PK / 8999 X֊2616 6 ACILIl 9 POPULAR ա !Si\՝;-;w՝\՝s;^Av. ֊,®WMs;>^W\՝>\\՝v՝; ^^^^^^^c DR. K.M. KHANTAMOUR ARMENIAN COLLECTION ^^^^^ 1p^ "irPf^-.T^^rTii University of California Library Los Angeles ^ccocococ^^ ARMENIAN POPULAR 80NG8 TRANSLATED INTO ENGLLSH THIRD EDITION՜ VENICE 8. LAZAHUS 1888 oRLF (9C/4 ? i^ ձյլ. J ՝՛->: H^ -հ!' ARMENIAN POPXJTiAR SOlSTGhS ՌԱՄԿԱԿԱՆ ԵՐԳ -P ՀԱՑՈՑ ARMENIAN On Leo son of HaitJion I.՜ I say alas ! for Leo, who has fallen Into slavery into the power of Moslems. My light, ray light, and holy Virgin ! The holy Cross aid Leo and all ! The Sultan is come into the meydan ^, He plays with his golden globe. My light, my light, and holy Virgin ! The holy Cross aid Leo and all ! He played and gave it to Leo : " Take, play and give it to thy papa. » My light, my light, and holy Virgin ! The holy Cross aid Leo and all ! « Leo, if thou wilt become Moslem, » I and my fosterfather slaves to thee. ^ My light, ray light, and holy Virgin ! The holy Cross aid Leo and all ! Ռ1).01|Ա.»ւէ1.'ւ, ԵՐԳ -B ՀԱՅՈՑ 5,9.99 Ա ի ԼհւոԱ ոյպի Հեթմոյ Ա. Աւաո ոռ Լէոնս utuhtP Որ f^iuauujn nnt-tub րնԼե§ գերի ։ իս ւուս , րմ՚ւուս , ու. սուրր կ"1Ա ՚ Աուրր խաՀն օգնաևաՆ Լէքէնրս ու ամեսուս t Աոււգան ի սօււոան եւեւ իր ււսեհ գունսէր% սու tuutnuti : \%ս ւոււէ , իս ւուս ^ ու սուրր կո/ս • Սուրբ խսյչն օգնսէսան Լէոնիս ու ամե՚Նուս % խսւուսռ , ի Լէոն՚ն երետ . է< Ա ո- իւսէոստ ու սէուր սէսէսէստւիդ. » : իtP ւուս , իս ւուս ,ու սուրբ կսքԱ • Աոլրբ խսւ<ն օգնսէեա1ւ Լէոնիս ու ասեսուս : « Լէո՚ն , դու սւսէճիկ ւիՂւիս , » էքԱ ու իմ* սէւսսէԱՅԱ ոէ գերի » : իմ* րււս է իմ* ւուս , ու սուրբ կուս . Սուրբ խւսՀ՚ն օւէնաես/ն \էո1ւիս ու ւսմե%ւււս տ Leo sitting in the fortress With a handkerchief to his eyes wept : « Thou caravan which goest to Sis '', ;, Thou shalt announce to my papa ! » When his father heard it He collected many troops of horsemen ; He went against the Sultan, And made many rivers of blood flow. He took his son Leo, And obtained the desire of his heart. My light, my light, my light, and holy Virgin ! The holy Cross aid Leo and all ! IL On the daughter of an Armenian prince on her departure to be maried to a Tartar prince. THE MAID Why dost thou sit silent at thy work ? Rise, come forth, hear what they say. Oh unhappy one ! was this worthy of thee To be the bride of a Tartar ? Thou wert worthy to be the mistress, The mistress of mistresses of the great prince ; And not so the wife of an infidel, To have thy hands bound and become a slave. ԼէոնՆ ի բերգի՚ն 'նսսէեւ Դաասսէռսւսն uMihttb ու. սու. ւար • a ՝^1;ովսէես1՝ որ ի Արս և երթսէս , » Գուն րէսււսէսր սաանրս պսէսլաւրս Ո : (քեւէ որ ասՅսքև UII պան լրսեց ^ասէ ^trvai ոա*եռ bhuMilhJ. Լաեաւ. ր սոկդաՍն երսւ. , Հ^ասէ գեէոեր եՀան արրնեռ « իւսռ զէր ԼեւոՆ "րգր^ » ւքւ. կասսյլ. սրրսէիս մհւ-րսյտրն ։ իէ1 չուս , htP ւու.ս , hiP ւուս , ու. սուրբ կուս . ք]ոլրռ խսյ<% օգնասան ԼէոՆիս ու ասեսոԼս t Աւսգ դսւոեր մեՏի իշխաԱի ԱՂԱԻԻՆՆ ի՞նչ^ ես ԴւրսսէէքԼ Jnuii^ քո թս/նի՚ե , Վեր Կ"*3 ՝ Դ"*-Ր" ^Ա% Թե Ւ"^} չսօս/ւն է խեէւձրկ , i^u էր քո արմանի՚ն Որ գոլ. Ո^էս քվէ՚Ն (Յ՚աթէսրեՆ . Գոլ. պէաք էիր շլեիլ աիկիՆ , քքիքլնէսո աէկի՛ն Jba իչիւաՆի՚էւ . քքս ՈԿ էսպէս ա՚նօրի՚նիՆ Աեռո կասլսյծ րՒ՚իս գերի՛ն t — 8 — THE DAUGHTER What dost thou say, o foolish maid ! I understand thee not, speak more clearly. THE MAID To day thy star is fallen and vanished, Thy radiant sun is obscured : Unhappy me ! unhappy thou Susanna ! Thou art to go a slave to Tartary ; Thou must forget thy bright faith, And turn to the faith of Mahomet. THE DAUGHTER May thy tongue turn black, thy mouth become dry! What news do they speak of? THE MAID The great prince has given thee To the Khan of Tartary to take thee with him. THE DAUGHTER O maids, maids, come come Weep the misfortune of my lost head ! Black was the day of my birth, On which I unhappy was born. Mother, rise from thy tomb. _ 9 — 'ՒՈՒՍՏւՈ, jfi^Zri ես ասում* ճարրդ hnutnuta , ^ես Հէսսեսյէեուէէ ք ասս/ գոլ թ՚՚^ց * 1շԱօր սէսսէորգ թոռսււ կորսււ. % Լու.ս արեէ րգ. յսստւսյրեռէսւ. . գեր է գնսւոեր fi'uild սէրրսսէս/ն . Լոյս կսյւ UMUtpniL աէւոռ է Աոռհաս ԼՐսւ^սււ/եսփ եոօնռ/ւն դսւռնսէս < ԴՈԻՍՏք՚ն Լեռոլդ, սեէյևսււ , սերսէնււ Kntuitui , /i*lii ^սյմբաւ ց , ujuuj է Zii ^"il '՛ ԱՂԱԻ՚ԻՆն (Բեծ րշքսանո՚ն ոեռ ւորւեւ է^ ք^՚սէԹսյո եյսյ՚նի՚ն ՀեսյրՆ էոանէ : ԴՈԻՍՏ(% ԱզԴվէոցերք , եկէքեկկ կորւսԾ էւլիյիս դստռր ւս^սէ^ ՚ ւյեւ գր դէսռեւ օր հ^ոՆրնոեւսե Որ ես ծրնսււ լժրգու.ս/ո.աԼս^ : W^Pbk » Հ^/* հ^՚Ա գերեզմս/նէղ , — 10 — Hear the news of thy daughter. My black fate has willed it so, It has driven me alone to Tartary. May pitiless death tear my soul away, May the earth open and swallow me up. THE MAID What sighs are these, young princess, Salt-tears and bitter lamentation : Let us all bear thy grief together, Let us offer our heads for thee : Where thou goest let us go also, How can we forget thy bread and salt : Can we see with our eyes Thee going from us all alone ? Dry thy eyes and sooth thy grief, Enough for thee, beat not thy breast. THE OLD WOMAN 1 have been sixty years at thy gate : Thy father and grand father were on my shoul- ders Born, brought up and became princes ; I never saw such sorrow. Open thy ear, and listen to my counsel, Remember this old woman : Wherever thou shalt go and wherever thou shalt be, Always hold fast thy bright faith. Forget not our Armenian nation ; And always assist and protect it. — 11 — Համիաւ էըսե աղճշկանէգ . թաթարրսէոա՚ն մի՚եակ ^շշեւյ . Լքնգութ օո^աս Հոգին Հանէ , գեաի՚ն պաաււէ ի՛նձ ներս սւսէՆէ ։ ԱՂԱՒ՚ԻՆՆ ԱղքԻԿ պ՚սրո՚ք՛ I ե" Ի՚՚^չ լէ"3 ե < ւԼք/ի էսրսէսուկռ դստռլստ կոծ կ . էյ՝ևնք ամևՆքրս ցաւրդ սւանեսք , Ա*եո գլուիէրքեզ մաաաւլկ՝ էտ/նե՚Նք . IJi-n որ ե-րթաս Հետոդ կրգանք . Օեր tun ու. Հառրն կրւՐոռանասո . ԷՐ ենք վո^ց պէ"՚ք է աե Անենք աչքով ^էոէս մինակ գւ^աս չաչովդ. ԱյՔ^ՐԳ "Րբէ ք*^ Հանդսքրսէուիր , Հերիք եկաւ. քեէի յի ձեձուիր « ՊԱՌԱԻՆ էԼսէթսու-ն սէւսրի եմ* ես ձեր դրան , Հէրրգ պապերգ են իմ կչլռան էյ^րնսյծ սրնսէԾ իչխււ/ն եղած , իսպէո մին ոսււ. ես \եմ ւոեոսւծ : Ակ^ւ9րգ Բ'"/1 1Ր"Է արս£ւոիս , 1յ*րս*ի'ի ձրդես էս պսյռսււիս . Ոէ-ր որ գրնսյս ինչ տեո րլնիս , Հսէսսէէսսէ մրնսէս ւոէ-ս Հսյւսէսփս : Օրմոռսւնաս Հսէւոս սւսգիս , յյ՝իբո Հսէնաաաղ նրրան օգնիս ՛. — 12 — Always keep in thy mind To be useful to thy country. Oh ! God be with thee, farewell ! May Christ preserve thy bright sun ! III. The Armenians in their emigration from Old Ciulfa\ Woe to you poor Armenian people ! Without a fault and without a reason ye have been scattered ; Ye are gone into slavery to Khorassan, Hungry and thirsty and naked and poor. Ye have supported a hundred thousand sorrows, And ye have never put your foot out of your sweet native country : But now ye leave the tombs of your parents, And abandon to others your churches and houses. These beautiful fields, great towns. Sweet waters and well-built villages To whom have ye left them, ye who go ? How happens it that ye forget them V I fear they will be effaced from your mind : But while ye live do not forget them : At least recount to your children and grand children, That you have left your country so ruined. — 13 — (Լմեսսյւս trtutP սրսւքրգ ձրգէս Հւսւրեււեաււրդ պրւոու րահս ։ W^ • '"hP ր^գ B^l » գրէ^ւ^ւէ բսյրեւ 'Բրրսսւոս սրսկէ nil 1Ո1Ա աոեէ.1 Ափսոս քեռ Հայոց խեւլճէկ ժոոովոէոգ ^ ^րրքէւ ւյս/ն ելառ անմեռ անքսոր^ուրգ . գերի գնաւ/էսն աք դէպ հ ֆէորւսսա% , ^սէոռած ու. Ծսւրաւ , utuinn թյոէ.առսէԼաս ; խարիւր ու քսառս/ր ցսյլի ռրմասաք շերքաղւյրիկ երկրէ՚Ն ոա գուրս չըգր"՚ք • խրսր ձեր [սօր սօր գերեռսսէն lannutp , ^րներե ու. ժսյսերր ուրր^ր in ու. աք : /ւՍ սիրոմն ղ.աչւոերն , սեո մեժ քաոռրնե ր1ւ , 'Րաււորիկ ^րրեր՚ւ* , ձեր չէն գեդե-րէւ , Ո՞ւէք՚ոէք UrnnJui'b՝ դուք որ դնաւՈւ/ն աք . իսպէս կրււ^Ր "Ր մոռս/նոսմ* աք t ՎայսուէՐ աս ցնպէս սսէքերնուսո րնկ՚նէ , — \tits քսէԱ որ ոդլ Ա՛ք՝ ստբերնու.դ Հրն1/նի . քՀարր ձեր որգւոռ թոռանռ աասէմեաէէք իսպէս րււսյրեսրքէյ քաեդաԾ Թոոեռոք < — 14 — The name of Masis ^, that of the Noah's Ark, That of the plain of Ararat, of S.' Etchemiazin ^, That of the deep Abyss^, of S.' Lance and Mooghni^, They will not forget till the day of judgment. That my eyes had been blind, my neck broken. Poor Armenia, that I might not seethee thus ! If I were dead I should be happy Rather than live and see thee ! IV. On one who was shipwrecked in the lake of Van *^. We sailed in the ship from Aghtamar **, We directed our ship towards Avan *^ : When we arrived before Vosdan '^ We saw the dark sun of the dark day. Dull clouds covered the sky, Obscuring at once stars and moon : The winds blew fiercely And took from my eyes land and shore. Thundered the heaven, thundered the earth. The waves of the blue sea arose : On every side the heavens shot forth fire, Black terroi՛ invaded my heart ՚ — 15 — TPtuuftuh Աէնոմ1ւն | ՜կուաւ սէէսպանի , ԱրարէսԱէ դաշտի , սուրբ իբւիառսի , ւբեր խոր— վիրապի , սուրր գեւքարգ , քյ^ուդնի ^է/հռանան ւքի՚եչ ի օր՛ն դաաաստանի ։ ԱչքՐ" կուրա՛նար , շլի՛նքս կոարուէր , իէրոճ Հսյւսէսաաս , ^ես էսաէս Հրսասնէր . թ՝է ւ/եոէսծ^ էի , ինձ երս/ևի էր , ՛Բան թէ ևե՚նղանր ատքրս բաց սէեսեէր : ի CiunxujiblfhvifCi ի Տուիսն ՎւսԶայ 'էքէսւոս յԼոթամարէսւ եւււ/կբ , ^եԽ Այւանուց ճաւ/պսյրհ,ս էւեսեակբ Ոստւս1նաւ ngiP երբ մենք Հասա՛նք՝ ւյեւ սէւոլր սեւ. սէրեւ. Աոեսւսնբ t թ՛ուխ ամպեր երկինք պսէւոեռի՚ն , ԼԼսադ չուս՚նսյկ մէկւոեդ կորսուռի՚ն , քկի՚նդ պինգ քամիներ փչեցին , Ափ ցամսէր աչքէս խչեցին ■. գեոռսյց երկիսք գեոռւսռ գեաիս , իռոմեցս/լ յուր կստպուս։ ձոմի՚ն . ^որս ղեիէէՆ կրսէկէոաց երկի՛ն , Աեւ. սարսսէփ ի^աս իմ* սրրսէին t — 16 — There is the sky, but the earth is not seen ; There is the earth, but the sun is not seen : The waves come like mountains, And open before me a deep abyss. sea, if thou lovest thy God, Have pity on me forlorn and wretched : Take not from me my sweet sun, And betray me not to flinty-hearted death. Pity, oh sea, o terrible sea ! Give me not up to the cold winds : My tears implore thee And the thousand sorrows of my heart ... The savage sea has no pity! It hears not the plaintive voice of my broken heart ; The blood freezes in my veins, Black night descends upon my eyes . . . Go tell to my mother To sit and weep for her darkened son ; That John was the prey of the sea, The sun of the youngraan is set ! — 17 — գեւոիս եեաւ ^pf/fi^iP տերեւայ . Ասէրի Աքէս գնգղներ կիէ. գայ , Jwp էսնդու1ւդ ւսռՏեէ-ս պո ռէսհսւր IfriJ, ոիլ օոՆ Ասէոուսյծ կի սիրես խեոճ ււաճէսրրս գույժ սո սւնԵս . շէԿ Ք՛՛՛՛ար ս՚րեւէս չիւՐարես , ՚Բս/րէս1ւրւո Աւս^էւ՚ն ifiifiuur^J^ut Ամէս՚ն ձոէ/եր , ա^եո ձույեր , 0,հե 'In uitu'lihp պսւոհ վույեր . ^եռ կ աոաՀռն րս արւոսուՏՆ^քներ ք^ւ- սրրւորս կսյոսւր բհւ֊ր ցսօ-եր t էրոս գառաւ/ն րս՚ւր ոոորմ* *ու.սր . (Ijniuja^ սրրսւիս a է՛ն ԷԼ տւրսհ • յյ^րուն երսւԼււերս կր աւսոհ . կէնսէոէք սյսէո իէՐ ժրնոոհՆ թ՛ոռ linuuin ւաւ որ սեւ. որդիս թ՚է Հասցս կու-ր եոսււ. ծ ույի՛ն թ՚ռսյւ գրնառ արել, կւորրճի՚էւ : — 18 — LAMENTATION OF A BISHOP WJio had planted a vineyard, and before it gave fruit, his last day came. Every morning and at dawn The nightingale sitting in my vineyard Sang sweetly to this my rose : Rise and come from this vineyard. Every morning and at dawn Gabriel says to my soul : Rise and come from this vineyard, From this newly-built vineyard. I must not come from this vineyard ; Because there are thorns around it ; I cannot come forth from my vineyard, From ray beautiful vineyard. I have brought stones from valleys, I have brought thorns from mountains ; I have built round it a wall : They say: Come forth from this vineyard. I have planted young vines, I have watered the roots of this plantation, I have not yet eaten of their fruit : They say: Come forth from this vineyard, 19 — էբհկ եսւխւկոսրւո մի flufi աբւ^ի ՂոԱկհր հ իշ Դքես սւյգքւԱ պաուդ սւակ }հ. 'ifUi հպիսնուււոսիԱ օրլւԱ il'tiilhizR Iimuhji հ ^ա ի ռոգԽիպւիՕ, '/**V^* ^պքւս 1ււսել հ՛՛ ք^սէէքէ՚ն առաւօւո եւ. 1Ոքս քկւաոլլէւ էր սսււոեր fuijaniu . 'իաոորիկ ձւսւնէր աւս uujnitniu . Արի՛ ևկ ևլ յար, պէգոքս ։ ք^սյսէՆ աո-սււ.օսէ եւ. iniu Գէսրրրէւ1ւ էսււէր '^ոգւուս . Ա IU hiP 'Նորւսւոույևե աւգուս : pltA \է պսէրսէ եւնեւ iiuianiu գէս i'^f> փ^՚ -J Y"*/ '^""""Ր"^" ՚ Qeu սսւրեր երյեւ tutu tuianiu , Այ" Ի^ Գ^դԻցՒԿ "ԱԳՊ" ՛• ■/?«/#» LiP կրրեր ձորերոսս փոէ-^ hiP բհրեր սւււրերու-ս . (կսւտ եէ1 րււրւրեր ւուգուս . կ* էսւէեՆ . ԼԼրՐ "/ Աք/ս ււււգոէս i fl^ ռ ես սէր1էեեր էԱէս աւռոէս ^ ^էէ՚սյ1վն ես \ րրեր սէէս ւորնեուս , գեռ չես կերեր /Աք/ս պրտոոէս , կդասեն . Արի ե^լ jtuju այգոյս ։ — 20 — I have built a wine-press, I have buriei] the wine-vat, I have not yet tasted the wine, They say: Come forth from this vineyard. I have shut the entry of my vineyard, I have not yet opened the close gate Of my well-dressed vineyard : They say: Come forth from this vineyard. I have brought water from valleys, Cold and savouring fountains : I have not yet drunk of their water : They say : Come forth from this vineyard. I have built a basin in my vineyard, The dew of heaven into this basin. Around it are flowers and light: They say: Come forth from this vineyard. I have planted roses in this vineyard, There are red and white roses : I have not yet smelt their fragrance : They say : Come forth from this vineyard. I have sown flowers in this vineyard : There are green and yellow: I have not yet picked these flowers ; They say : Come forth from this vineyard. I have planted fruit-trees around the walls. Pomegranate, almond and nuts : - 21 — Հնձէսե եմ* չի՛ներ այգոյս կարաս եւՐ թ- ՍԱ ղեր գիՆոյս , գեռ *եէՐ յսրմեր ր ռինոյս . կ՝ ասե՛ն . Արի եէ ju(ju այգոյս : Րռէ/ուտն եւՐ փակեր այգոյս , գեռ ՀեւՐ րւսռեր րզՓ՚^կ գուռս Ա քս եմ* ւսյրմակսյսս այգուս . կդասեն . Արի ել յայս այգոյս : Ont/f btP բերեր ձորերոյս , Օռուրսւ եւ. րսէրեկսէմ* ստորիւրս « գեռ չեւՐ խոմեր ի չրրոյս • կ՝ասեն . Արի ել յայս այգոյս : Պրքսյյ եմ՛ շի՛ներ յ այգոյս , ԲոարՆ է a սյղկոսյւք ե. /"/" t կ՛ասե՛ն . Արի ել յայս այգոյս ։ Վարգ եմ՛ տլ^կեր այս այգււյս կստրմիր ւրսաիսյսէկ վւսրդոյս , գեռ յեմ* Հոտ սւռեր մս/րգոյս . կդասեն . Արի ել յայս այգոյս : \քաոիկ եմ* ռաներ այս այգոյս , կանաՀ ու. գեղին Ծաղկոյս , գեռ չեմ* քաղեր ի ձաղկոյս , կ՝ասեն . Արի ել յայս այգոյս . ^ունկ եմ* արնկեր աատերուս , ՜ԼյՈւռ եէ- նրբենի ւրնկուպ , — 22 — I have not yet tasted of the fruits : They say : Come forth from this vineyard. The turtle-dove is sitting in my vineyard, He sings to the birds : The spring is arrived to my vineyard : They say: Come forth from this vineyard. Bring me fruits from my vineyard, Roses and flowers of many hues, That I may imbibe the fragrance : I wilt not leave this vineyard. The nightingale sang in my vineyard From morning to evening : The dew falls from the clouds ; They say: Come forth from this vineyard.., Gabriel come to my soul; My tongue from fear was tied : The light of my eyes was dimmed : Alas ! for ray brief sun ! The tendrils of my vine were green, The grapes of my vine are ripe : lie says: Come forth from this vineyard, From my newly-built vineyard. They took my soul from my body, And dragged me forth from my vineyard It is time that I leave my vineyard This beautiful vineyard. — 23 — քիեռ Հեյ* կերեո ի պւոոուս . \Հ ասե՛ն . Ա^ի ել յայս այգոյս տ Ոուսրքւս է Արսւոեր ւաւգուս էքոս/նակց Հւսւերուս . Գւսրույև է կսյսեո սււդուս I կ՝ասեն . Արր եւ ք**!" աւգուս : Բերկ ինձ ւ/ըրգաց այգոյս , Վարդ եւ. գունոռ գքյե ծ^սյոԼունս ւԼռնուս կոսասքրս անունս , Այլ Ժ*^ ^^^ր Ի յ"ՍԳ"յ" ՛• Պլպուչըն գոչէր յայգոյս , Առսււ-օաց յրնչեւ- է /ուս , (^օւքե ի9ս/եէո ի jujJuiniu, կ՛ասեն. Արի ել յայգոյս : կ,սէրրիէրյ եեսյլ կոգէ-ուս . 0սէկէս եսէսլեռսէւ. ւեռուս | խաւարեուսւ ւսՀսւռրս iniu , Հ՚^ւրֆ հ" ևարճ սյրեւ.ոէ.ս t քխռն է եանսւ\ uiiu utianju , իւսոոոն է կէսսեր այգոա , կ՝ասէ . Արի ել յայգոյս , Այ" Ի՝^ նորաչէն այգոյս , Առի՚քյ գրոգիս ի յարԱնուս , Հասիս պիս ի ւի" utianiu . JtUjJ* է որ եւնես ւաւգուս Այս իմ՛ գեգեցիկ այգոյս . — 24 — My newly-built vineyard was destroyed, Every plant and flower grew dry : The beauty of my body was faded : They say : Come forth from this vineyard. They drag me forth from my vineyard : The nightingale sings in my vineyard, The dew descends from the clouds Every morning and at dawn- VI. Elegy of Adam. Adam sitting at the gate of Paradise Wept and said sadly : Oh Seraphim, oh Cherubim, Who enter Paradise ! I was king in Eden, Like to a powerful king ; For one only command Of that fruit of that immortal tree, On account of Eve my consort, Who was deceived by the cunning of the ser- pent. They took my beautiful ornaments And without pity they stripped me. ֊ 25 — Փրլաւ. %ոոաշէՆ սյյգիս , QnnuiniuL ttnuK եւսւր Աէունե ել. բ"1Ա t թ՚արյասեսսյլ գեո ւքարսնուս . կ՝ասե% . Արի ել յայգոյս ։ ՀւսՆրն օրս ր IP" սււգուս , (ւքւպոււրն կաստէր աւդուս , Qonb ի\ա1ւէր ի iiuJiuniu ^ասէս առւսւօսւ եւ. ր՚ւս : 11ղբ ԱդաՎ՚այ ԱգսէԱսսս$եւ դուռււն դրաաւորն Jiuin եւ. ասգր ոոորսագրն . Այ սերովրէք uij քերովրկ , Որ ր դրէսյսսւրն էքոէոււ/նէո , Ա^ւգ թագաւոր էի յԱգի՚ե '1յՈԱէ£էե կոռօր nruj գալ որիս ք Վասրս սի ու պւսւոուիրսյսիՆ ԼյՆսա^ւսեան աւոոու ծսյււիե , Վասս 1յւ.աէի իս սոոսյկոիս Որ ոսյււոեռւսւ աւսբսասր օձիհ , Զի" Գ 'I քՒկ պսէրդերս աո-իս , Զի" անոոորս սերեառուռրն t — 26 — This only time that I failed By the words of my wife I was deceived. When I saw her so shameless Despoiled of her glory as the devil, I was touched with pity for her : Of the immortal fruit I took and eat : I said : Perhaps my Creator may come And seeing me and Eve naked, With paternal love he will take pity on us And will have compassion on me and her. I heard the sound of the footsteps of the Lord Coming to Paradise, and I was surprised : With the leal՜ of the figtree I girt my reins. Among the trees I hid myself: He come and called : Adam where art thou ? I replied : I am naked : My Lord, I have heard thy voice, I was frighted and ashamed. — But who told ye that ye are naked ? Or who deceived ye ? tell me. Ev^ replied to him : The serpent deceived me and I eat. The Lord cursed the serpent and Eve, And I was enslaved between them. The Lord commanded : Go forth : Dust ye were and dust ye shall become. — — 27 — 11 lU J ԷԼ iniunuMuiu որ niuimbniii։ , Բսէնէւ կրնոշոս իսյբԾւ^ւսյ . Ւրբ niuiliniun.tuu uioauii ռիււսւ ֆառաւքրն մերկ Jfutu qutntnujuuJi , էյս ի ifii ր գոէ-քմէ^է վառեռսւյ , fiu/iiJui^ պւոոուն uMn-buJi 1ւերւսւ . ԼԼսսէ 1ԺԷ իյ՛ Ատևււծոոոն գ"քյ յԲերքյ ւոեսանէ QP" եւ. սէյււսյ ^ 'if til ^այրսյ/ւան սրրով գրթայ Խւ. ոոորսր րնձ. եւ. նորսււ : Րանւսձսււն ^եառրս լրււսւ Գւսրււ ի դրաաւոն՝ եւ. սյփգեուսւ , ^երեւ. la ռեսււոս ռրնհւ սփւսօ աւ , ի ԱկՏ ծ՜էսռոռ m huh mi յՄէսււեէԱի (յես եւ ձաւսեսւո , Լք^քւամ^, ուր ես . իս ձայն էորւի , Թք^ Մ^Ր^ ^^ ^" * Տէր • [1Ղ^" ^'Ղք^՚էԼԳ ԼԸ' "Ս ^" Օսյկր կսւրսււ լասօլօ երես է — Այմ nJ tuuuin &.եպ թէ ււերե էռ : կաս՛ IIU աաբեսւռ ճեռ ^պաասեււէյէ քյւա uiuiuiuiulutub եսւ որ Jut . Qspb ւսաբեսյս պէս եւ եերսււ : ^ցրս աււրօ՜ես aoAli եւ ռկւա , էս այլ ի ,1զը)^ դերեըայ . Տեր էլ՛' Հր՚Աէ/եւյ մեղ թէ էլէք, թէ ^ո՚լէիք ^՝ի Հուլգարձէք: — 28 — I pray ye, o Seraphim, I lament, o, hear me ; When ye enter Eden, Take a branch of the immortal fruit. Bring and place it on ray eyes And heal my obscured sight. When ye enter Kden Shut not the gate of Paradise, Place me standing at the gate, I will look a moment and then bring me back. Ah ! I remember ye, o flowers. And sweet smelling fountains ; Ah ! I remember ye, o birds Sweet singing, and ye, o beasts : Ye who enjoy Paradise Come and weep over your king, Ye who are in Paradise planted by God Elected from the earth of every kind and sort. — 29 — իս էսղաչեէՐ պձեօյ սերովչլէք , Խ՚Ր է յԱգէ'՜^ գրախաըՆ մլլտ՚նկ Ուսնսակ պւէւոուս ճրւո սի ւսռկռ , Բհրհք յ^չ"^Ց" Ւ վրպյ դշրկ QjutULiitnatui ւս\ս ոոյւսօուսէո t \քրԲ- է nnniuminnli էկլսէս/նէք Ըսգրաքսսէի՚ն nnutt-t^t մր փաԼէք . ^ւս^ սհ կւսւրս սսյրճ՝ գարձուռէ^ ։ Ա՜^ , կու. յիչեոՐ ոսձեէէ ձաոկուկք , 11%ոլ*ա^աս աոբեոսւևու1ւք , ԱՀ, կու. յիշ1յ յ՛ շղձհ էլ թռչու՛նդ ՝^աոռրաբւսրբաէՆ եւ. ւս1ւսէսու.նո . {\ք՝Ք ի գըրախտըն վչսյելիք շեր թագաւորէէ եկայք [աւքէթ , Ոք{բ ր n^nnuifutftlJ ասէոոլէււծս1էոու.սկ •յերկրց nliinphujt tuanh ւսպգունք ։ — 30 — VII. Lament of a mother on her .wn who died in infancy. I gaze and weep mother of my boy, I say alas and woe is me wretched ! What will become of wretched me, I have seen my golden son dead ! They seized that fragrant rose Of my breast, and my soul fainted away : They let my beautiful golden dove Fly away, and my heart was wounded. That falcon death seized My dear and sweet-voiced turtle-dove and wounded me : They took my sweet-toned little lark And flew away through the skies ! Before my eyes they sent the hail On my flowering green pomegranate ; That my rosy apple on the tree, Which gave fragrance among the leaves. They shook my flourishing beautiful almondtree And left me without fruit ; By beating it they threw it on th(^ ground And trod it under foot with the earth of the grave. — 31 — b Ոէքթ մօր ի վաղւս{1'Խւիկ պպիԱ \fUijpiP nnputtP օ՚նոո mntuih" է Վայ ել հոուււ luuhi/' luf' ւսՆձհնս . Արգ զէ^՚դ լԻ՚ւ՚Ի^ք' 1յ դլ՚ւ^ կ եղկելիս ^ ^հսր ււեռեէսւ պոսկե^ւստ ռորդիս . ^ասու.շւ"Հոսէ մսյոքւ% hifnj դորկլւս խլեւյրն առի՚էւ , թսէւկսւոաւ. Հոգրս , ԶՐ"գեոեսիկ ոսկի աոէսէյևիս թ՚ռուոիՆ ւի՚նէՆ , էսոսեսւսւ. սրրւոիկս . Ա^ւսղցոսւէէուսւգ սիրուն ւուսսէոսւկիկս ԷՐա՚^ոլ բւսռսյն էպ՚սրկ i իւսսեաս tjpu • ԶՒ Jit^ntiniuAutfb արսէուսւիկ ճսւռիս քԼո-եսւէ թրռսւՆ ի մեր ի ւերկինս : Աի" ԾԱէոկէսւի կս/նս^Հ սրւՆնե*1էիս կւսրկրսէսէկսյր Այրիս դէմ* սէ^իոս . Օիս կսյրէ/րսյռեսյւ իւսծորԱ ի ծսյոփս Quthni շսէՀոս>ն ի յէ\ ւոեոևիս ։ ^իս դեւլեցիկ Ծաւյկեսյւ 'նրչեՆիս թ՚օլժսյւիեօրս աՆէԱսաւո սւրիւյ պիս • Հսյրեսււ ձրգեոի՚ն ի վեր այ երկրի կոխսէն արսէրիՆ Հոոոյ ս։ւււպա%ի% : — 32 — What will become of wretched me ! Many sorrows surrounded me. my God, receive the soul of' my little one And place him at rest in the brigt heaven ! VIII. On the same subject My sun was eclipsed. The light of my eyes obscured ; The day was to me the darkest night And the light of the stars was covered. The spring became to me the roughest winter, The summer was snowy, The seasons were changed to me And the freezing air struck me. The sweet was bitter And my food became ashes ; My flesh stuck to my bones was dried, My tongue in ray mouth was dried. When my beautiful boy died My breath was gathered, my lips were bound : When this my pretty boy died My life was equal to the earth. - 33 — Ո*^ » գՒ՚՚^չ Ժ^/"^ էոչուկ եղկելիս , 7: turn էորս1սութհէյ1ւք աասէեռհն պէս « Արդ է Sip » [Ր՚Կ՚^Լ Դ^"դ1' "քըղսքյի" իւ Հս/էէգո ի ւուսեղէս երկի՛նս ։ Ը- Ի ԱոյԱ. իս սւրեգսէսրն Խւսւսւրեոաէ^ էքւ. ւս\երու.ս ւուսրն մրթսՅոսէւ. . կորեկն ft7/A lunn գի}եր գսյրճաւ^ է^ւ. ւսսւոեոսէպ iniunb a ւսշեեսւսւ. : կաԱւրոէՏնրն աիսսէ ձրմեռ ի՚նճ iLUtn&uti. ^ ԷԼւ/առն սսյսաիե ձիւնսյբեր եոսյլ . ի՜նձ եոանսյերն փոփոիւեցսյլ. էքւ. գսււՆնսւյոմՆՀ օգւքև պիս '^uinuti֊ t 'իսէւէորրն ւեոի եոեւ ուսէւեսււյաւ- էքւ կերակուոս ի՛նձ ւՐոիւիր գարձաւ . քՐսյրւքի՚նս ւոսկերս կր՚ք^՚^Լ տորսէսսււ. Ղեռուս իոիժս իս* ց սւ էէսյքե a սյ ւ. t Ա էս գեոեսիկ որգեսէկս որ սեռսէւ. ^ոէ-նչոս ոադեսաւ. , չրթոլկքս կապեցւսւ ԼԼյս 'եսէպելի որդիս որ մեռսյւ. ւ^եւսնբրս կոոու կսյլէսսսյրեցսււ. : 3 — 34 — When this my peacock and lamb died My brain turned and was lost : When this my dearest little one flew My mouth was hushed, my ear was deaf. When this joyful plant faded My foot was broken, my arm burst, All my body was brought to dust And with ray boy was bowed to the ground. Yet let me thank God Who received him with the holy boys. my God, receive the soul of my little one And place him at rest in the bright heaven ! IX. Song of the new Bride. Little threshold, be thou not shaken ; It is for me to be shaken, To bring lilies. Little plank, be thou not stirred ; It is for me to be stirred, To bring lilies. Little ground, shake thou not ; It is for me to be shaken. To bring lilies» - 35 - ## lu սրրասարգ atun^nuu որ Աեռաւ. ]օեւ^րս գնսւռ եւ. ռրնորեռսււ. . Այս սէրունիկ ձագիԼս որ քժրռաւ^ բերանս ւրռեկ, ւսկսւ1ւ\րս էսւպաւ. i յյ էս ռոսսէրճսււր տունսս որ Հորւսռւսւ. Րէորս րեկսււ , թ եւ.րս կոէորեռաւ , քՀուոր ւՈււրսրնրս փոշիացսէլ. քյւ. րնգ որգոյս է կոո մերօ^եռւսւ. տ \Լրգ գոՀու.թրէՏն ^եառս որ րսսւաոսյլ (շեքի սուրռ սանկւսսօն րռուս րէւկսււսյլ. Արդ » Տհր » (Ր՚կ՚^լ ղ^՚՚դի Ա՚շղս՚յի» էքէ. Հէտյսգո ր ւուսեդԼս երկի՚ււս : Եւ^Գ ւաբսիքւ . Հ;էյկիկ , մի Ժաժա . իս եէՐ ժաժէսւոէ. , ՜^ու-չան տանեւու : ^ախթիկ , մի թւՐւաա էյս ես ւժոսսւսյւու. , քուչան տանեւու. յ Հոոիկ , մի՛ սրռա . էքս եմ* սոռսէւու. , քուշան սէսէնելոէ. « ~ 36 — Little tree, tremble not ; It is for me to tremble, To bring lilies. Little leaf, be thou not thrown down ; It is for me to be thrown down, To bring lilies. Sun, arise not ; It is for me to arise, To bring lilies- Sun, surround not ; It is for me to surround. To bring lilies. Moon, arise not ; It is for me to arise, To bring lilies. Moon, surround not ; It is for me to surround, To bring lilies. Stars, sparkle not ; It is for me to sparkle. To bring lilies. Crane, cry not ; ^^ It is for me to cry. To bring lilies. — 37 — \1բառու.ս , մր դողա . կս atP գողալոլ , Հյյուչէսն սէս/նելու. ; տեր՚-իկ , յլ: թափի . քքս atP Թէսփելու. , Հ^ուշաՆ տանելու t Արել , ղու՛ն մ՝Գ[ևէ . էյս եւՐ եէնեւու , ՜մուշան աանելու t Աոեւ , Jn պաէոէ . ^ս hiP պասէելու , Հյյուչան սէանելոլ : Լուսին , ոուն մ՝ ելնւս . էքս եմ՛ եքևերււ , Հյյու^ան տանեւու t Լուսի՛ն , 1^' աաաի . ^« եմ* պսյաեչւււ , Հ^ույան սէանելու t Ասաղու%ք , lijt' ցոլաք . fcu ես ցուսյւու , Հ^ու^ան էոանելոլ « 1յոռունկ , /^՚ երղա . իս եմ սողալու , Հ^ուրսն $յէսէնելու : — 38 — Mamma, weep not; It is for me to weep, To bring lilies. Papa, weep not ; It is for me to weep, To bring lilies. Brother, weep not ; It is for me to weep. To bring lilies. They had deceived the mother with a pack of linen : They had deceived the father with a cup of wine : They had deceived the brother with a pair of boots : They had deceived the little sister with a finger of antimony. They have loosed the knot of the purse And detached the girl from her grand mother. Mother, sweep thou not the little plank In order that the little trace of thy girl may not be effaced : Let a little memory remain to thee In order that thou raayest fill the wish of thy soul. They passed with a sieve the dried raisin And filled the pockets of the girl, And they put her on the foreign way! — 39 — էքս oiT iiuinL. , Հ^ուչան /նե ւոաԱԾւու I Հէրիկ, » Գ"^ ^է Ը" ՚ էյս ես ւսէւու , ^ոլ.%ս/ն տանելու, t էյս ես լաւու , Հ^ոլ^ան ւոանելոլ : ^յէրիկ խաբեքյէ% թօփ մշ չիլով. Զ՚էրՒԿ րէս^բեսէս սուռէ մր ufninJ . Օւսոբէր էսառեոիս յուհէսէսյև tin ռրռմոս - Qpnt.«A« քԱէսբեռրււ մասէոս սր ^ինոս i Onnutan ^սէնգուրպ արօւսյեեսրն 0/ii»j'^A մաւ/հւս 9ոկեցեՆ ։ Մէրէկ^ 'V* ""-it ղչո՚^խթԻԿ Րր չաւրի քոէ. աղ^կայ Հեաիկ . թ՛ոռ t/ipjujj քեռի "նոմուշիկ , Որ կս/նիս պոու. սրրսէի կսյսրսյթիկ ։ կտւսմի^ մաոոմ մ աղե որն ^ 11՚ւ1Կ"!յ Դպք՚ր 1Ից"՚^ցԻ'^ » Ղսյրիպ ճստսբուն դորեէյիէւ : — 40 — A song on the Bridegroom. Blessed be the merciful God ; Blessed the will of our Creator {Thrice). We have united, we have finished, We have placed the Cross over him {Thrice . Go and seek the father of the king, *^ Let him come and prepare the feast : Let him bend his knees before the holy altar : All good and prosperity to our king {Thrice) ! Go and seek the mother of our king. Let her come and bend her knees before the holy altar : All good and prosperity to our king ! Go and seek the brother, (sister, ec. ec.) Go and seek the crane from the desert ; Let him come and sit and observe : Let him bend his knees before the holy altar : All good and prosperity to our king ! Go and seek the duck from the lake ; Let him come and sit and observe : Let him bend his knees before the holy altar : All good and prosperity to our king ! Go and seek the partridge from the hill ; Let him come and sit and observe : Let him bend his knees before the holy altar : All good and prosperity to our king ! — 41 իրդ քւարսաճհաց ւիհսայի . 0ր^'նեաւ թարերւսր ԱսսէոլէԱՄ . կսէւ(քն օրՀՆեսքւ մեր արւսրոոէ՚ն {հրհգԱյ՛ Աուգևւքի՚նք , C,u/j թաւՐամեւյի՚էէք , Տլխաչն ի վշրհ՚ե րապմեցուքքի՚Նք (1/բից1ք) * Կ'*"Յ^Ք ր^րէք ւքթագւորի ^էր իգւսւ "նսէոր ոարաւսպ էսէ ՚ էրրսւոոիկ պէսրկէ սոէ-ոբ ubniuUhli , իէրն ու. բարի՛ն Սեր թ ադւորի՚Ն (1/ր1^()ս) ՚ է^րսսէրրքւ ռսւրկէ II ուր բ սեււա՚Նրն , խէրս ու. բար nil սեր ԹագւորիՆ ։ Գ՚^ցեք Բ^րէք զթսպւքրի ազբէր , (ւչ^ոլր ևայլԼ՝) i Գ'"ffkք P^ckp զյյլռուեէրյ է չօլէ՚ն իգաւ էւրսւոր սէւրսւքյ անէ , \քրնւորրև ռարկէ սուրբ սեղասիււ , իքէրս ու բսքրրս սեր թւսդւորիս t Գ՚^ցէք բք՚րէք զրագն ի կօլի՚ն իգաւ ււրստի սէւրաս ւսնէ . \^րՆսէրրկ ուսրկէ սուրբ սեոա՚նի՚ն , խէրն ու բարրն սեր թառ լորի՛ն ։ Գառէ;^ բերէ^ք պկաոաւն ի սարէս , իգսււ երսւոի սէւրս/ն ասէ , \^ր%արիկ սւսրկէ սուրբ սեոսւնի1ւ , ի էր՛ն ու բարի՛ն մեր Թագ լորի՛ս : — 42 — ANSWER To our king it must be give flowers of flowers {Thrice). — What sort of flower must we give him ? The flower of flowers which becomes him is the balsam: Because it blossoms and flowers together. The flower of the flowers which becomes him is the snow-bell. The flower of the flowers which becomes him is the everlasting-flower. The flower of the flowers which becomes him is the pomegranate, (the lily, the rose). ANSWER By the help of the holy Precursor, yes by his help There came a king with a face like a cross. ANSWER Our king was crossed, our king was crossed ; His fez *' was red, his sun was green. Our king was crossed, our king was crossed ; His turban was red, his sun was green. Our king was crossed, our king was crossed ; His tunic was crossed, his sun was green. Our king was crossed, our king was crossed ; His apple '^ was red, his sun was green. Our king was crossed, our king was crossed ; His cloak was red, his sun was green. Our king was crossed, our king was crossed ; His hose was vari-coloured, his sun was green. 43 — ՓՈԻ iplrn թագսորի՚ն ձ^աղիկ պէտէր ծ-աոկոսնւսը ք(?/ւ/'7") — էրւսոիԼս plbi^b/i պոսյէր ծ^ւսոևուեաց . \քաորե UMUtituuutb պհւոէր ձ^ սյ ո կ n ւ՚ն ւս ւի Որ փլժո1ժ էր ծ lunJf ու Օսւոիև ^ետ որրաո: }լքէսորն ձրնԾԱէոոկ պրւոէր ծ ւսււսունսւռ . \yiunnu ւսՆլժւսռսյմ* պրսւէր ծաոսունսէո , էրա/շիկ Նռ՛նենի (նունուֆար , վարգենի , ևւսյխ^ » ՓՈ1» Լքուրբ կարւսպեսէիհ ռօրուաենոմ ^ Տ"*/ պօրա-յօ ենոս , խաՏԾրես լժէսգւսւոր ւ/ր կր գէր • ՓՈ1» Ա՚եր թագւորն էր իաՀ, մեր թ ագւորն էր հ/էսչ. ^էսսն էր կարմրր I սյրեւն էր կսւնանՏէ էրեր թսւգէ-որն էր իյաչ, մեր Թսւգւորն էր jutuj, իրէքն էր կսյրյիր , արևն էր կանսւն^ : Ա՝եր քժ առ լորն էր աաչ^, մեր թագւորն էր Խս^Տ . խսյյՓոկ էսսյ^ոււ/ա* , արեւն էր եանա1տՀ : Ա՝եր թագւորն էր աատ, սեր թսյգսորն էր fuuiS • ]սրնծորն էր կսյրմէր , սւրեւն էր կանսւն^ : էրեր թագւորն էր իւաչք մեր թագւորն էր fuutS • (կինէՀն էր կւսրմէր I արհւն էր կանանյ ։ (Բեր թսւգւորն էր քսսյչ, մեր թ ut գլորն էր Խէսչ . Բրճերն էր նրչաոսե , ւսրեւե էր LtubutbKx — 44 — ANSWER Arise, let us go and meet him, That he may not be offended. ANSWER That large heap, that large heap, what is it ? That large heap it is the village-masters. The lion is roaring, look who is it ? The lions roaring, it is the doctors. The partridge is chirping, look who is it? The partridge chirping, it is the priests. The sparrow is warbling, look who is it ? The sparrow warbling, it is the deacons. Who is he like a large column among them ? That large column is the father of the king. Who is she who has the headdress of cotton with a hole in it ? That of that headdress of cotton with a hole in it, is the mother of the king. What is that bright star behind them ? That bright star behind them, is the queen. That brush behind the door, who is it ? That brush behind the door, it is the servants. The hound came with the bag in his mouth, who is it? The hound coming, with the bag in his mouth, it is the collector of the village. The mouse covered with Hour came, who is it ? The mouse coming covered with flour , it is the miller. — 45 — ՓՈԻ Խէք "* Ր ս*ո-9եւն եոթսւէէո Ուր ճկ^լիկ խաթրիկ չ1ւէ/ընար ՓՈ1" ի% ոիռս/ն բէէո ռէա դքւռաէւ տեսէք թէ է՛ն որն է , հ^ l-hf^*^ բէ'" pk*^ գհպսէե գհոր '^tuuu.gpii է : ԼԼռիւծ՚ներ է/րրմոռաչէն , ւոեսէք թէ է^ որն է , ԼԼռիւօնէքր մրրյրռաւէս | ւ1արդասէսեւոներն է t կսՀոռւսեր ԿրԴԿրԴ"'էէ" » էոեսէո թէ էս որն է . կա^րէՏեեր 1քրդկր՚1"^ւհ^ I h*i* երիռներ՚ն է։ ^էէճրոյւեր ճրլւրսսէսւլցն , ւոեսէք քժէ է% որ՛ն է . շ^ր՚նճրոէէեր ճրլւրսէոաչէ՚ն , սսէրսեսր1/ներն է : ին մհյհ ^սէստսւգե րա1»ն տռսգօ 1ժ է էս որն է . ք,օ "էշէ ^ւսսէո՚սգերաէւս թսւգւորի ^էրն է։ jA ռուչա բսէմբսէսն է ձսյկ ւոհսէռ թէ էն որ% է . ին քուլա բստմրակս ի ժսէկ՝ թսւգւորր սէո1ւ է : yA ao^uMi սւսաո ետեւսէսռ սէեսէք թէ էն որ՛ն է . ին ռօ^աչ luuuin եւոեւանռ՝ ԷՆ թ սյ գուզի՛ն է : ^ujfu աւեւ եսէեւ ււորւո՚ն սւեսէք թէ է՛ն որն է . Qujm ւսւռւ եսքեւ որրան էն էէրգկրներն է՛. ^Ոէքնն եկաւ պար1/ն ի բերան , ահսէք թէ էն որն է ^ունն եկաւ. ասքրկն է բերան , գեոե գրպերն է: Ա՚ուէ/ն եկաւ. աչրրթ աթ սյքս , ւոէսէք թէ էն որն է : յբու.սն եկաւ. ալրրթսյթաիէ ^ էն յաոռրպանն է։ — 46 — . ANSWER We ha՝we praised, yes we have praised, yes finished, We have placed the cross over him. XL The Pilgrim to the Crane. Crane, whence dost then come ? I am servant of thy voice. Crane, hast thou not news from our country? Hasten not to thy flock , thou wilt arrive soon enough ! Crane, hast thou not news from our country? I have left my possessions and vineyard, and I have come hither : How often do I sigh, it seems that my soul is torn from me : Crane, stay a little, thy voice is in my soul : Crane, hast thou not news from our country? Thou dost not carry disappointment to those who ask thee : Thy woice is sweeter to me than the sound of the well-wheel : Crane, thou alightest at Bagdad or Aleppo : Crane, hast thou not news from our country ? — 47 — ՓՈԻ (Ifiudiftiz/um աո կոոշԱկ . հո.ու.սս , ուսւոյւ սոլ. գւոո , &սւո.էԱ1 ես OkUtlhltrL. ■ կռսւեկ , t/i^/# uj^ /սսյր^է՚ն խասլրիե սի չւււյևէս . ipfi' Jujabn երսյմիդ.՝ շուսէով կր ^ասսիս . կռունկ ք մեր սյչէսսյր^էն քսէսպրիկ մի չույևէս t թ՛ողեր եւՐ ուեկեր րս մրւոերս ուսյւգրս . 'իւսնհ ու uiju կ usliaif սու. յոսւոուո կոգիս, կռույևև , պսէ^ սի կսյոիր , ք\աքնիկդ ի կոգիս , 1յռ.ու.1ւկ ք մե՛ր ւս^աար^դն 1սսյարիկ մի չունի ս ։ "fiuif Խսյպեր Հսյոռ՚նոսին ֆես սէս/նիր ւսաւսյա , Աաէնիկգ ս/նու,չ կու գստւ ռան Գ] Րրի տօւսէպ , կռունկ , Ղ^սէոսէէսսւ ի^սուս bujiP թէ ի Հսէւսէս» | կռոմնկ , մեր սէ^իււսրՀէս իէսյարիկ մի Հունրս t — 48 — Our heart desired it and we arose and departed : We have found out the miseries of this false world: We are deprived of the sight of our table-compa- nions. Crane, hast thou not news from our country? The affairs of this world are long and tedious : Perhaps God will hear and open the little gate : The heart of the pilgrim is in sorrow, his eyes in tears. Crane, hast thou not news from our country? My God, I ask of thee grace and favour : The heart of the pilgrim is wounded, his lungs are consumed : The bread he eats is bitter, the water he drinks is tasteless. Crane, hast thou not news from our country? T know not either the holy day, nor the working day: They have put me on the spit and placed me at the fire : I mind not the burning, but I feel the want of you. Crane, hast thou not news from our country ? Thou comest from Bagdad and goest to the frontiers, I will write a little letter and give it to thee : God will be the witness over thee ; Thou wilt carry it and give it to my dear ones. I have put in my letter, that I am here, I have never even for a single day opened my eyes : — 49 — յՍրրւոերնքւս սւսսեցալ , ելա՚նբ nrfbuigtulip , \Լ էս սուսէ սյուորնսորիս սէէրսէէրււ nauBoutitn , Աոու^սյպևեր սաոդկաՆո կւսրօէո tPnliutaiuiin t կուոէ-՚նե , մեր ւսգյսւսո^է՚Ն juiumnpL մի Հույևիս t ւԼսսքրնւորրս բաներն եամաո կամառ է . ք/*րԹԷ Ասսւոէ-աժ լրսէ է գրո^սւկրն րւսսօց . Դարրարն սրրււէն է սուդ , ւս^երՆ ի lutQ G * կռունկ , մեր ա^քսսյրՀէն քսէսպրէկ մի ՀունՈս x Ասէոուէսժ , քեպնց ի/նդրեմ' մքււրմէւմ ու. ^էրէմ*. ԴարիոյիՆ ոիրան է ի*"!) ւ ՜^իԱհր^ հ մհրէ*ք*. կերէԱԾ Հասո է 1"դի "*- յոէ-ոն է կարաս ։ կռունկ , մեր աշիսսյր^էՆ խապրիկ մի չունի՜ս ։ Րյ ՐԳւՐ^Ր ^Ր1^* ռիէոեմ ոՀ րղկիրակի՚ն , Գւսրկած է էԻ" շամւիոլ.ր1ւ , բրռնած կրրակէան ԱյրիւՐ" չեմ* Հոգար , ձեղնէ կարօա եմ*, կռոէ/նկ , մեր սյչի/արՀԷ% իյաարիկ մի knApu x (կաղտաէոու կու. ntuu , կ՝երթաս ի սէՀրաա , Թրդք PH "Ր ԳՐՐ^"ք աամ ,բես ասանւսա . JJuutnuiua Թոո յրկաւ ւիսի յլո մրրառ . ^էսրեէսլ կասուսռես ռաւդ. իմ* սիրեւեառ : Գըրեր եմ* մէ^ թրղթիս , թէ Հոս մրնացի . Օրիկ մի օրեր ղաչերշս չրրացի . — 50 — ray dear ones, I am always anxious for you ! Crane, hast thou not news from our country? The autumn is near, and thou art ready to go :՛ Thou hast joined a large flock : Thou hast not answered me and thou art tlown ! Crane, go from our country, and fly far away ! XII. The elegy of a Partridge. The partridge was sitting {Double) And weeping on a stone : birds ! 8he lamented with the little birds : birds, o fowls of the air ! I ascended high mountains {Donhle), 1 gazed on verdant meadows : birds, o fowls of the air ! I descended and fell into the snare, Into a net spread on the lake : birds, o fowls of the air ! They came and took me out. And showed me the terrible sword : My tuneful throat They cut from ear to ear : My purple blood They shed upon the ground : — 51 — JJp/i^/hp I ^քոքւսէէէ uiunout ւ/րնասո . կռունկ , յեր էսչԽ/սր^ցէւ քսապրրկ մր int'li/iu ։ \յ%ուես է սօսէեռեր , գէւաւու. ես քՄգւոպիր . էքոսէմ՝ ես ժոոմեո ՏքԱքռաքէներ ու. բհէ-Ր • իւյճ ասւսւսւսհւան տ տոլ. որ , հւար tiAiujann . \ւռունե Աեո սէշխւսոկէ1յ գրնա' ^եռէսորր ։ Ուք/։ կւպյէԱՀոշ ի վերայ քւսրի՚Կւ . uij ^սյլեր , քքւ. գա՚էյկսյւո կ ս/նէր ձսէգերուն . քԻրռչու՚նք , այ Հալեր t ի թարձլլր չերոլկք եէսւյ Լկրկի(ւ) . ^1 կասաՀ սօյրգեր սսււեռաւ . թ՚րռչունք , uii Հալեր ։ Ի1Ի » որոգայթ ընկայ ի վարմի՛ն մ^լ ի ծովակին . թ^րռյունք , աւ Հալեր ։ քքկին էյիս ի վ^ր առրն , ՕէսՀառեկ սուրրն որցուռին , QuJ/u իմ* եէսրկրյուն վրպիկս 0ակս/ն9է յսքկս/ն\ ռե՚նեօի՚ն . Օաւս իս սւսրմրրսէկ արիւնս ի գ&սէին ի վար վէսթեցի՚ն , — 52 — My rosy beak They exposed on the sparkling flame : My little-stepping feet They cut off at the knees. My many-coloured feathers They dispersed some to the hill some to the valley That which fell on the hill, That the breeze carried away: That which fell in the valley, That the torrent rose and carried away. And like saint Gregory *^ They let me down into the deep well. They came and drew me up. They sat round a table ; And like saint James the Intercised ^^ They cut me in little pieces : They made the pancake ^՝ for my shroud, And buried me with red wine. I cried out the lamentation of Jeremiah, And that of the first father and mother. — 53 — Qtuju hil* biunt/ftntua կրտնուռս կրրասրս ԼւսԾրն ^սյսուռրն . Quiiu htP Ja/buinnL.nujn nmlimJiou ի ծրնեւսոս ր մար կրւորեսրն . Օայս րս գույևրռգոլն փռ-Աէուրս ԷՐ է ե՛ն ի սւսր սէոէ՚ն սէւլն է Ann . Օաւս որ ր սսւր՚ն էր րնսե-ր՝ Օւսէն ոՏեր ուսսեսս ու ւոարեր | Աէսւն որ ր ձորս էր ք/նսեր՝ Օաւն եւեր կեոեոն ու. ւոարեր : \յւ. սուրբ Գրեգորե %րման զԷա է է՛"!՛ 'յէր^^՚Ղ^ bf"^db ՚ իեհն պէս է *յ^Ր սյռոն , ւբէճչես ^աււսսէսրց ուռի՛ն . էքէ. սուրբ Qujunijuuji նրյա՚ն ԷՐասր՚ն երսէորսւեսի՚ււ . ՕւսէւսէՀէէ րնձ ասւսւսւսք գրրե^ն Րւ ե Այր մեր գհնոմ պես ա աոեսե՚ն հս ճայս ոիրեմեսյւրն man 'քյէս/սսյՀօրԱ ու մօրս էքւ֊Աքյր տ — 54 — XIII. On the Partridge. 22 The sun beats from the mountain's top, Pretty pretty : The partridge comes from his nest ; She was saluted by the flowers, She flew and came from the mountain's top. Ah ! pretty pretty. Ah ! dear little partridge ! When I hear the voice of the partridge I break my fast on the house top : The partridge comes chirping And swinging from the mountain's side. Ah ! pretty pretty, Ah ! dear little partridge ! Thy nest is enamelled with flowers, With vasilico, narcissus and water-lily Thy place is full of dew. Thou delightest in the fragrant odour. Ah ! pretty pretty, Ah ! dear little partridge ! — 55 — ԺԳ էրգ կաքսսա ւյ^րեւ. ւոէսէէսւ. ասրէՆ յեոէ% , խօրօտրկ monoinHb . կեսէօեսյլքէ եւաւ. իր բեոնէ՚ն , քՀարեէ. սէոեո Օ- UJ ոԼր% ե ո է՛ն , թ՚ռսքլ ռեալ, սւսրհս ծ-երէ՚ն , խօրօէորկ լսօրօէոոե , Ա՜յ "իր"^'^իկ կեաքեաւիկ [քՐբ կեաոէւ iiA Aujjb կր inubj* իրգիսն ի մեր գէ^" կԳրի^կեւՐ. կեաքեաւ կոլ. գւսք կրրկրրաւոէյ Գարի՛ն ւյերէ՚ե շորորսււու! . Ա՛յ իօրօաիկ խօրօտիկ , Ա՛յ "իրո՛նիկ կեաքեաւիկ : ՚բեււ բեէւ՚ե ^իսւսժ^ օ-աոկր%երոյ y Ռէր^ան սարկիս Նւււ1յուՖս/րւէԱ . ՛բեռ սւեո լոոուած է շւսղհրով, ^)աիէ- կր մսոլիս tt/bJui^ ^ntnnJ. JJ^J հէօրօւոիկ իւօրօաիկ , յյ^ I սիրուքնիկ կեէսոեաւիկ ։ — 56 — . Thy feathers are soft, Thy neck is long, thy beak little, The colour of thy wing is variegated Thou art sweeter than the dove. Ah ! pretty pretty, Ah ! dear little partridge ! When the little partridge descends from the tree And with her sweet voice chirps, He cheers all the world, He draws the heart from the sea of blood. Ah ! pretty pretty, Ah ! dear little partridge ! All the birds call thee blessed, They come with thee in Hocks, They come around thee chirping : In truth there is not one like thee. Ah ! pretty pretty. Ah ! beautiful little partridge ! - 57 ֊ •բեո փես1ու.րներ ես փափուսէհ , ՚բեո ւ/հոն երկէս , կրւոուո պրպսէիկ ՛բեո թեւրն գեոե 5 ^#»Ai»«<-«AA I '}աէէ- UMhni.y ես jau /եո եսուՆիկ . Ա՜յ ի՚պ՚օսփկ խօրօտիկ , ttj "իր"^'^իկ կեսՀբեաւիկ : էքՐբ նեաբաէ-հւ/Ն ժստէՆոն կ*հ]"հ » Ա^չսսյրկս ու/էս պրւսյրթ գ անե , Արուն ^ "մէս սրրսէ կր ^ս/նե . Ա՜ յ չսօոօսէրկ յսօրօսփկ , Ա՜ / սիրունիկ կեաքեասիկ » Հսէւ.երն սյմե՚ն ռ երւյեկ կուս։ան , Հեսւ ռե կրւ- atifb տսէրս/ն %ւսրա1է ՝բե չուրՏ եկսէծ կր ճրւմրւսւն , Ըսկի ֆիե՚^յ Ք^պԷ նրմս/ե . Ա՛յ խօրօաիկ խօրօաիկ , [յլ՜ I էսոուորիկ կեառսէւիկ յ — 58 — XIV. To the Stork. ^^ Welcome stork ! Thou stork welcome ; Thou hast brought us the sign of spring, Thou hast made our heart gay. Descend o stork ! Descend o stork, upon our roof, Make thy nest upon our ash-tree, Thou our dear one. Stork, I lament to thee : Yes, stork, I lament to thee, I will tell thee my thousand sorrows, The sorrows of my heart, the thousand sor- rows. Stork, when thou didst go away When thou didst go away from our tree, Withering winds did blow. They dried up our smiling flowers. The brilliant sky was obscured, That brilliant sky was cloudy : From above they were breaking tho snow in pieces : Winter approached, the destroyer of flowers. ^ 59 ֊ Արագիլ, րարով եկիր , Գու՚ե արադէի բարով ^ՎԲ^ ՚ Ըէ/ե գարնան նրչա՚ն ր^րրր t Գոլ. մեր սորտի կ զրւարթ արիր Արագիլ, մեզի ի^իր , Գուն արագիլ Սեր տու^ւ իշիր » Ա*եր խառի ծ^առին րունիր , Գու. մեր սիրուն : Արագիլ, քե գա՚նգըաիմ*, Հաւ սէրսէգիլ, քե գանգրաիս՛ իմ' ^սյպար սալերս ասիմ Արրաիս սասեր , ^սւզար ^սււ ; Արագիլ, եր գք^ա^իր գուն մեր ձառէ՚ն եր գչ^ացիր , Օսււումսյ/ժ Հոմեր ւսրի՚ն , էրրՏ^ոուն ծրգկՆերրս Հորսուսի՚էյ t քկրսպգու.ն երսի1{քն մրթներ , յ^ աոսաոուն երհրնքն մրիէ ներ Ա*եր մերէ^ն ձոներ բրրգք՚ր » էրսյգեաԹսւփ ձրմեուՆ Հասեր t — 60 -^ Beginning from the rock of Varac, '^'* Beginning from that rock of Varac, The snow descended and covered all, In our green meadow il was cold. Stork, our little garden, Our little garden was sorrounded with snow, Our green rose trees Withered with the snow and the cold. XV. The Younyman and the water. Down from yon distant mountain The water flows through the village Ha ! A dark boy came forth And washing his hands and face, Washing, yes washing. And turning to the water asked. Ha ! « Water, from what mountain dost thou come? my cool and sweet water ! Ha ! — I came from that mountain, Where the old and the new snow lie one on the other. Water, to what river dost thou go ? my cool and sveet water I Ha ! I go to that river Where the bunches of violets abound. Ha ! -- 61 — Վարւսգաւ ս tun էս ս.րոյևսւ& ի՚ն Վարսւգէսւ սէսրէս բոէՆՆսւծ » շիէ-՚Ն իՐհր , շմհ՚ե ծածկեր , կս/նսէֆ դէս^ւսիերս օոէ-ոսէ Այսեր \ Արագիի մեր գրաքսւոի՚ն &իս1ւիկ (կէսսւեր մեր գրւսրէԱէիև . կանսյՀուն մեր մւսրգՆրս ^ւսմքեր պւսղէւյ ր ձրմրռէո : ԷՐաԱակԱ bz չուբԱ . Ամ՚Ւ Վ^յրՒ ւի"^ե"՛ է վչ՚սր Օուրհ ր շի՚Նոէ-էո մէրւ ս/նուււնի . Հար թ՛ուքս մւսնուկ Ա՛հ դ.ուրս եւեր Ք^եռոհ ու. զերեսս է լու.սյսեր , Լուառեր ք ^ս/յ լուաոեր , Գարձեր ր Հուրս կս§րռուՆռ եոեր. Հս /it Օուր I գոլ ի ւոր ւեոյևէ կու գսՅս , /ւէ/* աւսղրկ շրէկ ուանուչիկ . Հս/ք » կ> է luif" լեո^էե կու գամ՝, Րր ^Kli ու lit որ ձի լ՛ե՛ն է մերսյւ . Հս/ր Օուր ղու. է ւոր սէռու կ՚երթսէս . իմ' պսէորկ յրհկ ուանուչիկ t էյս ր 1"^!" Աէէւուն կ^երքժսէմ* Որ փունճրն շաա կ մանուշկի՚ն t — 62 — Water, to what vineyard dost thou go ? my cool and sweet water ! lla ! T ^0 to that vineyard Where the vine-dresser is within. Ha! Water, what plant dost thou water ? ray cool and sweet water ! Ha ! I water that plant Whose roots give food to the lamb, The roots give food to the lamb, Where there are the apple tree and the ane- mone. Water, to what garden dost thou go ? my cool and sweet water ! Ha ! I go into that garden Where there is the sweet song of the nightin- gale. Ha ! Wather, into what fountain dost thou go ? my cool and sweet little water ! I go to that fountain Where thy lover comes and drinks : 1 go to meet her and kiss her chin, And satiate myself with her love. — 63 — ^nt.n դու. ի inn luinh կ երթ աս , իմ պսյորկ յրհե ւ֊ւււնոէ.յոկ t էյս ի Ր**1" "յւԳՐ" uanlauttP Որ սւէրէւ ի սէ9ն է աւգեէսւսււ ^ւււ^ր գա. որ սւունև սու^ Տ րրես ^ իս աւսււրս ^րհկ t-inUiiL^nu , էքս ր /«Y" սալ ներս \րրհմ' Որ էոաեւսէ խոս։ րերէ գսյռ1ւ% . ^սէերս եւոսէ բեր է գսյռեՆ , \^էսռրՆ իէԱձորի , '^սէոսյրյսյրոիս i Տ^ու֊ր դու ի յոր պաղ^այ կ՝ երթ աս , իէՐ պաոիկչրիկ ւսէէւոլչեկ: քքս ի J"if^ uiutny^ufu կ՝երթ umJ' Որ պուլաոլւի ոէսոոր եուսՆակ ։ ^ուր դու. ի յոր ւսդբիւ ր կ՝ հրթսէս , իս ասյդեկ շրհկ 1-ս/եու^իկ : fpii Ր f^l" ադբրւ-րս երթաւէ' Որ գ՚^ւ .P" եարն ու. քուր խրմէ . գէս գս/ս րդգւււՆկրն պադ՚նեմ^, Ապսյ սրրոյրե ւսէգեՆսքմ*։ — 64 — XVI. The oldman and the ship. • Our Lord an oldman with a white beard Seated in glory on the cross : Cried sweetly to the sailors : Oh ! sailors, you my brothers ! My brothers, take this oldman into the ship, And I will offer many prayers for you. — Go away, go away, white-bearded oldman ! Our ship is not for prayers : Our ship is large and the passage-money is great : This ship is freighted by a merchant. — He made the sign of the cross, and sealed a paper: He extended his hand and took some sand, He took a stone for money : There ! There is money for you ! He paid his passage-money and entered the ship : There is money and dehkan ՜^ for you. The waters of the abyss were troubled The ship was overturned by the waves. Whence didst thou come, o sinful man ? Thou art lost and thou hast lost us ! I a sinner ? Give me the ship. And you go to sweetly sleep. He made the sign of the cross with his right hand, With his left he steared the ship. It was not yet midday. When the ship arrived at the shore. — 65 — \քերԱ m ԱսոԱ* IPlrn ^էոք^ ծեր ել էսլեւոր ֆսւռօք բապսեաւ ^էւէն ՝ո jutuinb t •fiutnann ճէսւ՚նէր TsufLiutliunuja , Ա՛յ 'եաւավարք գաք իմ' եղթարք , կոբարռ , առէք *է"Ա" ծերս ի սաւււ , էյս ճեպ րապոււՐ աոօթս utnJbbu i — JJ^ I I գնա գնա ծեր էսլեւոր , Ա*եր "նաւրս հԷ Jutub աղօթրց . 'iftui.nu մեծ է , վարձէ^ yum է . ^սէւս ի վւսրձ է մսէճսէռեանրԱ \ ]atui եՀս/ն քսէոսէէ կքՈէքեսքց y ^եռրն էոսյրսււ ^ սււսւգև էսէո. | 'իս^րն էսյռ գեսան . Il^ui , yj^tu ճեռ գրսէմ* եւ. գւս^եեան x Վար&րն երեսէ եւ %սէւ սրսյսյլ . յյՀւս ճեռ գրսյԱ եւ. itut^buufb t Գա րն սւՆգրնգոո պրոսւորեցսյւ. , 'էյԱէմն է քսյչւուն կործՆուսն ցսյռ « Ուսէորս եսեր մւսրդ մեոաւոր , ք^լ. դու. ԱՈրԱւր սեպ եորՈԱԱրր % ֊^աա Ij'u յեղաւոր . սէուք "նսէււո է jfiu ւ իւ. դու-ռ անոէ.% ի բու.ւյ եպոռ ։ Այու. ճեռօք քսսէ^սւ^անէր , ^ստեէու. ճեռզք Նսյւրն t /սւրցր t գեռ ֆէր եոեսէ! կսյսսյրսյեւսց , ^աւ.% ե սսէւ1աքն Հւսսսէսյտեցսյէ. t 5 — 66 — Brothers, arise from your sweet sleep, From your sweet sleep and sad dreams : Fall at the feet of Jesus : Here is our Lord, here is our ship ! XVII. Canzonette which is taught to children. The light appears, the light appears ! The light is good : The sparrow is on the tree. The hen is on the perch, The sleep of lazymen is a year. Workman, rise and commence thy work ! The gates of heaven are opened, The throne of gold was erected, Christ was sitting on it : The Illuminator was standing. He had taken the golden pen, And wrote great and small. Sinners were weeping. The justs were playing. I - 67 ֊ էք/լրարք , եչէքէ ս/նուշ ^j^jnLu։ , իյոա՚ն ա՚էւկեաէ ի ՝քՀոէսւոոսի . ԱՀ՛Ա մեռ^կւ , սւ^ա ւ1եր 'նաէ՚ն t էյրգ եբեխայից յ nLUuiaiuL ւուսւսռւսէ. . Լուսս է բսէորե , \բէսւն է a սէՈ-Լւն , Հս$ւն է թէսռհ% I \yijl ւքարէւհանց քուն% է uttunh . Երկը^քք' դշո%երն բաւյ էր , Ոսկց աթոռէլէւ գրոաժ էր , 'Բրհսւոոս է/րրէն Նրսսււսծ^ էր . Լուսաւ.որրրյ եանդՆսւծ էր , Ոսեէ գրրէշք* րրո^ւսէԾ էր ւրեծ^ ու. սլրսարև գրրուս էր • ւրեռսէւորՆեր՚ն ւաւուԱ էրն ք յԼրդսւրներն յսաոոււՐ էի՛ն i — 68 — XVIII. The hear, the fox, and the wolf. The wolf and the bear and the little fox had made peace, They were became like uncles and nephews : They have made the little fox a monk. False monk, false hermit, false ! The little fox went into the street and found an old rag, He made a hole and put his head in it, he took a stick, He put on an iron shoe, he made a hole in the stone. False monk, false hermit, false ! The fox sent the wolf to fetch the bear : I have accepted for thee this solitary life, And thou dost not send me rations. My ankles are sore, my knees are sore, my knus. In the morning at day-light they go to the chase : They caught a sheep, a lamb, and a ram : They made the wolf the holy dispenser. Unjust judge, unjust dispenser, unjust ! The wolf had made a portion for the bear of the ewe And ordered the lamb for the poor monk : The ram for me, says he, for I have walked much. Unjust judge, unjust dispenser, unjust! - 69 - ԺԸ Արլէ աղոէհս եւ գայի ԳպյւՆ ւււսյր^Ն ու աոուեսուէւ՚ն ես աարոչեր | Հօրեորօր եւ. ք՚ււերոոգիք են էէար&եր . Օւսոոէ-եււուերէէ մ/ււսեօռ ես օոկնեէՀ Սուսէ մէաեես , սուս։ սէոօթէսրսէո , սուտ t 1Լոու.եսու1/ն է փողոռն էքեէ 9ոււ iP է ճարեր . յ)այե ծակեր ւյհէւն k անկուռեր , գւսւպւս՚ն առեր , էյրեաթէ քարքսէչ^ ^ագեր , սոարն է ժւսկեր ։ Աուա է1եսէկեռ , սուսւ սւււօթ ստրար , սուսւ յ Աոոսէս՚Ն րզգայքե արշուն խ՚նգիր է ուղարկեր ^ թ*է iliuutiit on ռաւս QntjAnu/J htJbu յս/նձս եմ* սյռեր Գու ենձ րսէժէ՚ն Հես ւուղսյրկեր , կոճս է ւոեո-սր | կոճս է սէեռեր I ծունկս է սէեռեր ^ ծունկս տ ԷԼռսյւօսւուն երբ ւուսացաւ յսրս ես "1"Ր ^ IPhu մառի և մհ՚ն թօաւէ ել դսյռ մ*՝ են ճարեր , Հոգեւոր բստմւսնսյրսւր րռգաոս են գրրեր է Iffnun. §իս$սւս$ւոր , ծուռ րսւմս։նս$րար , ծուռ : Գաւա րոգսյռն սյրՏուն ntuffpu է ^աներ , QIaojuinu 1սեււճ մրսյկեռոն աարսարեր , Ա՝"',բրն րՆճ , Աէսէ , ես ^ւսսէ մուռ ես եկեր , \քուռ գսյտսյլոր , ծուււ թստմանսյրսէր , ծուռ t — 70 — The bear had raised his paw and struck the wolf, So hard he struck that he took away both his eyes : I am the first among you and you have given me the ewe. Unjust judge, unjust dispenser, unjust ! The fox who saw it was much afraid : And seeing the cheese in the trap, said to the bear: My grand uncle, I have built a fine convent^ The place is a place of retreat, a place of prayer- The bear had extended his j)aw to take the cheese: The trap seized his neek on both sides : « Little fox, my nephew, why do you not help me? This is not a convent, not a place of prayer, w The little fox seeing it, was much pleased : He made a funeral service and prayed for his soul: « The ill of the wolf, which thou hast occasioned, has seized thee : This place is a place of retreat, a place of prayer. ;; Justice, thou pleasest me much ! Whoever does harm to another soon perishes : As the bear in the trap is obliged to fast : That place is a place of retreat, a place of prayer ! — 71 - 1Լ('/'' /*7^'"^V"/'' ^/* ՚Ք'"1'!^1' Դ՚՚Տււ"^^ '1"'ՐԿ"Ր < Հա1ւս կւսրեեր՝ որ երսոլ.ս ujipb ի գու.ոս վսյզեր . Ա՝ե^ եմ՝ ես ի ձեր ^քէք^էգ » զգառն էք uint.bn . Գքուռ ւււսէՈէԱէ-էէր | a՝ttt.n- բսյժանւսրար , Ծու.ռ < 11ոոէ-հսու.կ% որ ոաւս ւոեսեր , fu/iuui սարւեոեր . Րռսյանրրն iiiiuliuim ւոեսեր սսւր^ուն սյսէր . գեոեոեկ ք մեծ ^սրեորաւր , յանք Ա՝ եմ՛ շրներ ^ ^եւէն է ւյս/եու.ո in եղ , աոօթեւու. սէեո i ԷԼրյ՚ն րբՏ^սՆ^ու-քև էր սւարեր ռպէսնհրՆ առեր , \^եսւնւսսւրն ւ1հպև էր անկեր ւիրար եկեր , « Աոուես/։ւկ եոբօրորդի ւ1^ր Հես օււեեր . ^եոս չէ է1անուց սէեղ^ ւսյոօթելու. սէեու » ւԼոուեսուկս որ ոաւՆ տեսեր՝ ոլրսյիւաոեր , ԼԼրբէւ֊Ն պսէչսւօև է տսւրե ր ^ կոգուն կաէյգներ . a ԳպյւուՆ էսեոճՆ որ գոլն սւրեր՝ ոոեպ է բրռներ ^եոսէ է iju/dni.n ս»եղ^ աղօլժելու. աեոՀ » Գսէէոասսւաս , ujiP ես fufiuui .բեռ եմ' ^աւա1ւեր . րմ '^յՐ՚Ո մասէ կսւմեէյեր , չու.սւ է կորեր , քքրաէս սյր\% ի էակսէնսէսքն է չորակեր . ^եոն է iju/LnLii սէեո , աղօթելոլ սէեու -֊ 72 — . XIX. On a little knife lost My heart trembled in my breast from fear : From fear my hands were powerless : What shall I answer to my papa, For I have lost my little knife ? It was strong and sounding, With a single stroke it cut through a large cu- cumber : I did not sleep out in the village of others, And I did not take it from my bosom in the houses of others. My knife had good manners : It remained with me all day without being tied. They made me drunk, they deceived me And they seized it. My knife gave me advice. That I should keep aloof from dry bread, I know that it is not good for thy teeth. And also without pity it burthens thee. When there are soft loaves and hot bread. Rejoice and expand thy visage : Give advice and preach to the matrons Tho knead them with oil. — 73 ֊ Տէսղո խաղւպիկ է ի շախա . Աիրսւս ի փորիկս գուլսէյր վաիւուս , շե-քւուիս ի բ.ա% չերթ ար յաբուս. իս A*i>i ճրւապ ւոի տամ* սչապուս , Որ Լորուսեր եէՐ զէյ* չախուս » իիսէո ռօրաւոր էր ու &այււեւԼ Ա՚եձ^ յ&ձ խիար կըս՚րէր »1էկ Հեղ, Ոլ կու քրՆի ի յայլոէք դեէլ, իոյ կու Հէսնի ծոսուււ ի Մէեղւ ^այսուս ունէր ազցկ յսոոասլ , Հես։ ի՛նձ կե՛նար պօրն առանս կապ i Գի՚նոյ Այրի՛ն էորւի՚ն ի՚էւձ աար , Լուկ ձրգեռի՚ն դչախուս ի յափ » վաիւուս կու սէար հնձի արրէսսէ , թ՝է չոր Հաւյ1^ կա if իր ի զսւտ , գիտեմ՛ որ իէէր յհ՚^էր ակռւստ , Համ* էսնմւէւննաթ ռսյռնան ի մր€£յԱ1 : կա կուռ ււսւ^եր [ի "ի i տաբ Կ'"*! » Ուրաիյէսոիր պերեսրգ բոյէք • խրրսյտ ^տրոռ տուր սւանաիսնսէս էյդով ճրմո-ե՚ն զի՚կք Հեսէ իրրաւյ » — 74 - When we went to the banquet and feast, My knife told me slily : When thou seest nice bits Without me thou shalt not put out thy hand. With much address it sliced the ham, It encouraged me and exorted me : Fill the glass and give it to my hand Let us eat and drink, that my soul may be gay. My knife had great care of me, It gave me good counsels with affection : Do not sit down near any body In order that thou mayest satisfy thyself with little care. I pity thee that thou hast no teeth. When thou meetest with raw meats : Do not swallow it greedily, That it remain not in thy throat and thou become a joke. My knife was very affectionate with me : When we went into the house of others, When it saw the meat roasting or in broth, It did not let me take the curds. My knife was more than a preacher. Every day it preached to my parishioners : " When the day of blessing houses shall arrive Bring to my master fried hsh. w ֊ 75 - ok I" "/' ե^ր1" w'i'P ^'"I'h '" II է o լիս , Quifuni u ասեր utunmni Կ դէւս ihu llnhh պւսսէսւռ եոս. երկասւիս՝ յԼռսւ՚էւց իՆձէ ձեռռ չըւոս/նիս : իիսէո էսսւապոյ սւաչէր չոր միս , 'իա^ալերէր յորղորհր զէ" y Օգսււսյ/մր՚ււ ւրս Աէէէւր ի ւսյփհս , /խէոե՚եք juJatjn որ կանոչի Հոսիս t QuimniLU ի կեսւս էր աիսսէ գրէժով ^ քՀսէրի իյրրսէսւ սու ւոսւր սիրով ք թ՚է Jp "երսւոիո ի սւսրոու քով Որ կրչւուսՆսւս քիչ մի Հոգովէ ի/եոճրս զու. դւսք աեռաէ Հուեիս , Ա^նեփ մրսի երր Հէսեգիսյիս՝ ԷԼգսւկութեսէԱր. Um-I ^իսւանիս , Փ"'Խր Ավօոէսռղ | ւի1ւիս ՛ճառիս : Աախուս ի Հետս էր խիսսւ սիրուն . էր բոր երթ աք ի յայըւէյ աոն, ՀրւսՍէսՆ աեաէնար ռմիսն ր ւեփոս ^իքոոէր ւոանիս ձեռքս ի սսւԾուն տ ՛Բաս պվէսրդսւպեսէ էր իմ՝ տստիտուս ^ ՕօրրՆ քարոռ uttuui օ՜րիւերուս . « էքրր տր՚նօրՀ՚նէք դաւ աօներուս ^էսաեսէծ ձր1/նիև րերէք սւիրուս 9 t — 76 — My knife said to rae : Thou art ray master, Do not show me to any body : Here for a moment abstain from wine And do not let me be stolen. Martiros had written this song : My knife was fond of ham : They carried me to the wedding of a bridegroom, I had not advantage, because I lost it. God was good and merciful, 1 found my knife and it never left me more : When I saw others eat any thing My heart trembled before them. My knife said to me : Care not so much : Rejoice that thou hast found me : Till July thou must have patience, And then I will give thee to eat cucumber with honney. My knife was honest and covely, It sat near the ladies : It gave many good counsels : ii Take milk with cream. When thou meetest with lamb's meat, With pepper ground and roasted. Sit down on the border and exhort it, Give a little glass also over it. « — 77 — QtuhitiLU utuutg . իս էոէրէքև դու , Q^hu ifti ոուցներ ամեն մսւրգու. . ^ա^ ւՐ^աստ սլա^է ԳՔ^՚Լ է գէ՜^"*^ » Ա Wib ^/""""՚ գոոէսՆաւու. t էքոգս է գորստծ յրարւււրրոսէ . Qtufuncu ււսչոո էր չոր ւքրսէ . Հարսսհք ւոարւսն ր Նոր maun | քօէր չրւոեսէսւ , .բաե սորուսի t Ասէոուած րնձ ք՚սղԿՐ էր ւ֊ոոորմած , QujfunLu գրասյւ , չեոսւ. ձեռաս . Ա II "'Ք ոււոես րսյեւյ իրաէւ ^եսնուս ոոոայր սորտս ր nnuttin t Qtufuncu ասէր » խիսւո ժչւ' Հոգար ք Րւրսէքսսյսոր երրոր գրսէսւր . IP/ihi է յուլիս ոսնէս գիժէսր Որ կերռր%եւՐ յեորույ խիսյր % QuifunLu Հսյմեսա էր mhuui սրրով ^ ի տս/ետր1/նս։էյ սրսւոէր ր .P"y i բարի լսրրասէ սու. սէսյր 1"1"Կ t « 1յ՝եոոիև բերէք կաթին սերով։ Ոչխարի միս լի%էր փուշտայ 9ինք սէաբոեոոս abvuia օու.ֆաւսյ 'էյիսւո ի յեդերն յ"րդ"րէ է^ւա , ^ուր գաւսէթիկ մ** '^{Jl ի *l^P"iJ • * — 78 — It was older then you in time, It said always to itself: Bring not dry bread, Because it will not tender the hand for shame. In reading this psalm I bless the soul of hira who give it me : Because the two days in which it abandoned me Not even a single sparrow fell into my teeth. In the world there is not a more foolish man than me: I was desirous, although ignorant, of this song : In order that men might smile and mock me When they repeat it at great feasts. — 79 — Qfrq կՐ "րէկ (riuUiuhiuuuiu Ա՚րսււսսս սւսէր րսսես nniitu , Զեռօ ՀրսէաՆի ի iiuiPofitiun t ի ւր1յթեոյ1ւոկրն uutnuiiuliu ffiutP ւորւ.ոոին շւսսէ ոոորսհս . էյրե"՛- ք^րք՚ե "Ր ["'"Ր^^բ դե"՝ (^ւսսռաս ^ րնեւսւ. օՆճոուկ Jh մոս : (յաշասյրՀս }P'I"^J "7/ հւեոլժ քսէէւ որս Հսւււյյս liiuniil էս1ւէւէսէ puiljhu ^ էրրծոսյհ էՏււյրգրս 1ւ tu ու ւս ut ես a հո իր բոր tuuhli հ սեօ^ մէճւրս : NOTES 1 These songs or poems are written in the Armenian vulgar language, but in different dialects; although many of them are very near the literal or classic Armenian tongue. They were also composed at different epochs from the XIV and some per- haps from the XIII up to the last century. The greatest part of them we have collected from rrmenian manuscripts in our li- brary of St. Lazarus, but some of the copies are very incorrect, and the sense left in incertitude: there are others in which obso- lete and foreign words are employed: we have therefore judged it opportune to accompany these songs with the following brief illustrations. 2 This Leo who was afterwards Leo the III, having made war during his father's absence, in 1266, against the sultan of Egypt, who had invaded Cilicia, was made prisoner and taken to Egypt. After some time his father Haiton or Hethum the I, returning from Tartary, first by force of arms, and afterwards by conferring a favour on the sultan, recovered his son. 3 Meydan, a turkish word, which signifies a square or place. 4 Sis was the capital of the armenian kings of Cilicia : and now it is the seat of an armenian patriarch. 5 This was a city near the river of Aras and mount Ararat, inhabited by rich merchants, adorned with many beautiful pala- ces and churches: which were iu part destroyed by the great X — 82 - Chah-Abbas, king of Persia, who carried its inhabitants into his dominions at the beginning of the XVII century. This new co- lony built a town opposit Ispahan and called it NewCiulfaor Ciu- gha Cbfp Տ,"՚-՚ը")'- and on this account their ancient habitation was called Old Ciugha, which is now almost entirely destroyed. 6 Massis [Սասիս) is the name used by Armenians instead of Ararat. 7 Etcmiazin (կչւֆաքէթ.) near Erivan, is the most celebrated convent of Armenia, and the seat of its great patriarch or Catho- liCOS (կաթողիկոս) : 8 Arm. \օոր Վիրապ. This was anciently an abyss or well, in which criminals were thrown. S. Gregory the Illuminator of the Armenian, was also thrown into it: after his apostolate this place was converted into a church and convent, and was one of the most celebrated places of pilgrimage of Armenia. 9 S. Lance ԼԳե,լարգայ վա՚/Հթ) \s a great and celebrated con- vent in Armenia, named also Ayrivank (Այւ՚Իփ՚՚^՚թ , Convent of the Cavern), where the sacred Lance was long preserved. — Moo- ghni {}Տու.ւըէի) another convent, where there was a pilgrimage to S. George. - , • ՛ . ՛ 10 Sea of Van {Վա՚նւսք Ծ"Հ) is the most celebrated and the largest of the armenian lakes, so named from the city of Van or Semiramocerta (յ^աՍիրա յ՛ակերս). 11 Aghtamar {\\^ււթաէՐար)^ one of the four islands of the lake of Van, and the seat of an armenian patriarch. 12 Avan (Ա«-««^), a little town or village on the opposite side of the lake. 13 Osdan {[{ստա՚ւ,)^ a little town on the S. E. shores of the lake. 14 This song is much changed in the manuscripts; some are shorter, some longer: we have united all the verses together. 15 The crane, the stork, and the partridge are the favourite birds of the armenian popular poets, as will be seen in other songs. 16 The bridegroom is called king among the Armenians. 27 Fez or fess ; a cap of red cloth worn by the Turks and many other oriental people. 18 The bridegroom holds in his hand an apple during the ceremony of the marriage. 19 See the Note 8. — 83 — 20 Jagovig (Ցս՚^՚՚Հ/՛'/) in arm : is a persian martyr, who was put to death by cutting off all his limbs at the joints. 21 The oriental pancake is named in armenian losli or luvush Լկլ՛ Լ-՚՚-՚՚՚ձ)- 22 The men ofVan have the peculiar gift of poetry: this song and number IV, as also the following XIV, are specimens of their popular language and poetry. 23 The stork is considered by the Orientals sacred to hos- pitality. 24 Varac (Վ.«րա//) is a rochy mountain to the E. of the town and lake of Van. 25 Dehkan ԼԴա^հկա՚ւէ) is the unity of money among the Armenians. Library FOUNDED 1915 INDEX I. On Leo son of Hailhon II. On the daughter of an armeniun prince on her deparlure to be married to a Tartar prince . III. The Armenians in their emigration from Old Ciulfa IV. On one who was shipwrecked in the lake of Van V. The latnentation of a bishop^ who having planted a vine- yordj and before it gave fruity his last day coming, he sings thus .... VI. Elegy of Adavi .... VII. Lament of a mother on her son who died in infanay VIII. On the some subject . IX. Song of the new bride . X. A song on the Bridegroom ) . XI. The pilgrim to the crane XII. The elegy of a partridge XIII. On the Partridge XIV. To the stork .... XV. The Voungman and the water XVI. The oldman and the ship XVII. Canzone tte tvhich is taught to children XVIII. The bear, the fox, and the wolf . XIX. On a little knife lost . Notes 6 12 14 18 24 30 32 34 40 46 50 54 58 60 64 66 68 72 81 UNIVERSITY OF CAUFORNIA-L09 ANQELES