THE LIBRARY OF THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA LOS ANGELES GIFT G" I H LATIN SELECTIONS BEING SPECIMENS OF THE LATIN LANGUAGE AND LITERATURE FROM THE EARLIEST TIMES TO THE END OF THE CLASSICAL PERIOD EDITED BY EDMUND H. SMITH PROFESSOR IN HOBART COLLEGE Boston JOHN ALLYN, PUBLISHER 1883 Copyright, 1882, BY JOHN ALLYN. UNIVERSITY PRESS: JOHIT WlLSOW AHD SON, CAMBRIDOB. PEEFACE. THE following compilation consists of specimens of Early Latin, and of selections from the writings of Latin authors from Livius Andronicus to Apuleius (250 B. C.-160 A. D.), arranged in chronological order. The attempt has been made not only to furnish mate- rials for tracing the history of the Latin language through the periods of its growth, maturity, and decay, but also to exhibit the individual characteristics of the several writers, so far as this can be accomplished by detached passages, necessarily limited in number and length. It is believed that the book will prove useful in con- nection with instruction in the history of Latin litera- ture, either by lectures or text-book ; for it is doubtful whether this study can be made interesting or really profitable, unless students are brought to have some acquaintance with the writings of authors discussed, in the original. As a rule, few college students know any- thing at first hand of any Latin writers beyond those whose works are read at length in the usual preparatory and college courses. It is also believed that the work will be found of practical use as a manual of exercises for sight-translation. The Editor has not intended, by the position given to certain selections, as, for example, the inscription on iv PREFACE. the Columna Rostrata, to pass upon the mooted ques- tions in reference to the actual date to which the form in which they are now known is to be assigned. The ancient formulas from Livy have been placed where the intrinsic evidence of their x language would seem to require, namely, about the time of Ennius and Cato. The formula of decreeing a Ver Sacrum is probably in the form observed in 217 B. c. The labor of preparing this compilation has been greatly lessened by a free use of the materials furnished by such works as Ribbeck's Scenicae Romanorum Poesis Fragmenta, Peter's Historicorum Romanorum Relliquiae, Wordsworth's Fragments and Specimens of Early Latin, and, especially, Cruttwell's Specimens of Roman Litera- ture. Indeed, the present work may be said to be based in great part upon that last mentioned, a large propor- tion of the passages, with their explanatory headings, having been taken from it. This has been accompanied, however, with a careful revision of the text, and with an entire change in the system of arrangement ; the chronological arrangement by authors adopted in the present work having been subordinated by Cruttwell to an arrangement a'ccbrding to subjects. Words and letters introduced to supply lacunae in the inscriptions and other specimens of Early Latin are indicated by italics. Brackets as a rule denote con- jectural readings. In a few instances they surround questionable words which there is reason to believe have found their way into the text without warrant, or through mistake. Of bracketed words requiring special explanation, Brutus, p. 55, is substituted for Tullius, the word found in the passage as given by Cicero, on Cicero's own authority that Tullius was used instead of the origi- nal Brutus out of compliment to himself; and lonos, p. 94, is substituted for tales, to restore the connection PREFACE. V broken by the omission, for the sake of condensation, of an immaterial preceding sentence. Parentheses have been employed in selection 108, to distinguish the words of Gellius from the words, or at least the ideas, of Varro, in the attempt to present the latter in as nearly their original form as possible. The Table of Contents furnishes a chronological list of the classic Latin writers. This, together with the Index at the end of the volume, will, it is hoped, prove all that is necessary to render the contents of the book easily available, not only for general use, but for the special purposes above suggested. To facilitate refer- ence, the selections are numbered consecutively. GENEVA, NEW YORK, April, 1882. CONTENTS. EARLY LATIN: PA SONG OF THE ARVAL BROTHERS 1 LAWS OF THE KINGS 1 LAWS OF THE TWELVE TABLES 2 EPITAPH OF SCIPIO BARBATUS 4 COLUMNA ROSTRATA 4 EPITAPH OF L. CORNELIUS SCIPIO 4 LIVIUS ANDRONICUS 5 NAEVIUS 5 PLAUTUS 8 SENATUS CONSULTUM DE BACCHANALIBUS 22 EPITAPH OF P. CORNELIUS SCIPIO 23 ENNIUS 24 ANCIENT FORMULAS : FORMULA FOEDERIS FERIENDI 30 FORMULAE RERUM REPETUNDARUM ET BELLI INDICENDI 30 FORMULA VERIS SACRI VOVENDI 31 CATO 32 STATIUS CAECILIUS 37 PACUVIUS 38 TRABEA 40 AQUILIUS 40 TERENTIUS 41 AKMILIUS PAULLUS MACEDONICUS 49 SER. FABIUS PICTOR 49 SCIPIO AFRICANUS MINOR 50 METELLUS MACEDONICUS 51 LAELIUS 52 C. GRACCHUS 52 Accius 64 Vlll CONTENTS. L.UCILIUS . ' 55 AFRANIUS 57 METKLLUS NUMIDICUS 58 ASKLLIO 59 AEMILIUS SCAURUS 59 QUADRIGARIUS . 60 VALERIUS ANTIAS 61 LUTATIUS CATULUS 62 PORCIUS LICINUS 63 VALERIUS AEDITUUS 63 LICINIUS CRASSUS 64 AUCTOR AD HERENNIUM (CORNIFICIUS) 64 VARRO 70 CICERO: RELIGION 79 PHILOSOPHY AND MORALS 87 POLITICAL PHILOSOPHY 96 PHYSICAL SCIENCE 100 THEORY OF ORATORY 103 DESCRIPTIVE PASSAGES 105 RHETORICAL PASSAGES Ill Q. CICERO 117 LUCRETIUS 118 CATULLUS 132 LABERIUS ' 139 PUBLILIUS SYRUS 140 CATILINA 141 CAESAR 142 CATO UTICENSIS 149 CAELIUS RUFUS 150 POMPEIUS 151 M. ANTONIUS 152 CURIO 153 D. BRUTUS 154 HIRTIUS 155 SALLUSTIUS 156 VAKRO ATACINUS 1GO CORNELIUS NEPOS 161 VARIUS 162 VERGILIUS 163 HORATIUS , 181 CONTENTS. ix TIBULLUS . 203 DOMITIUS MARSTJS 206 PROPERTIUS . 207 ASINIUS POLLIO 214 LIVIUS 214 VITRUVICS 226 OVIDIUS 233 SALEIUS BASSUS 244 PEDO ALBINOVANUS 245 CORNELIUS SEVERUS 246 GRATIUS 247 MANILIUS 248 PAPIRIUS FABIANUS 252 ARELLIUS Fuscus 252 HATERIUS 253 SENECA RHETOR 254 AUGUSTUS 258 VELLEIUS PATERCULUS 259 VALERIUS MAXIMUS 260 PHAEDRUS 261 CELSUS ...:.... 264 PERSIUS 267 SENECA 269 LUCANUS 283 MELA 290 QUINTUS CURTIUS 292 COLUMELLA 294 CALPURNIUS 295 PETRONIUS 296 AUCTOR AETNAE (Lucinus JUNIOR) 298 PLINIUS MAJOR 299 VALERIUS FLACCUS 306 SILIUS 310 STATIUS 312 QUINTILIANUS 318 FRONTINUS 327 MARTIALIS 329 SULPICIA 336 JUVENALIS 837 TACITUS 848 PLINIUS MINOR .... 860 X CONTENTS. TRAJANUS 367 FLORUS 367 SUETONIUS .369 FRONTO 377 MARCUS AURELIUS 382 AUCTOR PERVIGILII VENERIS 384 AULUS GELLIUS 385 APULEIUS . . 394 INDEX 403 LATIN SELECTIONS. LATIN SELECTIONS. EARLY LATIN. 1. SONG OF THE AKVAL BROTHERS. Enos, Loses, iuvate. Neve lue, rue, Mannar, sins (v. sers) incurrere in pleores. Satur fu, fere Mars. Limen sali. Sta. Berber. Semunis alternei advocapit conctos. Enos, Manner, iuvato. Triumpe. Inscr. As Interpreted by Mommsen. Nos, Lares, iuvate. Ne Juem, ruem (=ruinam), Mamers, sinas incurrere in plures. Satur esto, fere Mars. In limen insili. Sta. Verbera (limen ?). Semones alterni advocate cunctos. Nos, Mamers, iuvato. Tripudia. 2. FRAGMENTS OP THE LAWS OF THE KINGS. (Romuli.) Si nurus . . . plorassit . . . sacra divis paren- tum estod. (Numae.) Vino rogum ne respargito. Pellex nram lunonis ne tangito ; si tanget, lunoni crinibus demigsis agnum feminam caedito. 1 2 LATIN SELECTIONS. Si hoininem fulmen lovis occisit ne supra genua tollito. Homo si fulmine occisus est ei iusta nulla fieri oportet. Cui suo auspicio classe procincta opima spolia capiuntur darier deris COG oporteat et bovem caedito lovi Feretrio. Cuius auspicio classe procincta secunda spolia capta, in Martis aram in campo solitaurilia, utra voluerit, caedito ; qui cepit aeris CC dato. Cuius auspicio classe procincta tertia spolia capta lanui Quirino agnum marem caedito, C qui ceperit ex aere dato. Dis piaculum dato. Si qui hominem liberum dolo sciens morti duit paricidas esto. Si quisquam aliuta faxit ipsos lovi sacer esto. (Servi Tulli.) Si parentem puer verberit ast ole plorassit puer divis parentum sacer esto. Ap. Fest., s. v. plorare; Plin., H. N., xiv, 14 (12) ; et al. 3. FRAGMENTS OF THE LAWS OF THE TWELVE TABLES. I. Si in ius vocat, ito. Ni it, antestamino : igitur em capito. Si calvitur pedemve strait, manum endo iacito. Si morbus aevitasve vitium escit, [qui in ius vocabit] iumentum dato : si nolet, arceram ne sternito. Adsiduo vindex adsiduus esto, proletario iam civi quis volet vindex esto. Rem ubi pacunt orato. Ni pacunt, in comitio aut in foro ante meridiem caussam coiciunto. Com peroranto ambo praesentes. Post meridiem praesenti litem addicito. Si ambo praesentes, sol occasus suprema tempestas esto. II. Morbus sonticus . . . aut status dies cum hoste : quid horum fait vitium iudici arbitrove reove, eo dies diffensus esto. Cui testimonium defuerit, is tertiis diebus ob portum obvagu- latum ito. III. Aeris confess! rebusque iure iudicatis XXX dies iusti sunto. Post deinde manus iniectio esto. In ius ducito. Ni iudicatum facit, aut quis endo eo in iure vindicit, secum ducito. Vincito aut nervo aut compedibus. XV porido ne minore, aut si volet maiore vincito. Si volet suo vivito. Ni suo vivit, [qui eum vinctum habebit] libras farris endo dies dato : si volet, plus dato. EAELY LATIN. 3 Tertiis nundinis partis secanto. Si plus minusve secuerunt se fraude esto. Ad versus hostem aeterna auctoritas esto. IV. Si pater filium ter venundavit, filius a patre liber esto. V. Uti legassit super pecunia tutelave suae rei, ita ius esto. Si intestate moritur, cui suus heres nee escit, adgnatus proxi- mus familiam habeto. Si adgnatus nee escit, gentiles familiam habento. Si furiosus escit, adgnatum gentiliumque in eo pecuniaque eius potestas esto. VI. Cum nexum faciet mancipiumque, uti lingua nuncupassit, ita ius esto. Tignum iunctum aedibus vineaeve e concapi ne solvito . . . quandoque sarpta donee dempta erunt. VII. Vias muniunto. Ni sam delapidassint, qua volet iumenta agito. VIII. Si membrum rupsit, ni cum eo pacit, talio esto. Manu fustive si os fregit libero CCC, si servo, CL poenam subito. Si iniuriam [alteri] faxsit, viginti quinque poenae sunto. Si nox furtum faxsit, si im occisit, iure caesus esto. Si adorat furto quod nee manifestum erit, duplione damnum decidito. Patronus si clienti fraudem fecerit, sacer esto. Qui se sierit testarier libripensve fuerit, ni testimonium fati- atur, inprobus intestabttisque esto. X. Hominem mortuum in urbe ne sepelito neve urito. Hoc plus ne facito ; rogum ascea lie polito. Mulieres genas ue radunto, neve lessum funeris ergo habento. Homini mortuo ne ossa legito, quo post funus facial. Qui coronam parit ipse pecuniave eius honoris virtutisve ergo, si arduitur ei parentique eius, se fraude esto. Neve aurum addito : cui auro dentes iuncti escunt, ast im cum illo sepeliet uretve, se fraude esto. XII. Si vindiciam falsam tulit, sive litis . . . praetor arbi- tros tris dato, eorum arbitrio . . . fructus duplione damnum decidito. Ap. Porphyr. ad HOT. Sat. I, ix, 76; Gell, XX, i ; Feat., a. v. struere, portum, vindicioe, etc. ; Cic., De Leg., II, iv, xxiii, xxiv ; et ol. LATIN SELECTIONS. 4. EPITAPH OF L. CORNELIUS SCIPIO BARBATUS, cos. 298 B. C. Cornelius Lucius Scipid Barbatus, Gnaivdd patre prognatus fdrtis vir sapiensque, Quoiiis forma virtutei parisuma fiiit, Consol censdr aidilis quei fuit apiid vos, Taurasia Cisaiina Samnio cepit, Subigit omne Loucanam dpsidesque abdoucit. Inscr. 5. COLUMNA ROSTRATA OF C. DtJILIUS, COS. 260 B. C. . . . Secestanosque . . . opsidioned exemet, lecionesque Car- taciniensis omnis maximosque macistratos luci palam post dies wovem castreis exfociont, Macelawzywe opidom vi /mcnandod cepet. Enque eodem macistratud bene rem navebos marid consol primos ceset, copiasque clasesque navales primes ornavet paravetque. Cumque eis navebous claseis Poenicas omn', item mazumas copias Cartaciniensis, praesentec? Haniboled dic- tatored olorom, in altod marid pucnandod vicet. Kique navez's cepet cum socieis septeresmom unam, quinqueresmosque trires- mosque naveis XXX merset XIII. Aurom captom numei MMMDCC . . . Inscr. 6. EPITAPH OF L. CORNELIUS SCIPIO, cos. 259 B. C. Hone oino ploirume cos^ntidnt Duondro 6ptumd fuise vird viroro Lucfom Scipidne. Fflids Barbati Cbnsdl censdr aidilis hie fue"t apud vos, Hec cdpit Cdrsica Aleriaque urbe pugnandod, Dedet T^mpestatebus aide meretoof votam. Inscr. LIVIUS ANDRON1CUS. NAEVIUS. LIVIUS ANDRONICUS, 284-204 B.C. 7. FRAGMENTS FROM TRANSLATION OF THE ODYSSEY. Vinim mihi, Camena, insece versutum. Horn. Od., I, 1 ; ap. Cell., XVIH, ix, 3. Ibf maneus sedeto, ddniciim videbis Me carpentd vekeutem ddmum vem'sse patris. Id., VI, 295, 296; ap. Charts., II, p. 197, K. Namque neillura Peius macerat hemdnem, quamde mare saevom, Vires cui sunt rnaguae ; topper cdnfringent Eas inpdrtunae lindae. Id., VIII, 138, 139 ; ap. Fest., s. v. topper. Quandd dies adveniet, quern profata Mdrta est. Id., X, 175; ap. GelL, UI, xvi, 6. Topper citi ad aedis venimus Circdi. Simiil duona edrum pdrtant ad naves : Milia alia in isdem interseriniintur. Id., XII, 9, 17-19; ap. Fest., ubi sup. CN. NAEVIUS, 269-204 B.C. 8. FRAGMENTS FROM TRAGEDIES. Laetus sum lauddri me abs te, pater a laudato" viro. Hector Proficiscens ; ap. Cic., Tus. Disp., IV, xxxi, 67. Vos qui regalis cdrporis custddias Agitatis, ite actdtum in frundiferds locos, Ingeuio arbusta ubi nata Bunt, non dbsita. Lycurgus; ap. Non., 323, 1. Quod tii, mi gnate, quaeso ut in pectiis tutim Denu'ttas, tamquam in fiscinam vindemitor. Andromacha; ap. Serv. in Very. G. I, 266. LATIN SELECTIONS. 9. FRAGMENTS FROM COMEDIES- Ego semper pluris fe*ci Potidremque habui Ifbertatem multo quam pecuniam. Agitatoria; ap. Charis., II, p. 188, P. Cedo qui vestram rempublicam tantam amisistis tarn cito ? Proveniebant oratores novi, stulti adulesceutuli. Ludus; ap. Cic., Cat. Mai., vi, 20. Quae ego in theatro hie meis probavi plaiisibus, Ea niinc audere que*mquam regem riimpere ? Quan to libertatem hanc hie superat servitus ! Tarentilla; ap. Charis., II, p. 192, P. Si linquam quicquam filium rescivero Argentum amoris caiisa sumse mutuum, Extdmplo illo te ducam, ubi non despuas. Triphallus; ap. Gell., H, six, 2. Theoddtum compellas, qui aras compitalibus Sedens in cella circumtectus tegetibus Lares ludentes peni piitxit bubulo. Tunicularia ; ap. Fest., s. v. penem. Description of a Coquette. Quase pila In choro ludens datatim dat se ac communem facit, Alii adnutat, alii adnictat, alium amat, aliiim tenet. Alibi manus est dccupata, dlii percelh't pedem, Anulum alii dat spectandum, a labris alium invocat, Cum alio cantat, attamen alii sud dat digito h'teras. Tarentilla; ap. Isidor., Orig., I, 25. 10. FRAGMENTS FROM THE " PUNIC WAR." Postquam aves aspexit in templd Anchises, Sacra in mensa Penatium drdind ponuntur : Auratamque immolabat victimam pulcram. Lib. I., ap. Prob. in Verg. Eel. vi, 31. NAEVIUS. Amborum uxdres Noctii Troiad exibant capitibiis opertis, Flentes ambae, abeiintes lacrimis cum miiltis. Id., ap. Serv. in Very. Aen, iii. 10. Senex fretus pietate [deum] ddlociitus siimmi Deiim regis fratrem Neptiinum regnatdrem Mariim. Id., ap. Prise., vii, p. 352 H. (p. 770 P.). Blande e*t docte percdntat, Aeneas quo psicto Troiam urbem h'querit. Id., ap. Non., 474, 7. Inerant signa expressa qud modd Titaui, Bicdrpores Gigdntes magnique Atlantes, Runcus atque Purpiireus filii terras . . . Id., ap. Prise., vi, p. 198 H. (p. 679 P.). Mandsque siisum ad caelum sustulft suits rex Amulius gratulatur divis . . . Lib. II., ap. Non., p. 116. Dem pollens sagfttis, -inclutiis arqmtenens, Sanctiis Delphis progndtus Pythiiis Apollo. Id., ap. Macrob., Sat. vi, 5, 8. Sese*que ef pen're mavolunt ibidem Quam ciim stuprd redire dd suds populares. Lib. HI., ap. Fest., s. v. stuprum. Sin illos deseraDt fortissimds virdrum Magnum stuprum pdpulo fieri per gentis. Id., ap. Fest., ibid. Transft Melitam Romdnus ex^rcitus, fnsulam fntegram Urit, populatur, vdstat, rem hdstium concinnat. Lib. IV., ap. Non'., p. 90. . . . conferre quednt ratem aeratdm, qui Per h'quidum mare suddntes atque eiint sedentes. Lib. Incert., ap. Varr., L. L., vii, 23. LATIN SELECTIONS. 11. His OWN EPITAPH. Inmdrtales mortales si foret fas flere, Flerent divae Camenae Naeviura poetam : Itaque postquam est 6rci traditiis thesaiiro, Obliti siint Romae loquier lingua Latina. Ap. GelL, I, xxiv, 1. T. MACCIUS PLAUTUS, 254-184 B.C. 12. A BATTLE SCENE. Pdstquam utrimque exitum est maxuma cdpia, Dispertiti viri, di'spertiti drdines : Nds nostras mdre nostro et modo instruximus Legiones ; hdstes contra suas instruunt ; Deinde uterque imperatdr in medium exeunt Extra turbam drdinum, cdulocuutiir simul. Cdnvenit, victi utri sint eo proelio, Urbem, agrum, aras, fbcos seque uti dederent. Pdstquam id actiim est, tubae utrimque contra canunt. Cdnsonat terra ; clamdrem utrimque efferunt ; Imperatdr uterque hinc et illinc lovi Vdta suscipere, hortari exercitum ; Pro se quisque id, quod quisque e"t potest et valet, Edit, ferrd ferit. Tela frangiint ; boat Coelum fremitii virum. Ex spiritu et anhelitu Nebula cdnstat ; cadiiut Vdlneris vi et viriiim. Denique, ut vdluimus, ndstra superat manus ; Vicimus vi ferocis. Hdstes crebri cadunt ; ndstri contra ingruuut : Sed fugam in se tamen nemo convdrtitur ; Ne'e recedit loco, quin statim rem gerat. PLAUTUS. 9 Animam amittunt prius, quam loco demigrent. Quisque, ut steterat, iacet obtinetque drdinem. Hoc ubi Amphitruo herus cdnspicatii'st meus, Illico equites iubet dextera inruere. Equites parent citi : ab dextera maxumo Cum clamore in volant impetu alacri, Foedant et prdterunt hdstium cdpias lure iniustas. Amph., I, i, 65-94. 13. AN HONEST OLD SERVANT is CONVINCED THAT HE is NOT HIMSELF. -h (Sosia, Servos; Mercurius.) So. Si tu Sosia e*s, legiones qudm pugnabant maxume, Quid in tabernacld fecisti ? Victus sum, si dixeris. Me. Cadus erat vini ; inde implevi hirneam So. Ingres- siist viam ? Me. Earn ego, ut matre fiierat natum, vini eduxf meri. So. IVIira sunt, nisi latuit intus illic in iliac hirnea ! Factum est illud, ut ego illic vini hirneam ebibenm meri. Me. Quid nunc? vincon' drgumentis, te non esse Sdsiam? So. Tii negas med esse? Me. Quid ego ni negem, qui egomdt siem? So. Quis ego sum saltern, si non sum S<5sia? Te interrogo. Me. Ubi ego Sosia esse nolim, tu esto sane Sosia. Nunc, quando ego sum, vapulabis, ni hinc abis igndbilis. So. Certe edepol, quom illiinc coutemplo et formam cognoscd meam, Qu^madmodum ego sum (saepe in speculum inspexi), nimis simih'st mei ; Itidem habet petasum dc vestitum ; tarn consimilist dtque ego: Siira, pes, statiira, tonsus, 6culi, nasum, [dens,] labra, Malae, mentum, barba, collus : tdtus quid verbis opust? Si tergum cicatricosum, nihil hoc simili est similius. S^d quom cogito, equidem certo idem sum, qui semper fui : N<5vi herum, novi aedis nostras: sane sapio et si'ntio. ego illi obtempero, quod Idquitur : pultabd foris. 10 LATIN -SELECTIONS. Me. Quo agis te? So. Domdm. Me. Quadrigas si nunc in- scendas lovis, Atque hinc fugias, ita vix poteris effugere infortiinium. So. Ndnne berae meae niintiare, quod herus meus iussit, licet? Me. Tiiae si quid vis niintiare ; hanc ndstram adire ndu sinam. Nam si me irritassis, hodie liimbifragium hinc aiiferes. So. Abeo potius. Di immortales, dbsecro vostram fidem, Ubi ego perii ? ubi immutatus sum ? libi ego formam perdidi ? An egomet me illic reliqui, si forte oblitus fui ? Nam hie quidem omnem imaginem meam, quae ante hac fuerat, pdssidet. Vivo fit quod niinquam quisquam mdrtuo faciet mihi. Amph., I, i, 274-306. 14. A CLEVER SLAVE DEBATES HOW TO GET MONET FOB HIS MASTER. Hercle vero, Libane, nunc te meliust expergiscier ! Atque argerito cdmparando fingere fallaciam. lam diu factum est, qudm discesti ab hero atque abiisti ad forum : Igitur inveniiindo argento ut fingeres fallaciam, Ibi tu ad hoc diei tempus ddrmitasti in dtio. Quin tu abs te socdrdiam omnem reicis, seguitiem amoves, Atque ad ingenium vetus vorsutum te recipis tuom ? Serva herum : cave tu idem faxis, alii quod servi solent, Quf ad heri fraudationem callidum ingenium gerunt. TJnde sumam ? quern intervortam ? quo hanc celocem cdnferam ? Impetritum, inaiiguratum est ; qudvis admittiint aves ; Picus, cornix est ab laeva, cdrvus, parra ab ddxtera. Cdnsuadent. Certum hercle est, vostram cdnsequi sententiam. Sed quid hoc, quod picus ulmum tiindit ? Haud temerarium est. Certe hercle, ego quantum ex augurio auspicii intellego, Aiit mihi in mundd sunt virgae, aut atriensi Saiireae. Sed quid illuc, quod exanimatus ciirrit hue Lednida ? Metuo, quod illic dbscaevavit meae falsae fallaciae. Asin., II, i. PLAUTUS. 11 15. THE DISADVANTAGES OF MARRYING FOR MONEY. (Megadorus, Senex ; Euclio, Senex.) Me. Nulla ergo dicat : Equidem dotem ad te attuli Maidrem multo, quam tibi erat pecunia : Enim mihi quidem aequom est piirpuram atque auriim dari, Ancillas, mulos, miiliones, pedisequos, Saliitigerulos piieros, vehicla, qui vehar. Eu. Ut matronarum hie facta pernovit probe ! Moribus praefectum miilierum hunc factiim velim. Me. Nunc qudquo venias, plus plaustrorum in aedibus Videas, quam ruri, quando ad villam ve"neris. Sed hoc etiam pulcrum est, prae quam ubi sumtiis petunt ; Stat fiillo, phrygio, aiirifex, lauarius, Cinifldnes, patagiarii, indusiarii, Flammearii, violarii, cerinarii, Aut manulearii, aiit murobrecharii ; Propdlae lintednes, calceolarii, Sedentarii sutdres, diabathrarii, Solearii astaut, astant molochinarii ; Petunt fullones, sarcinator^s petunt ; Strophiarii astant, astant semizonarii. lam hosce absolutes ce'nseas : cedunt, petunt Trec^nti ; circumstant phylacistae in atriis, Textdres, h'mbularii, arcularii. Ducuntur ; datur aes. lam hdsce absolutes ce'nseas ; Quom incedunt infectdres crocotularii, Aut aliqua mala crux semper est, quae aliqufd petat. Eu. Comp^llarem ego ilium, nf metuam, ne de'sinat Memorare mores miilierum ; nunc sfc sinam. Me. Ubi ndgivendis res soluta est dmnibus Pro illi's crocotis, strdphiis, sumto uxdrio : Ibi dd postremum ce"dit miles, a^s petit. Itiir, putatur ratio cum argentdrio ; Impransus miles adstat, aes censet dari. Ubi disputata est ratio cum argentario, Eti.-im plus ipsus d^bet argentario. 12 LATIN SELECTIONS. Spes prdrogatur rm'liti in aliiim diem. Hae siint atque aliae miiltae in magnis dotibus Incdmmoditates siimtusque intolerabiles. Nam quae indotata est, ea in potestate est viri ; Dotatae mactant et malo et damno viros. AuL, III, v, 24-62. 16. A PARASITE'S COMPLAINT. Ilicet parasiticae arti in max u mam maldm crucem : Ita iuventus iam ridicules inopesque ab se segregat. Nil morantur iam Laconas, imi subselli viros, Plagipatidas, quibus sunt verba sine penu et pecunia ; Eds requirunt, qui, lubenter quom ederiut, reddant domi. Ipsi obsonant, quae parasitorum ante erat provmcia ; Ipsi de for6 tarn aperto capite ad lenones eunt, In tribu quam aperto capite sdntis condemnant reos ; Neque ridicules iam terunci faciunt; sese omnes amant. Nam lit dudum hinc abivi, accessi ad adulescentes in foro ; Salvete, inquam: quo imus una ad prandium ? Atque illi tacent. Quis ait "Hue," aut quis profitetur? inquam. Quasi muti silent, Neque me rident. Ubi cenamus ? inquam. Atque illi abnuunt. Dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus, Quibus solebam menstruales epulas ante adipfscier. Nemo ridet. Sci'vi extemplo, rem de compactd geri. Ne canem quidem irritatam voluit quisquam imitarier, Saltern, si non arriderent, dentis ut restringerent. Abeo ab illis, pdstquam video me sic ludificarier ; Pergo ad alios ; venio ad alios, deinde ad alios : una res ; 6mnes compacto rem agunt, quasi in Velabro olearii. Capt., Ill, i, 9-2a PLAUTUS. 13 17. CASTING LOTS FOR A WIPE. (Chalinus and Olympic, rived suitors ; Stalino and his wife Cleostrata act as Umpires.) St. Eii^e ! Cave ! Conicite sortis mine lam ambo hue. Eccere. D Uxor, aequa. 01. Noli uxori credere. St. Habe animum bonum. 01. Cre"do hercle, hodie devotabit sdrtis, si attigerit. St. Tace. 01. Taceo. Deos quaeso Gh. Ut quidem tu hodie cauem et furcam feras. 01. Mihi lit sortitio eveniat. Ch. Ut quidem, hercle, pedibus pendeas. 01. At, tu ut oculos emungare ex capite per nasiim tuos. Gh. Quid times ? paratum oportet e"sse iam laqueiim tibi. 01. PeViisti ! St. Animum advdrtite ambo. 01. Tdceo. *S1?. Nunc tu, Cleostrata, Ne a me memores malitiose de hac re factum, aut siispices : Tibi permitto ; tiite sorti. 01. Perdis me ! Gh. Lucriim facit. St. Hoc age, sis, Olympic ! 01. Si hie Htteratus me sinat. St. Quod bonum atque fdrtunatum mini sit 01. Ita vero ; e*t mihi. Gh. Ndn ! 01. Imo hercle ! Gh. Imd mihi hercle ! St. Hie vmcet; tu vives miser. Praecide os tu illi hodie! Age! 6cquid fit? Gl. Ne obiexis manum ! 01. Cdmpressan' palma, dn porrecta, ferio? St. Age, ut vis. 01 Hem tibi ! Gl. Qufd tibi istunc tdctio est ? 01. Quia Iiippiter iussit meus. Cl. Feri malam tu illi riirsum. 01. Perii, piignis caedor, luppiter ! St. Quid tibi tactio hiinc fuvit? Gh. Quia idssit haec lund mea. St. Pdtiundum est, siquid^m me vivo mea vixor imperium exhibet. Gl. Tarn hiiic loqui lic^re oportet, quam fsti. 01. Cur omen mihi Vltuperat? St. Mal6, Chaline, tibi cuvendum censeo. 14 LATIN SELECTIONS. Ch. Temperi, postquam dppugnatum est 6s ! St. Age, uxor, mini 1 1:1111 S<5rti. Vos advdrtite animum. Praebe tu. 01, Ubi sim, nescio. Perii, cor tineosum, opinor, habeo : iamdudiim salit ; De labore pectus tundit. CL Teneo sortem. St. Effer foras ! Ch. lamne mortuii's ? 01. Ostende ! Mea e*st. Ch. Mala crux ea est quidem. CL Victus es, Chalme ! St. Turn nos demum vivere, Olympic, Gaiideo. Ol. Pietate factum est mea &tque maiorum meum. St. Intro abi, uxor, atque adorna niiptias. Cas. II, vi, 31-43, 49-67. 18. A GENTLEMAN OP THE OLD SCHOOL COMPLAINS THAT THE OLD-FASHIONED STRICTNESS OF EDUCATIONAL DISCIPLINE is UNDULY RELAXED. (Lydus, Paedagogus ; Philoxenus, Senex.) Phi. Heia, Lyde, leniter qui saeviunt, sapiunt magis. Minus mirandura est, illaec aetas si quid illorum facit, Quam si non faciat. Feci ego istaec itidem in adulescentia. Ly. Hei mihi, hei mihi, istaec ilium perdidit adsentdlio ? Nam absque te esset, ego ilium haberem rectum ad ingenium bonum ; Niinc propter te tiiamque pravos factus est fiduciam. Phi. Paulisper, Lyde, est lubido hdmini suo animo obsequi ; lam aderit tempus, quom sese etiam ipse dderit. Morem geras. Dum caveatur, praeter aequom ne quid delinquat : sine. Ly. N<5n sino, neque equidem illunc me vivo corrumpi siiiam. Sed tu, qui tarn pro corrupto dicis causam filio, Eademne erat haec disciplina tfbi, quom tu adulescens eras ? Nego, tibi hoc aimi's viginii fui'sse primis cdpiae, Digitum longe a paedagogo pedem ut efferres aedibus. Id quoi obtigerat, hdc etiam ad malum arcessebatur malum : Et discipulus et magister perhibebantur improbi. Ante solem exorieutem ni in palaestram veneras, Gyranasii praefecto baud medidcres poenas penderes. PLAUTUS. 15 fbi cursu, luctando, hasta, disco, pugilatu, pila, Saliendo, sese exercebaut magis, quam scorto aut saviis ; Ibi suam aetatem extendebaut, non in latebrosis locis. Inde de hippodrome et palaestra libi revenisses domum : Cincticulo praecinctus in sella apud magistrum absideres ; Turn librum legeres. Si unam peccavisses syllabam, Fieret coriurn tarn maculosum, quam est nutricis pallium. Phi. Alii, Lyde, niinc sunt mores. Ly. Id equidem certd scio : Nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistri desinebat esse dicto obediens ; At nunc priusquam septuennis ^st, si attingas eum manu : Extemplo puer paedagogo tabula dirumpit caput. Qudm patrem adeas pdstulatum, puero sic dicit pater : " Xoster esto, diim te poteris defensare iniiiria." Prdvocatur paedagogus : " Eho, senex minimi preti, Ne dttigas puerum fstac causa, quando fecit strenue." It magister, quasi lucerna, lincto expletus h'nteo ; Itur illinc iiire dicto. Iloccine hie pactd potest Inhibere imperiiim magister, si ipsus primus vapulet ? Bacch., Ill, iii, 4-9, 12-30, 33-44. 19. MENAECHMUS MISTAKEN FOR HIS BROTHER. (Menaechmus Sosicles ; Peniculus, Parasitus.) Me. Adule"scens, quaeso, qufd tibi mecum e*st rei, Qui mihi male dicas, hdmini ignoto, insciens ? An tibi malam rem vis pro maledicti's dari Postea? Pe. Earn quidem edepol te dedisse intellego. Me. Respdnde, adulescens, quaeso, quid nomen tibi est? Pe. Etiam derides, quasi non nomen ndveris ? Me. Non Edepol ego te, qudd sciam, unquatn ante hunc diem Vidf neque novi ; verum certo, quisquis es, Acqudm si facias, mihi odiosus rie sies. Pe. Non me" novisti ? Me. N6n negem, si n<5verim. Pe. Menaechme, vigila! Me. Vigilo hercle equidem, qudd sciam. * 16 LATIN SELECTIONS. Pe. Tuiim parasitum ndn novisti ? Me, Ndn tibi Sanum est, adulescens, sinciput, ut intellego. Pe. Respdude : subripuistin' uxori tuae Pallam istanc hodie, eamque dedisti Erdtio? Me. Neque hercle ego uxorem habeo, neque ego Erdtio Dedi, nee pallam siirpui. Pe. Satin' sanus es ? Occi'sa est haec res ! Ndn ego te indutum foras Exire vidi palla ? Me. Vae capiti tuo ! Tun' med indutum fuisse pallam praedicas ? Pe. Ego hercle vero. Me. Ndn tu abis, quo dignus es, Aut te piari iubes, homo insanissume ! Pe. Numquam edepol me quisquam exorabit, quiu tuae Uxori rem omnem iam, uti sit gesta, eloquar. Omnes in te istaec recident contumeliae. Faxo haud inultum praudium comederis. Men., Ill, ii, 29-55. _, 20. A BRAGGART CAPTAIN AND HIS PARASITE. . (Artotrogus, Parasitus ; Pyrgopolinices, Miles.) Ar. Quid in Cappadocia, ubi tu quingentds simul, Ni hebes machaera fdret, uno ictu occideres ? Py. At peMitatus reliquiae erant, si viverent. Ar. Quid tibi ego dicam, quod omnes mortales sciunt, Pyrgdpolinicem te linum in terra vivere Virtiite et forma et factis invictissumis ? Amant te omnes mulieres, neque hercle iniuria, Qui sis tarn pulcer ; lit vel illae, quae here pallio Me repreheuderunt. Py. Quid here dixeriint tibi ? Ar. Rogitabant : Hiccine Achilles est, inquit, tibi ? lino eius frater, inquam. Innuit altera : Ergo mecastor pulcer est, inquit mini, Et liberalis. Vide, caesaries quarn decet. Ne illae sunt fortunatae, quae cum istd cubant ! Py. Itane aibat tandem ? Ar. Quae me ambae obsecraverint, Ut te hddie quasi pompam iliac praeterdiicerem. Py. Nimia est miseria, piilcrujn esse homiuem nimis. PLAUTUS. 17 Ar. Molestae sunt mihi : drant, ambiunt, dbsecrant, Videre ut liceat ; ad sese arcessi iubent : Ut tud non liceat operam dare negotio. Mil. GL, I, i, 52-71. -h 21. A LADY'S TOILET. Negdti sibi qui volet vim parare : Navem et mulierem, haec duo compardto : Nam nullae magis res duae plus negdti Habent, forte si dcceperis exornare ; Neque unquam satis hae duae res ornantur, Neque eis ulla ornandi satis satietas est. Atque haec ut loqudr, nunc domd docta di'co : Nam nds usque ab aurora ad hoc quod die! est Ex industria ambae concessamus niiuquam Lavari, aut fricari, aut tergeri, aut ornari, Poh'ri, expoliri, pingf, fingi ; et liua Binae, singulis quae datae nobis aucillae, Eae nos lavando, eluendo, operam dedere; Adgeriindaque aqua sunt viri duo defessi. Apagesis, negoti quantum in muliere una est ! Poen., I, ii, 1-15. 22. THE DANGER OF MAKING LOVE BY PROXY. (Agorastocles, Adulescens ; Milphio, Servos ; Adelphasium, Meretrtx.) Ag. lam hercle tu peristi, ni illam mihi tarn tranquillam facis, Quam mare est olim, quom ibi alcedo piillos educit suos. Mi. Quid faciam ? Ag. Exord, blandire, expdlpa ! Ml. Faci- am sedulo ; Sed vide, sis, ne tu dratorem hunc pugnis pectas pdstea. Ag. Ndn faciam. Ad. Nos eamus nunc. Etidm morare? Male facis : Bene promittis multa ex multis ; dmnia incassiim cadunt Liberare iuravisti me haud semel, sed centies. Diim te exspecto, neque usquam aliam mihi paravi cdpiam, 2 18 LATIN SELECTIONS. Neque istuc usquara apparet. Ita nunc servio nihild minus. I, soror. Abscede tu a me. Ag. Peril ! Eho, quid agis, Mflphio ? Mi. Mea voluptas, meae deliciae, mea vita, mea amoenitas, Meus ocellus, meum labellum, mea salus, meuin savium, Meum mel, meum cor, mea colostra, meus molliculus cdseus. Ag. Mene ego illaec patiar praesente dici ? Discrucidr miser, Nisi ego ilium iubed quadrigis ciirsim ad carnuficem rapi ! Ndn ego homo tridboli sum, nisi ego illi mastigiae Exturbo oculos atque dentes ! Hem voluptatem tibi! Hem mel ! hem cor ! hem colostram ! hem salutem ! hem savium ! Mi. Impias, here, te ! oratorem verberas. Ag. lam istdc magis! Et iam ocellum addam, et labellurn, et h'nguam ! Mi. Ecquid facies modi ? Ag. Siccine ego te orare iussi ? Mi. Qudmodo ergo orem ? Ag. Rogas ? Sic enim diceres, sceleste : Huius voluptas, te dbsecro, Hiiius mel, huius cor, huius labellum, hiiius lingua, huius savium, Hiiius colostra, hiiius dulciculus caseus, mastigia ; Omnia ilia, quae dicebas tua esse, ea memorares mea. Mi. Obsecro hercle te, voluptas hiiius atque odium meum, Hiiius arnica mammeata, mea inimica et malevola, Oculus huius, lippitudo mea, mel huius, fel meum, Ut tu huic irata ne sis ; aiit, si id fieri ndn potest, Capias restim ac te suspendas ciim hero et vostra familia : Nam mihi iam video propter te victitandum sdrbilo, Itaque iam quasi dstreatum terpum ulceribus gestito, Prdpter amorem vostrum. Ad. Amabo, men' prohibere pds- tulas, Ne te verber^t, magis quam ne mendax me advorsdm siet ? Ad. Verum. Etiam tibi hanc amittam ndxiam uuam, Agora- stocles. Ndn sum irata. Ag. Ndn es ? Ad. Non sum. Ag. Da ergo, ut credam, savium. Ad. Mdx dabo, quom ab re divina rediero. Ag. I ergo strenue. Poen., I, ii, 145-159, 171-194. PLAUTUS. 19 _^_ 23. EXAMPLE OF COINING WORDS. (Toxilus, Sagaristio, Servi ; Dordalus, Leno.) To. Videdr vidisse hie forma persimilem tui, Eadem statura. Sa. Quippe qui frater siet. Do. Sed scire velimus, qudd tibi nomen siet. To. Quid uttinet, nos scire ? Sa. Ausculta ergo, lit scias: Vam'loquidorus, Virginisvenddnides, Nugipolyloquides, Argentiexterebrdnides, Tedigniloquides, Niimmorumexpalpdnides, Quodsemelarri pides, Niinquamposteareddides. Do. Heu hercle nomen multis modis scriptiim est tuom. Sa. Ita stint Persarum mores : longa ndmina Contdrtiplicata haberaus. Numquid ceterum Voltis? Do. Vale. Pers., IV, vi, 16-27. 24. AN ESCAPE FROM SHIPWRECK. J- (Sceparnio, Servos; Daemones, Senex.) Sc. Sed, 6 Palaemon, sancte Neptuni comes, Quique hercule illi sdcius esse diceris, Quod facinus video ? Da. Quid vides ? Sc. Mulierculas Vided sedentis in scapha solas duas. Ut adflictantur miserae ! Euge, euge ! perbene ! Ab saxo avortit fliictus ad litus scapham, Neque giibernator linquam potuit rectius. Nou vidisse undas me maiores censeo. Salvae sunt, si illos fliictus devitaverint. Nunc, mine periculum est : eiecit alteram. At in vado est : iam facile enabit. Etigepae, Viden', alteram illam ut fluctus eiecit foras? Surrexit, horsum se capessit. Salva res ! Desiluit haec autem dltera in terram e scapha. Ut prae' timore in gdnua in undas cdncidit ! Salva ^st: evasit ex aqua. Iam in litore est 20 LATIN SELECTIONS. Sed dextrovorsum avdrsa it in malam crucem. Hera, urrabit illaec hodie. Da. Quid id refert tua ? Sc. Si ad saxum quo capessit, ea deorsiim cadit, Errationis fecerit compendium. Da. Si tu de illarum cenaturus ve'speri es, Illi's curandum censeo, Sceparnio ; Si apiid me esurus es, mihi dari operam volo. Sc. Bonum aequomque oras. Da. Sequere me hac ergo. Sc. Sequor. Rud., I, ii, 71-94. -J- 25. LOVE is TOO EXPENSIVE A LDXURT. Omnium primum Amdris artis eMoquar quemadmddum expediant. Niinquam Amor quemquam nfsi cupidum hominem pdstulat se in plagas conicere ; Eos cupit, eos cdnsectatur ; sxibdole blanditur ; ab re Cdnsulit, blandiloquentulus, harpago, mendax, cuppes avarus, Elegans, despoliator, lat^bricolarum hominiim corruptor, Blandus, inops, celati indagator : nam qui ab eo, quod amat, Quam extemplo saviis sagittatis percussus est : Illico res foras labitur, liquitur. ' Da mihi hoc, mel meum, si me amas, si aiides ! ' Ibi ille cuculus : ' Oc^lle mi, fiat ! Et istuc et si amplius vis dari, dabitur.' Ibi ilia pendentem ferit : 5am amplius drat ; Non sat id est mali, ni amplius etiam, Qudd bibit, quod comest, quod facit siimti. Ndx datur : ducitur familia tdta : Vestispicae, unctor, auri custos, flabelliferae, sandaligerulae, Cantrices, cistellatrices, nuntii, reniintii, Raptdres panis et peni. Fit ipse, dum illis cdmis est, Inops amator. Haec ego quom ago cum meo animo et recolo, Ubi qui eget, quam preti sit parvi : Apage te, Amor ! non places ! nfl te utor. Quamquam illud est dulce, esse et bibere ; Amor amara dat tibi satis quod aegre sit ; PLAUTUS. 21 Fugit fdrum, fugat tuos cognates, Fugat ipse a suo se cdntuitu ; Neque enim eum sibi amicum .vdluut dici. Mi'lle modis amor ignorandust, prdcul adhibendust, abstinendus: Nam qui in amorem praecipitavit, peius perit, quam si saxo saliat. Apage, sis, Amor ! Tuas res tibi habe. Amor mihi amicus NC* fuas linquam ! Certum est, ad frugem Applicare animum. Trin., II, I, 14-52. 26. A PURCHASER FRIGHTENED OUT OF A BARGAIN. (Stasimus, Servos; Philto, Senex.) St. Per deds atque homines di'co, ne lu illunc agrum Tuom siris unquam fieri, neque gnati tui. Ei rei argumentum dicam. Ph. Audire edepdl lubet. St. Primum dmnium, olim terra quom proscinditur, In quinto quoque sulco moriuntiir boves. Ph. Apage ! St. Neque unquam quisquam est, qudius ille age*r fuit, Quin pessume ei res vdrterit. Quorum fuit, Alii exulatum abierunt ; alii emdrtui ; Alif se suspendere. Hem, nunc hie, qudius est, Ut ad fncitas redactus ! Ph. Apage a me fstum agrum! St. Magis apage dicas, si dmnia a me audiveris : Nam fulguritae siint hie alternae drbores ; Sues moriuntur angina aceVrume ; Oves scabrae sunt, tdm glabrae, hem, quam haec e*st manus. Turn autem Syrorum, genus quod patientissumum est Ilomindm, nemo extat, qui fbi sex menses vi'xerit: Ita ciincti solstitiali mSrbo decidunt. Ph. Credo ego istuc, Stasime, ita ^sse; sed Campans genus Multd Syrorum iam dntidit patientia. Sed iste est ager profecto, ut te audivi loqui, 22 LATIN SELECTIONS. Maids in quern omnes piiblice mitti decet. Siciit fortunatdrum memorant insulas, Quo ciincti, qui aetatem egerunt caste suam, Conveniant : contra istdc detrudi maleficos Aequdm videtur, qui quidem istius sit modi. St. Hospitium est calamitatis. Quid verbis opust? Quamvis malam rem quaerens, illic reperias. Ph. At tu hercle et illi et alibi. St. Cave, sis, dixeris, Me tibi dixisse hoc. Ph. Dixisti arcand satis. St. Quin hie quidem cupit ilium ab se abalienarier, Si quidem reperire pdssit, cui os sublinat. Ph. Meus quidem hercle nunquam fiet. St. Si sapies quidem. Lepide hercle de agro ego hiinc senem deterrui. Trin., II, iv, 119-123, 132-159. 27. SENATUS CONSULTUM DE BACCHANA- LIBUS, 186 B.C. De Bacanalibus quei foideratei esent ita exdeicendum cen- suere. Neiquis eorum J9acanal habuise velet. Sei ques esent quei sibei deicerent necessus ese Bacanal habere, eeis utei ad prae- torem urbanum Romam venirent deque eeis rebus, ubei eorum verba audita esent, utei senatus noster decerneret, dum ne minus Senatoribus C adesent, quom ea res cosoleretur. Bacas vir nequis adiese velet ceivis Romanus neve nominus Latini neve socium quisquam, nisei praetorem urbanum adiesent, isque de senatuos sententiad, dum ne minus senatoribus C adesent, quom ea res cosoleretur, iousiset. Cesuere. Sacerdos nequis vir eset. Magister neque vir neque mulier quisquam eset. Neve pecuniam quisquam eorum comoinem /cabuise velet, neve magistratum neve p"fo magistratuc? neque virum neque mulierem quiquam fecise velet. Neve post hac inter sed coniourase neve comvovise neve conspondise neve con- promesise velet, neve quisquam fidem inter sed dedise velet. EPITAPH OF P. CORNELIUS SCIPIO. 23 Sacra in oquoltod ne quisquam fecise velet, neve in poplicod neve in preivatod neve exstrad urbem sacra quisquam fecise velet, nisei praetorem urbanum adieset isque de senatuos senten- tiad, dura ne minus senatoribus C adesent, quom ea res cosolere- tur, iousiset. Censuere. Homines pious V oinvorsei virei atque mulieres sacra ne quis- quam fecise velet, neve inter ibei virei pious duobus mulieribus pious tribus arfuise velent, nisei de praetoris urbani senatuosque sententiad, utei suprad scriptum est. Haice utei in coventionid exdeicatis ne minus trinum noundi- num ; senatuosque sententiam utei scientes esetis, eorum sen- tentia ita fuit : sei ques esent, quei arvorsum ead fecisent, quam suprad scriptum est, eeis rem caputalem faciendam censuere; atque utei hoce in tabolam ahenam iuceideretis, ita senatus aiquom censuit ; uteique earn figier ioubeatis ubei facilumed guoscier potisit; atque utei ea Bacanalia, sei qua sunt, exstrad qtiam sei quid ibei sacri est, ita utei suprad scriptum est, in diebus X, quibus vobis tabelai datai erunt, faciatis utei dismota sient. Inscr. 28. EPITAPH OF P. CORNELIUS SCIPIO, PROB- ABLY SON OF AFRICANUS MAJOR, AUGUR 180 B.C. Quei apice insigne dialis flaminfs gesfstei Mors perfecit tua ut essent 6mnia brevia Hon<5s fama virtusque gloria atque ingenium : Quibus sei in longa h'cuiset tibe litier vita Facile factefs supenises gldriam maidrum. Quare lubens te in gremiu, Scfpid, recipit Terra, Publi, progndtum Piiblitf, Cornell. Inscr. 24 LATIN SELECTIONS. Q. ENNIUS, 239-169 B.C. 29. DREAM OF PRIAM, AND ITS INTERPRETATION. . . . mater gravida parere se ardentem facem Visa est in somnis Hecuba : quo facto pater Rex ipse Priamus sdmnio, mentis metu Perciilsus, curis siimptus suspirantibus, Exsacrificabat h<5stiis balantibus. Turn cdniecturam pdstulat pacem petens, Ut se edoceret dbsecrans Apdllinem, Quo se*se vertant tantae sortes sdmnium. Ibi ex oraclo vdce divina edidit Apdllo, puerum pn'mus Priamo qui foret Postilla natus, temperaret tdllere : Eum esse exitium Trdiae, pestem Pergamo. Alex.,fr. ap. Cic., de Div., I, xxi, 42. 30. CASSANDRA'S VISION. Hec. Sed quid oculis rabere visa es derepente ardentibus? TJbi ilia tua paulo ante sapiens virginali' modestia? Cos. Mater, optumarum multo miilier melior mulierum, Mi'ssa sum superstitiosis ariolationibus : Namque Apollo fatis fandis dementem invitam ciet. Virgines aequales vereor, patris mei meum factiim pudet, Optumi viri. Mea mater, tui me miseret, mef piget: 6ptumam progeniem Priamo peperisti extra me: hoc dolet: Men obesse, illos prodesse, me dbstare, illos dbsequi ! Adest, adest fax dbvoluta sanguine atque incendio ! Miiltos annos latuit : cives, ferte opem et restinguite 1 lamqu^ mari magno classis cita Texitur: exitium exdmen rapit: Adveniet, fera veh'volantibus Navibus complebit manus litora. Alex. t fr, ap. Cic., De Div., I, xxxi, 66, 67. ENNIUS. 25 31. THE SACK OF TROT. Quid petam praesidi aut exequar ? qudve nunc Auxilio exili aiit fugae freta sim ? Arce et urbe drba sum. Quo accedam ? quo applicem ? GUI nee arae patriae domi stant, fractae et disiectae iaceut, Fana flamma deflagrata, tdsti alti stant parietes Deformati atque dbiete crispa. O pater, o patria, o Priami domus Saeptum altisono cardine templum ! Vidi ego te adstante ope barbarica Tectis caelatis lacuatis, Auro ebore instructum regifice. Haec oinnio, videi inflammarei, Priamd vi vitam evitarei, lovis arain sanguine turparei. Vidi, videre qu6d sum passa aegeVrume Hectorem curru quadriiugo raptarier Hectdris natum de muro iactarier. Androm.,fr. ap. Cic., Tusc., Ill, xix, 44, et al. 32. MEDEA'S NURSE DEPLORES JASON'S VISIT. Utindm ne in nemore Pe'lio seciiribus Caesa dccedisset abiegna ad terrdm trabes, Neve fnde navis fnchoandae exdrdium Coepfsset, quae nunc ndminatur ndmine Argd, quia Argiva in ea dilecti viri Vecti petebant pellem inauratam arietis Colchis, imperio rdgis Peliae, per do! urn. Nam numquam era errans mea domo ecferret pedem Medea, animo aegra, amdre saevo sadcia. Med. Exul,fr. in Rhet. ad. Herenn., II, xxii, 84. 26 LATIN SELECTIONS. 33. DENIAL OF DIVINE PROVIDENCE. Ego deum genus esse dixi et dicam semper caelitum, Sed eos non curare opinor, quid agat huinaiium genus : Nam si curent, beue bonis sit, male mails, quod niinc abest. Telam.,fr. ap. Cic., De Div., II, i, 104, et De Nat. Dear., Ill, xxxii, 79. 34. A WARNING AGAINST RELIGIOUS QUACKS. . . . Sed superstitidsi vates impudentesque arioli, Aiit iuertes aut insani aut qui'bus egestas imperat, Qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Quibus divitias pdllicentur, ab eis drachumam ipsi petunt. De his divitiis sibi deducant drachumam, reddant caetera. Telam.,fr. ap. Cic., De Div., I, Iviii, 132. 35. ILIA'S DREAM. Excita cum tremulis anus attulit artubus lumen, Talia commemorat lacrimans, exterrita somno, Eurudica prognata, pater quam noster amavit, Vires vitaqiie corpus meum nunc deserit omne. Nam me visus homo pulcher per amoeua salicta Et ripas raptare locosque novos ; ita sola Postilla, germana soror. errare videbar Tardaque vestigare et quaerere te, neque posse Corde capessere : semita nulla pedem stabilibat. Exin compellare pater me voce videtur His verbis : ' o gnata, tibi sunt ante ferendae Aerumnae, post ex fluvio fortuna resistet.' Haec ecfatus pater, germana, repente recessit Nee sese dedit in conspectum oorde cupitus, Quamquam multa manus ad caeli caerula templa Teudebam lacrimans et blanda voce vocabam. Vix aegro cum corde meo me somnus reliquit. Ann., ap. Cic., De Div., I, xx, 40. ENNIUS. 27 36. ROMULUS AND REMUS. Remus auspicio se devovet atque secundam Solus avem servat at Romulus pulcher in alto Quaerit Aventino, servat genus altivolantum. Certabant urbem Romam Remoramne vocarent. Omnibus cura viris uter esset induperator. Expectant vel uti, consul cum mittere signum Volt, omnes avidi spectant ad carceris oras, Quam mox emittat pictis e faucibus currus : Sic expectabat populus atque ora tenebat Rebus, utri magni victoria sit data regni. Interea sol albus recessit in infera noctis. Exin Candida se radiis dedit icta foras lux. Et simul ex alto longe pulcherruma praepes Laeva volavit avis : simul aureus exoritur sol. Cedunt de caelo ter quattor corpora sancta Avium, praepetibus sese pulchrisque locis dant. Conspicit inde sibi data Romulus esse priora, Auspicio regni stabilita scamna solumque. Ann., ap. Cic., De Div., I, xlviii. 37. WOODCUTTERS AT WORK. Incedunt arbusta per alta, securibus caedunt, Percellunt magnus quercus, exciditur ilex, Fraxinus frangitur atque abies consternitur alta. Pinus proceras pervortunt: omne sonabat Arbustum fremitu silvai frondosai. Ann., ap. Macrob., Sat. vi, 2. 38. SPEECH OF PTRRHUS AS TO RESTORING THE ROMAN PRISONERS. Nee mi aurum posco nee mi pretium dederitis ! Nee cauponantes bellum, sed belligerantes, Ferro, non auro vitam cernamus utrique. Vosne velit an me regnare era quidve ferat Fors, 28 LATIN SELECTIONS. Virtute experiamur. Et hoc simul accipe dictum : Quorum virtutei belli fortuna pepercit, Eorundem me libertati parcere certumst. Dono ducite doque volentibus cum magnis dis. Ann., ap. Cic., De Off. I, xii, 38. 4 39. A CHARACTER. Haece locutus vocat quocum bene saepe libenter Mensam sermonesque suos rerumque suarum Congeriem partit, magnam cum lassus diei Partem fuisset de summis rebus regundis Consilio indu foro lato sanctoque senatu : Cui res audacter magnas parvasque iocumque Eloqueretur, cuncta simul malaque et bona dictu Evomeret, si qui vellet, tutoque locaret. Quocum multa volup ac gaudia clamque palamque. Ingeuium cui nulla malum sententia suadet Ut faceret facinus levis aut malus, doctus fidelis Suavis homo facundus suo contentus beatus Scitus secunda loquens in tempore commodus verbum Paucum, multa tenens antiqua sepulta, vetustas Quern fecit mores veteresque novosque tenentem, Multorum veterum leges divumque hominumque ; Prudenter qui dicta loquive tacereve possit : Hunc inter pugnas Servilius sic compellat. Ann., ap. Cell., xii, 4. 40. THE MILITARY SUPPLANTS THE CIVIL POWER IN THE STATE. Pellitur e medio sapientia, vi geritur res, Spernitur orator bonus, horridus miles amatur. Haut doctis dictis certantes sed maledictis Miscent inter sese inimicitiam agitantes. Non ex iure manu consertum sed magis ferro Rem repetunt, regnumque petunt, vadunt solida vi. Ann., ap. Cell., xx, 10. ENNIUS. 29 41. A STAUNCH SOLDIER. Undique conveniunt vel ut itnber tela tribune : Configunt parmatn, tinnit astilibus umbo Aerato sonitu galeae : sed nee pote quisquam Undique niteudo corpus discerpere ferro. Semper obundantes hastas frangitque quatitque : Totum sudor habet corpus multumque laborat Nee respirandi fit copia : praepete i'erro Histri tela maim iacientes sollicitabant. Ann., ap. Macrob., Sat., vi, 3. 42. CALM AFTER A STORM. . . . mundus caeli vastus cdnstitit silentio, Et Neptunus saevus undis asperis pausatn dedit : Sol equis iter repressit dngulis volantibus : Cdnstitere amnes perennes, arbores vento vacant. Sat. de Scip.,fr. ap. Macrob., Sat., vi, 2. 43. EPIGRAMS ON SCIPIO. Hie est ille situs, cui nemo civis nee hostis Quivit pro iactis reddere operae pretmm. Ap. Sen., Ep., xviii, 6 (108), 32. A sole exoriente supra Maeotis paludes Nemo est qui factis me aequiperare queat. Si fas endo plagas caelestum ascendere cuiquam est Mi soli caeli maxima porta patet. Ap. Cic., Tusc. Di*., V, xvii, 49; Sen., Ep., xviii, 6 (108), 34. 44. His OWN EPITAPH. Adspicite, o cives, senis Enni imagini' formam : Hie vostrum panxit maxuma facta patrum. Nemo me dacrumis decoret, nee fun jra fletu Faxit. Cur? Volito vivo* per ora virum. Ap. Cic., Tnsc. Dig., I, xv, 34 30 LATIN SELECTIONS. ANCIENT FORMULAS, OF UNCERTAIN DATE. 45. FORMULA FOEDERIS FERIENDI. Foedera alia aliis legibus, ceterum eodem modo omnia fiunt. Turn ita factum accepimus, nee ullius vetustior foederis memo- ria est. Fetialis regem Tullum ita rogavit : ' lubesne me, Rex, cum patre patrato populi Albani foedus ferire?' iubente rege, ' Sagmina,' iuquit, ' te, Rex, posco.' Rex ait, ' Puram tollito.' Fetialis ex arce graminis herbam puram attulit : postea regem ita roga.vit: ' Rex, facisne me tu regium nuntium populi Romani Quiritium, vasa, comitesque meos?' Rex respondit: 'Quod sine fraude mea populique Romani Quiritium fiat, facio.' Fetia- lis erat M* Valerius : is patrem patratum Sp. Fusium fecit, ver- bena caput capillosque tangens. Pater patratus ad iusiurandum patrandum, id est sanciendum fit foedus ; multisque id verbis, quae, longo eflfata carmine, non operae est referre, peragit. Legibus deinde recitatis: 'Audi,' inquit, ' luppiter ; audi, pater patrate populi Albani, audi tu, populus Albarius : ut ilia palam prima postrema ex illis tabulis cerave recitata sunt sine dolo malo, utique ea hie hodie rectissime intellecta sunt, illis legibus populus Romanus prior non deficiet. Si prior defexit publico cousilio, dolo malo, turn illo die, Diespiter, populum Romanum sic ferito, ut ego hunc porcum hie hodie feriam : tantoque magis ferito, quanto magis potes pollesque.' Id ubi dixit, porcum saxo silice percussit. Sua item carmina Albani, suumque iusiuran- dum, per suum dictatorem suosque sacerdotes peregerunt. Ap. Liv., I, 24. 46. FORMULAE RERUM REPETUNDARUM ET BELLI INDICENDI. Legatus ubi ad fines eorum venit, unde res repetuntur, capite velato filo (lanae velamen est) ' Audi, luppiter,' inquit, ' audite fines' (cuiuscunque gentis sunt nominal) 'audiat Fas. Ego sum publicus nuutius populi Romani : iuste pieque legatus venio, verbisque meis fides sit.' Peragit deinde postulata. Inde lovem ANCIENT FORMULAS. 31 testem facit : ' Si ego iniuste impieque illos homines illasque res dedier mihi exposco, turn patriae compotem me nunquam siris esse.' Haec cum fines suprascandit, haec quicunque ei primus vir obvius fuerit, haec portam iugrediens, haec forum ingressus, paucis verbis carminis concipiendique iurisiurandi mutatis pera- git. Si non deduntur quos exposcit, diebus tribus et triginta (tot enim solemnes sunt) peractis, bellum ita indicit: 'Audi, luppiter, et tu, lane Quirine, Diique omoes caelestes, vosque ter- restres, vosque inferni, audite. Ego vos tester, populum ilium ' (quicunque est, nominat) 'iniustum esse neque ius persolvere. Sed de istis rebus in patria maiores natu cousulemus, quo pacto ius nostrum adipiscamur.' Cum iis nuntius Romam ad consu- lendum redit. Confestim rex his ferine verbis patres consulebat: ' Quarum rerum litium causa condixit pater patratus populi Ro- mani Quiritium patri patrato priscorum Latinorum hominibusque priscis Latinis, quas res nee dederunt nee solverunt nee fece- runt quas res dari fieri solvi oportuit, die,' inquit ei quern pri- inuin sententiam rogabat, 'quid censes?' Turn ille : ' Puro pioque duello quaerendas censeo, itaque consentio consciscoque.' Inde ordine alii rogabantur: quandoque pars major eorum qui aderant in eandem sententiam ibat, bellum erat consensum. Fieri solitum, ut fetialis hastam ferratam, aut praeustam san- guineam ad fines eorum ferret, et non minus tribus puberibus praesentibus, diceret : ' Quod populi priscorum Latinorum ho- minesque prisci Latini adversus populum Romanum Quiritium fecerunt, deliquerunt, quod populus Romanus Quiritium bellum cum priscis Latinis iussit esse, senatusque populi Romani Quiri- tium censuit consensit conscivit, ut bellum cum priscis Latinis fieret ; ob earn rem ego, populusque Romanus populis priscorum Latinorum hominibusque priscis Latinis bellum indico facioque.' Id ubi dixisset, hastam in fines eorum emittebat. Hoc turn modo ab Latinis repetitae res, ac bellum indicium : moremque eum posteri acceperunt. Ap. Liv., I, 32. 32 LATIN SELECTIONS. 47. FORMULA VERIS SACRI VOVENDI. His senatus consultis perfectis, L. Cornelius Lentulus pontifex maximus, consulente collegium praetore, omnium prirnum popu- lum consulendum de vere sacro censet : iniussu populi voveri non posse. Rogatus in haec verba populus : ' velitis iubeatisue haec sic fieri ? Si res publica populi Romani Quiritium ad quinquennium proximum, ut velim, eamque salvam servaverit hisce duellis, quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est, quaeque duella cum Gallis sunt, qui cis Alpis sunt, datum donum duit populus Romanus Quiritium, quod ver attulerit ex suillo, ovillo, caprino, bovillo grege, quaeque profana erunt, lovi fieri ex qua die senatus populusque iusserit. Qui faciet, quando volet quaque lege volet, facito ; quo modo faxit, probe factum esto. Si id moritur, quod fieri oportebit, profanum esto, neque scelus esto. Si quis rumpet occidetve insciens, ne fraus esto. Si quis clepsit, ne populo scelus esto, neve cui cleptum erit Si atro die faxit iusciens, probe factum esto. Si nocte sive luce, si servus sive liber faxit, probe factum esto. Si antidea ac senatus populusque iusserit fieri, faxitur, eo populus solutus liber esto.' Ap. Liv., XXII, 10. M. PORCIUS CATO, 234-149 B.C. 48. AGRICULTURE is THE BEST OCCUPATION. Est iuterdum praestare mercaturis rem quaerere ni tarn peri- culosum siet ; et item fenerari, si tarn honestum siet. Maiores enim nostri hoc sic habuerunt, et ita in legibus posiverunt, furem dupli condemnari, feneratorem quadrupli. Qiianto peiorem civem existimarint feneratorem quam furem, hinc licet existimari. Et virum bonum cum laudabant, ita laudabant, bonum agricolam bonumque colonum. Amplissime laudari existimabatur, qui ita laudabatur. Mercatorem autem strenuum studiosumque rei quaerendae existimo; verum (ut supra dixi) periculosum et CATO. 33 calamitosum. At ex agricolis et viri fortissimi et milites strenuissimi gignuntur, maximeque plus quaestus stabilissimus- que consequitur, minimeque invidiosus: minimeque male cogi- tantes sunt, qui in eo studio occupati sunt. R. R., i. 49. PORTRAIT OF A GOOD STEWARD. Haec erunt vilici officia. Disciplina bona utatur. Feriae serventur. Alieno manum abstineat. Sua servet diligenter. Litibus familiae supersedeat. Si quis quid deliquerit, pro noxa bono modo vindicet. Familiae male ne sit, ne algeat, ne esuriat ; opere bene exerceat : facilius malo et alieno prohibebit. Vilicus si nolet male facere, non faciet. Si passus erit, dominus impune ne siriat esse. Pro beneficio gratiam referat, ut aliis recte facere libeat. Vilicus ne sit ambulator, sobrius siet semper, ad cenam ne quo eat. Familiam exerceat : consideret, quae domi- nus imperaverit, n'ant. Ne plus censeat sapere se, quam domi- num. Amicos domini, eos habeat sibi amicos. Cui iussus siet, auscultet. Rem divinam nisi compitalibus in compito aut in foco ne faciet Iniussu domini credat nemini. Quod dominus crediderit, exigat. Satui semen, cibaria, far, viuum, oleum mu- tuum dederit nemini. Duas aut tres familias habeat, unde utendo roget, et quibus det : praeterea nemini. Rationem cum domino crebro putet. Operarium, merceuarium politorem diutius eundem ne habeat die. Ne quid emisse velit insciente domino, ne quid domiuum celavisse velit. Parasitum ne quern habeat. Haruspicem, augurem, hariolum, chaldaeum ne quern consuluisse velit. Segetera ne defrudet: nam id infelix est. Opus rusti- cum omne curet uti sciat facere, et id facial saepe, dum ne lassus fiat. Si fecerit, scribet in mente familiae quid siet, et illi animo aequiore facient. Si hoc faciet, minus libebit ambulare, et valebit rectius, et dormibit libentius. Primus cubitu surgat: postremus cubitum eat. Prius villam videat clausa uti siet, et uti suo quisque loco cubet, et uti iumenta pabulum habeant. Boves maxima diligentia curatos habeto. Bubulcis obsequitor, partim, quo libeutius boves curent. R. R., v. 3 34 LATIN SELECTIONS. 50. PORTRAIT OP THE STEWARD'S WIFE. Vilicae quae sunt officia, curato faciat. Si earn tibi dederit dominus uxorem, ea esto contentus. Ea te metuat. Facito ne nimium luxuriosa siet. Vicinas aliasque mulieres quaiu mini- mum utatur ; neve domum, neve ad sese recipiat. Ad cenam nequo eat, neve ambulatrix siet. Rem divinam ni faciat, neve mandet, qui pro ea faciat, iniussu domini aut doininae. Scito dominurn pro tota familia rem divinam facere. Munda siet. Villam conversam mundamque habeat. Focum purum circum- versum quotidie, priusquam cubitum eat, habeat. Kaleudis, Idibus, Nonis, festus dies cum erit, coronam in focum indat. Per eosdemque dies Lari familiari pro copia supplicet. Cibum tibi et familiae curet uti coctum habeat. Gallinas multas, et ova uti habeat. Pira arida, sorba, ficos, uvas passas, sorba in sapa, et pira, et uvas in doliis, et mala struthea ; uvas in vinaceis, et in urceis, in terra- obrutas ; et nuces Praenestinas recentes in urceo in terra obrutas habeat. Mala Scantiana in doliis, et alia, quae condi solent, et silvatica. Haec omnia quotannis diligenter uti coudita habeat. Farinam bonam, et far subtile sciat facere. R. R., cxliii. 51. A VINDICATION OF HIS PUBLIC LIFE. lussi caudicem proferri, ubi mea oratio scripta erat de ea re quod sponsionem feceram cum M. Cornelio. Tabulae prolatae. Maiorum benefacta perlecta, deinde quae ego pro re publica fecissem leguntur : ubi id utrumque perlectum est, deinde scrip- turn erat in oratione ' uunquam ego pecuniam neque meam neque sociorum per ambitionem dilargitus sum.' Attat, noli noli peribere, inquam, istud, nolunt audire. Deinde recitavit 'nunquam praefectos per sociorum vestrorum oppida imposivi, qui eorum bona liberos diriperent.' Istud quoque dele, nolunt audire. Recita porro. ' Nunquam ego praedam neque quod de hostibus captum esset, neque manubias inter pauculos amicos meos divisi, ut illis eriperem qui cepissent.' Istuc quoque dele, nihil minus volunt dici, non opus est recitato. ' Nunquam ego evectionem datavi, quo amici mei per symbolos pecunias magnas CATO. 35 caperent.' Perge istuc quoque uti cum maxime delere. ' Nun- quam ego argentum pro vino congiario inter apparitores atque amicos meos disdidi, ueque eos malo publico divites feci.' Eniui vero usque istuc ad lignum dele. Videris, quo loco res publica siet, uti quod rei publicae bene fecissem, unde gratiam capiebam, nunc idem illud memorare non audeo, ne invidiae siet: ita iuductum est male facere impoene, bene facere non impoene licere. Or. de Sumptu Suo, ap. Front., Ep. ad Ant., \, 2, p. 99, Naber. 52. AN INSOLENT NOBLE. Dixit, a decemviris parum sibi bene cibaria curata esse, iussit vestimenta detrahi, atque flagro caedi. Decemviros Bruttiani verberavere, videre niulti mortales^ Quis bane contumeliam, quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre potest? Nemo hoc rex ausus est facere : eane fieri bonis, bono genere gnatis, boni cousulitis ? Ubi societas ? Ubi fides maiorum ? Insig- O nitas iniurias, plagas, verbera, vibices, eos dolores atque carnifi- clnas per dedecus atque maximam contumeliam, iiispectantibus popularibus suis atque uiultis mortalibus, to facere ausum esse? Sed quantum luctum quantumque gemitum, quid lacrumarum quantumque fletum factum audivi ! Servi iniurias nimis aegre ferunt. Quid illos, bono genere gnatos, magna virtute prae- ditos, opinamini animi habuisse atque habituros, dum vivent? Or. in Thermum, ap. Cell., X, iii, 7. 53. SPEECH ON BEHALF OF THE RHODIANS. Scio solere plerisque hominibus in rebus secundis atque pro- lixis atque prosperis animum excellere, atque superbiam atque ferociam augescere atque crescere. Quod mihi nunc magnae curae est, quod haec res tarn secunde processerit, ne quid in con- sulendo advorsi eveniat, quod nostras secundas res confutet, neve haec laetitia nimis luxuriose eveniat. Advorsae res edomant et dooent, quid opus sit facto, secundae res laetitia transversum trudere solent a recte consulendo atque intelligendo. Quo maiore opere dico suadeoque, uti haec res aliquot dies profera- tur, dum ex tanto gaudio in potestatem nostrum redeamus. 36 LATIN SELECTIONS. Atque ego quidem arbitror, Rhodienses noluisse, nos ita depug- nare, uti depugnatum est, neque regem Prsen vicisse. Non Rhodienses modo id noluere, sed multos populos atque multas nationes idem uoluisse arbitror. Atque baud scio an partim eorum fuerint, qui non nostrae contumeliae causa id noluerint eveuire : sed enim id metuere si nemo esset homo, quern verere- mur, quodque luberet faceremus, ne sub solo imperio nostro in servitute nostra essent; libertatis suae causa in ea sententia fuisse arbitror. Atque Rhodienses tamen Persen publice num- quam adiuvere. Cogitate, quanto nos inter nos privatim cautius facimus. Nam unus quisque nostrum, si quis advorsus rem suam quid fieri arbitratur, summa vi contra nititur, ne advorsus earn fiat ; quod illi tamen perpessi. Ea nunc derepente tanta nos beneficia ultro citroque tantam- que amicitiam reliuquemus ? Quod illos dicimus voluisse facere id nos priores facere occupabimus ? Qui acerrime advorsus eos dicit, ita dicit, hosteis voluisse fieri. Ecquis est tandem qui vostrorum, quod ad sese attineat, aequum censeat, poenas dare ob earn rem, quod arguatur male facere voluisse? Nemo, opinor: nam ego, quod ad me attinet, nolim. Quid nuuc? Ecqua tandem lex est tarn acerba, quae dicat : si quis illud facere voluerit, mille minus dimidium familiae mulcta esto. Si quis plus quingenta iugere habere voluerit, tanta poena esto, et si quis maiorem pecuum numerum habere voluerit, tantum damnas esto. Atqui nos omnia plura habere volumus, et id nobis im- pune est. Sed si honorem non aequum est haberi ob earn rem quod bene facere voluisse quis dicit, neque fecit tamen : Rhodien- sibus male erit, non quod male fecerunt, sed quia voluisse dicuntur facere ? Rhodienses superbos esse aiunt, id obiectantes, quod mini aut liberis meis minime dici velim. Sint sane superbi. Quid id ad nos attinet? Idne irascimini, si quis superbior est quam nos ? Ap. Cell., VII, iii. 54. 'NON POSSUM FERRE, QuiRITES, GRAECAM URBEM.' Dicam de istis Graecis suo loco, Marce fili, quid Athenis exqui^itum habeam, et quod bonum sit illorum litteras inspicere, non perdiscere. Vincam nequissimum et indocile esse genus CAECILEUS. 37 illorum. Et hoc puta vatem dixisse, quandoque ista gens suas litteras dabit omnia corrumpet, turn etiam magis, si medicos suos hue mittet. lurarunt inter se barbaros necare omnes medicina, sed hoc ipsum mercede facient, ut fides iis sit et facile disperdant. Nos quoque dictitant barbaros et spurcius nos quam alios Opicon appellatione foedant. Interdixi tibi de raedicis. Ap. Plin., N. H., XXIX, vii, 14. STATIUS CAECILIUS, 219-166 B.C. 55. A HENPECKED MAN. k IB demum miser est, qui aerumnam suam nequit Occultare. Ferre ita me uxor et forma et factis facit, U t si taceam, tamen indicium. Quae, nisi dotem, omnia Quae ndlis habet : qui sapit de me discet* Qui quasi ad hostis captus liber servio salva lirbe atque arce. Dum eius mortem inhio, egomet vivo inter vivos mdrtuus. An quae mihi quidquid placet, eo privat, servatam velim? Ea me clam se ciim mea ancilla ait consuetum, id me arguit : Ita plorando orando instando atque dbiurgando me dptudit Earn utf venderem. Nunc credo inter suas Acqualis, cognatas sermonem serit : 4 Qui's vostrariim fait Integra aetatula Quae h<5c idem a viro Impetrarft suo, quod ego anus modo Effe'ci pelice lit meum privarem virum ? ' Haec erunt concilia hie hodie ; di'fferor sermdne misere. Plocium,fr., ap. Geli, II, xxiii, 4. 56. OLD AGE. Edepol, senectus, si nil quidquam aliiid viti Appdrtes tecum quom advenis, unum id sat est, Quod diii vivendo multa, quae non volt, videt. Plocium,fr., ap. Ci'c., Cat. Mai. viii. 38 LATIN SELECTIONS. Turn equidem in senecta hoc depute miserrimum, Sentire ea aetate ipsum esse odiosum alteri. Ephesius,fr., ap. Cic., ibid, 57. WHEN A HARSH FATHER is PREFERABLE TO A KIND 4. SE - In amore suave est siimmo sumraaque inopia, Parentem habere avarum, inlepidum, in h'beros Difficilem, qui te nee araet nee student tui. Aut tu ilium fructu fallas aut per literas Avertas aliquod ndmen aut per servolum Perciitias pavidum : pdstremo a pared patre Quod siimas, quanto dissipes libentius ! Quern neque quo pacto fallam, neque ut inde auferara, Nee quern dolum ad eum, aut maehinam commdliar, Scio quicquam : ita omnis meds dolos, fallacias, Praestigias praestrinxit commoditas patris. Synephebi,fr., ap. Cic., De Nat. De., Ill, xxix, 72, 73. M. PACUVIUS, 220-132 B.C. 58. How THE WORLD is GOVERNED. Fdrtunam insanam esse et caecam et briitam perhibent philosophi, Saxoque instare in globoso praedicant volubili, Quia quo id saxum impiilerit fors, eo cadere fortunam aiitumant. Insanam autem esse aiunt, quia atrox incerta instabih'sque sit : Caecam ob earn rem esse iterant, quia nil cernat quo sese adplicet Briitam, quia dignum atque indignum nequeat interndscere* Sunt autem alii philosophi, qui cdntra fortunam negant Esse ullam, sed temeritate res regi omnis aiitumant. Id magis veri simile esse usus reapse experiundo edocet : Velut Orestes mddo fuit rex, factust mendicus modo. Fr. inceri., ap. Cornif., Wiet. ad Her., II, xxiii, 36. PACUVIUS. 39 59. A STORM. Profectidne laeti pisci'um lasciviam Intuentur, nee tuendi capere satietas potest. Interea prope iam dccidente sole irihorrescit naare, Tenebrae couduplicantur, noctisque et nimbum occaecat nigror Flamma inter nubes coruscat, caelum tonitru cdntremit, Grando mixta imbri largifico siibita praecipitans cadit, TJndique omnes venti erumpunt, saevi exsistunt turbines, Fervit aestu pelagus. Fr. incert., ap. Cic., De Div., I, xiv, 24 ; De Orat., Ill, xxxix, 157. 60. DESCRIPTION OP THE TORTOISE. Amphio. Quadrupes tardigrada agrestis humilis dspera, Capite brevi cervice ariguina, aspectii truci, Eviscerata inanima cum animali sono. Astici. Ita saeptuose dictio abs te datur, Quod cdniectura sdpiens aegre cdntulit. Non intellegimus, nisi si aperte dixeris. Amphio. Testiido. Antiopa,fr., ap. Cic., De Div., II, Ixir, 133; Non., p. 170, 17. 61. His OWN EPITAPH. Adulescens tarn etsi prdperas te hoc saxiim rogat Ut sese adspicias, deinde quod scriptum est legas. Hie stint poetae Pacuvi Marci sita Ossa. Hdc volebam nescius ne esses. Vale. Ap. Cell, I, xxiv, 2. 40 LATIN SELECTIONS. TRABEA, FL. CIRC. 175 B.C. 62. A CONFIDENT LOVER. Lena, deleni'ta argento, nutum observabi't meum, Quid velim, quid stiideam ; adveniens digito impellam ianuam Fores patebunt. De improviso Crysis ubi me aspexerit, Alacris obviam mihi veniet, cdmplexum exoptans meuin. Mihi se dedet . . . Fortunam ipsam anteibo fortunis meis. Fr. inceit., ap. Cic., Tusc. Dis., IV, xxxi, 67. AQUILIUS, FL. CIRC. 175 B.C. -V 63. A PARASITE'S CLOCK is HIS BELLY. Ut ilium di perdant, primus qui horas repperit, Quique adeo primus statuit hie solarium ; Qui mihi comminuit misero articulati'm diem. Nam olim me puero venter erat solarium Multo omnium istorum dptumum et verissumum : Ubi libi monebat esse, nisi quom nil erat. Nunc etiam quom est, non estur, nisi soli lubet. Itaque adeo iam oppletum dppidumst solariis, Maidr pars populi ut aridi reptent fame. Boeotia,fr., ap. Gell., Ill, iii, 3. TERENTIUS. 41 P. TERENTIUS AFER, 185-159 B.C. C4. A DEFENCE OF THE PRACTICE OF ' CONTAMINATION,' OR THE COMBINED IMITATION OF MORE THAN ONE ORIGINAL. Poeta quorn primum animum ad scribendum adpulit, Id si'bi negoti credidit solum dari, Populo lit placerent, quas fecisset fabulas : Verura aliter eveuire multo iutellegit. Nam in prdlogis scribiiudis operam abiititur, Non qui argumentum narret, sed qui malevoli Veteris poetae maledictis respdndeat. Nunc, quam rem vitio dent, quaeso animum advdrtite. Meuauder fecit Andriam et Pen'nthiam. Qui utrainvis recte iidrit, ambas ndverit. Non ita dissimili sunt argumento, sed tamen Dissimili oratidne sunt factae ac stilo. Quae cdnvenere, in Andriam ex Peiinthia hie Fatetur transtulisse, atque usum pro suis. Id isti vituperant factum, atque in eo disputant, Contamiuari non decere iabulas. Faciiintne intellegendo, ut nil intellegant? Qui quom hiinc accusant, Naevium, Plautum, Ennium Acciisant, quos hie ndster auctores habet : Quorum aemulari exdptat neglegentiam Potius, quam istorum obscuram dilige'ntiam. Andr., Pro/. 1-21. 65. SCENE AT THE FUNERAL OF COBTSIS. (Simo, Senex ; Sosia, Liberlus.) Si. Chrysi's vicina haec mdritur. So. faotiim betie ! Beasti : hei, metui a Chryside. Si. Ibi turn filius Cum illi's, qui amarant Chrysidem, una aderat frequens : Curabat una funus : tristis interim ; Nonuumquam collacrumabat. Placuit turn id milii. 42 LATIN SELECTIONS. Sic cdgitabam : Hie parvae consuetiidinis Causa huius mortem tarn fert familiariter : Quid si ipse amasset ? quid hie mihi facie't patri ? Ilaec ego putabam esse dinnia humani ingeni Mansuetique animi officia. Quid multis moror? Egomet quoque eius caiisa in funus prddeo, Nihil suspicaus etiam mali. So. Hem, quid id est? Si. Scies. Effertur. Imus. Interea inter miilieres, Quae ibi aderant, forte unam sispicio adulescentulam, Forma. . . . So. Bona forUisse. Si. Et voltu, Sdsia, Aded modesto, aded venusto, ut nil supra. Quae qudm mihi lamentari praeter ceteras Visast, et quia erat forma praeter ceteras Honesta et liberali, accedo ad pedisequas : Quae sit, rogo. Sordrem esse aiunt Chrysidis. Perciissit illico auimum. Atat, hoc illud est, Hiuc illae lacrurnae, haec illast misericdrdia. 50. Quam timeo, quorsum evadas. Si. Funus interim Procedit. Sequimur : ad sepulcrum veuimus : In ignem impositast : fletur. Interea haec soror, Quam dixi, ad flammam accessit imprudentius, Satis cum periclo. Ibi turn exanimatus Pamphilus Bene dissimulatum amdrem et celatum indicat : Adciirrit : mediam mulierem complectitur : ' Mea Glycerium,' inquit, ' quid agis ? quor te is perditum ? ' Turn ilia, ut consuetum facile amorem cerneres, Reiecit se in eum fleiis quam familiariter. Andr., I, i, 78-109. 66. A NEGOTIATION BETWEEN Two OLD GENTLEMEN CON- CERNING THE MARRIAGE OF THEIR CHILDREN. (Simo, Senex ; Chremes, Senex.) 51. Per te" deos oro, et ndstram amicitiam, Chremes, Quae, incepta a parvis, cum aetate adcrevit sinml, Perque linicam gnatam tuam, et gnatum meum, Cuius tibi potestas siimma servandi datur, Ut me adiuves in hac re : atque ita uti niiptiae TEKENTIUS. 43 Fuenint futurae, fiant. Ch. Ah ne me dbsecra : Quasi hoc te orando a me impetrare opdrteat Alium esse censes mine me, atque olim quom dabam ? Si in remst utrique ut fiant, accersi iube. Sed si ex ea re plus malist, quam cdmmodi, Utrique : id te oro, in commune ut cdnsulas, Quasi ilia tua sit, Pamphilique ego sim pater. Si. Immo ita volo, itaque pdstulo ut fiat, Chremes : Neque pdstulem abs te, ni ipsa res moneat. Ch. Quid est ? Si. Irae sunt inter Glycerium et gnatum. Ch. Audio. Si. Ita magnae, ut sperem posse avelli. Ch. Fabulae. Si. Profecto sic est. Ch. Sic hercle, ut dictim tibi : Amantium irae amdris integratiost. Si. Hem, id te dro, ut ante eamus. Dum tempiis datur, Dumque ems lubido occliisast contumeliis, Prius quam harum scelera et lacrumae confictae dolis Reducunt animum aegrdtum ad misericdrdiam, Uxdrem demus. Spero consuetiidine et Coniiigio liberali devinctum, Chremes, Dein facile ex illis sese emersurum malis. Ch. Tibi ita hoc videtur : dt ego non posse arbitror Neque ilium hanc perpetuo hab^re, neque me perpeti. Si. Qui sci's ergo istuc, nisi periclum feceris ? Ch. At istiic periclum in filia fieri, grave est. Si. Nempe incommoditas denique hue omnis redit: Si evdniat, quod di prdhibeant, disc^ssio : At si corrigitur, qudt commoditates, vide. Princfpio amico f ilium restftueris ; Tibi genenun firmum, et filiae invenies virum. Ch. Quid istic? Si ita istuc animum induxti esse litile, Nold tibi ullum cdmmodum in me claudier. Si. Meritd te semper mdxumi feci, Chremes. Andr., HI, iii, 6-42. 44 LATIN SELECTIONS. 67. NOTHING is WORSE THAN TO PROMISE WHAT WE DO NOT MEAN TO PERFORM. Hoccinest credibile, aiit memorabile, Tanta vecordia innuta quoiquam lit siet, Ut mails gaiideant atque ex incdmmodis Alterius sua ut cornpareiit ctfmmoda? Ah Idnest verum ? Immo id bominiimst genus pessumum, Denegandi modo queis pudor paiilum adest : Post ubi tempus promissa iam perfici, Turn coacti uecessario se aperiunt : Et timent : et tamen res premit denegare : Ibi turn eorum inpudentissima oratiost : ' Quis tu es? quis milii es? quor meam tibi? Heus, prdxumus sum egomet mihi.' Attamen, ' ubi fides,' si roges, Nil piidet : hie, ubi opust, ndn verentur : illic ubi uil opust, ibi verentur. Andr., IV, i, 1-14. 68. A FATHER RATES HIS SON. (Pamphilus, Adulescens ; Simo, Chremes, Senes.) Pa. Quis me volt ? Perii, pater est. Si. Quid ais, dmiiium Ch. Ah, Rem potius ipsam die, ac mitte male loqui. Si. Quasi quicquam in hunc iam gravius dici pdssiet. Ain tandem, civis Glyceriumst? Pa. Ita praedicant. Si. Ita praedicant ? O iiigentera confidentiara ! Num cogitat quid dicat? num facti piget? Num eius color pudoris signum usquam indicat? Adeo impotenti esse animo, ut praeter civium Morem atque legem, et sui voluntatem patris, Tamen hanc habere stiideat cum summo probro? Pa. Me miserum ! Si. Hem, modone id demum sensti, Pam phile ? Olim istuc, olim, quom fta animum induxtf tuum, TERENT1US. 45 Quod ciiperes, aliquo pacto efficiundiim tibi : Eodem die istuc verbum vere in te accidit. Sed quid ego ? quor me excnicio, aut quor me macero ? Quor meam senectutem huius sollicito amentia ? An ut pro huius peccatis ego supplicium sufferam. ? Immo hubeat, valeat, vivat cum ilia. Pa. Mi pater. Si. Quid ' mi pater ' ? quasi tu huius indigeas patris. Domus, uxor, liberi invent! iuvitd patre. Addiicti qui illam civem hinc dicant : viceris. Pa. Pater, licetne paiica? Si. Quid dices mihi? Ch. Tameu, Simo, audi. Si. Ego audiam ? quid audiam, Chremes ? Ch. At tandem dicat sine. Si. Age, dicat sine. Pa. Ego me a mare hanc fateor. Si id peccarest, fateor id quoque. Tibi, pater, me dedo. Quidvis <5neris in pone : impera. Vis me uxorem diicere ? hauc amittere ? Ut poterd, feram, Hoc modo te obsecro : lit ne credas ii me adlegatum hiinc senem. Sine me expurgern, atque ilium hue coram addiicam. St. Ad- ducas? Pa. Sine, pater. Ch. Aequom postulate da veniam. Pa. Sine te hoc exorem. Si. Siuo. Quidvis cupio, diirn ne ab hoc me falli comperiar, Chremes. Ch. Pro peccato maguo paulum supplici satis est patri. Andr., V, iii. 69. HUMANITAS.' (Chremes, Senex ; Menedemus, Senex.) Ch. Numquam tam mane egredior, neque tarn vesperi Domiim revortor, quiu te in fuiulo cduspiccr Fodeiie, aut arare, aut aliquid ferre. Denique Jsulliim remittis tempus, neque te respicis. Ilaec ndn voluptati tibi esse, satis certo scio. ' Enim ' dices ' quantum hie operis fiat paenitet.' Quod in 6pere faciundo dperae consurnis tuae, Si siinias in illis exercendis, plus agas. Me. Chremes, tantumne ab re tuast oti tibi, Aliena ut cures eaque nil quae ad te tidtiuent ? 46 LATIN SELECTIONS. Ch. Homd sum: human! ml a me aliemim puto. Vel mo mouere hoc vel percontaii puta: Rectiimst, ego ut faciam : ndn est, te ut deterream. Me. Mihi sic est usus : tibi ut opus factdst, face. Ch. An quoiquamst usus hdmini, se ut cruciet? Me. Mihi. Ch. Si quid laborist, nollem : sed quid istiic malist, Quaesd? quid de te tan turn meruisti? Me. Eheu! Ch. Ne lacruma : atque istuc, qui'cquid est, fac me lit sciam. Ne retice : ne verere : crede inquam mihi. Aut cdnsolando aut cdnsilio aut re iiivero. Me. Scire hdc vis ? Ch. Hac quidem caiisa, qua dixi tibi. Me. Dicetur. Ch. At istos rastros interea tamen Adpdne, ne labdra. Me. Minume. Ch. Quam rem agis? Me. Sine me, vocivom tempus ne quod dem mihi Labdris. Ch. Non sinam, inquam. Me. Ah, non aequdm facis. Ch. Hui, tarn gravis hos, quaeso ? Me. Sic meritiimst meum. Heaut., I, i, 15-40. 70. PROGRESSIVE REFINEMENT IN THE ART OF SYCOPHANCY. (Gnatho, Parasitus ; Parmeno, Servos.) Gn.^ Cdnveni hodie adveniens quendam mei loci hinc atque drdinis Hdminem haud inpurum, itidem patria qui abligurrierat bona. Video sentum, squalidum, aegrum, pannis annisque dbsitum. Quid istuc, inquam, ornatist ? ' Quoniam miser, quod habui, p^rdidi: hem Qud redactus sum ! dmnes noti me atque amici deserunt.' Hie ego ilium contempsi prae me. Quid homo, inquam, igna- vissime ? Itan parasti te, lit spes nulla relicua in te esset tibi ? Simul cousilium ciim re amisti? Viden me ex eodem ortum loco? Qui color, nitdr, vestitus ; quae habitudost cdrporis ? Omnia habeo, neque quicquam habeo : nil quom est, nil defit tamen. ' At ego infelix neque ridiculus esse neque plagas pati Possum.' Quid ? tu his rebus credis fieri ? Tota erras via. TERENTIUS. 47 6lim isti fuit generi quondam quaestus apud saeclum prius : Hoc novomst auciipium : ego adeo hanc primus inveni viam. Est genus homiuum, qui e'sse primes se omnium reriim volunt, Nee sunt ; hos consector : hisce ego non paro me ut rideant, Sed eis ultro adrideo, et eorum ingenia admirdr simul. Quicquid dicunt, laiido : id rursum si negant, laudo id quoque. Negat quis ? nego : ait, aio : postremo imperavi egomet mibi Omnia adsentari. Is quaestus mine est multo uberrimus. Pa. Scitum hercle hominem ; hie homines prorsum ex stiiltis insands facit. Gn. Dum haec Idquimur, interea loci ad macellum ubi adven- tamus, Concurrent laeti mi dbviam cupedinarii dmnes : Cetarii, lanii, coqui, fartdres, piscatdres, Quibus et re salva et perdita profiieram et prosum saepe. Salutant : ad cenam vocaut : adventum gratulantur. Ille ubi miser famelicus videt me esse tanto hondre, Tarn facile victum quaerere ; ibi homo coepit me obsecrare, Ut sibi liceret discere id de me. Sectari iiissi : Si pdtis est, tanquam philosophorum habent discipuli ex ipsis Vocabula, parasiti item ut Gnathdnici vocentur. Em., II, ii, 3-33. f 71. NAUSISTRATA DISCOVERS THAT HER HUSBAND HAS MARRIED ANOTHER WlFE. (Nausistrata, Matrona ; Chremes, Demipho, Series ; Phormio, Parasitus.) Nau. Qui ndminat me ? Ch. Hem. Nau. Quid istuc turbaest dbsecro, Mi vir? Ph. Ehem, quid nunc dbstipuisti? Nau. Quis hie ho most ? Non mihi respondes? Ph. Hicine ut tibi respdndeat? Qui hercle, ubi sit, nescit. Ch. Cave isti quicquam creduas. I'll. Abi, tange : si non tdttis friget, me eniea. Ch. Nil est. Nau. Quid ergo? quid istic narrat? Ph. lam scies : Ausciilta. Ch. Pergin credere ? Nau. Quid ego dbsecro 48 LATIN SELECTIONS. Huic credam, qui nil dixit? Ph. Delirat miser Tirndre. Nau. Non pol temerest, quod tu tarn times. Ch. Egon tiineo ? Ph. Recte sane : quundo nil times, Et hoc nil est quod ego di'co, tu narra. De. Scelus, Tibi narret ? Ph. Che tu, factumst abs te sedulo Pro fratre. Nau. Mi vir, ndn mihi dicis? Ch. At Nau. Quid 'at'? Ch. Non opus est dicto. Ph. Tibi quidem : at scito huic opust. In Lemno Ch. Hem, quid agis ? De. Ndu taces ? Ph. Clam te Ch. Hei mihi. Ph. Uxdrem duxit. Nau. Mi homo, di melius duint. Ph. Sic factumst. Nau. Peril misera. Ph. Et inde filiam Suscepit iarri unam, diim tu dormis. Ch. Quid agimus ? Nau. Pro di inmortales, facinus indignum et malum. Ph. Hoc actumst. Nau. An quicquam hddiest factum in- dignius ? Qui mi, ubi ad uxores ventumst, turn fiiint senes. Demipho, te appello ; nam cum hoc ipso distaedet loqui. Haecine erant itidnes crebrae et mansiones diiitinae Lemni? haecine erat ea quae nostros minuit fructus vilitas? De. Ego, Nausistrata, esse in hac re culpam meritam ndn nego ; Sed ea quin sit ignoscenda. Ph. Verba fiunt mdrtuo. De. >.am neque ueglegentia tua neque odio id fecit tuo. Vinolentus fere abhinc aunos quindecim mulierculam Earn compressit, unde haec natast : neque postilla unquam attigit. Ea mortem obut; e medio abiit, qui fuit in re hac scnipulus. Quamobrem te oro, ut alia facta tua sunt, aequo animo hoc feras. Nau. Quid ego aequo animo ? Cupio misera in hac re iam de- fungier ; Sed qui id sperem ? aetate porro minus peccaturiim putem ? Iam turn erat senex, senectus si verecundds facit. An mea forma atque aetas nunc magis expetendast, Demipho ? Quid mi hie adfers, quamobrem exspectem aut sperem porro ndn fore? Ph. Exsequias Chremeti quibus est cdmmodum ire, hem tempus est. Sic dabo : age nunc, Phdrmionem qui volet lacessito : Faxo tali etim mactatum, atque hie est, infortunio. Phorm., V, viii, (ix,) 1-39. AEMILIUS PAULLUS. SEB. FABIUS PICTOR. L. AEMILIUS PAULLUS MACEDONICUS, 229-160 B.C. 72. PRIVATE GRIKF SHOULD NOT INTERFERE WITH PUBLIC REJOICING. FRAGMENT OF SPEECH DELIVERED SOON AFTER HIS TRIUMPH, 167 B. C. Cum in maximo proventu felicitatis nostrae, Quirites, timerem, ne quid mali fortuna raoliretur, lovem Opt. Max. lunonemque reginam et Minervam precatus sum, ut, si quid adversi populo Romano immineret, totum in meam domum converteretur. Qua- propter bene habet: annuendo enim votis meis id egerunt, ut vos potius meo casu doleatis, quam ego vestro ingemiscerem. Ap. Vol. Max., V, x, 2. SER. FABIUS PICTOR, PL. CIRC. 150 B.C. 73. LAWS AND REGULATIONS TO BE OBSERVED BY THE FLAMEN DIALIS. Equo Dialem flaminem vehi religio est : classem procinctam extra pomoerium, id est, exercitum armatum, videre : idcirco rarenter flamen Dialis creatus consul est, cum bella consulibus mandabantur. Item iurare Dialem, fas nunquam est. Item annulo uti, nisi pervio cassoque, fas non est. Ignem e flaminia, id est, flaminis Dialis domo, nisi sacrum, efferri, ius non est. Vinctum, si aedes eius introierit, solvi necessum est : et vincula per impluvium in tegulas subduci, atque inde foras in viam demitti. Nodum in apice, neque in cinctu, neque in alia parte ullum habet. Si quis ad verberandum ducatur, si ad pedes eius supplex procubuerit, eo die verberari piaculum est. Cupillum Dialis, nisi qui liber homo est, non detonset. Capram et carnem incoctam et ederam et fabam neque tangere Diali mos est, risque nominare. Propagines e vitibus altius praetentos non succidet. 4 50 LATIN SELECTIONS. Pedes lecti, in quo cubat, Into tenui circumlitos esse oportet : et de eo lecto trinoctium continuum non decubat : neque in eo lecto cubare alium fas est ; ueque apud eius lecti fulcrum capsulam esse cum strue atque ferto oportet. Unguiutn Dialis et capilli segmina subter arborem felicem terra operiuntur. Dialis cotidie festatus est. Sine apice sub divo esse licitum non est. . . . Fari- nam fermento imbutam attingere ei fas non est. Tunicam inti- 111:1111. nisi in locis tectis, non exuit, ne sub coelo, tanquam sub oculis lovis, nudus sit. Super flaminem Dialem in convivio, nisi rex sacrificulus, baud quisquam alius accumbit. Uxorem si amisit, flaminio decedit. Matrimonium flaminis, nisi morte, dirimi non est ius. Locum, in quo bustum est, nunquam ingreditur : mor- tuum nunquam attingit : f unus tamen exsequi, non est religio. Eaedem ferme caerimoniae sunt quas flaminicas Diales seorsum aiunt observitare ; veluti est : quod bene nato operitur : et quod in rica surculum de arbore felici habet : et quod scalas, [nisi] quae Graece xAt/u-aKes appellantur, escendere ei plus tribus gradi- bus religiosum est : atque etiam cum it ad Argeos, quod neque comit caput, neque capillum depectit. De lure Pontif.,fr., ap. Cell., X, xv. P. SCIPIO AEMILIANUS AFRICANUS MINOR, 185-129 B.C. 74. DEFENCE OF HIS ACTION AS CENSOR, IN DEGRADING ASELLDS FROM THE EQUITES. Omnia mala, probra, flagitia, quae homines faciunt, in duabus rebus sunt, malitia atque nequitia. Utrum defendis, malitiam, an nequitiam, an utrumque simul ? Si nequitiam defendere vis, licet ; sed tu in uno scorto maiorem pecuniam absumpsisti, quam quanti omne instrumentum fundi Sabini in censum dedicavisti. Ni hoc ita est : qui spondet mille nummum ? Sed tu plus tertia parte pecuniae paternae perdidisti atque absumpsisti in flagitiis. Ni hoc ita est : qui spoudet mille nummum ? Non vis nequitiam ? METELLUS MACEDONICUS. 51 age malitiam saltern defendas. Sed tu verbis conceptis coniura- visti sciens, sciente ammo tuo. Ni hoc ita est : qui spondet mille nummum ? Fr. Orat. in Asellum, ap. Cell, VII, xi, 3. 75. ON DANCING. Docentur praestigias inhonestas : cum cinaedulis, et sambuca psalterioque eunt in ludum histrionum. Dicunt cantare, quae maiores nostri ingenuis probro ducier voluerunt. Eunt, inquam, in ludum saltatorium inter cinaedos virgines puerique ingenui. Haec cum mihi quisquam narrabat, non poteram animum indu- cere, ea liberos suos homines nobiles docere. Sed cum ductus sum in ludum saltatorium, plus medius fidius in eo ludo vidi pueris virginibusque quingentis ; in his unum, quod me reipub- licae maxime misertum est, puerum bullatum, petitoris filium non minorem annis duodecim, cum crotalis saltare, quam salta- tionem impudicus servulus honeste saltare non posset. Fr. Orat. contr. Leg. Tib. Gracch., ap. Macrob., Sat., ii, 10. Q. CAECILIUS METELLUS MACEDONICUS, cos. 143 B.C. 76. FRAGMENTS OF SPEECH r)/j.pi8a vocant. Nobis non modo satis esse video, quod factum esset, id pronuntiare, sed etiam, quo consilio quaque ratione gesta essent, demonstrare. . . . Nam neque alacriores ad rempublicam defendendam, neque segniores ad rem perperam faciundam annales libri commovere quidquam possunt. Scribere autem, bellum quo initum consule, et quo modo confectum sit, et quis triumphans introierit, et quae eo in bello gesta sint, iterare : non praedicare autem, interea quid senatus decreverit, aut quae lex rogatiove lata sit, neque quibus consiliis ea gesta sint : id fabulas pueris est narrare, non historias scribere. Ap. Cell., V, xviii, 7-9. M. AEMILIUS SCAURUS, 163-90 B.C. 93. FRAGMENT OF HIS DEFENCE, WHEN ACCUSED OF RE- CEIVING BRIBES FROM MITHRIDATES. Est quidem iniquum, Quirites, cum inter alios vixerim, apud alios me rationem vitae reddere. Sed tamen audebo, vos, quo- rum maior pars honoribus et actis meis interesse non potuit, 60 LATIN SELECTIONS. interrogare: Varius Sucronensis, Aemilium Scaurum, regia mercede corruptum, imperium populi Roman! prodidisse, ait : Aemilius Scaurus, huic se affiuem esse culpae, negat. Utri creditis ? Ap. Val Max., Ill, vii, 8. Q. CLAUDIUS QUADRIGARIUS, FL. CIEO. 100 B.C. 94. A SINGLE COMBAT. Cum interim Gallus quidam nudus praeter scutum et gladios duos torque atque armillis decoratus processit : qui et viribus, et magnitudine, et adulescentia, sitnulque virtute ceteris antistabat. Is, maxiine proelio commoto, atque utrisque summo studio pug- nantibus, manu significare coepit, utrique ut quiescerent pugnare. Pugnae facta pausa est. Extemplo, silentio facto, cum voce maxima conclamat, si quis secum depugnare vellet, uti prodiret. Nemo audebat, propter maguitudinem atque immanitatem facies. Deinde Gallus irridere coepit, atque linguam exertare. Id subito perdolitum est cuidam T. Manlio, summo genere nato, tantum flagitium civitati accidere ; ex tanto exercitu neminem prodire. Is, ut dico, processit, neque passus est virtutem Romanam a Gallo turpiter spoliari. Scuto pedestri, et gladio Hispanico cinctus, contra Gallum constitit. Metu magno ea congressio in ipso ponte, utroque exercitu inspectante, facta est. Ita, ut ante dixi, const! ter unt : Gallus, sua disciplina scuto proiecto, cuncta- bundus : . Manlius, animo magis, quam arte, confisus, scutum scuto percussit, atque statum Galli conturbavit. Dum se Gallus iterum eodem pacto constituere studet, Manlius iterum scuto scutum percutit, atque de loco hominem iterum deiecit : eo pacto ei sub Gallicum gladium successit, atque Hispanico pectus hausit : dein continue humerum dextrum eodem concessu incidit, neque recessit usquam, donee subvertit, ne Gallus impetum icti haberet. Ubi eum evertit, caput praecaedit: torquem detraxit, eamque VALERIUS ANTIAS. 61 sanguinolentam sibi in collum imponit. Quo ex facto ipse posterique eius Torquati sunt cognomiuati. Annal. I, ap. Gell., IX, xiii, 2-4. 95. LETTER TO KING PYRRHUS. Consules Roman! salutem dicunt Pyrrho regi. Nos pro tuis iuiuriis continue anirao strenui, commoti inimiciter, tecum bellare studemus. Sed communis exempli et fidei ergo visum est, uti te salvum veliraus ; ut esset, quern armis vincere possimus. Ad nos ventf Nicias, familiaris tuus, qui sibi pretium a nobis peteret, si te clam interfecisset. Id nos negavimus velle ; neve ob earn rem quidquam commodi exspecraret : et simul visum est, ut te certiorem faceremus, ne quid eiusmodi si accidisset, nostro con- silio civitates putarent factum : et quod nobis non placet, pretio aut praemio aut dolis pugnare. Tu, nisi caves, iacebis. Annul. Ill, ap. Gell., Ill, viii, 2. VALERIUS ANTIAS, FL. CIRC. 100 B.C. 96. DIALOGUE BETWEEN NUMA POMPILIUS AND JUPITER. Numam ilium regem, cum procurandi fulminis scientiam non haberet, essetque illi cupido nosceudi, Egeriae monitu castos duodecim iuvenes apud aquara concelasse cum vinculis, ut, cum Faunus et Martius Picus ad id locorum venissent haustum nam illis aquandi solemne iter hue fuit invadereiit, constringe- reut, conligarent. Sed quo res fieri expeditius posset, regem pocula non parvi numeri vino mulsoque complesse circaque accessus fontis insidiosam Venturis opposuisse fallaciam. Illos more de solito bibendi adpetitione correptos ad hospitia nota veuisse. Sed cum liquoribus odoratis offendissent fragrantia pocula, vetustioribus antepostiisse res novas, invasisse aviditer, dulcedine potionis captos hausisse plus nimio, obdormivisse factos graves. Turn bis senos incubuisse sopitis, iuiecisse uiudidutis 62 LATIN SELECTIONS. vincula, expergitosque illos statim perdocuisse regem, quibus ad terras modis luppiter posset et sacrifices elici, et accepta regem scientia rem in Aventino fecisse divinam, elexisse ad terras lovem, ab eoque quaesisse rectum procurations morera. lovern diu contatum ' expiabis ' dixe ' capite fulgurita.' Regem re- spondisse ' caepitio.' lovem rursus ' humano.' Rettulisse regem ' sed capillo.' Deum contra ' animali.' ' Maena ' subiecisse Pompilium. Tune ambiguis lovem propositionibus captum extulisse hanc vocem : ' Decepisti me, Numa ; nam ego humanis capitibus procurari constitueram fulgurita, tu maena, capillo, caepitio. Quoniam me tamen tua circumvenit astutia, quern voluisti, habeto morem et his rebus quas pactus es, procu- rationem semper suscjpies fulguritorum.' Annal. II, ap. Arnob., v, 1. Q. LUTATIUS CATULUS, cos. 102 B.C. 97. EPIGRAMS. Constiteram exorientem Auroram forte salutans, Cum subito a laeva Roscius exoritur. Pace mihi liceat, caelestes, dicere vestra, Mortalis visust pulcrior esse deo. Ap. Cic., De Nat. Deor., I, xxviii, 79. Aufugit mi animus ; credo, ut solet, ad Theotimum Devenit. Sic est ; perfugium illud habet. Quid si non interdixem, ne illunc fugitivum Mitteret ad se intro, sed magis eiceret ? Ibimu' quaesitum. Verum, ue ipsi teneamur, Formido. Quid ago ? Da Venu' consilium. Ap. Cell., XIX, ix, 6. PORCIUS LICINUS. VALERIUS AEDITUDS. 63 PORCIUS LICINUS, PL. CIRC. 100 B.C. 98. EPJGR'AM. Custodes ovium teneraeque propaginis agnum, Quaeritis ignem ? Ite hue. Quaeritis ? Ignis homost. Si digito attigero, incendam silvam simul omnem : Onme pecus : flammast, oinnia qua video. Ap. Cell, XIX, ix, VALERIUS AEDITUUS, FL. CIRC. 100 B.C. 99. EPIGRAMS. Dicere cum conor curam tibi, Pamphila, cordis, Quid mi abs te quaeram? verba labris abeuut. Per pectus miserum manat subido mihi sudor. Sic tacitus, subidus : duplo ideo pereo. Quid faculam praefers, Phileros, qua nil opu' nobis ? Ibimus : hie lucet pectore flamma satis. Istam nam potis est vis saeva exstinguere venti, Aut imber coelo candid u' praecipitans. At contra, hunc ignem Veneris, si non Venus ipsa, Nullast quae possit vis alia opprimere. Ap. Cell., XIX, ix, 5. 64 LATIN SELECTIONS. L. LICINIUS CRASSUS, 140-91 B.C. 100. FRAGMENT OF SPEECH IN THE SENATE AGAINST PHILIPPUS, THE CONSUL. Au tu, cum omnem auctoritatem universi ordiuis pro pignore putaris eainque in couspectu populi Romaui concideris, rue his existimas piguoribus posse terreri ? Nou tibi ilia sunt caedenda, si Crassum vis coercere ; haec tibi est excidenda lingua ; qua vel evulsa, spiritu ipso libidinein tuam libertas Tnea refutabit. . . . Ego te consulem putem, cum tu me non putes seiiatorem ? Ap. Cic., De Oral., Ill, i, 4 ; Quint., Inst. Oral., VIII, iii, 89. AUCTOR AD HERENNIUM, 80 B.C.; PROBABLY CORNIFICIUS. 101. THE Six FORMAL DIVISIONS OF A 'CONTROVERSY.' luveutio in sex partes orationis consumitur, in exordium, nar- ratioiiem, . divisionem, confirmatioiiem, confutationem, conclu- sionem. Exordium est principium oratioiiis, per quod animus auditoris constituitur ad audiendum : narratio est rerum gesta- rum aut periude ut gestarum expositio : divisio est, per quam aperiinus, quid couveiiiat, quid iu controversia sit, et per quam expouimus, quibus de rebus simus dicturi : confirmatio est nos- trorum argumentoruui expositio cum asseveratione : confutatio est contrariorum locorum dissolutio : coiiclusio est artificiosus teruiiuus oration is. R/tet. ad Herenn., I, iii, 4. AUCTOR AD HERENNICTM. 65 102. HINTS FOR RENDERING THE INTRODUCTION TO A SPEECH ('EXORDIUM') EFFECTIVE. Principium est, cum statim auditoris animum nobis idoneum reddimus ad audiendum. Id ita sumitur, ut atteutos, ut dociles, ut benevolos auditores habere possimus. Si genus caussae dubi- um habebimus, a benevoleutia principiura constituemus, ne quid ilia turpitudinis pars nobis obesse possit : sin humile erit genus caussae, faciemus atteutos: sin turpe caussae genus erit, insinua- tione utendum est, de qua posterius dicemus, nisi quid nacti erimus, quare adversaries criminando benevolentiam capere pos- simus : sin honestum caussae genus erit, licebit recte vel uti vel non uti principio. Si uti volemus, aut id oportebit ostendere, quare caussa sit honesta, aut breviter quibus de rebus simus dicturi exponere : si principio uti nolemus, a lege, a scriptura aut ab aliquo firmissimo nostrae caussae adiumento principium capere oportebit. Quoniam igitur docilem, benevolum, attentum habere auditoretu volumus, quomodo quidque confici possit, ape- riemus. Dociles auditores habere poterimus, si summam caussae breviter exponernus et si attentos eos faciemus ; nam docilis est, qui attente vult audire. Attentos habebimus, si pollicebimur, DOS de rebus magnis, novis, inusitatis verba facturos aut de iis, quae ad rempublicam pertineant aut ad eos ipsos qui audient aut ad deorum immortalium religionem ; et si rogabimus, ut attente audiant ; et si numero exponemus res, quibus de rebus dicturi sumus. Rhet. ad Iferenn., I, iv, 6, 7. 103. MAIN HEADS OF TREATMENT APPLICABLE TO ALL CASES ALIKE: THE QUESTION OF FACT, THE QUES- TION OF INTERPRETATION, AND APPLICATION OF LAW. Caussarum constitutiones alii quattuor fecerunt : noster doctor [Hermes] tres putavit es.e; non ut de illorum quidquam detra- heret inventions, sed ut ostenderet, id. quod oportuisset simpliciter ac singular! modo docere, illos distribuisse dupliciter et bipartite. Constitutio est prima deprecatio defensoris cum accusatoris in- 5 66 LATIN SELECTIONS. simulatione coniuncta. Constitutiones itaque, ut ante diximus, tres sunt, coniecturalis, legitima, iuridicialis. Coniecturalis est, cum de facto controversia est, hoc modo : Aiax in silva, post- quarn rescivit, quae fecisset per insauiam, gladio incubuit. Ulixes intervenit, occisum conspicatur, e corpore telum cruentutn educit. Teucer intervenit, fratrem occisum et iniraicum fratris cum gladio cruento videt, capitis arcessit. Hie, quouiam con- iectura verum quaeritur, de facto erit controversia, et ex eo constitutio caussae coniecturalis nominatur. Legitima est con- stitutio, cum in scripto aliquid controversiae nascitur. Ea di- viditur in partes sex, scriptum et sententiam, contrarias leges, ambiguum definitionem, translationem, ratiocinationem. Ex scripto et sententia nascitur controversia, cum videtur scriptoris voluntas cum scripto ipso dissentire, hoc modo: Sit lex, quae iubeat eos, qui propter tempestatem navim reliqueriut, omnia perdere ; eorum navim ceteraque esse, si navis conservata sit, qui remanserint in navi. Magnitudine tempestatis omnes per- territi navim reliquerunt et in scapham conscenderunt praeter unum aegrotum. Is propter morbum exire et fugere non potuit. Casu et fortuitu navis in portum incolumis delata est : illam aegrotus possedit: navim petit ille, cuius fuerat. Haec consti- tutio legitima est ex scripto et sententia. . . . Cuiusmodi partes essent legitimae constitutionis, ostendimus : nunc de iuridiciali constitutione dicamus. Iuridicialis constitutio est, cum factum convenit, sed iure an iniuria factum sit quaeritur. Eius consti- tutionis partes sunt duae, quarum una absoluta, altera assumptiva nominatur. Absoluta est, cum id ipsum, quod factum est, ut aliud nihil foris assumatur, recte factum esse dicemus. Ea est huiusmodi : Mimus quidam nominatim Accium poetam compel- lavit in scena. Cum eo Accius iniuriarum agit. Hie nihil aliud defendit nisi licere nominari eum, cuius nomine scripta dentur agenda. Assumptiva pars est, cum per se defensio infirma est, sed assumpta extraria re comprobatur. lilid.. ad Ilerenn., I, xi, 18; xiii, 23; xiv, 24. AUCTOR AD HERENNIUM. 104. ON THE MOST EFFECTIVE ARRANGEMENT OF THE PROOF ( PROBATIO '). Quoniam satis ostendisse videmur, quibus argumentationibus in uno quoque genere caussae iudicialis uti conveniret, consequi videtur, ut doceamus, quemadmodum ipsas argumentationes or- nate et absolute tractare possimus. Nam fere non difficile est invenire, quid sit caussae adiumento ; difficillimum vero est, inventum expolire et expedite pronuntiare. Haec enim res facit, ut neque diutius, quam satis sit, in eisdem locis commo- remur, neque eodem ideutidem revolvamur, neque inchoatam argumentationem relinquamus, neque incommode ad aliam dein- ceps transeamus. Itaque hac ratione et ipsi meminisse poteri- mus, quid quoque loco dixerimus, et auditor cum totius caussae, turn unius cuiusque argumentatioriis distributionem percipere et meminisse potent. Ergo absolutissima et perfectissima est argumentatio ea, quae in quinque partes est distribute, proposi- tionem, rationem, rationis coufirmationem, exornationem, com- plexionem. Propositio est, per quam ostendimus summatim, quid sit, quod probare volumus. Ratio est caussa, quae demon- strat, verum esse id, quod intendimus, brevi subiectione. Ratio- nis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem. Exornatio est, qua ulimur rei honestandae et collocupletandae caussa, confirmata argumenta- tione. Complexio est, quae concludit breviter, colligens partes argumentationis. Rhet. ad Ilerenn., II, xviii, 27, 28. 105. AN EXAMPLE OF SUCH ARRANGEMENT APPLIED TO THE IMAGINARY CASE OF ULYSSES BEING FOUND NEAR THE DEAD AjAX. Hisce igitur quinque partibus ut absolutissime utamur, hoc modo tractabimus argumentationem. Caussam ostendemus Ulixi fuisse, quare interfecerit Aiacem ; inimicum enim acre rri mum He medio tollere volebat, a quo sibi non iniuria summum periculum metuebat. Videbat, illo incolumi se incolumem non futurum ; sperabat illius morte se salutem sibi comparare ; consueverat, si 68 LATIN SELECTIONS. iure non poterat, quavis iniuria inimico exitiura machinari, cui rei mors indigna Palamedis testimonium dat. Ergo et nietus periculi hortabatur, eum interimere, a quo supplicium verebatur, et consuetudo peccandi maleficii suscipiendi removebat dubita- tionem. Omnes enim cum minima peccata cum caussa suscipi- unt, turn vero ilia, quae multo maxima suut maleficia, aliquo certo emolumento indued suscipere conantur. Si inultos induxit in peccatum pecuniae spes, si complures scelere se contamina- verunt imperii cupiditate, si multi leve compendium fraude maxima commutarunt: cui mirum videbitur, isturn a maleficio propter acerrimam formidinem [sibi] non temperasse? Vinim fortissimum, integerrimum, inimicitiarum persequentissimum, iniuria lacessitum, ira exsuscitatum homo timidus, nocens, con- scius sui peccati, insidiosus, inimicum incolumem esse noluit; cui tandem hoc mirum videbitur ? Nam cum feras bestias vide- amus alacres et erectas vadere, ut alteri bestiae noceant : non est incredibile putandum, istius quoque animum ferum, crudelem atque inhumanum cupide ad inimici perniciem profectum ; prae- sertim cum in bestiis nullam neque bonam neque malam rationetn videamus, in isto plurimas et pessimas rationes semper fuisse intelligamus. Si ergo pollicitus sum, me daturum caussam, qua inductus Ulixes accesserit ad maleficium, et si inimicitiarum acerrimam rationem et periculi metum intercessisse demon stravi, non est dubium, quin confiteatur caussam maleficii fuisse. Ergo absolutissima est argumentatio ea, quae ex quinque partibus constat ; sed ea non semper necesse est uti. Turn enim com- plexioue supersedendum est, si res brevis est, ut facile memoria comprehendatur ; turn exornatio praetermittenda est, si parura locuples ad amplih'candum et exornandum res videtur esse. Sin et brevis erit argumentatio, et res tenuis aut humilis, turn et exornatione et complexione supersedendum est. In omni argu- mentatione de duabus partibus postremis haec, quam exposui, ratio est habenda. Ero amplissima est argumentatio quiuque- partita; brevissima est tripartite; mediocris, sublata aut exor- iiatioue aut complexione, quadripartita. Rliet. ad Herenn., II, xix. AUCTOR AD HERESNIDM. 69 106. GESTURE SHOULD BE ACCOMMODATED TO THE NATURE OF THE PL HADING. De figura vocis satis dictum est : nunc de corporis motu dicendum videtur. Motus est corporis gestus et vultus mode- ratio quaedam, quae pronuntianti convenit et probabiliora reddit ea quae pronuntiantur. Convenit igitur in vultu pudorem et acrimoniam esse ; in gestu nee venustatem conspicuam nee turpi- tudinem, ne ant histrioues aut operarii videamur esse. Ad easdem igitur partes. in quas vox est distributa, motus quoque corporis ratio videtur esse accommodanda. Nam si erit sermo cum dignitate, stantes in vestigio, levi dexterae motu loqui oportebit, hilaritate, tristitia, mediocritate vultus ad sermonis sententias accommodata ; sin erit in demonstratione sermo, paululum corpus a cervicibus demittemus ; (nam hoc est a natura datum, ut quam proxime turn vultum admoveamus ad auditores, si quam rem docere eos et vehementer instigare veli- mus) ; sin erit in narratione sermo, idem motus poterit idoneus esse, qui paulo ante demonstrabatur in dignitate ; sin in ioca- tione, vultu quamdam debebimus liilaritatem significare, sine commutatione gestus. Si contendemus per continuationem, brachio celeri, mobili vultu, acri aspectu utemur; sin contentio fiet per distributionem, celeri proiectione brachii, inambulatione, pedis dextri rara supplosione, acri et defixo aspectu uti oportebit. Si utemur amplificatione per oohortationem, paulo tardiore et consideratiore gestu conveniet uti, sirailibus ceteris rebus, atque in contentione per continuatiouem ; sin utemur amplificatione per conquestionem, feminis plangore et capitis ictu, nonnum- quam sedato et constanti gestu, moesto et conturbato vultu uti oportebit. Non sum nescius, quantum susceperim negotii, qui molus corporis exprimere verbis, imitari scriptura conatus sim voces. Verum nee hoc confisus sum posse fieri, ut de his rebus satis commode scribi posset ; nee, si id fieri non posset, hoc quod fed fore inutile putabam, propterea quod hie admonere volui- mus, quod oporteret : reliqua trademus exercitationi. Hoc scire tamen oportet, pronuntiationem bonam id perficere, ut res ex auimo agi videatur. Khet. ad Herenn., Ill, XT. 70 LATIN SELECTIONS. M. TERENTIUS VARRO, 116-28 B.C. 107. DESCRIPTION OF A STORM. Repente noctis circiter meridie, Cum pictus aer fervidis late ignibus Caeli choreas astricas osteiideret, Nubes aquali frigido velo leves Caeli cavernas aureas subduxerant, . Aquam vomentes inferam mortalibus ; Veutique frigido se ab axe eruperant, Phreuetici septentrionum filii, Secum ferentes tegulas ramos syrus. At nos caduci naufragi ut ciconiae, Quarum bipennis fulminis plumas vapor Percussit, alte maesti in terram cecidimus. Sat. Menipp. Marcipor,fr. ap. Non., 451, 11 ; 46, 10. 108. HOST AND GUKST. (Lepidissimus liber est M. Varronis ex satiris Menippeis qui inscribitur Nescis quid vesper serus vehat, in quo disserit de apto convivarum nuraero deque ipsius couvivii habitu cultuque. Dicit autem) convivarum numerum incipere oportere a Gratiarum numero et progredi ad Musarum, id est proficisci a tribus et consistere in novem, ut cum paucissimi convivae sunt, non pauciores sint quam tres, cum plurimi, non plures quam novem. Nam.multos (inquit) esse non convenit, quod turba plerumque est turlmlenta, et Romae quidem stat, sedet Athenis, nusquam autem cubat. Ipsum deinde convivium constat (inqtiit) ex rebus quattnor et turn denique omnibus suis numeris absolutum est, si belli homunculi conlecti sunt, si electus locus, si tempus lectum, si apparatus non neglectus. Nee loquaces autem (inquit) convivas nee mutos legere oportet, quia eloquentia in foro et apud subsellia, silentium vero non in convivio sed in cubiculo esse debet. Sermones igitur id temporis habendos(censet)non super rebus anxiis aut tortuosis 'sed iucundos atque invitabiles VARRO. 71 et cum quadara inlecebra et voluptate utiles, ex quibus ingenium nostrum venustius fiat et amoenius. Quod profecto (inquit) eveniet si de id genus rebus ad communem vitae usum perti- nentibus confabulemur, de quibus in foro atque in negotiis agendi non est otium. Dominum autem (inquit) convivii esse oportet non tarn lautum quam sine sordibus, et in couvivio legi non omnia debent sed ea potissimum quae simul sint /3tw<^eA^ et delectent. (Neque non de secundis quoque mensis, cuius modi esse eas oporteat, praecipit. His enim verbis uritur :) bellaria (inquit) ea maxime sunt mellita quae mellita non sunt, irtp.p.anis libidinem et laetitiam, ut sit laetitia praesen- tium bonorum, libido futurorum ; ex malis metum et aegritudi- nem nasci censent: metum futuris, aegritudinem praesentibus. Quae enim veuientia metuuutur, eadem afficiunt aegritudine 94 LATIN SELECTIONS. instantia. Laetitia autem et libido in bonorum opinione versan- tur, cum libido ad id, quod videtur bonum, illecta et inflammata rapiatur, laetitia, ut adepta iam aliquid concupitum, efferatur et gestiat. Natura enim omnes ea, quae bona videntur, secuntur, fugiuntque contraria. Quamobrem simul obiecta species cuius- piam est, quod bonum videatur, ad id adipiscendum impellit ipsa natura. Id cum constanter prudenterque fit, eiusmodi appeti- tionem Stoici ySovATjo-iv appellant, DOS appellamus voluntatem. Earn illi putant in solo esse sapiente, quam sic definiunt: Volun- tas est, quae quid cum ratione desiderat. Quae autem, ratione adversa, incitata est vehementius, ea libido est vel cupiditas effrenata : quae in omnibus stultis invenitur. Itemque, cum ita movemur, ut in bono simus aliquo, dupliciter id contiugit. Nam cum ratione animus movetur placide atque constanter, turn illud gaudium dicitur : cum autem inaniter et effuse animus exsultat, turn ilia laetitia gestiens vel nimia dici potest, quam ita defini- unt, sine ratione animi elationem. Quoniamque, ut bona natura appetimus, sic a mails natura declinamus : quae declinatio, si cum ratione fiet, cautio appelletur, eaque iutelligatur in solo esse sapiente : quae autem sine ratione et cum exanimatione humili atque fracta, nominetur metus : est igitur metus, ratione adversa, cautio. Praesentis autem mali sapientis affectio nulla est. Stulti autem aegritudo est ea, qua afficiuntur in malis opinatis, animos- que demittunt et contrahunt, ration! non obtemperantes. Itaque baec prima definitio est, ut aegritudo sit animi, adversante ratione, contractio. Sic quattuor perturbationes sunt, tres constantiae, quoniam aegritudini nulla constantia opponitur. Tusc. Disp., IV, vi. 138. THK IDEAL OF FRIENDSHIP. Quanta autem vis amicitiae sit, ex hoc intelligi maxime potest, quod ex infinita societate generis humaui, quam conciliavit ipsa natura, ita contracta res est et adducta in angustuni, ut omnis caritas aut inter duos aut inter paucos iungeretur. Est autem amicitia nihil aliud, nisi omnium divinaruni humanarumque rerum cum benevolentia et caritate surnma consensio : qua qui- dem baud scio, an, excepta sapientia, nihil melius homini sit a diis immortalibus datum. . . . [Bonos] igitur inter viros amicitia C1CEKO. 95 tantas opportunitates habet, quantas vix queo dicere. Principio, qui potest esse vita vitalis. ut ait Ennius, quae non in amici mutua benevolentia conquiescat? Quid dulcius, quam habere, quicum omnia audeas sic loqui, ut tecum? Quis esset tantus fructus in prosperis rebus, nisi haberes, qui illis aeque, ac tu ipse, gauderet? Adversas vero ferre difficile esset sine eo, qui illas gravius etiam, quam tu, ferret. Denique ceterae res, quae expe- tuntur, opportunae sunt singulae rebus fere singulis: divitiae, ut utare ; opes, ut colare ; honores, ut laudere ; voluptates, ut gau- deas ; valetudo, ut dolore careas et muneribus fungare corporis. Amicitia res plurimas continet : quoque te verteris, praesto est : nullo loco excluditur: numquam intempestiva, numquam molesta est. Itaque non aqua, non igni, ut aiunt, pluribus locis utimur, quam amicitia. Neque ego nuuc de vulgari aut de mediocri, quae tamen -ipsa et delectat et prodest, sed de vera et perfecta loquor, qualis eorum, qui pauci nomiuantur, fuit. Nam et secundas res splendidiores facit amicitia, et adversas partiens communicansque leviores. De Am., \, vi, 20-22. 139. FRIENDSHIP INDISPENSABLE TO MANKIND. Una est enim amicitia in rebus humanis, de cuius utilitate omnes uno ore consentiunt : quamquam a multis ipsa virtus con- temnitur et venditatio quaedam atque ostentatio esse dicitur. Multi divitias despiciunt, quos parvo contentos tenuis victus cultusque delectat; honores vero, quorum cupiditate quidam inflammantur, quam multi ita contemnunt, ut nihil inanius, nihil esse levius existiment ; itemque cetera, quae quibusdam admi- rabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent. De ami- citia omnes ad unum idem sentiunt, et ii, qui ad rempublicam se contulerunt, et ii, qui rerum cognitione doctrinaque delectantur, et ii, qui suum negotium gerunt otiosi, postremo ii, qui se totos tradiderunt voluptatibus, sine amicitia vitam esse nullam, si modo velint aliqua ex parte liberaliter vivere. Serpit enim nescio quomodo per omnium vitas amicitia nee ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui. Quin etiam si quis ea asperitate est et immanitate naturae, congressus ut hominum fugiat atque oderit, qualem fuisse Atheuis Tiraonem nescio 96 LATIN SELECTIONS. quern accepimus: tamen is pati non possit, ut non anquirat aliquem, apud quern evomat virus acerbitatis suae. Atque hoc maxirae iudicaretur, si quid tale posset contingere, ut aliquis nos deus ex hac hominum frequentia tolleret et in solitudine uspiam collocaret, atque ibi suppeditans omnium rerum, quas natura desiderat, abundantiam et copiam, hominis omnino aspiciendi potestatem eriperet. Quis tarn esset ferreus, qui earn vitam ferre posset, cuique non auferret fructum voluptatum omnium solitudo ? Verum ergo illud est, quod a Tarentino Archyta, ut opinor, dici solitum nostros senes commemorare audivi, ab aliis senibus audi- tum : Si quis in caelum ascendisset naturamque mundi et pulchritudinem siderum perspexisset, insuavem illam admira- tionem ei fore, quae iucundissima fuisset, si aliquem, cui narraret, habuisset. Sic natura solitarium nihil amat, semperque ad ali- quod tamquam adminiculum annititur : quod in amicissimo quo- que dulcissimum est. De Am., xxiii, 86-88. POLITICAL PHILOSOPHY. 140. A CLASSIFICATION OF GOVERNMENTS. Hi coetus igitur hac, de qua exposui, caussa instituti sedem primum certo loco domiciliorum caussa constituerunt ; quam cum locis manuque saepsissent, eiusmodi coniunctionem tectorum oppidum vel urbem appellaverunt, delubris distinctam spatiisque communibus. Omnis ergo populus, qui est talis coetus multitu- dinis, qualem exposui ; omnis civitas, quae est constitutio populi ; omnis res publica, quae, ut dixi, populi res est, consilio quodam regenda est, ut diuturna sit. Id autem consilium primum semper ad earn caussam referendum est, quae caussa genuit civitatem. Deinde aut uni tribuendum est aut delectis quibusdam aut sus- cipiendum est multitudini atque omnibus. Quare cum penes unum est omnium summa rerum, rejjem ilium unum vocamus et regnum eius rei publicae statum. Cum autem est penes delec- tos, turn ilia civitas optimatium arbitrio regi dicitur. Ilia autem est civitas popularis (sic enim appellant), in qua in populo sunt omnia. Atque horum trium generum quodvis, si teneat illud vinculum, quod primum homines inter se rei publicae societate CICERO. 97 devinxit, non perfectum illud quidem neque mca sententia opti- mum, sed tolerabile tamen ; ut aliud alio possit esse praestantius. Nam vel rex aecus ac sapiens, vel delecti ac principes cives, vel ipse populus, quaraquam id est minime probandum, tamen nullis interiectis iniquitatibus, aut cupiditatibus, posse videtur aliquo esse non incerto statu. DeRep., I, xxvi, 41,42. 141. THE DUTIES OF RULERS. Omnino, qui reipublicae praefuturi sunt, duo Platonis prae- cepta teneant : unum, ut utilitatem civium sic tueantur, ut, quaecumque agunt, ad earn referant, obliti commodorum suorum : alterum, ut totum corpus reipublicae curent, ne, dum partem ali- quam tuentur, reliquas deserant. Ut enim tutela, sic procuratio reipublicae ad utilitatem eornm, qui comraissi sunt, non ad eorum, quibus commissa, gerenda est. Qui autem parti civium consulunt, partem negligunt, rem perniciosissimam in civita- tem inducunt, seditionem atque discordiam : ex quo evenit, ut alii populares, alii studiosi optimi cuiusque videantur, pauci uni- versorum. Hinc apud Athenienses magnae discordiae, in nostra republica non solum seditiones, sed etiam pestifera bella civilia : quae gravis et fortis civis et in republica dignus principatu fugiet atque oderit, tradetque se totum reipublicae, neque opes aut potentiam consectabitur, totamque earn sic tuebitur ut omnibus consulat. De Off"., I, xxv, 85, 86. 142. THERE ARE TWO POLITICAL PARTIES, THE SUPPORT- ERS OP ARISTOCRATIC AND OP POPULAR GOVERN- MENT. Duo genera semper in hac civitate fuerunt eorum, qui versari in republica, atque in ea se excellentius gerere studuerunt: qui- bus ex generibus alteri se populares, alteri optimStes et liaberi et esse voluerunt. Qui ea, quae faciebant, quaeque dicebant, multitudini iucunda esse volebant, populares : qui autem ita se gerebant, ut sua consilia Optimo cuique probarent, opiimates babebantur. Quis ergo iste optimus quisque? De numero si 7 98 LATIN SELECTIONS. quaeris, inuuinerabiles: neque enim aliter stare possemus: sunt principes consilii public! : sunt, qui eorum sectam secuntur : sunt maximorum ordinum homines, quibus patet curia : sunt municipales rusticique Rotnani : sunt negotia gerentes : sunt etiam libertini optiuiates. Numerus, ut dixi, huius generis, late et varie diffusus est: sed genus universum (ut tollatur error) brevi circumscribi et defiuiri potest. Omnes optimates sunt, qui neque nocentes sunt, nee natura improbi, nee furiosi nee malis domesticis impediti. Sequitur, ut hi sint (quam tu na- tionem appellasti), qui et integri sunt, et sani, et bene de rebus domesticis constituti. Horum qui voluntati, commodis, opiuioni in gubernanda republica serviunt, defensores optimatium, ipsique optimates gravissimi et clarissimi cives numerantur et principes civitatis. Quid est igitur propositum his reipublicae gubernato- ribus, quod intueri, et quo cursuni suum dirigere debeant? Id quod est praestantissimum, maximeque optabile omnibus sani;*, et bonis, et beatis, cum dignitate otium. Hoc qui volunt, omnes optimates : qui efficiunt, summi viri et conservatores civitatis putantur. Neque enim rerum gerendarum dignitate homines efferri ita convenit, ut otio non prospiciant : neque ullum am- plexari otium, quod abhorreat a dignitate. Sest., xlv. 143. A PUBLIC LIFE CALLS OUT THE NOBLEST QUALITIES OF MEN. Sed iis, qui habent a natura adiumenta rerum gerendarum, abiecta omni cunctatione, adipiscendi magistratus et gerenda res- publica est : nee enim aliter aut regi civitas aut declarari animi magnitude potest. Capesseutibus autem rempublicam nihil minus quam philosophis, haud scio an magis etiam, et magnifi- centia et despicientia adhibenda est rerum humanarum, quam saepe dico, et tranquillitas animi atque securitas : si quidem nee anxii futuri sunt et cum gravitate constantiaque victuri. Quae faciliora sunt philosophis, quo minus multa patent in eorum vita, quae fortuna feriat, et quo minus multis rebus egent: et quia, si quid adversi eveniat, tarn graviter cadere non possunt. Quocirca non sine caussa maiores motus animorum concitantur, maiorque cura efficiendi rempublicam gerentibus, quam quietis ; CICERO. 99 quo magis iis et magnitude est animi adhibenda et vacuitas ab angoribus. Ad rem gerendam autem qui accedit, caveat, ne id modo consideret, quam ilia res honesta sit, sed etiam, ut habeat efficiendi facultatem : in quo ipso considerandurn est, ne aut temere desperet propter ignaviam, aut nimis confidat propter cupiditatem. In omnibus autem negotiis prius quam aggrediare, adhibenda est praeparatio diligens. De Off., I, xxi, 72, 73. 144. INFLUENCE OF A MARITIME POSITION IN DETERMINING THE CHARACTER OF STATES. Est autem maritimis urbibus etiam quaedam corruptela ac demutatio morum : admiscentur enim novis sermonibus ac disci- plinis, et importantur non merces solum adventiciae, sed etiam mores, ut nihil possit in patriis institutis manere integrum. lam qui incoluut eas urbes, non haerent in suis sedibus, sed volucri semper spe et cogitatioue rapiuntur a domo longius : atque etiam cum manent corpore, animo tamen excurrunt et vagantur. Nee vero ulla res magis labefactatam diu et Carthaginem et Corin- thum pervertit aliquando, quam hie error ac dissipatio civium, quod mercandi cupiditate et navigandi et agrorum et armorum cultum reliquerant. Multa etiam ad luxuriam invitamenta per- niciosa civitatibus suppeditantur mari, quae vel capiuntur vel importantur: atque habet etiam amoeuitas ipsa vel sumptuosas vel desidiosas illecebras multas cupiditatum. Et quod de Corin- tho dixi, id hand scio an liceat de cuncta Graecia verissime dicere. Nam et ipsa Peloponnesus fere tota in mari est ; nee praeter Phliasios ulli surit, quorum agri non contingaut mare : et extra Peloponnesum Aenianes et Dores et Dolopes soli ab- sunt a mari. Quid dicam insulas Graeciae ? quae fluctibus cinctae natant paene ipsae sirnul cum civitatium institutis et moribus. Atque haec quidem, ut supra dixi, veteris sunt Grae- ciae. Coloniarum vero quae est deducta a Graiis in Asiam, Thraciam, Ituliam, Siciliam, Africam, praeter unam Magnesiam, quam unda non alluat? Ita barbarorum agris quasi attexta quaedam videtur ora esse Graeciae. Nam e barbaris quidem ipsis nulli erant antea maritinri, praeter Etruscos et Poenos ; ;iltrri mercandi c-uusba, latrociuandi alteri. Quae caussa pur- 100 LATIN SELECTIONS. spicua est malorum commutationumque Graeciae, propter ea vitia maritimarum urbium quae ante paullo perbrevifer attigi. Sed tamen ' in his vitiis inest ilia magna commoditas ; et, quod ubique gentium est, ut ad earn urbem, quam incolas, possit adnare : et rursus, ut id, quod agri efferant sui, quascumque velint in terras portare possint ac mittere. De Rep., II, iv. PHYSICAL SCIENCE. 145. IN THE SPHERE OF PHYSICAL SPECULATION CERTAINTY is UNATTAINABLE. ' Latent ista omnia,' Luculle, 1 Crassis occultata et circumfusa tenebris,' ut nulla acies humani ingenii tanta sit, quae penetrare in caelum, terrain intrare possit. Corpora nostra non novimus : qui sint situs partium, quam vim quaeque pars habeat, ignoramus. Ita- que medici ipsi, quorum intererat ea nosse, aperuerunt, ut vide- rentur. Nee eo tamen aiunt empirici notiora esse ilia ; quia possit fieri, ut patefacta et detecta mutentur. Sed ecquid nos eodem modo rerum naturas persecare, aperire, dividere possu- mus, ut videamus, terra penitusne defixa sit, et quasi radicibus suis haereat ; an media pendeat ? Habitari ait Xenophanes in luna, eamque esse terram multarum urbium et montium. Por- tenta videntur; sed tamen neque ille, qui dixit, iurare posset, ita se rem habere, neque ego non ita. Dicitis etiam, esse e regione nobis, e contraria parte terrae, qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos antipodas vocatis : cur mihi magis succen- setis, qui ista non aspernor, quam eis, qui, cum audiunt, desipere vos arbitrantur? Hicetas Sjracusius, ut ait Theophrastus, cae- lum, solem, lunam, Stellas, supera denique omnia stare censet, neque praeter terram rem ullam in mundo moveri: quae cum circum axem se summa celeritate convertat et torqueat, eadem effici omnia, quae, si stante terra caelum moveretur. Atque hoc etiam Platonem in Timaeo dicere quidam arbitrantur, sed paullo obscurius. Quid tu, Epicure ? Loquere. Putas solem esse tantulum ? Egone ? vos quidem tantum ! Sed et vos ab illo irridemini, et ipsi ilium vicissim eluditis. Liber igitur a tali CICERO. 101 irrisione Socrates, liber Aristo Chius, qui nihil istorum sciri putat posse. . . . Neque tamen istas quaestiones physicorum exterminandas puto. Est enim animorum ingeniorumque na- turale quoddam quasi pabulum consideratio contemplatioque naturae : erigimur ; elatiores fieri videmur : humana despicimus ; cogitantesque supera atque caelestia, haec nostra, ut exigua et minima, contemnimus. Indagatig ipsa rerum turn maximarum, turn etiam occultissimarum, habet oblectationem. Si vero ali- quid occurret, quod verisimile videatur ; humanissima completur animus voluptate. Quaeret igitur haec et vester sapiens et hie noster : sed vester, ut assentiatur, credat, affirmet : noster, ut vereatur temere opinari, praeclareque agi secum putet, si in eiusmodi rebus, verisimile quod sit, invenerit. Acad. Prior, II, xxxix, xli. 146. THE SPHERE is THE MOST PERFECT FIGURE: THE REGULAR MOTIONS AND UNCHANGING ORDER OP THE SEVERAL PARTS OP THE UNIVERSE ARE DUE TO THE FACT OF ITS SPHERICAL SHAPE. Conum tibi ais et cylindrum et pyramidem pulchriorem, quam sphaeram videri. Novum etiam oculorum iudicium habetis. Sed sint ista pulchriora dumtaxat aspectu : quod mihi tamen ipsum non videtur: quid enim pulchrius ea figura, quae sola omnes alias figuras complexa continet, quaeque nihil asperitatis habere, nihil offensionis potest, nihil incisum angulis, nihil an- fractibus, nihil eminens, nihil lacunosum? cumque duae formae praestantes sint, ex solidis globus (sic enim cr^aipav iuterpretari placet) ; ex planis autem circulus aut orbis, qui KVK\O> ulla ratioue placare posses, ut opinor, ab eorum oculis aliquo coucederes : nunc te patria, quae communis est omnium nostrum parens, odit ac mctuit, et iamdiu te nihil iudicat nisi de parricidio suo cogitare. Huius tu neque auctoritatem verebere, neque 112 LATIN SELECTIONS. iudiciurn sequere, neque vim pertimesces? Quae tecum, Cati- liua, sic agit, et quodammodo tacita loquitur: Nullum aliquot iam annis facinus exstitit, nisi per te: nullura flagitium sine te : tibi uni multorum civium neces, tibi vexatio direptioque socio- rum impunita fuit ac libera: tu non solum ad negligendas leges ac quaestiones, verum etiam ad evertendas perfringendasque valuisti. Superiora ilia, quamquam ferenda non f'uerunt, tamen, ut potui, tuli : nunc vero me totam esse in metu propter te unum : quidquid increpuerit, Catilinam timeri : nullum videri contra me consilium iniri posse, quod a tuo scelere abhorreat, non est ferendum. Quamobrem discede atque hunc mihi timo- rem eripe : si est verus, rie opprimar ; sin falsus, ut tandem ali- quando timere desinam. Cat., I, vii. 159. CATILINE'S FLIGHT. Tandem aliquando, Quirites, L. Catilinam, furentem audacia, scelus anhelantem, pestem patriae nefarie molientem, vobis atque huic urbi ferrum flammamque minitantem, ex urbe vel eieci- mus, vel emisimus, vel ipsum egredientem verbis prosecuti sumus. Abiit, excessit, evasit, erupit : nulla iam pernicies a monstro illo atque prodigio moenibus ipsis intra moenia comparabitur. Atque hunc quidein unum huius belli domestic! ducem sine controversia vicimus. Non enim iam inter latera nostra sica ilia versabitur : non in campo, non in foro, non in curia, non denique intra domesticos parietes pertimescemus. Loco ille motus est, cum est ex urbe depulsus. Palam iam cum hoste, nullo impediente, bellum iustum geremus. Sine dubio perdidimus hominem, mag- nificeque vicimus, cum ilium ex occultis insidiis in apertum latrociuium coniecimus. Quod vero non cruentum mucronem, ut voluit, extulit, quod vivis nobis egressus est, quod ei ferrum de manibus extorsimus, quod incolumes cives, quod stantem urbem reliquit: quanto tandem ilium maerore afflictum esse et profligatum putatis ? lacet ille nunc prostratus, Quirites, et se perculsum atque abiectum esse sentit, et retorquet oculos pro- fecto saepe ad hanc urbem, quam ex suis faucibus ereptam esse luget: quae quidem laetari mihi videtur, quod tantam pestem evomuerit forasque proiecerit. Cat., II, i. CICERO. 113 160. AN INVECTIVE. Quod si non tuis nefariis in hunc ordinem contumeliis in per- petuum tibi curiarn praeclusisses, quid tandem erat actum aut gestum in ilia provincia, de quo ad senatum cum gratulatione aliqua scribi abs te oporteret? Vexatio Macedoniae? an oppi- dorum turpis amissio ? an sociorum direptio ? an agrorum depo- pulatio? an munitio Thessalonicae ? an obsessio militaris viae? an exercitus nostri interitus ferro, fame, frigore, pestilentia? Tu vero, qui ad senatum nihil scripseris, ut in urbe nequior inventus es, quum Gabinius, sic in provincia paullo tamen, quam ille, demissior. Nam ille gurges atque heluo, natus abdomini suo, non laudi atque gloriae, cum equites Romanos in provincia, cum publicanos, nobiscum et voluntate et dignitate coniunctos, omnes fortunis, multos fama vitaque privasset, cum egisset aliud nihil in illo exercitu, nisi ut urbes depopularetur, agros vastaret, ex- hauriret domos, ausus est (quid enim ille non auderet?) a senatu supplicationem per litteras postulare. O dii immortales ! tune etiam, atque adeo vos, geminae voragines scopulique reipublicae, vos meam fortunam deprimitis? vestram extollitis? cum de me ea senatusconsulta absente facta sint, eae contiones habitae, is motus fuerit municipiorum et coloniarum omnium, ea deoreta puUicanorum, ea collegiorum, ea denique generum ordinumque omnium, quae ego non modo optare numquam auderem, sed cogitare non possem : vos autem sempiternas foedissimae turpi- tudinis notas subieritis ? Pis., xvii, 40, 41. 161. AN INDICTMENT. Hie tu etiam dicere audebis : Est in iudicibus ille familiaris meus, est pateruus amicus ille. Non, ut quisque maxime est, quicum tibi aliquid sit, ita te in huiuscemodi crimine maxime eius pudet? Paternus amicus est. Ipse pater si iudicaret, per deos immortales, quid facere posses, cum tibi haec diceret : Tu in provincia populi Roman! praetor, cum tibi maritimum bellum easet administrandum, Mamertinis, ex foedere quam deberent Davem, per triennium remisisti : tibi apud eosdem privatim navis 8 114 LATIN SELECTIONS. oneraria maxima publice est aedificata : tu a civitatibus pecunias classis nomine coegisti : tu pretio remiges dimisisti : tu, cum navis esset a quaestore et ab legato capta praedonum, arcbipira- tam ab omnium oculis removisti : tu, qui cives Romani esse dicerentur, qui a multis cognoscerentur securi ferire potuisti : tu tuam domum piratas abducere, in iudicium archipiratam domo producere ausus es : tu in provincia tarn splendida, apud socios fidelissimos, cives Romanos honestissimos, in metu periculoque provinciae, dies continuos complures in littore conviviisque iacu- isti : te per eos dies nemo domi tuae convenire, nemo in foro videre potuit : tu sociorum atque amicorum ad ea con vi via ma- tresfamilias adhibuisti : tu inter eiusmodi mulieres praetextatum tuum filium, nepotem meum, collocavisti, ut aetati maxime lubri- cae atque incertae exempla nequitiae parentis vita praeberet : tu praetor in provincia cum tunica pallioque purpureo visus es : tu propter amorem libidiiiemque tuam imperium navium legato populi Romani ademisti, Syracusano tradidisti : tui inilites in provincia Sicilia frugibus frumentoque caruere : tua luxuria atque avaritia classis populi Romani a praedonibus capta et incensa est : post Syracusas conditas quern in portum numquam hostis accesserat, in eo, te praetore, primum piratae navigave- runt : neque haec tot tantaque dedecora dissimulatione tua neque oblivione hominum ac taciturnitate tegere voluisti, sed etiam navium praefectos sine ulla caussa de complexu parentum suo- rum, hospitum tuorum ad mortem cruciatumque rapuisti : neque in parentum luctu atque lacrimis te mei nominis commemoratio mitigavit ; tibi hominum innocentium sanguis non modo volup- tati, sed etiam quaestui fuit. Haec si tibi tuus parens diceret, posses ab eo veniam petere ? posses, ut tibi ignosceret, po- stulare ? Verr., II, V, Hi. 162. A LAST APPEAL. Recordare igitur ilium, M. Antoni, diem, quo dictaturarn sustulisti. Pone ante oculos laetitiam senatus populique Ro- mani : confer cum nundinatione tua tuorumque : turn intelliges, quantum inter laudem et lucrum intersit. Sed nimirum, ut quidain morbo aliquo et sensus stupore suavitatem cibi non sen- CICEKO. 115 tiunt : sic libidinosi, avari, facinorosi verae laudis gustatum non habent. Seel, si te laus allicere ad recte faciendum non potest, ne metus quidem a foedissimis factis potest avocare ? ludicia non metuis. Si propter innocentiam, laudo : sin propter vim, non intelligis, qui isto modo indicia non timeat, ei quid timendum sit? Kespice, quaeso, aliquando rempublicam, M. Antoni : qui- bus ortus sis, non quibuscum vivas, considera : mecum, ut voles ; cum republica redi in gratiam. Sed de te tu ipse videris : ego de me ipso profitebor. Defendi rempublicam adolescens, non deseram senex : contempsi Catilinae gladios, non pertimescam tuos. Quin etiam corpus libenter obtulerim, si repraesentari morte mea libertas civitatis potest : ut aliquando dolor populi Roman i pariat, quod iamdiu parturit ! Etenim si abhinc anrios prope viginti hoc ipso in templo negavi posse mortem immaturam esse consular!, quanto verius nunc negabo seni? Mihi vero, patres conscripti, iam etiam optanda mors est, perfuncto rebus iis, quas adeptus sum quasque gessi. Duo modo haec opto, unum, ut moriens populum Romanum liberum relinquam : hoc inilii maius a diis immortalibus dari nihil potest: alterum, ut ita cuique eveniat, ut de republica quisque mereatur. Phil., II, xlv, 115; xlvi, 118, 119. 163. PRAISES OF CAESAR'S CLEMENCY. Hunc tu igitur diem tuis maximis et innumerabilibus gratu- lationibus iure anteponis. Haec enim res unius est propria Caesaris: ceterae duce te gestae, magnae illae quidem, sed tamen multo magnoque comitatu. Huius autem rei tu idem et dux es, et comes : quae quidem tanta est, ut nulla tropaeis monumentisque tuis allatura finem sit aetas : nihil est enim opere aut manu factum, quod aliquando non conficiat et consu- mat vetustas : at vero haec tua iustitia et lenitas animi florescet quotidie magis, ita ut, quantum operibus tuis diuturnitas detra- het, t.-iiituiii afferat laudibus. Et ceteros quidem omnes victores bellorum civilium iam ante aequitate et misericordia viceras : hoclicrno vero die te ipsum vicisti. Vereor, ne hoc, quod dicam, non perinde intclligi auditu possif, atque ipse cogitans sentio : ipsam victoriam vicisse videris, cum ea, quae ilia erat adepta, victis remisisti. Nam cum ipsius victoriae conditioue oraues. 116 LATIN SELECTIONS. victi occidissemus, clementiae tuae iudicio conservati snraus. Recte igitur unus invictus es, a quo etiatn ipsius victoriae con- ditio visque devicta est. Marcell., iv, 11. 164. LOVE OF GLORT. Atque, ut id libentius faciatis, iam me vobis, indices, indicabo, et de meo quodam amore gloriae, nimis acri fortasse, verurata- men honesto, vobis confitebor. Nam, quas res nos in consul atu nostro vobiscum simul pro salute huius urbis atque imperii et pro vita civium proque universa republica gessimus, attigit hie versibus atque inchoavit : quibus auditis, quod mihi magna res et iucunda visa est, hunc ad perficiendum hortatus sum. Nullam enim virtus aliam mercedem laborum periculorumque desiderat, praeter hanc laudis et gloriae ; qua quidem detracta, iudices, quid est, quod in hoc tarn exiguo vitae curriculo et tarn brevi tantis nos in laboribus exerceamus? Certe, si nihil animus praesentiret in posterum, et si, quibus regionibus vitae spatium circumscriptum est, eisdem omnes cogitationes terminaret suas, nee tantis se laboribus frangeret, neque tot curls vigiliisque ange- retur, neque toties de vita ipsa dimicaret. Nunc insidet quaedam in optimo quoque virtus, quae noctes et dies animum gloriae stimulis concitat, atque admonet, non cum vitae tempore esse dimittendam commemorationem nominis nostri, sed cum omni posteritate adaequandam. An vero tarn parvi animi videamur esse omnes, qui in republica atque in his vitae periculis labori- busque versamur, ut, cum usque ad extremum spatium nullum tranquillum atque otiosum spiritum duxerimus, nobiscum simul moritura omnia arbitremur? An, cum statuas et imagines, non animorum simulacra, sed corporum, studiose multi summi homi- nes reliquerint, consiliorum relinquere ac virtutum nostrarum effigiem non multo malle debemus, summis ingeniis expressam et politam ? Ego vero omnia, quae gerebam, iam turn in gerendo spargere me ac disseminare arbitrabar in orbis terrae memoriam sempiternam. Haec vero sive a meo sensu post mortem abfutura est, sive, ut sapientissimi homines putaverunt, ad aliquam mei partem pertinebit, nunc quidem certe cogitatione quadam speque delector. Arch., xi, xii, 28-30. Q. CICERO. 117 Q. TULLIUS CICERO, 102-43 B.C. 165. THE ZODIAC. Flumina verna cient obscuro lumine Pisces, Curriculumque Aries aeqnat noctisque dieque, Cornua quern comunt florum praenuntia Tauri, Aridaque aestatis Gemini primordia pandunt, Longaque iam minuit praeclarus lumina Cancer Languificosque Leo proflat ferus ore calores. Post modicum quatiens Virgo fugat orta vaporem. Autumni reserat portas aequatque diurna Tempora nocturnis disperso sidere Libra, Et fetos ramos denudat flamma Nepai. Pigra sagittipotens iaculatur frigora terris. Bruma gelu glacians iubare spirat Capricorni : Quam sequitur nebulas rorans liquor altus aquari : Tanta supra circaque vigent ibi flumina. Mundi At dextra laevaque ciet rota fulgida Solis Mobile curriculum, et Lunae simulacra feruntur. Squama sub aeterno conspectu tosta Draconis Eminet : hanc inter fulgentem sidera septem Magna quatit stellans, quam servans serus in alta Conditur Oceani ripa cum luce Bootes. In Cic. Op., ed. Or., iv, p. 1013. 166. EPIGRAMS. Crede ratem ventis, animum ne crede puellis : Namque est ferainea tutior unda fide. Femina nulla bona est, et, si bona contigit ulla, Nescio quo fato res mala facta bona. Ibid. 118 LATIN SELECTIONS. T. LUCRETIUS CARUS, 98-55 B.C. 167. THE INFLUENCE OF VENUS. Aeneadum genetrix, hominum divomque voluptas, Alma Venus, caeli subter labentia signa Quae mare navigerum, quae terras frugiferentis Concelebras, per te quouiam genus omne animantum Concipitur visitque exortum lumina solis : Te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli Adventumque tuum, tibi suavis daedala tell us Summittit flores, tibi rident aequora ponti Placatumque nitet diffuse lumine caelum. Nam simul ac species patefactast verna diei Et reserata viget genitabilis aura favoni, Aeriae primum volucres te, diva, tuumque Significant initum perculsae corda tua vi. Inde ferae pecudes persultant pabula laeta Et rapidos tranant amnis : ita capta lepore Te sequitur cupide quo quamque inducere pergis. Denique per maria et mentis fluviosque rapacis Frondiferasque domos avium camposque virentis Omnibus incutiens blandum per pectora amorem Efficis ut cupide generatim saecla propagent. Quae quoniam rerum naturam sola gubernas Nee sine te quicquam dias in luminis oras Exoritur neque fit laetum neque amabile quicquam, Te sociam studeo scribendis versibus esse Quos ego de rerum natura pangere Conor Memmiadae nostro, quern tu, dea, tempore in omni Omnibus ornatum voluisti excellere rebus. De Rerum Nat., I, 1-27. LUCKETIUS. 119 168. REVOLT AGAINST THE TYRANNY OF SUPERSTITION. Humana ante oculos foede cum vita iaceret In terris oppressa gravi sub religione Quae caput a caeli regionibus ostendebat Horribili super aspectu mortalibus instans, Primum Graius homo mortalis tollere contra Est oculos ausus primusque obsistere contra, Quern neque fama deum nee fulmina nee minitanti Murmure compressit caelum, sed eo magis acrein Inritat animi virtutem, effringere ut arta Naturae primus portarum claustra cupiret. Ergo vivida vis animi pervicit, et extra Processit longe flammantia moenia mundi Atque omne immensum peragravit mente animoque, Undo refert nobis victor quid possit oriri, Quid nequeat, finita potestas denique cuique Quanam sit ratione atque alte terminus baerens. Quare religio pedibus subiecta vicissim Opteritur, nos exaequat victoria caelo. I, 62-79. 169. NOTHING CAN ARISE OUT OF NOTHING; BUT LIKE MUST ARISE FROM I.IK I:. Nam si de nilo fierent, ex omnibu' rebus Omne genus nasci posset, nil semine egeret. E mare primum homines, e terra posset oriri Squamigerum genus et volucres erumpere caelo ; Armenia atque aliae pecudes, genus omne ferarum, Incerto partu culta ac deserta tenerent. Nee fructus idem arboribus constare solerent, Sed mutarentur, ferre oranes omnia possent. Quippe, ubi non essent genitalia corpora cuique, Qui posset mater rebus consistere certa ? At nunc seminibus quia certis quaeque creantur, Inde enascitur atque oras in luminis exit, Materies ubi inest ouiusque et corpora prima ; 120 LATIN SELECTIONS. Atque hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni, Quod certis in rebus inest secreta facultas. Quod si de nilo fierent, subito exorerentur Incerto spatio atque alienis partibus anni, Quippe ubi nulla forent primordia quae genitali Concilio possent arceri tempore iniquo. Nee porro augendis rebus spatio foret usus Seminis ad coitum, si e nilo crescere possent; Nam fierent iuvenes subito ex infantibu' parvis E terraque exorta repente arbusta salirent. Quorum nil fieri manifestum est, omnia quando Paulatim crescunt, ut par est, semine certo Crescentesque genus servant ; ut noscere possis Quicque sua de materia grandescere alique. I, 160-173, 180-191. 170. THE UNIVERSE is MADE UP OF ATOMS AND THE VOID. Omnis ut est igitur per se natura duabus Constitit in rebus ; nam corpora sunt et inane, Haec in quo sita sunt et qua diversa moventur Corpus enim per se communis dedicat esse Sensus ; cui nisi prima fides fundata valebit, Haut erit occultis de rebus quo referentes Confirmare animi quicquam ratione queamus. Turn porro locus ac spatium, quod inane vocamus, Si nullum foret, haut usquam sita corpora possent Esse neque omnino quoquam diversa meare ; Id quod iam supera tibi paulo ostendimus ante. Praeterea nil est quod possis dicere ab omni Corpore seiunctum secretumque esse ab inani, Quod quasi tertia sit numero natura reperta. Nam quodcumque erit, esse aliquid debebit id ipsum ; Cui si tactus erit, quamvis levis exiguusque, Augmine vel prandi vel parvo denique, dum sit, Corporis augebit numerum summamque sequetur. Sin intactile erit, nulla de parte quod ullam Rem prohibere queat per se transire meantem, LUCEETIUS. 121 Scilicet hoc id erit, vacuum quod inane vocamus. Praeterea per se quodcumque erit, aut faciet quid Aut aliis fungi debebit agentibus ipsum Aut erit ut possint in eo res esse gerique. At facere et fungi sine corpore nulla potest res Nee praebere locum porro nisi inane vacansque. Ergo praeter inane et corpora tertia per se Nulla potest rerum in numero natura relinqui, Nee quae sub seusus cadat ullo tempore nostros Nee ratione animi quam quisquam possit apisci. I, 419-448. 171. ' VITAE PHILOSOPHIA Dux.' Suave, mari magno turbantibus aequora ventis, E terra magnum alterius spectare laborem ; Nou quia vexari quemquamst iucunda voluptas, Sed quibus ipse malis careas quia cernere suave est. Suave etiam belli certamina magna tueri Per campos instructa tua sine parte pericli. Sed nil dlilcius est, bene quam munita tenere Edita doctrina sapientum templa serena, Despicere unde queas alios passimque videre Errare atque viam palantis quaerere vitae, Certare ingenio, contendere nobilitate, Noctes atque dies niti praestante labore Ad summas emergere opes rerumque potiri. O miseras hominum mentes, o pectora caeca! Qualibus in tenebris vitae quantisque periclis Degitur hoc aevi quodcumquest ! nonne videre Nil aliud sihi naturam latrare, nisi utqui Corpore seiunctus dolor absit, mente fruntur lucundo sensu cura semota metuque ? Quapropter quoniam nil nostro in corpore gazae Proficiunt neque nobilitas nee gloria regni, Quod superest, animo quoque nil prodesse putaodum ; Quod si ridicula iiaec liulibriaque esse videmus, 122 LATIN SELECTIONS. Re veraque metus hominum curaeque sequaces Nee metuunt sonitus armorum nee fera tela, Quid dubitas quin omni' sit haec rationi' potestas ? Omnis cum in teuebris praesertim vita laboret. Nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis In tenebris metuunt, sic nos in luce timemus Interdum, nilo quae sunt metueuda magis quam Quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura. Hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest Non radii solis ueque lucida tela diei Discutiant, sed naturae species ratioque. II, 1-19, 37-39, 47-49, 53-61. > 172. THE GODS DO NOT GOVERN THE WORLD. At quidam contra haec, ignari material, Naturam non posse deum sine numine credunt Tanto opere humanis rationibus admoderate Tempora mutare annorum frugesque creare, Et iam cetera, mortalis quae suadet adire Ipsaque deducit dux vitae dia voluptas Et res per Veneris blanditur saecla propagent, Ne genus occidat humanum. Quorum omnia causa Coustituisse deos cum fingunt, omnibu' rebus Magno opere a vera lapsi ratione videntur. Nam quamvis rerum ignorem primordia quae sint, Hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim Confirmare aliisque ex rebus reddere multis, Nequaquam nobis divinitus esse creatam Naturam mundi : tanta stat praedita culpa. Quae tibi posterius, Memmi, faciemus aperta. Nunc id quod superest de motibus expediemus. Quae bene cognita si teneas, natura videtur Libera continue dominis privata superbis Ipsa sua per se sponte omnia dis agere expers. Nam pro sancta deum tranquilla pectora pace Quae placidum degunt aevom vitamque serenam, LUCRETIUS. 123 Quis regere immensi summam, quis habere profundi Indu manu validas potis est moderanter habenas, Quis pariter caelos omnis convertere et omnis Ignibus aetheriis terras suffire feracis, Omnibus inve locis esse omni tempore praesto, Nubibus ut tenebras faciat caelique serena Concutiat sonitu, turn fulmina mittat et aedis Saepe suas disturbet et in deserta recedens Saeviat exercens telum quod saepe nocentes Praeterit exanimatque iadignos inque merentes ? II, 167-183, 1090-1104. 173. THE EXISTING UNIVERSE is THE RESULT OF A CER- TAIN OPTION OF MOVEMENT IN THE ORIGINAL ATOMS, BY WHICH THEY SWERVED FROM THE PfiR- PENDICDLAR WHILE TRAVELLING DOWN SPACE IN PARALLEL STRAIGHT LINKS ; FROM THIS ALSO ARISE THE PHENOMENA OF VOLUNTARY MOTION. Illud in his quoque te rebus cognoscere avemus, Corpora dum deorsum rectum per inane feruntur Ponderibus propriis, se incerto tempore ferme Incertisque locis spatio depellere paulum, Tantum quod momen mutatum dicere possis. Quod nisi declinare solerent, omnia deorsum, Imbris uti guttae, caderent per inane profundum, Nee foret offensus natus nee plaga crcata Principiis ; ita nil umquam natura creasset. Quare etiam atque etiam paulum inclinare necessest Corpora; nee plus quam minimum, ne fingere motus Obliques videamur et id res vera refutet. Denique si semper motus conectitur omnis Et vetere exoritur semper novus ordino certo Nee declinando faciunt primordia motus Principium quoddam quod fati foedcra rumpat, Ex infinito ne causam causa sequatur, Libera per terras unde haec anirnantibus exstat 124 LATIN SELECTIONS. Unde est haec, inquam, fatis avolsa potestas Per quam progredimur quo ducit quemque voluntas, Declinamus item motus nee tempore certo Nee regioue loci certa, sed ubi ipsa tulit mens ? Nam dubio procul his rebus sua cuique voluntas Principium dat et hinc motus per membra rigantur. II, 216-224, 243-245, 251-262 174. THOUGH THE ATOMS OP MATTER ARE THEMSELVES WITHOUT SENSATION, YET THEIR COMBINATIONS MAY GENERATE SENSATION. Turn porro quid id est, animuin quod percutit, ipsum Quod movet et varies seasus expromere cogit, Ex insensilibus ne credas sensile gigni ? Nimirum lapides et ligna et terra quod una Mixta taineu nequeunt vitalem reddere sensum. Illud in his igitur rebus meminisse decebit, Non ex omnibus omnino, quaecumque creant res, Sensile et extemplo me gigni dicere sensus, Sed magni referre ea primum quantula constent, Sensile quae faciunt, et qua sint praedita forma, Motibus ordiuibus posituris denique quae sint Quarum nil reruua in lignis glaebisque videmus ; Et tamen haec, cum sunt quasi putrefacta per imbres, Vermiculos pariunt, quia corpora material Antiquis ex drdinibus permota nova re Conciliantur ita ut debent animalia gigni. Denique uti possint sentire animalia quaeque, Principiis si iam est sensus tribuendus eorum, Quid, genus humanum propritim de quibu' factumst? Scilicet et risu tremulo concussa cachinnant Et lacrimis spargunt rorantibus ora genasque Multaque de rerum mixtura dicere callent Et sibi proporro quae sint primordia quaerunt ; Quandoquidem totis mortalibus adsimulata Ipsa quoque ex aliis debent constare elementis, Tnde alia ex aliis, nusquam consistere ut ausis : LUCBETIUS. 125 Quippe sequar, quodcumque loqui ridereque dices Et sapere, ex aliis eadem haec facientibus ut sit. Quod si delira haec furiosaque cernimus esse Et ridere potest noil ex ridentibu' factus Et sapere et doctis rationem reddere dictis Non ex seminibus sapientibus atque disertis, Qui minus esse queant ea quae sentire videmus Seminibus permixta carentibus undique sensu? II, 886-901, 973-990. 175. DEATH is ANNIHILATION, Nil igitur mors est ad nos neque pertinet hilum, Quandoquidem natura animi mortalis habetur, Et velut anteacto nil tempore sensimus aegri, Ad confligendum venientibus undique Poenis, Omnia cum belli trepido concussa tumultu Horrida contremuere sub altis aetheris oris, In dubioque fuere utrormn ad regna cadendum Omnibus humanis esset terraque marique, Sic, ubi nou erimus, cum corporis atque animai Discidium fuerit quibus e sumus uniter apti, Scilicet baud nobis quicquam, qui non erimus turn, Accidere omniuo poterit sensumque movere, Non si terra mari miscebitur et mare caelo. IU, 830-842. 176. WHY THEN SHOULD WE GRIEVE OVER IT? 4 lam iam non domus accipiet te laeta, neque uxor Optima nee dulces occurrent oscula nati Praeripere et tacita pectus dulcedine tangent. Non poteris factis florentibus esse, tuisque Praesidium. Misero misere ' aiunt * omnia ademit Una dies infesta tibi tot praemia vitae.' Illud in his rebus non addunt ' nee tibi earum Iam desiderium rerum super insidet una.' Quod bene si-videant animo dictisque sequantuc Dissoluant animi magno se angore metuque. 126 LATIN SELECTIONS. * Tu quidem ut es leto sopitus, sic eris aevi Quod superest cunctis privatu' doloribus aegris : At nos horrifico cinefactum te prope busto Insatiabiliter deflevimus, aeternumque Nulla dies nobis maerorem e pectoi e demet.' lllud ab hoc igitur quaerenduiu est, quid sit amari Tanto opere, ad somnum si res redit atque quietem, Cur quisquam aeterno possit tabescere luctu. Ill, 894-911. 177. THE PUNISHMENTS OP THE LOWER WORLD MAY BE ENDURED ON EARTH. Atque ea nimirum quaecumque Acherunte profundo Prodita sunt esse, in vita sunt omnia nobis. Nee miser impendens magnum timet aere saxum Tantalus, ut famast, cassa formidine torpens ; Sed magis in vita divom metus urget inanis Mortalis casuraque timent quern cuique ferat fors. Sed Tityos nobis hie est, in amore iacentem Quern volucres lacerant atque exest anxius angor Aut alia quavis scindunt cuppedine curae. Sisyphus in vita quoque nobis ante oculos est Qui petere a populo fasces saevasque secures Imbibit et semper victus tristisque recedit. Nam petere imperium quod inanest nee datur umquam, Atque in eo semper durum sufferre laborem, Hoc est adverso nixantem trudere monte Saxum quod tamen e summo iam vertice rusum Volvitur et plani raptim petit aequora campi. Cerberus et furiae iam vero et lucis egestas Tartarus horriferos eructans faucibus aestus, Qui neque sunt usquam nee possunt esse profecto. Sed metus in vita poenarum pro male factis Est insignibus insignis scelerisque luella, Career et horribilis de saxo iactu' deorsum, Verbera carnifices robur pix lammina taedae ; LUCRETIUS. 127 Quae tamen etsi absunt, at mens sibi conscia factis Praemetuens adhibet stimulos terretque flagellis Nee videt interea qui terminus esse malorum Possit nee quae sit poenarum denique finis Atque eadem metuit magis haec ne in raorte gravescant. Hie Acherusia fit stultorum deuique vita. Ill, 978-983, 992-1002, 1011-1023. 178. THE SENSIBLE IMPRESSION is THE CRITERION OF TRUTH. Denique nil sciri siquis putat, id quoque nescit An sciri possit, quoniam nil scire fatetur. Hunc igitur contra mittam contendere causam, Qui capiti ipse sua in statuit vestigia sese. Et taraeu hoc quoque uti concedam scire, at id ipsum Quaeram, cum in rebus veri nil viderit ante, Unde sciat quid sit scire et nescire vicissim, Notitiam veri quae res falsique crearit Et dubium certo quae res differre probarit. Invenies primis ab sensibus esse creatam Notitiem veri neque sensus posse refelli. Nam maiore fide debet reperirier illud, Sponte sua veris quod possit vincere falsa. Quid maiore fide porro quam sensus haberi Debet? an ab sensu falso ratio orta valebit Dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est? Qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa fit omais. An poterunt oculos aures reprehendere, an aures Tactus ? an hunc porro tactum sapor arguet oris, An confutabunt nares oculive revincent? Non, ut opinor, ita est. Nam seorsum cuique potestas Divisast, sua vis cuiquest, ideoque necesse est Et quod molle sit et gelidum fervensve seorsum Et seorsum varies rerum sentire colores Et quae cumque coloribu' sint coniuncta videre. Seorsus item sapor oris habet vim, seorsus odores Nascuntur, sorsum sonitus. Ideoque necesse est Non possint alios alii convincere sensus. 128 LATIN SELECTIONS. Nec porro poterunt ipsi reprehendere sese, Aequa fides quoniam debebit semper haberi. Proinde quod in quoquest his visum tempore, verumst. IV, 469-499. 179. THE FORMATION OF THE EARTH. Quippe etenim primum terrai corpora quaeque, Propterea quod erant gravia et perplexa, coibant In medio atque imas capiebant omnia sedes ; Quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tarn magis expressere ea quae mare sidera sol em Lunamque efficerent et magni moenia mundi. Omnia enim magis haec e levibus atque rotundis Semiuibus multoque minoribu' suut elementis Quam tellus. Ideo, per rara foramina, terrae Partibus erumpens primus se sustulit aether Ignifer et multos secum levis abstulit ignis. Hunc exordia sunt solis lunaeque secuta, Interutrasque globi quorum vertuntur in auris. His igitur rebus retractis terra repente, Maxuma qua nunc se ponti plaga caerula tcndit, Succidit et salso suffudit gurgite fossas. Inque dies quanto circum magis aetheris aestus Et radii solis cogebant undique terram Verberibus crebris extrema ad limina in artum, In medio ut propulsa suo condensa coiret, Tarn magis expressus salsus de corpore sudor Augebat mare manando camposque natantis, Et tanto magis ilia foras elabsa volabant Corpora multa vaporis et aeris altaque caeli Densebaut procul a terris fulgentia templa. Sidebant campi, crescebant montibus altis Ascensus ; neque enim poterant subsidere saxa Nec pariter tantumdem omnes succumbere partis. V, 449-459, 471, 472, 480-494 LUCRETIUS. 129 180. OWING TO THE STRUGGLE FOR EXISTENCE, SPECIES TEND TO BECOME EXTINCT IF NOT ARTIFICIALLY PRESERVED. Multaque turn interiisse animantum saecla necessest Nee potuisse propagando procudere prolem. Nam quaecumque vides vesci vitalibus auris, Aut dolus aut virtus aut denique mobilitas est Ex ineuute aevo germs id tutata reservans. Multaque sunt, nobis ex utilitate sua quae Commendata manent, tutelae tradita nostrae. Principio genus acre leonum saevaque saecla Tutatast virtus, volpes dolus et fuga cervos. At levisomna canum fido cum pectore corda Et genus omne quod est veterino semiue partum Lanigeraeque simul pecudes et bucera saecla Omnia sunt hominum tutelae tradita, Memmi. Nam cupide fugere feras pacemque secuta Sunt et larga suo siue pabula parta labore, Quae damus utilitatis eorum praemia causa. At quis nil horum tribuit natura, nee ipsa Sponte sua possent ut vivere nee dare nobis Utilitatem aliquam quare pateremur eorum Praesidio nostro pasci genus esseque tutum, Scilicet haec aliis praedae lucroque iacebant Indupedita suis fatal i bus omnia vinclis Donee ad interitum genus id natura redigit. V, 855-877. 181. THE ORIGIN OF THE FAMILY. Inde cnsas postquam ac pellis ignemque pararunt, Et mulier coniuncta viro concessit in unum Conubium, prolemque ex se videre creatam, Turn genus humanum priinum mollescere coepit. Ignis enim curavit ut alsia corpora frigus Non ita iam possent caeli sub tegmine ferre, 9 130 LATIN SELECTIONS. Et Venus imminuit viris puerique parentum Blanditiis facile ingenium fregere superburn. Tune et amicitiem coeperunt iungere aventes Finitimi inter se nee laedere nee violari, Et pueros commendaruut muliebreque saeclum, Vocibus et gestu cum balbe significarent Imbecillorum esse aecum misererier omnis. Nee tamen omniinodis poterat concordia gigni, Sed bona magnaque pars servabat foedera caste ; Aut genus huinanum iam turn foret omne peremptum Nee potuisset adhuc perducere saecla propago. V, 1011-1027. 182. THE ORIGIN OP THE STATE. Inque dies magis hi victum vitamque priorem Cominutare novis monstrabant rebu' benigni, Ingeuio qui praestabant et corde vigebant. Condere coeperunt urbis arcemque locare Praesidium reges ipsi sibi perfugiumque, Et pecus atque agros divisere atque dedere Pro facie cuiusque et viribus iugenioque ; Nam facies multum valuit viresque vigentes. Posterius res inventast aurumque repertum, Quod facile et validis et pulchris dempsit honorem ; Divitioris enim sectam plerumque secuntur Quamlubet et fortes et pulchro corpore creti. At claros homines voluerunt se atque potentes, Ut fundamento stabili fortuna maneret Et placidain possent opulenti degere vitam, Nequiquam, quoniam ad summum succedere honorera Certantes iter infestum fecere viai, Et tamen e summo. quasi fulmen, deicit ictos Invidia interdum contemptim in Tartara taetra ; Invidia quoniam, ceu fulmine, summa vaporant Plerumque et quae sunt aliis magis edita cumque; . Ut satius multo iam sit parere quietum Quam regere imperio res velle et regna tenere. LUCRETIUS. 131 Proinde sine incassum defessi sanguine sudent, Angustum per iter luctantes ambitionis. V, 1105-1116, 1120-1132. 183. ORIGIN OF NATURAL RELIGION. Praeterea caeli rationes ordine certo Et varia annorum cernebant tempora verti Nee poterant quibus id fieret cognoscere causis. Ergo perfugium sibi habebant omnia divis Tradere et illorum nutu facere omnia flecti. In caeloque deum sedes et templa locarunt, Per caelum volvi quia nox et luna videtur, Luna dies et uox et noctis sign a severa Noctivagaeque faces caeli flammaeque volantes, Nubila sol imbres nix veuti fulraina grando Et rapidi fremitus et murinura magna minarum. O genus infelix humauum, talia divis Cum tribuit facta atque iras adiunxit acerbas! Quantos turn gemitus ipsi sibi, quantaque nobis Volnera, quas lacrimas peperere minoribu' uostris ! Nee pietas ullast velatum saepe videri Vertier ad lapidem, atque omnis accedere ad aras Nee procumbere humi prostratum et pandere palmas Ante deum delubra nee aras sanguine inulto Spargere quadrupedum nee votis nectere vota, Sed mage pacata posse omnia mente tueri. V, 1183-1203. 184. 0eoi peia Ignorantia causarum conferre deorum Cogit ad imperium res et concedere irgnum. Nam bene qui didicere deos securura sigere aevom, Si tamen interea mirantur (jtia ratione Quaeque geri possint, praesertim rebus in illis Quae supera caput aetheriis cernuntur in oris, Kursus in antiquas referuntur religiones Et dominos acris adsciscunt, omnia posse 132 LATIN SELECTIONS. Quos miseri credunt, ignari quid queat esse, Quid nequeat, finita potestas denique cuique Quanam sit ratione atque alte terminus haerens, Quo magis errantes caeca ratione feruntur. Quae nisi respuis ex animo longeque remittis Dis indigna putare alieuaque pacis eorum, Delibata deum per te tibi numina sancta Saepe oberunt ; non quo violari summa deum vis Possit, ut ex ira poenas petere imbibat acris, Sed quia tute tibi placida cum pace quietos Constitues magnos irarum volvere fluctus, Nee delubra deum placido cum pectore adibis, Nee de corpore quae sancto simulacra feruntur In mentes hominum divinae nuntia formae, Suscipere haec animi tranquilla pace valebis. Inde videre licet qualis iam vita sequatur. VI, 54-77. C. VALERIUS CATULLUS, 87-54 B.C. 185. EPITAPH ON AN AGED BARK. Phaselus ille, quern videtis, hospites, Ait fuisse navium celerrimus, Neque ullius natantis impetum trabia Nequisse praeterire, sive palmulis Opus foret volare, sive linteo. Et hoc negat minacis Adriatic! Negare litus, insulasve Cycladas, Rhodumque nobilem, horridamque Thraciam, Propontida, trucemve Ponticum siuuru, Ubi iste, post phaselus, antea fuit Comata silva : nam Cytorio in iugo Loquente saepe sibilum edidit coma. Amastri Pontica, et Cytore buxifer, Tibi haec fuisse et esse cognitissima, CATULLUS. 133 Ait phaselus : ultima ex origine Tuo stetisse dicit in cacumine, Tuo imbuisse palmulas in aequore, Et inde tot per impotentia freta Herum tulisse ; laeva, sive dextera Vocaret aura, sive utrumque luppiter Simul secundus incidisset in pedem ; Neque ulla vota litoralibus diis Sibi esse facta, cum veniret a mare Novissimo hunc ad usque limpidum lacum. Sed haec prius fuere : nunc recondita Senet quiete, seque dedicat tibi, Gemelle Castor, et gemelle Castoris. Carm. iy. 186. A BRIDGE TO THROW FOOLS FROM. O Colonia, quae cupis ponte ludere longo, Et salire paratum babes, sed vereris inepta Crura ponticuli assulitantis inredivivus . Ne supinus eat, cavaque in palude recumbat: Sic tibi bonus ex tua pons libidine fiat, In quo vel Salisubsuli sacra suscipiautur : Munus hoc mihi maximi da, Colonia, risus. Quondam municipem meum de tuo vok> ponte Ire praecipitem in lutum per caputque pedesque : Verum totius ut lacus putidaeque paludis . Lividissima maximeque est profunda vorago. Insulsissimus est homo, nee sapit, pueri instar Bimuli tremula patris dormientis in ulna. Quoi cum sit viridissimo nupta flore puella Et puella tenellulo delicatior haedo Asservanda nigerrimis diligentius uvis: Ludere hanc sinit, ut lubet, nee pili facit uni, Nee se sublevat ex sua parte, fed velut alnus In fossa Liguri iacet subpernata securi, Tantumdem omnia scnticns, quam si nulla sit usquam : Talis iste meua stupor nil videt, iiihil audit. Ipse qui sit, utruin sit an non sit, id quoque nescit. 134 LATIN SELECTIONS. Nunc eum volo de tuo ponte mittere pronum, Si pote stolidum repente excitare veternum, Et supinum animum in gravi derelinquere caeno, Ferream ut soleam tenaci in voragine mula. Carm. xvii 187. A HAPPY PAIR. Acmen Septimius, suos amores, Tenens in gremio, Mea, inquit, Acme, Ni te perdite amo, atque araare porro Omnes sum assidue paratus annos, Quantum qui pote plurimum perire, Solus in Libya Indiaque tosta Caesio veniam obvius leoni. Hoc ut dixit, Amor sinistra, ut ante, Dextram sternuit approbationem. At Acme leviter caput reflectens, Et dulcis pueri ebrios ocellos Illo purpureo ore saviata, Sic, inquit, mea vita Septimille, Huic uno domino usque serviamus, Ut multo mihi maior acriorque Ignis mollibus ardet in medullis. Hoc ut dixit, Amor sinistra, ut ante, Dextram sternuit approbationem. Nunc ab auspicio bono profecti, Mutuis animis amant, amantur. Unam Septimius misellus Acmen Mavult, quam Syrias Britanniasque : Uno in Septimio fidelis Acme Facit delicias libidinesque. Quis ullos homines beatiores Vidit? quis Venerem auspicatiorem ? Carm. xlv. CATULLUS. 135 188. BEFORE THE WEDDING. Namque lulia Manlio, Qualis Idalium colens Venit ad Phrygium Venus ludicem, bona cum bona Nubit alite virgo : Floridis velut enitens Myrtus Asia ramulis, Quos Hamadryades deae Ludicrum sibi roscido Nutriunt humore. Quare age, hue aditum ferens Perge linquere Thespiae Rupis Aonios specus, Lympha quos super irrigat Frigerans Aganippe : Ac domum dominam voca, Coniugis cupidam riovi, Mentem amore revinciens, Ut tenax hedera hue et hue Arborem implicat errans. Vos item simul, integrae Virgines, quibus advenit Par dies, agite, in modum Dicite : O Hymenaee Hymen, Hymen o Hymenaee. Cam. Ixi, 10-40. 189. ARIADNE REPROACHES THESEUS FOR HIS PERFIDY. Siccine me patriis avectam, perfidc, ab oris, Perfide, deserto liquisti in litore, Theseu? Siccine discedens, neglecto numine divum, Immemor ah ! devota domum periuria portas ? 136 LATIN SELECTIONS. Nullane res potuit crudelis flectere mentis Consilium ? tibi nulla fuit dementia praesto, Immite ut nostri vellet miserescere pectus ? At non haec quondam nobis promissa dedisti Voce : mihi non hoc miserae sperare iubebas : . Sed connubia laeta, sed optatos hymenaeos. Quae cuncta aerii discerpunt irrita venti. lam iam nulla viro iuranti femina credat, Nulla viri speret sermones esse fideles : Queis dum aliquid cupiens animus praegestit aspici, Nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt : Sed simul ac cupidae mentis satiata libido est, Dicta nihil metuere, nihil periuria curant. Certe ego te in medio versantem turbine leti Eripui, et potius germanum amittere crevi, Quam tibi fallaci supremo in tempore deessem. Pro quo dilaceranda feris dabor, alitibusque Praeda, neque iniecta tumulabor mortua terra. Quaenam te genuit sola sub rupe leaena ? Quod mare conceptum spumantibus exspuit undis ? Quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Charybdis, Talia qui reddis pro dulci praemia vita ? Carm. Ixiv, 132-157. 190. THE GODS HAVE CEASED TO VISIT THE EARTH AS THEY DID OP OLD. Talia praefantes quondam, felicia Pelei Carmina divino cecinerunt pectore Parcae. Praesentes namque ante domos invisere castas Heroum, et sese mortali ostendere coetu Caelicolae, nondum spreta pietate, solebant. Saepe pater divum templo in fulgente revisens, Annua cum festis venissent sacra diebus, Conspexit terra centum procumbere tauros : Saepe vagus Liber Parnassi vertice summo Thyiadas effusis evantes crinibus egit: Cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes Acciperent laeti divum fumantibus aris. CATULLUS. 137 Saepe in letifero belli certamine Mavors, Aut rapidi Tritonis hera, aut Rhamnusia virgo Armatas hominum est praesens hortata catervas. Sed postquam tell us scelere est imbuta nefando, lustitiamque omnes cupida de mente fugarunt, Perfudere manus fraterno sanguine fratres : Destitit exstinctos natus lugere parentes : Optavit genitor primaevi funera nati, Liber at innuptae poteretur flore novercae : Ignaro mater substernens se impia nato, Impia non verita est divos scelerare parentes Omnia fanda nefanda malo permixta furore lustificam nobis mentem avertere deorum. Quare nee tales dignantur visere coetus, Nee se contingi patiuntur lumine claro. Carm. Ixiv, 382-408. 191. ON HTS BROTHER'S DEATH. Etsi me assiduo confectum cura dolore Sevocat a doctis, Hortale, virginibus, Nee potis est dulcis Musarum expromere fetus Mens aniini ; tantis fluctuat ipsa malis ; Namque mei nuper Letliaeo gurgite fratris Pallidulura manans alluit unde pedem ; Troia Rhoeteo quern subter litore tellus Ereptum nostris obterit ex oculis. Alloquar? audiero nunquam tua facta loquentem? Nunquam ego te, vita frater amabilior, Adspiciam posthac ? at certe semper amabo, Semper maesta tua carmina morte canam ; Qualia sub densis ramorum concinit nmbris Daiilias, absumpti fata gemens Ityli. Sed tamen in tantis maeroribus, Hortale, mitto Ilaec expressa tibi carmina Battiadae, Ne tua dicta vagis nequicquam credita ventis Effluxisse meo forte putes animo : Ut missum sponsi furtivo munere malutn Procurrit casto virginis e gremio, 138 LATIN SELECTIONS. Quod miserae oblitae molli sub veste locatum, Dum adventu matris prosilit, excutitur : Atque illud prono praeceps agitur decursu, Huic manat tristi conscius ore rubor. Carm. Ixv. 192. A PRATER. Si qua recordanti benefacta priora voluptas Est homini, cum se cogitat esse pium ; Nee sanctam violasse fidem, nee foedere iu ullo Divum ad fallendos numine abusum homines. Multa parata mauent in longa aetate, Catulle, Ex hoc ingrato gaudia amore tibi. Nam quaecumque homines bene quoiquam aut dicere possunt Aut facere, haec a te dictaque factaque sunt. Omnia quae ingratae perieruut credita menti. Quare iam te cur amplius excrucies ? Quin tu animo offirmas atque istinc teque reducis Et, diis invitis, desinis esse miser? Difficile est, longum subito deponere amorem : Difficile est; verum hoc qua lubet efficias. Una salus haec est, hoc est tibi pervincendum. Hoc facias, sive id non pote, sive pote. O dii, si vostrum est misereri, aut si quibus umquam Extrema iam ipsa in morte tulistis opera : Me miserum adspicite : et, si vitam puriter egi, Eripite hanc pestem perniciemque mihi, Quae mihi subrepens imos, ut torpor, in artus, Expulit ex omni pectore laetitias. Non iam illud quaero, contra ut me diligat ilia, Aut, quod non potis est, esse pudica velit : Ipse valere opto, et taetrum hunc deponere morbum. O dii, reddite mi hoc pro pietate mea. Carm. Ixxvi. LABERIUS. 139 193. AFFECTED PRONUNCIATION. Chommoda dicebat, si quando commoda vellet Dicere, et hiusidias Arrius insidias : Et tnm mirifice sperabat se esse locutum, Cum, quantum poterat. dixerat hiusidias. Credo sic mater, sic Liber avunculus eius, Sic maternus avus dixerat, atque avia. Hoc misso in Syriam, requierant omnibus aures, Audibant eadem haec leniter et leviter, Nee sibi postilla metuebant talia verba, Cum subito adfertur nuntius horribilis, lonios fluctus, postquam illuc Arrius isset, lam non lonios esse, sed Hionios. Carm. Ixxxiv. D. LABERIUS, 106-43 B.C. 194. LABERIUS RESENTS AN INDIGNITY PUT UPON HIM BY CAESAR. Nece'ssitas, cuius ciirsus transversi fmpetum Voluerunt multi effugere pauci ptftuerunt, Quo me* detrusit padne extremis sdnsibus ! Quern niilla ambitio, niilla unquain largftio, Nulliis tiraor, vis niilla, nulla auctoritas MoveVe potuit fn iuventa de statu, Ecce fn senecta ut facile labefccit loco Viri excellentis mente clemente edita Sumrnfssa placide blandiloquens oratio! Etenim fpsi di negare cui nil p^tuerunt, Hominem me denegdre quis posset pati ? Ego bis tricenis dnnis actis sfne n6ta Equds Romanus 6 lare egressiis meo Domilm revertar mfmus. Nimirum h6c die 140 LATIN SELECTIONS. Und plus vixi mihi quam vivendum fuit. Fortiina, inmoderata in bono aeque atque in malo, Si tibi erat libitum literarum laiidibus Florins cacumen ndstrae famae frangere, Cur ciim vigebam membris praeviridantibus, Satis facere populo et tali cum poteram viro Non flexibilem me cdncurvasti ut earperes ? Nun cine me deicis ? quo ? quid ad scenam adfero ? Decdrem formae an dignitatem cdrporis, Animi virtutem an vdcis iucundae sonum ? Ut he'dera serpens vires arboreas necat, Ita me vetustas amplexu annorum enecat : Seprilcri similis nil nisi nomen retineo. Incert. Pro/., ap. Macrob., Sat., ii, 7. PUBLILIUS SYRUS, PL. 45 B.C. 195. RIDICULE OF LUXURY. Luxuriae rictu Martis marcent moenia. Tuo palato clausus pavo pascitur Plumato amictus aureo Babylonico, Gallina tibi Numidica, tibi gallus spado ; Ciconia etiam, grata peregrina hospita Pietaticultrix gracilipes crotalistria Avis exul hiemis, titulus tepidi temporis, Nequitiae nidum in caccabo fecit modo. Quo margarita cara vitribaca Indica? An ut matrona ornata phaleris pelagiis Tollat pedes indomita in strato extraneo ? Zmaragdum ad quam rem viridem, pretiosum vitrum ? Quo Carchedonios optas ignes lapideos? Nisi ut scintillet probitas e carbunculis. Aecum est induere nuptam ventum textilem, Palam prostare nudam in nebula linea ? Ap. Petr., Sat., Iv, 19-34. CATLLINA. 141 196. SENTENTIAE. Malum est consilium, quod mutari non potest. Beneficium dando accepit, qui digno dedit. Feras, non culpes, quod vitari non potest. Cui plus licet quam par est, plus vult quam licet. Comes facundus in via pro vehiculo est. Frugalitas inserta est rumoris boni. Haeredis fletus sub persona risus est. Furor fit laesa saepius patientia. Improbe Neptunum accusat, qui iterum naufragium facit. Ita amicum habeas, posse ut fieri hunc inimicum putes. Veterem ferendo iniuriam, invites novara. Nunquam periclum sine periclo vincitur. Nimium altercando veritas amittitar. Pars benefici est, quod petitur si belle neges. A P . Gdl, XVII, xir. L. SERGIUS CATILINA. 197. LETTER COMMENDING nis WIFE TO CATULUS. Nov. STH, B. C. 63. L. Catilina Q. Catulo. Egregia tua fides re cognita, grata mihi magnis in meis periculis, fiduciam commendation! meae tribuit. Quam ob rem defensionem in novo consilio non statui parare : satisfactionem ex nulla conscientia de culpa proponere decrevi, quam mediusfidius veram licet cognoscas. Iniuriis con- tumeliisque concitatus, quod fructu laboris industriaeque meae privatus statum dignitatis non obtinebam, publirara miserorum causam pro mea consuetudine suscepi : non quin aes alienum meis nominibus ex possessionibus solvere possem et alienis nominibus liberalitas. Orestillae suis filiaeque co[)iis persolve- ret, Bed quod non dignos homines honore honestatos videbam, 142 LATIN SELECTIONS. meque falsa suspicione alienatum esse sentiebam. Hoc nomine satis honestas pro meo casu spes reliquae dignitatis conservandae sura secutus. Plura cum scribere vellem, nuntiatum est vim mihi parari. Nunc Orestillam commendo tuaeque ndei trado ; earn ab iniuria defendas, per liberos tuos rogatus. Haveto. In Sail. Catil., XXXV. C. JULIUS CAESAR, 100-44 B.C. 198. A CRITICISM ON TERENCE. Tu quoque, tu in summis, O dimidiate Menander, Poneris, et merito, puri sermonis amator. Lenibus atque utinam scriptis adiuncta foret vis, Comica ut aequato virtus polleret honore Cum Graecis ; neque in hac despectus parte iaceres ! Unum hoc maceror, et doleo tibi deesse, Terenti. Ap. Suet., Vit. Ter. ad fin. 199. AN EPIGRAM. Thrax puer, astricto glacie dum ludit in Hebro, Frigore concretas pondere rupit aquas. Cumque imae partes rapido traherentur ab amne, Abscidit, heu ! tenerum lubrica testa caput. Orba quod inventum mater dum conderet urna, ' Hoc peperi flammis, cetera,' dixit, 'aquis.' In Op. ed. Delph. ad fin. 200. THE BRITONS CONTEST CAESAR'S LANDING. At barbari, consilio Romanorum cognito, praemisso equitatu et essedariis, quo plerumque genere in proeliis uti consuerunt, reliquis copiis subsecuti, nostros navibus egredi prohibebant. Erat ob has causas summa difficultas, quod naves propter mag- CAESAR. 143 nitudinem, nisi in alto, constitui non poterant ; militibus autem ignotis locis, impeditis manibus, magno et gravi arraorum onere oppressis, simul et de navibus desiliendum, et in fluctibus con- sistendum, et cum hostibus erat pugnandum : cum illi aut ex arido, aut paullulum in aquam progressi, omnibus membris expediti, notissimis locis audacter tela conicereut et equos in- suefactos incitarent. Quibus rebus nostri perterriti, atque huius omnino generis pugnae imperiti, non eadem alacritate ac studio, quo in pedestribus uti proeliis consuerant, nitebantur. Quod ubi Caesar animum advertit, naves longas, quarum et species erat barbaris inusitatior, et motus ad usum expeditior, paullum removeri ab onerariis navibus et remis incitari et ad latus aper- tum hostium constitui, atque inde fundis, sagittis, tormentis, hostes propelli ac submoveri iu^sit : quae res magno usui nostris fuit. Nam et navium figura, et remorum motu, et inusitato genere tormentorum permoti barbari constiterunt, ac paullum modo pedem retulerunt. Atque nostris militibus cunctantibus, maxime propter altitudinem maris, qui decimae legionis aquilam ferebat, contestatus deos, ut ea res legioni feliciter eveniret: 1 Desilite,' inquit, 'commilitones, nisi vultis aquilam hostibus prodere : ego certe raeum reipublicae atque imperatori officium praestitero.' Hoc cum magna voce dixisset, ex navi se proiecit atque in hostes aqtiilam ferre coepit. Turn nostri, cohortati inter se, ne tantum dedecus admitteretur, universi ex navi desiluerunt: hos item alii ex proximis navibus cum conspexis- sent, subsecuti hostibus adpropinquarunt. Pugnatum est ab utrisque acriter ; nostri tamen, quod neque ordines servare, neque firmiter insistere, neque signa subsequi poterant, atque alius alia ex navi, quibuscumque signis occurrerat, se adgre- gabat, magno opere perturbabantur. Hostes vero, notis omni- bus vadis, ubi ex litore aliquos singulares ex navi egredientes conspexerant, incitatis equis impeditos adoriebantur : plures paucos circumsistebant : alii ab latere aperto in universos tela coniciebant. Quod cum animum advertisset Caesar, scaphas longarum navium, item speculatoria navigia militibus complcri iussit et, quos lal>orantes conspexerat, iis subsidia submittebat. Nostri, simul in arido constiterunt, suis omnibus consecutis, in hostes impetutn fecerunt atque eos in fugam dederunt; neque longius prosequi potuerunt, quod equites cursum tenere atque 144 LATIN SELECTIONS. insulam capere non potuerant. Hoc unum ad pristinam fortu- nam Caesari defuit. B. G., iv, 24-26. 201. A GEOGRAPHICAL ACCOUNT OP BRITAIN. Insula natura triquetra, cuius unum latus est contra Galliam. Huius lateris alter angulus, qui est ad Cantium, quo fere omnes ex Gallia naves adpelluntur, ad orientera solem ; inferior ad meridiem spectat. Hoc latus tenet circiter millia passuum D. Alterum vergit ad Hispaniam atque occidentem solem, qua ex parte est Hibernia, dimidio minor, ut aestimatur, quam Britan- nia; sed pari spatio transmissus, atque ex Gallia, est in Bri- tanniam. In hoc medio cursu est iusula, quae adpellatur Mona ; complures praeterea minores obiectae insulae existimantur : de quibus insulis nonnulli scripserunt, dies continuos XXX sub bruma esse noctem. Nos nihil de eo percunctationibus reperie- bamus, nisi certis ex aqua mensuris breviores esse, quam in continente, noctes videbamus. Huius est longitude lateris, ut fert illorum opinio, DCC millium. Tertium est contra septem- triones, cui parti nulla est obiecta terra ; sed eius angulus lateris maxime ad Germaniam spectat: huic millia passuum DCCC in longitudinem esse, existimatur. Ita omnis insula est in circuitu vicies centum millium passuum. B. G., v, 13. 202. POWER OF THE DRUIDS. Sed de his duobus generibus alterum est Druidum, alterum equitum. Illi rebus divinis intersunt, sacrificia publica ac pri- vata procurant, religiones interpretantur. Ad hos magnus ado- lescentium numerus disciplinae causa concurrit, magnoque ii sunt apud eos honore. Nam fere de omnibus controversiis pub- licis privatisque constituunt ; et, si quod est admissum facinus, si caedes facta, si de haereditate, si de finibus controversia est, iidem decernunt ; praemia poenasque constituunt : si qui aut privatus aut publicus eorum decreto non stetit, sacrificiis inter- dicunt. Haec poena apud eos est gravissima. Quibus ita est interdictum, ii numero impiorum ac sceleratorum habentur ; iis CAESAR. 145 omnes decedunt, aditum eorum sermonemque defugiunt, ne quid ex contagione incommodi accipiant: neque iis petentibus ius redditur, neque honos ullus communicatur. His autem omnibus Druidibus praeest unus, qui summam inter eos habet auctorita- tem. Hoc mortuo, si qui ex reliquis excellit dignitate, succedit : at, si sunt plures pares, suffragio Druidum adlegitur, nonnun- quam etiam armis de principatu contendunt. Hi certo anni tempore in finibus Carnutum, quae regio totius Galliae media habetur, considunt in loco consecrato. Hue omnes undique, qui controversias habent, conveniunt eorumque decretis iudiciisque parent. Disciplina in Britannia reperta atque in Galliam trans- late esse existimatur : et nunc, qui diligentius earn rem cogno- scere volunt, plerumque illo discendi causa proficiscuntur. Druides a bello abesse consuerunt, neque tribute una cum reliquis pendunt; militiae vacationetn omniumque rerum habent immunitatem. Tantis excitati praemiis, et sua sponte multi in disciplinam conveniunt, et a parentibus propiuquisque mittuntur. Magnum ibi numerum versuurn ediscere dicuntur : itaque annos nonnulli vicenos in disciplina permanent. Neque fas esse ex- istimant, ea litteris mandare, cum in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris. Id mihi duabus de causis instituisse videntur ; quod neque in vulgum disciplinam efferri velint, neque eos, qui discant, litteris confis.os, minus me- moriae studere : quod fere plerisque accidit, ut praesidio littera- rum diligentiam in perdiscendo ac memoriam remittant. In primis hoc volunt persuadere, non interire animas, sed ab aliis post mortem transire ad alios : atque hoc maxime ad virtutem excitari putant, metu mortis neglecto. Multa praeterea de side- ribus atque eorum motu, de mundi ac terrarum magnitudine, de rerum natura, de deorum immortalium vi ac potestate disputant et iuventuti transdunt. B. G., vi, 13, 14. 203. DEFEAT OF CURIO AT THE RIVER BAGRADAS. Quibus ex locis cum longius esset progressus, confecto iam labore exercitu, sedecim millium spatio roust itit. Dat suis sig- num Sabura, aciem constituit et circumire ordines atque hortari incipit; sed peditatn dumtexat procul ad speciem utitur, equites 10 146 LATIN SELECTIONS. in aciem inittit. Non deest negotio Curio suosque hortatur, ut spem omnem in virtute reponant: ne militibus quidem, ut de- fessis, neque equitibus, ut paucis et labore confectis, studium ad pugnandum virtusque deerat : sed ii erant numero ducenti, reli- qui in itinere substiterant. Hi quamcumque in partom impetum fecerant, hostes loco cedere cogebant ; sed neque longius fugi- entes prosequi, nee vehementius equos incitare poterant. At equitatus hostium ab utroque cornu circumire aciem nostram et aversos proterere incipit. Cum cohortes ex acie procucurris- sent, Numidae integri celeritate impetum nostrorum efFugiebant, rursusque ad ordines suos se recipientes circumibant et ab acie excludebant. Sic neque in loco manere ordinesque servare, neque procurrere et casum subire, tutum videbatur. Hostium copiae, submissis ab rege auxiliis, crebro augebantur: nostros vires lassitudine deficiebant : simul ii, qui vulnera aCeeperant, neque acie excedere, neque in locum tutum referri poterant, quod tota acies equitatu hostium circurndata tenebatur. Hi, de sua salute desperantes, ut extremo vitae tempore homines facere consuerunt, aut suam mortem miserabantur, aut parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset. Plena erant omnia timoris et luctus. Curio ubi, perterritis omnibus, neque cohortationes suas, neque preces audiri intelle- git, unam, ut miseris in rebus, spem reliqtiam salutis esse arbi- tratus, proximos colles capere universos atque eo signa inferri iubet. Hos quoque praeoccupat missus a Sabura equitatus. Turn vero ad sum mam desperationem nostri perveuiunt et partim fugientes ab equitatu interficiuntur, partim integri pro- cumbunt. Hortatur Curionem Cn. Domitius, praefectus equi- tum, cum paucis equitibus circumsistens, ut fuga salutem petat atque in castra contendat ; et se ab eo non discessurum pollice- tur. At Curio, numquam se, amisso exercitu, quern a Caesare fidei commissum acceperit, in eius conspectum reversurum con- firmat atque ita proelians interficitur. Equites perpauci ex proelio se recipiunt: sed ii, quos ad novissimurn agmen equo- rum reficiendorum causa substitisse demonstratum est, fuga totius exercitus procul animadversa, sese incolumes in castra conferunt. Milites ad unum omnes interficiuntur. B. C., ii, 41, 42. CAESAR. 147 204. BATTLE OF PHARSALTA. Sed nostri milites. dato signo, cum infestis pilis procucurris- sent atque animadvertisseut, non concurri a Pompeianis : usu periti ac superioribus pugnis exercitati sua sponte cursum re- presserunt et ad medium fere spatium constiterunt, ut ne con- sumtis viribus adpropinquarent ; parvoque intermisso temporis spatio, ac rursus renovate cursu, pila miserunt celeriterque, ut erat praeceptum a Caesare, gladios strinxerunt. Neque vero Pompeiani huic rei defuerunt. Nam et tela missa exceperunt, et impetum legionum tulerunt et ordines conservaverunt, pilis- que missis, ad gladios redierunt. Eodem tempore equites ab sinistro Pompeii cornu, ut erat imperatum, universi procucur- rerunt omnisque multitudo sagiitariorum se profudit: quorum impetum noster equitatus non tulit, sed paullnm loco motus cessit : equitesque Pompeiani hoc acrius instare et se turmatim explicare aciemque nostram a latere aperto circumire coeperunt. Quod ubi Caesar animum advertit, quartae aciei, quam insti- tuerat sex cohoriium numero, signum dedit. Illi celeriter procucurrerunt infestisque signis tanta vi in Pompeii equites impetum fecerunt, ut eorum nemo consisteret omnesque conversi non solum loco excederent, sed protinus incitati fuga montes altissimos peterent. Quibus submotis, omnes sagittarii fundito- resque destituti, inermes, sine praesidio, interfecti sunt. Eodem impetu cohortes sinistrum cornu, pugnantibus etiam turn ac resistentibus in acie Pompeianis, circumierunt eosque a tergo sunt adorti. Eodem tempore tertiam aciem Caesar, quae quieta fuerat et se ad id tempus loco tenuerat, procurrere iussit. Ita, cum recentes atque inte^ri defessis successissent, alii autem a tergo adorirentur, sustinere Pompeiaui non potuerunt atque uni- versi terga verterunt. Neque vero Caesarem fefellit, quin ab iis cohortibus, quae contra equitatum in quarta acie collocatae essent, initium victoriae oriretur, ut ipse in cobortandis militi- bus pronunciaverat. Ab his enim primum oquitatus est pulsus, ab iisdem factae caedes sagittariorum atque funditorum, ab iisdem acies Pompeiana a sinistra parte erat circumita atque initium fugae factum. Sed Pompeius, ut equitatum suum pul- sum vidit atque earn partem, cui maxime confidebat, perterritam 148 LATIN SELECTIONS. animum advertit, aliis diffisus acie excessit protinusque se in castra equo contulit et iis centurionibus, quos in statione ad prae- toriam portam posuerat, clare ut milites exaudirent, ' Tuemini,' inquit, ' castra et defendite diligenter, si quid durius accident : ego reliquas portas circumeo et castrorum praesidia coiifirmo.' Haec cum dixisset, se in praetorium contulit, summae rei diffi- dens et tamen eventum exsoectans. B. C., iii, 93, 94. 205. LETTER TO OPPIUS AND BALBTJS AT COMMENCEMENT OF THE CIVIL WAR. Gaudeo mehercule vos significare literis, quam valde probetis ea, quae apud Corfinium sunt gesta. Consilio vestro utar liben- ter, et hoc libentius, quod mea sponte facere constitueram, ut quam lenissimum me praeberem, et Pompeium darem operam ut reconciliarem. Tentemus hoc modo, si possumus, omnium voluntates recuperare, et diuturna victoria uti : quoniam reliqui diuturnitate odium effugere non potuerunt, neque victoriam diu- tius tenere praeter unum L. Syllam, quern imitaturus non sum. Haec nova sit ratio vincendi ; ut misericordia et liberalitate nos muniamus. Id quemadmodum fieri possit, nonnulla mihi in mentem veniunt, et multa reperire possunt. De his rebus, rogo vos, ut cogitationem suscipiatis. Cn. Magium, Pompeii prae- fectum deprehendi : scilicet meo instituto usus sum, et eum statim missum feci. lam duo praefecti fabrum Pompeii in meam potestatem venerunt, et a me missi sunt. Si volent grati esse, debebunt Pompeium hortari, ut malit mihi esse amicus, quam iis, qui et illi et mihi semper fuerunt inimicissimi ; quo- rum artificiis effectum est, ut respublica in hanc statum per- veniret In Cic. ad Alt., IX, 6. CATO UTICENSIS. 149 M. PORCIUS CATO UTICENSIS, 95-46 B.C. 206. LETTER WRITTEN TO CICERO, 50 B. C., IN REFERENCE TO A PUBLIC THANKSGIVING IN HIS HONOR. Quod et respublica me et nostra amicitia hortatur, libenter facio, ut tuam virtutem, innocentiam, diligentiam cognitam in maximis rebus, domi togati, armati foris, pari industria admini- strari gaudeam. Itaque, quod pro meo iudicio facere potui, ut innocentia consilioque tuo defensam provinciam, servatum Ario- barzanis cum ipso rege-regnum, sociorum revocatarn ad studium imperil nostri voluntatem, sententia mea et decreto laudarem, feci. Supplicationem decretam, si tu, qua in re nihil fortuito, sed summa tua ratione et continentia, reipublicae provisum est, diis immortalibus gratulari nos, quam tibi referre acceptum mavis, gaudeo. Quodsi triumph! praerogativam putas suppli- cationem, et idcirco casum potius, quam te laudari mavis ; neque supplicationem sequitur semper triumphus, et triumpho multo clarius est, senatum iudicare, potius mansuetudine et innocentia imperatoris, provinciam, quam vi militum, aut benignitate deo- rum, retentam atque conservatam esse : quod ego mea sententia censebam. Atque haec ego idcirco ad te contra consuetudinem meam pluribus scripsi, ut, quod maxime volo, existimes me laborare ut tibi persuadeam me et voluisse de tua nyiiestate quod amplissimum sim arbitratus ; et, quod tu maluisti, factum esse gaudere. Vale, et nos dilige ; et instituto itinere severita- tem diligentiamque sociis et reipublicae praesta. In Cic. ad Fam., XV, 5. 150 LATIN SELECTIONS. M. CAELIUS RUFUS, 82-48 B.C. 207. CAELIUS SENDS CICERO SOME POLITICAL NEWS. 50 B.C. De sumraa republica saepe tibi scripsi, me annum pacem non videre; et quo propius ea contentio, quam fieri necesse est, accedit, eo clarius id periculum apparet. Propositum hoc est, de quo, qui rerum potiuntur, sunt dimicaturi : quod Cn. Pom- peius constituit non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit: Caesari autem persuasum est, se salvum esse non posse, si ab exercitu recesserit. Fert illam tamen conditionem, ut ambo exercitus tradant. Sic illi amores et invidiosa coniunctio non ad occultam recidit obtrecta- tionem, sed ad bellum se erumpit ; neque, mearum rerum quod consilium capiam, reperio. Quod non dubito, quiu te quoque haec deliberatio sit perturbatura. Nam mihi cum hominibus his et gratia et necessitudo est ; turn caussam illam, non homines odi. Illud te non arbitror fugere, quin homines in dissensione domestica debeant, quamdiu civiliter sine armis certetur, honesti- orem sequi partem : ubi ad bellum et castra ventum sit, firmi- orem ; et id melius statuere, quo tutius sit. In hac discordia video, Cn. Pompeium senatum, quique res iudicant, secum habi- turum ^ ad Caesarem omnes, qui cum timore aut mala spe vivant, accessuros ; exercitum conferendum non esse omnino. Modo satis spatii sit ad considerandas utriusque copias et ad eligendam partem. Prope oblitus sum, quod maxime fuit scribendum. Scis Appium censorem hie ostenta facere? de signis et tabulis, de agri modo, de aere alieno acerrime agere ? Persuasum est ei, censuram lomentum aut nitrum esse. Errare mihi videtur. Nam sordes eluere vult; venas sibi omnes et viscera aperit. Curre, per deos atque homines, et quam primum haec risuiu veni, legis Scantiniae indicium apud Drusum fieri, Appium de tabulis et signis agere. Crede mihi, est properandum. Curio noster sapienter id, quod remisit de stipendio Pompeii, fecisse existimatur. Ad summam, quaeris, quid putem futurum. Si alter uter eorum ad Parthicum bellum non eat, video magnas POMPEIUS. 151 impendere discordias, quas ferrum et vis iudicabit. Uterque ammo et copiis est paratus. Si sine tuo periculo fieri posset, magnum et iucundum tibi fortuna spectaculum parabat. In Cic. ad Faro., VIII, 14. ON. POMPEIUS MAGNUS, 106-48 B.C. 208. LETTERS, 49 B. C. I. URGING CICERO TO JOIN HIM AT BRUNDISIUM. S. V. B. E. Tuas litteras libenter legi. Recognovi enim 1 11:1111 pristinam virtutem etiam in salute communi. Consules ad eum exercitum, quern in Apulia habui, venerunt. Magnopere te hortor, pro tuo singulari perpetuoque studio in rempublicam, ut te ad nos conferas, ut communi consilio reipublicae afflictae opem atque auxilium feramus. Censeo via Appia iter facias et celeriter Brundisium venias. In Cic. ad Ait., VIII, 11. 209. II. UPBRAIDING DOMITIUS FOR NOT HAVING JOINED FORCES WITH HIM. Miror, te ad me nihil scribere, et potius ab aliis, quam a te, de republica me certiorem fieri. Nos, disiecta manu, pares ad- versariis esse non possumus ; coniunctis nostris copiis, spero nos et reipublicae et commuui saluti prodesse. Quamobrem cum const ituisses, ut Vibullius mihi scripserat a. d. v. Id. Feb. Cor- finio proficisci cum exercitu, et ad me venire, miror quid causae fuerit, quare consilium mutaris ; nam ilia causa, quam mihi Vibullius scribit, levis est, te proptemi moratum esse, quod audieris Caesarem Firmo progressum in Castrum Truentinum venisse. Quanto enim magis appropinquare adversarius coepit, eo tibi celerius agendum erat ut te mecum coniungeres, prius- quam Caesar aut tuum iter impedire, aut mo abs te excludere posset. Quaraobrem etiam et etiam te rogo et hortor, id quod 152 LATIN SELECTIONS. non destiti superioribus litteris a te petere, ut primo quoque die Luceriam advenias, antequam copiae, quas instituit Caesar contrahere, in unum locum coactae nos a nobis distrahant. Sed si erunt qui te impediant ut villas suas servent, aequum est me a te irapetrare ut cohortes, quae ex Piceno et Camerino vene- runt, quae fortunas suas reliquerunt, ad me missum facias. In Cic. ad Ait., VIII, 12. M. ANTONIUS, TEIUMVIR, 83-30 B.C. 210. LETTER TO CICERO, 49 B. C., URGING HIM NOT TO FOLLOW POMPEY. Nisi te valde amarem, et multo quidem plus quam tu putas, non extimuissem rumorem, qui de te prolatus est, cum prae- sertim falsum esse existimarem. Sed quia te nimio plus diligo, non possum dissimulare, mihi famam quoque, quamvis sit falsa, magni esse. Te iturum trans mare credere non possum, cum .tanti facias Dolabellam et Tulliam tuam, feminam lectissimam, tantique ab omnibus nobis fias ; quibus mehercule dignitas am- plitudoque tua paene carior est quam tibi ipsi. Sed tamen non sum arbitratus esse amici, non commoveri etiam improborum sermone : atque eo feci studiosius quod iudicabam duriores partes mihi impositas esse ab offensione nostra, quae magis a ^T/XorvTTia mea, quam ab iniuria tua nata est. Sic enim volo te tibi persuadere mihi neminem esse cariorem te, excepto Caesare meo, meque illud una iudicare, Caesarem maxime in suis M. Ciceronem reponere. Quare, mi Cicero, te rogo ut tibi omnia integra serves, eius fidem improbes, qui tibi, ut beneficium daret, prius iniuriam fecit : contra ne prof ugias, qui te, etsi non amabit, quod accidere non potest, tamen salvum amplissimum- que esse cupiet. Dedita opera ad te Calpurnium, familiarissimum meum, misi ; ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires. In Cic. ad Alt., X, 8. CURIO. 153 C. SCRIBONIUS CURIO, TKIBUNE 50 B.C. 211. ADDRESS TO HIS SOLDIERS. 49 B. C. Desertos enim se ac proditos a vobis dicunt et prioris sacra- menti mentionem faciunt. Vosne vero L. Domitium, an vos L. Domitius deseruit ? Nonne extremam pati fortuuam paratos proiecit ille? non sibi, clam vobis, salutetu fuga petivit? non, proditi per ilium, Caesaris beneficio estis couservati? Sacra- mento quidem vos tenere qui potuit, cum, proiectis fascibus et deposito imperio, privatus et captus ipse in alienam venisset potestatem? Relinquitur nova religio, ut, eo neglecto sacra- mento, quo nunc tenemini, respiciatis illud. quod deditione ducis et capitis deminutione sublatum est. At, credo, si Caesarem probatis, in me offenditis, qui de meis in vos meritis praedicatu- rus non sum, quae sunt adhuc et mea voluntate et vestra exspec- tatione leviora ; sed tamen sui laboris miJites semper eventu belli praemia petiverunt: qui qualis sit futurus, ne vos quidem dubitatis. Diligentiam quidem nostram, aut quern ad finem adbuc res processit, fortunamque cur praeteream ? An poenitet vos, quod salvum atque incolumeui exercitum, nulla omnino nave desiderata, transduxerim ? quod classem hostium primo impetu advenieus profligaverim ? quod bis per biduum equestri proelio superaverim ? quod ex portu sinuque adversariorum du- centas naves onerarias abduxerim, eoque illos compulerim, ut neque pedestri itinere, neque navibus commeatu iuvari possint? Hac vos fortuna atque his ducibus repudiatis, Corfiniensem ignominiam, an Italiae fugam, an Hispaniarum deditionem, an Africi belli praeiudicia sequimini ? Equidem me Caesaris mili- tem dici volui : vos me imperatoris nomine adpellavistis. Cuius si vos poenitet, vestrum vobis beneficium remitto ; mihi meum restituite nomen ; ue ad contumeliara honorem dedisse vide- amiiiL Ap. Goes., B. C., ii, 32. 154 LATIN SELECTIONS. D. JUNIUS BRUTUS ALBINUS, GIRO. 90-43 B. C. 212. LETTER TO CICERO. 43 B. C. Non mihi rempublicam plus debere arbitror, quam me tibi. Gratiorem me esse in te posse, quam isti perversi sint in me, exploratum habes : si tamen hoc temporis videatur dici caussa, malle me tuum iudicium, quam ex altera parte omnium istorum. Tu eniin a certo sensu et vero iudicas de nobis : quod isti ne f'aciant, summa malevolentia et livore irapediuntur. Interpel- lent me, quo minus honoratus sim, dum ne interpellent, quo minus respublica a me commode administrari possit. Quae quanto sit in periculo, quam potero brevissime exponam. Pri- mum omnium, quantam perturbationem rerum urbanarum affe- rat obitus consulum quantamque cupiditatem hominibus iniciat vacuitas, non te fugit. Satis me multa scripsisse, quae litteris commendari possint, arbitror. Scio enim, cui scribam. Rever- tor nunc ad Antonium: qui ex fuga cum parvulam manum peditum haberet inermium, ergastula solvendo, omneque genus hominum arripiendo satis magnum numerum videtur effecisse. Hue accessit manus Veutidii, quae trans Apenninum itiuere facto difficillimo ad Vada pervenit, atque ibi se cum Antonio coniuuxit. Est uumerus veteranorum et armatorum satis fre- quens cum Ventidio. Consilia Antonii haec sint necesse est : aut ad Lepidum ut se conferat, si recipitur ; aut Apennino Alpi- busque se teneat et decursionibus per equites, quos habet multos, vastet ea loca, in quae incurrerit : aut rursus se in Etruriam referat, quod ea pars Italiae sine exercitu est. Quod si me Caesar audisset atque Apenninum transisset : in tantas angustias Autonium compulissem, ut inopia potius, quam ferro conficere- tur. Sed neque Caesari imperari potest, nee Caesar exercitui suo. Quod utrumque pessiraum est. Cum haec talia sint: quo minus, quod ad me pertinebit, homines interpellent, ut supra scripsi, non impedio. Haec quemadmodum explicari possint, aut, a te cum explicabuntur, ne impediantur, timeo. Alere iam milites non possum. Cum ad rempublicam liberundam accessi, H. S. mihi fuit quadringenties amplius. Tan turn abest, ut meae HIRTIUS. 155 rei familiaris liberum sit quidquam, ut omnes lain meos amicos aere alieno obstrinx'erim. Septem iiunc numerum legionum alo : qua difficultate, tu arbitrare. Non, si Varronis thesauros habe- rem, subsistere sumptui possem. Cum primum de Antonio exploratum habuero, faciam te certiorem. Tu me amabis ita, si hoc idem me in te facere senseris. Ill Non. Maii, ex castris, Dertona. In Cic. ad /am., XI, x. A. HIRTIUS, cos. 43 B.C. 213. GANYMEDES BUINS THE DRINKING WATER. Alexandria est fere tota suffosa, specusque habet ad Nilum pertinentes, quibus aqua in privatas domos inducitur, quae pau- latim spatio temporis liquescit ac subsidit. Hac uti domiui aedificiorum atque eorum familiae consueverunt. Nam quae flurnine Nilo fertur, adeo est limosa atque turbida, ut multos variosque morbos efficiat. Sed ea plebes ac multitude contenta est necessario, quod fons urbe tota nullus est. Hoc tamen flumen in ea parte urbis erat, quae ab Alexandrinis tenebatur. Quo facto est admonitus Ganymedes, posse nostros aqua inter- cludi ; qui distributi munitionum tuendarum causa vicatim ex privatis aedificiis, specubus et puteis extracta aqua utebantur. Hoc probato consilio, magnum ac difficile opus aggreditur. Interseptis enim specubus atque omnibus urbis partibus exclusis, quae ab ipso tenebantur, aquae magnam vim ex mari, rotis ac machinationibus, exprimere contendit. Hanc locis superioribus fundere in partem Caesaris non intermiitebat. Quamobrem salsior paullo praeter consuetudinem aqua trahebatur ex proxi- mis aedificiis, magnamque hominibus admirationem praebebat, quam ob causam id accidisset; uec satis sibi ipsi credebarit, cum se inferiores eiusdem generis ac saporis aqua dicerent uti, atque ante cousuessent: vulgoque inter se conserebant, et degustando, quantum inter se differrent aquae, cognoscebant. Parvo vero 156 LATIN SELECTIONS. temporis spatio, haec propior bibi non poterat omniiio, ilia iufe- rior corruptior iam, salsiorque reperiebatur. B. Alex., v, vi. 214. SUBMISSION OF THE ALEXANDRIANS. Re felicissime celerrimeque gesta, Caesar, magnae victoriae fiducia proximo terrestri itiiiere Alexandriam cum equitibus contendit ; atque ea parte oppidi victor introiit, quae praesidio hostium tenebatur. Neque eum consilium siiuin fefellit, quin hostes, eo proelio audito, nihil iam de bello essent cogitaturi. Digiium adveniens fructum virtutis et animi magnitudinis tulit. Omnis enim multitudo oppidanorum, armis proiectis, munitioni- busque suis relictis, veste ea sumpta qua supplices dominantes deprecari consueverunt sacrisque omnibus prolatis, quorum reli- gione precari offensos iratosque animos regum erant soliti, adve- nienti Caesari occurrerunt, seque ei dediderunt. Caesar in fidem receptos consolatus, per hostium munitiones in suam par- tern oppidi magna gratulatione venit suorum ; qui non tantum bellum ipsum ac dimicationera, sed etiam talem adventum eius felicem fuisse laetabantur. B. Alex., xxxii. C. SALLUSTIUS CRISPUS, 86-34 B.C. 215. CATILINE APPEARS IN THE SENATE. At Catilinae crudelis animus eadem ilia movebat, tarnetsi praesidia parabantur et ipse lege Plautia interrogatus erat ab L. Paullo. Postremo dissimulandi causa aut sui expurgandi, sicuti iurgio lacessitus foret, in Senatum venit. Turn M. Tullius Consul, sive praesentiam eius timens, sive ira commotus, oratio- nem habuit luculentam atque utilem reipublicae, quam postea scriptam edidit. Sed ubi ille adsedit, Catilina, ut erat paratus ad dissimulanda omnia, demisso vultu, voce supplici postulare a patribus coepit ne quid de se temere crederent: ea familia SALLUSTIUS. 157 ortum, ita se ab adulescentia vitara instituisse, ut omnia bona in spe haberet : ne existumarent sibi, patricio homini, cuius ipsius atque maiorum plurhna beueficia in plebem Romanam essent, perdita republica opus esse, cum earn servaret M. Tullius, inqui- linus civis urbis Romae. Ad haec maledicta alia cum adderet, obstrepere omnes, hostem atque parricidam vocare. Turn ille furibundus : ' quoniam quidem circumventus,' inquit, ' ab inimicis praeceps agor, incendium meum ruina restinguam.' Catil., 31. 216. COMPARISON OF CAESAR AND CATO. Sed memoria mea ingenti virtute, diversis moribus fuere viri ,duo, M. Cato et C. Caesar : quos, quoniam res obtulerat, silentio praeterire non fuit consilium, quin utriusque naturam et mores, quantum ingenio possem, aperirem. Igitur his genus, aetas, elo- quentia prope aequalia fuere : magnitude animi par, item gloria, sed alia alii. Caesar beneficiis atque munificentia magnus habe- batur ; iutegritate vitae Cato. Ille mansuetudine et misericordia clarus factus ; huic severitas dignitatem addiderat. Caesar dando, sublevando, ignoscendo; Cato nihil largiundo gloriam adeptus est. In altero miseris perfugium erat, in altero malis pernicies : illius facilitas, huius constantia laudabatur. Postremo Caesar in animum induxerat laborare, vigilare ; negotiis amicorum inten- tus, sua neglegere ; nihil denegare, quod dono dignum esset ; sibi magnum imperium, exercitum, novum helium exoptabat, ubi virtus enitescere posset. At Catoni studium modestiae, decoris, Bed maxume severitatis erat. Non divitiis cum divite, neque factione cum factioso ; sed cum strenuo virtute, cum modesto pudore, cum iunocente abstinentia certabat ; esse, quam videri, bonus malebat ; ita, quo minus gloriam petebat, eo ilium magis sequebatur. CatiL, 53, 64. 217. THE PATH OF PROGRESS LIES THROUGH VIRTUE. Falso queritur de natura sua genus humanum, quod, imbecilla atque aevi brevis, forte potius, quam virtute regatur. Nam con- tra reputando, neque maius aliud neque praestabilius invenies, 158 LATIN SELECTIONS. magisque naturae industriain hominum, quam vim aut tempus deesse. Sed dux atque imperator vitae mortalium animus est: qui ubi ad gloriam virtutis via grassatur, abunde pollens potens- que et clarus est, neque fortuna eget, quippe quae probitatem, industriam ceterasque artes bonas neque dare neque eripere cui- quam potest : sin, captus pravis cupidinibus, ad inertiara et vo- luptates corporis pessum datus est, perniciosa lubidine paullisper usus : ubi per socordiam vires, tempus, ingenium defluxere, naturae infirmitas accusatur, suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt. Quodsi bominibus bonarum rerum tanta cura esset, quanto studio aliena ac nihil profutura multumqne etiam periculosa petunt ; neque regerentur magis, quam regerent casus, et eo magnitudinis procederent, uti pro mortalibus gloria aeterni fierent. Jug., 1. 218. A STORY OF TWO CARTHAGINIAN BROTHERS. Non iudignum videtur, egregium atque mirabile facinus duo- rum Carthaginiensium memorare ; earn rem nos locus admonuit. Qua tempestate Carthaginienses pleraque Africa imperitabant, Cyrenenses quoque magni atque opulenti fuere. Ager iu medio arenosus, una specie : neque flumen, neque mons erat, qui finis eorum discerneret: quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit. Postquam utrimque legiones, item classes, saepe fusae fugataeque, et alteri alteros aliquantum attriverant ; veriti, ne mox victos victoresque defessos alius aggrederetur, per inducias sponsionem faciunt, uti certo die legati domo proficisce- rentur ; quo in loco inter se obvii fuissent, is communis utrius- que populi finis haberetur. Igitur Carthagine duo fratres missi, quibus nomen Philaenis erat, maturavere iter pergere : Cyre- nenses tardius iere. Id socordiane an casu accident, parum cognovi. Ceterum solet in illis locis tempestas baud secus, atque in mari, retinere. Nam ubi per loca aequalia et nuda gignentium ventus coortus arenam humo excitavit, ea, magna vi agitata, ora oculosque implere solet ; ita prospectu impedito morari iter. Postquam Cyrenenses aliquanto posteriores se vident, et ob rem corruptam domi poenas metuunt : criminari, Carthaginienses ante tempus domo digresses, conturbare rem: SALLUSTIUS. 159 denique omnia malle, quam victi abire. Sed cum Poeni aliam conditionem, tantummodo aequam, peterent, Graeci optionem Carthaginiensium faciunt, ut vel illi, quos finis populo suo pete- rent, ibi vivi obruerentur ; vel eadem conditione sese, quern in locum vellent, processuros. Philaeni conditione probata, seque vitamque suam reipublicae condonavere ; ita vivi obruti. Car- thaginienses in eo loco Philaenis fratribus aras consecravere ; aliique illis domi honores iustituti. Jug., 79. 219. MERIT is THE TRUE TITLE TO NOBILITY. (FROM SPEECH OF MARIUS.) Comparate nunc, Quirites, me hominem novum cum illonim superbia. Quae illi audire et legere solent, eorum partim vidi, alia egomet gessi: quae illi litteris, ea ego militando didici. Nunc vos existumate, facta an dicta pluris sint. Contemnunt novitatem meam, ego illorum ignaviam ; mihi fortuna, illis pro- bra obiectantur. Quamquam ego naturam unam et communem omnium existumo, sed fortissumum quemque generosissumum esse. Ac si iam ex patribus Albini aut Bestiae quaeri posset, mene an illos ex se gigni maluerint, quid responsuros creditis, uisi, sese liberos quam optumos voluisse? Quodsi iure me de- spiciunt, faciant idem maioribus suis, quibus, uti mihi, ex virtute nobilitas coepit. Invident honori meo ; ergo invideant labori, innocentiae, periculis etiam meis, quoniam per haec ilium cepi. Non possum fidei causa imagines neque triumpbos aut consula- tus maiorum meorum ostentare ; at, si res postulet, hastas, vex- illum, phaleras, alia niiiitaria dona; praeterea cicatrices adverso corpore. Hae sunt meae imagines, haec mea nobilitas, non hereditate relicta, ut ilia illis, sed quae egomet plurumis meis laboribus et periculis quaesivi. Nou sunt composita mea verba ; parvi id facio ; ipsa se virtus satis ostendit ; illis artincio opus est, ut turpia facta oratione tegant. Neque litteras Graecas didici : parum placebat eas discere, quippe quae ad virtutem doctoribus nihil profuerunt. At ilia, multo optuma reipublicae, doctus sum : hostem ferire ; praesidia agitare ; nihil metuere, nisi turpem famam ; hiemem et aestatem iuxta pati : humi re- quiescere ; eodem tempore iuopiam et laborem tolerare. His 160 LATIN SELECTIONS. ego praeceptis milites hortabor: neque illos arte colam, me opulenter ; neque gloriam meam laborem illorum faciam. Hoc est utile, hoc civile imperium. Jug., 85. P. TERENTIUS VARRO ATACINUS, CIRC. 82-37 B.C. 220. ASTRONOMICAL AND GEOGRAPHICAL DESCRIPTIONS. Vidit et aetherio mundum torquerier axe Et septem aeternis sonitum dare vocibus orbes, Nitentes aliis alios quae maxima divis Laetitia est. At tune longe gratissima Phoebi Dextera consimiles meditatur reddere voces. Ergo inter solis stationem ad sidera septem Exporrecta iacet tellus : huic extima fluctu Oceani, interior Neptuno cingitur ora. At quinque aetheriis zonis accingitur orbis Ac vastant imas hiemes mediamque calores : Sed terrae extremas inter mediamque coluntur Quas solis valido numquam vis atterat igne. Choroyraphia ; fr. ap. Prise., 609, 709 P., et al. 221. SIGNS OP RAIN. Turn liceat pelagi volucres tardaeque paludis Cernere inexpleto studio certare lavandi, Et velut insolitum pennis infundere rorem ; Aut arguta lacus circumvolitavit hirundo, Et bos suspicions caelum (mirabile visu) CORNELIUS NEPOS. 161 Naribus aerium patulis decerpsit odorem, Nee tenuis formica cavis non evehit ova. Ephemeris; (s. Navales Libri;) fr. ap. Serv. m Verg. G. I, 375. CORNELIUS NEPOS, 74-24 B.C. 222. How THEMISTOCLES BROUGHT ON THE BATTLE OF SALAMIS. At Xerxes Thermopylis expugnatis protinus accessit astu idque nullis defendentibus, interfectis sacerdotibus, quos in arce invenerat, incendio delevit. Cuius flamma perterriti classiarii cum manere non auderent, et plurimi hortarentur, ut domos suas discederent moeuibusque se defenderent, Themistocles unus re- stitit et universes pares esse posse aiebat, dispersos testabatur perituros, idque Eurybiadi, regi Lacedaemoniorum, qui turn sum- mae imperil praeerat, fore affirmabat. Quern cum minus, quam vellet, moveret, noctu de servis suis, quern habuit fidelissimum, ad regem misit, ut ei nuntiaret suis verbis adversaries eius in fuga esse : qui si discessissent, maiore cum labore et longinquiore tempore bellum confecturum, cum singulos consectari cogeretur ; quos si statim aggrederetur, brevi universes oppressurum. Hoc eo valebat, ut iiigratis ad depugnandum omnes cogerentur. Hac re audita barbarus, nihil doli subesse credens, postridie alienis- simo sibi loco, contra opportunissimo hostibus, adeo angusto mari conflixit, ut eius multitudo navium -explicari non potuerit. Victus ergo est magis etiam consilio Themistocli quam armis Graeciae. Themist., 4. 223. CHARACTER OF ATTICUS. Hie ita vixit, ut universis Atheniensibus merito esset earissi- mus. Nam praeter gratiam, quae iam in adolescentulo magna erat, saepe suis opibus inopiam eorum publicam levavit. Cum 11 162 LATIN SELECTIONS. enim versuram facere publice necesse esset neque eius condici- onem aequam haberent, semper se interposuit atque ita, ut neque usuram iuiquam ab his acceperit neque longius, quam dictum esset, debere passus sit. Quod utrumque erat his salutare. Nam neque indulgendo inveterascere eorum aes alienum patie- batur neque multiplicandis usuris crescere. Auxit hoc officium alia quoque liberalitate. Nam universos frumento donavit, ita ut singulis sex modii tritici darentur ; qui modus mensurae me- dimnus Athenis appellatur. Hie autem sic se gerebat, ut com- munis infimis, par principibus videretur. Quo factum est, ut hinc omnes honores, quos possent, publice haberent civemque facere studerent ; quo beneficio ille uti uoluit, quod non nulli ita interpretantur, amitti civitatem Romanam alia ascita. Att., 2, 3. L. VARIUS RUFUS, 74-14 B.C. 224. A DOG ON THE SCENT OF A STAG. Ceu canis umbrosam lustrans Gortynia vallem, Si veteris potuit cervae comprendere lustra, Saevit in absentem, et circum vestigia lustrans Aethera per nitidum tenues sectatur odores ; Non amnes illam medii non ardua tentant, Perdita nee serae meminit decedere nocti. De Morte Caes.,fr. ap. Macrob., Sat. vi, 2. 225. IN PRAISE OF AUGUSTUS. Tene magis salvum populus velit, an populum tu, Servet in ambiguum qui consulit et tibi et urbi, luppiter. Fr. ap. Ear., Ep. I, xvi, 27. VERGILIUS. 163 P. VERGILIUS MARO, 70-19 B.C. 226. A GNAT'S GHOST BEWAILS ITS UNTIMELY DEATH. Inquit : Quid meritus, ad quae delatus acerbas Cogor adire vices ? Tua dum mihi carior ipsa Vita fuit vita, rapior per inania ventis. Tu lentus refoves iucunda membra quiete, Ereptus tetris e cladibus : at mea Manes Viscera Lethaeas cogunt transnare per undas ; Praeda Charontis agor. Viden' ut flagrantia taedis Luiiiina collucent infestis omnia templis ; Obvia Tisiphone, serpentibus undique comta, Et flammas et saeva quatit mihi verbera poenae ; Cerberus et diris flagrat latratibus ora, Anguibus hinc atque hinc horrent cui colla reflexis, Sanguineique micant ardorem luminis orbes. Heu ! quid ab officio digressa est gratia, cum te Restitui superis leti iam limine ab ipso? Praemia sunt pietatis ubi ? Pietatis honores In vanas abiere vices : et rure recessit lustitiae prior ilia fides : instantia vidi Alterius, sine respectu mea fata relinquens, Ad pariles agor eventus ; fit poena merenti ; Poena fit exitium : modo sit dum grata, voluntas ! Exsistat par officium ! Feror avia carpens, Avia Cimmerios inter distantia lucos : Quern circa tristes densentur in omnia poenae. Culex, 209-232. 227. A PARODY ON CATULLUS IV. Sabinus ille, quern videtis, hospites, Ait fuisse mulio celerrimus ; Neque ullius volantis impetum cisi Nequisse praeterire : sive Mantuam 164 LATIN SELECTIONS. Opus foret volare, sive Brixiam. Neque hoc negat Tryphonis aemuli domum Negare nobilem, insulamve Caeruli : Ubi iste, post Sabinus, ante Quinctio Bidente dicit attondisse forfice Comata colla, neque sordidum, iugo Premente, dura vulnus ederet iuba. Cremona frigida, et lutosa Gallia, Tibi haec fuisse, et esse, coguitissima Ait Sabinus : ultima ex origine Tua stetisse dicit in voragine, Tua in palude deposisse sarcinas, Et inde tot per orbitosa millia lugum tulisse; laeva, sive dextera, Strigare mula, sive utrimque coeperat. Neque ulla vota semitalibus deis Sibi esse facta, praeter hoc novissimum, Paterna lora, proximumque pectinem. Sed haec prius fuere ; nunc eburnea Sedetque sede, seque dedicat tibi, Gemelle Castor, et gemelle Castoris. Catalec., viii. 228. MINE HOSTESS. Copa Syrisca, caput Graia redimita mitella, Crispum sub crotalo docta movere latus, Ebria fumosa saltat lasciva taberna, Ad cubitum raucos excutiens calamos : ' Quid iuvat aestivo defessum pulvere abesse, Quam potius bibulo decubuisse toro ? Sunt cupae, calices, cyathi, rosa, tibia, chordae, Et trichila umbriferis frigida arundinibus. Est et, Maenalio quae garrit dulce sub antro, Rustica pastoris fistula more sonans. Est et vappa, cado nuper diffusa picato. Est strepitans rauco murmure rivus aquae. Sunt etiam croceo violae de flore corollae ; Sertaque purpurea lutea mixta rosa ; VERGILIUS. 165 A Et quae virgineo libata Achelois ab amne Lilia vimineis attulit in calathis. Sunt et caseoli, quos iuncea fiscina siccat : Sunt autumnal! cerea pruna die : Castaneaeque nuces, et suave rubentia mala : Est hie munda Ceres ; est Amor : est Bromius. Sunt et mora cruenta, et lentis uva racemis : Est pendens iunco caeruleus cucumis. Est tuguri custos, armatus falce saligna ; Sed non et vasto est inguine terribilis. Hue .Calybita veni : fessus iam sudat asellus : Farce illi : nostrum delicium est asinus. Nunc cantu crebro rumpunt arbusta cicadae. Nunc etiam in gelida sede lacerta latet. Si sapis, aestivo recubans te prolue vitro ; Seu vis crystallo ferre novos calices. Eia age pampinea fessus requiesce' sub umbra ; Et gravidum roseo necte caput strophio. Candida formosae decerpes ora puellae. Ah ! pereat, cui sunt prisca supercilia ! Quid cineri ingrato servas beue olentia serta? Anne coronato vis lapide ista legi ? Pone merum et talos. Pereant, qui crastina curant ! Mors aurem vellens : vivite, ait, venio.' Copa. 229. THE MISERY OF EXILE. Fortunate sener, hie, inter flumina nota Et fontes sacros, f rigus captabis opacum ! Hinc tibi, quae semper, vicino ab limite saepes, Hyblaeis apibus florem depasta salicti, Saepe levi somnum suadebit inire susurro. Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras ; Nee tamen interea raucae, tua cura, palumbes, Nee gemere aeria cessabit turtur ab ulmo. At nos hinc alii sitientes ibimus Afros : Pars Scythiam et rapidum Cretae veniemus Oaxen, 166 LATIN SELECTIONS. Et penitus toto divisos orbe Britannos. En, uuquam patrios longo post tempore fines, Pauperis et tuguri congestum caespite culmen, Post aliquot, mea regna videns, mirabor aristas ? Impius haec tarn culta novalia miles habebit ? Barbaras has segetes? En, quo discordia cives Produxit miseros ! en, quis consevimus agros ! Insere nunc Meliboee, piros, pone ordine vites. Ite meae, felix quondam pecus, ite capellae. Non ego vos posthac, viridi proiectus in atitro, Dumosa pendere procul de rupe videbo ; Carmina nulla canam ; non, me pascente, capellae, Florentem cytisum et salices carpetts amaras. Ed., i, 52-58, 65-79. 230. A PROPHECY. Talia saecla, suis dixerunt, currite, fusis Concordes stabili fatorum numine Parcae. Adgredere o magnos (aderit iam tempus) honores, Cara deum suboles, magnum lovis incrementum ! Adspice convexo nutantem pondere mundum, Terrasque, tractusque maris, caelumque profundum, Adspice, venture laetantur ut omnia saeclo. O mini tarn longae maneat pars ultima vitae, Spiritus et, quantum sat erit tua dicere facta. Non me carminibus vincet nee Thracius Orpheus, Nee Linus ; huic mater quamvis atque huic pater adsit : Orphei Calliopea, Lino formosus Apollo. Pan etiam, Arcadia mecum si iudice certet, Pan etiam Arcadia dicat se iudice victum. Incipe, parve puer, risu cognoscere matrem : Matri longa decem tulerunt fastidia menses. Incipe, parve puer : cui non risere parentes, Nee deus hunc mensa, dea nee dignata cubili est. Ed., iv. 46-63. 167 231. THE FORMATION OF THE EARTH. Namque canebat, uti magnum per inane coaeta Semina terrarumque animaeque marisque fuissent, Et liquid! simul ignis ; ut his exordia primis Omnia, et ipse tener mundi concreverit orbis ; Turn durare *solum et discludere Nerea ponto Coeperit et rerum paullatim sumere formas ; lamque novum teirae stupeant lucescere solem Altius, atque cadant summotis nubibus imbres : Incipiant silvae cum primum surgere, cumque Kara per ignaros errent animalia mentis. Ed., vi, 31-40. 232. A DISAPPOINTED LOVER'S LAMENT. Nascere, praeque diem veniens age, Lucifer, almum, Coniugis indigno Nisae deceptus amore Dum queror, et divos, quamquam nil testibus illis Profeci, extrema moriens tamen adloquor bora. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Maenalus argutumque nemus pinosque loquentis Semper habet ; semper pastorum ille audit amores, Panaque, qui primus calamos non passus inertis. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Mopso Nisa datur : quid non speremus amantes ? lungentur iam grypes equis, aevoque sequenti Cum canibus timidi venient ad pocula dammae. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Mopse, novas incide faces : tibi ducitur uxor ; Sparge, marite, nuces : tibi deserit Hesperus (Detain. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. O digno coninncta viro, dum despicis omnis, Dumque tibi est odio mea fistula dumque capellae Hirsutumque supercilium promissaque barba Nee curare deum credis mortalia quemquam. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Saepibus in nostris parvam te roscida mala 168 LATIN SELECTIONS. Dux ego vester eram vidi cum matre legentem. Alter ab undecimo turn me iam acceperat annus ; lam fragilis poteram ab terra contingere ramos. Ut vidi, ut perii ! ut me malus abstulit error ! Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Nunc scio, quid sit Amor ; duris in cotibus ilium Aut Tmaros, aut Rhodope, aut extremi Garamantes, Nee generis nostri puerum nee sanguims edunt. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Saevus Amor docuit natorum sanguine matrem Commaculare manus ; crudelis tu quoque, mater ; Crudelis mater magis, an puer inprobus ille? Inprobus ille puer ; crudelis tu quoque, mater. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Nunc et ovis ultro fugiat lupus, aurea durae Mala ferant quercus, narcisso floreat alnus, Pinguia corticibus sudent electra myricae, Certent et cycnis, ululae, sit Tityrus Orpheus, Orpheus in silvis, inter delphinas Arion, (Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus) Omnia vel medium fiat mare. Vivite, silvae: Praeceps aerii specula de mentis in undas Deferar ; extremum hoc munus morientis habeto. Desine Maenalios, iam desine, tibia, versus. Ed., viii, 17-62. 233. A STORM IN HARVEST. Saepe ego, cum flavis messorem induceret arvis Agricola, et fragili iam stringeret hordea culmo, Omnia ventorum concurrere proelia vidi ; Quae gravidam late segetem ab radicibus imis Sublime expulsam eruerent : ita turbine nigro Ferret hiems culmumque levem stipulasque volantes, Saepe etiam immensum caelo venit agmen aquarum, Et foedam glomerant tempestatem imbribus atris Collectae ex alto nubes ; ruit arduus aether, Et pluvia ingenti sata laeta boumque labores Diluit; implentur fossae, et cava flumiua crescunt VEEGILIUS. 169 Cum sonitu ; fervetque fretis spirantibus aequor. Ipse Pater, media nimborum in nocte, corusca Fulmina molitur dextra : quo maxima motu Terra tremit ; fugere ferae ; et mortalia corda Per gentes humilis stravit pavor: ille flagrant! Aut Atho, aut Rhodopeu, aut alta Ceraunia telo Deicit ; ingeminant austri et densissimus imber ; Nunc nemora ingenti vento, nunc litora plangunt. G., i, 316-334. 234. THE SPRING OF THE WORLD. Ver adeo frondi nemorum, ver utile silvis ; Vere tument terrae et genitalia semina poscunt. Turn pater omnipotens fecundis imbribus Aether Coniugis in gremium laetae descendit, et omnes Magnus alit, magno commixtus corpore, fetus. Avia turn resonant avibus virgulta canoris, Et Venerem certis repetunt armenta diebus ; Parturit almus ager, Zephyrique tepentibus auris Laxant arva sinus, superat tener omnibus humor ; Inque novos soles audent se germina tuto Credere, nee metuit surgentes pampinus austros, Aut actum caelo magnis aquilonibus imbrem, Sed trudit gemmas, et frondes explicat omnes. Non alios prima crescentis origine muudi Illuxisse dies, aliumve habuisse tenorem Crediderim : ver illud erat; ver magnus agebat Orbis, et hibernis parcebant flatibus Euri : Cum primae lucem pecudes hausere, virumque Terrea progenies duris caput extulit arvis, Immissaeque ferae silvis, et sidera caelo. Nee res hunc tenerae possent perferre laborem, Si non tanta quics iret frigusque caloremque Inter, et exciperet caeli indulgentia terras. G., ii, 323-346. 170 LATIN SELECTIONS. 235. A SUMMER DAT IN THE COUNTRY. At vero Zephyris cum laeta vocantibus aestas In saltus utrumque gregem atque in pascua mittet, Luciferi primo cum sidere frigida rura Carpatnus, dum mane novum, duin gramina canent, Et ros in tenera pecori gratissimus herba. Inde, ubi quarta sitim caeli collegerit hora Et cantu querulae rumpent arbusta cicadae, Ad puteos aut alta greges ad stagna iubebo Curreatem ilignis potare canalibus undam ; Aestibus at mediis umbrosam exquirere vallem, Sicubi magna lovis antique robore quercus Ingentis tendat ramos, aut sicubi nigrum Illicibus crebris sacra nemus accubet umbra ; Turn tenuis dare rursus aquas, et pascere rursua Solis ad occasum, cum frigidus aera vesper Temperat, et saltus reficit iam roscida luna, Litoraque alcyonem resonant, acalanthida dumi. G., iii, 322-338. 236. ATTACK ON PRIAM'S PALACE. At domus interior gemitu miseroque tumultu Miscetur ; penitusque cavae plangoribus aedes Femineis ululant; ferit aurea sidera clamor. Turn pavidae tectis matres ingentibus errant, Amplexaeque tenent postes, atque oscula figunt. Instat vi patria Pyrrhus ; nee claustra, neque ipsi Custodes sufferre valent. Labat ariete crebro lanua, et emoti procumbunt cardine postes. Fit via vi ; rumpunt aditus, primosque trucidant Immissi Danai, et late loca milite complent. Non sic, aggeribus ruptis cum spumeus amnis Exiit, oppositasque evicit gurgite moles, Fertur in arva furens cumulo, camposque per omnes Cum stabulis armenta trahit. Vidi ipse furentem Caede Neoptolemum, geminosque in limine Atridas ; VERGILIUS. 171 Vidi Hecubam centumque nurus, Priamumque per aras Sanguine foedantem, quos ipse sacraverat, ignes. Quinquaginta illi thalami, spes tanta nepotum, Barbarico postes auro spoliisque superbi, Procubuere ; tenent Danai, qua deficit ignis. Aen., ii, 486-505. 237. DIDO UPBRAIDS AENEAS FOB ATTEMPTING TO. DESERT HER SECRETLY. Dissimulare etiam sperasti, perfide, tantum Posse nefas, tacitusque mea decedere terra ? Nee te noster amor, nee te data dextera quondam, Nee moritura tenet crudeli funere Dido? Quin etiam hiberno moliris sidere dassem, Et mediis properas Aquilonibus ire per altum, Crudelis ! Quid ? si uon arva aliena domosque Ignotas peteres, et Troia antiqua maneret, Troia per undosum peteretur classibus aequor ? Mene fugis ? Per ego has lacrimas dextramque tuam te, Quando aliud mihi iam miserae nihil ipsa reliqui, Per connubia nostra, per inceptos Hymenaeos, Si bene quid de te merui, fuit aut tibi quidquam Dulce meum : miserere domus labentis, et istam, Oro, si quis adhuc precibus locus, exue mentem. Te propter Libycae gentes Nomadunaque tyranni Odere ; infensi Tyrii ; te propter eundem Ex.stinctus pudor, et, qua sola sidera adibam, Fama prior. Cui me moribundam deseris, hospes ? Hoc solum nomen quoniam de coniuge restat. Quid moror ? an, mea Pygmalion dum moenia frater Destruat, aut captam ducat Gaetulus larbas? Saltern si qua mihi de te suscepta fuisset Ante fugam suboles, si quis mihi parvulus aula Luderet Aeneas, qui te tamen ore referret, Non equidem omnino capta ac deserta viderer. Talia dicentem iamdudum aversa tuetur, Hue illuc volvens oculos, totumque pererrat 172 LATIN SELECTIONS. Luminibus tacitis ; et sic accensa profatur : Nee tibi diva parens, generis nee Dardanus auctor, Perfide ; sed duris geuuit te cautibus horrens Caucasus, Hyrcanaeque adriiorunt ubera tigres. Nam quid dissimulo ? aut quae me ad maiora reserve ? Num fletu ingemuit nostro ? num lumina flexit ? Num lacrimas victus dedit, aut miseratus amantem est? Quae quibus anteferam ? lam iam nee maxima luno, Nee Saturnius haec oculis pater adspicit aequis. Nusquam tuta fides. Eiectum litore, egentem Excepi, et regni demens in parte locavi ; Amissam classem, socios a morte reduxi ; (Heu furiis incensa feror!) nunc augur Apollo, Nunc Lyciae sortes, nunc et love missus ab ipso Interpres divum fert horrida iussa per auras. Scilicet is superis labor est, ea cura quietos Sollicitat. Neque te teneo, neque dicta refello. I, sequere Italiam ventis, pete regna per undas. Spero equidem mediis, si quid pia numina possunt, Supplicia hausurum scopulis, et nomine Dido Saepe vocaturum. Sequar atris ignibus absens, Et, cum frigida tnors anima seduxerit artus, Omnibus umbra locis adero. Dabis, improbe, poenas ; Audiam, et haec Manes veniet mini fama sub imos. Aen., iv, 305-330, 362-387. 238. GRIEF IN THE STILLNESS OF NIGHT. Nox erat, et placidum carpebant fessa soporem Corpora per terras, silvaeque et saeva quierant Aequora, cum medio volvuntur sidera lapsu, Cum tacet omnis ager, pecudes, pictaeque volucres, Quaeque lacus late liquidos, quaeque aspera dumis Rura tenent, somno positae sub nocte silenti. At non infelix animi Phoenissa, neque unquam Solvitur in somnos, oculisve aut pectore noctem Accipit. Ingeminant curae, rursusque resurgens Saevit amor, magnoque irarum fluctuat aestu. Sic adeo insistit, secumque ita corde volutat : VERGILIUS. 173 En, quid ago ? rursusne procos irrisa priores Experiar, Nomadumque petam connubia supplex, Quos ego sim toties iam dedignata maritos ? Iliacas igitur classes atque ultima Teucrum lussa sequar ? quiane auxilio iuvat ante levatos, Et bene apud memores veteris stat gratia facti ? Quis me autem (fac velle) sinet? ratibusve superbis Invisam accipiet ? Nescis, heu perdita ! necdum Laomedonteae sentis periuria gentis ? Quid turn ? sola fuga nautas comitabor ovantes ? An Tyriis omnique manu stipata meorum Inferar, et quos Sidonia vix urbe revelli, Rursus agam pelago, et vends dare vela iubebo ? Quin morere, ut merita es, ferroque averte dolorem. Tu, lacrimis evicta meis, tu prima furentem His, germana, malis oneras, atque obicis hosti. Non licuit thalami expertem sine crimine vitam Degere, more ferae, tales nee tangere curas ! Non servata fides, cineri promissa Sychaeo ! Aen., iv, 522-552. 239. A BOAT-RACE. Effugit ante alios, primisque elabitur undis Turbam inter fremitumque Gyas ; quern deinde Cloanthus Consequitur, melior remis ; sed pondere pinus Tarda tenet. Post hos aequo discrimine Pristis Centaurusque locum tendunt superare priorem. Et nunc Pristis habet, nunc victam praeterit ingeus Centaurus ; nunc uua ambae iunctisque feruutur Frontibus, et longa sulcant vada salsa carina. lamque propinquabant scopulo, metamque tenebant : Cum princeps medioque Gyas in gurgite victor Recto rem navis compellat voce Menoeten : Quo tantum mihi dexter abis? hue dirige gressum, Litus ama, et laevas stringat, sine, palmula cautes; Altum alii teneaut ! Dixit. Sed caeca Menoetes Saxa timens, proram pelagi detorquet ad undas. Quo diversus abis ? iterum : pete saxa, Menoete, 174 LATIN SELECTIONS. Cum clamore Gyas revocabat, et ecce Cloanthum Respicit instantem tergo, et propiora tenentem. Ille inter navemque Gyae scopulosque sonantes Radit iter laevum interior, subitoque priorem Praeterit, et metis tenet aequora tuta relictis. Turn vero exarsit iuveni dolor ossibus ingens ; Nee lacrimis caruere genae : segnemque Menoetem, Oblitus decorisque sui sociumque salutis, In mare praecipitem puppi deturbat ab alta ; Ipse gubernaclo rector subit, ipse magister : Hortaturque viros, clavumque ad litora torquet. At gravis, ut fundo vix tandem redditus imo est, lam senior, madidaque fluens in veste, Menoetes Summa petit scopuli, siccaque in rupe resedit. Ilium et labentem Teucri et risere natantem ; Et salsos rident revomentem pectore fluctus. Am., v, 151-182. 240. THE GATES OF HELL. Ibant obscuri sola sub nocte per umbram, Perque domos Ditis vacuas, et inania regna : Quale per incertam lunam sub luce maligna Est iter in silvis, ubi caelum condidit umbra lupiter, et rebus nox abstulit atra colorem. Vestibulum ante ipsum primisque in faucibus Orci Luctus et ultrices posuere cubilia Curae ; Pallentesque habitant Morbi, tristisque Senectus, Et Metus, et malesuada Fames, ac turpis Egestas : Terribiles visu formae : Letumque, Labosque ; Turn consanguineus Leti Sopor, et mala mentis Gaudia, mortiferumque adverse in limine Bellum, Ferreique Eumenidum thalami, et Discordia demens, Vipereum crinem vittis inftexa cruentis. In medio ramos annosaque brachia pandit Ulmus opaca, ingens, quam sedem Somnia vulgo Vana tenere ferunt, foliisque sub omnibus haerent. Multaque praeterea variarum monstra ferarum, Centauri, in foribus stabulant, Scyllaeque biformes, VERGILIUS. 175 Et centumgeminus Briareus, ac bellua Lernae Horrendum stridens, flammisque armata Chimaera ; Gorgoues, Harpyiaeque, et forma tricorporis umbrae. Aen., vi, 268-289. 241. THE ORIGIN AND DESTINY OF THE HUMAN SPIRIT. Principle caelum ac terras, camposque liquentes, Lucentemque globum Lunae, Titaniaque astra, Spiritus iutus alit, totamque infusa per artus Men s agitat molem, et magno se corpore miscet. Inde hominum pecudumque genus, vitaeque volantum, Et quae marmoreo fert monstra sub aequore pontus. Igneus est ollis vigor et caelestis origo Seminibus, quantum non noxia corpora tardant Terrenique hebetant artus moribundaque membra. Hinc metuunt cupiuntque, dolent gaudentque, neque auras Dispiciunt, clausae tenebris et carcere caeco. Quin et supremo cum lumine vita reliquit, Non tamen omne malum miseris, nee funditus omnes Corporeae excedunt pestes ; penitusque necesse est Multa diu concreta modis inolescere miris. Ergo exercentur poenis, veterumque malorum Supplicia expendunt. Aliae pauduntur inanes Suspensae ad ventos ; aliis sub gurgite vasto Infectum eluitur scelus, aut exuritur igni. Quisque suos patimur Manes ; exinde per amplum Mittimur Elysium, et pauci laeta arva tenemus : Donee longa dies, perfecto temporis orbe, Concretam exemit labem, purumque reliquit Aetherium sensum, atque aurai simplicis ignem. Has omnis, ubi mille rotam volvere per annos, Lethaeum ad fluvium deus evocat agmine majino : Scilicet immemores supera ut convexa revisant Rursus, et iucipiant in corpora velle reverti. Aen., vi, 724-761. 176 LATIN SELECTIONS. 242. ROMAN GENIUS is IMPERIAL. Quo fessum rapitis, Fabii ? Tu maximus ille es, Unus qui nobis cunctando restituis rem. Excudent alii spirantia mollius aera, Credo equidem ; vivos ducent de marmore vultus ; Orabunt causas melius, caelique meatus Describent radio, et surgentia sidera dicent : Tu regere imperio populos, Romane, memento ; Hae tibi erunt artes : pacisque imponere morem, Parcere subiectis, et debellare superbos. Aen., vi, 845-853. s 243. JUNO INVEIGHS AGAINST THE TROJANS. Heu stirpem invisam, et fatis contraria nostris Fata Phrygum ! Num Sigeis occumbere campis, Num capti potuere capi ? num incensa cremavit Troia viros ? Medias acies mediosque per ignes Invenere viam. At, credo, mea numina tandem Fessa iacent, odiis aut exsaturata quievi ? Quin etiam patria excussos infesta per uudas Ausa sequi, et profugis toto me opponere ponto. Absumtae in Teucros vires caelique marisque. Quid Syrtes aut Scylla mihi, quid vasta Charybdis Profuit ? Optato conduntur Tbybridis alveo, Securi pelagi atque mei. Mars perdere gentem Immanem Lapithum valuit ; concessit in iras Ipse deum antiquam genitor Calydona Dianae ; Quod scelus aut Lapithas tantum, aut Calydona merentem ? Ast ego, magna lovis coniunx, nil linquere inausum Quae potui iafelix, quae memet in omnia verti, Vincor ab Aenea ! Quod si mea numina non sunt Magna satis: dubitem baud equidem implorare, quod usquam est. Flectere si nequeo Superos, Acheronta movebo. Non dabitur regnis, esto, prohibere Latiuis, Atque immota manet fatis Lavinia coniunx : VERGILIUS. 177 At trahere, atque moras tantis licet addere rebus : At licet amborum populos exsciudere regum. Hac gener atque socer coe'ant mercede suorum. Sanguine Troiano et Rutulo dotabere, virgo ; Et Bellona manet te pronuba. Nee face tantum Cisseis praegnans ignes enixa iugales ; Quin idem Veneri partus suus, et Paris alter, Funestaeque iterum recidiva in Pergama taedae. Aen., vii, 293-322. 244. DEATH OF Nisus AND EURYALUS. Dixerat, et toto connixus corpore ferrum Conicit : hasta volans noctis diverberat umbras, Et venit aversi in tergum Sulmonis, ibique Frangitur, ac fisso transit praecordia ligno. Volvitur ille vomens calidum de pectore flumen Frigidus, et longis singultibus ilia pulsat. Diversi circumspiciunt. Hoc acrior idem Ecce aliud summa telum librabat ab aure. Dum trepidant, iit hasta Tago per tempus utrumque Stridens, traiectoque haesit tepefacta cerebro. Saevit atrox Volscens, nee teli conspicit usquam Auctorem, nee quo se ardens immittere possit. Tu tamen interea calido mihi sanguine poenas Persolves amborum, inquit : simul ense recluso Ibat in Euryalum. Turn vero exterritus, amens Conclamat Nisus ; nee se celare tenebris Amplius, aut tantum potuit perferre dolorem : Me, me, adsum, qui feci, in me convertite ferrum, () Jlutuli. mea fraus omnis: nihil iste nee ausus, Nee potuit ; caelum hoc et conscia sidera tester ; Tantum infelicem nimium dilexit amicum. Talia dicta dabat : sed viribus ensis adactus Transabiit costas, et Candida pectora rumpit. Volvitur Euryalus leto, pulchrosque per artus It cruor, inque humeros cervix collapsa recumbit: Purpureus veluti cum flos, succisus aratro, Languescit morions : lassove papavera collo 12 178 LATIN SELECTIONS. Demisere caput, pluvia cum forte gravantur. At Nisus ruit in medios, solumque per omnes Volscentem petit ; in solo Volscente moratur. Quern circuni gloraerati hostes, hiuc cotmninus atque hinc Proturbant. Instat nou secius, ac rotat ensem Fulmineum ; donee Rutuli claraantis in ore Condidit adverse, et moriens anitnam abstulit bosti. Turn super exanimem sese proiecit amicum Confossus, placidaque ibi demum niorte quievit. Aen., ix, 410-446. 245. NUMANUS TAUNTS THE TKOJANS WITH EFFEMINACY. . Non pudet obsidione iterura valloque teneri, Bis capti Phryges, et morti praetendere muros ? En, qui nostra sibi bello connubia poscunt ! Quis deus Italian), quae vos dementia adegit? Non hie Atridae, nee fandi fictor Ulixes. Durum ab stirpe genus, natos ad flumina primum Deferimus, saevoque gelu duramus-et undis ; Venatu invigilant pueri, silvasque fatigant; Flectere ludus equos, et spicula tendere cornu. At patiens operum parvoque assueta iuventus Aut rastris terram domat, aut quatit oppida bello. Omne aevum ferro teritur, versaque iuvencum Terga fatigamus hasta : nee tarda senectus Debilitat vires animi, mutatque vigorem. Canitiem galea premimus ; semperque recentes Comportare iuvat praedas, et vivere rapto. Vobis picta croco et f ulgenti murice vestis : Desidiae cordi ; iuvat indulgere choreis ; Et tunicae manicas, et habent redimicula mitrae. O vere Phrygiae, neque enim Phryges, ite per alta Dindyma, ubi assuetis biforem dat tibia cantum. Tympana vos buxusque vocat Berecyntia Matris Idaeae, sinite arma viris, et cedite ferro. Aen., ix, 698-620. VEEGILIUS. 179 246. LAMENT OF EVANDER OVER HIS SON. Non haec, o Palla, dederas promissa parent!. Cautius ut saevo velles te credere Marti ! Haud ignarus eram, quantum nova gloria in armis Et praedulce decus primo certamine posset. Primitiae iuvenis miserae ! bellique propinqui Dura rudimenta ! et nuJli exaudita deorum Vota precesque meae ! tuque, o sanctissima coniunx, Felix morte tua, neque in hunc servata dolorem. Contra ego vivendo vici mea fata, superstes Restarem ut genitor. Troum socia arma secutum Obruerent Rutuli telis ! animam ipse dedissem, Atque haec pompa domum me, non Pallanta, referret ! Nee vos arguerim, Teucri, nee foedera, nee, quas Tunximus hospitio, dextras ; sors ista seuectae Debita erat nostrae. Quod si immatura manebat Mors natum : caesis Volscorum millibus ante, Ducentem in Latiuna Teucros, cecidisse iuvaret. Quin ego non alio digner te funere, Palla, Quam pius Aeueas, et quam magni Phryges, et quam Tyrrhenique duces, Tyrrhenum exercitus omnis. Magna tropaea ferunt, quos dat tua dextera leto. Tu quoque nunc stares immanis truncus in armis, Esset par aetas et idem si robur ab annis, Turne. Sert infelix Teucros quid demoror armis ? Vadite, et haec memores regi mandata referte : Quod vitam moror invisam, Pallante peremto, Dextera causa tua est, Turnum gnatoque patrique Quam debere vides. Meritis vacat hie tibi solus Fortunaeque locus. Non vitae gaudia quaero ; Nee fas : sed nato Manes perferre sub imos. Aen., xi, 152-181. 180 LATIN SELECTIONS. 247. TURNUS IS BROUGHT TO BAY. Nec plura effatus, saxum circumspicit ingens, Saxum antiquuin, ingens, campo quod forte iacebat, Limes agro positus, litem ut discerneret arvis. Vix illud lecti bis sex cervice subirent, Qualia nunc hominum producit corpora tellus. Ille manu raptum trepida torquebat in hostcm, Altior insurgens, et cursu concitus, heros. Sed neque currentem se, nee cognoscit euntem, Tollentemve manu, saxumque immane moventem : Genua labant ; gelidus concrevit frigore sanguis. Turn lapis ipse viri, vacuum per inane volutus, Nec spatium evasit totum, nee pertulit ictum. Ac velut in somnis, oculos ubi languida pressit Nocte quies, nequidquam avidos extendere cursus Velle videmur, et in mediis conatibus aegri Succidimus ; non lingua valet, non corpore notae Sumciunt vires, nee vox aut verba sequuntur : Sic Turno, quacunque viam virtute petivit, Successum dea dira negat. Turn pectore sensus Vertuntur varii. Rutulos adspectat, et urbem, Cunctaturque metu, telumque instare tremiscit ; Nec, quo se eripiat, nee, qua vi tendat in hostem, Nec currus usquam videt, aurigamve sororem. Cunctanti telum Aeneas fatale coruscat, Sortitus fortunam oculis ; et corpore toto Eminus intorquet. Murali concita nunquam Tormento sic saxa fremunt, nee fulmine tanti Dissultant crepitus. Volat atri turbinis instar Exitium dirum hasta ferens, orasque recludit Loricae, et clipei extremes septemplicis orbes, Per medium stridens transit femur. Incidit ictus Ingens ad terram duplicate poplite Turnus. Consurgunt gemitu Rutuli, totusque remugit Mons circum, et vocein late nemora alta remittunt. Am., xii, 896-929. HORATIUS. 181 Q. HORATIUS FLACCUS, 66-8 B.C. 248. THE LOVE OP MONEY. Die gravem duro terrain qui vertit aratro, Perfidus hie caupo, miles, nautaeque per omne Audaces mare qui currunt, hac mente laborem Sese ferre, senes ut in otia tuta recedant, Aiunt, cum sibi sint congesta cibaria : sicut Parvola, nam exemplost, magni formica laboris Ore trahit quodcumque potest atque addit acervo, Quern struit, baud ignara ac non incauta futuri. Quae, simul inversum contristat Aquarius annum, Non usquam prorepit et illis utitur ante Quaesitis sapiens, cum te neque fervidus aestus Demoveat lucro, neque hiems, ignis, mare, ferrum, Nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter. Quid iuvat, iramensum te argenti pondus et auri Furtim defossa timidum deponere terra? ' Quod, si conminuas, vilem redigatur ad assem.' At ni id fit, quid habet pulchri constructus acervus ? Milia frumenti tua triverit area centum : Non tuus hoc capiet venter plus ac meus, ut si Reticulum panis venales inter onusto Forte vehas umero, nihilo plus accipias quam Qui nil portarit. Vel die, quid referat intra Naturae fines viventi, iugera centum an Mille aret ? ' At suavest ex magno tollere acervo.' Dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas, Cur tua plus laudes cumeris granaria nostris? Ut tibi si sit opus liquidi non amplius urna Vel oyatho, et dicas ' magno de flumine malim, Quam ex hoc fonticulo tautundem sumere.' Eo fit, Plenior ut siquos delectet copia iusto, Cum ripa simul avolsos ferat Aufidus acer. At qui tantuli eget, quantost opus, is neque limo Turbatam haurit aquam neque vitam amittit in undis. 182 LATIN SELECTIONS. At bona pars hominum decepta cupidine falso ' Nil satis est,' inquit, ' quia tanti quantum habeas sis.' Quid facias illi ? lubeas miserum esse, libenter Quatenus id facit. Ut quidam memoratur Athenis Sordidus ac dives, populi contemnere voces Sic solitus : ' Populus me sibilat, at mihi plaudo Tpse domi, simul ac nummos contemplor in area.' Tantalus a labris sitiens fugientia captat t Flumina. Quid rides ? Mutato nomine de te Fabula narratur: congestis undique saccis Indormis inhians et tamquam parcere sacris Cogeris aut pictis tamquam gaudere tabellis. Nescis quo valeat nummus ? quern praebeat usum ? Panis ematur, olus, vini sextarius, adde, Quis humana sibi doleat natura negatis. An vigilare metu exanimem, noctesque diesque Formidare malos fures, iucendia, servos, Ne te conpilent fugieutes, hoc iuvat? Horum Semper ego.optarim pauperrimus esse bonorum. At si condoluit temptatum frigore corpus Aut alius casus lecto te adfixit, habes qui Adsideat, fomenta paret, medicum roget, ut te Suscitet ac reddat gnatis carisque propinquis ? Non uxor salvum te volt, non films ; omnes Vicini oderunt, noti, pueri atque puellae. Miraris, cum tu argento post omnia ponas, Si nemo praestet, quern non merearis, amorem ? At si cognatos, nullo natura labore Quos tibi dat, retinere velis servareque amicos, Infelix operam perdas : ut siquis asellum In campo doceat parentem currere frenis. Sat., I, i, 28-91. 249. TRUTHS ARE BEST TAUGHT TO THE YOUNG BY WARNING EXAMPLES. Insuevit pater optimus hoc me Ut fugerem, exemplis vitiorum quaeque notando. Cum me hortaretur, parce, frugaliter, atque HORATIUS. 183 Viverem uti contentus eo, quod mi ipse parasset : ' Nonne vides, Albi ut male vivat filius ? utque Barrus inops ? Magnum documentum, ne patriam rem Perdere quis velit.' A turpi meretricis amore Cum deterreret : ' Scetani dissimilis sis.' Ne sequerer moechas, concessa cum venere uti Possem : ' Deprensi nou bella est fama Treboni,' Aiebat. ' Sapiens, vitatu quidque petitu . * Sit melius, causas reddet tibi : mi satis est, si Traditum ab antiquis morem servare tuamque, Dum oustodis eges, vitam famamque tueri Incolumem possum. Simul ac duraverit aetas Membra animumque tuutn, nabis sine cortice.' Sic me Formabat puerum dictis, et sive iubebat, Ut facerem quid : ' Habes auctorem, quo facias hoc,' Unum ex iudicibus selectis obiciebat ; Sive vetabat : ' An hoc inhonestum et inutile factu Necne sit, addubites, flagret rumore malo cum Hie atque ille ? ' Avidos vicinum funus ut aegros Exanimat, mortisque metu sibi parcere cogit: Sic teneros animos aliena opprobria saepe Absterreut vitiis. Sat., I, iv, 105-129. 250. THE EPICUREAN DOCTRINE AS TO PROVIDENCE. Postera tempestas melior, via peior ad usque Bari moenia piscosi ; dein Gnatia lymphis Iratis exstructa dedit risusque iocosque, Dum flamma sine tura liquescere limine sacro Persuadere cupit. Credat ludaeus Apella, Non ego : namque deos didici securura agere aevum, Nee, siquid miri faciat natura, deos id Tristes ex alto caeli demittere tecto. Sat., 1, v, 96-103. 184 LATIN SELECTIONS. 251. A BORE. Ibam forte Via Sacra, sicut meus est mos, Nescio quid meditans nugarum, totus iu illis ; Accurrit quidam notus mihi nomine tantum, Arreptaque manu : ' Quid agis, dulcissime rerum ? ' ' Suaviter, ut nunc est,' inquam, ' et cupio omnia quae vis.' Cum adsectaretur : ' Num quid vis ? ' occupo. At ille : ' Noris nos,' inquit ; ' docti sumus.' Hie ego : ' Pluris Hoc ' inquam ' mihi eris.' Misere discedere quaerens, Ire modo ocius, interdum consistere, in aurem Dicere nescio quid puero, cum sudor ad imos Manaret talos. ' O te, Bolane, cerebri Felicem ! ' aiebam tacitus, cum quidlibet ille Garriret, vicos, urbem laudaret. Ut illi Nil respondebam, ' Misere cupis,' inquit, ' abire : lamdudum video ; sed nil agis ; usque tenebo ; Prosequar hinc quo nunc iter est tibi.' ' Nil opus est te Circumagi : quendam volo visere non tibi iiotum ; Trans Tiberim longe cubat is, prope Caesaris hortos.' ' Nil habeo quod agam, et non sum piger, usque sequar te.' Demitto auriculas, ut iniquae mentis asellus, Cum gravius dorso subiit onus. Incipit ille : * Si bene me novi, non Viscum pluris amicum, Non Varium facies : nam quis me scribere plures Aut citius possit versus ? quis membra movere Mollius? invideat quod et Hermogenes, ego canto.' Interpellandi locus hie erat : ' Est tibi mater, Cognati, quis te salvo est opus ? ' ' Haud mihi quisquam : Omnes composui.' * Felices ! Nunc ego resto. Confice : namque instat fatum mihi triste, Sabella Quod puero cecinit divina mota anus urna : " Hunc neque dira venena, nee hosticus auferet ensis, Nee laterum dolor aut tussis, nee tarda podagra ; Garrulus hunc quando consumet cumque : loquaces, Si sapiat vitet, simul atque adoleverit aetas." ' Sat., I, ix, 1-34. HORATIUS. 185 252. PRECEPTS OP GASTRONOMY. Nee sibi cenarum quivis temere arroget artem, Non prius exacta tenui ratione saporuin ; Nee satis est cara pisces averrere mensa Ignarum quibus est ius aptius et quibus assis Languidus in cubitum iam se conviva reponet. Umber et iligna nutritus glande rotundas Curvat aper lances carnem vitantis inertem : Nam Laurens malus est, ulvis et arundine pinguis. Vinea submittit capreas non semper edules. Fecundae leporis sapiens sectabitur armos. Piscibus atque avibus quae natura et foret aetas, Ante meum nulli patuit quaesita palatum. Sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit. Nequaquam satis in re una consumere curam, Ut si quis solum hoc, mala ne sint vina, laboret, Quali perfundat pisces securus olivo. Massica si caelo suppones vina sereno, Nocturna, si quid crassi est, tenuabitur aura, Et decedet odor nervis inimicus ; at ilia Integrum perdunt lino vitiata saporem. Surrentina vafer qui miscet faece Falerna Vina, columbino limum bene colligit ovo, Quatenus ima petit volvens aliena vitellus. Tostis marcentem squillis recreabis et Afra Potorem cochlea : nam lactuca innatat acri Post vinum stomacho ; perna magis ac magis hillis Flagitat immorsus refici, quin omnia malit, Quaecumque immundis fervent allata popinis. Sat., II, iv, 36-62. 253. Tnc PLAGUES OF LIFE IN TOWN. Matutine pater, seu lane libentius audis, Uude homines operum primos vitaeque labores I nst it mint sic dis placitum tu carminis esto Principium. Romae sponsorem me rapis : ' Eia 186 LATIN SELECTIONS. Ne prior officio quisquam respondeat, urge!' Sive Aquilo radit terras seu bruma nivalem Interiore diem gyro trahit, ire necesse est. Postmodo, quod mi obsit, clare certumque locuto Luctandum in turba et facienda iniuria tardis. * Quid vis, insane, et quas res agis ? ' improbus urget Iratis precibus : ' tu pulses omne, quod obstat, Ad Maecenatem memori si mente recurras ? ' Hoc iuvat et melli est, non mentiar ; at simul atras Ventum est Esquilias, aliena negotia centum Per caput et circa saliuut latus. ' Ante secundam Roscius orabat sibi adesses ad Puteal eras.' ' De re communi scribae magna atque nova te Orabant hodie meminisses, Quinte, reverti.' ' Jmprimat his, cura, Maecenas signa tabellis.' Dixeris : ' Experiar ; ' 'Si vis, potes ' addit et instat. Sat., II, vi, 20-39. 254. THE TOWN AND COUNTRY MOUSE. Olim Rusticus urbanum murem mus paupere fertur Accepisse cavo, veterem vetus hospes amicum, Asper et attentus quaesitis, ut tamen artum Solveret hospitiis animum. Quid multa? neque ille Sepositi ciceris nee longae invidit avenae, Aridum et ore ferens acinum semesaque lardi Frusta dedit, cupiens varia fastidia cena Vincere tangentis male singula dente super bo ; Cum pater ipse domus palea porrectus in horna Esset ador loliumque, dapis meliora relinquens. Tandem urbanus ad hunc : ' Quid te iuvat,' inquit, ' amice, Praerupti nemoris patientem vivere dorso? Vis tu homines urbemque feris praeponere silvis ? Carpe viam, mihi crede, comes, terrestria quando Mortales animas vivunt sortita, neque ulla est Aut magno aut parvo leti fuga : quo, bone, circa, Dum licet, in rebus iucundis vive beatus, Vive memor, quam sis aevi brevis ! ' Haec ubi dicta HOEATIUS. 187 Agrestem pepulere, domo levis exsilit ; inde Ambo propositum peragunt iter, urbis aventes Moenia nocturni subrepere. laraque tenebat Nox medium caeli spatium, cum pouit uterque In locuplete domo vestigia, rubro ubi cocco Tincta super lectos canderet vestis eburnos, Multaque de mjagna superessent fercula cena, Quae procul exstructis inerant hesterna canistris. Ergo ubi purpurea porrectum in veste locavit Agrestem, veluti succinctus cursitat hospes Continuatque dapes, nee non verniliter ipsis Fungitur officiis, praelibans omne, quod affert. Ille Cubans gaudet mutata sorte, bonisque Rebus agit laetum convivam, cum subito ingens Valvarum strepitus lectis excussit utrumque. Currere per totum pavidi conclave, magisque Exanimes trepidare, simul domus alta Molossis Personuit canibus. Turn rusticus : ' Haud mihi vita Est opus hac ' ait, et ' valeas ; me silva cavusque Tutus ab insidiis tenui solabitur ervo.' S., II, vi, 80-117. 255. THE DELIGHTS OP COUNTRY LIFE. Beatus ille qui procul negotiis, Ut prisca gens mortalium, Paterna rura bobus exercet suis, Solutus omni fenore, Neque excitatur classico miles truci, Neque horret iratum mare, Forumque vitat et superba civium Potentiorum limina. Ergo aut adulta vitium propagine Alias maritat populos, Aut in reducta valle mugientium Prospectat errantes greges, Inutilesve falce ramos amputaug Feliciores inserit, 188 LATIN SELECTIONS. Aut pressa puris mella condit amphoris, Aut tondet infirmas oves ; Vel cum decorum mitibus pomis caput Autumnus agris extulit, Ut gaudet insitiva decerpens pira Certantem et uvam purpurae, Qua muneretur te, Priape, et te, pater Silvane, tutor finium. Libet iacere modo sub antiqua ilice, Modo in tenaci gramine. Labuntur altis interim ripis aquae, Queruntur in silvis aves, Fontesque lymphis obstrepunt manantibus, Somnos quod invitet leves. At cum tonantis annus hibernus lovis Imbres nivesque conparat, Aut trudit acres hinc et hinc multa cane Apros in obstantes plagas, Aut amite levi rara tendit retia, Turdis edacibus dolos, Pavidumque leporem et advenam laqueo gruem, lucunda captat praemia. Epod., ii, 1-36.' 256. THE ISLES OF THE BLESSED. Nos manet Oceanus circumvagus ; arva, beata Petamus arva divites et insulas, Eeddit ubi Cererem tellus inarata quotannis Et imputata floret usque vinea, Germinat et numquam fallentis termes olivae Suamque pulla ficus ornat arborem, Mella cava manant ex ilice, montibus altis Levis crepante lympha desilit pede. Illic iniussae veniunt ad mulctra capellae Refertque tenta grex amicus ubera ; Nee vespertinus circumgemit ursus ovile, Neque intumescit alta viperis humus. HORATIUS. 189 Nulla nocent pecori contagia, nullius astri Gregem aestuosa torret impotentia. Pluraque felices mirabimur : ut neque largis Aquosus Eurus arva radat imbribus, Pinguia nee siccis urantur semina glebis, Utrumque rege temperate Caelitum. Epod., xvi, 41-5a 257. THE RETURN OF SPRING. Solvitur acris hiems grata vice veris et Favoni, Trahuntque siccas machinae carinas, Ac neque iam stabulis gaudet pecus aut arator igni, Nee prata canis albicant pruinis. Iam Cytherea chores ducit Venus imminente luna, lunctaeque Nymphis Gratiae decentes Alterno terrain quatiunt pede, dum graves Cyclopum Volcanus ardens urit officinas. Nunc decet aut viridi nitidum caput inpedire myrto Aut flore terrae quern ferunt solutae ; Nunc et in umbrosis Fauno decet inmolare lucis, Seu poscat agna sive malit haedo. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas Regumque turres. O beate Sesti, Vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam. Iam te premet nox fabulaeque Manes Et domus exilis Plutonia; quo simul means, Nee regna virii sortiere talis, Nee tenerum Lycidan mirabere, quo calet iuventus Nunc omnis et mox virgines tepebunt. 190 LATIN SELECTIONS. 258. THE SHIP OP STATE. O navis, referent in mare te novi Fluctus. quid agis ? Fortiter occupa Portum. Nonne vides ut Nudum remigio latus Et malus celeri saucius Africo Antennaeque gemant, ac sine funibus Vix durare carinae Possint imperiosius Aequor ? Non tibi sunt Integra lintea, Non di, quos iterum pressa voces malo. Quatnvis Pontica pinus, Silvae filia nobilis, lactes et genus. et nomen inutile : Nil pictis timidus navita puppibus Fidit. Tu, nisi vends Debes ludibrium, cave. Nuper sollicitum quae mihi taedium, Nunc desiderium curaque non levis, Interfusa nitentes Vites aequora Cycladas. Od., I, xiv. 259. THE UPRIGHT MAN is ALWAYS SAFE. Integer vitae scelerisque purus Non eget Mauri iaculis neque arcu Nee venenatis gravida sagittis, Fusee, pharetra, Sive per Syrtes iter aestuosas s Sive facturus per inhospitalem Caucasum vel quae loca fabulosus Lambit Hydaspes. HORATIUS. 19,1 Namque me silva lupus in Sabina, Dum meam canto Lalagen et ultra Terminum curis vagor expeditis, Fugit inermem, Quale portentum neque militaris Daunias latis alit aesculetis, Nee lubae tellus generat, leonum . - Arida nutrix. Pone me pigris ubi nulla campis Arbor aestiva recreatur aura, Quod latus mundi nebulae malusque luppiter urget ; Pone sub curru nimiurn propinqui Solis in terra domibus negata : Dulce ridentem Lalagen amabo, Dulce loquentem. Od., I, xxiL 260. FORTUNE. O diva, gratum quae regis Antium, Praesens vel imo tollere de gradu Mortale corpus, vel superbos Vertere funeribus triumphos : Te pauper ambit sollicita prece Runs colonus, te, dominam aequoris, Quicumque Uithyna lacessit Carpathium pelagus carina. Te Dacus asper, te profugi Scythae, Urbesque gentesque et Latium ferox, lieguraque matres barbarorum et Purpurei metuunt tyranni, 192 - LATIN SELECTIONS. Iniurioso ne pede proruas Stantem columnam, neu populus frequens Ad arma cessantes, ad arma Concitet, imperiumque frangat. Te semper anteit saeva Necessitas, Clavos trabales et cuneos manu Gestans ahena ; nee severus Uncus abest, liquidumque plumbum. Te Spes et albo rara Fides colit Velata panno, nee comitem abnegat, Utcumque mutata potentes Veste domos inimica linquis. At vulgus infidum et meretrix retro Periura cedit : diffugiunt cadis Cum faece siccatis amici, Ferre iugum pariter dolosi. Od., I, XXXT, 1-28. 261. To BARINE, A HEARTLESS COQUETTE. TJIla si iuris tibi peierati Poena, Barine, nocuisset nmquam, Dente si nigro fieres vel uno Turpior ungui, Crederem. Sed tu simul obligasti Perfidum votis caput, enitescis Pulchrior multo iuvenumque prodis Publica cura. Expedit matris cineres opertos Fallere et toto taciturn a noctis Signa cum caelo gelidaque divos Morte carentes. HOBATITJS. 193 Ridet hoc, inquam, Venus ipsa, rident Simplices Nymphae, ferus et Cupido, Semper ardentes acuens sagittas Cote cruenta. Adde quod pubes tibi crescit omnis, Servitus crescit nova, nee priores Inpiae tectum dominae relinquunt, Saepe minati. Te suis matres metuunt iuvencis, Te senea parci miseraeque nuper Virgines nuptae, tua ne retardet Aura maritos. Od., II, Yiii. 262. THE GOLDEN MEAN. Rectius vives, Licini, neque altum Semper urgendo neque, dum procellas Cautus horrescis, nimium premendo Litus iniquum. Auream quisquis mediocritatem Diligit, tutus caret obsoleti Sordibus tecti, caret invidenda Sobrius aula. Saepius ventis agitatur ingens Pinus et celsae graviore casu Decidunt turres feriuntque summos Fulgura montes. Sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem bene praeparatum Pectus. Informes hiemes reducit luppiter, idem 13 194 LATIN SELECTIONS. Submovet. Non, si male nunc, et olim Sic erit : quondam cithara tacentem Suscitat Musam neque semper arcum Tendit Apollo. -* Rebus angustis animosus atque Fortis adpare ; sapienter idem Contrahes vento nimium secundo Turgida vela. Od., II, x. 263. EXILE OF REGULUS. Fertur pudicae coniugis osculum, Parvosque natos, ut capitis minor, Ab se removisse et virilem Torvus humi posuisse vultum : Donee labantes consilio patres Firmaret auctor numquam alias dato, Interque maerentes amicos Egregius properaret exsul. Atqui sciebat, quae sibi barbarus Tortor pararet : non aliter tamen Dimovit obstantes propinquos Et populum reditus morantem, Quam si clientum longa negotia Diiudicata lite relinqueret, Tendens Venafranos in agros Aut Lacedaemonium Tarentum. Od., Ill, v, 41-56. 264. AN AMOEBAEUM. ' AMANTIUM IRAE AMOKIS INTEGRATION ' Donee gratus eram tibi Nee quisquam potior brachia candidae Cervici iuvenis dabat, Persarum vigui rege beatior.' HORATIUS. 195 ' Donee non alia magis Arsisti neque erat Lydia post Chloen, Multi Lydia nominis Ilomaua vigui clarior Ilia.' * Me nunc Thressa Chloe regit, Dulces docta modos et citharae sciens, Pro qua non metuam mori, Si parcent animae fata superstiti.' ' Me torret face mutua Thurini Calais films Ornyti, Pro quo bis patiar mori, Si parcent puero fata superstiti.' ' Quid si prisca redit Venus Diductosque iugo cogit aheneo ? Si flava excutitur Chloe Reiectaeque patet ianua Lydiae ? ' ' Quamquam sidere pulchrior Illest, tu levior cortice et inprobo Iracundior Hadria ; Tecum vivere amem, tecum obeam libens ! ' Od., ill, ix. 265. THE WORSHIP OF A PURE HEART. Caelo supinas si tuleris manus Nascente Luna, rustica Phidyle, Si ture placaris et horna Fruge Lares avidaque porca, Nee pestilentem sentiet Africum Fecunda vitis, nee sterilem seges Robiginem aut dulces alumni Pomifero grave tempus anno. 196 LATIN SELECTIONS. Nam quae nivali pascitur Algido Devota quercus inter et ilices Aut cresciC Albums in herbis Victima, pontificum secures Cervice tinget. Te nihil attinet Tentare multa caede bidentium Parvos coronantem marine Rore deos fragilique myrto. Immunis aram si tetigit manus, Non sumptuosa blandior hostia Mollivit aversos Penates Farre pio et saliente mica. Od., HI, xxiii. 266. THE IMMORTALITY OF SONG. Exegi monumentum aere perennius, Regalique situ pyramidum altius, Quod non imber edax, non Aquilo impotens Possit diruere, aut innumerabilis Annorum series et fuga temporum. Non omnis moriar, multaque pars mei Vitabit Libitinam : usque ego postera Crescam laude recens, dura Capitolium Scandet cum tacita virgine pontifex. Dicar, qua violens obstrepit Aufidus Et qua pauper aquae Daunus agrestium Regnavit populorum, ex humili potens Princeps Aeolium carmen ad Italos Deduxisse modos. Sume superbiam Quaesitam meritis, et mi hi Delphica Lauro cinge volens, Melpomene, comam. Od., Ill, xxx. HOEATIUS. 197 267. A PAEAN. Concines maiore poeta plectro Caesarem, quandoque trahet feroces Per sacrum clivum merita decorus Fronde Sygambros; Quo nihil maius meliusve terris Fata donavere bonique divi Nee dabunt, quamvis redeant in aurum Tempora priscum. Concines laetosque dies et urbis Publicum ludum super inpetrato Fortis Augusti reditu forumque Litibus orbum. Turn meae, siquid loquar audiendum, Vocis accedet bona pars, et ' o Sol Puleher, o laudande ! ' canam recepto Caesare felix. Atque dum procedit, ' io triumphe ! ' Non semel dicemus, ' io triumphe ! ' Civitas omnis dabimusque* divis Tura benignis. Od., IV, ii, 33-62. 268. MORAL QUALITIES ARE HEREDITARY. Victrices catervae Consiliis iuvenis revictae Sensere, quid mens rite, quid indoles Nutrita faustis sub penetralibus Posset, quid Augusti paternus In pueros animos Nerones. 198 LATIN SELECTIONS. Fortes creantnr fortibus et bonis. Est in iuvencis, est in equis patrura Virtus ; neque imbellem feroces Progeneraut aquilae columbam. Doctrina sed vim promovet insitam, Rectique cuhus pectora roborant : Utcumque defecere mores, Indecorant bene nata culpae. Od., IV, iv, 19-32 (23-36). 269. A LETTER OP INTRODUCTION TO TIBERIUS. Septimius, Claudi, nimirum intellegit unus, Quanti me facias : nam cum rogat et prece cogit, Scilicet ut tibi se laudare et tradere coner, Dignum mente domoque legends honesta Neronis, Munere cum fungi propioris censet amici ; Quid possim videt ac novit me valdius ipso. Multa quidem dixi, cur excusatus abirem ; Sed timui, mea ne finxisse minora putarer, Dissimulator opis propriae, mihi commodus uni. Sic ego, maioris fugiens opprobria culpae, Frontis ad urbanae descendi praemia. Quodsi Depositum laudas ob amici iussa pudorem, Scribe tui gregis hunc, et fortem crede bonumque. Ep. I, ix. 270. TRUE MORALITY CONSISTS IN THE MOTIVE, NOT IN THE OUTWARD ACT. Falsus honor iuvat et mendax infamia terret Quern, nisi mendosum et medicandum ? ' Vir bonus est quis ? Qui consulta patrum, qui leges iuraque servat ; Quo multae magnaeque secantur iudice lites ; Quo res sponsore et quo causae teste tenentur.' Sed videt hunc omnis domus et vicinia tota Introrsum turpem, speciosum pelle docora. ' Nee furtum feci nee fugi,' si mihi dicit HOEATITJS. 199 Servus : ' Habes pretium, loris non ureris,' aio. * Non hominem occidi.' ' Non pasces in cruce corvos.' ' Sum bonus et frugi.' Renuit negitatque Sabellus ; ' Cautus enim metuit foveam lupus, accipiterque Suspectos laqueos, et opertum miluus hamum. Oderunt peccare boni virtutis amore ; Tu nihil admittes in te formidine poenae : Sit spes fallendi, miscebis sacra profanis. Nam de mille fabae modiis cum surripis unum, Damnum est, non facinus, mihi pacto lenius isto.' Vir bonus, omne forum quern spectat et omne tribunal, Quandocumque deos vel porco vel bove placat, ' lane pater ! ' clare, clare cum dixit : ' Apollo ! ' Labra movet, metuens audiri : ' Pulchra Laverna, Da mihi fallere, da iusto sanctoque videri, Noctem peccatis et fraudibus obice nubem.' Qui melior servo, qui liberior sit avarus, In triviis tixum cum se demittit ob assem, Non video : nam qui cupiet, metuet quoque ; porro Qui metuens vivet, liber mihi non erit umquam. Ep. I, xvi, 38-66. 271. HORACE'S INDEPENDENT LITERARY POSITION. O imitatores, servum pecus, ut mihi saepe Bilem, saepe iocum vestri movere tumultus ! Libera per vacuum posui vestigia princeps, Non aliena meo pressi pede. Qui sibi fidit, Dux regit examen. Parios ego primus iambos Ostendi Latio, numeros animosque secutus Archilochi, non res et agentia verba Lycamben. Ac ne me foliis ideo brevioribus ornes, Quod timui mutare modos et carminis artem ; Temperat Archilochi Musam pede mascula Sappho, Temperat Alcaeus, sed rebus et ordine dispar, Nee socerum quaerit, quern versibus oblinat utris, Nee sponsae laqueum famoso carmine nectit. Hunc ego, non alio dictum prius ore, Latinus Vulgavi fidicen ; iuvat immemorata ferentem 200 LATIN SELECTIONS. Ingenuis oculisque legi manibusque teneri. Scire velis, mea cur ingratus opuscula lector Laudet ametque domi, premat extra limen iniquus ? Non ego ventosae plebis suffragia venor Impensis cenarum et tritae munere vestis ; Non ego, nobilium scriptorum auditor et ultor, Grammaticas ambire tribus et pulpita dignor. Hinc illae lacrimae. Ep. I, xix, 19-41. 272. A COMPARATIVE ESTIMATE OF THE EARLY ROMAN DRAMATISTS, FROM NAEVIUS TO AFRANIUS. Ennius, et sapiens et fortis et alter Homerus, Ut critici dicunt, leviter curare videtur, Quo promissa cadant et somnia Pythagorea. Naevius in raanibus non est et mentibus haeret Paene recens ? Adeo sanctum est vetus omne poema. Ambigitur quoties, uter utro sit prior, aufert Pacuvius docti famam senis, Accius alti, Dicitur Afrani toga convenisse Menandro, Plautus ad exemplar Siculi properare Epicharmi, Vincere Gaecilius gravitate, Terentius arte. Hos ediscit et hos arto stipata theatro Spectat Roma potens, habet hos numeratque poetas Ad nostrum tempus Livi scriptoris ab aevo. Ep. II, i, 50-62. 273. A TRANQUIL MIND AND A GENIAL TEMPER CAN ALONE BRING CONTENTMENT. Pauperies immunda domo procul absit : ego utrum Nave ferar magna an parva, ferar unus et idem. Non agimur tumidis velis Aquilone secuudo : Non tamen adversis aetatem ducimus Austria, Viribus, ingenio, specie, virtute, loco, re, Extremi primorum, extremis usque priores. Non es avarus : abi. Quid ? caetera iam simul isto Cum vitio fugere? Caret tibi pectus inani HORATIUS. 201 Ambitione? caret mortis formidine et ira? Somnia, terrores magicos, miracula, sagas, Nocturnes lemures portentaque Thessala rides ? Natales grate numeras ? ignoscis amicis ? Lenior et melior fis accedeute senecta ? Quid te exemta levat spinis de pluribus una ? Vivere si recte nescis, decede peritis. Lusisti satis, edisti satis atque bibisti : Tempus abire tibi est, ne potum largius aequo Rideat et pulset lasciva decentius aetas. Ep. II, ii, 199-216. 274. THE STANDARD OF GOOD LANGUAGE is THE BEST CONTEMPORARY LITERATURE. Dixeris egregie, notum si callida verbum Reddiderit iunctura novum. Si forte necesse est Indiciis monstrare recentibus abdita rerurn, Fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget dabiturque licentia sumta pudenter. Et nova fictaque nuper habebunt verba fidem, si Graeco fonte cadant parce detorta. Quid autem Caecilio Plautoque dabit Romanus, ademtum Virgilio Varioque? Ego cur, acquirere pauca Si possum, invideor, cum lingua Catonis et Enni Sermonem patrium ditaverit et nova rerum Nomina protulerit? Licuit semperque licebit Signatum praesente nota producere nomen. Ut silvae foliis pronos mutantur in annos, Prima cadunt : ita verborum vetus interit aetas, Et iuvenum ritu florent modo nata virentque. Debemur morti nos nostraque : sive receptus Terra Neptunus classes Aquilonibus arcet, Regis opus, sterilisve diu palus aptaque remis Vicinas urbes alit et grave sentit aratrum ; Seu cursum mutavit iniquum frugibus amnis, Doctus iter melius ; mortalia facta pcribunt: Keclum sermonum stet bonos et gratia vivax. Multa renascentur, quae i;im cecidere, cadentque 202 LATIN SELECTIONS. Quae nunc sunt in honore, vocabula, si volet usus, Quern penes arbitrium est et ius et norma loquendi. A. P.,' 47-72. 275. THE DRAMATIC POET SHOULD REMEMBER THAT BOY- HOOD, YOUTH, MANHOOD, AND AGE HAS EACH ITS OWN SEPARATE AND PECULIAR CHARACTER. Si plausoris eges aulaea manentis et usque Sessuri, donee cantor ' Vos plaudite ' dicat ; Aetatis cuiusque notandi sunt tibi mores, Mobilibusque decor naturis dandus et annis. Reddere qui voces iam scit puer et pede certo Signat humum, gestit paribus colludere et iram Colligit ac ponit teraere et mutatur in horas. Imberbis iuvenis, tandem custode remote, Gaudet equis canibusque et aprici gramine campi, Cereus in vitium flecti, monitoribus asper, Utilium tardus provisor, prodigus aeris, Sublimis cupidusque et amata relinquere pernix. Conversis studiis aetas animusque virilis Quaerit opes et amicitias, inservit honori, Commisisse cavet, quod mox mutare laboret. Multa senem circumveniunt incommoda, vel quod Quaerit et inventis miser abstinet ac timet uti, Vel quod res omnes timide gelideque ministrat, Dilator, spe longus, iners avidusque futuri, Difficilis, querulus, laudator temporis acti Se puero, castigator censorque minorum. Multa ferunt anni venientes commoda secum, Multa recedentes adimunt : ne forte seuiles Mandentur iuveni partes pueroque viriles ; Semper in adiunctis aevoque morabimur aptis. A. P., 154-178. TIBULLUS. 203 ALBIUS TIBULLUS, 54-19 B.C. 276. A FAITHFUL LOVER. Ibitis Aegeas sine me, Messala, per undas, O utinam memores ipse cohorsque mei ! Me tenet ignotis aegrum Phaeacia terris : Abstineas avidas Mors precor, atra manus. Abstineas Mors atra, precor : non hie mihi mater, Quae legat in maestos ossa perusta sinus ; Non soror, Assyrios cineri qui dedat odores, Et fleat effusis ante sepulcra comis ; Delia non usquam, quae, me cum mitteret urbe, Dicitur ante omnes consuluisse deos. Ilia sacras pueri sortes ter sustulit : illi Rettulit e triviis omina certa puer. Cuncta dabaht reditus : tamen est deterrita nunquam, Quin fleret, nostras respiceretque vias. Ipse ego solator, cum iam mandata dedissem, Quaerebam tardas anxius usque moras. Aut ego sum causatus aves aut ornina dira, Saturni aut sacram me tenuisse diem. O quoties, ingressus iter, mihi tristia dixi Offensum in porta signa dedisse pedem ! Audeat invito ne quis discedere Amore ; Aut sciat egressum se prohibente deo. I, iii, 1-22. 277. THE GOLDEN AGE. Quam bene Saturno vivebant rege, priusquam Tellus in longas est patefacta vias ! Nondum caeruleas pinus conternserat undas, Effusum ventis praebuenitque sinum, Nee vagus, ignotis repetens compendia terris, Presserat externa navita merce ratem. 204 LATIN SELECTIONS. Illo non validus subiit iuga tempore taurus ; Non domito frenos ore momordit equus ; Non domus ulla fores habuit ; non fixus in agris, Qui regeret certis n'nibus arva, lapis. Ipsae mella dabant quercus, ultroque ferebant Obvia securis ubera lactis oves. Non acies, non ira fuit, non bella, nee ensem Immiti saevus duxerat arte faber. Nunc love sub domino caedes et vulnera semper, Nunc mare, nunc leti mille repente viae. I, iii, 35-60. 278. FAITHLESSNESS WILL NOT GO UNPUNISHED. Quid mihi, si fueras miseros laesurus amores, Foedera per divos, clam violanda, dabas ? Ah miser ! etsi quis primo periuria celat, Sera tarneu tacitis Poena venit pedibus. Parcite, caelestes ; aequura est impune licere Numina formosis laedere vestra semel. Lucra petens habili tauros adiungit aratro Et durum terrae rusticus urget opus. Lucra petituras freta per parentia vends Ducunt instabiles sidera certa rates. Muneribus meus est captus puer ; at deus ilia In cinerem et liquidas munera vertat aquas, lam mihi persolvet poenas, pulvisque decorem Detrahet et ventis horrida facta coma. Uretur facies, urentur sole capilli, Deteret invalidos et via longa pedes. Admonui quoties : ' auro ne pollue formam ! Saepe solent auro multa subesse mala. Divitis captus si quis violavit amorem, Asperaque est illi difficilisque Venus. TJre meurn potius flamma caput, et pete ferro Corpus, et intorto verbere terga seca. Nee tibi celandi spes sit, peccare paranti. Est deus, occultos qui vetat esse dolos.' I, ix, 1-24. TIBULLUS. 205 279. THE JOTS OF PEACE. Quam potius laudandus hie est, quern, prole parata, Occupat in parva pigra senecta casa ! Ipse suas sectatur oves, at filius agnos, Et calidam fesso comparat uxor aquam. Sic ego sim, liceatque caput candescere canis, Temporis et prisci facta referre sen em. Interea Pax arva colat. Pax Candida primum Duxit aratores sub iuga curva boves. Pax aluit vites, et succos condidit uvae, Funderet ut nato testa paterna merum. Pace bidens voraerque vigent ; at tristia duri Militis in tenebris occupat anna situs. I, x, 39-50. 280. RUSTIC PLENTY. Laurus ubi bona signa dedit, gaudete, coloni : Distendet spicis horrea plena Ceres ; Oblitus et musto feriet pede rusticus uvas, Dolia dum magni deficiantque lacus. At madidus Baccho sua festa Pal ilia pastor Concinet ; a stabulis tune procul este lupi. Ille levis stipulae soleranes potus acervos Accendet, flammas transilietque sacras ; Et fetus matrona dabit, natusque parent! Oscula comprensis auribus eripiet: Nee taedebit avum parvo advigilare nepoti, Balbaque cum puero dicere verba senem. Tune operata deo pubes discumbet in herba, Arboris antiquae qua levis umbra cadit; Aut e veste sua tendent umbracula sertis Vincta, coronatus stabit et ante calix. At sibi quisque dapes et festas extruet alte Caespitibus inensas, cacspiJbusque torum. II, v, 83-100. 206 LATIN SELECTIONS. 281. SULPICIA: A BEAUTIFUL WOMAN. Sulpicia est tibi culta tuis, Mars magne, Kalendis ; Spectatum e coelo, si sapis, ipse veni. Hoc Venus ignoscet : sed tu, violente, caveto, Ne tibi mirauti turpiter arma cadant Illius ex oculis, cum vult exurere divos, Accendit geminas lampadas acer Amor. Ilium, quidquid agit, quoquo vestigia movit, Componit furtim subsequiturque Decor. Seu solvit crines, fusis decet esse capillis ; Seu comsit, comtis est veneranda comis. Urit, seu Tyria voluit procedere palla ; Urit, seu nivea Candida veste venit. Talis in aeteruo felix Vertumnus Olympo Mille habet ornatus, mille decenter habet. Sola puellarum digna est, cui mollia caris Vellera det succis bis madefacta Tyros, Possideatque metit quidquid bene olentibus arvis Cultor odoratae dives Arabs segetis, Et quascunque niger rubro de litore conchas Proximus Eois colligit Indus equis. Hanc vos, Pierides, festis cantate Kalendis, Et testudinea Phoebe superbe lyra. Hoc solemne sacrum multos haec sumat in annos : Dignior est vestro nulla puella choro. IV, ii. DOMITIUS MARSUS, 54-4 B.C. 282. EPIGRAM ON DEATH OF TIBCLLUS. Te quoque Vergilio comitem non aequa, Tibulle, Mors iuvenem campos misit ad Elysios. Ne foret aut molles elegis qui fleret amores, Aut caneret forti regia bella pede. In Tibut. Op., ad Jin. PROPERTIUS. 207 SEXTUS PROPERTIUS, 49-15 B.C. 283. 'BEAUTY UNADORNED is ADORNED THE MOST.' Quid iuvat ornato procedere, vita, capillo Et tenues Coa veste movere sinus ? Aut quid Orontea crines perfundere murra, Teque peregrinis vendere muneribus, Naturaeque decus mercato perdere cultu Nee sinere in propriis membra nitere bonis ? Crede mihi, non ulla tuae est medicina figurae : Nudus Amor formae non amat artificem. Aspice quo summittat humus formosa colores, Ut veniant hederae sponte sua melius, Surgat et in solis formosius arbutus antris, Et sciat indociles currere lynipha vias. Litora nativis collucent picta lapillis Et volucres nulla dulcius arte canunt. Non sic Leucippis succendit Castora Phoebe, Pollucem cultu non Hilaira soror, Non, Idae et cupido quondam discordia Phoebo, Eueni patriis filia litoribus, Nee Phrygium falso traxit candore maritum Avecta externis Hippodamia rotis ; Sed facies aderat null is obnoxia gemmis, Qual is Apelleis est color in tabulis. Noli illis studium vulgo conquirere amantes: Illis ampla satis forma pudicitia. Non ego nunc vereor, ne sim tibi vilior istis: Uni si qua placet, culta puella sat est, Cum tibi praesertim Phoebus sua carmina donet Aoniamque libens Calliopea lyram, Unica nee desit iucundis gratia verbis, Omnia quaeque Venus quaeque Minerva probat. His tu semper eris nostrae gratissima vitae, Taedia dum miserae sint tibi luxuriae. 208 LATIN SELECTIONS. 284. A LOVER REPENTS HAVING LEFT HIS MISTRESS. Et merito, quoniam potui fugisse puellam, Nunc ego desertas adloquor Alcyonas. Nee mihi Cassiope solito visura carinam est, Omniaque ingrato litore vota cadunt. Quin etiam absenti prosunt tibi, Cynthia, vend ; Aspice, quam saevas increpet aura minas. Nullane placatae veniet fortuna procellae ? Haeccine parva meum funus arena teget? Tu tamen in melius saevas converte querelas ; Sat tibi sit poenae nox et iuiqua vada. An poteris siccis mea fata reponere ocellis ? Ossaque nulla tuo nostra tenere sinu? Ah pereat, quicunque rates et vela paravit Primus, et invito gurgite fecit iter. Nonne fuit melius domiuae pervincere mores, (Quainvis dura, tamen rara puella fuit) Quam sic iguotis circumduta litora silvis Cernere, et optatos quaerere Tyndaridas ? Illic si qua meum sepelissent fata dolorem, Ultimus et posito staret amore lapis, Ilia meo caros donasset funere crines ; Molliter et tenera poneret ossa rosa : - Ilia meum extremo clamasset pulvere nomen, Turn mihi non ullo poudere terra foret. At vos aequoreae formosa Doride natae, Candida felici solvite vela choro. Si quando vestras labens Amor attigit undas, Mansuetis socio parcite litoribus. I, x vii. 285. THE DEATH OP HYLAS. Namque ferunt olim Pagasae navalibus Argo Egressam longe Phasidos isse viam : Et iam praeteritis labentem Athamantidos undis Mysorum scopulis adplicuisse ratem. PROPERTIUS. 209 Hie manus heroum, placitis ut constitit oris, Mollia composita litora fronde tegit. At comes invicti iuvenis processerat ultra, Raram sepositi quaerere fontis aquam. Hunc duo sectati fratres, Aquilonia proles,. Hunc super et Zetes, hunc super et Calais, Oscula suspensis instabant carpere plumis, Oscula et alterna ferre supina fuga. Ille sub extrema pendens secluditur ala, Et volucres ramo submovet insidias. lam Pandioniae cessit genus Orithyiae : Ah ! dolor ibat Hylas, ibat Hamadryasin. Hie erat Arganthi Pegae sub vertice montis Grata domus Nymphis humida Thyniasin ; Quam supra nullae pendebant debita curae Roscida desertis poma sub arboribus : Et circum irriguo surgebant lilia prato Candida purpureis mixta papaveribus ; Quae modo decerpens tenero pueriliter ungui, Proposito florem praetulit officio, Et modo formosis incumbens nescius undis Errorem blandis tardat imaginibus. Tandem haurire parat demissis flumina palmis Innixus dextro plena trahens umero. Cuius ut accensae Dryades candore puellae Miratae solitos destituere choros, Prolapsum leviter f'aeili traxere liquore : Turn sonitura rapto corpore fecit Hylas. Cui procul Alcides iterat responsa : sed illi Nomen ab extremis fontibus aura refert. His, o Galle, tuos monitis servabis amores, Formosum Nymphis credere tutus Hylan. I, xx, 17-52. 210 LATIN SELECTIONS. 286. LAMENT FOR THE DEATH OP PAETUS. Ergo sollicitae tu causa, Pecunia, vitae es: Per te inmaturum mortis adimus iter. Tu vitiis homiuum crudelia pabula praebes : Semina curarum de capite orta tuo. Tu Paetum ad Pharios tendentem lintea portus Obruis insano terque quaterque mari. Nam dum te sequitur, primo miser excidit aevo Et nova longinquis piscibus esca natat, Et mater non iusta piae dare debita terrae Nee pote cognatos inter humare rogos, Sed tua nunc volucres astant super ossa marinae, Nunc tibi pro tumulo Carpathium omne mare est. Infelix Aquilo, raptae timor Oritbyiae, Quae spolia ex illo tanta fuere tibi ? Aut quidnam fracta gaudes, Neptune, carina? Portabat sanctos alveus ille viros. Paete, quid aetatem numeras ? quid cara natanti Mater in ore tibi est ? Non habet unda deos. Nam tibi nocturnis ad saxa ligata procellis Omnia detrito vincula fuue cadunt. Reddite corpus humo, positaque in gurgite vita Paetum sponte tua vilis arena tegas ; Et quoties Paeti transibit nauta sepulcrum, Dicat : ' Et audaci tu timor esse potes.' Ite, rates curvas et leti texite causas : Ista per humanas mors venit acta manus. Terra parum fuerat : fatis adiecimus undas : Fortunae miseras auximus arte vias. Ancora te teneat, quern non tenuere Penates ? Quid meritum dicas, cui sua terra parum est ? Ventorum est, quodcumque paras : baud ulla carina Consenuit, fallit portus et ipse fidem. Natura insidians pontum substravit avaris : Ut tibi succedat, vix semel esse potest. Saxa triumpbales fregere Capbarea puppes, Naufraga cum vasto Graecia tracta.salo est. PEOPERTIUS. 211 Paullatim socium iacturam flevit Ulixes, In tnare cui soliti non valuere doli. Quod si contentus patrio bove verteret agros, Verbaque duxisset pondus habere mea, Viveret ante suos dulcis conviva Penates, Pauper, at in terra, nil ubi flare potest. Non tulit hie Paetus stridorem audire procellae Et duro teneras laedere fune manus, Sed Chio thalamo aut Oricia terebintho Et fultum pluma versicolore caput. Huic fluctus vivo radicitus abstulit ungues, EG miser invisam traxit hiatus aquam : Hunc parvo ferri vidit nox improba ligno. Paetus ut occideret, tot coiere mala. Flens tamen extremis dedit haec mandata querellis, Cum moribunda niger clauderet ora liquor : ' Di maris Aegaei quos sunt penes aequora, Venti, Et quaecumque meum degravat unda caput, Quo rapitis miseros tenerae lanuginis annos ? Att uliiniis longas in freta vestra manus. Ah miser alcyonum scopulis adfligar acutis : In me caeruleo fuscina sumpta deo est. At saltern Italiae regionibus advehat aestus ; Hoc de me sat erit si modo matris erit.' Subtrab.it haec fantem torta vertigine fluctus; Ultima quae Paeto voxque diesque fuit. O centum aequoreae Nereo genitore puellae, Et tu materno tacta' dolore Theti, Vos decuit lasso supponere brachia mento : Non poterat vestras ille gravare manus. Ill, (IV,) vii. 287. ROME PAST AND PRESENT. Hoc, quodcunque vides, hospes, qua maxima Roma est, Ante Phrygem Aeneam collis et herba fuit: Atque ubi Navali slant sacra palatia Phoebo, Evandri prorugae procubuere boves. Fictilibus crevere deis haec aurea templa, Nee fuit opprobrio faota sine arte casa : 212 LATIN SELECTIONS. Tarpeiusque pater nuda de rupe tonabat, Et Tiberis nostris adveua bubus erat. Quo gradibus domus ista Remi se sustulit olim, Unus erat fratrum maxima regna focus. Curia, praetexto quae nunc nitet alta Senatu, Pellitos habuit, rustica corda, patres. Bucciua cogebat priscos ad verba Quirites. Centum illi in prato saepe Senatus eraut : Nee sinuosa cavo pendebant vela theatro : Pulpita solemnes non oluere crocos. Vesta coronatis pauper gaudebat asellis Ducebant macrae vilia sacra boves. Parva saginati lustrabant compita porci : Pastor et ad calamos exta litabat ovis. Nee rudis infestis miles radiabat in armis ; Miscebant usta proelia nuda sude. Prima galeritus posuit praetoria Lucmo : Magnaque pars Tatio rerum erat inter oves. Hiuc Tides Ramnesque viri, Luceresque coloni : Quatuor hinc albos Romulus egit equos. Quippe suburbanae parva minus urbe Bovillae, Et, qui nunc nulli, maxima turba Gabi ; Et stetit Alba potens, albae suis omine nata, Hac, ubi Fidenas longe erat ire, via. Nil patrium, nisi nomen, habet Romanus alumnus : Sanguinis altricem nunc pudet esse lupam. V, (IV,) i, 1-16, 21-24, 27-38. 288. NATIONAL GREATNESS AN INCENTIVE TO PATRIOTIC POETRY. Optima nutricum nostris Lupa Martia rebus, Qualia creverimt moenia lacte tuo ! Moenia namque pio oonor disponere versu : Heu mihi, quod nostro est parvus in ore sonus! Sed tarnen exiguo quodcumque e pectore rivi Fluxerit, hoc patriae serviet omne meae. Ennius hirsuta cingat sua dicta corona : Mi folia ex hedera porrige, Bacche, tua ; PROPERTIUS. 218 Ut nostris tumefacta superbiat Umbria libris, Umbria Romani patria Callimachi. Scandentes si quis cernet de vallibus arces, Ingenio muros aestimet ille meo. Roma fave, tibi surgit opus : date Candida cives Omina, et inceptis dextera cantet avis. Sacra diesque canam, et cognomina prisca locorum : Has meus ad metas sudet oportet equus. Id., 65-70. 289. THE SHADE OF CORNELIA EXHORTS HER HUSBAND AND CHILDREN TO MUTUAL AFFECTION. Nuuc tibi commendo, communia pignora, natos : Haec cura et ciueri spiral inusta meo. Fungere maternis vicibus, pater. Ilia meorum Omnis erit collo turba ferenda tuo. Oscula cum dederis tua flentibus, adice matris : Tota domus coepit nunc onus esse tuum. Et, si quid doliturus eris, sine testibus illis ; Cum venient, siccis oscula falle genis. Sat tibi sint noctes, quas de me, Paulle, fatiges : Somniaque in faciem credita saepe meam. Atque, ubi secreto nostra ad simulacra loqueris, Ut responsurae singula verba iace. Seu tamen adversum mutant ianua lectum, Sederit et nostro cauta noverca toro, Coniugium, pueri, laudate et ferte paternum ; Capta dabit vestris moribus ilia maims. Nee matrem laudate nimis : collata priori Vertet in offensas libera verba suas. Seu memor ille mea contentus manserit umbra Et tanti cineres duxerit esse meos : Discite venturam iam nunc sentire senectam, Caelibis ad curas nee vacet ulla via. Quod mihi detractnm est, vestros accedat ad annos : Prole mea Patillum sic iuvet esse senem. V, (IV.) xi, 73-96. 214 LATIN SELECTIONS. C. ASINIUS POLLIO, 75 B. C.-4 A. D. 290. CHARACTER OF CICERO. Huius ergo viri tot tantisque operibus mansuns in omne aevum praedicare de ingenio atque industria supervacuum est. Natura autem atque fortuna pariter obsecuta est ei, si quidem facies decora ad senectutem prosperaque permansit valetudo, turn pax diutina cuius instructus erat artibus contigit. Namque ad priscam severitatem iudiciis exactis maxima noxiorum multi- tude provenit, quos obstrictos patrocinio incolumes plerosque habebat. lam felicissima consulatus ei sors petendi et gerendi magna munera deum consilio industriaque : utinam moderatitis secundas res et fortius adversas ferre potuisset ! namque utrae- que cum evenerant ei, mutari eas non posse rebatur. Inde sunt invidiae tempestates coortae gravissimae, eo certiorque inimicis adgrediendi fiducia; maiore enim simultates adpetebat animo quam gerebat. Sed quando mortalium nulli virtus perfecta con- tigit, qua maior pars vitae atque ingenii stetit, ea iudicandum de homine est. Atque ego ne miserandi quidem exitus eum fuisse indicarem, nisi ipse tarn miseram mortem putasset Ap. Sen. Rh., Suas., vi. T. LIVIUS PATAVINUS, 59 B. C.-17 A. D. 291. TRANSPORTATION OF THE POPULACE OF ALBA. Inter haec iatn praemissi erant Albam equites, qui multitudi- nem traducerent Romam. Legiones deinde ductae ad diruen- dam urbem. ' Quae ubi intravere portas, non quidem ftiit tumultus ille, nee pavor, qualis captarum esse urbium solet, cum effractis portis, stratisve ariete muris, aut arce vi capta, clamor hostilis et cursus per urbem armatorum omnia ferro flammaque miscet : sed silentium triste ac tacita maestitia ita defixit omnium animos, ut, LIVIUS. 215 prae metu obliti, quid relinquerent, quid secum ferrent, defici- ente consilio, rogitantesque alii alios, nunc in liminibus starent, nunc errabuudi domos suas ultimum illud visuri pervagarentur. Ut vero iam equitum clamor exire iubentium instabat, simul fragor tectorum, quae diruebantur, ultimis urbis partibus audie- batur, pulvisque, ex distantibus locis ortus, velut nube inducta omniu impleverat, raptim, quibus quisque poterat, elatis, cum larera ac penates tectaque in quibus natus quisque educatusque esset relinquentes exirent, iam continens agmen migrantium im- pleveret vias : et conspectus aliorum mutua miseratione integra- bat lacrimas : vocesque etiam miserabiles exaudiebantur, mulierum praecipue, cum obsessa ab armatis templa augusta praeterirent, ac velut captos relinquerent deos. Egressis urbem Albanis, Romanus passim publica privataque omnia tecta adaequat solo, unaque hora quadringentorum opus annorum, quibus Alba ste- terat, excidio ac ruinis dedit. Templis tautum deum (ita enim edictum ab rege fuerat) temperatum est. i, 29. 292. FEATS OF KNIGHTLY PROWESS AT THE BATTLE OP LAKE REGILLUS. Ergo etiam praehum aliquanto, quam cetera, gravius atque atrocius fuit. Nori erim duces ad regendam modo consilio rem affuere, sed, suismet ipsis corporibus dimicantes, miscuere certa- mina : nee quisquam procerum ferme hac aut ilia ex acie sine vulnere, praeter dictatorem Romanum, excessit. In Postumium, prima in acie suos adhortantem instruentemque, Tarquinius Superbus, quanquam iam aetate et viribus erat gravior, equum infestus admisit : ictusque a latere, concursu suorum receptus in tutum est. Et ad alterum cornu Aebutius magister equitum in Octavium Mamilium impetum dederat. Nee fefellit veniens Tusculanum ducem ; contra quern et ille concitat equum : tanta- que vis infestis venientium hastis fuit, ut brachium Aebutio traiectum sit, Mamilio pectus percussum. Hunc .quidem in se- cundam acicm Latini recepere : Aebutius, cum saucio brachio tenere telum non posset, pugna excessit. M. Valerius, Publico- lae frater, conspicatus ferocem iuvenem Tarquinium, ostentantem se in prima exsulum acie, domestica etiam gloria accensus, ut 216 LATIN SELECTIONS. cuius familiae decus eiecti reges erant, eiusdem interfecti forent, subdit calcaria equo, et Tarquinium infesto spiculo petit. Tar- quinius retro in agmen suorum infeuso cessit hosti, Valerium, invectum temere in exsulum aciem, ex transverse quidam ador- tus transfigit: nee quicquam equitis vulnere equo retardate, moribundus Romanus,' labentibus super corpus armis, ad terram defluxit. Hos agmine venientes T. Herminius legatus conspi- catus, interque eos insignem veste armisque Mamilium noscitans, tanto vi maiore, quara paullo ante tnagister eqaitum, cum hostium duce proelium iniit, ut et uno ictu transfixum per latus occiderit Mamilium, et ipse inter spoliandum corpus hostis veruto percus- sus, cum victor in castra esset relatus, inter priraam curatiouem exspiraverit. ii, 19, 20. 293. VlRGIXIUS IMPLORES HIS FELLOW-ClTIZENS TO PITY HIM FOR HAVING BEEN FORCED TO SLAY HIS CHILD. Supinas deinde tendens manus, commilitones appellans, orabat, *ne, quod scelus Ap. Claudii esset, sibi attribnerunt : neu se, parricidam liberum, aversarentur. Sibi vitam filiae sua cario- rem fuisse, si libere ac pudice vlvere licitum fuisset. Cum, velut servam, ad stuprum rapi videret, morte amitti melius ratum, quam contumelia, liberos, misericordia se in speciem crudelitatis lapsum. Nee superstitem filiae futurum fuisse, nisi spem ulciscendae mortis eius in auxilio commilitonum habuisset. Illis quoque filias, sorores, coniuges esse : nee cum filia sua libidinem Ap. Claudii exstinctam esse ; sed, quo impunitior sit, eo effrenatiorem fore. Aliena calamitate documentum datum illis cavendae similis iniuriae. Quod ad se attineat, uxorem sibi fato raptam : filiam, quia non ultra victura pudica f uerit, misera, sed honesta, morte occubuisse. Non esse iam Appii libidini locum in domo sua: ab alia violentia eius eodem se animo suum corpus vindicaturum, quo vindicaverit filiae. Ceteri sibi ac liberis suis consulerent.' LIVIUS. 217 294. THE DRAMA. ITS FIRST INTRODUCTION INTO ROME (364 B. C.), AND SKETCH OF ITS SUBSEQUENT DE- VELOPMENT. Et hoc et insequenti anno, C. Sulpicio Petico, C. Licinio Stolone, consulibus, pestilentia fuit. Eo nihil dignum memoria actum, nisi quod pacis deum exposcendae causa tertio turn post conditam urbem lectisternium fuit. Et cum vis morbi nee humanis consiliis nee ope diviua levaretur, victis superstitione animis, ludi quoque scenici, nova res bellicose populo, (nam Circi modo spectaculum fuerat) inter alia caelestis irae placa- mina instituti dicuntur. Ceterum parva quoque (ut ferine prin- cipia omnia) et ea ipsa peregrina res fuit. Sine carmine ullo, sine imitandorura carminum actu, ludiones ex Etruria acciti,' ad tibicinis modos saltantes, baud indecoros motus more Tusco dabant. Imitari deinde eos iuventus, simul inconditis inter se iocularia fundentes versibus, coepere ; nee absorii a voce motus erant. Accepta itaque res saepiusque usurpando excitata. Ver- naculis artificibus, quia bister Tusco verbo ludio vocabatur, nomen histrionibus inditum : qui non, sicut ante, Fescennino versu similem incompositum temere ac rudem literals iaciebant; sed impletas modis saturas, descripto iam ad tibicinem cantu, motuque congruent! peragebant. Livitis post aliquot annos, qui ab saturis ausus est primus argumento fabulatn facere, (idem scilicet, id quod omnes turn erant, suorum carminum actor) dici- tur, cum saepius revocatus vocem obtudisset, venia petita pueruni ad canendum ante tibicinem cum statuisset, canticuin egisse ali- quanto magis vigente motu, qifia nibil vocis usus impeditbat. Inde ad manum cantari histrionibus coeptum, diverbiaque tantum ipsorum voci relicta. Postquam lege hac fabularum ab risu ac soluto ioco res avocabatur, et ludus in artem paullatim verterat ; iuventus, histrionibus fabellarum actu relicto, ipsa inter se more antique ridicula intexta versibus iactitare coepit: quae exodia postea appellata, consertaque fabellis potissimum Atellanis sunt. Quod genus ludorum ab Oscis acceptum tenuit iuventus, nee ab histrionibus pollui passa est. Eo institutum manet, ut actores Atellanarum nee tribu moveantur, et stipondia, tan<{uarn ex- pertes artis ludicrae, faciant. Inter aliarum parva principia 218 LATIN SELECTIONS. rerum, ludorum quoque prima origo ponenda visa est : ut appa- rcret, quam ab sano initio res in hanc vix opulentis regnis tole- rabilem insaniam venerit. vii. 2. 295. POSTUMIUS CONTENDS FOR THE PRINCIPLE THAT IN TIME OF WAR THE CONSUL AND THE ARMY HAVI: NO POWER TO PLEDGE THE STATE TO ANY COURSE OF ACTION. ' Nam quod deditione nostra negant exsolvi religione populum, id istos magis, ne dedantur, quam quia ita se res habeat, dicere, quis adeo iuris fetialium expers est, qui ignoret? Neque ego infitias eo, Patres conscripti, tarn sponsores quam foedera sancta esse apud eos homines, apud quos iuxta divinas religiones fides humaua colitur : sed iniussu populi nego quicquam sanciri posse, quod populum teneat. An, si eadem superbia, qua sponsionem istam expresserunt nobis Samnites, coegissent nos verba legitima dedentium urbes nuncupare, deditum populum Romanum vos tribuni diceretis, et hanc urbem, templa, delubra, fines, aquas, Samnitium esse? Omitto deditionem, quoniam de sponsione agitur. Quid tandem, si spopondissemus, urbem hanc relictu- rum populum Romanum ? si incensurum ? si magistratus, si senatum, si leges non habiturum ? si sub regibus futurum ? Dii meliora ! inquis. Atqui non indignitas rerum sponsionis vincu- lum levat. Si quid est, in quo obligari populus possit, in omni- bus potest : et ne illud quidem, quod quosdam forsitan moveat, refert, consul, an dictator, an praetor spoponderit. Et hoc ipsi etiam Samnites iudicaverunt, quibus non fuit satis consules spondere, sed legatos, quaestores, tribunos militum spondere coegerunt. Nee a me nunc quisquam quaesiverit, quid ita spo- ponderim? cum id nee consulis ius esset ; nee illis spondere pacem, quae mei non erat arbitrii, nee pro vobis, qui nihil man- daveratis, possem. Nihil ad Caudium, Patres conscripti, huma- nis consiliis gestum est. Dii immortales et vestris et hostium imperatoribus mentem ademerunt. Nee nos in bello satis cavi- mus ; et illi male partam victoriam male perdiderunt, dum vix locis, quibus vicerant, credunt, dum quacunque conditione arma in arma natis auferre festinant. An, si sana mens fuisset, LIVIUS. 219 difficile illis fuit, dum senes ab domo ad consultandum accersunt, mittere Romam legates? cum senatu, cum populo, de pace et foedere agere ? Tridui iter expeditis erat. Interea in indutiis res fuisset, donee ab Roma legati aut victoriam illis certain, aut pacem afferrent. Ea demum sponsio esset, quam populi iussu spopondissemus. Sed neque vos tulissetis, nee nos spopondisse- mus : nee fas fuit alium rerum exitum esse, quam ut illi, velut somnio laetiore, quam quod mentes eorum capere possent, ne- quicquam eluderentur : et nostrum exercitum eadem, quae impe- dierat, fortuna expediret : vanam victoriam vanior irritam faceret pax : sponsio interponeretur, quae neminem, praeter sponsorem, obligaret. Quid enim vobiscum, Patres conscripti, quid cum populo Romano actum est ? quis vos appellare potest ? quis se a vobis dicere deceptum ? Hostis ? an civis ? Hosti nihil spo- pondistis: civem neminem spoudere pro vobis iussistis. Nihil ergo vobis nee nobiscum est, quibus nihil mandastis ; nee cum Samnitibus, cum quibus nihil egistis. Samnitibus sponsores nos sumus, rei satis locupletes, in id, quod nostrum est, in id, quod praestare possumus, corpora nostra et animos. In haec saeviant, in haec ferrum, in haec iras acuant. Quod ad tribunes attinet, consulite, utrum praesens deditio eorum fieri possit, an in diem differatur. Nos interim, T. Veturi, vosque ceteri, vilia haec Capita luendae sponsionis feramus, et nostro supplicio liberemus Romana arma.' ix, 9. 296. THE SAMNITE GENERAL CONTENDS THAT THE PRIN- ' CIPLES OF INTERNATIONAL RIGHT SHOULD BE PAR- AMOUNT OVER ALL CONSIDERATIONS OF TECHNICAL FORMALITY. 4 Quin tu, Sp. Postumi, si deos esse censes, aut omnia irrita facis, aut pacto stas ! Samniti populo omnes, quos in potestate habuit, aut pro iis pax debetur. Sed quid ego te appello, qui te captum victori, cum qua potes fide, restituis? Populum Roma- num appello ; quern si sponsionis ad Furculas Caudinas factae poenitet, restituat legiones intra saltum, fjuo saeptae fuerunt. Nemo quemquam cleceperit: omnia pro infeoto sint: recipiant arma, quae per pactiouem tradiderunt: redeant in castra sua. 220 LATIN SELECTIONS. Quicquid pridie habuerunt, quam in colloquium est ventum, habeant. Turn bellum et fortia consilia placeant ; tune sponsio et pax repudietur. Ea fortuna, iis locis, quae ante pacis raen- tionem habuimus, gerarnus bellum : nee populus Romanus con- sulum sponsionem, nee nos fidem populi Romani accusemus. . . . Nou probat populus Romanus ignomiuiosa pace legiones serva- tas? Pacem sibi habeat, legiones captas victori restituat: hoc fide, hoc foederibus, hoc fetialibus caerimoniis dignum erat. Ut tu quidem, quod petisti, per pactionem habeas, tot cives incolu- mes ; ego pacem, quam hos tibi remittendo pactus sum, noil habeam : hoc tu, A. Corneli, hoc vos, fetiales, iuris gentibus dicitis? Ego vero istos, quos dedi simulatis, nee accipio, nee dedi arbitror; nee moror, quo minus in civitatem obligatam sponsione commissa, iratis omnibus diis, quorum eluditur numen, redeant. Geratur bellum, quando Sp. Postumius modo legatum fetialem genu perculit. Ita dii credent, Samnitem civem Postu- miutn, non civem Romanum esse, et a Samnite Romanum lega- tum violatum: eo vobis iustum in nos factum esse bellum. Haec ludibria religionum non pudere in lucem proferre, et vix pueris dignas ambages senes ac consulares fallendae fidei exqui- rere ? I, lictor, deme vincla Romanis : moratus sit nemo, quo minus, ubi visum fuerit, abeant.' ix, 11. 297. THU DICTATOR FABIUS TELLS HIS TROOPS THAT THEIR ONLY CHANCE OF ESCAPE is TO CUT THEIR WAY THROUGH THE ENEMY. ' Locis,' inquit, ' angustis, milites, deprehensi, nisi quam victo- ria patefecerimus, viam nullam habemus. Stativa nostra muni- mento satis tuta sunt ; sed inopia eadem infesta. Nam et circa omnia defecerunt, unde subvehi commeatus poterant ; et, si omnes iuvare velint, iniqua loca sunt. Itaque non frustrabor ego vos, castra hie relinquendo, in quae, infecta victoria, sicut pristino die, vos recipiatis. Armis munimenta, non munimentis arma tuta esse debent. Castra habeant repetantque, quibus operae est trahere bellum : nos omnium rerum respectum, praeterquam victoriae, nobis abscidamus. Ferte signa in hostem : ubi extra vallum cesserit agmen, castra, quibus imperatum est, incendant: LIVIUS. 221 damna nostra, mililes, omnium circa, qui defecerunt, populorum praeda sarcientur.' ix, 23. 298. CHARACTER OF HANNIBAL. Nunquam ingenium idem ad res diversissimas, parendum atque imperandum, habilius fuit. Itaque haud facile discerneres, utrum imperatori an exercitui carior esset. . . . Plurimum audaciae ad pericula capessenda, plurimum consilii inter ipsa pericula erat: nullo labore aut corpus fatigari, aut animus vinci poterat. Calo- ris ac frigoris patientia par ; cibi potionisque desiderio uaturali, non voluptate, modus finitus: vigiliarum somnique nee die nee nocte discriminata tempora. Id, quod gerendis rebus superesset, quieti datum : ea neque molli strato, neque silentio arcessita. Multi saepe militari sagulo opertum, humi iacentem inter custo- dias stationesque milittim, conspexerunt. Vestitus nihil inter aequales excellens, arma atque equi conspiciebantur. Equitum peditumque idem longe primus erat. Princeps proelium inibut ; ultimus conserto proelio excedebat. Has tantas viri virtutes ingentia vitia aequabant ; inhumana crudelitas, perfidia plus quam Punica, nihil veri, nihil sancti, nullus deum metus, nul- lum iusiurandum, nulla religio. xxi, 4. 299. CHARACTER OF SCIPIO AFRICANUS MAJOR. Fuit enim Scipio non veris tantum virtutibus mirabilis, sed arte quoque quadam ab iuventa in ostentationem earum com- positus: pleraque apud multitudinem, aut per nocturnas visa species, aut velut divinitus mente monita, agens: sive et ip.*e capti quadam stiperstitione animi, sive ut imperia consiliaque, velut sorte oraculi missa, sine cunctatiorie exsequerentur. Ad hoc iani inde ab initio praeparans animos, ex quo togam virilcrn sumpsit, nullo die prins ullarn publicam privatamque rem egit, quam in Capitolium irot, ingressusque aedein consideret, et ple- ru.rique solus in secreto ibi ttmpus tereret. Ilic mos, qui per omnem vitam servabatur, seu consulto, sen temere, vulgatae opinion! fidem apucl quosdam fecit, stirpis eum divinae virum 222 LATIN SELECTIONS. esse ; retulitque famam, in Alexandro Magno prius vulgatam, et vanitate et fabula parem, aiiguis iramanis concubitu conceptum, et in cubiculo raatris eius persaepe visam prodigii eius speciem, iuterventuque hominum evolutam repente, atque ex oculis elap- sam. His miraculis nunquam ab ipso elusa fides est : quin potius aucta arte qtiadam, nee abnuendi tale quiequam, nee palam atfir- mandi. Multa alia eiusdem generis, alia vera, alia assimulata, admirationis humanae in eo iuvene excesserant modum : quibus freta tune civitas, aetati haudquaquam maturae tantara molem rerura, tautumque imperium permisit. xxvi, 19. 300. BATTLE OF LAKE TRASIMENE. Consul, perculsis omnibus, ipse satis, ut in trepida re, impavi- dus, turbatos ordines, vertente se quoque ad dissonos clamores, instruit, ut tempus locusque patitur ; et quacunque adire audiri- que potest, adhortatur, ac stare et pugnare iubet; 'nee enitn inde votis aut imploratione deum, sed vi ac virtute, evadendum esse. Per medias acies ferro viam fieri: et, quo timoris minus sit, eo minus ferme periculi esse.' Ceterum prae strepitu ac tumultu nee consilium nee imperium accipi poterat : tantumque aberat, ut sua signa atque ordinem et locum nosceret miles, ut vix ad arma capienda aptandaque pugnae competeret animus: opprimerenturque quidam, onerati magis his, quam tecti : et erat in tanta caligine maior usus aurium quam oculorum. Ad gemi- tus vulnerum ictusque corporum aut armorum, et mixtos stre- pentium paventiumque clamores, circumferebant ora oculosque. Alii f ugientes pugnantium globo illati haerebant : alios redeuntes in puguam avertebat fugientium agmen. Deinde, ubi in omnes paries nequicquam impetus facti, et ab lateribus montes ac lacus, a fronte et a tergo hostium acies claudebat, appartiitque, nullum, nisi in dextera ferroque, salutis spem esse ; turn sibi unusquisque dux adhortatorque factus ad rem gerendam, et nova de integro pugna exorta est ; non ilia ordinata per principes hastatosque ac triarios, nee ut pro signis antesignanus, post signa alia pugnaret acies ; nee ut in sua legione miles, aut cohorte, aut mauipulo esset.' Fors conglobabat, et animus suus cuique ante aut post pugnandi ordinem dabat : tantusque f uit ardor armorura, adeo LIVIUS. 223 intentus pugnae animus, ut eum motum terrae, qui multanim urbium Italiae magnas partes prostravit, avertitque cursu rapidos amnes, mare fluminibus invexit, monies lapsu ingenti proruit, nemo pugnantium senserit. . . . Magnae partis fuga inde primum coepit : et iam nee lacus nee montes obstabant pavori. Per omnia arta praeruptaqiie velut caeci evadunt : armaque et viri super alium alii praecipitantur. Pars magna, ubi locus fugae deest, per prima vada paludis in aquam progressi, quoad capiti- bus humerisque exstare possunt, sese immergunt. Fuere, quos inconsultus pavor nando etiam capessere fugara impulerit. Quae ubi immensa ac sine spe erat, aut deficientibus animis haurie- bantur gurgitibus, aut nequiquam fessi vada retro aegerrime repetebant, atque ibi ab ingressis aquam hostium equitibus passim trucidabantur. xxii, 5, 6. 301. ENGINEERING SKILL OF ARCHIMEDES IN THE DEFENCE OF SYRACUSE. Et habuisset tanto impetu coepta res fortunam, nisi unus homo Syracusis ea tempestate fuisset, Archimedes. Is erat uui- cus spectator caeli siderumque; mirabilior tamen inventor ac machinator bellicorum tormentorum operumque, qui ea, quae hostes ingenti mole agerent, ipse perlevi momento ludificaretur. Murum per inaequales ductum colles, (pleraque alta et difficilia aditu, summissa quaedam, et quae planis vallibus adiri possent) ut cuique aptum visum est loco, ita omni genere tormentorum instruxit. Achradinae murum, qui, ut ante dictum est, mari alluitur, ex quinqueremibus Marcellus oppugnabat. Ex ceteris navibus sagittarii funditoresque, et velites etiam, quorum telum inhabile ad remittendum imperitis est, vix quemquam sine vul- nere consistere in muro patiebantur. Hi, quia spatio missilibus opus est, procul muro tenebant Naves iunctae aliae binae ad quinqueremes, demptis interioribus remis, ut latus lateri applica- retur, cum exteriore ordine remorum velut una navis agerentur, turres contabulatas machinamentaque alia quatiendis muris por- tabant. Adversus hunc navalem apparatum Archimedes variae magnitudinis tormenta in muris disposuit. In eas, quae procul erant, naves saxa ingenti pondere emittebat : propiores leviori- 224 LATIN SELECTIONS. bus, eoque magis crebris, petebat telis : postremo, ut sui vulnere intacti tela in hostem ingererent, murum ab imo ad suramum crebris cubitalibus fere cavis aperuit ; per quae cava pars sagit- tis, pars scorpiouibus modicis ex occulto petebant hostem. Quae propius quaedam subibant naves, quo interiores ictibus tormento- rum essent, in eas tollenone super murum eminente ferrea manus firmae catenae illigata cum iniecta prorae esset, gravique libra- mento plumbi recelleret ad solum, suspensa prora, navem in puppim statuebat : dein, remissa subito, velut ex muro cadentem navim cum ingenti trepidatione nautarum ita undae affigebat, ut, etiamsi recta reciderat, aliquantum aquae acciperet. Ita mari- tima oppugnatio est elusa, omnisque vis est eo versa, ut totis viribus terra aggrederentur. Sed ea quoque pars eodem orani apparatu tormentorum instructa erat, Hieronis impensis curaque per multos annos, Arcbimedis unica arte. Natura etiam adiu- vabat loci, quod saxum, cui imposita muri fundamenta sunt, magna parte ita proclive est, ut non solum missa tormento, sed etiam quae pondere suo provoluta essent, graviter in hostem inciderent. Kadem causa ad subeundum arduum aditum iusta- bilemque ingressum praebebat. Ita, consilio habito, cum omnis conatus ludibrio esset, absistere oppugnatione, atque obsidendo tantum arcere terra manque commeatibus hostem placuit. xxiv, 34. 302. SPEECH OP THE LOCIUAN AMBASSADORS BEFORE THE ROMAN SENATE (204 B. C.), SHOWING THE INEVI- TABLE PUNISHMENT OF SACRILEGE. ' Unum est, de quo nominatim et nos queri religio infixa anirais cogat, et vos audire, et exsolvere rempublicam vestram religione, si ita vobis videbitur, velimus, Patres conscripti. Vidimus enim, cum quanta caerimonia non vestros solum colatis deos, sed etiam externos accipiatis. Fanum est apud nos Pro- serpinae, de cuius sanctitate templi credo aliquam famam ad vos pervenisse Pyrrhi bello : qui cum, ex Sicilia rediens, Locros classe praeterveheretur, inter alia foeda, quae propter fidem erga vos in civitatem nostram facinora edidit, thesauros quoque Pro- serpinae, intactos ad earn diem, spoliavit: atque ita, pecunia in naves imposita, ipse terra est profectus. Quid ergo evenit, LIVIUS. 225 Patres conscripti? Classis postero die foedissima tempestate lacerata, omnesque naves, quae sacram pecuniain habuerunt, in litora uostra eiectae sunt. Qua tauta clade edoctus tandem deos esse superbissimus rex, pecuuiam omnem conquisitam in thesau- ros Proserpinae referri iussit. Nee tameri illi unquam postea prosper! quicquam eveuit: pulsusqu^ Italia, ignobili atque inho- nesta morte, temere nocte ingressus Argos, occubuit. Haec cum audisset legatus vester, tribunique militum, et mille alia, quae non augeudae religionis causa, sed praesentis deae numine saepe comperta nobis maioribusque nostris, referebantur ; ausi sunt nihilo minus sacrilegas admovere manus intactis illis thesauris, et nefanda praeda se ipsos ac domos contaminare suas et milites vestros. Quibus, per vos fidemque vestram, Patres conscripti, priusquam eorum scelus expietis, neque in Italia neque in Africa quicquam rei gesseritis, ne, quod piaculum commiserunt, non suo solum sanguine, sed etiam publica clade luant.' xxix, 18. 303. LIVY'S RESPECT FOR ANCESTRAL BELIEF. Non sura nescius, ab eadem negligentia, qua nihil deos porten- dere vulgo nunc credant, neque nuntiari admodum ulla prodigia in publicum, neque in annales referri. Ceterum et mihi, vetu- stas res scribenti, nescio quo pacto antiquus fit animus ; et quae- dam religio tenet, quae illi prudentissimi viri publice suscipienda censuerint, ea pro indignis habere, quae in meos annales referam. Anagnia duo prodigia eo anno sunt nuntiata ; facem in oaelo conspectam, et bovern feminam locutam publice ali. Mintuniis quoque per eos dies caeli ardentis species aflfulserat. Rcate imbri lapidavit. Cumis in arce Apollo triduum ac tres noctes lacrimavit. In urbe Romana duo aeditui nuntiarunt, alter, in aede Fortunae anguem iubatum a compluribus visum esse : alter, in aede Primigeniae Fortunae, quae in colle est, duo diversa prodigia; palmam in area enatam, et sanguine interdiu pluisse. Duo non snscepta prodijria sunt, alterum, (juod in privato loco factum esset, palmam enatam in impluvio suo T. Marcius Figu- lus nuntiabat : alterum, quod in loco peregrino, Fregellis in domo L. Atrei hasta, qnam filio militi emerat, interdiu plus dims horas arsisse, ita ut inb.il eius, ambureret ignis, dicebatur. Pub- 15 226 LATIN SELECTIONS. licorum prodigiorum causa libri a decemviris aditi. Quadraginta maioribus hostiis quibus diis consules sacrificarent, ediderunt, et ut supplicatio fieret, cunctique magistratus circa omnia pulvina- ria victimis maioribus sacrificarent, populusque coronatus esset. Omnia, uti decemviri praeierunt, facta. xliii, 13. VITRUVIUS POLLIO, FL. GIRO. 14 B.C. 304. THE PROVINCES OF THEORETICAL AND APPLIED SCIENCE ARE DISTINCT. Igitur in hac re Pythius errasse videtur, quod non animadver- terit ex duabus rebus singulas artes esse compositas, ex opere et eius ratiocinatione ; ex his autem unum proprium esse eorum, qui singulis rebus sunt exercitati, id est operis effectum, alterum commune cum omnibus doctis, id est ratiocinationem : uti medi- cis et musicis et de venarum spbygmo et de pedum motu. At si vulnus mederi aut aegrum eripere de periculo oportuerit, non accedet musicus, sed id opus proprium erit medici. Item in organo non medicus sed musicus modulabitur, ut aures suam cantionibus recipiant iucunditatem. Similiter cum astrologis et musicis est disputatio communis de sympathia stellarum et symphoniarum in quadratis et trigonis, diatessaron et diapente : cum geometris de visu,.qui Graece Aoyos OTTTIKOS appellatur, ceterisque omnibus doctrinis multae res vel omnes communes sunt dumtaxat ad disputandum. Operum vero ingressus, qui manu ac tractationibus ad elegantiam perducuntur, ipsorum sunt, qui proprie una arte ad faciendum sunt instituti. Ergo satis abunde videtur fecisse, qui ex singulis doctrinis partes et rationes earum mediocriter habet notas, easque quae necessariae sunt ad archi- tecturam ; uti si quid de his rebus et artibus indicare et probare opus fuerit, ne deficiatur. I, i, 15-17. VITKUVIUS. 227 305. THERE ARE EIGHT MAIN QUARTERS FROM WHICH WINDS BLOW. Nonnullis placuit esse ventos quatuor, ab oriente aequinoc- tiali Solanura, a meridie Austrum, ab occidente aequinoctiali Favonium, a septentrionali Septentrionem. Sed qui diligentius perquisiverunt, tradiderunt eos esse octo, maxime quidem An- dronicus Cyrrhestes, qui etiam exemplum collocavit Athenis, turrira marmoream octogonon, et in singulis lateribus octogoni singulorum ventorum imagines exsculptas contra suos cuiusque designavit, supraque earn turrim metam marmoream perfecit, et insuper Tritonem aereum collocavit, dextra manu virgam porri- gentem : et ita est machiuatus, uti vento circumageretur, et semper contra flatum consisteret, supraque imaginem flantis venti indicem virgam teneret. Itaque sunt collocati inter So- lanum et Austrum ab oriente hiberno Eurus, inter Austrum et Favonium ab occidente hiberno Africus, inter Favonium et Sep- tentrionem Caurus, (quern plures vocant Corum) inter Septen- trionem et Solanum Aquilo. Hoc modo videtur esse expressum, uti capiatur numerus et nomina et partes, unde flatus ventorum certi spireut. I, vi, 4, 6. 306. AN ANALYSIS OF THE DIFFERENT PROPERTIES OP STONE-PRODUCING SOILS. Omnibus locis et regionibus non eadem genera terrae nee lapides nascuntur, sed nonnulla sunt terrosa, alia sabulosa, item- que glareosa, aliis locis arenosa non minus materia ; et omnino dissimili disparique genere in regionum varietatibus qualitates insunt in terra. Maxime autem id licit considerare, quod, qua mons Apenninug regiones Italiae lletruriaeque circumcingit, prope omnibus locis non desunt fossitia arenaria : trans Apenni- num vero, quae pars est ad Adriaticurn mare, nulla inveniuntur: item Achaia, Asia et omnino trans mare ne nominantur quidem. Igitur non in omnibus locis, quibus effervent aquae calidae crebri fontes, eaedem opportunitates possunt sirailiter concurrere, sed omnia uti natura rerum coustituit, non ad voluntatem hominum 228 LATIN SELECTIONS. sed fortuito disparata procreantur. Ergo quibus locis non sunt terrosi montes, sed genere materiae, ignis vis per eius venas egrediens adurit earn, et quod molle est et tenerum, exurit ; quod autein asperum, relinquit : itaque uti in Campania exusta terra cinis, sic in Hetruria excocta materia efficitur carbuuculus. Utraque autem sunt egregia in structuris ; sed alia in terrenis aedificii.s, alia etiam in maritimis molibus habeut virtutem. Est autem materiae potestas mollior quam tof us, solidior quam terra ; qua peiiitus ab imo vehementia vaporis adusta, nonnullis locis procreatur id genus arenae, quod dicitur carbuuculus. II, vi, 6, 6. 307. A DESCRIPTION OF SOME OF THE BEST KNOWN AND MOST SERVICEABLE WOODS. Et primum abies ae'ris habens plurimum et ignis miuimum- que humoris et terreni, levioribus rerum natura potestatibus comparata uon est ponderosa. Itaque rigore uaturali contenta non cito flectitur ab onere, sed directa permanet in contigua- tione ; sed ea quod habet in se plus caloris, procreat et alit tar- mitem, ab eoque vidatur : etiamque ideo celeriter accenditur, quod quae inest in eo corpore rarita* ae'ris patens accipit ignem, et ita vehementem ex se mittit flammam. . . . Contra vero quercus terrenis principiorum satietatibus abundans parumque habens humoris et ae'ris et ignis, cum in terrenis operibus obrui- tur, infinitam habet aeternitatem, ex eo quod cum tangitur humore, non habens foraminum raritates propter spissitatem non potest in corpus recipere liquorem, sed fugiens ab humore resistit et torquetur, et efficit in quibus est operibus ea rimosa. Esculus vero, quod est omnibus principiis temperata, habet in aedificiis magnas utilitates ; sed ea cum in humore collocatur, recipiens penitus per foramina liquorem, eiecto aere et igni, operatione humidae potestatis vitiatur. Cerrus, quercus, fagus, quod pariter habent mixtionem humoris et ignis et terreni, ae'ris plurimum, pervia raritate humores peuitus recipiendo celeriter marcescunt. Populus alba et nigra, item salix, tilia, vitex, ignis et aeris habendo satietatem, humoris temperate, parum autem terreni habentes,levior! temperatura comparatae egregiam habere videntur in usu rigiditatem. Ergo cum non slut durae terreui VITRUVIUS. 229 mixtione, propter raritatem sunt calidae, et in sculpturis commo- daua praestaat tractabilitatem. H, ix, 6, 8, 9. 308. THE PRINCIPLES OP GEOMETRICAL PROPORTION ARE BASED UPON THE PROPORTIONAL RELATIONS WHICH OBTAIN IN THE HUMAN BODY. Corpus enim hominis ita natura composuit, uti os capitis a mento ad frontem summam et radices imas capilli esset decimae partis : item manus palma ab articulo ad extremum medium digitum tantundem : caput a mento ad summum verticem octa- vae : tantundem ab imis cervicibus : ab summo pectore ad imas radices capillorum sextae : ad summum verticem quartae. Ip- sius autem oris altitudinis tertia pars est ab imo mento ad imas nares : nasus ab imis naribus ad finem medium superciliorum tantuudem ; ab ea fine adimas radices capilli, ubi frons efficitur, item tertiae partis. Pes vero altitudinis corporis sextae : cubi- tus quartae : pectus item quartae. Reliqua quoque membra suos habent commeusus proporiiouis, quibus etiam antiqui pic- tores et statuarii nobiles usi magnas et infinitas laudes sunt assecuti. Similiter vero sacrarum aedium membra ad universam totius magnitudinis summam ex partibus singulis convenientissi- nrim debent habere commensuum responsum. Item corporis centrum medium naturaliter est umbilicus. Namque si homo collocatus fuerit supinus, manibus et pcdibus pansis, circinique collocatum centrum in umbilico eius, circumagendo rotunda- tionem utrarumque manuum et pedum digiti linea tangentur. Nou minus qtiemadmodum schema rotundationis in corpore effi- citur, item quadrata designatio in eo invenitur. Nam si a pedi- bus imis ad Minimum caput mensum erit, eaque mensura relata fuerit at! manus pansas, invenietur eadem latitude uti altitudo, quemsdrnodum areac, quae ad normam sunt quadratae. Ill, i, 2, 3. 230 LATI^ SELECTIONS. 309. RULES FOR THE CONSTRUCTION OP A THEATRE. Ipsius autem theatri conformatio sic est facienda, uti quam magna futura est perimetros imi, centre medio collocata circum- agatur linea rotuudationis, in aeque quatuor scribantur trigoua paribus lateribus et intervallis, quae extremam lineam circina- tionis tangant : quibus etiam in duodecim siguorum caelestium descriptione astrologi ex musica convenientia astrorum ratioci- nantur. Ex his trigonis cuius latus fuerit proximum scenae ea regione, qua praecidit curvaturam circinationis, ibi finiatur scenae frons, et ab eo loco per centrum parallelos linea ducatur, quae disiungat proscenii pulpitum et orchestrae regionem. Ita latius factum fuerit pulpitum quam Graecorum, quod omnes artifices in scena dant operam : in orchestra autem senatorum sunt sedi- bus loca designata : et eius pulpiti altitudo sit ne plus pedum quinque, uti qui in orchestra sederint, spectare possint omnium agendum gestus. Cunei spectaculorum in theatre ita dividantur, uti anguli trigonorum, qui currunt circum curvaturam circina- tionis, dirigant ascensus scalasque inter cuneos ad primam prae- cinctionem. Supra autem alternis itineribus superiores cunei medii dirigantur. Hi autem, qui sunt in imo et dirigunt scalaria, erunt numero septem [anguli] reliqui quinque scenae designa- bunt compositionem ; et unus medius contra se valvas regias habere debet, et qui erunt dextra ac siuistra hospitalium designa- bunt compositionem ; extremi duo spectabunt itinera versurarum. Gradus spectaculorum, ubi subsellia componantur, ne minus alti sint palmopede, ne plus pede et digitis sex : latitudines eorum ne plus pedes duos semis, ne minus pedes duo constituantur. Tectum porticus, quod futurum est in summa gradatione, cum scenae altitudine libratum perficiatur ideo, quod vox crescens aequaliter ad summas gradationes et tectum perveniet. Nam- que si non erit aequale, quo minus fuerit altum, vox praeripietur ad earn altitudinem, ad quam perveniet primo. Orchestra inter gradus imos quam diametron habuerit, eius sexta pars sumatur, et in cornibus utrinque aditus ad eius mensurae perpendiculum iuferiores sedes praecidantur, et qua praecisio fuerit, ibi constitu- antur itiuerum supercilia ; ita enim satis altitudinem habebunt eorum conforuicationes. Scenae lougitudo ad orchestrae diame- VJTRUV1US. 231 ' tron duplex fieri debet : podii altitude ab libramento pulpiti cum corona, et lysi duodeciraa orchestrae diametri: supra podium columnae cuin capitulis et spiris altae quarta parte eiusdem diametri: epistylia et ornameuta earum -columnarum altitudinis qtiinta parte: pluteum insuper cum uuda et corona inferioris plutei dimidia parte: supra id pluteum columnae quarta parte minore altitudine sint quam iuferiores: epistvlia et ornamenta earum columnarum quinta parte. Item si tertia episcenos futura erit, mediani plutei summum sit dimidia parte : columnae sum- mae medianarum minus altae sint quarta parte : epistylia cum coronis earum columnarum item habeant altitudinis quintam partera. Nee tamen in omnibus theatris symmetriae ad omnes rationes et effectus possunt respondere : sed oportet arcliitectum animadveriere, quibus proportionibus necesse sit sequi symme- triarn, et quibus rationibus ad loci naturain aut magnitudinem operis debeat temperari. V, vi (vii). 310. CLIMATE DETERMINES THE MENTAL QUALITIES OP NATIONS. Hoc aulem verum esse, ex humidis naturae locis graviora fieri et ex fervidis acutiora, licet ita experieudo animadvcrtere. Ca- lices duo in una fornace aeque cocti aequoque pondere ad crepi- tumque uno sonitu sumantur : ex bis urins in aquara demittatur, postea ex aqua eximatur: tune utrique tangantur. Cum enim ita factum fuerit, largiter inter eos sonitus discrepabit, aequoque pondere non poterunt esse. Ita et borainum corpora uno genere figurationis et una mundi coniunctione conoepta alia propter regionis nrdorem acutum spiritum aem exprimunt tactu, alia propter humoris abundantiam gravissimas effundunt sonorum qualitates. Item propter tenuitatern caeli meridianae nationes ex acuto fervore mente expeditius celeriusque moventur ad con- siliorum cogiuitiones. Septentrionales autem gentes, infusae crassitudine caeli, propter obstantiam au'ris bumore refrigeratae, stupe nte* habent mentes. Hoc autem ita esse, a serpentibus licet aspicere, quae per calorem cum exhaustam babent humoris refrigerationem, tune acerrime moventur ; per brumalia autem et hiberna tempora mutatione caeli refrigeratae, immotae sunt 232 LATIN SELECTIONS. stupore. Ita non est mirandum, si acutiores efficit calidus aer hominum mentes, refrigeratus autem contra tardiores. Cum sint autem meridianae natioues animis acutissimis infinitaque solertia consiliorum, simul ut ad fortitudinem ingrediuntur, ibi succumbunt; quod habent exustas ab sole animorum virtutes. Qui vero refrigeratis nascuntur regionibus, ad armorum vehe- mentiam paratiores sunt, magnisque virtutibus sunt sine timore, sed tarditate animi sine considerantia irruentes, sine solertia, suis consiliis refragantur. VI, i, 9, 10. 311. A DESCRIPTION OF THE ZODIAC. Mundus autem est omnium naturae rerum conceptio summa caelumque sideribus conformatum. Id volvitur continenter cir- cum terram atque mare per axis cardines extremes. Namque in his locis naturalis potestas ita architectata est collocavitque cardines tanquam centra, unum a terra et a mari in summo mundo ac post ipsas Stellas septentrionum, alterum transcontra sub terra in meridianis partibus ; ibique circum eos cardines orbiculos, [tanquam] circum centra ut in torno, perfecit, qui Graece -n-dAoi nominautur ; per quos pervolitat sempiterno cae- lum : ita media terra cum mari centri loco naturaliter est collo- cata. His natura dispositis ita, uti septentriouali parte a terra excelsius habeat altitudine centrum, in meridiana autem parte in inferioribus locis subiectum a terra obscuretur ; tune etiam per medium transversa et inclinata in meridiem circuli lata zona duodecim signis est conformata ; quae eorum species stellis dis- positis duodecim partibus peraequatis exprimit depictam a natura figurationem. Itaque lucentia cum mundo reliquoque siderum ornatu circum terram mareque pervolantia cursus perficiunt ad caeli rotunditatem. IX, i, 2, 3. OVIDIUS. 233 P. OVIDIUS NASO, 43 B. C.-17 A. D. 312. A LOVER CHIDES A STREAM WHICH BARS HIS PATH. Amnis, arundinibus limosas obsite ripas, Ad domiuam propero ; stste parumper aquas. Nee tibi sunt pontes, nee quae sine remigis ictu Concava traiecto cymba rudente vehat. Parvus eras, memini ; nee te transire refugi : Summaque vix talos contigit unda meos. Nunc ruis apposite nivibus de monte solutis, Et turpi crassas gurgite volvis aquas. Quid properasse iuvat? quid parva dedisse quieti Tempora? quid nocti conseruisse diem? Tu potius, ripis effuse capacibus amnis, Sic aeternus eas, labere fine tuo. Non eris invidiae, torrens, ruihi crede, ferendae, Si dicar per te forte retentus amans. Flumina debereut iuvenes in amore iuvare: Flumina senserunt ipsa, quid esset amor. Inachus in Melie Uithynide pallidus isse Dicitur, et gelidis incaluisse vadis. Te quoque credible est aliqua caluisse puella : Sed nemora et silvae crimina vestra tepunt. Dum loquor, increvit vastis spatiosius undis, Nee capit admissas alveus altus aquas. Quid mecum, furiose, tibi? quid mutua differs Gaudia? quid coeptum, rustice, rumpis iter? Quid? si legitimum flueres, si nobile flumen? Si tibi per terras maxima fama foret? Nomen habes nullum, nivibus collecte caducis ; Nee tibi sunt fontes, nee tibi certa domus. Fontis habes instar pluviamque nivesque solutas; Quas tibi divitias pigra ministrat hiems. Aut lut iili-iii ii- agis brumali tempore cursus: Aut premis arentem pulverulentus humum. 234 LATIN SELECTIONS. Quis te unquam potuit sitiens haurire viator ? Quis dixit grata voce, perennis eas? Damnosus pecori curris, darauosior agris. Forsitan haec alios ; me mea damna movent. Huic ego vae ! demens narrabam fluminum amores ? lactasse indigno nomina tanta pudet. Amor., Ill, vi, 1-10, 19-26, 83-102. 313. ELEGY ON THE DEATH OF TIBULLUS. Tene, sacer vates, flammae rapuere rogales? Pectoribus pasci nee timuere tuis ? Aurea sanctorum potuissent templa deorum Urere, quae tantum sustinuere nefas. Avertit vultus, Erycis quae possidet arces. Sunt quoque, qui lacrimas continuisse negant. Sed tamen hoc melius, quam si Phaeacia tellus Ignotum vili supposuisset humo. Hie certe manibus fugientis pressit ocellos Mater, et in cineres ultima dona tulit. Hie soror in partem inisera cum matre doloris Venit, inornatas dilaniata comas : Cumque tuis sua iunxerunt Nemesisque priorque Oscula : nee solos destituere rogos. Delia discedens, Felicius, inquit, amata Sum tibi: vixisti, dum tuns ignis eram. Cui Nemesis, Quid, ait, tibi sunt mea damna dolori? Me tenuit moriens deficiente manu. Si tamen e nobis aliquid, nisi nomen et umbra, Restat, in Elysia valle Tibullus erit. Obvius Imic venies, hedera iuvenilia cinctus Tempora, cum Calvo, docte Catulle, tuo: Tu quoqne, si falsum est temerati crimen amici, Sanguinis atque animae prodige Galle tuae. His comes umbra tua est, si qua est modo corporis umbra. Auxisti nunieros, culte Tibulle, pios. Amor., HI, ix, 41-66. OVIDIUS. 235 314. MEDEA TO JASON. Est nemns et piceis et frondibus ilicis atrum : Vix illud radiis solis adire licet. Sunt in eo, fuerantque diu, delubra Dianae : Aurea barbarica stat dea facta manu. Nostin', an exciderunt mecum loca ? Venimus illuc ; Orsus es infido sic prior ore loqui : lus tibi et arbitrium nostrae Fortuna salutis Tradidit, inque tua est vitaque morsque manu. Perdere posse sat est, si quern iuvat ipsa potestas. Sed tibi servatus gloria maior ero. Per mala nostra precor, quorum potes esse levamen ; Per genus et numen cuncta videntis avi; Per triplicis vultus arcanaque sacra Dianae ; Et si forte alios gens habet ista decs : virgo, miserere mei ; miserere meorum ! Effice me meritis tempus in omne tuum. Quod si forte virum non dedignare Pelasgum ; (Sed mihi tam faciles unde meosque deos ?) Spiritus ante meus tenues vanescat in auras, Quam thalamo, nisi tu, ntipta sit ulla meo. Conscia sit luno, sacris praefecta maritis, Et dea, marmorea cuius in aede sumus. Haec animum (et quota pars haec sunt?) movere puellae Simplicis, et dextrae dextera iuncta meae. Vidi etiam lacrimas: an pars et fraudis in illis? Sic cito sum verbis capta puella tuis. Her., xii, 67-92. 315. 'CERATIS OPE DAEDALEA NITITCB PENNIS.' lamque volaturus parvo dedit oscula nato: Nee patriae lacrimas continuere genae. Monte minor collis, campis erat altior aequis: Hinc data sunt miserae corpora bina fugae. Et movet ipse suas, et nati respicit alas Daedalus, et cursus sustinet usque suos. 236 LATIN SELECTIONS. lamque novum delectat iter ; positoque timore Icarus audaci fortius arte volat. Hos aliquis, tremula dum captat arundine pisces, Vidit, et inceptum dextra reliquit opus, lam Samos a laeva fueraut Naxosque relictae, Et Pares, et Clario Delos amata deo. Dextra Lebyntlios erat, silvisque urabrosa Calymne, Cinctaque piscosis Astypalaea vadis : Cum puer incautis nimium temerarius armis Al tins egit iter, deseruitque patrem. Vincla labant ; et cera deo propiore liquescit: Nee tenues venti brachia mota tenent. Territus a summo despexit in aequora caelo : Nox oculis pavido venit oborta metu. Tabuerant cerae ; nudos quatit ille lacertos : Et trepidat ; nee, quo sustineatur, habet. Decidit; atque cadens, 'pater, o, pater, airferor, inquit. Clauserunt virides ora loquentis aquae. At pater infelix, non iam pater, Icare, clamat, Icare, clamat, ubi es ? quove sub axe volas ? Icare, clamabat : pennas adspexit in undis. Ossa tegit tellus ; aequora nomen habeut. Art. Am., ii, 69-96. 316. THE FORMATION OF THE EARTH. Ante mare et terras et, quod tegit omnia, caelum Unus erat toto naturae vultus in orbe, Quern dixere chaos, rudis indigestaque moles ; Nee quidquam nisi pondus iners ; congestaque eodem Non bene iunctarum discordia semina rerum. Frigida pugnabant calidis, humentia siccis, Mollia cum duris, sine pondere habentia pondus. Ilanc deus et melior litem natura diremit: Nam caelo terras, et terris abscidit undas, Et liquidum spisso secrevit ab ae're caelum. Quae postquam evolvit cnecoque exemit acervo, Dissociata locis concordi pace ligavit. Ignea convexi vis et sine pondere caeli OVIDIUS. 237 Emicuit summaque locum sibi legit in arce. Proximus est aer illi levitate locoque : Densior his tellus, elementaque grandia traxit, Et pressa est gravitate sui. Circumfluus humor Ultima possedit soliduraque coercuit orbem. Sic ubi dispositam quisquis fuit ille deorum, Congeriem secuit, sectamque in membra redegit : Prineipio terram, ne non aequalis ab omni Parte foret, magni speciem glomeravit in orbis. Turn freta diffudit, rapidisque tumescere veutis lussit et ambitae circumdare litora terrae. Addidit et fontes et stagna immensa lacusque, Fluminaque obliquis cinxit declivia ripis. lussit et extend! campos, subsidere valles, Fronde tegi silvas, lapidosos surgere rnontes. Utque duae dextra caelum totidemque sinistra Parte secant zonae, quinta est ardentior illis : Sic onus inclusum numero distinxit eodem Cura dei, totidemque plagae tellure premuntnr. Quarum quae media est, non est habitabilis aestu : Nix tegit alta duas ; totidem inter utramque locavit, Temperiemque dedit'mista cum frigore flamma. Imminet his aer : qui, quanto est pondere terrae Pondus aquae levius, tanto est onerosior igne. Illic et nebulas, illic consistere nubes lussit, et humanas motura tonitrua mentes, Et cum fulminibus facientes frigora ventos. . Ilaec super imposuit liquidum et gravitate carentem Aethera, nee quidquam terrenae fuecis habentem. Vix ita limitibtu discreverat omnia certis, Cura quae pressa diu massa latuere sub ipsa, Sidera coeperunt toto fulgescere caelo. Neu regio foret ulla suis animalibus orba, Astra tenent caeleste solum formaeque deorum, Cesserunt nitidis habitandae piscibus undae, Terra feras cepit, volucres agitabilis aer. Metam., i, 6-9, 19-30, 43-56, 67-76. 238 LATIN SELECTIONS. 317. PHAETHON is STRUCK BY A THUNDERBOLT. At pater omnipotens, superos testatus et ipsum, Qui dederat currus, nisi opem ferat, omnia fato Interitura gravi, summam petit arduus arcem, Unde solet nubes latis inducere terris, Unde movet tonitrus vibrataque fulmina iactat. Sed neque quas posset terris iuducere, nubes Tune habuit, nee quos caelo demitteret imbres. Intouat et dextra libraturn fulmen ab aure Misit in aurigam, pariterque animaque rotisque Expulit, et saevis compescuit ignibus ignes. Consternantur equi et saltu in contraria facto Colla iugo eripiunt, abruptaque lora relinquunt. Illic frena iacent, illic iemone revulsus Axis, in hac radii fractarum parte rotarum, Sparsaque sunt late laceri vestigia currus. At Phaethon, rutilos flamma populante capillos, Volvitur in praeceps, longoque per aera tractu Fertur, ut interdum de caelo stella sereno, Etsi non cecidit, potuit cecidisse videri. Quern procul a patria diverse maximus orbe Excipit Eridanus, fumantiaque abluit ora. Naiades Hesperiae trifida fumantia flamma Corpora dant tumulo signantque hoc carmine saxum : ' Hie situs est Phaethon, currus auriga paterni, Quern si non tenuit, magnis tamen excidit ausis.' Metam., ii, 304-328. 318. NARCISSUS AND ECHO. Ergo ubi Narcissum per devia rura vagantem Vidit et incaluit, sequitur vestigia furtim : Quoque magis sequitur, flamma propiore calescit^ Non aliter, quam cum summis circumlita taedis Admotas rapiunt vivacia sulfura flammas. quoties voluit blandis accedere dictis Et molles adhibere preces ! Natura repugnat, OVIDITJS. 239 Nee sinit incipiat. Sed, quod sinit, ilia parata est Exspectare sonos, ad quos sua verba remittat. Forte puer, comitum seductus ab agmine fido, Dixerat : ' Ecquis adest ? ' et ' Adest ' responderat Echo. Hie stupet, atque aciem partes dimisit in omnes ; Voce ' Veni ' clamat magna. Vocat ilia vocantem. Respicit, et rursus nullo veniente : ' Quid,' inquit, ' Me fugis ? ' et totidem, quot dixit, verba recepit. Perstat, et alternae deceptus imagine vocis : ' Hue coeamus ' ait, nullique libentius unquam Responsura sono ' Coeamus ' retulit Echo, Et verbis favet ipsa suis, egressaque silva Ibat, ut iniceret sperato brachia collo. Ille fugit, fugiensque : ' Manus complexibus aufer ! Ante,' ait, ' emoriar, quam sit tibi copia nostri.' Retulit ilia niliil, nisi ' Sit tibi copia nostri.' Spreta latet silvis, pudibundaque frondibus ora Protegit, et solis ex illo vivit in antris. Sed tamrn haeret amor, crescitque dolore repulsae. Extenuant vigiles corpus miserabile curae, Adducitqne cutem macies, et in aera succus Corporis omnis abit: vox tantum atque ossa supersunt. Vox manet : ossa ferunt lapidis traxisse figuram. Metam., Hi, 370-399. 319. MEDEA'S SOLILOQUY. Frustra, Medea, repugnas ; Nescio quis deus obstat, ait: mirumque, nisi hoc est, Aut aliquid certc simile luiic, quod amare vocatur. Nam cur iussa patris nimium mihi dura vidcntur? Sunt quoque dura nimis. Cur, quern modo denique vidi, Ne pereat, timeo ? Quae tanti causa timoris ? Excutc virgineo conceptas pec-tore flammas, Si potes, infelix. Si possem, sanior essem. Sed trahit invitam nova vis : aliudquc, cupido, Mens aliud suadet. Video meliora proboque : Deteriora sequor. Quid in hospite, regia virgo, Ureris, et thalamos alieni concipis orbis? 240 LATIN SELECTIONS. Haec quoque terra potest, quod ames, dare. Vivat, an ille Occidat, in dis est : vivat tamen ; idque precari Vel sine atnore licet. Quid enim commisit lason ? Quern, nisi crudelem, non tangat lasonis aetas, Et genus, et virtus ? Quern non, ut caetera desint, Forma movere potest ? Certe mea pectora movit. At nisi opem tulero, taurorum afflabitur ore, Concurretque suae segeti tellure creatis Hostibus, aut avido dabitur fera praeda draconi. Hoc ego si patiar, tune me de tigride natam, Tune ferrum et scopulos gestare in corde fatebor. Cur non et specto pereuntem ? oculosque videndo Conscelero ? cur non tauros exhortor in ilium, Terrigenasque feros, insopitumque draconem? Di meliora velint. Quamquam non ista precanda, Sed facienda mihi. Prodamne ego regna parentis, Atque ope nescio quis servabitur advena nostra, > Ut per me sospes sine me det lintea ventis," Virque sit alterius, poenae Medea relinquar? Si facere hoc, aliamve potest praeponere nobis, Occidat ingratus. Sed non is vultus in illo, Non ea nobilitas animo est, ea gratia formae, Ut timeam fraudem, meritique oblivia nostri. Et dabit ante fidem : cogamque in foedera testes Esse deos. Quid tuta times ? Accingere et omnem Pelle moram. Metam., vii, 11-48. 320. CAVE OF SLEEP. Est prope Cimmerios longo spelunca recessu, Mons cavus, ignavi domus et penetralia Somni : Quo nunquam radiis oriens mediusve cadensve Phoebus adire potest. Nebulae caligine mixtae Exhalantur humo, dubiaeque crepuscula lucis. Non vigil ales ibi cristati cantibus oris Evocat Auroram, nee voce silentia rumpunt Sollicitive canes canibusve sagacior anser. Non fera, non pecudes, non moti flamine rami, OVIDIUS. 241 Humanaeve sonum reddunt convicia linguae. Muta quies habitat. Saxo tamen exit ab iino Rivus aquae Lethes, per quern cum murmure labens Invitat somnos crepitantibus unda lapillis. Ante fores antri fecunda papavera florent Innumeraeque herbae, quarum de lacte soporem Nox legit, et spargit per opacas humida terras, lanua, ne verso stridorem cardine reddat, Nulla domo tota, custos in limiue nullus. At medio torus est ebeno subliuiis in antro, Plumeus, unicolor, pullo velaniine tectus : Quo cubat ipse deus membris languore solutis. Hunc circa passim varias imitantia formas Somnia vana iacent totidem, quot messis aristas, Silva gerit frondes, eiectas litus arenas. Melam., xi, 592-615. 321. PANEGYRIC OF AUGUSTUS. Nunc mihi mille sonos, quoque est memoratus Achilles, Vellem, Maeonide, pectus inesse tuum, Dum canimus sacras alterno pectine Nonas. Maximus hinc Fastis accumulator honos. Deficit ingenium, maioraque viribus urgent: Haec mihi praecipuo est ore canenda dies. Quid volui demens elegis imponere tantum Ponderis ? Heroi res erat ista pedis. Sancte Pater patriae, tibi Plebs, tibi Curia nomen Hoc dedit ; hoc dedimus nos tibi nomen, Eques. Res tamen ante dedit. Sero quoque vera tulisti Nomina : iam pridem tu Pater orbis eras. Hoc tu per terras, quod in aethere luppiter alto, Nomen habes. Hominum tu pater, ille deum. Romule, concedas : facit hie tua magna tuendo Moenia: tu dederas transilienda Remo. Te Tatius, parvique Cures, Caeninaque sensit. Hoc duce Romanum est Solis utrumque latus. Tu breve nescio quid victae telluris habebas; Quodcunque est alto sub love, Caesar habet. 16 242 LATIN SELECTIONS. Tu rapis, hie castas duce se iubet esse maritas. Tu recipis luco, repulit ille nefas. Vis tibi grata fuit : florent sub Caesare leges. Tu Domini nomen, Priiicipis ille tenet. Te Remus iucusat ; veniam dedit hostibus ille. Caelestem fecit te pater ; ille patrem. Fast., ii, 119-144 322. PROSERPINE CARRIED OFF BY PLUTO. Terra tribus scopulis vastum procurrit in aequor Trinacris, a positu nomen adepta loci ; Grata domus Cereri. Multas ea possidet urbes ; In quibus est culto fertilis Enna solo. Frigida caelestum matres Arethusa vocarat. Venerat ad sacras et dea flava dapes. Filia, consuetis ut erat comitata puellis, Errabat nudo per sua prata pede. Valle sub umbrosa locus est, adspergine multa Uvidus ex alto desilientis aquae. Tot fuerant illic, quot babet natura. colores : Pictaque dissimili flore nitebat humus. Quam simul adspexit, Comites, accedite, dixit Et mecum plenos flore referte sinus. Praeda puellares animos oblectat inanis ; Et non sentitur sedulitate labor. Haec implet lento calathos e vimine textos : Haec gremium, laxos degravat ilia sinus. Ilia legit calthas : huic surit violaria curae : Ilia papavereas subsecat ungue comas. Has, hyacinthe, tenes : illas, amarante, moraris : Pars thyma, pars casiam. pars meliloton amant: Plurima lecta rosa est ; sunt et sine nomine flores. Ipsa crocos tenues liliaque alba legit. Carpendi studio paullatim longius itur ; Et dominam casu nulla secuta comes. Hanc videt, et visam patruus velociter aufert ; Regnaque caeruleis in sua portat equis. Fast., iv, 41&-446. OVIDIUS. 243 323. OVID BESEECHES AUGUSTUS TO RELENT. His precor exemplis tua nunc, mitissime Caesar, Fiat ab ingenio mollior ira meo. Ilia quidem iusta est, nee me meruisse negabo. Non adeo nostro fugit ab ore pudor. Sed, nisi peccassem, quid tu concedere posses ? Materiam veniae sors tibi nostra dedit. Si, quoties peccant homines, sua fulmina mittat luppiter; exiguo tempore inermis erit. Nunc, ubi detonuit, strepituque exterruit orbem, Purum discussis ae'ra reddit aquis. lure igitur genitorque deum rectorque vocatur : lure capax mundus nil love maius habet. Tu quoque, cum patriae rector dicare paterque ; Utere more del nomen habentis idem. Idque facis : nee te quisquam moderatius unquam Imperii potuit frena tenere sui. Tu veniam parti superatae saepe dedisti, Non concessurus quam tibi victor erat. Divitiis etiam multos et honoribus auctos Vidi, qui tulerant in caput arma tuum : Quaeque dies bellum, belli tibi sustulit iram : Parsque simul templis utraque dona tulit : Utque tuus gaudet miles, quod vicerit hostem ; Sic, cur se victum gaudeat, hostis habet. Causa, inea est melior: qui nee contraria dicor Arma nee hostiles esse secutus opes. Per mare, per terras, per tertia numina iuro, Per te, praesentem conspicuumque deum ; Hunc animum favisse tibi, vir maxime : meque, Qua sola potui, meute fuisse tuum. TV., ii, 27-56. 244 LATIN SELECTIONS. SALEIUS BASSUS, CONTEMPORARY OF OVID. 324. PANEGYRIC ON CALPURNIUS Piso. decus, et toto merito venerabilis aevo Pierii tutela chori, quo praeside tuti Non umquam vates inopi metuere senectae. Quod si quis nostris precibus locus, et mea vota Si mentem subiere tuam, memorabilis olim Tu mihi Maecenas tenero cantabere versa. Possumus aeternae nomen committere famae, Si tamen hoc ulli de se promittere fas est, Et deus ultor abest : superest animosa voluntas, Ipsaque nescio quid mens excellentius audet. Tu nanti protende manum : tu, Piso, latentem Exsere : nos humilis doraus et sincera parentum, Sed tenuis fortuna sua caligine celat, Possumus impositis caput exonerare tenebris Et lucem spectare novam, si quid tnodo laetus Annuis, et nostris subscribis, candide, votis. Est mihi, crede, meis animus constantior annis ; Quamvis nunc iuvenile decus mihi pingere malas Coeperit et nondum vicesima venerit aestas. Quod si tarn validae mihi robur mentis inesset Et solidus primes impleret spiritus annos, Auderem voces per carmina nostra referre, Piso, tuas : sed fessa labat mihi pondere cervix, Et tremefacta cadant succiso poplite membra. Sic nee olorinos audet Pandionis ales Parva referre sonos, nee, si velit improba, possit. Sic et aedonia superantur voce cicadae, Stridula cum rapido faciunt convicia soli. Quare age, Calliope, posita gravitate forensi, Lumina Pisonis mecum pete : plura supersunt, Quae laudare velis inventa penatibus ipsis. Paneg., 231-261. PEDO ALBINOVANTJS. 245 PEDO ALBINOVANUS, CONTEMPORARY OF OVID. 325. THE BOUNDLESS DEEP. lam pridera post terga diem solemque relinquunt, lam pridem notis extorres finibus orbis Per non concessas audaces ire tenebras Ad rerum metas extremaque litora mundi ; Nunc ilium pigris irnmania monstra sub undis Qui ferat Oceanum, qui saevas undique pistris Aequoreosque canes, ratibus consurgere prensis. Accumulat fragor ipse metus. lam sidere limo Navigia et rapido desertam flamine classem Seque feris credunt per inertia fata marinis Tarn non felici laniandos sorte relinqui. Atque aliquis prora caecum sublimis ab alta Ae'ra pugnaci luctatus rumpere visu, Ut nihil erepto valuit dinoscere mundo, Obstructa in talis effundit pectora voces: Quo ferimur ? fugit ipse dies orbemque relictum Ultima perpetuis claudit natura tenebris. Anne alio positas ultra sub cardine gentes Atque aliiim flabris intactum quaerimus orbem ? Di revocant rerumque vetant cognoscere finem Mortales oculos : aliena quid aequora remis Et sacras violamus aquas divumque quietas Turbamus sedes ? Ap. Sen. IUi. t Suas. I, xv. 246 LATIN SELECTIONS. CORNELIUS SEVERUS, CONTEMPORARY OF OVID. 326. A LAMENT FOB CICERO. Oraque magnanimuin spirantia paene virorum In rostris iacuere suis : sed enim abstulit ornnis, Tamquam sola foret, rapti Ciceronis imago. Tune redeunt animis ingentia consulis acta lurataeque manus depreusaque foedera noxae Patriciumque nefas extinctum : po'ena Cethegi Deiectusque redit votis Catilina uefandis. Quid favor aut coetus, pleni quid honoribus anni Profuerant ? sacris exculta quid artibus aetas ? Abstulit una dies aevi decus, citaque luctu Conticuit Latiae tristis facundia linguae. Unica sollicitis quondam tutela salusque, Egregium semper patriae caput, ille senatus Vindex, ille fori, legum ritusque togaeque, Publica vox saevis aeteruum obmutuit armis. Informes voltus sparsamque cruore nefando Cauitiem sacrasque manus operumque ministras Tantorum pedibus civis proiecta superbis Proculcavit ovans nee lubrica fata deosque Respexit. Nullo-luet hoc Antonius aevo. Hoc nee in Emathio mitis victoria Perse, Nee te, dive Syphax, non fecerat hoste Philippe ; Inque triumphato ludibria cuncta lugurtha Afuerant, nostraeque cadens ferus Hannibal irae Membra tamen Stygias tulit inviolata sub umbras. Ap. Sen. Rli., Suas. VI, xxvi. GRATIUS. 247 GRATIUS FALISCUS, CONTEMPORARY OF OVID. 327. TRAINING OP YOUNG DOGS OP A HUNTING BREED (METAGON), WITH A DIGRESSION ON THE EVILS OF LUXURY. Turn deinde monebo, Ne matrem indocilis natorum turba fatiget, Percensere notis, iamque inde excernere parvos. Signa dabunt ipsi. Teneris vix artubus haeret Ille tuos olim non defecturus honores : Iamque ilium impatiens aequae vehementia sortia Extulit: affectat materna regna sub alvo, Ubera tota tenet, [stat] tergo liber aperto, Dum tepida indulget terris dementia mundi. Verum ubi Caurino perstriuxit frigore vesper Ira iacet, turbaque potens operitur inerti. Illius et manibus viris sit cura futuras Perpensare : levis deducet pondere fratres. [Haec de] pignoribus (nee te mea carmina fallent) : Protinus et cultus alios et debita fetae Blandimenta feres, curaque sequere merentem : Ilia perinde [suo nutrit de lacte] minores, Ac longam praestabit opem. Turn denique, fetae Cum desunt operi, fregitque industria matres, Transeat in catulos omnis tutela relictos. Lacte novam pubem facilique tuebere maza, .Nee luxus alios avidaeque impendia vitae Noscant : haec magno redit indulgentia damno : Nee minim : humanos non [res] magis altera sensus Tollit : [sed] ratio vitiis adeuntibus obstat. Haec ilia est, Pharios quae fregit noxia reges, Dum servata cavis potant Mareotica gemmis, Nardiferumque metunt Gangem, vitiisque ministrant. Sic et Achaemenio cecidisti, Lydia, Cyro : Atqui dives eras, fluvialibus aurea venis. Scilicet, ad summam ne quid restaret habeudum, 248 LATIN SELECTIONS. Tu quoque, luxuriae fictas dum colligis artis, Et sequeris demens alienam, Graecia, culpam, O quantum et quoties decoris frustrata paterni ! At qualis nostris, quam simplex mensa, Camillis ! Qui tibi cultus erat post tot, Serrane, triumphos ! Ergo illi ex habitu virtutisque indole priscae Imposuere orbi Romam caput, actaque ab illis Ad caelum virtus summosque tetendit honores. Scilicet exiguis magna sub imagine rebus Prospicies, quae sit ratio et quo fine regenda. Cynegetica, 287-327. M. MANTLIUS, LATE IN AUGUSTAN AGE. 328. THE UNIVERSE is SPHERICAL IN FORM. Nee vero tibi natura admiranda videri Pendentis terrae debet, cum pendeat ipse Mundus et in nullo ponat vestigia fundo. Quod patet ex ipso motu cursuque volantis. Cum suspensus eat Phoebus cursumque reflectat Hue illuc, agiles et servet in aethere metas, Cum luna et stellae volitent per inania mundi ; Terra quoque aerias leges imitata pependit. Est igitur tellus mediam sortita cavernam Aeris et toto pariter sublata prof undo ; Nee patulas distenta plagas, sed condita in orbem Undique surgentem pariter pariterque cadentem. Haec est naturae facies ; sic mundus et ipse In convexa volans teretes facit esse figures Stellarum ; solisque orbem lunaeque rotundum Aspicimus, tumido quaerentis corpore lumen, Quod globus obliquos totus non accipit ignes. Sic tellus glomerata manet mundumque figurat. I, 194-210, 213. MANILIUS. 249 329. EXISTENCE OP GOD INFERRED FROM THE ORDER OBSERVABLE IN NATURE. Nec quidquam in tanta magis est rairabile mole, Quam ratio et certis quod legibus omnia parent. Nusquam turba nocet, nihil ullis partibus errat, Laxius et levius mutatove ordine fertur. Quid tarn confusum specie, quid tarn vice certum est? Ac mihi tarn praeseris ratio non ulla videtur, Qua pateat mundum diviuo numine verti, Atque ipsum esse deuin, nee forte coisse magistra, Ut voluit credi qui primus moeuia muudi Seminibus struxit minirnis, inque ilia resolvit: E quis et maria et terras et sidera caeli Aetheraque immensos fabricautem finibus orbes Solventemque alios constare, et cuncta reverti In sua principia et rerum mutare figuras. Quis credat tantas operum sine numine moles Ex minimis, caecoque creatum foedere mundum ? Si fors ista dedit nobis, fors ipsa gubernet. At cur dispositis vicibus cousurgere signa, Et velut imperio praescriptos reddere cursus Cernimus, ac nullis properantibus ulla relinqui? Cur eadem aestivas exornant sidera noctes Semper, et hibernas eadem ? certamque figuram Quisque dies reddit raundo, certamque relinquit? I. 476-498. 330. THE FIVE ZONES. Circulus ad boream fulgentem sustinet Arcton, Sexque fugit solidas a caeli vertice panes. Alter ad extremi decurrens sidera Cancri, In quo corisummat Phoebus lucemque moramque, Tanlaque per longos circumfert lumina flexus, Aestivum medio nomen sibi sumit ab aestu ; Temporis et titulo potitur metaque volantis Solis, et extremes designat fervidus actus, 250 LATIN SELECTIONS. Et quinqne in partes aquilonis distat ab orbe. Tertius in media rnundi regione locatus Ingenti spira totum praecingit Olympum, Parte ab utraque videns axem ; quo liminc Phoebus Componit paribus numeris noctemque diemque, Veris et autumui currens per tempora mixta, Cum medium aequali distinguit limhe caelum, Quattuor et gradibus sua fila reducit ab aestu. Proximus hunc ultra brumalis nomine cingens Ultima designat fulgentis lumina solis, Inviaque obliqua radiorum munera flamma Dat per iter minimum nobis ; sed finibus illis, Quos super incubuit, longa stant tempora luce, Vixque dies transit candentem extenta per aestum, Bisque iacet binis summotus partibus orbis. I, 506-588. 331. COMETS ARISE FROM THE UBIQUITY OP FIERY SUBSTANCE. Sunt autem cunctis permixti partibus ignes, Qui gravidas habitant fabricantes fulmina nubis ; Et peuetrant terras Aetnamque minantur Olympo ; Et calidas reddunt ipsis in fqntibus undas, Ac silice in dura viridique in cortice sedem Inveniunt, cum silva sibi collisa crematur ; Ignibus usque adeo natura est omnis abundans. Ne mirere faces subitas erumpere caelo,. Aeraque accensum flammis lucere coruscis, Arida complexum spirantis semina terrae, Quae volucer pascens ignis sequiturque fugitqiie, Fulgura cum videas tremulum vibrantia lumen Imbribus e mecliis et caelum fulmine ruptum, Sive igitur ratio praebentis semina terrae In volucres ignes potuit generare cometas, Sive illas natura faces ut cuncta creavit Sidera per tenues caelo lucentia flammas, Sed trahit ad semet rapiclo Titanius aestu, Iiivolvitque suo flammantis igue cometas, MANILIUS. 251 Ac modo dimittit, (sicut Cyllehius orbis Et Venus, accenso cum ducit Vespere noctem, Saepe nitent, falluntque oculos rursusque revisunt;) Seu deus instantis fati miseratus in orbem Signa per affectus caelique incendia mittit ; Nunquam futilibus excauduit ignibus aether. I, 852-876. 332. THE DIGNITY OF MAN. Quid minim, noscere mundum Si possunt homines, quibus est et mundus in ipsis, Exemplumque dei quisque est in imagine parva? An quoquam genitos nisi caelo credere fas est Esse homines ? proiecta iacent auimalia cuncta In terra vel mersa vadis vel in acre pendent : Omnibus una quies venter, sensusque per artus, Et quia cousilium non est, et lingua remissa; Unus et inspectus rerum, viresque loquendi, Ingeniumque capax, varias educit in artes. Hie partus, qui cuncta regit, secessit in orbem, Edomuit terram ad fruges, animalia cepit, Imposuitque viam ponto, stetit uims in arcem Ercctus capitis, victorque ad sidera mittit Sidereos oculos, propiusque aspectat Olympum, Inquiritque lovem : nee sola froute deorum Contentus manet, et caeluin scrutatur in alvo, Cognatumque seqtiens corpus se quacrit in astris: Hinc in tanta fidem petimus, quam saepe volucres Accipiunt, trepidueque suo sub pectore fibrae. An minus est sacris rationom ducere signis, Quam pecuduin mortes, aviumque attendere cantus, Atque ideo faciem caeli non iuvidet orbi Ipse deus, vultusque suos corpusque recludit Semper volvendo, seque ipsum inculcat et oftert; Ut biMie cognosci possit, doceatque videndo, Qualis eat, cogatque suas attendere leges. IV, 886-912. 252 LATIN SELECTIONS. PAPIRIUS FABIANUS, LATE IN AUGUSTAN AGE. 333. A SUASORIA. ALEXANDER HAS ARRIVED AT THE LIMITS OF THE EARTH: HE KNOWS NOT WHAT TO CONQUER NEXT. Quid ? ista toto pelago infusa caligo navigantem tibi videtur admittere, quae prospicientem quoque excludit? Non haec India est nee ferarum terribilis ille conventus. Inmanes pro- pone beluas, aspice quibus procellis fluctibusque saeviat, quas ad litora undas agat. Tantus ventorum coucursus, tanta convulsi funditus maris insania est; nulla praesens navigantibus static est, nihil salutare, nihil notum: rudis et inperfecta 'uatura peni- tus recessit. Ista maria ne illi quidem petierunt qui fugiebant Alexandrum. Sacrum quidem terris natura circumfudit Ocea- num. Illi qui etiam siderum collegerunt metas et annuas hietnis atque aestatis vices ad certam legem redegerunt, quibus nulla pars ignota mundi est, de Oceauo tameu dubitant utrumne ter- ras velut vinculum circumfluat, an in suum colligatur orbem, et in hos per quos navigatur siuus quasi spiramenta quaedam mag- nitudinis exaestuet; ignem post se cuius augrnentum ipse sit habeat, an spiritum. Quid agitis, commilitones ? domitoremne generis humani, maguum Alexandrum, eo dimittitis quod adhuc quid sit disputatur? Memento Alexander: matrem in orbe victo adhuc magis quam pacato relinquis. Ap. Sen. Rh., Suas. I, iv. ARELLIUS FUSCUS, LATE IN AUGUSTAN AGE. 334. A SUASORIA. ALEXANDER HESITATES WHETHER TO ENTER BABYLON, AFTER AN AUGUR HAD PREDICTED THAT HE SHOULD DIE THERE. Quis est qui f uturorum scientiam sibi vindicet ? novae oportet sortis is sit qui iubente deo canat, non eodem contentus utero quo imprudentes nascimur: quandam imaginem dei praeferat HATEEIUS. 253 qui iussa exhibeat dei. Sic est, tautum enim regem tautique rectorem orbis in metum cogit. Magnus iste et supra humanae sortis habitum sit cui liceat terrere Alexandrum : ponat iste suos inter sidera patres et originem caelo trahat, agnoscat suum va- tem deus ; non eodem vitae fine, aetate magna, extra omnem fatorum necessitatem caput sit quod gentibus futura praecipiat. Si vera sunt ista, quid ita non huic studio servit omnis aetas ? cur non ab infantia rerum naturam deosque qua licet visimus, cum pateant uobis sidera et interesse numinibus liceat ? quid ita inu- tili desudamus facundia aut periculosis atteritur armis manus ? an melius alio pignore quam futuri scientia ingenia surrexerint ? Qui vero in media se, ut praedicant, fatorum misere pignora natales iuquirunt et primam aevi horam omnium aunorum ha- bent nuntiamf quo ierint motu sidera, in quas discucurrerint par- tes, contrane deus steterit, an placidus adfulserit sol ; an plenam lucetn (an) initia eurgentis acceperit, an abdiderit in noctem obscurum caput luna; Saturnus nascentem, an ad bella Mars militem, an negotiosum in quaestus Mercurius exceperit, an blanda adnuerit nascenti Venus, an ex humili in sublime luppi- ter tulerit aestimant : tot circa unum caput tumultuautis deos ! Futura nuntiant : plerosque dixere victuros, at nihil metuentis oppressit dies ; aliis dedere finem propinquum, at illi superf uere agentes inutilis animas ; felices nascentibus annos spoponderunt, at fortuna in omnem properavit iniuriam. Incertae enim sortis vivimus : unicuique ista pro ingenio finguntur, non ex fide scien- tiae. Erit aliquis orbe toto locus qui te victorem non viderit? Babylon ei cluditur cui patuit oceanus. Ap. Sen. Rh., Suas. TV, I Q. IIATERIUS, 64 B. C.-25 A. D. 335. A SUASORIA. CICERO DELIBERATES WHETHER TO BURN HIS PHILIPPICS ON THE CONDITION THAT HIS LlFE SHALL BE SPARED. Non feres Antonium : intolerabilis in malo ingenio felicitas est nihilque cupicntis magis accendit quam prosperae turpitudinis 254 LATIN SELECTIONS. conscientia. Difficile est ; non feres, inquam, et iterum inritare inimicum in mortem tuam cupies. Quod ad me quidem pertinet, multum a Cicerone absum : tamen non taedet tantum me vitae meae, sed pudet. Ne propter hoc quidem ingenium tuum amas, quod illud Autonius plus odit quam te ? remittere ait se tibi ut vivas, commentus quemadmodum eripiat etiam quod vixeras. Crudelior est pactio Antonii quam proscriptio. Ingenium erat in quo nihil iuris haberent triumviralia anna. Commentus est Antonius quemadmodum quod non poterat cum Cicerone (pro- scribere, a Cicerone) proscriberetur. Hortarer te, Cicero, ut vi- tam magni aestimares, si libertas suum haberet in civitate locum, si suum in libertate eloqueutia, si non civili ense cervicibus lue- rentur ; nuuc ut scias uihil esse melius quam mori, vitam tibi Antonius promittit. Pendet nefariae proscriptionis tabula : tot praetorii, tot consulares, tot equestris ordinis viri periere ; nemo relinquitur nisi qui servire possit. Nescio an hoc tempore viv- ere velis, Cicero : nemo est cum quo velis. Merito, hercules, illo tempore vixisti quo Caesar ultro te rogavit ut viveres sine ulla pactione, quo tempore non quidem stabat respublica, sed in boni principis sinum ceciderat. Ap. Sen. Rh., Suas. VII, i. M. ANNAEUS SENECA, RHETOR, CIRC. 54 B.C.-38 A.D. 336. DESCRIPTION OP THE ELOQUENCE OF THE RHETORI- . CIANS ABELLIDS Fuscus AND FABIANUS. Erat explicatio Fusci Arelli splendida quidem sed operosa et implicata, cultus nimis adquisitus, compositio verborum mollior quam ut illam tam sanctis fortibusque praeceptis praeparans se animus pati posset; summa inaequalitas orationis, quae modo exilis erat, modo nimia licentia vaga et effusa : principia, argu- menta, narrationes aride dicebantur, in descriptionibus extra le- gem omnibus verbis, dummodo niterent, permissa libertas ; nihil acre, nihil solidum, nihil horridum ; spleudida oratio et magis SENECA, KHETOR. 255 lasciva quam laeta. Ab hac cito se Fabianus separavit et luxu- riam quidem cum voluit abiecit, obscuritateiu non potuit evadere ; haec ilium usque in philosophiam prosecuta est; saepe minus quara audienti satis est eloquitur, et in suinma eius ac simplicis- sima facultate dicendi antiquorum tamen vitiorum remanent vestigia, quaedam tarn subito desinunt, ut nou brevia sint sed abrupta. Dicebat autem Fabianus fere dulces sententias et quotiens inciderat aliqua materia quae convitiuin seculi reciperet, inspirabat magno magis quam acri animo. Deerat illi oratorium robur et ille pugnatorius mucro, splendor vero velut voluntarius non elaboratae orationi aderat. Vultus dicentis lenis et pro tranquillitate morum remissus ; vocis nulla contentio, nulla cor- poris adseveratio, cum verba velut iniussa fluerent. lam vide- licet compositus et pacatus animus, cum veros compressisset affectus et iram doloremque procul expulisset, paruni bene imi- tari poterat quae eff ugerat. Suasoriis aptior erat ; locorum ha- bitus fluminumque decursus et urbium .situs moresque populorum nemo descripsit abundantius, numquam inopia verbi substitit, sed velocissimo ac fucillimo cursu omnes res beatu circumfluebat oratio. Contr., II, Praef. 1-3. 337. OVID'S GENIUS FOR POETRY AND RHETORIC CHARACTERIZED. Hanc controversial!! memini ab Ovidio Nasone declamari apud rhetorem Arellium Fuscum cuius auditor fuit; riam Latronis ad- mirator erat, cum diversum sequeretur dicendi genus. Habebat ille comptum et deceits et ainubile ingenium. Oratio eius iam turn nihil aliud poterat videri quam solutum carmen. Adeo au- tem studiose Latronem audiit, ut inultas illius sententias in ver- sus suos transtulerit. Tune autem cum studerct habebatur bonus declamator. Hanc certe controversiam ante Arellium Fuscum declamavit, ut mihi videbatur, lonjje ingeniosius, excepto eo quod sine certo ordine p,er locos discuiTcrat. . . . Declamabat autem Naso raro controversias et non nisi ethicas ; libentius dicebat suasorias, molesta illi erat omnis argumentatio. Verbis minime licenter usus est nisi in carminibus. in quibus non ignoravit vitia sua sed araavit : manifestum potest esse, quod rogatus aliquando 256 LATIN SELECTIONS. ab amicis suis, ut tolleret tres versus, invicem petiit, ut ipse tres exciperet in quos nihil illis liceret : aequa lex visa est ; scripse- rant illi quos tolli vellent secreto, hie quos tutos esse vellet : in utrisque codicillis idem versus erant, ex quibus primum fuisse narrabat Albinovanus Pedo, qui inter arbitros fuit : Semibovemque virum semivirumque bovem ; Secundum : Et gelidum Borean egelidumque Notum. 'Ex quo adparet summi ingenii viro non iudicium defuisse ad compescendam licentiam carminum suorum sed animura : aiebat interim decentiorem faciem esse, in qua aliquis naevus fuisset. Contr., H, ii, 8, 9, 12. 338. ASINIUS POLLIO FIRST INTRODUCED THE PRACTICE OF RECITATIONS. ' Pollio Asinius numquam admissa multitudine declamavit ; nee illi ambitio in studiis defuit : primus enim omnium Romanorum advocatis hominibus scripta sua recitavit, et iude est quod Labie- nus, homo mentis quam linguae amarioris, dicit : ' ille triumpha- lis seuex oxpoocms suas (id est declamationes) numquam populo commisit ' sive quia parum in illis habuit fiduciam, sive quod magis credideriin tantus orator iuferius id opus ingeuio suo duxit, et exerceri quidem illo volebat, gloriari fastidiebat. Au- divi autem ilium et viridem et postea iam senem cum Marcello Aesernino nepoti suo quasi praeciperet; audiebat ilium dicentem et primum disputabat de ilia parte quam Marcellus dixerat: praetermissa ostendebat, leviter tacta iraplebat, vitiosa coargue- bat, deinde dicebat partem contrariam. Floridior erat aliquanto in declamando quam in agendo : illud strictum eius et asperum et nimis iratum ingenio suo iudicium adeo cessabat, ut in multis illi venia opus esset quae ab ipso vix impetrabatur. Marcellus, quamvis puer, iam tantae indolis erat, ut Pollio ad ilium perti- uere successionem eloquentiae suae crederet, cum filium Asinium Gallum relinqueret, magnum oratorem, nisi ilium, quod semper evenit, magnitude patris non produceret sed obsueret. Memini intra quartum diem quam Herium filium amiserat declamare eum nobis, sed tauto vehemeutius quam umquam, ut appareret homi- SENECA, RHETOB. 257 nem natura contumacem cum fortuna sna rixari ; nee quicquam ex ordiue vitae solito remisit, itaque cum mortuo in Syria Gaio Caesare per codicillos questus esset divus Augustus, ut erat mos illi clementissimo viro, non civiliter tantum sed etiam farnilia- riter, quod in tarn magno et recenti luctu suo homo carissimus sibi pleno convivis cenasset, rescripsit Pollio : ' eo die cenavi quo Herium filium amisi.' Quis exigeret maiorem ab amico dolorera quam a patre? O magnos viros qui fortunae succum- bere nesciunt et adversas res suas virtutis experimenta faciunt ! declamavit Pollio Asiuius intra quartum diem quam filium amiserat : praeconium illud ingentis animi fuit malis suis insul- tantis. Contr., IV, Praef. 2-6. 339. A CONTROVERSIA. FlLIA CONSCIA IN VENENO PRIVIGNI. Venefica torqueatur, donee conscios indicet. Quidam mortua uxore ex qua filium habebat duxit alteram et ex ea sustulit filiam. Decessit adulescens, accusavit maritus novercam vene- ficii. Damnata dum torqueretur dixit consciam filiam. Petitur ad supplicium puella. Pater defendit. Non prodesset tibi, pu- ella, quod te amavit frater, nisi inater odisset. Nefanda mulier, etiam filiae noverca, ne mori quidem potuit, nisi et occideret. In gladiatoribus quoque condicio dura victoris est cum moriente pugnantis. Nullum magis adversarium timeas quam qui vivere non potest, occidere potest. Concitalissima est rabies in despe- ratione et morte ultima in furorem animus impellitur. Quaedam ferae tela ipsa commordent et in mortis auctorem per vulnera ruunt. Gladiator quern armatus fugerat nudus insequitur, et praecipitati non quod impulit tantum trahnnt, sed quod oecurrit. Naturuli quodam deploratae mentis affectu morientibus gratissi- mum est common. O mendacium simile veneficio ! dum nover- cae meminit, matris oblita est. Peto ne quia filium vindicavi, filiam perdam. Nisi succurritis, noverca vicit, ego victus sum. Ne inter supplicia quidem desivit occidere. Prosit apud vos puellae quod earn pater laudat, prosit quod mater accusat. Con- scia, inquit, est filia. Ego torqueri coepi, noverca torquere. Habui filium talem, ut ilium amare posset noverca, nisi in earn 17 258 LATIN SELECTIONS. incidisset quae odisse etiam filiam posset. Servus furti tortus Catonem conscium dixit. Utrum plus tormentis creditis an Catoni ? Quod noverca tarn sero, puella tarn cito ? In hoc pocnas veneficii dabat, ut accusationis exigeret. Contr., IX, vi. AUGUSTUS IMPERATOR. 340. THE EMPEROR CONGRATULATES HIMSELF ON HAVING PASSED THE GRAND CLIMACTERIC. LETTER TO HIS GRANDSON CAIUS, 2 A. D. IX Kalend. Octobr. Have, mi Cai, meus ocellus iucundissi- mus : quern semper mediusfidius desidero cum a me abes ; sed praecipue diebus talibus, qualis est hodiernus, oculi mei requi- runt meum Caium : quern, ubicumque hoc die fuisti, spero laetum et benevolentem celebrasse quartum et sexagesimum natalem meum : nam, ut vides, /cXt/AaKT^pa communem seniorum omnium tertium et sexagesimum annum evasimus : deos autem oro ut mihi quautumcumque superest temporis, id salvis vobis traducere liceat in statu reipublicae felicissiino avftpayaOovvTuv vpuv Kal SiaSeYouevoH' stationern meam. Ap. Gdl, XV, vii, 2. 341. EXTRACTS FROM LETTERS TO LIVIA, 12 A. D., SHOTTING HIS OPINION OF CLAUDIUS. Collocutus sum cum Tiberio, ut mandasti, mea Livia, quid nepoti tuo Tiberio faciendum esset ludis Martialibus. Consentit autem uterque nostrum, semel nobis esse statuendum, quod con- silium in illo sequamur. Nam si est apnos, et, ut ita dicam, bXoKXrjpos, quid est quod dubitemus. quin per eosdem articulos et gradus producendus sit, per quos frater eius productus fuit ? Sin autem ^XarruxrOai sentimus eum, KOL /3e/3Aa<$a<, Kal eis rrjv TOV cru>/Aa.Tos Kal cts Tr]v Trjs 4 rv Xy' ; o.p Tt -oTf]Ta f praebenda materia deridendi et ilium et nos non est hominibus TO. roiavra o-KcoTrretv elu)66(riv. Nam semper aestuabimus, si de singu- VELLE1US. 259 lis articulis temporum deliberabimus, p-rj TrpovrroKeffjicvov fjfj.iv, posse arbitremur eum gerere honores necne. In praesentia tamen quibus de rebus consulis, curare eum ludis Martialibus triclinium sacerdotum, non displicet nobis, si est passurus, se ab Silani filio, homine sibi affiui, admoneri, ne quid faciat, quod conspici et derideri possit. Spectare eum Circenses ex pulvi- nari, non placet nobis. Expositus enim in prima fronte specta- culorum conspicietur. In Albanum montem ire eum, non placet nobis, aut esse Romae Latinarum diebus. Cur euim non prae- ficitur urbi, si potest fratrem suum sequi in montem ? Habes nostras, mea Livia, sententias, quibus placet semel de tpta re 1 aliquid coustitui, ne semper inter spem et metum fluctuemus. Licebit autem, si voles, Antoniae quoque nostrae des hanc partem epistolae huius legendum. . . . Tiberium adolescentem ego vero, dum tu aberis, quotidie invitabo ad cenam, ne solus cenet cum suo Sulpicio et Atheuodoro ; qui vellem diligentius et minus p.fTftaps loquatur, qui possit, cum declamat, o-a^oj^ dicere, quae dicenda suut, non video. Ap. Suet., Claud., iv. M. VELLEIUS PATERCULUS, 18 B. C.-31 A.D. 342. CHARACTER OF JULIUS CAESAR. Hie nobilissimn luliorum genitus familia, et, quod inter om- neis constat, antiquissima, ab Ancbise ac Vencre deducens genus, forma omnium civium excellentissimus, vigore animi acerrimus, munificentia effusissimus, animo super liumanam et naturam et fidem evectua, magnitudine cogitationum, celeritate bellandi, pa- tientia periculorura, Magno illi Alexandro, sed sobrio, neque 260 LATIN SELECTIONS. iracundo, simillimus, qui denique semper et somno et cibo in vitam, non iii voluptatera, uteretur ; cum fuisset C. Mario san- guine coniunctissimus, atque idem Cinnae gener, cuius filiam ut repudiaret, nullo metu compelli potuit (cum M. Piso consularis Anniam, quae Cinnae uxor fuerat, in Sullae dimisisset gratiam), habuissetque fere XVIII annos eo tempore, quo Sulla rerum potitus est : magis ministris Sullae adiutoribusque partium, quam ipso, conquirentibus eum ad necem, mutata veste, dissimilemque fortunae suae indutus habitum, nocte urbe elapsus est. Idem postea admodum iuvenis cum a piratis captus esset, ita se per omne spatium, quo ab his retentus est, apud eos gessit, ut pariter his terrori venerationique esset, neque unquam aut nocte aut die (cur enim, quod vel maximum est, si narrari verbis speciosis non potest, omittatur ?) aut excalcearetur aut discingeretur ; in hoc scilicet, ne, si quando aliquid ex solito variaret, suspectus his, qui oculis tanlummodo eum custodiebant, foret. ii, 41. VALERIUS MAXIMUS, TIME OF TIBERIUS. 343. THE ROMAN RELIGION OWED MUCH TO ETRUSCAN INFLUENCE. Maiores nostri statas solemnesque caeremonias, Pontificum scientia ; bene gerendarum rerum auctoritates, augurum obser- vatione ; Apollinis praedictiones, vatum libris ; portentorum depulsa, Etrusca disciplina explicari voluerunt. Prisco etiam institute rebus divinus opera datur, cum aliquid commendandum est, precatione : cum exposcendum, voto : cum solvendum, gratu- latione : cum inquirendum vel extis vel sortibus, impetrito : cum solemni ritu perageudum, sacrificio. Quo etiam ostentorum ac fulgurum denuntiationes procurantur. Tantum autem studium antiquis non solum observandae, sed etiam amplificandae religio- nis fuit, ut e florentissima turn et opulentissima civitate decem priucipum filii S. C. singulis Etruriae populis percipiendae sacro- rum disciplinae gratia traderentur. I, i, 1. PHAEDRUS. 261 344. THE GODS \VTLL NOT ENDURE TO BE SLIGHTED. Non sinit nos M. Crassus, inter gravissimas nostri imperil iacturaa numerandus, hoc loco de se silentium agere : plurimis et evidentissimis ante tantam ruinam monstrorum pulsatus icti- bus. Ducturus erat a Carris adversus Parthos exercitum. Ei pullum traditum est pal udamen turn, cum in proelium exeuntibus album aut purpureum dari soleret. Maesti et taciti milites ad priucipia convenerunt, qui vetere institute cum clamore alacri accurrere debebant. Aquilarum altera vix convelli a primipilo potuit: altera aegerrime extracta in contrariam, ac ferebatur, partem seipsa convertit. Magna haec prodigia : sed et illae cla- des aliquaiito maiores ; tot pulcherrimarum legionum interitus, tarn multa signa hostilibus intercepta manibus, tantum Romanae militiae decus barbarorum obtritum equitatu : optimae indolis filii cruore paterni respersi oculi, corpusque imperatoris inter promiscuas cadaverum strues, avium ferarumque laniatibus ob- iectum. Vellem equidem placidius, sed relatu verum est. Sic dii spreti excandescunt : sic humana consilia castigantur, ubi se caelestibus praeferunt. I, vi, 11. PHAEDRUS, TIME OF TIBERIUS AND CLAUDIUS. 345. THE FKOGS ASK FOB A KING. Athenae cum florerent aequis legibus, Procax libertas ci'vitatem miscuit, Freiiiimque solvit pristinum lice'ntia. Ilinc conspiratis ftictionum pdrtibus, Arcem tyrannus dccupat Pisfstratua. Cum tn'stem scrvitiitem flerent Attici, Non qufa crudelis file, sed quoniam grave Omrie insuctis dims, et coepisscnt queri: Aesdpus talem turn fabellam r^tulit. 262 LATIN SELECTIONS. Ranae, vagantes liberis paliidibus, Clamdre magno regem petiere a love, Qui dissolutos mores vi compesceret. Pater deorum risit, atque illis dedit Parviim tigillum, missura quod subitii vadi Motii sonoque terruit pavidiirn genus. Hoc mersum limo ciim lateret diutius, Forte lina tacite prdfert e stagnd caput, Et explorato rege cunctas evocat. Illae, timore posito, certatim adnatant, Lignumque supra tiirba petulans insilit. Quod cum inquinassent drani contumelia, Aliiim rogantes regem misere ad lovem, Inutilis quoniam esset, qui fuerat datus. Turn misit ill is hydrum, qui dente aspero Corripere coepit singulas. Frustra necem Fugitant inertes : vdcem praecludit metus. Furtim igitur dant Mercuric mandata ad lovem, Adflictis ut succurrat. Tune contra deus : Quia ndluistis ve*strum ferre, inquit, bonum, Malum perferte. Vds quoque, o civds, ait, Hoc siistinete, maius ne veniat, malum. 346. THE Fox AND THE CROW. Qui se laudari gaudent verbis siibdolis Sera dant poenas tiirpes poenitentia. Cum de" fenestra cdrvus raptum caseum Comesse vellet, celsa residens arbore, Hunc vidit vulpis, deinde sic coepit loqui : O qui tuarum, cdrve, pennarum e"st nitor I Quantum decoris cdrpore et vultii geris ! Si vdcem haberes, niilla prior ales foret. At file stultus. dum vult vocem ostendere, Emisit ore caseum ; quern celeriter Doldsa vulpis avidis rapuit dentibus. Turn demum iugemuit cdrvi deceptiis stupor. I, xiii. PHAEDEUS. 263 347. TIBERIUS INDULGES IN A JEST. Est ardelionum quaedam Romae natio, Trepide concursans, occupata in dtio, Gratis anhelans, miilta agendo m'hil agens, Sibi molesta et aliis odiosissima : Hanc emendare, sf tamen possum, volo Vera fabella : pretium est operae attendere. Caesar Tiberius, ciim, petens Neapoliin, In Misenensem vfllam venisset suam, Quae, mdnte summo pdsita Luculli manu, Prospectat Siculum, et despicit Tusctim mare: Ex alticinctis unus atriensibus, Cui tunica ab humeris linteo Peliisio Erat destricta, cirris depeudentibus, Perambulante laeta domino viridia, Alveolo coepit h'gneo conspt3rgere Humum aestuantem, come officium iactitans : Sed deridetur. Inde notis flexibus Praeciirrit alium in xystum, sedans pulverem. Agndscit hominem Caesar, remque iutelligit. Id lit putavit esse nescio quid boni : Heus ! inquit dominus. ]lle enimvero adsilit, Donationis alacer certae gaiidio. Turn sic iocata est tanta maiestas ducis : Non miiltum egisti, et opera nequidquam pent ; Multd maioris dlapae mecum veneunt. n,v. 348. THE LION AND THE MOUSE. Ne qui's minores la^dat, fabula hade monet. Ledne in silva ddrmiente, riistici Luxiiriabant murds. et unus dx iis Supdr cubantem casu quodam trdnsiit. Expergefactus mi'serum leo celeri impetu Arripuit. Hie vdniam sibi dan rogat : Crimen fatetiir, peccatum imprudentiae. 264 LATIN SELECTIONS. Hoc rex ulcisci gldriosum ndn putans, Igndvit et dimisit. Post paucds dies Leo, dtim vagatur ndctu, in foveam decidit. Captum lit se agnovit laqueis, voce maxima Rugire coepit ; cuius immanem ad souum Mus siibito accurrens : ndn est, quod timeas, ait, Beneficio magno gratiam reddam parem. Mox dmnes artus artuum et ligamina Lustrare coepit, cdgaitosque dentibus Nervds rodendo, laxat ingenia artuum, Sic captum mus leonem silvis reddidit. App. y I, vi. A. CORNELIUS CELSUS, FROM TIBERIUS TO NERO. 349. A SHORT HISTORY OF THE ART OF MEDICINE. Vetustissimus auctor Aesculapius celebretur. Qni, quoniam adhuc rudem et vulgarem hanc scientiam paulo subtilius exco- luit, in deorum nuraerum receptus est. Huius deinde duo filii, Podalirius et Machaon, bello Troiano ducem Agamemno- nem secuti, non mediocrem opem commilitonibus suis attulerunt. Quos tamen Homerus non in pestilentia, neque in variis generi- bus morborum aliquid attulisse auxilii, sed vulueribus tantum- modo ferro et medicamentis mederi solitos esse, proposuit Ex quo apparet, has paries medicinae solas ab iis esse tractatas, eas- que esse vetustissimas. Eodemque auctore disci potest, morbos turn ad iram deorum immortalium relatos esse, et ab iisdem opem posci solitam. Verique simile est, inter nulla auxilia adver- sae valetudinis, plerumque tamen earn bonam contigisse ob bonos mores, quos neque desideria, neque luxuria vitiarant ; siquidem haec duo corpora, prius in Graecia, deinde apud nos, afflixerunt. Ideoque multiplex ista medicina neque olim apud Graecos, neque apud alias gentes necessaria, vix aliquos ex uobis ad senectutis principia perducit. Ergo etiam post eos, de quibus retuli, nulli CELSUS. 265 clari viri medicinam exercuerunt, donee maiore studio litterarum disciplina agitari coepit, quae, ut animo praecipue omnium neces- saria, sic corpori inimica est. Primoque medendi scientia sa- pientiae pars habebatur, ut et morborum curatio et rerum naturae contemplatio sub iisdem auctoribus nata sit, scilicet iis hanc maxime requirentibus, qui corporum suorum robora quieta cogi- tatione, nocturnaque vigilia miuuerant. Ideoque multos ex sapientiae professoribus peritos eius f uisse accepimus ; clarissi- mos vero ex iis Pythagoram, et Empedoclem, et Democritum. Iluius autem, ut quidam crediderunt, discipulus Hippocrates Cous, primus quidem ex omnibus memoria dignis, ab studio et sapientiae disciplinam hanc separavit, vir et arte et facundia insignis. Post quern Diocles Carystius, deinde Praxagoras et Chrysippus, turn Herophilus et Erasistratus sic artem hanc exercuerunt, ut etiam in diversas curandi vias processerint. De Medic., I, Prooem. 350. THE ARGUMENTS FOR VIVISECTION WERE, IN THE FIRST CENTURY OF THE EMPIRE, EXTENDED so AS TO INCLUDE THE HUMAN SUBJECT. Necessarium ergo esse incidere corpora mortuorum, eorumque viscera atque intestina scrutari ; longeque optime fecisse Hero- philum et Erasistratum, qui nocentes homines a regibus ex car- cere acceptos, vivos inciderint, considerarintque, etiamnum spiritu remanente, ea quae natura ante clausisset, eorumque positum, colorem, figuram, magnitudinem, ordinem, duritiem, mollitiem, laevorem, contactum ; processus deinde singulorum et recessus, et sive quid inseritur alteri, sive quid partem altcrius in se reci- pit. Neque enim, cum dolor intus iucidit, scire quid doleat, eum, qui, qua parte quodque viscus intestinumve sit, non cog- noverit : neque curari id, quod aegrum est, posse ab eo, qui, quid sit ignoret. Et cum per vulnus alicuius viscera patefacta sunt, eum qui sanae cuiusque colorem partis ignoret, nescire quid in- tegrum, quid corruptum sit; ita ne succurrere quidem posse corruptis. Aptiusque extnnsecus imponi rcmedia, compertis interiorum et sedibus et figuris, cognitaque eorum magnitudine : similesque omnia, quae intus posita sunt, rationes liabere. Ne- que esse crudele, sicut plerique proponunt, houiinum nocentium, 266 LATIN SELECTIONS. et horurn quoque paucorum, suppliciis, remedia populis innocen- tibus saeculorum omnium quaeri. De Medic., I, Prooem. 351. A FEW REMARKS ON SURGERY, WITH THE QUALIFI- CATIONS OF A GOOD SURGEON. Haec autem pars, cum sit vetustissima, magis tamen ab illo parente omnis medicinae Hippocrate, quarn a prioribus exculta est: deinde, posteaquam diducta ab aliis habere professores suos coepit, in Aegypto quoque iucrevit, Philoxeuo maxime auctore, qui plurimis voluminibus hanc partem diligentissirne comprehen- dit. Gorgias quoque et Sostratus et Heron et Apollonii duo efc Ammom'us Alexandrinus, multique alii celebres viri, singuli quae- dam repererunt. Ac Romae quoque non mediocres professores, maximeque nuper Tryphon pater, et Euelpistus, et, ut ex scriptis eius intelligi potest, horum eruditissimus Meges, quibusdam in melius mutatis aliquantum ei disciplinae adiecerunt. Esse au- tem chirurgus debet adolescens, aut certe adolescentiae propior ; manu strenua, stabili, nee umquam intremiscente, eaque non mi- nus sinistra, quam dextra promptus ; acie oculorum acri clara- que ; animo intrepidus, misericors sic, ut sanari velit eum, quern accepit, non ut clamore eius motus vel magis, quam res desiderat, properet, vel minus, quam necesse est, secet ; sed perinde faciat omnia, ac si null us ex vagitibus alterius affectus oriatur. Potest autem requiri, quid huic parti proprie vindicandum sit: quia vulnerum quoque ulcerumque multorum curationes, quas alibi exsecutus sum, chirurgi sibi vindicant. Ego eumdem quidem hominem posse omnia ista praestare concipio : atque ubi se divi- serunt, eum laudo, qui quamplurimum percipit. Ipse autem huic parti ea reliqui, in quibus vulnus facit medicus, non accipit; et in quibus vulneribus ulceribusque plus profici manu, quam medi- camento, credo : turn quidquid ad ossa pertinet. Quae deinceps exsequi aggrediar ; dilatisque in aliud volumen ossibus, in boo cetera explicabo ; praepositisque iis, quae in qualibet parte cor- poris fiuiit, ad ea, quae proprias sedes habent transibo. De Medic., VII, Praef. PERSTUS. 267 A. PERSIUS FLACCUS, 34-62 A. D. 352. THE COMMONPLACE MAN DOES NOT APPRECIATE PHILOSOPHY. Discite, o miseri, et causas cognoscite rerum ! Quid sumus, et quidnam victuri gignimur ? ordo Quis datus, aut metae quam mollis flexus, et unde ? Quis modus argento ? quid fas optare ? quid asper Utile nuraus habet? Patriae carisque propinquis Quantum elargiri deceat, quern te deus esse lussit, et Iiumanu qua parte locatus es in re, Disce, neque invideas, quod multa fidelia putet In locuplete penu, defensis pinguibus Umbris, Et piper, et pernae, Marsi monumenta clientis, Maenaque quod prima nondum defecerit orca. Hie aliquis de gente hircosa centurionum Dicat : Quod satis est, sapio mihi : non ego euro Esse, quod Arcesilas aerumnosique Solones, Obstipo capite, et figentes lumine terram, Murmura cum secum et rabiosa silentia rodupt. Atque exporrecto trutinantur verba labello Aegroti veteris meditantes somnia: 'gigni De nihilo nihil, in nihilum nil posse reverti.' Hoc est, quod palles? cur quis non prandeat, hoc est? His populus ridet : multumque torosa iuventus Ingeminat tremulos naso ciispante cachinnos. Sat., iii, 66-87. 353. THE TYRANNY OF AMBITION. Mane pijjer stertis. ' Surge,' inquit avaritia : ' eia Surge!' Negas. Instat, 'surge!' inquit. 'Nonqtieo.' 'Surge!' ' Et quid agam ? ' ' Rogitas ? en saperdam advehe Ponto, Ca^toreum, stuppas, ebenum, tus, lubrica Coa. Tolle recens primus piper e sitiente camelo. Verte aliquid, iura.' ' Sed luppiter audiet.' ' Eheu, 268 LATIN SELECTIONS. Baro, regustatum digito terebrare salinum Contentus perages, si vivere cum love tendis.' lam pueris pellem succinctus et oenophorum aptas : ' Ocius ad navem ! ' Nihil obstat, quin trabe vasta Aegaeum rapias, nisi sellers luxuria ante Seductum moneat ' Quo deinde insane ruis ? quo ? Quid tibi vis ? Calido sub pectore mascula bilis Intumuit, quam non exstinxerit urna cicutae. Tun' mare transilias ? tibi, torta cannabe fulto, Cena sit in transtro ? Veientanumque rubellum Exhalet, vapida laesum pice, sessilis obba ? Quid petis? ut nummi, quos hie quincunce modesto Nutrieras, pergant avidos sudare deuuces ? Indulge genio : carpamus dulcia : nostrum est, Quod vivis : cinis et manes et fabula fies ; Vive memor leti : fugit hora : hoc, quod loquor, inde est.' En quid agis ? Duplici in diversum scinderis hamo. Hunccine, an hunc sequeris ? Subeas alternus oportet Ancipiti obsequio dominos, alternus oberres. Nee tu, cum obstiteris semel, instantique negaris Parere imperio : ' rupi iam vincula ! ' dicas. Narn et luctata canis nodum abripit: attamen Dli, Cum fugit, a coll o trahitur pars longa catenae. v, 132-160. 354. CHARITY BEGINS AT HOME. Messe tenus propria vive, et granaria, fas est, Emole. Quid metuas? Occa; en seges altera in herba est. - At vocat officium : trabe rupta Bruttia saxa Prendit amicus inops ; remque omnem surdaque vota Condidit lonio : iacet ipse in litore, et una Ingentes de puppe dei, iarnque obvia mergis Costa ratis lacerae. Nunc et de cespite vivo Frange aliquid : largire inopi, ne pictus oberret Caerulea in tabula. Sed ceuam funeris heres Negliget iratus, quod rem curtaveris : urnae Ossa inodora dabit, seu Spirent cinnama surdum, Seu ceraso peccent casiae, nescire paratus. SENECA. 269 'Tune bona incolumis minuas?' Sed Bestius urget Doctores Groios : ' Ita fit, postquam sapere urbi Cum pipere et palmis venit nostrum hoc maris expers : Faenisecae crasso vitiarunt unguine pultes.' Haec cinere ulterior metuas ? vi, 25-41. L. ANNAEUS SENECA, cmc. 3 B.C.-65 A.D. 355. ARGUMENTS SHOWING THAT EXILE is NOT AN EVIL. 'Carere patria, intolerable est.' Aspice agedum hanc fre- quentiam, cui vix urbis immensae tecta sufficiunt. Maxima pars illius turbae patria caret : ex municipiis et coloniis suis, ex toto denique orbe terrarum confluxerunt. Alios adducit ambitio, alios necessitas officii publici, alios imposita legatio, alios luxuria, opulentum et opportunum vitiis locum quaerens : alios liberalium studiorum cupiditas, alios spectacula : quosdam traxit amicitia, quosdam industria, hit am ostendendae virtuti uacta materiam : quidam venalem formam attulerunt, quidam venalem eloquen- tiam. Nullum non hominum genus concurrit in urbem, et vir- tutibus et vitiis raagna pretia ponentem. lube omnes istos ad nomen citari, et, unde domo quisque sit, quaere : videbis maiorem partem esse, quae relictis sedibus suis, venerit in max imam qui- dem ac pulcherrimam urbem, non tamen suam. Deinde ab hac civitate discede, quae velut communis patria potest dici : omnes urbes circumi : nulla non magnam partem peregrinae multitudi- nis habet. Nunc transi ab iis, quarum amoena positio et oppor- tunitas regionis plures allicit : deserta loca, et asperrimas irisu- his, Sciathum et Seriphum, Gyarum et Corsicam pete : mil him invenies exsilium, in quo non aliquis animi causa moretur. Ad Uelv. JJe Consol., vi, 2-4. 270 LATIN SELECTIONS. 356. RELAXATION is ABSOLUTELY NECESSARY FOR A HEALTHY MENTAL CONDITION. Nee in eadem intentione aequaliter retinenda mens est, sed ad iocos revocanda. Cum pueris Socrates ludere non erubesce- bat : et Cato viuo laxabat animum, curis publicis fatigatum : et Scipio triumphale illud et militare corpus movit ad nurneros, non molliter se infringens, ut nunc mos est etiam incessu ipso ultra muliebrem mollitiem fluentibus ; sed ut ilH antiqui viri solebant, inter lusum ac festa tempora, virilera in modum tri- pudiare, non facturi detrimentuin, etiam si ab hostibus suis spectarentur. Danda est remissio animis : meliores acrioresque requieti surgent. Ut fertilibus agris non est imperandum, cito enim exhauriet illos nunquam iutermissa fecunditas ; ita aui- morum impetus assiduus labor frangit. Vires recipient paulum resoluti et remissi. Nascitur ex assiduitate laborum, animorum hebetatio quaedam, et languor: nee ad hoc tanta hominum cupiditas tenderet, nisi naturalem quandam voluptatem haberet lusus iocusque, quorum frequens usus, omne animis pondus omnemque vim eripiet. Nam et somnus refectioni necessarius est: hunc tamen si per diem noctemque continues, mors erit. Multum interest, remittas aliquid, an solvas. Legum conditores festos instituerunt dies, ut ad hilaritatem homines publice coge- rentur : tanquam necessarium laboribus interponentes tempera- mentum. Et magni, ut didici, viri quidam sibi menstruas certis diebus ferias dabant : quidam nullum non diem inter et otium et curas dividebant ; qualem Pollionem Asinium, oratorem mag- num, meminimus, quern nulla res ultra decimam retinuit: ne epistolas quidem post earn horam legebat, ne quid novae curae nasceretur, sed totius diei lassitudinem duabus illis horis ponebat. Quidam medio die interiunxerunt, et in postmeridianas horas aliquid levioris operae distulerunt. Maiores quoque nostri no- vam relationem, post horam decimam, in senatu fieri vetabant. Miles vigilias dividit, et nox immunis est ab expeditione redeun- tium. Indulgendum est animo : dandumque subiude otium, quod alimenti ac virium loco sit. De Tr. An., XT, 10-13. SENECA. 271 357. THE SECRET OF HAPPINESS. Idem est ergo beate vivere, et secundum naturam. Hoc quid sit, iam aperiam. Si corporis dotes, et apta naturae, conserva- bimus diligenter et impavide, tamquam in diem data et fugacia; si non subierimus eorum servitutem, nee nos aliena possederint ; si corpori grata et adventitia eo nobis loco fuerint quo sunt in castris auxilia, et armaturae leves. Serviant ista, non imperent : ita demum utilia sunt menti. Incorruptus vir sit externis, et insuperabilis, miratorque tantum sui : fidens animi, atque in utrumque paratus, artifex vitae. Fiducia eius non sine scientia sit, scientia non sine constantia : maneant illi semel placita, nee ulla in decretis eius litura sit. Intelligitur, etiamsi non adiecero, compositum ordinatumque fore talem virum, et in his quae aget cum comitate, magnificum. Erit vera ratio sensibus insita, et capieus inde principia: nee enim habet aliud unde conetur, aut unde ad verum impetum capiat, et in se revertatur. Nam mun- dus quoque cuncta complectens rectorque universi deus, in ex- teriora quidem tendit, sed tamen in totum undique in se redit. Idem nostra mens facial : cum secuta sensus suos, per illos se ad externa porrexerit ; et illorum et sui potens sit, et, ut ita dicam, devinciat summum bonum. Hoc modo una efficietur vis ac po- testas, concors sibi : et ratio ilia certa nascetur, non dissidens nee haesitans in opinionibus comprehensionibusque, nee in sua persuasione. Quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam, concinuit, summum bonum tetigit. Nihil enim pravi, nihil lubrici superest: nihil in quo arietet, aut labet. Ornnia faciet ex imperio suo, nihilque inopinatum accidet: sed quidquid aget, in bonum exibit, facile et parate, et sine tergiver- satione agentis. Nam pigritia et haesitatio pugnam et incon- stantiam ostemlit. Quare audacter licet profitearis, summum bonum esse animi concordiam. Virtutes enim ibi esse debebunt, ubi consensus atque unitas erit : dissident vitia. De Vit. Beat., viii, 1-6. 272 LATIN SELECTIONS. 358. THE VALUE OF SECURING GRATITUDE. Egregie mihi videtur M. Antonius apud Rabirium poetam, cum fortunam suam transeuntem alio videat, et sibi nib.il relictum, praeter ius mortis, id quoque si cito occupaverit, excla- mare : ' Hoc habeo, quodcunque dedi ! ' O quantum habere po- tuit, si voluisset! Hae sunt divitiae certae, in quacunque sortis humanae levitate, uno loco permansurae : quae quo maiores fuerint, hoc minorem habebunt invidiam. Quid tanquam tuo parcis ? Procurator es. Omnia ista quae vos tumidos, et supra humana elatos, oblivisci cogunt vestrae fragilitatis, quae ferreis claustris custoditis armati, quae ex alieno sanguine rapta vestro defenditis ; propter quae classes cruentaturas maria deducitis, propter quae quassatis urbes, ignari, quantum telorum in adver- sos fortuna comparet ; propter quae ruptis toties affinitatis, ami- citiae, collegii foederibus, inter contendentes duos terrarum orbis elisus est; non sunt vestra: in deposit! causa sunt, iam iamque ad alium dominum spectantia, aut hostis ista, aut hostilis animi successor, invadet. Quaeris quomodo ilia tua facias? dono dando. Consule ergo rebus tuis, et certam tibi earum at- que inexpugnabilem possessionem para, honestiores illas non solum, sed tutiores facturus : illud quod suspicis, quo te divitem ac potentem putas, quamdiu possides, sub nomine sordido iacet. Domus est, servus est, nummi sunt : cum donasti, beneficium est. De Ben., IV, in. I 359. A BURLESQUE OP THE DEIFICATION OF THE EMPEROR CLAUDIUS. Claudius animam agere coepit nee invenire exitum poterat. Turn Mercurius, qui semper ingenio eius delectatus esset, unam e tribus Parcis seducit et ait: 'quid, femina crudelissima, homi- nem miserum torqueri pateris ? Nee unquam tarn diu cruciatus exiet? Annus sexagesimus quartus est, ex quo cum anima luc- tatur, quid huic et rei publicae invides ? Patere mathematicos aliquando verum dicere, qui ilium, ex quo princeps factus est, omnibus annis, omnibus mensibus efferunt. Et tamen non est SENECA. 273 mirutn si errant et horam eius nemo novit ; nemo enim unquam ilium uatum putavit. Fac quod faciendum est : * Dede neci, melior vacua sine regnet in aula.' Sed Clotbo ' ego mehercules ' iuquifc ' pusilluin temporis adicere illi volebam, dum hos pauculos, qui supersunt, civitate donaret ' constituerat enim orunes Graecos, Gallos, Hispanos, Britannos togatos videre ' sed quoniam placet aliquos peregrines in semen relinqui et tu ita iubes fieri, fiat.' Aperit turn capsulam et tres fusos profert : unus erat Augurini, alter Babae, tertius Claudii. ' Hos ' inquit ' tres uno anno exiguis intervallis temporum divi- sos mori iubebo, nee ilium incomitatum dimittam. Non oportet enim eum, qui modo se tot milia homiuum sequentia videbat, tot praecedentia, tot circumfusa, subito solum destitui. Conteutus erit his interim convictoribus.' '\iroKo\oKvirTwffiSy iii. 360. DEATH OUGHT NOT TO BE FEARED. Pauper fiam? inter plures ero. Exsul fiam? ibi me natum putabo, quo mittar. Alligabor? quid enim? nunc solutus sum? ad hoc me natura grave corporis mei pondus adstrinxit. Mo- riar? hoc dicis, desinam aegrotare posse, desiuam alligari posse, desinam mori posse. Non susa tarn ineptus, ut Epicurean! can- tilenam hoc loco persequar, et dicatn, vanos esse inferorum me- tus, nee Ixionem rota volvi, nee saxum humeris Sisyphi trudi in adversum, nee ullius viscera et renasci posse quotidie, et carpi. Nemo tarn puer est, ut Cerberum timeat et tenebras, et larvalem habitum nudis ossibus cohaerentiura. Mors nos awt consumit, aut exiiit. Emissis meliora restant, onere detracto : cousumtis uihil restat: bona pariter malaque submota sunt. Permitte mihi refcrre hoc loco tuum versum, si prius admonuero, ut te iu- dices non aliis scripsisse ista, sed etiam tibi. Turpe est aliud loqui, aliud sentire: quanto turpius, aliud scribere, aliud sentire? Memini te ilium locum aliqmmdo tractasse, non repente nos in mortem incidere, sed minutntim procedere. Quotidie morimur, quotidie enim demitur aliqua pars vitae : et tune quoque cum crescimus, vita decrescit. Infantiam amisimus, dcinde pueriliam, deinde adolesceutiam : usque ad hesternum, quidquid transiit 18 1274 LATIN SELECTIONS. temporis, periit: hunc ipsum quern agitnus diem, cum morte dividimus. Quemadmodum clepsydram non extremum stillici- dium exhaurit, sed quidquid ante defluxit ; sic ultima hora, qua esse desinimus, non sola mortem facit, sed sola coiisumuiat. Tune ad illain pervenimus, sed diu venimus. Haec cum descrip- sisses, quo soles ore, semper quidem magnus, nnuquam tamen acrior, quam ubi veritati commodas verba, dixisti : 4 Mors non una venit, sed quae rapit, ultima'mors est.' Malo te legas, quam epistolam meam : apparebit enim tibi, hanc quaui timemus mortem extremam esse, non solam. Ep., iii, 3 (24), 16-20. 361. Gop is WITHIN us : THE SUBLIME, WHETHER IN NATURE OR IN MAN, is A TRACE OF HIM. Non sunt ad caelum elevandae maims, nee exorandus aedi- tuus, ut nos ad aures simulacri, quasi magis exaudiri possimus, admittat: prope est a te deus, tecum est, intus est. Ita dico, Lucili, sacer intra nos spiritus sedet, malorum bonorumque nos- trorum observator et custos : hie prout a nobis tractatus est, ita nos ipse tractat. Bonus vir sine deo nemo est. An potest ali- quis supra fortunam, nisi ab illo adiutus, exsurgere? Ille dat consilia magnifica, et erecta. In unoquoque virorum bonorum (quis deus, incertum est) habitat. Si tibi occurrit vetustis arbo- ribus et solitam altitudinem egressis frequens lucus, et conspectum caeli densitate ramorum aliorum alios protegentium submovens : ilia proceritas silvae et secretum loci, et admiratio umbrae, in aperto tarn densae atque continuae, fidem sibi numinis facit. Et si quis specus saxis penitus exesis montem suspenderit, non manu factus, sed naturalibus causis in tantam laxitatem excavatus : aui- mura tuum quadam religionis suspicione percutiet. Magnorum fluminum capita veneramur : subita ex abdito vasti amnis eruptio aras habet : coluntur aquarum calentium fontes : et stagna quue- dam vel opacitas vel immenba altitudo sacravit. Si hominem videris interritum periculis, intactum cupiditatibus, inter adversa felicem, in mediis tempestatibus placidum, ex superiore loco homines videntem, ex aequo deos ; non subibit te veneratio eius ? SENECA. 275 non dices : ista res maior est altiorque, quam ut credi similis hulc, in quo est, corpusculo possit? Vis istuc diviua descendit. Ep., iv, xii, (41) 1-4. 362. AN ACCOUNT OF THE CAUSE AND FORMATION OF THE RAINBOW. Arcus in nocte non fit, nisi admodura raro, quia luna non ha- bet tantum virium, ut nubes transeat, et illis colorem suffundat, qualem accipiunt sole perstrictae. Sic enira formam arcus dis- coloris efliciunt: quia aliae partes in nubibus tumidiores suut, aliae submissiores : quaedam crassiores, quam ut soletn transmit- tant ; aliae imbecilliores, quam ut excludaut. Haec inaequalitas alteruis luccm umbramque permiscet, et exprimit illam mirabi- lem arcus varictatcm. Altera causa eiusceuiodi arcus redditur. Videmus, cum fistula aliquo loco rupta est, aquam per tenue foramen elidi : quae sparsa contra solera oblique positum, faciem arcus repraesentat. Idem videbis accidere, si quando vqlueris observare fullonem : cum os aqua implevit, et vestimenta ridicu- lis diducta leviter aspergit, apparet varies edi colores in illo ae're asperso, qunles in arcu fulgere solent. Iluius rei causam in hu- more esse ne dubitaveris. Non fit enim unqiiam arcus, nisi nubilo. Sed quaeramus quomodo fiat. Quidam aiunt es^e aliqua stilli- cidia, quae solem transmittant, quaedam mapis coacta, quam ut trausluceant itaque ab illis fulgorera reddi, ab his umbram, et sic utriusque iutercursu effici arcum, in quo pars fulgeat, quae golem recipit, pars ob.curior sit, quae exclusit, et ex se umbram proximis fecit. Hoc ita esse quidatn ncgant. Poterat enim umbra et lux causa videri, si arcus duos tantum haberet colores, et sic ex luinine umbraque constaret. Sed nunc videmus in eo aliquid flaminei, aliquid lutei, aliquid caerulei, et alia in picturae moilum stibtilibus lineis ducta, ut ait poe'ta, ut an dissimiles co- lores sint, scire non pnssis, nisi cum primis extrema contuleris. Nam commissura decipit: uscjue adeo mira arte naturae, (juod a simillimis coepit, in diHsimilia desinit. Quid ergo istic duo co- lores faciurit luminis atque umbrae, cum innumerabilium ratio reddenda sit? Quidam ita existimant arcum fieri ; dicunt in ea parte, in qua pluit, singula stillicidia pluviae cadeutis, singula specula esse . a singulis ergo itnaginem reddi solis. Deiude 276 LATIN SELECTIONS. multas imagines, immo innumerabiles, et devexas, et in praeceps transeuntes coiifundl : itaque et arcum esse multarum imaginum soils confusionem. Hoc sic colligunt. Pelves, inquiunt, mille die serene- pone, et omnes habebunt imaginem solis. In singulis foliis dispone singulas guttas : singulae habebunt iinagiuem solis. At contra mgens stagnum non habebit nisi imaginem unaua. Quare ? quia oinuis circumscripta laevitas et circuindata suis fini- bus, speculum est. Itaque piscinam ingentis magnitudinis, in- sertis parietibus in plures divide: totidem ilia habebit imagines solis, quot lacus habuerit. Relinque illam sicut est diffusa : se- rnel tibi imaginem reddet. Nihil ref'ert, quam exiguus sit humor aut lacus. Si circumseptus est, speculum est. Ergo stillicidia ilia infinita, quae imber cadens defert, totidem specula sunt, toti- dem solis facies habent. Hae contra intuenti perturbatae appa- rent: nee dispiciuntur intervalla, quibus singula distant, spatio prohibente discerni. Deinde pro singulis apparet una facies tur- bida ex omnibus. . . . Ergo cum multa stillicidia sint, totii dem specula sunt. Sed quia parva sunt, solis colorem sine figura exprimunt. Deinde cum in stillicidiis innumerabilibus, et sine intervallo cadentibus, reddatur idem color, incipit facies esse non multarum imaginum intermissarum, sed unius longae atque continuae. Quomodo, inquis, tu mihi multa millia istic imaginum esse dicis, ubi nullam video? Et quare cum solis color unus sit, imaginum diversus est? Ut et haec quae pro- posuisti, refellam, et alia quae non minus refellenda sunt, illud dicam oportet : nihil acie nostra fallacius, non tantum in his, a quibus subtiliter pervidendis illam colorum diversitas summovet, sed et in his quoque, quae ad manum cernit. Remus integer in tenui aqua fracti speciem reddit. Poma per vitrum adspicien- tibus multo maiora sunt. Columnarum intervalla porticus longi- ores iungunt. Ad ipsum solem revertere: hunc, quern toto orbe terrarum maiorem probat ratio, acies nostra sic contraxit, ut sapientes viri pedalem esse contenderint. Quern velocissimum omnium esse scimus, nemo nostrum videt moveri : nee ire crede- remus, nisi appareret isse. Mundum ipsum praecipiti velocitate labentem, et ortus occasusque intra momentum temporis revol- ventem, nemo nostrum sentit procedere. Quid ergo miraris, si oculi nostri imbrium stillicidia non separant, et ingenti spatio intuentibus minutarum imaginum discrimen interit? Illud esse SENECA. 277 dubium nulli potest, quin arcus imago solis sit, roscida et cava nube concepta. Quod ex hoc tibi apparet. 'Nunquam non ad- versa soli est, sublimis aut humilis, prout ille se submisit> aut sustulit, contrario motu. Illo euim descendente altior est, alto depression Saepe talis nubes a latere solis est, nee arcum effi- cit, quia non ex recto imaginem trahit. Varietas autem non ob aliam causam fit, quam quia pars coloris a sole est, pars a nube ilia: humor autera modo caeruleas lineas, modo virides, modo purpurae similes, et luteas aut igneas ducit, duobus coloribus hanc varietatem efficientibus, remisso et intento. Sic enim et purpura eodem conchylio non in unum modum exit. Interest, quamdiu macerata sit, crassius medicamentum, an aquatius traxe- rit; saepius mersa sit et excocta, an semel tincta. Non est ergo mirum, cum duae res sint, sol et nubes, id est, corpus et speculum, si tarn multa genera colorum exprimuntur, quae in multis gene- ribus possunt aut incitari, aut relanguescere. Alius enim est color ex igneo lumine, alius ex obtuso et leniore. In aliis rebus vaga inquisitio est, ubi non habemus quod manu tenere possimus, et late coniectura mittenda est: hie apparet duas causas esse arcus, solem nubemque, quia nee sereno unquam fit, nee ita nu- bilo, ut sol lateat. Ergo utique ex his est, quorum sine altero non est. N. Q., I, iii, 1-14. 363. CRITICISM OP THE THEORY THAT THE OVERFLOW OF THE NiLE IS DUE TO THE ETESIAN WlNDS. Si Thaleti credis, Etesiae descendenti Nilo resistunt, et cursus eius acto contra ostia mari sustinent : ita reverberatus in se recurrit: nee crescit, sed exitu prohibitus resistit, et quacunque mox potuit, inconcessus erumpit. Euthymenes Massiliensis tes- timonium dicit : 'Navigavi,' inquit, 'Atlanticura mare. Inde Nilus fluit maior, quamdiu Etesiae tempus observant: tune enim eicitur mare instantibus ventis. Cum resederint, et pelagus conquiescit, minorque descendenti inde vis Nilo est. Ceterum dulcis maris sapor est, et similes Niloticis belluae.' Quare ergo, si Nilum Etesiae provocant, et ante illos incipit incrementum eius, et post eos durat? Praeterea non fit maior, quo illi flavere vehementius. Nee remittitur incitaturque, prout illis impetus 278 LATIN SELECTIONS. fuit: quod fieret, si illorum viribus cresceret. Quid, quod Ete- siae litus Aegyptium verberant, et contra illos Nilus descendit, inde venturus, unde illi, si origo ab illis esset? Praeterea ex mari purus et caeruleus efflueret, non ut nunc turbidus venit. Adde, quod testimonium eius testium turba coarguitur. Tune erat mendacio locus, cum ignota essent externa. Licebat illis fabulas mittere. Nunc vero tota exteri maris ora mercatorum navibus stringitur : quorum nemo narrat nunc caeruleum Nilum, aut mare saporis alterius. Quod et natura credi vetat. quia dul- cissimum quodque et levissimum sol trahit. Praeterea quare hieme non crescit? Et tune potest ventis concitari mare, ali- quando quidem maioribus. Nam Etesiae temperati sunt. Quod si e mari ferretur Atlantico, semel oppleret Aegyptum. At nunc per gradus crescit. Oenopides Chins ait, hieme calorem sub terris contineri : ideo et specus calidos esse, et tepidiorem puteis aquam : itaque venas interno calore siccari. Sed in aliis terris augentur imbribus flumina. Nilum, quia nullo imbre adiuvetur, tenuari, deinde crescere per aestatem : quo tempore frigent interiora terrarum, et redit rigor fontibus. Quod si verum esset, aestate flumina crescerent, omnesque putei aestate abunda- rent. Deinde non calorem hieme sub terris esse maiorem. Aqua et specus et putei tepent, quia aera rigentem extrinsecus non recipiunt. Ita non calorem habent, sed frigus excludunt. Ex eadem causa aestate refrigescunt, quia illo remotus seductusque aer calefactus non pervenit. N. Q , IV, ii, 21-26. 364. A CURSE. Perge, detestabilis Umbra, et penates impios furiis age ! Certetur omni scelere, et alterna vice Stringantur enses. Ne sit irarum modus Pudorve ; mentes caecus instiget furor; Rabies parentum duret, et longum nefas Eat in nepotes ; nee vacet cuiquam vetus Odisse crimen : semper oriatur novum, Nee unum in uno ; dumque punitur scelus, Crescat. Superbis fratribus regna excidant, SENECA. 279 Repetantque profugos ; dubia violentae domus Fortuna reges inter incertos labet ; Miser ex potente fiat, ex misero potens ; Fluctuque reguum casus adsiduo ferat. Ob scelera pulsi, cum dabit patriam deus, In scelera redeant ; sintque tarn invisi omnibus Quam sibi. Nihil sit, ira quod vetitum putet : Fratrera expavescat frater, et gnatum parens Gnatusque patrem ; liberi pereant male Peius tamen nascantur ; immineat viro Infesta coniux ; bella trans pontum vehant ; Effusus omnes irriget terras cruor, Supraque magnos gentium exsultet duces Libido victrix ; impia stuprum in domo Levissimum sit fratris : et fas et fides lusque omne pereat. Non sit a vestris malis Immune caelum. Cur micant stellae polo, Flammaeque servant debitum mundo decus ? Nox atra fiat ! Excidat caelo dies ! Misce penates ; odia, caedes, funera Arcesse, et imple Tantalo totam domum ! Tkyest., 23-53. 365. ODE TO BACCHUS. Effusam redimite comam nutante corymbo, Mollia Nisaeis armate brachia thyrsis, Lucidum caeli decus, hue ades votis, Quae tibi nobiles Thebae, Bacclie, tuae Palmis supplicibus ferunt ! Hue adverte favens virgineum caput ! Vultu sidereo discute nubila, Et tristes Erebi minas, avidumque fatum ! Te decet vernis comam floribus cingi, Te caput Tyria cohibere mitra, Hederave mollem baccifera religare frontem ; Spargere effuses bine lege crines; Rursus adducto revocare nodo ; Qualis iratam metuens novercam 280 LATIN SELECTIONS. Creveras falsos imitatus artus, Crine flaventi simulata virgo, Luteam vestem retinente zona. Inde tarn molles placuere cultus, Et sinus laxi, fluiduraque syrma. Vidit aurato residere curru, Veste cum longa tegeres leones, Omnis Eoae plaga vasta terrae, Qui bibit Gangem, niveumque quisquis Frangit Araxen. Te senior turpi sequitur Silenus asello, Turgida pampineis redimitus tempora sertis. Condita lascivi deducunt orgia mystae. Te Bassaridum comitata cohors Nunc Edoni pede pulsavit Sola Pangaei ; Nunc Threicio vertice Pindi ; Nunc Cadmeas inter matres Impia Maenas Comes Ogygio venit laccho, Nebride sacra praecincta latus. Oed., 403-437. 366. FATE SDPREME OVER ALL THINGS. Fatis agimur : cedite fatis. Non sollicitae possunt curae Mutare rati stamina fusi. Quidquid patimur mortale genus, Quidquid facimus, venit ex alto ; Servatque suae decreta colus Lachesis, dura revoluta manu. Omnia certo tramite vadunt, Primusque dies dedit extremum. Non ilia deo vertisse licet, Quae nexa suis cur runt causis. It cuique ratus, prece non ulla Mobilis ordo. Multis ipsum metuisse nocet. SENECA. 281 Muiti ad fatum venere suum, Dura fata timent. Oed., 979-994. 367. A LAMENT FOR HECTOR. Hecuba. lam nuda vocant Pectora dextras. Nunc, nunc vires Exprome, dolor ! Rhoetea sonent littora planctu ; Habitansque cavis montibus Echo Non, ut solita est, extrema brevis Verba remittat : totos reddat Troiae gemitus ! audiat omnis Pontus et aether. Saevite, manus ! Pulsu vasto tundite pectus : Non sum solito contenta sono: Hectora flemua. Chorus. Tibi dextra ferit nostra lacertos, Humerosque ferit tibi sanguineos ; Tibi nostra caput dextera pulsat ; Tibi maternis ubera palmis Laniata iacent ; fluit et multo Sanguine manat, quamcunque tuo Fuuere feci, rupta cicatrix. Columen patriae, mora fatorum, Tu praesidium Phrygibus fessis, Tu murus eras ; humerisque tuis Stetit ilia decem fulta per annos : Tecum cecidit, summusque dies Hectoris idem patriaeque fuit. Troad., 105-129. 282 LATIN SELECTIONS. 368. IT is A CONSOLATION IN MISERY TO SEE OTHERS AS MISERABLE AS OURSELVES. Semper, ah, semper dolor est malignus : Gaudet in multos sua fata mitti, Seque non solum placuisse poenae. Ferre, quam sortem patiuntur omnes, Nemo recusat ; Nemo se credit miserum, licet sit. Tolle felices ; removeto multo Divites auro ; removeto centum Rura qui scindunt opulenta bubus : Pauperi surgent animi iacentes. Est miser nemo, nisi comparatus. Dulce in immensis posito ruinis, Neminem laetos habuisse vultus. Hie deplorat queriturque fatum, Qui secans fluctum rate singular! Nudus in portus cecidit petitos ; Aequior casum tulit et procellas, Mille qui ponto pariter carinas Obrui vidit, tabulaque litus Naufraga spargi, mare cum coacti Fluctibus Corus prohibet reverti. Questus est Hellen cecidisse Phryxus Cum gregis ductor radian te villo Aureo fratrem simul et sororem Sustulit tergo, medioque iactum Fecit in ponto ; tenuit querelas Et vir et Pyrrhe, mare cum viderent, Et nihil praeter mare cum viderent, Unici terris homines relicti. Troad., 1017-1045. LUCANUS. 283 M. ANNAEUS LUCANUS, 39-65 A. D. 3G9. THE FRUITS OF CIVIL WAR. Bella per Emathios plus quam civilia campos lusque datutn sceleri canimus, populumque potentem In sua victrici conversum viscera dextra, Cognatasque acies, et rupto foedere regni Certatum totis concussi viribus orbis In commune nefas, infestisque obvia signis Signa, pares aquilas, et pila minantia pilis. Quis furor, o cives/quae tanta licentia ferri, Gentibus invisis Latium praebere cruorem ? Cumque superba foret Babylon spolianda trophaeis Ausoniis, umbraque erraret Crassus inulta, Bella geri placuit ntillos habitura triumphos ? Heu quantum terrae potuit pelagique parari Hoc, quern civiles hauserunt, sanguine, dextrae ! At nunc semirutis pendent quod moenia tectis Urbibus Italiae, lapsisque ingentia muris Saxa iacent, nulloque domus custode tenentur, Rarus et antiquis habitator in urbibus errat, Horrida quod dumis, multosque inarata per annos Hesperia est, desuntque manus poscentibus arvis, Non tu, Pyrrhe ferox, nee tantis cladibus auctor Poenus erit : null! penitus discindere ferro Contigit : alta sedent civilis vulnera dextrae. Quod si non aliam venture fata Neroni Invenere viam, magnoque aeterna parantur Regna deis, caelumque suo servire tonanti Non nisi saevorum potuit post bella gigantum, lam nihil, o superi, querimur: scelera ipsa nefasque Hac mercede placent. Phars., i, 1-14; 24-38. 284 LATIN SELECTIONS. 370. CAESAR AND POMPET COMPARED. Quis iustius induit artna, Scire nefas : magno se iudice quisque tuetur : Victrix causa dels placuit, sed victa Catoni. Nee coiere pares : alter, vergentibus annis In senium longoque togae tranquillior usu, Dedidicit iam pace ducem ; famaeque petitor, Multa dare in vulgus ; totus popularibus auris Impelli, plausuque sui gaudere theatri : Nee reparare novas vires, multumque priori Credere fortunae. Stat magni nominis umbra : Qualis frugifero quercus sublimis in agro Exuvias veteres populi sacrataque gestans Dona ducum : nee iam validis radicibus haerens, Pondere fixa suo est : nudosque per aera ramos Effundens, trunco, non frondibus, efficit umbram ; Et quamvis primo nutet casura sub Euro, Tot circum silvae firmo se robore tollant, Sola tamen colitur. Sed non in Caesare tantum Nomen erat, nee fama ducis : sed nescia virtus Stare loco: solusque pudor, non vineere bello. Acer et indomitus ; quo spes, quoque ira vocasset, Ferre manum, et numquam temerando parcere ferro : Successus urgere suos, instare favori Numinis : impellens quidquid sibi, summa petenti, Obstaret, gaudensque viam fecisse ruina. Qualiter expressum ventis per nubila fulmen Aetheris impulsi sonitu, mundique fragore Emicuit, rupitque diem, populosque paventis Terruit, obliqua praestringens lumina flamma, In sua templa f'urit : nullaque exire vetante Materia, magnamque cadens, magnamque revertens Dat stragem late, sparsosque recolligit ignes. i, 126-157. LUCANUS. 285 371. CAESAR PILLAGES THE TEMPLE OF SATURN: METEL- LUS STANDS IN THE WAY TO RESIST THE SACRI- LEGE. His magnam victor in iram Vocibus accensus : ' Vanam spem mortis honestae Concipis : baud,' iuquit, ' iugulo se polluet isto Nostra, Metelle, manus. Dignum te Caesaris ira Nullus honos faciet. Te vindice tuta relicta est Lib%rtas ? Non usque adeo permiscuit imis Longus summa dies, ut uon, si voce Metelli Serventur leges, malint a Caesare tolli.' Dixerat, et, nondum foribus cedente tribune, Acrior ira subit : saevos circumspicit enses, Oblitus simulare togam. Turn Cotta Metellum Compulit audaci nimium desistere coepto. ' Libertas,' inquit, ' populi, quern regna coercent, Libertate perit; cuius servaveris umbram, Si, quidquid iubeare, velis. Tot rebus iniquis Paruimus victi ; venia est haec sola pudoris, Degenerisque metus, nil iam potuisse negari. Ocius avertat diri mala semina belli. Damna movent populos, si quos sua iura tuentur. Non sibi, sed domino gravis est, quae servit, egestas.' Protinus abducto patuerunt templa Metello. Tune rupes Tarpeia sonat, magnoque reclusas Testatur stridore fores : tune conditus imo Eruitur ternplo, multis intactus ab annis Romani census populi, quern Punica bella, Quern dederat Perses, quern victi praeda Philippi : Quod tibi, Roma, fuga Pyrrhus trepidante reliquit. Quo te Fabricius regi non vendidit auro, Quidquid parcorura mores servastis avorum, Quod dites Asiae populi misere tribtitum, Victorique dedit Minoia Creta Metello, Quod Cato longinqua vexit super aequora Cypro. Tune (Mentis opes, captorumque ultima regum Quae Pompeiania praelata est gaza triumphis 286 LATIN SELECTIONS. Egeritur : tristi spoliantur templa rapina ; Pauperiorque fuit tune primum Caesare Roma. iii, 134-168. 372. AFRANIUS SURRENDERS TO CAESAR. Si me degeneri stravissent fata sub hoste, Non deerat fortis rapiendo dextera leto : At nunc sola mihi est orandae causa salutis, Dignum douanda, Caesar, te credere vita. Non partis studiis agimur nee sumpsimus arma Consiliis inimica tuis. Nos denique bellum Invenit civile duces, causaeque priori, Dum potuit, servata fides. Nil fata moramur : Tradimus Hesperias gentes, aperimus Eoas, Securumque orbis patimur post terga relicti. Nee cruor effusus campis tibi bella peregit, Nee ferrum, lassaeque manus. Hoc hostibus unum, Quod vincas, ignosce tuis. Nee magna petuntur. Otia des fessis, vitam patiaris inerraes Degere, quam tribuis : campis prostrata iacere Agmine nostra putes : neque enim felicibus armis Misceri damnata decet, partemque triumphi Captos ferre tui : turba haec sua fata peregit. Hoc petimus, victos ne tecum vincere cogas. iv, 344-362. 373. CAESAR IN A SMALL BOAT ENCOUNTERS A TERRIBLE STORM: THE DANGER ONLY SWELLS HIS PRIDE. Credit iam digna pericula Caesar Fatis esse suis. ' Tantusne evertere,' dixit, ' Me superis labor est : parva quern puppe sedentem Tarn magno petiere mari ? Si gloria leti Est pelago donata mei, bellisque negamur ; Intrepidus, quamcunque datis mihi^numina, mortem Accipiam. Licet ingentes abruperit actus Festinata dies fatis ; sat magna peregi. Arctoas domui gentes : inimica subegi LUC AN US. 287 Arma metu : vidit Magnum mihi Roma secundum lussa plebe tuli fasces per bella negates. Nulla meis aberit titulis Romana potestas. Nesciet hoc quisquam, nisi tu, quae sola ineorum Conscia votorum es, me, quamvis plenus honorum Et dictator earn Stygias et consul ad umbras, Privatum, Fortuna, mori. Mihi funere nullo Est opus, o super! : lacerum retinete cadaver Fluctibus in mediis : desint mihi busta rogusque, Dum metuar semper, terraque exspecter ab omni.' Haec fatum decimus, dictu mirabile, fluctus Invalida cum puppe levat ; nee rursus ab alto Aggere deiecit pelagi, sed pertulit unda, Scruposisque angusta vacant ubi litora saxis, Imposuit terrae. Pariter tot regna, tot urbes Fortunamque suam, tecta tellure, recepit. v, 653-678. 374. POMPET RELUCTANTLY CONSENTS TO THE BATTLE OF PHARSALIA. ' Si placet hoc,' inquit, ' cunctis, si milite Magno, Non duce, tempus eget, nil ultra fata morabor. Involvat populus una Fortuna ruina, Sitque hominum magnae lux ista novissima parti. Tester, Roma, tamen : Magnum quo cuncta perirent. Accepisse diem. Potuit tibi vulnere nullo Stare labor belli : potuit sine caede subactum, Captivumque ducein violatae tradere paci. Quis furor, o caeci, scelerum ? Civilia bella Gesturi metuunt, ne non cum sanguine vincant? Abstulimus terras, exclusimus aequore toto, Ad praematuras segetum ieiuna rapinas Agrnina compulimus, votumque effecimus hosti, Ut mallet sterni gladiis, mortesque suorum Permiscere meis. Belli pars magna peracta est His, quibiis effectum est, ne pugriam tiro paveret: Si modo virtutis stimuli*, iraeque calore Signa petunt. Multos in summa pericula misit 288 LATIN SELECTIONS. Venturi timor ipse mali. Fortissimus ille est, Qui promptus metuenda pati, si comminus instent, Et differre potest. Placet haec tarn prospera rerum Tradere Fortunae? gladio permittere mundi Discrimen ? Pugnare ducem, quam vincere, malunt Res mihi Romauas dederas, Fortuna, regendas : Accipe maiores, et caeco in Marte tuere. Pompeii nee crimen erit, nee gloria bellum.' vu, 89-112. 375. CORNELIA BEWAILS HER HUSBAND'S MURDER. At non tarn patiens Cornelia cernere saevum Quam perferre nefas, miserandis aethera coraplet Vocibus : ' O coniux, ego te scelerata peremi : Letiferae tibi causa morae fuit avia Lesbos Et prior in Nili pervenit litora Caesar. Nam cui ius alii sceleris? Sed, quisquis in istud A superis immisse caput, vel Caesaris irae Vel tibi prospiciens, nescis crudelis, ubi ipsa Viscera sint Magni : properas, atque ingeris ictus, Qua votum est victo. Poenas non morte minores Pendat, et ante meum videat caput. Haud ego culpa Libera bellorum, quae matrum sola per undas, Et per castra comes, nullis absterrita fatis, "Victum, quod reges etiam timuere, recepi. Hoc merui coniux, in tuta puppe relinqui ? Perfide, parcebas ? te fata extrema petente, Vita digna fui ? Moriar, nee munere regis. Aut mihi praecipitem, nautae, permittite saltum, Aut laqueum collo tortosque aptare rudentes : Aut aliquis, Magno dignus comes, exigat ensem. Pompeio praestare potest, quod Caesaris armis Imputet. O saevi, properantem in fata tenetis? Vivis adhuc, coniux, et iam Cornelia non est luris, Magne, sui. Prohibent accersere mortem : Servor victori.' Sic fata, interque suorum Lapsa manus, rapitur, trepida fugiente carina. viii, 638-662. LUCANUS. 289 376. CHARACTER OF POMPEY. Non tamen ad Magni pervenit gratius umbras, Omne quod in superos audet convicia vulgus, Pompeiumque deis obicit, quam pauca Catonis Verba, sed a pleno venientia pectore veri. ' Civis obit,' inquit, ' multo maioribus impar Nosse moduiu iuris, sed iu hoc tamen utilis aevo, Cui non ulla fuit iusti reverentia ' salva Libertate potens, et solus plebe parata Privatus servire sibi, rectorquo senatus, Sed regnantis, erat. Nil belli iure poposcit : Quaeque dari voluit, voluit sibi posse negari. Immodicas possedit opes : sed plura reteutis Intulit : invasit ferrum, sed ponere norat. Praetulit anna togae : sed pacem armatus amavit. luvit sumta ducem, iuvit dimissa potestas. Casta domus, luxuque carens, corruptaque numquam Fortuna domini. Clarum et venerabile nomen Gentibus, et multum nostrae quod proderat urbi. Olim vera fides, Sulla Marioque receptis, Libertatis obit : Pompeio rebus ademto, Nunc et ficta perit. Non iam regnare pudebit : Nee color imperii, nee frons erit ulla seuutus. O felix, cui summa dies fuit obvia victo, Et cui quaerendos Pharium scelus obtulit enses ! Forsitan in soceri potuisset vivere regno. Scire mori, sors prima viris, sed proxima cogi. Et mihi, si fatis aliena in iura venimus, Da talem, Fortuna, lubam. Non deprecor hosti Servari, dum me servet cervice recisa.' ix, 186-214. 19 290 LATIN SELECTIONS. POMPONIUS MELA, TIME OF CLAUDIUS. 377. A GENERAL OUTLINE OP THE GEOGRAPHY OF THE EARTH. Omne igitur hoc, quicquid est, cui tnundi caelique nomen indidimus, unum id est, et uno ambitu se cunctaque amplectitur : partibus differt. Unde sol oritur, oriens nuncupatur, aut ortus : quo demergitur, occidens, vel occasus : qua decurrit, meridies : ab adversa parte, septentrio. Huius medio terra sublimis ciugitur undique mari : eodemque in duo latera, quae hemisphaeria nomi- nantur, ab oriente divisa ad occasum, zonis quinque distinguitur. Mediam aestus infestat, frigus ultimas : reliquae habitabiles paria agunt anni tempora, verum non pariter. Antichthones alteram, nos alteram incolimus. Illius situs ob ardorem intercedentis plagae incognilus ; huius dicendus est. Haec ergo ab ortu por- recta ad occasum, et quia sic iacet, aliquanto quam ubi latissima est longior, ambitur omnis oceano, quatuorque ex eo maria reci- pit ; unum a septentrione, a meridie duo, quartum ab occasu. Suis locis ilia referentur. Hoc primum angustum, nee amplius decem millibus passuum patens, terras aperit atque intrat : turn, longe lateque diffusum, abigit vaste cedentia litora, iisdemque ex diverso prope coeuntibus, adeo in arctum agitur, ut minus mille passibus. pateat. lude se rursus, sed modice admodum, laxat : rursusque etiam quam fuit arctius exit iu spatium. Quo cum est acceptum, ingens iterum et mugno se extendit ambitu, et magnae paludi, ceterum exiguo ore, coniungitur. Id omne qua venit, quaque dispergitur, uno vocabulo nostrum mare dicitur. Angustias introitumque venientis, nos fretum, Graeci irop&^ov appellant. Qua diffunditur, alia aliis locis cognomina acceptat. Ubi primum se arctat, Hellespontus vocatur : Propontis, ubi expandit: ubi iterum pressit, Thracius Bosporus: ubi iterum effuudit, Pontus Euxinus : qua paludi committitur, Cimmerius Bosporus : palus ipsa, Maeotis. Hoc mari et duobus inclytis amnibus, Tanai atque Nilo, in tres partes uni versa dividitur. Tanais a septentrione ad meridiem vergens, in mediam fere Maeotida defluit: ex diverso Nilus in Pelagus. Quod terrarum MELA. 291 iacet a freto ad ea flumina, ab altero latere Africam vocamus ; ab altero, Europen : ad Nilum, Africam ; ad Tanain, Europen. Ultra quicquid est, Asia est. De Situ. Orb., I, I. 378. AN ACCOUNT OF THE RIVER NILE, WITH SUGGESTIONS AS TO THE CAUSE OF ITS ANNUAL OVERFLOW. Hie ex desertis Africae missus, nee statim navigari facilis, nee statim Nilus est; et cum diu simplex saevusque desceudit, circa Meroen, late patentem insulam, in Aethiopiam diffunditur, alteraque parte Astaboras, altera Astape dictus est. Ubi rursus coit, ibi nomen hoc capit. Inde partem asper, partim navigia patiens, in immanem lacum devenit: ex quo praecipiti impetu egressus, et Ta'chompso, alteram insulam, atnplexus, usque ad Elephantinem urbem Aegyptiam, atrox adhuc fervensque decur- rit. Turn demum placidior, et iam beue navigabilis, primum juxta Cercasorum oppidum triplex esse iucipit. Deinde iterum iterumque divisus ad Delta et ad Meliu, it per omnem Aegyptum vagus atque dispersus : septemque in ora se scindens, singulis tamen grandis evolvitur. Non pererrat autem tantum earn, sed aestivo sidere exundans etiam irrigat, adeo efficacibus aquis ad generandum alendumque, ut praeter id, quod soatet piscibus, quod hippopotamos crocodilosque, vastas belluas, gignit, glebis etiam infundat animas, ex ipsaque humo vitalia effingat. Hoc eo manifestum est, quod, ubi sedavit diluvia, ac se sibi reddidit, per humentes campos quaedam nondum perfecta animalia. sed turn primum accipientia spiritum, et ex parte iam formata, ex parte adhuc terrena, visuntur. Crescit porro, sive quod solutae magnis aestibus nives, ex immanibus Aethiopiae iugis, largius, quam ripis accipi queant, defluunt : sive quod sol hieme terris proprior, et ob id fontem eius minuens, tune altius abit, sinitque intt'grum, et ut est plenissimus, surgere : sive quod per ea tempora flantes Etesiae, aut actas a septentrione in meridiem nubes super principia eius imbre praecipitant ; aut venienti obvii adverse spiritu cursum descendentis impediunt ; aut arenis, quas cum fluctibus litori applicant, ostia obducunt: fitque maior, vel quod nihil ex semet amittit ; vel quod plus, quam solet, accipit; vel quod minus, quam debet emittit. Quod si est alter orbis, 292 LATIN SELECTIONS. suntque oppositi nobis a meridie Antichthones ; ne fllud quidem a vero nimium abscesserit, in illis terris ortum amnem, ubi sub- let maria caeco alveo penetraverit, in nostris rursus emergere, et hac re solstitio accreseere, quod turn hiems sit, unde oritur. De Situ. Orb., I, 9. Q. CURTIUS RUFUS, TIME OF CLAUDIUS AND NEKO. 379. ALEXANDER CUTS THE GORDIAN KNOT. Phrygia erat, per quam ducebatur exercitus, pluribus vicis quam urbibus frequens. Tune habebat nobilem quondam Midae regiam. Gordium nomen est urbi, quam Sanganius amnis prae- terfluit, pari intervallo Pontico et Cilicio mari distantem. Inter haec maria angustissimum Asiae spatium esse comperimus, utro- que in artas fauces, conpellente terrain. Quae quia continent! adhaeret sed magna ex parte cingitur fluctibus, speciem insulae praebet ac, nisi teuue discrimen obiceret, quae nunc dividit maria, committeret. Alexander urbe in dicionem suam redacta lovis templum intrat. Vehiculum, quo Gordium, Midae patrem vectum esse constabat, aspexit, cultu baud sane a vilioribus vulgatisque usu abhorrens. Notabile erat iugum adstrictum conpluribus nodis in semetipsos inplicatis et celantibus nexus. Incolis deinde adfirmantibus, editam esse oraculo sortem, Asiae potiturum, qui inexplicable viriculum solvisset, cupido incessit animo sortis eius explendae. Circa regem erat et Phrygum turba et Macedonum, ilia expectatione suspensa, baec sollicita ex temeraria regis fidu- cia : quippe serie vinculorum ita adstricta, ut, uude nexus incipe- ret quove se conderet, nee ratione nee visu perspici posset, solvere adgressus inicerat curam ei, ne in omen verteretur irri- tum inceptum. Ille nequaquam diu luctatus cum latentibus nodi^, ' Nihil,' inquit, ' interest, quomodo solvantur ' : gladioque ruptis omnibus loris oraculi sortem vel elusit vel inplevit. Hist. Alex., Ill, i, 2. QUINTUS CUKTIUS. 293 380. DEATH OF THE WIFE OF DARIUS. Interceptae deinde Darei litterae sunt, quibus Graeci milites sollicitabantur, ut regem aut interficerent aut proderent, dubita- vitque, an eas pro condone recitaret, satis confisus Graecorum quoque erga se benevolentiae ac fidei. Sed Parmenio deterruit, non esse talibus promissis inbuendas aures militum adfirmans : patere vel unius insidiis regem : nihil nefas esse avaritiae. Se- cutus consilii auctorem castra movit. Iter facienti spado e cap- tivis, qui Darei uxorem comitabantur, deficere earn nuntiat et vix spiritum ducere. Itineris continui labore animique aegritu- dine fatigata inter socrus et virginum filiarura manus conlapsa erat, deinde et extincta. Id ipsum nuntians alius supervenit. Et rex haud secus, quam si parentis mors nuntiata esset, crebros edidit gemitus lacrimisque obortis, qualis Dareus profudisset, in tabernaculum, in quo mater erat Darei, defuncto adsidens corpori, venit. Hie vero renovatus est maeror, ut prostratara humi vidit. Recenti malo priorum quoque admonita receperat in gremium adultas virgines, magna quidem mutui doloris solacia, sed quibus ipsa deberet esse solacio. In conspectti erat nepos parvulus, ob id ipsum miserabilis, quod nondum sentiebat calami- tatem, ex maxima parte ad ipsum reduudaiitem. Crederes Alexandrum inter suas necc'ssitudines flere et solacia non ad- hibere, sed quaerere. Cibo certe abstinuit omnemque honorem funeri patrio Persarum more servavit, dignus. hercule, qui nunc quoque tantae et mansuetudinis et continentiae ferat fructum. Semel omnino earn viderat, quo die capta est' nee ut ipsam, sed ut Darei matrem vide ret, eximiamque pulchritudinem forraae eius non libidinis habuerat invitamentum, sed gloriae. Hist. Alex., IV, x, 41. 294 LATIN SELECTIONS. L. JUNIUS MODERATUS COLUMELLA, TIME OF CLAUDIUS AND NERO. 881. AGRICULTURE is THE ONLY STRICTLY HONORABLE METHOD OF MAKING MONEY. Nam cetera diversa et quasi repugnantia dissident a iustitia, nisi existimamus cepisse praedam ex militia, quae nobis nihil sine sanguine et cladibus alienis affert. An bellutu perosis, maris et negotiationis alea sit optabilior, ut rupto naturae foedere terrestre animal homo ventorum et maris obiectus irae se flucti- bus audeat credere, semperque ritu volucrum longinqui litoris peregrinus ignotum pererret orbem ? An feneratio probabilior sit, etiam his invisa quibus succurrere videtur ? Sed ne caninum quidem, sicut dixere veteres, studium praestantius locupletissi- mum quemque adlatrandi et contra innocentes et pro nocentibus, neglectum a maioribus, a nobis etiam concesstim intra moenia et in ipso foro latrocinium ? An honestius duxerim mercenarii salutatoris mendacissimum aucupium circnmvolitantis limina po- tentiorum, somuumque regis sui rumoribus augurantis ? neque enim roganti quid agatur intus respondere servi dignantur. An putem fortunatius a catenate repulsum ianitore saepe nocte sera foribus ingratis adiacere, miserrimoque famulatu per dedecus fascium decus et imperium profuso tamen patrimonio mercari ? nam nee gratuita servitute sed donis rependitur honor. Quae si et ipsa et eorum similia bonis fugienda sunt, superest, ut dixi, unum genus liberale et ingenuum rei familiaris augendae, quod ex agricolatione contingit. I, Prooem. CALPUKNIUS. 295 T. CALPURNIUS SICULUS, TIME OF NEKO. 382. AN AMOEBEAN CONTEST (!DAS AND ASTACTJS). I. O si quis Crocalen deus afferat ! hunc ego terris, Huuc ego sideribus solum regnare fatebor, Decernainque nemus, dicamque : sub arbore numen Hac erit ; ite procul, sacer est locus, ite profani. A. Urimur in Crocalen : si quis mea vota deorum Audiat, huic soli, virides qua gemmeus undas Fons agit et tremulo percurrit lilia rivo, Inter pampineas ponetur faginus ulmos. I. Ne contemne casas et pastoralia tecta : Rusticus est, fateor, sed non est barbarus Idas. Saepe vaporato mihi caespite palpitat agnus, Saepe cadit festis devota Palilibus agna. A. Nos quoque pomiferi Laribus consuevimus hosti Mittere primitias et fingere liba Priapo, Rorantesque favos damus et liquentia mella : Nee fore grata minus, quam si caper imbuat aras. I. Mille sub uberibus balantes pascimus agnas ; Totque Tarentinae praestant mihi vellera matres ; Per totum niveus premitur mihi caseus annum : Si venies, Crocale, totus sibi serviet hornus. A. Qui numerare velit, quam multa sub arbore nostra Poma legam, citius tenues numerabit aristas ; Semper olus metimus, nee bruma nee impedit aestas. Si venias, Crocale, totus tibi serviet horlus. ii, 52-74. 296 LATIN SELECTIONS. PETRONIUS ARBITER, TIME OF NERO. 383. THE RHETORICIAN AGAMEMNON SATIRIZES THE PREVAILING METHODS OP EDUCATION. Non est passus Agamemnon me diutius declamare in porticu, quam ipse in schola sudaverat, sed ' adulescens,' inquit, ' quo- main sermonem habes non publici saporis et, quod rarissimum est, amas bonam mentem, non fraudabo te arte secreta. Nihil nimirum in his exercitationibus doctores peccant, qui necesse habent cum insanientibus furere : nam nisi dixerint quae adules- centuli probent, ut ait Cicero, " soli in scholis relinquentur." Sicut ficti adulatores cum cenas divitum captant, nihil prius meditantur quam id quod putant gratissimum auditoribus fore : nee enim aliter impetrabunt quod petunt, nisi quasdam insidias auribus fecerint : sic eloquentiae magister, nisi tanquam piscator earn imposuerit hamis escam, quam scierit appetituros esse pisci- culos, sine spe praedae morabitur in scopulo. Quid ergo est ? parentes obiurgatione digni sunt, qui nolunt liberos suos severa lege proficere. Primum euim sic ut omnia, spes quoque suas ambitioni donant. Deinde cum ad vota properant, cruda adhuc studia in forum propellunt et eloquentiam, qua nihil esse maius confiteutur, pueris iuduunt adhuc nascentibus. . Quod si pate- rentur laborum gradus fieri, ut studiosi iuvenes lectione severa irrigarentur, ut sapientiae praeceptis animos componerent, ut verba atroci stilo effoderent, ut quod vellent imitari diu audirent, ut persuaderent sibi nihil esse magnificum, quod pueris placeret : iam ilia grandis oratio haberet maiestatis suae pondus. Nunc pueri in scholis ludunt, iuvenes ridentur in foro, et quod utro- que turpius est, quod quisque perperam didicit, in senectute confiteri non vult. Sed ne me putes inprobasse schedium Lucil- ianae humilitatis, quod sentio, et ipsa carmine effingam.' Sat., 3, 4. PETKONIUS. 297 384. CONVERSATION AT THE TABLE OF TRIMALCHIO, A RICH PARVENU. Dum haec loquimur, puer speciosus vitibus hederisque redimi- tus modo Bromium, iuterdum Lyaeum Euhiumque confessus, calathisco uvas circumtulit et poemata domini sui acutissima voce traduxit. Ad quein sonum conversus Trimalchio, ' Dio- nyse,' inquit, ' liber esto.' Puer detraxit pileum apro capitique suo iraposuit : turn Trimalchio rursus adiecit : ' uon negabitis me",' inquit, ' habere Liberum patrem.' Laudavimus dictum Trimalchionis et circumeuntem puerum sane perbasiamus. Ab hoc ferculo Trimalchio a mensa surrexit : nos libertatem sine tyranno nacti coepimus invitare convivarum sennones. Datna itaque primus cum pataraciiia poposcisset 'dies,' iuquit, ' nihil est : dum versas te, nox fit. Itaque nihil est melius quam de cubiculo recta in triclinium ire. Et mundum frigus habuimus : vix me balneus calfecit : tameu calda potio vestiarius est. Staminatas duxi, et plane matus sum : vinus mihi in cerebrum abit.' Excepit Seleucus fabulae partem et ' ego/ inquit, ' non. cotidie lavor : baliscus enim fullo est, aqua dentes habet, et cor nostrum cotidie liquescit. Sed cum mulsi pultarium obduxi frigori laecasin dico. Nee sane lavare potui : fui enim hodie in funus : homo bellus, tarn bonus Chrysanthus animam ebulliit. Modo, modo me appellavit : videor mihi cum illo loqui. lieu, eheu, utres inflati ambulamus : minores quam muscae sumus ; muscae tamen aliquam virtutem habent, nos nou pluris sumus quam bullae. Et quid si non abstinax f uisset ? Quinque dies aquam in os suum non coniecit, non micam panis. Tamen abiit ad plures : medici ilium perdiderunt, immo magis mains fatus : medicus enim nihil est aliud est quam animi consolatio. Tamen berie elutus est. vitnli lecto, stragulis bom's. Planctus est optitne inaimmisit aliquot etiam si maligne ilium ploravit uxor.' Sat., 40, 41. 298 LATIN SELECTIONS. AUCTOR AETNAE, PROBABLY LUCILIUS JUNIOR, CONTEMPORARY OF SENECA. 385. THE PLEASURES OF PHYSICAL RESEARCH. Nosse fidem rerum, dubiasque exquirere causas, Sacra perurgentem, capitique attollere caelum ; Scire, quot et quae sint magno natalia mundo ; Principia occasus metuunt, an saecula perguut, Et firma aeterno religata est machina vinclo ; Soils scire modum et quanto minor orbita luna est, Haec braevior cur bis senos cita pervolet orbes, Annuus ille meet ; quae certo sideva currant Ordine, quaeve suos servent incondita motus ; Sex cum nocte rapi, totidem cum luce referri ; Nubila cur caelo Sterope denuntiet imbres, Quo rubeat Phoebe, quo frater palleat igni ; Tempora cur varient anni, ver, prima iuventa, Cur aestate perit, cur aestas ipsa senescit, Autumnoque obrepit hiems et in orbe recurrit ; Axem scire Helices et tristem nosse come ten, Lucifer unde micet, qnave Hesperus, unde Bootes ; Saturni quae Stella tenax, quae Martia pugnax ; Quo rapiant nautae, quo sidere lintea pandant ; Scire vias maris et caeli praedicere cursus ; Quo vocet Orion, quo Sirius excubat index, Et quaecumque iacent tanto miracula mundo, Non congesta pad, nee acervo condita rerum, Sed manifesta notis certa disponere sede Singula : divina est animi ac iucunda voluptas. Aetna, 226-251. PLLNIUS MAJOR. 299 C. PLINIUS SECUNDUS, 23-79 A. D. 386. THE UNIVERSE CONFOUNDED WITH GOD. Mundum, et hoc, quod nomine alio caelum appellare libuit, cuius circuraflexu teguntur cuncta, numen esse credi par est, aeternum, immensum, neque genitum, neque interiturum unquara. Huius extera indagare, nee interest liomiuum, nee capit humanae coniectura mentis. Sacer est, aeternus, immensus, totus in toto, immo vero ipse totum ; finitus, et infinite similis ; omnium rerum certus, et similis incerto ; extra, intra, cuncta complexus in se : idemque rerum naturae opus, et rerum ipsa natura. Furor est, mensuram eius ammo quosdam agitasse, atque p rode re ausos : alios rursus, occasione hinc sumpta aut his data, innumerabiles tradidisse mundos, ut totidem rerum naturas credi oporteret : aut, si una omnes incubaret, totidem tamen soles, totidemque lunas, et cetera, ut iam in uno et itnmensa et innumerabilia sidera : quasi non eadem quaestione semper in termino cogita- tionis occursura, desiderio finis alicuius : aut, si haec iufinitas naturae omnium artifici possit assignari, non illud idem in uuo facilius sit intelligi, tanto praesertim opere. Furor est, profecto furor, egredi ex eo, et tanquam interna eius cuncta plane iam sint nota, ita scrutari extera : quasi vero mensuram ullius rei posset agere, qui sui nesciat ; aut mens hominis videre, quae mundus ipse non capiat. Hist. Nat., II, i, 1. 387. HOW FAR IS THE ROTUKDITT OF THE EARTH COM- PATIBLE WITH THE EXISTENCE OF LARGE BODIES OF WATER ON ITS SURFACE ? , to Sed vulgo maxima haec pugna est, si coactam in verticem aquarum quoque figuram credere cogatur. Atqui non aliud in rerum natura aspectu manifestius. Namque et dependentes ubique guttae parvis globantur orbibus : et pulveri illatae, fron- diumque lanugiui impositae, absoluta rotunditate cernuntur : et in poculis repletis media maxiine tument : quae propter sub- 300 LATIN SELECTIONS. tilitatem humoris, mollitiamque in se residentem, ratione facilius, quam visu, deprehenduntur. Idque etiam magis mirum, in po- culis repletis, addito humore minimo circumfluere quod supersit : contra evenire ponderibus additis ad vicenos saepe denarios : scilicet quia intus recepta liquorem in verticem attollant, at cum- ulo eminente infusa dilibantur. Eadem est causa, propler quam e uavibus terra non cernatur, e navium malis conspicua : ac procul recedente navigio, si quid, quod fulgeat, religetur in mali cacumine, paulatim descendere videatur, et postremo occultetur. Denique Oceanus, quern fatemur ultimum, quanam alia figura cohaereret, atque non decideret, nullo ultra margine includente ? Ipsum id ad miraculum redit, quonara modo etiamsi globetur, extremum non decidat mare. Contra quod, ut siut plana maria, et qua videntur figura, non posse id accidere, magno suo gaudio, magnaque gloria inventores Graeci subtHitate geometrica docent. Namque cum e sublimi in inferiora aquae ferantur, et sit haec natura earum confessa : nee quisquam dubitet in litore ullo ac- cessisse eas, quo longissime devexitas passa sit : procul dubio apparere, quo quid humilius sit, propius centro esse terrae : om- nesque lineas, quae emittuntur ex eo ad proximas aquas, brevio- res fieri, quam quae ad extremum mare a primis aquis. Ergo totas, omnique ex parte aquas vergere in centrum : ideoque non decidere, quoniam in interiora nitantur. H, Ixv. 388. A THEORY OF THE TIDES. THEY ARE DUE TO A COMBINATION OP SOLAR AND LUNAR INFLUENCE. Et de aquarum natura complura dicta stint : sed aestus maris accedere et reciprocare maxime* mirum : pluribus quidem modis, verum causa in sole lunaque. Bis inter duos exortus lunae affluunt, bisque remeant, viceuis quaternisque semper horis. Et primum attoilente se cum ea mundo intumescentes, mox a me- ridiano caeli fastigio vergente in occasum residentes : rursusque ab occasu subter caeli ima, et meridiano contraria, accedente, inundantes : hinc donee iterum exoriatur, se resorbentes. Nee unquam eodem tempore, quo pridie, reflui ; ut ancillante sidere, traheuteque secum avido haustu maria, et assidue aliunde, quara pridie, exoriente : paribus tamen intervallis reciproci, senisque PLIN1US MAJOR. 301 semper Loris, non cuiusque diei aut noctis, aut loci, sed aequinoc- tialibus : ideoque inaequales vulgarium horarum spatio, utcunque plures in eas aut diei aut iioctis illarum mensurae cadunt, et aequinoctio tantum pares ubique. Ingens argumeutum, plenum- que lucis ac vocis etiam diurnae, hebetes esse, qui negent subter- meare sidera, ac rursus eadem resurgere : similemque terris, imo vero universae naturae exinde facietu, in iisdem ortus occasusque operibus : non aliter sub terra manifesto sideris cursu, aliove effectu, quam cum praeter oculos uostros feratur. II, xcix. 389. A COMPARISON OF MAN WITH THE REST OF THE CREATION. Ante onmia unum animantium cunctorum, alienis velat opibus: ceteris varie tegumenta tribuit, testas, cortices, coria, spinas, villos, setas, pilos, plumam, pennas, squamas, vellera. Truncos etiam arboresque cortice, interdum gemino, a frigoribus et calore tutata est. Hominem tantum nudum, et in nuda humo, natali die abicit ad vagitus statim et ploratum, nullumque tot anima- lium aliud ad lacrimas, et has protinus vitae principio. At her- cules risus, praecox ille et celerrimus, ante quadragesimum diem nulli datur. Ab hoc lucis rudimento, quae ne feras quidem inter nos genitas, vincula excipiunt, et omnium membrorum nexus : itaque feliciter natus iacet, manibus pedibusque devinctis, flens, animal ceteris imperaturum : et a suppliciis vitam auspicatur, unam tantum ob culpam, quia natum est. lieu dementiam ab his initiis existimantium ad superbiam se genitos! Prima roboris spes, primumque temporis munus quadruped! similem facit. Quando homini incessus ? quando vox ? quando firmum cibis os ? quarndiu pnlpitans vertex, summae inter cuncta animalia imbe- cillitatis indicium? lam morbi, totque medicinae contra mala excogitatae, et haec quoque subinde uovitatibus victae. Cetera sentire naturam suam, alia pernicitatem usurpare, alia praepetes volatus, alia nare : hominem scire nihil sine doctrina, non fari, non ingredi, non vesci : breviterque non aliud naturae sponte, quam flere. Itaque multi exstitere, qui non nasci optimum cen- sererit, aut quam ocissime aboleri. Uni animantium luctus est datus, uui luxuria, et quidem innumerabilibus modis, ac per 302 LATIN SELECTIONS. singula membra : uni ambitio, uni avaritia, uni immensa vivendi cupido, uni superstitio, uni sepulturae cura, atque etiam post se de future. Nulli vita fragilior, nulli rerura omnium, libido maior, nulli pavor confusior, nulli rabies acrior. Denique cetera aui- mantia in suo genere probe degunt: congregari videmus, et stare contra dissimilia. Leonum feritas inter se non dimicat: serpen- tium morsus non petit serpeutes : ne maris quidem belluae ac pisces, nisi in diversa genera, saeviunt. At hercules homini plurima ex homine suut mala. VII, i. 390. THE SOURCE OP INSTINCT is AN UNSOLVED MYSTERY. Mirum in plerisque animalium, scire quare petantur : sed et per cuncta quid caveant. Elephas homine obvio forte in so- fitudiue, et simpliciter oberrante, clemens placidusque etiam de- monstrare viam traditur. Idem vestigio hominis animadverso priusquam homine, intremiscere insidiarum metu, subsistere ab olfactu, circumspectare, iras proflare, nee calcare, sed eruttun proximo tradere, ilium sequenti, nuntio simili usque ad extre- mum: et tune agmen circumagi, et reverti, aciemque dirigi : adeo omnium odori durare virus illud, maiore ex parte ne nudorum quidem pedum. Sic et tigris, etiam feris ceteris truculenta, at- que ipsa elephanti quoque spernens vestigia, hominis viso trans- ferre dicitur protinus catulos. Quonam modo agnito ? ubi ante conspecto illo, quern timet ? Etenim tales silvas minime fre- quentari certum est. Sane mirentur ipsam vestigii raritatem : sed unde sciunt timendum esse ? Immo vero cur vel ipsius con- spectum paveant, tanto viribus, magnitudine, velocitate praestan- tiores ? Nimirum haec est natura rerum, haec potentia eius, saevissimas ferarum maxiraasque nunquam vidisse quod debeant timere, et statim intelligere cum sit timeudum. VIII, v. 391. NATURAL HISTORY OF THE LION. Leoni tantum ex feris dementia in supplices : prostratis par- cit : et ubi saevit, in viros potius, quam in feminas fremit : in infantes non nisi magna fame. Credit Libya, intellectum perve- PLINIUS MAJOR. 303 nire ad eos precum. Captivam certe Gaetuliae reducem audivi, multorum in silvis impetum a se mitigatum alloquio, ausam dicere se feminam, profngam, infirmam, supplicem animalis om- nium generosissiuai, ceterisque imperitantis, indignam eius gloria praedam. Varia circa hoc opinio, ex ingenio cuiusque, vel casn, mulceri alloquiis feras : quippe obvium, serpentes extrahi cantu, cogique in poenam, verum falsumne sit, vita non decreverit. Leonum animi index cauda, sicut et equorum aures. Namque et has notas generosissimo cuiqtie natura tribuit. Immota ergo placidus, clemens, blandientique similis, quod rarumest: crebrior enim iracundia. Eius in principio terra verberatur : incremento terga, ceu quodam incitamento, flagellantur. Vis summa in pectore. Ex omni vulnere, sive ungue impresso, sive dente, ater profluit sanguis. lidem satiati, innoxii sunt. Generositas in periculis maxime deprehenditur : nou in illo tantummodo, quod spernens tela diu se terrore solo tuetur, ac velut cogi testatur : cooriturque non tanquam periculo coactus, sed tanquam amentiae iratus. Jlla nobilior animi significatio : quamlibet magna canum et venantium urgeute vi, contemtim restitansque cedit in campis, et ubi spectari potest ; idem ubi virgulta silvasqne penetravit, acerrimo cursu fertur, velut abscondente turpitudinem loco. Dum sequitur, insilit saltu, quo in fuga non utitur. Vulneratus observatione mira percussorem novit, ut in quantalibet multitu- dine appetit. Eum vero qui telum quidem miserit, sed tameif non vulneraverit, correptura rotatumque sternit. nee vulnerat. Cum pro' catulis feta dimicat, oculorum aciern traditur defigere in terram, ne venabula expavescat. Cetero dolis carent et sus- picione : nee limis intuentur oculis, aspicique simili modo nolunt. Credltum est, a moriente humum morderi, lacrimamque leto dari. Atque hoc tale, tarn saevum animal, rotarum orbes circumacti, currusque inanes, et gallinaceorum cristae, cantusque etiam magis terrent, sed maxime ignes. Aegritudinem fastidii tautum sentit : in qua medetur ei contumelia, in rabiem agente annexarum las- civia siniiarum. Gustatus delude sauguis in remedio est. VIII, xix. 304 LATIN SELECTIONS. 392. THE WEARING AND WORKMANSHIP OF GOLD RINGS. Pessimum vitae scelus fecit, qui aurum primus iuduit digitis. Nee hoc quis fecerit traditur. Nam de Prometheo omnia fabu- losa arbitror, quanquam illi quoque ferreum anulum dedit anti- quitas : vinculumque id, non gestamen, intelligi voluit. Midae quidem anulum, quo circumacto habentem nemo cerneret, quis non etiam fabulosiorem fateatur ? Manus et prorsus sinistrae maximam auctoritatem conciliavere auro, non quidem Romanae, quarum mere ferreum id erat, ut virtutis bellicae, insigne. De regibus Romanis non facile dixerim. Nullum habet Romuli in Capitolio statua, nee praeter Numae Serviique Tullii alia, ac ne L. quidem Bruti. Hoc in Tarquiniis maxime miror, quorum e Graecia fuit origo, unde hie anulorum usus venit, quanquam etiam nunc Lacedaemone ferreo utuntur. Sed a Frisco Tar- quinio omnium primo lilium, cum in praetextae annis occidisset hostem, bulla aurea donatum constat : unde mos bullae duravit, ut eorum qui equo meruissent filii, insigne id haberent, ceteri lorum. Et ideo miror Tarquinii eius statuam sine anulo esse. Quanquam et de nomine ipso ambigi video : Graeci a digitis ap- pellavere, apud nos prisci ungulum vocabant : postea et Graeci et nostri symbolum. . Longo certe tempore ne senatum quidem Romanum habuisse aureos manifestum est. Siquidem his tan- turn qui legati ad exteras gentes ituri essent, anuli publice dabantur : credo, quoniam ita exterorum honovatissimi intellige- bantur. Neque aliis uti mos fuit, quam qui ex ea causa publice accepissent : vulgoque sic trinmphabant. Et cum corona ex auro Etrusca sustineretur a tergo, anulus tamen in digito ferreus erat, aeque triumphantis, et servi fortasse coronam sustinentis. Sic triumphavit de lugurtha C. Marius : aureumque non ante tertium consulatum sumpsisse traditur. Hi quoque, qui ob legationem acceperant aureos, in publico tantum utebantur his : intra domos vero ferreis. Quo argumento etiam nuiic sponsae muneri fer- reus anulus mittitur, isque sine gemma. . . . Non signal Oriens aut Aegyptus etiam nunc, literis contenta solis. Multis hoc modis, ut cetera omnia, luxuria variavit, gemmas addendo ex- quisiti fulgoris, censuque opimo digitos onerando, sicut dicemus in gemmarum volumine : mox et effigies varias caelando, ut alibi PLINIUS MAJOR. 305 ars, alibi materia esset in pretio. Alias deinde gemmas violari nefas putavit : ac ne quis signandi causam in anulis esse intelli- geret, solidas induit. Quasdam vero neque ab ea parte quae digito occultatur, auro clusit, aurumque millibus lapillorum vilius fecit. Contra vero multi nullas admittunt gemmas, auroque ipso signant : id Claudii Caesaris principatu repertum. XXXIII, iv, vi. 393. THE CHIEF USE OP PAINTING IN ANTIQUITY WAS FOR PORTRAITS. THE INVENTION OF A PROCKSS BY WHICH COLORED IMPRESSIONS WERE MULTIPLIED is DUE TO VARRO. Aliter apud maiores in atriis haec erant quae spectarentur, non signa externorum artificum, nee aera, aut marmora : ex- pressi cera vultus singulis disponebantur armariis, ut essent imagines, quae comitareutur gentilicia funera : semperque de- functo aliquo, totus aderat familiae eius, qui unquam fuerat, populus. Stemmata vero lineis discurrebant ad imagines pictas. Tablina co., II, vi, 1-6. 463. ANECDOTES OF A CELEBRATED LEGACY-HUNTER. Verania Pisonis graviter iacebat ; huius dico Pisonis, quern Galba adoptavit. Ad hanc Regulus venit. Primum impuden- tiam hominis, qui venerit ad aegram, cuius marito inimicissimus, ipsi invisissimus fuerat. Esto, si venit tantum : at ille etiam proximus toro sedit: quo die, qua hora nata esset, interrogavit. Ubi audivit, componit vultum, intendit oculos, movet labra, agitat digitos, computat nihil ; ut diu miseram exspectatione suspendit. ' Habes,' inquit, ' climactericum tempus, sed evades. Quod ut tibi magis liqueat, aruspicem consulem, quern sum fre- quenter expertus.' Nee mora : sacrificium facit, adfirmat, exta cum siderum significatione congruere. Ilia, ut in periculo, cre- dula, poscit codicillos : legatum Regulo scribit : mox ingravescit: clamat moriens, ' o hominem nequam, perfidum, ac plus etiam quam periurum!' qui sibi per salutem filii peierasset. Facit hoc Regulus non minus scelerate quam frequenter, quod irarn deorum, quos ipse quotidie fallit, in caput infelicis pueri detesta- tur. Velleius Blaesus ille locuples, consularis, novissima vale- tudine conflictabatur : cupiebat mutare testamentum. Regulus, qui speraret aliquid ex novis tabulis, quia ntiper captare eum coeperat, medicos hortari, ropare, quoquo modo spiritum homini prorogarent. Postquam signatum est testamentum, mutat per- sonam, vertit allocutionem, iisdemque medicis, ' Quousque mise- rum cruciatis? quid invidetis bona morte, cui dare vitam non potestis ? Moritur Ulaesus, et tamquam omuia audisset, Regulo 362 LATIN SELECTIONS. ne tantalum quidem. Sufficiunt duae fabulae. An scholastics lege tertiain poscis? .Est uncle fiat. Aurelia, ornata femina, sig- natura testamentum, sumpserat pulcherrimas tunicas. Regulus cum venisset ad signandum, ' Rogo,' inquit, ' has mihi leges.' Aurelia ludere hominem putabat; ille serio instabat. Nee multa: coegit mulierem aperire tabulas, ac sibi tunicas, quas erat induta, legare : observavit scribenlem, inspexit, an scripsis- set. Et Aurelia quidem vivit : ille tamen istud tanquam mori- turam coegit. />., II, xx, 2-11. 464. ON LEARNING OF THE DEATH OF MARTIAL. Audio Valerium Martialem decessisse, et moleste fero. Erat homo ingeniosus, acutus, acer, et qui plurimum in scribendo et salis haberet et fellis, nee candoris minus. Prosecutus eram viatico secedentem. Dederam hoc amicitiae, dederam etiam versiculis, quos de me composuit. Fuit moris antiqui, eos, qui vel singulorum laudes, vel urbium scripserant, aut honoribus aut pecunia ornare : nostris vero temporibus, ut alia speciosa et egregia, ita hoc in primis exolevit. Nam postquam desiimus facere laudanda, laudari quoque ineptum putamus. Quaeris, qui sint versiculi, quibus gratiam rettulerim ? Remitterem te ad ipsum volumen, nisi quosdam tenerem : tu, si placuerint hi, ce- teros in libro requires. Adloquitur Musam, mandat, ut domum rueam Esquiliis quaerat, adeat reverenter: Sed, ne tempore non tuo disertam Pulses ebria ianuam, videto. Totos dat tetricae dies Minervae, Dum centum studet auribus virorum Hoc, quod saecula posterique possint Arpinis quoque comparare chartis. Seras tutior ibis ad lucernas. Haec hora est tua, cum furit Lyaeus, Cum regnat rosa, cum madent capilli. Tune me vel rigidi legaut Catones. Meritone eum, qui haec de me scripsit, -et tune dimisi amicis- sime, et nunc, ut amicissimum, defunctum esse doleo? Dedit PLINIUS MINOR. 363 enim mihi, quantum maximum potuit, daturus amplius, si potu- isset. Tametsi quid homini potest dart maius quam gloria et laus et aeternitas ? At non erunt aeterna quae scripsit. Non erunt fortasse : ille tamen scripsit tanquam essent futura. Vale. Ep., Ill, xxi. 465. ERUPTION OP VESUVIUS. Nee multo post ilia nubes descendere in terras, operire maria. Cinxerat Capreas et absconderat : Miseni quod procurrit, abstu- lerat. Turn mater orare, hortari, iubere, quoquo modo fugerem; posse enim iuvenem : se et anuis et corpore gravem beue mori- turam, si mihi causa mortis non fuisset. Ego contra, salvum me, nisi una, non futurum, deinde manuin eius amplexus, addere gradum cogo. Paret aegre, incusatque se. quod me moretur. lam cinis ; adhuc tamen rarus. Respicio ; densa caligo tergis imminebat, quae nos, torrentis modo infusa terrae, sequebatur. ' Deflectamus,' inquam, ' dum videmus, ne in via strati, comitan- tium turba in tenebris obteramur.' Vix consederamus, et nox, non qualis illunis aut nubila, sed qualis in locis clausis lumine exstincto. Audires ululatus feminarum, infantum quiritatus, clamores virorum. Alii parentes, alii liberos, alii coniuges voci- bus requirebant, vocibus noscitabant. Hi suum casum, illi suo- rum miserabantur. Erant qui metu mortis mortem precarentur. Multi ad deos manus tollere : plures, nusquam iam deos ullos, aeternamque illam et novissimam noctem mundo interpretaban- tur. Nee defuerunt, qui fictis mentitisque terroribus vera peri- cula augerent. Aderant, qui Miseni fuisse, illud ruisse, illud ardere, falso, sed credentibus, nuntiabant. Paulum reluxit; quod non dies nobis, sed adventantis ignis indicium videbatur. Et ignis quidem longius substitit: tenebrae rursus, cinis rursus multus et gravis. Ilunc ideutidem adsurgentes excutiebamus : operti alioqui atque etiam oblisi pondere essemus. Possem glo- riari, non gemitum mihi, non vocem parum fortem in tantis periculis excidisse, nisi me cum omnibus, omnia mecum perire, misero, magno tamen mortal itatis solacio credidissem. Tandem ilia caligo tenuata quasi in fumum nebulamve decessit: mox dies verus, sol etiam effulsit, luridus tamen, qualis esse, cum defi- cit, solet. Occurrebant trepidantibus adhuc oculis mutata omnia, 364 LATIN SELECTIONS. altoqae cinere, tanquam nive, obducta. Regress! Misenum, curatis utcunque corporibus, suspensam dubiamque noctem spe ac raetu exegimus. Ep. t VI, xx. 466. THE HIGH ESTIMATION IN WHICH TACITUS. AND PLINY WERE HELD BY THEIR CONTEMPORARIES. Frequenter agenti mihi evenit, ut centumviri, cum diu se intra iudicum auctoritatem gravitatemque tenuissent, omnes repente quasi victi coactique consurgerent laudarentque. Fre- quenter e senatu famam, qualem maxime optaveram, rettuli : nunquam tamen maiorem eepi voluptatem, quam nuper ex sermone Cornelii Taciti. Narrabat, sedisse secum circensibus proximis equitem Romanum : hunc post varies eruditosque sermones requisisse, ' Italicus es, an provincialis ? ' se respon- disse, ' Nosti me, et quidem ex studiis.' Ad hoc ilium, ' Tacitus es, an Plinius ? ' Exprirnere non possum, quam sit iucundum mihi, quod nomina nostra, quasi litterarum propria, non hominum, litteris redduntur ; quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter iguotus est. Accidit aliud ante pauculos dies simile. Recumbebat mecum vir egregius, Fabius Rufinus : super euro municeps ipsius, qui illo die primum venerat in urbem ; cui Rufinus, demonstrans me, ' Vides hunc?' Multa deinde de studiis nostris. Et ille, ' Plinius est,' inquit. Verum fatebor, capio magnum laboris mei fructum. An, si Demosthe- nes iure laetatus est, quod ilium anus Attica ita domonstravit, Ovros rri ATj/Aoo-tfoT;?, ego celebritate nominis mei gaudere non debeo? Ego vero et gaudeo, et gaudere me dico. Neque enim vereor, ne iactantior videar, cum de me aliorum iudicium, non meum, profero : praesertim apud te, qui nee ullius invides laudibus, et faves nostris. Vale. Ep., IX, xxiii. 467. TRAJAN'S EXCELLENT GOVERNMENT. Quam utile est, ad usum secundorum 'per ad versa venisse ! Vixisti nobiscum, periclitatus es, timuisti, quae tune erat inno- centium vita. Scis et expertus es, quantopere detestentur malos PLINITJS MINOR. 365 principes etiam, qui malos faciunt. Meministi, quae optare nobiscum, quae sis queri solitus. Nam private iudicio principem geris, meliorern imrao te praestas, quam tibi aliuin precabare. Itaque sic imbuti suraus, ut, quibus erat summa votorum melior pessimo princeps, iam non possimus nisi optimum ferre. Nemo est ergo tarn tui, tarn ignarus sui, ut locum istum post te concu- piscat. Facilius est, ut esse aliquis successor tuus possit, quam ut velit. Quis enim curae tuae molem sponte subeat? quis comparari tibi non reformidet? Expertus et ipse es, quam sit onerosum succedere bono principi, et afferebas excusationem adoptanti. An prona parvaque sunt ad aemulandum, quod nemo incolumitatem turpitudine rependit ? Salva est omnibus vita, et digoitas vitae: nee iam consideratus ac sapiens, qui aetatem in tenebris agit. Eadera quippe sub principe virtutibus praeraia, quae in libertate : nee benefactis tantum ex conscientia merces. Amas constantiam civium, rectosque ac vividos animos non, ut alii, contundis ac deprirais sed foves et attollis. Prodest bonos esse, cum sit satis abundeque, si non nocet : his honores, his sacerdotia, his provincias offers : hi amicitia tua, hi iudicio florent. Acuuntur isto integritatis et industriae pretio similes, dissimiles alliciuntur : nam praemia bonorum malorumque bonos ac malos faciunt. Pauci adeo ingenio valent, ut non turpe ho- nestumque, prout bene ac secus cessit, expetant fugiantve ; ceteri, ubi laboris inertiae, vigilantiae somno, frugalitatis luxuriae mer- ces datur, eadem ista, quibus alios artibus assecutos vident, con- sectantur : qualesque sunt illi, tales esse et videri volunt ; et dum volunt, fiunt. Pan., 44. 468. PLINY CONSULTS TRAJAN ABOUT THE CHRISTIANS. Sollemne est mihi, domine, omnia, de quibus dubito, ad te referre. Quis enim potest melius vel cunctationem meam regere, vel ignorantiam instruere? Cognitionibus de Christianis inter- fui nunquam : ideo nescio, quid et quatenus aut puniri soleat, aut quaeri. Nee mediocriter haesitavi, situe aliquod discrimen aetatum, an quamlibet teneri nihil a robustioribus differant: deturne poenitentiae venia, an ei, qui omnino Christianus fuit, desisse non prosit: nomen ipsum, etiamsi flagitiis careat, an 366 LATIN SP:LECTIONS. flagitia cohaerentia nomini puniantur. Interim in iis, qui ad me tanquam Cliristiani deferebantur, hunc sum secutus modum. Interrogavi ipsos, 'an essent Cliristiani?' Confitentes iterutn ac tertio interrogavi, supplicium minatus : perseverantes duci iussi. Neque euim dubitabam, qualecunque esset, quod fate- rentur, pervicaciam certe, et inflexibilern obstinationem debere puniri. Fuerunt alii similis amentiae : quos, quia cives Romani erant, annotavi in urbem remittendos. Mox ipso tractatu, ut fieri solet, diffundente se crimine, plures species inciderunt. Propositus est libellus sine auctore, multorum nomina continens, qui negarent se esse Christianos, aut fuisse. Cum praeeunte me, deos appellarent, et imagini tuae, quaui propter hoc iusseram cum simulacris numinum afferri, ture ac vino supplicarent, prae- terea maledicerent Christo ; quorum nihil cogi posse dicuntur, qui sunt revera Christiani : ego dimittendos putavi. Alii ab indice nominati, esse se Christianos dixerunt, et mox negave- runt : fuisse quidem, sed desisse, quidam ante triennium, quidam ante plures annos, non nemo etiam ante viginti quoque. Omnes et imaginem tuam, deorumque simulacra venerati sunt: ii et Christo maledixerunt. Affirmabant autem, hanc fuisse summam vel culpae suae, vel erroris, quod essent soliti stato die ante lucem convenire, carmenque Christo, quasi deo, dicere secum invicem, seque sacramento non in scelus aliquod obstringere, sed ne furta, ne latrocinia, ne adulteria committerent, ne fidem fallerent, ne depositum appellati abnegarent : quibus peractis morem sibi discedendi fuisse, rursusque coeundi ad capiendum cibum, promiscuum tamen, et innoxium : quod ipsum facere desisse post edictum meum, quo secundum mandata tua hetaerias esse vetueram. Quo magis necessarium credidi, ex duabus ancillis, quae ministrae dicebantur, quid esset veri et per tor- menta quaerere. Sed nihil aliud inveni, quam superstition em pravam et immodicam. ideoque, dilata cognitione, ad consulen- dum te decurri. Visa est enim mihi res digna consultatione, maxime propter periclitantium numerum. Multi enim omnis aetatis, omnis ordinis, ntriusque sexus etiam, vocantur in pericu- lum, et vocabuntur. Neque enim civitates tantum, sed vicos etiam atque agros superstitionis istius contagio pervagata est: quae videtur sisti et corrigi posse. Certe satis constat prope iam desolata templa coepisse celebrari, et sacra sollemnia diu TRAJANUS. FLOEUS. 367 intermissa repeti: passimque venire victimas, quarum adhuc rarissimus emptor inveniebatur. Ex quo facile est opinari, quae turba hominum emendari possit, si sit poenitentiae locus. Ep., Trai., (X.) xcvi. TRAJANUS IMPERATOR. 469. ANSWER TO PLINY'S INQUIRIES CONCERNING THE CHRISTIANS. (112 A. D.) Actum, quern debuisti, mi Secunde, in excutiendis causis eorum, qui Christian! ad te delati fuerant, secutus es. Neque enim in uuiversum aliquid, quod quasi certain formam habeat, constitui potest. Conquirendi non sunt: si deferantur et argu- antur, puniendi sunt, ita tamen, ut, qui negaverit se Christianum esse, idque re ipsa manifestum fecerit, id est, supplicando diis nostris, quamvis suspectus in praeteritum fuerit, veniam ex pae- nitentia impetret. Sine auctore vero propositi libelli, in uullo criraine locum habere debent. Nam et pessimi exempli, nee nostri saeculi est. In Plin. Ep., Trai., (X.) xcvii. FLORUS, FL. CIRC. 120 A. D. 470. THE WAR WITH PORSENA. Pulsis ex urbi regibus, prima pro libertate arma corripuit. Nam Porsena, rex Etruscorum, ingentibus copiis aderat, et Tar- quinios manu re.ducebat. Hunc tamen, quamvis et armis et fame urgeret, occupatoque laniculo ipsis urbis faucibus incuba- ret, sustinuit, repulit, novissime etiam tanta admiratione perculit, ut superior ultro cum paene victis amicitiae foedera feriret. Tune ilia Romana prodigia atque rairacula, Horatius, Mucius, Cloelia ; qui nisi in annalibus forent, hodie fabulae viderentur. 368 LATIN SELECTIONS. Quippe Horatius Codes postquam hostes undique instantes solus summovere non poterat, ponte reciso transnatat Tiherim, nee arma dimittit. Mucius Scaevola regem per insidias in castris ipsius aggreditur : sed ubi frustrate circa purpuratum eius ictu tenetur, ardentibus focis inicit manum, terroremque geminat dolo. 'Ut scias,' inquit, 'quern virum effugeris, idem trecenti iuravimus ; ' cum interim, immane dictu, hie interritus, ille trepi- daret, tanquam manus regis arderet. Sic quidem viri. Sed ne quis sexus a laude cessaret, ecce et virginum virtus. Una ex obsidibus regi data, elapsa custodiam, Cloelia, per patrium flu- men equitabat. Et rex quidem tot tantisque virtutum territus monstris valere liberosque esse iussit. Tarquiuii tamdiu dimi- cavernnt, donee Aruntem filium regis manu sua Brutus occidit, superque ipsum mutuo vulnere expiravit : plane quasi adulterum ad inferos usque sequeretur. Epit. Rer. Rom., I, x. 471. THE TRIBUNICIAN POWER WAS THE CAUSE OF CIVIL DISSENSIONS. Seditipnum omnium causas tribunicia potestas excitavit : quae specie quidem plebis tuendae, cuius in auxilium comparata est, re autem dominationem sibi acquirens, studium populi ac favo- rem agrariis, frumentariis, iudiciariis legibus aucupabatur. In- erat omnibus species aequitatis. Quid enim tarn iustum, quam recipere plebem ius suum a patribus, ne populus, gentium victor, orbisque possessor, extorris aris ac focis ageret? Quid tarn aequum, quam inopem populum vivere ex aerario suo ? Quid ad ius libertatis aequandae magis efficax, quam ut, senatu regente provincias, ordiuis equestris auctoritas saltern iudiciorum regno niteretur ? Sed haec ipsa in perniciem redibant, et misera res- publica in exitium suum merces erat. Nam et a senatu in equi- tem translata iudiciorum potestas vectigalia, id est, imperii patrimonium supprimebat, et emptio frumenti, ipsos reipublicae nervos, exhauriebat aerarium. Reduci plebs in agros unde poterat sine possidentium eversione, qui ipsi pars populi erant, et tamen relictas sibi a maioribus sedes aetate, quasi iure hae- reditario, possidebant ? Epit. Rer. Rom., II, i, (III, xiii.) SUETONIUS. 369 C. SUETONIUS TRANQUILLUS, 75-160 A.D. 472. HISTORICAL AND OTHER WRITINGS OF JULIUS CAESAR. Reliquerunt rerum suarum commentaries, Gallic! civilisque belli Pompeiani. Nam Alexandria! Africique et Hispaniensis incertus auctor est. Alii Oppium putant, alii Hirtium : qui etiam Gallici belli novissimum imperfectumque librum suppleve- rit. De commentariis Cicero in eodem libro sic refert : ' Com- mentaries scripsit, valde quidem probandos : nudi sunt, recti et venusti, omni ornatu orationis tanquam veste detracta : sed dum voluit, alios habere parata, unde sumerent, qui vellent scribere historiam, ineptis gratuui fortasse fecit, qui ilia volent calamistris inurere, sanos quidem homines a scribendo deterruit.' De iis- dem commentariis Hirtius ita praedicat: 'Adeo probantur omnium iudicio, ut praerepta, non praebita, facultas scriptoribus videatur. Cuius taraen rei maior nostra, quam reliquorurn, est admiratio. Ceteri enim, quam bene atque emendate, nos etiam, quam facile atque celeriter eos perscripserit, scimus.' Pollio Asinius parum diligenter parumque integra veritate compositos putat, cum Caesar pleraque, et quae per alios erant gesta, temere crediderit, et, quae per se, vel consulto vel etiam memoria lapsus, perperam ediderit: existimatque rescripturum et cor- recturum fuisse. Reliquit et ' de Analogia,' libros duos, et * Anticatones ' totidem, ac praeterea poema, quod inscribitur 'Iter.' Quorum librorum primes in transitu Alpium, cum ex citeriore Gallia, conveutibus peractis, ad exercitum rediret; sequentes sub tempus Mundensis proelii fecit ; novissimum, dum ab urbe in Hispaniam ulteriorem quarto et vicesimo die perve- nit. ' Epistolae ' quoque eius ' ad seuatum ' exstant, quas pri- mus videtur ad paginas et formam memorialis libelli convertisse, cum antea consules et duces nonnisi transversa charta mitterent scriptas. Exstant et ' ad Ciceronem,' item ' ad familiares ' domesticis de rebus : in quibus si qua occullius perfereuda erant, per notas scripsit, id est, sic structo literarum ordine, ut nullum verbum effici posset : quae si quis inyestigare et persequi velit, quartara elementorum litteram, id est, 'd' pro 'a' et perinde 24 370 LATIN SELECTIONS. reliquas commutet. Feruntur et a puero et ab adulescentulo quaedam scripta, ut ' Laudes Herculis, tragoedia Oedipus,' item ' Dicta collectanea.' Quos omnes libellos vemit Augustus pub- licari in epistola, quam brevem adraodum ac simplicem ad Pompeium Macrum, cui ordinandas bibliothecas delegaverat, misit. lul, Ivi. 473. LOTALTT OP CAESAR'S SOLDIERS. Ingresso civile bellum centuriones cuiusque legionis singulos equites e viatico suo obtulerunt: universi milites gratuitam et sine frumento stipendioque operam, cum tenuiorum tutelam locupletiores in se contulissent. Neque in tarn diuturno spatio quisquam omnino descivit : plerique capti concessam sibi sub conditione vitam, si militare adversus eum vellent, recusarunt. Famem et ceteras necessitates, non cum obsiderentur modo, sed et si alios ipsi obsiderent, tantopere tolerabant, ut Dyrrachina munitione Pompeius, viso genere panis ex lierba, quo sustine- bantur, cum feris sibi rem esse dixerit, amoverique ocius nee cuiquam ostendi iusserit, ne patientia et pertinacia hostis animi suorum frangereatur. Quanta fortitudine dimicaverint, testimo- nio est, quod, adverse semel apud Dyrrachium proelio, poenam in se ultro depoposcerunt ; ut consolandos eos magis imperator quam puniendos habuerit. Ceteris proeliis innumeras adversa- riorum copias, multis partibus ipsi pauciores, facile superaverunt. Denique una sextae legionis cohors, praeposita castello, quatuor Pompeii legiones per aliquot horas sustinuit, paene omnis con- fixa multitudine hostilium sagittarum, quarum centum ac tri- ginta millia intra vallum reperta sunt. Nee mirum, singulorum si quis facta respiciat, vel Cassii Scaevae centurionis, vel C. Acilii militis, ne de pluribus referam. Scaeva, excusso oculo, transfixus femore et humero, centum et viginti ictibus scuto perforate, custodiam portae commissi castelli retinuit. Acilius navali ad Massiliam proelio, iniecta in puppem hostium dextra, et abscisa, memorabile illud apud Graecos Cynaegiri exemplum imitatus, transiluit in navem, umbone obvios agens. lul., Ixviii. SUETONIUS. 371 474. ASSASSINATION OF CAESAR. Ea vero nocte, cui illuxit dies caedis, et ipse sibi visus est per quietem interdum supra nubes volitare, alias cum love dextram iungere; et Calpuruia uxor imaginata est, collabi fastigium domus, maritumque in gremio suo confodi : ac subito cubiculi fores sponte patuerunt. Ob haec simul et ob infirmam valetudi- nem diu cunctatus, an se contineret, et, quae apud senatum proposuerat agere, differret ; tandem Decimo Bruto adhortante, ne frequentes ac iamdudum opperientes destitueret, quinta fere hora progressus est : libellumque insidiarum indicem, ab obvio quodam porrectum, libellis ceteris, quos sinistra manu tenebat, quasi mox lecturus, commiscuit. Dein pluribus hostiis caesis, cum litare non posset, introiit curiam. spreta religione, Spurin- namque irridens, et ut falsum arguens, quod sine ulla sua noxa Idus Martiae adessent : quanquara is, venisse quidem eas, dice- ret, sed non praeterisse. Assideutem couspirati, specie officii, circumsteterunt : illicoque Cimber Tillius, qui primas partes susceperat, quasi aliquid rogaturus, propius accessit ; renuentique et gestu in aliud tempus differenti ab utroque liumero togam apprehendit: deinde clamantem, 'Ista quidem vis est,' alter e Cascis aversum vulnerat, paulutn infra iugulum. Caesar Cascae brachium arreptum graphio traiecit ; conatusque prosilire, alio vulnere tardatus est. Utque animadvertit, undique se strictis pugionibus peti, toga caput obvolvit: simul sinistra manu sinum ad ima crura deduxit, quo honestius caderet, etiam inferiore corporis parte velata. Atque ita tribus et viginti plagis confos- sus est, uno modo ad primum ictum gemitu sine voce edito. Etsi tradiderunt quidam, j\L Bruto irruenti dixisse, Kat trv, TCKVOV. Exanimis, diffugientibus cunctis, aliquamdiu iacuit, donee lecticae impositum, dependente brachio, tres servuli domum retulerunt. lid., Ix.xxi, Ixxxii. 372 LATIN SELECTIONS. 475. PERSONAL FEATURES OP AUGUSTUS. Forma fuit eximia, et per omnes aetatis gradus venustissima ; quanquam et omnis lenocinii negligens, et in capite coraendo tarn incuriosus, ut raptim compluribus simul tonsoribus operam daret, ac modo tonderet, modo raderet barbam, eoque ipso tern- pore aut legeret aliquid aut etiam scriberet. Vultu erat, vel in sermone vel tacitus, adeo tranquillo serenoque, ut quidam e pri- moribus Galliarum confessus sit inter suos, eo se inhibitum ac remollitum, quo minus, ut destinarat, in transitu Alpium, per simulationem colloquii propius admissus, in praecipitium propel - leret. Oculos habuit claros ac nitidos, quibus etiara existimari volebat inesse quiddam divini vigoris ; gaudebatque, si quis sibi acrius contuenti, quasi ad fulgorem solis, vultum summitteret : sed in senecta sinistro minus vidit. Dentes raros et exiguos et scabros ; capillum leniter inflexum et sufflavum ; supercilia con- iuncta; mediocres aures ; nasum et a summo eminentiorem et ab imo deductiorem ; colorem inter aquilum candidumque ; sta- turam brevem (quam tamen lulius Marathus, libertus et a memoria eius, quinque pedum et dodrantis fuisse tradit), sed quae commoditate et aequitate membrorum occuleretur, ut non- nisi ex comparatione astantis alicuius procerioris intelligi posset Oct., Ixxix. 476. CRITICISM OF THE ORATORY OP AUGUSTUS. Eloquentiam studiaque liberalia ab aetate prima cupide et laboriosissime exercuit. Mutinensi bello, in tanta mole rerum, et legisse et scripsisse et declamasse quotidie traditur. Nam deinceps neque in senatu neque apud populum neque apud inilites locutu> est unquam, nisi meditata et composita oratione, quamvis non deficeret ad subita extemporali facultate. Ac ne perioulum memoriae adiret aut in ediscendo tempus adsumeret, instituit recitare omnia. Sermones quoque cum singulis, atque etiam cum Livia sua graviores, nonnisi scriptos et e libel lo habebat, ne plus minusve loqueretur ex tempore. Pronunciabat dulci et proprio quodam oris sono, dabatque assidue phonasco operam. Genus eloquendi secutus est elegans et temperatum, SUETONIUS. 373 vitatis sententiarum ineptiis atque inconcinnitate et 'recondi- torum verborum,' ut ipse dicit, ' fetoribus.' Praecipuamque curam duxit, sensum animi quara apertissime exprimere. Quod quo facilius efficeret, ant necubi lectorem vel auditorem obturba- ret ac moraretur, neque praepositiones verbis addere, -neque coniunctiones saepius iterare dubitavit, quae detractae afferunt aliquid obscuritatis, etsi gratiam augent. Cacozelos et antiqua- ries, ut diverse genere vitiosos, pari fastidio sprevit. Oct., Ixxxiv, Ixxxvi. 477. CLAUDIUS is MADE EMPEROR. Per haec ac talia maxima aetatis parte transacta, quinqua- gesimo anno imperium cepit, quantumvis mirabili casu. Exclu- sus inter ceteros ab insidiatoribus Caii, cum, quasi secretum eo desiderante, turbam summoverent, in diaetam, cui nomen est 'Hermaeum,' recesserat. Neque multo post, rumore caedis exterritus, prorepsit ad solarium proximum, interque praetenta foribus vela se abdidit. Latentem discurrens forte gregarius miles, animadversis pedibus, e studio sciscitandi, quisnam esset, agnovit, extractumque, et prae metu ad genua sibi accidentem, imperatorem salutavit. Hinc ad alios commilitones, fluctuantes nee quicquam adhuc quam frementes,- perdu xit. Ab his lecticae impositus, et, quia sui diffugerant, vicissim succollantibus in cas- tra delatus est, tristis ac trepidus, miserante obvia turba, quasi ad poenam raperetur insons. Receptus intra vallum, inter excubias militum pernoctavit, aliquanto minore spe quam fiducia. Nam consules cum seiiatu et cohortibus urbanis forum Capitoli- umque occuparant, asserturi communem libcrtatem : accitusque et ipse per triburmm plebis in curiam ad suadenda, quae videren- tur, ' vi se et necessitate teneri ' respondit. Verum postero die, et senatu segniore in exsequendis conatibus, per taedium ac dis- sensionem diversa censentium, et multitudine, quae circumsta- bat, unum rectorem iam et nominatim exposcente, armatos pro contione iurare in nomen suum passus est ; promisitque singu- lis quina dena sestertia, primus Caesarum fidem militis etiam praemio pignoratus. Cl., x. 374 LATIN SELECTIONS. 478. DEATH OP NERO. Tune unoquoque hinc inde instante, ut quam primum se im- pendentibus contuineliis eriperet, scrobem coram fieri imperavit, dimensus ad corporis sui modulum : componique simul, si qua invenirentur, frusta marmoris, et aquam simul ac ligna conferri, curando mox cadaveri, flens ad singula, atque identidem dictitans : 4 Qualis artifex pereo ! ' Inter moras perlatos a cursore Pliaon- tis codicillos praeripuit, legitque, ' se hostem a seuatu iudicatura, et quaeri, ut puniatur more maiorum : ' interrogavitque, quale esset id genus poenae. Et cum comperisset, nudi hominis cervi- cem inseri furcae, corpus virgis ad necem caedi ; conterritus, duos pugiones, quos secum tulerat, arripuit, tentataque utriusque acie rursus condidit, causatus, ' nondum adesse fatalem horam.' Ac modo Sporum hortabatur, ut lameutari ac plangere inciperet ; modo orabat, ut se aliquis ad mortem capessendam exemplo iuvaret; interdum segnitiem suam his verbis increpabat: 'Vivo deformiter ac turpiter : ov TrpeTrei Neptuvi, ov TrpeVei vrjfaw 8ct lv TGI? TotouTots aye, eyetpe creavTov ' lamque equites appropinqua- bant, quibus, praeceptum erat, ut vivum eum attraherent. Quod ut sensit, trepidanter effatus: "ITTTTWV p.' eoKUTroSwv afj.l KTVTTOS ovara /?oAA, ferrum iugulo adegit, iuvante Epaphrodito a libellis. Semiani- misque adhuc irrumpenti centurioni, et paenula ad vulnus apposita, in auxilium se venisse simulanti, nou aliud respondit, quam, ' Sero,' et, ' Haec est fides.' Atque in ea voce defecit, exstantibus rigentibusque oculis usque ad horrorem formidinem- que visentium. Nihil prius aut magis a comitibus exegerat, quam ne potestas cuiquam capitis sui fieret. sed ut, quoquo modo, totus cremaretur. Permisitque hoc Icelus, Galbae libertus, non multo ante vinculis exsolutus, in quae primo tuuiultu coniectus f'uerat. Nero, xlix. SUETONIUS. 375 479. THERE WAS A TRADITION THAT TERENCE RECEIVED ASSISTANCE IN THE COMPOSITION OP HIS PLAYS FROM SCIPIO AND LAELIUS. Non obscura fama est, adiutum Terentitim in scriptis a Lae- lio et Scipione, quibuscum familiariter vixit. Eandem ipse auxit : nuraquam enim, nisi leviter, se tutari conatur ; ut in prologo Adelphorum : ' Nam quod isti dicunt malevoli, homines ndbilis Hunc sidiutare, assidueque una scribere : Quod illi maledictum vehemens esse existumant, Main laiidem hie ducit maximam, quom illis placet, Qui vdbis uuiversis et populd placent : Quorum opera in bello, in dtio, in negdtio, Suo quisque tempore lisu 'st sine superbia.' Videtur autem se levius defendisse, quia sciebat, Laelio et Scipi- oni non ingratam esse hanc opinionem : quae tamen magis et usque ad posteriora tempera valuit. Q. Memmius in oratione pro se ait : ' P. Africanus, qui a Terentio personam mutuatus, quae domi luserat ipse, nomine illius in scenam detulit.' Nepos auctore certo comperisse se ait, C. Laelium quondam in Puteo- lano Kalendis Martiis admonitum ab uxore, temporius ut discum- beret, petiisse ab ea, ne interpellaretur : serius tandem ingressum triclinium dixisse, non saepe in scribendo magis successisse sibi : deinde rogatnm, ut scripta ilia proferret, pronunciasse versus, qui sunt in Heautontimorumeno: 'Satis pdl proterve me Syri promissa hue induxerunt.' Santra Terentium existimat, si modo in scribendo adiutoribus indiguerit, non tain Scipione et Laelio uti potuisse, qui tune adolescentuli fuere, quam Sulpicio Gallo, honiine docto, et qui consularibus ludis initium feccrit fabtilarum dandurum, vel Q. Fabio Labeone et M. Popillio, consulari utroque ac poeta. Ideo ipsum non iuvenes designasse, qui se adiuvisse dicerentur, sed viros, quorum operaui et in bello et in otio et in negotio populus sit expertus. Vit. Ter., ii-iv. 376 LATIN SELECTIONS. 480. THE GRAMMARIAN WAS AT FIRST STYLED sessione iure sanguinis fruantur. Causa denique Romam remissa quid eve- "niej,? Heredes scripti navigabunt, exheredati autem in pos- sessione remanebunt, diem de die ducent, dilationes petentes fora variis excusationibus trahent. Hiemps est et crudum mare hibernum est ; adesse non potuit. Ubi hiemps praeter- ierit, vernae tempestates incertae et dubiae moratae sunt. Ver exactum est; aestas est calida et sol navigautis urit et homo nauseat. Autumnus sequitur; poma culpabuntur et lan- guor excusabitur. Fingo haec et comminiscor ? quid ? in hac causa nonne hoc ipsum evenit ? Ubi est adversarius, qui iam- pridem ad agendam causam adesse debuerat ? ' In itinere est.' Quo tandem in itinere? ^Ex Asia venit.' Etest ad hue in Asia. 'Magnum iter et festinatum.' Navibusne an equis an diplomatibus facit haec tarn velocia stativa ? Cum interim cognitione proposita, semel a te, Caesar, petita dilatio et impe- trata : proposita cognitioue rursum, a te duum mensium petitur FRONTO. 381 delatio. Duo menses exacti.sunt idibus proximis et dies medii isti aliquot. Venit tandem ? Si nondum venit, at saltern ad- propinquat? Si nondum adpropinquat, at saltern profectus ex Asia est ? Si nondum profectus est, at saltern cogitat ? Quid ille cogitat aliud quam bonis alienis incubare, fructus diripere, agros vastare, rem omnem dilapidare ? Non ille ita stultus est, ut malit venire ad Caesarem et vinci quam remanere in Asia et possidere. Qui mos si fuerit inductus, ut defunctorum testa- menta ex provinciis transmarinis Romam mittantur, indignius et acerbius testamentorum periculum erit quam si corpora mit- tantur defunctorum. Ep. ad M. Caes. et Invicem, I, vi, ed. Naber, 14. 486. A LETTER TO THE EMPEROR MARCUS AURELIUS. Cum accepi litteras tuas, ita rescribere coeperam : ama me ut amas, inquis. Huic verbo respondere paulo verbis pluribus in animo est: prolixius enim rescribere tibi tempore illo solebam, quo amatum te a me, satis compertum tibi esse tute ostendis. Vide, quaeso, ne temet ipse defrudes et detrimentum amoris ultro poscas : amplius enim tanto amari te a me velim credas mihi, quanto omnibus in rebus potior est certus praesens fructus quam futuri spes incerta. Kgone qui indolem ingenii tui in germine etiam turn et in herba et in flore dilexerim, nunc fru- gem ipsam maturae virtutis nonne multo multoque amplius diligam? turn ego stolidissimus habear agrestiura omnium omni- umque aratorum, si mihi cariora sint sata messibus. Ego vero quae optavi quaeque vovi compos optatorum votorumque me- orum damnatus atque multatus sura : in earn multam dupli- catum amorem tuum desero ; non ut antiquitus multas inrogari mos fuit mille minus dimidio. Assae nutricis est infantem magis diligere quam adultum ; suscensere etiam pubertati stulta nutrix solet, puerum de gremio sibi abduclum et campo aut foro traditum. Litteratores etiam isti discipulos suos, quoad puerilia discunt et mercedem pendunt, magis diligunt. Ego cum ad curam cultumque ingenii tui accessi, hunc te speravi fore qui nunc es ; in haec tua tempora amorem meum intendi lucebat in pueritia tua virtus insita, lucebat etiam imgis in adulescentia: sed ita ut cum serenus dies inluculascit luinine incohato. Nuuc 382 LATIN SELECTIONS. iam virtus Integra orbe splendido exorta est et radiis disseminata est: tu me ad pristinam ilhun mensuram luciscentis amoris tui revocas et iubes matutina dilucula lucere meridie. Audi, quaeso, quanto ampliore nunc sis virtute, quam antea fueris : quo faci- lius credas quanto amplius amoris merearis, et poscere desinas tautundem. Ep. ad Anton, et Inv., I, v, ed. Naber, 102. M. -AURELIUS ANTONINUS IMPERATOR. 487. LETTERS WRITTEN WHEN ABOUT TWENTY, TO HIS PRE- CEPTOR FRONTO. AN ACCOUNT OF A RIDE. M. Caesar Magistro suo. Sed quae, inquis, fabula ? Ut pater meus a vineis domum se recepit, ego solito more equurn inscendi, . et in viam profectus sum, et paululum provectus. Deinde ibi in via sic oves multae conglobatae adstabant, ut locus solitarius, et canes quatuor, et duo pastores, sed nihil praeterea. Turn pastor unus ad alterum pastorem, postquam plusculos equites vidit, Vide tibi istos equites, inquit, nam illi solent maximas rapina- tiones facere. Ubi id audivi, calcar equo subringo equum in oves inigo. Oves consternatae disperguntur : aliae alibi palantes balantesque oberrant. Pastor furcam intorquet; furca in equi- tem, qui me sectabatur, cadit. Nos aufugimus. Eo pacto, qui metuebat, ne oves amitteret, furcam perdidit. Fabulam existi- mas? Res vera est. At etiam plura erant, quae de ea re scriberem, nisi iam me nuntius in balneum arcesseret. Vale, mi magister dulcissime, homo honestissime et rarissime, suavitas, et caritas et voluptas mea. In Front. Ep. ad M. Caes. et Invicem II, xii, ed. Naber, 35. 488. A BIRTHDAY CONGRATULATION. Have mi Magister optime! Scio natali die quoiusque pro eo, quoins is natalis dies est, amicos vota suscipere ; ego tamen, quia te iuxta ac memet ipsum amo, volo hac die, tuo natali, mihi MARCUS AURELIUS. 383 bene precari. Deos igitur omnis, qui usquam gentium vim suam praesentem promptamque hominibus praebent, qui vel soinniis vel mysteriis vel medicina vel oraculis usquam iuvant atque pollen t, eorum deoruin unumquemque mihi votis advoco, meque pro genere cuiusque voti in eo loco constituo, de quo deus ei rei praeditus facilius exaudiat. Igitur iam primum Pergamei arcem ascendo et Aesculapio supplico, uti valetudinem magistri mei bene temperet vehementerque tueatur. Inde Athenas degredior. Minervam genibus nixus obsecro atque oro, si quid ego unquam litterarum sciam, ut id potissimiim ex Frontonis ore in pectus meum commigret. Nunc redeo Romam, deosque viales et pro- marinos votis imploro, uti mihi omue iter tua praesentia comita- tum sit, neqtie ego tarn saepe tarn saevo desiderio fatiger. Postremo omnis omnium populorum praesides deos, atque ipsum locum, qui Capitolium montem strepit, quaeso tribuat hoc nobis ut istum diem, quo mihi natus es, tecum, firmo te laetoque, concelebrem. In Front. Ep. ad M. Cues, et Invicem, III, ix, ed. Naber, 47 489. A DAY'S DOINGS. Have mihi magister dulcissime. Nos valemus. Ego aliquan- tum prodorrnivi propter perfrictiunculam, quae videtur sedata ease. Ergo,, ab undecima noctis in tertiam diei partim legi ex Agricultura Catonis, partim scripsi, minus misere mehercule quam heri. Inde salutato patre meo, aqua mulsa sorbenda usque ad gulam et reiectanda fauces fovi potius quam dicerem ' gargarissavi,' nam et ad Novium credo et alibi. Sed faucibus curatis abii ad patrem meum et immolanti adstiti. Deinde ad merendam itum. Quid me censes prandisse? panis tautulum, cum conchim, caepas et maenas bene praegnates alios vorantes viderem. Deinde uvis metendis operam dedimus, et consudavi- mus, et iubilavimus, et 'aliquot,' ut ait auctor, 'reliquimus altipendulos vindemiae superstites.' Ab hora sexta dommu redimus : paululum studui atque id ineptum. Deinde cum matercula mea supra torum sedente multum garrivi. Meus sermo hie erat; quid existimas modo meum Frontonem facere? Turn ilia : Quid autem tu meam Gratiam ? Turn ego : Quid autem passerculam nostram Gratiam miiiusculam ? Dum ea 384 LATIN SELECTIONS. fabulamur atqne altercamur, uter alterum vestrum magis amaret, discus crepuit, id est pater meus in balneam transisse nuntiatus est. Loti igitur in torculari cenavimus ; non loti in torculari, sed loti cenavimus ; et rusticos cavillantes audivimus libenter. Jnde reversus, priusquara me in latus converto ut stertam, meum, pensum explico et diei rationem meo suavissimo magis- tro reddo, quern si possem magis desiderare, libenter plusculum macerarer. In Front. Ep. ad M. Caes. et Invicem, IV, vi, ed. Naber, 69. AUCTOR INCERTUS PERVIGILII VENERIS, PROBABLY TIME OP ANTONINUS Pius. 490. THE ALL-PERVADING POWER OF LOVE. Cras amet, qui nunquam amavit, quique amavit, eras auiet. Ipsa Troianos nepotes in Latinos transtulit, Ipsa Laurentem puellam coniugem nato dedit; Moxque Marti de sacello dat pudicam virginem ; Romuleas ipsa fecit cum Sabinis nuptias ; Unde Ramnes et Quirites, proque prole posterum Romuli, patrem crearet et nepotem Caesarem. Cras amet, qui nunquam amavit, quique amavit, eras amet. Rura fecundat voluptas, rura Venerem sentiant. Ipse Amor puer Dionae ruor natus dicitur. Hunc ager, cum parturiret, ipsa suscepit sina ; Ipse florum delicatis educavit osculis. Cras amet, qui nunquam amavit, quique amavit, eras amet. Ecce iam super genistas explicant tauri latur! Quisque tutus, quo tenetur, couiugali foedere. Subter umbras cum maritis ecce balantum greges! Et canoras non tacere diva'iussit alites. Tarn loquaces ore rauco stagna cycni perstrepunt : Assonat Terri puella subter umbram populi ; Ut fates motus amoris ore dici musico, AULUS GELLIUS. 385 Et neges queri sororem de marito barbaro. Ilia cantat: nos tacemus. Quando ver venit meum, Quando faciam uti chelidon, ut tacere desinam ? Perdidi Musam taceudo, nee me Phoebos respicit. Sic Amyclas, cum tacerent, perdidit silentium. Cras amet, qui uunquam amavit, quique amavit, eras amet. Pervigilium Veneris, 68-93. AULUS GELLIUS, 125-175 A. D. 491. SUGGESTIONS AS TO THE USE WHICH GRACCHUS MADE OF THE PlPE WHICH WAS PLAYED WHILST HE WAS SPEAKING. Ecce autem, per tibicinia Laconica, tibiae quoque illius con- tionariae in mentem venit, quam C. Graccho, cum populo agenti, praeisse ac praeministrasse modules ferunt. Sed uequa- quam sic est, ut a vulgo dicitur, canere tibia solitum, qui pone eum loquentem staret, variisque modis turn demulcere animum actionemque eius, turn intendere. Quid enim foret ea re inep- tius, si, ut planipedi saltanti, ita Graccho contionanti numeros et modos et frequentamenta quaedam varia tibicen incineret? Sed qui hoc compertius memoriae tradiderunt, stetisse in circum- stautibus dicunt occultius, qui fistula brevi sensim graviusculum son urn inspiraret ad reprimendum sedandumque impetus vocis eius. Refervescente namque impulsu et instinctu extraneo natu- ralis ilia Gracchi vehementia indiguisse, non, opirior, existimanda est. Marcus tamen Cicero fistulatorem istum utrique rei adhi- bitura ease a Graccho putat, ut sonis turn placidis turn citatis aut demissam iacentemque orationem eius erigrret, aut ferocien- tem saevientemque cohiberet. Verba ipsius Ciceronis apposui : 'Itaque idem Gracchus, quod potes audire, Catule, ex Licinio cliente tuo litterato homirie, quern servum sibi habuit ille ad manum, cum eburnea solitus est habere fistula, qui staret post ipsum occulte, cum coiitionaretur, peritum hominem ; qui in- 25 386 LATIN SELECTIONS. flaret celeriter eum sonum, qui ilium aut remissum excitaret, aut a contentione revocaret. I, xi, 10-16. 492. A QUESTION OF VIRGILIAN EXEGESIS. Versus istos ex Georgicis Vergilii plerique omnes sic legunt : 'At sapor indicium faciet manifestus, et ora Tristia tentantum sensu torquebit amaro.' Tliginus autem, non hercle ignobilis grammaticus, in commen- tariis, quae in Vergilium fecit, confirmat et perseverat, non hoc a Vergilio relictum, sed, quod ipse invenerit in libro, qui fuerat ex doino atque familia Vergilii, ' Et ora Tristia tentantum sensu torquebit amaror.' Neque id soli Higino, sed doctis quibusdam etiam viris com- placitum: quoniam videtur absurde dici : 'sapor sensu amaro torquet ; ' cum ipse, inquiunt, sapor sensus sit, non aliuin in semet ipso sensum habeat : ac perinde sit quasi dicatur : ' sen- sus sensu amaro torquet.' Sed enirn cum Favorino Higini com- mentarium legissem, atque ei statim displicita esset insolentia et insuavitas illius: 'sensu torquebit amaro,' risit, et: lovem lapidem, inquit, quod sanctissimum iusiurandum est habitum, paratus sum ego iurare, Vergilium hoc uunquara scripsisse, sed Higinum ego verum dicere arbitror. Non enim primus fiuxit hoc verbum Vergilius insolenter: sed in carminibus Lucretii inventum est: nee est aspernatus auctoritatem poetae, ingenio et facundia praecellentis. Verba ex quarto Lucretii haec suiit : ' Denique in os salsi venit umor saepe saporis : Cum mare versamur propter : dilutaque contra Cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror.' Non verba autem sola, sed versus prope totos et locos quoque Lucretii plurimos sectatum esse Vergilium videmus. I, xxi. AULUS GELLITTS. 387 493. ON THE PHRASE ( PEDARII SENATORES.' Non pauci sunt, qui opinautur, ' pedarios senatores ' appellatos, qui sententiam in senatu non verbis dicerent, sed in alieuam sen- tentiam pedibus irent. Quid igitur? Cum senatus-coiisultum per discessionem tiebat, nonne universi seuatores sententiam pe- dibus ferebant ? Atque haec etiam vocabuli istius ratio dicitur, quam Gabius Bassus in commentariis suis scriptam reliquit. Senatores euim dicit in veterum aetate, qui curulem magistratum gessissent, curru solitos honoris gratia in curiam vehi : in quo curru sella esset, supra quam considerent ; quae ob earn causam ' curulis ' appellaretur : sed eos senatores, qui magistratum curu- lem nondum ceperant, pedibus itavisse in curiam : propterea senatores, noudum maioribus honoribus functos, ' pedarios ' nomi- natos. Marcus autem Varro in Satyra Menippea, quae 'ITTTTOKVMV inscripta est, equites quosdam dicit ' pedarios ' appellatos : vide- turque eos significare, qui nondum a ceusoribus in seuatum lecti, senatores quidem non erant, sed, quia honoribus populi usi [quidem] erant, in senatum veniebant et sententiae ius habe- bant. Nam et curulibus magistratibus functi, qui nondum a censoribus in senatum lecti erant, senatores non erant: et qui in postremis scripti erant, non rogabantur sententias, sed, quas principes dixerant, in eas, discedebant. Hoc significabat edictum, quo nunc quoque consules, cum senatores in curiam vocant, ser- vandae consuetudinis causa translaticio utuntur. Verba edicti haec sunt: SENATORES, QUIBUS Q. IN SKNATU SENTENTIAM DICEKE LICET. Versum quoque Laberii, in quo id vocabulum positum est, notari iussiruus, quern legimus in ruimo. qui Scriptura inscriptus est, 'Caput sine lingua pedaria sententia est.' Hoc vocabulum a plerisque barbare dici animadvertimus. Nam pro 'pedariis, pedaneos ' appellant. Ill, xviii. 388 LATIN SELECTIONS. 494. ON THE GENITIVE AND DATIVE SINGULAR OF NOUNS OF U DECLENSION. M. Varronem et P. Nigidium, viros Romani generis doctis- simos, comperimus non aliter elocutos esse et scripsisse, quam ' senutuis,' et ' domuis,' et ' fluctuis ; ' qui est patrius casus, ab eo, quod est ' senatus, domus,' et ' fluctus : ' hinc, ' senatui, domui, fluctui,' ceteraque, bis consimilia pariter dixisse. Terentii quo- que coinici versus in libris veteribus itidem scriptus est, ' Eius anuis, opinor, causa, quae est eraortua.' Hanc eorum auctoritatem quidam e veteribus grammaticis ra- tione etiatn firmare voluerunt, quod otnnis dativus singularis littera n'nitus ' i,' si non similis est genitivi singularis, ' s ' littera addita genitivum singularem facit, ut : " Patri patris, duci ducis, caedi caedis.' Cum igitur, inouiunt, in casu daudi 'huic sen- atui ' dicamus, genitivus ex er jingularis ' senatuis ' est, et non 'senatus.' Sed non omnes concedunt, in casu dativo 'senatui' magis dicendum, quam 'senatu.' Sicut Lucilius in eodem casu 4 victu ' et ' anu ' dicit, non ' victui ' et ' anui,' in hisce versibus, ' Quod sumptum atque epulas victu praeponis honesto ; ' et alio in loco : ' Anu noceo ' inquit. Vergilius quoque in casu daudi ' aspectu ' dicit, non ' aspectui,' ' Teque aspectu ne subtrahe nostro ; ' et in Georgicis, ' Quod nee concubitu indulgent.' Caius etiam Caesar, gravis auctor linguae Latinae, in Antica- tone : ' Unius,' inquit, ' arrogantiae superbiaeque dominatuque : ' item in Dolabellam actionis in : ' Ibi isti quorum in aedibus fanisque posita et honori erant et ornatu.' In libris quoque Analogicis omnia istiusmodi sine ' i ' littera dicenda censet. IV, xvi. ATJLUS GELLIUS. 389 495. ANOTHER QUESTION OP VIRGILIAN EXEGESIS. ' Ipse Quirinali lituo parvaque sedehat Succinctus trabea ; laevaque ancile gerebat.' In his versibus errasse Vergilium Higinus scribit, tanquam non animadverterit deesse aliquid hisce verbis, ' Ipse Quirinali lituo.' Nam si nihil, inquit, deesse animadvertimus, videtur ita dic- tum, ut fiat : 4 lituo et trabea succinctus ; ' quod est, inquit, absurdissimum : quippe cuin lituus sit virga brevis, in parte, qua robustior est, incurva, qua augures utuntur ; quonam modo 'succinctus lituo' videri potest? Immo ipse Higinus parum animadvertit, sic hoc esse dictum, ut pleraque dici per defec- tionem solent. Veluti cum dicitur : ' M. Cicero homo magna eloquentia,' et : ' Q. Roscius histrio summa venustate : ' non plenum hoc utrumque, non perfectum est : sed enim pro pleno atque perfecto auditur. Ut Vergilius alio in loco [dixit] : ' Victorem Buten immani corpore,' id est, corpus immane habentem ; et item alibi, * In medium geminos immani pondere caestus Proiecit.' Ac similiter, ' Domus sanie dapibusque cruentis, Intus opaca, ingens.' Sic igitur id quoque videri dictum debet : ' Picus Quirinali lituo erat:' sicuti dicimus: 'statua grandi capite erat.'. Et 'est' autem, et 'erat,' et 'fuit' plerumque absunt, cum elegantia, sine detrimento sententiae. Et, quoniam facta ' litui ' mentio fst, non praetermittendum est, quod posse quaeri animadverti- mus, utrum lituus auguralis a tuba, quae 'lituus' appellatur, an tuba a lituo augurum ' lituus ' dicta sit. Utrumque enim pari forma et pariter incurvum est. Sed si, ut quidam putant, tuba a sonitu ' lituus ' appellata est ex illo Homerico versu : At'ye /3ioofrcf 131 410 INDEX. Theseus reproached by Ariadne . 135 Thief, detection of 108 Tiberius, character of . ... 354 jest of 203 letter of introduction to . 108 Tibulliu, , . .203-206 elegy on 231 epigram on 206 Tides, theory of 300 Togatac 57 Toilet, a lady's 17 Tortoise, description of ... 39 Town, plagues of life in ... 185 Trabea 40 Tragedy and Comedy .... 324 Trajan" 367 consulted about Christians 365 government of .... 364 Trasimene, battle of Lake ... 222 Tribunician power 368 Troy, sack of 25 Truth, sensation criterion of . . 127 Turnus brought to bay .... 180 Twelve Tables, laws of. ... 2 ULYSSES, supposed murder by . 67 Universe confounded with God . 299 form of 248 formed from atoms . . . 123 Upright man 190 VALERIUS Aedituus 63 Antias 61 Flaccus 306-309 Maximus 260 Vanity of human wishes . . . 343 Varius 162 Varro 70-79 Varro, process of multiplying paintings 305 Varro Atacinus 160 Velieiua Paterculus ..... 259 Venus, influence of 118 Ver Sacrum, formula for ... 32 Vesuvius, eruption of .... 363 Virgil 163-180 Virgilian exegesis . . . 386, 389 Virginius implores pity . . . 216 Virtue, Roman gentleman's idea of 56 Vision of Cnssandra 24 ' Vitae philosophia dux ' . . . 121 Vitellius at Bedriacum .... 359 Vitruvius 226-232 Vivisection 265 Vocative of 'egregius' . . . . 393 Void, atoms and , 120 WARNING examples . . . Wedding song Wife a necessary evil . . . casting lots for . . . discovery of another . of good steward . . . Winds, quarters of .... Wishes, vanity of human . . Witnesses, examination of Woodcutters at work . . . Woods, description of ... Words, introduction of new . use of rare .... World, how governed . . . Worship of a pure heart . . 182 135 51 13 47 34 227 343 321 27 228 201 392 38 195 ZODIAC, descriptions of . 117, 232 Zones, the five 249 University Press, Cambridge: John Wilson & Son. BENNETT'S LATIN BOOKS. BY GEORGE L. BENNETT, M.A., Head Master of the High School, Plymouth, Eng., formerly Assistant Master at Rugby School. I. Easy Latin Stories for Beginners. With Vocabulary and Notes. 16mo. 90 cts. The aim of this book is to supply easy stories illustrating the elementary principles of the Simple and Compound Sentence. It is intended to be used either as a First Reader, introductory to Caesar, or for READING AT SIGHT, for both of which purposes it is admirably adapted. The stories are various and amusing, and it is hoped the notes will be found careful and judicious. II. First Latin Writer. Comprising Accidence, the easier Rules of Syntax, illustrated by copious examples and Progressive Exer- cises in Elementary Latin Prose, with Vocabularies. 16mo. $1.25. " The book is a perfect model of what a Latin Writer should be, and is so graduated that from the beginning of a boy's classical course it will serve him throughout as a text-book for Latin Prose Composition." III. First Latin Exercises. Containing all the Rules, Exercises, and Vocabularies of the FIRST LATIN WRITER, but omitting the Accidence. 16mo. 90 cts. FV. Second Latin Writer. Containing Hints on Writing Latin Prose, with graduated continuous Exercises. 16mo. $1.25. Intended for those who have already mastered the elementnry rules of Latin Prose, this book contains hints on the difference between English and Latin in idiom and in style, some notes on tlie commoner difficulties, and a table of differences of idiom. The Three Hundred Exercises are fresh and interesting, and give ample room for selection. Y. Second Latin Reading Book. Forming a Continuation of EAST LATIN STORIES. (In preparation.) BENNETT'S LATIN BOOKS, Continued. $=* One or more of the above books are KOW IN USE in Phillips- Kxeter Academy ; Phillips-Andover Academy ; St. Paul's School, Concord, N. II. ; St. Mark's School, Southboro', Mass. ; St. JohnsLury Academy ; Adams Academy, Quincy, Mass. ; Williston Seminary, Easthampton ; Harvard College; Amherst College; Boston Univer- sity ; Indiana University ; and many other institutions of similar standing. From Principal A. C. PERKINS, Exeter Academy. "We take Bennett's ' First Latin Writer' as THE BEST MANUAL OF LATIN COMPOSITION for the first two years of our course. The 'Easy Latin Sto- ries ' by the same author is excellently fitted for pupils when they are begin- ning to read Latin." From Dr. H. T. FULLER, St. Johnsbury Academy. "We have used Bennett's 'First Latin Writer' for the last two years, and find it EMINENTLY SATISFACTORY. Instead of giving detached sentences to illustrate special grammatical principles, like most books of the sort, it takes the pupil over a well-graded series of exercises to the writing of con- nected discourse. It involves a knowledge of all the principles of Grammar and Latin Idioms, and, by a skilful selection of review work, obliges the pupil to keep what he has once acquired. Its breadth of vocabulary is com- mendable in that it is not restricted to the words of any single author." From The N. E. Journal of Education " In the ' Latin Writers ' the editor has not sought by a special and limited vocabulary to assist .the pupil in reading one particular author, but has rather endeavored, by a copious vocabulary and gradual but frequent use of all the rules of Syntax, to give the pupil an excellent foundation for a sound and comprehensive 'knowledge of Latin Prose Composition. The exercises, too, are interesting in themselves, and take up the different idiomatic pecul- iarities in such an easy and natural way. that the pupil almost unconsciously masters them, without having them glaringly thrust upon him in little detached sentences, which, when mixed up in a narrative, he fails of course to recognize. We cordially recommend these books to the attention of all classical teachers." JOHN ALLYN, Publisher, 30, Franklin Street, Boston, G-REEK AND LATIN TEXT BOOKS. IBBOTT'S LATIN PROSE. Latin Prose through English Idiom. Rules and Exercises on Latin Prose Compo- sition. By the Rev. EDWIX A. ABBOTT, D.D., Head Master of the City of London School. With Additions by E. R. HUMPHREYS, A.M., LL.D. 18mo, cloth, 205 pages. $1.00. The author's object is to prepare students for the study and composition of Latin Prose, by calling their attention first to the peculiarities of English kliom, and then to the methods of representing the English in the corresponding Latin idiom. A good deal of space has been given to the Prepositions. The Exercises are pur- posely unarranged, as connected examples are useless to test a pupil's knowledge. Abbott's Latin Prose is the best book of the kind with which I am acquainted. It teaches the student to compose Latin, instead of translating stock sentences. Prof. Geo. 0. Holbrooke, Trinity College, Hartford. Any book by the author of "English Lessons " and the " Shaksperian Gram- mar" I should expect to be good. This seems to me simply admirable, and is quite as valuable for the study of English as for the study of Latin. Prof. E. II. GnJ/in, Williams College, Williamstown. I feel sure the book will be widely used, as it deals with Latin Composition in the only right way. Prof. C. L. Smith, Harvard College. ARISTOPHANES' ACHARNIANS AND KNIGHTS. The Acharnians and Knights of Aristophanes. Edited by W. C. GREEN, M.A., late Fellow of "King's College, Cambridge. (Catena Classicorum.') 12mo, 210 pages. $1.35. The text of this edition is mainly that of Dindorf. In the notes brevity has been studied, as phort notes are more likely to be read, and, therefore, to be useful Each play is preceded by an Introduction and an Argument. I am exceedingly pleased with the Acharnians and Knights of Aristophanes, the new part in your Catena Clauicorum. It in an excellent text-book. Prof. E. Jonet, University of Michigan. ARISTOPHANES' BIRDS AND CLOUDS. . THE BIRDS OF ARISTOPHANES. With Notes and a Metrical Table ^ by C. C. FELTON, LL.D., President of Harvard Univer- sity. New Edition, revised by W. W. GOODWIN, Elict Pro- fessor of Greek Literature in Harvard University. ]2mo, 250 pages. $1.25. THE CLOUDS OF ARISTOPHANES. With Notes and a Metrical Table, by C. C. FELTON, LL.D. New Edition, revised by Professor W. W. GOODWIN! 12mo, 250 pages. $1.25. President Felton, by his tastes and his studies, was especially fitted for the diffi- cult task of editing Aristophanes, and the notes of these two books show with what skill and thoroughness the congenial labor has been performed. Great care has been taken to explain the judicial expressions and the frequent allusions to the political and social life of Athens. In the new editions, revised by Professor Goodwin, the commentary has been enlarged by references to his Hoods and Tenses of tin Greek Verb. ICERO PRO CLUENTIO. M. T. Ciceronis pro A. Cluentio Habito Oratio ad Judices. With English Notes, by AUSTIN STICKXEY, A.M., Professor of Latin in Trinity College, Hartford. Fourth Edition. IGmo, 155 pages. 90 cents. The Notes are designed to supply the student with such information, in respect to the facts of the case and the scope of the argument, as is necessary to the proper understanding of the oration. EMOSTHENES' OLYNTHIACS AND PHIL- IPPICS. The Olynthiacs and Philippics of Demosthenes. With Introduction and- Notes, for the use of Schools and Colleges, by W. S. TYLER, Williston Professor of Greek in Ainherst College. IGmo, 256 pages. $1.25. Separately. THE OLYNTHIACS. 98 pages. 75 cents. THE PHILIPPICS. 158 pages. 90 cents. The aim of the editor has been to help the student only where help was needed, to dispense with all useless comment, which includes all notes that are certain not to be used, and to condense the entire book within the smallest possible compass. The references are to the grammars of Hadley, Curtius, Goodwin, and Crosby. A nota- ble feature of this edition are the general and special introductions, the analyses of the argument, and the summaries prefixed to each division. We have just finished reading Professor Tyler's Olynthiacs and Philippics, and find the book very serviceable. The annotations are clear and scholarly, and thr text is very correct. Prcftssor D' Ooge, University of Michigan^ Ann Arbor. The notes are compact and scholarly, the translations are concise and idio- matic, the difficulties are well explained; in short, the book seems to me, in every way, adapted to the young men and women who read these orations in our American alleges. Pro/ewe- Kerr, University of Wisconsin, Madison. I 1ERODOTUS. See Mather's Selections. HORACE. The Works of Horace, with English Notes, by the Rev. A. J. MACLEAXE, M. A. Revised and edited by R. H. CHASE, A.M. 12mo, 580 pages. $1.60. This edition of Horace is substantially the same with Mr. Macleane's abridg- ment of his larger edition in the Bibliotheca Classica. The text is unaltered. Only such changes have been made in the notes as seemed necessary to adapt the book to the class room. Discussions respecting the various readings and disputed points have been omitted ; the arguments of the Odes have been introduced from the larger work ; and Dr. Beck's Introduction to the Metres has been appended to the notes. |SOCRATES' PANEGYRICUS. The Panegyricus of Isocrates, from the text of Bremi, with English Notes by C. C. FELTON, LL.D. Third Edition, revised by Pro- fessor C. C. GOODWIN. 12mo, 155 pp. 90 cents. The Panegyricus has been selected for publication, partly because it is an ex- cellent specimen of the best manner of Isocrates, and partly because, by its plan, it presents a review of the history of Athens from the mythical ages down to the period following the treaty of Antalcidas, and is a convenient work to make the text -book for lessons in Greek history. The present edition is by Prof. Goodwin, who has added grammatical and other notes. I U VENAL. Thirteen Satires of Juvenal. With English Notes by the Rev. A. J. MACLEAXE, M.A., Trinity College, Cambridge. Abridged, with Additions, by the Rev. SAMUEL HART, M.A., Professor in Trinity College, Hartford. 16mo, 262 pages. $1.25. Macleane's Commentary is highly valued among scholars, but its price has, for the most part, kept it out of the reach of our undergraduates. Professor Hart's abridgment has now put into their hands all that would be of us>e to them in the larger book. In addition, the editor has incorporated much that is useful from the notes of Heinrich, of Mayor, and of other commentators; and has inserted notes and comments of his own, including many explanations of pcculiai construc- tion, and a considerable body of grammatical references. The work of the American editor is done with excellent judgment, and his tddition* to the notes will greatly increase their value for our students. PrvJ'ti- tor A. P. Crttict.il, Amhtn( College. I am happy to say that I have in use Professor Hart's edition of Juvenal, and Ind it a very useful, judicious, and scholarly manual, admirably adapted to ttu **nti of tii class. I'rofrutn- L. Coleman, La.fayt.Ut College, Ktittn*. s JUVENAL* Thirteen Satires of Juvenal, with Notes and Introduction by G. A. Smcox, M.A., Fellow of Queen's College, Oxford. Second Edition, revised and enlarged. (Catena Classi- corum.') 16mo, 225 pages, f 1.50. The text of this edition is mainly that of Jahn ; variations are noticed when they jccur, and the editor's reasons for the choice are given. The notes are original and scholarly, and are marked by a real desire to place in the hands of the learner all that is most effective to throw light upon the author. The introduction is calcu- lated to give the student much insight into the writings of Juvenal and their rela- tion to his age. The chnrm of Mr. Simcox's work lies in the very scholarly character of hig notes and their freshness. It will be of great value to those who are glad to avail themselves of a clear and terse annotation. Professor F. P. Nash, Hobart Col- lege, New York. BATHER'S SELECTIONS. Selections from Herodotus and Thucydides. With Notes by R. H. MATHER, Professor of Greek and German in Amherst College. 16mo, 150 pages. SI. 00. The extracts from Herodotus are from the 6th, 7th, and 8th Books, and contain about the amount of that author usually read in a college course. To these is added from Thucydides the Funeral Oration of Pericles. In the notes, the aim has been to supply the wants of the pupil rather than of the teacher, to explain the text, and to give such collateral information as the limited space of a text-book would allow. Mather's Selections is a most admirable text-book. The notes, both grammat- ical and historical, are eminently lucid, pertinent, and judicious. I need hardly say I shall use it with my classes. Professor N. L. Andrews, Madison University, New York. I am pleased with the Selections themselves, because of their exceedingly inter- esting nature; pleased with the amount selected, because it is just what will be read in a term; pleased with the notes, because of their brevity, pertinence, and compre- hensiveness ; and now, after using it for the past two years with college classes, I find myself liking it better still. Professor W. F. Swahlen, McKendree Ohio. ]ERSIUS. The Satires of Persius, with Engliih Notes, based on those of Macleane and Conington, by the Rev. SAMUEL HART, M.A., Professor in Trinity College, Hart- ford. 16mo, 91 pages. 90 cents. The text of this edition agrees in most places with that of Jahn. In the argu- ments prefixed to each satire, the editor has endeavored to give a suggestive outlin* of the poet's thoughts, and also to point out as clearly as possible, in the notes the connection of one idea, or one part of the poem, with another. 9 PLATO'S APOLOGY AND CR1TO. Plato's Apology of. Socrates and Crito, with Xotes, critical and exegetica 1 , and a logical Analysis of the Apology, by \V. WAGNER, Ph.D. Revised Edition. 16mo, 145 pages. $1.00. The text of this edition is based on that of the Bodleian MS., and is claimed to be the most correct text extant. Throughout the work, the editor's aim has been to be as brief and concise as possible, not attempting originality, but carefully using and arranging the materials amassed by preceding commentators. In the revised edition, some references to parallel passages have been omitted, and extended refer- ences to American grammars have been added. The text has been prepared with great care, and the print is excellent. . . . The notes show much thought and discrimination. They are apt and terse, and just such as a student needs; the grammatical references to Hadley and Goodwin give this edition a preference over others. Prof. F. W. Tustin, University at L.ewisburg, Pa. I am glad von have republished the book, which, I think, will be useful in this countrv. The work, like others of Wagner, abounds in original and sensible remarks; the notes are to the point, and tersely expressed. Prof. F. D. Allen, University of Cincinnati, Ohio. I confidently recommend it to the favorable consideration of all students. It J8 eminently scholarly without any parade of scholarship, and gives all the requisite information without removing from the student the necessity for using his own brains. Prof. H. Whitehorne, Union College, Schenectady. PLATO'S PH^EDO. Plato's Phaedo, with Notes, Critical and Exegetical, and an Analysis. By WILHELM WAGNER, Ph.D. 16mo, 206 pages. $1.35. This edition enters especially into the critical and grammatical explanation of the Phaedo, and does not profess to exhaust the philosophical thought of the work, least of all to collect the doctrines and tenets of later philosophers and thinkers on the subjects treated by Plato. I have now in use, with my higher classes, your edition of the Phtedo of Plato, and find it altogether satisfactory. lit shows "much greater care and scholarship than are usually found in college text-books. Professor Ch. Morris, Randolph Macon College, Virginia. The edition of Plato's Phaedo, by Wagner, is one of rare excellence. Seldom, if ever, has there been so much of value in a text-book compressed in so small a space. Profetsor J. Cooper, Rutyert College, New Jersey. fOPHOCLES, THE AJAX. The Ajax of Sopho- cles. Edited by R. C. JEBB, M. A , Fellow of Trinity College, Cambridge. (Catena Classicorum.) 12mo, 206 pages. 81.25. Mr. Jebb has produced a work which will be read with interest and profit, as it contains, in a compact form, not only a careful summary of the labors of preceding editors, but also many acute and ingenious original remarks. All questions of grammar, construction, and philology, are handled, as they arise, with a helpful tnd sufficient precisiot An exhaustive introduction precedes tin play. 10 SOPHOCLES, THE ELECTRA. The Electro of Sophocles. With Notes by R. C. JEBB. Revised and edited, with additional Notes, by R. II. MATHER, Professor of Greek and German in Amherst College. IGmo, 232 pages. $1.25. The editor has retained all in Mr. Jebb's notes that seemed most valuable to teachers and more advanced collegiate scholars, and has added references to several of the best American grammars, and explanations of difficult passages, when the uotes of the English edition seemed too meagre. It is rare to find an edition of a classic author so admirably adapted to the wants of tudents as Mr. Jebb's Electro.. I hope this new edition will aid in making it better known in our colleges; and I am glad to see how much Prof. Mather has done to that good end. Professor W. W. Goodwin, Harvard College. It is a handsome volume and a good text-book. I am sure teachers and pupils will find it to be what they want in the study of the favorite play of the prince of tragic poets. Professor W. S. Tyler, Amherst College. ACITUS. Selections- from Tacitus, embracing the more striking portions of his different works. With Notes, In- troduction, and a Collection of his Aphorisms. By J. T. CHAMPLIN. 16mo, 272 pages. $1.25. The design of this book is to give a comprehensive view of the writings of Taci- tus in a comparatively small space. For this purpose, portions have been taken from all his works, except the Germania, but not without due regard to unity in the main parts. All biographical and historical information, which seemed to be re- quired, has been introduced into the notes. The introduction contains a translation of Dr. Draeger's excellent essay on the peculiarities of the language and style of Tacitus. A very interesting and useful text-book has been made up by these admirable selections. The notes are able and judicious, and supply just the information needed by students. Dr. Draeger's exhaustive essay on the language and style of Tacitus is of the greatest value to scholars. Thomas Chase, President Haverjord College, Pa. THUCYDIDES. The History of the War between the Pelo- ponnesians and the Athenians, by THUCYDIDES. Books I. and II. Edited, with Notes and Introduction, by CHAS. BIGG, M.A., Christ Church, Oxford. (Catena Classicorum.) 12mo, 360 pages. $2.00. Mr. Bigg prefixes an Analysis to each book, and an admirable introduction to the whole work, containing full information as to all that is known or related of Thucydides, and the date at which he wrote, followed by a very masterly critique on some of his characteristics as a writer. London Athenaeum. This is certainly the best edition for school and college use which I have seen- Profeuoi A. 8. Wheeler, Cornell University. 11 THE MOSTELLARIA OF PLADTUS. With explanatory notes by Professor E. P. MORRIS, Drury College, Mo. 16mo, 180 pages. $1.25. The text of this edition follows generally that of Ramsay. The substance of the general Introduction on Plautus and the Comedy is from Mommsen, and the remarks on the " Mostellaria " from Lorenz and other sources. In the preparation of the notes the older as well as the later editions of Plautus have been consulted. " It is the best American edition of any play of Plautus." Prof. J. E. Good- rich, University of Vermont. "I have just finished reading it, and am much struck with its excellences as a school edition. The editor seems to have spared no pains in fitting the book for its intended use, and lias made most judicious selections from the very best sources." Prof. C. J. Harris, Washington and Lee University, Va. " Morris's ' Mostellaria ' is a handsome edition of one of the best plays of Plautus, admirably adapted to the use of college students. The characteristics of the great Roman author, and the connection between Greek comedy and Roman are clearly pointed out in the Introduction. The notes are scholarly and to the point, meeting the exact needs of students." Pre$. Thomas Chruse, Haverford College, Pa. " It seems to me to be an excellent edition in every respect. The introduction and notes are scholarly and well suited to the wants of the students of Plautus." Prof. E. P. CrowtU, Amhertt College, Mass. "Your edition of the ' Mostellaria ' by Morris is elegant in appearance, and has a scholarly finish to it which no American edition of 1'lautus has hitherto ^hown. The Introduction is full ar.d interesting ; the text is a model of typographical beauty; and the notes explain to the young student all the difficulties and peculiarities of the text." Prof. A. G. Hopkins, Hamilton College, New fork. "I think the notes judicious, correct, and well digested, giving the right kind of information in the right way." Prof. John K. Lord, Dartmouth College, N. H. JOHN ALLYN, Publisher, 30, Franklin Street, Boston. UNIVERSITY OF CALIFORNIA LIBRARY Los Angeles This book is DUE on the last date stamped below. REC'D Mi. / 9 l^;' 1 ^ ; ^ A !33 MAY 18 1353 8 ID-UEL JUN2 * RECE'V"" MAY 24 19& AN. 7,4 4-9 -10 Form L9-42m-8,'49(B5573)444 UC SOUTHERN REGIONAL LIBRARY FACILITY A 001 352 727 o