhat fupernatural and divine; fo I do acknowledge, that if any man can by anticipations reach to that which a weak and inferior wit may attain to by interpretation, he cannot receive too high a title. Nay, 1 for my part do indeed admire to fee how far Ibme of them have proceeded by their anticipations; but how? it is as I wonder at fomc blind men to fee what fhift they make without their cyefight; think- ing with my felf that if 1 were blind I could hardly do it. Again, Anflotle's fchool confcfleth, that there is no true knowledge but by caufes, no true caufe but the form, no true form known except one, which they are pleafed to allow; and therefore thus far their evidence ftandeth with us, that both hitherto there hath been nothing but a fliadow of knowledge, and that we propound now that which is agreed to be worthiefl: to be fougitt, and hardeft to be found, there wanteth now a part very necelfary, not by way of fupply, but by way of caution: for as it is feen for the moft part, that the outward tokens and badge of excellency and perfedion are more incident to things merely counterfeit, than to that which is true, but for a meaner and bafer fort; as a dubline is more like a perfed ruby than a fpinel, and a counterfeit angel is made more like a true angel, than if it were an angel coined of China gold. In like manner, the diredion carrieth a rc- femblance of a true diredion in verity and liberty, which indeed is no di- redion at all. for though your diredio;^. Iccm to be certjiu and free, by pointing 79 8t) OF THE INTERPRETATION pointing you to nature that is unfcpariblc from tlic nature you enquire upon j, yet if it do not carry you on a degree or remove nearer to adion, opcratro» or lis^ht, to make or produce, it ii but fupcrficial and counterfeit ; v hercfore to fecure and warrant wliat is a true dirctlion, tliough that general note I have given be perfpicuous in it felf, (for a man ffiail Ibon caft witii himfclf whether he be ever the near to effect and operate or no, or whether he have won but an abftraft or varied notion) yet for better inftruftion, 1 will dehvcr three particular notes of caution. The firfl: is, that the nature difcovercd be more original than the nature fuppofed, and not more fecondary,^ or of tiie like degree ; as to make a (lone bright, or to make it fmooth, it is a good diredion to fay, make it even 5 but to make a i^one even, it is no good direc- tion to foy, make it bright, or make it fmooth : for tiie rule is, that the dil- pofition of any thing referring to the ftate of it in it felf, or the parts, is more original than that which is relative or tranfiti\'e towards another thing. So cvennefs is the dil'pofition of the ftone in it felf, but linooth is to the hand and bright to the eye, and yet neverthelefs they all duller and concur ; and yet the diredion is more unperfed, if it do appoint you to luch a rela- tive, as is in the fame kind, and not in a diverfe. For in the diredion, to produce brightnefs by fmoothncfs, although properly it w in no degree, and will never teach you any new particulars before unknown, yet by way of fuggeftion, or bringing to mind, it may draw your condderation to fomc particulars known but not rcmembred ; as you iiiall fooner remember fomc pradical means of making fmoothncfs, than if you had rixed your confidc- ration only upon brightnefs j but if the diredion had been to make bright- nefs, by making reflexion as thus, make it fudi as you may fee your face in k ; this is merely fecondary, andhelpeth neither by way of informing, nor by way of fuggefting. So if in the enquiry of whitenefs you were dircded to make fuch a colour as l"hould be icen furthcft in a dark light ; here you arc advanced nothing at all. Por thefe kinds of natures are but proprieties, effcds, circumftances, concurrences, or what clfe you will like to call them, and not radical and formative natures towards the nature fuppofed. The fc- €ond caution is, that the nature inquired be colledcd by divifion before compofition, or to fpcak more properly by compofition fubaltern, before youafcend to coiiipofttion abfolute, (^c. A fart of the 9th chapter^ immediately precedent to the Ir> vmtary^ and inducing the fame. BUT yet neverthelefs here I may be miftaken, by reafon of fomc which have much in their pen the referring fciences to adion and the uieof man, which mean quite another matter than I do. For they mean a con- triving of dircdions, and precepts for readinefs of pradice, which 1 difcom- mend not, fo it be not occafion that fome quantity of the fciencc be lolt ; for clfe it will be fuch a piece of husbandry, as to put away a mannor lying fomcwhat fcattered, to buy in a clofe that lieth handlomely about a dwel- ling. But my intention contrarywifc is to increafe and multiply the reve- nues and poffcrtions of man, and not to trim up only, or order with convc- niency the grounds whereof he is already flatcd ; wherefore the better to make my felf undcrftood, that I mean nothing lefs than words, and dircd- ly to deinonftratc the point which wc are now upon, tliat is, what is the true end, Icope, or office of knowledge, which I have fct down to conftft 'x not O F N A T U R E. 8x rrot in any plaufiblc, delcflablc, ixvcrcnd or admired dikomfc, oi any fuif- faftory arguments, but in cffcding and working, and in difcovery of parti- culars not revealed before, for tlic better indownicnt and iiclp of man's life ; I have thought good to make, as it were, a kaleudar or inventory ofth^ wealth, furniture, or means of man, according to his prclcnt cliuc, as far as it is known ; which I do not to fhew any univerfality of fcnlc or know- ledge, and much Icfs to make a fatirc of rcprchenfion in rcfpcct of wants and errors, but partly becaufe cogitations new had need of fomc grofliiels and inculcation to make them perceived, and chiefly to the end, that for the time to come (upon the account and ftate now made and cail up) it may appear what increafe this new manner of ufc and adminiftration of the flock (if it be once planted) rtiall bring with it tiereaftcrj and for the time prefent (in calc I Ihould be prevented by death to propound and reveal this new light as I purpofc) yet I may at the lead give Ibme awaking note, both of the wants in man's prelent condition, and the nature of the fupplics to be wifliedi though for mine own part neither do I much build upon my prefent anticipations, neither do I think our felves yet learned or wile enough to wilh realbnably: for as it asks fome knowledge to demand a qucftion not impertinent ; Co it asketh feme fenfe, to make a wifh not abfurd. The Inveittary^ or an enumeration and view of inventions al- ready difcovered in ufe, together with a note of the wants^ and the nature of the ftipplies^ being the i oth. chapter \ and this a fmall fragment thereof, being the preface to the Inventary. THE plained method, and moft direcily pertinent to this intention, will be to make diftribution of fcienccs, arts, inventions, works and their portions, according to the ufe and tribute which they yield and render to the conditions of man's life, and under thole feveral ufes, being as feveral offices of provifions, to charge and tax what may be reafonably exacicd or de- manded, not guiding our felves neither by the poverty of experiences and probations, nor according to the vanity of credulous imaginations ; and then upon thofe charges and taxations to dillinguifh and prelent, as it were, in "feveral columns, what is extant and already found, and what is dcfedive and further to be provided. Of which provifions, becaufe in many of them after the manner of llothful and faulty olliccrs and accomptants, it will be re- turned (by way of cxcuie) that no fuch are to be had, it will be fit to give fome light of the nature of the fupplies, whereby it will evidently appear, that they are to be compalled and procured. And yet ncvcrthelefs on the other fide again, it will be as fit to check and controul the vain and void af- fignations and gifts, whereby certam ignorant extravagant and abufing wits have pretended" to indue the ftate of man with wonders, differing as much from truth in nature, as Cacfar's commentaries ditfererh from the ads of Kins; Arthur^ or Hiion oC Bour dealt x'm ftory. For it is true that die fur did greater things than thofe idle wits had the audacity to feign their llippofcd worthies to have done; but he did them not in that monftrous and fabulous manner. Vol. I. *X Of g2 OF THE INTERPRETATION. Of the internal and profound errors a7id fuperftitions in the nature of the mind^ and of the four forts of idols cr ft! ions which offer themfelves to the underfla?iding i?z the inqiiifition of knowledge ; being the 1 6th chapter, and this a fmall frag- ment thereof, being a preface to the inward clenches of the mind. THE opinion oi Epictiriis-, that the Gods were of human (hape, was rather juftly derided than ferioully confuted by the other feds, de- manding wliethcr every kind of fenfible creatures did not think their own fi- gure faireft, as tlic horfe, the bull, and the like, which found no beauty but in their own forms, as in appetite of luft appeared. And the hercfy of the Anthrcpomorphites was ever cenfured for a grofs conceit, bred in the obfcure cells of folitary monks that never looked abroad. Again, the fable fo well known of Guispinxit leonenh doth fet forth well, that there is an error of pride and partiality, as well as of cuftom and familiarity. The reflexion alfo from glafles fo ufually refembled to the imagery of the mind, every man knoweth to receive error and variety both in colour, magnitude and fhape, according to the quality of the glafs. But yet no ufe hath been made of thefc and many the like obfervations to move men to fearch out, and upon fearch to give true cautions of the native and inherent errors in the mind of man, which have coloured and corrupted all his notions and impreflions. I do find therefore in this inchanted glafs four idols, or falfe appearances of feveral and diftinft forts, every fort comprehending many fubdivifions : the firft fort, I call idols of the nation or tribe ; the fecond, idols of the pa- lace 5 the third, idols of the cave ; and the fourth, idols of the theatre, c^r. Of the impedifnents of htowledge ; being the 4th chapter, the preface only of it. IN fome things it is more hard to attempt than to atchieve 5 which fallah out, when the difficulty is not lb much in the matter or fubjed, as it is in the croflhefs and indifpofition of the mind of man to think of any fuch thing, to will or to refolveitj and therefore Titus Livius in his declama- tory digreffion, wherein he doth deprefs and extenuate the honour of Ale- xander's conquefts, faith. Nihil aliiid qnam bene aiifus -vana contemner e : in which fort of things it is the manner of men firft to wonder that any fuch thing fhould be poflible, and after it is found out, to wonder again how the world Ihould mifs it fo long. Of this nature, I take to be the invention and difcovery of knowledge, crc. The impedifnents which have been in the timesy and in diverfon of wits \ being the 5 th chapter, a fmall fragment in the be- ginning of that chapter. THE incounters of the times have been nothing favourable andprofpc- rous for the invention of knowledge, fo as it is not only the dainti- nefs of the feed to take, and the ill mixture and unliking of the ground to nourilh OF NATURE. hourifh or raifcthis plant, but the ill fcalon alio of the weather, by which ic hath been checked and blafted. Elpecially in that the fcalbns have been pro- per to bring up and fct forward other more hafty and indifferent plants, whereby this of knowledge hath been ftarved and o\'crgrown j for in the dcfcent of times always there hath been fomewhat elfc in reign and reputa- tion, which hath generally aliened and diverted wits and labours from that employment. For as for the uttermoft antiquity, which is like fame that muffles her head, and tells tales, I cannot prefume much of it ; for I would not willing- ly imitate the manner of thofe that delcribe maps, which when they come to fome far countries, whereof they have no knowledge, fct down how there be great waftcs and dcfarts there : fo I am not apt to affirm that they knew little, bccaufc what they knew is little known to us. But if you v/ill judemocritus, Hippocrates, of m oft visiour at firft, by time degenerated and imbaled. In the former many wits and indufti'ics contributed in one. In the latter many mens wits fpent to deprave the wit of one. The error is both in tlie deliverer and in the receiver. He that delivereth knowledge, defiretW to deliver it in fuch form as may be foonclf believed, and not as may eafilieft be examined. He that receivetli knowledge, defircrh rather prefent fatisfadion than expedlant fearch, and fo rather not to doubt than not to err. Glory maketh the author not to lay open his weaknefs : and floth maketh the dilcipie not to know his flrength. Then begin men to afpire to the fecond prizes, to be a profound inter- preter and commenter, to be a fharp ciiampion and defender, to be a metho- dical compounder and abridger. And this is the unfortunate fucccllion of wits which the world hath yet had, whereby the patrimony of all know- ledge gocth not on husbanded or improved, but wafted and decayed. For knowledge is like a water that will never arife again higher than the level from which it fell. And therefore to go beyond Ariftotle by the light of Ariftotle, is to think that a borrowed light can increale the original light from whom it is taken. So then, no true fucceflioa of wits having been in the world; either we muft conclude, that knowledge is bur a task for one man's life, and then vain was the complaint, that life is port, and art is long : or elfe, that the knowledge that now is, is but a fhrub ; and not that tree which is never dangerous, but where it is to the purpofe of knowing good and evil ; which defire ever rifeth upon an appetite toeled, and not to obey, and fo containeth in it a manifeft defection. That the prete72ded fuccejft07i of wits hath heen evil placed^ for as mttch as after variety of feSls afid opinio?ts^ the mofi popular a?2d ?tot the truefi prevaileth and iveareth out the refl ; being the yth chapter, a fragment. IT is fenfible to think, that when men enter firft into fearch and enquiry, according to the feveral frames and compofitions of their underftanding, they light upon differing conceits, and fo all opinions and doubts are bea- ten over ; and then men having made a tafte of all, wax weary of variety, and fo reject the wotft, and hold themfelvcs ro the beft, cither fome one if it be eminent ; or fome two or three, if they be in fome equality h which after- ■^x'ards are received and carried on, and the reft extincl. But troth is contrary ; and that time is like a river, which carrieth down things which are hght and blown up, andiinketh and drowneth that which is lad and weighty. For howfoever governments have feveral forms, Ibmc- times one governing, Ibmetimes few, fomctimes the multitude 3 yet the ftate of knowledge is ever a dcmocraty, and that prevaileth which is moft agreeable to the fenfes and conceits of people. As for example, there is nc great doubt, but he that did put the beginnings of things to be folid, void, aiid motion ro the center, was in better earneft than he that put matter, form and ihift, or he that put the mind, motion and matter. For no man ftialL enter into inquifition of nature, but fhall pafs by that opinion of T>emocriti{Si. whereas OF NATURE. S^ whereas he (hall never come near the other two opinions, but leave tlicm aloof, for the (chools and table-talk. Yctthofe oi Arijiotle and Tlato^ bc- caufe they be both agreeable to popular fenle, and the one was uttered with lubtilty and the Ipint of contradidion, and the other with a ftylc of orna- ment and majeity, did hold our, and the other gave place, O'C. Of the impediments of knowledge^ in handling it by parts, and in flipping off particular fciences, from the root a?id flock of U77ivc?fal knowledge ; being the 8tli chapter, the vvliole chapter. /^ICE RO the orator, willing to magnify his own profellion, and tliere- ^^ upon Ipending many words to maintain that eloquence v/as not a fliop of good words and elegancies, but a trcafury and receipt of all knowledges, fo far forth as may appertain to the handling and moving of the minds and at- feciions of men by fpeeeh ; maketh great complaint of the fchool oi So- jcrates •■> that whereas before his time the lame profellbrs of wildom n\ Greece did pretend to teach an univerfal iapience and knowledge both of matter and words, Socrates divorced them, and withdrew philofophy, and left rhcto- rick to it fclf, which by that dcfhtution became but a barren and unnoblc fcicnce. And in particular fciences we fee, that if men fall to fubdividc their labours, as to be an oculift in phyfick, or to be perfedf in fome one title of the Jaw or the like, they may prove ready and fubrilc, but not deep orfufficient, no not in that fubjed which they do particularly attend, becaulc of that con- lent which it hath with the rcfl:. And it is a matter of common dilcourlc, of the chain of fciences, how they are linked together, in lb much as the Grecians, who had terms at will, have fitted it of a name of Circle Learn- ing. Neverthelefs I that hold it for a great impediment towards the advance- ment and further invention of knowledge, that particular arts and fciences have been difincorporated from general knowledge, do not underfland one and the lame thing, which Cicero's difcourfe, and the note and conceit of the Grecians in their word Circle Learning do intend, for I mean not that ufe which one fcience hath of another for ornament or help in practice, as the orator hath of knowledge of affedlions for moving, or as military fcience may have ufe of geometry for fortifications ; but I mean it diredly of that ufe by way of fupply of light and information, which the particulars and inftances of one fcience do yield and prefent for the framing or corred- ingof the axioms of another fcience in their very truth and notion. And therefore that example of oculifts and title lawyers doth come nearer my con- ceit than the other two 5 for fciences diftinguli"hed have a dependance upon univerfal knowledge to be augmented and redificd by the fupcrior light .thereof; as well as the parts and members of a fcience have upon the maxims of the lame fcience, and the mutual light and confcnt which one part receiv- cth of another. And therefore the opinion of Copernicus in artronomy, which altronomy it fclf cannot corrcd, becaufe it is not repugnant to any of the appearances 5 yet natural philofophy doth corred. On the other fide, if fome of the ancient philofophers had been perfed in the obfervations of agro- nomy, and had called them to counfel when they made their principles and fo'ftaxioms, they would never liavc divided their philofophy, asthcCofmo- VOL, I, * Y graphcrs ^6 OF THE INTERPRETATION «rashers do their defcriptions by globes, making one philofophy for hcaveri'y and another for under heaven, as in effect they do. Soif the moral phliofophcrs, that have fpcnt fuch an infinite quantity of debate touchuig good, and tlic higheft good, had call: their eye abroad iipoia nature, and beheld the appetite that is in all things to receive and to give ; the one motion atfecling prcfervation, and the other multiplication; which appetites arc moft evidently feen in living creatures, in the plcafure of nou- vifliment and gcncrat?on ; and in mail do' make the aprcll and moll natural divifion of all his dcfires, being either of fenle of plcallirc, or fenle of power, and in the univerfal frame of tlic world are figured, the one in the beams of heaven which iflue forth, and the other in the Jap of the earth which takes in : And again, if they had oblcrved the motion of congruity, or fi- tuation of the parts in refpcft of the whole, evident in fo many particulars : And laftly, if they had confideredthe motion (familiar in atrratlion of thing?») to approach tO'that which is higher in the fame kind : When by thcfe obfcr- vations, lb cafy and concurring in natural philofopin-, they fhould havt found out this qnaternioa of good, in enjoying or fruition, effeding or o- peration, Gonfcnting or proportion, and approach or alfumption ; they would have laved and abridged much of their long and wandring difcourlcs ofpleafure, vertue, duty and religion. So likewifc in this fame logick and rhctorick, or afts of argument and grace ofipeech, if the great mafters of them would but have gone a form lower, and looked but into the obfervar tions of grammar concerning the kinds of words, their derivations, de- flexions and fyntax, ipecially inriehing the fame, with the helps of fevepal languages, with their differing proprieties of words, phrafes and tropes > they might have found out more and better footfteps of common reafo% help ofdifputation, and advantages of cavillation, than many of thefe which they have propounded. So again, a man Ihould be thouglit to dally, if he did note how the figures of rhctorick and mufick, arc many of them the fame. The repetitions and traduftions in Ipccch, and the reports and haunts ings of founds in mufick, are the very lame things. 'P/ntarch hath almoft made a book of the Lacedemonian kind of jetting;, which joined ever pi ear fure with diftaltc. Sir, (faith a man of art to '^Phdip King oi Macedon^ when he controlled him in his faculty) God forbid your fortune pould he fuch as to kno'Ji! thefe things better than I. In taxing his ignorance in his art, he reprefented to him the perpetual grcatncis of his fortune, leaving him no vacant time for lb mean a skill. Now in mufick it is one of the crdinariclt flowers to fall from a difcord, or hard tunc,, upon a (weet accord. The figure that Cicero and the reft commend, as one of the beft points of elegancy, which is the fine checking of expectation, is no lefs well known to the mufieians, when they have a Ipecial grace in flying the clofc or cadence. And thefe arc no allufions but dircdt communities, the fame de- lights of the mmd being to be found not only in mufick, rhctorick, but in moral philofophy, policy and otl^cr knowledges, and that obicure in the one, which is more apparent in the other 5 yea, and that dilcovercd in the one, which is not found at all in the other ; and fo one fcicnce greatly aiding tO- the invention and augmentation of another. And therefore, without this intcrcourfe, the axioms of fcicnccs will fall out to be neither full nor true > but will be fuch opinions, as Arijlotlexw Ibme places doth wifely ccniiu-e, when he faith, Thefe are the opinions of perfons that have refpeci but to a fc'-jij thmgSt So then wc fct% that this note leadcth us to an adminiftration of M-^0 F NATURE,,^- 8^ of knowledge in fome fuch order and policy, as the King ofSfiah^, in rc£;ard of his great dominions, ufeth inflate: who though he hath paiticuiar coun- cils for fcveral countries and affairs, yet hath one council of flare, or laft re- •- fort, that reccivcth the advertilcmcnts and certificates froin all the reft. Hitherto of the diveriion, fucceffion and conference of witSi T^ai the end and /cope of knowledge hath been gemj-ally jnif- taken^ and that men were never -well advifed what it r^as they fought \ being the 9th chapter, whereof a fra?ment (which is the end of the fame chapter) is before. IT appearcth then how rarely the wits and labours of men have been con- verted to the lev ere and original inqui;irion of knowledge j and in thofc who have pretended, what hurt hath been done by the -ciffcctation of profel- fors, and the diftracbioil of fuch as weTe no profeilbrs ; and how there was never in effed any conjundion or combination of wits in the firft and in- ducing fearch, but that e\'ery man wrought aparr, and would either have liis own way, orelle would go no further tlian his guide, having in the one cafe the honour of a firfl;, and in the other the cafe of a fecond ; and laftly, how in the dcfccnt and continuance of v»its and labours, the fucccllion iuth been in the moil popular and weak opinions, like unto the weakcfl natures, which many times have mofl children ; and in them alfb the condition of fuc- ceflion hath been rather to defend and to adorn than to add ; and if to add, yet that addition to be rather a refining of a part than an incrcafc of the whole. But the impediments of time and accidents, though they have wrought a general indifpofition, yet are they not fo peremptory and bindinnieans and fecond ends, and thereby fet themfelves in the right way to the -vWrong place. So likewife upon the natural curiofity and defirc to know, -they have put themfelves in way without forcfight or confideration of their journey's end. ^i, For I find that even thofe that have fought knowledge for it felf, and • not for benefit, or oftentation, or any pradical inablement in the courfe of their life, have neverthclefs propounded to themfelves a wrong mark, name- ly fatisflidion (which men call truth) and not operation. For as in the courts and fervices of princes and flates, it is a much eafier matter to give fa- tisfadion than to do the bufinefs; fo in the inquiring of cauf'es and reafbns it is much eafier to find out fuch caufes as will fatisfy the mind of man and 10 quiet objedioHS, than fuch caufes as willdircd him and give him light to new $S OF THE INTERPRETATION. new experiences and inventions. And this did Cclfus note witcly and truly, how that the caufes which arc in uic, and whereof the knowledges now re- ceived do conftft, were in time minors and fubfcquents to the knowledge of the particulars out of which they were induced and coUeded ; and that it was not the light of thole caufes which difcovered particulars, but only the particulars being firft found, men did fall on gloHlng and difcourfing of the caufes; which is the reafon, why the learning that now is hath the curie of ' barrcnnefs, and is courtefan-like for plcafurc, and not for fruit. Nay, to. compare it rightly, the ftrangc fiction of the poets of tlie transformation of Scyllay feemeth to be a lively emblem of this philolbphy and knoN\'lcdge. A fair woman upward in the parts of fhow, but when you come to the pai-ts of ufe and cieneration, barking monfters; for no better are the endlel's diilorred queftions, which ever have been, andof necemtyrnuftbe, the end and womb of fuch knowledge. • ' ' Here followeth an abridgment of divers chapters of the ji?'Jl hook of the interpretatio?i of nature. Chap. Xll. THAT in deciding and determining of the tmth of knowledge, men have put themfelves upon trials not competent. That antiquity and authority, common and confeilcd notions, the natural and yielding conlenc of the mind, the harmony and coherence of a knowledge in it felf, the efla- blifhing of principles with the touch and reduction of other propofitions unto them, indudions w^ithout inftances contradictory, and the report of the fenfes, are none of them abfoluteand infallible evidence of truth; and bring no fe- curity fufficient for efFeds and operations. That the difcovery of new works or adive directions not known before, is the only trial to be accepted of; ■ and yet not that neither, in cafe where one particular givcth light to another; but where particulars induce an axiom or obfervation, which axiom found out, difcovereth and defigneth new particulars. That the nature of this trial is not only upon the point, whether the knowledge be profitable or no, but even' upon the point, whether the knowledge be true or no. Not becaufe you may" always conclude, that the axiom \\'hich difcovereth new inftances is true is btit: contrariwife you may fafely conclude, that if it difcovcr not any new inftancc; it is vain and untrue. That by new inftances are not always to be underftood new recipes, but new alllgnations ; and of the diverfity between thefe two. That the fubtilty of words, arguments, notions, yea of the fenfes thcmlclves, li but rude and grofs in comparifon of the llibtilty of things. And of the floth- ful and flattering opinions of thofe which pretend to honour the mind of man in withdrawing and abftrading it from particulars; and of the inducements and moti\cs whereupon fuch opinions have been conceived and received. Chap. XIII. OF the error in propounding, chiefly the fearch of caufes and produdions of things concrcate, which arc infinite and tranfitory; and not of ab- ftract n.itures, which are few and permanent. That thefe natures are as tlie alphabet or fimple letters, whereof the variety of tilings confifteth; or as thq colours mingled in the painter's ihell, wherewith he is able to make infinite variety OFNATURE. §g variety of faces or (hapcs. An enumeration of them according to popular note. That at the firft one would conceive that in the fchools by natural philofophy were meant the knowledge of the efficients of things concreate; and by metaphyfick the knowledge of the forms of natures fimple 5 which is a good and fit divifion of knowledge : but upon examination there is no fuch matter by them intended. Tliat the little enquiry into the produdiou of fimple natures, flieweth well that works were not fought; bccaufc by the former knowledge Ibme ihiall and fupcrficial deflexions from the ordina: ry generations and produdions may be found out, but the difcovcry of all profound and radical alteration mull: arifcout of the latter knowledge. Chap. XIV. OF the error in propounding the fcarch of the materials, or dead be- ginnings or principles of things, and not the nature of motions, in- clinations and applications. That the whole Icope of the former fearch is impertinent and vain ; both becaufe there are no fuch beginnings, and if there were they could not be knowu. That the latter manner of fearch (which is all) they pafs over compendioufly and flightly as a bye matter. That the fe- yeral conceits in that kind; asthat the lively and moving beginnings of thin2;s fhould be fhift or appetite of matter to privation; the fpirit of the worlds working in matter according to platform, the proceeding or fruftifying of diftind kinds according to their proprieties; the intercourfe of the elements by mediation of their common qualities; the appetite of like portions to u- nite themfelves; amity and difcord, or fympathy and antipathy; motion to the centre, with motion of ftripe or prefs; the cafual agitation, aggregation, and eflays of the folid portions in the void fpace; motion of (huttings and o- penings, are all mere nugations. And that the calculating and ordination ofthe true degrees, moments, limits and laws of motions and alterations (by means whereof all works and effefts arc produced) is a matter of a far other nature, than to confiil in fuch eafy and wild generalities. Chap. XV. OF the great error of inquiring knowledge in anticipations. That I call anticipations; the voluntary collections that the mindmakethof knowledge, which is every man's reafon. That though this be a folemn thing, and ferves the turn to negotiate between man and man (becaufe of the con- formity and participation of men's minds in the like errors) yet towards en- quiry ofthe truth of things and works, it is of no value. That civil refpcds are a lett that this pretended reafon Ihould not be fo contemptibly fpokcn of, as were fit and medicinable, in regard that hath been too much exalted and glorified, to the infinite detriment of man's eftatc. Ofthe nature of words, and their facility and aptnefs to cover and grace the defeds of anticipations. That it is no marvel if thefe anticipations have brought forth fuch diverfity and repugnance in opinions, theories or philofophies, as fo many fable, of feveral arguments. That had not the nature of civil cuftoms and gorvernment been in moft times fomewhat adverfe to fuch innovations, though contem- plative, there might have been, and would have been many more. That the lecond fchool ofthe Academlcks and the feci of T*yrrho, or the confiderers, that denied comprehenfion astothedlfabling of man's knowledge (entertain- ed in anticipations) is well to be allowed; but that they ought, when they Vol. I. ' * Z had 9 5So' OF THE INTERPRETATION had overthrown and purged the floor of the ruins, to have foticht to buHd better in place. And more cfpecially that they did unjuftly and prejudicially^ to charge the deceit upon the report of the fcnlcs, which adtnitreth very fpar- hig remedy; being indeed to have been charged upon the anticiparions of the mind, which admitteth a perfect remedy. That the information of tlic lenfes is fufficient, not becaufc they err not, but becaufe the ulc of the fenfc in difcovering of knowledge is for the moft part not immediate. So that It is the work, elfed or inftancc, that trieth the axiom, and the fenfc doth but try the work done or not done, being or not being. That the mind of man in colleding knowledge needeth great variety of helps, as well as the hand of man in manual and mechanical practices needeth great variety of inftrumcnts. And that it were a poor work, that if inftruments were removed, men would overcome with their naked hands. And of the diftinft points of want and xiifufHciency in the mind of man. Chap. XVI. THAT the mind of a man, as it is not a veflcl of that content or receipt to comprehend knowledge without helps and fupplies; fo again it is not fincere, but of an ill and corrupt tincture. Of the inherent and pro- found errors and fuperftitions in the nature of the mind, and of the four lorts of idols or falfe appearances that offer themfclvcs to the underftanding in the inquifition of knowledge; thatistofay, the idols of the tribe, theidols of the palace, the idols of the cave, and the idols of the theatre : That thcfc four, added to the incapacity of the mind, and the vanity and malignity of the afl^ections, leave nothing but impotency and confufion. A recital of the particular kinds of thefe four idols, with fome chofen examples of the opinions they have be- got, fuch of them as have fupplanted the ilate of knowledge moft. Chap. XVII. OF the errors of fuch as have dcfcended and applied themfclvcs to e.v- perience, and attempted to induce knowledge upon particulars. That they have not had the refolution and ftrength of mind to free thcmfeivcs wholly from anticipations, but have made a confufion and intermixture of anticipations and obfervations, and lb vanifhed. That if any have had the ftrength of mind generally to purge away and difcharge all anticipations; they have not had that greater and double ftrength and patience of mind, as well to repel new anticipations after the view and fcarch of particulars, as to rejedt old which were in their mind before; but have from particulars and hiftory flown up to principles without the mean degrees, and fo framed all the middle generalities or axioms, not by way of fcale or afccnfion from par- ticulars, but by way of derivation from principles, whence hath iflucd the infinite chaos of fhadows and moths, wherewith both books and minds liavc been hitherto, and may be yet hereafter much more peftcrcd. That in the courfe ofthcfe derivations to make them yet the more unprofitable they have ufed, when any light of new inftance oppofite to any aflcrtion appeared, ra- ther to reconcile the inftance, than to amend the rule. 1 hat if any have had, or fhall have the power and refolution to fortify and indole his mind againft all anticipations, yet if he have not been or fliallnot be cautioned by the full undcrftanding of the nature of the mind and fpirit of man, and therein of rheftatcs, porcsandpaflagcsbothof knowledge and error, he hath not been nor 3? OF NATURE. nor fhall not be pofllbly able to guide or keep on his courfe aright. That thofe that have been converfant in experience and obfervation, have ufcd, when they have intended to dilcover the caufe of any cffeft, to fix their con- iideration narrowly and exactly upon that efFed it Icif, with all the circum- ftances thereof, and to vary the trial thereof as many ways as can be devifed; which- coarfc amountcth but to a tedious curiofity, and ever breaketh off in wondring and not in knowing. And that they have not ufed to enlarge their obfervation to match and fort that efFedt with inftances of a divcrfc fabjeft, which muft of neCclTlty be before any caufe be found out. That they have palled over the oblervation of inftances vulgar and ignoble, and flayed their attention chiefly upon inftances of mark; whereas the other fort are for the moft part more figniticant, and of better Hghtand information. That every particular that worketh any efFeft, is a thing compounded (more or lefs) of diverfe finglc natures (more manifeft and more obfcure) and that it appeareth not to whether of the natures the effcd is to be afcribed ; and yet notwithftanding they have taken a courfe without breaking particulars, and reducing them by exclullons and inclufions to a definite point, to con- clude upon induQiions in grofs, which empirical courfe is no lefs vain than the fcholaftical. That all fuch as have fought adion and work out of their enquiry, have been hafty and preffing to difcover fome praftices for prefent ufe, and not to difcover axioms, joining with them the new afllgnations as their fureties. That the forerunning of the mind to frame recipes upon axioms at the entrance, is like Atalantds golden ball that hindercth and interrupteth the courfe; and is to be inhibited till you have afccnded to a cer- tain ftagc and degree of generalities; which forbearance will be liberally rc- compenced in the end: And that chance difcovereth new inventions by one and one, but fcicnce by knots and clnfters. That they have not collefted fufEcient quantity of particulars, nor them in fufficicnt certainty and fub- tilty, nor ofallfeveral kinds, nor with thofe advantages and difcretions in the entry and forting which are requifitc, and of the weak manner of coUed- ing natural hirtory, which hath been ufed. Laftly, that they had no know- ledge of the formulary of interpretation, the work whereof is to abridge experience, and to make things as certainly found out by axiom in fliort time, as by infinite experiences in ages. Chap. XVIII. THAT the cautels and devices put in pradicc In the delivery of know- ledge for the covering and palliating of ignorance, and the gracing and over-valuing of that they utter, are without number; but none more bold and more hurtful than two: the one, tliatmen have ufed of a few obfer- vations upon any fubjed, to make a folemn and formal art, by filling it up with difcourfe, accommodating it with fome circumftances and directions to pradice, and digefting it into method, whereby men grow fatisfied and fe- cure, as if no more enquiry were to be made of that matter ; the other, that men have ufed to difchargc Ignorance with credit, in defining all thofe eftedi which they cannot attain unto, to be out of the conipafs of art and human endeavour. That the very ftylcs and forms of utterance are fo many charaders of impofture, fome chufing a ftyle of pugnacity and contention, fome of fatire and reprehenfion, fome of plaufible and tempting fimilitudes and ex- amples, fome of great words and high difcourfe, Ibmc of Ihort and dark len- tenccs. 91 ^2 OF THE INTERPRETATION fences, fomc of exactncfs of method, all of pofitive affirmation j withous du~ clofin"- the true motives and proofs of their opinions, or free confclling tlieir ii,e for it felf, yet he rather feeketh to know the variety of things, than to difcern of the truth and caufes of them ; and if his inquifition be yet more fevcre, yet it tendeth rather to judgment than to invention ; and rather to difcovcr truth in controvcrfy, than new matter ; and if his heart be fo large as he propoundeth to himfelf further difcovery or invention, yet it is rather of new difcourfe and fpcculation of caufes, than of eflctlls and operations. And as for thofc that have fo much in their mouths, adion Vol. I. . * B b and PtLUM LABYRINTH I. and ufc and piaclicc, and the referring of fcienccs thereunto ; they mean j>. 6f application of that which is known, and not of a difcovcry of that which i* unknown. So he faw plainly, that this mark, namely, invention of fur- ther means to indow the condition and Hfe of man w ith new powers or works, was almoft never yet fet up and refolved in man's intention and enquiry, 6. He thought alio, that amongft other knov/ledges, natural philofophy hath been the leafl: followed and laboured. For fince the chrittian faitli, the