A LATIN READER: CONSISTING OF SELECTIONS FROM PHAEDRUS, C}ESAR, CURTIUS, NEPOS, SALLUST, OVID, VIRGIL, PLAUTUS, TERENCE, CICERO, PLINY, AND TACITUS. WIfit! Copicu0 Watet anb VTocatularv. PREPARED BY WILLIAM F. ALLEN, A.M., PROFESSOR OF ANCIENT. LANGUAGES AND HISTORY IN THE UNIVERSITY OF WISCONSIN; AND JOSEPH H. ALLEN, CAMBRIDGE, MASS, BOSTON: PUBLISHED BY EDWIN GINN. CHICAGO: FRED B. GINN. 1869. Entered according to Act of Congress, in the year 1869, by J. H. AND W. F. ALLEN, In the Clerk's Office of the District Court of the United States for the District of Massachusetts. CAMBRIDGE: PRESS OF JOHN WILSON AND SON. PREFACE. OUR first object in the preparation of this Reader, has been to furnish for beginners a sufficient amount of the easiest and most interesting reading-matter to be found in purely classical writers. We have considered that, after a few month's careful training in the elements of the tongue,- for which the " Lessons," published last winter, were specially designed, — a good deal of time may best be devoted to mere translation, with the object of practising what has been already learned, rather than of acquiring a greater mass of purely theoretical knowledge; giving the most careful attention to accuracy, but leaving the nicer points of grammar for later study, except an occasional parsing lesson be had, so as to keep the learner in practice and the memory fresh. For the sake, however, of teachers who may prefer to use this as a drill-book, and of classes that may have no more extended course of Latin study in view, we have given copious references to the Grammar, covering nearly every point after the paradigms of verbs; in general, referring to each principle of syntax once, and only once, or, if a second time, then simply as the best way of giving help in a difficult passage. Vi PREFACE. In order to facilitate, in some degree, the familiar acquisition of so difficult a language as Latin, we have employed in this book those helps to the eye of accents and " digraphs," which the custom of three centuries has sanctioned, and which even the practised reader will not always disdain. In the Grammar and Lessons, whicli are supposed to be studied under the constant direction of the teacher, we preferred to dispense with these aids, that so the pupil, at the cost of a little more pains at starting, might be prepared to take up whatever edition of the classics might come to his hand; for the special uses of this volume, we think they will be found serviceable. In orthography, we have on principle admitted considerable freedom as to points which may be regarded as still unsettled; in general keeping to the best recent authorities, but aiming to habituate the eye of the student to those varieties of spelling he is likely to meet in a variety of authors and editions. For the sake of those schools and classes to which the Reader comprises, practically, all the Latin ever expected to be learned, we have desired that this volume might enlarge and not belittle the notion of what a classic language and literature mean. The best justification of classical study, after all, is not its value as a mere means of mental discipline, for which modern and scientific methods are to so large an extent coming to take its place; but that it combines that discipline with some guiding of the mind towards the higher interpretation of history, and the deeper lessons of human life. With this view, every firstclass name in Roman literature, excepting Livy and Horace, is represented in this collection; and special care has been taken, both in text and notes, to make PREFACE. v-ii it a help towards a clear view of the course of Roman empire, at its most critical periods, from Scipio down to Trajan. Nor will it be held void of interest, that we have given, from Tacitus, Pliny and Suetonius, every notice to be found in classical antiquity of the early Christians; while, in Virgil's " Pollio," and Cicero's correspondence with his friend Sulpicius, is afforded some hint of the level which the most cultivated Pagan thought had attained on religious themes. While the reading most in vogue for beginners has of late presented Latin chiefly in its rhetorical composition and literary dialect,- we have sought, by familiar letters and dramatic dialogue, to show it as a living tongue dealing with real things. The drollery and fun of Plautus, the graver humor of Terence, the easy and cheerful courtesy of Pliny's letters, the downright hard-hitting of Marius's speech before the people, seem to us a most desirable substitute for the weary and dreary narrative of the " Gallic War," as most boys find it. And while, in the case of Cicero, a vein of insincerity runs through most of his formal writings, even in his philosophical dialogues, where he tries to persuade himself that he is a single-minded searcher for truth, his letters bring us into an other atmosphere. His fond domestic feeling, the despair of his exile, his frank pride in his public welcome back, and his heavy heart refusing to be comforted after his daughter's death, show him in a more genuine and manlier way than the elaborate false pleading of the "' Milo," or the polished hollow compliment of the " Marcellus." In the preparation of the text and notes, we have had in mind the needs of young students, not of mature scholars; following the best editions within our reach, and carefully comparing the more important viii PREFACE.various readings, while making no pretensions to critical editing of our own.* We have aimed, in the notes, not to depart from the immediate needs of the boy or girl of fifteen, for whose use this volume is especially designed; desiring to help the student do his work, not to do his work for hlim; seldom translating a passage, but preferring to call his attention to the principle of construction involved, and then leave it for him to make out the meaning for himself; consulting freely the great historians, chiefly Grote, Mommsen, and Merivale, but forbearing to load the page with masses of mere information, however interesting. In preparing the Vocabulary, we have thought best, for many reasons, to make its range broad enough to cover the whole body of classical Roman literature, rather than any single selection of authors. For this object it has been read twice with every article in Andrews's large Lexicon, and most of it, besides, with the much more copious one of White and Riddle. To bring it within the compass of two hundred pages has required, besides the careful packing of each page and line, very large omissions. In particular, many classes of derivations and compounds, occurring rarely, or else quite obvious in their meaning; numerous words used in a purely technical sense by legists, grammarians, and naturalists; words of late or doubtful *13esides numerous American school editions, we have chiefly used for Phoedrus, Raschig and Siebelis; for Caesar, Doberenz; for Curtius, Zumpt, whose critical edition we have mainly followed; for Sallust, Jacobs and Long; for Ovid, Haupt in the Metamorphoses, Ramsay, Paley and Siebelis in the Fasti; for Virgil, Ladewig; for Cicero's Epistles, Frey, Hofmann, Hoffa, and Abeken (Merivale's version); for Tacitus, Nipperdey and Ritter. In a few cases we have referred [" Hb."] to the "Handbook of Classical Geography, &c., prepared by T. P. and W. F. Allen." PREFACE. ix authority, or else mere archeological curiosities; together with a few terms or meanings rejected on the score of decency, have been freely omitted. With this qualification, we think that the learner who has been taught so much of derivative forms and combinations as we have given here on a single page, need never be at a loss for the meaning or inflection of any word he is likely to meet in any classical author from Plautus to Tacitus;. while this Vocabulary will be found peculiarly rich in terms of common life. It includes about 15,000 words, with the addition of about 1,300 proper names or adjectives and more than 200 dates, carefully selected, so as to make a convenient manual of reference, both as to the main points of ancient history (including numerous matters of Roman antiquities and politics), and as to those mythological allusions, which may be called the common stock of classical tradition. In this way, we have aimed to keep before the learner's eye some hint of the wealth and variety in diction of the language he is studying; while his judgment in the use of it will be better trained than by servile reliance on a mere list of words, however copious and redundant, prepared for his present convenience only. The three volumes now before the public contain what may be regarded as a complete and sufficient course of Latin study for those who desire only a general acquaintance with the language; and more particularly designed for those classes in Academies and High or Normal schools, which may be presumed able to give only one or two years to classical study. To such, it will be a tolerably full course of reading in itself; and, to others, a sufficient preparation for the many excellent editions of standard authors in current use. X PREFACE. For the aid of those who desire a more critical acquaintance with the language, and a more intimate knowledge, from original sources, of the most eventful period of Roman history, we have in preparation a Manual of Latin Composition, which may be looked for within a year, and an edition of Coesar's Civil War, to be amply illustrated from the history and writings of his own time. CAMBRIDGE, MASSACHUSETTS. August, 1869. CONTENTS. PAGE I. FABLES OF PHEDRUS............ 1 II. JULIUS CSA............... 11 1. First Invasion of Britain......... 11 2. Second Invasion of Britain........ 19 3. The People of Gaul and Germany...... 26 III. QUINTUS CURTIUS: Life of Alexander...... 37 1. The River Cydnus.......... 37 2. Battle of Issus............. 43 3. Death of Clitus............ 58 4. Defeat of Porus............ 64 5. The Indian Ocean........... 72 6. Death of Alexander........... 77 IV. CORNELIUS NEPOS: Life of Hannibal...... 82 V. SALLUST: The War with Jugurtha...... 91 1. The Youth of Jugurtha......... 91 2. How Jugurtha became King of Numidia.... 95 3. Jugurtha in Rome.......... 98 4. Political Parties in Rome......... 100 5. The Campaign of Metellus....... 102 6. Caius Marius............. 110 7. The Despair of Jugurtha........ 112 8. Marius before the People......... 116 9. Marius in the Field........... 122 10. Lucius Cornelius Sulla......... 128 11. Jugurtha is Betrayed and Captured...... 1; Xii CONTENTS. PAGE VI. OVID.........135 1. The Story of Phaithon... 135 2. The Month of March.......... 145 The Year of Romulus.......... 145 The Year of Numa........ 146 The Sabine Wives...... 147 Faunus and Picus........... 149 The Sacred Shield......... 151 The Infant Jupiter........... 152 Bacchus and Ariadne.......... 153 Anna Perenna..155 lMurder of Cocesar. 158 Bacchus and the Honey-cakes...... 159 Rite.:of Minerva...... 160 The Golden Fleece........... 161 VII. VIRGIL......... 163 1. The Story of Aristaus........ 163 2. Tityrus (Eclogue I.)......... 169 3. Pollio (Eclogue V.).... 172 VIII. PLAUTUS: Mercury in Disguise. 1........' 174 IX. TERENCE: The Self-Tormentor....;.......181 X. CICERO..... ~ ~ ~ ~ ~....'. 185 1. Cicero's Exile and Return (Vell. Paterc.). 185 Cicero to his Wife and Children....... 186 To his Brother Quintus.......... 188 Cicero to Atticus..191 2. The Death of Tullia.......... 194 Sulpicius to Cicero....194 Cicero to Sulpicius.......... 197 XI. PLINY............... 199 1. Letter to Tacitus, concerning a School for Boys 199 2. Letter to Tacitus, on his Uncle's Death by the Eruption of Vesuvius, A.D. 79...... 200 3. Second Letter on the Eruption,.... 203 4. Letter to Trajan. concerning the Christians. ~ ~ 206 5. The Reply of Trajan. 208 XII. TACITUs: The Conflagration of Rome, and First Persecution of the Christians, A.D. 64, 65.... 209 NOTES............. 215 LATIN READER. I. FABLES OF'PHYEDRUS. I. De Vulpe et Uvd. Fam6 coacta vdlpes alta in vinea Uvam Appetebat sdmmis saliens vifribus. Quam tAngere ut non p6tuit, discedens ait: "Nonddim matura est, n61lo acerbam sumere." Qui facere quae non p6ssunt verbis 6levant, 5 Adscribere hoc debebunt exemplum sibi. II. Vulfpes et Hircus. Homo in periclum simul ac venit cAllidus, Reperfre effugium Alterius quaerit malo. Cium d6cidisset vdlpes in puteum inscia, Et Altiore cladderetur mArgine, Dev6nit hircus sitiens in eunddmn locum; Simuil rogavit,- 6sset an dulcis liquor Et c6piosus? Illa fraudem m6liens:' Desc6nde, amice; tAnta bonitas 6st aqua, Voldptas ut satiAri non possft mea." Immfsit se barbAtus. Tumrn vulpecula lo Etvsit puteo, nfxa celsis c6rnibus, Hircdmque clauso liquit harentdm vado. 2 LATIN READER-. III. Lupus et Agnus. Ad rivum eundem luipus et agnus venerant, Sitd compulsi. Superior stabat lupus Long6que inferior agnus. Tunc fauce improba Latro incitatus, juirgii causam intulit;' Cur," fnquit, " turbulentam fecisti mihi 5 Aquam bibenti?" Laniger contra timens: " Qui p6ssum, quaeso, facere quod quereris, lupe? A te decurrit ad meos haustuis liquor." Repulsus ille v6ritatis viribus, "' Ante h6s sex menses male," ait, " dixisti mihi." Io Resp6ndit agnus: " Equidem natus n6n eram." "' Pater hercule tuus," inquit, " male dixit mihi Atque ita correptum lacerat injusta nece." Haec pr6pter illos scripta est homines fabula, Qui fictis causis innocentes 6pprimunt. 15 Iv. Vijpera et Lima. Mordaiciorem-qui improbo dente Adpetit, Hoc Argumento se describi sentiat. In 6fficinam fAbri venit vlpera. Haec, cuim tentaret, sl qua res essdt cibi, Limam momordit. Illa contra c6ntumax, 5 " Quid me," inquit, " stulta, dente captas laedere, Omne Adsu6vVi f6rrum quae corr6dere?" v. Canis et Crocodilus. Consilia qui dant prava cautis h6minibus, Et perdunt operam et deridentur turpiter. Can6s currentes bibere in Nilo fluimine, A c6rcodilis n6 rapiantur, traditum est. Igitlr cum currens bibere ccepisset canis, 5 FABLES OF PHtEDRUS. 3 Sic c6rcodilus: " Qualm libet lambe 6tio, Noli vereri." At ille: " Facerem me hercule, Nisi esse scirem carnis te cupiduim mea." VI. Muli et Latrones. Mull gravati sarcinis ibant duo: Unuis ferebatffiscos cum pectinia; Alter tumentes muilto saccos h6rdeo. Ille, 6nere dives, celsa cervice eminet, Clarumque collo jactat tintinrntbulum; 5 Comes quieto s6quitur et placid6 gradu. Subit6 latrones ex insidiis advolant, Interque caedem f6rro mulum sauiciant: Diripiunt nummos, n6gligunt vile h6rdeum. SpoliAtus igitur casus cuim fleret suos, 0o "Equidem," inquit alter, " md contemptum gauideo; Nam nihil amisi, nec sum laesus vulnere." Hoc argumento tuita est hominum tenuitas: Magnae periclo stint opes obn6xie. vii. Calvus el Musca. Calv/ momordit muisca nudatdtm caput; Quam opprimere captans Alapam sibi duxit gravem, Tunc illa irridens: " Ptinctum volucris pa.rvula Voluisti morte ulcisci: quid facies tibi, Injtiria qui addfderis contumeliam?" 5 Resp6ndit: "Mecum faicile redeo in gratiam, Quia n6n fuisse me'ntem ledendi scio; Sed t6, contempti generis animal improbum, Quae d6lectaris bfbere humanum sAnguinem, Opt6m necare v6l majore inc6mmodo." Id Hoc Argumentum veniam ei darl docet, Qui cAsu peccat. NAm qui consilio 6st nocens, Illum 6sse quavis dfgnum ponan jtidico. 4 - J.ATJN READBRR VIII. -Homo et Colubra. Qui f6rt malis auxilium, post tempuis dolet. Geli rigentem quidam colubram suistulit. Sinuique fovito c6ntra se ipse misericors; Namque uit refecta est,:necvit hominem pr6tinus. Hanc Alia cuim rogaret causam fAcinoris,;: Resp6ndit: "Ne quis discat prodesse improbis." IX. Asinus ad Senem Pastorem. In principatu c6mmutando civium Nil praeter domini n6men mutant pailperes. Id esse verum, pArva haec fabella indicat. Asellum in prato tfmidus pascebat senex. Is, h6stium clam6re subito territus, 5 Suadebat asino fiigere, ne possent capi. At fille lentus: " Quaeso, num bilnA-s mihi Clitellas imposituirum victorem putas?" Senex negavit. "Ergo quid refdrt mea, Cui serviam? clitellas dum portem meas." 10 x. Lupus et Gruis. Qui pretium meriti ab fmprobis desiderat, Bis peccat: primum qu6niam indignos Adjuvat; Impuine abire~defnde quia. jam n6n potest. Os devoratunm fauice cum haererdt lupi, Magn6 dolore- victus ccepit -s/ngulos 5 Illicere pretio, ut fllud extrahernnt malum. Tand6m persuasa est juirejurand6 gruis, Guloaque;.crderas c611i longitddinem, Perlculosam fecit medicin-Am lupo. Pro qu6 cuim pactum flAgitaret pramium: 10 "IngrAta es," inquit, " 6requa, nostr6 caput Inc6lume abstuleris, et mercedem p6stules." FABLES OF PHADRUS. 5 xi. Socrates ad Amicos. Vulgire amici n6men, sed rara est fides. Cium parvas ades sibi fundasset S6crates, (Cujus non fugio m6rtem, si famam -adsequar, Et c~do invidia, dimmodo absolvar cinis) E p6pulo sic, nescfo quis,; ut fierf solet-: 5 "Quaes6 tam angustam, tAlis vir, ponis domum " "Utinam," inquit, " veris hanc amicis impleam! " xII. Guzbernator et Naulme. Citm dd fortunis qufdam quereretur suis; Als6pus finxit c6nsolandi grAtia: VexAta sawvis nAvis tempestAtibus, Int6r vectorum lAcrimas et- mortfs metum, Faciem ad serenam sdbito ut mutatdr -dies, 5 Ferri secundis tdta capit flAtibus, Nimiaque nautas hflaiitate ext6llere. Factuis periclo tum gubernat6r sophus: " Parc6 gaudere op6rtet, et sensim queri,TotAm quia vitam miscet dolor et gauidiun." 10 xIII. zfsopus et Petulans. Successus ad-perniciem multos devocat. As6po quidam p6tulans lapidem: rnpegerat. " Tanto," inquit, " melior! "- Assern deinde illf dedit, Sic pr6secutus: "Plds nonri habeo mehdrcule, Sed unde accipere p6ssis, rmolnstrab6 tibi." 5 Venit ecce dives et- potens; huic siniliter "Impinge lapidem, et;dignurn accipies pMimium." Persuasus ille f6cit, quod monitis ftit:Sed spes fefellit impudehtem AbdAciam: Comprensus namque poenas persolvit cruce. 10 6 LATIN READER. XIv. Rana Rupta et Bos. In6ps, potentem dulm vult imitari, perit. In prato quondam rana conspexit bovem, Et, tacta invidia tanta magnitudinis, Rug6sam inflavit pellem. Tum nat6s suos Interrogavit, an bove esset lAtior? 5 Illi negarunt. Ruirsus intendit cutem Maj6re nisu; et sfmili quaesivit modo, "Quis major esset?" Illi dixeruint, bovem. Novissime indignAta, dum vult validius InflAre sese, rupto jacuit c6rpore. Io xv. Rana? Regem Petentes. Athenax cuim florerent amquis legibus, Procax libertas civitatem miscuit, Frenumque solvit pristinum licentia. Hinc c6nspiratis fAttionum partibus, Arcem tyrannus 6ccupat Pisistratus. 5 Ciim tristem servituitem flerent Attici, Non quia crudelis ille, sed quoniam grave Omne fnsuetis 6nus, et ccepissent queri: As6pus talem tuim fabellam rettulit: Rana, vagantes liberis paludibus, Io Clam6re magno regem petiere a Jove, Qui dissolutos m6res vi compesceret. Pater deorum risit, atque illis dedit Parvuim tigillum, mlssum quod subit6 vadis Motui sonoque terruit paviduim genus. 15 Hoc mersum limo celm lateret dlutius, Forte una tacite pr6fert e stagn6 caput, Et explorato rege cunctas evocat. Illae, timore p6sito, certatim adnatant, Lignuimque supra tuirba petulans insilit. 20 Quod cim inquinassent 6mni contumelia, FABLES OF PI-LDRUS. 7 Alidm rogantes regem misere ad Jovem, Inuitilis quoniam esset, qui fuerat datus. Tum misit illis hydrum, qui dente aspero Corripere ccepit singulas. Frustra necem 25 Fugitant inertes: v6cem praecludit metus. Furtim igitur dant Mercilrio mandata ad Jovem, Afflictis ut succdirrat. Tunc contra deus: " Quia n6luistis vestrum ferre," inquit, " bonum, Malum perferte." V6s quoque, o civ6s, ait, 30 Hoc sustinete, mAjus ne veniat, malum. xvI. Scurra et Rusticus. Prav6 favore lAbi mortales solent, Et, pr6 judicio dum stant erroris sui, Ad poenitendum r6bus manifestis agi. Facturus ludos quidam dives n6biles Prop6sito cunctos invitavit praemio, 5 Quam quisque posset, it novitatem ost6nderet. Venere artifices laudis ad certanmina: Quos inter scurra, n6tus urban6 sale, Habere dixit se genus spectaculi, Quod in theatro nuimquam prolatrim foret. lo Dispersus rumor civitatem c6ncitat. Paullo ante vacua tuirbam deficiint loca. In sce6n vero p6stquam solus c6nstitit, Sine apparatu, nullis adjut6ribus, Silentium ipsa f6cit exspectattio..15 Ille in sinum repente dimisit caput, Et sic porcelli v6cem est imitatuis sua,, Verum dt subesse pAllio cont6nderent, Et excuti juberent. Quo fact6, simul Nihil est repertum, mfiltis onerant laudibus, 20 Hominemque plausu pr6sequuntur mAximo. Hoc vidit fieri rdsticus. "Non mehercule Me vincet" inquit: et statim prof6ssus est, 8 LATIN READER. Id6m facturum mnliuis se postridie. Fit tfirba major. Jam favor ment6s tenet, 25 Et derisuri, n6n spectaturi, sedent. Uterque prodit. Scuirra degrunnit prior, Movetque plausus, 6t clamores suscitat. Tunc shmulans sese v6stimentis ruisticus Porcellum obtegere (qu6d faciebat scilicet, 30 Sed, in priore quia nil compererlnt, latens), Pervellit aurem verb, quem celaverat, Et ctim dolore v6cem natura 6exprimit. Acclamat populus, scuirram multo similius Imitatum, et cogit, risticum trudf foras. 35 At file profert ipsum porcellum e sinu, Turpemque aperto pignore error6m probans: "En! hic declarat, quales sitis juidices! " XVII. Cervus et Boves. Cervuis nemorosis excitatus latibulis, Ut v6natorum fdigeret instantem necem, Cac6 timore pr6ximam villam petit, Et 6pportuno s6 bovili c6ndidit. Hic b6s latenti: " Quidnam voluisti tibi, 5 Inf6lix, ultro qui ad necem cucurreris, Hominuimque tecto spiritum commfseris?" At ille supplex:'" V6s modo," inquit,'" PDArcite: Occa'sione ruirsus erumpatm data." Spatiuim diei n6ctis excipiuint vices. - to Frondem bubulcus adfert, nec ide6 videt. Etint subinde et redeunt omnes rustici, Nemo Animadvertit; trAnsit etiam villicus, Nec file quidquam s6ntit. Tum gaudens ferus Bubuis quietis Agere ccepit grAtias, 15 Hospitium adverso qu6d praestiterint t6mpore. Resp6ndit unus: " Salvum te cupimuis quidem; Sed ille, qui oculos c6ntum habet, si v6nerit, FABLES' OF. PHFiDRUS. 9 Magno in periclo vita vertetuir tua." Hac inter ipse d6minus a cena redit; 20 Et, quia corruptos viderat nuper boves, Accedit ad prasedpe: " Cur frondis parum est? Stramenta desunt. T6llere habc aranea, - Quantum est laboris?'"' D6im scriutatur singula, Cervi quoque alta c6nspicatur cdrriua;'' 25 Quem c6nvocata-jdibet occidiofiamilif., Pradafmque tollit. HaEI-c significat fabula, Dominim videre plurimum in rebuis suis. XVIII. Mus Urbanus et Rusticus. Hospitio quondam: muis urbanus rfistici Exceptus vili glande cenat in cavo. Inddixit precibus p6st utulrbem risticus. Cellamque intraret plenam rebus 6ptimis. In qua dum variis pdrfruuntur tili quiis,''' "' 5 Impuilso venit 6stio: cell'rius. Quo mires strepitu di'ffgiunt pert6rriti, Et n6tis facile urbAnus se condfft cavis; At miser ignota trepidans'rusticis domo Timensque mortem, p6r' parietes cursitat. 10 Ut qua volebat suistulit cellArius, Clausitque limen,' -:terui;urbanus rfisticum HortAtur; ille p6rturbatis sdiisibus, "Vix," inquit, "possui':-cApere;pri'a metfl cibum. Putaisne veniet ille?"-' r" Quid-ta'ntim times'?"' T5 Urbanus inquit; " age fruamur ferculis, Qusa fruistra ruri queiaras.'2' Countra-rfsti'cus: " Tu qui tim'fere nescis frueire his 6mnibus; At m6 securum pascat glans et lih'beru." In pauipertate tiitum praostat'v'ivere;' 20 Quam divitiarum cArpi solitddine. IO LATIN READER. xix. Naufragium Simonidis. Homo d6ctus in se semper divitiAs habet. Sim6nides, qui scripsit egregiuim melos, Quo paupertatemrn ~stiieret f cflihs, Circuire cepit uirbes Asia n6biles, Merc6de accepta lauidem victortirnm canens, 5 Hoc genere quastufs.p6stquam locuples. fActus est, Redire in pa'triam v6luit cursu p6lagio; - Erat Autem natus, ut aiunt, in Cea insula. Adsc6ndit navem: quam tempestas h6rrida Simul 6t vetustas medio dissolvit mari. I Hi z6nas, illi' res'pr6tiosas c6lligunit,; Subsidiurn vitae.:Quiam curi6sior: " Sim6nide, th ex 6pibus nil- sumls tuis?' "Mecum,". inquit, minea sunt'cfincta." Tunc. pauci 6natant, Quia plures onere, dgravati prierant. I5 Praed6nes adsunt, rApiunt quod quisque 6xtuli1, Nud6s relinquunt..,F6rte. Clazomena prope Antfqua fuit urbs, quam p6tierunt nauifragi. Hic lltterarum quidam studio deditus.,' Sim6nidis qui sape versus l6gerat, 20 ErAtque absentis Admirator' mAximus, Serm6ne ab ipso c6gnitum cupidlssimie: Ad s6 recepit;' v6ste,'n:mi'niss ftmiliA Hominem 6xornavit...:Cteri: tabulam. suam.Portint, rogantes vic.tum.. O- sus: casu 6bvios 25 Sim6;iides ut. vidit:." Dixi":iqUjt,.:i- mnea. Mecum 6sse. ctucta; v6s quQd rapuigtis, prit."' JULIUS ~-CIESAR. Ii..First invasion of Brztain. (B.C.. 55.) [FROM CSRSAR'S GALLIC WAR: Book IV. Chapters 20-36.] Exigua parte aestatis reliqua Caesar, etsi in his locis, quod omnis Gal~lia.ad.septemtriones vergit, maturae sunt hi-emes,; tamen. in -Britanniam proficisci qcontendif, qua6d. omar ibs. Tfere, Gallicis bellis hostibus nostris inde subministrata auxilia:intelligebat, et si tempus anrni ad bellum gerendum deficeret, tamen magnin sibi usui fore arbitrabatur si modo insulam adisset' et genus hominum perspexisset, loca, portus, aditu's'cognovisset;. que omnia fere Gallis erant incognita. Neque enim temere praeter mercatores ill adit quisquam, neque his ipsis quidquam praeter oram maritimam atque eas regiones quae sunt contra Gallias notum est. Itaque.vocatis ad.se undique mercatoribus,. neque quanta:-esset. insul- magritudo, neque quam aut: quant e nationes-ncolerent, neque quem usum belli haberent aut: quibus institutis uterentur, -ni —eq-quei w essent'ad, majorum- navium multitudinem idonei portus, reperire poterat. Ad haec cognoscenda, priiisquam periculum faceret, idoneum esse arbitratus C. Volusenum cum navi longa proemittit. Huic mandat uti exploratis omnibus rebus ad. se quam primiim revertatur. Ipse cum I2 LATIN READER. omnibus copiis in Morinos proficiscitur, quod inde erat brevissimus in Britanniam trajectus. Huc naves undique ex finitimis regionibus, et quam superiore aestate ad Veneticum bellum effecerat classem, jubet convenire, Interim consilio ejus cognito, et per mercatores perlato ad Britannos, a compluribus insulae civitatibus ad eum legati veniunt, qui polliceantur obsides dare atque imperio populi Romani obtemperare. Quibus auditis, liberaliter pollicitus hortatusque ut in ea sententih permanerent, eos domum remittit, et cum iis una Commium, quem ipse Atrebatibus superatis regem ibi constituerat, cujus et virtutemn et consilium probabat, et quem sibi fidelem esse. arbitrabatur, cujusque. auctoritas in his regionibus magni habebatur, mittit. Huic imperat quas possit adeat civitates, horteturque -ut populi Romani fidem sequantur, seque celeriter eo ventu-.rum nuntiet. Volusenus perspectis — regionibus omnibus quantum ei facultas dari potuit, qui navi egredi ac se barbaris committere non auderet, quin-.to die ad Caesarem revertitur,quaeque ibi perspexisset renuntiat. His constitutis rebus, nactus idoneam ad navigan-.dum tempestatem, tertia fere vigilia- solvit, equitesque. in. ulteriorem portum progredi et naves conscendere et se sequi jussit. A quibus cuim paulo tardiuis esset administratum, ipse hora: circiter diei quarta cum primis navibus Britanniam attigit, atque ibi in omnibus collibus expositas hostium copias armatas conspexit. Cujus loci haec-erat natura, atque ita montibus angustis mare continebatur, uti ex locis superioribus in litus telum adigi posset. Hunc ad egrediendum nequaquam idoneum locum arbitratus, JULIUS CXSAR. 13 dum reliquae naves eo convenirent, ad horam nonam in ancoris exspectavit. Interim legatis tribunisque militum convocatis, et quae ex Voluseno cognosset et quae fieri vellet ostendit; monuitque (ut rei militaris ratio, maxime ut maritimae res postularent, ut quae celerem atque instabilem motum haberent) ad nutum et ad tempus omnes res ab iis administrarentur. His dimissis, et ventum et aestum uno tempore nactus secundum, dato signo et sublatis ancoris, circiter milia passuum VII ab eo loco progressus, aperto ac plano litore naves constituit. At barbari, consilio Romanorum cognito, praemisso equitatu et.essedariis, quo pleruimque genere in prceliis-uti consuerunt, reliquis copiis subsecuti nostros. navibus egredi'prohibebant. Erat ob has causas —summa difficultas, quod naves propter magnitudinem -nisi in alto constitui non poterant, militibus; autem ignotis locis, impeditis manibus, magno et gravi onere armorum. oppressis, simul -et de navibus. desiliendum et in fluctibus consistendum et cum hostibus erat pugnandum; cihm illi aut ex arido aut paulium in aquam progressi, omnibus membris expeditis-, notissimis locis audacter tela conjicerent, et equos insuefactos incitarent." Q$uibus rebus nostri perterriti, atque hujus omnin6 generis pugnae imperiti, non eatdem alacritate ac studio quo in pedestribus uti praeliis consuerant utebantur.:Q.od- ubi Caesar animadvertit, naves longas, quarum et species erat barbaris inusitatior, et motus ad usum expeditior, paulim.removeri- ab onerariis navibus et remis incitari et adl latus apertum hostium constitui, atque inde fundis, sagittis, tormentis hostes propelli ac submoveri jussit-;- quee res magno usui I4 LATIN READER. nostris -fuit. Nam et- navium figura -et remortnm motu et inusitato genere tormentorum permoti bar-, bari constiterunt, ac pauluim modo pedem retulerunt. Atque nostris militibus cunctantibus, maxime propter altitudinem-mmaris, -qui decimae legionis aquilam ferebat, contestatus:deos ut -ea res -legioni feliciter eveniret,' Desilite,"'inquit, " commilitones, nisi vtul tis -aquilam hostibus -prodere:. ego cert-r meum -rei publicae atque imperatori officium praestitero." Hoc cium voce magn&. dixisset se- ex navi projecit, atque in hostes aquilam ferre ccepit. Turn nostri cohortati inter se, ne tantum- dedecus -admitteretur, universi ex- navi desiluerunt. Hos item ex: proximis primis navibus:-im conspexissent, subsecuti hostibus. appropiliquAnint. Pugnatum est ab-utrisque acriter. -:.-Nogtri; ta-men, qu-6d: neque ordines servare, neque: firmiter insistere, neque: signa- subsequi,'poterant,; atque:atiums ali -ex navi qnibuscumque'~signis occurrerat se- aggregabat, magnopere perturbabantur: hostes vero notis- omnibas vadis, ubi ex litore aliquos singulares ex _:navi egredientes conspexerant, incitatis equis impeditos adoriebantur,'plures paucos:circumsisfebant,:ali-i.ab latere aperto in' universos tela- conjiciebant-. Q Quod cim: ani madvertisset tCmsar;-scaphas: lonzgarum navium- iteni speculatoria -:navigia: militibus — compleri jussit, et quos laborantes conspexert,' his: subsidia' submittebat. Nostri simul in arido constiterunt, suis omnibus consecutis in hostes impetum fecerunt, atque- eos in:fugam dederunt,-neque longiihs prosequi potuerunt, qu6d. equites-cursum tenere atque insulam capere-non:-potuera-nt.- -- Hoc unum -:ad.,'pristinam fortunam Cas-ari deftui JULIUS CESRAR.15 —.Hostes proelio superati,? simul atque se: ex fuga receperunt, statim ad, Caesarem legatos de pace miserunt, obsides daturos quaeque imperasset' facturos sese polliciti sunt. Una cum- his legatis Commius Atrebas venit, quem -supra -demonstraveram a Casare. in Britanniam -pramissum..: H-unc illi e. navi egressurm, cim, ad eos oratoris&- modo; CQesaris mandata -deferret, comprehenderant:atque in vincula conjecerant: turn prcelio facto remiserunt,.et in petendta pace ejus rei culpam in multitudinem contulerunt, -et propter. imprudentiam ~ut ignosceretur petiverunt. -- Caesar questus, quod —cim ultr' in continentem -legatis missis pacem ab se petissent, bellum sine cauis. intulissent,: ignoscere:imprudentiae dixit, obsidesque imperavit; quorum illi partem statim dederunt,.partem -ex- longinquioribus locis arce$Sitam -paucis diebus sese: daturos dixerunt.,: Intere&a suos remigrare.in agros jusserunt, pricipesque.undique -convenire,-et se:.civitatesque suas Ca-sari:commendare: coeperunt.i -.: —: -:; -... His -;-rebus pace -confirmat&, - post diem quartumr quam.est in Britanniam ventum, naves xvii,;-de quibus supra% demonstratum est, qu~e equites sustulerant~. ex superiore: portu lenir vento isolverunt.; Q'u; cium appropinquarent Britannie,et ex castris- viderentur, tanta tempestas subit:.coorta est. ut nulla earum cursum' tenere,';posset, e-:d.;afie, eodem unde erant.profecte referrentur,.alie., ad.-inferiorem parternm insule,- quae est.propihs: solis. occasum,:magno sui'cumin;:e riculo dejicerentur) necessarkio -advers& nocte in altum proveetaoe. co.ntifnetemn petierunt.--'Edem -note accidit ut esset luna -:plena,-qui dies maritimos aestus maxirnos-in Oceano efficer'e consue i 6 LATIN READER. vit, -nostrisque,.id erat incognitum. Ita uno tempore et longas naves, quibus Caesar exercitum transportandum curaverat, quasque in aridum subduxerat, aestus complebat, et -onerarias qua ad: ancoras erant deligatae tempestas afflictabat, neque.- ulla nostris facultas aut. administrandi aut auxiliandi dabatur. Compluribus -:navibus,.fractis,;.reliquae- cuim essent (funibus ancoris reliquisque armamentis amissis) ad navigandum inutiles, magna (id quod necesse erat accidere) totius exercitus perturbatio facta est. Neque enim naves erant -aia quibus reportari possent, et.omnia-de'rant quae ad. reficiendas naves erant usui;..etquod: omnibus constabat hiemari in Gallia oportere,, frumentum his fin locis' in.hiemem provisum non erat.. —.. -:.-.-Quibus. rebus cognitis, principes Britanniae qui post prcelium ad Caesarem convenerant, inter-se collocuti' cum equites et naves et frumentum Romanis deie-sse intelligerent, et paucitatem militum ex.castrorum exiguitate cognoscerent, quae h6c erant etiam angustiora qu6d sine impedimentis Caesar'legiones transportaverat, optimum factu esse duxerunt rebellione facta frumento commeatuque nostros prohibere, etr rem in hiemem producere; qu6di, his superatis aut reditu..interclusiss- nem-inem postea -beli-. inferendi causa in. Britanniam- tra.nsiturum. confidebant. Itaque. rursis conjuratione facta,- paulatim ex castris discedere, ac. suos clam ex agris deducere cceperunt. -At.Caesar, etsi nondum eorum consilia cognoverat, tamen et' ex. -eventu navium suarum, et ex eo quod obsides dare intermiserant, fore.id quod accidit suspicabatur.- Itaque ad omnes casus subsidia com JULIUS CASAR. 17 parabat. Nam et frumentumrn ex agris quotidie in castra conferebat, et quae-gravissime afflictae erant naves, earum materia atque aere ad reliquas reficiendas utebatur, et quae ad eas res erant usui ex continenti comportari jubebat. Itaque cum summo studio a militibus administraretur, xii navibus amissis, -reliquis ut navigari commode posset effecit. Dum ea geruntur, legione ex consuetudine una frumentatum missa, quae appellabatur septima, neque ulla ad id tempus belli suspicione interposita, cium pars hominum in agris remaneret, pars etiam in castra ventitaret, ii qui pro portis castrorum in statione erant Caesari nuntiaverunt pulverem majorem quam consuetudo ferret in ea parte videri, quam in partem legio iter fecisset. Caesar id quod erat suspicatus, aliquid novi-a barbaris initum consilii, cohortes quae in stationibus erant secum in eam partem proficisci, ex- reliquis duas in stationem cohortes succedere, reliquas armari et confestim sese subsequi jussit. Cuim paulo longiis a castris processisset, suos ab hostibus premi atque vegre sustinere, et conferf& legione ex omnibus partibus tela conjici animadvertit. Nam quod, omni ex reliquis partibus demesso frumento, pars una erat reliqua, suspicati hostes huc noStros esse venturos, noctu in silvis delituerant; tumrn dispersos, depositis armis in metendo occupatos subit6 adorti, paucis interfectis, reliquos incertis ordinibus perturbaverant, simul equitatu atque essedis circumdederant. Genus hoc est essedis pugne:- prim6o per omnes partes perequitant, et tela conjiciunt, atque ipso terrore equorum et strepitu rotarum ordines pleruimque perturbant, et ciim se inter equitum turmas- insinu2 I8 LATIN READER. averunt, ex essedis desiliunt et pedibus praeliantur. Aurigae interim paulatim ex prcelio excedunt, atque ita.currus collocant, ut si illi a multitudine hostium premantur expeditum ad suos receptum habeant. Ita mobilitatem equitum, stabilitatem peditum in prceliis praestant; ac tantum usu quotidiano et exercitatione efficiunt, uti in declivi ac praecipiti loco incitatos equos sustinere, et brevi moderari ac flectere et per temonem percurrere, et in jugo insistere et se inde in currus citissime recipere consuerint. Quibus rebus, perturbatis nostris novitate pugnae, tempore opportunissimo Caesar auxilium tulit; namque ejus adventu hostes constiterunt, nostri se ex timore receperunt. Q.uo facto ad lacessendum et ad committendum prcelium- alienum esse tempus arbitratus, suo se loco continuit, et brevi tempore intermisso in castra legiones reduxit. Dum haec geruntur, nostris omnibus occupatis, qui erant in agris reliqui discesserunt. Secutae sunt continuos compluros dies tempestates, quae et nostros in castris continerent, et hostem a pugna prohiberent. Interim barbari nuntios in omnes partes dimiserunt, paucitatemque nostrorum militum suis preadicaverunt, et quanta praedao facienda atque in perpetuum sui liberandi facultas daretur, si Romanos castris expulissent, demonstraverunt. HIis rebus celeriter magna multitudine peditatfis equitatfisque coacta, ad castra venerunt. Caesar etsi idein quod superioribus diebus acciderat fore videbat, ut si essent hostes pulsi, celeritate periculum effugerent, tamen nactus equites circiter xxx, quos Commius Atrebas, de quo ante dictum est, secum transportaverat, legiones in acie pro ca JULIUS CEASAR. I9 stris constituit. Commisso prcelio, diutiuis nostrorum militum impetum hostes ferre non potuerunt, ac terga verterunt. Quos tanto spatio secuti quantum cursu et viribus efficere potuerunt, complures ex iis occiderunt; deinde, omnibus longe lateque aedificiis incensis, se in castra receperunt. Eodem die legati ab hostibus missi ad Caosarem de pace venerunt. His Caesar numerum obsidum quem ante imperaverat duplicavit, eosque in continentem adduci jussit, quo6d propinqua die aequinoctii, infirmis navibus hiemi navigationem subjiciendam non existimabat. Ipse idoneam tempestatem nactus, paulo post mediam noctem naves solvit, quae omnes incolumes ad continentem pervenerunt; sed ex iis onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere. non potuerunt, et paulo infra delatae sunt. 2. Second Invasion of.Brizain. (B.C. 54.) (Book V. Chapters 8-23.] His rebus gestis, solis occasu naves solvit, et leni Africo provectus, media circiter nocte vento intermisso cursum non tenuit; et longiiis delatus aestu, orta. luce sub sinistra Britanniam relictam conspexit. Tum rursus astuis commutationem secutus, remis contendit ut eam partem insule caperet, qua optimum esse egressurn superiore aestate cognoverat. Q2ua in re admodum fuit militum virtus laudanda, qui vectoriis gravibusque navigiis, non intermisso remigandi labore, longarum navium cursum adaequarunt. Accessum est ad Britanniam omnibus navibus meridiano fere tempore; neque in 20 LATIN READER. eo loco hostis est visus, sed ut postea C esar ex captivis cognovit, -ciinm magnae manus e6 convenissent, multitudine navium perterritae, quae ampliis octingentae uno erant visae tempore, a litore discesserant, ac se in superiora loca abdiderant. Caesar, exposito exercitu et loco castris idoneo capto, ubi ex captivis cognovit quo in' loco hIosti"um copiae consedissent, cohortibus x ad-mare relictis, et equitibus ccc qui praesidio navibus essent, de tertia vigilia ad hostes contendit, eo minuis veritus navibus quod in litore molli atque aperto deligatas ad ancoram relinquebat, et praesidio navibus Q Atrium praefecit.'Ipse, noctu progressus milia passuum circiter xII, hostium: copias conspicatus est'. Illi, equitatu atque'essedis: ad' flumen - progressi, ex loco superiore nostros prohibere et prcelium committere coeperunt. Repulsi ab equitatu, se in silvas abdiderunt, locum nacti egregie et natur& et opere munitumrn', quem domestici belli ut videbatur causat jam ante proeparaverant; nam crebris arboribus succisis omnes introitus erant praeclusi. Ipsi ex' silvis rari propugnabant, nostrosque intra. munitiones''ingredi prohibebant. At milites'legionis viI, testudine facta et aggere ad' munitiones adjecto, locum ceperunt eosque ex silvis expulerurit, paucis vulneribus acceptis.: Sed eos fugientes longiiis Caesar prosequi vetuit, et' quod loci naturam' ignorabat, et qlubd magn&a parte diei consumpta, munitioni castrorum tempu's relinqui volebat. - Postridie ejus diei, — mane triper.tito milites equitesque in expeditionem:misit, ut eos'qui fugerant persequerentur. His aliquantum itineris progressis, ciim jam extremi essent in prospectu, equitees a Q. JULUS C2ESAR. 21 Atrio ad Casarem venerunt, qui. nunciarent superiore nocte, maxima coorta tempestate, prope omnes naves afflictas atque in litore ejectas esse; qu6d neque ancoree. funesque subsisterent, neque nautae gubernatoresque vim tempestatis pati possent; itaque ex eo.concursu navium magnum esse incommodum: acceptum. His rebus cognitis, Caesar legiones equitatumque revocari atque itinere desistere jubet, ipse ad naves revertitur: eadem fere quae ex nunciis literisque cognoverat coram perspicit, sic ut amissis circiter XL navibus, reliquae tamen, refici posse magno negotio viderentur. Itaque ex legionibus fabros deligit, et ex continenti alios arcessi jubet,; Labieno scribit ut quatm plurimas posset iis legionibus, quae sunt apud eum, naves instituat, Ipse etsi res erat multae operae ac laboris, tamen commodissimum esse statuit omnes naves subduci, et cum castris una munitione conjungi. In his rebus circiter dies x consumit, ne nocturnis quidem temporibus ad laborem militum intermissis. Subductis, navibus castrisque egregie munitis, easdem copias quas ante praesidio navibus reliquit: ipse eodem unde redierat proficiscitur. Eo cim venisset, majores:jam undique in eum locum copiae Britannorum, convenerants, summ'. imperii bellique administrandi co.mmuni consilio permissa Cassivellauno, cujus fines a maritimis civitatibus flumen dividit, quod appellatur Tamesis,,a mari circiter milia passuum LXXX. Huic superiore tempore cum reliquis civitatibus,continentia bella intercesserant; sed nostro adventu permoti Britanni hunc toti bello imperioque praefecerant.Britannie pars interior ab iis incolitur, quos natos 22 LATIN READER. in insula ipsa memoria proditum dicunt; maritima pars ab iis qui preda-e ac belli inferendi causa ex Belgio transierant, qui omnes fere iis nominibus civitatum appellantur, quibus orti ex civitatibus eo pervenerunt, et bello illato ibi permanserunt atque agros colere cceperunt. Hominum est infinita multitudo creberrimaque aedificia, fere Gallicis consimilia; pecorum magnus numerus. Utuntur aut ere, aut nummo oereo, aut taleis ferreis ad certum pondus examinatis pro nummo. Nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus, in maritimis ferrum, sed ejus exigua est copia: aere utuntur importato. Materia cujusque generis ut in Gallia est, praeter fagum atque abietem. Leporem et gallinam et anserem gustare fas non putant; haec tamen alunt animi voluptatisque causa. Loca sunt temperatiora quam in Gallih, remissioribus frigoribus. Insula natura triquetra, cujus unum latus est contra Galliam. Hujus lateris alter angulus qui est ad Cantium, quo fere omnes ex Gallia naves appelluntur, ad orientem solem, inferior ad meridiem spectat. Hoc latus pertinet circiter milia passuum D. Alterum vergit ad Hispaniam atque occidentem solem, qua ex parte est Hibernia, dimidio minor (ut existimatur), quam Britannia, sed pari spatio transmissus atque ex Gallia est in Britanniam. In h6c medio cursu est insula quoe appellatur Mona; complures praeterea minores objectae insulae existimantur; de quibus insulis nonnulli scripserunt dies continuos xxx sub bruma esse noctem. Nos nihil de eo percontationibus reperiebamus, nisi certis ex aqua mensuris breviores esse quam in continenti noctes videbamus. Hujus est longitudo lateris, ut fert JULIUS ClESAR. -23 illorum opinio, DCC milium. Tertium est contra septemtriones, cui parti nulla est objecta terra; sed ejus angulus lateris maxime ad Germaniam spectat: hoc milia passuum DCCC in longitudinem esse existimatur. Ita omnis insula est in circuitu vicies centum milium- passuum. Ex his omnibus long' sunt humanissimi qui Cantium incolunt, quoe regio est maritima omnis, neque multuim a Gallicga differunt consuetudine. Interiores plerique frumenta non serunt, sed lacte et carne vivunt, pellibusque sunt vestiti. Omnes vero se Britanni vitro inficiunt, quod coeruleum efficit colorem, atque hoc horridiores sunt in pugna adspectu: capilloque sunt promisso, atque omni parte corporis rasa praeeter caput et labrum superius. Equites hostium essedariique acriter prcelio cum equitatu nostro in itinere conflixerunt, ita tamen ut nostri omnibus partibus superiores fuerint, atque eos in silvas collesque compulerint, sed compluribus interfectis cupidiuis insecuti nonnullos ex suis amiserunt. At illi, intermisso spatio, imprudentibus nostris atque occupatis in munitione castrorum, subit6 se ex silvis ejecerunt, impetuque in eos facdt, qui erant in statione pro castris collocati, acriter pugnaverunt; duabusque missis subsidio cohortibus a Caesare, atque iis primis legionum duarum, cuim hae perexiguo intermisso loci spatio inter se constitissent, novo genere pugnae perterritis nostris, per medios audacissime perruperunt, seque inde incolumes receperunt. Eo die Q. Laberius Duruis tribunus militum interficitur. Illi pluribus submissis cohortibus repelluntur. Toto hoc in genere pugnW, cum sub oculis omni 24- LATIN READER. um ac pro castris dimicaretur, intellectum est nostros propter gravitatem armorum, qu6d neque insequi cedentes possent, neque ab signis discedere auderent, minus aptos esse ad hujus generis hostem; equites autem magno cum periculo prcelio dimicare, proptere& quod illi etiam consult6 pleruimque cederent, et cum paulum ab legionibus nostros removissent, ex essedis desilirent, et pedibus dispari prcelio contenderent. Equestris autem prcelii ratio et cedentibus et insequentibus par atque idem periculum inferebat. Accedebat huc ut numquam conferti, sed rari magnisque intervallis prceliarentur, stationesque dispositas haberent, atque alios alii deinceps exciperent, integrique et recentes defatigatis succederent. Postero die procul a castris hostes in collibus constiterunt, rarique se ostendere, et leniuis quam pridie nostros equites prcelio lacessere cceperunt. Sed meridie, cuim Caesar pabulandi caus& tres legiones atque omnem equitatum cum C. Trebonio legato misisset, repente ex omnibus,partibus ad pabulatores advolaverunt, sic uti ab signis legionibusque non absisterent. Nostri acriter in eos impetu facto repptlerunt, neque finem sequendi fecerunt quoad subsidio confisi equites, cuim post se legiones viderent, praecipites hostes egerunt, magnoque eorum numero interfecto, neque sui colligendi neque consistendi aut ex essedis desiliendi facultatem dederunt. Ex hac fuga protinuis quae undique convenerant auxilia discesserunt, neque post id tempus umquam summis nobiscum copiis hostes contenderunt. Caesar cognito consilio eorum, ad flumen Tamesin in fines Cassivellauni exercitum duxit, quod flumen uno omnino loco pedibus atque hoc aegre transiri JULIUS CAESAR. 25 potest. E6 -cum venisset, animum advertit ad alteram fluminis ripam magnas esse copias. hostium instructas: ripa autem erat acutis sudibus praefixisque munita, ejusdemque generis sub aquha defixae sudes flumine tegebantur. His rebus cognitis. a captivis perfugisque, Caesar praemisso equitatu confestim legiones subsequi jussit. - Sed ea celeritate atque eo impetu milites ierunt, cuim capite solo ex aqua exstarent, ut hostes impetum legionum atque equitum sustinere non possent,"ripasque dimitterent, ac se fugae mandarent. Cassivellaunus, ut supra demonstravimus, omni deposith spe contentionis- dimissis amplioribus'copiis, milibus circiter iv essedariorum relictis, itinera nostra servabat, paulumque ex vih excedebat, locisque impeditis ac silvestribus sese -occultabat, atque iis regionibus, quibus nos iter facturos cognoverat, pecora atque homines ex agris in silvas compellebat; et crim equitatus noster liberiis praedandi vastandique causfa se inagros effunderet, omnibus viis notis semitisque essedarios% ex silvis emittebat, et magno cum periculo nostrorum equitum cum iis confligebat, atque hoc metu latiiis-vagari prohibebat. Relinquiebatur ut nequeelongiius ab agmine- legionum discedi Caesar pateretur, et tantum: i agris va'htndis incendiisque faciendis; hostibus noceretur, quantum labore atque itinere legionarii milites effitere poterant... -Dum':haec-in his locis geruhtu',e.i.askt1aunus ad Cantium nuntios mittit, atque his im:expti coactis omnibus copiis, castra navalia de improaviso adoriantur atque oppugnent. Ii cium ad castra venissent, nostri eiruptione facta multis eorum interfectis, capto etiam nobili duce Lugotorige, suos incolumes redu 26 LATIN READER. xerunt. Cassivellaunus hoc proelio nunciato, tot detrimentis acceptis, vastatis finibus, maxime etiam permotus defectione civitatum, legatos per Atrebatem Commium de deditione ad Caesarem mittit. Caesar, cfim statuisset hiemem in continenti propter repentinos Galliae motus agere, neque multum aestatis superesset, atque id facile extrahi posse intelligeret, obsides imperat, et quid in anrnos singulos vectigalis populo Romano Britannia penderet constituit: interdicit atque imperat Cassivellauno, ne Mandubratio neu Trinobantibus noceat. Obsidibus acceptis, exercitum reducit ad mare, naves invenit refectas. His deductis, qu6d et captivorum magnum numerum habebat, et nonnullae tempestate deperierant naves, duobus commeatibus exercitum reportare instituit. Ac sic accidit uti ex tanto navium numero, tot navigationibus, neque hoc neque superiore anno ulla omnino navis quae milites portaret desideraretur; at ex iis quae inanes ex continenti ad eum remitterentur, et quas postea Labienus faciendas curaverat numero LX, perpaucae locum caperent, reliquae fere omnes rejicerentur'. Qulas cum aliquamdiu Caesar frustra expectasset, ne anni tempore a navigatione excluderetur, quod aequinoctium suberat, necessario angustiius milites collocavit, ac summa tranquillitate consecuta, secunda cim solvisset vigilia, prima luce terram attigit, omnesque incolumes naves perduxit. 3. The PeopZle of Gaul and Germany. [Book VI. Chapters 11-28.] Qiuoniam ad hunc locum perventum est, non alienum esse videtur de Galliae Germaniaeque mori JULIUS CiESAR. 27 bus et quo differant hae nationes inter sese proponere. In Gallia non soluim in omnibus civitatibus atque in omnibus pagis partibusque, sed panen etiam in singulis domibus, factiones sunt; earumque factionum principes sunt qui summam auctoritatem eorum judicio habere existimantur, quorum ad arbitrium judiciumque summa omnium rerum consiliorumque redeat. Idque ejus rei causa antiquitiis institutum videtur, ne quis ex plebe contra potentiorem auxilii egeret; suos enim quisque opprimi et circumveniri non patitur, neque, aliter si faciat, ullam inter suos habet auctoritatem. Haec eadem ratio est in summa totius Galliae; namque omnes civitates in partes divisae sunt duas.... In omni Gallia eorum hominum, qui aliquo sunt numero atque honore, genera sunt duo; nam plebes paene servorum habetur loco, que nihil audet per se, et nullo adhibetur consilio. Plerique, cium aut oere alieno aut magnitudine tributorum aut injuria potentiorum premuntur, sese in servitutem dicant nobilibus: in hos eadem omnia sunt jura quae dominis in servos. Sed de his duobus generibus alterum est Druidum, alterum equitum. Illi rebus divinis intersunt, sacrificia publica ac privata procurant, religiones interpretantur. Ad hos magnus adolescentium numerus disciplinae causa concurrit, magnoque hi sunt apud eos honore. Nam fere de omnibus controversiis publicis privatisque constituunt; et si quod est admissum facinus, si caedes facta, si de hereditate, si de finibus controversia est, iidem decernunt; praemia pcenasque constituunt. Si qui aut privatus aut populus eorum decreto non stetit, sacrificiis inter 28 LATIN READER. dicunt. Haec pcena apud eos est gravissima. Quibus ita est interdistum, hi numero impiorum ac sceleratorum habentur: ab his omnes discedunt, aditum eorum sermonemque defugiunt, ne quid ex contagione incommodi accipiant, neque his petentibus jus redditur, neque honos ullus communicatur. His autem omnibus Druidibus proeest unus, qui summam inter eos habet auctoritatem. Hoc mortuo, si qui ex reliquis excellit dignitate, succedit: at si sunt plures pares, suffragio Druidum allegitur; nonnumquam etiam armis de principatu contendunt. Hi certo anni tempore in finibus Carnutum, quae regio totius Galliae media habetur, corrsidunt in loco consecrato. Huc omnes undique qui controversias habent conveniunt, eorumque decretis judiciisque parent. Disciplina in Britannia reperta, atque inde in Galliam translata esse existimatur; et nunc, qui diligentiis eamrn rem cognoscere volunt, pleruimque ill discendi causa proficiscuntur. Druides a bello abesse consuerunt, neque tributa una cum reliquis pendunt; militia vacationem omniumque rerum habent immunitatem. Tantis excitati praemiis, et sua sponte multi in disciplinam conveniunt, et a parentibus propinquisque mittuntur. Magnum ibi numerum versuum ediscere dicuntur: itaque annos nonnulli xx in disciplina permanent. Neque fas esse existimant ea litteris mandare, chm in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis litteris utantur. Id mihi duabus de causis instituisse videntur; qu6d neque in vulgum disciplinam efferri velint, neque eos qui discunt litteris confisos minus memoriae studere; quod fere plerisque accidit, ut praesidio litterarum diligentiam in perdis JULIUS CElSAR. 29 cendo ac memoriam remittant. In primis hoc volunt persuadere, non interire animas, sed ab aliis post mortem transire ad alios, atque hoc maxime ad virtutem excitari putant, metu mortis neglecto. Multa praeterea de sideribus atque eorum motu, de mundi ac terrarum magnitudine, de rerum natura, de deorum immortalium vi ac potestate, disputant et juventuti tradunt. Alterum genus est equitum. Hi, cuim est usus atque aliquod bellum incidit, quod fere ante Caesaris adventum quotannis accidere solebat, uti aut ipsi injurias inferrent aut illatas propulsarent, omnes in bello versantur, atque eorum ut quisque est genere copiisque amplissimus, ita plurimos circum se ambactos clientesque habet. Hanc unam gratiam potentiamque noverunt. Natio est omnis Gallorum admodum dedita religionibus, atque ob eam causam qui sunt affecti gravioribus morbis, quique in prcrliis periculisque versantur, aut pro victimis homines immolant, aut se immolaturos vovent, administrisque ad ea sacrificia Druidibus utuntur; quod, pro vita hominis nisi hominis vita reddatur, non posse deorum immortalium numen placari arbitrantur, publiceque ejusdem generis habent instituta sacrificia. Alii immani magnitudine simulacra habent, quorum contexta viminibus membra vivis hominibus complent, quibus succensis circumventi flamma exanimantur homines. Supplicia eorum qui in furto aut in latrocinio aut aliquan noxa sint comprehensi, gratiora diis immortalibus esse arbitrantur, sed cuim ejus generis copia deficit, etiam ad innocentium supplicia descendunt. Deuim maxime Mercurium colunt. Hujus sunt 30 LATIN READER. plurima simulacra; hunc omnium inventorem artium ferunt, hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus pecuniae mercaturasque habere vim maximam arbitrantur. Post hunc Apollinem et Martem et Jovem et Minervam. De his eadem fere quam reliquae gentes habent opinionem; Apollinem morbos depellere, Minervam operam atque artificiorum initia tradere,- Jovem imperium ccelestium tenere, Martem bella regere. Huic, cuim prcelio dimicare constituerunt, ea quae bello ceperint pleruimque devovent. Quae superaverint animalia capta immolant; reliquas res in unum locum conferunt. Multis in civitatibus harum rerum exstructos tunmulos locis consecratis conspicari licet, neque saepe accidit ut neglecta quispiam religione, aut capta apud se occultare aut posita tollere auderet; gravissimumque ei rei supplicium cum cruciatu constitutum est. Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant, idque ab Druidibus proditum dicunt. Ob eam causam spatia omnis temporis non numero dierum sed noctium finiunt; dies natales et mensium et annorum initia sic observant, ut noctem dies subsequatur. In reliquis vitae institutis, hoc fere ab reliquis differunt, quod suos liberos, nisi cuim adoleverunt ut munus militiae sustinere possint, paltm ad se adire non patiuntur; filiumque puerili aetate in publico in conspectu patris adsistere turpe ducunt. Viri quantas pecunias ab uxoribus dotis nomine acceperunt, tantas ex suis bonis aestimatione facta cum dotibus communicant. Hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur, fructusque servantur: uter eorum vita superarit, ad eum pars utriusque cum fructibus superiorum temporum pervenit. Viri in JULIUS CAESAR. 31 uxores sicuti in liberos vitae necisque habent potestatem; et cuim pater familiae illustriore loco natus decessit, ejus propinqui conveniunt, et de morte si res in suspicionem venit, de uxoribus in servilem modum quaestionem habent, et si compertum est, igni atque omnibus tormentis excruciatas interficiunt. Funera sunt pro cultu Gallorum magnifica et sumptuosa; omniaque quoe vivis cordi fuisse arbitrantur in ignem inferunt, etiam animalia: ac paullo supra hanc memoriam, servi et clientes, quos ab iis dilectos esse constabat, justis funeribus confectis, unit cremabantur. QGuae civitates commodiuis suam rem publicam administrare existimantur, habent legibus sanctum, si quis quid de re publica a finitimis rumore aut fama acceperit, uti ad magistratum deferat, neve cum quo alio communicet: quod soape homines temerarios atque imperitos falsis rumoribus terreri, et ad facinus impelli, et de summis rebus consilium capere cogniturn est. Magistratus quae visa sunt occultant; queeque esse ex usu judicaverint multitudini produnt. De re publica nisi per concilium loqui non conceditur. Est autem hoc Gallicae consuetudinis, uti et viatores etiam invitos consistere cogant, et quod quisque eorum de quaque re audierit aut cognoverit quaerant, et mercatores in oppidis vulgus circumsistant, quibusque ex regionibus veniant quasque ibi res cognoverint pronuntiare cogant. His rebus atque auditionibus permoti, de summis saepe rebus consilia ineunt, quorum eos in vestigio pcenitere necesse est, cuim incertis rumoribus serviant, et plerique ad voluntatem eorum ficta respondeant. 32 LATIN READER. Germani multuim ab hac consuetudine differunt: nam neque Druides habent qui rebus divinis praesint, neque sacrificiis student. Deorum numero eos solos ducunt quos cernunt et quorum aperte opibus juvantur, Solem et Vulcanum et Lunam: reliquos ne fama quidem acceperunt. Vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit: ab parvulis labori ac duritiae student. Qui diutissime impuberes permanserunt, maximam inter suos ferunt laudem; h6c ali staturam, ali hoc vires nervosque confirmari putant. Agriculturoe non student; majorque pars eorum victuis in lacte, caseo, carne consistit: neque quisquam agri modum certum aut fines habet proprios, sed magistratus ac principes in annos singulos gentibus cognationibusque hominum, qui una coierunt, quantum et quo Ioco visum est agri attribuunt, atque anno post alio transire cogunt. Ejus rei multas afferunt causas: ne assiduat consuetudine capti studium belli gerundi agricultura commutent; ne latos fines parare studeant, potentioresque humiliores possessionibus expellant; ne accuratiuis ad frigora atque estus vitandos -adificent; ne qua oriatur pecunia cupiditas, qua ex re factiones dissensionesque nascuntur; ut animi aequitate plebem contineant, cuim suas quisque opes cum potentissimis oequari videat. Suevorum gens est longe maxima et bellicosissima Germanorum omnium. Hi centum pagos habere dicuntur, ex quibus quotannis singula milia armatorum bellandi causah ex finibus educunt. Reliqui qui domi manserunt se atque illos alunt. Hi rursis in vicem anno post in armis sunt, illi domi remanent. Sic neque agricultura nec ratio atque usus belli in JULIUS C2ESAR. 33 termittitur. Sed privati ac separati agri apud eos nihil est, neque longiiis anno remanere uno in loco incolendi causa licet. Neque multiim frumento, seAd maximam partem lacte atque pecore vivunt, multiimque sunt in venationibus; quae res et cibi genere et quotidiana exercitatione et libertate vitae, quod a pueris nullo officio aut disciplina assuefacti nihil omnino contra voluntatem faciant, et vires alit et immani corporum magnitudine homines efficit. Atque in eam se consuetudinem adduxerunt, ut locis frigidissimis neque vestituis praeter pelles habeant quidquam, quarum propter exiguitatem magna est corporis pars aperta, et lavantur in fluminibus. Mercatoribus est ad eos aditus magis eo ut quae bello ceperint quibus vendant habeant, quam qu6d ullam rem ad se importari desiderent. Quin etiam jumentis, quibus maxime Galli delectantur, quoeque impenso parant pretio, Germani importatis his non utuntur, sed quae sunt apud eos nata, prava atque deformia, haec quotidiana exercitatione summi ut sint laboris efficiunt. Equestribus proeliis sapep ex equis desiliunt ac pedibus prcliantur, equosque eodem remanere vestigio adsuefecerunt, ad quos se celeriter cum usus est recipiunt; neque eorum moribus turpius quidquam aut inertius habetur quam ephippiis uti. Itaque ad quemvis numerum ephippiatorum equitum qu~amvis pauci adire audent. Vinum ad se omnino importari non sinunt, quod ea re ad laborem ferendum remollescere homines atque effeminari arbitrantur. Civitatibus maxima laus est quam latissime circum se vastatis finibus solitudines habere. Hoc proprium virtutis existimant, expulsos agris finitimos cedere, 3 34 LATIN READER. neque quemquam prope audere consistere: simul h6c se fore tutiores arbitrantur, repentinae incursionis timore sublato. Cuim bellum civitas aut illatum defendit aut infert, magistratus qui ei bello presint, ut vitae necisque habeant potestatem deliguntur. In pace nullus est communis magistratus, sed principes regionum atque pagorum inter suos jus dicunt, controversiasque minuunt. Latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt, atque ea juventutis exercendoe ac desidiae minuendae causa fieri praedicant. Atque ubi quis ex principibus in concilio dixit se ducem fore, qui sequi velint profiteantur; consurgunt ii qui et causam et hominem probant, suumque auxilium pollicentur, atque ab multitudine collaudantur: qui ex his secuti non sunt, in desertorum ac proditorum numero ducuntur, omniumque his rerum postea fides derogatur. Hospitem violare fas non putant; qui quacunque de causa ad eos venerunt ab injuria prohibent sanctosque habent, hisque omnium domus patent, victusque communicatur. Ac fuit antea tempus cuim Germanos Galli virtute superarent, ultro bella inferrent, propter hominum multitudinem agrique inopiam trans Rhenum colonias mitterent. Itaque ea qua fertilissima Germaniae sunt loca circum Hercyniam silvam, Volcae Tectosages occupaverunt, atque ibi consederunt. Quae gens ad hoc tempus his sedibus sese continet, summamque habet justitiae et bellicae laudis opinionem: nunc quoque in eadem inopia, egestate, patientia qua Germani permanent, eodem victu et cultu corporis utuntur. Gallis autem Provinciae propinquitas et transmarinarum rerum notitia multa ad copiam atque JULIUS CA3SAR. 35 usus largitur. Paullatim adsuefacti superari, multisque victi prceliis, ne se quidem ipsi cum illis virtute comparant. Hujus Hercyniae silvae, qume supra demonstrata est, latitudo novem dierum iter expedito patet: non enim aliter finiri potest, neque mensuras itinerum noverunt. Oritur ab Helvetiorum et Nemetum et Rauracorum finibus, rectaque fluminis Danubii regione pertinet ad fines Dacorum et Anartium; hinc se flectit sinistrorsuis diversis ab flumine regionibus, multarumque gentium fines propter magnitudinem attingit; neque quisquam est hujus Germaniae, qui se aut adisse ad initium ejus silva dicat, cium dierum iter LX processerit, aut quo ex loco oriatur acceperit: multaque in ea genera ferarum nasci constat, quae reliquis in locis visa non sint: ex quibus quae maxime differant ab ceteris et memoriam prodenda videantur, haec sunt. Est bos cervi figura, cujus a media fronte inter aures unum cornu exsistit, excelsius magisque directum his quae nobis nota sunt cornibus. Ab ejus summo sicut palmae ramique late diffunduntur. Eadem est feminao marisque natura, eadem forma magnitudoque cornuum. Sunt item quae appellantur alces. Harum est consimilis capreis figura et varietas pellium; sed magnitudine paullo antecedunt, mutilaeque sunt cornibus, et crura sine nodis articulisque habent; neque quietis caush procumbunt, neque, si quo afflictae casu conciderunt, erigere sese aut sublevare possunt. His sunt arbores pro cubilibus: ad eas se applicant, atque ita paullium modo reclinatae quietem capiunt; quarum ex vestigiis cium est animadversum a vena 36 LATIN READER. toribus quo se recipere consuerint, omnes eo loco aut ab radicibus subruunt aut accidunt arbores, tantum ut summa species earum stantium relinquatur. Huc cim se consuetudine reclinaverunt, infirmas arbores pondere affligunt, atque una ipsae concidunt. Tertium est genus eorum qui uri appellantur. Hi sunt magnitudine paullo infra elephantos; specie et colore et figura tauri. Magna vis eorum est et magna velocitas, neque homini neque fera quam conspexerunt parcunt. Hos studiose foveis captos interficiunt. Hoc se labore durant homines adolescentes, atque hoc genere venationis exercent; et qui plurimos ex his interfecerunt, relatis in publicum cornibus quae sint testimonio, magnam ferunt laudem. Sed adsuescere ad homines et mansuefieri ne parvuli quidem excepti possunt. Amplitudo cornuum et figura et species multium a nostrorum boum cornibus differt. Haec studiose conquisita ab labris argento circumcludunt, atque in amplissimis epulis pro poculis utuntur. QUINTUS CURTIUS. LIFE OF ALEXANDER. I. The River Cydnus. [Book III. Chapters 4-6.] Interea Alexander, Abistamene Cappadociae praeposito, Ciliciam petens cum omnibus copiis, in regionem quae Castra Cyri appellatur, pervenerat. Stativa illic habuerat Cyrus, cuim adversus Crcesum in Lydiam exercitum duceret. Aberat ea regio quinquaginta stadia ab aditu, quo Ciliciam intramus: Pylas incolae dicunt arctissimas fauces, munimenta quae manu ponimus naturali situ imitante. Igitur Arsanes, qui Ciliciae praeerat, reputans quid initio belli Memnon suasisset, quondam salubre consilium sero exsequi statuit: igne ferroque Ciliciam vastat, ut hosti solitudinem faciat: quicquid usui esse potest, corrumpit: sterile ac nudum solum, quod tueri nequibat, relicturus. Sed longe utilius fuit angustias aditfis, qui Ciliciam aperit, valido occupare proesidio, jugumque, opportune itineri imminens, obtinere; unde inultus subeuntem hostem aut prohibere, aut opprimere potuisset. Tunc paucis, qui callibus praesiderent, relictis, retro ipse concessit; populator terrae, quam a populationibus vindicare debuerat. Ergo, qui relicti erant, proditos se rati, ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt 38 LATIN READER. ciim vel pauciores locum obtinere potuissent. Namque perpetuo jugo montis asperi ac praerupti Cilicia includitur, quod ciim a mari surgat, velut sinu quodam flexuque curvatum, rursus altero cornu in diversum littus excurrit. Per hoc dorsum, qua maxime introrsum mari cedit, asperi tres aditus et perangusti sunt, quorum uno Cilicia intranda est. Campestris eadem, qua vergit ad mare, planitiem ejus crebris distinguentibus rivis. Pyramus et Cydnus, incluti amnes fluunt. Cydnus non spatio aquarum, sed liquore memorabilis; quippe, leni tractu e fontibus labens, puro solo excipitur; neque torrentes incurrunt, qui placide manantis alveum turbent. Itaque incorruptus, idemque frigidissimus; quippe, multa riparum amcenitate inumbratus, ubique fontibus suis similis in mare evadit. Multa in ea regione monumenta vulgata carminibus, vetustas exederat. Monstrabantur urbium sedes Lyrnessi et Thebes; Typhonis quoque specus, et Corycium nemus, ubi crocum gignitur, caeteraque in quibus nihil praeter famam duraverat. Alexander fauces jugi, quae Pylce appellantur, intravit. Contemplatus locorum situm, non alias magis dicitur admiratus esse felicitatem suam: obrui potuisse vel saxis confitebatur, si fuissent qui in subeuntes propellerent. Iter vix quaternos capiebat armatos. Dorsum montis imminebat vime, non angustoe modo, sed pleruimque praeruptae, crebris oberrantibus rivis, qui ex radicibus montium manant. Thracas tamen leviter armatos praecedere jusserat, scrutarique calles, ne occultus hostis in subeuntes erumperet. Sagittariorum quoque manus occupaverat jugum: intentos arcus habebant, mo QOUINTUS CURTIUS. 39 niti, non iter ipsos inire, sed praelium. Hoc modo agmen pervenit ad urbem Tarson, cui tum maxim/e Persae subjiciebant ignem, ne opulentum oppidum hostis invaderet. At ille, Parmenione ad inhibendum incendium cum expedita manu praemisso, postquam barbaros adventu suorum fugatos esse cognoverat, urbem a se conservatam intrat. Mediam Cydnus amnis, de quo paulo ante dictum est, interfluit; et tunc aestas erat, cujus calor non aliam magis quam Ciliciae oram vapore solis accendit; et diei fervidissimum tempus cceperat. Pulvere ac sudore simul perfusum regem invitavit liquor fluminis, ut calidum adhuc corpus ablueret. Itaque veste deposita, in conspectu agminis (decorum quoque futurum ratus, si ostendisset suis, levi ac parabili cultu corporis se esse contentum) descendit in flumen, vixque ingressi subito horrore artus rigere cceperunt; pallor deinde suffusus est, et totum propemodum corpus vitalis calor reliquit. Expiranti similem ministri manu excipiunt, nec satis compotem mentis in tabernaculum deferunt. Ingens sollicitudo, et paene jam luctus in castris erat. - Flentes querebantur, "in tanto impetu cursuque rerum, omnis aetatis ac memoriae clarissimum regem non in acie saltem, non ab hoste dejectum, sed abluentem aqua corpus, ereptum esse, et extinctum: instare Darium, victorem antequam vidisset hostem. Sibi easdem terras, quas victores peragrassent, repetendas: omnia aut ipsos, aut hostes populatos: per vastas solitudines, etiamsi nemo insequi velit, euntes, fame atque inopia debellari posse. Quem signum daturum fugientibus? quem ausurum Alexandro succedere? Jam ut ad Hellespontum fuga' penetra 40 LATIN READER. rent, classem qua transeant, quem praeparaturum?" Rursus in ipsum regem' misericordia versa, "illum florem juventoa, illam vini animi, eumdem regem et commilitonem divelli a se et abripi," immemores sui querebantur. Inter haoc liberius meare spiritus cceperat; allevabat rex oculos, et paulatim redeunte animo, circumstantes amicos agnoverat: laxataque vis morbi ob hoc solum videbatur, quia magnitudinem mali sentiebat. Animum autem aegritudo corporis urgebat: quippe Darium quinto die in Ciliciamn fore nunciabatur. "Vinctum ergo se tradi, et tantam victoriam eripi sibi e manibus, obscuraque et ignobili morte in tabernaculo extingui se," querebatur. Admissisque amicis pariter ac medicis: "In quo me," inquit, "articulo rerum mearum fortuna deprehenderit, cernitis. Strepitum hostilium armorum exaudire mihi videor; et qui ultro intuli bellum, jam provocor. Darius ergo, cum tam superbas litteras scriberet, fortunam meam in consilio habuit; sed nequidquam, si mihi arbitrio meo curari licet. Lenta remedia et segnes medicos non exspectant tempora mea. Vel mori strenue, quam tarde convalescere, mihi melius est. Proinde, si quid opis, si quid artis in medicis est, sciant, me non tam mortis, quam belli remedium quaerere." Ingentem omnibus incusserat curam tam praceps temeritas ejus. Ergo pro se quisque precari ccepere, " ne festinatione periculum augeret, sed esset in potestate medentium. Inexperta remedia haud injuria ipsis esse suspecta, cium ad perniciem ejus etiam a latere ipsius pecunia sollicitaret hostis:" (quippe Darius mille talenta interfectori Alexandri daturum se pronunciari jusse QUINTUS CURTIUS. 41 rat): "itaque ne ausurum quidem quemquam" arbitrabantur " experiri remedium quod propter novitatem posset esse suspectum." Erat inter nobiles medicos e Macedonia regem secutus Philippus, natione Acarnan, fidus admodum regi; puero comes, et custos salutis datus, non ut regem modo, sed etiam ut alumnum eximia caritate diligebat. Is non prxeceps se, sed strenuum remedium afferre, tantamque vim morbi potione medicata levaturum esse promisit. Nulli promissum ejus placebat, praeter ipsum cujus periculo pollicebatur. Omnia quippe faciliuis quam moram perpeti poterat. Arma et acies in oculis erant; et victoriam in eo positam esse arbitrabatur, si tantuim ante signa stare potuisset: idipsum, quod post diem tertium medicamentum sumpturus esset (ita enim medicus praedixerat) aegre ferens, Inter haec a Parmenione fidissimo purpuratorum litteras accipit, quibus ei denunciabat, ne salutem suam Philippo committeret; mille talentis a Dario, et spe nuptiarum sororis ejus esse corruptum. Ingentem animo sollicitudinem littera incusserant, et quicquid in utramque partem aut metus aut spes subjecerat, secreta castimatione pensabat. "Bibere perseverem? ut, si venenum datum fuerit, ne immerit6 quidem, quicquid acciderit, evenisse videatur? Damnem medici fidem? in tabernaculo ergo me opprimi patiar? At satius est alieno me mori scelere, quam metu nostro." Diu animo in diversa versato, nulli quid scriptum esset enunciat; epistolamque, sigillo anuli sui impresso, pulvino cui incubabat subjecit. Inter has cogitationes biduo assumpto, illuxit a medico destinatus dies. Et ille cum poculo, in quo 42 LATIN READER. medicamentum diluerat, intravit. Q.uo viso Alexander, levato corpore in cubitum, epistolam a Parmenione missam sinistra manu tenens, accipit poculum, et haurit interritus: tum epistolam Philippum legere jubet, nec a vultu legentis movit oculos, ratus aliquas conscientiae notas in ipso ore posse deprehendere. Ille epistola perlecta, plus indignationis quam pavoris ostendit: projectisque amiculo et litteris ante lectum: "Rex," inquit, "semper quidem spiritus meus ex te pependit, sed nunc vere ab isto sacro et venerabili ore trahitur. Crimen parricidii, quod mihi objectum est, tua salus diluet. Servatus a me vitam mihi dederis. Oro quaesoque, amisso metu,^ patere medicamentum concipi venis. Laxa paulisper animum, quem sollicitudine intempestiva amici sane fideles, sed moleste seduli turbant." Non securum modo haec vox, sed etiam laetum regem, ac plenum bonae spei fecit. Itaque, "Si Dii," inquit, "Philippe, tibi permisissent, quo maxime modo animum velles experiri meum, alio profecto voluisses; sed certiorem quatm expertus es, ne optasses quidem. Hac epistola accepta, tamen quod dilueras bibi; et nunc crede me non minus pro tua fide quam pro mea salute esse sollicitum." Haec elocutus, dexteram Philippo offert. Caeteruim tanta vis medicaminis fuit, ut quae secuta sunt criminationem Parmenionis adjuverint. Interclusus spiritus arcte meabat, nec Philippus quidquam inexpertum omisit. Ille fomenta corpori admovit, ille torpentem nunc cibi nunc vini odore excitavit. Atque, ut primiim mentis compotem esse sensit, modo matris sororumque,, modo tantae victoria appropinquantis admonere non destitit. Ut vero me QUINTUS CURTIUS. 43 dicamentum se diffudit in venas, et sensim toto corpore salubritas percipi potuit, primuim animus vigorem suum, deinde corpus quoque exspectatione maturius recuperavit: quippe post tertium diem quam in hoc statu fuerat, in conspectum militum venit. Nec avidiiis ipsum regem quam Philippum intuebatur exercitus: pro se quisque dexteram ejus amplexi grates habebant velut praesenti deo. Namque haud facile dictu est, praoter ingenitam illi genti erga reges suos venerationem, quantuim hujus utique regis vel admirationi dediti fuerint, vel caritate flagraverint. Jam primuim nihil sine divina ope aggredi videbatur. Nam cuim praosto esset ubique fortuna, temeritas in gloriam cesserat: aotas quoque vix tantis matura rebus, sed abunde sufficiens, omnia ejus opera honestabat: et quae leviora haberi solent, pleruimque in re militari gratiora vulgo sunt; exercitatio corporis inter ipsos, cultus habitusque paulum a privato abhorrens, militaris vigor; quils ille vel ingenii dotibus, vel animi artibus, ut pariter carus ac venerandus esset, effecerat. 2. Battle of Issus. [Book III. Chapters 7-12.] At Darius nuntio de adversa valetudine ejus accepto, celeritate quantam capere tam grave agmen poterat, ad Euphratem contendit: junctoque eo pontibus, quinque tamen diebus trajecit exercitum, Ciliciam occupare festinans. Jam Alexander viribus corporis receptis, ad urbem Solos pervenerat: cujus potitus, ducentis talentis multae nomine exactis, arci praesidium militum imposuit. Vota 44 - - LATIN READER. deinde pro salute suscepta per ludum atque otium reddens, ostendit quanta fiducia barbaros sperneret: quippe iEsculapio et Minervae ludos celebravit. Spectanti nuntius laetus affertur ex Halicarnasso, Persas acie a suis esse superatos, Myndios quoque et Caunios, et pleraque tractuis ejus, sum facta ditionis." Igitur edito spectaculo ludicro, castrisque motis, et Pyramo amne ponte juncto, ad urbem Mallon pervenit: inde alteris castris ad oppidum Castabuluin. Ibi Parmenio regi occurrit, quem prmmiserat ad explorandum iter saltuis, per quem ad urbem Isson nomine penetrandum erat. Atque ille angustiis ejus occupatis, et proesidio modico relicto, Isson quoque desertam a barbaris ceperat. Inde progressus, deturbatis qui interiora montium obsidebant, proesidiis cuncta firmavit: occupatoque itinere, sicut paulo ante dictum est, idem et auctor et nuntius venit. Isson deinde rex copias admovit: ubi consilio habito utruimne ultrai progrediendum foret, an ibi opperiendi essent novi milites, quos ex Macedonia adventare constabat; Parmenio non alium locum praelio aptiorem esse censebat. Quippe illic utriusque regis copias numero futuras pares, cuim angustie multitudinem non caperent: planitiem ipsis camposque esse vitandos, ubi circumiri, ubi ancipiti acie opprimi possent: timere, ne non virtute hostium, sed lassitudine sua vincerentur: Persas recentes subinde successuros, si laxiuis stare potuissent. Facile ratio tam salubris consilii accepta est. Itaque inter angustias saltuis opperiri statuit. Erat in exercitu regis Sisenes Perses, quondam a praotore AEgypti missus ad Philippum; donisque et omni OQUINTUS CURTIUS. 45 honore cultus, exilium patria sede mutaverat: secutus deinde in Asiam Alexandrum, inter fideles socios habebatur. Huic epistolam Cretensis miles obsignatam anulo, cujus signum haud sane notum erat, tradidit. Nabarzanes practor Darii miserat eam, hortabaturque Sisenem, ut dignum aliquid nobilitate ac moribus suis ederet, magno id ei apud regem honori fore. Has litteras Sisenes utpote innoxius, ad Alexandrum saepe deferre tentavit: sed cium tot curis apparatuque belli regem videret urgeri, aptius subinde tempus exspectans, suspicionem initi scelesti consilii praobuit. Namque epistola, prifisquam ei redderetur, in manus Alexandri pervenerat, lectamque eam, ignoti anuli sigillo impresso, Siseni dari jusserat, ad aestimandam fidemr barbari. Qui, quia per complures dies non adierat regem, scelesto consilio eam visus est suppressisse; et in agmine a Cretensibus, haud dubie jussu regis, occisus. Jam Graeci milites, quos Thymodes a Pharnabazo acceperat, praecipua spes, et propemodfim unica, ad Darium pervenerant. Hi magnopere suadebant, ut retro abiret, spatiososque Mesopotamiae campos repeteret. Si id consilium damnaret, at ille divideret saltem innumerabiles copias, neu sub unum fortunae ictum totas vires regni cadere pateretur. Minuis hoc consilium regi, qu~am purpuratis ejus displicebat: "Ancipitem fidem, et mercede venalem proditionem imminere, et dividi non ob aliud copias velle, quam ut ipsi in diversa digressi, si quid commissum essent traderent Alexandro. Nihil tutius fore, quam circumdatos eos exercitu toto obrui telis, documentum non inultae perfidiae futuros." At Darius, ut erat 46 LATIN READER. sanctus ac mitis, "se vero tantum facinus" negat "esse facturum, ut suam secutos fidem, suos milites, jubeat trucidari. Quem deinde ampliuis nationum exterarum salutem suam crediturum sibi, si tot militum sanguine imbuisset manus? Neminem stolidum consilium capite luere debere. Defuturos enim qui suaderent, si suasisse periculum esset. Denique ipsos quotidie ad se vocari in consilium, variasque sententias dicere, nec tamen melioris fidei haberi, qui prudentiius suaserit." Itaque Gramcis nuntiari jubet, "ipsum quidem benevolentiae illorum gratias agere; caterim, si retro ire pergat haud dubie regnum hostibus traditurum. Fama bella stare; et eum qui recedat, fugere credi. Trahendi vero belli vix ullam esse rationem. Tantae enim multitudini, utique cum jam hiems instaret, in regione vasta, et invicem a suis atque hoste vexata, non suffectura alimenta. Ne dividi quidem copias posse, servato more majorum, qui universas vires discrimini bellorum semper obtulerint. Et (hercule) terribilem antefa regem et absentia suh ad vanam fiduciam elatum, postquam adventare se senserit, cautum pro temerario factum, delituisse inter angustias saltuis, ritu ignobilium ferarum, quae strepitu praetereuntium audito, silvarum latebris se occuluerint. Jam etiam valetudinis simulatione frustrari suos milites. Sed non ampliuis ipsum esse passurum detrectare certamen. In illo specu, in quem pavidi recessissent, oppressurum esse cunctantes." Haec magnificentiris jactata qu~am verius. Caeteruim pecunia omni rebusque pretiosissimis Damascum Syriae cum modico praesidio militum missis, reliquas copias in Ciliciam duxit, insequen QUOINTUS CURTIUS. 47 tibus more patrio agmen conjuge ac matre. Virgines quoque cum parvo filio comitabantur patrem. Forte eadem nocte et Alexander ad fauces quibus Syria aditur, et Darius ad eum locum, quem Amanicas Pylas vocant, pervenit. Nec dubitavere Persee quin Isso relicta, quam ceperant, Macedones fugerent. Nam etiam saucii quidam et invalidi, qui agmen non poterant persequi, excepti erant. Q.uos omnes, instinctu purpuratorum, barbara feritate seevientium, precisis adustisque manibus circumduci, ut copias suas noscerent; satisque omnibus spectatis, nuntiare qume vidissent regi suo jussit. Motis ergo castris, superat Pinarem amnem, in tergis, ut credebat, fugientium haesurus. At illi, quorum amputaverat manus, ad castra Macedonum penetrant, Darium, quanto maximo cursu posset, sequi nunciantes. Vix fides habebatur. Itaque speculatores in maritimas regiones praemissos explorare jubet, ipse adesset, an praefectorum aliquis speciem praebuisset universi venientis exercituis. Sed cuim speculatores reverterentur, procul ingens multitudo conspecta est. Ignes deinde totis campis collucere cceperunt, omniaque velut continenti incendio ardere visa, cuim incondita multitudo maxime propter jumenta laxiuis tenderet. Itaque eo ipso loco metari suos castra jusserat, lzetus, quod omni expetierat voto, in illis potissimuim angustiis decernendum esse. Caeteruim, ut solet fieri, cuim ultimi discriminis tempus adventat, in sollicitudinem versa fiducia est. Illam ipsam fortunam, qua aspirante res tam prospere gesserat, verebatur; nec injuria, ex his quve.tribuisset sibi, quam mutabilis esset reputabat: 48 LATIN READER. unam superesse noctem quoe tanti discriminis moraretur eventum. Rursuis occurrebat, majora periculis prmemia: et sicut dubium esset an vinceret, ita illud utique certum esse, honeste et cum magna laude moriturum. Itaque, corpora milites curare jussit, ac deinde tertia vigilia instructos et armatos esse. Ipse in jugum editi montis ascendit, multisque collucentibus facibus patrio more sacrificium diis presidibus loci fecit. Jamque tertium, sicut praeceptum erat, signum tuba miles acceperat, itineri simul paratus ac praelio: strenueque jussi procedere, oriente luce pervenerunt ad angustias, quas occupare decreverant. Darium triginta inde stadia abesse praemissi indicabant. Tunc consistere agmen jubet, armisque ipse sumptis aciem ordinat. Dario adventum hostium pavidi agrestes nuntiaverunt, vix credenti occurrere etiam, quos ut fugientes sequebatur. Ergo non mediocris omnium animos formido incesserat: quippe itineri quam praelio aptiores erant, raptimque arma capiebant. Sed ipsa festinatio discurrentium, suosque ad arma vocantium, majorem metum incussit. Alii in jugum montis evaserant, ut hostium agmen inde prospicerent: equos plerique fraenabant: discors exercitus, nec ad unum intentus imperium, vario tumultu cuncta turbaverat. Darius initio jugum montis cum parte copiarum occupare statuit, et a fronte et a tergo circumiturus hostem: a mari quoque, quo dextrum ejus cornu tegebatur, alios objecturus, ut undique urgeret. Praeter heec, viginti milia praemissa cum sagittariorum manu, Pinarum amnem, qui duo agmina interfluebat, transire, et objicere sese Macedonum copiis jusserat. Si id praestare WQUINTUS CURTIUS. 49 non possent, retrocedere in montes, et occulte circumire ultimos hostium. Caeteruim destinata salubriter omni ratione potentior fortuna discussit: quippe alii prae metu imperium exsequi non audebant, alii frustra exsequebantur: quia ubi partes labant summa turbatur. Acies autem hoc modo stetit. Nabarzanes equitatu dextrum cornu tuebatur, additis funditorum sagittariorumque viginti ferme milibus. In eodem Thymodes erat Graecis peditibus mercede conductis triginta milibus praepositus. Hoc erat haud dubie robur exercituis, par Macedonicae phalangi acies. In levo cornu Aristomedes Thessalus viginti milia barbarorum peditum habebat. In subsidiis pugnacissimas locaverat gentes. Ipsum regem in eodem cornu dimicaturum, tria milia delectorum equitum assueta corporis custodia, et pedestris acies quadraginta milia, sequebantur. Hyrcani deinde Medique equites: his proximi caeterarum gentium equites dextra laevaque dispositi. Hoc agmen, sicut dictum est instructum, sex milia jaculatorum funditorumque antecedebant. Quidquid in illis angustiis adiri poterat, impleverant copiae, cornuaque hinc a jugo, illinc a mari stabant: uxorem matremque regis, et alium feminarum gregem, in medium agmen acceperant. Alexander phalangem, qua nihil apud Macedonas validius erat, in fronte constituit. Dextrum cornu Nicanor Parmenionis filius tuebatur: huic proximi stabant Ccenos, et Perdiccas, et Meleager, et Ptolemaeus, et Amyntas, sui quisque agminis duces. In laevo, quod ad mare pertinebat, Craterus et Parmenio erant, sed Craterus Parmenioni parere jussus. 4 50 LATIN READER. Equites ab utroque cornu locati, dextrum Macedones, Thessalis adjunctis, laevum Pelop'onnesii tuebantur. Ante hanc aciem posuerat funditorum manum, sagittariis admixtis; Thraces quoque et Cretenses ante agmen ibant, et ipsi leviter armati. At his qui praomissi a Dario jugum montis insederant Agrianos opposuit, ex Graecia nuper advectos. Parmenioni autem praeceperat, ut quantum posset agmen ad mare extenderet, quo longifis abesset montibus, quos occupaverant barbari. At illi, neque obstare venientibus, nec circumire praotergressos ausi, funditorum maxime aspectu territi profugerant: eaque res Alexandro tutum agminis latus, quod ne superne incesseretur timuerat, praestitit.'rViginta et duo armatorum ordines ibant; neque enim latiius extendi aciem patiebantur angustiae. Paulatim deinde laxare se sinus montium, et majus spatitim aperire cceperant; ita ut non pedes soluim pluribus ordinibus incedere, sed etiam lateribus circumfundi posset equitatus. Jam in conspectu, sed extra teli jactum utraque acies erat, cuim priores Persax inconditum et trucem sustulere clamorem. Redditur et a Macedonibus major exercitius numero, jugis montium vastisque saltibus repercussus; quippe semper circumjecta nemora petraeque quantamcumque acceprere vocem multiplicato sono referunt. Alexander ante prima signa ibat, identidem manu suos inhibens ne suspensi, acriuis ob nimiam festinationem concitato spiritu, capesserent praolium. Cuimque agmini obequitaret, varia oratione milites alloquebatur. Macedones, tot bellorum in Europa victores, ad subigendam Asiam atque ultima Orientis, non ipsius magis QUINTUS CURTIUS. 5 quam suo ductu profecti, inveterata virtutis admonebantur. Illos terrarum orbis liberatores, emensosque olim Herculis et Liberi patris terminos, non Persis mod6, sed etiam omnibus gentibus imposituros jugum: Macedonum Bactra et Indos fore: minima esse quae nunc intuerentur, sed omnia victoria aperiri. Non in praeruptis petris Illyriorum et Thraciae saxis sterilem laborem fore: spolia totius Orientis offerri. Vix gladio futurum opus; totam aciem, suo pavore fluctuantem, umbonibus posse propelli. Victor ad haec Atheniensium Philippus pater invocabatur, domitaeque nuper Bceotiae, et urbis in e~a nobilissimae, ad solum dirutae, species repraesentabatur animis: jam Granicum amnem, jam tot urbes aut expugnatas, aut in fidem acceptas, omniaque quae post tergum erant, strata et pedibus ipsorum subjecta memorabat. Cuim adierat Graecos, admonebat, "ab iis gentibus illata Graeciae bella, Darii priuis, deinde Xerxis insolentia, aquam ipsam terramque poscentium: ut neque fontium haustum, nec solitos cibos relinquerent deditis: ab his templa ruinis et ignibus esse deleta, urbes eorum expugnatas, fcedera humani divinique juris violata " referebat. Illyrios vero et Thracas, rapto vivere assuetos, aciem hostium auro purpuraque fillgentem intueri jubebat, praedam non arma gestantem. Irent, et imbellibus feminis aurum viri eriperent. Aspera montium suorum juga, nudasque calles et perpetuo rigentes gelu, ditibus Persarum campis agrisque mutarent. Jam ad teli jactum pervenerant,'chim Persarum equites ferociter in laevum cornu hostium invecti sunt. QLuippe Darius equestri praelio decernere 52 LATIN READER. optabat, phalangem Macedonici exercituis robur esse conjectans. Jamque etiam dextrum Alexandri cornu circumibatur: quod ubi Macedo conspexit, duabus alis equitum ad jugum montis jussis subsistere, ceteros in medium belli discrimen strenue transfert. Subductis deinde ex acie Thessalis equitibus, prefectum eorum occulte circumire tergum suorum jubet, Parmenionique conjungi, et quod is imperasset impigre exsequi. Jamque ipsi in medium Persarum undique circumfusi egregie tuebantur: sed conferti, et quasi cohaerentes, tela vibrare non poterant. Simul erant emissa, in eosdem concurrentia implicabantur, levique et vano ictu pauca in hostem, plura in humum innoxia cadebant. Ergo cominuis pugnam coacti conserere, gladios impigre stringunt. Tum vero multum sanguinis fusum est: duae quippe acies ita cohoerebant, ut armis arma pulsarent, mucrones in ora dirigerent: non timido, non ignavo cessare turn licuit: collato pede, quasi singuli inter se dimicarent, in eodem vestigio stabant, donec vincendo locum sibi facerent. Tum demum erg6 promovebant gradum, cinm hostem prostraverant. At illos novus excipiebat adversarius fatigatos: nec vulnerati, ut alias solent, acie poterant excedere, cuim hostis instaret a fronte, a tergo sui urgerent. Alexander non ducis magis quam militis munia exsequebatur; opimunm decus caeso rege expetens. Quippe Darius curru sublimis eminebat, et suis ad se tuendum, et hostibus ad incessendum, ingens incitamentum. Ergo frater ejus Oxathres, cuim Alexandrum instare ei cerneret, equites quibus preerat ante ipsum currum regis objecit, armis et robore QUINTUS CURTIUS. 53 corporis multuim super caeteros eminens, animo vero et pietate in paucissimis: illo utique pralio clarus, alios improvide instantes prostravit, alios in fugam avertit. At Macedones, (circa regem erant,) mutua adhortatione firmati, cum ipso in equitum agmen irrumpunt. Tumrn vero similis ruine strages erat. Circa currum Darii jacebant nobilissimi duces, ante oculos regis egregia morte defuncti, omnes in ora proni, sicut dimicantes procubuerant, adverso corpore vulneribus acceptis. Inter hos Atizyes et Rheomithres et Sabaces praetor iEgypti, magnorum exercituum praefecti, noscitabantur: circa eos cumulata erat peditum equitumque obscurior turba. Macedonum quoque, non quidem multi, sed promptissimi tamen caesi sunt: inter quos Alexandri dextrum femur leviter mucrone perstrictum est. Jamque qui Dariumr vehebant equi confossi hastis, et dolore efferati, jugum quatere, et regem curru excutere cceperant: ciim ille, veritus ne vivus veniret in hostium potestatem, desilit, et in equum qui ad hoc ipsum sequebatur imponitur; insignibus quoque imperii, ne fugam proderent, indecore abjectis. Tum ver6 ceteri dissipantur metu, et qua cuique ad fugam patebat via erumpunt, arma jacientes qua paulo ante ad tutelam corporum sumpserant: ade6 pavor etiam auxilia formidat. Instabat fugientibus eques a Parmenione missus, et forte in illud cornu omnes fuga abstulerat. Equi pariter equitesque Persarum, serie laminarum graves, agmen, quod celeritate maxim-e constat, aegre moliebantur: quippe in circumagendis equis suis Thessali multos occupaverant. Hac tam prospera pugna nuntiata, Alexander, non ante ausus persequi barba 54 LATIN READER. ros, utrimque jam victor instare fugientibus ccepit. Haud amplius regem quam mille equites sequebantur, ciim ingens multitudo hostium caderet. Sed quis aut in victoria aut in fuga copias numerat? Agebantur ergo a tam paucis pecorum modo; et idem metus qui cogebat fugere, fugientes morabatur. At Graeci qui in Darii partibus steterant, Aminta duce, (praetor hic Alexandri fuerat, tunc transfuga) abrupti a ceteris, haud sane fugientibus similes evaserant. Barbari longe diversam fugam intenderunt: alii qua rectum iter in Persidem ducebat; quidam circuitu rupes saltusque montium occultos petivere, pauci castra Darii. Sed jam illa quoque victor intraverat, omni quidem opulentia ditia. Ingens auri argentique pondus, non belli sed luxuriae apparatum, diripuerant milites. Cumque plus raperent, passim strata erant itinera vilioribus sarcinis, quas in comparatione meliorum avaritia contempserat. Jamque ad feminas perventum erat, quibus, quo cariora ornamenta sunt, violentiuis detrahebantur; ne corporibus quidem vis ac libido parcebat. Omnia planctu tumultuque, prout cuique fortuna erat, repleverant; nec ulla facies mali deerat, cuim per omnes ordines aetatesque victoris crudelitas ac licentia vagaretur. Tunc vero impotentis fortunae species conspici potuit, cuim ii qui tum'Dario tabernaculum exornaverant, omni luxu et opulentia instructum, eadem illa Alexandro, quasi veteri domino, reservabant. Namque id solum intactum omiserant milites; ita tradito more, ut victorem victi regis tabernaculo exciperent. Sed omnium oculos animosque in semet converte Q.UINTUS CURTIUS. 55 rant captiva mater conjuxque Darii: illa non majestate solium, sed etiam etate venerabilis; haec formae pulchritudine, ne illa quidem sorte corruptae. Receperat in sinum filium, nondum sextum aotatis annum egressum, in spem tanta fortunae, quantam pater ejus paulo ante amiserat, genitum. At in gremio anus avie jacebant adultae dua virgines, non suo tantium, sed illius etiam moerore confectae. Ingens circa eam nobilium feminarum turba constiterat, laceratis crinibus, abscisaque veste, pristini decoris immemores, reginas dominasque veris quondam tunc alienis nominibus invocantes. Illa, suw calamitatis oblitao, in utro cornu Darius stetisset, quoe fortuna discriminis fuisset, requirebant. Negabant se captas, si viveret rex. Sed illum equos subinde mutantem longiius fuga abstulerat. In acie autem caesa sunt Persarum peditum centum milia: decem milia equitum. At a parte Alexandri quattuor et quingenti saucii fuere, ex peditibus triginta omnino et duo desiderati sunt, equitum centum quinquaginta interfecti. Tantulo impendio ingens victoria stetit. Rex quidem, Darium persequendo fatigatus, postquam et nox appetebat et consequendi spes non erat, in castra paulo ante a suis capta pervenit. Invitari deinde amicos quibus maxim& assueverat jussit: quippe summa dumtaxat cutis in femore perstricta non prohibebat interesse convivio: ciim repente e proximo tabernaculo lugubris clamor, barbaro ululatu planctuque permixtus, epulantes conterruit. Cohors quoque, quoe excubabat ad tabernaculum regis, verita ne majoris motuis principium esset, armare se ccperat. Causa pavoris subiti fuit, qu6d mater uxorque Darii, cum captivis 56 LATIN READER. nobilibus, regem, quem interfectum esse credebant, ingenti gemitu ejulatuque deflebant. Unus namque e captivis spadonibus, qui forte ante ipsarum tabernaculum steterat, amiculum (quod Darius, sicut paulo ante dictum est, ne cultu proderetur, abjecerat) in manibus ejus qui repertum ferebat, agnovit: ratusque interfecto detractum esse, falsum nuntium mortis ejus attulerat. Hoc mulierum errore comperto, Alexander fortunae Darii et pietati earum illacrimasse fertur. Ac primo Mithrenem, qui Sardis prodiderat, peritum Persicax linguae, ire ad consolandas eas jusserat. Veritus deinde ne proditor captivarum iram doloremque gravaret, Leonnatum ex purpuratis suis misit, jussum indicare falso lamentari eas vivum. Ille cum paucis armigeris in tabernaculum in quo captivae erant pervenit, missumque se a rege nuntiari jubet. At hi qui in vestibulo erant, ut armatos conspexere, rati actum esse de dominis, in tabernaculum currunt, vociferantes adesse supremam horam, missosque qui occiderent captas. Itaque, ut quae nec prohibere possent, nec admittere auderent, nullo responso dato, tacitoe opperiebantur victoris arbitrium. Leonnatus, exspectato diu qui se introduceret, postquam nemo procedere audebat, relictis in vestibulo satellitibus, intrat in tabernaculum. Ea ipsa res turbaverat feminas, quod irrupisse non admissus videbatur. Itaque mater et conjux provolutae ad pedes orare coeperunt, ut, priuis qutm interficerentur, Darii corpus ipsis patrio more sepelire permitteret: functas supremo in regem officio impigre sese morituras. Leonnatus et vivere Darium, et ipsas non incolumes -mod6, sed etiam apparatu pristinae fortunme regi OQUINTUS CURTIUS. 57 nas fore. Tum demum mater Darii allevari se passa est. Alexander die postero, cum cura sepultis militibus quorum corpora invenerat, Persarum quoque nobilissimis eumdem honorem haberi jubet, matrique Darii permitti, quos vellet patrio more sepeliret. Illa paucos arcta propinquitate conjunctos pro habitu praesentis fortunae humari jussit, apparatum funerum quo Persae suprema officia celebrarent invidiosum fore existimans, cuim victores haud pretiose cremarentur. Jamque justis defunctorum corporibus solutis, praemittit ad captivas (ui nuntiarent ipsum venire: inhibitaque comitantium turba, tabernaculum cum Hephaestione intrat. Is longe omnium amicorum carissimus erat regi, cum ipso pariter eductus, secretorum omnium arbiter: libertatis quoque in admonendo eo non alius jus habebat, quod tamen ita usurpabat ut magis a rege permissum quarm vindicatum ab eo videretur; et sicut eatate par erat regi, ita corporis habitu proestabat. Ergo reginae illum regem esse rates, suo more veneratae sunt. Inde ex captivis spadonibus quis Aiexander esset monstrantibus, Sisigambis advoluta est pedibus ejus, ignorationem numquam antea visi regis excusans. Quam manu allevans rex: "Non errasti" inquit " mater, nam et hic Alexander est." Bonum animum habere eas jussit: Darii deinde filium collo suo admovit. Atque nill ille conspectu tunc primuim a se visi conterritus, cervicem ejus manibus amplectitur. Motus ergo rex constantia pueri, Hephaestionem intuens, " Quam vellem" inquit " Darius aliquid ex hac indole hausisset!" 58 LATIN READER. 3. I)eath of Clitus. [Book VIII. Chapters I, 2.] Barbarae opulentia in illis locis haud ulla sunt majora indicia, quam magnis nemoribus saltibusque nobilium ferarum greges clausi. Spatiosas ad hoc eligunt silvas, crebris perennium aquarum fontibus amcenas. Muris nemora cinguntur, turresque habent venantium receptacula. Quattuor continuis axtatibus intactum saltum fuisse constabat; quem Alexander cum toto exercitu ingressus, agitari undique feras jussit. Inter quas cium leo magnitudinis rarae ipsum regem invasurus incurreret, forte Lysimachus (qui postea regnavit), proximus Alexandro, venabulum objicere ferae coeperat. Quo rex repulso, et abire jusso, adjecit tam a semet uno quam a Lysimacho leonem interfici posse. Lysimachus enim quondam-, ciim venaretur in Syria, occiderat quidem eximie magnitudinis feram solus, sed laevo humero usque ad ossa laceratus ad ultimum periculi pervenerat. Id ipsum exprobrans ei rex, fortius quam locutus est fecit. Nam feram non excepit modo, sed etiam uno vulnere occidit. Fabulam quae objectum leoni a rege Lysimachum temere vulgavit, ab eo casu quem supra diximus ortam esse crediderim. Ceteruim Macedones, quamquam prospero eventu defunctus erat Alexander, tamen scivere gentis suoe more, ne aut pedes venaretur, aut sine delectis principum atque amicorum. Ille quattuor milibus ferarum dejectis, in eodem saltu cum toto exercitu epulatus est. Inde Maracanda reditum est: acceptaque aetatis QOUINTUS CURTIUS. 59 excusatione ab Artabazo, provinciam ejus destinat Clito. Hic erat qui apud Granicum amnem nudo capite regem dimicantem clipeo suo texit, et Rhosacis manum capiti regis imminentem gladio amputavit; vetus Philippi miles, multisque bellicis operibus clarus. Hellanice, quae Alexandrum educaverat, soror ejus, haud sechs quam mater a rege -diligebatur. Ob has causas validissimam imperii partem fidei ejus tutelaeque commisit. Jamque iter parare in posterum jussus, solemni et tempestivo adhibetur convivio. In quo rex cuim multo incaluisset mero, immodicus astimator sui, celebrare quae gesserat coepit; gravis etiam eorum auribus qui sentiebant vera memorari. Silentium tamen habuere seniores, donec Philippi res orsus obterere, no.bilem apud Chaeroneam victoriam sui operis fuisse jactavit, ademptamque sibi malignitate et invidia patris tantao rei gloriam: illum quidem seditione inter Macedones milites et Graecos mercenarios orta, debilitatum vulnere quod in ea consternatione acceperat jacuisse, non alias quam simulatione mortis tutiorem; se corpus ejus protexisse clipeo suo, ruentesque in illum sua manu occisos; qtuae patrem numquam aoquo animo esse confessum, invitum filio debentem salutem suam; itaque post expeditionem quam sine eo fecisset ipse in Illyrios, victorem scripsisse se patri, fusos fugatosque hostes, nec affuisse usquam Philippum; laude dignos esse, non qui Samothracum initia viserent, cuim Asiam uri vastarique oportet, sed eos, qui magnitudine rerum fidem antecessissent. Hoec et his similia loeti audiere juvenes; ingrata senioribus erant, maxime propter Philippum, sub 60 LATIN READER. quo diutiuis vixerant: cuim Clitus, ne ipse quidem sobrius, ad eos qui infra ipsum cubabant conversus, Euripidis retulit carmen (ita ut sonus magis qu~an sermo exaudiri posset a rege), quo significabatur, " malh instituisse Graecos quod tropaeis regum dumtaxat nomina inscriberent; alieno enim sanguine partam gloriam intercipi." Itaque rex cuim suspicaretur maligniuis habitum esse sermonem, percontari proximos ccepit quid ex Clito audissent. Et illis ad silentium obstinatis, Clitus paulatim majore voce Philippi acta bellaque in Graecia gesta commemorat, omnia praesentibus praeferens. Hinc inter juniores senesque orta contentio est; et rex, velut patienter audiret, quis Clitus obterebat laudes ejus, ingentem iram conceperat. Ceteruim cfim animo videretur imperaturus, si finem procaciter orto sermoni Clitus imponeret, nihil eorum remittente magis exasperabatur. Jamque Clitus etiam Parmenionem defendere audebat, et Philippi de Atheniensibus victoriam Thebarum proeferebat excidio; non vino modo, sed etiam animi prava contentione provectus. Ad ultimum, " Si moriendum " in-' quit "est pro te, Clitus est primus: at cuim victorioe arbitrium agis, praecipuum ferunt, qui procacissim& patris tui memoriae illudunt. Sogdianam regionem mihi attribuis, toties rebellem, et non modo indomitam, sed quae ne subigi quidem possit. Mittor ad feras bestias, preecipitia ingenia sortitas. Sed quae ad me pertinent transeo. Philippi milites spernis, oblitus, nisi hic Atharrias senex juniores pugnam detrectantes revocasset, adhuc nos circa Halicarnassum haesuros fuisse. Quomodo ergo Asiam etiam cum istis junioribus subjecisti? Verum est (ut opi QJUINTUS CURTIUS. 6i nor) quod avunculum tuum in Italia dixisse constat: ipsum in viros incidisse, te in feminas." Nihil ex omnibus inconsulte ac temere actis regem magis moverat, quatn Parmenionis cum honore mentio illata; dolorem tamen rex pressit, contentus jussisse ut convivio excederet: nec quidquam aliud adjecit, quiam forsitan eum (si.diutihs locutus foret) exprobraturum sibi fuisse vitam a semetipso datam: hoc enim superbe saepe jactasse. Atque illum cunctantem adhuc surgere, qui proximi ei cubuerant, injectis manibus, jurgantes monentesque conabantur abducere. Clitus cum abstraheretur, ad pristinam violentiam ira quoque adjecta, " Suo pectore tergum illius esse defensum; nunc postquam tanti meriti proeterierit tempus, etiam memoriam invisam esse" proclamat. Attali quoque caedem objiciebat; et ad ultimum Jovis, quem patrem sibi Alexander assereret, oraculum eludens, veriora se regi, quam patrem ejus, respondisse dicebat. Jam tantum irae conceperat rex, quantum vix sobrius ferre potuisset. Enimvero olim mero sensibus victis, ex lecto repente prosiluit. Attoniti amici, ne positis quidem sed abjectis poculis, consurgunt, in eventum rei quam tanto impetu acturus esset intenti. Alexander rapta lancea ex manibus armigeri, Clitum adhuc eadem linguae intemperantia furentem percutere conatus, a Ptolemaeo et Perdicca inhibetur. Medium complexi et obluctari perseverantem morabantur: Lysimachus et Leonnatus etiam lanceam abstulerant. Ille militum fidem implorans, comprehendi se a proximis amicorum, quod Dario nuper accidisset, exclamat; signumque tuba dari, ut ad regiam armati coirent, jubet. Tum vero Ptolemaeus 62 LATIN READER. et Perdiccas genibus advoluti orant, ne in tam preecipiti ira perseveret, spatiumque potiuis animo det: omnia postero die justiiis exsecuturum. Sed clausae erant aures, obstrepente ira.. Itaque impotens animi percurrit in regiae vestibulum, et, vigili excubanti hasta ablata, constitit in aditu, quo necesse erat iis qui simul cenaverant egredi. Abierant ceteri: Clitus ultimus sine lumine exibat. Q.uem rex "quisnam esset" interrogat. Eminebat etiam in voce sceleris quod parabat atrocitas. Et ille jam non suae, sed regis ira memor, Clitum esse, et de convivio exire respondit. Haec dicentis latus hasta transfixit, morientisque sanguine aspersus, " I nunc" inquit'"ad Philippum, et Parmenionem, et Attalum." Male humanis ingeniis natura consuluit, qu6d plerumque non futura, sed transacta perpendimus. Quippe rex postquhm ira mente decesserat, etiam ebrietate discussa, magnitudinem facinoris sera aestimatione perspexit. Videbat tunc immodich libertate abusum, sed alioquino egregium bello virum, et nisi erubesceret fateri, servatorem sui, occisum. Detestabile carnificis ministerium occupaverat rex, verborum licentiam, quae vino poterat imputari, nefand5a caede ultus. Manabat toto vestibulo cruor paulo ante convivae; vigiles attoniti et stupentibus similes procul stabant, liberioremque pcenitentiam solitudo excipiebat. Ergo hastam ex corpore jacentis evulsam retorsit in semet: jamque admoverat pectori, cuim advolant vigiles, et repugnanti e manibus extorquent, allevatumque in tabernaculum deferunt. Ille humi prostraverat corpus; gemitu ejulatuque miserabili totam personans regiam. La QUINTUS CURTIUS. 63 niare deinde os unguibus, et circumstantes rogare ne se tanto dedecori superstitem esse paterentur. Inter has preces tota nox extracta est: scrutantemque, num ira Deorum ad tantum nefas actus esset, subit anniversarium sacrificium Libero patri non esse redditum stato tempore. Itaque inter vinum et epulas caede commissa, iram Dei fuisse manifestam. Ceteruim magis eo movebatur, quod omnium amicorum animos videbat attonitos; neminem cum ipso sociare sermonem postea ausurum; vivendum esse in solitudine, velut ferae bestioe terrenti alias, alias timenti. Prima deinde luce tabernaculo corpus, sicut adhuc cruentum erat, jussit inferri. Quo posito ante ipsum, lacrimis obortis, " Hanc," inquit'' nutrici meae gratiam retuli, cujus duo filii apud Miletum pro mea gloria occubuere mortem; hic frater, unicum orbitatis solatium, a me inter epulas occisus est. Qu6 nunc se conferet misera? Omnibus ejus unus supersum, quem solum aequis oculis videre non poterit. Et ego, ~ervatorum meorum latro, revertar in patriam, ut ne dextram quidem nutrici, sine memoria calamitatis ejus, offerre possim!" Et ciim finis lacrimis querelisque non fieret, jussu amicorum corpus ablatum est. Rex triduum jacuit inclusus. Qiuem ut armigeri coporisque custodes ad moriendum obstinatum esse cognoverunt, universi in tabernaculum irrumpunt, diuque precibus ipsorum reluctatum aegre vicerunt ut cibum caperet. QOuoque minils cadis puderet, jure interfectum Clitum Macedones.decernunt, sepultura quoque prohibituri, ni rex humari jussisset. 64+ LATIN READER. 4. Defeat of Porus. [Book VIII. Chapters 13, 14.] Ad amnem Hydaspem pervenit: in cujus ulteriore ripa Porus consederat, transitu prohibiturus hostem. Octoginta et quinque elephantos objecerat eximio corporum robore; ultraque eos, currus trecentos et peditum triginta fere milia: in quils erant sagittarii gravioribus telis quam ut apte excuti possent. Ipsum vehebat elephantus super ceteras beluas eminens: armaque auro et argento distincta corpus rarae magnitudinis honestabant. Par animus robori corporis, et, quanta inter rudes poterat esse, sapientia. Macedonas non conspectus hostium solim, sed etiam fluminis quod transeundum erat magnitudo terrebat. QCuattuor in latitudinem stadia diffusus profundo alveo, et nusquam vada aperiente, speciem vasti maris fecerat. Nec pro spatio aquarum latie stagnantium impetum coercebat; sed quasi in arctum coeuntibus ripis, torrens et elisus ferebatur: occultaque saxa inesse ostendebant pluribus locis undae repercussae. Terribilior erat facies ripae, quam equi virique compleverant. Stabant ingentes vastorum corporum moles, et de industria irritata horrendo stridore aures fatigabant. Hinc amnis hinc hostis, capacia quidem bonae spei pectora, et saepe se experta, improviso tamen pavore percusserant: quippe instabiles rates nec dirigi ad ripam, nec tuto applicari posse credebant. Erant in medio amne insulae crebrae, in quas Indi et Macedones nantes, levatis super capita armis, transibant. Ibi levia prceiia conserebantur, et uterque rex parvae rei discrimine QUINTUS CURTIUS. 65 summae experiebatur eventum. Ceteruim in Macedonum exercitu temeritate atque audacia insignes fuere Symmachus et Nicanor, nobiles juvenes, et perpetufa partium felicitate ad spernendum omne periculum accensi. Qjuis ducibus promptissimi juvenum lanceis modo armati transnavere in insulam, quam frequens hostis tenebat; multosque Indorum, nulla re magis quam audacia armati, interemerunt. Abire cum gloria poterant, si umquam temeritas felix inveniret modum; sed dum supervenientes contemptim et superbe quoque exspectant, circumventi ab his qui occulti enaverant, eminiis obruti telis sunt. Qui effugerant hostem aut impetu amnis ablati sunt, aut vorticibus impliciti. Eaque pugna multurm fiduciam Pori erexit, cuncta cernentis e ripa. Alexander inops consilii, tandem ad fallendum hostem talem dolum intendit. Erat insula in flumine amplior ceteris, silvestris eadem, et tegendis insidiis apta. Fossa quoque praealta haud procul ripa quam tenebat ipse, non pedites modo, sed etiam cum equis viros poterat abscondere. Igitur ut a custodia hujus opportunitatis oculos hostium averteret, Ptolemaeum curn omnibus turmis obequitare jussit procul insula, et subinde Indos clamore terrere, quasi flumen transnaturus foret. Per complures dies Ptolemaeus id fecit, eoque consilio Porum quoque agmen suum ei parti, quam se petere simulabat,-coeigit advertere. Jam extra conspectum hostis insula erat. Alexander in diversa parte ripa statui suum tabernaculum jussit, assuetamque comitari ipsum cohortem ante id tabernaculum stare, et omnem apparatum regiae magnificentiae hostium. oculis de industria ostendi; Attalum etiam aequalem sibi, et haud disparem 66 LATIN READER. habitu oris et corporis (utique ciim procul viseretur) veste regia exornat, praebiturum speciem ipsum regem illi ripae praesidere, nec agitare de transitu. Hujus consilii effectum prim6 morata tempestas est, mox adjuvit; incommoda quoque ad bonos adventus vertente fortuna. Trajicere amnem cum ceteris copiis in regionem insulae (de qua ante dictum est) parabat, averso hoste in eos qui cum Ptolemaeo inferiorem obsederant ripam; cium procella imbrem vix sub tectis tolerabilem effundit; obrutique milites nimbo in terram refugerunt, navigiis ratibusque desertis. Sed tumultuantium fremitus, obstrepentibus ventis, ab hoste non poterat audiri. Deinde momento temporis repressus est imber; ceterum adeo spissse intendere se nubes, ut conderent lucem, vixque colloquentium inter ipsos facies noscitarentur. Terruisset alium obducta nox caelo, cuim ignoto amne navigandum esset, forsitan hoste eam ipsam ripam, quam cceci atque improvidi, et ex periculo gloriam accersentes petebant, occupante. Obscuritatem, quae ceteros terrebat, suam occasionem ratus, dato signo ut omnes silentio ascenderent, ratem eam qua ipse vehebatur primam jussit expelli. Vacua erat ab hostibus ripa quao petebatur; quippe adhuc Porus Ptolemaeum tantuim intuebatur. Una ergo navi, quam petrae fluctus illiserat, haerente, ceterae evadunt; armaque capere milites, et ire in ordinem jussit. Jamque agmen in cornua divisum ipse ducebat, cim Poro nuntiatur, armis virisque ripam obtineri, et rerum adesse discrimen. Ac prim6, humani ingenii vitio, spei suax indulgens, Abisaren belli socium, (et ita convenerat,) adventare credebat. Mox QUINTUS CURTIUS. 67 liquidiore luce aperiente hostem, centum quadrigas et quattuor milia equitum venienti agmini Porus objecit. Dux erat copiarum quas proemisit Hages frater'ipsius; summa virium in curribus. Senos viros singuli vehebant, duos clipeatos, duos sagittarios, ab utroque latere dispositos; aurigae erant ceteri haud sane inermes, quippe jacula complura, ubi cominfis prceliandum erat, omissis habenis, in hostem ingerebant. Ceterfim vix ullus usus hujus auxilii eo die fuit. Namque (ut supra dictum est) imber violentiuis quam alias fusus, campos lubricos et inequitabiles fecerat: gravesque et propemoduim immobiles currus illuvie ac voraginibus haerebant. Contra Alexander expedito ac levi agmine strenue invectus est. Scythae et Dahae primi omniumn invasere Indos: Perdiccam deinde cum equitibus in dextrum cornu hostium emisit. Jam undique pugna se moverat, cuim hi qui currus agebant, illud ultimum auxilium suorum rati, effusis habenis in medium discrimen ruere cceperunt. Anceps id malum utrisque erat: nam et Macedonum pedites primo impetu obterebantur, et per lubrica atque invia immissi currus excutiebant eos a quibus regdbantur; aliorum turbati equi non in voragines modo lacunasque, sed etiam in amnem przecipitavere curricula; pauci telis hostium exacti penetravere ad Porum, acerrime pugnam cientem. Is, ut dissipatos tota acie currus vagari sine rectoribus vidit, proxitnis amicorum distribuit elephantos. Post eos posuerat pedites ac sagittarios tympana pulsare solitos. Id pro cantu tubarum Indis erat; nec strepitu eorum movebantur, olim ad notum sonum auribus mitigatis. Herculis simulacrum agmi 68 LATIN READER. ni peditum praeferebatur; id maximum erat bellantibus incitamentum; et deseruisse gestantes militare flagitium habebatur. Capitis etiam sanxerant pcenam his qui ex acie non retulissent; metu quem ex illo hoste quondam conceperant, etiam in religionem venerationemque converso. Macedonas non beluarum modo, sed etiam ipsius regis aspectus parumper inhibuit. Beluae, dispositae inter armatos, speciem turrium procul fecerant. Ipse Porus humanae magnitudinis propemoduim excesserat formam. Magnitudini adjicere videbatur belua qua vehebatur, tantum inter ceteras eminens, quantum aliis ipse praestabat. Itaque Alexander contemplatus et regem et agmen Indorum, "Tandem" inquit "par animo meo periculum video. Cum bestiis simul et cum egregiis viris res est." Intuensque Ccenon, " Cum ego" inquit "Ptolemaeo Perdiccaque et Hephaestione comitatus, in laevum hostium cornu impetum fecero, viderisque me in medio ardore certaminis, ipse dextrum move, et turbatis signa infer. Tu, Antigene, et tu Leonnate, et Tauron, invehemini in mediam aciem, et urgebitis frontem. Hastae nostrae praelongae et validae non alias magis quam adversuis beluas rectoresque earum usui esse poterunt: de~turbate eos qui vehuntur, et ipsas confodite. Anceps genus auxilii est, et in suos acriuis furit. In hostem enim imperio, in suos pavore agitur." Haec elocutus, concitat equum primus; jamque (ut destinatum erat) invaserat ordines hostium, cum Ccenus ingenti vi in lkevum cornu invehitur. Phalanx quoque mediam Indorum aciem uno impetu perrupit. At Porus, qua equitem invehi senserat, beluas agi QUINTUS CURTIUS. 69 jussit: sed tardum et peane immobile animal equorum velocitatem aequare non poterat. Ne sagittarum quidem ullus erat barbaris usus. Q,.uippe longas'et praegraves, nisi prius in terra statuerunt arcum, haud satis apte et commode imponunt: tum humo lubrica et ob id impediente conatum, molientes ictus, celeritate hostium occupabantur. Ergo spreto regis imperio (quod fere fit, ubi turbatis acriuis metus quam dux imperare ccepit) totidem erant imperatores quot agmina errabant. Alius jungere aciem, alius dividere; stare quidam, et nonnulli circumvehi terga hostium jubebant. Nihil in medium consulebatur. Porus tamen cum paucis, quibus metu potior fuerat pudor, colligere dispersos, obvius hosti ire pergit, elephantosque ante agmen suorum agi jubet. Mlagnum beluao injecere terrorem, insolitusque stridor non equos modo, tam pavidum ad omnia animal, sed viros quoque ordinesque turbaverat. Jam fugae circumspiciebant locum paulo ante victores, cuim Alexander Agrianos et Thracas leviter armatos, meliorem concursatione quam cominuis militem, emisit in beluas. Ingentem hi vim telorum injecere et elephantis et regentibus eos. Phalanx quoque instare constanter territis ccepit. Sed quidam avidiuis persecuti beluas, in semet irritavere vulneribus. Obtriti ergo pedibus earum, ceteris ut' parciuis instarent fuere documentum. Pracipue terribilis illa facies erat, cuim manu arma virosque corriperent, et super se regentibus traderent. Anceps ergo pugna, nunc sequentium nunc fugientium elephantos, in multum diei varium certamen extraxit, donec securibus (id namque genus auxilii praeparatum erat) pedes amputare cceperunt. Co 70 LATIN READER. pidas vocabant gladios leviter curvatos, falcibus similes, quis appetebant beluarum manus. Nec quidqu.am inexpertum, non mortis modo, sed etiam in ipsa morte, novi supplicii timor omittebat. Ergo elephanti vulneribus tandem fatigati suos impetu sternunt, et qui rexerant eos praecipitati in terram ab ipsis obterebantur. Itaque pecorum modo, magis pavidi quam infesti, ultra aciem exigebantur; cium Porus, destitutus a pluribus, tela multo ante praeparata in circumfusos ex elephanto suo ccepit ingerere, multisque eminuis vulneratis, expositus ipse ad ictus undique petebatur. Novem jam vulnera hinc tergo illinc pectore exceperat: multoque sanguine profuso, languidis manibus magis elapsa quam excussa tela mittebat. Nec segniuis belua, instincta rabie, nondum saucia, invehebatur ordinibus; donec rector beluoe regem conspexit fluentibus membris, omissisque armis vix compotem mentis. Tum beluam in fugam concitat, sequente Alexandro; sed equus ejus multis vulneribus confossus deficiensque procubuit, posito magis rege quhm effuso. Itaque dum equum mutat, tardiuis insecutus est. Interim frater Taxilis regis Indorum, praemissus ab Alexandro, monere ccepit Porum, ne ultima - experiri perseveraret, dederetque se victori. At ille, quamquam exhaustae erant vires deficiebatque sanguis, tamen ad notam vocem excitatus, "Agnosco" inquit "Taxilis fratrem, imperii regnique sui proditoris;" et telum, quod unum forthe non effluxerat, contorsit in eum; quod per medium pectus penetravit ad tergum. Hoc ultimo virtutis opere edito, fugere acriuis ccepit; sed elephantus quoque qui multa exceperat tela deficiebat. Itaque sistit fugam, OQ'INTUS CURTIUS. 7I peditemque sequenti hosti objecit. Jam Alexander consecutus erat, et pertinacia Pori cognita; vetabat resistentibus parci. Ergo undique et in pedites et in ipsum Porum tela congesta sunt; quis tandem gravatus, labi ex beluat ccepit. Indus, qui elephanturn regebat, descendere eum ratus, more solito elephantum procumbere jussit in genua: qui ut se submisit, ceateri quoque (ita enim instituti erant) demisere corpora in terram. Ea res et Porum et ceteros victoribus tradidit. Rex spoliari corpus Pori, interemptum esse credens, jubet, et qui detraherent loricam vestemque concurrere; cuim belua dominum tueri et spoliantes ccepit appetere, levatumque corpus ejus rursuis dorso suo imponere. Ergo telis undique obruitur, confossoque eo, in vehiculum Porus imponitur. Quem rex ut vidit allevantem oculos, non odio sed miseratione commotus, " Quae, malum!" inquit "amentia te coiegit, rerum mearum cognita fama belli, fortunam experiri, ciim Taxiles esset in deditos clementiaa meae tam propinquum tibi exemplum?" At ille, " Quoniam " inquit " percontaris, respondebo ea libertate quam interrogando fecisti. Neminem me fortiorem esse censebam. Meas enim noveram vires, nondum expertus tuas: fortiorem esse te belli docuit eventus. Sed ne sic quidem pariim felix sum, secundus tibi." Rursuis interrogatus, quid ipse victorem statuere debere censeret: " Quod hic " inquit "dies tibi suadet, quo expertus es quam caduca felicitas esset." Plus monendo profecit, quam si precatus esset. Quippe magnitudinem animi ejus interritam ac ne fortuna quidem infractam, non misericordia modo, sed etiam honore excipere di 72 LATIN READER. gnatus est. IEgrum curavit haud seciis quam si pro ipso pugnasset; confirmatum contra spem omnium in amicorum numerum recepit; mox donavit ampliore regno quam tenuit. Nec sane quidquam ingenium ejus solidius aut constantius habuit, quam admirationem verae laudis et gloriae; simpliciuis tamen famam acstimabat in hoste qu~am in cive. Quippe a suis credebat magnitudinem suam destrui posse; eamdem clariorem fore, quo majores fuissent quos ipse vicisset. 5. The Indian Ocean. [Book IX. Chapters 9, io.] Hinc in proximam gentem Pa/aliam perventum est. Rex erat Moeris, qui urbe desertar in montes profugerat. Itaque Alexander oppido potitur, agrosque populatur. Magnai inde praedae actaee sunt pecorum armentorumque, magna vis reperta frumenti. Ducibus deinde sumptis amnis peritis, defluxit ad insulam medio ferme alveo enatam. Ibi diutiuis subsistere coactus, quia duces socordiuis asservati profugerant, misit qui conquirerent alios: nec repertis, pervicax cupido incessit visendi Oceanum adeundique terminos mundi, ut sine regionis peritis, flumini ignoto caput suum totque fortissimorum virorum salutem permitteret. Navigabant ergo omnium per quee ferebantur ignari: quantum inde abesset mare, quae gentes colerent, quam placidum amnis os, qu~am patiens longarum navium esset, anceps et caeca aestimatio augurabatur. Unum erat temeritatis solatium, perpetua felicitas. Jam quadringenta stadia processerant, QUINTUS CURTIUS. 73 cuim gubernatores agnoscere ipsos auram maris, et haud procul videri sibi Oceanum abesse, indicant regi. Leetus ille hortari nauticos ccepit incumberent remis; adesse finem laboris omnibus votis expetitum; jam nihil gloria deesse, nihil obstare virtuti; sine ullo Martis discrimine, sine sanguine, orbem terrae ab illis capi; ne naturam quidem longiuis posse procedere; brevi incognita nisi immortalibus esse visuros. Paucos tamen navigio emisit in ripam, qui agrestes vagos exciperent, e quibus certiora nosci posse sperabat. Illi scrutati omnia tuguria, tandem latentes reperere. Qyui interrogati quam procul abessent mari responderunt nullum ipsos mare ne fama quidem accepisse; ceterhm tertio die perveniri posse ad aquam amaram, qua corrumperet dulcem. Intellectum est mare destinari ab ignaris nature ejus. Itaque ingenti alacritate nautici remigant, et proximo quoque die, quo propiuis spes admovebatur, crescebat ardor animorum. Tertio jam die mixtum flumini subibat mare, leni adhuc aestu confundente dispares undas. Tum aliam insulam medio amni sitam evecti paulo lentiihs, quia cursus aestu reverberabatur, applicant classem, et ad comnmeatus petendos discurrunt, securi casus ejus qui supervenit ignaris. Tertia ferme hora erat, cuim stata vice Oceanus exaestuans invehi coepit, et retro flumen urgere. Quod primo coircitum, deinde vehementiius pulsum, majore impetu adversum agebatur quam torrentia praecipiti alveo incurrunt. Ignota vulgo freti natura erat, monstraque et irae deuim indicia cernere videbantur. Identidem intumescens mare, et in campos paulo ante siccos descendere superfusum. Jamque 74 LATIN READER. levatis navigiis, et tota classe dispersa, qui expositi erant undique ad naves trepidi et improviso malo attoniti recurrunt. Sed in tumultu festinatio quoque tarda est. Hi. contis navigia appellebant, hi dum remos aptari prohibebant consederant. Quuidam enavigare properantes, sed non exspectatis qui simul esse debebant, clauda et inhabilia navigia languide moliebantur: aliae navium inconsulte ruentes non receperant; pariterque et multitudo et paucitas festinantes morabatur. Clamor hinc exspectare hinc ire jubentium, dissonaeque voces nusquam idem atque unum tendentium, non oculorum modo usum sed etiam aurium abstulerant. Ne in gubernatoribus quidem quidquam opis erat, quorum nec exaudiri vox a tumultuantibus poterat, nec imperium a territis incompositisque servari. Ergo collidi inter se naves, abstergerique invicem remi, et alii aliorum navigia urgere cceperunt. Crederes non unius exerciths classem vehi, sed duorum navale inisse certamen. Incutiebantur puppibus prorae; premebantur a sequentibus qui antecedentes turbaverant; jurgantium ira perveniebat etiam ad manus. Jamque aestus totos circa flumen campos inundaverat, tumulis dumtaxat eminentibus, veluti insulis parvis; in quos plerique trepidi omissis navigiis enare cceperunt. Dispersa classis partim in praealth aqua stabat, qua subsederant valles; partim in vado haerebat, utcumque inaequale terrae fastigium occupaverant undae; cuim subito novus et pristino major terror incutitur. Reciprocari coepit mare, magno tractu aquis in suum fretum recurrentibus, reddebatque terras paulo ant' profundo salo mersas. Igitur destituta navigia alia praecipitantur in proras, QUINTUS CURTIUS. 75 alia in latera procumbunt. Strati erant campi sarcinis, armis, avulsarum tabularum remorumque fragmentis. Miles nec egredi in terram, nec in naves subsistere audebat, identidem praesentibus graviora quae sequerentur exspectans. Vix quoe perpetiebantur videre ipsos credebant; in sicco naufragia, in amni mare: nec finis malorum; quippe awstum paulo post mare relaturum, quo navigia allevarentur, ignari, famem et ultima sibimet ominabantur. Beluae quoque fluctibus destitutae, terribiles vagabantur. Jamque nox appetebat, et regem quoque desperatio salutis aegritudine affecerat. Non tamen invictum animum curae obruunt, quin tota nocte persideret in speculis, equitesque praemitteret ad os amnis, ut cuim mare rursuis exaestuare sensissent praecederent. Navigia quoque et lacerata refici, et eversa fluctibus erigi jubet, paratosque esse et intentos cuim rursuis mare terras inund~asset. Toth ea.nocte inter vigilias adhortationesque consumptaj celeriter et equites ingenti cursu refugere, et secutus est aestus. QOui primo, aquis leni tractu subeuntibus, ccepit levare navigia; mox totis campis inundans, etiam impulit classem; plaususque militum nauticorumque, insperatam salutem immodico celebrantium gaudio, litoribus ripisque resonabat. Unde tantum redisset subito mare? quo pridie refugisset? quaenam esset ejusdem elementi natura, modo discors, modo imperio temporum obnoxia? mirabundi requirebant. Rex cuim ex eo quod acciderat conjectaret post solis ortum statum tempus esse, de media nocte, ut aesturn occuparet, cum paucis navigiis secundo amne defluxit: evectusque os ejus quadrin 76 LATIN READER. genta stadia processit in mare, tandem voti sui compos; praesidibusque et maris et locorum diis sacrificio facto, ad classem rediit. Hinc adversum flumen subit classis; et altero die appulsa est haud procul lacu salso, cujus incognita natura plerosque decepit temere ingressos aquam; quippe scabies corpora invasit, et contagium morbi etiam in alios vulgatum est. Oleum remedio fuit. Leonnato deinde prammisso ut puteos foderet, qua terrestri itinere ducturus exercitumn videbatur (quippe sicca erat regio), ipse cum copiis substitit, vernum tempus exspectans. Interim et urbes portusque condidit. Nearcho atque Onesicrito, nauticae rei peritis, imperavit, ut validissimas navium deducerent in Oceanum, progressique quoad tuto possent, naturam maris noscerent: vel eodem amne, vel Euphrate subire eos posse, ciim reverti ad se vellent. Jamque mitigata hieme, et navibus qux inutiles videbantur crematis, terra ducebat exercitum.... Haud multo post Nearchus et Onesicritus, quos longiis in Oceanum procedere jusserat, superveniunt. Nuntiabant autem quaedam audita, alia comperta: insulam ostio amnis subjectam auro abundare, inopem equorum esse; singulos eos ab iis qui ex continenti trajicere auderent, singulis talentis emi; plenum esse beluarum mare; vestu secundo eas ferri, magnarum navium corpora aequantes; truci cantu deterritas sequi classem, cum magno oequoris strepitu, velut demersa navigia, subisse aquas. Cetera incolis crediderant; inter que Rubrum mare non a colore undarum, ut plerique crederent, sed ab Erythro rege appellari; esse haud procul a continenti insulam palmis frequentibus consitam, et in QUINTUS CURTIUS. 77 medio fere nemore columnam eminere, Erythri regis monumentum, litteris gentis ejus scriptam. Adjiciebant, navigia quae lixas mercatoresque vexissent, famam auri secutis gubernatoribus, in insulam esse transmissa, nec deinde ab his postea visa. Rex cognoscendi plura cupidine accensus, rursius eos terram legere jubet, donec ad Euphratem appellerent classem; inde adverso amne Babylonem subituros. Ipse animo infinita complexus statuerat, omni ad Orientem maritima regione perdomita, ex Syria petere Africam, Karthagini infensus; inde Numidiae solitudinibus peragratis, cursum Gades dirigere - ibi namque columnas Herculis esse fama vulgaverat; Hispanias dejnde, quam Iberiam Graeci a flumine Ibero vocabant, adire; et praetervehi Alpes, Italiaeque oram, unde in Epirum brevis cursus est. Igitur Mesopotamiao praetoribus imperavit, materia in Libano monte caesa devectaque ad urbem Syrioa Thapsacum, septingentarum carinas navium ponere; septiremes omnes esse, deducique Babyloniam: Cypriorum regibus imperatum, ut aos stupamque et vela preeberent. 6. Death of Alexander. [Book X. Chapter 5.] Intuentibus lacrimoe obortae praebuere speciem jam non regem sed funus ejus visentis exercitufs. Maoror tamen circumstantium lectum eminebat. Quos ut aspexit, "Invenietis" inquit "cum excessero, dignum talibus viris regem?" Incredibile dictu audituque, in eodem habitu corporis in quem se composuerat cum admissurus milites esset, du 78 LATIN READER. rhsse, donec a toto exercitu illud ultimum persalutatus est: dimissoque vulgo, velut omni vitae debito liberatus, fatigata membra rejecit: propiuisque adire jussis amicis (nam et vox deficere jam cceperat), detractum anulum digito Perdiccae tradidit, adjectis mandatis ut corpus suum ad Hammonem ferri juberent. Quaerentibus his " cui relinqueret regnum? " respondit, "ei qui esset optimus; ceteriim providere jam se, ob id certamen magnos funebres ludos parari sibi." Rursuis Perdicca interrogante "quando ccelestes honores haberi sibi vellet?" dixit, "tum velle, cuim ipsi felices essent." Suprema haec vox fuit regis, et paulo post exstinguitur. Ac primo ploratu lamentisque et planctibus tota regia personabat: mox velut in vasta solitudine omnia tristi silentio muta torpebant, ad cogitationes quid deinde futurum esset dolore converso. Nobiles pueri, custodiae corporis ejus assueti, nec doloris magnitudinem capere nec se ipsos intra vestibulum regiae tenere potuerunt; vagique et furentibus similes totam urbem luctu ac maerore compleverant; nullis questibus omissis quos in tali casu dolor suggerit. Erg6 qui extra regiam astiterant Macedones pariter barbarique concurrunt, nec poterant victi a victoribus in communi dolore discerni. Persoe justissimum ac mitissimum dominum, Macedones optimum ac fortissimum regem invocantes, certamen quoddam maxroris edebant. Nec maestorum soluim, sed etiam indignantium voces exaudiebantur, tam viridem, et in flore etatis fortunmque, invidia deuim ereptum esse rebus humanis. Vigor ejus et vultus educentis in prcelium milites, obsidentis urbes, eva Q UINTUS CURTIUS. 79 dentis in muros, fortes viros pro concione donantis, occurrebant oculis. Tum Macedones divinos honores negasse ei pcenitebat; impiosque et ingratos fuisse se confitebantur, quod aures ejus debita appellatione fraudassent. Et cuim diu nunc in veneratione nunc in desiderio regis haesissent, in ipsos versa miseratio est. Macedonia profecti ultra Euphratem, in mediis hostibus novum imperium aspernantibus, destitutos se esse cernebant: sine certo regis hoerede, publicas vires ad se quemque tracturum. Bella deinde civilia, quae secuta sunt, mentibus augurabantur: iterum non de regno Asiee, sed de rege, ipsis sanguinem esse fundendum; novis vulneribus veteres rumpendas cicatrices; senes, debiles, modo petita missione a justo rege, nunc morituros pro potentia forsitan satellitis alicujus ignobilis. Has cogitationes volventibus nox supervenit terroremque auxit. Milites in armis vigilabant; Babylonii, alius e muris alius culmine sui quisque tecti, prospectabant quasi certiora visuri. Nec quisquam lumina audebat accendere. Et quia oculorum cessabat usus, fremitus vocesque auribus captabant; ac plerumque vano metu territi, per obscuras semitas alius alii occursantes, invicem suspecti ac solliciti ferebantur. Persea, comis suo more detonsis, in lugubri veste, cum conjugibus ac liberis, non ut victorem et modo hostem, sed ut gentis sua justissimum regem, vero desiderio lugebant. Assueti sub rege vivere, non alium qui imperaret ipsis digniorem fuisse confitebantur. Nec muris urbis luctus continebatur, sed proximam regionem ab ea, deinde magnam partem Asike 80 LATIN READER. cis Euphratem tanti mali fama pervaserat. Ad Darii quoque matrem celeriter perlata est. Abscisa ergo veste qua induta erat, lugubrem sumpsit; laceratisque crinibus humi corpus abjecit. Assidebat ei altera ex neptibus, nuper amissum Hephaostionem cui nupserat lugens, propriasque causas doloris in communi m astiti. retractabat. Sed omnium suorum mala Sisygambis una capiebat. Illa suam, illa neptium vicem flebat. Recens dolor etiam praeterita revocaverat. Crederes modo amissum Darium, et pariter miserao duorum filiorum exsequias esse ducendas. Flebat simul mortuos vivosque. Quem enim puellarum acturum esse curam? quem alium futurum Alexandrum? iterum esse se captas, iterum excidisse regno. Qui mortuo Dario ipsas tueretur, reperisse; qui post Alexandrum respiceret, utique non reperturas. Subibat inter haec animum, octoginta fratres suos eodem die ab Ocho saevissimo regum trucidatos, adjectumque stragi tot filiorum patrem; e septem liberis, quos genuisset ipsa, unum superesse; ipsum Darium floruisse paulisper, ut crudeliuis posset extingui. Ad ultimum dolori succubuit, obvolutoque capite assidentes genibus suis neptem nepotemque aversata, cibo pariter abstinuit et luce. Quinto postquam mori statuerat die extincta est. Magnum profecto Alexandro indulgentiae in eam, justitiaque in omnes captivos, documentum est mors hujus: quae cuim sustinuisset post Darium vivere, Alexandro esse superstes erubuit. Et (hercule) juste aestimantibus regem liquet, bona naturao ejus fuisse; vitia vel fortunas, vel aotatis. Vis incredibilis animi; laboris patientia propemoduim nimia; fortitudo non inter reges modo Q.UINTUS CURTIUS. 8 I excellens, sed inter illos quoque quorum heec sola virtus fuit; liberalitas seepe majora tribuentis quam a diis petuntur; clementia in devictos; tot regna aut reddita quibus ea dempserat bello, aut dono data; mortis, cujus metus ceteros exanimat, perpetua contemptio; glorike laudisque ut justo major cupido, ita ut juveni et in tantis admittenda rebus; jam pietas erga parentes, quorum Olympiada immortalitati consecrare decreverat, Philippum ultus erat; jam in omnes fere amicos benignitas, erga milites benevolentia; consilium par magnitudini animi, et quantam vix poterat aetas ejus capere, sollertia; modus immodicarum cupiditatum: —ingentes profecto dotes erant. Illa fortunas: diis aequare se, et caelestes honores accersere, et talia suadentibus oraculis credere; et dedignantibus venerari ipsum vehementiuis quam par esset irasci; in externum habitum mutare corporis cultum; imitari devictarum gentium mores, quos ante victoriam spreverat. Nam iracundiam et cupidinem vini sicuti juventa irritaverat, ita senectus mitigare potuisset. Fatendum est tamen, cuim plurimum virtuti debuerit, plus debuisse fortunas, quam solus omnium mortalium in potestate habuit. QOuoties illum a morte revocavit? quoties temere in pericula vectum perpetua felicitate protexit? Vitae quoque finem eumdem illi quem gloriae statuit. Exspectavere eum fata, dum Oriente perdomito, aditoque Oceano, quidquid mortalitas capiebat, impleret. Itaque nomen quoque ejus, et fama rerum, in totum propemoduim orbem reges ac regna diffudit; clarissimique sunt habiti, qui etiam minimae parti tantae fortunae adheeserunt. 6 IV. CORNELIUS NEPOS. LIFE OF HANNIBAL. (B.C. 247-I83.) Hannibal, Hamilcaris filius, Karthaginiensis. Si verum est, quod nemo dubitat, ut populus Romanus omnes gentes virtute superarit, non est infitiandum, HIannibalem tanto prnestitisse ceteros imperatores prudentia, quanto populus Romanus antecedat fortitudine cunctas nationes. Nam quotiescumque cum eo congressus est in Italia, semper discessit superior. Qu6d nisi domi civium suorum invidia debilitatus esset, Romanos videretur superare potuisse. Sed multorum obtrectatio devicit unius virtutem. Hic autem, velut hereditate relictum, odium paternum erga Romanos sic conservavit, ut priuis animum quam id deposuerit; qui quidem, cum patria pulsus esset, et alienarum opum indigeret, numquam destiterit animo bellare cum Romanis. Nam, ut omittam Philippum, quem absens hostem reddidit Romanis; omnium his temporibus potentissimus rex Antiochus fuit. Hunc tanta cupiditate incendit bellandi, ut usque a Rubro mari arma conatus sit inferre Italiae. Ad quem cdim legati venissent Romani, qui de ejus voluntate explorarent, darentque operam consiliis clandestinis, ut Hannibalem in suspicionem regi adducerent, tamquam ab ipsis corruptum alia atque ante& sentire; neque id CORNELIUS NEPOS. 83 frustr8a fecissent, idque Hannibal comperisset, seque ab interioribus consiliis segregari vidisset; tempore dato adiit ad regem, eique ciim multa de fide su~a et odio in Romanos commemorasset, hoc adjunxit: " Pater meus " inquit " Hamilcar, puerulo me, utpote non ampliis novem annos nato, in Hispaniam imperator proficiscens Karthagine, Jovi Optimo Maximo hostias immolavit. Quae divina res dum conficiebatur, quaesivit a me, vellemne secum in castra proficisci? Id cuim libenter accepissem, atque ab eo petere ccepissem ne dubitaret ducere, tum ille'Faciam,' inquit'si fidem mihi quam postulo dederis.' Simul me ad aram adduxit, apud quam sacrificare instituerat; eamque ceteris remotis tenentem jurare jussit, numquam me in amicitia cum Romanis fore. Id ego jusjurandum patri datum usque ad hanc aetatem ita conservavi, ut nemini dubium esse debeat quin reliquo tempore eadem mente sim-futurus. Quare, si quid amice de Romanis cogitabis, non imprudenter feceris si me celaris; ciim quidem bellum parabis, te ipsum frustraberis si non me in eo principem posueris." Hac igitur qua diximus aetate, cum patre in Hispaniam profectus est: cujus post obitum, Hasdrubale imperatore suffecto, equitatui omni praefuit. Hoc quoque interfecto, exercitus summam imperii ad eum detulit. Id, Karthaginem delatum, publice comprobatum est. Sic Hannibal, minor quinque et viginti annis natus, imperator factus, proximo triennio omnes gentes Hispaniae bello subegit: Saguntum fcederatam civitatern vi expugnavit; tres exercitus maximos comparavit. Ex his unum in Africam misit, alterum cum Hasdrubale fratre in Hispania 84 LATIN READER. reliquit, tertium in Italiam secum duxit. Saltum Pyrenaeum transiit. Quacumque iter fecit, cum omnibus incolis conflixit; neminem nisi victum dimisit. Ad Alpes posteaquam venit, que Italiam ab Gallia sejungunt, quas nemo umquam cum exercitu ante eum, praeter Herculem Graium, transierat (quo facto is hodie saltus Graius appellatur), Alpicos conantes prohibere transitu concidit; loca patefecit; itinera muniit; effecit ut ea elephantus ornatus ire posset, qua anteh unus homo inermis vix poterat repere. Hac copias traduxit, in Italiamque pervenit. Conflixerat apud Rhodanum cum P. Cornelio Scipione consule, eumque pepulerat. Cum hoc eodem Clastidi apud Padum decernit, sauciumque inde ac fugatum dimittit. Terti6 idem Scipio, cum collega Tiberio Longo, apud Trebiam adversus eum venit: cum his manum conseruit; utrosque profligavit. Inde per Ligures Apenninum transit, petens Etruriam. Hoc itinere adeo gravi morbo afficitur oculorum, ut postea numquam dextro aque bene usus sit. Qua valetudine cuim etiam nunc premeretur, lecticaque ferretur, C. Flaminium consulem apud Trasimenum cum exercitu insidiis circumventum occidit; neque multo post C. Centenium pratorem, cum delecta manu saltus occupantem. Hinc in Apuliam pervenit. Ibi obviam ei venerunt duo consules, C. Terentius et L. Paulus AEmilius. Utriusque exercitus uno prcelio [Cannensi] fugavit; Paulum consulem occidit, et aliquot praeterea consulares, in his Cn. Servilium Geminum, qui anno superiore fuerat consul. Hac pugna pugnata Romam profectus est, nullo CORNELIUS NEPOS. 85 resistente. In propinquis urbis montibus moratus est. Cuim aliquot ibi dies castra habuisset, et reverteretur Capuam, Q.' Fabius Maximus dictator Romanus in agro Falerno se ei objecit. Hic clausus locorum angustiis, noctu sine ullo detrimento exercitfis se expedivit: Fabio, callidissimo imperatori, dedit verba: namque obducta nocte, sarmenta in cornibus juvencorum deligata incendit, ejusque generis multitudinem magnam dispalatam immisit. Quo repentino objectu viso, tantum terrorem injecit exercitui Romanorum, ut egredi extra vallum nemo sit ausus. Hanc post rem gestam non ita multis diebus, M. Minucium Rufum magistrum equitum, pari ac dictatorem imperio, dolo productum in proelium, fugavit. Ti. Sempronium Gracchum, iteruim consulem, in Lucanis absens, in insidias inductum sustulit. M. Claudium Marcellum, quinquies consulem, apud Venusiam pari modo interfecit. Longum est enumerare prcelia. Qyuare hoc unum satis erit dictum, ex quo intelligi possit quantus ille fuerit: quamdiu in Italit fuit, nemo ei in acie restitit; nemo adversuis eum, post Cannens'em pugnam, in campo castra posuit. Hinc invictus, patriam defensum revocatus, bellum gessit adversuis P. Scipionis filium quem ipse primum apud Rhodanum, iterum apud Padum, tertio apud Trebiam fugerat. Cum hoc, exhaustis jam patriae facultatibus, cupivit impraesentiarum bellum componere, quo valentior posteat congrederetur. In colloquium convenit; conditiones non convenerunt. Post id factum paucis diebus, apud Zamam cum eodem conflixit: pulsus (incredile dictu) biduo et duabus noctibus Adrumetum pervenit, quod abest a 86 LATIN READER. Zama circiter milia passuum trecenta. In hac fuga Numidce, qui simul cum eo ex acie excesserant, insidiati sunt ei; quos non solunm effugit, sed etiam ipsos oppressit. Adrumeti reliquos e fugh collegit; novis delectibus paucis diebus multos contraxit. Chm in apparando acerrime esset occupatus, Karthaginienses bellum cum Romanis composuerunt. Ille nihilo secius exercitui postea praefuit, resque in Africh gessit, itemque Mago frater ejus, usque ad P. Sulpicium et C. Aurelium consules. His enim magistratibus legati Karthaginienses Romam venerunt, qui senatui populoque Romano gratias agerent, quod cum his pacem fecissent, ob eamque rem corona aurea eos donarent, simulque peterent ut obsides eorum Fregellis essent, captivique redderentur. His ex senatfis-consulo responsum est: munus eorum gratum acceptumque esse; obsides quo loco rogarent futuros; captivos non remissuros, qu6d Hannibalem, cujus opera susceptum bellum foret, inimicissimum nomini Romano, et nunc cum imperio apud exercitum haberent, itemque fratrem ejus Magonem. Hoc responso Karthaginienses cognito, Hannibalem et Magonem domumr revocarunt. Huc ut rediit praetor factus est, postquam rex fuerat anno secundo et vigesimo: ut enim Romae consules, sic Karthagini quotannis annui bini reges creabantur. In eo magistratu pari diligentia se Hannibal proebuit, ac fuerat in bello. Namque effecit, ex novis vectigalibus non solhm ut esset pecunia quae Romanis ex fcedere penderetur, sed etiam superesset, quae in aerario poneretur. Deinde anno post praeturam, M. Claudio L. Furio consulibus, Romani legati Karthaginem venerunt. Hos CORNELIUS NEPOS. 87 Hannibal ratus sui exposcendi gratia missos, priusquam his senatus daretur, navema ascendit clam, atque in Syriam ad Antiochum profugit. Hac re palam facta, Pceni naves duas quae eum comprehenderent, si possent consequi, miserunt; bona ejus publicarunt; domum a fundamentis disjecerunt; ipsum exsulem judicarunt. At Hannibal, anno tertio postquam domo profugerat, L. Cornelio Q.. Minucio consulibus, cum quinque navibus Africam accessit in finibus Cyren:eorum, si forte Karthaginienses ad bellum Antiochi spe fiduciaque possent induci; cui jam persuserat ut cum exercitibus in Italiam proficisceretur. Huc Magonem fratrem excivit. Id ubi Poeni resciverunt, Magonem eadem qua fratrem absentem pcena affecerunt. Illi desperatis rebus cum solvissent naves ac vela ventis dedissent, Hannibal ad Antiochum pervenit. De Magonis interitu duplex memoria prodita est: namque alii naufragio, alii a servulis ipsius interfectum eum scriptum reliquerunt. Antiochus autem, si tam in gerendo bello consiliis ejus parere voluisset, quaim in suscipiendo instituerat, propius Tiberi quam Thermopylis de summa imperii dimicasset. Quem etsi multa stulte conari videbat, tamen nulla deseruit in re. Praefuit paucis navibus quas ex Syria jussus erat in Asiam ducere; hisque adversiis Rhodiorum classem in Pamphylio mari conflixit: quo cium multitudine adversariorum sui superarentur, ipse quo cornu rem gessit fuit superior. Antiocho fugato, verens ne dederetur (quod sine dubio accidisset si sui fecisset potestatem), Cretam ad Gortynios venit, ut ibi quo se conferret conside 88 LATIN READER. raret. Vidit autem vir omnium callidissimus magno se fore periculo, nisi quid providisset, propter avaritiam Cretensium: magnam enim secum pecuniam portabat, de qua sciebat exisse famam. Itaque capit tale consilium: amphoras complures complet plumbo; summas operit auro et argento. Has, proesentibus principibus, deponit in templo Dianae; simulans se suas fortunas illorum fidei credere. His in erroremn inductis, statuas aneas quas secum portabat omni sua pecunia complet, easque in propatulo domi abjici-. Gortynii templum magna cura custodiunt, non tam a ceteris quam ab Hannibale, ne ille inscientibus his tolleret, secumque duceret. Sic conservatis suis rebus, Pcenus illusis Cretensibus omnibus ad Prusia'm in Pontum pervenit: apud quem eodem animo fuit erga Italiam; neque aliud quidquam egit, quam regem armavit et exercuit adversuis Romanos. Q0uem cuim videret domesticis opibus minus esse robustum, conciliabat ceteros reges, adjungebat bellicosas nationes. Dissidebat ab eo Pergamenus rex Eumenes, Romanis amicissimus, bellumque inter eos gerebatur et mari et terra': quo magis cupiebat eum Hannibal opprimi; sed utrobiqute Eumenes plus valebat propter Romanorum societatem: quem si removisset, faciliora sibi cetera fore arbitrabatur. Ad hunc interficiendum, talem iniit rationem. Classe paucis diebus erant decreturi: superabatur navium multitudine: dolo erat pugnandum, cum par non esset armis. Imperavit quam plurimas venenatas serpentes vivas colligi, easque in vasa fictilia conjici. Harum cum confecisset magnam multitudinem, die ipso quo facturus erat navale prcelium classiarios convocat, hisque CORNELIUS NEPOS. 89 praecipit omnes ut in unam Eumenis regis concurrant navem, a ceteris tantiim satis habeant se defendere: id facile illos serpentium multitudine consecuturos: rex autem in qua nave veheretur, ut scirent se facturum; quem si aut cepissent aut interfecissent, magno his pollicetur prxamio fore. Tali cohortatione militum factfa, classis ab utrisque in prcelium deducitur. Quarum acie constituta, priusquam signum pugnoe daretur, Hannibal, ut palhm faceret suis quo loco Eumenes esset, tabellarium in scapha cum caduceo mittit; qui ubi ad naves adversariorum pervenit, epistolamque ostendens, se regem professus est querere, statim ad Eumenen deductus est, qu6d nemo dubitabat aliquid de pace esse scriptum. Tabellarius, ducis nave declarata suis, eodem unde erat egressus se recepit. At Eumenes, soluta epistola, nihil in ea reperit, nisi quod ad irridendum eum pertineret; cujus etsi causam mirabatur, (nec reperiebatur,) tamen prcelium statim committere non dubitavit. Horum in concursu Bithynii Hannibalis praecepto universi navem Eumenis adoriuntur: quorum vim rex ciim sustinere non posset, fuga salutem petit; quam consecutus non esset, nisi intra sua praesidia se recepisset quae in proximo litore erant collocata. Reliquoe Pergamenae naves cuim adversarios premerent acriuis, repent& in eas vasa fictilia, de quibus supra mentionem fecimus, conjici ccepta sunt; quae jacta initio risum pugnantibus excitarunt; nec quare id fieret poterat intelligi. Postquam autem naves completas conspexerunt serpentibus, nova re perterriti, cuim quid potissimuim vitarent non viderent, puppes verterunt, seque ad sua castra nautica 90 LATIN READER. retulerunt. Sic Hannibal consilio arma Pergamenorum superavit: neque tum sollim, sed saepe alias pedestribus copiis pari prudentia pepulit adversarios.,OQua dum in Asia geruntur, accidit casu ut legati Prusiae Romai apud L. Quinctium Flamininum consularem ccenarent; atque ibi de HIannibale mentione facta, ex his unus diceret eum in Prusiao regno esse. Id postero die Flamininus senatui detulit. Patres conscripti, qui Hannibale vivo numquam se sine insidiis futuros existimarent, legatos in Bithyniam miserunt, in his Flamininum, qui a rege peterent ne inimicissimum suum secum haberet, sibique dederet. His Prusias negare ausus non est: illud recusavit, ne id a se fieri postularent quod adversuis jus hospitii esset: ipsi si possent comprehenderent: locum ubi esset facile inventuros. Hannibal enim uno loco se tenebat in castello quod ei ab rege datum erat muneri; idque sic aedificarat, ut in omnibus partibus aedificii exitum sibi haberet, semper verens ne usu eveniret quod accidit. Huc ciim legati Romanorum venissent, ac multitudine domum ejus circumdedissent, puer ab janua prospiciens Hannibali dixit, plures praoter consuetudinem armatos apparere; qui imperavit ei, ut omnes fores aedificii circumiret, ac propere sibi renuntiaret num eodem niodo undique obsideretur. Puer cuim celeriter quid esset renuntiasset, omnesque exitus occupatos ostendisset, sensit id non fortuit6 factum, sed se peti, neque sibi diutiuis vitam esse retinendam. Quam ne alieno arbitrio dimitteret, memor pristinarum virtutum, venenum quod semper secum habere consueverat sumpsit. Sic:vir fortissimus, multis variisque perfunctus laboribus, anno acquievit septuagesimo. V. SALLUST. THE WAR WITH JUGURTHA. (B.C. III-1o6.) I. The Youth of _ugurtha. [Chapters 5-I2.] Bello Punico secundo Masinissa rex Numidarum, in amicitia receptus a P. Scipione, cui postea Africano cognomen ex virtute fuit, multa et praeclara rei militaris facinora fecerat: ob quae, victis Karthaginiensibus et capto Syphace, cujus in Africa magnum atque late imperium valuit, populus Romanus quascumque urbis et agros manu ceperat regi dono dedit. Igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit: imperii vitxeque ejus finis idem fuit. Dein Micipsa filius regnum solus obtinuit, Mastanabale et Gulussa fratribus morbo absumtis. Is Adherbalem et Hiempsalem ex sese genuit; Jugurthamque, Mastanabalis fratris filium, eodem cultu quo liberos suos domi habuit. Q0ui, ubi primum adolevit, pollens viribus, decora facie, sed multo maxume ingenio validus, non se luxu neque inertiae corrumpendum dedit; sed, uti mos gentis illius est, equitare, jaculari, cursu cum aequalibus certare; et, cium omnis gloria anteiret, omnibus tamen carus esse: ad hoc, pleraque tempora in venando.agere; leonemn atque alias feras 92 LATIN READER. primus aut in primis ferire; plurumum facere, minumum ipse de se loqui. Quibus rebus Micipsa tametsi initio lxtus fuerat, existumans virtutem Jugurthao regno suo gloria fore; tamen postquam hominem adulescentem, exacta sua aetate, parvis liberis, magis magisque crescere intellegit, vehementer negotio permotus, multa cum animo suo volvebat. Terrebat eum natura mortalium, avida imperi et praeceps ad explendam animi cupidinem: proeterea. opportunitas suaeque liberorumque aetatis, quze etiam mediocris viros spe praedae transvorsos agit: ad hoc studia Numidarum in Jugurtham accensa; ex quibus, si talem virum dolis interfecisset, ne qua seditio aut bellum oriretur anxius erat. His difficultatibus circumventus, ubi videt neque per vim neque insidiis opprimi posse hominem tam acceptum popularibus, quod erat Jugurtha manu promptus et adpetens gloriae militaris, statuit eum objectare periculis, et eo modo fortunam tentare. Igitur, bello Numantino, Micipsa cuim populo Romano equitum atque peditum auxilia mitteret, sperans vel ostentando virtutem, vel hostium saevitia facile eum occasurum, praefecit Numidis quos in Hispaniam mittebat. Sed ea res longe aliter ac ratus erat evenit. Nam Jugurtha, ut erat impigro atque acri ingenio, ubi naturam P. Sciptonis, qui tum Romanis imperator erat, et morem hostium cognovit, multo labore multaque cura, praetereh modestissumrn parendo et saepe obviam eundo periculis, in tantam claritudinem brevi pervenerat, ut nostris vehementer carus, Numantinis maxumo terrori esset. Ac sane quod difficillumum in primis est, et prcelio strenuus erat, et bonus consilio; quorum alterum ex provi SALLUST. 93 dentia timorern, alterum ex audacia temeritatem, adferre pleruimque solet. Igitur imperator omnis fere res asperas per Jugurtham agere, in amicis habere, magis magisque in dies amplecti: quippe cujus neque consilium neque inceptum ullum frustra erat. Huc accedebat munificentia animi et ingeni sollertia, quils rebus sibi multos ex Romanis familiari amicitia conjunxerat. Ea tempestate in exercitu nostro fuere complures novi atque nobiles, quibus divitiae bono honestoque potiores erant, factiosi domi, potentes apud socios, clari magis quhm honesti; qui Jugurthae non mediocrem animum pollicitando accendebant, si A/Iic~psa rex occidzisset, fore uli solus imperio JVumidice potiretur; in i)pso maxumam virtutem, Rotate omnia vaenalia esse. Sed postquam Numantia deleta P. Scipio dimittere auxilia et ipse revorti domum decrevit, donatum atque laudatum magnifice pro concione Jugurtham in proetorium abduxit: ibique secreto monuit, "uti potiuis publice quam privatim amicitiam populi Romani coleret; neu quibus largiri insuesceret; periculose a paucis emi quod multorum esset; si permanere vellet in suis artibus, ultro illi et gloriam et regnum venturum; sin properantifis pergeret, suamet ipsum pecunia praecipitem casurum." Sic locutus, cum litteris quas Micipsae redderet dimisit. Earum sententia hiec erat: "Jugurthae tui bello Numantino longe maxuma virtus fuit; quam rem tibi certo scio gaudio esse. Nobis ob merita sua carus est; ut idem senatui populoque Romano sit summa ope nitemur. Tibi quidem pro nostra amicitia gratulor: en habes virum dignum te atque 94 LATIN READER. avo suo Masinissa." Igitur rex, ubi ea que famat acceperat ex litteris imperatoris ita esse cognovit, cinm virtute tum gratia viri permotus, flexit animum suum, et Jugurtham beneficiis vincere adgressus est; statimque eum adoptavit, et testamento pariter-cum filiis haeredem instituit... Micipsa paucis diebus moritur. Postquam illi, more regio, justa maginifice fecerant, reguli in unum convenerunt, ut inter se de cunctis negotiis disceptarent. Sed Hiempsal, qui minumus ex illis erat, natura ferox, etiam anteh ignobilitatem Jugurthee (quia materno genere impar erat) despiciens, dextra Adherbalem adsedit, ne medius ex tribus, quod apud Numidas honori ducitur, Jugurtha foret: dein tamen, ut oatati concederet, fatigatus a fratre, vix in partem alteram transductus est. Ibi cum multa de administrando imperio dissererent, Jugurtha inter alias res jacit, oportere quinquenni consulta omnia et decreta rescindi; nam per ea tempora confectum annis Miczibsam jarz'm animno valuisse. Tum idem Hiempsal placere sibi respondit; nam ipsum illum tribus proxumis annis adolpatione in regnum pervenisse. Quod verbum in pectus Jugurthae altiuis quam quisquam ratus erat descendit. Itaque ex eo tempore, ira et metu anxius, moliri, parare, atque ea modo cum animo habere, quibus Hiempsal per dolum caperetur. Quae ubi tardiuis procedunt, neque lenitur animus ferox, statuit quovis modo inceptum perficere. Primo conventu, quem ab regulis factum supra memoravi, propter dissensionem, placuerat dividi thesauros, finisque imperi singulis constitui. Itaque tempus ad utramque rem decernitur, sed maturiis SALLUST. 95 ad pecuniam distribuendam. Reguli interea in loca propinqua thesauris alius alio concessere. Sed Hiempsal in oppido Thirmida forte ejus domo utebatur, qui proxumus lictor Jugurthae carus acceptusque ei semper fuerat. Q.uem ille casu ministrum oblatum promissis onerat, impellitque uti tamquam sua visens domum eat, portarum clavis adulterinas paret; nam verv ad Hiempsalem referebantur: ceteruim, ubi res postularet, se ipsum cum magna manu venturum. Numida mandata brevi conficit; atque, uti doctus erat, noctu Jugurtha milites introducit. Qui, postquam in aedis irrupere, divorsi regem quaerere; dormientis alios, alios occursantis interficere; scrutari loca abdita; clausa effringere; strepitu et tumultu omnia miscere: cihm Hiempsal interim reperitur, occultans se in tugurio mulieris ancillae, quo initio pavidus et ignarus loci perfugerat. Numidae caput ejus, ut jussi erant, ad Jugurtham referunt. 2. How fugurtha became King of Vrumidia. [Chapters 20-27.] Postquam, regno diviso, legati Africa decessere, et Jugurtha, contra timorem animi, praemia sceleris adeptum sese videt; certum esse ratus, quod ex amicis apud Numantiam acceperat, omnia Romac venalia esse; simul et illorum pollicitationibus accensus, quos paullo ante muneribus expleverat, in regnum Adherbalis animum intendit. Ipse acer, bellicosus; at is quem petebat quietus, imbellis, placido ingenio, opportunus injurie, metuens magis quam metuendus. Igitur ex improviso finis ejus cum magai manu invasit; multos mortalis cum pecore atque 96 LATIN READER. alia predad capit, aedificia incendit, pleraque loca hostiliter cum equitatu accedit. Deinde cum omni multitudine in regnum suum convortit, existumans Adherbalem dolore permotum injurias suas manu vindicaturum, eamque rem belli caussam fore. At ille, quod neque se parem armis existumabat, et amicitia populi Romani magis qua.m Numidis fretus erat, legatos ad Jugurtham de injuriis questum misit: qui tametsi contumeliosa dicta retulerunt, priuis tamen omnia pati decrevit quatm bellum sumere; quia tentatum antea seciis cesserat. Neque tamen eo magis cupido Jugurthao minuebatur; quippe qui totum ejus regnum animo jam invaserat. Itaque non, uti antea, cum praedatoria manu, sed magno exercitu comparato, bellum gerere ccepit, et aperte totius Numidiae imperium petere. Ceteruim, qua pergebat, urbis, agros vastare, praedas agere; suis animum, terrorem hostibus augere. Adherbal ubi intellegit eo processum, uti regnum aut* relinquendum esset, aut armis retinendum, necessario copias parat, et Jugurthae obvius procedit. Interim haud longe a mari, prope Cirtam oppidum, utriusque exercitus consedit; et quia diei extremum erat, proelium non inceptum. Sed ubi plerumque noctis processit, obscuro etiam tum lumine, milites Jugurthini, signo dato, castra hostium invadunt; semisomnos partim, alios arma sumentes, fugant funduntque. Adherbal cum paucis equitibus Cirtam profugit; et, ni multitudo togatorum fuisset, qua Numidas insequentes mcenibus prohibuit, uno die inter duos reges cceptum atque patratum bellum fWFet. Igitur Jugurtha oppidum circumsedit; vineis turribusque, et machinis omnium generum, expu SALLUST. 97 gnare adgreditur; maxume festinans tempus legatorum antecapere, quos, ante proelium factum ab Adherbale, Romam missos audiverat. Sed postquam senatus de bello eorum accepit, legantur in Africam majores natu, nobiles, amplis honoribus usi: in quis M. Scaurus, consularis, et tum senati princeps. Ei, quod res in invidia erat, simul et ab Numidis obsecrati, triduo navim ascendere: dein brevi Uticam adpulsi litteras ad Jugurtham mittunt, quiam ocissumg ad _provinciam accedat; seque ad eumn ab senatu missos. Ille ubi accepit homines claros, quorum auctoritatem Romae pollere audiverat, contra inceptum suum venisse; prim6 commotus metu atque lubidine divorsus agitabatur. Timebat iram senatuis ni paruisset legatis: porro animus cupidine caecus ad inceptum scelus rapiebatur. Vicit tamen in avido ingenio pravum consilium. Igitur, exercitu circumdato, summa vi Cirtam irrumpere nititur, maxume sperans, diducta manu hostium, aut vi aut dolis sese casum victorie inventurum. Quod ubi seciis procedit, neque (quod intenderat) efficere potest, ut priuis quam legatos conveniret Adherbalis potiretur; ne, ampliuis morando, Scaurum, quem plurimuim metuebat, incenderet, cum paucis equitibus in provinciam venit. Ac tametsi senati verbis minae graves nuntiabantur, quod oppugnatione non desisteret; multa tamen oratione consumptea, legati frustra discessere. Ea postquam Cirtae audita sunt, Italici, quorum virtute moenia defensabantur, confisi, deditione facta, propter magnitudinem populi Romani inviolatos sese fore, Adherbali suadent, uti seque et oppidum Jugurthae tradat: tantium ab eo vitam paciscatur, de 7 98 LATIN READER. ceteris senatui curae fore. At ille, tametsi omnia potiora fide Jugurthae rebatur; tamen quia penes eosdem, si advorsaretur, cogendi potestas erat, ita ut censuerant Italici, deditionem Tacit. Jugurtha in primis Adherbalem excruciatum necat; dein omnis puberes Numidas atque negotiatores promiscue, uti quisque armatis obvius fuerat, interfecit. (uod postquam Romae cognitum est, et res in senatu agitari ccepta, eidem illi ministri regis interpellando, ac saepe gratia, interdum jurgiis, trahendo tempus, atrocitatem facti leniebant. Ac ni C. Memmius, tribunus plebis designatus, vir acer et infestus potentiao nobilitatis, populum Romanum edocuisset, id agi, ut per paucosfactiosos _ugurthce scelus condonaretur, profect6 omnis invidia prolatandis consultationibus dilapsa foret. Tanta vis gratiae atque pecunie regis erat! Sed ubi senatus, delicti conscientia, populum timet, lege Semproni~a provinciae futuris consulibus, Numidia' atque Italia, decretae: consules declarati P. Scipio Nasica, L. Bestia Calpurnius: Calpurnio Numidia, Scipioni Italia obvenit. Deinde exercitus, qui in Africam portaretur, scribitur: stipendium, aliaque, quae bello usui forent decernuntur. 3. _fugurtha in Rome. [Chapters 32-35.] Dum haec Romae geruntur, qui in Numidia relicti a Bestia exercitui praeerant, pluruma et flagitiosissuma facinora fecere. Fuere qui, auro corrupti, elephantos Jugurthae traderent; alii perfugas vendere; pars ex pacatis praedas agebant. Tanta vis avaritiae in animos eorum, veluti tabes, SALLUST. 99 invaserat! At Cassius praetor, perlatea rogatione a C. Memmio, ac perculsa omni nobilitate, ad Jugurtham proficiscitur; eique timido et ex conscientia diffidenti rebus suis persuadet: "quoniam se populo Romano dedisset, ne vim, quam misericordiam, experiri mallet." Privatim praetereat fidem suam interponit, quam ille non minoris quatm publicam ducebat. Talis ea tempestate fama de Cassio erat. Igitur Jugurtha, contra decus regium, cultu quam maxume miserabili, cum Cassio Romam venit. Ea erat tempestate Romae Numida quidam, nomine Massiva, Gulussae filius, Masinissae nepos: qui, quia in dissensione regum Jugurthae advorsus fuerat, dedith Cirta et Adherbale interfecto, profugus ex Africa abierat. Huic Sp. Albinus, qui proxumo anno post Bestiam cum Q,. Minucio Rufo consulatum gerebat, persuadet, quoniam ex stirpe Masinissxe sit, Jugurthamque ob scelera invidia cum metu urgueat, regnum Numidiae ab senatu petat. Avidus consul belli gerundi, moveri quam senescere omnia malebat. Ipsi provincia Numidia, Minucio Macedonia evenerat. Quae postquam Massiva agitare ccepit, neque Jugurthae in amicis satis praesidii est, qu6d eorum alium conscientia, alium mala fama et timor impediebat; Bomilcari, proxumo ac maxume fido sibi, imperat, "pretio, sicuti multa confecerat, insidiatores Massivae paret, ac maxume occulte-sin id parum procedat quovis modo, Numidam interficiat." Bomilcar mature regis mandata exsequitur: et per homines talis negotii artifices itinera egressusque ejus, prostrem6 roca atque tempora cuncta, explorat: deinde, ubi res postulabat, insidias tendit. Igitur unus ex eo numero, qui ad caedai parati erant, I00 LATIN READER. paullo inconsultius Massivam adgreditur: illum obtruncat; sed ipse deprehensus, multis hortantibus et in primis Albino consule, indicium profitetur. Fit reus magis ex oequo bonoque quam ex jure gentium Bomilcar, comes ejus qui Romam fide publica venerat. At Jugurtha, manufestus tanti sceleris, non priiis omisit contra verum niti, quam animum advortit, supra gratiam atque pecuniam suam, invidiam facti esse. Igitur, quamquam in priore actione ex amicis quinquaginta vades dederat, regno magis quam vadibus consulens, clam in Numidiam Bomilcarem dimittit; veritus, ne reliquos popularis metus invaderet parendi sibi, si de illo supplicium sumptum foret. Et ipse paucis diebus e6dem profectus est, jussus a senatu Italia decedere. Sed postquam Roma egressus est, fertur, saepe eo tacitus respiciens, postremo dixisse: O urbem venalem, et maturJ perituram, si empjtorem invenerit! 4. PoZitical Parties in Rome. [Chapters 4I, 42.] Ceterum mos partium popularium et senatfis factionum, ac deinde omnium malarum artium, paucis ante annis Romae ortus est, otio et abundantia earum rerum, quoe prima mortales ducunt. Nam ante Karthaginem deletam populus et senatus Romanus placid&e modesteque inter se rempublicam tractabant; neque gloriae, neque dominationis certamen inter civis erat: metus hostilis in bonis artibus civitatem retinebat. Sed ubi illa formido mentibus decessit, scilicet ea, quee secunde res - amant, lascivia atque superbia incessere. Ita, quod in advorsis SALLUST. IOI rebus optaverant otium, postquam adepti sunt, asperius acerbiusque fuit. Namque ccepere nobilitas dignitatem, populus libertatem in lubidinem vortere: sibi quisque ducere, trahere, rapere. Ita omnia in duas partis abstracta sunt: respublica, quae media fuerat, dilacerata. Ceteruim nobilitas factione magis pollebat; plebei vis soluta, atque dispersa in multitudine, minus poterat; paucorum arbitrio belli domique agitabatur; penes eosdem aerarium, provincixa, magistratus, gloriae triumphique erant; populus militia atque inopia urguebatur; pramdas bellicas imperatores cum paucis diripiebant; interea parentes, aut parvi liberi militum, ut quisque potentiori confinis erat, sedibus pellebantur. Ita cum potentia avaritia sine modo modestiaque invadere, polluere et vastare omnia; nihil pensi neque sancti habere, quoad semet ipsa praocipitavit. Nam ubi primuim ex nobilitate reperti sunt, qui veram gloriam injustae potentiao anteponerent; moveri civitas, et dissensio civilis, quasi permixtio terrae, oriri ccepit. Nam postquam Tiberius et C. Gracchus, quorum majores Punico atque aliis bellis multum reipublicae addiderant, vindicare plebem in libertatem et paucorum scelera patefacere ccepere; nobilitas noxia, atque eo perculsa, modo per socios ac nomen Latinum, interdum per equites Romanos, quos spes societatis a plebe dimoverat, Gracchorum actionibus obviam ierat; et primo Tiberium, dein paucos post annos eadem ingredientem Caium, tribunum alterum, alterum triumvirum coloniis deducendis, cum M. Fulvio Flacco ferro necaverat. Et sane Gracchis, cupidine victoriae, haud satis moderatus animus 102 LATIN READER. fuit. Sed bono vinci satius est, quam malo more injuriam vincere. Igitur ea victoria nobilitas ex lubidine sua usa, multos mortalis ferro aut fuga extinxit; plusque in reliquum sibi timoris quam potentiao addidit. Quoa res pleruimque magnas civitates pessum dedit; dum alteri alteros vincere quovis modo, et victos acerbiuis ulcisci volunt. Sed de studiis partium, et omnis civitatis moribus, si singulatim aut pro magnitudine parem disserere, tempus quam res maturihs deserat. Quamobrem ad inceptum redeo. 5. The Campaign of Metellus. [Chapters.46-54.] Interea Jugurtha diffidere suis rebus, ac turnm demum veram deditionem facere conatus est. Igitur legatos ad consulem cum suppliciis mittit, qui tantummod6 ipsi liberisque vitam peterent, alia omnia dederent populo Romano. Sed Metello jam antea experimentis cognitum erat genus Numidarum infidum, ingenio mobili, novarum rerum avidum esse. Itaque legatos alium ab alio divorsos adgreditur; ac paullatim tentando, postquam opportunos sibi cognovit, multa pollicendo persuadet, "uti Jugurtham maxume vivum, sin id parum procederet, necatum sibi traderent:" ceteruim palam, quae ex voluntate forent, regi nuntiari jubet. Deinde ipse paucis diebus, intento atque infesto exercitu, in Numidiam procedit: ubi, contra belli faciem, tuguria plena hominum, pecora cultoresque in agris erant: ex oppidis et mapalibus praefecti regis obvii procedebant, parati frumentum dare, commeatum portare, SALLUST. I03 postremo6 omnia que imperarentur facere. Neque Metellus idcirco minuis, sed pariter ac si hostes adessent, munito agmine incedere, late explorare omnia, illa deditionis signa ostentui credere, et insidiis locum tentari. Itaque ipse cum expeditis cohortibus, item funditorum et sagittariorum delecta manu, apud primos erat: in postremo C. Marius legatus cum equitibus curabat: in utrumque latus auxiliarios equites tribunis legionum et praefectis cohortium dispertiverat, ut cum eis permixti velites, quocumque accederent equitatus hostium, propulsarent. Nam in Jugurtha tantus dolus, tantaque peritia locorum et militiae erat, ut, absens an presens, pacem an bellum gerens, perniciosior esset, in incerto haberetur. Erat haud longe ab eo itinere quo Metellus pergebat, oppidum Numidarum, nomine Vacca, forum rerum venalium totius regni maxume celebratum; ubi et incolere et mercari consueverant Italici generis multi mortales. Huc consul, simul tentandi gratia si paterentur, et ob opportunitates loci, presidium imposuit; praetere& imperavit frumentum, et alia qua bello usui forent comportare: ratus, id quod res monebat, frequentiam negotiatorum et commeatuum juvaturam exercitum, et jam paratis rebus munimento fore. Inter heec negotia, Jugurtha impensiuis mod6 legatos supplices mittere, pacem orare; praeter suam liberorumque vitam, omnia Metello dedere. Qu.os item, uti priores, consul illectos ad proditionem domum dimittebat: regi pacem, quam postulabat, neque abnuere, neque polliceri, et inter eas moras promissa legatorum exspectare. Jugurtha ubi Metelli dicta cum factis composuit, I04 LATIN READER. ac se suis artibus tentari animadvortit, — quippe cui verbis pax nuntiabatur, ceteriim re bellum asperrumum erat, urbs maxuma alienata, ager hostibus cognitus, animi popularium tentati, - coactus rerum necessitudine, statuit armis certare. Igitur explorato hostium itinere, in spem victoriae adductus ex opportunitate loci, quam maxumas copias potest omnium generum parat, ac per tramites occultos exercitum Metelli antevenit. Erat in ea parte Numidiae, quam Adherbal in divisione possederat, flumen oriens a meridie, nomine Muthul; a quo aberat mons ferme milia passuum xx tractu pari, vastus ab natura et humano cultu: sed ex eo medio quasi collis oriebatur, in immensum pertingens, vestitus oleastro ac myrtetis, aliisque generibus arborum, quae humi arido atque arenoso gignuntur. Media autem planities deserta penuria aquae, praeter flumini propinqua loca: ea consita arbustis pecore atque cultoribus frequentabantur. Igitur in eo colle, quem transvorso itinere porrectum docuimus, Jugurtha extenuata suorum acie consedit, elephantis et parti copiarum pedestrium Bomilcarem praefecit, eumque edocet quae ageret; ipse propior montem cum omni equitatu et peditibus dilectis suos collocat: dein singulas turmas et manipulos circumiens monet atque obtestatur, "uti memores pristinae virtutis et victoriae sese regnumque suum ab Romanorum avaritia defendant: cum eis certamen fore, quos antea victos sub jugum miserint: ducem illis, non animum mutatum: quoe ab imperatore decuerint, omnia suis provisa; locum superiorem, ut prudentes cum imperitis, ne pauciores cum pluribus, aut rudes cum bello melioribus SALLUST. I05 manum consererent: proinde parati intentique essent, signo dato, Romanos invadere: illum diem aut omnis labores et victorias confirmaturum, aut maxumarum oerumnarum initium fore." Ad hoc viritim, uti quemque ob militare facinus pecunia aut honore extulerat, commonefacere beneficii sui, et eum ipsum aliis ostentare: postremo, pro cujusque ingenio, pollicendo, minitando, obtestando, alium alio modo excitare: cim interim Metellus, ignarus hostium, monte degrediens cum exercitu conspicatur, prim6 dubius quidnam insolita facies ostenderet (nam inter virgulta equi Numidaque consederant, neque plane occultati humilitate arborum, et tamen incerti quidnam esset, cuim natura loci, tum dolo' ipsi atque signa militaria obscurati), dein, brevi cognitis insidiis, paullisper agmen constituit. Ibi commutatis ordinibus, in dextro latere, quod proxumum hostis erat, triplicibus subsidiis aciem instruxit; inter manipulos funditores et sagittarios dispertit; equitatum omnem in cornibus locat; ac pauca pro tempore milites hortatus, aciem, sicuti instruxerat, transvorsis principiis, in planum deducit. Sed ubi Numidas quietos, neque colle degredi animadvortit, veritus ex anni tempore et. inopia aquae, ne siti conficeretur exercitus, P. Rutilium legatum cum expeditis cohortibus et parte equitum praemisit ad flumen, uti locum castris antecaperet: existumans hostis crebro impetu et transvorsis prceliis iter suum remoraturos, et quoniam armis diffit derent, lassitudinem et sitim militum tentaturos. Deinde ipse pro re atque loco, sicuti monte descenderat, paullatim procedere; Marium post principia habere; ipse cum sinistrae ale equitibus esse, qui in agmine principes facti erant. Io6 LATIN READER. At Jugurtha, ubi extremum agmen Metelli primos suos proetergressum videt, praesidio quasi duuim milium peditum montem occupat, qua Metellus descenderat, ne forte cedentibus advorsariis receptui ac post munimento foret: dein, repente signo dato, hostis invadit. Numidae alii postremos caedere; pars a sinistra ac dextra tentare; infensi adesse atque instare; omnibus locis Romanorum ordines conturbare: quorum etiam qui firmioribus animis obvii hostibus fuerant, ludificati incerto prcelio, ipsi mod6 eminus sauciabantur; neque contra/ feriundi, aut conserendi manum, copia erat. Antea jam docti ab Jugurtha equites, ubi Romanorum turma insequi cceperat, non confertim, neque in unum sese recipiebant, sed alius alio quam maxume divorsi. Ita numero priores, si ab persequendo hostis deterrere nequiverant, disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant: sin opportunior fugae collis qu/am campi fuerant, ea vero consueti Numidarum equi facile inter virgulta evadere: nostros asperitas et insolentia loci retinebat. Ceteruim facies totius negoti varia, incerta, fceda atque miserabilis: dispersi a suis pars cedere, alii insequi; neque signa, neque ordines observare; ubi quemque periculum ceperat, ibi resistere ac propulsare; arma, tela, equi, viri, hostes atque cives permixti; nihil consilio neque imperio agi; fors omnia regere. Itaque multum die processerat, cuim etiam tum eventus in incerto erat. Denique omnibus labore et aestu languidis, Metellus, ubi videt Numidas minuis instare, paullatim milites in unum conducit, ordines restituit, et cohortes legionarias quattuor advorsim pedites hostium collocat. Eorum magna SALLUST. I07 pars superioribus locis fessa consederat. Simul orare et hortari milites, "ne deficerent, neu paterentur hostis fugientes vincere: neque illis castra esse, neque munimentum ullum, quo cedentes tenderent; in armis omnia sita." Sed ne Jugurtha quidem intereh quietus erat: circumire, hortari, renovare prcelium, et ipse cum dilectis tentare omnia; subvenire suis, hostibus dubiis instare; quos firmos cognoverat, eminus pugnando retinere. Eo modo inter se duo imperatores summi viri certabant: ipsi pares, ceterum opibus disparibus. Nam Metello virtus militum erat, locus advorsus: Jugurthae alia omnia praeter milites opportuna. Denique Romani, ubi intellegunt neque sibi perfugium esse, neque ab hoste copiam pugnandi fieri, et jam die vesper erat, advorso colle, sicutf praeceptum fuerat, evadunt. Amisso loco, Numidae fusi fugatique; pauci interiere; plerosque velocitas, et regio hostibus ignara, tutata sunt. Interea Bomilcar, quem elephantis et parti copiarum pedestrium praefectum ab Jugurth& supr& diximus, ubi eum Rutilius pratergressus est, paullatim suos in aequum locum deducit: ac, dum legatus ad flumen quo praemissus erat festinans pergit, quietus, uti res postulabat, aciem exornat: neque remittit, quid ubique hostis ageret explorare. Postquam Rutilium consedisse jam, et animo vacuum accepit, simulque ex Jugurthae prcelio clamorem augeri; veritus ne legatus, cognith re, laborantibus suis auxilio foret, aciem, quam diffidens virtuti militum arcte statuerat, quo hostium itineri obficere,, latius porrigit: eoque modo ad Rutilii castra procedit. Romani ex improviso pulveris vim magnam ani Io8 LATIN READER. madvortunt; nam prospectum ager, arbustis consitus, prohibebat. Et primo rati humum aridam vento agitari; post ubi aequabilem manere, et, sicuti acies movebatur, magis magisque adpropinquare vident, cognith re, properantes arma capiunt, ac pro castris sicuti imperabatur consistunt. Deinde, ubi propiuis ventum est, utrimque magno clamore concurritur. Numidae tantummodo remorati, dum in elephantis auxilium putant, postquam eos impeditos ramis arborum, atque ita disjectos circumveniri vident, fugam faciunt: ac plerique, abjectis armis, collis aut noctis quae jam aderat auxilio, integri abeunt. Elephanti quattuor capti; reliqui omnes, numero quadraginta, interfecti. At Romani, quamquam itinere atque opere castrorum et prcelio fessi laetique [victoria] erant; tamen, quod Metellus ampliuis opinione morabatur, instructi intentique obviam procedunt: nam dolus Numidarum nihil languidi neque remissi patiebatur. Ac primo, obscurta nocte, postquam haud procul inter se erant, strepitu, velut hostes adventarent, alteri apud alteros formidinem simul et tumultum facere: et paene imprudentiat admissum facinus miserabile, ni utrimque praemissi equites rem exploravissent. Igitur pro metu repente gaudium exortum; milites alius alium leti adpellant; acta edocent atque audiunt; sua quisque fortia facta ad caelum fert. Quippe res humanae ita sese habent: in victoria vel ignavis gloriari licet; advorsae res etiam bonos detrectant. Metellus, in eisdem castris quatriduo moratus, saucios cum cura reficit, meritos in prceliis more militia donat, universos in concionre laudat, atque agit gratias: hortatur, "ad cetera, quae levia sint, pa SALLUST. IO9 rem animum gerant: pro victoria satis jam pugnatum, reliquos labores pro praeda fore." Tamen interim transfugas et alios opportunos, Jugurtha ubi gentium, aut quid agitaret, cum paucisne esset, an exercitum haberet, ut sese victus gereret, exploratum misit. At ille sese in loca saltuosa et natura munita receperat: ibique cogebat exercitum numero hominum ampliorem, sed hebetem infirmumque, agri ac pecoris magis quam belli cultorem. Id e&, gratia eveniebat, quod praeter regios equites nemo omnium Numida ex fuga regem sequitur: quo cujusque animus fert, eo discedunt; neque id flagitium militiao ducitur: ita se mores habent. Igitur Metellus ubi videt regis etiam tum animum ferocem esse; bellum renovari, quod, nisi ex illius lubidine, geri non posset; praetereh iniquum certamen sibi cum hostibus; minore detrimento illos vinci quam suos vincere: statuit non prceliis, neque acie, sed alio more bellum gerundum. Itaque in Numidiae loca opulentissuma pergit; agros vastat; multa castella et oppida, temere munita aut sine praesidio, capit incenditque; puberes interficit;i.alia omnia militum praedam esse. Ea formidine multi mortales Romanis dediti obsides; frumentum et alia quae usui forent adfatim praebita; ubicumque res postulabat, prasidium impositum. Q.uae negotia multo magis quam prcelium male pugnatum ab suis regem terrebant: quippe cujus spes omnis in fugat sita erat, sequi cogebatur; et qui sua loca defendere nequiverat, in alienis bellum gerere. Tamen ex copia quod optumum videbatur consilium capit: exercitum plerumque in eisdem locis opperiri jubet; ipse cum delectis equitibus Metellum sequitur, no I IO LATIN READER. cturnis et aviis itineribus ignoratus Romanos palantis repentLe adgreditur. Eorum plerique inermes cadunt, multi capiuntur; nemo omnium intactus profugit. Et Numidae, priihsquam ex castris subveniretur, sicuti jussi erant, in proxumos collis discedunt. 6. Caius Miarius. [Chapters 63, 64.] Per idem tempus Uticae forte C. Mario per hostias deis supplicanti, " magna atque mirabilia portendi" haruspex dixerat: "proinde, quae animo agitabat, fretus deis ageret; fortunam quam saepissume experiretur; cuncta prospera eventura." At illum jam anteat consulatis ingens cupido exagitabat, ad quem capiundum, praeter vestustatem familiae, alia omnia abunde erant: industria, probitas, militiae magna scientia, animus belli ingens, domi modicus, lubidinis et divitiarum victor, tantummodo glorie avidus. Sed is natus et omnem pueritiam Arpini altus, ubi primuim aetas militiae patiens fuit, stipendiis faciundis, non Graeca facundia, neque urbanis munditiis sese exercuit: ita inter artis bonas integrum ingenium brevi adolevit. Erg6 ubi primutm tribunatum militarem a populo petit, plerisque faciem ejus ignorantibus, factis notus, per omnis tribus declaratur. Deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit; semperque in potestatibus eo- modo agitabat, ut ampliore quhm gerebat dignus haberetur. Tamen is ad id locorum talis vir (nam postea ambitione praeceps datus est) consulatum adpetere non audebat. Etiam tum alios magistratus plebes, consulatum nobilitas inter se per manus tradebat. Novus SALLUST. I II nemo tam clarus, neque tam egregiis factis erat, quin is indignus illo honore et quasi pollutus haberetur. Igitur ubi Marius haruspicis dicta eodem intendere videt, quo cupido animi hortabatur, ab Metello petundi gratia missionem rogat: cui quamquam virtus, gloria, alia optanda bonis superabant, tamen inerat contemtor animus et superbia, commune nobilitatis malum. Itaque prim6o commotus insolita re, mirari primuim ejus consilium, et quasi per amicitiam monere, "ne.tam prava inciperet, neu super fortunam animum gereret; non omnia omnibus cupiunda esse; debere illi res suas satis placere; postremo caveret id petere a populo Romano, quod illi jure negaretur." Postquam haec atque alia talia dixit, neque animus Marii flectitur, respondit, "ubi primuim potuisset per negotia publica, facturum sese quea peteret." Ac postea saepiuis eadem postulanti fertur dixisse, "Ine festinaret abire; satis mature illum cum filio suo consulatum petiturum." Is eo temporg contubernio patris ibidem militabat, annos natus circiter xx. Quea res Marium cuim pro honore, quem adfectabat, tum contra Metellum vehementer accenderat. Ita cupidine atque ira, pessumis consultoribus, grassari, neque facto ullo neque dicto abstinere, quod modo ambitiosum foret; milites quibus in hibernis praeerat, laxiore imperio quam antea habere; apud negotiatores, quorum magna multitudo Uticoe erat, criminose simul et magnifice de bello loqui: "dimidia pars exercitfis si sibi permitteretur, paucis diebus Jugurtham in catenis habiturum; ab imperatore consulto trahi, qu6d homo inanis et regiae superbiae imperio nimis gauderet." 1I2 LATIN READER. Qauo omnia illis eo firmiora videbantur, qu6d diuturnitate belli res familiaris corruperant, et animo cupienti nihil satis festinatur. 7. The Despazir of fugurtha. [Chapters 70-76.] Per idem tempus Bomilcar, cujus impulsu Jugurtha deditionem, quam metu deseruit, inceperat, suspectus regi, et ipse eum suspiciens, novas res cupere: ad perniciem ejus dolum queerere; die noctuque fatigare animum. Denique omnia tentando, socium sibi adjungit Nabdalsam, hominem nobilem, magnis opibus, carum acceptumque popularibus suis; qui pleruimque seorsuim ab rege exercitum ductare, et omnis res exsequi solitus erat, quae Jugurthae fesso, aut majoribus adstricto, superaverant; ex quo illi gloria opesque inventoe. Igitur utriusque consilio dies insidiis statuitur:- cetera, uti res posceret, ex tempore parari placuit. Nabdalsa ad exercitum profectus, quem inter hiberna,Romanorum jussus habebat, ne ager inultis hostibus vastaretur. Is postquam, magnitudine facinoris perculsus, ad temnpus non venit, metusque rem impediebat; Bomilcar, simul cupidus incepta patrandi, et timore socii anxius, ne omisso vetere consilio novum quaereret, litteras ad eum per homines fidelis mittit, in quis mollitiem socordiamque viri accusare, testari deos per quos juravisset: "ne praemia Metelli in pestem converteret; Jugurthae exitium adesse; ceteruim suane an virtute Metelli periret, id modo agitari; proinde reputaret cum animo suo, praemia, an cruciatum mallet." SALLUST. I 13 Sed cuim eve litterne adlatae, forte Nabdalsa, exercito corpore fessus, in lecto quiescebat: ubi, cognitis Bomilcaris verbis, primo cura, deinde uti aegrum animum solet somnus cepit. Erat ei Numida quidam negotiorum curator, fidus acceptusque, et omnium consiliorum nisi novissumi particeps. Qui postquam adlatas litteras audivit, ex consuetudine ratus opera aut ingenio suo opus esse, in tabernaculum introiit; dormiente illo epistulam, super caput in pulvino temere positam, sumit ac perlegit: dein propere, cognitis insidiis, ad regem pergit. Nabdalsa, post paullo experrectus, ubi neque epistulam reperit, et rem omnem ufti acta erat cognovit, primb indicem persequi conatus: postquam id frustraY fuit, Jugurtham placandi gratia accedit: dicit quaw ipse paravisset facere, perfidia clientis sui preventa; lacrumans obtestatur per amicitiam, perque sua anteh fideliter acta, ne super tali scelere suspectum sese haberet. Ad ea rex, aliter atque animo gerebat, placide respondit. Bomilcare aliisque multis, quos socios insidiarum cognoverat, interfectis, iram oppresserat ne qua ex eo negotio seditio oriretur. Neque post id locorum Jugurthae dies, aut nox ulla quieta fuit: neque loco, neque mortali cuiquam, aut tempori satis credere; civis, hostisque juxta metuere; circumspectare omnia, et omni strepitu pavescere; alio atque alio loco, saepe contra decus regium, noctu requiescere; interdum somno experrectus, arreptis armis, tumultum facere. Ita formidine, quasi vecordia, exagitari.... Amissis amicis, quorum plerosque ipse necaverat, ceteri formidine, pars ad Romanos, alii ad regem 8 I I4 LATIN READER. Bocchum profugerant, cum neque bellum geri sine administris posset, et novorum fidem in tanta perfidia veterum experiri periculosum duceret, varius incertusque agitabat: neque illi res, neque consilium, aut quisquam hominum satis placebat; itinera praffectosque in dies mutare; modo advorsum hostes, interdum in solitudines pergere; saepe in fuga, ac post paullo in armis spem habere; dubitare, virtuti an fide popularium minus crederet: ita, qu6cumque intenderat, res advorsao erant. Sed inter eas moras repente sese Metellus cumn exercitu ostendit. Numidao ab Jugurtha pro tempore parati instructique: dein prcelium incipitur. Qu, in parte rex adfuit, ibi aliquamdiu certatum; ceteri ejus omnes milites primo concursu pulsi fugatique. Romani signorum et armorum aliquanto numero, hostium paucorum potiti. Nam ferme Numidas in omnibus prceliis pedes magis, quam arma tutata sunt. Ea fuga Jugurtha impensiuis mod6 rebus suis diffidens, cum perfugis et parte equitatfis in solitudines, dein Thalam pervenit, in oppidum magnum atque opulentum, ubi plerique thesauri filiorumque ejus multus pueritiae cultus erat. Qoae postquam Metello comperta sunt, quamquam inter Thalam flumenque proxumum, in spatio milium quinquaginta, loca arida atque vasta esse cognoverat; tamen spe patrandi belli, si ejus oppidi potitus foret, omnis asperitates supervadere, ac naturam etiam vincere adgreditur. Igitur omnia jumenta sarcinis levari jubet, nisi frumento dierum decem; ceteruim utres modo, et alia aquae idonea portari. Praetere/ conquirit ex agris quam plurumum po'est domiti peco SALLUST. I 15 ris: eo imponit vasa cujusque modi, sed pleraque lignea, collecta ex tuguriis Numidarum. Ad hoc finitumis imperat, qui se post regis fugam Metello dederant, quam plurumum quisque aquae portarent; diem locumque ubi praesto forent praedicit. Ipse ex flumine, quam proxumam oppido aquam suprat diximus, jumenta onerat. Eo modo instructus ad Thalam proficiscitur. Deinde ubi ad id loci ventum, quo Numidis praeceperat, et castra posita munitaque sunt; tanta repente caelo missa vis aquae dicitur, ut ea modo exercitui satis superque foret. Praetereia commeatus spe amplior: quia Numidae, sicuti plerique in nova deditione, officia intenderant. Ceteruim milites religione pluvia magis usi; eaque res multum animis eorum addidit, nam rati sese deis immortalibus curae esse. Deinde postero die, contra opinionem Jugurthae, ad Thalam perveniunt. Oppidani, qui se locorurn asperitate munitos crediderant, mlagna atque insolita re perculsi, nihilo segniuis bellum parare: idem nostri facere. Sed rex, nihil jam infectum Metello credens, quippe qui omnia, arma, tela, locos, tempora, denique naturam ipsam, ceteris imperitantem, industria vicerat, —curn liberis et magna parte pecuniae ex oppido noctu profugit: neque postea in ullo loco amplius uno die aut una nocte moratus, simulabat sese negoti gratia properare: ceteruim proditionem timebat, quam vitare posse celeritate putabat; nam talia consilia per otium, et ex opportunitate capi. At Metellus, ubi oppidanos prcelio intentos, simul oppidum et operibus et loco munitum videt, vallo fossaque moenia circumvenit. Deinde locis ex copia maxume idoneis vineas agere, aggerem jacere, et II6 LATIN READER. super aggerem impositis turribus, opus et administros tutari. Contra haec oppidani festinare, parare: prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri. Denique Romani, multo ante labore prceliisque fatigati, post dies quadraginta qu&m e6 ventum erat, oppido modo potiti: praeda omnis ab perfugis corrupta. Ei, postquam murum arietibus feriri, resque suas adflictas vident, aurum atque argentum, et alia quae prima ducuntur, domum regiam comportant: ibi vino et epulis onerati, illaque et domum et semet igni corrumpunt; et quas victi ab hostibus pcenas metuerant, eas ipsi volentes pependere. 8. Mfarius before the People. [Chapters 84-86.] At Marius, ut supr&i diximus, cupientissumat plebe consul factus, postquam ei provinciam Numidiam populus jussit, antea jam infestus nobilitati, tum vero multus atque ferox instare; singulos mod6, modo universos laedere; dictitare, "sese consulatum ex victis illis spolia cepisse;" alia praeterea magnifica pro se, et illis dolentia. Interim, quae bello opus erant, prima habere; postulare legionibus supplementum; auxilia a populis et regibus sociisque arcessere; praeterea ex Latio fortissumum quemque plerosque militiae, paucos fama cognitos accire, et ambiundo cogere homines emeritis stipendiis secum proficisci. Neque illi senatus, quam'quam advorsus erat, de ullo negotio abnuere audebat; ceteruim supplementum etiam laetus decreverat: quia neque plebi militia volenti putabatur, et Marius aut belli usum, aut studia volgi amissurus. Sed ea res fru SALLUST. I 17 stra sperata: tanta lubido cum Mario eundi plerosque invaserat! Sese quisque praed. locupletem fore, victorem domum rediturum, alia hujuscemodi animis trahebant. Et eos non paullum oratione sua Marius arrexerat: nam postquam, omnibus quae postulaverat decretis, milites scribere volt, hortandi caussa simul, et nobilitatem (uti consueverat) exagitandi, contionem populi advocavit. Deinde hoc modo disseruit: "Scio ego, Quirites, plerosque non eisdem artibus inperium a vobis petere, et, postquam adepti sunt, gerere; primb industrios, subplicis, modicos esse; dein per ignaviam et superbiam aetatem agere. Set mihi contra ea videtur: nam quo pluris est univorsa respublica quhm consulatus aut pratura, eo majore cura illam administrari quhm hac peti delSerie. " Neque me fallit, quantum cum maxumo vostro benificio negoti sustineam. Bellum parare simul, et aerario parcere; cogere ad militiam, quos nolis obfendere; domi forisque omnia curare; et ea agere inter invidos, occursantis, factiosos, - opinione, Quirites, asperius est. Ad hoc, alii si deliquere, vetus nobilitas, majorum facta fortia, cognatorum et adfinium opes, multa clientele, omnia hbac prmsidio adsunt; mihi spes omnes in memet sitra, quas necesse est et virtute et innocentia tutari: nam alia infirma sunt. " Et illud intellego, Quirites, omnium ora in me convorsa esse; mquos bonosque favere, quippe mea bene facta reipublicai procedunt; nobilitatem locum invadendi qumrere. Quo mihi acriuis adnitendum est, uti neque vos capiamini, et illi frustria sint. Ita ad hoc aetatis a pueritia fui, uti omnis labores et pericula consueta habeam. Qum ante vostra benificia gratuitb faciebam, ea uti accepta mercede deseram, non est consilium, Quirites. Illis difficile est in potestatibus temperare, qui per ambitionem II8 LATIN READER. sese probos simulavere: mihi, qui omnem artatem in optumis artibus egi, bene facere jam ex consuetudine in naturam vortit. " Bellum me gerere cum Jugurtha jussistis; quam rem nobilitas amgerrume tulit. Quoeso, reputate cum animis vostris, num id mutare melius sit, si quem ex illo globo nobilitatis ad hoc aut aliud tale negotium mittatis, hominem veteris prosapia ac multarum imaginum, et nullius stipendl: scilicet ut in. tanta re, ignarus omnium, trepidet, festinet, sumat aliquem ex populo monitorem offici sui. Ita plerurnque evenit, uti quem vos inperatorem jussistis, is sibi inperatorem alium qumerat. "' Atque ego scio, Quirites, qui, postquam consules facti sunt, et acta majorum et Gralcorum militaria pracepta legere coeperint: pramposteri homines; nam gerere quhm fieri tempore posterius, re atque usu prius est. Conparate nunc, Quirites, cum illorum superbia me hominem novom. Qume illi audire et legere solent, eorum partem vidi, alia egomet gessi: que illi litteris, ea ego militando didici. " Nunc vos existumate, facta an dicta pluris sint. Contemnunt novitatem meam, ego illorum ignaviam; mihi fortuna, illis probra obiciuntur. Quamquam ego naturam unam et communem omnium existumo, set fortissumum quemque generosissumum. Ac, si jam ex patribus Albini aut Bestial quaeri posset, mene an illos ex se gigni maluerint; quid responsuros creditis, nisi, sese liberos quaim optumos voluisse? Qubd si jure me despiciunt,faciant idem majoribus suis, quibus, uti mihi, ex virtute nobilitas ccepit. " Invident honori meo: ergo invideant labori, innocentiae, periculis etiam meis, quoniam per hac illum cepi. Verum homines conrupti superbia ita atatem agunt, quasi vostros honores contemnant; ita hos petunt, quasi honeste vixerint. Ne, illi falsi sunt, qui divorsissumas res pariter exspectant, ignaviae voluptatem, et prmmia virtutis. " Atque etiam cuim apud vos aut in senatu verba faci SALLUST. I 19 unt, pleraque oratione majores suos extollunt: eorum fortia facta memorando clariores sese putant. Quod contrat est. Nam quanto vita illorum praclarior, tanto ho rum socordia flagitiosior. Et profecto ita se res habent: majorum gloria posteris quasi lumen est, neque bona neque mala eorum in occulto patitur. Cujus rei ego inopiam fateor, Quirites; veruim, id quod multo pramclarius est, meamet facta mihi dicere licet. Nunc videte, quam iniqui sint. Quod ex aliena virtute sibi adrogant, id mihi ex mea non concedunt: scilicet, quia imagines non habeo, et quia mihi nova nobilitas est, quam certe peperisse melius est, quam acceptam conrupisse. " Equidem ego non ignoro, si jam mihi respondere velint, abunde illis facundam et conpositam orationem fore. Set in maxumo vostro benificio, cuim omnibus locis meque vosque maledictis lacerent, non placuit reticere, ne quis modestiam in conscientiam duceret. Nam me quidem ex animi sententia nulla oratio laidere potest: quippe vera necesse est bene pradicent; falsa vita moresque mei superant. "Set quoniam vostra consilia accusantur, qui mihi summum honorem et maxumum negotium inposuistis: etiam atque etiam reputate, num eorum panitendum sit. Non possum fidei caussa imagines neque triumphos aut consulatus majorum meorum ostentare: at, si res postulet, hastas, vexillum, phaleras, alia militaria dona; praetereai cicatrices advorso pectore. HIa sunt mee imagines; habc nobilitas, non hereditate relicta, ut illa illis, set quoe egomet meis plurumis laboribus et periculis quasivi. Non sunt conposita verba mea: parvi id facio: ipsa se virtus satis ostendit: illis artificio opus est, ut turpia facta oratione tegant. "Neque litteras Grmecas didici: parum placebat eas discere, quippe quae ad virtutem doctoribus nihil profuerunt. At illa multo optuma reipublicam doctus sum: hostem ferire, praesidium agitare; nihil metuere, nisi 120 LATIN READER. turpem famam; hiemem et astatem juxtht pati; humi requiescere; eodem tempore inopiam et laborem tolerare. Eis ego praeceptis milites hortabor: neque illos arcte colam, me opulenter; neque gloriam meam, laborem illorum faciam. Hoc est utile, hoc civile inperium. Namque cuim tute per mollitiem agas, exercitum subplicio cogere, id est dominum, non imperatorem esse. " Hec atque talia majores vostri faciundo, seque remque publicam celebravere. Quis nobilitas freta, ipsa dissimilis moribus, nos illorum aemulos contemnit; et omnis honores non ex merito, sed quasi debitos, a vobis repetit. Ceteruim homines superbissumi procul errant. Majores eorum omnia, quae licebat, illis reliquere, divitias, imagines, memoriam sui praeclaram: virtutem non reliquere, neque poterant: ea sola neque datur dono, neque accipitur. " Sordidum me et incultis moribus aiunt; quia paruim scite convivium exorno, neque histrionem ullum, neque pluris preci cocum quam villicum habeo. Quae mihi lubet confiteri, Quirites. Nam ex parente meo et ex aliis sanctis viris ita accepi, munditias mulieribus, viris laborem convenire; omnibusque bonis oportere plus gloriax, quhm divitiarum esse; arma, non supellectilem, decori esse. Quin ergo quod juvat, quod carum aestumant, id semper faciant: ament; potent; ubi adulescentiam habuere, ibi senectutem agant - in conviviis, dediti ventri et turpissumxe parti corporis: sudorem, pulverem, et alia talia relinquant nobis, quibus illa epulis jocundiora sunt. "Veriim non ita est. Nam ubi se omnibus flagitiis dedecoravere turpissumi viri bonorum pramia ereptum eunt. Ita injustissume luxuria et ignavia, pessume artes, illis qui coluere eas nihil obficiunt; reipublicax innoxia cladi sunt. "Nunc quoniam.illis quantum mei mores, non illorum flagitia poscebant, respondi, pauca de republica loquar. Primuim omnium de Numidia bonum habetote animum, SALLUST. 12I Quirites. Nam qux ad hoc tempus Jugurtham tutata sunt, omnia removistis, avaritiam, inperitiam, superbiam. Deinde exercitus ibi est, locorum sciens; set, mehercules, magis strenuus quam felix. Nam magna pars ejus avaritia aut temeritate ducum adtrita est. Quamobrem vos, quibus militaris awtas est, adnitimini mecum, et capessite rempublicam: neque quemquam ex calamitate aliorum aut inperatorum superbia metus ceperit. Egomet in agmine aut in prcelio consultor idem, et socius periculis vobiscum adero; meque vosque in omnibus rebus juxta geram. " Et profectb deis juvantibus omnia matura sunt, victoria, pramda, laus: quae si dubia aut procul essent,-tamen omnis bonos reipublica~ subvenire decebat. Eteniln nemo ignavia inmortalis factus est: neque quisquam parens liberis uti aeterni forent optavit; magis, uti boni honestique vita4n exigerent. Plura dicerem, Quirites, si timidis virtutem verba adderent: nam strenuis abunde dictum puto." Hujuscemodi oratione habita, Marius postquam plebei animos arrectos videt, propere commeatu, stipendio, armis, aliis utilibus navis onerat; cum his A. Manlium legatum proficisci jubet. Ipse intereai milites scribere, non more majorum, neque ex classibus, sed uti cujusque lubido erat, capite censos plerosque. Id factum alii inopia bonorum, alii per ambitionem consulis memorabant: quod ab eo genere celebratus auctusque erat, et homini potentiam quaerenti egentissumus quisque opportunissumus; cui neque sua cara, quippe quae nulla sunt, et omnia cum pretio honesta videntur. Igitur Marius cum majore aliquanto numero quam decretum erat in Africam profectus, paucis diebus Uticam advehitur. Exercitus ei traditur a P. Rutilio legato: nam Metellus conspectum Marii fugerat, ne videret ea, quae audita animus tolerare nequiverat. I22 LATIN READER, 9. Marzus in the Field. [Chapters 87-94.] Sed consul, expletis legionibus cohortibusque auxiliariis, in agrum fertilem et prieda onustum proficiscitur. Omnia ibi capta militibus donat. Dein castella et oppida, natura et viris paruim munita, adgreditur; prcelia multa, ceteruim levia, alia aliis locis facere. Interim novi milites sine metu pugna adesse; videre fugientis capi, occidi; fortissumum quemque tutissumum; armis libertatem, patriam, parentesque, et alia omnia tegi; gloriam atque divitias quari. Sic brevi spatio novi veteresque coalue're, et virtus omnium aequalis facta.... Marius impigre prudenterque suorum et hostium res pariter adtendere: cognoscere quid boni utrisque, aut contr&a esset; explorare itinera regum; consilia et insidias eorum antevenire; nihil apud se remissum, neque apud illos tutum pati. Itaque et Gaetulos, et Jugurtham, ex sociis nostris praedam agentes, saepe adgressus in itinere fuderat, ipsumque regem haud procul ab oppido Cirth armis exuerat. Erat inter ingentis solitudines oppidum magnum atque valens, nomine Capsa, cujus conditor Hercules Libus memorabatur. Ejus cives apud Jugurtham immunes, levi imperio, et ob ea fidelissumi habebantur; muniti advorsuim hostis non mcenibus modo, et armis atque viris, verum etiam multo magis locorum asperitate. Nam, praeter oppido propinqua, alia omnia vasta, inculta, egentia aquae, infesta serpentibus, quarum vis, sicuti omnium ferarum, inopia cibi acrior. Ad hoc natura serpentium, ipsa perni SALLUST. I23 ciosa, siti magis quam alia re accenditur. Ejus potiundi Marium maxuma cupido invaserat, cum propter usum belli, tumrn quia res aspera videbatur; et Metellus oppidum Thalam magna gloria ceperat, haud dissimiliter situm munitumque, nisi quod apud Thalam non longe a maenibus alicluot fontes erant; Capsenses unca modo, atque ea intra oppidum, jugi aqua, cetera pluvia utebantur. Id ibique, et in omni Africa, qua procul a mari incultius agebatur, eo faciliuis tolerabatur, quia Numidae pleruimque lacte et ferina carne vescebantur, et neque salem, neque alia irritamenta gulae quavrebant: cibus illis advorsuis famem atque sitim, non lubidini, neque luxuria erat. Jgitur consul, omnibus exploratis, -credo deis fretus, nam contra tantas difficultates consilio satis providere non poterat: quippe etiamr frumenti inopia tentabatur, quia Numidao pabulo pecoris magis qu-am arvo student, et quodcumque natum fuerat jussu regis in loca munita contulerant; ager autem aridus et frugum vacuus ea tempestate, nam aestatis extremum erat, - tamen pro rei copia satis providenter exornat: pecus omne, quod superioribus diebus praedae fuerat, equitibus auxiliariis agendum adtribuit; A. Manlium legatum cum cohortibus expeditis ad oppidum Laris, ubi stipendium et commeatum locaverat, ire jubet, se praedabundum post paucos dies e6dem venturum. Sic incepto suo occulto, pergit ad flumen Tanaim. Ceteriim in itinere quotidie pecus exercitui per centurias, item turmas aequaliter distribuerat, et ex coriis utres uti fierent curabat: simul inopiam frumenti lenire, et ignaris omnibus parare quae mox 124 LATIN READER. usui forent: denique sexto die, cuim ad flumen yenturn est, maxuma vis utrium effecta. Ibi castris levi munimento positis, milites cibum capere, atque uti simul. cum occasu solis egrederentur paratos esse jubet; omnibus sarcinis abjectis, aqua modo seque et jumenta onerare. Dein postquam:tempus visum, castris egreditur, noctemque totam itinere facto consedit: idem proxuma facit: dein tertia, multo ante lucis adventum, pervenit in locum tumulosum,;ab Capsa non ampliuis duuim milium intervallo; ibique qutm occultissume potest, cum omnibus copiis opperitur. Sed ubi dies ccepit, et Numidoe, nihil hostile metuentes, multi oppido egressi; repente omnem equitatum, et cum eis velocissumos pedites cursu tendere ad Capsam, et portas obsidere jubet: deinde ipse intentus propere-~ sequi, neque- milites praedari sinere. Quoe postquam oppidani: cognovere,, res trepidee, metus ingens, malum improvisum,.ad hoc pars civium extra mcenia in hostium potestate, coegere uti deditionem facerent. Ceterum oppidum incensum; Numidae puberes interfecti;. alii omnes venum dati; praeda militibus divisa. Id. facinus contra jus belli, non avaritiha neque scelere consulis admissum; sed quia locus Jugurthae opportunus, nobis aditu difficilis; genus hominum. mobile, infidum, neque beneficio neque metu coercitum. Postquam tantamn rem Marius:sine ullo suorum incommodo effecit, magnus et clarus antet, major atque clarior haberi ccepit. Omnia non bene consulta in virtutem trahebantur: milites, modesto imperio habiti, simul et locupletes, ad caelum ferre; Numidae magis quatmmortalem timere;. postrem6 omnes, socii atque hostes, credere illi. aut mentem divinam SALLUST. 125 esse, aut deorum nutu cuncta portendi. Sed consul, ubi ea res bene evenit, ad alia oppida pergit: pauca, repugnantibus Numidis, capit; plura, deserta pro-.pter Capsensium miserias, igni corrumpit: luctu atque caede omnia complentur. Denique multis locis potitus, ac plerisque exercitu incruento, aliam rem adgreditur, non eadem asperitate qua Capsensium, ceteruim haud secuis difficilem. Namque haud longe a flumine Muluchae, quod Jugurthae Bocchique regnum disjungebat, erat inter ceteram planitiem mons saxeus, mediocri ca*stello satis patens, in immensum editus, uno perangusto aditu relicto: nam omnis a natura velut opere atque consulto praeceps. Quem locum Marius, quod ibi regis thesauri erant, summa vi capere intendit. Sed ea res forte qu/am consilio meliiis gesta. Nam castello virorum atque armorum satis, magna vis frumenti et fons aquae; aggeribus turribusque et aliis machinationibus locus importunus; iter castellanorum angustum admoduim, utrimque praecisum. Vineae cum ingenti periculo frustrat agebantur: nam curm ee paullo processerant, igni aut lapidibus corrumpebantur; milites neque pro opere consistere propter iniquitatem loci, neque inter vineas sine periculo -administrare; optumus quisque cadere aut sauciari; ceteris metus augeri. At Marius,- multis diebus et laboribus comsumptis, anxius trahere cum animo suo, omitteretne incepturn, quoniam frustrat erat; an fortunam opperiretur, qua saepe prosper~ usus fuerat. Qile cdim multos dies noctesque aestuans agitaret, forte quidam Ligus, ex cohortibus auxiliariis miles gregarius, castris aquatum egressus, haud procul ab latere 126 LATIN READER. castelli, quod avorsum prceliantibus erat, animum advortit inter saxa repentis cochleas; quarum ciim unam atque alteram, dein plures peteret, studio legundi paullatim prope ad summum montis egressus est. Ubi postquam solitudinem intellexit, more ingeni humani, cupido difficilia faciundi animum vortit. Et forte in eo loco grandis ilex coaluerat inter saxa, paullum modo prona, dein flexa atque aucta in altitudinem, quo cuncta gignentium natura fert; cujus ramis modo, modo eminentibus saxis, nisus Ligus, castelli planitiem perscrutatur, quod cuncti Numidae intenti prceliantibus aderant. Exploratis omnibus quae mox usui fore ducebat, eadem regreditur, non temere, uti escenderat, sed tentans omnia et circumspiciens. Itaque Marium propere adit; acta edocet; hortatur ab ea parte qua ipse descenderat castellum tentet; pollicetur sese itineris periculique ducem. Marius cum Ligure, promissa ejus cognitum, ex praesentibus misit; quorum uti cujusque ingenium erat, ita rem difficilem aut facilem nuntiavere. Consulis animus tamen paulluim arrectus. Itaque ex copia tubicinum et cornicinum numero quinque quatm velocissumos delegit, et cum eis, praesidio qui forent, milites paucos, et quattuor centuriones: omnisque Liguri parere jubet, et ei negotio proxumum diem constituit. Sed ubi ex praecepto tempus visum, paratis compositisque omnibus, ad locum pergit. Ceteruim illi qui escensuri praeerant, praedocti ab duce, arma ornatumque nmrtaverant, capite atque pedibus nudis, uti prospectus nisusque per saxa faciliuis foret; super terga gladii et scuta; veruim ea Numidica ex coriis, ponderis gratia simul, et offensa quo leviuis strepe SALLUST. I27 rent. Igitur preegrediens Ligus saxa, et si quae vetustx radices eminebant, laqueis vinciebat, quibus adlevati milites faciliuis escenderent; interdum timidos insolentia itineris levare manu: ubi paullo asperior adscensus erat, singulos prae se inermos mittere, dein ipse cum illorum armis sequi; quee dubia nisu videbantur potissumus tentare, ac saepiuis ea.dem adscendens descendensque, dein statim digrediens, ceteris audaciam addere. Igitur diui multuimque fatigati, tandem in castellum perveniunt, desertum ab ea parte; quod omnes, sicut aliis diebus, advorsuim hostis aderant. Marius ubi ex nuntiis quae Ligus egerat cognovit, quamquam toto die intentos prcelio Numidas habuerat, tum ver6, cohortatus milites, et ipse extra vineas est egressus; testudine acta succedere, et simul hostem tormentis sagittariisque et funditoribus eminuis terrere. At Numidae, saepe anteai vineis Romanorum subvorsis, item incensis, non castelli mcenibus sese tutabantur, sed pro muro dies noctesque agitare; maledicere Romanis, ac Mario vecordiam objectare; militibus nostris Jugurthae servitium minari; secundis rebus feroces esse. Interim omnibus, Romanis hostibusque, prcelio intentis, magna utrimque vi pro gloria atque imperio his, illis pro salute certantibus, repente a tergo signa canere: ac primo mulieres et pueri, qui visum processerant, fugere; deinde uti quisque muro proxumus erat, postremo cuncti, armati inermesque. Quod ubi accidit, eo acriuis Romani instare, fundere, ac plerosque tantummod6 sauciare, dein super occisorum corpora vadere, avidi gloriae certantes murum petere, neque quemquam omnium praeda morari. Sic forthe correcta Marii temeritas gloriam ex culpa invenit. 128 LATIN READER. Io. Lucius Cornelius Sulla. [Chapters 95-ioI.] Ceteruim, dum ea res geritur, L. Sulla quaestor cum magno equitatu in castra venit; quos ufti ex Latio et a sociis cogeret Romae relictus erat. Sed quoniam nos tanti viri res admonuit, idoneum visum est de natura cultuque ejus paucis dicere. Igitur Sulla gentis patriciae nobilis fuit, familia prope jam exstincta majorum ignavia: litteris Graecis atque Latinis juxta atque doctissume eruditus; animo ingenti; cupidus voluptatum, sed gloriae cupidior; otio luxurioso; tamen ab negotiis numquam voluptas remorata; facundus, callidus, et amicitia facilis; ad simulanda ac dissimulanda negotia altitudo ingeni incredibilis; multarum rerum, ac maxume pecuniae, largitor: atque illi felicissumo omnium ante civilem victoriam, numquam super industriam fortuna fuit; multique dubitavere, fortior an felicior esset. Nam postea quae fecerit, incertum habeo pudeat magis an pigeat disserere. Igitur Sulla uti supra dictum est, postquam in Africam atque in castra Marl cum equitatu venit, rudis antea et ignarus belli, sollertissumus omnium in paucis tempestatibus factus est. Ad hoc milites benigne adpellare; multis rogantibus, aliis per se ipse dare beneficia, invitus accipere; sed ea properantiius quhm es mutuum reddere: ipse ab nullo repetere; magis id laborare, ut illi quam plurimi deberent; joca atque seria cum humillumis agere; in agmine atque ad vigilias multus adesse: neque interim, quod prava ambitio solet, consulis aut cu SALLUST. I29 jusquam boni famam l1adere; tantummodo neque consilio neque manu priorem alium pati; plerosque antevenire. Quibus rebus et artibus brevi Mario militibusque carissumus factus.... Quarto denique die, haud longe ab oppido Cirta tndique simul speculatores citi sese ostendunt; qua re hostis adesse intellegitur. Sed quia divorsi redeuntes, alius ab alia parte atque omnes idem significabant, consul incertus quonam modo aciem instrueret, nullo ordine commutato, advorsuim omnia paratus, ibidem opperitur. Interim Sulla, quem primum hostes adtigerant, cohortatus suos, turmatim et quam maxume confertis equis, ipse aliique Mauros invadunt: ceteri in loco manentes ab jaculis eminius emissis corpora tegere, et si qui in manus venerant obtruncare. Dum eo modo equites prceliantur, Bocchus cum peditibus quos Volux filius ejus adduxerat, neque in priore pugna, in itinere morati, adfu'erant, postremam Romanorum aciem invadunt. Tum Marius apud primos agebat, qu6d ibi Jugurtha cum plurumis erat. Dein Numida, cognito Bocchi adventu, clam cum paucis ad pedites convortit: ibi Latine (nam apud Numantiam loqui didicerat) exclamat: "nostros frustra pugnare; paullo ante Marium sua manu interfectum: " simul gladium sanguine oblitum ostendere, quem in pugna, satis impigre occiso pedite nostro, cruentaverat. Quod ubi milites accepe're, magis atrocitate rei quam fide nuntii terrentur: simulque barbari animos tollere, et in perculsos Romanos acrius incedere. Jamque paullium a fuga aberant, cuim Sulla, profligatis eis quos advorsuim ierat, rediens ab latere'Mauris incurrit. Bocchus statim avortitur. At Jugurtha, dum sustentare suos 9 130 LATIN READER. et prope jam- adeptam victoriam retinere cupit, circumventus ab equitibus, dextra sinistra omnibus occisis, solus inter tela hostium vitabundus erumpit. Atque interim Marius, fugatis equitibus, accurrit auxilio suis, quos pelli jam acceperat. Denique hostes undique fusi. Tum spectaculum horribile campis patentibus: sequi, fugere; occidi,- 1capi; equi atque viri adflicti; ac multi volneribus acceptis neque fugere posse, neque quietem pati; niti mod6, ac statim concidere: postremo omnia, qua visus erat, constrata telis, armis, cadaveribus; et interea humus infecta sanguine. ii. 7ugurtha is Betrayed and Captured. [Chapters I05-I14.] Quibus rebus cognitis, Bocchus per litteras a Mario.:petiverat, uti ad se mitteret Sullam; cujus arbitratu de communibus negotiis consuleretur. Is missus cum praesidio equitum atque peditum, item funditorum Balearium: - praetere& iere sagittarii et cohors Peligna cum velitaribus armis, itineris:properandi caussa; neque eis secus atque aliis::armis advorsuis:tela hostium, quod ea levia. sunt, muniti. Sed in itinere, quinto denique die, Volux, filius Bocchi, repente in campis patentibus cum mille non amplius equitibus sese ostendit; qui temere et effuse euntes,-Sullae aliisque omnibus et numerum vero ampliorem, et hostil-em metum efficiebant.;Igitur se quisque exp-edire, arma atque tela tentare, intendere;:timor aliquantus, sed spes amplior, quippe victoribus, et advorsuis eos quos saepe vicerant. In SALLUST. 13I terim equites, exploratum praemissi, rem (uti erat) quietam nuntiant. Volux adveniens quaestorem adpellat, dicitque "se a patre Boccho obviam illis simul, et praesidio missum." Deinde eum et proxumum diem sine metu conjuncti eunt. Post, ubi castra locata, et diei vesper erat, repente Maurus incerto voltu pavens ad Sullam adcurrit, dicitque, "sibi ex speculatoribus cognitum, Jugurtham haud procul abesse:" simul uti noctu clam secum pfofugeret, rogat atque hortatur. Ille animo feroci negat " se totiens fusum Numidam pertimescere: virtuti suorum satis credere; etiam si certa pestis adesset, mansurum potiiis quam, proditis quos ducebat, turpi fugh incertae ac forsitan post paullo morbo interiturae vitae parceret." Ceterum ab eodem monitus uti noctu proficiscerentur, consilium adprobat; ac statim milites cenatos esse in castris, ignisque quam creberrumos fieri; dein prima vigilia silentio egredi jubet. Jamque nocturno itinere fessis omnibus, Sulla pariter cum ortu solis metabatur, cuim equites Mauri nuntiant Jugurtham circiter duuim milium intervallo ante eos consedisse. QCuod postquam auditum est, tum vero ingens metus nostros invadit: credere se proditos a Voluce, et insidiis circumventos; ac fuere qui dicerent manu vindicandum, neque apud ilium tantum scelus inultum relinquendum. At Sulla, quamquam eadem existumabat, tamen ab injuria Maurum -prohibet: suos hortatur, "uti fortem animum gererent; saepe ante/a paucis strenuis advorsuim multitudinem bene pugnatum; quanto sibi in prcelio minuis pepercissent, tanto tutiores fore; neque quemquam decere, qui manus armave I32 LATIN READER. rit, ab inermis pedibus auxilium petere, in maxumo metu nudum et coecum corpus ad hostis vortere." Deinde Volucem, quoniam hostilia faceret, Jovem maxumum obtestatus ut sceleris atque perfidim Bocchi testis adesset, castris abire jubet. Ille lacrumans orare, " ne ea crederet: nihil dolo factum, magis calliditate Jugurthae, cui videlicet speculanti iter suum cognitum esset; ceterfm quoniam neque ingentem multitudinem haberet, et spes opesque ejus ex patre suo penderent, credere illum nihil palhm ausurum, cuim ipse filius testis adesset: quare optumum factu videri, per media ejus castra palhm transire; sese vel praemissis vel ibidem relictis Mauris, solum cum Sulla iturum." Ea res, utl in tali negotio, probata, ac statim profecti: quia de improviso acciderant, dubio atque haesitante Jugurth~a, incolumes transeunt. Deinde paucis diebus quo ire intenderant perventum est. Ibi cum Boccho Numida quidam, Aspar nomine, multum et familiariter agebat; praemissus ab Jugurtha, postquam Sullam accitum audierat, orator et subdole speculatum Bocchi consilia: praetere& Dabar, quem Bocchus, fidum esse Romanis multis antea tempestatibus expertus, illico ad Sullam nuntiatum mittit, "paratum sese facere que populus Romanus vellet: colloquio diem, locum, tempus ipse deligeret; consulta sese omnia cum illo integra habere; neu Jugurthae legatum pertimesceret;... quo res communis licentius gereretur; nam ab insidiis ejus aliter caveri nequivisse." Sed ego comperior Bocchum, magis Punich Flde quam ob ea quae praedicabat, simul Romanos et Numidam spe pacis adtinuisse, mltuimque cum animo suo volvere solitum, Ju SALLUST. I33 gurtham Romanis, an illi Sullam traderet: lubidinem advorsuim nos, meturn pro nobis suasisse... Rex postero die Asparem, Jugurthao legatum, adpellat, dicitque: "sibi per Dabarem ex Sulla cognitum, posse conditionibus bellum componi: quam ob rem regis sui sententiam exquireret." Ille laetus in castra Jugurthae proficiscitur: deinde ab illo cuncta edoctus, properato itinere, post diem octavum redit ad Bocchum, et ei denunciat, "Jugurtham cupere omnia quae imperarentur facere; sed Mario parum fidere; saepe antea cum imperatoribus Romanis pacem conventam frustra fuisse. Ceteruim Bocchus si ambobus consultum et ratam pacem vellet, daret operam ut una ab omnibus, quasi de pace, in colloquium veniretur, ibique sibi Sullam traderet: cium talem virum in potestatem habuisset, tum fore uti jussu senatus aut populi Romani fcedus fieret: neque hominem nobilem, non suh ignavia, sed ob rempublicam, in hostium potestate relictum iri." Haec Maurus, secum ipse diu volvens, tandem promisit: ceteruim dolo an vere cunctatus, parim comperimus. Sed plerumque regima voluntates, ut vehementes, sic mobiles, sape ipsae sibi advorsae. Postea., tempore et loco constituto, in colloquium uti de pace veniretur, Bocchus Sullam modo, modo Jugurthae legatunm adpellare, benigne habere, idem ambobus polliceri. Illi pariter laeti ac spei bonae pleni esse. Sed nocte ea quae proxuma fuit ante diem colloquio decretum, Maurus, adhibitis amicis, ac statim immutata voluntate, remotis ceteris, dicitur secum ipse multuim agitavisse, corpore pariter atque animo varius, quoe scilicet tacente ipso occulta pectoris patefecisse. I34 LATIN READER. Tamen postremo Sullam accersi jubet, et ex illius sententia Numidoe insidias tendit. Deinde, ubi dies advenit, et ei nuntiatum est Jugurtham haud procul abesse, cum paucis amicis et quaestore nostro, quasi obvius honoris caussa, procedit in tumulum facillumum visu insidiantibus. E6dem Numida cum plerisque necessariis suis, inermis, ut dictum erat, accedit; ac statim, signo dato, undique simul ex insidiis invaditur. Ceteri obtruncati; Jugurtha Sullak vinctus traditur, et ab eo ad Marium deductus est. Per idem tempus advorsuim Gallos -ab ducibus nostris Q- Caepione et Cn. Manlio male pugnatum: quo metu Italia omnis contremuit. Illimque usque ad nostram memoriam Romani sic habu6re, alia omnia virtuti suae prona esse: cum Gallis pro salute non pro gloria certari. Sed postquam bellum in Numidia confectum, et Jugurtham vinctum Romam adduci nuntiatum est, Marius consul absens factus est, et ei decreta provincia Gallia: isque kalendis Januariis magna gloria consul triumphavit. Et ea tempestate spes atque opes civitatis in illo sitae. VI. OVID. I. The Story of Phaethon. [Metamorphoses. Book II. verses I-362.] Regia Solis erat sublimibus alta columnis, Clara micante auro, flammasque imitante pyropo: Cujus: ebur nitidum fastigia summa tenebat: Argenti bifores radiabant lumine valvae. Materiem superabat opus; nam Mulciber illic 5 fAquora calarat, medias cingentia terras, Terrarumque orbem, calumque, quod imminet orbi. Caeruleos habet unda deos; Tritona canorum, Proteaque ambiguum, balaenarumque prementem A.gmeona suis immania terga lacertis, I0 Doridaque, et natas: quarum pars nare videnfitur, Pars in mole sedens virides siccare capillos; Pisce vehi quadam: facies non om.nibus una, Nec diversa tamen, qualem decet esse sororum. Terra viros, urbesque gerit, silvasque, ferasque, 15 Fluminaque, et nymphas, et cetera numina ruris. Hac super imposita est cali fulgentis imago: Signaque sex foribus dextris, totidemque sinistris. Qub simul acclivo Clymeneia limite proles Venit, et intravit dubitati tecta parentis; 20 Protinus ad patrios sua fert vestigia vultus: Consistitque procul: neque enim propiora ferebat Lumina. Purpurea velatus veste sedebat In solio Phcebus, claris lucente smaragdis. A dextra, lavAque Dies, et Mensis, et Annus, 25 I36 LATIN READER. Saculaque, et positae spatiis mequalibus Horme: Verque novum stabat, cincturm florente corona: Stabat nuda Estas, et spicea serta gerebat. Stabat et Auctumnnus, calcatis sordidus uvis, Et glacialis Hiemps, canos hirsuta capillos. 30 Inde loco medius, rerum novitate paventem Sol oculis juvenem, quibus adspicit omnia, vidit. " Quaeque vie tibi causa? Quid hac," ait, " arce petisti, Progenies, Phaethon, haud infitianda parenti? " Ille refert: "O lux immensi publica mundi, 35 Phoebe pater, si das hujus mihi nominis usum, Pignora da, genitor; per quae tua vera propago Credar, et hunc animis errorem detrahe nostris." Dixerat. At genitor circum caput omne micantes Deposuit radios; propiusque accedere jussit: 40 Amplexuque dato, " Nec tu meus esse negari Dignus es; et Clymene veros," ait,'" edidit ortus. Qubque minus dubites, quodvis pete munus; et illud, Me tribuente, feres: promissi testis adesto Dis juranda palus, oculis incognita nostris." 45 Vix bene desierat: currus petit ille paternos, Inque diem alipedum jus et moderamen equorum. Paenituit jurasse patrem. Qui terque quaterque Concutiens illustre caput, "Temeraria," dixit, " Vox mea facta tua est. Utinam promissa liceret 50 Non dare! Confiteor solum hoc tibi, nate, negarem. Dissuadere licet. Non est tua tuta voluntas. Magna petis, Phahtlhon, et quae nec viribus istis Munera conveniant, nec tam puerilibus annis. Sors tua mortalis: non est mortale quod optas. 55 Plus etiam, quhm quod' superis contingere fas sit, Nescius affectas. Placeat sibi quisque licebit; Non tamen ignifero quisquam consistere in axe Me valet excepto. Vasti quoque rector Olymnpi, Qui fera terribili jaculatur fulmina'dextra, 60o Non agat hos currus: et quid Jove majus habemus? OVID. 137 Ardua prima via est, et qua vix mane recentes Enitantur equi: medio est altissima c2lo, Unde mare et terras ipsi mihi sxepe videre Fit timor, et pavida trepidat formidine pectus: 65 Ultima prona via est, et eget moderamine certo. Tunc etiam, quae me subjectis excipit undis, Ne ferar in praoceps, Tethys, solet ipsa vereri. Adde, quod adsidua rapitur vertigine calum; Sideraque alta trahit, celerique volumine torquet. 70 Nitor in adversum: nec me, qui cetera, vincit Impetus; et rapido contrarius evehor orbi. Finge datos currus. Quid ages? poterisne rotatis Obvius ire polis, ne te citus auferat axis? Forsitan et lucos illlc, orbesque, domosque 75 Concipias animo: delubraque ditia donis Esse. Per insidias iter est, formasque ferarum. Utque viam teneas, nulloque errore traharis, Per tamen adversi gradieris cornua Tauri, Haxmoniosque arcus, violentique ora Leonis, So Savaque circuitu curvantem brachia longo Scorpion, atque aliter curvantem brachia Cancrum. Nec tibi quadrupedes animosos ignibus illis, Quos in pectore habent, quos ore et naribus efflant, In promptu regere est. Vix me patiuntur, ut acres 85 Incaluere animi; cervixque repugnat habenis. At tu, funesti ne sim tibi muneris auctor, Nate, cave: dum resque sinit, tua corrige vota. Scilicet, ut nostro genitum te sanguine credas, Pignora certa petis. Do pignora certa timendo: 90 Et patrio pater esse metu probor. Adspice vultus Ecce meos: utinamque oculos in pectora posses Inserere, et patrias intus deprendere curas! Denique, quidquid habet dives, circumspice, mundus: Eque tot ac tantis cceli, terreque, marisque 95 Posce bonis aliquid: nullam patiere repulsam. Deprecor hoc unum; quod vero nomine paena, I38 LATIN READER. Non honor est. Poenam, Phaethon, pro munere, poscis. Quid mea colla tenes blandis, ignare, lacertis? Ne dubita, dabitur (Stygias juravimus undas) I00 Quodcumque optaris: sedc tu sapientifis opta." Finierat monitus. Dictis tamen ille repugnat: Propositumque premit; flagratque cupidine curruis. Ergo, qua licuit genitor cunctatus, ad altos Deducit juvenem, Vulcania munera, currus. 105 Aureus axis erat, temo aureus, aurea summae Curvatura rotae; radiorum argenteus ordo. Per juga chrysolithi, positaque ex ordine gemme, Clara repercusso redebant lumina Phmbo. Dumque ea magnanimus Phaethon miratur, opusque IIo Perspicit: ecce vigil nitido patefecit ab ortu Purpureas Aurora fores, et plena rosarum Atria. Diffugiunt stella: quarum agmina cogit Lucifer, et caeli statione novissimus exit. At pater ut terras, mundumque rubescere vidit, II5 Cornuaque extremae velut evanescere Lunae; Jungere equos Titan velocibus imperat Horis. Jussa deae celeres peragunt: ignemque vomentes, Ambrosie succo saturos, prasepibus altis Quadrupedes ducunt; adduntque sonantia frana. I20 Turn pater ora sui sacro medicamine nati Contigit; et rapidae fecit patientia flamme. Imposuitque coma radios: praesagaque luctfus Pectore sollicito repetens suspiria, dixit: " Si potes hic saltem monitis parere parentis, 125 Parce, puer, stimulis; et fortirhs utere loris. Sponte sua properant: labor est inhibere volentes. Nec tibi directos placeat via quinque per arcus. Sectus in obliquum est lato curvatmiine limes, Zonarulnque trium contentus fine: polumque 130 Effugito australem, junctamque aquilonibus Arcton. Hac sit iter: manifesta rot2 vestigia cernes. Utque ferant equos et calum et terra calores, OVID. I39 Nec preme, nec summum molire per aethera currum. Altiuis egressus celestia tecta crenmabis; I35 Inferius terras: medio tutissimus ibis. Neu te dexterior tortum declinet in Anguem, Neve sinisterior pressam rota ducat ad Aram: Inter utrumque tene. Fortunae caetera mando; Qua juvet, et meliuis, quam tu tibi, consulat, opto. I40 Dum loquor, Hesperio positas in litore metas Humida nox tetigit. Non est mora libera nobis: Poscimur. Effulget tenebris Aurora fugatis. Corripe lora manu: vel, si mutabile pectus Est tibi, consiliis, non curribus, utere nostris: I45 Dum potes, et solidis etiam nune sedibus adstas; Dumque male optatos nondum premis inscius axes. Qua tutus spectes, sine me dare lumina terris." Occupat ille levem juvenili corpore currumn Statque super; manibusque datas contingere habenas 150 Gaudet; et invito grates agit inde parenti. Interea volucres Pyroeis, E6us, et AEthon, Solis equi, quartusque Phlegon, hinnitibus auras Flammiferis implent,- pedibusque repagula pulsant. Qua postquam Tethys, fatorum ignara nepotis, I55 Reppulit, et facta est immensi copia mundi; Corripuere viam, pedibusque per aira motis Obstantes scindunt nebulas, pennisque levati Praetereunt ortos isdem de partibus Euros. Sed leve pondus erat; nec quod cognoscere possent I6o Solis equi: solitaque jugum gravitate carebat. Utque labant curve justo sine pondere naves, Perque mare, instabiles nimia levitate, feruntur; Sic onere insueto vacuos dat in aira saltus, Succutiturque alte, similisque est currus inani. I65 Quod simul ac sensire; ruunt, tritumque relinquunt Quadrijugi spatium: nec, quo priis, ordine currunt. Ipse pavet; nec qua commissas flectat habenas, Nec scit, qua sit iter: nec, si sciat, imperet illis: I40 LATIN READER. Tum primuim radiis gelidi caluere Triones, I70 Et vetito frustrh tentarunt aequore tingi. Qu.aque polo posita est glaciali proxima Serpens, Frigore pigra priuis, nec formidabilis ulli, Incaluit: sumpsitque novas fervoribus iras. Te quoque turbaturn memorant fugisse, Bobte; I75 Quamvis tardus eras, et te tua plaustra tenebant. Ut verb summo despexit ab aethere terras Infelix Phaethon, penitiis penituisque jacentes; Palluit, et subito genua intremuere timore: Suntque oculis tenebre per tantum lumen oborte. I8o Et jam mallet equos numquam tetigisse paternos: Jam cognosse genus piget, et valuisse rogando: Jam Meropis dici cupiens; ita fertur, ut acta Praecipiti pinus Borea, cui victa remisit Fraena suus rector, quam dis votisque reliquit. i85 Quid faciat? multum caeli post terga relictum: Ante oculos plus est. Animo metitur utrumque. Et modb, quos illi fatum contingere non est, Prospicit occasus: interdum respicit ortus. Quidque agat ignarus, stupet: et nec fraina remittit, I90 Nec retinere valet: nec nomina novit equorum. Sparsa quoque in vario passim miracula caelo, Vastarumque videt trepidus simulacra ferarum. Est locus, in geminos ubi brachia concavat arcus Scorpios; et cauda flexisque utrinque lacertis I95 Porrigit in spatium signorum membra duorum. Hunc puer ut nigri madidum sudore veneni Vulnera curvatA minitantem cuspide vidit; Mentis inops, gelida formidine lora remisit. Quae postquam summum tetigere jacentia tergum, 200 Exspatiantur equi: nulloque inhibente per auras Ignotm regionis eunt; quaque impetus egit, Hac sine lege ruunt: altoque sub rathere fixis Incursant stellis, rapiuntque per avia currum. Et modo summa petunt, modo per decliva, viasque 205 OVID. I41 Pracipites spatio terre propiore feruntur. Inferiuisque suis fraternos currere Luna Admiratur equos: ambustaque nubila fumant. Corripitur flammis, ut queque altissima, tellus; Fissaque agit rimas, et succis aret ademptis. 210 Pabula canescunt: cum frondibus uritur arbos: Materiamque suo praebet seges arida damno. Parva queror. Magnae pereunt culn menibus urbes: Cumque suis totas populis incendia gentes In cinerem vertunt. Silvae cum montibus ardent... 2I5 Nec prosunt Scythia sua frigora: Caucasus ardet, Ossaque cum Pindo, majorque ambobus Olympus: Aeriveque Alpes, et nubifer Apenninus. Tunc verb Pha/thon cunctis e partibus orbem Adspicit accensum: nec tantos sustinet aestus-: 220 Ferventesque auras, velut e fornace profunda, Ore trahit, currusque suos candescere sentit. Et neque jam cineres ejectatamque favillam Ferre potest: calidoque involitur undique fumo. Qubque eat, aut ubi sit, picea caligine tectus 225 Nescit; et arbitrio volucrum raptatur equorum. Sanguine turn credunt in corpora summa- vocato, AEthiopum populos nigrum traxisse colorem. Tum facta est Libye, raptis humoribus -stu, Arida; tunc Nynmphae passis fontesque lacusque 230 Deflevere comis. Quaerit Boaeotia Dircen, Argos Amymonen, Ephyre Pirenidas undas. Nec sortita loco distantes flumina-ripas Tuta manent: mediis Tanai's fumavit in undis:. A3gstuat Alpheos: ripae Sperchei'des ardent: 235 Quodque -suo Tagus amne vehit, fluit ignibus, aurum: Et, quwe Mavonias celebrArant carmine ripas, Flumineae volucres medio caluere Caystro. Nilus in extremum fugit perterritus orbem, Occuluitque caput, quod adlhuc latet. Ostia septem 240 Pulverulenta vacant, septem sine flumine valles.... I42 LATIN READER. Dissilit omne solum; penetratque in Tartara rimis Lumen, et infernum terret cum conjuge Regem. Et mare contrahitur: siccaque est campus arenas, Quod modo pontus erat; quosque altum texerat aquor, Exsistunt montes, et sparsas Cycladas augent. Ima petunt pisces: nec se super oequora curvi Tollere consuetas audent delphines in auras: Corpora phocarum summo resupina profundo Exanimata jacent: ipsum quoque Nerea fama est, 250 Doridaque, et natas, tepidis latuisse sub antris. Ter Neptunus aquis cum torvo brachia vultu Exserere ausus erat: ter non tulit aeris amstus. Alma tamen Tellus, ut erat circumdata ponto, Inter aquas pelagi, contractos undique fontes, 255 Qui se condiderant in opacae viscera matris; Sustulit omniferos collo tenus arida vultus: Opposuitque manum fronti: magnoque tremore Omnia concutiens paulluim subsedit; et infrah, Qunam solet esse, fuit: siccaque ita voce locuta est: 26o " Si placet hoc, meruique, quid O tua fulmina cessant, Summe deuim? Liceat periturae viribus ignis, Igne perire tuo; clademque auctore levare. Vix equidem fauces hec ipsa in verba resolvo," (Presserat ora vapor,) " tostos en adspice crines, 265 Inque oculis tantum, tantum super ora favillm. Hosne mihi fructus, hunc fertilitatis honorem Officiiquo refers; quod adunci vulnera aratri, Rastrorumque fero, totoque exerceor anno? Quod pecori frondes, alimentaque mitia, fruges, 270 Humano generi, vobis qubd thura ministro? Sed tamen exitium fac me meruisse: quid undea, Qlid meruit frater? Cur illi tradita sorte AzGquora decrescunt, et ab athere longiius absunt? Quod si nec fratris, nec te mea gratia tangit; 275 At cali miserere tui. Circumspice utrumque; Fumat uterque polus: quos si violaverit ignis, OVID. I43 Atria vestra ruent. Atlas en ipse laborat: Vixque suis humeris candentem sustinet axem. Si freta, si terrae pereunt, si regia caeli, 280 In chaos antiquum confundimur. Eripe flammis, Si quid adhuc superest: et rerum consule summoa." Dixerat hac Tellus: neque enim tolerare vaporem Ulteriuis potuit, nec dicere plura: suumque Rettulit os in se, propioraque Manibus antra. 285 At pater olnnipotens superos testatus, et ipsum, Qui dederat'currus, nisi opem ferat, omnia fato Interitura gravi; summam petit arduus arcem; Unde solet nubes latis inducere terris: Unde movet tonitrus, vibrataque fulmina jactat. 290 Sed neque, quas posset terris inducere, nubes Tunc habuit: nec, quos celo dimitteret, imbres. Intonat: et dextra libratum fulmen ab aure Misit in aurigam: pariterque animaque rotisque Expulit, et soevis compescuit ignibus ignes. 295 Consternantur equi: et saltu in contraria facto Colla jugo eripiunt, abruptaque lora relinquunt. Illic frana jacent, illic temone revulsus Axis; in hac radii fractarum parte rotarum; Sparsaque sunt late laceri vestigia currus. 300 At Phaethon, rutilos flamma populante capillos, Volvitur in preceps, longoque per aeSra tractu Fertur; ut interdum de caelo stella sereno, Etsi non cecidit, potuit cecidisse videri. Quem procul a patria diverso maximus orbe 305 Excipit Eridanus, spumantiaque abluit ora. Naides Hesperia trifida fumantia flamma Corpora dant tumulo, signantque hoc carmine saxum: HIC SITVS EST PHAETHON, CVRRVS AVRIGA PATERNI: QVE/M SI NON TENVIT, MAGNIS TAMEN EXCIDIT AVSIS. Nam pater obductos, luctu miserabilis vegro, Condiderat vultus: et, si modb credimus, unum Isse diem sine sole ferunt. Incendia lumen I44 LATIN READER. Praebebant; aliquisque malo fuit usus in illo. At Clymene, postquam dixit queacunque fuerunt 315 In tantis dicenda malis, lugubris et amens, Et laniata sinus, totum percensuit orbem: Exanimesque artus primo, mox ossa requirens, Repperit ossa tamen peregrina condita ripa. Incubuitque loco: nomenque in marmore lectum 320 Perfudit lacrymis, et aperto pectore fovit. Nec minus Heliades fletus et (inania morti Munera) dant lacrymas: et caese pectora palmis Non auditurum miseras Phaithonta querelas Nocte diequa vocant: adsternunturque sepulcro. 325 Luna quater junctis implerat cornibus orbem: Illao more suo (nam morem fecerat usus) Plangorem dederant. E quis Pha/thusa, sororum Maxima, cuim vellet terra2 procumbere, questa est Diriguisse pedes: ad quam conata. venire 330 Candida Lampetie, subita radice retenta est. Tertia, ciim crinem manibus laniare pararet, Avellit frondes. Haec stipite crura teneri, Illa dolet fieri longos sua brachia ramos. Quid faciat mater? nisi, qub trahat impetus illam, 335 Huc eat, atque illuc? et, dum licet, oscula jungat! Non satis est., Truncis avellere corpora tentat; Et teneros manibus ramos abrumpere: at inde Sanguinea manant, tamquam de vulnere, guttai. "Parce, precor, mater," quaecunque est saucia, clamat: 340 " Parce; precor: nostrum laceratur in arbore corpus. Jamque vale." Cortex in verba novissima venit. Inde fluunt lacriman: stillataque sole rigescunt De ramis electra novis: qua lucidus amnisExcipit, et, nuribus mittit gestanda Latinis. 345 OVID. 145 2. The Month of Afirch. [Fasti, Book III.] BELLICE, depositis clipeo paulisper et hasta, Mars, ades, et nitidas casside solve comas. Forsitan ipse roges, quid sit cum Marte poetP? A te, qui canitur, nomina mensis habet. Ipse vides manibus peragi fera bella Minerva. 5 Nuln minus ingenuis artibus illa vacat? Palladis exemplo ponendae tempora sume Cuspidis: invenies et quod inermis agas. The rear of Romulus. Martia ter senos proles adoleverat annos, Et suberat flave iam nova barba coma. 10 Omnibus agricolis armentorumque magistris IliadE fratres jura petita dabant. Sape domum veniunt praedonuna sanguine lati, Et redigunt actos in sua rura boves. Ut genus audierunt, animos pater editus auget, 15 Et pudet in paucis nomen habere casis: Romuleoque cadit trajectus Amulius ense, Regnaque longavo restituuntur avo. Maenia conduntur; quee quamvis parva fuerunt, Non tamen expediit transsiluisse Remo. o20 Jam modo qua fuerant silvae pecorulmlque recessus, Urbs erat, aeterne cim pater Urbis ait: "Arbiter armorum, de cujus sanguine natus Credor, et ut credar, pignora multa dabo, A te principium Romano dicimus anno: 25 Primus de patrio nomine mensis erit." Vox rata fit, patrioque vocat de nomine mensem. Dicitur hec pietas grata fuisse deo. I0 146 LATIN READER. Et tamen ante omnes Martem coluere priores. Hoc dederat studiis bellica turba suis. 30 Mars Latio venerandus erat, quia praesidet armis. Arma ferae genti remque decusque dabant... Nec totidem veteres, quot nunc, habuere Kalendas. Ille minor geminis mensibus annus erat. Nondum tradiderat victas victoribus artes 35 Grecia, facundum, sed male forte genus. Qui bene pugnabat, Romanam noverat artem: Mittere qui poterat pila, disertus erat... Libera currebant et inobservata per annum Sidera: constabat sed tamen esse deos. 40 Non illi caelo labentia signa tenebant, Sed sua, quae magnum perdere crimen erat. Illa quidem foeno; sed erat reverentia feno Quantam nunc aquilas cernis habere tuas. Pertica suspensos portabat longa maniplos,'' 45 Unde maniplaris nomina miles habet. Ergo animi indociles et adhuc ratione carentes Mensibus egerunt lustra minora decem. Annus erat, decimum cum luna receperat orbeth. Hic numerus magno tunc in honore fuit. 50 The rear of Numa. Primus, oliviferis Romam deductus ab arvis, Pompilius menses sensit abesse duos: Sive hoc a Samio doctus, qui posse renasci Nos putat, Egeria sivre monente su~a. Sed tamen errabant etiam tune tempora, donec- 55 Caesaris in multis haec quoque cura fuit. Non hec ille deus tantaeque propaginis auctor'Credidit officiis esse minora suis, Promissumque sibi voluit praenoscere caelum, Nec deus ignotas hospes inire domos. 6o Ille' moras solis, quibus in sua signa rediret, Traditur exactis disposuisse notis. OVID. I47 Is decies senos tercentum et quinque diebus Junxit, et e pleno tempora quarta die. Hic anni modus est: in lustrum accedere debet, 65 Quam consummatur partibus, una dies. The Sabine Wives. "Si licet occultos monitus audire deorumn Vatibus, ut certe fama licere putat, Cum sis officiis, Gradive, virilibus aptus, Dic mihi, matronae cur tua festa colant." 70 Sic ego: sic posita dixit mihi casside Mavors, Sed tamen in dextra missilis hasta fuit: " Nunc primum studiis pacis, deus utilis armis, Advocor, et gressus in nova castra fero. Nec piget incepti: juvat hac quoque parte morari, 75 Hoc solam ne se posse Minerva putet. Disce, Latinorum vates operose dierum, Quod petis, et memori pectore dicta nota. Parva fuit, si prima velis elementa referre, Roma; sed in parvya spes tamen hujus erat. 80 Moenia jam stabant, populis angusta futuris, Credita sed turbae tunc nimis ampla suaa. Quma fuerit nostri, si quaeris, regia nati, Aspice de canna straminibusque domum. In stipula placidi carpebat munera somni, 85 Et tamen ex illo venit in astra toro. Jamque loco majus nomen Romanus habebat: Nec conjunx illi, nec socer ullus erat. Spernebant generos inopes vicinia dives: Et male credebar sanguinis auctor ego. 90 In stabulis habitasse et oves pavisse nocebati Jugeraque inculti pauca tenere soli. Extremis dantur connubia gentibus; at quae Romano vellet nubere, nulla fuit. i48 LATIN IREADER. Indolui, patriamque dedi tibi, Romule,' mentem. 95'Tolle preces,' dixi':''quod petis arma dabunt.' Festa parat Conso - Consus tibi cetera dicet, Illo facta die dum sua sacra canes. Intumuere Cures, et quos dolor attigit idem: Turn primuln generis intulit arma socer: 00oo Jamque ferei raptae matrnum quoque nomen habebant, Tractaque erant longa bella propinqua morA. Conveniunt nuptie dictam Junonlis in vedem, Quas inter mea sic est nurus orsa loqui:'O pariter rapte, - quoniam hoc commune tenemus, - Non ultra lente possuiius esse pia. Stant acies: sed utra di sint pro parte rogandi, Eligite: hinc conjunx, hinc pater arma tenet. Quamrendum est, viduav fieri malimus, an orba. Consilium vobis forte piurque dabo.''- 110 Consilium dederat. Parent,- criiesque'resolv-unt, Maestaque funereA corpora veste tegunt.' Jam steterant acies"ferro mortilque' paratae,' Jam lituus pughin signa datuirus-e'rat:' - Cum raptae veniunt inter patresque virosque: I 15 Inque sinu natos, pignora cara, tenent. Ut medium campi'scissis tetigere' capillis, In terram posito procuibuere-geniu: Et quasi sentirent, blando clamo-re nepotes Tendebant ad'avos'bracchia par'va suos.u' 1~' I20 Qui poterat,- claffiabat'avuum,; tunc dbniqfie- visum; Et qui vix poter'at, poise'coactus era't.' Tela viris a-ni'mtiqu'e cadunt;' gladiii:sque remotis Dant soceri generfs -ac:cipiuntiiquee manus, Laudatasque tenent natas, scutoque'nepotem'' 125 Fert avus: iiic scuti -dulcior usisus erat.' Inde diem,' quai* primna, meas celebrar'e:Kalendas (Ebalia matres nin iileve rmurinusi habent. OVID. I49 - Paunus and Picus. Quis mihi nunc dicet, quare celestia Martis Arma ferant Salii, Mamuriumque canant? 130 Nympha, mone nemori stagnoque operata Dianae, Nympha, Numan conjunx, ad tua facta veni. Vallis Aricinao silva pracinctus opaca. Est lacus, antiqua relligione sacer. Hic latet Hippolytus furiis direptus equorum; I35 Unde nemus nullis illud aditur equis. Licia dependent, longas velantia sapes, Et posita est merita multa tabella deae. Saepe potens voti, frontem redimita coronis, Femina. lucentes portat.ab Urbe faces. I40 Regna tenent fortes manibus, pedibusque. fugaces, Et perit exemplo postmodo quisque suo. Defluit incerto lapidosus murmure rivus: Saepe, sed exiguis haustibus inde bibi. Egeria est, quwe pratbet aquas, dea grata Camenis. 145 Illa Numae conjunx consiliumque fuit. Principio nimihm: promptos ad bella Quiritis Molliri placuit jure deiimque metu: Inde datae leges, ne firmior omnia posset; Cceptaque sunt pure. tradita sacra coli. I50 Exuitur feritas armisque potentius aequum est, Et cum cive pudet conseruisse manus. Atque aliquis, modo trux, visa jam vertitur ara, Vinaque dat tepidis salsaque farra focis. Ecce dem. genitor rutilas per nubila flammas 155 Spargit, et effusis aethera siccat aquis. Non aliks missi cecidere frequentiuis ignes. Rex pavet, et volgi pectora terror habet. Cui dea "Ne nimium terrere! piabile fulmen Est" ait "et savi flectitur ira Jovis. i. 6o Sed poterunt ritum Picus Faunusque piandi Tradere, Romani numen utrumque soli. I50 LATIN READER. Nec sine vi tradent: adhibeto vincula captis:" Atque ita, qua possint, erudit, arte capi. Lucus Aventino suberat niger ilicis umbra, i65 Quo posses viso dicere Numen inest! In medio gramen, muscoque adoperta virenti Manabat saxo vena perennis aquse. Inde fere soli Faunus Picusque bibebant. Huc venit, et fonti rex Numa mactat ovem: 170 Plenaque odorati disponit pocula Bacchi, Cumque suis antro conditus ipse latet. Ad solitos veniunt silvestria numina fontes, Et relevant multo pectora sicca mero. Vina quies sequitur: gelido Numa prodit ab antro, x75 Vinclaque sopitas addit in arcta manus. Somnus ut abscessit, pugnando vincula temptant Rumpere: pugnantes fortiuis illa tenent. Tunc Numa: "Di nemorum, factis ignoscite nostris, Si scelus ingenio scitis abesse meo, I8o Quoque modo possit fulmen, monstrate, piari." Sic Numa. Sic quatiens cornua Faunus ait: "Magna petis, nec quwe monitu tibi discere nostro Fas sit: habent fines numina nostra suos. Di sumus agrestes, et qui dominemur in altis 185 Montibus: arbitrium est in sua tela Jovi. Hunc tu non poteris per te deducere calo: At poteris nostra forsitan usus ope." Dixerat haec Faunus; par est sententia Pici. "Deme tamen nobis vincula," Picus ait: Ig90 "Juppiter huc veniet, valida perductus ab arte. Nubila promissi Styx mihi testis erit." Emissi laqueis quid agant, quae carmina dicant, Quaque trahant superis sedibus arte Jovem, Scire'nefas homini. Nobis concessa canentur, 195 Quwaque pio dici vatis ab ore licet. Eliciunt csIeo te, Juppiter: unde minores Nunc quoque te celebrant, Eliciumque vocant. OVID. I IConstat Aventinae tremuisse cacumina silvae, Terraque subsedit pondere pressa Jovis. 200 Corda micant regis, totoque e pectore sanguis Fugit, et hirsutae deriguere comae. Ut rediit animus, "Da certa piamina" dixit "Fulminis, altorum rexque paterque defim, Si tua contigimus manibus donaria puris: 205 Hoc quoque, quod petitur, si pia lingua rogat." Annuit oranti; sed verum ambage remnota Abdidit, et dubio terruit ore virum. " Caede caput" dixit: cui rex " Parebimus" inquit; " Cmdenda est hortis eruta cepa meis." 210 Addidit hic " Hominis:" " Summos" ait ille " capillos." Postulat hic animam: cui Numa "piscis" ait. Risit; et "His'" inquit " facito mea tela procures, O vir colloquio non abigende deum. Sed tibi. protulerit cum totum crastinus orbem 215,Cynthius, imperii pignora certa dabo." Dixit, et ingenti tonitru super amthera motum Fertur, adorantemn destituitque Numam. Ille redit laetus, memoratque Quiritibus acta: Tarda venit dictis difficilisque fides. 220'At certe credemur," ait, "si verba sequetur. Exitus; en audi crastina, quisquis ades: Protulerit terris cum totum Cynthius orbem, Juppiter imperii pignora certa dabit." Discedunt dubii promissaque tarda videntur; 225:Dependetque fides, veniente die. Theze Sacred Shield. Mollis erat tellus rorata mane pruina; Ante sui populus limina regis adest. Prodit, et in solio medius consedit.acerno: Innumeri circa stantque silentque viri. 230 Ortus erat summo tantummodo margine Phoebus: Sollicitae mentes speque metuque pavent. 152 LATIN READER. Constitit, atque caput niveo velatus amictu Jam bene dis notas sustulit ille manus; Atque ita, " Tempus adest promissi muneris," inquit: 235 "Pollicitam dictis, Juppiter, adde fidem." Dum loquitur, totum jam sol emoverat orbem, Et gravis aethereo venit ab axe fragor. Ter tonuit sine nube deus, tria fulgura misit. Credite dicenti: mira, sed acta, loquor. 240 A media calum regione dehiscere coepit: Submisere oculos cum duce turba suo. Ecce levi scutum versatum leniter aura Decidit: a populo clamor ad astra venit. Tollit humo munus causa priiis ille juvenca, 245 Quae dederat nulli colla premenda jugo, Atque ancile vocat, qubd ab omni parte recisum est; Quaque notes oculis, angulus omnis abest. Tum, memor imperil sortem consistere in illo, Consilium multae calliditatis init. 25o Plura jubet fieri simili caelata figurA, Error ut ante oculos insidiantis eat. Mamurius, morum fabrene exactior artis, Difficile est, illud, dicere, clausit opus. Cui Numa munificus " Facti pete praemia" dixit: 255 "Si mea nota fides, irrita nulla petes." Jam dederat Saliis a saltu nomina dicta, Armaque et ad certos verba canenda modos. Tum sic Mamurius: " Merces mihi gloria detur, Nominaque extremo carmine nostra sonent." 260 Inde sacerdotes operi promissa vetusto Praemia persolvunt, Mamuriumque vocant. The Infant u7p iter. Una nota est Martl Nonis, sacrata quod illis Templa putant lucos Vejovis ante duos. Romulus ut saxo lucum circumdedit alto, 265 "Quilibet huc " inquit " confuge, tutus eris." OVID. I53 O quam de tenui Romanus origine crevit: Turba vetus quam non invidiosa fuit! Ne tamen ignaro novitas tibi nominis obstet, Disce, quis iste deus, curve vocetur ita. 270 Juppiter est juvenis, -juvenalis aspice voltus: Aspice deinde, manu fulmina nulla tenet. Fulmina post ausos caelum adfectare gigantas Sumpta Jovi: primo tempore inermis erat. Ignibus Ossa novis et Pelion altius Ossa 275 Arsit, qt in solida fixus Olympus humo. Stat quoque capra simul; nympha pavisse feruntur Cretides; infanti lac dedit illa Jovi. Nunc vocor ad nomen:- vegrandia farra colonae Quam mnale creverunt, vescaque parva vocant. 280 Vis ea si verbi est, cur non ego Vejovis mdem.Adem non magni suspicer esse Jovis? Bacchus and Ariadne. Jamque, ubi camruleumn variabunt sidera calum, Suspice: Gorgonei.colla videbis equi. Creditur hic caesae gravida cervice Medusa 285;Sanguine respersis prosiluisse jubis. Huic supra nubes et subter sidera lapso Calurm pro terra, pro pede pinna fuit. Jamque indignanti nova frena receperat ore, Cumi levis Aonias ungula fodit aquas. 290 Nunc fruitur calo, quod pinnis ante petebat, Et nitidus stellis quinque decelnque micat. Protinus aspicies venienti nocte Coronam Gnosida: Theseo crimine facta dea est. Jam bene perjuro imutarat conjuge Bacchum, 295 Qume dedit ingrato fila legenda viro. Sorte tori gaudens " Quid flebam rustica?" dixit: "' Utiliter nobis perfidus ille fuit." Interea. Liber depexos crinibus Indos Vicit, et eoo dives ab orbe redit. 300 5* 54 LATIN* RADER. Inter captivas facie prmstante puellas Grata nimis Baccho filia regis erat. Flebat amans conjunx, spatiataque litore curvo Edidit incultis talia verba comis: " En iterum,: fluctus, similes audite querellas! 305 En iterum lacritnas accipe, arena, meas! Dicebam, memini, terjure: et perfide.Theseu f Ille abiit; eadem crimina Bacchus habet. Nunc quoque nulla viro clamabofeminaz credat! Nomine mutato causa relata mea est: 310 O utinam mea sors, qua primum coeperat, issit, Jamque ego praesenti tempore nulla foren! Quid me desertis perituram, Liber, arenis Servabas? potui dedoluisse semel. Bacche levis, leviorque tuis, quae tempora cingunt, 315 Frondibus, in lacrimas cognite Bacche:meas, - Heu ubi pacta fides? ubi, que jurare solebas? - Me miseram, quotiens haec ego verba loquar? Thesea culpabas, fallacemque ipse vocabas: Judicio peccas turpiuhs ipse'tuo.:' 320 Ne sciat hoc quisquam, tacitisque doloribus urar, Ne totiens falli digna fuisse puter. Ilia ego sum, cui tu selitus promittere caelum. Ei mihi, pro celo qualia dona fero!" Dixerat: audibat jamdudum verba querentis - 325 Liber, ut a tergo forte secutus erat. Occupat ampl'exu, lacrimasque per oscula siccat, Et'" Pariter -caeli summa petamus" ait. "Tu mihi juncta toro mihi juncta vocabula sumes: Nam tibi mutatae Libera nomen erit. 330 Sintque tur tecumn faciam monumenta coronae, Volcanus Veneri quam dedit, illa tibi." Dicta facit, gemmasque'novem transformat in ignes. Aurea per stellas nunc micat illa novem. OVID. 155 Anna Perenna. Idibus est Annam festum geniale Perenna, 335 Haud procul a ripis, advena Thybri, tuis. Plebs venit, ac virides passim disjecta per herbas Potat, et accumbit cum pare quisque sua. Sub Jove pars durat; pauci tentoria ponunt; Sunt quibus e ramis frondea facta casa est; 340 Pars ubi pro rigidis calamos statuere columnis, Desuper extentas imposuere togas. Sole tamen vinoque.calent, annosque precantur, Quot sumant cyathos, ad numerumque bibunt. Invenies illic, qui Nestoris ebibat annos, 345 Quam sit per calices facta Sibylla suos. Illic et cantant, quicquid didicere theatris, Et jactant faciles ad sua verba manus: Et ducunt posito duras cratere choreas, Cultaque diffusis saltat amica comis. 350 Cum redeunt, titubant, et sunt spectacula volgi, Et fortunatos obvia turba vocat. Occurri nuper; visa est mihi digna relatu Pompa; senem potum pota trahebat anus. Quwa tamen hac dea sit, quoniam rumoribus errat, 355 Fabula proposito nulla tacenda meo. Arserat AEnea3 Dido miserabilis igne, Arsetat exstructis in sua fata rogis: Compositusque cinis, tumulique in marmore carmen Hoc breve, quod moriens: ipsa reliquit, erat: 360 PR2EBUIT.E.NEAS EiT CAUSAM MORTIS ET ENSEM: IPSA SUA DIDO CONCIDIT USA MANU. Protinus invadunt Numida sine vindice regnum, Et potitur captA Maurus Iarba domo. Seque memor spretum, "Thalamis tamen" inquit "Elissa En ego, quem totiens reppulit illa, fruor." Diffugiunt Tyrii, qub quemque agit error, ut olim Amisso dubiae rege vagantur apes. I 56 LATIN: READER. Tertia nudandas acceperat area messes, Inque cavos ierant tertia musta lacus: 370 Pellitur Anna domo, lacrimansque sororia linquit Moaenia; germanoe justa dat ante sum. Mixta bibunt molles lacrimis unguenta favilloe, Vertice libatas accipiuntque comas. Terque Vale! dixit, cineres ter ad ora relatos 375 Pressit, et est.illis visa subesse soror. Nancta ratem comitesque fugoe, pede labitur aquo, Mcenia respiciens, dulce. sororis opus. Fertilis est Melite sterili vicina Cosyrae Insula, quam Libyci verberat unda freti. 380 Hanc petit, hospitio regis confisa vetusto: Hospes opum dives rex ibi Battus~ erat. Qui.postquam didicit casus utriusque sororis, " Hec " inquit " tellus quantulacumque tua est." Et tamen hospitii servisset ad ultima munus! 385 Sed tirnuit magnas Pygmalionis opes. Signa recensuerat bis sol sua:- tertius ibat Annus, et exilio terra paranda nova est. Frater adest belloque petit. Rex arma perosus " Nos sumus imbelles, tu fuge sospes! " ait. 390 Jussa fugit, ventoque ratem committit et undis. Asperior quovis xequore frater erat. Est prope piscosos lapidosi Crathidis amnes; Parvus ager: Cameren incola turba vocat. Illuc cursus erat, nec longiuis afuit inde, 395 Quam quantum novies mittere funda potest. Vela cadunt primo, et dubia librantur ab aura: " Findite remigio" navita dixit ". aquas!" Dumque parant torto subducere earbasa lino, Percutitur rapido puppis adunca Noto, 400. Inque patens aequor, frustra pugnante magistro, Fertur, et ex oculis visa refugit humus. Adsiliunt fluctus,.imoque a gurgite pontus Vertitur, et canas alveus haurit aquas. OVID.I k5 Vincitur ars vento: nec jam moderator habenis 405 Utitur, aut votis his quoque poscit opem. Jactatur tumidas exsul Phmnissa per undas, Humidaque oppositA lumina veste tegit. Tunc primiim Dido felix est dicta sorori, Et quaecumque aliquam corpore pressit humum. 410 Figitur ad Laurens ingenti flamine litus Puppis, et expositis omnibus hausta perit. Jam pius _Eneas regno natAque Latini Auctus erat, populos miscueratque duos. Litore dotali solo comitatus Achate 415'Secreturn nudo dum pede carpit iter, Aspicit errantemn, nec- credere sustinet Annam Esse: - Quid in Latios illa veniret agros? Dum secum-r Aneas, "Anna est I" exclamat Achates. Ad nomen voltus sustulit illa suos. 420:io fugiat? quid agat? quos terra- quaerat hiatus? Ante oculos miserm fata sororis erant. Sensit, et adloquitur trepidam CythereiYus heros; Flet tamen admonitu motus, Elissa, tui. " Anna, per hanc:juro, quam quondam audire solebas Tellurem fato prosperiore dari, Perque deos cotiites, hac nuper sede locatos, Sape meas illos increpuisse moras. Nec timui de -morte tamen: metus afuit iste. Ei mihi! -credibili fortior illa fuit. 430 Ne refer: aspexi non illo pectore digna Volnera,; Tartareas'ausus adire domos. At tu, seu- ratio te nostris appulit oris, Sive deus, regni commoda carpe mei: Multa tibi memores, nill non debemus Elissa: 435 Nomine grata tuo, grata sororisj eris." Talia dicenti - neque enim;spes altera restat - Credidit, errores exposui-tque suos. Utque domum intravit Tyrios induta paratus, Incipit ZEneas. cetera turba silet. 440 IS8 5~ LATIN- READER. "IHanc tibi cur tradam, pia causa, Lavinia conjunx,. Est mihi: consumpsi naufragus hujus opes. Orta Tyro est, regnum Libyca possedit in ora: Quam precor ut carae more sororis ames." Omnia promittit, falsumque Lavinia volnus 445 Mente premit tacitA, dissimulatque fremens. Donaque cum videat praeter sua lumina ferri Multa palam, mitti clam quloque multa putat. Non habet exactum, quid agat:- furialiter odit, Et parat insidias, et cupit ulta mori. 450 Nox erat: ante torum visa est adstare sororis Squalenti Dido sanguinolenta coma Et "'Fuge, ne dubita, maestum, fuge" dicere " tectum." Sub verbum querulas impulit aura fores. Exsilit, et velox:humili super arva fenestra - 455 Se jacit: audacem fecerat ipse timor. Quaque metu -rapitur, tunica velata recinctA, Cuirrit, ut auditis territa damma lupis. Corniger hanc cupidis rapuisse Numicius undis Creditur, et stagnis occuluisse suis. 460 Sidonis intereat:magno clamore per agros Quaxritur: apparent signa notaeque pedum. Ventumn erat ad ripas: inerant vestigia ripis. Sustinuit tacitas conscius amnis aquasIpsa loqui visa est' "Placidi sum nympha Numici: 465 Amne perenne latens Anna Perenna vocor." Murder of Cvsar. Prmteriturus eram gladios in principe fixos, Cum sic a castis Vesta locuta focis: " Ne dubita meminisse! meus fuit- ille sacerdos: Sacrilegae telis me petiere manus. 470 Ipsa' virum rapui, simulacraque nuda reliqui: Quaw cecidit ferri, Caesaris: umbra fuit." Ille quidem carlo positus Jovis atria vidit, Et tenet in magno templa dicata foro. ~OYIrIn.: I59r At quicumque nefas ausi, prohibente deorum 475 Numine, polluerant pontificale caput, Morte jacent meritf. Testes estote Philippi, Et quorum sparsis ossibus albet humus. Hoc opus, haec pietas, haec prima elementa fuerunt Casaris, ulcisci justa per arma patrem. 480 Bacchus and the Honey-cakes. Tertia post Idus lux est celeberrima Baccho. Bacche, fave vati, dumn tua festa cano. Sithonas et Scythicos longum est narrare triumphos, Et domitas gentes, turifer Inde, tuas. Tu quoque Thebanat mala prada tacebere matris, 485 Inque tuum furiis acte, Lycurge, genu. Ecce libet subitos pisces Tyrrhenaque monstra Dicere: sed non est carminis hujus opus.. Carminis hujus opus causas expromere, quare Vilis anus populos ad sua liba vocet. 490 Ante tuos ortus ar h sine honore fuerunt, Liber, et in gelidis herba reperta focis. Te memorant Gange totoque oriente subacto Primitias magno seposu-isse Jovi. Cinnama tu primus captivaque tura dedisti, 495 Deque triumphato viscera tosta bove. Nomnine ab auctoris ducunt libamina nomen, Libaque, quod sacris pars datur inde focis. Liba deo fiunt, succis quia dulcibus idem Gaudet, et a Baccho mella reperta ferunt. 500 Ibat arenoso satyris comitatus ab Hebro,Non habet ingratos fabula nostra jocosJamque erat ad Rhodopen:Pangaeaque florida ventum:.Eriferax comitum concrepuere manus. Ecce nova coeunt volucres tinnitibus acta, 505 Quosque movent sonitus axra, sequuntur apes. Colligit errantes et'in arbore claudit inani Liber, et inventi praemia melli-shabet. I 60 LATIN READER. Ut satyri levisque senex- tetigere saporem, Quarebant. flavos per nemus omne favos. 5I0 Audit in exesa stridorem examinis ulmo, Adspicit et ceras dissimulatque senex: Utque piger pandi tergo residebat aselli, Applicat hunc ulmo corticibusque cavis. Conistitit ipse super ramoso stipite nixus, 5I5 Atque avid& trunco condita mella petit. Milia crabronum coeunt, et vertice nudo Spicula defigunt, oraque sima notant. Ille cadit princeps, et calce feritur aselli, Inclamatque suos, auxiliumque rogat. 520 Concurrunt satyri, turgentiaque ora parentis Rident: percusso claudicat ille genu. Ridet et ipse deus,: limumque inducere monstrat. Hic paret imonitis, et linit ora luto~ Melle pater fruitur; liboque infusa calenti 525 Jure repertori candida mella damus. Ries of Minerva. Una dies media est, et fiunt sacra Minerve, Nomina qua junctis quinque diebus habent. Sanguine primua vacat,.nec fas concurrere ferro-: Causa, quod est illa nata Minerva die. 530 Altera tresque super rasA celebrantiir'arena: Ensibus exsertis bellica lata dea, est. Pallada nune pueri teneraeque orate puelae: Qui bene placarit Pallada, doctus erit. Pallade placata lanam mollire puellae -- 535 Discant, et plenas exonerarte colos. Illa etiam stantes radio percurrere telas Erudit, et rarum pectine denset opus. Hanc cole, qui laesis maculas de vestibus aufers: Hanc cole, velleribus quisquis, aina paras. 540 Nec quisquam invita faciet bene vincula plantae Pallade, sit Tychio doctior ille licet. ovID, i6i Et licet antiquo manibus collatus Epeo Sit prior, iratA Pallade mancus, erit - Vos quoque, Pheobea morbos qui pellitis arte, 545 Munera de vestris pauca referte deae. Nec vos, turba fer/e censu fraudata, magistri, Spernite: discipulos attrahit illa novos. Quique moves calum, tabulamque coloribus uris, Quique facis docta mollia saxa manu. 550 Mille dea est operum: certs dea carminis illa est: Si mereor, studiis adsit amica meis. Caelius ex alto qua mons descendit in equum, Hic ubi non plana est, sed prope plana via, Parva licet videas Captax delubra Minervae, 555 Quae dea natali ccepit habere suo. Nominis in dubio causa est.: Capitale vocamus Ingenium sollers: ingeniosa dea est. An quia de capitis fertur sine matre paterni:Vertice cum clipeo prosiluisse suo? 56o An quia perdomitis- ad nos captiva Faliscis Venit? et hoc ipsum littera prisca docet. An quod habet legem, capitis quae pendere pienas Ex illo jubeat furta reperta loco? A quacumque trahis ratione vocabula, Pallas, 565 Pro ducibus nostris vagida semper habe I fThe Golden Fleece. Summa dies e quinque tubas lustrare canoras Admonet, et forti sacrificare dee. Nunc potes ad solem sublato dicere voltu, " Hic here Phrixeae vellera pressit ovis." 570 Seminibus tostis sceleratoe fraude novercae, Sustulerat nullas, ut solet, herba comas. Mittitur ad tripodas, certa qui sorte reportet, Quam sterili terra Delphicus edat opem. Hic quoque, corruptus cum semine, nuntiat Helles 575 Et juvenia Phrixi funera sorte peti. I6~2 LATIN READER. Utque recusantem cives et tempus et Ino Colupulerunt regem jussa nefanda pati, Et soror et Phrixus, velati tempora vittis, Stant sirnul ante aras, junctaque fata gemunt. 58o Aspicit hos, ut forte pependerat athere, mater, Et ferit attonita pectora nuda manu: Inque draconigenam nimbis comitantibus urbem Desil'it, et natos eripit inde suos. Utque fugam capiant, aries nitidissimus auro 585 Traditur: ille vehit per freta longa duos. Dicitur infirma cornu tenuisse sinistra Femina, cim de se nomina fecit aquae. Paene simul periit, dum volt succurrere lapsae, Frater, et extentas porrigit usque manus. 590 Flebat, ut amissa gemuini consorte pericli,, Camruleo junctam-nescius essedeo., Litoribus tactis aries fit sidtls: at hujus Pervenit in Colchas aurea lana domlns. Tres ubi Luciferos veniens pra-miserit Eos, 595 Tempora nocturnis aequta diurna feres. Inde quater pastor saturos ubi clauserit haedos, Canuerint herbai rore recente quater, Janus adorandus, cumque hoc Concordia mitis Et Romana Salus, araque Pacis erit. 6oo Luna regit menses: hujus quoque tempora mensis Finit Aventino Luna -colenda jugo. VIRG IL. I. The Story ofAristaeus. [Georgics, Book IV. verses'317-558.] PASTOR Aristaeus, fugiens Peneia Tempe, Amissis, ut fama, apibus morboque fameque, Tristis ad extremi- sacrum caput adstitit amnis, Multa querens, atque hac affatus voce parentem: " Mater, Cyrene mater, quae gurgitis hujus 5 Ima tenes, quid me proeclara stirpe deorumSi modb, quem perhibes, pater est Thymbrmus Apollo — Invisuln fatis genuisti? - aut quo tibi nostri Pulsus amor? quid me celumn sperare jubebas? En etiam hune ipsum vita mortalis honorem, 10 Quem mihi vix frugum et pecudum custodia sollers Omnia temptanti extuderat, te matre, relinquo. Quin age, et ipsa manu felices erue silvas; Fer stabulis inimicum ignem, atque interfice messes; Ure sata, et validam in vites molire-bipennem, I5 Tanta mea si te ceperunt taedia laudis." At mater sonitum thalamo sub flulminis alti Sensit. Eam circum Milesia vellera Nymphm Carpebant, hyali saturo fucata colore. Dum fusis mollia pensa Devolvunt, iterum maternas impulit aures 20 Luctus Aristai, vitreisque sedilibus omnes Obstupuere; sed ante alias Arethusa sorores Prospiciens, summa flavuni caput extulit unda'; 164 LATIN RIE.ADER. Et procul:'" O gemitu non frustrht exterrita tanto, Cyrene soror, ipse tibi, tua maxima curai 25 Tristis Aristabus Penei genitoris ad undam Stat lacrimans, et te crudelem nomine dicit." Huic percussa nova mentem formidine mater, "Duc, age, duc ad nos; fas illi limina divuim Tangere," ait. Simul alta jubet discedere late 30 Flumina, quQ juvenis gressus inferret: at illum Curvata in montis faciem circumstetit unda Accepitque sinu vasto misitque sub amnem... Postquam est in thalami pendentia pumice tecta Perventum, et nati fletus cognovit inanes 35 Cyrene, manibus liquidos dant ordine fontes Germanae, tonsisque ferunt mantelia villis; Pars epulis onerant mensas, et plena reponunt Pocula;, Panehaeis adolescunt ignibus area; Et mater, "' Cape Maeonii carchesia 1Bacchi: 40 Oceano libemus," ait. Simul-ipsa precatur Oceanumque patretn rerum, Nymphasque sorores, Centum quae silvas, centum quva flumina servant. Ter liquido ardentem perfudit nectare, Vestam,Ter flamma ad summum tecti subjecta reluxit. 45 Omine quo firmans animum, sic incipit ipsa: " Est in Carpathio Neptuni gurgite vates Caeruleus Proteus, magnum-qui piscibus aquor Et juncto bipedum curru metitur equorum. Hic nunc Emathiae portus patriamque revisit 50 Pallenen: hunc et Nymphve veneramur, et ipse Grandawvus Nereus; novit namque omnia' vates, Quae sint, quae fuerint, qua' mox ventura trahantur: Quippe ita Neptuno visum' est, immania eujus Armenta et turpes pascit sub gurgite phocas. 55 Hic tibi, nate, pribs vinclis capiendus, ut omnem Expediat morbi -caussam, ev-entusque secundet. Nam sine vi non ulla dabit prmecepta, neque- ilium Orando flectes:,vim dtrrm et i vincla capto IRGIL. - 6.65 Tende; doli circum hvec demum frangentur inanes. 6o Ipsa ego te, medios cum sol accenderit asetus, Cum sitiunt herbas, et pecori jam gratior umbra est, In secreta senis ducam, quo fessus ab undis Se recipit, facile ut somno aggrediare jacentem. Veruim ubi correptum manibus vinclisque tenebis, 65 Tum variae eludent species atque ora ferarum. Fiet enim subitb sus horridus, atraque tigris, Squamosusque draco, et fulva' cervice leaena.; Aut acrem flammae sonitum dabit, atque ita vinclis Excidet, aut in aquas tenues dilapsus abibit. 70 Sed quanto ille magis formas se vertet in omnes, Tanto, nate, magis contende tenacia vincla, Donec talis erit mutato corpore,: qualem Videris, incepto tegeret cium lumina somno. Haec ait, et liquidum ambrosiae diffundit odorem, 75 Quo totum nati corpus perduxit; at.illi Dulcis compositis spiravit crinibus aura,.... Atque habilis membris- venit vigor.......-.. Est-specus ingens Exesi laterein montis,:qu plurima vento 8o Cogitur, inque sinus scindit sese xunda reductos, Deprensis olimi statio tutissima nautis;. Intus se vasti Proteus tegit obice saxi. Hic juvenemn in latebris aversuma. lumine Nympia Collocat; ipsa procul -nebulis obscura resistit. 85 -Jam rapidus torrens sitientes Sirius Indos Ardebat cailo, et medium sol igneus orbem- - Hauserat;arebant-herba,. et cava fluminasiccis Faucibus ad limurn-radii tepefacta coquebant. Cum Proteus consueta peptens e fluctibus antra -: go Ibat; eum vasti circun,gens. humida:ponti Exsultans rorem late dispergit.amarum..' Sternunt se somno diversas inl litore. phoca; Ipse, velut stabuli custos in. montibus olim, Vesper ubi e pastu vitulos ad tecta reducit, 95 166 LATIN READER. Auditisque lupos acuunt balatibus agni, Considit scopulo medius, numerumque recenset. Cujus Aristao quoniam est oblata facultas, Vix defessa senem passus componere membra, Cum clamore ruit magno, manicisque jacentem Ioo Occupat. Ille sua contrh non immemor artis Omnia transformat sese in miracula rerum, Ignemque, horribilemque feram, fluviumque liquentem. Veruim ubi nulla fugam reperlt fallacia, victus In sese redit, atque hominis tandem ore locutus: I05 "' Nam quis te, juvenum confidentissime, nostras Jussit adire domos? quidve hinc petis?" inquit. At ille: " Scis, Proteu, scis ipse; neque est te fallere quicquam; Sed tu desine velle. Deum pracepta secuti Venimus, hinc lassis quaesitum oracula rebus." I I0 Tantum effatus. Ad haec vates vi denique multa Ardentes oculos intorsit lumine glauco, Et graviter frendens sic fatis ora resolvit: -: "Non te nullius exercent numinis ira. Magna luis commissa: tibi has miserabilis Orpheus 115 Haudquaquam ob meritum penas, ni Fata resistant, Suscitat, et rapta graviter pro conjuge savit. Illa quidem, dum te fugeret per flumina prxeceps, Immanem ante pedes hydrum moritura puella Servanfem ripas altf non vidit in herbal. 120 At chorus aequalis Dryadum clamore supremos Implerunt montes; flerunt Rhodopeia: arces, Altaque Pangaea, et Rhesi Mavortia tellus, Atque Geta, atque Hebrus, et Actias Orithyia. "Ipse, cava- solans aegrumr testudine amorem, I25 Te, dulcis conjux, te solo in litore secum, Te veniente die, te decedente canebat. Tanarias etiam fauces, alta ostia Ditis, Et caligantem nigra formidine lucum Ingressus, Manesque adiit, Regemque tremendum, 130 Nesciaque humanis precibusi mlansuescere corda. VrGILm. I 67 " At, cantu commota~, Erebi de sedibus imis Umbrm ibant tenues, simulacraque luce carentuim, - QuOam multa in foliis avium se milia condunt, Vesper ubi aut hibernus agit de montibus imber, - 135 Matres atque viri, defunctaque corpora vitA Magnanimuim heroum, pueri, innupteaque puella, Impositique rogis juvenes ante ora parentim:; Quos circum limus niger et deformis arundo Cocyti tardaque palus inamabilis unda I40 Alligat, et novies Styx interfusa coercet. Quin ipsae stupuere domus atque intima Leti Tartara cmruleosque implexae crinibus angues Eumenides, tenuitque inhians tria Cerberus ora, Atque Ixionii vento rota constitit orbis. I45 "Jamque pedem referens casus evaserat omnes, Redditaque Eurydice superas veniebat ad auras, Pone sequens, - namque hanc dederat Proserpina legem, - Cium subita incautum demnentia cepit amantem, Ignoscenda quidem, scirent si ignoscere Manes: I50 Restitit, Eurydicenque suam, jam luce sub ipsa, Immemor, heu I victusque animi, respexit. Ibi omnis Effusus labor, atque immitis rupta tyranni Faedera, terque fragor stagnis auditus Avernis. Illa,' Quis et me, inquit, miseram, et te perdidit, Orpheu? Quis tantus furor? En iterum crudelia retrb Fata vocant, conditque natantia lumina somnus. Jamque vale: feror ingenti circumdata nocte, Invalidasque tibi tendens, heu non tua, palhnas i' Dixit, et ex oculis subitb6, ceu fumus ir:auras I6o Commixtus tenues, fugif diversa, neque illum, Prensantem nequiquam umbras et multa volentem Dicere, pratereat vidit; nec portitor Orci Ampliiis objectam passus transire paludem. "Quid faceret? quo se rapta bis conjuge ferret? I65 Quo fletu Manes,- qua Numina:voce moveret? Illa quidem: StygiA nabat jam frigida -cynmb - I68 LATIN READER. Septem illum totos perhibent ex ordine menses Rupe sub airia deserti ad Strymonis undam Flevisse, et gelidis hac evolvisse sub antris, I70 Mulcentem tigres et agentem carmine quercus; Qualis populeA maerens Philomela sub umbrA Amissos queritur fetus, quos durus arator Observans nido implumes detraxit; at illa Flet noctem, ramoque sedens miserabile carmen 175 Integrat, et maestis late loca questibus implet. " Nulla Venus, non ulli animumn flexre hymenaxi: Solus Hyperboreas glacies Tanaimque nivalem Arvaque Rhipaeis numquam viduata pruinis Lustrabat, raptam Eurydicen atque irrita Ditis i8o Dona querens; spreta Ciconum quo munere matres Inter sacra defim nocturnique orgia Bacchi Discerptum latos juvenem sparsere per agros. Tum quoque marmoreA caput a cervice revulsum Gurgite chm medio portans (Eagrius Hebrus I85 Volveret, Eurydicen I vox ipsa et frigida lingua, Ah miseram Eurydicen! animA fugiente vocabat; Eurydicen! toto referebant flumine ripae." Haec Proteus: et se jactu dedit aquor in altum, Quaque dedit, spumantem undam sub vertice torsit. Igo At non Cyrene; namque ultrb adfata timentem: " Nate, licet tristes animo deponere curas: Haec omnis morbi caussa; hinc miserabile Nymphva, Cum quibus illa choros lucis agitabat in altis, Exitium misere apibus. Tu munera supplex 195 Tende, petens pacem, et faciles venerare Napeas; Namque dabunt veniam votis, irasque remittent. Sed, modus orandi qui sit, priuis ordine dicam. Quattuor eximios praestanti corpore tauros, Qui tibi nunc viridis depascunt summa Lycaei, 200oo Delige, et intactA totidem cervice juvencas. Quattuor his aras alta ad delubra dearum Constitue, et sacrum jugulis demitte cruorem, VIRGIL. I69 Corporaque ipsa bourn frondoso desere luco. Post, ubi nona suos Aurora- ostenderit ortus, 205 Inferias Orphei Lethata papavera mittes, Et nigram mactabis ovemr, lucumque revises; Placatam Eurydicen vitula venerabere cmsa." Haud mora: continub matris praecepta facessit: Ad delubra venit; monstratas excitat aras; 2Iz - uattuor eximios praestanti corpore tauros Ducit, et intacta totidem cervice juvencas. Post, ubi nona suos Aurora induxerat ortus, Inferias Orphei mittit, lucumque revisit. HI1c verb subitum ac dictu mirabile monstrum 215 Aspiciunt, liquefacta boum per viscera toto Stridere apes utero et ruptis effervere costis, Immensasque trahi nubes, jamque arbore summa Confluere et lentis uvam demlittere ramis. 2. Tityrus. [Eclogue I.] /M. TITYRE, tu patulae recubans sub tegmine fagi Silvestrem tenui Musam meditaris avena; Nos patriam fines et dulcia linquimus arva: Nos patriam fugimus; tu Tityre, lentus in umbrA, Formosam resonare doces Amaryllida silvas. 5 T. O Meliboe, deus nobis haec otia fecit: Namque erit ille mihi semper deus; illius aram Sampe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. Ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum Ludere, quae vellem, calamo permisit agresti., Io1 M: Non equidem invideo; miror magis: undique'totis Usque adeb turbatur agris. En,: ipse capellas Protinus aeger ago; hanc etiam vix, Tityre, duco. Hic inter densas corylos modb namque gemellos, Spem gregis, ah! silice in nudk eonnixa& reliquit. -5 170 LATIN READER. Saepe malum hoc nobis, si mens non laeva fuisset, De caelo tactas memini preadicere quercus; Saepe sinistra cava praedixit ab ilice cornix. Sed tamen, iste deus qui sit, da, Tityre, nobis. T. Urbem, quam dicunt Romam, Melibcee, putavi 20 Stultus ego huic nostra similem, quo soepe solemus Pastores ovium teneros depellere fetus. Sic canibus catulos similes, sic matribus habdos N6ram, sic parvis componere magna solebam. Veriim haec tantum alias inter caput extulit urbes, 25 Quantum lenta solent inter viburna cupressi. Lf. Et quae tanta fuit Romam tibi caussa videndi? T. Libertas; qum sera, tamen respexit inertem, Candidior postquam tondenti barba cadebat; Rospexit tamen, et longo post tempore venit, 30 Postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit. Namque, fatebor enim, dum me Galatea tenebat, Nec spes libertatis erat, nec cura peculi. Quamvis multa meis exiret victima seeptis, Pinguis et ingratae premeretur caseus urbi, 35 Non umquam gravis,ere domum mihi dextra redibat. AM. Mirabar, quid moesta deos, Amarylli, vocares, Cui pendere sua patereris in arbore poma: Tityrus hinc aberat. Ipsm te, Tityre, pinus, Ipse te fontes, ipsa hec arbusta vocabant. 40'. Quid facerem? neque servitio me exire licebat, Nec tam praesentes alibi cognoscere divos. Hic illum vidi juvenem, Melibcee, quotannis Bis senos cui nostra dies gltaria fumant. Hic mihi responsum primus dedit ille petenti: 45 " Pascite, ut ante, boves, pueri; submittite tauros." Li. Fortunate senex, ergo tua rura manebunt, Et tibi magna satis, quamvis lapis omnia nudus Limosoque palus obducat pascua junco! Non insueta graves temptabunt pabula fetas, 50 Nec mala vicini pecoris contagia laedent. VIRGIL. 7 I Fortunate senex, hic inter flumina nota Et fontes sacros, frigus captabis opacum! Hinc tibi, qua semper,vicino ab limite, saepes Hyblmais apibus florem depasta salicti, 55 Saepe levi somnum suadebit inire susurro: Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras; Nec tamen intereat raucoe, tua cura, palumbes, Nec gemere aeria cessabit turtur ab ulmo. 7'. Ante leves ergo pa-centur in rathere cervi, 60 Et freta destituent nudos in litore pisces, Ante, pererratis amborum finibus, exsul Aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim, Quam nostro illius labatur pectore vultus. 11. At nos hinc alii sitientes ibimus Afros, 65 Pars Scythiam et rapidum Creta veniemus Oaxen, Et penitus toto divisos orbe Britannos. En umquam patrios longo post tempore fines, Pauperis et tuguri congestum caespite culmen, Post aliquot, mea regna videns, mirabor aristas? 70 Impius haec tam culta novalia miles habebit? Barbarus has segetes? en qub discordia cives Produxit miseros! en, quis consevimus agros! Insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine vites! Ite mea, felix quondam pecus, ite, capellve! 75 Non ego vos posthac, viridi projectus in antro, Dumosa pendere procul de rupe videbo; Carmina nulla canam; non, me pascente, capella, Florentem cytisum et salices carpetis amaras. T. Hic tamen hanc mecum poterasrequiescere noctem Fronde super viridi: sunt nobis mitia poma, Castaneae molles, et pressi copia lactis; Et jam summa procul villarum culmina fumant, Majoresque cadunt altis de montibus umbrae. 72 LATIN READER. 3. Pollo. [Eclogue, IV.] SICELIDES Muse, paullo majora canamus! Non omnes arbusta juvant, humilesque myrice; Si canimus silvas, silva sint Consule digna. Ultima Cumai venit jam carmifis amtas; Magnus ab integro saclorum nascitur ordo. 5 Jam redit et Virgo, redeunt Saturnia regna; Jam nova progenies caelo demittitur alto. Tu rmodo nascenti puero, quo ferrea primirm Desinet, ac toto surget gens aurea mundo, Casta fave Lucina: tuus jam regnat Apollo. Io Teque adeo decus hoc mvi, te Consule, inibit, Pollio! et incipient magni procedere menses: Te duce, si qua manent sceleris vestigia nostri, Irrita perpetua solvent formidine terras. Ille deuim vitam accipiet divosque videbit 15 Permixtos heroas et ipse videbitur illis, Pacatumque reget patriis virtutibus orbem. At tibi prima, puer, nullo munuscula cultu Errantes hederas passim cum bacchare Tellus, Mixtaque ridenti colocasia fundet acantho. 20 Ipsm lacte domum referent distenta capellae Ubera, nec magnos metuent armenta leones. Ipsa tibi blandos fundent cunabula flores. Occidet et serpens, et fallax herba veneni Occidet; Assyrium vulgB nascetur amomum. 25 At simul heroum laudes et facta parentis Jam legere, et quae sit poteris cognoscere virtus, Molli paullatim flavescet campus arista, Incultisque rubens pendebit sentibus uva, Et duram quercus sudabunt roscida mella. 30 Pauca tamen suberunt prisca vestigia fraudis, VIRGIL. I73 Quam temptare Thetim ratlbus, quoe cingere muris Oppida, quva jubeant telluri infindere sulcos. Alter erit tum Tiphys, et altera qua vehat Argo Delectos heroas; erunt etiam altera bella, 35 Atque iterum ad Trojam magnus mittetur Achilles. Hinc, ubi jam firmata virum te fecerit mtas, Cedet et ipse mari vector, nec nautica pinus Mutabit merces: omnis feret omnia tellus. Non rastros patietur humus, non vinea falcem; 40 Robustus quoque jam tauris juga solvet arator; Nec varios discet mentiri lana colores: Ipse sed in pratis aries jam suave rubenti Murice, jam croceo mutabit vellera luto; Sponte sua sandyx pascentes vestiet agnos. 45 Talia sxccla, suis dixerunt, currite! fusis Concordes stabili fatorum numine Parce. Aggredere O magnos - aderit jam tempus - honores, Cara deum suboles, magnum Jovis incrementum! Adspice convexo nutantem pondere mundum, 50 Terrasque tractusque maris caelumque profundum: Adspice, venturo latantur ut omnia saclo! O mihi tam longm maneat pars ultima vitae, Spiritus et, quantum sat erit tua dicere facta! Non me carminibus vincet nec Thracius Orpheus, 55 Nec Linus, huic mater quamvis atque huic pater adsit, Orphei Calliopea, Lino formosus Apollo. Pan etiam Arcadia mecum si judice certet, Pan etiam, Arcadia dicat se judice victum. Incipe, parve puer, risu cognoscere matrem! 60 Matri longa decem tulerunt fastidia menses; Incipe, parve puer: cui non risere parentes, Nec deus hunc mensa, dea nec dignata cubili est. VIII. PLAUTUS. Mercury in Disguise. [Amphitruo, Act I. Scene I.] SOSIA, servant of Amphitruo; MERCURY, disguised as Sosia. S. Ibo, ut, herus quod imperavit, Alcumenam nuintiem. Set quis hic est hom6, quem ante edis video hoc noctis? n6n placet. M. Nullu'st hoc meticulosus a'qu. - S. Quom rec6gito, Illic homo hoc meum denuo volt pallium detexere. Ail Timet homo: deludam ego illum. - S. Perii! dentes prdriunt. Certe advenientem hic me hospitio pdgneo acceptirus est. Credo miseric6rs est: nune propterea qubd me meus herus Fecit ut vigilarem, hic pugnis fAciet hodie ut d6rmiam. Oppido interii: 6bsecro hercle quantus et quam validus est! Mi ClareZ advorsum fAbulabor: Hic auscultet quam loquar. Igitur demum magis majorem in sese concipiet metum. Agite, pugni: jam diu'st quom ventri victum n6n datis: Jam pridem videtur factum, heri quod homines quattuor In soporem c6nlocastis nuidos. - S. Formid6 male Ne ego hic nomen meum conmutem, et Quinctus fiam e S6sia. QuAttuor vir6s sopori se dedisse hic auitumat; M6tuo ne numerum auigeam illum. —- M Hem! nuinc jam ergo: sic volo. S. Cingitur, certe 6expedit se. -- AI N6n feret quin vapulet. S. Quis homo? - A: Quisquis homo huc profecto v6nerit, pugn6s edet. PLAUTUS. I75 S. Apage, non plac6t me hoc noctis esse: cenavi modb: Pr6in tu istam cenam largire, si sapis, essuri6ntibus. M. Had malum huic est p6ndus pugno. — S. Perii! pugnos p6nderat. A. Qui'd, si ego illum tratctim tangam ut d6rmiat?S. Servaveris: Nam continuas has tris noctis pervigilavi p6ssumie. M. Facimus: nequit ferire malAm male discit manus. Alia forran op6rtet esse quen tu pugnis iceris. S. Illic homo me interpolabit, meumque os finget denuo. AL Exossatum os esse oportet, quem probe perceusseris. S. Mirum ni hic me quasi muranam exossare c6gitat. Ultro istunc qui ex6ssat homines. Perii, si me aspexerit. M. Olet homo quidam malo suo. - S. Hef mihi, numnam ego 6bolui? M. Atque hau longe abesse oportet: verum longe hinc abfuit. S. Illic homo stfperstitiosu'st. - f. Gestiunt pugni mihi. S. Si in me exercitdru's, quaso in parietem ut primuim domes. 1AL. V6x ml ad auris Advolavit. - S. Nm ego homo infelix fui, Quf non alas intervelli: v6lucrem vocem g6stito.;f. Illic homo a me slbi malam rem arc6ssit jument6 suo. S. N6n equidem ullum habe6 jumentum.- -L Onerandu'st pugnis probe. S. Lassus sum hercle e navi, ut vectus huic sum: etiam nune nauiseo: Vix incedo inanis; ne ire p6sse cum onere existumes. M. Certe enim hic neselo quis loquitur.- S. Salvos sum, non me videt. Ndscio quem loqui aultumat: mihi c6rto nomen S6sia est. ALr Hinec enim dextra m/hi vox auris, uit videtur, verberat. S. M6tuo vocis n6 vicem hodie hic vapulem, qua hunc v6rberat. I76 LATIN READER. A11. Optume eccum inc6dit ad me. — S. Timeo: totus t6rpeo. N6n edepol nunc uibi terrarum sim scio, si quis roget: Neque miser me c6nmovere p6ssum pra formidine. Ilicet: mandata heri perierunt, una et S6sia. V6rum certum'st c6nfidenter huinc hominem contra Adloqui, Qui possim vid6ri huic fortis, a me ut abstineat manum. M. Quub ambulas tu, qui Volcanum in c6rnu conclusuim geris? S. Quid id exquiris tuf, qui pugnis 6s exossas h6minibus? M. Servosne es an liber? - S. Utquomque animo conlubituim'st meo..L Ain tu vero? - S. Aio enimvero. -AL Verbero. -S. Mentire nunc. AM. At jam faciam ut verum dicas dicere. — S. Quid e6'st opus? A: P6ssum scire quo profectus, qu6ius sis, aut quid veneris? S. Huic eo: mei heri sum servos. Ndmquid nunc es c6rtior? AM. Ego tibi istam hodie scelestam c6nprimam linguam. -S. Hat potes: Bene pudiceque adservatur. - AM Pergin' argutarier? Quid aput hasce addis tibi neg6ti'st? -- S. Immo quid tibi'st? 1LV. Rex Creo vigiles nocturnos singulos semper locat. S. B6ne facit: quia n6s eramus peregri, tutatui'st domi: At nunc abi sane, Advenisse fAmiliaris dicito. M: Nescio quhm tu fAmiliaris sfs: nisi actutum hlnc abis, Familiaris Accipiere fAxo hau familiariter. S. Hic, inquam, habito ego, atque horunc sum servos. — MA At scin qu6modo? FAciam ego hodie te superbum, ni hinc abis. - S. QuonAm modo? PLAUTUS. I77 Al. Afiferere, noll aoibis, si ego fustem sdimpsero. S. Qin me esse hujus faimiliai familiarem preadico. M. Vide sis, quam mox vapulare vis, nisi actutum hfnc abis! S. Tin' domo prohib6re peregre me Advenientem p6-'stulas? M. Haeccine tua domui'st?- S. Ita, inquam. - M. Quis herus est igituir tibi! S. Amphitruo, qui nuinc Thebanis praefectu'st legi6nibus; Quicum nupta'st Alcumena. - M. Quid ais? quid nom6n tibi'st? S. S6siam vocaInt Thebani, Davo prognatdm patre. 1/A,. Nae tu istic hodi6 malo tuo c6npositis mendAciis Advenisti, audaciai c6lumen, consutis dolis. S. Immo equidem tunicls consutis hic advenio, n6n dolis. A:. At mentiris etiam: certo pedibus, non tunicls venis. S. Ita profectb. -- M Nuinc profecto vapula ob mendaicium. S. N6n edepol vo16 profectb.- M. At p61l profecto ingratiis. H6c quidem prof&cto certum'st, n6n est arbitrarium. S. Tiam fidem obsecr6! -iA- Tun' te audes S6siam esse dicere, Qui go sum?- S. Perii!-. At parum etiam, praeut futurum'st, proadicas. Qu6ius nunc es?- S. Tuius: nam pugnis uisu fecisti tuum. Pr6 fidem, Thebaini cives! — M. Etiam clamas, carnufex? L6quere, quid venisti?- S. Ut esset, quem tu pugnis cmederes..AL3 Qu6ius es? - S. Amphitru6nis, inquam, S6sia. - M. Ergo ist6c magis, Quia vaniloquu's, vapulabis: ego sum, non tu, S6sia. S. Ita di faciant, ut tu potius sis, atque ego te ut verberem. f;l. Etiam muttis? — S. Jam tacebo. -- A. Quis tibi heru'st? - S. Quem tul voles. I2 178 LATIN READER. M. Quid igitur? quil nunc vocare? — S. N6mo; nisi quem juisseris. M. Amphitruonis te esse aiebas S6siam. S. Peccaveram: Nam illut Am5khitrudnis socium me esse volui dlcere. M. Scibam equidem nullum esse nobis, nisi me, servom S6siam. Fuigit ratio t6. - S. Utinam istuc puigni fecissent tui! 1/. Ego sum Sosia fille, quem tu duidum esse aiebas mihi. S. Obsecro ut per pacem liceat te Adloqui, ut ne vapulem. OA. Immo induti~ parumper fiant, si quid vis loqui. S. N6n loquar nisi pace facta, quando pugnis plus vales. M. Diec, siquid vis: n6n nocebo. —S. Tuie fide cred6? M. Mea. S. Quid, si falles? — il. Trim Mercurius S6sia iratuis siet. S. Animum advorte.: nunc licet ml libere quidvis loqui. Amphitruonis ego sum servos S6sia. - JL. Etiam d6nuo? S. Pacem feci, fcedus feci, vera dico. - A1L. Vapula. S. Ut lubet, quod tibi lubet fac, quioniam pugnis pluis vales. Vemrum, utut facttiru's, hoc quidem hercle haud reticeb6 tamen. M. Tui me vivos h6die numquam fAcies, quin sim S6sia. S. Certe edepol, tu me Alienabis nuimquam, quin noster siem: Nec nobis praeter me quisquam'st Alius servos S6sia. AL. Hic homo sanus n6n est. - S. Quod mihi predicas vitium, id tibi'st. Quid, malum! non sfim ego servos Amphitruonis S6sia? N6nne hac noctu n6stra navis huic ex portu P6rsico VWnit, que me advexit? nonne me huic herus misit meus? N6nne ego nunc sto ante medis nostras? n6n mist laterna in manu? N6n loquor? non vigilo? non hic h6mo me pugnis c6ntudit? PLAUTUS. I79 Fdcit hercle; nAm mi misero etiam nunc malae dolent. Quid igitur ego dubito? aut quor non intro eo in nostram domum? 11/1. Quid, domum vostram? - S. Ita enimvero. - M. Quin quie dixisti modb, Omnia ementitu's: equidem sum Amphitruonis S6sia. Nam noctu hac soluita'st navis n6stra e portu Persico: Et ubi Pterela rex regnavit, 6ppidum expugnavimus; Et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus, Et ipsus Amphitruo 6btruncavit regem Pterelam in prelio. S. Egomet mihi non credo, quom illaec auitumare illum audio: Hic quidem certe, quae illb sunt res gestae, memorat memoriter. Set quid ais? quid Amphitruoni d6no a Telebois datum'st? Al. Pt6rela rex qui p6titare s6litus est, patera auirea. S. Elocutu'st. Ubi ea patera nfinc est? -AM. Est in cistula Amphitruonis 6bsignata signo. —S. Signi dic quid est? 1A. Cum quadrigis S61 exoriens. Quid me captas, carnufex? S. Argumentis vicit: aliud n6men quaerenduim'st mihi. Nescio unde haec hic spectavit. Jam ego hunc decipiaim probe: Nam quod egomet s6lus feci, n6c quisquam alius Adfuit, In tabernaclo, id quidem hodie nuimquam poterit dicere. Si tu SosiA's, legiones qu6m pugnabant maxume, Quid in tabernacl6 fecisti? - victus sum, si dixeris. ll Cadus erat vini: inde implevi hirneam. - S. Ingressfi'st viam. AL Eam ego vini, ut matre natum fi'erat, eduxi meri. S. Mira sunt, nisi latuit intus illic in illac hirnea: Factum'st illut, uit ego illic vini hirneam ebiberim meri. AM Quid? nunc vincone Argumentis, te non esse S6siam? S. Tui negas med 6sse? — A. Quid ego nii negem, qui egomet siem? I80 LATIN READER. S. P&r Jovemn jur6 med esse: neque me falsum dicere. M. At ego per Mercuirium juro, tibi Jovemn non credere: Nam injurato scio plus credet mihi, quam jurat6 tibi. S. Quis ego sum saltem, si non sum S6sia? te interrogo. AM. Ubi ego Sosia esse nolim, tu esto sane S6sia. Nuinc quando ego sum, v/apulabis, ni hinc abis, ign6bilis. S. Certe edepol, quom illuim contemplo, et f6rmam cognosc6 meam, QuemAdmodum ego sum (sokpe in speculum inspexi) nimis simili'st mei. Itideml habet petasum, ic vestitum: tam consimili'st atque ego. Suira, pes, statuira, tonsus, 6culi, nasum, vel labra, Malac, mentum, balrba, collus - t6tus! quid verbis opu'st? Si tergum cicatricosum, nihil hoc simili'st similius. Set quom cogito, equidem certb id6m sum qui semper fui. N6vi herum: novi 6.dis nostras: sane' sapio et sentio. N6n ego illi obtempero quod 16quitur; pultab6 foris. A. Qu6 agis te? — S. Domi —m.-M Quadrigas si nunc inscendas Jovis, Atque hinc fugias, ita vix poteris dcfugere infortuinium. S. N6n heraa mea.nfintiare, qu6d herus meus jussit, licet? M. Tuai si quid vis nuintiare: hanc n6stram adire n6n sinam. Nam si me inritassis, hodie limbifragium hinc auiferes. S. Abeo potius: Di inmortales, 6bsecro vostram fidem! Ubi ego perii? ubi inmutatus sum? uibi ego formam perdidi? An egomet me illic reliqui, si forte oblituis fui? Nam hic quidem omnem imaginem meam, qua~ antehac fuerat, p6ssidet. Vivo fit, quod nuimquam quisquam m6rtuo faciet mihi. Ibo ad portum, atque hac uti sunt fActa, hero dicam meo. Nisi etiam is quoque me ignorabit; qu6d ille faxit Juippiter, Uti ego hodie, raso capite, cAlvos capiam pileum. IX. TERENCE. The Se/f- Tormentor. [Heaut., Act I. Scene I.] MENEDEMUS, the Self-Tormentor; CHREMES, an elderly Friend. Quanquam haec inter nos nuper notitia ad modum'st, Inde adeo quod agrum in pr6ximo hic mercatus es,. Nec rei fere sane gmplius quicquam fuit: Tamen vel virtus tua me, vel vicinitas, Quod ego in propinqua parte amicitixa puto, Facit, uit te audacter m6neam et familiariter: Qubd mihi videre praeter aetatem tuam Facere, et praater quam r6s te adhortatuir tua. Nam, pr6h Deuim atque hominum fidem! quid vis tibi? Quid quaris? annos s6xaginta natus es, Aut plds, ut conjicio: agrum in his regi6nibus Meli6rem, neque preti majoris, nemo habet: Serv6s non plures: proinde quasi nem6 siet, Ita tute attente ill6rum officia fungere. Numquam tam mane egr6dior, neque tam vesperi Domtim revortor, quln te in fundo c6nspicer Fodere, adt arare, aut Aliquid ferre d6nique: Nulltim remittis tempus, neque te respicis. Haec n6n voluptati tibi esse, satis cert6 scio: At enim, me, quantum hic 6peris fiat, pcenitet. Quod in 6pere faciundo 6perae consumis tuae, Si suimas in illis exercendis, plus agas. 1M. Chrem6, tantumne ab re tua est oti tibi, Aliena ut cures, da qum nihil ad te dttinent? 182 LATIN READER. C. Hom6 sum: humani nlhil a me alienum puto. Vel me monere hoc, v6l percontari puta: Rectum'st? ego ut faciam: n6n est? te ut deterream. M. Mihi sic est usus: tibi ut opu'st factb, face. C. An quoiquam est usus h6mini, se ut cruciet? —l i Mihi. C. Si quid laboris n6llem: sed quid istuc mali est? Quaxs6 quid de te tantum meruisti? - f.ii Oiei! C. Ne lacruma, atque istuc, quicquid est, fac me uit sciam. Ne retice: ne verere: crede, inqumrn, mihi, Aut c6nsolando, aut c6nsilio, aut re, jdvero. AL. Scire h6c vis?- C. Hac quidem caisas, qua dixl tibi. M. Dicetur.- C. At istos rastros intereat tamen App6ne, ne lab6ra. -M 21. Minime. — C. Quam rem agis? ML. Sine me, vacivom tempus ne quod d~en mihi Lab6ris.- C. Non sinam, inquam.- 2M Ah, non avqu6m facis. C. Hui, tam graves hos, quaso? - M. Sic meritum'st meum. C. Nunc l6quere. - -M Filium unicum adulescentulum Habeo: Ah, quid dixi? habere me? immo habul, Chreme: Nunc ha/beam necne, inc6rtum'st. - C. Quid ita istuic? - M. Scies. Est e Corintho hic Advena anus paupercula: Ejus filiam ille amare ccepit virginem, Prope jam dt pro uxore haberet: haec clam me 6mnia. Ubi rem rescivi, coepi non humanituis, Neque ut Animum decuit agrotum adulescentuli Tractare; sed vi, et via pervolgata patrum. Quotidie accusabam: " Hem! tibine heec diutius Lic6re speras fAcere, me viv6 patre, Amicam ut habeas pr6pe jam in uxorls loco? Erras, si id credis, et me ignoras, Clinia. Ego te meum esse dlci tantisper volo, Dum, qu6d te dignum'st, fAcies: sed si id n6n facis, TERENCE. I83 Ego, qu6d me in te sit facere dignum, invenero. Nulla a'de6 ex re istuc fit, nisi nimio ex 6tio: Ego istuic aetatis n6n amori operam dabam; Sed in Asiam hinc abii pr6pter pauperiem, atque ibi Simul rem et gloriam Armis belli repperi." Postremb adeb res rediit: adulescentulus Sape eadem, et graviter auidiendo, victus est: Putavit me et aftate et benivolentia Plus scire, et providere, quam seipsdim sibi. In Asiam ad regem militatum abiit, Chreme. C. Quid als?- L/1. Clam me est prof6ctus; menses tris abest. C. Ambo Accusandi: etsi illud inceptim tamen Animi dst pudentis signum, et non instrenui. M. Ubi c6mperi ex iis, quf fuere ei c6nscii, Domuim revortor maestus, atque anim6 fere Contturbato, atque incerto prm aegrituidine Adsido: adcurrunt servi: soccos detrahunt: Inde alii festinare, lectos sternere, Cenam Apparare: pr6 se quisque sedulb Faci6bant, quo illam mi lenirent miseriam. Ubi video haec, cepi c6gitare: hem! t6t mea Solfus solliciti sint causa, ut me unum expleant? Ancillm tot me vestiant? sumptds domi Tant6s ego solus faiciam? sed gnatum uinicum, Quem pariter uti his decuit, aut etiam 6ampliuisQubd illa aetas magis ad hamc utenda id6nea estEum ego hlnc ejeci miserum injustitia mea: Ma16 quidem me dignum quovis deputem, Si id fAciam. Nam usque dum file vitam illAm colet Inopem, carens patria 6b meas injfirias, IntereBa usque illi de me suppliciuim dabo, Lab6rans, quaxrens, patrcens, illi serviens. Ita fAcio prorsuis: nil relinquo in mdibus, Nec vAs, nec vestimentum: conrasi 6mnia. Ancillas, servos, nisi eos, qui opere ruistico I84 LATIN READER. Faciindo facil suimptum exercer6nt suum, Omnes produxi ac vendidi: inscripsi illico Ed6es mercede: quisi talenta ad quindecim Coegi: agrum hunc mercatus sum: hic me ex6rceo. Decrevi, tantisper me minus injuiria, Chreme, meo gnato faicere, dum fialm miser; Nec fas esse ulla me voluptate hlc frui, Nisi ubi fille huc salvus redierit meus particeps. C. Ingenio te esse in liberos lenf puto, Et illum 6bsequentem, sf quis recte aut c6mmode Tractaret. Verum neque illum tu satis n6veras, Nec te ille: hoc ubi fit, ibi non vere vlvitur. Tu illuim numquam ostendisti quanti penderes, Nec tibi ille'st credere auisus quae est xaqu6m patri. Quod si esset factum, haec ndimquam eveniss6nt tibi. AM. Ita r6s est, fateor: p6ccatum a me maxumum'st. C. Menedeme, at porro recte spero: et illuim tibi Salvum adfuturum esse hlc confido pr6pediem. A/. Utinam ita Di faxint. — C. Facient. Nunc, si c6mmodum, Dionysia hic sunt, h6die apud me sis volo. ML Non p6ssum. — C. Cur non? quaeso, tandem aliquantulum Tibi parce: idem absens fAcere te hoc volt filius. M. Non c6nvenit, qui illum ad laborem impellerim, Nunc meipsum fugere. - C. Siccine est sententia? ALr. Sic. - C. Bene vale. -M. Et tu.- C. Lacrumas excussit mihi, Miser6tque me ejus: s6d, ut diei t6mpus est, Mon6re oportet me huine vicinum Phaniam, Ad cenum ut veniat: ibo, visam si domi est. Nihil 6pus fuit monit6re: jamduduim domi Praesto apud me esse aiunt: egomet convivas moror. X. CICERO. I. Cicero's Exile and Return. Per idem tempus, P. Clodius, homo nobilis, disertus, audax, qui neque dicendi neque faciendi ullum nisi quem vellet n6sset modum, malorum propositorum executor acerrimus, - cum graves inimicitias cum M. Cicerone exerceret, (quid enim inter tam dissimiles amicum esse poterat?) et a patribus ad plebem transisset, - legem in tribunatu tulit: ~Zui civem Romanurn indemnatum interemisset, ei aqua et igni interdiceretur. Cujus verbis etsi non nominabatur Cicero, tamen solus petebatur: ita vir optime meritus de Republica conservatae patria pretium, calamitatem exilii tulit. Non caruerunt suspiciones oppressi Ciceronis Caesar et Pompeius: hoc sibi contraxisse videbatur Cicero, qu6d inter xx viros dividendo agro Campano esse noluisset. Idem intra biennium, sera Pompeii cura, veruim, ut ccepit, intenth, votisque Italiae, ac decretis Senatuis, virtute atque actione Annii Milonis, tribuni plebis, dignitati patriaeque restitutus est: neque, post Numidici exilium aut reditum, quisquam aut expulsus invidiosiuis, aut receptus est laetiuis; cujus domus, quam infeste a Clodio disjecta erat, tam speciose a Senatu restituta est. - VELL. PATERC. H. R. II. 45. I86 LATIN READER. i. Cicero to his Wife and Children. [Anril 30, B.C. 58.] Ego minus sape do ad vos litteras quam possum, propterea qubd, cuim omnia mihi tempora sunt misera, tum vero, cuim aut scribo ad vos, aut vestras lego, conficior lacrimis sic ut ferre non possim. Quod utinam minus vitae cupidi fuissemus! certe nihil, aut non multum, in vita mali vidissemus. Qubd si nos ad aliquam alicujus commodi aliquando recuperandi spem fortuna reservavit, minus est erratum a nobis; sin hac mala fixa sunt, ego vero te quhm primuim, mea vita, cupio videre, et in tuo complexu emori; quoniam neque Dii, quos tu castissime coluisti, neque homines, quibus ego servivi, nobis gratiam retulerunt. Nos Brundisii apud M. Laenium Flaccum dies xiii fuimus, - virum optimum, qui periculum fortunarum et capitis sui pra mea salute neglexit, neque legis improbissima paena. deductus est, quominus hospitii et amicitim jus officiumque praestaret. Huic utinam aliquando gratiam referre possimus! Habebimus quidem semper. Brundisio profecti sumas prid. Kalendas Maias. Per Macedoniam Cyzicum petebamus. O me perditum! O afflictum! quid nunc rogem te, ut venias, mulierem aegram, et corpore et animo confectam? Non rogem? Sine te igitur sim? Opinor, sic agam: si est spes nostri redituis, eam confirmes et rem adjuves; sin, ut ego metuo, transactum est, quoquo modo potes, ad me fac venias. Unum hoc scito; si te habebo, non mihi videbor planie perisse. Sed quid Tulliola mea fiet? Jam id vos videte; mihi deist consilium. Sed certe, quoquo modo se res habebit, illius miselle et matrimonio et famae serviendum est. Quid? Cicero meus quid aget? Iste vero sit in sinu semper et complexu meo. Non queo plura jam scribere; impedit mveror. Tu quid egeris, nescio, utrum aliquid CICERO. I87 teneas, an (quod metuo) plane sis spoliata. Pisonem, ut scribis, spero fore semper nostrum. De familia liberata, nihil est quod te moveat. Primum, tuis ita promissum est, te facturam esse, ut quisque esset meritus. Est autem in officio adhuc Orpheus, praetereh magnopere nemo. Ceterorum servorum ea causa est, ut, si res a nobis ablisset, liberti nostri essent, si obtinere potuissent; sin ad nos pertineret, servirent, preterquam oppido pauci. Sed haec minora sunt. Tu quod me hortaris, ut animo sim magno, et spem habeam recuperandxa salutis, id velim sit ejusmodi, ut recte sperare possimus. Nunc, miser, quando tuas jam litteras accipiam? quis ad me perferet? quas ego exspectasseln Brundisii, si esset licitum per nautas, qui tempestatem praetermittere noluerunt. Quod reliquum est, sustenta te, mea Terentia, ut potes honestissime. Viximus, floruimus. Non vitium nostrum, sed virtus nostra nos afflixit. Peccatum est nullum, nisi qubd non una animam cum ornamentis amisimus. Sed si hoc fuit liberis nostris gratius, nos vivere, cetera, quamquam ferenda non sunt, feramus. Atque ego, qui te confirmo, ipse me non possum. Clodium Philhetxerum, qubd valetudine oculorum impediebatur, hominem fidelem, remisi. Sallustius officio vincit omnes. Pescennius est perbenevolus nobis: quem semper spero tui fore observantem. Sicca dixerat se mecum fore; sed Brundisio dicessit. Cura, quoad potes, ut valeas; et sic existimes, me vehementius tua miseria, quam mea, commoveri. Mea Terentia, fidissima atque optima uxor! et mea carissima filiola! et spes reliqua nostra, Cicero! valete. PRID. KAL. MAIAS: BRUNDISIO. I88 LATIN READER. 2. To his brother Quintus. [June 13 ] Mi frater, mi frater, mi frater, tune id veritus es, ne ego iracundia aliqua adductus pueros ad te sine litteris miserim? aut etiam ne te videre noluerim? Ego tibi irascerer? tibi ego possim irasci? Scilicet, tu enim me afflixisti; tui me inimici, tua me invidia, ac non ego te misere perdidi. Meus ille laudatus consulatus mihi te, liberos, patriam, fortunas, tibi velim ne quid erlpuerit, printer unum me. Sed certe a te mihi omnia semper honesta et jucunda ceciderunt; a me tibi luctus meae calamitatis, metus tuae, desiderium, mmror, solitudo. Ego te videre noluerim? Immo vero me a te videri nolui: non enim vidisses fratrem tuum; non cum quam reliqueras; non curn quam n6ras; non eum, quem flens flentem, prosequentem proficiscens dimiseras; ne vestigium quidem ejus, nec simulacrum, sed quandam effigiem spirantis mortui. Atque utinam me mortuum prius vidisses, aut audisses! utinam te non solum vitaE, sed etiam dignitatis mere superstitem reliquissem! Sed testor omnes deos, me hac una voce a morte esse revocatum, qubd omnes in mea vita partem aliquam tuae vitre repositam esse dicebant. Quare peccavi scelerateque feci. Nam si occidissem, mors ipsa meam pietatem amoremque in te facile defenderet. Nunc commisi, ut me vivo careres, vivo me aliis indigeres; mea vox in domesticis periculis potissimuim occideret, quae svepe alienissimis praesidio fuisset.* Nam quod ad te pueri sine litteris venerunt, quoniam vides non fuisse iracundiam in causa, certe pigritia fuit, et qubedam infinita vis lacrimarum et doloruln. Haec ipsa me quo fletu putas scripsisse? Eodem, qluo te legere certo scio. An ego possum aut non cogitare * Ipsum enim Catilinam, consulatfis competitorem et adversarium, defendere cogitaverat Cicero Vid. Ad Atticum, I. 2. CICERO. I89 aliquando de te, aut umquam sine lacrimis cogitare? Cium enim te desidero, fratrem solum desidero? Ego vero suavitate prope aequalem, obsequio filium, consilio parentem. Quid mihi sine te umquam, aut tibi sine me jucundum fuit? Quid, qubd eodemn tempore desidero filiam? qua pietate, qua modestia, quo ingenio! effigiem oris, sermonis, animi mei? Quid filium venustissimum, mihique dulcissimum? quem ego ferus ac ferreus e complexu dimisi meo, sapientiorem puerum quam vellem: sentiebat enim miser jam, quid ageretur. Quid verb tuum filium, imaginem tuam, quem meus Cicero et amabat ut fratrem, et jam, ut majorem fratrem, verebatur? Quid qubd mulierem miserrimam, fidelissimam conjugem, me prosequi non sum passus, ut esset qux reliquias communis calamitatis, communes liberos tueretur? Sed tamen, quoquo modo potui, scripsi, et dedi litteras ad te Philogono, liberto tuo, quas credo tibi posteB redditas esse; in quibus idem te hortor et rogo, quod'pueri tibi verbis meis nuntiarunt, ut Romam protinus pergas et properes. Primuim enim te praesidio esse volui, si qui essent inimici, quorum crudelitas nondum esset nostra calamitate satiata. Deinde congressus nostri lamentationenm pertimui; digressum verb non tulissem; atque etiam id ipsum, quod tu scribis, metuebam, ne a me distrahi non posses. His de causis hoc maximum malum, qubd te non vidi, quo nihil amantissimis et conjunctissimis fratribus acerbius ac miserius videtur accidere potuisse, minuis acerbum, minuis miserum fuit, quam fuisset cuim congressio, turn vero digressio nostra. Nunc, si potes, id quod ego, qui tibi semper fortis videbar, non possum, erige te et confirma, si qua subeunda dimicatio erit. Spero, si quid mea spes habet auctoritatis, tibi et integritatem tuam et amorem in te civitatis, et aliquid etiam misericordiam nostri praesidii laturam. Sin eris ab isto periculo vacuus: ages scilicet, si quid agi posse de nobis putabis. De quo scribunt ad me quidem Igo90 LATIN READER. multi multa, et se sperare demonstrant; sed ego, quid sperem, non dispicio, cum inimici plurimim valeant, amici partin deseruerint me, partim etiam prodiderint, qui in meo reditu fortasse reprehensionem sui sceleris pertimescant. Sed ista qualia sint, tu velim perspicias mihique declares. Ego tamen, quamdiu tibi opus erit, si quid periculi subeundum videbis, vivam. Diutiuis in hac vita esse non possum. Neque enim tantum virium habet ulla aut prudentia aut doctrina, ut tantum dolorem possit sustinere. Scio fuisse et honestius moriendi tempus et utilius; sed non hoc solum, multa alia praetermisi, quoe si queri velim praeterita, nihil agam, nisi ut augeam dolorem tuum, indicem stultitiamn meam. Illud quidern nec faciendum est, nec fieri potest, me diutiuis, quam aut tuum tempus aut firma spes postulabit, in tam misera tamque turpi vita commorari, ut, qui modb fratre fuerim, liberis, conjuge, copiis, genere ipso pecuniae beatissimus, dignitate, auctoritate, existimatione, gratia non inferior quam qui umquam fuerunt amplissimi, is nunc in hac tarn afflicta perditaque fortuna neque me neque meos lugere diutius possim. Quare quid ad me scripsisti de permutatione?. quasi verb nunc me non tur facultates sustineant. Qua in re ipsa video miser et sentio, quid sceleris admiserim, chinm de visceribus tuis et filii tui satisfacturus sis, quibus debes, ego acceptam ex aerario pecuniam tuo nomine frustra dissiparim. Sed tamen et M. Antonio, quantum tu scripseras, et Cmepioni tantumdem solutum est; mihi, ad id quod cogito, hoc quod habeo satis est. Tu, si forte quid erit molestiae, te ad Crassum et ad Calidium conferas, censeo. Quantum Hortensio credendum sit, nescio. Me summA simulatione amoris, summaque assiduitate quotidiana, sceleratissime insidiosissimeque tractavit, adjuncto quoque Arrio; quorum ego consiliis, promissis, praeceptis CICERO. I9I destitutus, in hanc calamitatem incidi. Sed hec occultabis, ne quid obsint. Illud caveto, et eo puto per Pomponium fovendum tibi esse ipsum Hortensium, ne ille versus, qui in te erat collatus cim aedilitatem petebas, de lege Aurelia, falso testimonio confirmetur. Nihil enim -tam timeo, quhm ne, cuim intelligant homines quantum misericordiae nobis tuax preces et tua salus allatura sit, oppugnent te vehementius. Messalam tui studiosum esse arbitror; Pompeium etiam simulatorem puto. Sed hmc utinam non experiare! quod precarer deos, nisi meas preces audire desissent. Verumtamen precor, ut his infinitis nostris malis contenti sint; in quibus non modb tamen nullius inest peccati infamia, sed omnis dolor est, quod optim~e factis paena maxima est constituta. Filiam meam et tuam, Ciceronemque nostrum, quid ego, mi frater, tibi commendem? quin illud mtereo, qubd tibi non minorem dolorem illorum orbitas afferet, quam mihi. Sed, te incolumi, orbi non erunt. Reliqua, ita mihi salus aliqua detur, potestasque in patria moriendi, ut me lacrimae non sinunt scribere. Etiam Terentiam velim tueare, mihique de omnibus rescribas. Sis fortis, quoad rei natura patietur. IDIBUS JUNIIs, THESSALONIC.E. 3. Cicero to Atticus. [Sept, 7. B.C. 57.] Cuim primum Romam veni, fuitque, cui rect[e ad te litteras darem, nihil priuis faciendum mihi putavi, quam ut tibi absenti de reditu nostro gratularer. Cognoram enim, ut vere scribam, te in consiliis mihi dandis nec fortiorem, nec prudentiorem, quhm me ipsum, nec etiam, pro prteterita mea in te observantia, nimiuim in custodia salutis meae diligentem; eundemque te, qui primis temporibus erroris nostri aut potiis furoris particeps et falsi timoris socius fuisses, acerbissime discidium nostrum 192 LATIN READER. tulisse, plurimumque operae, Studii, diligentihe, laboris, ad conficiendum reditum meum contulisse. Itaque hoc tibi vere affirmo, in maxima letitia et exoptatissima gratulatione unum ad cumulandum gaudium conspectum aut potius complexum mihi tuum defuisse, quem semel nactus numquam dimisero, ac, nisi etiam praetermissos fructus tuae suavitatis omnes exegero, profecto hac restitutione fortunae me ipse non satis dignum judicabo. Nos adhuc in nostro statu, quod difficillime recuperari posse arbitrati sumus, splendorem nostrum illum forensem, et in senatu auctoritatem, et apud viros bonos gratiam, magis quam optaramus consecuti sumus. In re autem familiari (que quemadmodum fracta, dissipata, direpta sit, non ignoras) valde laboramus, tuarumque non tam facultatum, quas ego nostras esse judico, quam consiliorum ad colligendas et constituendas reliquias nostras indigemus. Nunc, etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata, tamen ea scribam brevi, qua te puto potissimuim ex meis litteris velle cognoscere. Pridie Nonas Sext., Dyrrhachio sum profectus, ipso illo die, quo lex est lata de nobis. Brundisium veni Nonis Sext.; ibi mihi Tulliola mea fuit proasto, natali suo ipso die, qui casu iderm natalis erat et Brundisina coloniae et ture vicinoa Salutis. Quae res, animadversa a multitudine, summa Brundisinorum gratulatione celebrata est. Ante diem vi. Id. Sext. cognovi, cuim Brundisii essem, litteris Quinti fratris, mirifico studio omnium axtatum atque ordinum, incredibili concursu Italia, legem comitiis centuriatis esse perlatam. Inde, a Brundisinis honestissime ornatus, iter ita feci, ut undique ad me cum gratulatione legati convenerint. Ad urbem ita veni, ut nemo ullius ordinis homo nomenclatori notus fuerit, qui mihi obvihm non venerit,: preter eos inimicos, quibus: id CICERO. I93 ipsum non liceret aut dissimulare aut negare. Cuim venissem ad portam Capenam, gradus templorum ab infimna plebe completi erant; a qua plausu maximo cum esset mihi gratulatio significata, similis et frequentia et plausus me usque ad Capitolium celebravit, in foroque et in ipso Capitolio miranda multitudo fuit. Postridie in senatu, qui fuit dies Non. Septembr.,senatui gratias egimus. Eo biduo cuim esset annonat summa caritas, et homines ad theatrum primb, deinde ad senatum concurrissent impulsu Clodii, mea opera frumenti inopiam esse clamarent, cuim per eos dies senatus de annona haberetur, et ad ejus procurationem sermone non soluim plebis, veruim etiam bonorum Pompeius vocaretur, idque ipse cuperet, multitudoque a me nominatim, ut id decernerem, postularet; feci et accurate sententiam dixi, cuim abessent consulares, quod tutb se negarent posse sententiam dicere, preter Messalam et Afranium. Factum est senatis consultum in meam sententiam, ut cum Pompeio ageretur, ut eam rem susciperet, lexque ferretur; quo senatfis consulto recitato, cimn continub more hoc insulso et novo plausum, meo nomine recitando, dedisset, habui contionem; omnes magistratus praesentes, proeter unum prxetorem et duos tribunos plebis, dederunt. Postridie senatus frequens et omnes consulares nihil Pompeio postulanti negarunt. Ille legatos quindecim cium postularet, me principem nominavit, et ad omnia,me alterum se fore dixit. Legem consules conscripserunt, qua Pompeio per quinquennium omnis potestas rei frumentariae toto orbe terrarum daretur; alteram Messius, qui omnis pecunie dat potestatem, et adjungit classem et exercitum, et majus imperium in provinciis quhm sit eorum qui eas obtineant. Illa nostra lex consularis nunc modesta videtur, hac Messii non ferenda. Pompeius illam velle se dicit, familiares hanc. Consulares, duce Favonio, fremunt; nos tacemus, et eo magis, qubd de domo nostra nihil adhuc pontifices responderunt. Qui I94 LATIN READER. si sustulerint religionem, aream praclaram habebimus; superficiem consules ex senatuis consulto astimabunt; sin aliter, demolientur, suo nomine locabunt, rem totam astimabunt. Ita sunt res nostre, ut in secundis fluxre, ut in adversis bona. In re familiari valde sumus, ut scis, perturbati. Praeterea sunt quaedam domestica, quae litteris non committo. Quintum fratrem, insigni pietate, virtute, fide praeditum, sic amo ut debeo. Te exspecto, et oro ut matures venire, eoque animo venias, ut me tuo consilio egere non sinas. Alterius vitae quoddam initium ordimur. Jam quidam, qui nos absentes defenderunt, incipiunt praesentibus occulte irasci, aperte invidere. Vehementer te requirimus. 2. The Death of Tullia. I. Sulicius to Cicero. [April, B.c. 45.]1 Posteaquam mihi renuntiatum est de obitu Tullia, filia tuae, sane qutm pro eo ac debui graviter molesteque tuli, communemque eam calamitatem existimavi; qui, si istic affuissem, neque tibi defuissem, coramque meum dolorem tibi declarassem. Etsi genus hoc consolationis miserum atque acerbum est, - propterea quia, per quos confieri debet propinquos ac familiaris, ii ipsi pari molestia afficiuntur, neque sine lacrimis multis id conari' possunt, uti magis ipsi videantur aliorum consolatione indigere quam aliis posse suum officium prestare, — tamen quae in praesentia in mentem mihi venerunt, decrevi brevi ad te perscribere: non qub ea te fugere existimem, sed qubd forsitan dolore impeditus minus ea perspicias. Quid est, quod opere te commoveat tuus dolor intestinus? Cogita, quemadmodum adhuc fortuna nobiscum egerit: ea nobis erepta esse, quae hominibus non minus quam liberi cara esse debent, patriam, honestatem, digni CICERO. 195 tatem, honores omnes. Hoc uno incommodo addito, quid ad dolorem adjungi potuit? aut qui non in illis rebus exercitatus animus callere jam debet, atque omnia minoris existimare? An illius vicem, credo, doles? Quoties in eam cogitationem necesse est et tu veneris, et nos saepe incidimus, hisce temporibus non pessime cum iis esse actum, quibus sine dolore licitum est mortem cum vita commutare? Quid autem fuit, quod illam hoc tempore ad vivendum magno opere invitare posset? quae res? quae spes? quod animi solatium? Ut cum aliquo adolescente primario conjuncta aetatemn gereret? Licitum est tibi, credo, pro tua dignitate ex hac juventute generum deligere, cujus fidei liberos tuos te tutb committere putares! An ut ea liberos ex sese pareret, quos cuim florentes videret, laetaretur? qui rem a parente traditam per se tenere possent? honores ordinatim petituri essent? in re publica, in amicorum negotiis, libertate sua uti? Quid horum fuit, quod non priuis quam datum est ademptum sit? At verb malum est liberos amittere. Malum: nisi hoc pejus sit, haec sufferre et perpeti. Qua, res mihi non mediocrem consolationem attulit, volo tibi commemorare, si fortte eadem res tibi minuere dolorem possit. Ex Asia rediens, cum ab _/Egina Megaram versus navigarem, coepi regiones circumcirca prospicere. Post me erat tEgina, ante me Megara: dextra Piraeeus, sinistra Corinthus: qua oppida quodam tempore florentissima fiuerunt, nunc prostrata ac diruta ante oculos jacent. Coepi egomet mecum sic cogitare: fHem! nos homunculi indignamur, si quis nostruzm interlit aut occisus est, quorum vita brevior esse debet, cim uno loco tot opzidzm cadavera projecta jacent V Visne tu te, Servi, cohibere et meminisse, hominem te esse natum? Crede mihi, cogitatione ea non mediocriter sum confirmatus. Hoc idem, si tibi videtur, fac ante oculos tibi proponas. Modb uno tempore tot viri clarissimi interierunt; de 196 LATIN READER. imperio populi Romani tanta deminutio facta est; omnes provinciae conquassatae sunt: in unius mulierculm animula si jactura facta est, tanto opere commoveris? quae si hoc tempore non diem suum obisset, paucis post annis tamen ei moriendum fuit, quoniam homo nata fuerat. Etiam tu ab hisce rebus animum ac cogitationem -tuam avoca, atque ea potius reminiscere, quae digna tua persona sunt: illam, quumdiu ei opus fuerit, vixisse; unit cum re publica fuisse; te, patrem suum, praetorem, consulem, augurem vidisse; adolescentibus primariis nuptamn fuisse; omnibus bonis prope perfunctam esse; cuim res publica occideret, vita excessisse. Quid est, quod tu aut illa cum fortuna hoc nomine queri possitis? Denique noli te oblivisci Ciceronem esse, et eum, qui aliis consueris prmcipere et dare concilium; neque imitare malos medicos, qui in alienis morbis profitentur tenere se medicinma scientiam, ipsi se curare non possunt: sed potiius, que aliis tute pracipere:soles, ea tute tibi subjice, atque apud animum propone:. Nullus dolor est, quem non longinquitas temporis minuat ac molliat.-. Hoc te exspectare tempus tibi -turpe est, ac non ei rei sapientia tua- occurrere. Qubd si qui etiam inferis sensus est, qui illius in te amor fuit, pietasque in omnes suos, hoc certe illa te facere non vult. Da hoc illi mortuao; da ceteris amicis ac familiaribus, qui tuo dolore maorent; da patriae, ut, si qua in re opus sit, opera et consilio tuo uti possit. Denique, quoniam in'eam fortunam devenimus,: ut etiam huic rei nobis serviendurn sit, noli committere, ut quisquam te putet non tarn filiam quhm rei'publicae tempora et aliorum victoriam lugere. Plura me ad te de hac re scribere pudet, ne videar prudentiae tuae diffidere: quare, si'hoc unum proposuero, finem faciam. scribendi. Vidimus aliquoties secundam pulcherrime te ferre fortunam, mtagnamque ex ea re te laudem apisci.i fac aliquando intelligamus,: adversam CICERO. 1- I97.quoque te aque ferre posse, neque id majus quam debeat -tibi onus videri; ne ex omnibus virtutibus hwc una tibi.videatur deesse. Quod ad me attinet, cuim te tranquilliorem animo esse cognbro, de iis rebus qum hic geruntur, quemadmodumque se provincia habeat, certiorem faciam. Vale. 2. Cicero to Sulibicius. [Written in May, at Astura.] Ego verb, Servi, vellem, ut scribis, in meo gravissimo casu affuisses. Quantum enim praesens me adjuvare potueris, et consolando et prope aeque dolendo, facile ex eo intelligo, qubd, litteris lectis, aliquantuim acquievi. Nam et ea scripsisti quoe levare luctum possent, et in me consolando non mediocrem ipse animi dolorem adhibuisti. Servius tamen tuus omnibus officiis, que illi tempori tribui potuerunt, declaravit, et quanti ipse me faceret, et quam suum talem erga me animulm tibi gratum putaret fore; cujus officia jucundiora licet 5spe mihi fuerint, numquam tamen gratiora. Me autem non oratic tua solium et societas pmne mgritudinis, sed etiam auctoritas consolatur. Turpe enim esse existimo, me non ita ferre casum meum, ut tu, tali sapientia praeditus, ferendum putas. Sed opprimor interdum, et vix resisto dolori, qubd ea me solatia deficiunt, quwe ceteris., quorum mihi exempla propono, simili in fortuna- non defuerunt. Nam et Q: Maximus, qui filium consularem, clarum virum et magnis rebus gestis, amisit, et L. Paullus, qui duo septem diebus, et vester Gallus, et M. Cato, qui summo ingenio, summa virtute filium perdidit, iis temporibus fuerunt, ut eorum luctum ipsorum dignitas consolaretur ea, quam ex re publica consequebantur. Mihi autem, amissis ornamentis iis, quae ipse commemoras, quoeque eram maximis laboribus adeptus, unam manebat illud solatium, quod ereptum est. Non amicorum negotiis, non rei publica procuratione impedie I98 LATIN READER. bantur cogitationes meae; nihil in foro agere libebat; adspicere curiam non poteram; existimabam, id quod erat, omnes me et industria mea fructus et fortunai perdidisse. Sed, cium cogitarem hvec mihi tecum et cum quibusdam esse communia, et cuim frangerem jam ipse me, cogeremque illa ferre toleranter; habebam qub confugerem, ubi conquiescerem, cujus in sermone et suavitate omnes curas doloresque deponerem. Nune autem, hoc tam gravi vulnere, etiam illa qua consanuisse videbantur recrudescunt. Non enim, ut tum me a re publica mestum domus excipiebat, quae levaret, sic nunc domno mmrens ad rem publicam confugere possum, ut in ejus bonis acquiescam. Itaque et domo absum et foro, quod nec eum dolorem, quem a re publica capio, domus jam consolari potest, nec domesticum res publica. Quo magis te exspecto, teque videre quam primium cupio. Major mihi levatio afferri nulla potest, quam conjunctio consuetudinis sermonumque nostrorum: quamquam sperabam tuum adventum — sic enim audiebam - appropinquare. Ego autem cuim multis de causis te exopto quarn primim videre; turn etiam, ut ante commentemur inter nos, qua ratione nobis traducendum sit hoc tempus, quod est totum ad unius voluntatem accommodandum, et prudentis, et liberalis, et (ut perspexisse videor) nec a me alieni, et tibi amicissimi. Quod ciim ita sit, magnae tamen est deliberationis, que ratio sit ineunda nobis, non agendi aliquid, sed illius concessu et beneficio quiescendi. XI. PLINY. i..-Letter to Tacitus, concerning a Schoolfor Boys. Salvum te in urbem venisse gaudeo; venisti autem, si quando alias, nunc maxime mihi desideratus. Ipse pauculis adhuc diebus in Tusculano commorabor, ut opusculum quod est in manibus absolvam. Vereor enim ne, si hanc intentionem jam in fine laxavero, aegre resumam. Interim, ne quid festinationi meae pereat, quod sum preasens petiturus hac quasi praecursoria epistula rogo. Sed priuis accipe causas rogandi. Proxime, cum in patria -mea fui, venit ad me salutandum municipis mei filius prtetextatus. Huic ego' Studes?' inquam. Respondit' Etiam.''Ubi?'' Mediolani.'' Cur non hlc?' Et pater ejus (erat enim una, atque etiam ipse adduxerat puerum)' Quia nullos hic praeceptores habemus.'' Quare nullos? nam vehementer intererat vestra, qui patres estis,'-et opportune complures patres audiebant, —' liberos -vestros hic potissimum discere. -Ubi enim aut jucundiuis morarentur quhm in patria, aut pudiciius continerentur quhm sub oculis parentum, aut minore sumptu quhm domi? Qlantulum est ergo, collata pecunia, conducere prneceptores, quodque nunc in habitationes, in viatica, in ea quae peregre emuntur impenditis, adjicere mercedibus? Atque adeb ego, qui nondum liberos habeo, paratus sum pro re publica nostra, quasi pro filia vel parente, tertiam partem ejus quod conferre vobis placebit dare. Totum etiam pollicerer, nisi timerem ne hoc 200. LATIN READER. munus meum quandoque ambitu corrumperetur, ut-accidere multis in locis video, in quibus prnceptores publice conducuntur. Huic vitio occurri uno remedio potest, si parentibus solis jus conducendi relinquatur, lsdemque religio recte judicandi necessitate collationis addatur. Nam qui fortasse de alieno negligentes, certe de suo diligentes erunt; dabuntque operam ne a me pecuniam non nisi dignus accipiat, si accepturus et ab ipsis erit. Proinde consentite, conspirate, majoremque animum ex meo sumite, qui cupio esse quam plurimum, quod debeam conferre. Nihil honestius praestare liberis vestris, nihil gratitls patria, potestis. Educentur hic qui hic nascuntur, statimque ab infantia natale solum amare frequentare consuescant. Atque utinam tam claros pramceptores inducatis, ut finitimis oppidis studia hinc petantur; utque nunc - liberi vestri aliena in loca, ita mox alieni in hunc locum confluant!' Haec putavi altiis et quasi a fonte repetenda, quo magis scires quam gratum mihi foret, si susciperes quod injungo. Injungo autem, et pro rei magnitudine rogo, ut ex copia studiosorum, qux ad te ex admiratione ingenii tui convenit, circumspicias praeceptores quos sollicitare possimus; sub ea tamen conditione, ne cui fidem meam obstringam. Omnia enim libera parentibus servo. Illi judicent, illi eligant: ego mihi curam tantium et inpendium vindico. Proinde, si quis fuerit repertus qui ingenio suo fidat, eat illuc, ea lege ut hinc nihil aliud certum quam fiduciam suam ferat. Vale. 2. —Letter to Tacitus, on his Uncle's death by the Eruption of Vesuvius, A.D. 79. Petis ut tibi avunculi mei exitum scribam, quo verius tradere posteris possis. Gratias ago: nam video morti ejus, si celebretur a te, immortalem gloriam esse propositam. Quamvis enim pulcherrimarum clade terrarum, PLINY. 20I ut populi, ut urbes, memorabili casu quasi semper victurus occiderit, quamvis ipse plurima opera et mansura condiderit; multum tamen perpetuitati ejus scriptorum tuorum aternitas addet. Equidem beatos puto quibus deorum munere datum est aut facere scribenda, aut scribere legenda; beatissimos vero quibus utrumque. Horum in numero avunculus meus et suis libris et tuis erit. Quo libentiuis suscipio, deposco etiam quod injungis. Erat Miseni, classemque imperio prasens regebat. Nonum Kal. Septembres, hora fere septima, mater mea indicat ei apparere nubem inusitata et magnitudine et specie. Usus ille sole, mox'frigida, gustaverat jacens studebatque: poscit soleas, ascendit locum ex quo maxime miraculum illud conspici poterat. Nubes, incertum procul intuentibus ex quo monte (Vesuvium fuisse postea cognitum est) oriebatur, cujus similitudinem et formam non alia magis arbor quam pinus expresserit. Nam longissimo velut trunco elata, in altum quibusdam ramis diffundebatur, - credo, quia recenti spiritu evecta, dein senescente eo, destituta aut etialn pondere suo victa, in latitudinem vanescebat: candida interdum, interdum sordida et maculosa, prout terram cineremve sustulerat. Magnum propiusque noscendum, ut eruditissimo viro, visum. Jubet Liburnicam aptari: mihi, si venire una vellem, facit copiam: respondi studere me malle; et forte ipse quod scriberem dederat. Egrediebatur domo: accipit codicillos Rectinae Tasci imminenti periculo exterrita (nam villa ejus subjacebat, nec ulla nisi navibus fuga): ut se tanto discrimini eriperet orabat. Vertit ille consilium, et quod studioso animo inchoaverat obit maximo. Deducit- quadriremes, ascendit ipse, non Rectinae modb sed multis (erat enim frequens amcenitas orae) laturus auxiliumn. Properat illuc unde alii filgiunt, rectumque cursum, recta gubernacula in periculum tenet, adeo solutus metu ut omnes illius mali motus, omnes figuras, ut deprenderat oculis, dictaret enotaretque. 202 LATIN READER. Jam navibus cinis incidebat, quo propiis accederent, calidior et densior; jam pumices etiam, nigrique et ambusti et fracti igne lapides, jam vadum subitum, ruina.que montis litora obstantia. Cunctatus pauluim an retro flecteret, mox gubernatori ut ita faceret monenti Fortes inquit fortuna juvat: Pomponianum pete. Stabiis erat, diremptus sinu medio; nam sensim circumactis curvatisque litoribus mare infunditur. Ibi, quamquam nondum periculo appropinquante, conspicuo tamen, et cim cresceret, proximo, sarcinas contulerat in naves, certus fugae, si contrarius ventus resedisset; quo tunc avunculus meus secundissimo invectus, complectitur trepidantem, consolatur, hortatur, utque timorem ejus sua securitate leniret, deferri in balineum jubet: lotus accubat, cenat aut hilaris, aut (quod est aeque magnum) similis hilari. Interim e Vesuvio monte pluribus in locis latissimae flammae altaque incendia relucebant, quorum fulgor et claritas tenebris noctis excitabatur. Ille, agrestium trepidatione ignes relictos desertasque villas per solitudinem ardere, in remnedium formidinis dictitabat. Tum se quieti dedit, et quievit verissimo quidem somno. Nam meatus animar, qui illi propter amplitudinem corporis gravior et sonantior erat, ab iis qui limini obversabantur audiebatur. Sed area ex qua diieta adibatur ita jam cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat ut, si longior in cubiculo mora, exitus negaretur. Excitatus procedit, seque Pomponiano ceterisque qui pervigilaverant reddit. In commune consultant, intra tecta subsistant, an in aperto vagentur. Nam crebris vastisque tremoribus tecta nutabant, et quasi emota sedibus suis nunc huc nunc illuc abire aut referri videbantur. Sub dio rursus quamquam levium exesorumque pumicum casus metuebatur; quod tamen periculorum collatio elegit. Et apud illurm quidem ratio rationem, apud alios timorem timor vicit. Cervicalia capitibus imposita linteis PLINY. 203 constringunt: id munimentum adversus incidentia fuit. Jam dies alibi, illic nox omnibus noctibus nigrior densiorque; quam tamen faces multae variaque lumina solabantur. Placuit egredi in litus, et ex proximo aspicere ecquid jam mare admitteret; quod adhuc vastum et adversum permanebat. Ibi, super abjectum linteum recubans, semel atque iterum frigidam aquam poposcit hausitque. Deinde flammae, flammarumque preenuntius odor sulphuris, alios in fugam vertunt, excitant illum. Innitens servolis duobus adsurrexit; et statim concidit, ut ego colligo, crassiore caligine spiritu obstructo, clausoquestomacho, qui illi natura invalidus et angustus et frequenter aestuans erat. Ubi dies redditus (is ab eo quem novissime viderat tertius), corpus inventum integrum, inlaesum, opertumque ut fuerat indutus: habitus corporis quiescefnti quam defuncto similior. Interim' Miseni ego et mater. Sed nihil ad historiam; nec tu aliud quam de exitu ejus scire voluisti. Finem ergo faciam. Unum adjiciam, oinnia me quibus interfueram, quaeque statim cuim maxime vera memorantur audieram, persecutum. Tu potissima excerpes. Aliud est enim epistolam aliud historiam, aliud amico aliud omniblls scribere. Vale. 3. Second Letter on the Erujption. Ais te, adductum litteris quas exigenti tibi de morte avunculi mei scripsi, cupere cognoscere quos ego Miseni relictus (id enim ingressus abruperam) non soluim metus verum etiam casus pertulerim. Quamquam animus meminisse horret, incipiam. Profecto avunculo, ipse reliquum tempus studiis (ideo enim remanseram) impendi: mox balineum, cena, somnus inquietus et brevis. Praecesserat per multos dies tremor terrae minuts formidolosus, quia Campania solitus. Illa vero nocte ita invaluit, ut non moveri omnia sed verti cre . 204 LATIN READER. derentur. Irrumpit cubiculum meum mater: surgebam, invicem, si quiesceret, excitaturus. Residimus in area' domius, quaw mare a tectis modico spatio dividebat. Dubito constantiam vocare an inprudentiam debeam; agebam enim dubdevicesimum annum: posco librum Titi Livi, et quasi per otium lego, atque etiam, ut cceperam, excerpo. Ecce, amicus avunculi, qui nuper ad eum ex Hispania venerat, ut me et matrem sedentes, me ver6 etiam legentem videt, illius patientiam, securitatem meam corripit: nihilo segniuis ego intentus in librum. Jam hora diei prima, et adhuc dubius et quasi languidus dies. Jam quassatis circumjacentibus tectis, quamquamn in aperto loco, angusto tamen, magnus et certus ruinas metus. Tum demum excedere oppido visum: sequitur vulgus attonitum, quodque in pavore simile prudentias, alienum consilium suo prsefert, ingentique agmine abeuntes premit et impellit. Egressi tecto consistimus. Multa ibi miranda, multas formidines patimur. Nam vehicula quw produci jusseramus, quamqUam in pianissimo campo, in contrarias partes agebantur, ac ne lapidibus quidem fulta in eodem vestigio quiescebant. Pretereh mare in se resorberi, et tremore terrae quasi repelli videbamus. Certe processerat litus, multaque animalia maris siccis harenis detinebat. Ab altero latere nubes atra et horrenda, ignei spiritus tortis vibratisque discursibus rupta, in longas flammarum figuras dehiscebat: fulgulribus illae et similes et majores erant. Tumrn vero idem ille ex Hispania amicus- acriuis et instantius' Si frater' inquit-' tuus, tuus avunculus vivit, vult esse vos salvos; si periit, superstites voluit; proinde quid cessatis evadere?' Respondimus non commissuros nos, ut de salute illius incerti nostrae consuleremus. Non moratus ultra, proripit se, effiusoque cursu periculo aufertur. Nec multo post, illa nubes descendere in terras, operire maria: cinxerat Capreas et absconderat: Miseni quod procurrit abstulerat. Tum mater orare, hortari, PLINY 5 jubere quoquo modo fugerem; posse enim juvenem, se et annis et corpore gravem bene morituram, si mihi causa mortis non fuisset. Ego contra, salvum me nisi una. non futurum: dein manum ejus amplexus, addere gradumn cogo. Paret agre, incusatque se qubd me moretur. Jam cinis, adhuc tamen rarus: respicio; densa caligo tergis imminebat, qua~ nos torrentis modo infusa terrae sequebatur.'Deflectamus' inquam,'dum videmus ne in via strati comitantium turba in tenebris obteramur.' Vix consideramus, et nox, non qualis illunis aut nubila, sed qualis in. locis clausis lumine extincto. Audires ululatus feminarum, infantCim quiritatus, clamores virorum: alii parentes, alii liberos, alii conjuges vocibus requirebant, vocibus noscitabant: hi suum casum, illi suorum miserabantur: erant qui metu mortis mortem precarentur: multi ad deos manus tollere, plures nusquam jam deos ullos, aeternamque illam et novissimam noctem mundo interpretabantur. Nec defuerunt qui fictis mentitisque terroribus vera pericula augerent. Aderant qui Miseni illud ruisse, illud ardere falso, sed credentibus nuntiabant. Pauluim reluxit: quod non dies nobis sed adventantis ignis indicium videbatur. Et ignis quidem longiius substitit, tenebrae rursus, cinis rursus multus et gravis. Hunc identidem adsurgentes excutiebamus: operti alioqui atque etiam oblisi pondere essemus. Possem gloriari non gemitum mihi, non vocem parim fortem, in tafitis periculis excidisse, nisi me cum omnibus, omnia mecum perire misero, magno tamen mortalitatis solacio credidissem. Tandem illa caligo, tenuata quasi in fumum nebulamve, discessit: mox dies verus, sol etiam effulsit, luridus tamen, qualis esse chim deficit solet. Occursabant trepidantibus adhuc' oculis mutata omnia, altoque cinere tamquam nive, obducta. Regressi Misenum, curatis utcumque corporibus, suspensam dubiamque noctem spe ac metu exegimus. Metus praevalebat: nam et tremor 206 LATIN:READER. terroa perseverabat, et plerique lymphati terrificis vaticinationibus et sua et aliena mala ludificabantur. Nobis tamen ne tunc quidem, quamquam et expertis periculum et expectantibus, abeundi consilium, donec de avunculo nuntius. Hac nequaiquam historia digna non scripturus leges, et tibi, scilicet qui requisisti, inlputabis, si digna ne epistulA quidern videbuntur. Vale. 4. Letter to Trajan, concerning the Christians. [A.D. xI2.] Sollemne est mihi, domine, omnia de quibus dubito ad te referre. Quis enim potest meliuis vel cunctationem meam regere, vel ignorantiam exstruere? Cognitionibus de Christianis interfui numquam: ideb nescio quid et quatenus aut puniri soleat, aut quaeri. Nec mediocriter hasitavi, sitne aliquod discrimen aetatum, an quamlibet teneri nihil a robustioribus differant; detur paenitentiae venia, an ei qui omnino Christianus fuit desisse non prosit; nomen ipsum, si flagitiis careat, an flagitia cohaerentia nomini puniantur. Interim in iis qui ad me tamquam Christiani deferebantur, hunc sum secutus modum. Interrogavi ipsos an essent Christiani. Confitentes iterum ac tertio interrogavi, supplicium minatus: perseverantes duci jussi. Neque enim dubitabam, qualecumque esset quod faterentur,- pertinaciam cei'te et inflexibilem obstinationem debere puniri. Fuerunt alii similis amentiae, quos, quia cives Romani erant, adnotavi in urbem remittendos. Mox ipso tractatu, ut fieri solet, diffundente se crimine, plures species inciderunt. Propositus est libellus sine auctore, multorum nomina continens. Qui negabant esse se Christianos aut fuisse, cuim praeeunte me deos appellarent, et imagini tuae (quam propter hoc jusseram cum simulacris numinum adferri) ture ac vino supplicarent,' praeterea maledicerent Christo — quorum nihil posse cogi PLINY. 207dicuntur qui sunt re vera Christiani — dimittendos esse putavi. Alii, ab indice nominati, esse se Christianos dixerunt, et mox negaverunt; fuisse quidem, sed desisse, quidam ante plures annos, non nemo etiamn ante viginti quoque. Omnes et imaginemn tuam deorumque simulacra venerati sunt, et Christo maledixerunt. Affirmabant autem hanc fuisse sumlnam vel culpae su2 vel erroris, qubd essent soliti stato die ante lucem convenire, carmenque Christo quasi deo dicere secum invicem, seque sacramento non in scelus aliquod obstringere, sed ne furta, ne latrocinia, ne adulteria committerent, ne fidem fallerent, ne depositum appellati abnegarent: quibus.peractis, moreln sibi discedendi fuisse, rursusque ad capiendum cibum, promiscuum tamen et innoxium; quod ipsumn facere deslisse post edictum meum, quo secundium mandata tua hetmrias esse vetueram. Quo magis necessarium credidi ex duabus ancillis, qun ministre dicebantur, quid esset veri, et per tormenta qumrere. Nihil aliud inveni quam superstitionern pravam immodicam. Ideb, dilata cognitione, ad consulendum te decucurri. Visa est enim mihi res digna consultatione, maximea propter periclitantium numerum. Multi eninm omnis metatis, omnis ordinis, utriusque sexCis etiam, vocantur in periculum et vocabuntur. Neque civitates tantum, sed vicos etiam atque agros, superstitionis istius contagio pervagata est; quie videtur sisti et corrigi posse. Certie satis constat prope jam desolata templa ccepisse celebrari, et sacra sollemnia diu intermissa repeti, pastumque venire victimarum, cujus adhuc rarissimus emptor inveniebatur. Ex quo facile est opinari que turba hominum emendari possit, si sit paenitentim locus. 20s LATIN READER. 5.-T ze Rely of Trajan. Actum quem debuisti, mi Secunde, in excutiendis causis eorum qui Christiani ad te delati fuerant, secutus es. Neque enim in universum aliquid quod quasi certam formam habeat constitui potest. Conquirendi non sunt: si deferantur et arguantur, puniendi sunt; ita tamen ut qui negaverit se Christianum esse, idque re ipsa manifestum fecerit, id est supplicando diis nostris, quamvis suspectus in praeteritum, veniam ex poenitentia impetret. Sine auctore vero, propositi libelli in nullo crimine locum habere debent. Nam et pessimi exempli nec nostri saeculi est. XII. TACITUS. The Conflagration of Rome, and First Persecution of the Christians. [Annals. xv. 38-44. A.D. 64.] Sequitur clades, forte an dolo principis incertum (nam utrumque auctores prodidere), sed omnibus qua huic urbi per violentiam ignium acciderunt gravior atque atrocior. Initium in ea parte circi ortum, quae Palatino Caelioque montibus contigua est, ubi per tabernas, quibus id mercimonium inerat quo flamma alitur, simul cceptus ignis et statim validus ac vento citus longitudinem circi corripuit. Neque enim domus munimentis saeptae, vel templa muris cincta, aut quid aliud morae interjacebat. Impetu pervagatum incendium plana primiim, deinde in edita adsurgens et rursus inferiora populando, anteiit remedia velocitate mali, et obnoxia urbe artis itineribus, hucque et illuc flexis atque enormibus vicis, qualis vetus Roma fuit. Ad hoc lamenta paventium feminarum, fessa [aetate] aut rudis [pueritiae] etas, quique sibi quique aliis consulebant, dum trahunt invalidos aut opperiuntur, pars mora, pars festinans, cuncta impediebant. Et saepe, dum in tergum respectant, lateribus aut fronte circumveniebantur; vel si in proxima evaserant, illis quoque igni correptis, etiam qu 2 IO LATIN READER. longinqua crediderant in eodem casu reperiebant. Postremo, quid vitarent quid peterent ambigui, complere vias, sterni per agros; quidam, amissis omnibus fortunis, diurni quoque victus, alii caritate suorum, quos eripere nequiverant, quamvis patente effugio interietre. Nec quisquam defendere audebat, crebris multorum minis restinguere prohibentium, et quia alii palam faces jaciebant, atque esse sibi auctorem vociferabantur, sive ut raptus licentihs exercerent, seu jussu. Eo in tempore Nero, Antii agens, non ante in urbem regressus est quam domui ejus, qua Palatium et Maecenatis hortos continuaverat, ignis propinquaret. Neque tamen sisti potuit, quin et -Palatium et domus et cuncta circiim haurirentur. Sed solacium populo exturbato ac- profugo campum Martis ac monumenta Agrippae, hortos: -quin etiam suos patefecit, et subitaria vadificia exstruxit quae multitudinem'inopem acciperent; subvectaque utensilia ab Ostia et propinquis municipiis, pretiumque frumenti minutum usque ad ternos nummos. Quae, quamquam popularia, in' inritum cadebant, quia pervaserat rumor, ipso tempore flagrantis urbis, inisse -eum domesticam scmenam, et cecinisse Trojanum excidium, praesentia mala vetustis: cladibus adsimulantem. Sexto demum die, apud: imas Esquilias. -finis- incendio factus, prorutis per inmensum aedificiis, ut continuae violentira campus et velut vacuum caelum occurreret. Necdum positus metus, et rediit haid leviis rurgum- grassatus ignis patulis magis urbis locis, eoque strages: hominum minor: delubra dehim et porticus amcenitati dicatae latiuis procidetre.. -' Plus TACITUS. 2 I que infami'e id incendium habuit, quia praediis Tigellini zEmilianis proruperat; videbaturque Nero condendae urbis novae, et cognomento suo appellandae, gloriam quaerere. Quippe in regiones quattuordecim Roma dividitur, quarum quattuor integrae manebant, tres solo tenus dejectw: septem reliquis pauca, tectorum vestigia supererant, lacera et semusta. Ceterum Nero usus est patriae ruinis, exstruxitque domum, in qua haud perinde gemmae et aurum miraculo essent (solita pridem et luxu volgata) qua/m arva et stagna, et in modum solitudinum hinc silvae inde aperta spatia et prospectus, magistris et machinatoribus Severo et Celere, quibus ingenium et audacia erat, etiam quae natura denegavisset, per artemtemptare, et viribus principis inludere. Namque ab lacu Averno navigabilem fossam usque ad ostia Tiberina depressuros promiserant, squalenti litore aut per montes adversos. Neque enim aliud humidum gignendis aquis occurrit quam Pomptinae paludes: cetera abrupta aut arentia, ac si perrumpi possent, intolerandus labor nec satis causae.: Nero tamen, ut erat incredibilium cupitor, eflodere proxima Averno juga conisus est, manentque vestigia inritae spei. Ceteruim urbis quae domui supererant non, ut post Gallica. incendia, null& distinctione, nec passim erecta, seda dimensis vicorum:ordinibus, et latis —. viarum spatiis, cohibitaque aedificiorum altitudine, ac patefactis areis, additisque- porticibus, quae -frontem insularum protegerent!. Eas porticus Nero sua. pecunia exstructurum, purgatasque areas dominis traditurum pollicitus est. Addidit pra-mia pro cujus 212 LATIN READER. que ordine et rei familiaris copiis, finivitque tempus intra quod effectis domibus aut insulis apiscerentur. Ruderi accipiendo Ostienses paludes destinabat, utique naves, quae frumentum Tiberi subvectavissent, onustoe rudere decurrerent, adificiaque ipsa certa sui parte sine trabibus saxo Gabino Albanove solidarentur, quod is lapis ignibus impervius est; jam aqua privatorum licentia intercepta, quo largior et pluribus locis in publicum flueret, custodes, et subsidia reprimendis ignibus in propatulo quisque haberet; nec communione parietum, sed propriis quaque muris ambirentur. Ea, ex utilitate accepta, decorem quoque novae urbi attulere. Erant tamen qui crederent, veterem illam formam salubritati mnagis conduxisse, quoniam angustia itinerum et altitudo tectorum non perinde solis vapore perrumperentur: at nunc patulam latitudinem, et nulla umbra defensam, graviore aestu ardescere. Et haec quidem humanis consiliis providebantur. Mox petita a dis piacula, aditique Sibullae libri, ex quibus supplicatum Volcano et Cereri Proserpinaeque, ac propitiata Juno per matronas, primuim in Capitolio, deinde apud proximum mare, unde hausta aqua templum et simulacrum deae perspersum est; et sellisternia ac pervigilia celebravere feminae quibus mariti erant. Sed non ope humana, non largitionibus principis, aut deim placamentis decedebat infamia, quin jussum incendium crederetur. Ergo abolendo rumori Nero subdidit reos, et quaesitissimis pcenis adfecit, quos per flagitia invisos vulgus Christianos appellabat. Auctor nominis ejus Christus, Tiberio imperitante, per procuratorem Pontium Pilatum supplicio TACITUS. 213 adfectus erat; repressaque in praesens exitiabilis superstitio rursum erumpebat, non modo per Judaeam, originem ejus mali, sed per urbem etiam, quo cuncta undique atrocia aut pudenda confluunt celebranturque. Igitur primuim correpti qui fatebantur; deinde, indicio eorum, multitudo ingens haud perinde in crimine incendii quatn odio humani generis convicti sunt. Et pereuntibus addita ludibria, ut ferarum tergis contecti laniatu canum interirent,.aut crucibus adfixi, aut flammandi, atque ubi defecisset dies, in usum nocturni luminis urerentur. Hortos suos ei spectaculc Nero obtulerat, et circense ludicrum edebat, habitu aurigae permixtus plebi, vel curriculo insistens. Unde quatnquam adversus sontes, et novissima exempla meritos, mi-seratio oriebatur, tamquam non utilitate publica sed in.saevitiam unius absumerentur. NOTE S. PHIEDRUS. Little is known with accuracy of the life of Phredrus. He was probably a Thracian slave in the household of Augustus, was afterwards manumitted, and became the object of the hatred and persecution of Sejanus, the minister of Tiberius. He seems to have written in the reign of Claudius (A.D. 41-54). His fables are mere translations from the Greek. NOTE. - The metre of all these fables is the Iambic Trimeter or Senarius, (~ 82, iii.), the ictus of each double foot being marked with an accent. In the first verse of the first fable, fame c67a- is the first measure, consisting of two iambs, with the ictus upon the long syllable of the first; e in fame is long by the analogy of the fifth declension: -cta viilpes 5il- is the second, consisting of an iambus and a spondee. A spondee cannot properly stand in any but the odd feet; but Phaedrus, like the comic writers, allows himself greater liberties. The third measure is t in vaini, a spondee followed by an iambus. FABLE I (BOOK IV. 3). 1. Pame, ablative of cause (~ 54, I.). -coacta, nom. agreeing with vulpes (~ 49, I.). - vineR, ~ 56, I. 1; the vinres in Italy were trained upon trees, and festooned from one to another. 2. appetebat: ~ 27, ii. 2; it agrees with vulpes by ~ 49. 3. Quam, ~ 48, I. and Iv.; ~ 52, I. —ut; ~ 64, IV. end. -discedens, ~ 72, I. Notice that the relative here implies a conjunction and a pronoun, and that the participle discedens may in English best change constructions with ait; "but when he could not reach it, 2 I6 LATIN READER. he departed, saying," -The third foot in this verse, non p6ti-, is a dactyl, which in iambic metre has the ictus on the second syllable. 4. acerbam, sc.* uvam. 5. qui and quae, ~ 48, III. first remark; qui is subject of elevant, while its antecedent (ii) is subject of debebunt; qua is object of facere, and its antecedent (ea), of elevant; facere depends upon possunt. 6. debebunt: we should say ought, but the Latin expresses the relation of future time more precisely than the English idiom requires. - adscribere, ~ 58, Iv. - sibi, ~ 19, II. end. FABLE II (IV. 9). 1. simul ac: as soon as (~ 43, 9). - The position of callidus makes it emphatic, and gives it some such force as, if he is shrewd. 2. alterius: the other, i.e., the person nearest him; another would be alius. The first foot is an anapmest, raperi. 3. decidisset, ~ 62, I. end. -inscia, ~ 6, 4; ~ 47, vI., without knowing it. 4. altiore, ~ 17, v. 1. 6. esset, ~ 67, I. 1. - an: whether. 7. copiosus, ~ 44, Iv. 3. -illa sc. dixit. 9. possit, ~ 65, I. 10. barbatus, ~ 44, Iv. 4. - vulpecula, ~ 44, I. 2. 11. puteo, ~ 54, vI. - cornibus, ~ 54, I.; abl. of means. 12. vado, ~ 55, III. 5, end: shallow water, pool. FABLE III (I. 1). 1. venerant, ~ 49, I. 2. superior: above. - compulsi, ~ 47, I. - stabat, ~ 27, II. 1. 3. fauce improba, savage jaw, belongs with incitatus. 4. jurgii, ~ 50, I -I.-intulit: brought up. 6. bibenti, ~ 72, I: as I am drinking.- laniger, ~ 44, v.; 10, 8. The descriptive adjective is used like barbatus, in the last fable, for the noun, ~ 47, ii. -timens, fearing at the time, not timid ag a characteristic. 7. Qui: how. - quod, ~ 52, I. first note: what you complain about. * This. is an abbreviation for sFilicet (scire licet) meaning understand. NOTES- PHIEDRUS. 2I7 8. a and ad, ~ 42, iv. — decurrit, runs down. -ad meos haustus: to my draughts, i.e. for me to drink. 9. viribus =vi: force. 10. menses, ~ 55, I. 1: six months ago. —mihi, ~ 51,I. — male belongs with dixisti: cursed. 11. equidem: emphasizes the first person, but I. 13. correptum (sc. eum) lacerat: seizes him and tears him to pieces (~ 72, I). 15. fictis causis, ~ 72, 3: by making up reasons. FABLE IV (IV. 8). 1. mordaciorem, ~ 44, v. 3: one that bites harder than himself. improbo: malicious. 2. sentiat, ~ 68, I. 3. qua, after si, ne, etc. = aliqume, ~ 21, II. end. -cibi belongs with res, ~ 50, ii.: any thing of food, i.e. anyfood. 5. contra is used as an adverb, on the other hand (~ 56, ii. end). 6. Quid, ~ 52, Iv.: in respect to what- why? - stulta, sc. tu. - captas (from capio), ~ 36, II.: try eagerly; catch at. 7. quee, first person, subj. of assuevi, relating to me. FABLE V (I. 25). 2. et.. et, ~ 43, 8. 3. canes, ~ 52, VI. — currentes: on the run; better, run while drinking. 4. corcodilis, ~ 56, IV.; this form is used because the o in cr6codilis is short. - rapiantur, ~ 64, I. - traditum est, ~ 70; the subject is canes... flumine: it is related that, etc. 6. quam libet: as much as you please. - otio, ~ 54, ii. first note, =otiose: at your ease. 7. Noli vereri, ~ 58, III. first note. - facerem, ~ 59, Iv. 2. - mehercule is scanned m'ercule. FABLE VI (IL. 7). 2. cum pecunia, ~ 54, ii. second note. 4. onere, abl. of cause. -celsa cervice eminet: tosses up his head; literally, towers with lofty neck, abl. of specification. 7. advolant, ~ 27, I. second paragraph. 10. The second foot, -ttis tg~-, is a tribrach. 11. me is subject of contemptum (esse), depending upon gaudeo( ~ 70, III). 14. periclo depends upon obnozim,:~ 51, i. 2 I8 LATIN READER. FABLE VII (V. 3). 2. quam, obj. of opprimere. - sibi duxit: fetched himself. 4. tibi: for or in regard to yourself; not to. 5. addideris, ~ 63, ii. 6. in gratiam: to good terms. 7. lsedendi, ~ 73, II. 8. te, obj. of necare.- generis, ~ 50, I. 2.- animal, ~ 46. 9. bibere depends upon delectaris: in drinking. 10. optem, ~ 60, 2. -vel: even. 11. The third foot is a dactyl, tum veni-. 12. nocens, used as an adjective: mischievous. 13. pcena, ~ 54, Iv. FABLE VIII (IV. 18). 3. contra se: to his own loss. 4. ut: when. 6. improbis, ~ 51, v. FABLE IX (I. 15). 1. commutando, ~ 73 and v. - sepius: quite often. 5. Is refers to senex. 6. fugere depends upon suadebat; the regular construction would be, ut fugeret. 7. lentus: stolidly. - num, ~ 71 and I. - binas, ~ 18, iI. 2. 8. impositurum, sc. esse. 9. mea, ~ 50, iv. 4, first note. 10. cui, ~ 51, II. - portem, ~ 61, 3. - eas: mine and no more. FABLE X (I. 8). 1. pretium: pay. - meriti, ~ 47, IV. 1. 3. Begin with deinde: in the next place, ~ 41, ii. 4.- jam non, ~ 41, II. 2. 5. singulos: one after another. 7. jurejurando, ~ 14, iI. 2. 8. colli longitudinem; a graphic expression for longum collum. 10. quo refers to the act performed by the crane. - pactum, from pango: which had been agreed upon. NOTES - PHEDRUS. 2I9 FABLE XI (III. 9). 1. nomen, sc. est. 2. aedis means an apartment, and therefore a temple, which consists of' a single apartment; but the plural means a house, which consists of several apartments.- fundasset, ~ 33, InI. 1. 4. cedo: submit. - cinis, in apposition with ego understood: when ashes; the expression refers to the custom of burning the bodies of the dead. 5. e populo, ~ 50, 11. end. -nescio quis: somebody or other, ~ 67, I. 1, note; sc. dixit. 6. The interrogative particle num is omitted, ~ 71, I. end. FABLE XII (IV. 16). 2. finxit has for obj. the fable which follows. - consolandi, ~ 73, IL. first note. 3. navis, subj. of coepit, v. 6. 4. vectorum: those on board, sailors and passengers. 5. mutatur: this passive is rendered into English by the neuter verb changes, ~ 23, 3. 6. fern and extollere depend upon ccepit. - flatibus, ~ 44, nI. 2. 8. sophus, the Greek aGboc, wise. 9. parcE, the adverb; the verb (imperat.) would be parce. 10. miscet, ~ 49, I. first note. FABLE XIII (III. 5). 2. quidam petulans, a saucy fellow. 3. tanto, ~ 54, v. end. - melior, sc. es. - assem, a piece of copper money worth about a cent, ~ 84. 4. mehercule: scan, m'ercule. 5. possis, ~ 69, note; unde is a relative adverb — a quo, having for its antecedent eum understood, obj. of monstrabo. 6. venit: is coming. 9. spes fefellit, etc.: hope failed; i. e., his impudence failed in its hopes. 10. cruce, ~ 50, Iv. 2, note. FABLE XIV (I. 24). 3. magnitudinis, objective genitive after invidia. 5. an: whether. - bove, than the ox (~ 54, v.). 220 LATIN READER. 7. negarunt — negaverunt, ~ 33, Ill. 1. This word is used for dico non: say no. 8. Quis: uter, which of the two, would be more correct.bovem, sc. esse majorem. 9. novissime: at last, ~ 41, I. 10. corpore, ~ 54, x. - jacuit: fell dead. FABLE XV (I. 2). 1. Athenae, Athens: many names of towns in Latin are plural, and take a plural verb; but in English they require a singular verb. 2. miscuit: mixed up or disturbed. 4. factionum partibus, ~ 50, I. 3: when party factions were formed (abl. absolute). 5. Pisistratus: a tyrant of Athens, B.C. 560. The word tyrant meant merely usurper, and did not imply oppressive or harsh rule. Pisistratus was, on the whole, a mild and popular ruler; but his sons were less discreet, and were expelled by a revolution (B.C. 510), when the government of Athens became a democracy. 6. Attici: Attica was the country belonging to Athens. 7. quia and quoniam, ~ 43, 6. 8. insuetis: dative after grave. 9. rettulit: the t is doubled in order to make the e long; see ~ 78, i., note. 12. compesceret, ~ 64, I. 14. quod refers to tigillum. -vadis, ~ 51, ii. 16. diutius: a good while, ~ 17, v. 2. 18. explorato, ~ 72, II.: after scrutinizing the king. 20. supra governs lignum; by poetical usage, it here follows the word it governs. 22. rogantes: i.e. messengers. 23. esset, ~ 63, I.; its subj. is is understood. 26. fugitant, ~ 36, III. - inertes: the fools. 27. Mercurio: Mercury was the messenger of the gods. 28. afflictis, ~ 51, v. - contra, an adverb: in reply. 30. cives, ~ 53.- ait, sc. Jisopus. FABLE XVI (V. 5). 1. labi: go astray. 2. pro, etc.: while they defend the error of their judgment. 3. pcenitendum, ~ 73, Iv. - agi depends upon solent. 5. cunctos, a contraction of conjunctos: all together. NOTES - PH.EDRUS. 2 2 I 6. quisque is subj. of posset, but the English idiom requires that it should be connected with ostenderet: that each should show what novelty he could. 7. laudis limits certamina. 8. sale: salt-wit; urbano sale: neat wit. 10. prolatum foret (= esset), ~ 67, iI. 11. civitatem, used as a collective noun: the citizens. 12. Paullo ante qualifies vacua. 13. constitit, ~ 57, III. first note. 14. adjutoribus, ~ 54, x.: render with no assistants. 15. ipsa: very or merle, ~ 20, In. near the end. 16. sinum: the pallium was a Greek garment, like a large shawl; it hung in loose folds over the breast, forming a kind of bag, called sinus, bay. 17. sua, sc. voce. 18. verum, se. porcellum. - pallio, ~ 51, v. 19. excuti, sc. pallium, ~ 67, I. end. — simul, sc. atque: as soon as. 21. prosequuntur: i.e., as he leaves the stage. 26 derisuri, ~ 64, v. 5. 28. plausus: used for the singular, applause, because it expresses many acts. 29. sese, ~ 52, vi. - vestimentis, ~ 54, I. 30. quod refers to porcellum obtigere: as in fact he did. 31. latens: undiscovered. 32. vero, ~ 51, I. (dat. com. et incom.): of a real pig, see v. 18. FABLE XVII (II. 8). 2. venatorum, ~ 44, III. 1; subjective genitive. 5. Hic, adverb. - latenti, sc. cervo. 6. cucurreris, ~ 63, Il. 7. spiritum: breath life. 8. vos: you at least, ~ 49, iI. 9. occasione data: when an opportunity is given. 10. vices: the turn, or change. - excipiunt: follows. 14. Nec ille, etc.: and he, too, saw nothing. 15. quietis: i.e., which had kept silent. - agere gratias: return thanks. 17. quidem: to be sure. 18. ille, subj. of venerit. — venerit, ~ 57, III. 222 LATIN READER. 19. vertetur -- ill be. 21. corruptos: grown thin. — frondis limits parum, ~ 50, 1I. 4. 26. familia: slaves. FABLE XVIII (APPENDIX, II. 8). 1. rustici, sc. muris, limits cavo. 2. glande, ~ 54, I. after cenat. 4. rebus, ~ 54, vi. 5. The fifth foot is a dactyl, -tiir rel1. — reliquiis, ~ 54, III.perfruuntur, ~ 57, III. second note. 7. Quo agrees with strepitu. 11. Ut - when. - quae refers to ea understood, which is governed by sustulit. 13. ille: i.e., rusticus. 14. prae metu: forfear. 16. ferculis: the courses at a meal, i.e., the dishes. - fruamur, ~ 68, I. 17. rure properly meansfrom the country, but stands here for ruri, in the country; ~ 55, III. and 3, note. - quaeras, ~ 60, 2. 18. qui, subj. of nescis. 19. et connects securum and liberum. 20. tutum vivere is subj. of praestat. 21. carpi: to be worn out. FABLE XIX (IV. 21). 1. doctus; learned, or, rather, educated. 2. Simonides, one of the greatest of the Greek poets, born in the island of Ceos, in the sixth century B.C. - egregium, from e and grex: one out of the herd, i.e., distinguished for excellence.melos: a Greek noun in the neuter gender; used here for the plural, songs; the English word melody is derived from this. 3 sustineret, ~ 64, II.; depends upon ccepit circumire. 4. scan circ'ire.- nobiles, from nosco: well-known or famous. 5. canens: we should say, receiving pay for singing. - victorum, i.e., in the public games, which were established among the Greeks, for races, contests of strength, skill, etc. See Hb. ~ 112. 9. quam refers to navem, and is governed by dissolvit. 10. medio, ~ 47, VIII.; the middle of the sea. 12. subsidium, ~ 46. 13. curiosior: with some curiosity. NOTES -JULIUS CAESAR. 223 14. mecum, ~ 19, end. - pauci: (only) afew. 17. Clazomena: a city in Asia Minor. 21. absentias, sc. Simonidis. - maximus, ~ 17, v. 4. 22. sermone ab ipso: from his very speech. — cognitum, ~ 72, I. 24. ceteri: the rest of the passengers. - tabulam: shipwrecked persons used to carry about a picture representing the shipwreck, and beg alms. JULIUS CAESAR. Caius Julius Caesar was born B.C. 100, and assassinated B.C 44. For a general account of his character and of his Gallic campaigns, see Latin Lessons, p. 73. The campaigns of Coesar in Gaul lasted through eight seasons, B.C. 58-51, and are told in eight books (the last written by Hirtius, an officer of Caesar), each containing the operations of a single year. The following is a brief outline of these campaigns. I. Caesar checks the attempt of the Helvetians to colonize in Western Gaul, and forces them, after a bloody defeat, to return to their own territory (see Latin Lessons). He then engages with a powerful tribe of Germans, who had made a military settlement in Eastern Gaul, and drives them, with their chief Ariovistus, beyond the Rhine. II. A formidable conspiracy of the northern populations of Gaul is suppressed, with the almost complete extermination of the bravest Belgian tribe, the Nervii, in a battle which seems to have been the most desperate of all Caesar ever fought. In this campaign, the coast towns of the west and northwest (Brittany) are reduced to submission. III. After a brief conflict with the mountaineers of the Alps, who attacked the Roman armies on their march, the chief operations are the conquest of the coast tribes of Brittany (Veneti, etc.), in a warfare of curious naval engineering in the shallow tidewater inlets and among the rocky shores. During the season, the tribes of the south-west (Aquitani), a mining population, allied to the Iberians or Basques, are reduced by one of Caesar's officers. 224 LATIN READER. IV. An attack from the Germans-on northern Gaul is repulsed; and Caesar follows them, by a bridge of timber hastily built, across the Rhine. Returning, he crosses to Britain in the early autumn, for a visit of exploration. V. The partial conquest of Britain (second invasion) is followed by various movements in northern Gaul, in which the desperate condition of the Roman garrisons is relieved by the prudent and brave conduct of' Labienus and Quintus Cicero. VI. Caesar makes a brief expedition across the Rhine, against the Germans. Some general disturbances are quelled, and northern Gaul is reduced to peace. VII. Vercingetorix, a brave and high-spirited chief of southern Gaul, effects a conspiracy of the whole country, which is at length subdued. Vercingetorix, in brilliant equipment, surrenders himself, to secure the quiet of the country, and is taken in chains to Rome, where he is afterwards put to death in Coesar's triumph. VIII. Slight insurrections, breaking out here and there, are easily subdued; and the subjugation of Gaul is made complete. It was the custom of Caesar, in the intervals of these campaigns, to pass the winter in Italy, or to visit his province of Illyria, keeping himself informed of the political affairs of Rome, and the movements of Pompey, who held the chief power there, and was at one time the sole consul. At the close of the Gallic war, being jealous of Caesar's power, the party of Pompey required that he should disband his army. This he refused to do, unless Pompey should make an equal surrender of military force. From these demands grew the suspicion of false play on each side, until the Civil War broke out (B.c. 49), and Pompey fled to Greece, where he was defeated the following year at Pharsalia. The first expedition to Britain was in the fourth year of Caesar's command in Gaul, B.C. 55. The early part of the summer was occupied with campaigns in Northern Gaul and Germany. It was known to Caesar that the Gauls received aid, or at least sympathy, from their kindred in Britain; he determined, therefore, although it was too late for a regular campaign, to pay a visit to the island, of which very little was known beyond the fact that it was inhabited, like Gaul, NOTES — JULIUS C.ESAR. 225 by Celts. "His object was to obtain a personal acquaintance with the country, its chiefs and people; to thrust himself in some way into their affairs, and establish such relations with them as might afford a convenient pretext for further interference at a future time." (Merivale.) The Celts of Southern Britain were of the Cymric branch of the race, now represented by the remnants of the early Britons still occupying Wales and Cornwall. It would appear that the Celts of Belgium and Armorica were also Cymric; while the rest of the Gauls, like the inhabitants of Ireland, belonged to the Gaelic branch of this race. PAGE l. 6. parte, ~ 54, x. 9. contendit, ~ 58, I. — bellis ~ 55, —. subministrata, sc. esse, ~ 34, a. 10. inde, i.e. a Britannia. 11. deficeret, ~ 57; should be insuffcient. 12. usui, ~ 51, vii. we should say, of great service. - fore has for its subject the substantive clause si... cognovisset. 13. adisset, ~ 57, iii.; ~ 58, ii.; we should say, should visit. 14. fere does not mean almost (which is prope), but for the most part. 15. Neque; ~ 43, 10 and 11. -temere, without special object. 16. his ipsis, dat. after notum. 18. Gallias, plural, because of the subdivision into Gallic and Belgic.-vocatis, ~ 72, 3; having called. 19. neque... neque, neither... nor. — esset (~ 67, I. 1) depends upon reperire. 21. institutis, ~ 54, III. 22. ad depends upon idonei, ~ 51, I., note. - majorum navium, i.e., ships of war, etc. 24. cognoscenda, ~ 73, and Iv. - facerat, ~ 62, II. 1; before running any risk. 27. se refers to the subject of the principal clause, Caesar.quam primum, ~ 17, v. 5, as soon as possible. - revertatur, ~ 70, I. 12. 1. Morinos: the Morini inhabited Flanders and Artois. just where Gaul is nearest Britain.'5 226 LATIN READER. 1]2. 3. quam classem, ~ 48, III., 2d. note. -superiore, former. 4. ad,for; the war with the Veneti, who lived on the coast of Brittany, had been chiefly naval. 5. jubet, ~ 68, III. sc. classem. 6. per mercatores, ~ 54, I. end.'7. polliceantur, ~ 64, I.; polliceantur is here followed by the pres. inf.; an unusual construction, see ~ 67, III. and 2. 10. domum, ~ 55, iii. 2. 11. remittit, ~ 57, ii. - Commium; Saulcy is of opinion that these negotiations were not in good faith, and that Commius himself had a secret understanding with the Britons. 12. ibi, i.e., in Atrebatibus; the Atrebates were east of the Morini. 13. quem, ~ 67, I. 2. 14. in his regionibus, i.e., Britain. 15. magni, ~ 54, Ix. 1.- huic, ~ 51, In. 16. possit, ~ 66, II. — adeat, ~ 64, iv. - civitates, ~ 52, I. 1. 17. fidem, faith, and so a promise of faithful protection; to follow or accept the protection of the Roman people, is to submit themselves to them. - se, i.e., Caesar. 19. quantum, sc. tantum, ~ 22, i., as much as. — ei, to one, ~ 20, ii. 20. auderet, ~ 63, iI. (There is a slight reproach in this subj.). 21. die, ~ 55, I. 24. vigilia: the Roman night, between sunset and sunrise, was divided, for military purposes, into four watches; the third watch therefore would average 3 A.M.; at this season, somewhat earlier. - solvit, sc. naves. Portus Itius, from which the expedition sailed, is identified by the Emperor Napoleon III. with Boulogne; by Merivale and Saulcy, with Witsand, a village between Boulogne and Calais. Witsand (white sand) was during the middle ages the chief port of embarcation for England; but its harbor is now blocked up with sand. The name Itius is probably connected with itus - the harbor for transit. 27. esset, ~ 62, I. — hora; the day, between sunrise and sunset, was divided into twelve hours; the fourth hour at this season, would be between 8 and 9 A.M. 30. Cujus, ~ 48, Iv. 31. angustis, i.e., near the shore. NOTES-JULIUS CAESAR. 227 13. 2. The tribuni were the regular commanders of the legion, six to each legion, holding the command for two months in the year (Hib. ~ 155). They were originally appointed by the commander, but at this time were partly chosen by the people in the comitia of the tribes. The legati were aids of the general, with no regular command; but on account of the inexperience of the tribunes, Cmesar appointed a legatus to command each legion in battle (B. G. I. 52), and after this time each legion was regularly commanded by a legatus. 4. cognosset, ~ 66, I. - ut as, depending on administrarentur. 5. rei militaris ratio, the rules of military science; ratio, from reor, to calculate, means the process of calculation, and so the rule or principle reasoned out. - maritimae res, naval tactics. 6. ut cum, since; ut is used to strengthen cum. 7. ad nutum et ad tempus form a combined idea, at the very moment of command. 8. administrarentur, ~ 64, Iv. 10. passuum, ~ 18, 3; the passus, pace, was a little under five feet, so that the thousand paces, or Roman mile, was somewhat shorter than our mile. Hb. ~ 187. 11. litore, ~ 54, x. -The fleet had at first arrived opposite Dover; a calculation of the tides shows that in the afternoon of this day the tide made for the East; after doubling the South Foreland, the fleet found itself at the beach of Deal (Merivale). 13. quo genere, i.e., essedariis, those who fought from the essedum, or two-wheeled war-chariot. 14. copiis; exception to ~ 54, ii. Note to "Accompaniment." 15. nostros, 47, iii. note.- prohibebant, attempted to prevent. 16. magnitudinem, ~ 54, I. first note. 17. nisi in alto, except in deep water. - militibus, ~ 51 viii.; it was necessaryfor the soldiers to leap down, etc. 18. locis and manibus, 54, x. 20. desiliendum, ~ 73, I. 21. hostibus, ~ 54, ii. third note. 23. conjicerent, ~ 61, 2. 24. insuefactos, i.e., to going into the water. 25. generis, ~ 50, iIi. 2. 27. uti and utebantur, manifest. 228 LATIN READER. 32. tormentis; the Roman armies carried with them engines for hurling stones, darts, &c., so efficient that they may be fairly reckoned as a substitute for modern artillery. 33. quae res, ~ 48, v. 14. 1. nostris, ~ 47, II. note, and v. note. 3. constiterunt, were checked. - ac, and more than that (~ 43, 1).- paulum modo, a very little. 5. qui relates to is understood, subj. of inquit. - aquilam, the silver eagle, introduced by Marius as standard of the legion; carried by the chief centurion, or primipilus (Hb. 158). 6. legioni, ~ 51, I. Dativus commodi et incommodi. 7. Desilite, ~ 58, III. — vultis, ~ 59, I. II. and note, III. 8. certe, ~ 41, ii. 3. 9. praestitero, ~ 57, iii.; i.e., will be able to say that I have done my duty. 12. inter se, one another. - universi (uni versi, all turned into one), all with one accord. 13. proximis primis, the nearest ships of the first line. 14. subsecuti. i.e., those on board. 16. Pugnatum est, the battle was fought, or the fight went on, ~ 39, 5. 18. alius alia ex navi, one from one ship, another from another, ~ 47, Ix. 19. quibuscumque, ~ 21, I. note; its antecedent is iis (signis) understood, depending on aggregabat. 26. speculatoria navigia; swift boats, used for exploring and reconnoitring. 27. quos... his, ~ 48, III. end. Notice the use of the imperfect tense through this description, indicating that these circumstances took place again and again. 28. simul, sc. atque, as soon as, ~ 43, 9. 30. neque potuerunt, but were not able. 31. insulam capere, reach the island; the transports containing the cavalry had been detained. 15. 3. The omission of the conjunction et [after miserunt] is very common. - imperasset stands for imperaverit (fut. perf.) in Oratio Recta; it becomes plup. subj. by ~ 57 (after polliciti sunt) and ~ 67, II. (after facturos esse). — facturos, ~ 67, in. 2. 5. quem, ~ 52, vI. NOTES -JULIUS C~ESAR. 229 7. oratoris modo, in the character of an ambassador. 9. in petenda pace, ~ 73, v. 11. ut ignosceretur, sc. iis, that pardon should be given them, ~ 51, III. second note; ignosco governs the dat. (ut ignosceret iis), and therefore cannot be used personally in the pass.; ut ignoscerentur would be bad Latin. 14. intulissent, after quod, ~ 63, 1. -ignoscere, sc. se, ~ 67, I. end. 15. imperavit, sc. iis, demanded of them, ~ 51, iII. end. — quorum, 50, ii. 1. 16. arcessitam, which had to be fetched, ~ 72, 1. 21. post... quam, ~ 56, III.; it might also be die quarto postquam; see ~ 55, i. note. 23. supra, ~ 56, ii. end; see p. 12. 25. ex superiore portu, the cavalry had sailed from a point eight miles east of that from which the infantry had started. 27. earum, ~ 50, i. 2. — posset, ~ 65, I. — aliae.. aliae, ~ 22, II. 29. occasum, ~ 56, II. 1. 30. sui, ~ 19, ii. and III.; ~ 50, III.; to themselves. - adversa nocte, ~ 54, x., although the night was unfavorable. 32. ut esset, ~ 70, ii.; this full moon has been determined by astronomical calculations to have been on the night of August 30. 33. aestus; it will be remembered that there are no tides in the Mediterranean, so that this phenomenon was strange and appalling to the Romans. 16. 2. transportandum curaverat, had had the army conveyed. 7. essent, ~ 63, III. 11. Neque; it is often best in translating to divide this word (= et non), and join the negative with some other word; for on the one hand there were no other, etc. 11. possent, ~ 65, Iv. 2. 13. constabat, it was an established fact; its subjeet is hiemari... oportere; that of oportere is hiemari in Gallia. 14. his in locis; the preposition often stands after the first word it governs, when this is a pronoun agreeing with a noun. 20. hoc, ~ 54, I.; for this reason. 22. factu, ~ 74, ii. —duxerunt, thought, has for its subject, principes. 230 LATIN READER. 24. res has a great variety of meaning in different connections; here hostilities. 25. inferendi, ~ 73, III. first note. 31. eventu,fate. -ex eo quod, from this (thefact), that. 32. id is subject of fore. 33. suspicabatur, began to suspect. 17. 3. earum, ~ 48, III. top of p. 58. 6. administraretur, ~ 63, III. 7. reliquis... posset, ~ 70; a substantive clause governed by effecit. 9. frumentatum, ~ 74, 1,- neque, ~ 43, I. note. 10. belli, ~ 50, i. 1. 12. ventitaret, ~ 36, III. 14. quam consuetudo ferret, than was customary. 15. partem, 48, III. 16. consilii, ~ 50, III. 3; some new design. 17. The cohort was the tenth part of a legion, containing six hundred men (Hb. 158); one cohort was posted at each of the four gates of the camp (Hb. 160). 26. disperses... occupatos, while they were scattered, etc. 28. incertis ordinibus, ~ 54, x. expressing the reason. 32. equorum, ~ 50, I. 33. insinuaverunt, ~ 57, III. 18. 3. ita... ut, in such a way that.- illi, the warriors. 6. praestant, they display or unite. 8. incitatos, at full speed. - brevi, in a moment. 11. rebus, under these circumstances. - nostris, ~ 51, II. 18. occupatis, while our men were busy, so that they could not attend to matters, the country-people [see p. 17, 1. 11] left their homes, and got out of their reach. 20. dies, ~ 55, I. 21. continerent, ~ 65, I.; such as kept, &c. 25. sui, ~ 73, ii. note. 30. The substantive clause ut... effulgerent is'in apposition with idem, which is the subject of fore. 19. 3. spatio, ~ 55, II. end. 10. aequinoctii; the season of the equinox is usually stormy. 15. eosdem quos, the same as. - reliquae, sc. ceperunt. NOTES-JULIUS C.ESAR. 23I The first invasion of Britain was only a reconnoissance; the following summer, B.C. 54, Caesar determined upon a regular invasion of the country. The early part of the season was spent in some unimportant operations, and meanwhile his lieutenants had been preparing a strong fleet of war ships and transports. July 20, according to the Emperor Napoleon III., he sailed from the Portus Itius; both startingpoint and landing-place were the same as the'tear before — Boulogne or Witsand, and Deal. 21. Africo, the south-west wind blew from Africa to Italy. 24. secutos,following, i.e., in consequence of. 27. fuit laudanda, ~ 40, ii. 28. vectoriis, ablative absolute, although, etc.; long ships of war were of course swifter than the transports. 20. 3. quae, of which. - octingentee, ~ 54, v. note. 9. praesidio, ~ 51, vII. - essent, ~ 64, L 10. eo, ~ 54, I. - navibus, ~ 51, Iv. 12. praesidio, ~ 51, v.; navibus, ~ 51, I. note; depending on praesidium; over the guard for (or of) the ships. - Q., ~ 85. 13. milia, ~ 55, II. 19. belli, ~ 54, I. second note. - ut videbatur, as it seemed. 20. succisis, ~ 72, 2; by felling thick timber, so as to make an abattis. 21. Ipsi rari, a few of them, a few being sufficient. 23. The testudo (so called from its resemblance to the shell of a tortoise) was formed by a close body of men who held their shields over their heads, overlapping in such a way, like the shingles on a roof, as to form an unbroken surface, and an almost complete protection against the enemy. Under this they were able to approach very near the enemy's works, and carry on their own engineering. 26. eos, the soldiers.- longius qualifies prosequi, which governs fugientes. 30. diei, ~ 50, end.- tripertito, derived from tres and partio; the common spelling is tripartito. 33. extremi, the hindmost of the enemy.!. -4. subsisterent, i.e., as they said, ~ 63, i.; this is one of the rare cases in which the imp. subj. may be best rendered could. 232 NOTES -JULIUS C&ESAR. 13. viderentur; we should say, it appeared that the rest could, etc. - fabros: each legion had with it a number of workpeople. 14. Labienus was (Csar's best officer, who had command in Gaul during Coesar's absence in Britain; in the civil war he joined the faction of Pompey. 15. legionibus, ~ 54, I.- sunt: ~ 66, we might expect the indicative by 66, ii.; but the statement is considered as an independent one, not a part of the subjunctive clause. 17. opera, ~ 50, I. 2. - ~ 54, Ir. end. - commodissimum, 47, iv. (3). 19. ne... quidem, ~ 41, II. 5. 20. ad, in relation to, orfor. 27. Cassivellaunus (the Roman orthography for the British or Welsh Cadwallon) was chief of the tribes about London, and to the North; his chief city was probably St. Albans. 29. Huic, ~ 51, v. 22. 1. connect ipsa with insula, and memoria with proditum. 10. plumbum album, i.e. tin. 15. fas is that which is permitted by the laws of God. 17. quam, ~ 17, v. 2. - frigoribus, the seasons of cold. 19. alter, one of the two; the correlative is inferior. 20. Cant-ium, Kent, the south-east corner of England. 22. Alterum; Caesar supposed the western coast of England to be opposite Spain. 24. dimidio, ~ 54, v. end. 25. pari spatio transmissus, of an equal length of passage, ~ 54, ii., - ablative of' description or quality. 26. atque, as, following pari, 43, 9. 27. Mona, probably Man,; the same name -was given also to Anglesea. 28. objects; lying opposite to one, i.e., on the passage. 29. dies; a true report from the high northern latitudes is ignorantly applied to the Orkney and Shetland Islands. 31. nisi, except that. - certis... mensuris, by accurate measurements by the water-clock, or clepsydra. 23. 3. maxime, in general. 4. These distances are all considerably more than the air-line. 12. vitro, woad, a plant used for dyeing blue. 14. capillo and parte are abl. of description or quality, ~ 54, ]I. 18. fuerint, ~ 57, i. first note. NOTES -JULIUS -CAESAR. 233 26, atque iis, and these too; the first cohort of each legion was made up of picked men, and stood higher in rank than the others. 27. inter se belongs with intermisso; the object of this close order was to prevent the essedi from penetrating between the cohorts. - constitissent, ~ 61, 2. 29. perruperunt, i.e. the enemy. - 30. Q. Laberius Durus, ~ 15. 31. submissis, sent up, i.e., sent as aid. 24. 1. pro, in front of, not in defence of. 4. esse, were, ~ 57, Iv. 9. Equestris, etc.; moreover, the mode of fighting with horses (i.e., for chariots) brought precisely the same peril upon them when retreating as well as when pursuing. 11. Accedebat huc ut, besides; the subject of accedebat is ut, etc., ~ 70, iI.; literally, there was added to this, that. 12. stationes, relays. 13. deinceps exciperent, relieved one after the other. 21. signis legionibusque, i.e., they followed the foragers quite to the main army. 31. consilio, i.e., of not coming again to a general engagement. 33. atque hoc aegre, and that with difficulty. 25. 2. instructas is here a participle, not an infinitive, ~ 34, Ir. end. 3. preefixis, driven in in front of the bank. 8. "The swimming and fording of rivers were among the regular exercises of the Roman legionary. Though immersed up to his chin in water, he was expert in plying his hatchet against the stakes which opposed his progress, while he held his buckler over his head not less steadily than on dry land. Behind him a constant storm of stones and darts was impelled against the enemy from the engines which always accompanied the Roman armies " (Merivale). 9. The cavalry did not form a part of the legion, but were Gallic auxiliaries. 15. servabat, watched. -ex via excedebat, kept out of the road. 24. discedi, ~ 39, 5; that any one should depart. 26. hostibus, ~ 51, II. second note. 29. his, the inhabitants of Kent. 30. castra navalia, see p. 21. -de improviso, unexpectedly. 234 LATIN READER. 26. 7. extrahi; dragged out, wasted. 8. in annos singulos, each year. - vectigalis, ~ 50, ii. 3. 13. deductis, launched. 15. commeatibus, passages. 17. tot navigationibus, ablative absolute, although, etc. The passage from the Sixth Book of the Gallic War, describing the people of Gaul and Germany, is one of the earliest and most important sources of information in regard to these races. 27. 9. redeat, ~ 64, I. shall be referred. 10. ne... egerent, ~ 70; in apposition with ejus rei. 11. auxilii, ~ 50, Iv. 5. - egeret, ~ 57, I. second note. 12. faciat, ~ 59, iv. 3. 14. summa, the constitution. 15. The passage omitted speaks of the two great factions of Gaul, at the head of one of which had stood the 2Edui, of the other the Sequani; in this contest the IEdui had succeeded in getting upon their side the decisive influence of Rome. 18. loco, in the position. 19. nullo... consilio, are summoned at no consultation, i.e., are consulted upon no occasion; in English, the collective noun common people requires a plural verb. - ere alieno, another's money, i.e., debt 22. in hos, over these, i.e., plerique.- dominis (sc. sunt). 23. duobus; see line 17. 25. religiones, the doctrines of religion. 28. eos, the Gauls. 30. admissum, committed; a frequent meaning of this word. 32. si qui, ~ 21, III. end; the usual form would be quis, when used without a noun, ~ 21, II. 33. decreto, ~ 54, I., in accordance with their decision. — sacrificiis, ~ 54, vi. sc. eos, they forbid them the sacrifices. 28. 5. incommodi limits quid. 12. CarnUitum, a tribe south-west of Paris, in the neighbourhood of Chartres and Orleans; this part of France abounds at the present day in druidical remains. 16. Brittannia; this is taken as a proof of the Cymric origin of Druidism. - reperta, ~ 67, iv. 1; it might equally well be disciplinam repertam esse. NOTES-JULIUS CAESAR. 235 22. immunitatem, freedom from burdens (munus - burden). 23. preemiis, privileges. 27. litteris mandare, commit to writing.- cum, although. 28. rationibus, relations. 30. in vulgus efferri, to be divulged to the public. 31. velint, ~ 63, I.; it is the consideration which led to instituisse. - litteris confisos, by trusting to documents. 29. 1. hoc, 51, III. end (sc. iis); persuade them of this. 2. ab allis, etc. this is the doctrine of metempsychosis, or the transmigration of souls. 4. maxime excitari, ~ 67, Iv. 2, that there is the chief incitement to virtue. 11. uti... propulsarent, in apposition with quod. 13. versantur, occupy or devote themselves. 14. ambactos; this word is perhaps of Celtic origin, and means retainers. 23. reddatur, ~ 66, II. 30. sint, ~ 69, note. 33. Deum, ~ 10, 6. —Mercurium; i.e., the god who possessed the attributes of the Roman Mercury; his Gallic name was Teutates. 30. 8. initia, the first knowledge. 16. auderet, ~ 57, IIi. end. 18. ab Dite patre, ~ 54, vii. note; Dis is usually identified with the Greek Pluto, the god of the lower world; it is a curious fact that both words mean rich. 19. Ob eam causam; because the race came from the dark lower world.into the light. 21. noctium; as in our fortnight, se'nnight. -finiunt, limit, and so reckon. 30. communicant, they join with or add to. 31. conjunctim, etc., a joint account is kept. — fructus, the interest. 32. utriusque, possessive genitive. 31. 1. vitae, etc.; this was also the case in Rome. 4. de uxoribus, etc., they examine their wives after the manner of slaves; i.e., by torture. 5. compertum est, impersonal, if anything is proved. 7. pro, considering. 236 LATIN READER. 9. supra hanc memoriam, before our day. 11. justis, complete; i.e., this was necessary to the completeness; translate, to render their funeral rites complete. 14. sanctum, established, i.e., the clause which follows. 15. re publica, public affairs. - rumore aut fama, vague rumor or definite report. 20. qua- visa sunt; what it seems good, sc. occultare. 22. per consilium, in the way of a regular assembly. 24. This paragraph is taken from Book Iv. ch. 5. 31. quorum, ~ 50, Iv. 3. — in vestigio, at once. 32. 7. ab parvulis, from boyhood. 9. inter suos, among their companions. 14. The joint proprietorship of' land, here described, with its annual distribution, finds its analogies in India, Russia, and other countries of the Aryan race (See Maine's Anc. Law. ch. vIII.) 17. quantum... agri; how much land and in what locality. 19. The true cause is probably that the property belonged to the clan, not to individuals. 20. gerundi, ~ 1; top of p. 2. - agricultura, for agriculture; the ablative is the usual construction with verbs of changing. 21. parare, acquire. 23. vitandos, ~ 47, II. (1). 27. The name of the Suevi is generally supposed to mean wandering (sway back and forth); from it is derived the modern Swabia (Baden and Wiirtemberg). - The two paragraphs which follow are from the first and second chapters of the Fourth Book. 29. singula, 18, II. 1. 33. 4. partem, ~ 52, IV., in greatest part. 7. officio, ~ 54, I,., render, accustomed to. 8. omnino, with negatives, means at all. -faciant, ~ 63, I.; it is the explanation given of the word libertate. 10. adduxerunt, ~ 27, III. 3. 13. et corresponds to neque above. - lavantur, 3d. conj. here. 14. eo, ~ 54,., for this reason. 16. Quin etiam, nay even. 18. pretio, ~ 54, ix. 20. summi laboris, capable of, etc., ~ 50, i. 2. 33. expulsos agrees with finitimos, which is subj. of cedere. — virtutis, ~ 50, III. 4. 17. rerum limits fides; confidence in respect to all things, etc. NOTES —CQUINTUS CURTIUS. 237 34. 3. Tacitus in his Germania (ch. VII.) says: "Reges ex nobilitate, duces ex virtute inruunt." In ch. xI. he speaks more in detail of the power of the principes. 12. qui, etc., "who wish to follow, let them present themselves," ~ 67, iI. 1. Tacitus, ch. xiii., describes this custom of personal attachment to a chief, which was one of the principal elements of the feudal system. 20. sanctos, inviolable. 26. The Hercynian Forest was the general name for the mountain region of Swabia, Thuringia, and Bohemia, which separates the waters of the Danube from those of the North Sea and Baltic. 32. Provinciae, i.e., Gallia Transalpina, the modern Provence and neighboring provinces. 35. 2. ipsi, the Gauls; illis, the Germans. 4. expedito, for one with no incumbrance, i.e., a good walker; at the present day, distances are measured in Switzerland, and often in Germany, by hours, not miles. 8. recta regione, along the course. 12. hujus Germaniae, i.e., which we are acquainted with. 17. prodenda, deserving to be, etc. 19. Probably a hearsay description of the reindeer. 25. alces elks; the Latin c was probably sounded like k 26. varietas, i.e., the changes at different seasons. 27. mutilma refers to the blunted horns of these animals. 36. 3. summa species, every appearance. 6. uri; from these the Swiss canton of Uri is thought to have taken its name, as Bern did from the bear. 7. specie, ~ 54, ii.; the limiting genitive tauri serves the purpose of an adjective. 11. adolescentes, 36, I., while growing up. 15. mansuefieri, ~ 37, vIr. end. 18. ab labris, around the rims. QUINTUS CURTIUS RUFUS. The precise date of the life of Quintus Curtius is not known; but it is supposed that he lived in the first century after Christ: he was probably a rhetorician, who selected the 238 LATIN READER. career of Alexander as a suitable subject for a piece of composition. As a history his work has little value; but from the grace and brilliancy of its style it has always been a favorite. The first two books are wanting; the third commences with the year B.C. 333, when Alexander, after his victory on the Granicus, is about to push on against the Persian empire. The period of Grecian glory under the supremacy of Athens, Sparta, and Thebes was past. Philip of Macedon, father of Alexander, had overthrown the liberty of Greece in the battle of Chseronea, B.C. 338, and was about to take up anew the old hereditary war against Persia, when he was assassinated (B.C. 336), and succeeded by his son Alexander, then a youth of twenty years. Alexander, who had genius and spirit, at once took up his father's plans. In 334 he gained a victory over Darius on the river Granicus, and then advanced through Asia Minor. Early the next year, he entered Cilicia; and now Darius abandoned his defensive policy, left his advantageous position in Mesopotamia, and advanced to meet the invader. This change of policy proved his ruin, as it would have been easy to prevent Alexander from crossing the mountains which separate Cilicia from Syria. The following extract begins with the entrance of Alexander into Cilicia. 37. 8. Castra Cyri, ~ 46. ~ 52, III. (3). The name of this place is analogous to English names like Leicester, Winchester, in which the root is Castra, and which date from the Roman occupation of Britain. Cyrus the Great, founder of the Persian Empire, overthrew Croesus B.C. 546. 11. ab aditu; ~ 54, vI. note. 12. munimenta, object of imitante, which is abl. abs. 15. Memnon was the best general of Darius, and the originator of his former defensive policy: he had just died, - an irreparable loss to the King. 19. fuit, it would have been, ~ 59, note. 25. vindicare debuerat, he ought to have defended; as we cannot form any past tense of ought, we are obliged to use the perfect infinitive in English; ~ 57, IV., note. NOTES —Q-UINTUS CURTIUS. 239 38. 1. vel, even. 3. cum, ~ 43, has here something of a causal force, and takes the subjunctive; render, rising from the sea. 4. cornu, sharp point. 6. mari cedit, it retreats from the sea. 8. eadem, i.e., Cilicia, sc. est. 12. tractu, current. - puro, clean. - quippe, since; this use of quippe for quoniam, is very common in Curtius and other late writers. 15. multa, etc.; we should say, pleasant banks. 19. sedes, positions; Thebes, ~ 9, 5.; in app. with urbium. - Typhon, a fire-breathing monster of mythology. 39. 1. ipsos, the archers; they were to be as cautious as if actually engaged in battle. 2. Tarson: ~ 10, 1. — tum maxime, just at that time. 8. Mediam, sc. urbem, ~ 47, vIII. 10. aliam agrees with oram; Ciliciae limits oram understood. -- vapore, the steaming heat, or sultriness. 14. decorum agrees with the clause si... contentum. 16. cultu seems to refer to the bath, which is contrasted with the luxurious baths of the Romans; a simple and easily prepared care of the body: (Crosby.) It is sometimes referred to his clothing. 17. ingressi, sc. regis; this genitive limits artus. 31. Quem, subject of daturum, ~ 67, Iu. 2. 33. penetrarent, ~ 61, 2. 40. 5. sui, ~ 50, III. 2. 11. in Ciliciam; the ace., because motion is implied in fore. 13. sibi, ~ 51, I. note. - manibus, ~ 51, v. end. 16. articulo, juncture. 19. provocor, challenged. — superbas; "in which he ordered them to bring the mad son of Philip to him alive and in chains." Crosby. 20. fortunam, etc.; had my fate in counsel with him; i.e., took counsel with it. 21. licet, ~ 39, 1.- arbitrio meo, by my own power. 28. ccepere, ~ 49, I. end. 30. injuria, unjustly, ~ 54, II. note. 31. a latere ipsius,from his own side, i.e., some among his followers. 240 LATIN READER. 33. daturum se is the subject of pronunciari, depending on jusserat; this statement is hardly in keeping with the amiable character of Darius. 41. 6. puero comes, ~ 51, I. note; his companion when a boy. - ut, as. 8. non preeceps sed strenuum, not violent, but powerful. 15. id ipsum, even this; i.e., quod... sumpturus esset. 16. sumpturus esset, ~ 66, i. - ~ 40. 18. purpuratorum; the courtiers, clothed in the royal purple. 22. in utramque partem, on either side of the question. 24. perseverem, ~ 60, 3. 25. datum fuerit, ~ 57, I. end. 27. At, ~ 43, 2. 32. assumpto, having passed. 42. 10. ab isto ore; i.e., as depending upon thy life. 11. isto, ~ 22, II. - parricidii; i.e., because the King is the father of his country; the same word is applied to the murder of any near relative, or to treason to one's country. 15. laxa animum, relieve your mind. - sollicitudine, ~ 44, II. 19. permisissent, ~ 59, IV. 2. 20. animum, disposition, i.e., towards you. - alio, sc. modo. 27. interclusus etc.; his breath was obstructed. 32. matris, ~ 50, Iv. 1; eum is omitted. 43. 3. exspectatione, ~ 54, v. 8. grates habebant, expressed thanks, 11. utique, especially. - vel, whether it was that, ~ 43, 3. 21. artibus, the training or education. -Darius was at this time in Mesopotamia, where he had intended to await the advance of Alexander; but, having changed his plan after the death of Memnon, he moved into Syria. 26. celeritate, sc. tanta. - grave, unwieldy. 27. eo, i.e., its banks. 31. cujus, ~ 54, III. note.- ~ 50, IV. 6. 44. 1. otium, a halt. 3. 2Esculapius was the god of healing: Alexander showed his confidence in his own fortune, by instituting games to him, instead of to the god of war. 6. tractus ejus, of that section. - sure facta ditionis, were reduced under his power, ~ 50, I.; note; sc. esse. NOTES QJINTUS CURTIUS. 24I 9. alteris castris, by a second day's march. 14. quoque, ~ 41, II. 1. 17. idem (i.e., Parmenio) et =: at once. 20. utrum... an, ~ 71. ii.; the double form utrumne is hardly found, except in poetry. 23. prelio; the usual spelling is with oA. Darius was in Syria, with a great superiority in numbers, as well as position; for his army consisted largely of cavalry, for which this broad plain gave great advantages. If the Greeks waited where they were, on the other hand, the Persians would be able to bring no larger forces into battle than they themselves, on account of the narrowness of the ground. 26. circumiri, ~ 52, ii. 2.- ancipiti, on two sides. 28. vincerentur, ~ 64, III.; the non does not belong with ne, but corresponds to sed. 45. 1. sede, abl. of price; we should say, had exchanged his native home for exile; see note on p. 32, 1. 20. 7. nobilitate, ~ 54, Iv. 8. literas; the singular means a letter of the alphabet, the plural an epistle, writings, or literature. 12. initi, ~ 72, 2; of having entered upon. 13. redderetur, ~ 62, II. 3. 14. eam, subject of dari. — sigillo, ~ 54, x. 18. jussu, ~ 13, 4; such nouns are most often used in ace. or abl. 24. damnaret, ~ 57; in oratio recta, this would be si damnet, by ~ 59, IV. 1. 28. fidem, sc. esse. 29. velle, sc. Grecos. 30. diversa, to the enemy. — commissum, sc. sibi. 33. futuros, in order that they might be: ~ 64, v. 5. 46. 1. sanctus, holy (not sacred), conscientious. - negat is generally used for a negative assertion; Darius declares that he will not; or, refuses, etc. 4. sibi, ~ 51, III. end and Iv. - crediturum, ~ 67, ii. 2. 5. imbuisset, ~ 57, III. - neminem, subject of debere. 6. capite, ~ 50, iv. 2, end. 9. fidei, ~ 50, I. 2.- haberi, sc. eum, ~ 48, IIr. note. 11. ipsum quidem, he for his part. 13. Fama, etc., wars depend upon rumor. 18. servato.. more: if the custom of the ancestors were kept. i6 242 LATIN READER. 26. obtulerint, ~ 66, I.: who [as they asserted], etc. 21. regem, i.e., Alexander. -sua, i.e., of Darius. 30. verius, ~ 47, vII. 47. 6. relicta, ~ 10, 2. -fugerent, ~ 65, II.: were flying, not would fly; the Persians had made a flank movement past the Macedonians, and taken the town of Issus, which Alexander had just left. 8. excepti, left behind. 19. adesset, se., utrum, ~ 71, ii. note. 22. campis, ~ 55, III. 5. 24. cum: although. - incondita: undisciplined. 27. l1etus decernendum esse: glad that he was to fight.quod, as; a relative, referring to the clause that follows. 32. nec injuria: and not without reason. 33. esset, ~ 57, v.: we should say how fickle she is. 48. 2. majora, sc., esse. periculis, ~ 54, v. 3. sicut dubium esset: as it was doubtful, ~ 66, i. - an: this use of' an for utrum, in a single dependent question, is not common in prose. 4. cum magna laude, ~ 54, In. first note. 6. vigilia: see note on p. 12, 1. 24. 10. The tuba was a long straight horn, with a harsh sound, used for infantry. 13. The stadium, or distance marked out for foot-races, was a Greek measure, of about one eighth of a mile. 14. The agmen (from ago, ~ 44, iii. 3) is the army marching; acies, the line of battle. - Alexander was now retracing his steps towards Issos, and each army was facing towards its own country. 17. etiam, sc., eos, subj. of occurrere. 18. non mediocris: immoderate; this is the figure called lit6tes, by which a thing is affirmed by denying its opposite. 21. discurrentium, i.e., to give orders and take their positions. 49. 2. destinata, ~ 47, iv. (1). 11. milibus, ~ 46; it cannot agree with peditibus (~ 18, I. 3). 12. For the Macedonian phalanx see Hb. 121; it was the most famous military order that ever existed, for compact and concentrated force. 17. assueta; this verb may be followed by the dative, or by the ablative of means -practised in the office of body-guard. 18. Hyrcania was east, Media south of the Caspian Sea. NOTES Q.UINTUS CURTIUS. 243 22. Quicquid, sc., lo 24. stabant, rested on. 50. 5. et ipsi, these also. 10. illi, the barbarians towards the mountains, opposed by the Agrianians. 14. quod is subj. of incesseretur, depending on timuerat ne. 17. " At first the breadth of practicable road was so confined as to admit only a narrow column of march, with the cavalry following the infantry; presently it widened, enabling Alexander to enlarge his front, by bringing up successively the divisions of the phalanx." Grote. 24. major exercitus numero: louder than the numbers would warrant. 25. circumjecta, ~ 47, In. (2). 28. suspensi, exhausted. 51. 3. olim may refer either to past or to future time - either, they who had once freed the world [a hyperbolical allusion to the Greek wars of freedom], and whose gods, Hercules and Bacchus, had traversed wide regions; or, that they would now free the world, and make their way to the limits which these gods had once reached. The latter appears to be Crosby's interpretation, and is perhaps best, although there is certainly an inconsistency between liberatores and imposituros jugum. 9. gladio, ~ 54, vII. 10. The umbo, boss, was a metallic point projecting centre of the shield. 11. The Athenians and Bceotians had been vanquished by Alexander's father, Philip, in the great battle of Chberonea, five years before: B.C. 338. 12. Bceotime and urbis (i.e., Thebes) both limit species. 19. The invasion of Darius was B.c. 490, that of Xerxes in 480. The Persian kings sent ambassadors to Greece, demanding of each city earth and water, as symbols of absolute submission. 22. ruinis, from ruo: by tearing down. 24. rapto: upon what they stole. 27. Irent, ~ 67, II. I; in oratio recta it would be ite; for the tense, see ~ 57. - feminis, ~ 51, v. note. 33. decernere, ~ 68, Ir. The oriental nations excelled greatly in cavalry, which was the weak point of the Greeks and Romans. The battle upon the Greek left was vigorously contested. 244 LATIN READER. 52. 2. dextrum: can this mean lkevum? We have seen (p. 50, 1. 10) that the enemy had been driven on Alexander's right. 8. conjungi, ~ 23, 3. 9. ipsi, i.e., the troops of Parmenio, on the left centre. 12. simul, sc. atque, ~ 43, 9. 15. Fighting at a distance, with arrows, javelins, etc., was called eminus (e manus); with the sword, cominus. It will be remembered that the Greek mercenaries of Darius were upon this wing, towards the sea, so that "'Greek met Greek." 20. dimicarent, ~ 61, 1. 27. Alexander is here described as making for Darius himself, in the centre of the line; but the romantic details given here by Curtius are not substantiated by the best authorities. 28. opimum, in allusion to the spolia opima, Hb. 56. 53. 2. in parcissimis, one of afew. 6. similis ruinae, as if they had been swept down. 9. adverso corpore, in front. 27. in illud cornu: on that wing; the fight had been severe at this point, until Darius himself fled. Meanwhile, the Thessalians, on the Greek left, had likewise succeeded in putting their antagonists to flight. 28. serie laminarum, plate armor. 30. agmen moliebantur, formed into column. 54. 1. utrimque, on both wings. 8. partibus; the plural, partes, often means party, side. 10. haud sane, etc., i.e., in good order. 12. qua, ~ 55, Iv. 20. quibus, ~ 51, v. note. — quo: in proportion as; understand eo with violentius, ~ 54, v. end. 26. impotentis (sc., sui, powerless over itself): arrogant. 30. ita very frequently is used with ut following; it need not be translated at all. 31. ut... exciperent, ~ 70 and Ii. 33. semet; met is an emphatic addition, ~ 19, II. end. 55. 1. illa, the former; haec, the latter: ~ 20, It. 11. decoris, from decor (not dec6ris, from decus). - veris quondam is contrasted with tune alienis. 13. calamitatis, ~ 50, Iv. 1. 21. im endio, ~ 54, ix. -stetit: cost. NOTES —.Q0INTUS CURTIUS. 245 25. assueverat, was intimate. 32. pavoris, panic; fear is timor, dread, metus. 56. 10. Sardis, ~ 11, I. 2.- primo, ~ 41, II. 4. 17. The subj. of nuntiari is missum se a rege. 18. actum est means it is all over. 21. possent, ~ 63, iI. 28. -Itaque, ~ 43, 5. 31. officio, ~ 54, 1II. 33. apparatu: in respect to the splendor. 57. 5. haberi, to be rendered. 6. sepeliret, ~ 64, IV., after permitti. 7. pro habitu, in a manner suited to the condition. 11. justis, regular or due ceremonies. 14. " It is certain (from the extract now remaining of this letter [written by Alexander after the battle]) that he never saw, nor ever entertained the idea of seeing, the captive wife of Darius, said to be the most beautiful woman in Asia; moreover, he even declined to hear encomiums upon her beauty." (Grote.) 17. et hic; referring to their close intimacy. 31. vellem, ~ 60, 2, note. 48. Within three years after the battle of Issus, the empire of Darius was utterly overthrown, and he himself was assassinated. Alexander was now at the height of human power; but, in becoming an Asiatic sovereign, he lost the generous and noble qualities of his youth, and became a passionate and treacherous tyrant. His treatment of his early friend, Clitus, the brother of his nurse, in B.c. 228, is an illustration of this change of character. His army had penetrated far to the east of the Caspian Sea, to Maracanda, the modern Samarcand. 8. receptacula, ~ 46, in apposition with turres. 9. aetatibus, generations; ~ 55, I. 2. 12. Lysimachus was one of the generals of Alexander, who divided his empire after his death; he became king of Thrace. 14. quo, i.e., Lysimachus. 15. adjecit, added.- tam, as well. 21. Nam, ~ 43, 4. 24. crediderim, ~ 60, note, and 2. 246 LATIN READER. 26. defunctus erat, ~ 61, 2, note. - scivere, decreed. 31. Maracanda, a neuter plural. 59. 1. provinciam; this was the important satrapy of Sogdianta. 2. The battle on the river Granicus was the first great victory gained by Alexander over the Persians, B.C. 334. 5. bellicis ~ 44, Iv. 2. 10. in posterum, for the next ddy. 13. gravis, offensive. 16. Chaeroneam; see note on p. 51, 1. 11. - operis; the result of his labors. 17. sibi, firom him; dative of disadvantage, ~' 51, i. note. 29. It would appear that while Alexander was away upon this expedition, Philip visited the island of Samothrace, falned for the peculiar and mysterious rites of the Cabiri, and was initiated into their mysteries, initia. 60. 2. cubabant; this refers to the custom of reclining at meals: they leaned upon the left elbow, and the neighbor towards whom any one's face was turned was said to be infra eum. 3. Euripides was a great tragic poet of Athens, of the fifth century, B.C. 12. preesentibus, i.e., the exploits of Alexander. 14. quis refers to ea understood, object of audiret; this form of the dative and ablative is frequent in later writers. 17. remittente, sc. eo; ablative absolute. 19. Parmenio, the general of Alexander who had done such good service in the battle of Issus, had been shortly before assassinated by the king's order. - de, over. 21. animi prava contentione, a violent outbreak of temper; he had long concealed his indignation at the insolence and injustice of Alexander. 24. arbitrium agis, pass judgment; here he contrasts himself with the flatterers of Alexander. - preecipuum, sc. praemium. 28. sortitas, having obtained by lot; i.e., possessing. 32. heesuros fuisse, ~ 67, i. 2, note. 61[. 1. Alexander, King of Epirus, brother of Olympias, the mother of Alexander the Great, crossed over into Italy B.C. 332, and fbught against the Samnites, etc.; he was assassinated in 326. 7. eum, Clitus; sibi, Alexander; semetipso, Clitus. 13. Observe the taunt in the words pectore and tergum. NOTES -- QUINTUS CURTIUS. 247 16. Attalus was an officer of Philip, uncle of his wife Cleopatra; he was assassinated by Alexander's order shortly after his accession to the throne. 17. In his expedition to Egypt, B.C. 331, Alexander had visited the famous oracle of Jupiter Ammon, and obtained assurance that he was the son of this god. - assereret, ~ 66, I. 18. se, Clitus; patrem, Zeus (Jupiter). 21. olim, for some time. 27. Ptolemwus was afterwards King of Egypt; Perdiccas was the officer to whom Alexander gave his ring on his death-bed, and who was guardian of his infant son, until killed in a mutiny. 62. 10. jam non, ~ 41, ii. 2. 16. ingeniis, ~ 51, Iv. 17. perpendimus, ~ 70, Iv. 21. abusum agrees with virum, subject of occisum. 26. paulo ante qualifies convivae, ~ 47, III. end. 33. Laniare, ~ 49, III. 63. 4. num, ~ 71, I. 5. subit; it occurs to him. - Liber (Bacchus) had been offended by this slight. 12. bestiae, ~ 51, vIII. - alias... alias; sometimes... at other times, ~ 22, ii. 17. pro mea gloria, ~ 51, I. third rem. 19. omnibus ejus, ~ 51, v.; all her friends. 22. sine memoria, without putting her in mind. 30. puderet, ~ 64, II. 31. prohibituri, ~ 59, ii. note; and they would have, etc. During the year which followed, Alexander pursued his conquests in the East, and in the spring of B.C. 326 entered India, crossed the river Indus, and arrived on the banks of the Hydaspes, now the Jelum. 64. 8. gravioribus quam, etc., too heavy to be shot. 15. diffusus; this word, with elisus below, takes the gender of amnis Hydaspis, implied in flumen, - the masculine, implying the vigor and fbrce of the living stream. 17. Nec impetum coercebat, nor did it check its swiftness, as might have been expected. 19. elisus, with broken course; rapids. 23. de industria irritate, purposely made furious. 248 LATIN READER. 25. pectora is obj. of percusserant, and se of experts 31. parve rei discrimine, by the test of a slight skirmish. 65. 4. partium, of their tribe; see note on p. 54, 1. 8. 6. Notice the tenses; transnavere simply states a past action, tenebat describes the condition of the island. 18. eadem, also, - tegendis, ~ 73, III. 19. ripa, ~ 54, vI.: the common usage would be a ripa. 22. opportunitatis, ~ 50, III. 33. aequalem, i.e., in age. 66. 1. utique, at least. 7. in regionem, to the neighborhood. 14. momento, ~ 55, I. 2. 17. nox, darkness; celo, the sky. 31. humani ingeni, by a weakness of human nature. 67. 5. The shield-bearers were to protect the archers. 20. effusis habenis, at full gallop. 32. movebantur, sc. the elephants. 68. 2. gestantes, sc. id. 5. illo, i.e., Hercules, who had visited India among other places. 18. There is some confusion here and below between right and left; as it reads, both Alexander and Caenus attacked the enemy's left. 22. invehemini; the future is used here, as is frequently the case, as nearly equivalent to an imperative, like shall in English. 27. in suos acrius furit, it is more dangerous to its own side. 69. 4. statuerunt, they have rested, ~ 57, HI. 6. molientes ictus, preparing to shoot. 10. jungere, depends upon jubebant. 12. in medium, in common. 21. concursatione, in a sudden attack. 28. manu, its trunk. 29. super se, over their heads. 31. in multum diei, until late in the day. 33. copidas; copis, a Greek word for sword or scimitar. 70. 3. It is questioned whether mortis and supplicii limit quidquam or timor; probably it is best to connect them with timor; " nor- did their fear, not only of death, but of fresh torments in death, leave anything untried" in self-defence. NOTES -- QINTUS CURTIUS. 249 11. expositus, exposed, i.e., being left alone, as well as by his conspicuous size. 17. fluentibus, relaxed. 23. regis, in appos. with Taxilis; Taxiles was an Indian king, who had allied himself with Alexander. 71. 3. resistentibus, ~ 51, iii. second remark. 18. malum, a kind of oath, the mischief! 19. rerum mearum, of my power; belli, in war; an example of two genitives, subjective and objective, limiting the same word, fame. 20. in deditos, follows clementiae. 18. Curtius here differs from Arrian, Who says (v. 19, 1), that Porus answered: "that you treat me like a king." 72. 1. aegrum, while sick. 2. contra spem, belongs with confirmatum. 4. regno, ~ 51, II. end. 6. simplicius, more impartially. After the victory over Porus, Alexander desifed to push on to the Ganges, but was dissuaded by the reluctance of his soldiers, and the unfavorable character of the omens; he therefore followed the Indus down to its mouth, and then returned to the west. 17. pecorum, ~ 50, I. 3. 18. amnis (~ 50, III.), after peritis. 19. enatam, produced by alluvial deposits; the delta of theIndus. 20. socordius asservati, too carelessly watched. 26. omnium, for omnium locorum or rerum; an exception to ~ 47, iv. 1, note. 73. 1. ipsos for se; quite common in Curtius. 18. quo (~ 54, v. end), in proportion as. 20. flumini, dat. after mixtum; adhuc qualifies leni. 22. evecti, carried past. 24. securi, regardless. 26. vice, ~ 14, I. 3; the dwellers on the Mediterranean were not accustomed to tides: see note on p. 15, 1. 33. 31. cernere videbantur, they supposed they discerned. 250 LATIN READER. 74. 1. The ships had been drawn up on land, according to the custom of the ancients. 5. prohibebant; i.e., by pushing with poles, they prevented the oars from being used. 9. non receperant, were not able to contain, governs mentes. 14. opis, ~ 14, ii. 1. 19. duorum, sc. exercituum. 22. ad manus, to blows. 27. subsederant, had been formed, existed. 31. magno tractu, with a strong movement. 33. destituta, left aground. 75. 3. Miles, the singular for the plural; the soldiery. 4. praesentibus, etc., things more terrible than these, which should follow. 8. aestum relaturum [esse] depends upon ignari. 10. Belum: it is hard to guess what beasts these can have been; the story is no doubt a rhetorical flourish. 29. mirabundi, ~ 44, v. 1. 32. occup'aret, take advantage of. 33. os, governed by evectus, ~ 52, im.:76. 2. locorum, the land. 4. altero, the second. 8. remedio, ~ 51, vII. 20. The paragraph that follows is taken from the tenth book, chap. I.; the intervening passages describe the land march of Alexander to Carmania, upon the Persian Gulf. 22. queedam, etc., some things by hearsay, others from observation. 23. subjectam, lying below. 24. ab,from, not by. 26. aestu secundo, by the flow of the tide. 28. sequi, ~ 65, ii. note. - cum connects strepitu with subisse. 29. cetera, ~ 52, iv. note. 77. 5. his; we should expect sibi. 10. omni, etc.; when all the sea-coast should have been subdued. 14. quam, ~ 48, II.; there were two provinces of Spain. 18. Libano; Mt. Lebanon was famed for its timber, as in the time of Solomon. NOTES, —- UINTUS CURTIUS. 251 After his return from the Indian expedition, Alexander was deeply afflicted by the loss of his friend Hephaestion; at whose funeral obsequies he indulged in unmeasured revel and intoxication, followed by a violent fever. It was soon manifest that he could not recover, and the soldiers were admitted to see him for the last time. 25. Intuentibus, ~ 51, I. note; it is nearly equivalent to a genitive, and may be so rendered. 27. lectum, governed by circumstantium, ~ 52, ii. 2. 7S. 1. illud ultimum, ~ 52, Iv., for the last time. 2. debito, ~ 54, vI., debt. 6. ad Hammonen; the temple of Jupiter Hammon is in Libya. 29. quoddam, as it were. 79. 11. Bella civilia; in fact, bloody wars followed, which lasted for many years, until the empire of Alexander had been shared among his generals. 13. de rege, who should be king. 15. missione, discharge. 30. imperaret, ~ 65, iv. 1. -ipsis, ~ 51, III. 80. 2. matrem: Sisygambis, the mother of Darius, who had been treated with the greatest courtesy and honor by the conqueror. 6. cui, ~ 51, III.; nubo means to veil, and so to veil for a man, i.e., marry him. -proprias, her own, private. 11. miseree, ~ 47, IIi. - ~ 51, VIII. 13. Quem, ~ 52, vi. -puellarum, ~ 50, III. 18. Artaxerxes III., Ochus, her brother, son of Artaxerxes II., had murdered all his brothers, according to the oriental fashion, that he might have no rivals. 26. Magnum agrees with documentum; Alexandro, after est understood. 28. sustinuisset vivere, had endured to live. 31. naturae fuisse, belonged to his nature, ~ 50, I. note. S1. 6. ut, although; ita, yet; a frequent use of these words. 7. juveni, ~ 51, 2. -jam, moreover. 8. quorum, ~ 47, Ii. (2); relatives follow the same rule as adjectives. 14. Illa, the following. 252 LATIN READER. 17. mutare, ~ 24, v. 3. 26. statuit, se. Fortuna. 30. diffudit; this refers to the division of his empire. CORNELIUS NEPOS. CORNELIUS NEPOS was an historian and biographer of the time of Cicero. The volume of Lives of Illustrious Commanders which passes under his name (excepting the life of Atticus, and perhaps that of Cato, which are genuine), is at best only an abridgment of his writings. Carthage was a great commercial city in Africa, a Plcenicianl colony, situated near the present site of Tunis. In B.C. 264 it engaged in a war with Rome, which had just then made itself sovereign of Italy. After three obstinate wars called the three Punic Wars (Pcenus = Phrenician), Carthage was destroyed, B.c. 146. The First Punic War (ending B.C. 241) had resulted in giving to Rome the islands of Sicily, Sardinia, and Corsica. To make good their losses, the Carthaginians took possession of Spain, which was governed for some years by IHamilcar, as governor. Some time after his death, his son Hannibal succeeded to the government, and proved the ablest and bitterest enemy that Rome ever had. S2, 6. ut superarit; ~ 57, I.; 70, II. The usual construction after verum est is the accusative with the infinitive. - cum eo, i.e., populus Romanus. -quod nisi, ~ 52, Iv., unless then. 16. erga usually expresses a friendly feeling. — qui refers to Hannibal; and indeed he. -cum Romanis, ~ 54, iI. third rem. 20. Philip V., king of Macedonia, made war upon the Romans during and after the Second Punic War. Antiochus was the king of Syria, with whom Hannibal took refuge after his banishment. - Rubro mari; this was the Indian Ocean with its gulfs. - darent operam, employ. 27. read tamquam eum (understood); on the ground that he, &c.; tamquam often has this meaning in late writers: eum is subject of sentire; alia atque, ~ 43, 9; the subjunctives that follow, fecissent and vidisset, like venissent, follow cum NOTES -CORNELIUS NEPOS. 253 83. 6. annos, ~ 54, v. note. — Karthagine, ~ 55, IIi. 1.a me, ~ 52, iII. (1), end. 11. ducere, ~ 65, ii. note. - 14. tenentem, agreeing with me understood. 20. me, ~ 52, III. (1), se. id. 31. fcederatam, i.e., to the Romans: this was B.C. 219. 84. 6. The legends made Hercules to have gone on an expedition to Spain; Graius, Greek: the real origin of the name of the Graian Alps (those about the Little St. Bernard) is unknown. 9. muniit, constructed, engineered. —ornatus, equipped, laden. 15. Clastidi, ~ 10, 4; Clastidium was a town south of the Po, which was betrayed to Hannibal: the statement here is incorrect, as the skirmish in which Scipio was wounded was on the river Ticinus. - manum conseruit, joined battle: the battle on the Trebia, B.C. 218, was the first important engagement; the victory on Lake Thrasymenus, in Etruria, was in B.c. 217; The third and overwhelming victory at Cannae was B.c. 216. - Cannensi, ~ 44, Iv. 6. —'Paulus was father of the distinguished Lucius ZEmilius Paulus, and grandfather of Publius Scipio Africanus the younger, who destroyed Carthage. 33. pugna pugnata, ~ 52, i. end. S5. 3. Capua was the chief city of Campania, the second city in Italy; it had joined Hannibal after his victory at Cannae. - The dictator was a magistrate appointed for six months with unlimited power; the next in command to him was the magister equitum. 7. dedit verba, a colloquial expression for imposed upon; the use of colloquialisms is characteristic of this writer. - ejus generis, i.e., juvencorum. 12. non ita multis, not very many. 15. Tiberius Gracchus was grandfather of -the famous tribunes; Marcellus was called the sword of Rome, front his courage; Fabius, the shield, from his prudence.- iterum, a second time. sustulit, from tollo, he took off, i.e., killed. 24. defensum, ~ 74, i. - Publius Cornelius Scipio was called Africanus from his victories in Africa. - congrederetur, ~ 64, ii. The battle of Zama was B.C. 202. 86. 10. This was B.C. 200. -his magistratibus, either ~ 54, x. or ~ 55,. -- Fregellee was an important town in Italy. 254 LATIN READER. 26. Karthagini, ~ 7, 7; ~ 55, III. 3.-reges: the correct name of these magistrates was suffites. 31. in aerario, ~ 56, I. 1, note. 87. 10. CyrEnae is the modern Barca, west of Egypt. It was a Grecian colony. - Antiochi, ~ 50, I. - cui; Antiochus. 20. scriptum agrees with the clause a... eum. 27. The island of Rhodes was at this time a very important maritime power. - quo, sc. prcelio. 31. Antiochus was vanquished by Lucius Scipio, in the battle of Magnesia, B.c. 190.- Cretam; names of small islands follow the rules of names of towns: ~ 55, III. 88. 25. Prusias was King of Bithynia, a country on the northern coast of Asia Minor; Pontus was further east. - Eum6nes was king of Pergminum, and his dominions comprised most of the west coast of Asia Minor; he was a sagacious king and a patron of literature and art, and maintained a close alliance with the Romans. 30. colligi, ~ 68, III. note. 89. 2. a ceteris follows defendere. — id, i.e., se defendere.se facturum, he would bring it about, governs ut scirent, etc. 11. The caduceus, or rod of Hermes, was the badge of a herald. — suis, dative. This absurd story is one of the many that were fabricated in relation to this great man. 28. ccepta sunt, ~ 38, I. 1. 90. 4. Lucius Quinctius Flamininus was the Roman general who overthrew Philip, king of Macedon, B.C. 197. 8. Patres conscripti, the senators: the original patrician senators were called patres, and the plebeians added to the senate were called conscripti. - existimarent, ~ 63, ii. 12. suum and sibi refer to the Romans, se to Prusias; an unusual inconsistency. - The laws of hospitality were held in peculiar honor among the ancients. 20. usu, by experience, in fact. The year of the death of Hannibal is uncertain: we have given the usually assumed, B.C. 183, date. NOTES- SALLUST. 255 SALLUST. CATcs SALLUSTIUS CRISPUS (also spelled Salustius) was born B.C. 86, at Amiternum, in the Sabine country, and died B.C. 34. He was an earnest partisan of Caesar; and the aim of his historical writings was to depict the corruption and inefficiency of the governing classes at Rome, in a manner to justify the revolution accomplished by Caesar. As an historian he has many merits, but is very inaccurate in details. "His chronology is confused; his description of the military operations is sometimes unintelligible; he often omits the names of places, when the names would be the only means of making the story clear. He does not tell us which way the armies are moving, and gives us no notion of distances, and generally a very vague description of the ground.... If we overlook its defects as a military history, we must allow that Sallust has sketched in a rapid and lively way the career of the bold Numidian adventurer, from the time of his service under Scipio in Spain to his capture by a Roman more cunning and more treacherous than himself." (Long.) The character of Sallust was not altogether above reproach, and he seems to have shared in the vices he condemns. His great historical work, the history of his own times, is lost; and there only remain of his works, besides a few fragments, the brief accounts of the war with Jugurtha, and the Conspiracy of Catiline. In the Second Punic War, Hannibal was finally overthrown by Scipio Africanus in the battle of Zama, B.C. 202. This victory was largely due to the aid contributed by Masinissa, king of eastern Numidia (now Algiers), who remained after this time a steady and serviceable ally of the Roman people, until his death, B.C. 148. The events between his death and the outbreak of the war in 110, are briefly narrated by Sallust in the passages which follow. 91. 9. Africano, ~ 51, vI. note. -facinora, from facio, means deeds, but is commonly used in the meaning of evil deeds, crimes. - 256 LATIN READER. Syphax was king of the western Numidians, and had assisted Carthage in the war, - magnum, ~ 52, iv. - urbis = urbes. T. 2, 6. 24. luxu; the dat. in u is frequent in Sallust; the historical infinitive (~ 49, iII.), as equitare, is also common with him. 942. 1. plurumum; for this archaic fobrm, see top of p. 2; existumans is a similar form. -intelldgit is an old form of the perf' (from lgo, lgi); the form intellexi became afterwards more common. - sum liberorumque, his own age and that of his children; this combination of a genitive and a possessive qualifying the same word is common. - mediocris, of moderate passions.transvorsos, another archaic fobrm, for transversos. - ex quibus, i.e., studia. 16. neque per vim neque insidiis; most writers would prefer two similar constructions (as vi or per insidias); Sallust, like Tacitus, is fond of varying his constructions. — Numantia was a town in Spain, which was captured by Scipio the younger, 2Emilianus, B.C. 133, after a siege of ten years. — Romanis; a common use of the dat. after words denoting an office; see example in ~ 51, I. note. -periculis after obviam, by analogy to ~ 51, v. - alterum-alterum, the latter, the former. 93. 6. erat; we should expect esset, by ~ 63, ii.; the ind. is common in Sallust in such clauses. - hue accedebat; the subject is munificentia, etc.; ~ 49, I. note; the adv. hue — huic rei. 10. novi atque nobiles; the nobles at Rome were those whose ancestors had held office of dignity in the state, and who therefore belonged to the ruling class; those who reached position by their own exertions, like Marius and Cicero, were called novi homines (Hb. ~ 126).- The socii were the Italians in alliance with Rome, who were kept in a position of inferiority by the Romans. -fore, etc., ~ 67, IIi. 1; this might also be potitum iri or fore; pro concione, in the presence of the army. - The praetorium, headquarters (Hb. ~ 160), was so called because the consul, who commanded in war, originally bore the title praetor. -publice, etc.; e.g. rather by public services than private intrigues. — neu (neve) quibus, ~ 21, III. end. - a, from; it was perilous to buy from a few, &c.- ultro, without his seeking. 94. 7. The death of Micipsa was B.C. 118. -justa, the proper rites. — ignobilitatem; Jugurtha was of illegitimate birth.dextra, sc. manu, on his right hand. - Adherbalem, ~ 52, ii. NOTES- SALLUST. 257 1.; properly it is governed by the preposition ad, next to. - in alteram partem, i.e., to the left. 22. ipsum illum, i.e., Jugurtha. -cum animo, in his mind. 31. placuerat, ~ 39, 3. -finis, ~ 52, vI. 95. 4. proximus lictor; the lictors were officers who went before certain Roman magistrates (Hb. ~ 130); the Numidian king had similar attendants. The hindmost of these was next to the magistrate, and therefore highest in rank. - ministrum, ~ 46. - referebantur, notice the imperf. - ceterum, moreover; usually it means but. After the death of IHiempsal, B.C. 118, war broke out between Jugurtha and Adherbal; Adherbal was defeated, and took refuge in Rome. Jugurtha also sent ambassadors thither, and succeeded by bribery in bringing about the appointment of a commission to divide the kingdom between the two cousins; this division was made in such a way as to give Jugurtha the best parts of the country, while Adherbal had the best cities and harbors, including the capital, Cirta, now Constantine. 22. contra timorem, in spite of his apprehensions. 96. 11. secus ceperat, he had come off worse. 28. partim ==partem or alios.- togatorum; the toga, a long, woollen unbleached shawl, of a semi-elliptical shape, was the distinctive dress of a Roman citizen; here, however, all the Italians are meant. -The vineae were movable sheds, which were pushed up near the walls to protect the soldiers fighting and working under them; the turres were high, and were moved on wheels near the walls, and used to throw darts, &c., into the city besieged. - machinae; these were engines for hurling stones and darts. 97. 5. majores natu, elders, ~ 17, IIi. end. — usi, having enjoyed; honores is the word used for public offices.- Marcus iEmilius Scaurus was for many years the leading man in the Roman state; he was dignified and sagacious, but, it would appear, shared the prevailing corruption of the times. - senati, this form of the gen., of the second declension, is common in Sallust for this and one or two other nouns of the fourth declension. The princeps senatus was the person recognized by the censors as the leader of the body, as being the most eminent man in the state (Hb. ~ 139). 2 58 LATIN READER. — in invidia, was a source of great scandal.- Utica was the chief town of the Roman province Africa (now Tunis). 19. diducta, i.e., by the attack on all sides.- casum, a chance or occasion. - Adherbalis, ~ 54, iI. note.- frustra, without attaining their purpose. 90. 1. omnia potiora, that any thing was better, i.e., more trustworthy. - deditionem; this was B.C. 112. 9. interpellando and trahendo qualify leniebant; gratia and jurgiis (by fair means or foul) qualify trahendo. — Caius MIemmius was probably the one who was murdered twelve years later by a seditious mob; he is called by Niebuhr " one of the most energetic and righllt-minded men of that age." — ut condonaretur is not a final clause (denoting purpose), but a substantive clause, in apposition with id. - Jugurthee, dative of advantage. 18. The Sempronian Law, carried through by Caius Sempronius Gracchus, aimed to lessen the power of the senate and the opportunity for corruption in assigning provinces, by providing that the assignation should be made before the election of the consuls; that is, the senate determined beforehand what the consular provinces should be, and these were then divided by lot or agreement between the two consuls. - scribitur, levied. Bestia proceeded to Africa, and shortly brought Jugurtha to terms; but was bribed by him to grant an advantageous peace, disgraceful to Rome. But the tribune Memmius, the boldest antagonist of the corrupt nobility, persuaded the people to reject the treaty, and to send Cassius, a man " pure in a corrupt time" (Niebuhr), to summon Jugurtha to Rome, to answer for his crimes. 30. elephantos; i.e., those which Jugurtha had surrendered. 99. 1. Rogatione; a proposition for a law was called rogatio, because the.people were asked whether they would accept it. -- ex conscientia, from a bad conscience. - vim; i.e., that he would use force if he did not submit himself to their mercy. - minoris, ~ 54, ix. 1.- In Rome, Jugurtha bribed one of the tribunes, by whose intercession he escaped the necessity of answering the questions put to him by Memmius. 11. This was B.C. 110. - Gulussa was brother of Micipsa. - metu; i.e., the anxiety of the Romans as to Jugurtha's future course. NOTES — SALLUST. 259 23. Jugurtha, ~ 51, vI.; he did not venture to rely any longer upon his friends among the Romans, and therefore resolved to get rid of his rival. -egressus, ace. pl. -ejus, i.e., Massiva. -qui is pl., refirring to the individuals implied in numero; this is called synesis, or constructio ad sensum, see ~ 47, iI. end. 100. 3. Fit reus, is put on, trial. - The jus gentium of the Romans was not our Law of Nations, but consisted of those usages of law which were common to all nations; one of these was the sanctity of a safe-conduct. — manufestus, like maxumus, an archaic form. - animum advortit, he perceived. - supra, etc.; that the obloquy of the deed went beyond, &c. 9. in priore actione, iv the first stages of the action; i.e., the preliminary inquiry. -popularis, those of his nation. — illo, Bomilcar. — urbem, ~ 52, v. 22. mos, etc.; this may mean the parties among the people, and the factions in the senate; but as popularis is used especially for the party opposed to the senate, it would seem best to take these nouns as relating to the individual parties; the custom of a popular and a senatorial party. -prima, the first things, ~ 48, II. - glorie, false glory; i.e., as rivals. -hostilis, ~ 47, v.; it is here equivalent to the objective gen., hostium. - ea, ~ 47, II. (2). — Carthage was destroyed B.C. 146; in the same year Corinth was captured; no enemy now remained whom the Romans need fear. 101. 3. in lubidinem [for lib.] vortere [for vert.], to turn to their own pleasure; abuse. -sibi quisque, eachJbr himself. -factione, by combinations, i.e., owing to their fewness. —plebei, here 5th declension. - agitabatur, impers.; every thing was managed. 11. The tendency at this time to absorb all the lands of Italy into a few large estates, latifundia, cultivated by slaves, was the most alarming symptom of the times. Latifundia Italiam perdidere, says Pliny. To bring this about, and set all the neighboring small freeholds into their hands, the nobles scrupled at neither fraud nor violence; nor did the poor have any adequate protection in law. 18. These were the Gracchi, mentioned below. Tiberius Sempronius Gracchus carried an agrarian law (Hb. ~ 168), for the distribution of public land among the poorer classes, B.C. 133; his brother Caius, ten years later, aimed at still more sweeping refo)rms: both were assassinated by the nobles. Their grandfather had fou-ht successfully against Hannibal; their father was 260 LATIN READER. eminent as a statesman; their mother Cornelia was daughter of the great Scipio. - permixtio terre, a chaos. 25. patefacere, ~ 37, VII. note. -The Socii were the Italian nations in nominal alliance with Rome; the nomen Latinum, the Latin cities and colonies which were debarred from full political privileges, but possessed certain rights of Roman citizenship; both these classes held portions of the public domain which were affected by the laws of Gracchus, and therefore-opposed his measures. Later reformers undertook to extend full citizenship to all the inhabitants of Italy. — The equites were those who were entitled by their wealth to serve in the cavalry, receiving a horse from the state; by a law of Caius Gracchus, all possessing a specified amount of property received certain privileges, which constituted them a class by themselves, equester ordo: thus setting up an aristocracy of wealth to balance the hereditary aristocracy of the nobles. — societatis means a share in the privileges of the senate. — eadem, the same policy. - triumvirum; Caius Gracchus failed in his third election to the tribuneship, but still held the office of triumvir [member of a committee of three] for planting colonies (~ 73, iii. note), when he was killed, B.C. 121. —et sane, and to be sure. 102. 3. Three thousand are said to have been slain with Gracchus and Flaccus. — timoris, i.e., they feared the opposite party, whom they had treated with such barbarity. — parem, ~ 59, Iv. 1. After the return of Jugurtha, the war was conducted by Spurius Albinus and his brother Aulus. The latter was forced by Jugurtha to agree to a dishonorable peace, which was at once rejected by the Romans; and the consul of the year 109 took command, although late in the year. Quintus Coecilius Metellus, afterwards called Numidicus, was one of the most eminent and respectable members of the aristocracy, belonging to an old and distinguished family. His vigilant and judicious measures soon excited the alarm of his antagonist, and his success induced the senate to retain him in command as proconsul for the following years. 18. antea experimentis, previous experience, i.e., of Bestia and Albinus; ~ 47, III. end.- maxime, if possible. NOTES - SALLUST. 261 103. 4. insidiis, etc., depends upon credere. —Caius Marius was a soldier of low birth and no education, who by courage and ability had risen to a high military position, and who afterwards became a dictator in the state. - legatus, see note on p. 13, I. 2. — tribunis, ~ 51, II. -The legions of the Roman army, commanded by tribunes, are contrasted with the cohorts of the Italian allies, commanded by prcefecti. The Roman legion was divided into maniples, combined afterwards into cohorts by Marius (Hb. ~ 158); although even at this time a combination of three maniples was called a cohort (see page 106, line 32). — velites, lightarmed troops. 16. Vacca, a town south-west of Utica. — forum, a market town; the regular term for a class of towns larger than mere villages. - celebratum, frequented. - simul, et; both, and. - si paterentur, whether they would endure, depends upon tentandi. 26. modo, even. 33. composuit, compared; this word may also be followed by the dative. 1041. 12. Muthul; the position of this river is doubtful. — tractu pari, parallel; vastus, barren.- ex eo medio, i.e., from the middle of the mountain range, which Metellus was crossing. The hill stretched to the river, at right angles to both river and mountain. -humi, ~ 50, Ir. 3. 20. transvorso itinere, at right angles;. iter here means direction. - montem, ~ 56, II. 1. - cum, consisting of. — Turma was the name for the subdivisions of cavalry; the maniples were of infantry: these were properly Roman terms. -illis, the Romans. — quwe, etc.; refers to omnia; every thing which it becomes. a commander to see to. - prudentes cum imperitis, as those forewarned with those taken by surprise. ]105. 13. neque, et tamen, one the one hand not, and yet.plane, entirely. -incerti agrees with equi Numidaque; esset is attracted to agree with its predicate quidnam; indistinguishable what it was that was seen. - cum turn, ~ 43, 8. - obscurati agrees with ipsi, taking the masculine in preference to the neuter, although referring also to signa. 16. commutatis ordinibus. The account of Metellus's manceuvres is very confused and blind; it appears to be somewhat as follows. He drew up his army in line of'battle, facing the 262 LATIN READER. right (in dextro latere), for the enemy were on that flank, below; the regular order for battle was in three lines, triplicibus subsidiis (Hb. ~ 156). Then they must wheel, transvorsis principiis, and face the river, in order to descend into the plain. 25. Publius Rutilius Rufus was one of the most virtuous men of the day. He was afterwards unjustly banished on a false charge of oppressing the citizens of Asia, in which province he had served as official. - transvorsis prceliis, attacks on the flank. — pro re atque loco, agreeably to circumstances and the nature of the ground. - principes, in the van. 106. 1. primos, i.e., the first to whom the Romans came.quasi, about.' adesse is frequently used with the meaning come up.. —ludificati, eluded; then in consequence eminus sauciabantur. - copia, opportunity. - priores = superiores, i.e., the Numidians; hostis, the Romans.- fuerant agrees with the nearer subject. - ea, in this direction, ~ 55, Iv. 22. a suis belongs with dispersi, separated from their comrades. - die, genitive, an old form. - eorum, the Numidians. 107. 3. illis, the Romans. - quos, i.e., the enemy. 16, die, ~ 50, II. 4. - advorso colle evadunt, charge up the hill. - tutata, ~ 47, II. (2). — quietus, i.e., Bomilcar. -ubique et ubi. - accepit, he learned. 33. pulveris vim. " It is amusing to find in this Latin expression the exact equivalent of a familiar Americanism." (Butler.) 108. 16. [victoria]; a word thus enclosed in brackets is a doubtful reading. - amplius opinione, longer than their expectation. -inter se, from one another, that is the main army under Metellus and the detachment of Rutilius; alteri apud alteros, each with the other party. - admissum, sc. erat, committed, ~ 59, IV. 2. note. " This was a battle which testified as unmistakably to Jugurtha's rare military talent, as to the inexhaustible bravery of the Roman infantry, which alone had turned the strategic defeat into a victory." (Mommsen.) 30. quatriduo, ~ 55, I. 2. — meritos, those who have done good service. 109. 3. Jugurtha... gereret is object of exploratum.- ut, how. - ea gratia, on this account. - ex fuga, after flight. 15. ex illius lubidine, according to his pleasure, i.e., Jugurtha's; that of Metellus would be sua. -- suos; subject of' vincere. - preedam, in app. with omnia, predicate after esse. NOTES —SALLUST. 263 27. pugnatum, ~ 72, 2. -quippe does not belong with cujus, but is used with is understood, since he whose, &c. - sua loca, the battle-ground chosen by himself. - ex copia, as circumstances demanded. 110. 5. sicuti follows discedunt. These events were followed by desultory warfare; a siege of Zama by Marius proved unsuccessful, and Metellus undertook a renewal of negotiations; partly openly with the king, partly intriguing with his officers to betray him. The war seemed to be at a stand-still. 11. agitabat, ~ 69, note. -ageret, ~ 67, II. 1. —preeter, except. -belli, ~ 55, ii. - Arpinum was a town in the valley of the Liris, south-east of Rome, where Cicero was also born. - Graeca facundia; the Greeks were at this time the chief instructors in rhetoric. — tribunatum; the military tribunes were originally appointed by the general, afterwards in part elected by the people; the election was in the comitia of the tribes (Hb. ~ 142).- ab eo magistratu, from that magistracy; the military tri-. bunate was not strictly a magistracy, but Marius was prmetor, B.c. 115. - ad id locorum, to this point (of time), opposed to postea. 111. 17. per negotia publica; a fiequent use of per; when public interest should permit. — filio; this was Quintus Metellus Pius, consul B.C. 80; Marius was now forty-eight years old. — contubernio; it was customary for young Romans to learn war by going upon the staff of the commander in an active campaign. 29. criminose, captiously. - trahi, ~ 67, Iv. 2. 1 2. 8. regi, ~ 51, vIII. note; it is really a dative com. et incom. (~ 51, I. note), in the eyes of the king. - suspiciens, suspecting; an unusual meaning of the active; the passive frequently means suspected. — majoribus, greater affairs. — superaverant, had remained over; i.e., were more than Jugurtha could attend to. 18. posceret, ~ 66, I. -jussus, sc. a Jugurtha. 24. socii, ~ 50, I. —converteret, i.e., Nabdalsa; that he should not be punished instead of rewarded. After juravisset, understand monere, which stands in some editions. - sua, their." 113. 18. scelere, ~ 56, i. 2. This use of super is more common in later writers. 32. quorum limits plerosque, ceteri, pars, and alii. 264 LATIN READER. 11 4. 1. Bocchus was king of Mauretania, west of Numidia. -in dies, day by day. - fide, dat. - ceteri ejus omnes, " the rest of the soldiers all." (Long.) - ferme, for the most part. 23. filiorum limits pueritioe, which limits cultusf care. 33. domiti pecoris, trained cattle, ~ 50, u. 1 5. 1. eo, upon these; a frequent use of adverbs of place, referring to persons. 6. quam, ~ 48, II. - ea modo, this alone. - sicuti, etc., as those newly surrendered are wont. - religione, from superstition. - pluvia, sc. aqua, ~ 54, vII. 21. infectum, impracticable. — uno die, ~ 54, v. an exception to the following remark. — talia capi; a consideration in the mind of Jugurtha, and for this reason taking the ace. with the inf. - ex copia, as circumstances permitted. 16. 3. reliquuvm fieri, left undone. - arietibus; the battering ram was a swinging beam with a metal ram's-head, with which the walls were butted, and so gradually broken to pieces. - ab hostibus belongs with metuerant. After these reverses, Jugurtha took refuge with his fatherin-law, Bocchus, king of Mauretania, and a new war seemed to threaten. Meanwhile Marius was elected consul for B.c. 107; against the bitter opposition of the nobles, and by a vote of the people, he was given the province of Numidia, which the senate had before decreed to Metellus. It is not possible to determine whether he actually took command in the year of his consulship; his active operations were mainly in the following year, B.C. 106. 20. spolia, ~ 46. — quae, ~ 54, vii. note. - populis et regibus. i.e., foreign. — sociis, i.e., Italian. — militise, in service, ~ 55, III. 3, qualifies cognitos; most he knew personally, a few by reputation. - stipendium is the term for a soldier's pay, and came afterwards to mean the time of service for which the pay was received; emereri stipendium is therefore "to serve out the time," and those who were stipendiis emeritis (~ 54, ii. the participle here used passively, ~ 35, I. 7.) were those who had served out their time as soldiers. - plebi, sc. esse; it was thought that service was not acceptable to the people. - usum, the requisites. NOTES -SALLUST. 265 117. 10. Quirites was the title borne by the Romans as citizens, and used in public addresses. -inperium imperium; an unusual number of archaic spellings occur in this speech of Marius.subplicis - supplices. - set - sed. - quo, ~ 54, v. end. - pluris, ~ 54, Ix. 1.- The subject of debere is illam, etc. 17. vostro benificio (bene-), yourfavor. - nolis, one is unwilling; the second person singular is often used for an indefinite subject. - opinione asperius, " more painful than you can suppose." (Long.)- nobilitas, facta, etc. are subject of adsunt. - cognati, were blood relatives; adfines, connections by marriage. - clientelae; the clients were persons who were personally and especially attached to some nobleman, called patron. (Hb. ~ 128.) 27. illud is commonly used rather than hoc or id when a following clause (omnium... esse) is in apposition. - reipublicae, dat. of advantage. — invadendi, sc. me. - capiamini, i.e., in the net.- illis, ~ 51, Iv. 11. 8. veteris prosapiae, of old stock; an old-fashioned word used by Marius in derision. - imaginum: it was the privilege of the nobility to keep waxen images of their ancestors in their halls; these were carried in funeral processions. 13. qui, men who. - preposteri, placing that first which should be last. - gerere is the subject of est. - tempore, in time.- re atque usu, in action and experience. 22. Quamquam at the beginning of a sentence should be rendered, and yet. -fortissimum quemque generosissumum, whoever is brave, and in proportion to his bravery is also well born; this is the peculiar force of quisque with the superlative. - posset, ~ 59, Iv. 2. — maluerint is used, in violation of the sequence of tenses, to express the time of the question. - faciant idem, i.e., let them despise their own ancestors; for every founder of a new house was himself a new man. 33. hos, i.e., honores; they live as if they cared nothing for honors, but are as greedy for them as if their lives were honorable. Ne, verily. -falsi, deceived. 119. 6. cujus rei, i.e., nobility. 13. velint, ~ 59, Iv. 2.- compositam, well-arranged. - cum, since. - modestiam, etc., should construe my modesty as consciousness of guilt. -ex animi sententia, as I am convinced. -bene prmedicent, speak well of, sc. ut. - falsa, obj. of superant. 266 LATIN READER. 21. qui refers to the gen. implied in the possessive vostra; ~ 19, III. Rem. - etiam atque etiam, again and again. — fidei, your confidence. - Hae, ~ 47, v. note. - relicta agrees with nobilitas. - parvi, ~ 54, ix. 1. 33. parum placebat, I did not care. - doctoribus; the Greeks were slaves of the Romans. - illa, ~ 52, III. note. 1[20. 3. arcte colam, to act niggardly. — meam and illorum do not qualify their nouns directly, but stand after esse understood. - civile, befitting citizens. — tute; te is the intensive enclitic. 9. Quis, i.e., what their ancestors did. 19. preci = preti; cocum = coquum, ~ 1, foot of p. 1; they pay more for a cook than a steward; actors, secretaries, tutors, &c., were generally slaves. -ita is frequently used to emphasize or point out a clause which follows. - munditias, etc.; this is called the chiastic order of expression; munditias, foppery, is contrasted with laborem, and separated from it by the two other contrasted words, mulieribus' and viris. -Quin qui (why, ~ 21, I. note). ne; why not? or come, then. 121. 2. avaritiam, etc.; the corruption of Bestia, the unskilfulness of Albinus, and the pride of Metellus. - mehercules, sc. juvet, Hercules help me! a common oath. - militaris aetas; this was from 17 to 46. —ceperit, ~ 68, I. (Cf. ~ 58, III. note).idem, at once, or both. 14. decebat, ~ 59, iv. note at end. — inmortalis; "'immortal' means' remembered for ever.' The Roman immortality is posthumous fame." (Long.) - quisquam is usually used substantively; here it stands for ullus. These words, with umquam and usquam, are only used to express negative ideas; see Table 6. 23. The change made by Marius in the mode of raising troops was itself a revolution. Before this, none had served who did not belong to the classes (Hb. ~ 125) in virtue of possessing property; the capite censi, counted by the head, were those who belonged to no class. -bonorum, ~ 50, III. 2; the " good" were the aristocratic. - egentissumis, see note to p. 118, 1. 24.- sua, their own possessions. - omnia cum pretio, every thing paidfor. 12~2. 3. legionibus, etc.; see note to p. 103, 1. 9. — tegi, protected. NOTES - SALLUST. 267 19. The Gaetfli were a barbarous race south of Numidia. - armis, ~ 54, vI. 25. immunes, freefrom burthens, of taxation and military service. - mcenia are the walls of a city, murus ally strong wall of masonry.- oppido, ~ 51, 1. 123. 7. una jugi aqua, one spring of water. -Id., i.e., the want of water. — incultius agebatur, it was less cultivated. — irritamenta gulae, seasonings. 18. pabulo, etc.; i.e., the land was in pasture rather than tilth. — exornat has for subj. consul. - preedabundum, ~ 44, v. 1; the form in bundus is equivalent to the pres. part., and is rarely formed except from neuter verbs. 30. per centurias; there were six centuries to each cohort. - lenire, i.e., by the use of animal food. 124. 3. uti egrederentur depends on paratos. —tumulosum, hilly; this word is used nowhere but in this passage. - milium, sc., passuum. 17. res trepidee, the confusion of affairs. -pars, etc.; the fact that, &c. — mobile (from moveo), ~ 44, v. 4. 29. non bene consulta, not wisely planned; locupletes agrees with milites (et also); rich from booty. - socii, thosefriendly. 1215. 8. asperitate, danger. — Capsensium, sc. res.-Muluchae; " The scene is now moved from Capsa in the east to the Mulucha in the west, a diffict distance due west from Capsa of 700 miles. Sallust leaves us to guess how this distance was accomplished." (Long.) - ceteram planitiem, a country otherwise level. - castello, dat. after satis patens. — forte, abl. from fors. - virorum and armorum limit satis. - importunus, unsuitable for. 28. trahere cum animo suo, consider it in his mind, i.e., toss it to one side and the other. 126. 2. cochleas; snails are favorite articles of food in Southern Europe. - ad summum montis; the usual form would be montem, by ~ 47, VIII. - flexa... quo, bending and growing up as [lit., in height, to which]. -gignentium,fruit-bearing things, or things that grow, ~ 50, xI. after cuncta: cuncta is obj., and natura subj. of fert. 19. cognitum, ~ 74, I. —ex pr-esentibus, (one) of those present. 268 LATIN READER. 31. facilius, ~ 47, III. end. -ea, i.e., the shields; the scutum was an oblong shield of wicker work covered with leather; the clipeus, a round metal shield. - offensa, in case they should hit against any thing. 127. 7. nisu, ~ 74, II.- potissimus, chief of all. — digrediens, stepping aside, to leave room for the others. - ab ea parte, on that side. 16. See note on p. 13, 1. 32; p. 20, 1. 23. -sagittariis;this is an exception to ~ 54, i. end. - saepe, etc.; this is the cause of what follows, non, etc. -secundis rebus, ~ 54, x., from their success. 25. his and illis are abl. abs. with certantibus, which is followed by pro, etc., ~ 51, I. note. - canere is here neuter, having signa for subject. -tantummodo sauciare, i.e., they were in too great haste to kill them. - ex culpa, for what was really blameworthy. 128. LvcIus CORNELIUS SULLA, born B.C. 138, was afterwards the great rival of Marius in a bloody civil war. Marius was merely a soldier; but Sulla was also a statesman and a man of letters, - one of the greatest men whom Rome produced, but stained with licentiousness, avarice, and cold-blooded cruelty. The office of Quaestor was that of treasurer in the city, paymaster in the army. (Hb. ~ 135.) 4. quos relates, by Synesis, to'the individuals implied in equitatus. 10. juxta, at the same time, qualifies Greecis atque Latinis: atque doctissume, and very thoroughly too. — simulanda ac dissimulanda, pretending and concealing. - victoriam: B.c. 82, Sulla obtained a final victory over the party of Marius (who had died four years before), and ruled as perpetual dictator, until he laid down his power in 79, shortly after which he died. — fecerit, ~ 70, note. 25. allis per se ipse, i.e., non rogantibus. —aes mutuum, borrowed money; he would rather give away money than pay his debts. — repetere, i.e., Aes mutuum.-illi, for sibi. joca, a not uncommon plural of jocus. - multus for multum; on hand. 129. After the events above described, Marius returned to winter quarters to Cirta. NOTES - SALLUST. 269 6. speculatores, his own scouts. — alius, ~ 47, Ix.; subject of significabant with omnes; redeuntes agrees with the subj. — ceteri, i.e., the infantry. - in manus, to close quarters. -neque, ~ 43, I. note. 130. 3. vitabundus, dodging. — pati, ~ 49, III. (not depending on posse). - niti, sc. surgere. - visus, a noun. Bocchus being at last tired of the war, enters into negotiations with Marius, and secretly concludes a peace with the Romans, with the intention of betraying Jugurtha into their hands, immunity being promised to himself; 17. arbitratu, i.e., with full powers. The inhabitants of the Balearic Isles were famed as slingers. The Pelignians were one of the brave races of central Italy; the velitaria arma were lighter than the arms of the legions (Hb. ~ 157).- secus atque, less than; i.e., these were as good as any for this purpose. 30. victoribus, ~ 51, VI. 131. 17. cenatos esse, to get their suppers finished, depends on jubet. — vigilia, see note on page 12, line 24. - metabatur, sc. castra. - apud illum; " a way of saying that he would have done the bad deed, and kept the fruit of it." (Long.) 30. strenuis, ~ 51, viII. note. 132. 1. inermis, from inermus, a form quite as common for the nom. as inermis (Klotz). —nudum, etc.; i.e., the back, which is unprotected. -faceret, ~ 63, I. — ejus and illum refer to Jugurtha, who is also subject of haberet; suo, to Volux. - uti in tali negotio, considering the circumstances they were in. - acciderant, they had come upon him; this word is not often used of persons. 26. deligeret, ~ 67, ii. 1. —sese, Bocchus; illo, Sulla; cum illo depends upon consulta, referring to some former interview; integra habere, maintain unimpaired. It is generally supposed that a few words have been lost after pertimesceret, to the effect that he (the ambassador) had been invited with design. - nequivisse, ~ 67, iv. 2; caveri is also impersonal. — comperior, I am convinced; this verb is deponent only in two intances, both in the Jugurtha. - Punica fide; want of faith was a favorite charge of the Romans against the Carthaginians (Pceni). 133. 3. Rex, i.e., Bocchus. —conventam, agreed upon.consultum, etc., a plan and the establishment of peace. - ab 270 LATIhN READER. omnibus veniretur = omnes venirent. - in potestatem; the idea is, should have got him into his power. -fore uti fieret, ~ 67, III.; this is a more common way of expressing a fut. inf. pass. than that with iri (as relictum iri, below). - non sua ignavia sed ob rempublicam, ~ 54, I. first note; they qualify in potestate. 22. ut, etc., as (they were) impetuous, so (too, they were) jfickle; sibi advorse, contradictory. 31. dicitur, ~ 67, Iv. 1. — qua is subject of patefecisse, depending on scilicet (sci licet); which things of course disclosed, &c. 134. 11. This was the famous invasion of the Cimbri and Teutones, Celtic and German hordes, which invaded Italy, and kept it in a state of terror for several years. Coapio and Manlius were defeated B.C. 105, the year in which Jugurtha was captured. Marius was chosen consul for five successive years, and at last cut them to pieces in two great battles. -illim, an old form of illinc, from that time. —consul; this is incorrect; he was at this time proconsul. - triumphavit (Hb. ~ 1601). OVID. PUBLIUS OVIDIUS NASO was born in Sulmo, a town of the Peligni, B.C. 43. He was a highly endowed and voluminous poet, and for a long time enjoyed favor at the court of Augustus, but was suddenly banished by him, from some unknown cause, to the northern coast of the Euxine Sea, where he died, A.D. 17. His principal work is the Metamorphoses, a collection of mythical fables, told in hexameter verse. Phaethon was son of Phoebus and Clymene. His mates having refused to credit his being the son of a god, he goes to his father to ask for a certain proof. 135. 1. solis, ~ 78, hiI. 1.- sublimibus, id. II. 3. - clara, id. IrI. 5, v.; ii. 5. -auro, id. ii. 8. -imitante, id. in. 6.nutidum, id. III. 6, I. —tenebat, id. iII. 2. —argenti, id. ii. 7.lumine, id. Im. 5, v.- superabat even surpassed, id. iiI. 6, II. ii. 4. — aquora, id. III. 1, exc. NOTES - OVID. 2 7 I 8. caeruleos, dark blue, the color of the sea; applied therefore to the gods of the sea. - Tritona, a Greek form of the ace., ~ 11, InI. 4, note; Triton was the companion of Neptune. - Proteus was a sea-god, who had the power of assuming different shapes. - immania, ~ 78, IIi. 5, VII. -- gaeon was another name for Briareus, the hundred-handed giant; Doris, a seagoddess, wife of Nereus, and mother of the Nereids or sea-nymphs. -natas, ~ 78, III. 3. -videntur, ~ 49, I. end. -mole, a rock, ~ 78, III. 5, Iv. - quaedam, sc. videntur. 15. Terra answers to unda in v. 8; the carved work is described. -imago, ~ 78, III. 5, III. - signa, the signs of the zodiac. 19. acclivo, ~ 78, iII. 5, Ix. - Clymeneia, ~ 47, 5, v. - ferebat, i.e., could not bear. -Dies, etc., the personified deities of these divisions of time; the Horse are usually the seasons in mythology, but here the word is used in its prose meaning. — calcatis; in allusion to the custom of treading out the wine. 28. spicea, ~ 44, III. 1. - novitate, ~ 78, III. 6, Iv. 33. publica, common to all. 40. Deposuit; see v. 22. -amplexu, ~ 78, ii. 9.- negari depends upon dignus, by an exception to ~ 65, Iv. 1. — es, ~ 78, II. 3, exc. — edidit, id. III. 3, exc.; and 4. - quodvis, from quivis, any you please. -me, ~ 78, ii. 1. -juranda, ~ 51, I. second note.- palus,' the Styx, by which the gods swore their most solemn oaths. -incognita, because the sun's beams never reach the lower world.- jus, ~ 78, ii. 3, exc. 50. tua, sc. voce. - dare, ~ 78, III. 2, exc. - negarem, sc. si possem, ~ 59, Iv. 2; confiteor is used parenthetically. — istis, thy; ~ 20, ii. — conveniant, ~ 65, I. - superis, those above, i.e., the gods. - fas is what is permitted by divine law. - nescius, ignorantly, ~ 47, VI. - Placeat, ~ 64, Iv.; the meaning is, let each of the gods have his fancy, still, &c. -axe; the axle is put for chariot, by the figure called synecdoche, by which the part is put for the whole. - rector, i.e., Jupiter. - agat, ~ 60, 2; this is one of the few cases in which the subj. may be rendered can. 65. The subject of fit is videre. Tethys was wife of Oceanus (god of the ocean), and mother of Clymene the mother of Phaithon. cetera, sc. sidera. - orbi, ~ 51, I. — Pinge, suppose. - axis, i.e., celi.-illic, i.e., in the heavens. — delubra, ~ 78, Ihr.' 5, Ir. - formas, i.e., the constellations of the zodiac, eight of which represent animals. 272 LATIN READER. 78. ut, although. - adversi, fronting you. - Hamonios, i.e., Thessalian; the archer was represented as a centaur, a race which had its home in Thessaly. - aliter, in another direction.ignibus limits animosus. - in promptu, easy.- ut, when. 89. sanguine, ~ 54, vIII. -timendo, i.e., for your safety. 100. ne dubita, ~ 58, III. - qua licuit, as long as it was permnitted. — summae rota, the outside of the wheel. - PhceboSole; this is the figure called metonymy, by which a word is put for another to which it stands in some relation, as of cause and effect, or here that of ruling and guiding. 113. agmina cogit, bring up the rear. - Lucifer, the morning star. - quae, subject of petere, depending on vidit, which agrees with Titan = Phoebus; the Titans were an early race of gods, and Pheebus was son of the Titan Hyperion. - extremae, fading. - ambrosiae; the food of the gods, and so of their horses. 121. ora, the countenance; patientia agrees with it, able to endure. — flammae, ~ 50, II. - directos, straight across the five circles; i.e., the equator, tropics, and poles; the sectus inobliquum limes is the Ecliptic, which touches only the torrid and temperate zones. - que, after polum, both. 134. preme (also pressam below) means to bear down, so as to be towards the horizon. — juvet, ~ 68, ii. note. — Aurora, goddess of the morning.- qu~e relates to lumina; dare depends on sine (from sino). 150. contingere; the regular construction after gaudet would be contingere, by ~ 70, III., or quod contingit, by ~ 70, Iv. - The names of the horses mean fiery, of the dawn, burning, flaming. — repagula, the barriers of a -race-course. - copia, power over or entrance to. - euros (Hb. ~ 211). 165. inani, sc. currui. - quo ordine refers to eo understood, ~ 48, III. note. - si sciat; we should expect the imp. sciret, ~ 59, iv. 2. 170. Triones (septem), the seven stars which mark the constellation of the Great Bear; it had been forbidden Callisto, who was changed into this constellation, ever to rest. - Bootes, now Arcturus, a constellation near the Great Bear. 174. penitus penitusque, deeper and deeper below. - tenebrae, i.e., from dizziness.-Meropis, sc. filius; Merops was the husband of Clymene. -pinus, i.e., navis, by synecdoche; see note on axe, v. 58. -frena; this is a metaphorical use of the word, the ship being spoken of as a horse. NOTES-OVID. 273 195. que connects cauda and lacertis; the Scorpion originally occupied double space; afterwards Libra was inserted where its claws had been. - madidum; heated by the sun, and sweating poison; cuspide, the pointed tail, where the sting lies.- expatiantur, leave the road. - qua and hac, sc. via, ~ 55, Iv. 207. Luna; Artemis (Diana) was goddess of the moon, as her brother Apollo of the sun. - ut quaeque - whatever (parts). — Tellus, a poetical word meaning the earth as a heavenly body. — arbos; the figure by which one part of a word is used for another (here the sing. for the pl.) is called enallage. 216. Scythia, Tartary; Caucasus, the mountains between the Euxine and Caspian Seas. - Ossa, Pindus, and Olympus are in Thessaly. - Apenninus; this is a spondaic verse, ~ 82, I. note. 224. calido, ~ 45, v. 2. 227. in corpora summa, to the surface of the bodies. - passis from pando; dishevelled. - Dirce, Amym6ne, and Pirene are fountains in Thebes, Argos, and Corinth (the old name of which was Ephyre). — sortita, possessing (by lot). —Tanais, Don; the Alph6os and Sperch6or are rivers in Greece. The Tagus, in Spain, was a gold-bearing stream. -- Meonia was the ancient name of Lydia, the chief river of which was the Cayster, famed for its swans. - The source of the Nile was a problem to the ancients, as it has remained until our own day. 243. Regem, Pluto. - The Cyclades are a group of islands in the 2Egean Sea, so called because they form a rude circle about the sacred island Delos. — Cycladas, Delphings; these are *Greek endings, see ~ 78, note; final as and es are usually long by ~ 78, II. 3.-Nereus was the husband of Doris. - aquis, ~ 54, vI. 255. fontes, ~ 46.- viscera, ~ 42, III. - collo, ~ 56, I. 5.opposuit manum, i.e., to shield her face. - infra = inferius, i.e., crouching. — perituree, sc. mihi. - auctore; it would be a consolation to perish by the thunderbolt of Jove. 271. vobis, i.e., Dis. —fac, grant. — frater, sc. tuus, i.e., Poseidon (Neptune). - Quod, ~ 52, Iv. - fratris limits gratia. - mea, ~ 50, II. 1, end. - utrumque, in each direction. 278. Atlas, one of the Titans, who sustained the heavens on his shoulders. - neque enim; i.e., she spoke no more, for, &c. - os, ~ 78, ii. 2. - Manibus; the manes were the spirits of the departed, and are put by metonymy for the infernal regions. 291. nubes; the clouds and showers had been all dried up. - I SQ 274 LATIN READER. expulit; this word properly applies only to rotis (put by synecdoche for curru); the figure by which it is joined also with vita (with which privavit would be the right word) is called zeugma. 305. diverso, i.e., in the west. — Eridanus, the Po; it has also been identified with the Rhone. - Naides (naiades), rivernymphs; Hesperia was the poetic name of Italy. - corpora, by enallage for corpus. — SITVS; v and u were the same letters anciently. 318. mox, i.e., when the limbs themselves had perished. 324. Heliades from Helias, daughter of the sun; a feminine patronymic, ~ 44, I. 3. - morti put for mortuo by metonymy.adsteruntur, ~ 23, 3, prostrate themselves. -junctis cornibus, i.e., the crescent had joined its horns and become the full moon. - Phaethusa and Lampetie; these names, signifying bright and shining, are well suited to the daughters of the sun. — maxima, ~ 17, III. end. - cum vellet, wishing; the subjunctive with cum may often be rendered by the present participle. 337. faciat, ~ 60, 3. - trahat, ~ 66, ii.- eat, ~ 59, iv. 1. — sole qualifies rigescunt. - electra; mythology divined the true origin of amber, as a gum from trees, which was long a puzzle to naturalists. - gestanda; amber was a favorite material for necklaces, &c., among the Roman ladies; they carried balls of it in their hands for coolness. " The Fasti of the Romans," says Ramsay, "corresponded very closely to a modern almanac, and the Fasti of Ovid may be considered as a poetical' Year-Book' or' Companion' to the Roman Almanac." This work was commenced before Ovid's banishment; whether it was ever completed is uncertain, as only six books are extant. Each of these is devoted to one month, describing the festivals of the months, and interweaving much historical and mythical matter. The Fasti did for Roman mythology what the Metamorphoses did for Greek. The metre of the Fasti is the Elegiac (~ 82, II.). Book III. of the Fasti, devoted to the month of March, is here given, with such omissions as bring it within reasonable limits; it contains, complete, eight hundred and eighty-four verses. The following is the calendar of this month, -the first day being the Kalends, the seventh the Nones, and the fifteenth the Ides. NOTES -OVID. 275 1. D. (KAL. MAR.) NP.; -2. (vi. Non.) E.F.; -3. (v. Non.) F.C.; -4. (IV. Non.) G.C.; -5. (III. Non.) H.C.;-6. (prid. Non.) A.NP. IIoc. DIE. CAESAR. PONTIF. MAXIM. FACT. EST. -7. (NoN.) B.F;-8. (viII. Id.) C.F.; - 9. (vIr. Id.) D.C.;10. (vi. Id.) E.C.; 11. (v. Id.) F.C.;- 12. (IV. Id.) G.C.; -13. (III. Id.) TIEN.; -14. (prid. Id.) A. EQ. NP.; -15. (EID.) B. NP.; - 16. (xvii. Kal. Aprilis) C.F.; —17. (xvi. Kal. Apr.) D. LIB. NP.;-18. (xv. Kal. Apr.) E.C.;-19. (xiv. Kal. Apr.) F. QvIN. N. -20. (xiii. Kal. Apr.) G.C.;-21. (xII. Kal. Apr.) H.C.; - 22. (xi. Kal. Apr.) A.N.; - 23. (x. Kal. Apr.) B. TVBIL. NP.; - 24. (Ix. Kal. Apr.) C.Q. REX. C.F.; - 25. (VIII. Kal. Apr.) D.C.; - 26. (vII. Kal. Apr.) E.C.; - 27. (vr. Kal. Apr.) F.NP. HOC. DIE. CAESAR. ALEXAND. RECEPIT;28. (v. Kal. Apr.) G.C.; -29. (iv. Kal. Apr.) H.C.; -30. (III. Kal. Apr.) A.C. (N.P.);- 31. (prid. Kal. Apr.) C.C. The letters A, B, &c., standing first, represent the days of the Roman week of eight days: on whichever of these letters the first Nuntdinle, or market day, of the year fell, the others came on the same through the whole y)ear. The letters standing next indicate the character of the day (Itb. ~ 210). F., Fastus, on which the prmetor could hold his court; N., Nefastus; C., Comitiales, when the comnitia could be held; NP., Nefastus priore, i.e., in first half; EN., Endotercisus (intercisus), half fastus, half nefastus; the 24th day is quando rex comitiavit fastus, fastus when the rex sacrificulus (Hb. ~ 147) has performed sacrifice in the Comitium; EQ. (14th day) is the equiria, or annual horserace; TVBIL (23d day) is the purification of trumpets, tubilustrium; QVIN (19th day) is the Festival of Minerva. 3. roges, ~ 60, 4.- poetae, ~ 51, vI. - Minervae; i.e., although she is the goddess of wisdom and industry. - ingenuis, worthy of a f.reeman. - vacat, i.e., for that reason. - Pallas was an epithet of the Grecian Athena, who was identified with the Roman Minerva. 9. ter senos, ~ 18, II. 3.- proles; Romulus and Remus, sons of Mars by the priestess Rea Sylvia (or Ilia); they had been exposed in their infancy, in order to perish, but found by the shepherd Faustulus, who brought them up as his own children. — actos - abactos, i.e., a praedonibus. - genus; their mother was daughter of Numitor, the rightful king of Alba, who had been dispossessed by his brother Amulius. — pater editus; i.e., Mars, declared their father. 276 LATIN READER. 19. quamvis properly means however much, and takes the subj. by ~ 61, 2; but in the later writers it was used for quamquam, although, with the indic. - transsiluisse; when Remus jumped over his brother's walls in derision, he was killed by his brother. - pater, Romulus. - credor, ~ 67, Iv. 1. -anno, dative. 29. et tamen, not but that; Mars was in the earliest times the chief god of Latium. - hoc; the supremacy of Mars. 33. totidem kalendas; the Roman year originally consisted of only ten months. - mensibus, ~ 54, v. end. - facundum, eloquent, from fa-ri, to speak and termination cundus. —pila; the pilum, a short heavy javelin, was the distinctive Roman weapon. 39. They had not yet noticed that twelve moons made a sidereal year. - signa; a play upon this word, which in verse 41 means constellations, and in the next military standards. - tenebant, observe. - fceno, ~ 54, I., here expressing material: the first standard was a wisp of hay. 47. animi, ~ 50, i. 4.- ratione, not reason, but reasoning. -mensibus decem, ~ 54, v. enld: the lustrum was a period of four years; but here, and in a few other cases, it is considered to have been five years, - an irregularity which " may probably be traced to the irregularity with which the sacrifice of the' lustruinm' was performed." (Ramsay.) 52. Pompilius; Nurna Pompilius, the second king of Rome, who was invited from Cures, a Sabine town. To him most of the religious institutions of the city are ascribed. - deductus; this word means escorted with ceremony.- hoc, ~ 52, III. (1) note. — Samio: Pythagoras, a philosopher of Samos, taught the transmigration of souls; he lived, however, a long time after the alleged reign of Numa. - Egeria, a nymph, was fabled to have been the wife of Numa, and to have taught him much wisdom. 55. errabant; the year consisted of 355 days, and.it was the rule that every other year a month was intercalated, of alternately 23 and 22 days. This intercalation was left, however, to the caprice of the pontifices; and the result was " a degree of uncertainty and confusion, to which we can find no parallel in the history of a civilized people.... Accordingly, when Caesar became dictator, the year was about two months in advance of the seasons... To take a single example. Cicero, in one of his Epistles to Atticus (X. 17), says that at the time when he was writing, his journey was delayed by the Equinox. The date affixed to this NOTES — OVID. 277 letter is XVII. Kal. Jun., i.e., 16th of May. In order to remedy these defects, it was found necessary to add sixty-seven days to the year, 46 B.C." This was in the dictatorship of Caesar, who proceeded to guard against such trouble in future, by reforming the calendar: the year was to be of 365 days, with a day (Feb. 29) intercalated evdry year which can be divided by 4. This is the Julian Calendar. This was still not quite accurate, however; and Pope Gregory XIII., in the sixteenth century of our era, established the Gregorian Calendar, by which the intercalation is omitted in each year which can be divided by 100, but not by 400. 56. in multis, in his many duties. -ille deus; Julius Csesar, like his successors, was deified after his death. - propaginis; Augustus, in whose reign this was written, was the adopted son of Julius. - deuns and hospes, ~ 46; nor, when a god, to enter as a stranger, &c.- moras, the periods of time. 64. e pleno, etc. -out of a full day (made up of the extra hours in the three intervening years) constructed the fourth period, or leap-year. — lustrum here stands properly for the period of four years. 67. The poet here addresses Mars Gradivus (going into battle); the festival Matronalia, celebrated by matrons, fell on the first day of March. — virilibus; "Mars is connected with mas, as'Aprf is with diStv. " (Paley.)- Dic, ~ 33, II. 2.- in nova cas-tra; i.e., into an unaccustomed field. 79. hujus, se. Romae; i.e., which now exists. - credita, believed. - regia; the palace of the kings still stood by the Forum. -venit in astra, i.e., became a god. - Romanus, ~ 44, Iv. 5. - male, hardly; compare male forte, v. 36. -vellet, ~ 65, iv. 2. 95. mentem; " not animum, courage, but mentem, i.e., consilium, craft." (Paley.) - tolle, away with. - Consus, usually called the Equestrian Neptune, appears to have been a god of the under-world. On his festival, Aug. 21, the Roman youths seized upon the Sabine virgins who were come to see the games of the festival, and made them their wives. Cures was the chief town of the Sabines, and most of' the virgins were from that town. - The address of Mars to Romulus ends at the word Conso. —sua, appropriate. 101. fere, for the most part, i.e., most of them. — raptae, ~ 47, ii. - matrum, ~ 50, I. 3. - propinqua, i.e.. with r-elatives. - dictam, appointed for this purpose. — mea nurus, Hersilia, wife 278 LATIN READER. of Romulus. - hoc commune, " They had not all children, but they were all captives alike." (Paley.) 106. non ultra, no longer; lente pie, quietly faithful. 114. lituus, a curved horn, used in the cavalry. - campi, for campunr; see ~ 47, viii. -sentirent, ~ 61, 1. -viris, dative com. et incom., ~ 51, I. note. - diem, in app. with Kailendas. - quee prima, which first, i.e., on that occasion, witnessed this action. - CEbaliae- Sabinee: the Sabines were fabled to be descended from the LacedE monians, of whoml (Ebalus was an ancient king. 130. The Salii (Hb. ~ 149) were a body of priests who carried the sacred shields, ancilia; the story of their origin is related below; Mamurius was a name of Mars, upon whom the Salii called. -nemori stagnoque; the grove and lake of Diana at Aricia; it is still called the Lake of Nemi; the nymph was Egeria; see note to v. 54. — operata, devoted to the service. 135. Hippolytus was the son of Theseus, king of Athens. By an artifice of his stepmother he was dashed to pieces by his o'wn horses, but was restored to life by AEsculapius, and transferred to Aricia, where he was worshipped under the name Virbius. — tabella; this refers to the custom, when in danger, of vowing a gift to some god, and after recovery or preservation, consecrating pictures representing the danger. The same custom still exists in Italy. Among such offerings to the Diana of Aricia, were lighted torches brought by women. - Regna; the priest of this sanctuary, called Rex Nemorensis, was a fugitive slave, who must obtainhis place by attacking and killing his predecessor. -Camenee: these were nymphs of a fountain, possessing oracular powers; they were afterwards identified with the Greek Muses. 149. ne, etc.; that the more vigorous should not have all the power. - equum, ~ 47, Iv. (1).- vina salsaque farra; these were common offerings to the gods. - aquis, ~ 54, v. - ne terrere, ~ 58, iii. 1. — Picus and Faunus were old Italian gods of nature. - numen utrumque, ~ 46. 163. sine vi, unless forced. " The supreme god is too awful to be approached at once by a mortal. The intervention of inferior deities is necessary to extort the required secret. Yet even they are reluctant to employ the potent spells which will bring him from the sky, and only do so because they cannot help themselves." (Paley.) - adhibeto, ~ 58, iii. end. - qua agrees with arte. The Aventine was the southernmost of the seven hills of Rome, famous for a temple of Diana. -niger, dark; ater is black; NOTES -OVID. 279 the ilex, or evergreen oak, has a very dark foliage. -posses, ~ 60, 1. —Bacchi vini.- arcta agrees with vincla; in governs manus. 182. Faunus was represented, like the Grecian Pan, with horns. - per te, ~ 54, i. end. - ab arte; this is an unusual construction: persons require ab by ~ 56, Iv., things take the abl. alone by ~ 54, I.; see ~ 56, IV. note. - Styx; see note on Phabthon, v. 45. - nobis, ~ 51, vIII. end. -Elicium; the temple of Jupiter Elicius was on the Aventine. 207. amb-age, a going around, or obscurity; remota is here used as an adjective, distant or obscure; the ingenuity by which Numa avoided human sacrifices is now related. - animam, life. - facito [ut] procures; a formal style of'imperative; see that thou make atonement. - Cynthius, an epithet of Apollo. 231. margine, the horizon. 242. submisere is generally rendered cast down; Paley thinks here it should be cast up. - ancile; the prefix an or amb means on both sides; but it is impossible to derive this word, with Ovid, from czedo; perhaps from caelo, to carve, as the ancile was an oval shield, -hollowed in on each side of the oval. - imperii limits sortem. - morum, etc., whether more precise in character, or, &c. - munificus, ~ 17, i. note. -Mamurium vocant; this story was made up to explain the occurrence of the word in the hymn. 263. Una nota; the day before this (in a passage omitted) has two marks of distinction; the Nones but one. -Marti, sc. mensis; this use of the gen. of the name of the month, limiting Nonis, is rare; the regular form would be Martiis Nonis, ~ 15, end. - Vejovis; this word is generally explained to mean "the evil Jupiter," corresponding to Siva or Satan; the meaning is, however, doubtful. This temple was in the hollow between the two heights of the saddle-shaped Capitoline, where Romulus opened the Asylum. 268. invidiosa, an object of envy. - cur-ve; ~ 78, ii. 1, note; the adverb, from curvus, would be curve, ~ 78, ii. 6. —juvenalis; the statue of Vejovis on the Asylum was youthful, holding a bundle of arrows, for which reason he was often identified with Apollo. - ausos, ~ 72, 2. - The Giants were sons of Uranus and Gaia (Heaven and Earth); " terrible they were to look upon; long, thick hair flowed down from chin and head, and their feet were covered with serpents' scales." (Ramsay.) They attacked Zeus (Jupiter), and were 1y) him vanquished. It was not the 280 LATIN READER. giants, but the Aloidoe, Otus and Ephialtes, that piled Pelion upon Ossa. - Jovi, ~ 51, vIII. note. 277. The goat was sacred to Vejovis: Ovid identifies it with the goat with whose milk the infant Zeus was nourished by the nymphs in Crete. - vegrandia and vesca. "These illustrations have not been happily selected. There can be no doubt that've' does possess the force of a negative in certain words, such as'vecors' and'vesanus;'.... but'vegrandis' and'vescus' have been quoted by the old grammarians as examples of words to which the particle in question communicates a double meaning; the former being either' not large' or' very large;' the latter, either' little eating,'' small,'' weak,'' delicate,' or' much eating.'" (Ramsay.) 284. The winged horse Pegasus sprang from the blood of the Gorgon Medusa, when her head was cuf off by Perseus. — connect cervice with prosiluisse, sanguine with respersis. —aquas; the fountain Hippocrene (fountain of the horse), at the foot of Mount Helicon, sacred to the Muses, was caused by a stroke df the hoof of Pegasus. -subter sidera, ~ 56, i. 3. 294. Gnosida, from Gnossus, a city of Crete, the birthplace of Ariadne, daughter of Minos, king of Crete. She had forsaken her home with Theseus, but was abandoned by him on the island of Naxos, and discovered there by Dionysus (Bacchus).- Thesgo, ~ 47, v. — conjuge, ~ 54, I.; we should say, had exchanged her faithless husbandfor, &c. -quae, Ariadne; she had saved Theseus from the labyrinth, by giving him a clew of thread by which to trace his way. — legenda, to be gathered, so traced back. — ille, Theseus. -Liber, a Roman divinity identified with Bacchus.depexos crinibus, straight-haired; "to distinguish them from the tribes of East Africa, who had woolly hair." (Paley.) 307. Theseu, ~ 10, 10. -causa relata mea est, my former condition is renewed. - nulla -- non. — in lacrimas meas, as causing my tears. 322. falli depends on digna; the usual construction would be quae fallar, ~ 65, Iv. 1. — audibat — audiebat, ~ 33, IIi. 3. vocabula, a name; Libera was the female goddess corresponding to Liber; usually identified with Proserpine (Hb. ~ 65). - sint, sc. ut, depending on faciam. - coronae, ~ 50, I. 3. -illa (Venus), sc. dedit. -illa (v. 334), i.e., corona. 335. Anna Perenna (per annos) is the goddess of the revolving year, especially connected with the changing moon; for which reason her festival came appropriately on the full-moon NOTES - OVID. 281 (Ides) of the first month of the year. This festival was held in the fields north of the city, near the present city walls. -geniale, merry; from genius, the spirit that was born with each man. - advena, because the Thybris (Tiber) rose in Etruria. —Sub Jove, in the open air; Jupiter was originally the god of the Sky, and in many expressions this primitive meaning is preserved. - Sunt quibus - aliquibus, by analogy with ~ 67, I. 1, note; we should expect the subj. after it by ~ 65, iv. 2. -sumant, ~ 66, I,. -cyathos; the cyathus was a measure of about one-third gill. 345. Nestor and the Sibyl both reached a great age.- per calices suos, as far as the number of cups could effect it. - jactant manus, i.e., gesticulate. - posito, laid aside, or, as Paley thinks, placed in the middle. - duras, awkward. - culta, well-dressed or bedizened. - volgi, ~ 10, 9. 356. proposito meo, according to my plan. — Inea, ~ 50, III. (Hb. ~ 44). On his way from Troy to Italy, ZEneas was entertained at Carthage by Queen Dido and her sister Anna. Dido loved him; and, when he left, killed herself. This is Virgil's story; here Ovid takes up the tale. — arserit is used the first time for the flame of love, the second for material fire. - compositus, a technical expression, like interred. - tumuli in marmore, i.e., on the marble tomb. 362. ipsC su.; ~ 78, Ii. 5. - potitur; this form of the third conj. frequently occurs in poetry; the shortening of a long syllable is called Syst6le. - spretum, sc. esse; Iarbas had been a rival of 2Eneas for the love of' Dido.- Elissa was another name of Dido. - reppulit; re is short, but is frequently lengthened by the figure called DiastIle, in which case the following consonant is sometimes doubled. — olim, sometimes. - rege; the ancients called the queen-bee, king. 369. Three years had passed. Tertia =for the third time; area, the threshing-floor; nudandas, to be bared of the chaff; lacus, the wine vat. -libatas, poured out, i.e., falling; and receive (are touched by) the hair falling from her head, as she leans over. -illis, ~ 51, v. - pede sequo, in straight course; pes is the sheet, or rope, that fastens the sail, and sets it to the wind; this means, then, before the wind. 379. Cosyra, Pantellaria, is an island half-way between Sicily and Africa;. MeIita, Malta, is further East. - opum, ~ 50, I. 4. - quantulacumque; see foot of T. 6. - servasset, ~ 68, I. - Pygmalion was king of Tyre, brother of Dido and Anna. -exilio, 282 LATIN READER. dative after paranda. - perosus, ~ 38, I. 2. - quovis, from quivis, any whatsoever. 393. The Crathis was a river in the southern part of Italy. - Carbasa; this word is feminine in the singular, and neuter in the plural (heterogeneous, ~ 14, II.). 406. The reading of this line is doubtful; we have followed Merkel's edition of 1853; in 1841 he gave at and vix for aut and his, which is also Paley's reading; probably votis is abl., and his dat. after poscit, referring to habenis. - exsul, ~ 47, III. end. — lumina for oculos, by metonymy; puppis for navis, by synecdoche, — aliquam; "some ground, i.e., even though in the grave. For it was thought the greatest of misfortunes to be unburied, if one was lost at sea." (Paley.) -Laurentunm was a town on the coast of Latium, about sixteen miles from Rome, so called from its laurel groves; here ZEneas had come from Carthage, and was founding his new kingdom, having married Lavinia, daughter of King Latinus. 415. Achate; we should expect ab by ~ 56, iv.; Achates was the faithful follower of ZEneas. - sustinet, is able. - veniret, ~ 60, 3; ~ 57. -.neas, sc. miratur. 423. Cythereius; uEneas was son of Venus, one of whose names was Cytherea. - tui, ~ 19, IIu. - quam, ~ 48, Iri. second note; ~ 52, VI.; ~ 70. —comites; Eneas had brought with him the Penates, or household gods, and established their worship at his new city, Lavinium. — moras; he tarried in Carthage, when the gods had directed him to go to Italy. - de morte, sc. Didus.- credibili, neut., an exception to ~ 47, iv. (1) note; she (Dido) was braver than could have been believed, as was shown by her death. —Tartareas; 2Eneas had visited the infernal regions, and had there seen the shade of Dido. — ratio, a plan or design. 435. memores, sc. nos. — tibi and Elissee, dat. after debemus. - nil non, every thing; a litotes. —paratus, ~ 52, Iv. end. 449. exactum, thought'out, agrees with quid agat. -squalenti, ~ 25, I. note. 459. Numicius, a small river near Lavinium; the river god was represented with horns. - Sidbnis, ~ 44, I. 3. - Amne perenne; this is given as one derivation of the name Anna Perenna; "the form of the ablative in e from adjectives in is is said to be peculiar to Ovid." (Paley.) NOTES - OVID. 283 467. It is well known that Julius Coesar was assassinated on the Ides of March. -Vesta, goddess of the hearth. 476. Cmsar held the priestly office of Pontifex Maximus, the head of the Roman religion. (Hb. ~ 143.) Philippi was the scene of the great battle, B.C. 42, in which Brutus and Cassius, the chiefs of the conspiracy against Cmesar, were defeated by Antony and Octavianus, and lost their lives. - elementa, beginnings. - Caesaris; Octavius, the great-nephew of Julius Coesar, was adopted by him as his son, receiving his adoptive father's name, distinguished by the cognomen (Hb. ~ 127) Octavianus; he was afterwards called Augustus. 483. Tertia; this was March 17, both days being counted in reckoning the date, ~ 83. Some. of the exploits and conquests of Bacchus are enumerated in these lines. - Sithonas, Thracian.Scythicos; the Scythians were the Tartar tribes north and east of the Caspian Sea. — Tu quoque; Penthei's, king of' Thebes, who resisted the religion of Dionysus, and was torn in pieces by his own mother in a fanatic frenzy. — Lycurgus; a king of Thrace, who in a similar frenzy cut off one of his own legs with a hatchet. - Tyrrhena; Bacchus was captured by Tyrrhenian pirates, whom he turned into dolphins. - liba, cakes used in sacrifice, made of cheese, flour, and an egg, over.which honey was poured. 492. "Grass grew upon the altars where no fire was ever kindled for sacrifice." (Ramsay). - libamen and libum are of course derived from libo, not liber. - satyris; the satyrs were men with ears and tails of goats, who accompanied Bacchus (Hb. ~ 26); they are often represented as playing on cymbals; by these the bees were attracted, as is their nature. - Hebrus, a river in Thrace; Rhodope and Pangaea, mount:tins in the same country. 510. levis, smooth (headed), bald; this was Silenus, the chief one in the train of Dionysus, an old man, generally drunk. - "residebat expresses the lazy, slouching attitude of Silenus." (Ramsay). —super, ~ 56, II. end. -parentis, i.e., as being an old man. - limum inducere, to spread a coating of mud.- pater, i.e., Bacchus; a frequent epithet of a god. -jure, rightfully. 527. Minerva, goddess of wisdom (same root as mens), had her principal festival, Quinquatria, on the five days, March 19-23. -Una dies media est, one day (March 18) intervenes after the festival of Bacchus. - quee refers to sacra; the correct explanation of the name is, that it was the fifth day after the Ides. 284 LATIN READER. sanguine, i.e., of gladiators. -rasa arena; the space of the amphitheatre was spread with sand for the gladiatorial combats. -bellica; the Grecian Pallas Athena, with whom Minerva was identified, was also a warlike goddess. - stantes: the threads (telas) of the warp were suspended vertically; radio, the shuttle; pectine, the reed, by which the loose (rarum) work is pressed compactly together. - Qui laesis, etc.; i.e., the fullers, "' the importance of whose occupation will be understood, when we remember that the Romans, until a very late period, wore woollen garments exclusively." (Ramsay.) — quisquis, etc.; i.e., the dyers. — vincula plantas, straps for shoes or sandals. -invita Pallade: invita Minerva was a common expression, to denote contrary to one's natural bent. — sit, ~ 61, 2. - Tychius was, in Homer, the name of the artist who made the shield of Ajax. 543. manibus, in the hands, i.e., in skill in handicraft. Epeus was the one tvho constructed the famous wooden horse at Troy. - Phcebea; Phcebus Apollo was god of healing, as well as his son IEsculapius. — censu fraudata; this refers to the poor pay of teachers. - caelum, burin or engraver's tool: carved gems and cameos were common in ancient times. — uris; encaustic painting, the art of burning in the colors, was a favorite one among the ancients, but is now lost. — mollia; the sculptor seems to give life and softness to the hard marble. 553. Mount Caelius was south-east of the Palatine; the temple here mentioned was probably on its northern slope. - ccepit habere, i.e., it was dedicated on her birthday, March 18.capitis: the myth represents Athena to have sprung armed from the head of Zeus. The Falisci were the inhabitants of Falerii, an Etruscan city captured by Camillus, B.C. 394. It was customary for the Romans to adopt the deities of conquered nations; the old spelling capta (litera prisca) should support this derivation. - habet; this passage is doubtful and obscure; probably Minerva is subj. - capitis poenas, capital punishment. - aegida; the aegis of Athena was a goat-skin mantle with a Medusa's head, worn usually over her breast. 567. Summa e quinque, the last of thefive; this was the Tubilustrium, or ceremony of purifying trumpets, the invention of windinstruments being attributed to Minerva. - Hic, the sun; pressit, entered. The sign Aries was supposed to be the ram that carried Phrixnis and Helle. - tostis, parched. - tripodas: the tripod was a three-legged stool, upon which the priestess of Apollo at Delphi NOTES - OVID. 285 sat to deliver oracles.- sorte, lot; frequently used for oracle. corruptus: this is a play upon the word; the messenger was corrupted (bribed), as well as the seeds, v. 571. —Phrixus and Helle were children of Athamas, who were persecuted by their stepmother Ino, and fled, swimming upon the golden-fleeced ram. Helle lost her hold, and was drowned, giving her name to the Hellespont (sea of Helle); Phrixus reached Colchis in safity with the ram, and consecrated its fleece. The expedition of the Argonauts, under Jason, had for its object to get the golden fleece. 578. Compiilerunt; the e of the penult in this form is frequently shortened by the figure called Systole. - mater: their mother was Nephele, cloud. - draconigenam (from gigno, produce); Thebes was founded by Cadmus, who slew a dragon, and sowed its teeth, from which sprang up armed men, the ancestors of the Thebans (Hb. ~ 38). 588. nomina aquae, Hellespont. -ut quasi, as if. — junctam, sc. eam. 599. Janus, the god of opening, represented with two faces, as looking both ways, towards the future and the past. From him the month January was named, the opening of the year.- Luna; the months were originally cycles of the moon. VIRGIL. PUBLIUS VERGILIUS MARO (also spelled Virgilius) was born at Mantua, B.C. 79, and died in 19. He was the greatest of the Roman poets, and obtained great popularity in his own life, being favored and protected by Augustus. His works do not possess much originality, but great finish and beauty. His first publication was the " Bucolics," consisting of ten Eclogues, or pastoral Dialogues and Idyls. Next, the "Georgics," in four Books, said to have been written in order to call attention to agriculture, which had been neglected during the civil wars. His great Epic, the " Eneid," was written, but had not received its finishing touches, when its author died. The passage here given is taken from the fourth book of the " Georgics," which treats of the care of Bees: — 286 LATIN READER. 1. Tempe, a beautiful and sacred valley in Thessaly, where the River Peneus breaks through between Mounts Olympus and Ossa, into the ZEgean Sea. The form is a Greek neut. plur. — fama, sc. est. - extremi, ~ 47, vIII. - Thymbraeus, a common epithet of Apollo, derived from the name of a river in the Troad, where he had a temple. - celum sperare; i.e., being the son of a god, he might hope for immortality. - te matre, although thou art my mother. 17. thalamo sub; this position of the preposition after the verb is called Anastr6phe; so eam circum below. - The Milesian wool was of very fine quality. — Arethusa, nymph of a fountain in Sicily. 26. Penei, a dissyllable, by the figure called Syncergsis. 37. tonsis mantelia villis, towels with shorn naps, ~ 54, II. Panchea was a district in Arabia, the country producing frankincense. - Maeonii = Lydian. - Oceanus was in some theogonies the parent of all the gods. - centum agrees with nymphas.Vesta was goddess of the hearth. - summum tecti; for the more usual summum tectum. 47. The Carpathian Sea was that part of the AEgean south-west of Asia Minor. — piscibus forms with bipedum equorum, an lHendiadys (Rv 6tai 6voiv, one through two); that is, a compound idea expressed by two nouns; fishes and two-legged horses means horses with two legs and fishes' tails. - metitur; passes over in measured courses. - Emathia, a district of Macedonia; Pallene is a promontory projecting southward into the IEgean.- Nereus, god of the calm sea. 60. circum haec, against these.- The story here told of Proteus is like those of Faunus, Fasti, v. 161, if. 77. crinibus, ~ 54, vi. - plurima agrees with unda; many a. -in latebris, ~ 56, I. 1, note. - hauserat, had occupied orpassed over. - ad limum belongs with coquebant. 97. Cujus, Proteus. - quoniam is used here in its primitive meaning (quota iam), when now. - nam quis = quisnam, who, pray? - vi multa, ardentes, and frendens, express the epilepsy which betokened inspiration. 114. Non nullius, ~ 43, 12; these parts of a compound word are separated bythe figure called Tmesis.-Orpheus, a renowned singer of early times, who mourned inconsolably for his wife Eurydice.haudquaquam ob meritum qualifies miserabilis.-ni Fata resistant; there is an Ellipsis here; he invokes this vengeance [and NOTES- VIRGIL. 287 it will be fulfilled], unless, &c. —aequais, of her own age. — Dryadum, the wood nymphs. -Rhodope and Pangaea were mountains of Thrace; Rhesus, an old king of Thrace, who took part in the Trojan war; the Getae, a people of Thrace; Hebrus, the principal river of Thrace; Orithyia, an Athenian (Actias) maiden, who was carried away by Boreas to Thrace. Verse 124 is a spondaic verse: ~ 82, I. note. 128. Toenarum was a promontory south of Greece, by which was a descent to the infernal regions, or Erebus. -Manesque; this superfluity of conjunctions goes by the name of Polysyndeton. - Regem, Dis, or Pluto. 140. Cocjtus and Styx were two of the rivers of the infernal regions (Hb. ~ 30). — Eumenides, the Furies; Cerberus, the three-headed dog who guarded the lower world. — Ixionii, etc., the wheel of the Ixionian circle or revolution; Ixion was bound to a wheel made to revolve by the wind; but vento is dat. 147. Eurydice was restored by the gods of Hades, on condition that he should not look back upon her until he had reached the upper world. - animi, ~ 50, I. 4. - fragor, the thunder with which Pluto announced that the condition was broken, and called Eurydice back. - Quis agrees with furor. - paludem, i.e., the Styx. 169. The Strymon was the second river of Thrace, next to the Hebrus. - Philomela was a princess of Athens, who was changed into a nightingale. 177. Venus, put by metonymy for love. - Tan-ais, the Don. - The Rhipman mountains were fabled mountains in the far north. - The Cicones were a Thracian people. -quo munere, by this tribute of love. - MCagrius; (Eagrus was father of Orpheus. - spumantem, etc., he threw up the water into a foam under the eddy. - Cyrene, sc. tacuit, or some such word. 194. illa, Eurydice. — Napaeas, nymphs of the dell. - summa, ~ 52, I. note. - Lycaeus was a mountain in Arcadia; he must send there for cattle, since those of Thessaly had perished. - intacta cervice, unyoked; it is still the custom in Europe to use teams of cows. 206. Orphei, dat., of Greek form. - Lethaea; Lethe, oblivion, was one of the rivers of Hades. — uvam; the swarm of bees hanging from the branches was like a bunch of grapes. Under Tityrus of the First Eclogue, Virgil is supposed to represent himself. In the plundering and confiscations after 288 LATIN READER. the civil war, he came near losing his lands, but received them back by the favor of Caesar Octavianus, afterwards the emperor Augustus. A less fortunate neighbor, Melibeeus, passes by, and enters into conversation with him. 2. avena, oaten straw; put by synecdoche for the pipe which was made of it. - Notice the emphasis of tu and nos. 17. praedicere, ~ 57, IV. end. - qui deus, what god, not quis, who the god is. — huic nostree, i.e., Mantua. —parvis, dat.; it could also be cum parvis; see ~ 51, I. first note. 29. Emancipated slaves shaved their beards, which before they had suffered to grow. - Peculi; the property of a slave (of course only nominally his) was called peculium. 39. aberdt, ~ 80; last par. but one. — juvenem; Octavianus was at this time twenty-two. -submittite, raise or rear.quamvis, to whatever degree; ~ 61, 2, note. - omnia, all the arable land; a good deal of the country about Mantua is stony, and a good deal marshy. -insueta pabula; here Melibceus contrasts the security of Tityrus's flock with the exposures of his own. 54. quee refers to seepes; as it has always done.- florem, ~ 52, Iv. -ante quam, ~ 56, inI.; a case of tmesis.- The Arar was a river of Gaul, now the Saone; the Tigris, of Mesopotamia. The Parthians lived in Persia. Germania, the country, is put here for the inhabitant. -labatur, ~ 62, II. 1. 65. Afros is after the analogy of ~ 55, rr. 2. — Crete is usually taken as the name of the island; but probably it would be better to consider it as meaning chalk, and limiting rapidum, after the analogy of adjectives of fulness; rapid and turbid with earth; the Oxus or Oaxes runs into the Caspian. - post = posthac; aliquot, only afew. 80. poteras, ~ 59, IV. note at end. -pressi lactis - casei. C. Asinius Pollio, an eminent poet and orator, was consul B.C. 40, the year in which a reconciliation was brought about, largely by his means, between Octavianus and Antony. This peace, with the hope it excited of tranquillity and prosperity in future, was the occasion of Virgil's Fourth Eclogue, in which certain vague prophecies are also commemorated. It has been a favorite theory of many, that the imagery of this Eclogue was imitated by Virgil from the Hebrew prophets, especially Isaiah ch. xI. NOTES - PLAUTUS. 289 1. Sicelides; bucolic or pastoral poetry was carried to its greatest perfection by the Sicilian Theocritus. - Cumeei; the Cumanan Sibyl had sold to king Tarquin the Proud the books containing the fate of Rome; they were carefully preserved and consulted on important occasions. -magnus szeclorum ordo: i.Q., a " great year; " a new cycle, which should repeat all that had taken place before, and which therefore should commence with the rule of Saturn, in whose former reign.all had been peaceful and happy, as described in this Eclogue. -Virgo; Astroea, goddess of'justice. - nascenti puero, at his birth; this probably refers to the young son of Pollio, born in this year. -ferrea, sc. gens; the "'iron age" should give way to a new "golden age." - Lucina, goddess of birth. - Apollo; the Sibyl had declared that the age of Apollo was the last; Lucina was identified with Diana, sister of Apollo, hence the possessive tuus. - adeo is used to emphasize te; inibit, sc. cursum. - Ille, i.e., puer. 26. simul, sc. atque. 32. Thetis, a sea-nymph, mother of Achilles; here put for the sea. - Tiphys was pilot of the Argonautic expedition; all these heroic events are to be repeated. - ad Trojam, ~ 55, IIi. 2, end. — Parcae, the Latin name for the Fates. 48. honores, ~ 52, II. — convexo; referring to the vault of heaven. - Terrasque; que is not long befobre tr- (~ 78, I. note at end), but by Caesura. — seeclo, ~ 54, I. — Linus was an old bard, associated with Orpheus. - quamvis here - etiamsi. - Pan, god of nature, the inventor of the pipe. - certet, ~ 59, Iiv. 1.- tullrunt, Systole. - mensa, ~ 54, II. PLAUTUS. T. MAccIus PLAUTUS was born at Sarsina, in Umbria, B.C. 254, came to Rome, and obtained great popularity as a writer of comedies; he died at the age of seventy. He wrote a large number of plays, twenty of which are now extant; they were translated from the Greek writers of the New Comedy, or what we should call comedy of society, and depict the manners of the Greeks of his day with much life and humor. I9 290 LATIN READER. The following extract is from the Amphitruo. In the absence of Amphitruo in war, Jupiter visits his wife Alemena, in the form of her husband, stationing Mercury outside as guard, in the form of Amphitruo's slave Sosia. Meantime the real Sosia returns, the war being triumphantly ended, and finds his double standing guard at the gate of the house. For the metre, see end of ~ 82. In the comic metres, very frequent substitutions are permitted; thus the first foot of the first verse is a dactyl, ib' ut he-; the sixth foot, a spondee, -mznne; in the next verse the fifth foot is an anapoest, vId6' hoc. In trochaic, like iambic measure, the foot makes a metre; the accents mark the first syllable of each metre, where the ictus should fall. 1741. 5. Alcumenze -_Alcmenze this insertion or substitution of u occurs in several Greek words employed by the comic writers. Set sed. - edis, ~ 11, i. 2. - hoc noctis, ~ 52, iv.; ~ 50, ii., at this time of night. — Nullust, ~ 1, last par. but one. — Quom, top of p. 2. - llic, an old form for ille. 8. The second foot is hoc meiim; final m appears to have been nearly silent in common speech, so that the u is short even before two consonants. - pallium, a garment worn by the Greeks for the Roman toga. - detexere, steal. - dentes pruriunt; his teeth are itching for me (eager to get hold of me). - v. 7 contains the tribrachs, miseri and mtiis he. - obsecro =for heaven's sake. - The two lines beginning Clare are aside. 17. heri (yesterday) quod, etc., a substantive clause, subject of factum esse. - nudos, i.e., spoliatos.- Quinctus (theJffth), a common Roman name. 22. Non feret, he shall not report. - vapulet, an active verb with a passive meaning, ~ 35, II. end. 175. 1. esse ~ 37, v. — In proin, the two syllables are scanned as one. - esurientibus, ~ 36, Iv. - hau =haud. - tractim tangere, stroke; used ironically. 10. mirum ni, a wonder if not = I suppose. - mursenam: the lamper-eel was a great favorite with the Romans, and was boned, after being beaten with a rod. -ultro, without provocation.Olet homo; he pretends to know by the smell that somebody is near, I smell a man.- malo, ~ 51, viI. — superstitiosus, a soothsayer. - domes, soften them. NOTES- PLAUTUS. 29I alas intervelli, plucked the wings of my voice. — jumento suo, ~ 54, I.; and sends his own horse for it. - After jumentum is a hiatus; i.e., the um is not elided by Ecthlipsis (~ 80); the next foot is therefore oneran-. - ne existumes, sc. me. - nescio quis, ~ 67, I. 1, note. - vicem, ~ 52, Iv., in the place of; hic, thisfellow, i.e., I. 176. 1. eccum 4 ecce illum. - edepol, by Pollux; an oath of doubtful etymology. - ilicet (ilicet), it is all up. - certumst, my mind is made up. - hominem, object of adloqui. - qui, an old ablative, by which, ~ 21, I. note. Volcanum in cornu conclusum, fire shut up in a horn lan-.tern. - Ain -aisne? - Verbero, scoundrel, - mentire mentiris: Sosias takes verbero as the verb, not the noun. — Pergin = pergisne P? See note ~ 1, near end. - argutarier, ~ 33, III. 3. - aput = apud. 18. tutatust, sc. nos. - Nescio quam, like nescio quis; you areprettyfamriliar; a play upon the word familiaris, which in the line above is used in the meaning one of the family of slaves. - nisi abis; this use of the pres. indic. in a Protasis, referring to future time, is quite common in Plautus; it is like the Englishidiom " unless you go off"' - familiaris accipiere, i.e., although you are one of the family, you shall, &c. -horunc - horum. 177. 2. Quin, but. — familiai, ~ 9, 2. —sis, ~ 37, I. note. -vis is here used like our will; you will be thrashed. - Haeccine; ne is the enclitic interrogative, ci an emphatic affix. - Ita; there is no special word in Latin for yes. - Immo, nay but. 17. At parum etiam, etc.; i.e., you will cry a great deal more. - usu,. by use, that is, possession. -vaniloquu's = vaniloquus es. 17S. 3. Nam illut; ecthlipsis does not take place here. -te utinam, an hiatus.- istuc fecissent; i.e., had fled from me.per pacem, on peaceful terms. - fide, dative after credo. mi mihi. —etiam denuo, still again. — noster, our slave. portu Persico, a harbor near Thebes. 179. 2. quor = cur. - The Telebose were a peeple of Acarnania. - -t lpsiis [= ipse]; an amphibrach taking the place of the trochee. - illi, there. - qui = qua. - quid me captas, why do you cross-question me? 292 LATIN READER. 23. vini, ~ 50, Iv. 5. —ut matte natum fuerat, pure as it came front the vine. — mira sunt = mirum est, see note to p. 175. - med = me. 10O. 3. injurato, ~ 54, x. note. —petasum; this was a hat with a brim. - an, ~ 71, II. end. - Vivo fit; that is done to me alive which will never be done after my death; i.e., the imagines, or images of the ancestors were carried in the funeral of a noble, but of course a slave could not have them, nor even an ignoble person; now Mercury acts as his imago. quod faxit Juppiter, may Jupiter grant it; a slave on gaining his liberty had his head shaved, and put on the pileus, or cap. TEREN CE. P. TERENTIUS AFER (the African) was born at Carthage, B.C. 195; became a slave in Rome; and, when manumitted by his master, distinguished himself by writing comedies, - like those of Plautus, translated from the Greek. He died B.C. 159. His plays are more finished, but less witty, than those of Plautus. The Heautontimorumenos (self-tornzentor) is an old man, Mienedemus, who blames himself for harsh treatment of his son, and, to quiet his remorse, keeps hard at work in his garden. Here he is accosted by a neighbor, Chremes.' This play is translated from the Greek of Menander, the most eminent writer of the New Comedy. For the metre, see ~ 82, III.; there are the same irregularities as in the trochaic septenarius. ]18~1. 1. nuper admodum, very recent. -2. Inde adeo, from just this cause. — 3. rei, i.e., notitia, acquaintance. — 5. quod relates to vicinitas; ~ 47, Iv.' (2). — in propinqua parte amicitime, [neighborhood] which I hold next of kin to friendship.8. res tua, your circumstances. 13. siet = sit. - 14. tute; the te is intensive. - officia; the verbs given in ~ 54, iI. frequently govern the acc. in the early writers.- 20. fiat, sc. a servis.- 21. operee, ~ 50, Ir. NOTES - CICERO. 293 182. 1. Homo sum, etc.; this is the famous line that " brought down the house," as we are told.- facto, ~ 54, VII. first note.face; this form is frequent in the old writers; see ~ 33, IIi. 2.laboris, ~ 50, III. 2. — nollem, sc. te reprehendere, i.e., if the task were needless. -hos, i.e., rastros, - meum, my character, or actions. -clam me, ~ 56, ii. 3. — animum, obj. of tractare. 27. licere; speras is usually followed by the fut. infin., ~ 67, III. 2. -tantisper dum, so long as. 183. 1. me facere depends on dignum; an exception to ~ 65, iv. 1. --— istuc aetatis, at your age. — belli after gloriam. - adeo res rediit, matters came to this pass. -regem, sc. Persarum: many enterprising Greeks took service with the king of Persia. 20. quo lenirent; quo, in the sense of ut, is usually joined with a comparative (~ 64, Ii.); the early writers frequently vary from this. — mea solius causa, ~ 46, 3. -vestiant, ~ 60, 3. — his, ~ 54, III.- malo quovis, ~ 54, Iv.- usque strengthens dum, just so long as. 184. sumptum exercerent, work out their expenses. — inscripsi: put up a notice that it was for sale. 13. quanti, ~ 54, xI. 1. - quee est aequom: sc. ea... credere; in those things in which one ought to trust afather. 20. Dionysia; the great festival of Dionysus or Bacchus. — pepulerim, ~ 63, ii. - Siccine: sic with ne enclitic and the intensive i. C I C E R O. BM. TULLIUS CICERO was born B.C. 106, at Arpinum, and was murdered by order of the triumvirs, - Octavianus (Augustus), Antony, and Lepidus, - B.c. 43, on his own estate, about half way between Rome and Naples. He is the most eminent name in Roman literature, - the greatest orator, and the most voluminous and pleasing writer on philosophy. His Letters to his Family and Friends (Ad Familiares), to his friend Atticus, and to his brother Quintus, are very numerous (855 in all); and are by far the most valuable and interesting documents we have as to the personal history of the time. 294 LATIN READER. Cicero had been Consul in the year B.c. 63; when the Senate, under his lead, crushed the conspiracy of Catiline, by what was considered an illegal and violent stretch of power. This action was made the ground of bitter calumny and opposition among the popular party, led by Clodius, who succeeded, five years later (B.c. 58), in driving Cicero into exile; from which, however, he was recalled the following year. The passage from Velleius Paterculus, an historian of the time of Augustus and Tiberius, gives the circumstances of his banishment. IS8. Per idem tempus; B.C. 58. - nobilis: Clodius belonged to the proud patrician gens Claudia, of which name Clodius was a corruption. - ad plebem transisset: no patrician could hold the office of Tribune of the Plebs, which gave most practical power to a demagogue; Clodius was, therefore, adopted as son by a man of plebeian family, much younger than himself, and elected tribune. — indemnatum: in his consulship, Cicero had put to death the accomplices of Catiline without trial.- aqua, ~ 54, vi.; interdiceretur is used impersonally. - Casar and Pompey were at this time omnipotent in the state. - dividendo agro, ~ 73, III. note; this was a commission appointed in pursuance of an agrarian law carried by Cesar in his consulship, B.C. 59. -Idem, i.e., Cicero. - ut, when. - Numidici; Q. Coecilius Metellus, the same who fought against Jugurtha, was driven into exile (B.c. 100), in consequenice of his opposition to the tribune Saturninus; but was restored the following year. The first Letter (Ad Farn. XIV. 4) was written to his wife, Terentia, from Brundisium, a port in south-eastern Italy, from which the passage was usually made into Greece. Cicero was now on his way through Macedonia into Asia Minor. 1S6. 4. Quod, ~ 52, Iv. - render but. 17. capitis: the caput was the civil standing, or rights of citizenship (Hb. ~ 161). — legis improbissimnae: the law which threatened confiscation and exile to any one within four hundred miles of Rome, who should receive Cicero under his roof. - praestaret, ~ 65, III. - gratiam referre is to make a requital; gratiam habere, to feel gratitude. NOTES - CICERO. 295 21. profecti sumus.. petebamus, ~ 57, note at end; notice the change in tense. The letter is written the 30th of April (prid. Kal. Mai.), "off Brundisium," and would not be received in Rome for several days. We should say, "I leave Brundisium to-day (the 30th), and am on my way to Cyzicus." Former editions had a. d. v. kal. Mai., that is, " I left three days ago;" which does not agree with the date of the letter. - Cicero did not reach Cyzicus, but remained with his friend Plancius, questor of Macedonia, at Thessalonica. He afterwards defended this friend from a charge of bribery; and gives at the end of his plea a touching account of his noble and tender hospitality. Cyzicus was a town in Asia Minor, on a peninsula of the Propontis (Sea of Marmora). - scito; this form is always used instead of sci (~ 33, iII. 2). 30. Tulliola (~ 44, I. 2, the affectionate diminutive by which Cicero almost always calls his daughter), nom. to fiet: what will become of my dear Tullia? quid is predicate nom. The same construction is used in French.- matrimonio: Tullia had been married five years before, at the age of sixteen, to C. Calpurnius Piso; he was in weak health, and died before Cicero's return. There seems to have been scm, anxiety about her portion: " whatever becomes of the property, we must consider the poor child's marriage and reputation." - Cicero meus, his son Marcus, now seven years old. 187. 1. teneas; " Not a night was suffered to elapse after the decree [of banishment] was passed, before violent hands were laid upon Cicero's property; his house on the Palatine was reduced to ashes, his Tusculan villa plundered. His other countryseats fared no better; the consuls took their share of the spoil; and on the spot where Cicero's house had stood, Clodius consecrated a temple to Liberty." (Abeken). - familia liberata, freed slaves; these were partly his own, partly his wife's; he had set them free, to save them from the malice of his enemies. — magnopere nemo, hardly one. - causa, arrangement. -si res a nobis abisset; this was a phrase used in auctions, to denote that one fails to secure a desired article. — obtinere, maintain. pertineret, sc. res. 24. Clodius, Sallustius, Pescennius, seem to have been freedmen; Sicca was a friend with whom Cicero had passed a night on the way to Brundisium. 296 LATIN READER. The letter to Quintus Cicero, a younger brother, was written at Thessalonica. 18s. 4. pueros, slaves.-miserim, ~ 57, 1, 1st rem.; ~ 64, III. -consulatus; referring to the great act of his consulship, the defeat of Catiline's conspiracy. - eripuerit, ~ 57, I. end. - flens... proficiscens, etc., the chiastic order, the corresponding nominative cases standing respectively first and last. 20. a morte: suicide was the refuge of many eminent men of antiquity; Cicero seems to have thought seriously of it, but with the same vacillation of purpose that he showed in every thing. prcesidio fuisset, referring here to his profession of advocate; he had even proposed once to defend his worst enemy Catiline (see foot-note). 1S9. 5. quid, quod: what [shall I say to this] that, &c. sapientiorem quam vellem, because old enough to feel his father's loss. 34. aliquid presidii, object of laturam. - nostri, obj. gen. after misericordiam:. pity for me will bring some help. 190. 16. postulabit, ~ 49, I. 2d, note. -umquam, and words of this class (see list in Table 6), may follow comparatives, because there is a negative idea implied, which in similar constructions the French expresses by the negative, quejamais. 23. permutatione, negotiating a bill of exchange. - quibus debes, your creditors, whom Quintus must satisfy out of his own or his son's "bowels," flesh, or, as we should say, "hide." -ex aerario; these were sums appropriated to Quintus as proprietor of Asia. - Antonius and Coapio were creditors of Quintus.Crassus, the triumvir, who was afterwards killed in Asia; Calidius, a stanch friend of Cicero. 33. Hortensius was the leading lawyer in Rome, next to Cicero, and a few years older. Cicero at this time expresses a good deal of suspicion of his false and unfriendly dealings. He was, however, a true friend; subsequently, and especially after his death, Cicero speaks of him with warm regard and honor. 191. 1. occultabis: the future here is nearly equivalent to the imperative, as frequently in English. - eo, abl. of cause, ~ 54, I. - -Pomponium: T. Pomponius Atticus, Cicero's most intimate friend.- versus: some verses in ridicule of Hortensius seem to have been fastened (collatus) upon Quintus; he is by all means NOTES - CICERO. 297 to make friends with him. a- dilitatem: the office of aedile had reference to the care of public buildings and games (Hb. ~ 134). 9. Messala was a prominent public man of the day, father of the distinguished general of the time of Augustus. - optime factis, the best deeds. 19. Reliqua, object of scribere. -ita... ut, so... as. In B.C. 57 Cicero returned from exile, and entered Rome, September 4; shortly after, he wrote this letter to his friend Atticus (Att. IV. 1), who was then in Epirus. 27. cui relates to subject of fuit. -recte, safely.- me ipsum, ~ 67. v. -observantia, respect, i.e., for his opinion; he had followed the advice of Atticus and others in leaving the city rather than resisting his enemies, as counselled by Lucullus. 19*2. 6. quem dimisero; i.f I once have you back, it will seem that I have never lost you. - suavitatis and temporis both limit fructus. 13. re familiari, private property. 24. lex est lata (i.e., for his return): this is the technical expression for bringing in a bill. - natalis coloniae; Brundisium was founded as a colony on the day of which this was the anniversary. - Salutis; the temple of Salus, near the house of Atticus. - actaturn atque ordinum; the Roman citizens were classed by age into juniores and seniores (Hib. ~ 125).- The orders were the ranks in the State, -the Senate, the Equestrian order, &c.; the comitia centuriata were the great Roman assembly, presided over by the consul (Hb. ~ 141). 35. nomenclatori; a slave, whose business it was to whisper to his master the names of persons they met. 193o 2. The porta Capena was the south-eastern gate, at which the principal road, via Appia, ended. 8. eo biduo, two days after. —ad theatrum; this was the time of the great ludi Romani, held in the theatre. - mea opera; because his arrival had filled the city with strangers. 14. decernerem, should give my vote for it. 16. consulates, men who had been consul: they were called upon for their vote first. - quod negarent, ~ 63, I.; in exactness negarent does not express the reason, but the fact of giving it; but the subjunctive is often used in such cases. - ageretur, 298 LATIN READER. negotiations should be entered into. - dederunt, sc. contionem; a contio could not properly be held by a private citizen. 27. alterum se, a second self. - quam sit, ~ 66, I. - lex consularis, law proposed by a consul; that of Messius (who was a tribune) was tribunitia. - de domo: Cicero's house had been destroyed, and the site occupied by a sacred building; the pontifices (Hb. ~ 143) had yet to decide whether the consecration had been removed (si sustulerint religionem), and the demand restored. 194. 2. superficiem, the building, for the loss of which he was to be compensated. - demolientur... locabunt, they will clear a space, giving the contract in their name. TULLIA, the daughter of Cicero, had been married during his consulship to Piso, a young man of the best family,and character, who died just before Cicero's return from exile. It was on her twenty-second birthday that she met her father at Brundisium, as told in the letter to Atticus. The following year she married Furius Crassipes, also of a patrician house; but was not long after divorced. At the age of twentynine she was married again to Dolabella, a rich and handsome profligate several years younger than herself, — a partisan and friend of Caesar, for which reason Cicero had sought the alliance. Her life with him was very wretched; and they agreed to a separation shortly before the birth of her child, which was in January, B.c. 45. The following month she died at her father's house in Tusculum, leaving a son, Lentulus, who seems to have died in childhood. Meanwhile Cicero had put away his wife Terentia, on some misunderstanding because of mismanagement in business affairs, which caused him much anger and mortification; lie was on no good terms with his brother, or his son, then a young man of twenty, who was greatly vexed at an unfortunate second marriage of his father's; so that his household was quite broken up. He was living in strict solitude on a little island, Astura, belonging to one of his estates; and here he received many letters of consolation from his friends, among which this from the eminent lawyer, Ser. Sulpicius Rufus, is the most interesting that remains. NOTES - CICERO. 299 19. sane quam, exceedingly. - pro eo ac, in proportion as. - per quos propinquos, ~ 48, hi. 2d note. — uti, so that. - existimem, ~ 63, i. note. 195. 5. credo; ironical. — veneris, ~ 64, Iv. - et nos, we too.'- cum iis esse actum, it has happened to those: this sentence contains an Anacoluthon, that is, a clause thrown in with no proper connection to the principal clause; since it begins with the interrogative quoties, and then changes to the declarative incidimus; render quoties, often, and put in and before et nos. 12. conjuncta; Tullia had already been married three times, and twice divorced. - pro, worthy of. - ex hac juventate,fronm the young men, of the present day. - uti depends on possent understood; this refers to the profession of an advocate, which had lost all attraction under Coesar's despotic rule. 24. Megaram, ~ 56, ii. 1.- 2Egina, an island opposite Athens, once its rival; Megara, a city between Athens and Corinth. -Pireeeus, the harbor of Athens. All these places had been reduced to ruin in the late convulsions. -Visne, here negatively, wilt thou not? 35. modo; i.e., at Pharsalia, B.C. 48. 196. 5. moniendum fuit, ~ 59, IV. 2, note. -ea, ~ 50, IV. 1, note. - omnibus bonis, all the advantages of life. - possitis, ~ 49, I.' exception to last remark. 14. noli oblivisci, ~ 58, IIi. note -Hoc tempus, i.e., when the pain will have become less by time, — sapientia tua, in a manner worthy of so wise a man. 23. inferis, the dead. - qui illius amor fuit, such was her love. 197. Cicero's answer (Fam. IV. 6.) follows. 15. Servius, a son of Sulpicius. - omnibus... potuerunt: by all the services which could be rendered on [to] that occasion. -- Quanti me faceret, how highly he esteemed me. - suum talem animum, such a disposition on his part. — jucundus, agreeable; gratus, acceptable. 26. Q. Fabius Maximus, the leader against Hannibal; L. 2Emilius Paullus, the conqueror of Macedonia, B.C. 167; C. Sulpicius Gallus, an eminent man of the same time; Cato, the Censor - all these eminent men had lost sons. - ipsorum refers to eorum. -ea, quam; to wit, that which. l98. 6. frangerem, benlt my mind; notice the imperfect tense, and render cum, whenever. 300 LATIN READER. 13. ad rempublicam, in public affairs. 22. ante; i.e., before we return to Rome; Cicero begins to acquiesce in the new order of things, and to desire to enter public life again. - unius, i.e., Caesar. 27. deliberationis, ~ 54, ii. end (requirement). PLINY. C. CIECILIUS PLINIUS SECUNDUS (the Younger) was a native of Comum (Como), in Northern Italy, and a nephew of the elder Pliny, the distinguished naturalist. He was born A.D. 61 or 62, and became prominent as a public man in the prosperous reign of Trajan. He has left a few orations, and a large collection of letters, which, as Merivale says, "gives the fullest and fairest picture we possess of a Roman gentleman; nor indeed does any other of the ancients come so near as its writer to our conception of the gentleman in mind, breeding, and position." The year of his death is not known. The first three letters are addressed to the historian Tacitus. The first requires no explanation; the other two are in answer to his inquiries in regard to the famous eruption of Vesuvius, A.D. 79, in which Herculaneum and Pompeii were destroyed, and the elder Pliny perished. 199. 6. in Tusculano, on my Tusculan estate. -jam in fine, when just near the end. - ne... pereat, that my haste may be satisfied. - preesens, when I meet you. 12. patria, i.e., Comum. - municipis, fellow-townsman. - praetextatus; the boy wore the toga prcetexta until about sixteen (Hb. ~ 184). - Etiam; there was no Latin word for yes. — Mediolanum, MIilan, was already the chief town of Northern Italy. - qui refers to vos, implied in vestra. 20. habitationes, lodging; viatica, travelling expenses; mercedibus, income. 200. 1. ambitu corrumperetur, be misusedfor private advantage: referring to corrupt misappropriation of the funds; this he proposes to obviate by giving the control of the funds to the parents, requiring them at the same time to contribute. - religio, solemn obligation. NOTES PLINY. 301 18. Haec, these circumstances.- repetenda, traced back, i.e., repeated. - illuc, to Comum; hinc, from Rome. - ea lege, on this condition. - nihil aliud certum; i.e., there is no bargain made. 31. avunculus was a mother's brother; patruus, a father's brother. 201. 2. Quamvis here takes the subjunctive, although it expresses a fact; see ~ 61, 2, note. - ut populi, sc. victuri; like peoples and cities always destined to live; an adverb or conjunction like ut is often repeated where the English would have and. - eternitas: it so happens that the book in which Tacitus narrated these events is lost, so that it is Pliny's own writings that have preserved their memory. 9. Misenum was a promontory west of Naples, just beyond Baie; it was an important naval station. - Nonum, sc. ante; the use of the accusative of time when in this connection is found also in Tacitus: we should expect Nono. - Usus, etc.: this sentence describes the way in which he had passed his time; he had walked in the sun, then taken a cold bath and a luncheon.Vesuvium: there was an old tradition, mentioned by Vitruvius, that there had been eruptions here in former times. pinus, the dark, spreading Italian pine. A commentator gives another simile: " hujus forma est similis machinae illius, quam manu tenentes solem a nobis arcere solemus; quae in linguA nostra Sonnenschirmn et in gallica, parasol vocatur." 241. Liburnica, a swift, light vessel, or yacht. — Egrediebatur: the former reading of this passage was, " Egrediebatur domo, accepit codicillos. Retinae classiarii imminenti periculo exterriti (nam villa ea subjacebat, nec ulla nisi navibus fuga) ut se tanto discrimine eriperet orabant; " —Retina being held to be the name of an estate in danger. But a tradition was preserved, that a woman named Retina (or Rectina), wife of Bassus, had perished in this eruption. Rectina is now taken to be the name of a woman; and Tasci (the accepted reading in place of Classiarii) to be that of her husband: understand wife or widow. 30. maximo, sc. animo. - amcenitas: the shore near Vesuvius had many pleasant villas. 202. 1. quo propius [eo] calidior;.~ 54, v. end. - accederent appears to come under the principle of ~ 59, IV. 3. ruina, from ruo, fallen masses: the heaving of the earth and 302 LATIN READER. eruption of the mountain caused new shoals and shores.- Fortes fortuna juvat, a maximn from Terence. - Stabice was a village beyond Pompeii, near the modern Castelammare. 7. erat, sc. Pomponianus. — diremptus, etc., separated by an intervening bay. - cum cresceret, when it should increase; this is of the nature of a future Protasis (~ 59, iv. 1), taking the imperfect tense because it depends upon contulerat, ~ 57. - certus fugae, resolved on flight. - secundissimo, sc. vento. 23. meatus animee, the passage of his breath, breathing heavily, or snoring. - diaeta, bed-room. — ita surrexerat, i.e., had become so filled. 33. Sub dio, in the open air.- quamquam qualifies levium. 203. 11. caligine, vapor. -- stomacho: this word, meaning gullet or stomach, is in this passage rendered lungs by most commentators. - eestuans, inflamed. -dies: the light did not return till the third day. 19. me, subject of persecutum esse; omnia is its object. - aliud, ~ 22, 1. 25. te, subject of cupere. - quos agrees with metus and casus. 32. per multos dies, ~ 55, I. 1. - Campaniae: after the analogy of ~ 55, III. 3. - invaluit: in often strengthens the meaning of a verb, as in this case; with nouns, participles, and adjectives it has a negative force, as.invalidus, weak. 204. 1. surgebam, i.e., already. - excitaturus, sc. eam. - constantiam and imprudentiam, strength of mind and thoughtlessness. - corripit, reproves. 12. dies, daylight. — quodque, etc., a habit which in a panic takes the place ofjudgmnent; vulgus is subject of preefert, etc. - tecta, ~ 52, ii. 1. - spiritus, genitive after discursibus. -rupta agrees with nubes. 32. ut consuleremus, substantive clause, object of commissuros. - nostrme, sc. saluti, ~ 51, i. - Capreas; the island of Capri. - Miseni limits id undertood, antecedent of quod; that part which projects into the sea; these places are not far from twenty-five miles from Vesuvius. 205. 7. torrentis modo, ~ 54, II. - terree, ~ 51, v. rolling along upon the ground. 9. strati, sc. nos. — audires, ~ 60, 1. NOTES - PLINY. 303 20. illud ruisse, etc., ~ 24, IV. 3, that crash, that blaze. - longius, sc. a nobis. - misero agrees with solacio. 32. cum deficit, when it is eclipsed. 206. 5. non scriptures leges, you will read, but not write. - scilicet qui, because you. Some time in the early part of the second century (A.D. 110 or 111), Pliny was appointed Proprxctor or governor of the province of Bithynia, in northern Asia Minor. At this time the Christians had become a very numerous and important body, particularly in the East. The strict legal charge against them was, that they violated the state religion, by refusing sacrifice to the established divinities, and not'honoring the emperor as a god. But to this were added all the charges of immorality and impious practices, or downright atheism, which naturally grew out of the ignorant and superstitious prejudices of the populace. Pliny tries to deal with them at first strictly according to law; but, being a man just and merciful, he soon sees the horrible injustice of their position, and the probable falsehood of most their enemies had reported. He accordingly writes to the emperor for instructions; as is thought, in A.D. 112. 9. domine: observe the formal and courtly style of address adopted since the time of Cicero, a century and a half before. 12. cognitionibus, investigations. -puniri soleat, impersonal: punishment is wont to be i!flicted. - quamlibet teneri, in whatsoever degree tender. - desisse, from desino, ~ 33, III. 1. 22. duci, sc. ad supplicium: the charge meant " constructive treason," and the punishment was death. The Christians were not punished for their belief: thought was always free in Rome, even under the most suspicious and despotic emperors. (Merivale.) -esset, ~ 66, III.-faterentur, ~ 66, ii.-amentiae, ~ 50, I. 2. - crimine, ~ 54, x. - inciderunt, came to my knowledge.- libellus sine auctore, an anonymous note. — quorum - quarum rerum. 207. 4. non nemo, here and there one. 17. ministre, deaconesses. - et per tormenta, even by torments. 28. *venire, from veneo, ~ 35, Ir. end. - victimarum limits pastum. 304 LATIN READER. TRAJAN is the noblest and most heroic name of the Roman empire. He was second in the list of the "five good emperors," whose reigns cover near a century of what has been called the period of greatest happiness to the human race. He was a brave soldier, and a humane and sagacious statesman. His reign was from A.D. 98 to 117. This letter seems to have been written hastily, under the press of his great public cares. For the Christians he probably only felt an impatient contempt, curiously contrasting with Pliny's anxious scruples; and the policy he enjoins, excepting his injunction to disregard all anonymous charges, seems coldly harsh, and quite unworthy of his generally wise and firm administration. 20S. 4. in universum constitui, laid down as a general rule. -quasi certain formam, a sure application as it were. - Pessimi exempli, etc.: Trajan compares his own mild government with the tyrannies of Tiberius and his successors. TACITU S. C. CORNELIUS TACITUS, " the greatest historian of antiquity," is also the greatest name in Roman literature after Cicero. His style belongs to what is called the Silver Age, -that is, the earlier times of the empire. He was a friend of Pliny; and died, probably, not long after him, in the reign of Trajan. The subject of his Annals and Histories is the period of the earlier emperors, -a time of treachery, suspicion, and intrigue, of licentiousness and great cruelty. His temper seems often harsh and contemptuous, perhaps morose, in dealing with the great crimes and the base men that succeeded the fall of the Republic; but he has left a few pictures of pure and noble virtue. His language, as in describing the great conflagration of the time of Nero, will be found here and there difficult and obscure; but grandly picturesque and powerful when one masters its sense, and with a sombre pathos which perhaps no other historian has had in like degree. NOTES - TACITUS. 305 NERO (L. Domitius Ahenobarbus Claudius) was the sixth emperor, by adoption one of the Casars, reigning from A.D. 54 to 68. He was a boy of fifteen on coming to power, -a handsome, popular, amiable boy; but he became, later, the most extraordinary compound of profligacy, vanity, and cruelty that even the history of the Empire shows. That the Roman State- still a Republic in name - should have endured for fourteen years what it is charity to call the insane freaks and caprices of this sickly and weak-minded youth, is partly explained by the name of Caesar, which he inherited, and by the deep horror left on men's minds by the century of the Civil Wars; partly by the remorseless cruelty of the Roman temper and manners. The narrative of Tacitus rather softens than magnifies the popular suspicions as to his' guilt in the matter of the great conflagration. This passage is taken from the Fifteenth Book of the Annals, ch. 38-44. 209. 5. princeps, prince: a title given in early times to the leader of the Senate; it was that by which the emperor was chiefly known in Rome; abroad, he was known chiefly as commander of the armies, imperator. — circi: the Circus Maximus, where the great games were held, was in a long narrow level, in a valley that ran northwestwardly towards the river, between the Palatine and Aventine. The fire began at the foot of Mount Celius, at the upper end, where the wooden galleries of the Circus gave the flames full play. - munimentis, fire-proof walls: notice that vel connects domus and templa, as being obstructions of similar nature (~ 43, 3); while aut separates them from aliud morae. — et obnoxia urbe: et, both, corresponds to -que below; obnoxia, exposed; artis (from artus), narrow; enormibus (e norma, out of rule), irregular. 20. lamenta... pars; all these nominatives are subj. of impediebant. -fessa... aetas (Ritter has fessi eevo): those worn with years, or helpless in childhood, - etate being abl. of cause, and pueritiae the gen. limiting eetas. —illis quoque, these too, i.e., the next streets (proxima). 210. 4. victus: this genitive limits fortunis, having lost all their store, even of daily food. — quamvis patente effugio, no 20 306 LATIN READER. matter how open the way.of escape. - crebris minis, by reason of, &c. - esse sibi auctorem, that they were acting under orders. 11. Antium (Anzio), on the coast, thirty-five miles from Rome, was a favorite residence of Nero.- monumenta Agrippee: the splendid structures and gardens of Agrippa, minister and son-inlaw of Augustus, were in the Campus Martius, outside the city as then built; the Pantheon, now standing, belonged to them. Nero's gardens (of the Vatican) were beyond the Tiber, near where St. Peter's church now stands. -ternos nummos, i.e., three sesterces the modius, or twelve cents a peck. - domesticam scaenam, a stage in his own house. 27. apud imas Esquilias, near where the Coliseum now stands, about half a mile north of where it first broke out.- The second fire is shown by inscriptions to have lasted three days; the entire conflagration continued seven or nine days. 211. 1. Tigellinus was a favorite freedman of Nero, notorious for his corruption and extortion. - cognomentum, a later form for cognomen. 10. haud perinde, not so much. -Averno: Lake Avernus is near Naples, more than a hundred miles from Rome, separated from the Tiber by bays and rocky headlands. - squalenti, barren or dusty. - gignendis aquis: dat. after humidum, — conisus: the more common form of spelling is connisus. 26. urbis quae domui supererant, what of the city remained after the palace was built: Ritter omits domui. —Gallica incendia: the city was burned by the Gauls B.C. 389; after their retreat, it was rebuilt in great haste, and very irregularly. 212. 1. finivit, limited orfixed. - domibus aut insulis: the domus was a complete edifice, or mansion, owned and occupied by a single proprietor; the insula a block of tenements, bounded by streets or alleys on each side. These insulae were often built to a great height, - the law of Augustus restricted them to seventy feet, — and swarmed with the poorer population of the city. — utique et ut, following destinabat. - certa sui parte, in certain parts (sui is plur.). - aqua, subj. of flueret: of the public aqueducts, which were very numerous and finely constructed; some of them brought water from a distance of sixty miles.custodes, sc. erant: guards were stationed for this purpose. — communione parietum - communibus parietibus; abl. after ambirentur. NOTES - TACITUS. 307 20. The books of the Sibyl, which she sold to King Tarquin, were carefully preserved by a special body of priests, the quindecimviri sacris faciundis (Hb. ~ 145), and consulted in emnergencies. -sellisternia, banquets to female deities; those to the godls were lectisternia: goddesses, like women, must sit on stools (sellae); while the gods, like men, reclined at their meals on couches (lecti). - Christianos: this is the first distinct mention of the Christians in Pagan history. Suetonius says, more briefly (Nero, ch. 16), "Afflicti suppliciis Christiani, genus hominum superstitionis novoa ac maleficx." And of the previous reign he says, with a more doubtful allusion, perhaps, to the " false Christs" of the Jewish fanatics, "Judoaos impulsore Chresto assidue tumultuantes Roma expulit." 213. 7. odio humani generis, enmity towards all mankind (Merivale),- the charge constantly brought against the Jews, with whom the Christians were often confounded. The peculiar and clannish habits of the Jews might bring this charge upon them: in the case of the Christians, it was increased by their recoil from the pleasures and vices of the pagan world, that kept them a " sect," apart friom others, and was already leading towards those extravagances of austerity and devotion which fill the legends of monks and hermits. The common belief among the Christians, that the end of the world was near, with the conflagration of all things, and the destruction-of the Eternal City itself, might make the crime seem credible and likely. -flammandos: this seems to be used here as a present passive participle (Ritter). They were wrapped in a sort of mat of papyrus, smeared with wax and tar, - a style of torture spoken of by Juvenal (I. 155, VIII. 235), and Martial (X. 25, 5). (p. 308) PRINCIPAL DATES OF ROMAN HISTORY. Founding of Rome (common date)..B.. 753 The Kings expelled: Rome a Republic....... 509 Rome taken and burned by the Gauls....... 389 Samnite Wars: conquest of Italy.. 343-290 First Punic War: Regulus; Victory of Duilius... 264-241 Second Punic War: Hannibal; Scipio...... 219-202 Third Punic War............. 149-146 Carthage destroyed; Corinth taken........ 146 Numantia taken; Ti. Gracchus tribune....... 133 Tribuneship of C. Gracchus........... 121 War with Jugurtha............ 111-106 Cimnbri defeated by Marius........... 101 Civil War: Marius and Sulla.......... 88 Dictatorship of Sulla............. 82 Death of Sertorius.... 72 Consulship of Cicero: Catiline's Conspiracy..... 63 Triumvirate of Cfesar, Pompey, and Crassus. 60 Coesar in Gaul: Cicero's Exile..58 Civil War: Cfesar and Pompey. 49 Battle of Pharsalus: Pompey defeated and murdered. 48 Julius Cmesar perpetual Dictator......... 46 Caesar murdered.............. 44 Battle of Philippi: Brutus and Cassius slain..42 Battle of Actium: Antony defeated........ 31 Caesar Octavianus (Augustus), first Emperor..... 30 Tiberius................ A.D. 14 Caligula................. 37 Claudius................. 41 Nero (last of the Julian house). 54 Galba.................. 68 Otho, Vitellius, Vespasian........... 69 Titus.................. 79 Domitian (last of the Twelve Caesars).. 81 Nerva.................. 96 Trajan.................. 98 Hadrian... 117 Antoninus Pius... 138 Marcus Aurelius.. 161 Commodus, — beginning of the Decline....... 180 VOCABULARY. Of the following derivative forms, those which occur most rarely have been sometimes omitted: NOUNS: Feminines in a, from nouns in us, er (M.); Feminines in -trix, tricis, from nouns in -tor, t6ris (M.); Diminutives in -olus, -ulus, -ellus; Verbals in -mentum, i (N.), equivalent to forms in -men, inis; Verbals in -antia, -entia (F.), from the present, denoting quality, Verbals in -tor (M.), -trix (F.), from the supine stem, denoting agent; Verbals in -tus, uis LM.); -tiira, me, -tio, -6nis (F.), from the supine stem, denoting condition or act. ADJECTIVES: Possessives in -anus, -ins, -ilis, derived from nouns; Patrials or locals in -as (dtis), -ensis, -inus; Verbals in -bundus, corresponding nearly in signification with the present participle; Secondary forms in -drius, -icius, and -ivus. ADVERBS, regularly formed from adjectives: as from carus: care, carius, carissim6; fortis: fortiter, fortius, fortissime. VERBS: Inceptives in -sco; also, Compounds with the following prefixes, when their meaning is not otherwise altered: a, ab, away: as, aufero, abstuli, abltum, take away. ad, to, towards: as affero, attuli, allatum, bring. ante, before: as, antefero, prefer; antecello, excel. circum, around, about: as, circummunio, to wall around. con, together: as, confero, collatum, bring together, compare. de, down, utterly: as, daspicio, look down on, despise. dli, or dMs, asunder: as, didcoo, draw apart; disjungo, unbind. e, ex, out: as, effero, extiili, Eldtum, carry forth, uplift. in, with Nouns or Adjectives, not: as, infinitus, boundless. in, with Verbs, in, on, or against: as, infero, illatum, bear against. inter, into or to pieces: as, interrumpo, interrupt. nr, nbc, not: as, nbqueo, cannot; nbc6pinmtus, unloolked-for. ob, towards: as, offero, offer; obvenio, meet. per, prae, very: as, permagnus, very great; praeclirus, glorious. r6, red, back or acgain: as, refero, report; redeo, return. se, apart: as, sg-paro, part; s6-cerno, put aside. suib, uender or in low degree: as, subd6lus, crafty; suffero, endure. super, on or in place of: as, superfundo, pour over. VOCABULARY. ABBREVIATIONS. NoUNs. -M. rmasculine; F. feminine; N. neuter; c. common; D. doubtful. VERBS. - The figures 1, 2, 3, 4, signify the Conjugations. In those of the Ist and 4th, where only one form is given, the conjugation is regular, like amo or audio. In the others, the Perfect termination is given, and usually that of the Supine Stem only - as rego, xi, ct- - instead of the ending in urn. When compound verbs are divided by a hyphen, the conjugation may be found under the simple form. - A. active; N. neuter; p. passive PROPER NAMES.-k. king; q queen; f. fJther; m. mother; s. son; d. daughter; dist. district; prov. hrovince; mt. mountain; - myth. signifies that the name belongs to lythology. The dates are usually those of birth and death: as, Hannibal, B.C. 247-I83. Unusual forms of inflection are given in parenthesis; cognate words in brackets. Words marked t are Greek. Forms given with hyphen occur in compounds. Vowels not marked, and not long by position, are to be reckoned short. The References are to the Sections or Tables of the " Manual Latin Grammar." A, the pranomen Aulus. abjicio, jeci, ject-, [jacio,l 3, cast a, ab, Jromz, b/, sinsce, on the side of. away, cast down, abandon. [ab-,; away, apart, completely. abjfidico, I, give sentence. abactus, [abigo,] driven away. abjungo, nxi, nct-, 3, unyoke, part. abacus, i, M, desk, reckoning-board. abjuiro, I, deny on oath. abaliino, I, estrange, alienate, trans- ablitus. [aufero,] carried off.fer, withdraw. ablego, I, send away. abavus, i, M., gr. gr. grandfather. abliido, si, sum, 3, differ. abdico, I, deny, abdicate, resign. abluo, ui, uit-, 3, wash away, cleanse. abdico, xi, ct-, 3, refilse assent. abnego, I, deny, refuse. abditus, a, um, hidden, secret. abnormis, e, out of rule. abdo, didi, dit-, 3, to hide, remove. abnuo, nui, nfit- (nuit-), 3, deny, abduico, xi, ot-, 3, lead away, with- refuse, reject, forbid. draw, degrade. aboleo, evi (ui), it-, 2, check, abolabeo, ii (ivi), it, 4, depart, vanish, ish, reemove. abandon, end, change. abolesco, evi, 3, wither, decay. abequito, I, ride away. abolitio, 5unis, F., annulling. berro, I, wander, stray. abolla, ae, F., robe, cloak. bfore, [sum,] be away. abominor, I, deprecate, hate, detest. bhinc, since, henceforth. aborigines, um, M., primitive colobhorreo, ui, 2, shrink, abhor, differ. nists, first inhabitants. abiegnus, a, um, of fir. aborior, ortus, 4, set, disappear. ibiens, euntis, [eo,] departing. abortus, ils, M., abortion. bids, etis, F., fir-tree, fir-wood. abrado, si, sum, 3, scrape off, bigo, 6gi, act-, [ago,] 3, drive away. shave. bitus, is, M., departure, outlet. abripio, ui, rept-, 3, drag away, bjectus, a, um, downcast, mean, squander. abject. abrogo, I, repeal, annul. 2 abrumpo - accusatio. abrumpo, rupi, rupt-, 3, break off, Academia, ae, F., Academy, a gymtear away. nasium near Athens. abruptus, a, um, broken, steep; N., t acanthis, idis, F., goldfinch. bottom, depth. f acanthus, i, M., bear's-foot, thorn. abs, from. Acarnan, anis, c., of Acarnania abscedo, cessi, cess-, 3, depart, (W. dist. of central Greece). escape, desist. accedo, cessi, cess-, 3, approach, abscessus, uis, M., departure. advance against, be added, befall. abscido, cidi, cis-, (cedo,) 3, cut accelero, I, hasten. off. accendo,di, sum, 3, kindle, inflame. abscindo, scidi, sciss-, 3, send accenseo, ui, t- (ens-) 2, reckon away. among. abscisus, a, um, cut off, abrupt. accensus, i, M., attendant, recruit. abscondo, didi, dit-, 3, hide, lose accepto, I, receiwe. sight of. acceptus, a, um, acceptable. absens, tis, (absum,) absent. accerso, Ivi, itum, 3, fetch, sendfor. absimilis, e, very unlike. accessio, 5nis, F., approach, inabsinthium, i, N., wormwood. crease. absisto, stiti, 3, depart, desist, cease. accessus, us,,M., approach. absolutus, a, um, complete. accido, cidi, (cado,) 3, fall upon, absolvo, vi, ut-, 3, acquit, discharge. befall, happen. absorbeo, ui, 2, suck in, swallow. accido, cidi, cis-, (caedo,) 3, cu absque, without, but for. short or into. abstergeo, si, sum, 2, wipe clear or accingo, nxi, nct-, 3, gird, equip. away. accio, 4, summon. absterreo, ui, it-, 2,.friqhten away. accipio, cepi, cept-, (capio,) 3, get. abstersus, a, um, wiped off. receive, undlertake. abstinentia, a, F., abstinence, re- accipiter, tris, m., hawk. straint. accisus, (accldo,) cut off, ruined. abstineo, ui, tent-, 2, hold away, accitus, uis, M., summons. abstain, refrain. accl.mo, I, shout, applaud. abstraho, xi, ct-, 3, draw away, ab- acclinis, e, leaning on. slract, release. accllno, I, lean forward. [cending abstrudo, si, sum, 3, thrust away, acclivis, e, (-us, a, um,) steep, (as. conceal. acclivitas, atis, F., acclivity, ascent abstruisus, a, um, concealed, re- accola, ae, c., neighbor. served, difficult. accolo, ui, cult-, 3, dwell near. absum, esse, fui, to be absent, distant, accommodo, i, suit, fit, conform different, unfit. [stroy. accommodus, a, um, suitable. absilmo, mpsi, mpt-, 3, waste, de- accresco, crevi, cret-, 3, increas6 absurdus, a, um, absurd, stupid. grow to, be added. abundantia, ae, F., abundance. accuboui, it-, i, sit or lie (at table) abunde, in abundance. accudo, di, sum, 3, to hanmer ou ab-undo, I, abound, overflow. accumbo, cubui, cubit-, 3, lie neam abusque, ftom as far as. accumulo, I, heap up. abutor, usus, 3, abuse, consume, take accuratus, a, umrn, exact, careful. advantage. accUro, I, care faor. Abydus, i, F., a town in Asia, on accurro, cucurri, curs-, 3, ru: the Hellespont. towards. ac=atque, and, as. aCCursus, is, M., concourse. tacacia, s, F., thorn. accuisatio, onis, F., accusation. accusator - adeptus. 3 acciisator, oris, M., accuser. actor, 6ris, M., driver, actor, agent. accuso, I, accuse, inform against. actuarius, a, um, obr driving, rowacer, eris, Z., maple. intg, swift. acer, cris, cre, keen, eager, vigorous, actus, a, urnm, driven; N., deed. acerbE, bitterly, sharply. actus, us, M., impulse, act, deed. acerbitas, ctis, F., bitterness, harsh- acefitum, at once. ness. aculeus, i, M., sting, prickle. acerbo, I, to embitter. acumen, inis, N., edge, point, keenacerbus, a, um, bitter, harsh, sad. ness. acernus, a, um, of maple. acuo, i, fitum, 3, to sharpen, rouse. acerra, as, F., censer, incense-box. acus, us, ubus, F., needle, pin. acervatim, in heaps. acuite, sharply. acervo, i, to heap up. acUtus, a, um, sharp, pointed, vioacervus, i, M., heap, pile. lent, keen, sagacious. acesco, acui, 3, to turn sour. ad, to, towards, near, for, at, acacetum, i, N., vinegar. cording to, besides. Achemrnenes, is, first k. of Persia. [ad-, near, towards, in addition. Achaicus (-aeus), a, im, Greek. adactus, (adigo,) driven. achlates, as, M., agate. adaeque, in like manner. Achel6us, M., a river of N. Greece. adaequo, I, make equal, compare. Acheron (uns), tis, M., a river in addgium, i, N., proverb. Hades. adamanteus (inus), a, um, hard as Achilles, is, ea, champion of steel. Greece in the Trojan war. t adamas, antis, M., tempered steel. Achivus, a, um, Grecian. adamo, I, begin to love. [cover. Rcidus, a, um, sour, sharp, tart. adaperio, ui, tum, 4, to open, unacies, ei, F., edge, sight, line-of-bat- adaquor, I, to get water. tie, keenness. adaugeo, xi, ct-, 2, increase, devote. tacinaces, is, M., Persian sword. adaximrnadgerim, (perf. subj. of acinus, i, M. (um, N.), grape-berry or adigo, drive). stone. [adc-, see acc-. acipenser, eris, M., sturgeon. addecet, it is fit. aclis, idis, F., dart. addenso, I, (A.), eo, 2, (N.), thicken. aconitum, i, N., wolf's-bane. addico, xi, ct-, 3, to favor, doom, acquiesce, evi, et-, 3, come to rest. devote, yield, adjudge. icquiro, sivi, sit-, 3, gain, get, add. addictus, a, urn, devoted; M., a icrim6nia, as, sharpness, pungency. bondsman. icriter, (acer,) eagerly, keenly. additus, (addo,) joined. acrodma, atis, N., music or recita- addo, didi, dit-, 3, to add, give, join. tion; a musician. addubito, I, incline to doubt. Acnrisius, myth. father of Danae. adduico, xi, ct-,3, lead along, bring Bkcroceraunia, the mt. boundary towards, induce, contract. of Macedonia and Epirus. adductus, a, um, strained, severe. icta, a, F., shore, breaker. ad-edo, 3, bite at, eat up..ct eon, 6nis, myth. gr.-son of ademptus, (adimo,) taken away. Cadmus, torn by his own hounds. adeo, to that degree, so, so far, truly..cteS, es, F., (coast-land) Attica. ad-eo, 4, to approach, visit, attack, Lctio, 6nis, F.,( ago,) action, acting, undertake, undergo. suit at law. adeps, ipis, D., fat.!ctium, i, N., promont. of Epirus, adeptus, (adipiscor,) having atscene of Antony's defeat, B. C. 31. tained. 4 adequito - adverto. adequito, I, ride up to. adnitor, nis- (nix-), 3, attempt, strive [adf-=-aff-; adg-=agg-. Jbr, lean against. adhaereo (esco), haesi, has-, 2, to adno, I, sttimn towards. c cling, jfsten, border upon. adoleo, ui, ult-, 2, burn, consume adhibeo, ui, it-, 2, apply to, sum- (as sacrifice), serve by ritual. mon, employ, have near, bring in. adolescens, tis, c., a youth. adhortor, I, exhort, encourage. adolescentia, ae, F., youth. adhuc, hitherto, besides, as yet. adolesco, evi, ult-, grow, come to adigo, egi, act-, 3, drive,force, urge. ripeness, bulrn (on the altar). adimo, emi, empt-, 3, take away, Adonis, is (idis), myth. prince of set free, deprive, rob. Cyprus, loved by Venus. adipiscor, adeptus, 3, win, get, ar- adoperio, ui, ert-, 4, cover over. rive at, overtake. adoptio, onis, F., a(loption. aditus, Ui-, M., approach, access. adopto, I, to select, adopt. adjaceo, ui, 2, lie near. ador, oris, N., Jine wheat, spelt. adjicio, jeci, ject-, add, cast upon, adoreus, a, urn, of wheat; F., gift put upon, turn towards. of corn. adjuidico, I, adjudge, assign. adorior, ort-, 4, accost, attack, begin. adjuimentum, i, N., help. adorno, I, equip, adorn. adjungo, nxi, not-, 3, join, annex, adoro, I, to worship, accost, entreat. attach, apply, bring near. [adp-=app; adq —acq-; adr-= adjuro, I, adjure, confirm by oath. arr-; ads-=ass-; adst-=ast-. adjfito, I, to help. adscisco, scivi, scit, 3, sumnmon. adjutor, oris, M.; -trix, tricis, F., join, receive, admit. helper, assistant. adsum (assum), be near. adjuvo, juivi, jfit-, aid, help, sustain. adulor, I, flatter, fawn. [adl-=all-. adulter, era, um, adulterous. admetior, mensus, 4, to measure adultero, I, to alter, corrupt. out. adultus, (adolesco,) grown up. Admetus, myth. k. of Thessaly. adumbro, I, shadow out, sketch adminiculo.(or), I, to prop, assist. overshadow. adminiculum, i, N., aprop, support. aduncus, a, umrn, hooked. administer, tri, M., a.nsistant. aduiro, ussi, ust-, 3, burn, scorch. administro, I, nmanaqe, serve, attend. adusque, even to, throughout. admirtbilis, e, admirable, strange. adustus, a, urn, parched, scorched admiratio, 6nis, F., wonder. adveho, xi, ct-, 3, carry, bring. admiror, I, wonder at, adlmire, gaze. advelo, I, to veil. admisceo, cui, mixt-, 2, mingle in. advena, ae, c., foreigner, new-comet admissum, i, N., fault, crime. advenio, veni, vent-, 4, arrivw admitto, misi, miss-, 3, admit,per- approach, be added. mit, colmmit, consent, spur on. adventicius, a, um, foreigner. admodum, very, quite, wholly,fully. advento, i, to advance. adm6lior, 4, heap up, bring to. adventus, us, M., coming, arrival. admoneo, ui, it-, 2, adCmoish,'warn. adversarius, a, um, fronting, og admonitio, onis, F., warning. posed; M., enemy. admoveo, movi, mot-, 2, bring adversor, I, oppose, thwart. near, apply, direct. adversum, i, N., adversity, disaster admurmuro, I, to mnurmur near. adversum, (-versus), against, tou adnascor=agnascor, grow to. ards, opposite. adnato (adno), I, swim towards. adversus, a, um, contrary, opposit, adnepos, 5tis, M., ygr. g. grandson. adverto, ti, sum, 3, turn toward. adverto - Etna. 5 direct; animumr adv., observe, seneus (aenus), a, um, brazen; N., attend to; anim. adv. in, proceed A1olus, i, god of the Winds. [pot. against, punish. sequdbilis, e, equal, even, just. advesperascit, avit, 3, it grows late. sequaevus, a, um, of equal age. advocotio, onis, F., summons. oequalis, e, even, equal in age, like. advocatus, i M., counsel, advocate. oeque, equally, just so. advoco, I, call jbr, summon. aequinoctium, i, N., (nox,) equinox. advolo, I, fly towards. Eequiparo, I, match, make equal. ad-volvo, 3, roll totcards,fall before. aequitas, dtis, F., justice, fairness, advorsum=adversum, against. calmness, moderation. adytum, i, N., sanctuary, tomb. oequo, I, to make equal, level. 2iEacides, ae, descendant of /Eacus, oequor, oris, N., even surface, sea. Achilles. aequus, a, um, equal, just, right..aeaa, ea, F., the island of Circe. der, is, a, M., the air, mist. A.acus, i, myth. son of Jupiter and aerarius, Et, um, of copper or money; Europa, a judge in Hades. M., coppersmith; F., copper-mine; eedepol, forsooth (by Pollux). N., treasury, treasure. aedes, is, F., temple; pl. house, hive. aeratus, a, um, covered with brass. aedificatio, 5nis, F., building. aereus, a, um, of copper or brass. aedificium, i, N., a building. earipes, pedis, brazen-footed. aedifico, I, to build, construct. aerius (eus), a, um, airy, lofty. adilicius, a, urn, of the Edile. eruigo, inis, F., rust, blight, envy. aedilis, is, M., Edile, (inspector of aerumna, a, F., grief, distress. buildings, police, &c.). arumnonsus, a, um, sad, wretched. t aedon, onis, F., nightingale. aes, aeris, N., copper, money, wages. Aletes, ae, myth. k. of Colchis. 2Esculipius, i, myth. son ofApollo, Aigeaum mare, the Agean Sea, god of healing. between Greece and Asia Minor. aesculus, i, the Italian oak. aeger, gra, grum, sick, weary, sad. aestas, Rtis, F., summer, fair weather. iEgeus, i, myth. k. of Athens, father Eestifer, era, um, bringing heat. of Theseus. aestimrtio, onis, F., reckoning, aegis, idis (os), F., shield. valuation, estate. AEgisthus, i, myth. son of Thyestes aestimo, I, to estimate, value. and murderer of Agememnon. aestivY, summer-like, scantily. aegre, ius, gerrimP, with difficulty. estivo, I, pass the summer. aegresco, 3, grow sick, or worse. sestivus, a, um, belonging to sum|egrimonia, ae, F., grief. mer; N., pl. summer-quarters. aegritUdo, inis, F., sickness, grief: aestudrium, i, N., tide-water inlet. aegrotatio, 6nis, F., sickness, dis- aestuo, I, boil, rage, toss, burn. ease. cestuosus, a, um, heated, vexed. aegroto, I, to be sick, languish. eastus, us, M., tide, surge, noontideaegrotus, a, um, sick. heat, glow of passion. 2Egyptus, i, F., Egypt; also, myth. zetas, dtis, F., age (time of life). k. of Egypt, br. of Danaus. aetern5 (um), continually, for ever. aemuldtio, onis, F., rivalry. aeternus, a, um, eternal, perpetual. aemulor, I, to rival, emulate. aether, eris (os), a (em), M., ether, aemulus, a, um, emulous, vying, rival. heaven. ZIneades, ae, son or companion of aetherius (-eus), a, um, celestial. AEneas. 2Ethiops, opis, Ethiopian,swarthy. Alneas, ae, myth. prince of Troy, aethra, Me, F., clear sky. founder of the Roman race. iEtna, Ae, F., Mit. Etna, in Sicily. 6 /Etolia - alauda. Mt5lia, ae, F., dist. N. of the Gulf age sis, (si vis,) go to, come on. of Corinth. agger, eris, M., heap, mound, dike, Oevum, i, N., age (period), lifetime. embankment. Afer, fra, um, African. aggero, I, to heap up. affaber, bra, um, curious, skilful. aggero, gessi, gest-, 3, bring upon. affatim, abundantly. aggestus, us, M., a heap, mound. affatus, us, M., talk, address. agglomero, I, heap together, join. affectio, 6nis, F., disposition, state agglUtino, I, fasten together. of mind, love, good-will. aggravo, I, weighten, burden. affecto, I, affect or strive for, reach. aggredior, gress-, 3, approach, ataffectus, a, um, endowed, disposed. tack, begin, attempt. affectus, uis, M., disposition, desire. aggrego, I, (grex,) to add, join. affero, attuli, allat-, bring, an- agilis, e, movable, active, nimble, nounce, procure, betake, allege. busy. afficio, feci, fect-, 3, affects influence, agilitas, dtis, F., quickness, speed. disturb. agitatio, 6nis, F., movement. affigo, fix, fix-, 3, fasten, join. agitator, &ris, M., driver. affingo, nxi, fict-, 3, attach, annex. agito, I, (ago,) drive, rouse, attack, affnmis, e, adjacent, kindred. keep, revolve. affinitas, dtis, F., alliance, nearness. agmen, inis, N., flock, troop, body affirmRtio, 6nis, F., assertion. of troops (on march). affirmo, I, confirm, maintain. agna, ae, F., ewe-lamb. affilatus, us, M., blast, breath. agnascor, 3,grow near, be born after. afflicto, I, vex, torment, shatter. agnatus, a, um, kindred (by father's affliqtus, a, um, wretched, ruined. side). affligo, ixi, ict-, 3, strike, distress, agnitus, a, um, acknowledged. cast down, wreck. agnomen, inis, N., surname. afflo, i, blow on, or towards. agnosco, novi, nit-, 3, own, recogaffluens, tis, abundant. [overflow. nize, admit. affluo, xi, xum, 3, flow towards or agnus, i, M., lamb. affor, I, to address, accost. ago, 6gi, act-, 3, act, do, lead, drive, aff6re, [adsum,] will be at hand. treat, rob, pass, ply. affulgeo, fulsi, 2, beam down upon. agrarius, a, um, of fields or public affundo, fudi, fus-, 3, pour upon. lands. afore, (absum,) be away. agrestis, e, rustic, rude. Africa, ae, F., Africa, especially agricola, ae, M., farmer. the country near Carthage. agricultira,ae, (-tio),F., husbandry. Africanus, i, surname of Scipio, Agrigentum, i, N., a city-in the W. after the defeat of Carthage. of Sicily. Africus, A., African; S.-W. wind. ahEneus, a, um, (,eneus,) brazen. Agamemnon, 6nis, ona, myth. k. ain', say you so? from of the Greeks before Troy. aio (defect. ~ 38, ii.), say, assent. agaso, onis, M., groom. Ajax, acis, name of two Grecian age (imperat.), agedum, come now. heroes before Troy. agellus, i, M., dim. of ager,field. ala, A, F., wing, upper arm. agema, atis, N., battalion. alacer, cris, ore, eager, active. agens, tis, effective. alacritas, ntis, F., eagerness, rapAgenor, 6ris, myth. k. of Phoenicia. ture. ager, gri, M., field, territory. alapa, Me, F., slap, cuff. Ag~silaus, B.C. 440-360, k. of Spar- alaris, e (ius, a, um), of a wing. ta, victor at Coronea. alauda, A, F., lark. Alba- Alpes. 7 Alba, ae, an ancient town of La- aliquam, in some degree. tium, 20 miles S. E. of Rome. aliquamdiu, for some time. albeo, 2, (-esco, 3,) be or grow white. aliquando, some time, at length. albico, I, to whiten. aliquantisper, for a while. albus, a, um, white, fair, favorable; aliquantulum, some little. N., whiteness, white, a tablet. aliquantus, a, um, somewhat, conalcedo, inis, F., kingfisher. siderable; -to, in some degree. alces, is, F., elk. aliquatenus, to some extent. Alcibiades, is, an Athenian gen- aliqui (quis), qua, quod (quid), eral, B.C. 450-404. some (~ 21, iii.); N., something, Alcides, e, a name of Hercules. somewhat. Alcmena (-umena), se, myth. wife aliqui-piam, any one, some other. of Amphitryo, m. of Hercules. aliquo, some-whither. talcyon, onis, F., kinqfisher. aliquot, some, several. alea, Me, F., a die, game, risk. aliquoties, several times. ileator, oris, M., gamester. aliter, otherwise. alec (halec), ecis, N., brine. alitus, (alo,) nourished. Alecto, us, F., one of the Furies. aliubi, elsewhere. iles, itis, winged, a bird. aliunde, from elsewhere. Alexander, dri, k. of Macedon alius, a, ud, Ius, other, (~ 22, 2). and conq. of Asia; B.C. 356-323. allabor, laps-, 3, fall or glide to. Alexandria, ee, a city of Egypt, allacrimans, tis, I, weeping. founded by Alexander, B.c. 332. allatro, I, bark at, revile. alga, ae, F., sea-weed. allatus, (affero,) brought. algeo, si, 2, to be cold. allecto, I, allure. algor, 5ris, M., cold. allego, i, to despatch, incite, allege. algsus, a, um, full of sea-weed. allego, egi ect-, 3, choose, elect. algu, with cold. allevo, I, raise, ease, lighten. alii, by some other way. allex, icis, M., thumb. alias, otherwise, elsewhere, at another Allia, e, F., a river N. of Rome, time, in other respects. famous for the victory of the alibi, elsewhere, in other respects. Gauls, July 18, B.C. 389. alica, e, F., spelt, grits, gruel. allicio, lexi, lect-, 3, allure, entice. alicubi, somewhere, anywhere. allido si, sum, 3, dash against, alicunde, from, somewhere. wreck. aliinatio, 6nis, F., tran.sfer, deser- alligo, I, fasten to, bind, detain. tion, separation, enmity. allium, i, N., garlic. aliUnigena, es, c., foreigner. allocuitio, 6nis, F.; -quium, i, N., alieno, I, estrange, remove, alter. address. alignus, a, um, another's, unfavor- alloquor, cutus, 3, to address, exable, unfit, foreign, hostile; sea hrt, console. alienum, debt. allubesco, 3, please. 5liger, era, um, winged. alludo, si, sum, 3, sport, banter. alimentum, i N.; -monia, ae, F., alluo, ui, 3, wash, flow near..food, noorishment, support. alluvies, ei, F., pool, overflow. ali6, elsewhither. almus, a, urn, (alo,) nourishing, bealioqui (-quin), otherwi.e,, besides. niqyn, cherishing, propitious. aliorsum (-versum), in another way. alnus, i, F., aldler. ilipes, pedis, wing-.footed. alo, ui, alt- (alit-), 3, feed, nourish. taliptes, ae, M., trainer, anointer. talog, es, F., aloe, bitterness. aliqua, by some way, somewhere. Alpes, ium, F., the Alps. 8 Alpheus - Amphion. Alpheus (eios), i, M., a river of ambedo, edi, es-, 3, consume. Peloponnesus. [ambi- (amb-, am-, an-), round alsus (ius), a, um, cold. about. altaria, ium, N. pl., high altar. ambigo, 3, wander, doubt, dispute. altg, on high, deeply. ambiguus, a, um, doubtjul, drifting, alter, era, um (g.,-terius), other (of uncertain, obscure. two), second; one... the other. ambio, 4, go a(bout, encircle, solicit. altercatio, onis, F., quarrel, divspute. ambitio, 5nis, F., solicitation, flataltercor, I, contend, wrangle. tery, ambition, canvassing. alternis (na, na), by turns. ambitiSsus, a, um, twining, courtalterno, I, to alternate, hesitate. ing favor, vain, ambitious. alternus, a, um, alternate. ambitus, iis, M., circuit, bribery. alter-uter, one or the other. ambo, ce, o, (~ 18, I., 2,) both. althaea, Ee, F., marsh-mallow. t ambrosia, ae, F., food for gods. Althaea,ae, myth. m. of Meleager. ambrosius, a, um, dirine, lovely. altilis, e, wellfd, fat. ambul, o,, k, o, march. altisonus, a, um, lofty in tone. ambuiro, ussi, ust-, 3, burn about. altitildo, inis, F., height, depth. ambustus, a, um, scorched. altor, oris, M.; -trix, tricis, F., amellus, i, M., purple starwort. nourisher. amens, tis,. mad, insane, distracted. altrinsecus, on the other side. amentia, se, F., madness. altus, a, um, (alo,) high, deep, remote. amento, I, fitrnish or hurl with a dilicinor, I,?wandler in mind, dream. thongq, impel. alilmen, inis, N., alum. amentum, i, N., thong. alumnus, i, M.; a, ae, F., (alo,)fos- ames, itis, M., stake, forked pole. ter-child, p]upil. amfractus, uis, M., bend, crook. alita, e, F., sojt leather. amica, ae, F., friend, mistress. alvedrium, i, N., bee-hive. amicio, ui (xi), ct-, 4, wrap, clothe. alveolus, i, M., tray, tub, bucket. amicitia, me, F., friendship. alveus, i, M.; urnm, N., channel, hull amictus, Uis, M., garment, covering. (of ship), cavity, hive. amiculum, i, N., mantle. alvus, i, M., F., belly. amiculus, i, M., dear friend. amabilis, e, lovely. amicus, a, um, friendly, friend. Amalthea, a nymph of Crete, amita, as, F., father's sister. who fed Jupiter with goat's milk. amitto, misi, miss-, 3, lose, let go. amando, I, send away. [amm-=adm-. amans, tis, find, Jfriendly, lover. Ammonn, onis, M., the supreme ajnanter, lovingly. Egyptian deity. amaracus, i, c. (um, N.), marjoram. amnis, is, M., river (large deep tamarantus, i, M., amaranth. stream). amaror, oris, M., bitterness. amo, i, to love. be fond of: amanrus, a, um, bitter, 7arsh, sadu. ameanitas, atis, F., pleasantness, amSsius, i, M., loLer, gallant. charm, darlinq. amsator, oris, M., lover, fiiend. amcenus, a, um, pleasant, fair. Amaz6nes, um, F., myth. tribe of am5lior, 4, p2ut away. female warriors, of Thrace. amomum, i, N., spice-plant. ambactus, i, M., vassal. amor, 6ris, M., love, desire. ambages, is, F., circumlocution, mrnoveo, ovi, 5t-, 2, remove, steal. obscurity, digression. Amphiaraus, i, myth. seer and ambarvalis, e, going about the hero in the siege of Thebes. fields. Amphion, onis, myth. k. of Thebes. Amphitrite - annulus. 9 Amphitrilt, Es, sea-goddess, wife anfractus, us, M., turning, bend. of Neptune. anfractus, a, um, broken, bent. Amphitryo (uo), onis, myth. k. of t angelus, i, M., angel, messenger. Thebes, husband of Alcmena. t angina, ae, F., choking. Amphitryoniades, ae, Hercules. angiportus, Us, M., lane, alley. amphora, e, F., water-jar. ango, xi, ct- (x-), 3, choke, strangle, amplector, xus, 3; -xor, I, to em- torment, press hard ctpon. brace, comprehend. angor, oris, M., distress, strangling. amplexus, us, M., embrace. anguilla, a, F., eel. amplio (-fico), I, enlarge, widen, anguinus (eus), a, urn, snaky. delay, (loril//. anguis (en), is, c., (ango,) snake. amplituido, inis, F., largeness, dig- angulus, i M., corner, angle, nook. nity, grandeur. anguste, narrowly, closely. amplius, more, further, [ample.] angustie, drum, F., pl. narrowness, amplus, a, um, large, strong, great. narrotv pass, defile, diJficuity. ampulla, e, F., flask, jar, bombast. angustus, a, um, narrow, scanty. amputo, I, prune, cut off. anhelitus, us, M., breath, panting. AmUilius, i, myth. k. of Alba, gr.- anhelo, I, to pant, gasp. uncle of Romulus. anhelus, a, umrn, panting, gasuing. amurca, se, F., oil-lees, dregs. Anien=Anio (a river). amussis, is, im, F., foot-rule; ad anilis, e, old-womanish. amussim, exactly. anima, ee, F., air, breath, life. Amyclue, drum (e, es), a town in animadversio, onis, F., notice, reLaconia, birthplace of Castor proach, investigation. and Pollux (Amyclei fratres). animadverto, ti, sum, 3, attend to; tamygdalum, i N., almond. in (w. acc.), to punish, chastise. tamylum, i N., starch. animal, alis, N., living creature. Amyntas, ae, k. of Macedon, father animalis, e, of air, living. of Philip; died B.C. 370. animans, tis, living, animate. amystis, idis, F., eager draught. animatus, a, um, minded, disposed. an, whether, or; (interrog. ~ 71). animo, I, to give breath or li/t. t anagnostes, a, M., reader. animosus, a, umrn, spirited, daring. t analecta, orum, N., scraps. animus, i, M., soul, mind, disposianas, atis, um (ium), F., duck. tion, spirit, temper, lifk. anceps, cipitis, tiwo-headed, cloubt- Anio, enis, M., the Teverone, a ful, perilous, critical. branch of the Tiber. Anchises, ae, a prince of Troy, Anna, ae, (Perenna,) sister of Dido. father of ~Sneas. annalis, e, of a year; M., yeartanchora-ancora, anchor. book; pl. annals, narrative. ancile, is, N., shield. annecto, xui, xum, 3, bind, fasten. ancilla, a, F., maid-servant. Annibal=Hannibal. tancbn, onis, M., fork, corner. annitor, nis- (nix-), 3, strive, lean taneora, ae, F., anchor. against. Ancus Marcius, fourth k. of Rome, anno (adno), I, siwim to. reigned B.C. 640-6I 8. annon, or not. Andromachg, es, wife of Hector. annona, ae, F., harvest, price of Andromeda, myth. d. of Cepheus, co:n, provision. rescued by Perseus. annosus, a, um, aged. anellus, i, M., a little ring. annotinus, a, um, last year's. tanemone, es, F., wind-flower. annoto, I, nlote, observe, register. tangthum, i, N., anise, dlill. annulus (anulus), i, M., ring. 10 annumero - apparate. annumero, I, count up, reckon. antique, jormerly, in the oldl way. annuo, ui, ut-, 3, nod, assent, grant. antiquitas, atis, F., antiquity, the annus, i, M.,.year. good old wcays. annuus, a, um, yearly, a-year. antiquitus, (anciently, of ol0l. an-quiro, quisivi, sit-, [quasro,] antiquo, I, restore, rejJeal, reject. 3, inquire, search. antiquus, a, um, ancient, jamous, ansa, ae, F., handle. venerable, old. ansatus, a, um, icith handles. antistes, itis, c., priest, overseer. anser, eris, M., goose. anti-sto-ante-sto, excel. ante (acc.), bejTre, in front. Antiumrn, i, a coast-town of Latium. ante_, before, formlerly. Antinius, M., the triumvir, deanteactus, [ago,] done before. feated at Actium, B.C. 3I. an'te-capio, 3, anticipate, preoccupy. antrum, i, N., cave, grot'o, craity. ante-cedo, 3, go before, excel. anulatus, a, um, decked with rings. ante-cello, 3, excel, be prominent. anulus, i, M., ring, seal-ring. antecessor, Sris, M., advance-(/lu:rd. anus, US, F., old oomsan. antecursor, oris, M, scout. lioneer. anxie, anziously. ante-eo, 4, go be/fore, exceed. anxietas, dtis, F., anxious care. ante-fero, bear befbre, prefer. anxius, a, umrn, anxiolns, unquiet. antegredior, gressus, 3, usher in. Anxur, uris, N., a coast-town of antehac, till now, formnerly. Latium. antelatus, [fero,] preferred. Aonia, ae, a district of Boeotia. antelucanus, a, um, be/bfre day. apage, away! ava.unlw! ante-mitto, 3, send be/bre. Apenninus, i, the Apennine. antenna (mna), ae, F., sailyard, spar. aper, apri, M., wild boar. antepildnus, i, M., of the front aperio, erui, ert-, 4, to open, disclose,. ratnk. (li:?lpay, reveal. ante-pono, 3, set before, prefer. apert,, openzlq, clearly. ante... quam, be/bfre (that). aperto, I, to lay bare. anterior, us, former, in, froot. apertUra, a, F., opening. antes, ium, M., ranks, rows. apertus, a, umrn, open, uncocered. antesignanus, i, M., one in front apex, icis, M., lip), cap, sumnmnit. (of standard). t aphractus, i, F., undzecked ship. ante-sto, I, stald before, excel. apianus, a, urnm, of bees; F., camoantestor, I, suansnnonr as witness. 2mile. antevenio, veni, vent-, 4, come apiarius, a, um, of bees; M., beebefore, prevent, surpass. keeper; N., bee-house. anteverto, si, sum, 3, outstrip, pre- apiastrum, i, N., mint, balm. cedle, prevent, prefkr. apicula, as, F., little bee. antevolo. i, fly befiore. apis (es), is, F., bee. anthrax, acis, M., (coal), cinnabar. apiscor, apt-, 3, pursue, seize, get. anticipatio,'nis, F., previous idea. apium, i, N., parsley. anticipo, I, anticipate, surpass. apliuda, ae, F., bran, cha.f t antidotum, i, N., antidote, renmedly. aplustre, is, N., ship's stern. Antigon6, es, myth. d. of CEdipus. Apollinaris, e, sacred to Apollo. Antiochia, a, the capital of Syria. Apollo, inis, god of light, music, Antiochus, i, name of several &c., son of Jupiter and Latona. kings of- Syria, desc. of Seleu- t apologia, ae, F., apology, defence. cus; the Great, B.C. 238-I87. t apologus, i, M.,fiable, tale. Antiopa, ae (e, es), mother of t apotheca, as, F., storehouse. Amphion, by Jupiter. apparate, magnificently. apparatus - arbutus. 11 apparatus, a, um, sunmptuous. apto, I, to fit, join, prepare. apparatus, us, M., outfit, equipinent, aptus, a, um, fit, suited, ready. apparatus, splendor. apud (aput), near, at, among. appareo, ui, it-, 2, appear, be mzai- Apulia=Appulia. fest or certain, be in public. aqua, a, F., waler; dare, give time. apparitio, onis, F., service, domes- aqualis, is, M., water-pot or bowl. tics. aquarius, a, um, oJ water; M., apparitor, oris, N., public servant. water-carrier N., sinkl, trough. apparo, I, prepare, furnish. aquaticus, a, um (-tilis, e), belongappellatio, onis, F., address, appeal, ing to water, watery, vmoist. calling by name, utterance. aquatio, onis, F., getting water. appello, I, accost, call, name. aquatus, a, urn, watery. appello, puli, puls-, 3, push to- aquifolium, i, N., holly. wards, bring to land. aquila, ce, F., eagle, ar my-standard. appendix, icis, F., appendage. Aquileia, ae, a town near Venice. appendo, di, sum, 3, weigh out. aquilifer, feri, N., stanidard-bearer. appetens, tis, eager, grasping. aquilo, onis, M., north wind. appetentia, ae (-petitio, Onis), F., aquilus, a, um, swarthy. desire. Aquitdnia, ae, F., dist. of S. W. appetitus, us, M., attack, longing, Gaul; -nus, a, um, Aquitanian. eager desire. aquor, I, to bring water. ap-peto, 3, seek, attack, longfor. aquosus, watery, wet. Appia via, a road made by the ara, ae, F., altar, refuge, monument. Censor, Ap. Claudius, B.c. 3I3. Arabs, abis (-icus, a, um), Arabappingo, 3, paint, inscribe. ian. applaudo, si, sum, 3, applaud, clap. aranea, ae, F.; us, i, M., spider, cobapplicatus (citus), a, um, attached. iceb; -eum, i, N., cobweb. applico, I,join,fasten, drive towards, Arar, aris, M., the Saone, a branch attach, applly, bring near. of the Rhone in S. E. Gaul. ap-pono, 3, put near, add, serve up. aratio, onis, F., ploughing, field. apporto, F., bring, convey. arator, oris, M., ploughnian, farmer. appositus, a, urn, situated near, fit. aratrum, i, N., plough. appotus, a, um, drunk. Araxes, is, M., a river of Armenia. ap-prehendo (-prendo), 3, seize. Arbela, orum, N., a town of AsapprimE, especially, chiefly. syria where Darius was defeated, approbatio, 5nis, F., approval. B.C. 332. approbo, T, applrove, assent, confirm. arbiter, tri, M., witness, judge, umappropero, I, to hasten. pire, master. appropinquo, I, to approach. arbitrarius, a, um, by arbitration, Appulia, as, F., dist. of S. E. Italy. arbitrary, uncertain. appulsus, a, um, [pello,] driven. arbitratus, us, M., choice, freewill. appulsus, uis, M., driving-up. arbitrium, i, N.,presenlce, judgmnzent, apricatio, onis, F., basking in sun- award, dominion, will, poower. shine. arbitror, I, observe, judge, think. apricor, I, bask in sunshine. arbor (as), 6ris, F., tree, 2mast, oar. apricus, a, um, sunny, open to the arboreus, a, um, of trees. sky, clear, fill, open. arbustum, i, N., copse, grove, orAprilis, is, M., [aperio,] April. chard (for training vines). aprinus (-ugnus), a, um, of a boar. arbuteus, a, um, of the arbute. aptatus, a, urn, suited, fit. arbutus, i, F.; um, i, N., wild strawapt,Jfitly, suitably. berry-tree or fruit. 12 area - Armenius. area, as, F., chest, money-box. argentdrius, a, um, of silver; M., Arcadia, ae, the central district banker; F., bench, mine. of the Peloponnesus. argenteus, a, um, of silver, silvery. arcanS, in secret. argentum, i, N., silver, money. arcanus, a, um, secret, hidden. argilla, ae, F., potter's clay. Arcas, adis, Arcadian. Argivus, a, um, of Argos; Greek. arceo, ui, 2, to shut close, keep off, Argo, us, F., the ship of Jason. constrain, guard, confine. Argolicus, a, um, of A rgos, Greek. arcera, ae, F., covered carriage (for Argonautae, arum, the heroes the sick), ambulance. who sailed for the golden fleece. arcesso, ivi, it-, 3, summon, fetch, Argos, N., the capital of Argolis. invite, obtain. arguimentatio, 5nis, F., reasoning, t archetypus, a, um, original. proof. [t archi-, chief. argUmentor, I, prove by reasoning. Archimedes, is, a mathematician argiimentum, i, N., reasoning. and engineer of Syracuse, who arguo, i, fit-, 3, to make clear, readefended the city, B.C. 212. son, accuse, convict. architectus, i, M., master-builder. Argus, i, the keeper of Io, having arcitenens, tis, M., archer (Apollo). Ioo eyes; slain by Mercury. arctim (t6), closely. argiitE, shrewdly, acutely. arcto, I, strain close. argiitiae, F., animation, wit. tarctos (us), i, F., the polar Bear. argUito (or), I, to speak sharply or ArctUrus, i, M., a star in Bobtes. wittily. arctus, [arceo,] close, narrow, strict. argitiae, arum, F., animation, wit, arcula, ae, F., little chest, box. shrewdness. arcuo, I, to bend, curve. argiltus, a, urnm, active, keen, witty. arcus, us (i), M., arch, bow. Ariadna ae, (6, 6s), myth. d. of ardea, ae, F., heron. Minos, who fled with Theseus. ardelio, 5nis, M., busybody. Aricia, se, F., a town in Latium. ardens, tis, glowing, hot, fiery. iriditas, Rtis, F., dryness. ardenter, hotly, vehemently. dridus, a, um, dry, parched, lean; ardeo, arsi, arsum, 2, to burn. N., dry ground. ardesco, arsi, 3, take fire, gleam. aribs, etis, M., ramn, battering-beam. ardor, 5ris, M., heat, flame, glow. arieto, I, to butt, push, batter. ardus= —ridus, dry. ariolor (hariolor), prophesy, babble. arduus, a, um, steep, difficult. Arion, 6nis, myth. harpist of Lesarea, as, F., threshing-floor, court- bos, rescued at sea bydolphins. yard, house-plot, field. arista, as, F., wheat-ear, harvest. Rrefacio, feci, fact-, 3, make dry. aritudo, inis, F., dryness, drought. arena, ae, F., sand, beach, arena. arma, 5rum, N., arms, defensive arrnarius, a, um, of sand; M., weapons, tools, tackle. gladiator; F., sand-pit. armamaxa, ae, F., covered chariot. arenatus (-Ssus), a, um, sandy. armamenta, 5rum, N., tools, tackle. arens, tis, parched, thirsty. armamentarium, i, M., arsenal, areo, ui, 2, to be dry, parched. dock-yard. Areopagus (os), i, Mars' Hill, the armdrium, i, N., chest, closet. supreme court of Athens. armritura, as, F., equipment, troops. aresco, arui, 3, grow dry. armrtus, a, um, armed, equipped. Arethfisa, as, F., a fountain near armatus, us, M., equipment. Syracuse, fabled to flow under Armenia, ae, Armenia. the sea from Elis to Sicily. Armenius, a, um, Armenian. armentalis asinus. 13 armentalis, e, of the herd. artificium, i N., trade, skill, trick. armentarius, i, M., herdsman. artitus, a, urn, [ars,] skilled. armentum, i, N., herd of cattle, &c. t artopta, Oe, F., baking-pan. armifer, fera, um, bearing arms. artus, a, um (arctus), close, scant. armiger, geri, M., armor-bearer, artus, Us, M., joint, limb. companion-in-arms. arundifer, fera, um, reed-bearing. armilla, ze, F., bracelet, armlet. arundineus, a, um, reedy. armillum, i, N., wine-vessel. arundo, inis, F., reed, rod, shaft. armipotens, tis, mighty in battle. Aruns, tis, Etruscan name of armisonus, a, um, resounding with younger sons. arms. aruspex, icis, M., a diviner (from armo, I, to arm, equip, call to arms. entrails), soot hsayer. Armoricus, a, urn, of the coast arvalis, e, of thefield. district of N. W. Gaul. arvina, ae, F., fat, tallow. armus, i, M., shoulder (of beast). arvus, a, um, ploughed (not sown); aro, i, to plough, till, cultivate. N., field, ploughed land. taroma, atis, N., spice. arx, arcis, F., tower, citadel, height. Arpinum, i, a town in Latium, as, assis, M., unit of weight or birthpl. of Marius and Cicero. coin (~ 84), consisting of I2 parts: Arpinus, a, um, of Arpi, (Apulia). I (-1), uncia; 7 (72), septunx; arquatus, a, um, arched, bent. 2 ( ), sextans; 8 ( 2), bessis; arquus —arcus, bow. 3 ( ), quadrans; 9 ( -), dodrans; arrectus, a, urn, steep, attentive. 4 ( ), tries; I0 ( ), dextans; arrepo, psi, pt-, creep toward. 5 (-), quincunx; I (1 deunx. () q c L2 I I (l, deunx. arreptus, [arripio,] seized. 66( 1), semissis; 12 as, originally Arretium, i, N., a town of Etruria. a pound of copper; as coin, arrha, e, F., (-abo, 6nis, M.), pledge, worth afterwards about a cent. pawn. Ascanius, myth. son of /Eneas. ar-rideo, 2, to smile upon, please. ascendo di, sum, 3, [scando,] to arrigo, rexi, rect-, 3, uplift, rouse. climb, mnount, ascend. arripio, ui, rept-, 3, attack, snatch, ascensio, Onis, F.,-us, Us, M., ascent. seize, drag into court. ascia, ae, F., axe, hoe, mattock. arrisor 6nis, N.,ftatterer. ascio, 4, to suimmon, admit. anrrdo, si, sum, 3, gnaw, nibble. ascisco, ivi, it-, 3, call for, bring in, arrogans, tis, haughty. receive, adopt, approve. arroganter, haughtily. Ascra, ae, a town in Boeotia, birtharrogantia, e, F., haughtiness. place of Hesiod (Ascraeus). arrogatio, onis, F., adoption. ascribo, psi, pt-, 3, write in, enrol, arrogo, I, to question, claim. impute, ascribe, assign. arrosus, a, um, nibbled. ascriptivus, a, urn, supernumerary. ars, artis, F., skill, art, science, habit. ascriptor, 6ris, M., subscriber. arsus, a, um, [ardeo,] burnt. asellus, i, M., asella, ae, F., donkey. arte (arcte), closely. Asia, ae, F.; (originally a town of articulate, distinctly. Lydia) Asia; generally, Asia articulatim, joint by joint. Minor, the large peninsula S. articulatus, a, um, jointed. of the Black Sea. articulo, I, to connect by joints. Asiaticus, i, surname of L. Scipio, articulosus, a, um, knotty. conqueror of Antiochus, B.c. Igo90. articulus, i, M., knot, joint, division. asilus, i, M., gad-fly. artifex, icis, M., artist, builder; asinarius, (-inus), a, um, of asses. (as adj.), skilled. asinus, i, M.; asina, ae, F., an ass. 14 Asius - assus. Asius, a, um, of Asia, Asiatic. assertor, oris, M., deliverer, pro. tasotus, i, M., a riotous person. tector, claimant. t asparagus, i, M., a.sp arayus. asservio, 4, render service. aspecto, I, behold, look af, attend. asservo, I, to preserve. aspectus, [aspicio,] behreld. assessio, Olhis, F., sitting near. aspectus, us, Al., as,)ect, view. assessor, oris, N., assistant. aspello, 3, e.-l)el, drile. asseveratio, 5ohis, F., earnest asserasper, era, urn, harsh, rough, cruel. tiioi, aCFilrlation. aspere, rouglyhll, harshly. assevero, I, assert, cllq'm, prove. aspergo, si, sum, 3, besprinkle. assicco, I, to dry, hlarden. aspergo, inis, F., a sprinkinklig. assideo, sedi, sess-, 2, sit near, asperitas, atis, F., roughness, harsh- assist, resellmble, besiege. ness, sharpless, cruelty. assido, sedi, 3, to sit near, or settle aspernatio, onis, F., contenlpt. upon. aspernor, I, cast off, slight, despise. assidue, (-uo), constantly. aspero, I, roughen, sharpen, enrage. assiduitas, atis, F., constant preaspersio, Onis, F., sprinkling. senvce, repetition. t asphodelus, i, M., asp7lhodel (lily). assiduus, a, um, constant, unremitaspicio, exi, ect-, 3, view, behold, ting; rich; M., tribute-payer, [as]. consi(ler, examine, get sight of. assignatio, onis, F., allotment. aspiratio, onis, F., breathing. assigno, I, assign, acppoint, impute. aspiro, I, breathe on, approach. assilio, ui, sult-, 4, leap upon. taspis, idis, F., asp, viper, shield. assimilis, e, very like. asporto, I, carry away, convey. assimulatio, Ohis, F., feigning. aspretum, i, N., a brambly place. assimulatus, a, urnm, like, feigned. assa, orum. N., sweating-roonm. assimulo (ilo), I, prleiend, conmpare, Assaracus, i, one of the sons of represent, assume, feign, copy. Tros, myth. founder of Troy. assis=as, unit of coin, weight, &c. assarius, a, um, roasted. assisto, stiti, 3, s:acd near, assist. assatuira, ae, roasting. assitus, a, urn, [sero,] set near. asseca, ae, c., hanger-on, follower. asso, I, to roast, broil, scorch. assectator, 6ris, M., attendant. associo, I, to join, add, unite. assector, I, attend, wait on, get. assoleo, 2, to be usual or accustomed. assensio, onis, F.; -sus, Us, M., assono, I, resound, sound forth. assent, approval, agreement. assue-facio, 3, to accustom. assentatio, onis, F., flattery, assent. assuesco, evi, et-, get wonted. assentator, 6ris, N.,flatterer. assuetudo, inis, F., custom, habit. assentio, si, sum, 4, to assent, ap- assuetus, a, um, accustomed, usual. prove. assula, as, F., door, chip, splinter. assentior, 4, sens-, agree, assent. assulatim (-ose), piecemeal. assentor, I, flatter, conmply. assultim, by leaps. assequor, cuitus, 3, follow close, assulto, I, to leap upon, assault. overtake, attain, colmprehend. assultus, ius, M., onset. asser, eris, M., pole, joist, stake. assum (adsum), to be at hand, atasserculus, i, M., (um, N.), stake, tend, protect, appear, approach. broomstick. as-sumo, 3, take, assume, choose. assero, 6vi, it-, 3, to plant near. assumptio, 6nis, F., r eceiving. assero,'ui, ert-, 3, assert, affirm, assumptlivus, a, urn, extrinsic. claim, lay hold, liberate, protect. assuo, 3, sew upon. assertio, 6nis, F., declaration of assurgo, exi, ect-; 3, rise up, mount. freedom. assus, a, um, roasted, dry. Assyria -- attero. 15 Assyria, ae, F., district of Asia, t athla, orum, N., struggles, sorrows. eastward of the upper Tigris. tathleta, e, M., wrestler. Assyrius, a, um, Assyrian. Athos, o, on, M., a stormy promast=at, but. ontory of Macedonia. taster, eris, M., s:ar, starwcort. Atlantiades, ze, llercury. asterno, strat-, 3,,prea'd upon. Atlantiadbs (-tides), the Pleiades tasticus, a, um, of' the city'. and Hyades, daughters of Atlas. astipulor, I, engage, agree. Atlas, antis, a Titan, son of astituo ui, ut-, 3, to set near. Japetos, changed to a mountain asto, stiti, I, stand near or erect. (in N. Africa) by Perseus. Astraea, ze, goddess of Justice, tatomus, a, um, indivisible. who forsook earth for heaven. atque (ac), and, as, than. astratus, [asterno,] spread. atqui, but yet, indeed. astrepo, 3, be noisy, roar, shout. atramentum, i, N., ink, black dye. astrictus, a, um, close, briejf tight. atratus, a, um, i n ourning. astringo, inxi, ict-, tie, bind close. Atreus, ei, myth. son of Pelops, t astrologus, i, M., astronwoer. f. of Agamemnon and Menelaus. astructio, onis, F., piling-on, build- atriensis, is, M., house-steward. ing. atritas, atis, F., blacokness. t astrum, i, N., s:ar, constellation. atrium, i, N., [ater,] hall, court. astruo, xi, ct-, 3, build near, add. atrocitas, atis, F., savageness, hort astu (asty), N,., city. ror, severity, harshness. astupeo, ui, 2, wonder at. atrociter, cruelly, fiercely. astur, uris, M., a kind of hawk. Atropos, i, F., one of the Fates. asturco, onis, M., Spanish nag. atrox, ocis, fierce, stern, cruel. astus, a, um, crf!y. attactus [attingo,] touched. astus, us, M.; -tu,-tia, ae, F., craft. attactus, us, M., touch. astute, cunningly. attagen, enis, M.; -gena, ae, F., astfitia, ce, F., dexterity, crqft. ni)pe, woodcock'. astutus, a, um, crafty, expert. attalicus, a, urn, of Attalus, or Astyanax, actis, son of Hector. Pergamus; gorgeous. tasylum, i, refJuqe, sanctuary. Attalus, name of three kings of t asymbolus, a, um, scot-fee. Pergamus, allies of the Romans, at, but, but yet, on the o!her hand. reigning B.C. 24I-I97; I59atabulus, i, M, a hot wind, Sirocco. 138; 138-I33Atalanta, ae, myth. princess of attamen, but yet. Bceotia, famous for speed in attamino, I, to rob, dishonor. running. attat!=atat! atat! exclam. of pain or wonder. attegiae, arurn, F., huts. atavus, i, M., ancestor (sth deg.). attemperate, opportunely.'atellanus, a, um, (of Atella, a town attempero, I, to fit, adjust. in Campania,) farcic(l. attendo, di, turn, 3, stretch, apply, ater, tra, trum, black:, dark, gloomy. give heed, strive, bend, strain. Athamas, antis, myth. k. of Thes- attente, diliyentlty. saly, son of /Eolus. attento (tempto), I, attem~pt, attack, Athnae, drum, F., Athlens, capital try. of Attica, made a repub. B.c. 5 Io. attentus, a, um, heedful, attentive. Athnaeumn, i, N., temple of Min- attenuatus, a, urnm, thin, weak. erva at Athens. attenuo, I, to mnake thin, lessen. Atheniensis, e, A thenian. attero, trivi, trit-, 3, rub upon, wear t atheos, i, M., atheist. away, destroy, weaken, exhaust. 16 attestor aulula. attestor, I, testify, prove. auctus, us, M., growth, increase. attexo, ui, tum, 3, weave upon. aucupium, i, N., bird-catching, t atthis, idis, F., (of Attica), night- game. ingale or swallow. aucupor, I, watch, hunt; catch. Attica, ae, F., dist. in E. Greece. audacia, ae, F., boldness, daring. attica, elegantly. audacter, -citer, fearlessly, boldly. atticus, a, um, elegant, superior. audax, acis, bold, audacious, conattinee, a, um, F., boundary-stones. Sflent, violent, rash. attineo, ui, tent-, 2, hold to, belong, audens, tis, courageous, brave. detain, reach to, be of moment. audentia, ae, F., courage, bravery. attingo, tigi, tact-, [tango,] touch audeo, ausus, 2, to dare, venture. upon, lie near, reach, seize. audiens, tis, obedient; M., listener. attollo, 3, uplift, elevate, enlarge. audientia, m, F., hearing, attention. attondeo, di, tons-, 2, shave close, audio, 4, hear, understand, listen, clip, prune, nibble. obey, be spoken of (well or ill). attonitS, frantically. auditio, 5nis, F., hearing, hearsay. attonitus, a, um, thunderstruck, auditor, 5ris, M., hearer. amazed, stunned, terr/fied. auditorium, i, N., audience-hall. attono, ui, it-, astonish, stupefy. aufero, abstuli, ablat-, bear away, attorqueo, 2, hurl upward. withdraw, remove, obtain. attraho, traxi, tract-, 3, draw, drag, aufugio, fuigi, 3, flee away. attract, contract. augeo, xi, ct-, 2, to increase, enlarge, attrecto, I, to touch, handle, appro- exalt, enrich, honor with gifts. priate. augesco, 3, grow, increase. attribuo, ui, ut-, 3, impute, assign, augmen, inis; -tum, i, N., growth. bestow, add. augur, uris, M., augur, diviner attribiutio, 5nis, F., assignment. augurdlis, e, respecting augury. attribUtum, i, N., bill, draft, attri- auguratio, 6nis, F., divination. bute. augurat6, having inspected the attritus, [tero,] worn, wtasted. omens, with consent of the gods. attritus, us, M., a rub, bruise. auguratus, a, M., office of augur. attuli, [affero,] brought. augurium, i, N., augury, interpretAtys (Attys), yos, myth. k. of Ly- ing of omens, prophecy. dia, son of Hercules and Om- auguro, I, consult, forebode. phale, queen of Lydia. auguror, I, to prophesy, forebode, auceps, cupis, c.; [avis capio,] divine (by flight of birds). bird-catcher. augustC, reverently. auctifer, era, um, fruit-bearing. augustus, a, urn, majestic, august, auctio, onis, F., increase, auction. an Imperial title; F., a princess aucti6nor, I, sell by auction. of the emperor's house. aucto, (-ito), I, [augeo,] to increase. Augustdlis, e, (-anus, a, um), of auctor, 6ris, M., author, adviser, Augustus. founder, model, advocate. Augustus, i, Octavius Cesar, auctoramentum, i, N., bounty, pay. adopted son of Julius, emperor auctoritas, itis, F., authority, in- from B.C. 3I, to A.D. 14. fluence, advice, dignity, weight. aula, A, (ai), F., hall, court. auctoro, I, bind, pledge, hire. aulaeum, i, N., curtain, canopy. auctumnalis, e, of autumn. aulicus, a, um, of the court, princely. auctumno, I, bring on harvest. taulcedus, i, M., minstrel (who auctumnus, i, M., [augeo,] autumn. sings to the flute). auctus, [augeo,] great, rich, ample. aulula, a, F., [olla,] a little pot. aura avius. 17 aura, w (ai), F., air, breeze, breath, ausus, [audeo,] having dared,' N., vapor, gleam. adventure, enterprise. aurarius, a, um, of gold; M., gold- aut, either, or, or else. smith; F., gold-mine. autem, but, however, besides. auratus, a, um, gilt, gold-colored, t authepsa, cA, F., stew-pan. gold-clad. author (autor),=-auctor, adviser. Aurelius, i, Emperor of Rome, t automatus, a, um, self-?moving. reigned, A.D. I6I-I-8o. autumnus=auctumnus, autumzn. aureus, (-olus), a, um, golden, autumo, I, afficrm, assent, assert. bright; M., a gold coin. auxiliaris, e, giving aid, auxiliary. auricomus, a, um, gold-haired or auxiliarius, a, um, for aid. leaved. auxilior, I, to aid, help, relieve. auricula, ae, F., lap of the ear. auxilium, i, N., aid, assistance; pl. aurifer, fera, um, gold-bearing. auxiliary troops, militaryforce. aurifex, ficis, M., goldsmith. auxim, (pf. subj. of augeo), grow. aurifodina, ae, F., gold-mine. avdr5, eagerly, greedily. auriga, Wa, M., charioteer, driver, avaritia, e, F., avarice, greed. groom, pilot. avdrus, a, um, greedy, covetous. aurigo, I, to drive, steer, guide. ave, hail, farewell. auris, is, F., ear; mould-board (of aveho, xi, ct-, carry off. plough). avello, velli (vulsi), vuls-, 3, rend auritus, a, um, long-eated. away, pluck out or apart. auro, I, to cover with gold. avena, se, F., oats, straw-pipe. aurora, se, F., dawn, morning, East. Aventinus, i, M., a hill in the S.aurugo, inis, F., jaundice. W. of Rome. aurum, i, N., gold. aved, 2, to desire, covet. Aurunci, 6rum, people of S. Italy. aveo, 2, be fortunate or blest. auscultatio, 6nis, F., hearkening. Avernus, i, M., a lake et the enauscultator, onis, M. listener. trance to the world below. ausculto, I, hearken, listen, obey. a-verro, 3, sweep away. ausim, [audeo,] dare. averrunco, I, avert, remove. Ausones (-ii), people of Ausonia. aversio, 6nis, F. turning away. Ausonia, ze, N., ancient name of aversor, I, to turn aloof, hate, scorn. central and lower Italy. aversor, 5ris, M., purloiner. auspex, icis, C., diviner (by birds); aversus, a, um, backward, remote, guide, patron or protector. hostile, estranged. auspicato, having taken the auspices. averto, ti, sum, 3, turn aside, avert, auspicatus, a, um, fortunate, au- withdraw, embezzle, estrange. spicious, consecrated. avia, We, F., grandmother. auspicium, i, N., token, omen. avia, orum, pathless places. auspico, I, to take auspices. aviarius, i, M., bird-catcher; -um, auspicor, I, watch omens (by birds), i, N., bird-cage, resort of birds. take the auspices, begin, enter upon. avida, eagerly, greedily. auster, tri, M., south wind, south. aviditas, atis, F., greediness, eager austere, rigidly, sternly. desire, avarice. austeritas, atis, F., harshness, avidus, a, um, greedy, covetous, rigor. longing, hungry, insatiable. austarus, a, um, harsh, tart, severe, avis, is, F., bird, flying thing, omen. sad, gloomy. avitus, a, urn, [avus,] ancestral, australis, 6; -trinus, a, um, of the ancient. south. avius, a, um, pathless, remote. 18 avocatio baris. AvocAtio, 5nis, F., calling away, Baize, Arum, F., a coast-town on diversion. the Bay of Naples. Avoco, I, call off withdraw, recall. bkjulo, I, to carry a burden..-volo, I,fly off, haste away. bajulus, i, M., porter, bearer. Rvulsio, Onis, F., plucking off. blasena, ae, F., whale. dvulsus, [avello,] torn away. tbalanus, i, M., acorn, chestnut, avunculus, i, M., uncle (by moth- balsam-nut. er's side). balatro, Onis, M., jester, buffoon. avus, i, N., grandfather, ancestor; bdlatus, us, M., bleating. (I pater, 2 avus, 3 proavus, balbus, a, um, lisping, stammering. 4 abavus, 5 atavus, 6 tritavus). balbUitio, 4, to lisp, stammer. axicia, 8a, F., scissors. Baledres, ium, F., a group of small axilla, a, F., arm-pit. islands E. of Spain. axis, is, M., axle, axis, sky, pole, balineum=balneum, bath. north, a board or plank. biliolus=badius, tawny. axungia, ae, F., wheel-grease. ballista, ae, F., an engine like a tazymus, a, um, unleavened. cross-bow, for hurling stones, &c., in a siege; battery. ballux=b.lux, gold-dust. B. balnedrius, a, um, of the bath; N. pl. bath-room. babylo, 5nis, M., money-changer, balneator, &ris, M., bath-keeper. broker. balneum, i, N.; pl. a, drum, F., Babylon, 5nis, F., ancient capital bath. the East, on the Euphrates. bdlo, I, to bleat. Babyl6nia, se, F., the provinie of balsamum, i, N., balsam. Babylon. balteus (um), i, M., belt, sword-belt, Babylonious, (-us), a, um; -ensis, e, edge, girdle, zone. Babylonian; -ca, &rum,. embroi- balux, ibis, F., gold-dust. dered tapestry. t baptistgrium, i, N., plunge-bath. bacca, 0a, F., berry, fruit, pearl. t barathrum, i, N., gulf, pit, abyss. baccar, aris, N., valerian, wild barba, ae, F., beard. nard. barbarE, outlandishly, rudely. baccatus, a, urn, set with pearl. barbaria, as; -es, ei, F., a foreign baccha, a, priestess of Bacchus. country, barbarism, savageness. Bacchanal, alis, N., a place sacred barbaricus, a, um, foreign, barto Bacchus; pl. festival of B. baric. bacchatio, 6nis, F., debauch. barbarus, a, um, foreign, strange, bacchicus (-eus), a, um, of Bac- wild, cruel. chus. barbatulus, a, um, with thin or bacchor, I, to revel, riot, go about slight beard. wildly, as in the Bacchanalia. barblStus, a, um, bearded, old-fashBacchus, i, god of Wine (Liber), ioned. son of Jupiter and Semele. barbitos, (on), i., D., lute, lyre. baccifer, era, um, bearing berries. Barcas, 2a, M., the family name of bacillum, i, N., a little staff, wand. Hannibal. baculum, N., staff; stick. barditus, i, M., office of bard. badius, a, urn, brown, bay. bardocucullus, i, M., hooded cloak. tbadizo, I, to go, walk. bardus, a, um, heavy, slow. Bastis, is, M., the Guadalquiver, in bardus, i, M., bard, minstrel. Spain; -ica, ae, the dist. near. tbdris, idos, F., bier, barge. baro - bidens. 19 baro, 6nis, M., blockhead. bellurnm, i, N., war, battle. barrio, 4, to cry or roar; from bellus, a, um, pretty, elegant, fine, barras, i, M., elephant. costly, vigorous. bascauda, Ae, F., basket or basin. belua, ae, beast, monster, brute. tbasilic~, royally, completely. beluosus, a, um, abounding in tbasilicus, a, um, princely, royal; beasts. F., a building used as court-house Benacus, i, M., Lake Garda in and exchange. N. Italy. bnsio, I, to kiss. bene (melius, optimE), well, hontbasis, is, F., base, foundation, orably, pleasantly. pedestal. benedico, xi, ct-, 3, bless, praise. bdsium, i, N., a kiss. benedictum, i, N., commendation. bassareus, ei, M., (foxskin) a title benefacio, feci, fact-, 3, to benefit. of Bacchus. benefactum, i, N., good deed, beneft. bas3ernia, A, F., litter, palanquin. beneficiarii privileged troops (exBatavus, a, um, of Holland. empt from severer service) batillum, i, N., fire-pan, shovel. beneficium, i, N., favor, kind act batiola, ae, F., goblet. privilege. batuo, ui, 3, to beat, fence. beneficus, a, um (-ficentior, -tisbaubor, I, to bark, whine. simus), liberal, kind. [friendly. baxea, A, F., wooden shoe, clog. bene-(beni-)volens, tis; -volus, bentS, happily. benevolentia, se, F., good-will. bedtitas, ntis; tUdo, inis, F., hap- benigin, kindly, indulgently. piness, prosperity. * benignitas, ntis, F., bounty, kindbeatus, a, urn, happy, fortunate, ness, indulgence. rich, abundant, magnificent. benignus, a, um, kind, indulgent, B bryx, ycis, Bebrycian (of Asia bountiful. Minor); a myth. king, van- beo, I; to bless, make happy, refresh. quished by Pollux in boxing. Berecyntius, a, urn, of' Cybele. Belgae, drum, people of Belgium. Berecyntus, i, M., a mt. in Phrybella.ria, 5rum, N., dainties (fruit, gia, sacred to Cybele. nuts, &c.). beryllus, i, M., beryl. bellUtor, oris, M.; -trix, icis, F., bes, bessis, M., 8 ounces (- of as). warrior; adj., warlike. bestia, e,, F., beast. bellI, prettily, finely. bestia-rius, i, M., one who fights Bellerophon, tis, myth. son of with wild beasts in the arena. Glaucus, who slew the Chi- beto, 3, to go. maera, riding upon Pegasus. betula (-lla), se, F., birch. belli, abroad (in the war ~ 55, III., 3). tbibliop5la, ae, M., bookseller. bellic~sus, a, um, warlike, eager t bibliotheca, e,, F,, library. for war. t biblus, i, F., papyrus (paper plant). bellicus, a, um, belonging to war, bibo, bibi, bibit-, 3, to drink. warlike (Mars); N., battle-signal. bibulus, a, urn, thirsty, absorbing belliger, era, urnm, waging war. moisture. belligero, I, to wage war. biceps, cipitis, two-headed, in two bellipotens, tis, mighty in war. parts. bello (or), I, -to make war, fight. bicolor, 6ris, two-colored. Bell6na, se, goddess of War. bicornis, e, two-horned, pronged. B9lus, i, myth. founder of Babylon. bidens tis, having two teeth; M., bellua, A, F. (belua), brute. garden-fork; F., a sheep 2 years bellulus, a, um, pretty. old, or with two front teeth. 20 bidental- bracatus. bidental, dlis, struck with lightning blandior, 4, toflatter, caress, allure. (forked); a consecrated place. blanditer, gently, sweetly. biduum, i, N., space of two days. blanditia, ae; es, &i, flattery, fondbiennium, i, N., two years. ling, delight. bifariam, on two sides, double. blandus, a, um, gentle, courteous, bifer, fera, um, double-yielding. caressing, alluring. bifidus, a, um, cleft, forked. blatero, I; blatio, 4, prate, babble. biforis, e, having two openings. blatta, ae, F., moth, cockroach. biformis, e, double-shaped. blattaria, ae, F., moth-mullein. bifrons, tis, two-faced. blennus, i, M., sorry fellow, dolt. bifurcus, a, um, forked. bliteus, a, um, mean, foolish. bigae, irum, F., team of two horses. blitum, i, N., spinage. bigatus, a, um, stamped with figure boa, as, F., water-snake, measles. of bigae. bodrius, a, urn, of oxen or cattle. bijugis, e;-us, a, um, yoked, coupled. Bocchus, i, king of Mauritania bilibris, e, F., of two pounds' weight. (North Africa), father-in-law of bilinguis, e, double-tongued. Jugurtha. bills, is, F., bile, gall, wrath. Bceotia, ae, F., district of central bilix, icis, twilled. Greece, N. W. of Attica. bilustris, e, of ten years. boise, arum, F., collar. bimaris, e, between two seas. b5l1tus, i, N., mushroom. blmatus, us, M., two years. t bolus, i, M., cast (with dice), gain, bimembris, e, having double limbs profit, bait. (as centaurs). bombilo, I, to hum or buzz. bimestris, e, of two months. bombilus, i, M., hum, buzz. bimus, a, um, two years old. bombycinus, a, um, of silk. bini, as, a, two and two, by twos. bombyx, ycis, D. silk-worm, silk, bipalium, i, N., mattock, pick. fine cotton. bipalmis, e, two spans long.. Bona Dea, ae, goddess of female bipartito, in two divisions. honor, worshipped by women. bipatens, tis, opening both ways. bonitas, itis, F., goodness, kindness. bipedilis, e, two feet long or thick. Bononia, as, Bologna, in N. Italy. bipennis, is, i, F., battle-axe (two- bonus, a, um (melior, optimus), edged). good, kind, fit, prosperous, virtubipes, edis, two-footed. ous; N. pl. riches, goods. birrmis, is, F., ship (of two banks boo, I, to roar, bellow. of oars). bootes, as (is), M., a constellation. bis, twice. boreas, ae, M., north-wind, north. bisseni, twelve (each). Borysthenes, is, M., the Dnieper. bisulcilingua, as, c., hypocrite. bbs, bovis, (~ 11, III., 4), ox, cow. bisulcus, a, um, cloven, furrowed, Bosporus, i, M., the strait from forked. the Black Sea to the Propontis. Bithynia, as, F., prov. in N. W. botellus (-ulus), i, M., sausage. Asia Minor. t botrus, i, M., cluster of grapes. bitumen, inis, N., bitumen, coal-tar. t botryo 6nis, M., raisins. bivius, a, um, having two ways or bovile, (bubile), is, N., cattle-stall. passages. bovinor, I, to brawl, revile. blaesus, a, um, lisping, stammering. brabyla, 5rum, M., damsons. blandC, softly, kindly. brdcae, arum, breeches, trowsers. blandimentum, i, N., blandishment, brdcdtus, a, um, having trowsers, flattery, charm. foreign, effeminate. brachialis - Byzantium. 21 brdchidlis, e, of the arm; N., brace- buccea, e, F., mouthful. let, armlet. buccina, e,, F. (bUcina), trumpet, brachium, i, N., arm (fore-arm), horn. branch, sail-yard. buccindtor, 6ris, M., trumpeter. bractea, ee, F., gold-leaf, tinsel. buccino, I, sound the trumpet. branchie, arum, F., gills. bucco, 5nis, M., big-mouth, blockbrassica, a, F., cabbage. head. Brennus, i, chief of the Gauls, buccula, a, F., cheek, face-guard who captured Rome, B.C. 389. (of helmet.) breve (i), shortly, in few words. bUicerus, a, um, ox-horned. brevia, ium, N., shallows. bficftum, i, N., cow-pasture. brevidrius, a, urn, abridged. bilcina (buccina), ae, F., trumpet. brevio, I, to abridge. f bficolicus, a, um, pertaining to brevis, e, short, small, brief, shoal. herdsmen. brevitas, atis, F., shortness, con- bficula, c, F., heifer. ciseness. bUiculus, i, M., steer, young ox. breviter, brevius, -issimr, shortly. buifo, 5nis, M., toad. Briareus, ei, a hundred-handed bulbus, i, M., bulb, onion. Giant, who defended Olympus. t bUil, es, F., senate, council. Brigantes, um, people of N. Brit- tbuleuta, Me, M., councillor. ain, Yorkshire, Cumberland, &c. bulga, e, F., knapsack. brisa, e, F., grape-pomace. t billimus, i, M.; ia, se, F., voracious Britannia, e, F., Britain; adj.,-nus hunger, faintness. Brixia, se, F., Brescia, in N. Italy. bulla, se, F., bubble, stuld, ball (child's brochus, a, um, projecting. ornament). t bromos, i, M., oats, fodder. bulltus, a, um, having the bulla. t brontia, Me, F., thunderstorm. bullo, I; io, 4, to boil, bubble. brima, e, F.,frost, winter (solstice). bUmastus, i, M., a large-clustered brumilis, e, wintry, of winter. grape. Brundisium, i, N., a seaport in bira, Me; -is, irm, i, F., plough-tail. S. E. Italy, nearest Greece. bursa, se, F., ox-hide, purse. brutiarii, a class of menials. Busiris, idis, myth. k. of Egypt, Bruttii, 5rum, people of the ex- slain by Hercules. treme S. of Italy, near Sicily. bustirapus, i, M., body-snatcher. briltus, N., dull, brutish. bustudrius, a, um, of tombs or Brutus, L. Junius, a founder of funeral piles. the Roman Republic, B.c. 509; bustum, i, M., burial mound, tomb, Marcus, friend of Cicero, a place of burning dead bodies. conspirator against Caesar, d. bfiteo, 5nis, M., hawk, falcon. at Philippi, B.C. 42. bUityrumrn (butyr), i, N., butter. bryonia, Me, F., brionay (wild vine). buxeus, a, um, of box-wood. bilbalus, i, M., gazelle. buxumI, i, N.; us, i, F., box-wood, bfibile, is, N., cattle-stall. (pipe, Jfute, top, comb, &c.). bubo, hnis, M., horned owl. Byrsa, se, the citadel of Carthage. bUbulcito (tor), I, to keep oxen. byssinus, a, um, of fine cotton. bubublcus, i, M., ploughman, herds- t byssus, i, F., fine flax, cotton. man. Byzantium, i, N., a Greek colony bfibulo, I, hoot (like an owl). in Thrace; Constantinople, Capbuibulus, a, um, of cattle; F. beef. ital of the Empire, A.D. 330. bUiceda, a, M., cow-hided fellow. bucca, a, F., cheek, bawler. 22 C- calamitosus. caelmen, inis, N., engraved work. C. caelator, oris, M., engraver. caelatiura, ae, embossed work. C, the prenomen Caius, (Gaius); caelebs, ibis, unmarried. as numeral, Ioo. caeles, itis; -estis, e, celestial, heavcaballinus, a, um, of the horse. enly; M., pl. the gods. caballus, i M., pack-horse, pony, caelibatus, us, M., single life. nag. caelicola, ae, c., dweller in heaven. Cabhri, divinities worshipped in caelo, I, engrave, carve (in raised Lemnos. work), emboss. cacabus, i, M., kettle, pan. caelum, i, N.; pl. i, M., sky, heaven. cachinnatio, 5nis, F., laughter. caelum, i, N., chisel. cachinno, I, to laugh aloud. ceementum, i, N. hewn stone. cachinnus, i, M., laughter, derision. caena=cena, supper. cachla, Be, F., may-weed, ox-eye. Caeneus, ei, myth. d. of Elatus, t cacogthes, is, F., obstinate dis- changed to a young man; a hero ease. at the battle of the Centaurs. t cactos, i F., artichoke. caepa, ae, F.; -e, is, N., onion. cacula,- e, M., soldier's boy. Caere, is, N., a town of Etruria. cacUmen, inis, N., top, peak, limit. caeremonia, ae, F., religious rite, cacilmino, I, to make pointed. sacredness, awe. Cacus, i, myth. son of Vulcan. CEerites, (-Utes), um, people of cadaver, eris, N., carcass, corpse. Cere, with partial rights as cadaverosus, a, urn, corpse-like. Roman citizens. cadivus, a, um, apt to fall. caeruleus, a, um, blue of the sky Cadmus, i, myth. founder of or sea; dark of clouds or trees. Thebes, brother of Europa. Caesar, C. Julius, the Dictator, cado, cecidi, cas-, to fall, sink, B.C. I 00-44. drop, decay, die, befall, suit, fit. caesaridtus, a, um, covered with cadUceator, 5ris, M., messenger hair, having long hair. with flag of truce. cesaries, ei, F., a head of hair. caduceiis, i, M.,-um (N.), wand, her- caesim, with the edge, by cuts. ald's staff. caesio, 6nis, F., cutting. ccdicifer, i, staff-bearer, an epithet caesius (-itius), a, urnm, bluish gray. of Mercury. caespes, itis, M., turf; altar, hut, cadUcus, a, um, fallen, frail, ready knob, clump, field. tofall; N., a windfall. caestus, us, M.; [caedo,] gauntlet cadurcum, i, N., quilt, sheet. (of hide and metal, for boxing). tcadus, i, M., flask, jar (9 gallons). caesUra, ae, F., cutting (see ~ 79). tcaecias, ~A, M., N. E. wind. caesus, [caedo,] cut. caecilia, A, F., blind-worm, lizard. caeter —cter, other. caecitas, atis, F., blindness. caeterumr=ceterum, but. caeco, to make blind or dark. Calcus, i, M., a river of Mysia. Caecubum, i, N., town of S. Latium. Cajgta, ae, the nurse of iEneas. caeculto, I, to be dim-sighted. Calabria, ae, F., dist. of S. E. Italy. caecus, a, um, blind, dark, obscure, calamister, tri M.; -trum, i, N., gloomy, doubtful, vain. crimping-iron, florid ornament. cedes, is, F., slaughter, massacre. calamitas, Xtis, F., mischief, disasceedo, ceccldi, caes-, 3, cut, strike, ter (to crops by hailstorm), ruin. kill. calamitosus, a, um, wretched, ceeduus, a, um, that may be cut. ruinous. calamus - camelopardalis. 23 tcalamus, i, M., reed, pen, straw, Caligula, Ae, C., the third Roman corn-staJk. Emperor, A.D. 37-4I. tcalathus (-iscus), i, M., basket, calix, icis, M., cupl, chalice. bowl. callens, tis, skilled, versed. calator, 5ris, M., summoner, attend- calleo, ui, 2, be hard; or skilled, exant. perienced. calautica, Ms, F., hood, head-veil. callida, cleverly, slyly. calcar, aris, N., [calx,] spur. calliditas, atis, F., cunning, shrewdcalcarius, a, um, of lime. ness, skill, aptness. calcator, aris, M., trampler. callidus, a, um, cunning, skilful. calceamen, inis; -mentum, i, N., Calliope, es, chief of the Muses, shoe. Poetry. calceo (io), I, to put on shoes. callis, is M., foot-path, cattle-track. calceus (-olus), i, M., shoe (half- callosus, a, um, hard, callous, thickboot). skinneed. Calchas, antis, a Greek seer in callus i, M., (um N.); hard skin, the siege of Troy. hardness, dulness. calcitro, [calx,] I, to kick. calo, I, to call. calcitro, 6nis; M., blusterer. calo, 6nis, M., camp-servant, drudge. calco, I, tread, trample, travel. calor, oris, M., heat, glow, zeal. calculo, I, reckon. Calp6, es, F., headland of Gibralcalculo, 6nis, M., reckoner, teacher. tar, in Southern Spain. calculosus, a, um, pebbly, gravelly. caltha, ae, F., mnarigold. calculus, i, M., pebble, gravel, a calthula, Oe, F., yellow robe. vote, reckoning. calumnia, me, F., false accusation, caldarius, a, um,for heating water; artifice, intrigue. F., N., hot-bath. calumniator, 6ris, M., pettifogger, caldor, 5ris, M., heat. chicaner. caldus=calidus, hot. calumnlior, I, to accuse falsely, atCaledonia, es, F., Scotland (High- tack unfairly, torment one's self. lands). calumniosus, a, um, tricky. cale-facio, (calfacio), 3; -facto, calva (-aria), Ae, F., skull, scalp. I, to heat, vex; -fio, be heated. calveo 2, (-esco), 3, to be bald. calendae —kalendae, first of the calvities, ei, F.; -ium, i, N., baldmonth. ness. caleo, ui, 2, to glow, be hot, warm. calvor, I? to attack, intrigue, evade, Cales, ium, F., a town of Cam- deceive. pania, north of'Naples. calvus, a, um, bald. calesco, 3, to grow warm. calx, cis, F., lime, chalk, goal. calfacio —calefacio, to heat. calx, cis, D., heel. caliculus, i, M., little cup, inkstand. Calydon, Onis, F., a town of /EtocalidE, promptly. lia, famous for the boar slain by calidus, a, um, hot, warm, fiery, Meleager (Calydonius sus). eager, hasty. Calypso, us, myth. d. of Atlas. caliendrum, i, N., a head-dress. calyx, ycis, M., cup (of flower), caliga, As, F., soldier's boot. shell. caligatus, i, M., (booted), a private. Camarina, ae, F., a city of S. W. caligin6sus, a, urn, misty, obscure. Sicily. cUligo, inis, F., mist, fog, clarkness. cambio, 4, to exchange, barter. caligo, I, to be or make dark. camella, e, F., porringer, wine-cup. caligula, A, F., little-boot. t camrnlopardalis, is, F., giraffe. 24 camelus - Capaneus. tcamelus, i,.M, camel. canna, A, F., cane, reed. Camena, se, F., muse, song. cannabinus, a, um, of hemp. camera, ae, F., vaulted roof. t cannabis, is, im, F., hemp. Camers, tis, of Camerium, a town Canne, drum, a town of Apulia, of Umbria. where the Romans were defeatcamillus, i, M., -a, Be, F., priest's ed by Hannibal, B.C. 216 [pugna servant. Cannensis]. Camillus, M. Furius, the Dictator, cano, cecini, cant-, to sound, sing, who rescued Rome from the play, recite, blow (as signal). Gauls, B.C. 389. t canon, onis, M., rule, model. caminus, i, M., forge, fire-place. t canonicus, a, um, regular. Campania, se, F., the dist. of S. Canopus, i, M., a coast town of W. Italy, near Naples. Lower Egypt. Campanus (-icus), a, um, Campa- canor, 6ris, M., melody, clang. nian, of Campania. canorus, a, um, melodious, singsong. t campE, es, F., a crooked turn. Cantabria, ae, F., coast-dist. of N. campester, tris, tre, of the plain, Spain, on the Bay of Biscay. level; N., a wrestler's apron. cantamen, inis, N,, charm, incantacampus, i, M., plain, field, level sur- tion. face; C. Martius, an open field cantatio, 5nis, F., music, song. at Rome, outside the N. wall, cantator, 5ris, M.; -trix, icis, F., where elections were held. singer. camurus, a, urn, crooked. canteriatus, a, um, underpropped. canalis, is, M. F.; -liculus, i, M.; canterinus, a, um, of a horse. -a, A, F., channel, gutter, groove. canterius, i, M., yelding (horse); canarius, a, um, of logs. trellis, lattice-work. cancelli, 5rum, M., lattice, cross- cantharis, idis, F., beetle, Spanish bars, rai!ings of court-house. fly. cancello, I. make crosswise. cantharus, i, M., jug, tankard, pot. cancer, cri (ceris), M., crab. canthus, i, M., wheel-tire. cande-facio, 3, (P. -fio), to make canticum, i, N. (-tilina, ee; F.), white. song, ballad. candela, Ae, F., candle, taper. canticus, a, um, musical. candelabrum, i, F., candlestick. cantio, hnis, F., singing, song. candeo, ui, 2, (-esco, 3), be white, cantito, i, to sing often. gleam, glitter, glisten. Cantium, i, N., Kent, in S. E. candico, I, to be lwhitish. Britain, the dist. nearest Gaul. candidatus, i, M., candidate (clad canto, I, sing, chant, declaim, praise in white). in song, declare, enchant. candidus, a, um, glistening white, cantor, 5ris, M.; -trix, tricis, F., cleal, fair, sincere, open. singer, poet, actor, eulogist. candor, 5ris, M., whitenzess, purity, cantuirio, 4, to sing, chirp. splendor. cantus, us, M., singing, playing, caneo, ui, 2, to be white or hoary. song, prophecy, incantatioz. canesco, 3, grow hoary. canus, a, um, gray, hoary. cani, 5rum, M., gray hairs. canusina, ae, F., fine-web garment. canicula, e, F., whelp, dog-star. Canusium, i, N., a town of Apulia. caninus, a, urn, curlrish, of a dog. capacitas, atis, F., capacity, largecanis, is, (g. pl. urn), c., dog. ness. canistra (-tella), 6rum, N., basket. Capaneus, ei, a chief at Thebes, canities, ei, F., hoariness, old age. struck with lightning by Jupiter. capax- cardo. 25 capax, Rcis, apt to seize, capable caprinus, a, um, of goats. of holding, apt, fit, capacious. capripes, pedis, goat-footed, (satyr). capedo, inis, F., bowl, cup. capsa, se, F., box, chest. capella, Ae, F., kid, she-goat. capsanius, i, M., a slave who took Capena, ae, F., an Etrurian town. charge of budgets. caper, pri, M., he-goat. capsula, A, F., band-bosc. capero, I, to frown, wrinkle. captdtio, 6nis, F., catching at. capesso, ivi, it-, 3, seize, take in captator, 6ris, M., snatcher, legacyhand, lay hold, resort. hunter. Caphdreus, ei, M., a promont. of captio, 6nis, F., catch, deceit, sophEuboea. ism, mischief. capillceus, a, um, hair-like. captiosus, a, um, captious, crafty. capilldmentum, i, M., -Rtio, 6nis; captivitas, ftis, F., captivity, cap-atura, Me, F., hair, fibre. ture, (of eyes) blindness. capillris, e, of the hair. captivus, a, um, captured; M. F., capilltus, a um, hairy. prisoner. capillor, I, to be hairy. capto, I, catch at, strive after, allure. capill6sus, a, um, full of hair. captUra,?e, F., catching, prey, gain. capillus, i, M., [caput,] hair. captus, [capio,] taken. capio, cepi, capt-, 3, take. seize, captus, Us, M., grasp, capacity, rob, ruin, select, receive, attain. handfull. capis, idis, F., cup, can. Capua, ae, F., the chief town of capistro, I, to muzzle, halter. Campania, 20 miles N. of Naples. capistrum, i, M., halter, muzzle. capulris, e, near the grave. capitilis, e, of the head, capital, capulo, I, pour off; catch. eminent, deadly. capulus, i, M., um, i, N., coffin, capitium, i, N., [capio,] boddice. handle, hilt. capito, 6nis, M., big-head. caput, itis, N., head, chief, top, sumCapit6linus, a, um, of the Capitol. mit; of rivers, the source or Capit6lium, i, M., citadel, capitol, mouth; life. temple of Jupiter on the central Capys, yos, father of Anchises. hill of Rome. carabus, i M., crab, kayak (boat). capitulum, i, N., capital, little head. caracalla, ae, F., Gallic mantle. t capo, 6nis, M., a capon. carbasus (-eus), a, umrn, faxen. Cappadocia, ae, F., E. district of carbasus, i, F.; pl. N., a, Srum, linen, Asia Minor. canvas, curtain, sail. Cappadox, 0cis, Cappadocian. carbo, onis, M., coal, charcoal. capparis, is, im, M., caper. carb6narius, i, M., collier. capra, ae, F., she-goat. carbunculus, i, M., small coal, carcaprarius, i, M., goatherd. buncle. caprea, e, F., doe, wild goat. career, eris, M., dungeon, prison; Capreae, the I. Capri, near Naples. pl. barriers (of race-course. capreolus, i, M., 4uck, chamois; carcereus (-arius), a, urn, of a stay or prop, tendril. prison. capricornus, i, M., the Goat (con- f CarchEdonius, a, um, of Carthage. stellation). carchesium, i, N., cup, goblet. caprificus, i, F., wild fig. t carcinoma, atis, N., a foul ulcer. caprigenus, a, urn, of the goat cardiacus, a, um, of the stomach. breed. cardinalis, e, pivotal, chief. caprile, is, N., goat-pen. cardo, inis, M., hinge, pivot, beam, caprimulgus, i M., goat-milker. tenon, pole (of heavens). 26 carduelis - casula, carduglis, e, linnet, thistlefinch. f caryon, i, M., a nut. carduus, i, M., thistle. f caryota, ae, (-tis idis), F., date. care, dear, at high cost. casa, as, F., cottage, tent. carectum, i, N., growth of sedge. caseus, i, M. (urn, N.), cheese. tcarenum, i, N, boiled grape-juice. casia, as, F., cinnamon. caree, ui, it- 2, to lack, be without, Casilinum, i, N., a town near devoid or deprived of. Capua. caxrex, icis, F., sedge. Casinum, i, N., a colony in Latium. Caria, as, S. W. district of Asia caso, I to reel, tumble. Minor. Caspium mare, the Caspian sea. caries, em, e, F., rottenness, decay. Cassandra, ae, d. of Priam, a procarina, as, F., keel, ship, nutshell; phetess, slain by Clytaemnestra. pl., a district in Rome. casse, in vain. carinatus, a, flm, keel-formed. casses, ium, M., hunting-net. cariosus, a, um, rotten, mellow. cassida ae, F., elmnet. caritas, atis, F.. dearness, high CassiopE (-6a), ae, wife of Cepheus. price, esteem, love. cassis, idis, F., helpmet (of brass). carmen, inis, M., song, tune, poem, cassita, as, F., crested lark. oracle; card, for wool or flax. Cassiterides, um, F., the Scilly Is. Carmenta, ae, mother of Evander, S. W. of Britain. an Arcadian prophetess. Cassius, C., chief conspirator carmino, I, to charm, card (wool). against Caesar, d. at Philippi, carnarius, a, um, of flesh; M., B.C. 42; Cassiani, his partisans. butcher; N., flesh-hook, larder. casso, I, to destroy, annul. carnifex (-ufex), ficis, M., execu- cassus, a, urn, vain, void, devoid. tioner, murderer, knave. Castalia, as, F., a fountain of Parcarnificina, a, F., headsman's office, nassus, sacred to Apollo. torment, place of torture. castanea, a, F., chestnut. carnifico, I, behead, mangle. caste, purely, uprightly. carn6sus, a, um, fleshy, gross. castellainus, a, urnm, of the castle or carnufex-=carnifex, knave. fort; M., holders of the castle. caro, carnis, F., flesh. castellatim, in detached forts. caro, ui, 3, to card wool. castellum, i, N., fort, castle, citadel. Carpathus, i, F., an island of the castgria, ae, F., forecastle. iEgean, near Rhodes. castigate, briefly, closely. carpentarius, i, M., cartwright. castigatio, 5nis, F., chastisement. carpentum, i, N., chariot, waggon. castigator, 6ris, M., reprover. carpinus, i, F., horn-beam. castigatus, a, urm, corJined, slender. carpo, psi, pt-, 3, pluck, gather, castigo, I, to chastise, chide, check.'tear away, open, pass, divide. castitas, atis; -mrnia, as, F., chascarptim, in bits, piecemeal. tity, purity. carptUra, ae, F., sucking, gathering. f castor, 6ris, M., beaver. carrUago, inis, F., barricade of carts. Castor, 6ris, myth. son of Tyndacarrilca, ae, F., covered waggon. rus and Leda; twin-br. of Pollux. carrus, (-ulus), i, M., cart, waggon. castra, 5rum, N., camp. Carthago, aginis F. (Karthago), castrensis, e, of the camp. Carthage. castro, I, to cut, prune, enfjeble. cartilago, inis, F., gristle, cartilage. castrum, i, N., castle, fortress. carus, a, um, dear, costly, precious. castus, a, urn, chaste, pure, holy, Caryatides, um, maidens of devout. Caryain Laconia, serving Diana. 1 casula, as, F., cottage. casus - Caystros. 27 c&sus, us, M., fall, chance, mishap, caudex (c5dex), icis, M., stock, log, end, occasion, calamity, death. boat, book (of thin tablets). Catabathmos, i, M., coast-dist. of caudicdlis, e; -cdrius (-ceus), a, Africa, W. of Egypt. um, of trunks of trees. t cataclysmos, i, M., deluge. Caudinus, a, um, of Caudium, a tcatadromus, i, M., tight-rope. Samnite town; furca Caudinee tcatamitus, i, M. (Ganymedes), an a defile famous for a defeat of effeminate or lascivious person. the Romans, B.C. 321. t cataphractes, se, F., scale-armor. caulae, arum, F., sheep-fold,passage. tcataphractus, a, um, in mail. caulis, is, M., stalk, stem, cabbage. t cataplus, i, M., fleet, landing. Caunus, i, F., a town of Caria. tcatapulta, ae, F., a military en- caupo, ohis, M., innkeeper, huckster. gine for throwing arrows, &c. caupona, ae, F., tavern, landlady. tcataracta, se, F.; (-es), M., cata- cauponius, a, um, of an inn. ract, portcullis, floodgate. caurus (corus), i, M., N. W. wind. t catascopus, i, M., scout, spy-ship. causa (caussa), Ee, F., cause, reafcatasta, ae, F., stage, scaffold. son, occasion, pretence, excuse; tcatastroma, atis, N., deck. (abl.),for the sake of. f catax, &cis, limping, lame. causrarius, a, um, discharged for cate, sagaciously, skilfully. sickness, invalided. cateja, ae, F., barbed dart. causia, Ae, F., wide-brimmed hat. catellus, i, M.; -ila, Be, F., whelp, causidicus, i, M., advocate,pleader. puppy, small chain. causor, I, plead, discuss. catena, ae, F., chain, fetter. t causticus, a, unm, caustic, burning. catEnatio, 6nis, F., band, clamp. causula, Me, F., petty cause. catgndtus, a, urn, chained, joined. cautd, cautiously. caterva, se, crowd, troop, band, corn- cautela, as, F., precaution. pany. cauterio, I, to brand, burn. catervdtim, in troops. t cauterium, i, N., branding-iron. tcathedra, ae, F., chair, seat. cautes, is, F., crag, sharp rock. tcathetus, i, F., plumb-line. f cautim, warily. f catholicus, a, um, universal. cautio, O11is, F., care, caution,foreCatilina, se, L. Sergius, head of sight, security, bail. the conspiracy, B.C. 63. cautor, 6ris, M., care-taker, surety. catillo, I, to lick dishes. cautus, [caveo,] cautious, secure, catillo, 6nis, M., glutton. wary; N. pl., securities. Catina, Ae, F., Catania, in Sicily. cavaticus, a, um, living in caves. catinus (-illus), i, M., dish, bowl,pot. cavea, Ae, F., cave, stall, cage, coop, Cato, M. Porcius, the censor, B.C. spectators' seats, theatre. 232-147; the younger, enemy of caveo, cavi, caut-, 2, beware, take Caesar, B.C. 93-45, d. at Utica. heed, provide, get bail. cat6mus, i, M., between the shoulders. caverna, We, F., cavern, vault, hold. cat6niur, i, N., the lower world. cavilla, Ae, F., cavil, scoff; jest. catulus, i, M., puppy, whelp, cub. cavillatio, O61is, F., jeering, raillery. catus, i, M., tom-cat. cavilltor, 6ris, M., jester. catus, a, urn, shrill, shrewd, wise. cavillor, I, to taunt, jest. Caucasius, a, um, of the Caucasus. cavitas, atis, F., hollowness. Caucasus, i, M., the mts. between cavo, I, to make hollow. the Black and Caspian Seas. cavus, a, urn, hollow; N., hole, cave. cauda, ae, F., tail. CaYstros (us), i, a river of Lylia, caudeus, a, um, wooden. frequented by swans. 28 Cecropius - centussis. Cecropius, a, um, Athenian. censorius, a, um, of the censor; Cecrops, 6pis, myth. founder of of the rank of censor. Athens, emigrant from Egypt. censua.lis, e, ratable; pl. recorders. cedo, cessi, cess-, 3, yield, give way, censurm, i, N., wealth, possessions. succeed, befall, become. censura, se, F., office of censor, cedo, cedite (cette), give, tell. judgment, reproof, severity. cedrus, i, F., cedar, juniper. census, [censeo,] registered, reckcelator, oris, M., concealer. oned, taxed. celatum, i, N., secret. census, us, M., valuation, register, celeber, bris, bre, abundant, popu- reckoning, wealth. Ious, farmous, solemZn, festive. tcentaureum, i, N.; ia, s, F., a calebratio, onis, F., concourse, fes- kind of gentian. tival, comnmnendation. f Centaurus, i, M., Centaur, a wild celebratus, a, um, customary, fre- people of Thessaly; a myth. quent, brilliant, famzous. creature, half man half horse. celebritas, atis, F., multitude, re- centenarius, a, um, of a hundred. nown, pageant. centeni, by the hundred, Ioo each. celebro, I, to resort, celebrate, per- centesimus, a, um, the hundredth, form, practise, solemnize, praise. I per cent a month. celer, eris, ere, swift, fleet, hasty; centies, a hundred timnes. pl. light-horse (patrician), knights. centimanus, i, M., hundred-handed. celere, swiftly. cento, 6nis, M., patchwork, skullceleripes, pedis, swift-footed. cap. celeritas, atis, F., swiftness, speed. t centrurn, i, N., centre, heart-wood. celeriter, swfily, immllediately. centum, a hundred. celero, I, to hasten, quicken. centumgeminus, a, um, hundredt celes, etis, N., race-horse. fbld. Celeus, ei, myth. k. of Eleusis, centumviri, orum, M., Board of taught agriculture by Ceres. IOO, for civil suits. t celeusma, atis, M., boatswain's call. centunculus, i, N., rag, patch, sadcella (-ula), se, F., closet, storehouse, dle-cloth, bind-weed. shrine, cell, hut, private room. centuplex, icis, hundredfold. cellarius, a, urn, of a store-room; centuria, ae, F., a century, division M., steward; N., pantry. (of a hundred), conmpany; one-of celo, I, to hide, conceal, cover. I93 classes of the people, accelox, ocis, swift; F., boat, cutter. cording to property. celse, on high. centuriatim, by centuries, (compacelsitudo, inis, F., loftiness. nies). celsus, a, urn, high, lofty, haughty. centuriatus, a, um, divided or Celtee, drum, people of W. Eu- classed by hundreds; comitia rope; also, ofcentr. and S. Gaul. centunrita, the vote by centuries, Celtiberi, 5rum, people of middle to elect the higher officers or Spain. decide important policies, - cena=ccana, stlpper. the highest political tribunal censeo, ui, um, 2, estimate, think, of Rome. vote, decide, count, reckon. centuriltus, us, M., centurion's censio, onis, F., assessing, taxing, office, division by centuries. punishinfq. centurio, onis, M., centurion (capcensor, oris, M., censor, one of two tain of Ioo). magistrates having in charge centurio, I, to divide by hundreds. morals and rank; critic. centussis, M., sum pf I00 asses. cepa - chartaceus. 29 cEpa, Me, F.; cope, is, N., onion. cervinus (-Rrius), a, um, of a stag. Cepheus, ei, myth. k. of Ethiopia, cervix, Icis, F., neck, obstinacy. father of Andromeda. cervus, i, M., stag, deer; pl., stakes. cera, es, F., wax, wax-tablet (for cespes=-cespes, turf. writing), waxen image. cessatio, Onis, F., ceasing, lingering. Ceramicus, i, M., a place of mon- cessdtor, 6ris, M., loiterer. uments at Athens. cessim, yieldingly, backward. cerarius, a, urn, of wax; F., candle- cessio, onis, F., giving up. maker. cesso, I, cease, linger, be idle, lack. tcerastes, ae, (is), M., horned ser- t cesticus, a, um, of boxing. pent. t cestus, ius, M., girdle. cerasus, i, F.; umn, i, M., cherry. cestus=czestus, gauntlet. cerdtus, a, urn, covered with wax; cetarius, a, um, of whales; M.,fishN., wax-ointment. monger; N., fish-pond. Ceraunii, 6rum, M., mts. of Epirus. t cjt', N., pl. indecl. of cetus. Cerberus, i, M., the three-headed cetero, for the rest. dog of Hades. ceterbqui (-quin), otherwise. tcerciirus, i, M., yacht. ceterum, but yet, besides. cerealis, e, of Ceres or grain. ceterus, a, um, other, the rest. cerebr6sus, a, um, hot-headed. Ceto, us, mother of Medusa. cerebrum, i, N,, brain, wrath. cetra (caetra), Be, F., buckler. cerem6nia —cere-, ceremony. cetratus, a, um, armed with buckler. coreolus, a, um, wax-color. cette, [cedo,] give, tell. Cergs, gris, d. of Saturn and Ops, tcRtus, i, N., p1. cetE, sea-monster. goddess of Corn and Fruits. ceu, like, as it were. cEreus, a, umrn, waxen, M., waxlight. ceva, Be, F., a small cow. cerintha, ae; e, es, F., honeysuckle. ceveo, 2, wag the tail, fawn. cErinus, a, umrn, wax-colored. Cgyx, Ycis, myth. k. of Trachis, cerno, crevi, cret-, 3, sift, discern, changed to a kingfisher. perceive, decide, resolve. t chalceus, a, um, brazen. cernuo, I, tofall headforemost. Chalcidicus, a, um, of Chalcis cernuus, i, M., rope-dancer, stoop- (Euboea), or Cumce. ing. Chaldaeus, a, umrn, Chaldaean (of cero, i, to cover with wax. Assyria); M., soothsayer. t cErbma, dtis, N., salve,prize-ring. Chalybes, um, a people of Pontus. cerritus, a, um, frantic. chalybs, ybis, M., steel. cerrus, i, M., Turkey-oak. t chameleon, 5nis (ontis), M., chacertrnmen, inis, N., contest, struggle, meleon, a kind of lizard. battle, conflict. Chdonius, a, um, of N. W. Epirus; certdtim, eagerly, emulously. of the oracle at Dodona. certatio, 6nis, F., struggle. Chaos (ab. chao), N., chaos, the certS, at any rate, certainly. dark Void. certo, certainly, surely (~ 41, IT, 3). chara, es, F., wild cabbage. certo, I, to strive, contend, struggle. t characdtus, a, um, staked. certus, a, umrn, sure, resolved, fixed; t character, eris, M., mark, brand. certiorem facere, to inform. charitas=cdritas, dearness. tceroichi 6rum, M., rope, sheet. t CharitEs, urn, F., the Graces. cErula, ae, F., wax (for erasing). Charon, ontis, the ferryman of cerussa, ae, F.. white-lead. Styx. cerva, Me, F., hind, doe. charta, Be, F., paper, writing. cervical, ilis, N., pillow, bolster. chartaceus, a, um, of paper. 30 Charybdis - cippus. Charybdis, is, F., a whirlpool in cicatrix, lcis, F., scar, seam. the strait of Sicily. t ciocus, i, M., core (worthless). tchlae, a um, F., claws (the sign cicer, eris, N., vetch, chick-pea. Scorpio or Libra). Cicero, M. Tullius, the Roman tchelidonias, ae, M., west wind. orator, B.C. I06-43. tchelidonius, a, um, of swallows; cicindela, Ee, F., glow-worm. F., swallow-wort. Cicones, um, a people of Thrace. t chelydrus, i, M., water-snake. ciconia, ae, ae, F., stork, well-sweep. tchelys, yn, y, F., tortoise, lute. cicur, uris, tame. Chersongsus, i, F., the peninsula cicuta, m, F., poison-hemlock, reed, S. E. of Thrace. shepherd's pipe. t chersinus, a, um, living on land. cidaris, is, F., turban, tiara. tchiliarchus, i, M., commander cieo, civi, cit-, 2, shake, rouse, sumof I,ooo men. m- on, stir, call, excite, begin. Chimaera, ae, F., a fire-breathing Cilicia, Me, F., S. E. dist. of Asia monster (lion, goat, and-dragon) Minor, Cicero's prov., 51 B.C. of Lycia, slain by Bellerophon. cilicium, i, N., hair-cloth. Chios, i, F., Scio, an island W. of cilium, i, N., eyelash, eyelid. Asia Minor, famous for wine Cilix, icis, Cilician. and marble. Cimbri, orum, people of N. Gert chiragra, ae, F., hand-gout. many, routed by Marius, B.C. I02. tchiridotus, a, um, with sleeves. cimex, icis, M., bug, maggot. t chirographum, i N., handwriting. Cimmerius a, umrn, of South RusChiron, 5nis, a Centaur, instructor sia; Cimmerian, lying in perpetof Hercules and Achilles. ual darkness; of Hades. tchironomos, i, c., pantomime. tcinaedus, i, M., wanton youth. t chirurga, ae, F., surgery. f cinara, ae, F., artichoke. t chirurgus, i, M., surgeon. Cincinnatus, i, L. Quinctius, chlamydatus, a, um, cloaked. Dictator, B.C. 436. tchlamys, ydis, F., cloak, broad cincinnatus, i, curly-head. mantle (a Grecian garment). cincinnus, i, M., ringlet. tcholera, Me, F., gall, bile. cinctUira, ae, F., girdle. t choragus, i, M., play-manager. cinctus, [cingo,] begirt. t choraules, Ae, M., flute-player. cinctus, Us, M., girdle, girding. t chorda, ae, F., string, cord. cinefactus, a, um, reduced to ashes. chordus (cordus), a, um, late-born. cinerarius, a, um, of ashes or t chorea, ae, F., dance in a ring. graves; M., hair-curler; N., recept chortinus, a, um, of grass. tacle of ashes (in tombs). tchorus, i, M., band of dancers, cinereus (-icius), a, ur, ash-like. chorus, troop, crowd. cingo, nxi, not-, 3, to gird, wreathe, Christitanus, a, um, Christian. surround, invest. tchronicus, a, um, of time. cingula, Ee; -um, i, N., girdle, tchrysanthemum, i, N., marigold. sword-belt, girth, zone. t chrysos, i, M., gold, gold-fish. cinis, eris, M., F., ashes. cibArius, a, um, of food; N. pl., cinnabari, N., -is, F., dragon'sfood, allowance of corn. blood. cibatus, us, M., food. cinnamum (-5mum), i, cinnamon. t ciborium, i, M., drinking-cup. Cinyphius, a, urn, of the Cinyps, a cibus, i, M., food, fodder, bait. river of N. Africa. cicada, aS, F., tree-cricket, katydid. cio, 4, — cieo, rouse. cicatricosus, a, um, full of scars. cippus, i, M., stake, stock, monument. circa — citrus. 31 circa, about, near, beside. circumsedeo, s9di, sess-, 3, to Circe, es (ee), d. of the Sun, a encamp about, besiege. sea-nymph and sorceress. circumsisto, steti, 3, surround. Circeii, Srum, M., a town of Latium. circumsono, I, to ring with, makce circensis, e, of the circus; pl. ring, resound, echo. gaimes. circumspicio, spexi, spect-, 3, circes, itis, M., hoop, ring. watch, look about, wait, ponder. circino, I, encircle, mnake round. circumspectus, wary, heedful, wellcircinus, i, M., comtpasses. considered, distinguished. circiter, about. circumsto, steti, I, stand about, circitor, 6ris, M., watchman, patrol. beset, surround. circu-eo=circumeo, go about. circumvallo, I, to wall around, Circius, i, M., a violent N. W. wind. blockade. circuitio, onis, F., going the rounds, circumvehor, vectus, 3, ride about. indirectness. circumvenio, veni, vent-, 4, beset, circuitus, Us, M., revolution, circuit. distress, cheat. circulator, oris, M., quack, pedlar. circus, i, M., circle, ring; circus circulor, I, go round about. maximus, a space in Rome, circulus, i, M., circle, ring, hoop. enclosed for public games (circircum, about, around, among. censes). circumactus, a, um, curved. t ciris, is, F., lark. circumago, egi, act-, 3, drive about, Cirrhaeus, a, um, of Cirrha (near turn, wheel. Delphi), or Apollo. circumcido, cidi cis-, 3, to cut cirrus, i, M., curl, fringe. about, prune, clip. cis, on this side. circumcirc., round about. cisalpinus, a, um, this side (South) circumcisus, a, um, steep, brief. of the Alps. circumclildo, di, sum, 3, to shut cisium, i, N., a two-wheeled carriage. in, surround, inclose. Cisseis, idis, Hecuba, daughter circumdo, dedi, dat-, I, to put or of Cisseus, king of Thrace. set round, encompass, wrap about. t cista, ee, F., chest. circumdiico, xi, ct-, 3, lead or cistella (-ula), Ae, F., basket, box. march round, cheat, protract, ex- cisterna, ae, F., cistern. punge, draw about. citetim, hastily. circumeo, ivi (ii), it-, 4, encompass, citdtus, a, um, hurried, quick. go about or among. citerior, citimus, [citrd,] hither, circumfero, tuli, Mlt-, to carry or nearer, this side. spread around. Cithaeron, 5nis, M., a mt. in S. W. circum-fluo, 3,Jfow about, surround. of Bceotia, sacred to Bacchus. circumfundo, ffdi, ffis-, 3, pour t cithara, Ae, F., harp, lute. about, envelop. tcitharista, Ae, M., harp-player. circumj aceo, 2, border on, lie near. citharcedus, i, M., singer to the harp. circumjectus, us, M., surrounding. citp, ius, issim6, quick. circumjicio, jEci, ject-,cast around. citimus, a, um, nearest. circumligo, I, bind upon or round. cito, I, sunmon, stir, incite, accuse, circumplector, xus, 3, to embrace, appeal, cite, proclaim. clasp, surround. citra, this side, within, before. circumscribe, psi, pt-, 3, to draw citreum, i, N., citron. lines about, encircle, constrain. citreus, a, um, of citron-wood. circumscriptio, 6nis, F., encir- citro (with ultro), to andlfi-o. cling, outline, deceit. citrus, i, M., citron, African cedar. 32 citus - clypeus. citus, [cieo,] swift. clausula, B, F., a close, clause. civicus, a, um, of citizens, civic; clausus, [claudo,] shut, closed. corona, civic crown (of oak, for clrva, ae, F., club, cudgel. saving a citizen in battle). clavator, oris, M., cudgel-bearer. civilis, e, of citizens, courteous. clavatus, a, urn, nailed, striped. civilitas, atis, F., polity, courtesy. clavicula, ae, F., tendril, small key. civiliter, courteously. claviger, eri, M., club-bearer (Hercivis, is, c., citizen, fellow-citizen. cules); key-bearer (Janus). civitas, atis, F., city, state, citizen- cldvis, is, F., key. ship, freedom of the city. clavus, i, M., spike, nail, rudder, clades, is, F., disaster, defeat, stripe (of the tunic).' slaughter, massacre. clemens, tis, mercifu4 gentle. clam, secretly, without the knowl- clEmenter, gently, calmly. edge of. clementia, ae, F., mercy, mildness. climator, oris, M., declaimer. Cleopatra, ae, the last queen of clamito, I, to cry, vociferate. Egypt, B.C. 69-30. cliamo, I, cry out, call, proclaim. clepo, psi, pt-, 3, to steal, pilfer. clamor, 5ris, M., a shout, applause, t clepsydra, ee, F., water-clock. noise, din, clamor. t clepta, ae, M., thief. cliamsus, a, um, noisy, clamorous. t clerus, i, M.. one of the clergy. clanculo (um), secretly, privately. clibanus, i, M., oven, baking-pan. clandestinus, a, um, secret, stealthy. cliens, tis, M.; -ta, ae, F., client clango, 3, to sound, resound. (one attached to a patron, and clangor, oris, M., a shrill cry, clang. protected by him); subject-ally. clare, brightly, clearly. clientela, ae, F., clientship, body of clareo, 2, be clear or bright. dependants. claresco, ui, 3, grow clear. t clima, atis, N., climate. clnrigo, I, to make solemn procla- clinitus, a, umrn, inclined, bent. mation of war. Clio, us, the Muse of History. *clnritas, itis; -tido, inis, F., bright- clipeo, I, to arm with shield. ness, clearness, splendor, fame. clipeus (um), i M., a brazen shield, Clarius, i, (of Claros, an Ionian disk. town), Apollo. clitellee, rum, Be, F., saddlebags. cliro, i, hbrighten, explain. clitellirius, a, um, bearing packs. cliror, oris, M., brightness. Clitumnus, i, M., a river of Umclarus, a, um, bright, clear, loud, bria. fJatmous, plain, manifest. ciivosus, a, um, steep, hilly. classiirius, a, um, of the fleet. clivus (um), i, M., hill, slope. classicum, i, M., trumpet-siqnal. cloica, Be, F., sewcer, drain. classicus, a, um, of the army or Clodius, the enemy of Cicero,.fleet; of high ranzk; M., trumpeter. killed by Milo, B.c. 52. classis, is, F., army, fleet, rank. cl!ido=claudo, shut. clithri, orum, M., trellis-work. cluidus=claudus, lame. claudeo, 2; -icC, I; -o, 3, to limp. t clueo, 2; cluo, 3, to be famous. Claudius, i, (Appius), the Decem- cluinis, is, D., haunch. vir, B.C. 450; (Tiberius), the clupea, ae, F., shad. fourth Emperor, A.D. 4I-54. cliirinus, a, um, of apes. claudo, si, sum, 3, to shut, close, Clusium, i, NT., a town of Etruria. end, conclude, enclose, cokfnlne. Clymen6, es, myth. queen of claudus, a, um, lame, defective. Ethiopia, mother of PhaSthon. claustra, orum, N., bar, bolt, dike. clypeus=clipeus, shield. Clytemnestra - collare. 33 Clytmmnestra, e, d. of Tyndarus cceptum, i, N.; -tus, lsm, M., underand Leda, wife of Agamemnon. taking. Cn. the prxnomen Cnasus. coerceo cui, cit-, 2, restrain, hem t cnodax, acis, M., pin, pivot. in, curb, confine, repress. [co-, con-, together, or intensive. coercitio, onis, F., check, punishcoacervo, I, to heap together. mnent, right of coercion. coacesco, cui, 3, to get sour. cceruleus=caruleus, dark blue. coactilis, e, thick, felted. ccetus, us, M., assembl/. coactor, oris, M., gatherer-. Cceus, i, a Titan, father of Latona. coactus, [cogo,] forced. cogitatio, Onis, F.; -tatum, i, M.. coactus, us, M., constraint. thought, purpose, plan, judgment, coaequo, I, to make equal. refection. coagmento, I, fasten, join. cogito, I, think, reflect, intend. coagmentum, i, N., joint. cognatio, onis, F., relationship, coagilum, i, N., curd, cement. resemblance, agreement, kindred. coalesco, ui, it-, 3, grow together, cognutus, a, um, kindred (by the unite, agree. mother's side). coarguo, 3, arraign, convict, prove. cognitio, onis, F., knowledge, accoarto, I, to compass, confine. quaintance, inquiry. t coccum, i, N., scarlet grain. cognitor, 6nis, M., witness, advocate. t coccyx, ygis (cis), M., cuckoo. cognitus, [cognosco,] known. cochlea, ae, F., snail-shell. cognomen, inis, N., surname. cochlear (Ire), is, N., spoon. cognominis, e, of like name. cochlearium, i, N., snail-pit. cognomino, I, to surname. c6cio, 5nis, M., broker, agent. cognosco, novi, nit-, 3, know,find cocles, itis, one-eyed. out, investigate. coctilis, e, [coquo,] baked, burnt. cogo, coegi, coact-, 3, to gather, coctio, 6nis, F., cooking, digestion. compel, bring together. Cocytus, i, M., (Lament), a river of cohaereo, si, sum, 2., (-resco, 3), Hades. cling, uniL-e, hold together. codex-caudex, stump, book. cohErgs, edis, C., joint-heir. Codrus, i, king of Athens, who de- cohibeo, ui, it-, 2, restrain, subdue. voted himself to death to win cohonesto, I, to honor amply. victory, B.C. I045.. cohorresco, ui, 3, shudder, quiver. ccelestis=-caelestis, heavenly. cohors, tis, F., cattle-yard, troop, Ccelius, i, M., a hill of Rome, E. cohort (6oo men), body-guard. of the Aventine. cohortalis, e, of a cattle-yard. ccelum=-caslum, sky. cohortatio, 6nis, F., cheering. coemo, emi, emrpt-, 3, buy, buy up. cohortor, i, to cheer, exhort, animate. coemptio, 6nis, F., purchase; mar- cohum, i, N., yoke-strap. riage in the form of purchase. coiens, euntis, [eo,] Aleeting. coena, Ba, F. (cena), supper (the coinquino, I, to defile, infect. chief meal of the Romans). coitio, onis, F.; -tus, Ui3, M., comccendculum, i, N., dining-room, ing togyether, unitbi)q. upper story, attic. colaphus, i, M., cuf, blow. cosno (-ito), I, to dine, sup, eat. Colchis, idis, F., the dist. E. of the ccen6sus, a, um, boggy, filthy. Black Sea; a Colchiann woman. ccenum, i, N., filth, mud, mire. colis=caulis, stalk. ca-eo, 4, assemble, unite, agree. collabe-fio, be brought to ruin. ccepi (~ 38, I), bega;; P., cceptus. collabor, psus, 3, to fall, sink. ccepto, I. begin, attempt. collare, is, N., neck-band, collar. 34 Collatinus - comiter. Collatinus, a, um, of Collatia, a colnicus, a, un, of colonies, or Sabine town; M., L. Tarquinius, husbandry. the husband of Lucretia. colonus, M., farnmer, colonist. collatio, Olnis, F., bringing together, color (os), 6ris, M., color, condition, comparison, contribution. conmplexion, lustre. colldtivus, a, un, gathering. coloro, I, to color, dye, tinge, stain. collator, oris, M., gatherer. t colossus, i, M., a gigantic statue. collatus [confero,] brought together. coluber, bri, M.; -bra, ae, F., snake. collatus, Us, M., attack, collision. c6lum, i, N., strainer. collaudo, I, praise highly, extol. columba, ae, F., (love, pigeon. collectio, 5nis (-ta, Oe) F., gather- columbarius, a, um, of doves; M., ing, collecting, sumllary. keeper of doves; N., pigeon-hole collectus, [colligo,] gathered. or house, lmortise; pl. niches for collega, ae, M., associate, colleague. burial urns. collegium, i, N., company, frater- columbinus, a, um, of doves, dovenity, association, guild. colored. collibet, uit, 2, it pleases. columella, ae, F., a small pillar. collicie (-liquioe), arum, F.,gutters. coluimen, i'is, N., column, beam, collido, si, sum, 3, clash together, hei(qh/, prop, summit. clash, contend. columis, e, safe, sound. colligatio, onis, F., binding. columna, ea, F., pillar, post, pillory. colligo, I, to fjsten, bind. columnnlrius, a, um, of a columnn; colligo, legi, lect-, 3, collect, gather, M., condemned debtor; N., a tax. gain, get, consider; (refl.), recover. colurnus, a, um, [corulus,] of collino, levi, lit-, 3, besmear. hazel. collinus, a, um, of' a hill. colus, i (is), M., distaff. collis, is, M., hill, high ground. t coliitea, orum, N., tamarind. collocatio, onis, F., establishing. t colymbas, adis, F., pickled olives. colloco, I, set, establish, invest, em- coma, ae, F., hair, mane, foliage. ploy, give in marriage. comans, tis, hairy. colloqiuun, i, N., conjference, dis- f comarchus, i, M., governor. course, conversation. conlmtus, a, urn, lon-haired, leafy. colloquor, locutus, I, converse. combibo, bibi, 3, drink, swallow. collficeo, 2, to shine clear, be bright. combuiro, ussi, ust-, 3, burn up. collfido, si, sum, 3, to sport, play, comedo, edi, es- (est-), 3, to eat deceive, act falsely. up, consunme. collum, i, N., neck. comes, itis, c., conpanion, comrade, colluo, ui, fit, 3, wash, rinse, wet. tutor, attendlant, oflicial. colluisio, 6nis, F., deceit, collusion. t cometes (-ta), e, M., comet. collustro, i, illumine, survey. comicus, a, um, of comedy, comic. colluvies, ei; -io, onis, F., sink, cominus, close at hand. drain, filth, vile medley. comis, e, gentle, courteous, kind. tcollybus, i, M., exchange, broker- comissdbundus, a, um, revelling. age. comissatio, 5nis, F., a revel. tcollyra, ae, F., maccaroni. comissator, 5ris, M., reveller. c6lo, I, to strain, sift. comissor, I, to revel, feast. colo, ui, cult-, 3, till, adorn, worship. comitas, atis, F., courtesy, friendlicolocasia, ae, F.;-um, i, N., Egyp- ness, mildness. tian bean (a marsh lily). comitatus, a, um, accompanied. colonia, e, F., colony, farm, resi- comitatus, js, M., retinue, escort. dence, colonial town, colonists. comiter, kindly, courteously. comitialis - como. 35 comitialis, e, of the elections. comminus, close by, hand to hand. comitiatus, us, M., election-assem- commisceo, scui, xt- (st-), 2, mix bly. together, mingle. comitium, i. N., voting-ground; pl. commiseror, I, bewail, pity. meeting, I. curiata, of the patri- commissio, 6nis, F., contest, declacians; 2. tributa, of the ple- mation, committing. beians; 3, centuriata, of the commissum, i, N., offence, trust. whole body of citizens. commissura,,, F., joint, seam. comitor, I, accompany, attend. commitigo, I, make mellow. commaculo, I, to stain, pollute. committo, misi, miss-, 3, set toCommageine, es, F., a town of N. gether, engaqe, conmnit, resign. Syria. commixtus, [misceo,] mixed. commeatus, Us, M., passage, fur- commode, duly, fitly, just now. lough, train, company, supplies. commoditas, atis, F,,fitness, advancommemini, remember fully. tage, synmmetry, kindness. commemoratio, onis, F., recount- commodo, I, to adjust, adapt, ing, mention. oblige, help. commemoro, I, call to mind, tell. commodo, seasonably, just in time. commendatio, onis, F., recom- commodum, i, N., fitness, advanmendation, praise. tage,profit, convenience,pay,favor. commendatus, a, urnm, pleasing. commodum, opportunely,just now. commendo I, commit, commend. commodus, a, um,fit, advantageous, commensus, [-metior,] measured. fr'iendiy, serviceable, kind. commentarius i, M., (urn, N), commone-facio, 3, warn, advise. memoir, sketch, journal. commoneo, ui, it-, 2, remind, imcommentatio, 6nis, F., study, press upon, advise. treatise. commonstro, I, to show, point out. commenticius, a, urn, invented, commoratio, 5niS, F., delay, linpretended, forged. gering. commentor, I, to compose, discourse, commorior, mortuus, 3, to die tomeditate, sketch, invent. gether. commentum, i, N., fiction, inven- commoror, I, to abide, delay. tion, plan, device. commotio, Onis, F., movement, discommentus, a, um, devised, forged. turbance, conlnnotion. commeo, I, go to and fro, resort. commotus, a, umrn, uncertain, commercium, i, N., trade, inter- roused, disturbed. course, right of traffic. comrroveo, mbvi, mot-, 2, disturb, commercor, I, to traffic, purchase. remove, agitate, push back. commereo, ui, it-, 2, deserve, be communicatio, onis, F., imparting. guilty of. communico, i, impart, share, join. commeto, I, go frequently. commulnio, 6nis, F., partnership. commigro, I, remove, enter. commrnnio, 4, fortify, intrench. commilitium, i, N., comradeship. communis, e, coimmon, courteous. commlito, Onis, M., fellow-soldier. communitas, as, F., fellowship. cornrmmintio,;ris, F., threatening. commUniter, in common. commingo, nxi, ct-, 3, to defile. commuitabilis, e, changeful. comminiscor, mentus, 3, invent, commnittio, onis, F., change, feign, contrive. interchange. comminor, I, threaten greatly. commuto, I, to exchange, alter. comminuo, *ui, ut-, 3, break in como, mpsi, mpt-, 3, comb, braid, pieces, weaken, lessen, impair. dress the hair. 36 comoedia - concede. t comcedia, a, F., comedy. compleo, evi, et-, 2,fill up, furnish, tcomaedus (-icus), a, um, comic, finish, complete. of comedy; M., comedian. complex, icis, leagued, agreeing. compaciscor, pact- (pect-), 3, to complexio, onis, F., connection. to make a bargain, or compact. complexus, us, M., embrace. compactus, [compingo,] firm set; complico (ui, it-), I, to fold up. N., a bargain. complodo, si, sum, 3, to clap. compages, is; - go, inis, F., joining, comploratio, onis, F., lamentation. building, structure, embrace. comploro, I, to lament loudly. compar, aris, equal, like; M., com- compluo, it-, 3, flow together. rade, consort, mate. complures, ia, several, very many. comparatio, onis, F., comparing, compliries, very often. agreement, providing, getting ready. compluvium, i, F., open court-yard comparco, si, 3, to save, store up. (for the flow of rain). compireo, ui, 2, to appear, agree, compono, posui, posit-, 3, put tohappen, exist, be present. gether, arrange, match, compare. comparo, I, to get,procure, compare, comporto, I, bring, collect. bring together, come to agreement. compos, 6tis, partaking, sharing. compasco, past-, 3, feed, pasture. composite, orderly. compassio, onis, F., [patior,] sym- compositio, onis, F., adjustin7, pathy, fellow-feeling. composing, arrangement, compact. compectus, [paciscor,] agreed. compositus, [pono,] well-ordered. compedio, 4, to shackle, fJtter. compotio, 4, make or be partaker. compellatio, onis, F., an accost- comprecor, I, to worship, pray. ing, rebuke. comprehendo, di, sum, 3, seize, compello, I, to accost, rebuke, chide. grasp, perceive, recount, contain. compello, puli, puls-, 3, constrain, comprehensibilis, e, perceptible. force, drive, collect. comprehensio, 5Ois, F., seizing. compendium, i, N., saving, gain, compresse, briefly, urgently. sparing, shortening, abridgement. compressio, 0nis, F.; -sUS, US, M., compenLsatio, Onis, F., balancing, pressure, eimbrace. exchange, barter. comprimo, pressi, press-, 3, press, compenso, I, to recompense, bal- res!rain, curb, bind, withhold. aace, compensate, spare. comprobo, I, to approve, confirm. comperio (ior), peri, pert-, 4, to comptas, [como,] trimmed. find out, learn, ascertain. comptus, i3, M., band, head-dress. comp3s, pedis, F., afetter, shackle. compulsus, [compello,] forced. compesco, ui, 3, to check, restrain. coinpunl o, nxi, nct-, 3, sting, goad. competitor, oris, M., rival. compai';dio, onis, F., reckoning. compato, lvi (ii), it-, 3, seek, strive, computo, I, reckon, compute. nmeet, agree, fit, correspond. [con-, togre'her (or intensive). co;npilo, I, to rob, pillage, plunder. coinamen, inis, N., effort, s:ruggle. compingo, pegi, pact-, 3, tofasten, c6a1ntum, i, N.; -tus, us, M., atcrowd, confine, conlceal. tem:p, effort, impulse. c:mpitalis, e, of the cross-ways. [conb-=comb-. conUpitum, i, N., cross-ways. concaedis, is, F., barricade. complaceo, ui, it- 2, please greatly. concalezco, calui, 3, to glow. complY.no, I, make level. conca0VO, I, to hollotv out. complector, xus, 3, embrace, comn- CO11navus, a, urn, holloto, arched. pre'lend, care fbr, lay holl of. concelo, cessi, C333-, 3, go, withcomplementum, i N.,' a fillin-up. da vo, submit, allo:ov, consent. concelebro - condenso. 37 concelebro, I, to resort, celebrate. concitatio, onis, F., excitement. concentio, onis, F.; -tus, us, M., concitator, onis, F., exciter. [cano,] concert, harmony. concitatus, a, um, roused, swift, conceptio, onis, F.; -tus, is, M., vehement, violently moved. gathering, conceiving. concito, I, stir up, rouse, excite. concerpo, pt- 3, tear to pieces. concitus, [cieo,] incited, stirred. concerto, I, contend, dispute. conclmatio, onis, F., a shout. concessio, onis, F.; -sus, US, M., conclamatus, a, um, celebrated. yielding, grant. conclamo, I, cry out, shout, call to concesso, I, leave off, desist. arms, call together, exclaim. concessus, [cedo,] granted. conclave, is, N., inner room, stall. tconcha, as, F., shell-fish, pearl. conclido, si, sum, [claudo,] 3, t conchis, is, F., string-bean. to shut up, close, confine, include. t conchylium, i, N., oyster, purple concliisio, onis, F., siege, blockade, shell-fish, purllle dye. conclusion, end. concido, cidi, [cado,] 3, fall in concolor, &ris, of one color. pieces, perish, go to ruin, die. concomito, I, accompany. concido, cidi, cis-, [caedo,] 3, cut concoquo, coxi, coct-, 3, to cook, to pieces, destroy. ripen, digest, waste away. concieo, Ivi, it-, 2, bring together, concordia, as, F., harmony. collect, rouse, stir, excite. concorditer, harmoniously. conciliabulum, i, N., place of concordo, I, to agree, harmonize. meeting. concors, dis, harmonious. conciliatio, onis, F., reconciling, concredo, didi, dit-, 3, entrust. inclination. concrepo, ui, it, I., creakl, clash. conciliator, onis, M., provider. con-cresco, 3, growtogether, harden. conciliatus, a, um, friendly, dear, concretus, a, um, hard, siff. favorable, well inclined. concretus, uis, M., hardening. concilio, I, to reconcile, unite, win, concubina, a, F., concubine. provide, procure, prepare. concubitus, Us, M., pairing, mating. concilium, i, N., council, assembly, concubius, a, urn, of sleep; N., agreement, connection. dead of night. concinnatio, onis, F., preparing. concubo, bui, bit-, 3, lie together. concinne, elegantly, fitly. conculco, I, to trample down. concinnitas, atis, F., elegance, fit- concupisco, lvi (ii), it-, 3, to desire, ness. long for, strive after. concinno, I, to trim, fit, prepare. concurro, curri, curs-, 3, meet, concinnus, a, um, neat, elegant,fit..flock together, contend, befall. concino, ui, [cano,] 3, to accord concursatio, onis, F., moving to(in music), agree, harmonize. gether, concurrence, restlessness. concio (tio), ouis, F., meeting, concurso, I, to rush about or tospeech, place of speaking. gether, ramble, frequent. concibnator, oris, N., demagogue. concursus, us, M., running together, concionor, I, to assemble, harangue. crowd, onset. concipilo, I, seize, catch. concutio, [quatio,] cussi, cuss-, 3, concipio, cepi, cept-, 3, take up shake, shatter, terrifq, rouse. or hold of, perceive, conceive. t condalium, i, N., ring (for slaves). concise, briefly. condecet, uit, 2, it befits. concisus, [concido,] broken short, condemno, [damno,] I, to sentence, cut, trimmed. condemn, disapprove. concitatg, quickly, impetuously. condenso, I, crowd together. 38 condensus - congeries. condensus, a, urn, close, dense. confictus, [fingo,] counterfeit. condepso, ui, 3, k-nead together. confidens, tis, bold, confident. condico, xi, ct-, 3, appoint, declare, confidentia, e, F.,conJfdence. agree, engqage, p)roclain. confido, sus, 3, to trust, rely. condignus, a, um, quite worthy. configo, xi, x-, 3,join,fasten,pierce. condimentum, i, N., spice. confingo, filxi, fict-, 3,form,feign. condio, 4, to season, embalm, adorn. confinis, e, adjacent, bordering; N., con-disco, 3, learn carefully. neighborhood. conditio, Onis, F., condition, rank, confinium, i, N., neiglhborhood. termn (of agreement), match. con-fio, fect-, be brought to pass. conditio, Onis, F., spicing, preserv- confirmatio, onis, F., confirming, ing, seasoning. consoling, strengthening. conditivus, a, um, for preserving; confirmitas, atis, F., obstinacy. N., vault, tomb. confirmo, I, establish, strengthen. conditor, oris, M., builder, founder. confisco, I, seize as fo7feit. conditorium, i, N., place of deposit. confisus, a, um, confident. condo, didi, dit-, 3, lay up, com- confiteor, fessus, [fateor,] confess, pose, establish, build, bury, hide. admit, declare, make known. condoceo, ui, ct-, 2, teach, train. confixus, [figo,] pierced. condolesco, lui, 3, suffer severely. confligro, I, burn up. condbnlatio, Onis, F., giving-away. conflictio, 5nis, F., -tus, US, M., condono, I, to grant, surrender, collision, coJflict. ~ pardon, remit, present. conflicto, I, strike, dash, ruin. condormisco, mnui, 3, fall asleep. confligo, xi, ct-, 3, to bring together, condulcibilis, e, profitable. struggle, contend, compare. condiico, xi, ct-, 3, lead, hire, conflo, I, kindle, inflame, melt. gather, join, serve. confluens, tis, M., confluence. conducticius a, um, hired. confluo, xi, 3, flow together, throng. conductio, onis, F., hiring. confodio, f6di, foss-, 3, clig, stab. conductor, oris, M., tenant, farmer, conformo, I, to shape, adapt. contractor. conforto, I, [fortis,] strengthen. condus, i, M., steward. confossus, [fodio,] stabbed. tcondylus, i, M., knuckle, joint. confragosus, a, um, broken, rough. confabulor, I., converse, discuss. confremo, ui, 3, murmur, resound. confarreatio, hnis, F., solemn mar- confrico, I, to rub, touch. riage (with bride-cake, far). confringo, fregi, fract-, 3, break in confectio, onis, F., making-up. pieces, destroy, squanider. confector, 6ris, M., finisher. confugio, fugi, 3, flee for refuge. confectus, a, um, finished. confundo, fudi, Mfs-, 3, mix, conconfercio, fert-, 4, to stuff, cram. fuse, pour out, diffuse, empty. confero, ferre, tuli, collat-, bring conffise (-sim), confusedly. together, collect, compare, betake. confilsio, 5nis, F., mingling, confuconferte, -tim, compactly. sion. confertus, a, urn, close, crammed. confiusus, a, um, disordered, conconfervesco, bui, 3., grow hot, heal. fused, perplexed. confessio, onis, F., confession. conffito, I, to check, confute. confestim, at once, forthwith. congelo, I, to freeze, stiffen. confibula, ze, F., clamp. congemino, I, to redouble. conficiens, tis, effective. congemo, ui, 3, to sigh, lament. conficio, feci-, fect, 3, to Jinish, de- t conger (-grus), i, M., sea-eel. spatch, produce, effect, make out. congeries, ei, F., heap, mass. congero - consequens. 39 congero, gessi, gest-, 3, heap to- conor, I, to endeavor, try. gether, put upon, impute. conquasso, I, to shake, shatter. congero, onis, M., thief. conqueror, quest-, 3, complain. congerro, onis, M., play-fellow. conquestus, us, M., complaint. congestio, onis, F., -tus, US, M., conquiesco, evi, at-, 3, to rest, heaping- up, accutzulation. repose, be unconcerned. congiarius, a, urn, oj' a gallon conquiro, sivi, sit-, 3, inquire, seek. measure; N., largess. conquisitio, 5nis, F., collecting, levy. congius, i, M., about a gallon. conquisitor, oris, M., recruitingconglobo, I, to heap together. olficer, spy, listener. congliitino, I, to join firmly, cement. conquisitus, a, urn, choice, costly. congraeco, I, to lavish, squander. consalfito, I, to greet, salute. congredior, [gradior,] gress-, 3, to consdnesco, sanui, 3, to get well. meet, encounter, contend. consanguineus, a, um, kindred. congregatio, onis, F., union, society. consanguinitas, atis, F., kindred. congrego, [grex,] I, to gather in consceleratus, a, urn, depraved. troops or flocks. conscelero, I, to dishonzor. congressus, us, M.; -sio, onis, F., conscendo, di, sum, 3, [scando,3 gathering, meeting, encounter. cliimb, mount, embark. congrex, egis, of the samzeflock. conscientia, ae, F., [scio,] concongruens, tis, suited, accordant. sciousness, conscience. congruo, ui, 3, agree, fit, coincide. conscindo, idi, iss-, 3, cut to pieces. congruus, a, un, fit, harmonious. consCio, 4, be conscious (of wrong). conifer (-ger), era, urn, cone-bearing. conscisco, scivi, scft-, 3, to vote, conjectus, U3, M.; -tio, onis, F., approve, agree, adjudge. casting, hurling; a heap, pile. conscius, a, um, conscious, knowcOniveo, nivi, 2, to close the eyes. ing; M., F.. accomplice, accessory. conjecto, I, throw together, injfer. conscribo, psi, pt-, 3, to register, conjectira, a, F., conclusion, guess. enro!, compose, appoint. conjicio, jeci, ject-, 3, to cast, hurl, conscriptus, a, um, registered, drive, prophesy, interpret. summz oned; M., pl., senators. conjugdlis, e, of marriage. conseco, ui, ct-, I, cut to pieces. conjugium, i, N., marriage, consort. consecratio, Onis, F., dedication. conjuncte, -tim, jointly, intimately. consecro, I, devote, deify, consecrate. conjunctio, 5nis, F., joinling, con- consector, I, to hunt, chase, pursue. nection, agreement, sympathy. consectus, [seco,] cut to pieces. conjungo, xi, ct-, 3, to join, couple. consecuitio, Ouis, F., consequence, conjunx=conjux, spouse. connection, sequel. conjuiratio, onis, F., conspiracy. consecUtus, a, umrn, having got. conjfiratus, M., conspirator. consenesco, ui, 3, grow oldl, decay. conjuro, I, sw.ear together, conspire. consensio, Onis, F.; -sus, US, M., conjux (nx), ugis, c., husband or conlsent, plot. wife, betro'hed. [con-=conn-. consentaneus, a, um, agreeable,fit. [conll-=coll-; conm-=comm-. consentes dii, the I2 chief gods, connecto, xui, xum, 3, clasp, join. (counsellors). connitor, nix (nis-), 3, strive, yearn. consentiens, tis, accordant. connuveo-=cuniveo, close the eyes. consentio, sensi, sens-, 4, to agree, conniibialis, e, of wedlock. consent, resolve, conspire. connubium, i, N., wedlock, right of consepio, sept-, 4, to fence in. intermarriage. conseptum, i, N., enclosure. t conopeum, i, N., fly-net. consequens, tis, consistent, fit. 40 consequenter - consul. consequenter, suitably. conspicio, spexi, spect-, 3; -spiconsequor, cUtus, 3, follow close, cor, I, to vietw, behold, descry. come up with, obtain. conspicuus, a, um, easy to see, consero, sevi, sit, 3, to sow, plant, visible, distinguished. strew, fill. conspiretio, onis, F., agreement, consero, ui, sert-, 3, entwinle, join; harmony, plot, conspiracy. bring together (as for battle). conspiratus, a, um, having conconsertus, [sero,] joined, inter- spired; m. pl., conspirators. woven, matched. conspiro, I, combine, accord, plot, conservatio, onis, F., preservation. conspire; coil or crowd. conservator, Onis, M., defender. conspuo, fit-, 3; -to, I, t6ospit upon. conservo, I, to keep, preserve. constans, tis, Jirm, constant, conconservus, i, M.; conserva, a, F., sistent, steadfast, certain. fellow-servant. constantia, ae, F.,firmnness, harmony. consessor, 6ris, M., a by-sitter. constanter, steadily, with one voice. consessus, is, M., session, assemzbl'y. consternatio, onis, F., dismay. consideranter, deliberately. consterno, I, overthrow, terrify. consideratus, a, urn, circumspect, consterno, stravi, strat-, 3, strew, cautious, considerate. pave, overthrow. considero, I, consider, ponder. constipo, I, to crowd close upon. consido, sedi, sess-, 3, sit down, constituo, ui, fit-, 3, to establish, sink, subside, settle, encamzp. determine, set in order. consigno, I, to seal, sign, attest. constituitio, onis, F., regulation. consilesco,'ii, 3, keep still. constitiltus, a, um, established; consilirius, a, umrn, of counsel; M., N., institution, compact. counsellor, adviser. consto, stiti, stat-, stand firm, conconsiliator, oris, M., adviser. sist, endclure, agree; constat, it is consilior, I, give or take counsel. evident, well-knotn, resolved. consilitlm, i, N., advice, counsel, constratus, [sterno,] strewn, subpurpose, prudence, council. duedl; N., ship's deck. consimilis, e, quite like. constrictus, a, um, compressed, consisto, stit, stit-, 3, to standfast, brief, trimmed, compact. stay, stop, continue, agree, cease. constringo, inxi, ict-, 3, hold close, consitus, [sero,] planted. bind, constrain. consobrinus, a, urn, cousin, kin. constructio, 5nis, F., joining, consocio, I, associate, join, connect. framing, building, conznection. consolabilis, e, consolable. construo, xi, ct-, 3, build together, cons6latio, onis, F., comfort. pile, construct. consolor, I, to console, comfort. constupro, I, debauch, violate. consonans, tis, harmonious, fit. consuadeo, 2, advise strongly. consono, ui, I, to resound, accord. consuido, I, sweat abundantly. consonus, a, um, harmonious. consuefacio, feci, fact-, 3, to acconsopio, it-, 4, put to sleep. cus/om, habituate. consors, tis, c., fellow in fortune, consuesco, evi, et-, 3, to inure, get partner, comrade. wonted, become accustomed. consortio, 5nis, F., partnership. consuetuido, inis, F., custom. habit, consortium, i, N., fellowship. use, intercdourse, companionship. conspectus, [-spicio,] conspicuous. consuetus, a, um, accustomed. conspectu3, us, M., sight, glance, consul, ulis, M., Consul, the chief view, presence, survey. executive officer of Rome, of conspergo, si, sur, 3, besprinkle. whom two were chosen yearly. consularis - contrario. 41 consularis, e, of the consul; M., contentio, 5nis, F., strife, dispute, of consular rank, ex-consul. contest, comparison, contrast. consulatus, Us, M., consulship. contentus, [tendo,] strained, inconsulo, ui, sult-, 3, consider, re- tednt; [teneo,] content, satisfied. flect; (w. acc.) consult; (w. dat.) conterminus, a, um, bounding, favor, consult, or have regard fr. neighboring; N., neighborhood. consultatio, onis, F., consultation. contero, trivi, trit, 3, bruise or consulte, -t6, on purpose. wear awcay, waste. destroy. consulto, I, reflect, take counsel. conterreo, ui, it-, 2, aifright, terrify.consultor, oris, M., counsellor, contestatus, a, um, tried, proved. adviser, consulter. contestor, I, call to witness, bring consultum, i, N., a decree, resolve. anl action. consultus, a, um, well-weighed. contexo, ui, turn, 3, weave together. consultus, us, M., decree, prudence. contextus, us, M., connection. con-sum, futurum, fore, happen. conticesco, ticui, 3, become silent. consummatio, onis, F., summing- conticinium, i, N., still of evening. up, completion, summary. contignatio, onis, F., timber-floor. consummo, I, to sum up, complete. contigno, I, join with beams. consumo, mpsi, mpt-, 3, to spend, contiguus, a, um, adjoining, within destroy, bestow, consume. reach, neighboring. consuo, sut-, 3, sew up or together. continens, tis, close, connected, con-surgo, 3, rise up, revolt. restrained; N., continent. Consus, i, the god of Counsel. continenter, uninterruptedly. contabesco, ui, 3, waste away. continentia, e, F., self-restraint. contabulatio, Onis, F., flooring. contineo, ui, tent-, 2, [teneo,] hold contabulo, I, to cover with plank. close, restrain, contain. contactus, [-tingo,] touched. contingo, tigi, tact-, 3, [tango,] to contactus, us, M., touch, infection. touch, reach, take hold, partake. contages, is; -io, onis, F.; -ium, i, contingo (-guo), 3, to wet, sprinkle. N., infection, contact. continuatio, Onis, F., succession. contaminatus, a, um, defiled. continuo, I, to join, connect, concontamino, I, to blend, corrupt. tinue, border on. contatio=cunctatio, delay. continuo, immediately, consequently. contechnor, I, play tricks. continuus, a, um, constant, close, contego, xi, ct-, 3, cover - up, pre- successive, continuous. serve, hide. contollo=confero, 3, betake. contemno, psi, pt-, 3, scorn, despise. contorqueo, torsi, tort-, twist, hurl. contemplatio, lnis, F., survey, contortus, a, urn, twisted. ain, consideration. contra, against, opposite, on the contemplator, 6nis, M., observer. other hand. contemplor, I, behold, meditate. contractio, onis, F. shortening. contemptim, scornJully. contractus, [traho,] drawn together, contemptio, onis, F.; -tus, us, M., closed, compressed, retired. contem7pt, scorn, disregard. contractus, ufs, M., bargain, concontemptor, oris, M., scorner, in- tract, shrinking, contraction. sulter, despiser. contradico, 3, gainsay, oppose. contemptus, [temno,] despised, contradictio, onis, F., opposition. co0ntemptible, vile, abject. contraho, xi, ct-, gather, contract, contendo, di, turn, to 3, contend, produce, conclude, restrain, lessen. strive, march, urge, compare. contra-pono, 3, put opposite. contents, earnestly. contrario, on the contrary. 42 contrarius - copa. contrarius, a, um, opposite, hostile. convena, se, c., one of a company. contrecto, I, touch, search, handle. conveniens, tis, harmonious, suited. contremisco, tremui, 3, to tremble convenienter, fJitly, consistently. greatly. convenientia, s, F., meeting, acco'ltribuo, bui, but-, 3, to grant, cord, conformity, fitness. assiql, contribute. convenio, veni, venit-, 4, meet, contristo, I, grieve, sadden, darken. agree, visit; impers. it is.fit. contritio, onis, F., grief. conventicius, a, um, mzeeting. contritus, [tero,] worn, bruised. conventio, onis, F., a meeting, co0ncontrOversia, as, F., dispute, debate. pact, agreement, indictment. controversus, a, um, set opposite, conventum, i, N., agreement. - disputed, quarrelsome. conventus, us, M., meeting, conmcontrucido, I, to kill, butcher. pany, assembly, court, compact. contrudo, si, sum, 3, to crowd in, converro, ri, sum, 3, to sweep, beat. thrust together. conversdtio, onis, F., use, intercontrunco, I, mangle, cut to pieces. course, conversation, abode. contubernalis, is, c., of one mess; conversio, onis, F., change, revoluM., tent-comtpanion, comrade. tion, subversion. contubernium, i, N., mess, com- converso, I, to turn violently, abide. pany, a commzion tent, abode. converto, ti, sum, 3, to turn. change, contueor, uitus, 2, gaze upon, con- transform, alter, transfer. sider, care for. convexo, I, press violently. contumacia, as, F., stubbornness. convexus, a, urnm, curved, arched; contumax, acis, stubborn, unyield- N., arch, vault, concavity. ing, insolent. convicidt&r, 5ris, M., reviler. contullllia, as, F., taunt, reproach, convicior, I, to revile, reproach. assault, disgrace, insult. convicium, i, N., loud cry, reviling, contumeliosus, a. urn, reproach- wrangling, insult, importunity. ful, insolent, ignominiious. convictio, ouis, F., intercourse. contundo, tudi, tis-, 3, beat, bruise, convictor, oris, M., [vivo,] mnesscrush, grind, subdue, demolish. 7smate, familiar friend. conturbatio, 5lis, F., Confusion. convictus, [vinco,] proved. conturbo, I, to disturb, confuse, convictus, Us, M., living together. embarrass, distract. convincO, v, vict-, 3, to conconturrnmlis, e, of one squadron. vict, convince, prevail, conquer. contus, i, M., pole, long staff. conviso, 3, consider, examine. contll3io, 5nis, F., bruising. conviva, as, c., guest, coimpanion. coniubium=connuibium, wedlock. convivium, i, N., banquet. t conus, i N., cone, crest, tip. convivo, xi, 3, to live or feast with. convddor, I, to cite, summon. convivor,' I, to feast, revel. convalesco, valui, 3, get strengqth. convoco, I, assemble, call together. Convallis, is, F., an enclosed valley. convolo, I,fly together. conv so, I, to pack baggagce. convolvo, vi, volut-, 3, wrap toconvectio, Onis, F., bringing to- gether, roll round, heap. gether. convolvulus, i, M., caterlillar. convecto, I; -veho, xi, ct, 3, con- convulnero, I, tO wound severely. vey, bring togethlre, fetch in. convulsus, [vello,] wrenched. convector, oris, M., fellow-passen- cooperio, ui, ert-, 4, to cover lup. ger, gatherer (of grain &c.). cobpto, I, choose, admit, elect. convello, velli, vuls-, 3, to wrench, coirior, ortus, 4, arise, appear. tear away, pluck up, rend. copa, se, F., tavern-dancer. cophinus - Corybantius. 43 t cophinus, i, M., basket. cornix, icis, F., crow, rook. copia, se, F., abundance, wealth, cornu, us (u), N., horn, point, tip multitude; pl. supplies, troops. (as of spar), bow, conte (of helmet), copios6, abundantly. hoof, wing (of an army). copiosus, a, urn, plentiful, copious. cornus, i, F.; -um, i, N., cornel. t copis, idis, F., cutlass. corniltus, a, urn, hornted. copis, is, c., rich, abounding. corolla, ae, F., garlald. c6po=caupo, imn-keeper. corollariurn, i, N., wreath, gift. t coprea (as), ae, M., a dirty jester. corona, ae, F., crown, wreath, throng. tcopta, Be, F., cake, biscuit. coroneola, A, F., 2musk-rose. copula, ae, F., cord, band, leash. Coronis, idis, F., d. of Phlegyas, c6pulatio, 1Ais, F., binding. mother of /Esculapius. c6pulo, I, to couple, join, cement. corono, I, to crown, wreathe. coqua, Ae, F., a cook. corporeus, a, um, bodily,fleshly. coquina, A, F., kitchen, cookery. corporo, I, to embody. coquino, i,, to cook. corpulentus, a, um, of gross body. coquo, xi, ct-, 3, to cook, burn, vex. corpus, oris, N.) body, flesh, person. coquus, i, M., a cook. corrado, si, sum, 3, scrape together. c6r, cordis, N., heart, mind. correctio, 5nis, F. straightening. t cora, se, F., pupil of the eye. corrector, &ris, M., improver. tcoralium, i, N., red coral. correpo, psi, 3, to creep, sneak. coram, openly; in presence of. correptio, 6nis, F., seizing. t corax, acis, M., raven, crow. corrigia, se, F., shoe-string. corbis, is, D., basket. corrigo, rexi, rect- [rego,] 3, to corbita, Ae, F., ship of burden. set right, straighten, correct. corbula, ee, F., little basket. corripio, ui, rept-, [rapio,] 3, seize, corculum, i, N., sweetheart. snatch, plunde, reproach, attack. Corcyrcaus, a, um, of the I. Cor- corrivo, I, to draw together. cyra (Corfu), near Epirus. corroboro, I, [robur,] strengthen. cordatus, a, um, wise, prudent. corrodo, si, sum, 3, to gnaw. t cordax, acis, M., a wanton dance. corrogo, I, get together by asking. cordolium, i, N., heart-sorrow. corrotundo, 3, to round off. Cordubensis, e, of Corduba (Cor- corruda, ae, F., wild asparagus. dova), in S. Spain. corruigo, I, to wrinkle. cordus=chordus, late-born. corrumpo, rupi, rupt-, 3, to corCorfinium, i, N., a fortified town rupt, pollute, bribe, destroy, spoil. of Central Italy. corruo, ui, 3, fall to pieces, gather. coriarius, a, um, of leather; M., a corruptela, se, F., corruption, bribe. tanner, currier. corruptor, 6ris, M. [rumpo,] Corinthius, a, um, Corinthian, lux- spoiler, corrupter. urious; aes, a costly bronze. Corsus, a, um, of the I. Corsica, Corinthus, i, F., Corinth, on the W. of Italy. Isthmus of Greece, taken by cortex, icis, D., shell, hull, bark. Mummius, B.C. I46. cortina, Me, F., kettle, vat, tripod. corium, i, N., hide, husk, thong. corulus=corylus, hazel. corneolus, a, um, horn-like. carus=caurus, N. W. wind. corneus, a, um, of horn, or cornel. corusco, I, shake, gleam, brandish. cornicen, inis, M., horn-blower. coruscus, a, um, glittering, waving. Cornicor, I, chatter (as rooks). corvus, i, M., raven, crow, grapple. corniger, era, urn, horned. Corybantius, a, urn, of the priests cornipes, edis, hoofed (horse). of Cybele (Corybantes). 44 Corycius - crocio. C6rycius, a, um, of Corycos, a credulus, a, um, easy of belief. coast town and cave in Cilicia. crematio, 5nis, F., burning. tcorydalus, i, M., crested lark. Cremera, ae, F., a stream of Etrut corylus, i, M., hazel. ria where the Fabii perished. tcorymbus, i, M., cluster. cremina, orum, N., brushwood. tcorytos, i, M., quiver, arrow. cremo, I, to burn, consume. cos, cotis, F., flint, whetstone. Cremorna, se, F., a town on the Po. tcosmeta, ee, M., adorner. cremor, oris, M., broth, porridge. costa, We, F., rib, side, wall. creo, I, create, beget, elect, produce. tcostum, i, N., an aromatic plant. creper, era, um, doubtful, dark. tcothurnus, i, M., hunting-boot, crepida, ae, F., shoe-sole or last. buskin, lofty or tragic style. crepido, inis, F., brink, base. t cottabus, i, M., clap, stroke. t crepis, idis, F., slipper. cottana, ae, F., a small fig. crepito, I, crackle, rumble, tinkle. coturnix, iciS, F., quail. crepitus, us, M., clashing, crashing. tcotyla, ae, F., about a pint. crepo, ui, it-, I, to clatter, resound. Cous, a, um, of Cos, a small I. crepundia, N., pl. playthings, rattle. in the /Egean. crepusci, 6rum, M. pl., of twilight. covinus, i, M., war-chariot. crepusculum, i, N., twilight, dusk. coxa, ee (-endix, icis), F., hip, bend. Cres, -6tis, M.; Cressa, ae, F., Cretan. crabro, nhis, F., hornet. cresco, crevi, cret-, 3, grow, apt crambE, es, F., cabbage. pear, increase, multiply.' cranium, i, N., skull. creta, M, F., chalk. crdpula, ae, F., drunkenness. Creta, ae, (-ti, es), F., Candia, a cras, to-morrow. large island S. of the AEgean. crassamen, inis (-turn, i), N., dregs. CrEtaeus (-ticus), a, um; -tensis, crassd, rudely, dimly. e, Cretan; taurus, the Mlinotaur. crassitUdo, inis, F., thickness. crEtatus, a, um, chalked. crasso, I, to thicken. critio, onis, F., estate, inheritance. crassus, a, um, thick, gross, clumsy. cretura, A, F., bran. Crassus, M. Licinius, the triumvir, cretus, [cresco,] descended, [cerd. in the Parthian War, B.c. 53. no,] sifted, decided. crastinus, a, um, of to-morrow. Creusa, ae, Trojan wife of ]Eneas. tcrater, Eris, Era, Eras, M.; -Era, ae, cribrum, i, N., sieve, strainer. F., bowl, pail, basin. crimen, inis, N., judgment, criminal crates (is), is, F., basket-work, har- charge, reproach, fault, crime. row, hurdle; pl.,fascines, gabions. criminatio, 5nis, F., accusation. creatio, 6nis, F., creating. criminor, I, to charge, accuse. creator, 5ris, M., creator, founder. criminosus, a, um, accusatory. creatrix, tricis, F., mother. crinalis, e, of the hair. creatura, ae, F., creature. crinis, is, M., hair, comet's tail. crEber, bra, um, thick, close, abound- crinitus, a, um, hairy. ing, fi-equent, numerous. t crisis, is, F., decision, crisis. crebresco, 3, thicken, increase. crispo, I, to curl, roughen, brandish. crebr6, frequently, close together. crispus, a, um, crisp, curled, wrincredibilis, e, credible, likely. kled, waving, quivering. creditor, 6ris, M., one who trusts. crista, Me, F., crest, comb, plume. creditum, i, N., loan, credit. cristatus, a, um, crested. credo, didi, dit-, 3, lend, intrust, t criticus, a, um, critical; M., critic. conxfide, believe. croceus (-inus), a, um, of saffron. credulitas, atis, F., credulity. crocio, 4, to croak (as a raven). crocodilus cunctanter. 45 tcrocodlRus, i, M., crocodile. cucullus, um, hood, cap, wrapper. tcrocota, a, F., saffron robe. cucUlus, i, M., cuckoo. tcrocus, i, M.; -um, N., saffron. cucuma, oA, F., kettle, bath-tub. Crcesus, i k. of Lydia, conquered cucumis, eris, (im, i,) M., cucumber. by Cyrus, B.C. 546. cucurbita, ae, F., gourd, cup. crotalia, 5rum, N. ear-rings. cucurio, 4, to crow. crotalum, i, N., rattle, bell, castanet. cido, di, sum, 3, to hammer, coin. Croto, 5nis, c., Crotona, a Greek cado, 5nis, M., a leather skull-cap. town of S. Italy. cujas, atis, whose? whence? cruciatus, us: M.; -mentum, i, N., cujus, a, urnm, whose (gen. of quis). torture, torment, misery, ruin. cujusmodi, of what sort. crucifer, feri, M., the cross-bearer. culcita, A, F., mattress, bed, cushion. crucio, I, to torment, afflict, crucify. cfileus, i, M., bag, a liquid measure. craidelis, e, cruel, harsh, fierce. culex, icis, F., gnat, mosquito. criidelitas, atis, F., cruelty. culigna, ae, F., bowl. crUdesco, dui, 3, grow raw, hard, culina, se, F., kitchen. violent, bad. culmen, inis, N., top, ridge. crUditas, ntis, F., indigestion. culmus, i, M., stalk, straw, stem. crildus, a, um, raw, bloody, harsh. culpa, ae, F., fault, crime, mischief. cruento, I, to stain, make bloody. culpatus, a, um, blamable, guilty. cruentus, a, um, bloody, fierce. culpo, I, to blame, condemn. crurmena, A, F.,purse, 2noney-pouch. cultellus, i, M., little knife. cruor, 6ris, M., spilt blood, gore. culter, tri, M., knife, cutter. cruralis, e, of the leg. cultor, 6ris, M.; -trix, tricis, F., criirifragius, a, um, broken-legged. tiller, dweller, worshipper, helper. crus, cruris, N., leg (below the cultaira, A, F., tillage. knee), shimn. cultus, [colo,] tilled, adorned. crusta, ae, F., ice, crust, stucco. cultus,'i-s, M., care, culture, ornacrusto, I, to plaster, encrust. ment, luxury, splendor, dress. crustulum, i, N., confectionery. culullus, i, M., bowl, pot. crustum, i, N., crust, pastry. cum, (abl.) with, among. Crustulleria, ae, F., an old Sabine cum-quum, when, since, though; town, on the Etrurian border. cum... tum, both... and. crux, crucis, F., cross, torment. Cumreus, a, um, of Cumae, a coasttcrypta, a, F., vault, cell. town near Naples; Cumaea tcrystallinus, a, um, of crystal. virgo, the Sibyl. t crystallus, i, M. (-um, N.), crystal, -cumbo, cubui, cubit-, to lie down. ice; crystal vase, gem. cUmatilis, e, bluish; N., a garment. cubicularius, a, urn, of the chamin- cumera, Me, F.; -um, i, N., a mnealber; x,., body-servant. tub, bin, chest (for grain). cubiculum, i, N., bed-chamber. cumprirm (is), especially. t cubicus, a, um, cubic. [-cumque, -ever. cubile, is, N., couch, bed, chamber. cumulata, abundantly. cubital, alis, N., elbow-rest. cumulatim, in heaps. cubitnlis, e, a cubit long or high. cumulatus, a, um, full, complete. cubito, I, to lie down often. cumulo, I, to heap, pile, amass. cubitum, i, N., elbow, bend, cubit cumulus i, N., heap, pile, mass. or ell (I8 inches). cUnabula, orum, N., cradle, origin. cubitus, us, M., lying down, bed. cunml, drum, F., cradle, nest. cubo, ui, it-, I, lie down, sleep. cunctans, tis, dilatory. t cubus, i, M., cube, die. cunctanter, lingeringly, slowly. 46 cunctatio - Cydonia. cunctatio, 6nis, F., delay. currax, acis, diligent, quick. cunctator, 6ris, M., delayer; a curriculum, i, N., race-course, car. name of Fabius the dictator, curro, cucurri, curs-, 3, to run. who baffled Hannibal, B.C., 213 curruca=eruca, se, F., cankercunctor, I, to delay, linger. [-209. worm. cunctus, a, um, all, whole. currus, us, M., car, waggon, chariot. cune5lis, e, wedgelike. cursim, hastily, speedily. cuneatim, wedge-formed. cursio, 5nis, F., running. cuneo, I, to wedge, fasten. curso (-ito), I, [curro,] run about. cuneus, i, M., wedge, seat (in the- cursor, ris, M., runner. atre), column (of troops). cursfira, a, F., running. cuniculus, i, M., rabbit, burrow. cursus, us, M., running, course. cunnila, as, F., pennyroyal (.). curto, I, to shorten. clUni, 4, to defile. curtus, a, urn, short, broken. [-cunque=-cumque-, -ever. curfilis, e, of a chariot; sella, the cfipa, ae, F., tub, cask, crank. chair of state (used by consuls, cupedia or as, pl., dainties. prators, and curule ediles). cupedo, inis, F., daintiness. curvemen, inis, N.; -tWira, a, F., cupella, e; -um, i, N., cup. bending, arch, vault. capes, edis, M., dainty-fellow. curvo, I, to bend. cupida, eagerly, passionately. curvor, oris, M., crookedness. cupiditas, atis, F., eagerness, long- curvus, a, um, crooked, bent. ing, avarice, party spirit. cusor, oris, M., [cudo,] coiner. cupido, inis, F., eager desire. cuspidatus, a, um, pointed. cupidus, a, um, eager, desirous, cuspido, I, to point, sharpen. fond, devoted, greedy. cuspis, idis, F., spear-point, lance, cupiens, tis, longing, eager. spit, sting. cupio, lvi, it-, 3, to desire, favor. custodia, as, F., custody, guard, t cupressus, i, F., cypress. guard-house, prison. cupreus (-inus), a, um, of copper. custodio, 4, to guard, keep. cuprum, i, N., copper. custos, 5dis, M., keeper, guard. cilpula, ae, F., tub, crank. cutis, is, F., skin, rind. cur, why. Cyaneae, arum, F., the Symplegades. cuira, as, F., care, grief. t cyaleus, a, um, bright blue. curdtio, 5nis; -tiira, a, F., care, t cyanus, i, M., blue-bottle (flower). cure, management. t cyathus, i, M., drinking-cup. cuirator, &ris, M., overseer. cybaeus, a, urn, of a large ship. curculio, hnis, F., weevil. Cybele, es, a Phrygian goddess. Cures, ium, M., a Sabine town. t cybium, i, N., tunny (fish). CiUrtes, um, an ancient people Cyclades, um, F., islands of the of Crete, worshippers of Zeus. Egean, around Delos. cuiria, Be, F., the court, senate-house, t cyclas, adis, F., womani's robe.?ward (the patrician assembly). cyclicus, a, um, circular. cUriilis, e, of the court or ward. Cyclops, 6pis, a savage race of ciiritus, a, um, of the curiae. Sicily and elsewhere; workmen cuirio, 6nis, M., priest of curia. of Vulcan, forgers of thundercurio, 5nis, M., lean, wasted. bolts under Mt. Etna. cUiri6sus, a, um, careful, nice, cu- t cyclus, i, M., circle. rious, eager, lean, wasted. cydonia, a, F., quince. curis, is, F., spear. cydonites, ase, M., quince-wine. curO, I, care for, cure, manage. Cydonia, a, F., a town of Crete. cygneus - Daunus. 47 cygneus, a, um, of a swan. t daedalus (-eus), a, um, elegant, - cygnus (cycnus), i, M., swan. artficial, skilfl. cylindrus, i, M., cylinder, roller. Daedalus, i, myth. architect of the CyllEnE, es, F., a mt. of Arcadia, Cretan Labyrinth. birthplace of Mercury. t daemon, 6nis, M., spirit, evilgenius. tCyma, ae, F., (dtis, N.,) sprout. Ddhae, drum, a Scythian tribe. t cymatilis=cumatilis, bluish. Dalmatae, drum, people of Daltf cymatium, i, M., uwave-work. matia, the dist. on the eastern t cymba, ae, F., boat, skiff. coast of the Adriatic. t cymbalum, i, N., cymbal. dama, ae, c., fallow-deer. t cymbium, i, N., boat-like cup. Damascenus, a, um, of Damascus, cymbula, a, F., little boat. an ancient city of Syria. cymasus, a, um, full of shoots. damnntio, 5nis, F., condemnatio:n. t cynicus, a, um, currish, cynic. damn&tus, a, um, criminal. t cynocephalus, i, M., cog-head ape. damno, I, to condemn, sentence, t cynosbatos, i, N., sweetbrier. adjudge, prosecute. t cynosura, Ee, F., pole-star. damnosus, a, um, harmful, prodiCynthus, i, M., a mt. of Delos, gal, unfortunate. birthplace of Apollo. damnum, i, N., loss, harm. t cyparissus, i, F., cypress. dane, [do,] givest? tcyperos, i, M., a kind of rush. Danae, es, myth. d. of Acrisius, t cyprinum, i, N., cypress-oil. mother of Perseus. Cyprius, a, um, Cyprian; of copper. Danai, 5rum, poetic name for the Cyprus, i, F., a large island S. of Greeks, in the siege of Troy. Asia Minor. Danaides, urn, the 50 daughters t cypselus, i, M., marten. of Danaus, who slew their husCyrenaeus (-aicus), a, urn, of bands in one night. Cyrene, a Greek town on the Danaus, i, myth. founder ofArgos, African coast, W. of Egypt. a colonist from Egypt. Cyrngus, a, um, Corsican. t danista, 2e, M., usurer. Cyrus, i, the Great, founder of the Danubius, i, M., the upper Danube. Persian empire, B.C. 559; the Daphne, Es, myth. d. of Peneus, Younger, who perished at Cun- loved by Apollo. axa, B.C. 400. t daphne, Es, F., bay, laurel. CythErgus (-gius), a, um, of Cyth- Daphnis, idis, son of Mercury, era, an island S. of Greece, inventor of pastoral verse. sacred to Venus; F., Venus. dapis, (~ 14, I, 2), food, feast. cytisus, M. F., clover, tref/bil. dapsilis, e, bountiful, sumptuous. Cytorus, i, a mt. of Paphlagonia. Dardanius (F., -nis), Trojan. Cyzicum, i, a town of Mysia. Dardanus, i, myth. ancestor of the royal race of Troy; adj., Trojan; also, a people of Servia. D. Darius (eus), i, name of several kings of Persia, the last being D, the pren. Decimus; num., 500. conq. by Alexander, B.C. 333. ddbula (dabla), A, F., date-palm. t dasypus, p6dis, c., rabbit, hare. Ddcia, ae, F., the country on the datatim, by givbig. lower Danube; adj. Dacus. datio, F., qivi ng, surrender. f dactylus, i, M., (finger,) name of dator, 6ris, M., giver. a kind of date, mussel, grass, &c.; dato, I, to give away. the foot dactyl (~ 79, 5). Daunus, i, myth. k. of Apulia. 48 de - decuria. de, of, from, during, concerning, deciduus, a, um, lopped, cut off. down from, according to, at. decies (ens), ten times. [de-, down, away, utterly. deci-(decu-)mnnus, a, um, of the dea, se, abus, F., goddess. tenth, tithes, &c.; porta, the mazinb dealbo, I, to whitewash, plaster. entrance (of camp); limes, eas,deambulo, I, to walk, stroll. and-west line. deamo, I, to love dearly, be in love. decimus (umus), a, um, tenth. deartuo, I, to disinmember. decipio, cepi, cept- [capio,] 3, to deascio, I, to smoothe over, chouse. catch, cheat, deceive, beguile. deauratus, a, um, gilded. decipula, ze, F., snare, trap. debacchor, I, to rave out. decisio, onis, F., decision, setledebelldtor, oris, M., conqueror. ment, agreement, diminishing. debello, I, subdue, vantquish,finish decisus, [decido,] decided. the war, fight out. ddcldmdtio, 5nis, F., speaking, loud dbeo, ui, it-, 2, to owe; ought, must. talk, declanmation, essay. debilis, e, weak, lame, frail. dclaimo (-ito), I, declaimn, bluster. debilitas, atis (-tatio, onis), F., in- declaratio, Onis, F., disclosure. fi rmity, weakness. declaro, I, to mlake mzan ifest. debilito, I, to weaken, lame, cripple. declinatio, onis, F., turning aside. debitor, 5ris, M., debtor. declindtus, uis, M., avoidance. debitum, i, N., deb:. d~clinis, e, retreatiny (as tide). deblatero, I, babble, pra.e. declino, I, benl aside, avoid. d~canto, I, chant, repea!, cease. daclivis, e, sloping downward. decanus, i, M., chief of' ten. declivitas, atis, F., declivity. decaulesco, 3, grow to s'alk. decoctio, Onis, F., boiling down. decedo, cessi, cess-, 3, to depart, decoctor, oris, M., bankrupt. cease, disappear, yield, die. decoctus, [coquo,] boiled down. decem, ten. decollo, I, behead, take fromn the December, bris, M., December. neck, rob, deprive. decempeda, ze, F., surveyor's pole, decolo, I, tricl:!e away, fail. (1o feet). decolor, 6ris, discolored, degenerale. decemplex, icis, tenfold decoloro, I, discolor, disfigure. decemviralis, e, qf the decemvirs. de-coquo, 3, boil away, waste, fail. decemviri, orum, M., Board often; decor, oris, M., grace, beauty, char)m. the Commission which prepared decoris, e, adorned, elefqant. the XII. Tables, B.C. 450. decoro, I, adorn, embellish, beautify. decennis (-alis), e, of ten years. decortico, I, to peel, bark. decens, tis, decent, becoming. dec&rus, a, urn, becoming, graceful, decentia, cae, F., comeliness, decency. beautiful; N., fitness, decorunm. deceptus, [dEcipio,] deceived. d&crepitus, a, um, [crepo,] dedecerno, crevi, cret-: 3, to decree, crepit (noiseless). deter)niae,?resolve, contend. decresco, crevi, cret-, 3, dliminish, decerpo, psi, pt-, [carpo,] 3, pluck decrease, lessen. Qff, crop, gather, enjoy. decretorius, a, urn, decisive. decerto, I, conltend, stritve. decrtumm i, N., [cerno,] decree. decessio, onis, F.; -sus, US, M., deculco, I, traimple down. departure, disappearing, decrease. decumbo, cubui, 3, fall, lie down. decet, decuit, 2, it is fit, becoming. decunus=decimus, tenth. decido, cidi, 3, to fall, fail, (lie. decunx, cis, M., IO ounces (v. as). decido, cidi, cis-, 3, cut off, decide. deceiria, ae, F., body of Io men, deciduus, a, urn, fialling o. class, division. decurio - degredior. 49 decurio, bnis, M., captain of ten, deferve-facio, 3, boil thoroughly. or of a squadron of cavalry (32). deferveo, 2; -vesco, vi (bui), 3, to decilrio, I, divide (by decuriae). boil thoroughly; cool down, allay. de-curro, 3, to run dowrc, advance. defessus, a, um, tired out. decursio, 6nis, F.; -sus, iUS, M., defetiscor, fessus, 3, togroiw weary. running dowl, adlvance, evolution. deficio, feci, fect- [facio,] 3, to decus, 6ris, N., ornament, dignity, fctil, remove, desert, cease. honor, glory, charmi. defigo, xi, xum, 3, to set,fix, plant. decussis, is, M., [as,] coin of Io' defingo, nxi, 3, to shape, fashion. asses; the mark X. def-mio, 4, to limit, explain, deterdecusso, I, to cut crosswise. mine, fix, finish. decutio, cussi, cuss-, [quatio,] 3, definitio, 6nis, F., boundary, explato beat docwn or off. nation, definition. dedecet, cuit, 2, it mnisbecomes. definitus, a, um, distinct, precise. dedecor, 6ris, unseemly. de-fio, [-ficio,] to fail, cease, lack. dldecorus, a, um, shameful. defixus, a, umrn; [figo,]fastened. dedecus, 6ris, N., disgrace, dishonor. deflagratio, Onis, F., confiagration. dedicatio, 6nis, F., consecration. deflagro, I, to burn up, destroy. dedico, I, dedicate, devote. deflecto, xi, xum, 3, bend, turn off. dedignor, I, disdain, refuse. defleo, evi, et-, 2, bewail, deplore. dedisco, didici, 3, unlearn. deflexus, uis, M., turning aside. dediticius, a, um, of surrender; deflo, I, to blow away, or clear. M., prisoner of war. defloccatus, a, urn, baldpate. deditio, 5nis, F., surrender. defloresco, rui, 3, witlhe, decay. deditus, a, um, addicted, devoted. defluo, xi, xum, 3, tofioIv down, or dado, dedidi, dedit-, 3, to sur- away, varnish, disappear. render, yield, apply, devote. defluus, a, um, flowing, falling. dedoceo, 2, to unteach. defodio, fodi, foss-, 3, dig, bury. dedoleo, ui, 2, cease grieving. dMfore, [desum,] will be wanting. dedolo, I, to hew smooth. deformis, e, ugly, misshapen. dediuco, xi, ct-, 3, to bring down, deformitas, atis, F., ugliness. withdraw, conduct, spin out. deformo, I, to shape out, disfigure. deductio, O5nis, F., leadilg out, defossus, [fodio,] dug, buried. quartering (of troops), expulsion. defraudo, I, to cheat, defraud. dtductor, oris, M., attendant. defrico, cui, -cit (ct-), I, rub hard. deerro, I, stray away, go astray. defringo, fr*gi, fract-, [frango,] 3, defaeco, I, clear froim dregs, purify. break off or to pieces. defatigatio, onis, F., exhaustioz. defrutum, i, N., boiled must (of defatigo, I, to weary out, exhaust. grapes). defatiscor, 3, languish, get weary. defugio, ffugi, 3, to shun, withdraw. defector, 5ris, M., revolter. defunctus, a, urn, finished, quit, defectus, [deficio,] elfeebled. served out, dead. defectus, us, M.; -tio, Onis, F., defundo, fudi, fus-, 3, pour out. revolt, failure, eclipse. defungor, funct-, 3, fulfil, finish. defendo, di, sum, 3, ward off, de- degener, eris, base, ignoble. fend, maintain, claim, allege. degenero, I, to degenerate, dishonor. defensio, 6nis, F., defence. degero, 3, to carry off. defenso (-ito), I, defend, ward off. dEglubo, pt-, 3, to peel, strip. defensor, oris, M., averter, defender. dego, degi, [ago,] 3, to lead, spend. defero, tuli, 1at-, 3, to bear down. degravo, I, weigh down, overpower. drive, convey, deliver, report degredior, gress-, 3, to go down. 50 degusto - demessus. degusto, I, to taste, lap, try. delicatus, a, umrn, dainty, luxurious. dehaurio, hausi, haust-, 4, to skim, deliciae, arum, F., delight, darling. swallow. delictum, i, N., fault, crime. dehinc, henceJbrth, hereupon, next. deligo, I, to bind fast. dehisco, hivi, 3, to yawn, gape open. deligo, legi, lect-, [lego,] 3, choose dehonestamentum, i, N., dishonor. out, select, send away. dehonesto, I, to dishonor. delingo, 3, to lick up. dehortor, I, to dissuade. ddlinio, 4, soothe, appease. Deianira, ae, wife of Hercules. delinquo, liqui, lict-, 3, fail, lack, Ddidamia, ae, mother of Pyrrhus. neglect, transgress, offend. dein, then, moreover. deliquatio. 5nis, F., clariJtfing. deinceps, thereupon, next. deliquesco, licui, 3, melt, dissolve. deinde, then, secondly, afterward. deliquiae, drum, F., gutters. deinsuper, from above. deliquium, i, N, lack,fault, dropping. Deiphobus, i, a son of Priam. deliquo, I, strain, clear, pour of. dejectio, onis, F.; -tus, us, M., deliquus, a, um, wanting, lacking. casting down. dElirdmentum, i, N., nonsense. dejectus, [-jicio,] downcast. dellrdtio, onis, F., giddiness, folly. dejero, [juro,] to swear outright. delirium, i, N., madness. dejicio, jeci, ject-, [jacio,] 3, cast deliro, I, to rave, dote, baulk. down, drive out, deprive. delirus, a, um, crazy, foolish. dejungo, 3, disjoin. unyoke. delitesco, litui, 3, [lateo,] lie hid, dejuiro, I, swear outright. lurk, skulk, take refuge. dejuvo, I, withhold help. Delius, a, um, of Delos (ApollO). delabor, laps-, 3, slip or fall down. Delos, i, F., an. I. in the /Egean, delacero, I, tear to pieces. birthpl. of Apollo and Diana. delapsus, us, M., descent. Delphi, 6rum, a town of Phocis, delasso, I, to weary out. famous for an oracle of Apollo. dlattio, onis, F., information. delphin, inis; -nus, i, M., dolphin. delator, 6ris, M., accuser, informer. delubrum, i, N., shrine, temple. delectabilis, e, delightful. deluctor (-to), I, to struggle, wrestle. delectatio, 5nis, F., delight, pleas- delido, si, sum, 3, deceive, mock, ure, amusement. disappoint, play out. delecto, I, to delight, allure. delumbo, I, to lame, bend, weaken. delectus, [deligo,] chosen. delusio, onis, F., cheat, deceit. delectus, us, M., choice, levy. deluto, I, bedaub with clay. delego, I, depute, assign, ascribe. demadesco, madui, 3, get wet. dld1nimentum, i, N., comfort, ca- demadidus, a, um, drenched. ress, charm. t demag6gus, i, M., demagogue. del1nio, 4, to soothe, charm, win. demando, I, commit, intrust. deleo, evi, et-, 2, blot out, destroy. t demarchus, i, M., people's ruler. deletor, oris, M., destroyer. demens, tis, mlad, raving, witless. Delia, a, Diana (born in Delos). demensus, [mdtior,] measured out; deliberatio, nhis, F., weighing, con- N., an allowance, ration. sidering, consultation. dEmenter, foolishly. dgliberitivus, a, um, deliberative. dementia, ae, F., madness, folly. d1liberatus, a, um, resolved. dementio, 4, to be mad. delibero, I, weigh, discuss, resolve. demereo (-eor), ui, 2; earn, deserve, delibo, I, taste, cull, lessen. oblige. delibro, I, to peel, strip. demergo, si, sum, 3, to dive, sink. delibuo, ui, fit-, 3, besmear, anoint. demessus, [ddmeto,] reaped. demetior -- depositio. 51 demEtior, mens-, 4, measure out. dentdtus, a, um, toothed, spiked. demeto, messui, mess-, 3, to reap, dentio, 4, to grow, ache (of teeth). mow, cut. dgnilbo, psi, pt-, 3, to be married. demigrdtio, hnis, F., emigration. denildo, I, make bare, disclose. drmigro, I, depart, remove, migrate. denuntidtio, 5nis, F., declaring, deminuo, ui, ut-, 3, lessen. affirming, informing. deminutio, onis, F., decrease, short- denuntio (-cio), I, to threaten, anening, lessening. nounce. dmilror, I, to wonder greatly. denuo, again, once more. demisse, humbly. deonero, I, disburden. demissio, onis, F., lowering. deorsum (-sus), downward, below. demissus, a, um, low, downcast. deosculor, I, to kiss fondly. demitigo, I, to soften down. depaciscor, pact-, 3, bargain for. demitto, misi, miss-, 3, let or bring dpal1o, I, bound with palings. down, let go, dismiss. depango, pact-, 3, set, fix, plant. demo, mpsi, mpt-, 3, to take away, deparcus, a, um, niggardly. withdraw, remove. depasco, pavi, past-, 3, to feed tdemocratia, e, F., democracy. feed upon, feed down, consume. dem6lior, 4, remove, demolish. d6pecto, pex-, 3, to comb, trim. dmr6litio, Onis, F.; destruction. depeciilor, I, to plunder, despoil. demonstratio, hnis, F., a pointing depello, puli, puls-, 3, drive away, out, exhibition, proof. cast down, avert, expel. dmonstrdtivus, a, um, laudatory. dependeo, 3, hang down, depend. demonstro, I, show forth, designate. dependo, di, sum, 3, weigh out, dmordeo, mors- 2, to bite off. pay, spend, abandon. demorior, mortuus, 3, die, depart. deperdo, didi, dit-, 3, destroy, ruin. dMmoror, I, delay, linger, restrain. depereo, ii, 4, to perish utterly. Dgmosthenes, is, the Athenian depetigo, inis, F., scab. orator, B.C. 385-322. depexus, [pecto,] combed, trimmed. drmoveo, m6vi, met-, 2,putforth, depilo, I, pluck the hair. force back, remove. depingo, nxi, pict-, 3, paint out, demptus, [demo,] put away. describe, portray, conceive. demulceo, mulct-, 2, soothe, stroke. deplango, nxi, 3, bewail, lament. demum, at length, precisely, indeed, deplanto, I, break off plant. only, finally. depleo, Evi, 2, empty, pour out. demiito, I, to change, make worse. deplexus, a, um, clasping. denarius, a, um, of ten; M., sum deploro, i, bewail, lament, complain. of IO asses (I6 cents). depluit, it rainss down. denego, I, deity, refuse, reject. deplumis, e, featherless, callow. deni, A, a, ten each, by tens, ten. depolio, it-, 4, to polish, finish. denigro, I, besmut, blacken. depono, posui, posit-, 3, to lay denique, thereupon,/finally, in short. aside, put off, deposit, entrust. ddn6mino, I, to name, specify. depopulatio, onis, F., pillage. denoto, I, to mark, designate. depopulo (or), I, to plunder, devasdenormo, I, to make irregular. tate, pillage. dens, dentis, M., tooth,prong,fluke. deportatio, 5nis, F., carrying off. densitds, ntis, F., compactness. deporto, I, to carry away, fetch. denso, at-, I; -seo, et-, 2, to thicken, deposco, poposci, 3, to demand, set close, press together. require, claimn,.request. densus, a, urn, thick, close,frequent. depositio, 5nis, F., depositing, putdentalia, um, N, pl.. ploughshare. ting or laying down, testimo:2y. 52 depositum - despero. depositum, i, N., pledge, stake. derogo, I, repeal, restrict, abate. depositus, [pono,] laid out, dying. deruncino, I, trim, smooth, cheat. depreedor, i., to rob, plunder. deruo, ui, 3, pull or fall down. depravatio, oflis, F., a perverting, deruptus, Lrumpo,] broken, steep. distorting corrupting. desacro, I, consecrate, dedicate. deprdvo, I, to distort, disfigure, desaevio, 4, to rage furiously. corrupt, pervert, deprave. descendo, di, sum, [scando,] 3, deprecatio, onis, F., entreaty, beg- clinb or go down, sink, descend. ging-qlf; deprecation. descensio, onis, F., descent. deprecator, oris, M., intercessor. descensus, us, M., descent, downdeprecor, I, to beg, entreat, plead, ward way. deprecate. descisco, ivi (ii), it-, 3, to revolt, deprehendo (-prendo), di, sum, alter, depart, get clear. 3, to catch, discover, seize, confine. ddscribo, psi, pt-, 3, write out, ded&pressus, a, um, deep, pressed scribe, ascribe, mark of; arrange. down, crushed, sunk (as ship). descriptio, 6nis, F., plan, copy. depretio, I, to undervalue. deseco, cui, ct-, I, cut off; cut out. deprimo, pressi, press-, [premo,] dEsero, rui, rt-, 3, to forsake, quit. 3, to bear down, crush, sink. desertor, 6ris, Ai., deserter. deprocul,from afar. desertus, a, urnm, forsaken, lonely; depromo, prompsi, prompt-, 3, N., waste, desert. to draw forth. d&servio, 4, wait, serve zealously. depso, sui, st-, 3, knead, curry. dEses, idis, slothful, idle. depuber, eris; -is, is, of unripe age. desicco, I, to dry up. depugno, I, fight it out, contend. desideo, sedi, [sedeo,] 2, to sit idle. depulsio, 5nis, F., thrusting away. desiderabiiis, e, desirable. depulsus, [pello,] driven away. desideranter, eagerly. depurgo, at-, I, to cleanse. desiderdtio, 6nis, F., longing. dEputo, I, think, reckon, prune. dasideratus, a, um, welcome. djque, downward (after susque). desiderium, i, N., longing, regret. dEquestus, [queror,] complaining. desidero, I, desire, long for; P., be derddo, si, sum, 3, shave, scrape. missing, wanting. dfrelictus, [linquo,] forsaken. desidia, 2, F., sloth, idleness. derelinquo, liqui, lict-, 3, forsake, desidi6sus, a, um, slothful, idle. neglect, abandon. desido, sedi, 3, to sink, settle. d&repente, suddenly. d&signdtio, 6nis, F., arrangement. derepo, psi, 3, to creep down. designator, 6ris, M., regulator. d&reptus, [rapio,] snatched. designo, I, assic/n, appoint, describe. derideo, si, sum, 2, to laugh at, desilio, ui, sult-, 4, to leap down. scoff, deride. desino, lvi (ii), it-, 3, cease, desist. deridiculus, a, um, very laughable. desipio, [sapio,] 3, trifle, be foolish. derigesco, gui, 3, grow stiff. desisto, stiti, stit-, 3, cease, desist. deripio, ui, rept-, [rapio,] 3, pluck desitus, [sino,] ceased, disused. down, tear away, cast off. dEs5lo, I; to Jbrsake, abandon. derisor, oris, M., jester, mocker. despecto, I, look down on, overlook. ddrisus, [rideo,] mocked. despectus, us, M., view from above. derisus, Us, M. (-io, F.), derision. desperanter, hopelessly. dErivdtio, 6nis, F., turning away. despgrdtio, 6nis, F., despair. derivo, I, draw off, convey, divert. desperdtus, a, um, desperate, hopederogatio, 6nis, F., partial repeal. less, incurable. derogito, I, to ask urgently, or often. despero, I, to despair. give up hope. depicatus - devestio. 53 dispicatus, a, um, despised. detersus, [tergeo,] scoured. despicio, exi, ect-, 3, look down ou, detestdtio, 6nis, F., averting, exedespise, disdain, shun. cration, renunciation (of gens). daspicor, I, despise, disdain. detestor, I, to loathe, abhor, depredespoliator, 6ris, M., robber. cate, curse solemnly. dEspolio, I, to rob, despoil, plunder. dftexo, xui, xt-, 3, weave through. despondeo, di, sum, 2, to betroth, detineo, ui, tent-, 2, hinder, check, promise, pledge, yield. engage, detain. despUimo, I, to skim, clear. dE-tondeo, 2, to clip, shear. daspuo, 3, spit out, abhor, reject. dctono, tonui, I, to thunder, cease desqudmo, I, to scale, strip, peel. raging. destillo, I, run by drops, trickle. detorqueo, torsi, tum, 2, to wrest, destina, ae, F., a stay, prop. twist. destinatio, 5nis, F., design, resolve. dEtractio, 6nis, F., withdrawing. destino, I, determine, intend, re- detractor, &ris, M., slanderer. solve, make fast, appoint. detraho, xi, ct-, 3, draw away, destituo, ui, fit-, [status,] 3, to take from, disparage. place, set, desert, forsake, defraud. detrecto, I, decline, refuse, detract. destitiftio, onis, F., desertion. detrimentum, i, N., loss, damage. destringo, nxi, ct-, 3, strip, scrape dctritus, [tero,] worn away, or out. off, unsheathe, graze, censure. detriido, si, sum, 3, to thrust forth, destructio, 5nis, F., demolition. dislodge, reduce, defer. destruo, xi, ct-, 3, destroy, demolish. detrunco, I, mutilate, behead. dsub, below, under, beneath. deturbo, I, to thrust or cast down. desubito, of a sudden. deturpo, i, I, defile, deface. desudo, I, to sweat greatly. Deucalion, 6nis, myth. k. of Thesdesue-facio, 3,; to disuse. saly, in the time of the Deluge. desuesco, evi, et-, 3, disuse, cease. deunx, cis, eleven twelfths (see as). dgsugtildo, inis, F., disuse. deUiro, ussi, ust-, 3, to burn, blast. desultor, 6ris, M., leaper, vaulter. deus, i, M., (~ 10, 7), god, divinity. desultUra, ae, F., leaping down. deitor, Uisus, 3, to misuse. desum, deesse, defui, to fail, be devagor, I, wander. wanting or absent. devasto, I, lay waste. desUmo, sumpsi, mpt-, 3, pick out. deveho, xi, ct-, 3, carry away; P., d&suo, 3, to fasten. go away, descend. dsuper,from above. devello, velli, vuls-, 3, pluck off. desurgo, 3, to rise up. dv51lo, I, to unveil. detector, &ris, M., discoverer. deveneror, I, to worship. detego, xi, ct-, 3, uncover, discover, devenio, vEni, vent-, 4, to come expose, lay bare, betray. down, arrive, happen. dttendo, sum, 3, to unstretch, strike devenusto, I, disfigure. (tents), relax. devergo, 3, bend downward. d6tentus, [tineo,] kept back. deversor, I, turn aside, lodge. detergeo, si, sum, 2, wipe off, deversarius, a, um, for lodgings, scour, cleanse, strip, break. fit for lodging; N., inn. deterior, deterrimus, worse, worst. deverticulum, i, N., by-path, inn, dEtermino, I, to fix bounds, limit. lodging, refuge, retreat. detero, trivi, trit-, 3, to wear away, deverto, ti, sum, 3, turn aside; P., weaken, diminish, thresh out. put up, lodge. deterreo, ui, it-, 2, to frighten off, devescor, 3, feed upon, devour. e: er, prevent, avert. devestio, 4, unclothe. 54 devexus -diffusus devexus, a, urn, bending or sloping t dicrotum, i, N., two-oared or downwarcd steep. banked boat. devictus, a, um, conquered. dictamnus (um), i M.; dittany. devincio, nxi, nct-, 4, to bindfast, dictata, &rum, N., lessons, rules. unite closely, engage, oblige. dictator, 5ris, M., Dictator, with devinctus, a. um, devoted, attached. absolute power for six months. devinco, vici, vict-, 3, vanquish. dictatorius, a, urn, dictator's. devito, I, shun, avoid. dictatfira, ae, F., dictatorship. devius, a, um, out-of-the-way, re- Dicteeus, a, urn, Cretan; of Dicte, tired, inaccessible, foolish. a mountain in Eastern Crete. devoco, I, call away or down. dicterium, i N., jest. devolo, I, fly down. dictio, 5nis, F., speech, delivery. devolvo, vi, lit, 3, to roll or pour dictito, I, to say or plead often. down; P., to sink, fall. dicto, I, to say often, dictate, comndevoro, I, devour, swallow, waste. mand, appoint, prescribe. devotio, 5nis, F., devoting, conse- dictum, i, N., word, saying, jest. crating. Dido, us (Snis), myth. founder and dev6to, I, dedicate, bewitch, invoke. queen of Carthage. devotus, a, um, devoted, attached. dido, dididi, didit-, 3, give forth. devoveo, vovi, vat-, 2, to devote, didUico, xi, ct-, 3, draw apart, sepavow, curse, execrate. rate, disperse, distribute. devulsus, [vello,] plucked off. diecula, ee, F., one little day. dextans, tis, M., ten twelfths (v. as). didrectus, (uplifted,) go be hanged. dexter, tra (tera), um, right, fortu- dies, 6i (e), day (~ 13), daylight. nate; F., right hand. diespiter, Jupiter. dexteritas, atis, F., aptness, dex- diffamo, I, defame, publish, report. terity. diffarreftio, 6nis, F., divorce. dextrorsum (-sus), to the right. differentia, Ae, F., diversity. di (dei, dii), pl. gods, (~ 10, 7). differo, distuli, dilat-, delay, disDia, ae, F., old name of Naxos. perse, publish, defame, differ. tdiabathrum, i, N., slipper. differtus, a, um, stuffed, crammed. tdiaconus, i, N., attendant. difficile, with difficulty. f diadgma, atis, diadem. difficilis, e, difficult, obstinate. t diaetas, Ae, F., way of life, abode. difficultas, Otis, F., trouble, distress. t dialecticus, a, um, of debate. diffidentia, se, F., distrust. Dialis, e, of Jupiter; ethereal. diffido, fisus, 3, to distrust. t dialogus, i, M., dialogue. diffindo, fidi, fiss-, 3, cleave asunDiana, ee, (Gr. Artemis), goddess der, divide, defer. of the Moon and of Hunting. diffingo, 3, undo, mar, make over. diarium, i, N., day's record or diffisus, a, um, distrustful. allowance; pl., wages. diffiteor, [fateor,] 2, deny, disavow. t diatretus, a, um, open-work. difflo, I, blow away. tdibaphus, a, um, double-dyed diffLuo, 3,oflow abroad, dissolve. (purple); an office. diffringo, fract-, [frango,] 3, break dic, imper. of dico, say. apart, shatter. dica, Ee, F., lawsuit. (j) diffugio, filgi, 3, flee away, scatter. diccitas, atis, F., pertness, banter. diffugium, i, N., dispersion. dicax, acis (-culus), keen, sarcastic. diffundo, fiidi, fils-, 3, pour forth, dicis causE, forform's sake. spread, diffuse, cheer, unbend. dico, I, dedicate, devote, proclaim. diffusio, 5nis, F., cheerfulness.. dico, xi, ct-, 3, say, call, tell, mean. diffusus, a, um, widespread. digero - dirus. 55 digero, gessi, gest-, 3, divide, dis- dimico, I, tofight, contend. tribute, arrange, dissolve. dimidio, I, to halve. digestio, 6nis, arrangement. dimidius, a, um, half; N., the half. digitus (-ulus), i, M., finger, toe, diminuo, 3, break to pieces. inch, twig, or small bough. dimissio, 6nis, F., sending forth. digladior, I, fight fiercely. dimitto, misi, miss-, 3, send forth, dignanter, courteously. let go, disband, abandon. dignatio, 5nis, F., holding worthy, dimoveo, mnvi, m6t-, 2, put aside, dignity, reputation. divide, disperse, dismiss. dignh, worthily. Dindymus, i, (-a, 6rum), a mt. in dignitas, atis, F., dignity, honor. Mysia, sacred to Ceres. dignor, I, hold worthy, deign. dinumeratio, Onis, F., reckoning. dignosco, 3, to distinguish, discern. dinumero, I, reckon up, count out. dignus, a, um, worthy, fit, proper. diobolaris, e, worth two farthings. digredior, gressus, [gradior,] 3, Diomedes, is, a Greek hero at turn aside, depart. the siege of Troy, s. of Tydeus. digressio, 6nis, F.; -SUs, US, M., DionE, es, mother of Venus. departure, separation. Dionysius, i, tyrant of Syracuse, dii, deorum, M. pl., gods. B.c. 430-367; his son and sucdljidico, I, judge, decide, discern. cessor, expelled B.C. 344dijungo —disjungo, disjoin. Dionysus (os), i, the Greek name dilbidus, a, um, perishing. of Bacchus. dilabor, lapsus, 3, slip, fall or mnelt tdiota, ae, F., wine-jar. away, disperse, decay. t diploma, atis, N., official letter. dilacero, I, tear to pieces. dipondius (um), i, M., two pounds..dilanio, I, tear, mangle. tdipsas, adis, F., viper. dilapido, I, throw away. diradio, I, spread in rays. dilargior, 4, give lavishly. Dira, arum, F., the Furies. dilltio, 6nis, F., delay. Dirce, es, F., a fountain near dilato, I, expand, extend. Thebes; (adj. -caus, a, um). dilator, oris, M., delayer. directio, onis, F., straightening. dilatus, [differo,] spread abroad. directo (te), straight, directly. dilectus, [diligo,] beloved. directus, [dirigo,] straight-out, level. dlligens tis, attentive, diligent. diremptus, [-Imo,] taken away. diligentia, ae, F., diligence, thrift. direptio, onis, F., pillage. diligo, lexi, ct-, 3, to love, esteem. direptor, oris, M., robber. dillcesco, luxi, 3, dawn, shine. direptus, [-ripio,] snatched. dilicidus, a, um, clear, evident. diribeo, 2, lay apart, sort (votes). dillculum, i, N., daybreak, dawn. dirigo, rexi, rect-, [rego,] 3, guide, dilhdium, i, N.. respite, intermission. I straighten, direct, guide, arrange. diluo, ui, uit-, 3, to wash, dissolve, 1 dirimo, emi, empt-, [emo,] 3, to weaken, dilute, remove. part, divide, delay, interrupt. dilutus, a, um, watered, weakened. diripio, ui, ept-, [rapio,] 3, plunder, diluvies, ei, F.; -ium, i, N., flood, destroy, tear to pieces. deluge, inundation, destruction. diritas, atis, F., fierceness, mistdimachae, drum, F., dragoons. fortune, cruelty, mnischief. dimdno, I, flow, spread. dirumpo, ruipi, rupt-, 3, break to dimetior, mensus, 4, nieasure out. pieces, burst asunder. dimRto, I, to mark or stake out. diruo, ui, fit-, 3, scatter, destroy. dimicatio, onis, F., contest, strug- dirus, a, um, fierce, dreadful, illgle, battle, encounter. boding; F., pl. evil oniens. 56 dis - dissensio. Ldls-, apart, all apart. disertus, [dissero,]fluent, eloquent. Dis, Ditis, a name of Pluto. [disf-=diff-. dis, ditis, rich, fertile =-dves. disjicio, jeci, ject- [jacio,] 3, scatdiscaveo, 2, beware, keep clear. ter, disperse, destroy. discedo, cessi, cess-, 3, depart, disjunctio, 6nis, F., separation, forsake, cease, pass away. opposition, diversity. disceptatio, onis, F., discussion. disjunctus, a, um, remote. disceptator, oris, M., umpire. disjungo, nxi, nct-, 3, unyoke, sepdiscepto, I, dispute, decide, discuss. ara e, removle, wean. discerno, crevi, cret-, 3, distin- dispalor, I, to straggle. guish, divide, decree. dispando, sum, 3, spread, expand. discerpo, psi, pt-, [carpo,] to pull dispar, paris, unlike, unequal. to pieces, scatter, disperse, destroy. disparilis, e, unlike. discessio, onis, F.; -ssus, US, M., disparo, I, separate, differ. separation, removal. dispartio=dispertio, 4, divide. discidium, i, N., separation, divorce. dispello, puli, puls-, 3, drive away, discinctus, a, urn, ungirt, slack. scatter, disperse. discindo, cidi, ciss-, 3, cut asun- dispendium, i N., cost, damage. der, dlivide, disperse. dispendo, 3, to weigh out. discingo, nxi, nct-, 3, to ungird, dispensatio, 6nis, F., management, cashier, disarm. charge, superintendence. disciplina, ae, F., discipline, skill, dispensator, oris, M., mvanager. habit, learning, system. dispenso, I, pay out, regulate, ardiscipulus, i M. (a, We, F.), learner. range, dispense. discissus, [scindo,] cleft. disperdo, didi, dit-, 3, to waste, dediscliido, si, sum [claudo,] 3, stroy, spoil, ruin. keep apart, conine, divide. dispereo, ii. 4, to be undone. disco, didici, 3, learn. dispergo, si, sum [spargo,], tdiscobolus, i, M., quoit-thrower. scatter. discolor, oris, parti-colored. dispertio, 4, distribute, divide. discordia, ae, F., variance, strife. dispesco, 3, to divide, separate. discordo, I, be at variance. dispessus, [pando,] spread out. discors, dis, discordant, harsh. dispicio, spexi, spect-, 3, discern, discrepo, ui, I,jar, disagree, differ. perceive, reflect on. discretus, [cerno,] parted. displiceo, ui [placeo,] 2, displease. discrimen, inis, N., difference, displodo, [plaudo,] 3, spread out. crisis, peril, division, decision. dispono, posui, posit-, 3, set in discrimino, I, divide, distinguish. array, distrib~ute, put in order. discrucio, I, torment; P., be vexed. dispositio, 5nis, F., arrangement. discumbo, cubui, cubit-, 3, re- dispositus, a, um well-ordered. cline (at table), go to bed. dispudet, 2, it shames greatly. discupio, 3, desire greatly. dispulsus, [pello,] dispersed. discurro, cucurri, curs-, 3, run dispungo, xi, 3, balance accounts. about, go to and fro, discourse. disputatio, nlis, F., discussion, discursus, us, N., running about, debate, dispute, argument. conversation, discourse. disputo, I, dispute, debate, tell. t discus, i, M., disk, quoit, round dish. disquiro, 3, [quzero,] search out. discussio, Onis, F., shaking, exami- disrumpo=dirumpo, to break off nation, discussion. disseco, ui, sect-, I, cut to pieces. discutio, cussi, cuss-, [quatio,] 3, dissemino, I, spread abroad. shatter, disperse, frustrate. dissensio, Olis, F., disagreement. dissensus - divexo. 57 dissensus, us, M., discord. i distinctus, a, um, marked, distinct. dissentio, si, sum, 4, disagree, dis- distineo, ui, tent- [teneo,] 2, hold sent, differ. apart, divide, perplex, detain. dissepio, psi, pt-, 4, to fence off. distinguo, nxi, nct-, 3, to mark, dissero, sit-, 3, sow, scatter. distinguish, part, diversify, adorn. dissero, rui, rt-, 3, set apart, dis- disto, I, be distant or apart, differ. course, examine, argue, discuss. distorqueo, torsi, tort-, 2, wrench, disserto, I, to discourse, discuss. twist, torture. dissideo, edi, ess- [sedeo,] 2, dis- distortio, onis, F., writhing, twisting. agree, be apart. distortus, a, umrn twisted, deformed. dissidium, i, N., breach, discord. distractio, 6nis, F., division, disdissilio, ui, [salio,] 4, leap or fly cord, selling in parcels. apart. distractus, a, umn, divided, perdissimilis, e, unlike. plexed. dissimiliter, differently. distraho, xi, ct-, 3, to draw apart, dissimilitudo, inis, F., unlikeness. divide, peyplex, sell in parcels. dissimulanter, clandestinely. distribuo, ui, fit-, 3, deal, distribute. dissimulatio, onis, F., dissembling, distribUtio, onis, F., division. concealing. districtus, a, um, severe, busy. dissimulator, oris M., dissembler. distringo, nxi, ct-, 3, stretch apart, Oissimulo, I, to conceal, disguise. restrain, occupy, molest. dissipatio, 5nis, F., dispersion, ruin. disturbo, I, confuse, destroy, thwart. dissipo, I, scatter, disperse, rout. ditesco, 3, grow rich. dissitus, [sero,] scattered, remote. ditio, onis, F., sway, authority. dissocio, I, disjoin, estrange. ditior, [dis,] richer. dissolute, negligently. dito, I, to enrich. dissolutio, 5nis, F., dissolvinq, de- diu, -tius, -tissime, long (in time), stroying, ceasinf, refutation,firailty. long ago, in the day-tile. dissolfitus, a, um, loose, careless. diurnus, a, urn, daily, of a day. dissolvo, vi, solilt-, 3, loosen, pay, dius=divus, divine. dissolve, destroy, refute.. diUtinus, (-turnus), a, um, longdissono, I, disagree. continued. dissonus, a, uml, discordant. diitius, longer, too long. di'ssors, tis, of other fate. dijiturnitas, atis, F., long duration. dissuddeo, si, sum, 2, dissuade, diva, a, F., goddless. advise against, resist. divdlis. e, divine, imperial. dissuasor, 6ris, M., opponent. diverico, I, to spread asunder. dissuavior, i, kiss fondly. divello, ii, vuls-, 3, rend or pluck dissulto, I, burst asunder. apart, dissolve, destroy. dissuo, 3, unstitch, part gently. divendo, dit-, 3, sell in parcels. distabe3co, bui, 3, melt away. diverbero, I, strike apart, divide. distaedet, 2, it greatly wearies. diverbium, i, N., dialogue (of play). distans, tis, differing. diverse, diQferently. distantia, ae, F., distance, difference. diversitas, atis, F., difference, condistendo, di, turn, 3, stretch out, tradiction, disagcreement. fill, extend, divide, distract. diversus, a, um, facing different distentus, a, um, full; busy. ways, unlike, hostile, apart. distermino, I, to divide. diverto, ti, sum, 3, turn aside, sepdistero, trivi, 3, bruise, grind. arate, diverge, differ. distinctio, onis, F., difference, sep- dives, itis, rich. Oration, distinction, ornament. divexo, i, rend asunder. 58 divi - dubitatio. divi, orum, pl., gods. domntor=domitor, tamer. dividia, ae, F., discord, division. domesticus, a, urn, of the house, divido, isi, is-, 3, divide, distribitte, falziliar; pl., inmates, servants. separate, distinguish, break through. domicilium, i, N., dwelling, abode. dividuus, a, um, separate, divisible. domina, as, F., mistress, lady. divinitio, onis, F., divining, pre- donin tio, onis, F., lordship, tyrdicting, examination. anny, dominion, absolute power. divinitas, atis, F., divinity, divining. dominatus, us, M., rule, souereignty. divinitus,providentially, admirably. dominium, i, N., property, banquet. divino, I, to divine, foretell. dominor, I, to rule, be master. divinus, a, um, divine, prophetic, dominus, i, N., lord, master, owner. inspired, admirable; M., diviner. domito, I, tamne, break (as cattle). divisio, onis, F.,parlition,portion. domitor,. oris, M.; -trix, icis, F., divisor, oris, M., divider, election- tamer, conqueror. eering agent. domnus=-dominus, master. divlsUra, ae, F., cleft, division. domo, ui, it-, I, to tame, subdue. divisus, [divido,] parsed. domus, us (i), F., house, hoinle, ftmdivitia, arum, F., riches, wealth. ily (~ 12, 2); domi (ui), at home. divortium, i, N.; [verto,] parting d6narium, i, N., temple, treasureof the ways, divorce. chamber, votive gift. divulgdtus, a, urn, wide-spread. donatio, 5nis, F., gift, reward. divulgo, I, make public. donntivum, i, M., gift, largess. divulsus, [vello,] I, torn apart. donec (donicum), until, while. divus, a, um, divine; N., the sky; dono, I, to give, bestow, present. sub divo, in the open air. donum, i, N., gift, votive offering. do, dare, dedi, datum, i, give, per- t dorcas, adis, F., gazelle. mit, bestow, grant, deliver, tell. Doricus, a, um, poetic for Greek. doceo, ui, ct-, 2, teach, tell. DSris, idis, a sea-goddess; the Sea. docilis, e, teachable. dormio, 4, to sleep, be at ease. docilitas, atis, F., teachableness. dormisco, 3, go to sleep. doctor, 6ris, M., teacher. dornmitr, I, be sleepy, nod. doctrina, a, F., teaching; learning. dorsum, i, N., back, slope. doctus, a, um, learned, skilled. dos, dotis, F., dowry, marriage-pordocumentumrn, i, N., proof, pattern. tion, quality, endowment. Dodona, as, F., a city in Epirus,. dotnlis, e, of dowry. famous for an oracle of Jupiter. dotatus, a, um, well-endowed. dodrans, tis, M., 9 ounces; 4, (v. as). doto, I, to endow. t dogma, tis, N, opinion, decree. t drachma, ae, F., drachm (coin or dolabella, as, F., hatchet. weight, about I6 cents). dolabra, as, F., axe, mattock. f draco, onis, M., dragon. dolens, tis, paixnful. t drnima, atis, M., a drama, play. dolenter, with pain or grief. drapeta, e, M., runaway. doleo, ui, it-, 2, to grieve, suffer or t dromas, adis, M., dromedary. give pain. druides, um (-ae, irum), M., druids. d5lium, i, N., cask, tub, jar. druipa, as, F., an over-ripe olive. dolo, I, to hew, cudgel, fashion. dryades, um, F., wood-nymphs. t dolo, onis, M., staft; stinq. Dryopes, people of Epirus. Dolopes, um, people of Thessaly. dualis, e, containing two. dolor, oris, M., pain, grief. dubitanter, hesitatinglyl. dolosus, a, urn, crafiy, decitful. dubitatio, Onis, F., doubt, hesitadolus, i, M., deceit, craft, guile. tion, uncertainty. dubito - echo. 59 dubito, [duo,] I, to doubt, waver. duresco, dUrui, 3, grow hard. dubius, a, um, doubtful, wavering, direta, a, F., bath-tub. perilous; N., doubt, danger. duiriter, hardly, sternly. ducdni, ae, a, two hundred each. dtiritas, [xtis, F., hardness, harshducenti, ae, a, two hundred. ness. ducEnties (-ens), 200 times. diritia, ae, F., hardness, cruelty. dilco, xi, ct-, 3, lead, guide, con- duriusculus, a, um, rather hard. struct, reckon, endure, protract, diiro, I, harden, inure, endure, stay. receive, admit, marry (a wife). dUrus, a, um, hard, stern, rude, cruel. ductim, by draughts. duumviri, pl. N., board of two, ductio, 5nis, F., drawing away. (on criminal or naval matters). ducto (-tito), I, lead, deceive, take dux, dficis, M., leader, guide, chief home (marry). t dyas, adis, F., the number two. ductor, 6ris, M., leader, guide. t dynamis, is, F., plenty, power. ductus, us, M., guidance, outline, t dynastes, as, M., ruler. command. Dyrrachium (Gr. Epidamnus), diidum, some time ago. Durazzo, on the coast of Epirus. duellum==bellum, war. dyspepsia, ae, F., indigestion. duim, pres. subj. of do, give. dyspncea, ae, dificulty of breathing. dulcedo, inis, F., sweetness, charm. dulcesco, 3, to grow sweet. dulcis, e, sweet, pleasant, dear. E. dulcitUido, inis, F., sweetness. Diilichius, a, um, 9f Ulysses (or e (ex), out of, from. Dulichium, a small island near ea, [is,] by that way. Ithaca). eapse, [ipse,] herself, same. dumr, while, until, provided. edtenus, so fir. dfimEtum, i, N., thicket. t ebenus (urM), i, F., ebony. dummodo, provided that. 9bibo, bi, bit-, 3, drink up or out. dim6sus, a, um, bushy, brambly. 6bito, I, to go forth. dumtaxat, exactly, only, however, 6blandior, 4, get by flattery. so far, at least. eboreus, a, um, of ivory. dimus, i, M., bush, bramble. Ebrietas, atis, F., drunkenness. duo, ae, o (~ 18, i, 2), two. Ebrio, I, make drunk. duodecies, twelve times. Ebriolus, a, um, tipsy. duodecim, twelve. 6bri6sus, a, um, given to drink. duodecimus, a, urn, twelfth. Ebrius, a, um, drunk, intoxicated. duodeni, ae, a, 12 each, by twelves. 9bullio, 4, boil up or away. [duode-, minus two, (as in duode- ebulus, (um), i, M., dwarf-elder. viceni, -viginti, eighteen). ebur, 6ris, N., ivory. duplex, icis, double, crcfty. eburdtus, a, um, inlaid with ivory. duplicarius, a, um, doubly paid. eburneus (-nus), a, um, of ivory. duplicatio, 6nis, F., doubling. ecastor, by Castor! duplicitas, dtis, F., deceit. ecce, behold! (also as eccum, ecduplico, I, to double, repeat. cam, eccillum, &c). duplus, a, urn, twice as much. eccere! by Ceres. dipondius, of two pounds. t ecclesia, ae, F., assembly, church. dUlracinus, a, um, hard-berried. t ecdicus, i, M., solicitor. diramentiilr, i, N., hardening. ecfero=effero, bear off. tdiirateus, a, um, wooden. t echinus, i, M., hedgehog, burr, bowl. diiratio, onis, F., endurance. t Echo, us, F., echo. 60 ecloga - egestas. tecloga, Be, F., choice selection. effercio, fert-, I, to stuff, cram. Scontra, on the contrary. effero, efferre, extuli, Elat-, bear ecquando, whether ever. forth, produce, proclaim, exalt. ecquis, qua, quid, whether any. effero, I, make wild or savage. ecquo, whither. effertus, [farcio,] stuffed. t ectypus, a, umrn, copy (in relief). efferus, a, um, very wild, savage. eculeus, i, M., colt, rack. effervo (-esco), fervi, 3, to boil up, edacitas, atis, F., greediness. boil over, rage, swarm. edax, acis, [edo,] devouring. effetus, a, um, having borne or Edento, I, dash out the teeth. yielded, exhausted (by bearing). 6depol, by Pollux. efficax, acis, effectual. edera=hedera, ivy. efficio, feei, feet-, [facio,] 3, bring 6dico, xi, ct-, 3, declare, publish, to pass, make, form, yield, prove. appoint, establish, ordain. effigies, 6i, F., copy, image, portrait. edicto, I, proclaim, publish. effingo, nxi, ct-, 3, to form, fashion. Edictum, i, N., ordinance. effiagito, I, demand urgently. edisco, didici, 3, learn thoroughly. efflictim, to death, desperately. 6dissero, rui, rt-, 3; -rto, I, to set effligo, xi, ct-, strike down or dead. forth, explain, unfold, relate. efflo, I, blow or breathe out. 6ditio, 5nis, F., giving forth, pub- effiresco, rui, 3, to blossom. lication, exhibition, birth. effluo, xi 3, flow out, get abroad, editor, &ris, M., producer, exhibiter. go forth, pass away, disappear. edo, didi, dit-, 3, give forth, pub- effluvium, i, N., outflow, outlet. lish, utter, declare, produce. effodio, fodi, foss-, 3, dig or tear edo, (esse, ~ 37, v.), 6di, es-, 3, eat, out, dig up. devour, squander. effcetus==effetus, exhausted. edo, 5nis, M., glutton. effor, I, speak forth, utter. edoceo, cui, ct-, 3, instruct or in- effractor, &ris, M., burglar. form thoroughly. effrenus (-niatus), a, urn unbridled. 9dolo, I, hew out, polish, prepare. effringo, fregi, fract-, [frango,] 3, 9domo, ui, it-, I, to tame, subdue. break out or open. Ed6llus, a, um, Thracian. effugio, fugi, 3, to flee, escape, shun. 6dormio, 4, sleep off, or out. effugium, i, N., flight, refuge. Educatio, 5nis, F., training, breed- effulgeo, si, 2, shine forth, glitter. ing, education. effultus, [fulcio,] propped, stayed. educator, 6ris, M.; -trix, lois, F., effundo, ffidi, fs-, 3, to pour forth, trainer. shed, let go; P., indulge in. 6duco, I, educate, train. effuse, far and wide. gdiico, xi, ct-, 3, lead or draw efffisio, 5nis, F., pouring out, proforth, summon, erect, put to sea. fusion. edilis, e, eatable; N., pl. food. effisus, a, um, wide-spread, profuse. Ediirus, a, um, very hard. efffitio, 4, prate, babble. effarcio=-effercio, cram. 6gelidus, a, urn, lukewarm, cold. effatus, [for,] pronounced, estab- egens, tis, needy, lacking. lished, determined. egEnus, a, um, destitute, void, needy. effectio, 5nis, F.; -tus, iUS, M., egeo, ui, 2, to need, lack, want. doing, effecting. Egeria, ae, nymph of a grotto near effector, &ris, M.; -trix, tricis, F., Rome, wife and counsellor of doer, producer, author. Nula. effeminatus, a, um, womanish. egero, gessi, gest-, 3, carry forth. effemino, I, to weaken, effeminate. egestas, atis, F., poverty, need. egestio - emano. 61 egestio, onis, F., carrying forth, Eleusinus, a, um, of Eleusis, a emptying, wasting. town of Attica, famous for the ego, mei, mihi, me, I. mysteries of Ceres. egomet, I myself. glevatio, 6nis, F., disparaging. 6gredior, gress-, 3, go forth, mount, glevo, I, lift up, lighten, impair. wander, march out, go beyond. Slices, um, M., trench, train. SgregiS, excellently. Slicio, licui (lexi), licit-, 3, draw EgrSgius, a, um, [grex,] excellent, out, allure, entice, callforth. eminent, distinguished. Slido, si, sum, 3, dash out, crush. egressus, us, M., a going forth. Eligo, lgi, lect-, [lego,] 3, select. 9gurgito, I, pour out, squander. limino, at-, I, turn out of doors. ehem (of joy or suprise), ha! Slimo, I, to polish, finish. eheu (of grief or pain), ah! linguis, e, dumb, mute. eho (of command or reproof), ho! Eliquo, I, strain, pour, melt. eia (eja), ha! ho! come on! Elis, idis, F., the W. district of Zjaculor, I, hurl forth. Peloponesus. ejectio, onis, F., casting out. Elus, a, um, of Elis, or Olympia. 9jecto, I, to cast forth. tlisio, onis, F., striking out. Zjero=-ej ro, reject. Elissa, a, a name of Dido. ejicio, jSci, ject-, [jacio,] 3, to cast lisus, [Zlido,] crushed, forced out. out, throw forth, run aground. Elixus, a, urn, boiled, soaked. ejulatio, onis, F.; -tus, US, M., t ellychnium, i, N., lamp-wick. wailing, lamentation. 0loco, I, hire or let out. 9julo, I, to wail, lament. elocutio, onis, F., oratory. ejuncidus, a, um, lean, slender. elogium, i, N., maxim, clause. Ejiro, i, reject, abjure. gloquens, tis, eloquent. bjusmodi, of that sort. Eloquentia, ae, F.; -quium, i, N., labor, lapsus, 3, slip away, escape, eloquence. disappear, pass away. eloquor, cut-, 3, speak out, declare. 9lab6ro, I, take pains, work out. liceo, xi, 2, shine forth, come to elanguesco, gui, 3, slacken, relax. light. Slate, loftily, proudly. gluctor, I, to struggle out, win. elatio, 6nis, F., bearing-out for Elicubro, I, compose laboriously. burial, uplifting, passion. elido, si, sum, 3, wash out, win (at glatus, [effero,] proud, lofty. play), parry, delude, mock. elavo, lavi, laut- (16t-), I, wash out. lugeo, xi, 2, to mourn the full time. elecebra, as, F., allurer. Slumbis, e, weak in the back. glectilis, e, choice, dainty. eluo, ui, ut-, 3, wash off, get rid of. electio, 5nis, F., choice, election. 9l1itus, a, um, insipid, watery. glecto, I, worm out, select. Slfitrio, I, wash out, draw off Electra, as, d. of Agamemnon. gluvio, 5nis; -ies, em, e, F., washing t electrum, i, N., amber. off, overflow, chasm. glectus, a, um, choice, select. Elysium, i, N., the abode of the glegans, tis, fine, elegant, luxurious. blest in the world below. elegantia, as, F., elegance, grace. Emacio, at-, I, make lean. t elegi, &rum, M.; -gia, as, F., elegy. 6maculo, I, clear of stains. elementa, 6rum, M., elements, rudi- 6mancipatio, 6nis, F., release (of ments, beginnings. a son from the father's power). t elephantinus, a, um, of ivory. emancipo, I, emancipate, transfer. t elephas, antis; -phantus, i, M., e-maneo, 2, stay outside, overstay. elephant, ivory. rnmano, I, flow out, spread. 62 Emathia - enubo. Emathia, ae, poetic for Macedonia emptus, [emo,] bought. or Thessaly. 6mulgeo, sum, 2, drain, exhaust. emax, 5cis, eager to buy. 6munctus, a, um, cleaned out. temblema, atis, N., inlaid work. emundo, I, clean thoroughly. tembolium, i, N., interlude. emungo, nxi, nct-, 3, to clean out. Emenddtio, 5nis, correction. muiinio, 4, jbrt/Jy, protect, furnish. Emenddtor, oris, M., amender. en! behold! comee! Emendatus, a, um, jfultless. ~narrdbilis, e, explainable. Emendico, I, get by begging. 6narro, I, tell, declare, interpret. Emendo, I, to correct, improve. enascor, nat- 3, spring or sprout 6mensus, [metior,] traversed. up, be born. ementior, 4, utter Jflsely, pretend. Enato, I, swim away. Emercor, I, to purchase, bribe. 6ndvatus, a, um, performed. emereo, ui, it-, (-or), 2, to earn, andvigo, I, sail away, or over. win, serve out one's term. t encaustus, a, um, burnt-in. $mergo, si, sum, 3, bring or come Enceladus, i, a giant buried under to light, rise, emerge, get clear. Mount Etna. emeritus, a, um, worn out. t encytus, i, M., cake, pastry. emersus, us, M., an emerging. [endo-=indu- or in- (im-). 6mrtior, 4, measure out, traverse. tendromis, idis, F., coarse cloak. 6meto, 3, mow down. Endymion, 5nis, myth. prince of emico, ui, I, spring or show forth. Caria, loved by Diana. 6migro, I, depart, remove. -neco, cui, ct- (cit-), I, to kill, exeminitio, 5nis, F., threat. haust, torment. Eminens, tis, prominent, lofty. gnectus, a, um, killed. -=minentia, a, F., prominence. enervis, e, nerveless, weak. Emineo, ui, 2, standforth, extend. enervo, I, unnerve, weaken. 6minor, I, declare with threats. - nico- = neco, kill. Eminulus, a, urn, projecting. enim, for, surely, for instance. mrinus, at a distance. Enipeus, i, M., a river of Thessaly. emiror, I, be amazed, wonder at. 6niteo, 2; -esco, tui, 2, shine forth. emissdrium, i, N., drain, outlet. enitor, nis- (nix-), 3, to strive, climb, emissarius, i, M., scout, spy, shoot. bring bforth. emissio, onis, F., sending-forth. gnixg (im), strenuously. emitto, misi, miss-, 3, send forth, enixus, a, urn, in earnest, having cast away, let go, release. given birth, toiling, striving. emo, Emi, empt-, 3, to buy, get. Enna, as, F., a town of Sicily, emnlior, 4, bring out, stir up. where Proserpine was stolen. emollio, 4, soften, weaken. Ennius, i, the earliest Roman Emolo, it-, 3, grind up. poet, B.C. 239-I69. emolumentum, i, N., effort, gain. Eno, I, swim away, traverse or esemoneo, ui, it-, 2, admonish. cape by swimming. 6morior, mortuus, 3, die, perish. gnoddtZ, clearly, plainly. emoveo, m6vi, mot-, 2, remove, Enodis, e, [nodus,] smooth, clear. push out, shake, rack. 9nodo, I, tofree from knots, explain. emplastro, I, to bud, graft. Enormis, e, irregular, immense. emplastrum, i, N., bark, plaster. enotesco, tui, 3, become known. temporium, i, N., market. l noto, I, to mark, note. empticius, a, urn, boughten. ensis, is, M., sword, blade. emptio, 6nis, F., purchase. Enfibo, psi, 3, marry out of one's emptor, oris, M.; -trix, F., buyer. rank or home. enucleatus - erodo. 63 Onucleftus, a, um, clear, pure. equa, Me, F. (d. pl., abus), mare. enucleo, I, clear from husk or equarius, a, um, ofhorses, M., groom. kernel, explain. eques, itis, M., horseman; pl., cavenumeratio, Onis, F., numbering. alry; knights (a Roman order). Enumero, I, counlt, reckon. equester, tris. e, of the cavalry or nulncio (tio), I, declare, report. knights, equestrian. enutrio, 4, nurture, support. equidem, indeed, no doubt. eo, ire, ivi, Rtum (~ 37, vi), go,pass. equile, is, N., horse-stall. eo (abl.), as, by so much. equinus, a, um, of horses. eo, thither; eodem, the same way. equiso, onis, M., groom, hostler, tE6s, F., dawn, East. equitatus, us, M., cavalry. t eous, a, urn, of morning; eastern. equito, i. to ride, bestride. Epaminondas, ze, a, Theban gen- equuleus, i, M., colt, rack. eral slain at Mantinea, B.C., 362. equus (ecus), i, M., horse. tephebus, i, M., a youth (i8 to 20). era=hera, mistress. t ephemeris, idis, F., diary. ridlicitus, root-and-branch. Ephesius, a, um, of Ephesus, a gradico, i, root out, wear out. city of Ionia; or of Diana, erado, si, sum, 3, scrape off; erase. whose chief temple was there. Erato, F., the lyric Muse. tephippium, i, N., horse-cloth, sad- tErebus, i, M., Darkness, (name of die, housing, caparison. the lower world). t ephorus, i, M., a Spartan magis- Erechtheus, i, myth. k. of Athens. trate, of a board of five. erctum-=herctum, inheritance. Ephyreius, (-zeus), a, urn, of Eph- erecte, boldly. yra (e), or Corinth. erectus, [erigo,] upright, lofty. tepibata, ae, M., a marine. erepo, psi, 3, creep away. t epichysis, is, F., pitcher. ereptio, 5nis, F., seizure. t epicopus, a, um, with oars. ereptor, oris, M., plunderer. t epicrocum, i, N., thin, transparent. ereptus, [Eripio,] snatched. Epidaurus, i, F., a city of Argolis. Eretria, ee, a city of Euboea. t epigramma, tis, N., an inscription, erga, towards, opposite. epigram. ergastulumrn, i, N., work7house,prison. tepilogus, i, M., conclusion. ergo, therebfore (~ 43, 5), then. Epirus (os), i, F. (mainland) the terice, es, F., heath, broom. N. W. district of Greece. Erichthonius, i, myth. k. of Athens, tepiscopus, i, N., overseer. son of Vulcan; also a king of t epistola (ula), e, F., letter. Troy, son of Dardanus. tepistomium, i, M., cork, bung. ericius, i, M., hedgehog, abattis. tepitaphium, i, N., funeral oration. Eridanus, i, M., the river Po, in t epithalamium, i, N., nuptial song. North Italy. t epitheca, e, increase. erigo, rexi, rect-, 3, to set up, rouse, t epityrum, i, N., olive-conserve. cheer, excite. t epodos, i, M., alternate verse. erilis=herilis, of the master. t epops, 6pis, M., hoopoe (bird). Erigone, es, myth. d. of Icarius, tepos, N., an heroic poem. changed to the constell. Virgo. epoto, avi, pat-, I, drink off or up. tErinnys, yos, F., a Fury. epuldris, e, of banquets. Eriphyla, ae (e, es), myth. d. of epulo, Onis, M., guest at feasts. Talaus, wife of Amphiaraus. epulor, I, to feast, eat, banquet. eripio, ui, rept-, [rapio,] 3, snatch epulum, i, N.; pl., epulae, arum, F., away, set free. banquet. religious feast. erodo, si, sum, 3, eat or gnaw away. 64 erogatio - evergo. erogdtio, onis, F., paying-out. t etesise, arum, M., summer tradeerogo, I, pay out, spend. winds, through the dog-days. erosio, onis, F., [rSdo,] eating away. etiam, even, also, yes, yet, indeed. errabundus, a, um, wanldering. etiamnum, till now, also; still. errdticus, a, um, ra??mbling. etiamsi, even if, although. erro, I, wander, roalm,, err, stray. etiam tum, till then, even then, still. erro, 5nis, M., wanderer, vagrant. Etrfiria, ae, W. Italy, N. of Rome. error, &ris, M., wandering, error. etsi, even if, although. grubesco, bui, 3, to redden, blush. t etymon, i, N.. root (of a word). eruca, ae, F., canker-worm, cater- t eu, euge, well! well done! pillar, cabbage. Eubcea, ae, F., a large island near gructo, I, belch, cast off the coast, N. of Athens. eructus, a, urn, inlpure, bad. t eugengus, (-iug), a, um, well-born. erUidero, at,- I, to clear of rubbish. t Eumenides, um, F., (gracious), a erudio, 4, train, polish. name for the Furies. eruditio, 6nis, F., learning. t eunlichus, i, M.. eunuch. gruditus, a, um, educated, skilled. Euphrates, is, M., the chief river Zerigo, I, smoothe from wrinkles. of Syria. erumpo, ruipi, rupt-, 3, burst forth. teuripus, i, M., channel, strait, canal. eruo, ui, ut-, 3, pluck, draw or cast Europa, ae (e, Zs), Europe; myth. out, overthrow, destroy. d. of Agenor, loved by Jupiter. eruptio, onis, F., bursting-out. Eurotas, ae, M., a river of Laconia. *erus=-herus, master. t eurus, i, M., the South-east wind. ervum, i, N., wild pea, or vetch. Eurydicg, 9s, wife of Orpheus. Erycus, a, um, of Eryx, or Venus. Eurystheus, i, myth. k. of Mycenae. Erymanthus, i, mts. of Arcadia. Euterpd, es, the muse of Music. Erythraeus, a, urn, of Erythrce, a teuxinus, a, um,(hospitable) epithet city of Boeotia; also, of Erythras, of the Black Sea (Euxine). myth. king of S. Arabia. 9vacuo, i, to empty, make void. Eryx, ycis, M., son of Venus; a Evadne, es, wife of Capaneus. mountain of W. Sicily. Zvado, si, sum, 3, go forth, turn esca, ae, F., food, bait. out, pass over. escalis, e; -arius, a, um, offood. Wvagor, I, wanderforth, extend. escendo, di, sum, [scando,] 3, to evalesco, valui, 3, grow strong. climb, mount. 6vallo, 3, to hull, winnow, cast out. escit, escunt, fut. of sum, to be. Evander, dri, myth. colonist of esculentus, a, urn, ft for food. Rome, from Arcadia. esculus=aesculus, oak. 6vdnesco, ui, 3, vanish, disappear. Csito, I, [edo,] to eat often. Cvanidus, a, um, vanishing. t esox, 6cis, M., pike, pikerel. e vanno, 3, to winnow. Esquiliae, arum, F., a hill of Rome. evans, tis, crying Evan! (Bacchus). essedum, i, N., war-chariot. Wvasto, I, lay waste, devastate. estrix, icis, F., glutton.' vax! hurrah! estur=editur, pr. pass. of edo, eat. Eveho, xi, ct-, 3, carry or lead out. esurialis, e, of hunger. gvello, velli, vuls-, 3, pluck aiway. esurio, it-, 4, to be hungry. Evenio, veni, vent-, 4, come forth, esurio, onis, M., glutton. happen, result. 6sus, [edo,] eaten. eventum, i, N.; -tus, Uis, M., event, et, and, also, even; et... et, both consequence, result.... and. 9verbero, I, beat, slap, flap, stir. etenim, for, truly, since (~ 43, I i). evergo, 3, pour forth. everriculum - excitus. 65 everriculum, i, N., drag-net. exanclo, i, draw out, endure. Everro, verri, vers-, 3, sweep out. exanimatio, o5nis, F., suffocation, Eversio, 6nis, F., overthrow, ruin. friight, breathlessness. eversor, aris, M., destroyer. exanimis, e; us, a, urn, lifeless, dead. eversus, a, um, overthrown. exanimo, I, deprive of life or breath. Everto, ti, sum, 3, expel, overthrow. exardesco, arsi, ars-, 3, to kindle, Evictus, [vinco,J vanquished. blaze out. 6videns, tis, manifest, plain, clear. exaresco, arui, 3, to dry up. Evidentia, ase, F., distinctness. exarmo, I, disarm, weaken. Evigilo, I, wake up, watch, elaborate. exaro, I, plough up, till, inscribe. evilesco, lui, 3, grow worthless. exaspero, I, roughen, sharpen. 6vincio, nxi, nct- 4, bind up, wind. exauctdro, I, discharge, cashier. dvinco, vici, vict-, 3, to vanquish, exaudio, 4, hear from afar, listen. subdue, prevail. exaugeo, 2, enlarge greatly. eviro, I, to unman. exauspico, I, take augury. Eviscero, I, disembowel. excweco, I, make blind. evito, I, avoid; put to death. excalceo, I, deprive of shoes. Evius, i, a name of Bacchus. excandesco, dui, 3, kindle, glow. evocatio, Onis, F., summons, call. excavo, I, to hollow out. Cvoco, I, to call forth, summon. excedo, cessi, cess-, 3, to go forth Evod, a joyous cry (of bacchanals). or beyond, die. evolo, I, fly or spring out, ascend. excellens, tis, lofty, eminent. evolutio, Onis, F., unrolling, reading. excellentia, ae, F., superiority. gvolvo, vi, ut-, 3, unroll, unfold. excello, ui, sum, 3, raise up, excel. evomo, ui, it-, 3, disgorge. excelsus, a, um, lofty. Evulgo, I, publish, divulge. exceptio, 6nis, F., exception. evulsio, onis, F., pulling-out. excepto, I, catch up, snuff up. 6vulsus, [evello,]plucked off or out. exceptor, 6ris, M., scribe, reporter. ex= —, out of, from, after,forth from. exceptus, [-cipio,] caught. [ex-, out, utterly, very. excerno, crgvi, cret-, i, sift out, exacerbo, I, embitter. cleanse, discharge. exactS, exactly, precisely. excerpo, psi, pt-, [carpo,] 3, pick exactio, onis, F., driving-out. out, select, except. exactor, oris, M., expeller, collector. excessus, us, M., standing-out, deexactus, [exigo,] driven out. parture, projection. exacuo, ui, Ut-, 3, sharpen, inflame. excetra, ae, F., snake. exadversum, over against. excidium, i, N.; -cidio, 5nis, F., exzedifico, I, build, construct,finish. downfall, overthrow, destruction. exaequo, I, level, equalize. excido, cidi, [cado,] 3, to fall out, exaestuo, I, boil up, ferment, glow. escape, perish, pass away. exaggerdtio, 6nis, F., heaping up. excido, idi, is-, [ceedo,] 3, to cut exaggero, I, to heap up, enlarge. off, cut down, destroy. exagito, I, stir up, rouse, disturb. excieo, civi (cii), cit-, 2; -cio, 4, t exagoga, ae, F., exportation. call forth, summon, stir up, terrify, exalbesco, bui, 3, turn white, or excite. pale with fear. excipio, cepi, cept-, [capio,] 3, to exalto, I, raise, heighten, deepen. take out or up, catch, follow. examen, inis, N., swarm, crowd. excisus, [excido,] cut off or out. examinatio, onis, F., balancing. excitatus, a, um, animated, strong. examino, I, weigh, ponder, swarm. excito, I, raise, rouse, excite, kindle. examussim, exactly. excitus, [excio,] roused. 66 exclamatio - exoletus. excla-Mntio, Onis, F., outcry. exercitio, onis, F., management. excldmo, I, to cry aloud. exercito, I, practise frequently. excliUdo, si, sum, [claudo,] 3, to exercitor, oris, M., trainer. shut out, exclude, prevent. exercitus, uis, M., host,.armny. exclisio, 5nis, F., exclusion. exesus, [edo,] consumed. excoctus, [coquo,] cooked. exhalatio, F., vapor, exhalation. excogitatio, 6nis, F., invention. exhalo, i, breathe forth, evaporate. excogito, I, think out, devise, con- exhaurio, hausi, haust-, 4, draw, trive. drain, empty, remove, exhaust. excolo, colui, cult-, 3, cultivate, exheredo, I, disinherit. improve, adorn, honor. exheres, edis, disinherited. excoquo, xi, ct-, 3, boil out, roast. exhibeo, ui, it-, 2, holdforth, disexcors, cordis, brainless. play, sustain, maintain. excrementum, i, N., siftings, refuse. exhibitio, onis, F., delivery, mainexcresco, evi, et-, 3, grow out or tenance. big, rise up, grow. exhilaro, I, gladden, refresh. 6xcrdtus, [cerno,] sifted, culled out; exhinc, hereupon. [cresco,] full-grown. exhorreo, 2; -esco, ui, 3, dread excrucio, I, torture, torment, extort. extremely, shudder at. excubice, drum, F., night-guard. exhortatio, 6nis, F., encourageexcubitor, oris, M., watchman. ment, exhortation. excubo, ui, it-, 3, lie out of doors, exhortor, I, to cheer, exhort. watch, keep guard. exigo, egi, act-, [ago,] 3, drive out, excildo, di, sum, 3, to strike out, exact, demand, fnish. hatch, forge out. exiguitas, atis, F., scantiness. exculco, I, tread out, trample. exiguus, a, urnm, little, scanty, brief. excultus, [colo,] improved. exilis, e, thin, meagre, feeble. excuratus, a, um, well cared for. exilitas, atis, F., slenderness. ex-curro, 3, run out, extend, spread. exilium=exsilium, exile. excursio, onis, F.; -sus, is, M., a eximius, a, um, select, excellent. running-out, onset, digression. eximo, emi, empt-, [emo,] 3, take excusatio, F., excuse. out, release, remove, consume. excuiso, I, to excuse, plead. exin, thereupon. excussus, a, um, stretched out, stiff. exinanio, 4, to empty, exhaust. excusus, [cudo,] struck out,forged. exinde, thence, thereafter. excutio, 3, shake off or out, search. existimatio, F., judgment, opinion, [exe=exse-. reputation. exedo, edi, es-, 3, consume, corrode, existimo (-umo), I, to judge, think. destroy. existo=exsisto, stand forth. texedra, Me, F., hall for discourse. exitiabilis (-alis), e; -osus, a, um, exemplar, iris, N., model, copy. deadly, pernicious. exemplum, i, M., image, example, exitium, i, N., going-forth, destruccopy, manner, sort. tion, ruin, mischief exemptus, [-imo,] taken out. exitus, [exeo,] past. fexentero, I, disembowel, empty. exitus, uis, M., going-out, end, death. exeo, ii (ivi), it-, 4, go forth, expire. exlex, lSgis, out of the law, lawless. exerceo, cui, cit-, 2, drive forward, exoculo, I, destroy the eyes. employ, exercise.. t exodium, i, N., after-piece, end. exercitatio, F., practice, exercise. exolesco, evi, et-, 3, to grow up, exercitatus, a, um, trained, prac- stop growing, cease, disappear. tised, agitated, troubled. exoletus, a, um, mature, dissolute. exonero - exprimo. 67 exonero, I, disburden, discharge. expers, tis, [pars,] having no share. exoptatus, a, um, longed-for. expetesso (-isso), 3, long for. exopto, I, to desire earnestly. expeto, ivi (ii),it-, 3, seek, contrive, exorabilis, e, easy to be entreated. desire, a.spr'e jbr, attain. exorbito, I, go astray, deviate. expiatio, F., expiation, atonement. exordior, orsus, 4, lay the warp, expilatio, Olis, F., plunder, pillage. begin. expilator, oris, M., pillager. exordium, i, N., beginning, warp, expilo, I, rob, plunder. introduction, treatise. expingo, pinxi, pict-, 3, to paint, exorior, ortus, I, arise, spring up. depict, describe. exornatio, F., embellishment. expio, I, expiate, atone. exorno, I, adorn, equip, supply. expiscor, I, fish out, search. exoro, I, gain by entreaty. explanatio, onis, F., making clear, exorsus, [ordior,] begun; N., be- explanation, distinctness. ginning. explano, I, flatten, mnake clear. exorsus, uis, M., beginning. expleo, evi, et-, 2, fill up, fuil. exortivus, a, um, of rising, eastern. expletus, a, urn, complete,filled up. exortus, Us, M., rising (of sun). explicatio, F., uncoiling, explaining. exos, ossis, boneless, pliant. explicatus, a, um, spread-out, clear. exosculor, I, kiss fondly, admire. explicitus, a, urn, clear, easy. exosso, I, deprive of bones or teeth. explico, avi (ui), at- (it-), I, to unt exostra, ae, F., stage-zmachinery. jbld, arrange, clear up. exosus, a, um, hating, hateful. expldo, si, sum (plaudo), 3, to texoticus, a, um, outlandish. h/oot off, drive away. expallesco, ui, 3, turn pale, dread. explorate, with certainty. expalliatus, a, um, uncloaked. explraitio, F., searching, exploring. expallidus, a, um, very pale, wan. explorator, oris, M., examiner, expalpo (or), I, get by coaxing. searcher, scout. expando, di, pass- (pans-), 3, to expliratus, a, um, established, sure. spreadforth, expand. expl6ro, I, to search, examine, reexpapillitus, a, um, bare-breasted. connoitre, test, prove. expavesco, pavi, 3, fear greatly. explosio,,nis, F., hooting-off. expectoro, I, drive froom the breast. explosus, [-plodo,] driven off. expedio, 4, bring out, release, set expolio, 4, topolish, refie, adorn..forth, arrange. expolitio, F., polishing,,refinement. expedit, it is useful, or expedient. expolitus, a, um, neat, refined. expedite, readily, promptly. expono, posui, posit-, 3, set forth, expeditio, F., excursion, discussion. ofter, expose, explain. expeditus, a, um, disengaged, light- exporrigo, rexi, rect-, 3, spread armed, without baggage, handy. out, smoothen. expello, puli, puls-, 3, thrust out exportatio, F., export, banishment. or away, reject. exporto, I, carry forth or away. expendo, di, sum, 3, weigh out, exposco, poposci, 3, ask, require. measure, pay, charge, estimate. expositio, F., exposing, expounding. experge-facio, 3, rouse, stir, excite. expostulatio, Olis, F., com2plaint. expergiscor, perrectus, 3, awake. expostulo, I, demand, conmplain. expergo, gi, git-, 3, arouse, wak/en. expresse (-sim), distinctly, strongly. experientia, ae, F., trial, experience. expressus, [-primo,] clear, distinct. experimentum, i, N., trial, proof. expretus, [spretus,] spurned. experior, expertus-, 4, to try, test. exprimo, pressi, press-, [premo,] expertus, a, um, tried, skilled. 3, press or force out, represent. 68 exprobratio - exta. exprobrdtio, F., upbraiding, blame. exsicco, I, dry up, parch. exprobo, I, to reproach, upbraid. exsigno, I, write out, record. expromo, mpsi, mpt-, 3, take out, exsilio, ui, 4, leap forth, spring up. exhibit, display, declare. exsilium, i, N., exile, retreat. expugndbilis, e, liable to capture. exsisto, stiti, stit-, 3, come or expugnatio, F., storming, capture. stand forth, exist. expugnator, M., conqueror, taker. exsolvo, vi, it-, 3, unbind, disexpugnax, icis, subduing. charge, get clear, throw aside. expugno, I, to take by assault, sub- exsomnis, e, sleepless, watchful. due, extort, effect.' exsorbeo, ui, 2, swallow up, drain, expulsio, onis, F., expulsion. exhaust. expulso, I, drive out, expel. exsors, tis, without part or lot. expulsus, [pello,] driven out. exspatior, I, expand, digress. expungo, nxi, not-, 3, prick out, exspectatio, onis, F., awaiting. erase, fulfil, adjust (accounts). exspectatus, a, um, longed for. expurgitio, F., justification. exspecto, I, wait for, anticipate. expurgo, I, cleanse, vindicate. exspergo, spers-, 3, sprinkle, scatter. expiltesco, 3, putrify. exspes, hopeLess. exputo, I, prune, examine. exspiro, I, breathe out, blow or rush exquiro, sivi, sit-, [quaero,] 3, ask, forth, expire, cease. search out, inquire. exspolio, I, to plunder, spoil. exquisite, accurately. exspuo, ui, ut, 3, spit out, expel. exquisitus, a, um, choice, excellent. exsterno, I, terrify greatly. exseevio, 4, spend one's rage. exstillo, I, to drop or trickle out. exsanguis, e, bloodless, pale, weak. exstimulo, I, goad on, impel. exsarcio, sart-, 4, patch up, mend. exstinctio, 6nis, F., annihilation. exsatio (-saturo), I, glut, satisfq. exstinctor, oris, M., destroyer. exscendo=escendo, ascend. exstinguo, nxi, net-, 3, to quench, exscindo, idi, iss-, 3, to extirpate. extinguish, annul, destroy. exscribo, psi, pt-, 3, write out, copy. exstirpo, I, uproot, pluck out. exsculpo, psi, pt-, 3, dig out, erase. exsto, I, stand Jbrth, appear. exseco, cui, ct-, I, cut out or off. exstructio, 5nis, F., structure. exsecrabilis, e, cursing, accursed. exstruo, xi, ct-, 3, heap up, build. exsecrdtio, F., solemn oath, curse. exsuctus, [sugo,] drained dry. exsecratus, a, um, detestable. exsfido, I, sweat forth, exude, toil. exsecror, I, curse, swear solemnly. exsUigo, xi, et-, 3, suck out. exsectio, F., cutting out. exsul, ulis, c., exile, wanderer. exsectus, [seco,] cut out. exsulo, I, to be in exile. exseciUtio, F.,fulJilment, discussion. exsultans, tis, skipping, diffuse. exsecfitor, &ris, M., performer, exe- exsultatio, F., leaping up for joy. cuter, prosecuter. exsulto, I, leap up, exult, revel. exsequens, tis, studious of: exsuperdbilis, e, surmountable. exsequiae, arum, F., [sequor,] exsuperans, tis, excellent. funeral rites, procession, obsequies. exsuperantia, ze, F., pre-enminence. exsequor, ciitus, 3, follow out, pur- exsuperatio, 5nis, F., exaggeration. sue, acconmplish, relate, avenge. exsupero, I, mount, surpass, overexsero, rui, rt-, 3, thrust forth, dis- power, exceed, excel, pass beyond. play, protrude. exsurdo, I, deafen, blunt. exsertus, a, um, open, conspicuous. ex3urgo. surrexi, 3, rise, stand up. exserto, I, stretch forth. exsuscito, I, rouse, excite. exsibilo, I, to hiss away. exta, 5rum, N., the internal organs. extabesco - facinus. 69 extabesco, tabui, 3, to fade, wane. exulto=exsulto, leap forth. extaris, e, of the exta. exundo, I, overflow, rush forth. extemplo (-pulo), immediately. exungo, unct-, 3, anoint, squander. extemporalis, e, extemporary.. exuo, ui, fit-, 3, put strip or cast off, extendo, di, turn (sum), 3, stretch lay aside, despoil. forth, increase, spread, extend. exiro, ussi, ust-, 3, burn up, conextentus, a, um, wide-spread. sume, patch, destroy. extento, I, stretch forth, exert. exustio, F., burning, scorching. extenuatio, F., thinning, lessening. exuviae, drum, F., spoils (stripped extenuo, I, make thin, weaken. from an enemy's body), hide. exter (-terus), a, um, outward, ex- exveho= —veho, carry off. ternal, foreign. exterebro, I, bore out. extergeo, si, sum, 3, wipe off. P. exterior, us (compar.), outer. extermino, I, drive away, banish. faba, a, F., bean. externus, a, um, outward, foreign. fabdlis, e; -arius, a, umrn of beans. extero, trivi, trit-, 3, rub out, wear fabella, Ee, F., short story or play. out or away. faber, bri (g. pl. brum), M., smith, exterreo, ui, it-, 2, strike with terror. artisan, craftsman. extexo, 3, pick to pieces, plunder. faber, bra, brum, skilful, ingenious. extimesco, timui, 3, fear greatly. Fabius Maximus, Dictator in the extinguo=-exstinguo, quench. second Punic War, B.C. 217-209. extispex, icis, diviner. fabre-facio, 3, fashion skilfully. extollo, 3, raise, uplift, defer. fabrica, ae, F., workshop, fabric, extorqueo, si, tumrn, 2, wrest away. trade, trick or crafty device. extorris, e, exiled. fabricatio, F., construction. extra, outside of, except, beyond. fabricator, 6ris, M., artificer. extraho, xi, ct-, 3, drawforth, with- Fabricius, C., consul in the war draw, release, protract, outroot. against Pyrrhus, B.C. 279. extrdneus, a, um, external, strange. fabricor (-co), I, fashion, construct. extraordinarius, a, um, beyond fabrilis, e, of a smith; N., pl. tools. the ranks, uncommon. fabula, ae, F., [for,] story, drama. extrArius, a, um, outward, strange. fabula, dim. of faba, bean. extremitas, dtis, F., end, edge. fabuldris, e; -6sus, a, um,fabulous. extr6mus (-timus), a, um, outmost, fabfilator, 6ris, M., story-teller. remotest, utmost, latest, last. fabulor, I, to talk, converse. extrico, I, disentangle, clear. facesso, i, it-, 3, do eagerly,perform; extrilidus, a, urn, dauntless. get clear, depart, retire. extrinsecus, firom abroad, outside. facete, neatly, wittily. extritus, [tero,] worn off. facftiae, arum, F., wit, fun. extrUdo, si, sum, 3, thrust forth. facetus, a, um, elegant, fine,funny. extuibero, I, to swell, raise. facies, ei, F., figure, face, appearextundo, tudi, tus, 3, to beat out, ance, aspect, pretence. strike out, devise, extort. facilis, e, [facio,] suited, apt, comexturbo, I, drive or thrust away. pliant, favoring, prosperous, easy. exfibero, I, abound, make full. facile, easily, no doubt. exudo=exsUdo, exude. facilitas, ntis, F., facility, readiness, exul= —-exsul, exile. ease, fluency, good humor. exulcero, I, fester, exasperate. facinorosus, a, um, atrocious. exululo, I, howl. facinus, 6ris, N., bold deed, crime. 70 facio - fastigium. facio, feci, fact-; P., fio, fieri, fac- famelicus, a, um, famished. tus, make, do, perform, practise, fames, is, F., hunger, need, greed. esteem, assume, cause; fit, it hap- frmigerdtio, 5nis, F., rumor. pens, is usual; fiat, so be it. famigerator, oris, M., tale-bearer. factio, onis, F., making, doing, rank, famigerdtus, a, um, celebrated. party, class, faction. familia, ae, F., body of slaves, famfactiosus, a, um, factious, seditious. ily, household, company, clan. factito, I, keep doing, practice, make. familidris, e, of servants or family, factor, 6ris, M., doer. intimate, friendly; M., friend. factura, ae, F., doing, deed. familidritas, atis, F., intimacy. factus, [facio,] done; N., deed. familiariter, by families, familiarly. factus, us, M., doing, making. famosus, a, um, of good or illfame. facula, ae, F., [fax,] torch, link. famuldris, e, of servants or service. facultas, atis, F., opportunity, sup- famulitus, is, M., servitude. ply, power, abundance, resource. famulor, I, to serve, be a servant. facundd, eloquently. famulus, a, um, serving, servicefacundia, ae, F., eloquence. able; M., F., servant. facundus, a, um, fluent, eloquens. fandticus, a, um, inspired, rapt. faecula, ae, tartar (of wine). fanum, i, N., shrine, temple. faeculentus, a, um, full of dregs. far, farris, N., spelt (a grain), meal. Faesula, arum, F., Fiesole, a hill- farcimen, inis, N., sausage. town near Florence. farcio, si, tum, 4, to stuf; cram. fax, cis, F., lees, dregs, brine. farfarus, i, M., colt's-foot (a plant). faginus (-eus), a, um, of beech. farina, ae, F., meal, flour, substance. tfagus, i, F., beech-tree. farrtgo, inis, F., mixed fodder (for fala, a, F., scaffolding, scaffold. cattle), medley. faldrica, a, F., Jire-ball. farririus, a, um, of grain; N., pl. falcarius, i, M., scythe-makcer. granary. falcatus, a, um, scythe-hung or farratus (-eus), a, um, ofcorn, grain. scythe-shaped. fartor, 6ris, M., fattener (of fowls), falcifer (-ger), era, um, scythe or sausage-maker. sickle-bearing. fartum, i, N., [farcio,] stuffing. tfalco, 6nis, M., falcon. fas (indecl.), right (by divine law). falcula, ae, F., sick!e, talon. fascia, a, F., band, swathe. falre, is, N., pedestal, pile. fasciculus, i, M., packet. Palernus, a, urn, Falernian, of a re- fascina, aS, F.,.fagot. gion in Campania. fascino, I, bewitch, fascinate. Faliscus, a, um, of Falerii, a city fascinum, i, N., witchcraft, amulet. of Etruria. fasciola, Be, F., bandage. fallacia, ae, F., deceit, intrigue. fascis, is, M., bundle; fasces, (pl.), fallax, dcis, deceitful, fallacious. rods-and-axe, (symbol of office fallo,fefelli, fals-, 3, deceive, cheat, with power of life and death), beguile, escape notice. consulship. falsi-dicus, -ficus, -loquus, speak- fastidio, 4, loathe, despise, scorn. ing. or acting falsely. fastldi&s6, disdainfully. falsim6nia, Ae, F., imposition. fastidiosus, a, um, full of disgust. fals5 (e), falsely. fastidium, i, N., loathing, aversion, falsus, a, um, deceitful, false. haughtiness, contempt. falx, cis, F., scythe, sickle, hook. fastigatus, a, um, sloping, steep. fama, A, F., fame, report (good or fastigium, i, N., top (of gable), evil), tradition, reputation. highest point or rank. fastigo - ferramentum. 71 fastigo, I, bring to a point, exalt. felicitas, dtis, F.,fertility, happiness. fastbsus, a, um, haughty, sumptuous. felliciter, fruitfully, auspiciously. fastus, i, M., court-day; pl., calendar. felinus, a, um, of a cat. fastus, as, M., haughtiness, contempt. fMlix, icis,,fericile, auspicious, happy. fatalis, e, fated, destined, fatal. fellitus (-bsus), a, um, full of gall. fataliter, by fate or destiny. fello, I, to suck. fateor, fassus, 2, conjess, manifest. frmell'a, ae, F., girl. faticanus (-cinus, -dicus), a, um, feminis, g. of femur, thigh. pre(licting fate, prophetic. femina, ae, F., womanl, female. fatifer, era, um, deadly. feminatus, a, um, effeminate. fatigatio, F., weariness, banter. femineus, a, urn, of woman. fatigo, I, weary, plague, vex, jeer. femininus, a, um,feminine. fatim, sufficiently. femur, 6ris (inis), M., tuigh. fatisco (-cor), 3, gape open, faint. fenebris, e, of usury. fatuitas, atis, F., folly. feneratio, F., leading on interest. fatum, i, N., [for,] destiny, doom. fenerator, oris, M., money-lender. fatuor, I, talk foolishly. feneror (-o), I, lend, practice usury, fatus, as, M. [for,] word. cheat or extort by usury. fatuus, a, um, prophetic (a name fenestra, ae, F., window, entrance. of Faunus). fenestro, I, furnish with windows. fatuus, a, um foolish, tasteless. fenilia, ium, N., hay-loft. fauces, ium, F., throat, defile, gulf fenisex, secis, M., mower, rustic. Faunus, i, a rustic deity of Latium, fenum, i, N., hay. son of Picus, gr.-son of Saturn. fenus, 6ris, N., interest, gain, profit. Faustulus, i, the shepherd who fera, se, F., wild beast. brought up Romulus. feralis, e, of the dead, deadly. faustus, a, um,fortunate, auspicious. ferax, acis, [fero,] fertile. fautor, (-vitor), oris, M.; -trix, icis, ferculum, i, N., litter, bier, dish. F., favorer, patron. fere, almost, quite, hardly, generally. faveo, favi, faut-, 2, favor, befriend. ferentarius, a, um, light-armed. favilla, We, F., glowing embers. Feretrius, i, [ferio,] the Subduer. favisse, arum, F. storage-cell. t feretrum-ferculum, litter. Fav6nius, i, M., the Spring West- feriae, arum, F., holidays, festivals. wind. feriatus, a, um, at leisure, quiet. favor, oris, M., good-will, applause. ferinus, a, um, of wild beasts. favorabilis, e, pleasing, in favor. ferio, 4, strike, batter, kill, cheat. favus, i, M., honey-comb. ferior, I, keep holiday. fax, facis, F., torch, firebrand. feritas, atis, F., wildness, rudeness. faxim, faxo —fecerim, fecero, sub. ferme=fere, nearly, hardly. and fut. perf. of facio, do. fermentatus, a, urnm, loose, soft. febricito, I, be ill of fever. fermento, I, rise, ferment. febricula, ae, F., slight fever. fermentum, i, N., leaven, beer. febris, is, im (em), i (e), F., fever. fero, tuli, latum, bear, carry, bring, Februarius, i, M., February. get, raise, show, report, say, tell. februa, orum, N., purgation (religi- ferocia, e; -citas, tatis, F., wildous festival of February I5). ness, ferocity. fecunditas, atis, F., fertility, plenty. fetrciter, boldly, fiercely. fecundo, I, fertilize. feroculus, a, um, rather fierce. fecundus, a, um, fertile, abundant. Feronia, ae. F., a divinity of Plants. fel, fellis, N., gall, bitterness, wrath. ferox, ocis, bold, fierce. feles, is, F., cat, thief. ferramentum, i, N., iron tool. 72 ferrarius - filum. ferrarius, a, um, of iron; M., black- fiber, bri, M., beaver. smith; F., iron-mine. fibla=fibula, clasp. ferrdtus, a, um, iron-clad or shod. fibra, a,, F., fibre, entrail. ferreus, a, umrn, of iron, hard, cruel. fibrinus, a, um, of the beaver. ferricrepinus, a, um, clankinXg. fibula, ae, F., clasp, pin. ferriterium, i, N., chain-house, jail. fibulo, I, to clasp, fasten. ferritribax, &cis, iron-galled. ficnrius, a, um, of figs. ferrUgineus, a, um, of iron-rust ficedula, Me, F., fig-pecker (a bird). (color or taste). ficRtum, i, N., a fig-orchard. ferrfigo, inis, F.. iron-rust. fictilis, e, of clay, earthen. ferrum, i, N., iron, steel (sword). fictio, 5nis; -tura, ae, F., making, ferrUmen, inis, N., cement, rust. fashioning, feigning. ferrUmino, I, to solder, cement. fictor, 6ris, M., image-maker, baker. feitilis, e, fruitful, productive. ficus, i (us), F., fig. fertilitas, ntis, F., fruitfulness, fer- fidei-committo, 3, put in trust. tility, abundance. fide-jubeo, 2, give security. fert6rius, a, urn, for carrying; N., fidelia, ae, F., earthen pot, jar. sedan-chair. fidelis, e, trusty, faithful, sure. fertum, i, N., oblation-cake. fidelitas, ntis, F.. faithfulness. fertus, a, um, fertile. Fidenae, drum, F., an old town of ferula, Me, F., fennel, twig, rod. Latium. ferus, a, um, wild, rude, barbarous; fidens, tis, confident, bold. F., a wild beast. fidenter, courageously. ferve-facio, 3, to boil, melt. fidentia, as, F., confidence, boldness. fervens, tis, hot, glowing. fides, ei, F., trust, belief, credit, ferveo, bui, 2; -vo (-vesco), vi, 3, promise, security, credibility. to burn, glow, ferment, swarm. fides, is, F., string, lute, lyre. fervidus, a, um, hot, glowing,fiery. fidicen, inis, M.; -cina, F., a lutefervor, 5ris, M., heat, glow, passion. player, or harpist. Fescennia, ae, F., a town of Etru- fidicula, dim. of fides, lyre. ria on the Tiber. Fidius, god of Trust, an epithet of Fescennini, rude jesting verses. Jupiter (as, me dius fidius). fessus, a, um, weary, weak. fido, fisus, 3, trust, confide. festinanter (-atim, -ato), hastily. fiduicia, ae, F., trust, boldness, pledge. festindtio, onis, F., haste, speed. fiducio, I, to pledge. mortgage. festino, I, make haste, hasten. fidus, a, um, trusty, sure, safe. festinus, a, um, hasty, quick, early. figlinus, a, um, of a potter; N., pot. festive, joyously, delightfully. figmentum, i, N., forming, fiction. festlivitas, atis, F., gaiety, delight, figo, xi, xum, 3, fasten, fix, pierce. cheer, festivity, kindness. figuldris, e, of a potter. festivus, a, um, lively, agreeable. figulis, i, M., potter, bricklayer. festfica, ee, F., stalk, straw, rod. figilra, ae, F., shape, kind, phantom. festus, a, um, festal; N., banquet. figUirtio, 6nis, F., fashioning. fetidles, pl., the college of heralds. figUro, I, to form, shape, picture. feto, I, to breed, hatch, fructify. filia, a, (d. pl. abus), daughter. fetura, ae, F., bringing-forth. filicatus, a, um, decked with fern. fetus, a, urn, breeding, teeming, full. filiola, ae, F., little daughter. fetus, us, M., breeding, breed, pro- filiolus, i, N., little son. geny, offspring, fruit, produce. filius, i, (v., fili), M., son; pl. children. fex, fecis=faex, lees, dregs. - filix, icis, F., fern. fi, imperat. of fio, become. filum, i, N., thread, fillet, outline. fimbriae - floreo. 73 fimbrime, arum, F., threads, fringe. fiagito, I, demand vehemently. fimus, i, M., (um, N.), dung, manure. flagrans, tis, blazing, glowing. finalis, e, of boundaries, final. flagranter, ardently, eagerly. findo, fidi, fiss-, 3, split, part, divide. flagrantia, Ge, F., burning heat. fingo, nxi, fict, to form, fashion, flagritriba, ae, M., wearing out the make, instruct, represent, invent. lash (nickname of a slave). finio, 4, to limit, bound, appoint. flagro, I, to flame, blaze, glow, burn. finmis, is, M., end, limit, border; pl., flagrum, i, N., whip, scourge. bounds, territory. flimen, inis, N.. blast, wind, gale. fmitimus, a, um, bordering, neigh- flamen, inis, M., priest (of one god). boring, like; pl., neighbors. fiaminica, a flamen's wife. finitio, F., bounding, defining. fiaminius, a, um, of a flamen. finitor, oris, M., surveyor. flamma, Be, F., flame, blaze, pasfio, fieri, fact-, P. of facio, make. sion, conflagration, peril. firmamenturn, i, N., support, sky. flammeus, a, um, fiery, red, flamefirmator, M.,establisher. colored; N., bridal veil. firm (-iter), firmly. flammifer (-ger), era, um, flaming, firmitas, dtis; -tfido, inis, F.,firm- flame-bearing, fiery. ness, strength, endurance. flammo, I, to blaze, burn, redden. firmo, I, strengthen, establish. flaitilis, e, produced by blowing. Firmum, i, N., a port of E. Italy. fiator, oris, M., blower, caster (of firmus, a, um, stable, strong. metal), melter, coiner. fiscalis, e, of the treasury. fiatfira,?e, F., blowing, casting. fiscella (-cina), ae, F., osier basket. flatus, us, M., blowing, blast. fiscus, i M., basket, treasury. fliveo, 2; -vesco, 3, to be golden, fissilis, e, split (or that can be). or yellow. fissura, M, F., cleft, chink. flavus, a, urn, yellow, gold-color. fissus [findo,] split, cloven. flibilis, e, lamentable, tearful. fissipes, pedis, cloven-footed. flecto, xi, xum, 3, to bend, turn. fistfica, Me, F., rammer, beetle. filmina, Ee, F., swollen ankle. fistrico, I, ram down. fleo, flMvi, flet-, 2, uweep, drip, bewail. fistula, ae, F., pipe, tube, reed. flitus, us, M., weeping. fistulator, 6ris, M., a piper. flexanimus, a, um, affecting, moved. fistul6sus, a, um, full of holes. flexibilis (-ilis), e, pliant, bending. fisus, [fido,] having trusted. flexiloquus, a, um, equivocal. fi3xus, [figo,]fixed. flexio, 6nis, F., bending, inflection. flabellum, i, N., fan, fly-flap. flexo, I, to bend, curve. flabilis, e, airy. flexuosus, a, um, full of bends. flibra, 5rum, N., blasts, breezes. flexuira, ae, F.; -Xus, US, M., bendflacceo, 2; -cesco, 3, droop, wither. ing, turning, winding. flaccidus (flaccus), a, um, flabby, flexus, [flecto,] bent. feeble, languid. flictus, us, M., clash. flagello, I, scourge, beat, lash. flo, I, to blow, cast (metal). flagellum, i, N., whip, thong. floccus, i, M., lock of wool, trifle. flagitatio, F., earnest request. floces, um, F., dregs, lees. fiagitator, 6ris, M., demander, dun. Flora, ae, goddess of Flowers. fiagiti6se, infamously. fliralis, e, of Flora; N., pl., garden. fiagiti6sus, a, um, shameful, inrfa- flrens, tis, shining, flourishing. mous, disgraceful. Fl~1rentia, A, F., Florence. flagitium, i, N., disgraceful thing or flireo, ui, 2, to bloom, flower, swell, act; scoundrel, villain. flourish, prosper. 74 floresco -fortiter. floresco, ui, 3, come into blossom. follis, is, M., bellows, wind-bag. filreus (-idus), a, ur, of flowers, follitim, with money-bags. flowery, abounding in flowers. fomentum, i, N., poultice, comfort. florilegus, a, um, cullingflowers. fomes, itis, M., tinder, touchwood. flirulentus, a, um, abounding in fons, tis, M., fountain, source. flowers, blooming, youtlful. fontanus, a, um, of a spring. Mfls, oris, M., flower, blossom, top. fonticulus, i, M., [fons,] spring. flosculus, i, M., floweret. for, ffatus, I, (~ 38, iv.), speak, say. flucto, I, to wave, fJow. fordmen, inis, N., aperture. fluctuatio, 5nis, F., wavering. fords, out of doors. fluctuo (-or), I, undulate, waver. foratus, us, M., boring. fluctuosus, a, um, billowy. forceps, ipis, D., tongs, pincers. fluctus, us, M., wave, billow, flood. fordus, a, um, with young. fluens, tis, flowing, lax,.fuent. fore, fut. infin. of sum, to be. fluentum, i, N., flood, stream. forensis, e, of the forum. fluidus, a, urnm,flowing, fluid, lax. forfex, ficis, F., shears. fluito, I, float, waver, undulate. forica, Ee, F., storehouse. flumen, inis, N., stream, river, flood. forilsecus, firom without. fiumineus, a, um, of a river. foris, is, F., (gen. pl. urn), door. fluo, xi, xum, 3, to flow, overflow, foris, abroad,fi-omn uwithout. pour, come forth, pass away. forma, ae, F., shape, beauty, mould. fluor, oris, M., flowing, flux. formrlis, e, of a form or mould. flustra, orum, N., calm at sea. formatio, 5nis, F., forming, design. fluto, I, to float. formdator, 6ris, M., formrer, framer. fluvialis (-atilis), e, of a river. Formiae, arun F,, a town of S. fluvius, i, M., rive;r, stream. Latium. fluxio, lnis; -xus, us, M., aflowing. formrica, ae, F., ant. fluxus [fluo,] fluid, loose,firail. formlicinus, a, um, like ants. focale, is, N., [faux,] neck-band. formidibilis, e, fearfdl. focillo, I, comfort with warmth. formldo, i, to fear, dread. foculus,f jre-pan, brazier. formido, hiis, F., fear, dread. focus, i, M., fire-place, hearth. formldolosus, a, umrn, timid, dreadfodico, I, to pierce. ful, fearful, qcfraid. fodina, e, F., pit, m2ine. formidus, a, urn, warm. fodio, fodi, foss-, 3, dig. formo, I, to fashion, shale. fcederatus, a, um, leagued. formosus, a, um, beautiful. faedero, I, to league, establish. formula, Oe, F., beauty, pattern, rule. fcedifragus, a, um, perfidious. formus, a, urn, warm. fceditas, atis, F., foulness, filth. fornmcilis, e, of a furnace or oven. fcedo, I, to defile, disfigure. fornax, acis, F., furnace, oven, kiln. fcedus, a, urn, foul, ugly. fornicatim, archwise. fcedus, eris, N., league, treaty. fonzicatus, a, urn, arched, vaulted. fcenus=f-nus, prqfit. fornix, icis, M., arch, vault, brothel. fceteo; 2, -esco, 3, have an ill smell. foro, I, to bore, pierce. fcetidus, a, um, qof evil odor,foul. forpex, icis, F., curling-tongs. fcetor, oris, M., stench. fors, tis, F., chance, fortune. fcetus-=ftus, produce. fors, forte, forsan, forsit, forsitan, fcetitina, se, F., dirt-hole, puddle. fortasse, perhaps. foliatus, a, urnm, lefy; N., ointment. t fortax, aicis, M., base of furnace. folium, i, N., leaf, trifle. fortis, e, strong, brave, vigorous. folliculus, i, m, bag, pod, husk. fortiter, vigorously, boldly. fortitudo - fringilla. 75 fortitfido, inis, F., vigor, bravery. fraternitas, atis, F., brotherhood. fortuitus, a, urn, accidental. fraternus, a, um, brotherly. fortuit6 (tir), accidentally. fratria, Ae, F., brother's wife. fortUna, a, F., fortune (good or fratricida, ae, M., fratricide. ill), condition; pl., property. fraudatio, onis, F., deceit, fraud. fortiinatus, a, um, fortunate, pros- fraudator, oris, M., deceiver, cheat. perous, happy. fraudo, I, cheat, defraud, steal. fortUino, I, make prosperous. fraudulentia, se, F., deceit. foruli, 6rum, M., book-shelves. fraudulentus, a, um, deceitful. forum, i, N., public square, market; fraus, dis, F., deceit, crime, harm. a square in Rome, the chief fraxinus, i, F., ash; spear. place of public business. fraxinus (-eus), a, um, ashen. forus, i, M., gangway, row of seats Pregellanus, a, um, of Fregellce, or cells, garden-bed. an old town of Latium. fossa, ae, F., ditch, trench. fremebundus, a, urn, murmuring. fossilis, e; -tius, a, um, dug-up. fremitus, us, M., roaring noise. fossio, 5nis; -Ura, Ae, F., digging. fremo, ui, it-, 3, roar, murmur, fossor, 6ris, M., digger. grumble, growl, mutter. fossus, [fodio,] dug. fremor, 6ris, M., low roaring. fotus, [foveo,] warmed, cherished. frenator, 6ris, M., controller. fotus, us, M. warming, comforting. frendo, fr*s-, 3, gnash, crush. fovea, Ma, F., pit, pitfall. frEniger, a, um, bridled. foveo, fovi, fMt-, 3, to warmn, cherish. freno, I, to bridle, curb, check. fraces, um, M., grounds, dregs. frenum, i, N. (pl., i, M., or a, N.), fracesco, cui, 3, grow mellow or curb, bit, bridle, rein. rancid. frequens, tis,frequent, crowded,full. fracidus, a, um, soft, mellow. frequenter, often, in large numbers. fractUra, ae, F., breach, fragment. frequentatio, 6nis, F., crowding. fractus, [frango,] broken. frequentatus, a, um, much used. freenum=frEnum, curb, bit. frequentia, ae, F., crowd, throng. Fraga, orum, N., strawberries. frequento, I, to resort, frequent, Eragesco, 3, be broken or subdued. crowd, assemble, celebrate. [ragilis, e, fri-ail, apt to break. fresus, [frendo,] bruised. Fragilitas, atis, F., frailty, brittle- fretalis, e, of a strait. ness, weakness. fretum, i, N., strait, channel, sea. rragmen, inis, N., fracture, wreck, frEtus, a, um, relying, sustained, fragment. trusting, daring..ragmentum, i, N., fragment, rem- fretus, us, M., reliance. nant. frico, cui, ct- (cat-), I, to rub. ~ragor, ~ris, M., crash, din. frictus, [frigo,] roasted, parched. xragosus, a, um, fragile, broken, frigeo, 2; -esco, frixi, 3, to be cold, rough, roaring, crashing. stiff, torpid, languid, faint.:ragrans, tis, sweet-scented. frigidarius, a, um, of cooling; N.,!ragrantia, a, F., fragrance. cooling-room; pl., cold-closet. ragro, I, to emit odor. frigide, coldly, feebly, flatly. ~ramea, as, F., spear, sword. frigidulus, a, um, rather cold or s.ffl. rango, fregi, fract-, 3, to break, frigidus, a, um, cold, cool, chill, dull. crush, bruise, weaken, subdue. frigo, xi, ct- (xum), 3, roast, fry. rater, tris, M., brother. frigus, 6ris, N., coldness, winter, chill. raterculus, i, M., little brother. frigiitio, 4, to twitter, stammer. ~rterng, brotherly, heartily. fringilla, Ee, F., robin (?),.inch. 76 frio - fumifico. frio, I, to rub, break, crumble. fruticosus, a, um, bushy, shrubby. fritilla, ae, F., gruel. frux, gis, F.,qfruit, produce, [fruges.] fritillus, i, M., dice-box. fuicatus, a, um, counterfeit. fritinnio, 4, twitter. fuco, I, to paint, dye, stain. frivolus, a, um, silly, paltry. fficSsus, a, um, painted, colored, frixSrium, i, N.; frixuira, e, F., stained, counterfeit. frying-pan. ficus, i, M., orchil (a lichen), red, frixus, [frigo,] roasted. rouge, deceit; bee-glue; drone. frondator, oris, M., leaf-pruner. fuga, ae, F., flight, exile, avoiding. frondeo, 3; -esco, dui, 3, putforth fugaciter, in fleeing. leaves. fugax, acis, fleet, fleeing. frondeus (-ifer, -osus), a, um, leafy. fugicus, tis, fleeting, vanishing. frons, dis, F., leaf, bough, garland. fugio, fuigi, fugit-, 3, flee, pass frons, tis, F., brou, front, forehead. away, avoid, escape. frontalia, um, N., fjontlet. fugitivus, a, um, runaway, deserter. fronto, 6nis, M., wide-brow. fugito, I, flee hastily, avoid. fructifer, era, um, fruit-bearing. fugo, I, drive, chase, rout. fructuarius, a, um, offruit-bearing. fui, perf. of sum, to be. fructu6sus, a, um, fiuitful, profit- fulcimen, inis, N., prop. able, abounding in fruit. fulcio, fulsi, fult-, 4, to prop, supfructus, [fruor,] enjoying. port, strengthen, secure. fructus, us, M., fruit, profit, enjoy- fulcrum, i, N., bed-post, couch. ment, consequence, result. fulgeo, fulsi, 2; -gesco, 3, to glitter, fruigalis, e, thrifty, prudent. flash, shine, lighten. fiugalitas, atis, F., thrift, worth. fulgetrum, i, N., heat-lightning. fruges, [frux,] fruits (of the earth). fulgidus, a, urn, glittering, shining. frugi (indecl.), worthy, useful. fulgor, oris, M., flash, gleam, splenfrugifer, era, um, fruit-bearing. dor, brightness, glory. frfimentarius, a, um, of corn, fulgur, firis, N., lightning. abounding in corn; res frumen- fulguralis, e, of lightning. taria, supply of corn. fulguratio, onis, F., flashing. fruimentatio, 6nis, F., providing or fulgurio, 4, to hurl lightning. distributing of corn, foraging. fulguro, I, to lighten, flash, shine. fruimentor, i, fetch or provide corn. fulica, ee,; -lix, cCiS, F. coot, diver friimentum, i, N., corn, grain. fuligo, ginis, F., soot. fruniscor, nitus, 3, enjoy. fullo, onis, M., fuller. fruns —frons, tis, leaf. fullonicus (-ius, a, um, of fullers fruor, fruct- (fruit-), 3, to enjoy. F., fuller's art or shop. frustatim (-tillatim), piecemeal. fulmen, inis, N., thunderbolt. frusto, I, break in pieces. fulmenta, Se, F., prop, shoe-heel. frustra, in vain, without reason. fulmentum, i, N., prop, bedpost. frustratio, onis, F., deceiving, dis- fulminatio, onis, F., lightning. appointment, failure. fulmineus, a, um, of the thunder frustror (-tro), I, deceive, disappoint. bolt, destructive. frustulentus, a, um, full of crumbs. fulmino, I, hurl lightnings, blast. frustum, i, N., piece, fi.agment. fultuira, e, F., support. frutectum, i, N., shrubbery. fultus, [fulcio,] propped. frutex, icis, M., shrub, bush, stem. fulvus, a, umrn, yellow, tawny. fruticetum, i. N., thicket, shrubbery. fuimeus (-idus), a, urnm, smoky. frutico, (-cor), I, to sprout, grow fumifer, era, um, emitting smoke. bushy. fumifico, I, burn incense. fumigo - galbeum. 77 fiumigo, I, to smoke, fumigate. fiUrinus, a, um, of thieves. fdmo, I, to smoke, steam, reek. furio, I, madden, enrage. fIIm6sus, a, um, smoky, reeking. furiosus, a, um, raging, furious. fumus, i, M., smoke, fume, vapor. furnus, i, M., oven. funalis, e, of a rope or trace; N., furo, ui, 3, rage, be furious. thong, torch, candlestand. furor, I, to steal, take away secretly. fiunambulus, i, M,. rope-dancer. furor, oris, M., raging, madness. fuinarius, a, um, of a rope. furtim, stealthily. functio, 5nis, F., discharging, ful- furtivus, a, um, stolen, secret. filment, execution. furtum, i, N., theft, deceit. functus, [fungor,] having fulfilled. fi'runculus, i, M., pilferer; boil. funda, as, F., sling, casting-net, purse. furvus, a, um, dusky, gloomy. fundiamen, inis; -mentum, i, N., fuscina, as, F., trident. foundation, groundwork. fusco, I, to blacken, darken. fundator, oris, M., founder. fuscus, a, um, swarthy, dark, hoarse. fundatus, a, um, durable. fiise, extended, copiously. Fundi, 5rum, a town of Latium. ffisilis, e, molten, liquid. fundito, I, to hurl, sling. fiusio, 6nis, F., pouring, melting. funditor, oris, M., slinger. fustibalus, i, M., sling-staff. funditus, from the bottom, utterly. fustis, is, M., cudgel, staff, club. fundo, fidi, fdis-, 3, to pour, melt, fustudrium, i, N., beating to death. bathe, pour or spread forth, utter. fuisus, [fundo,] spread, diffuse. fundo, I, to establish, found, secure. fUisus, us, M., melting, pouring. fundus, i, M., bottom, estate. fUsus, i, M., spindle. flinebris, e; -ereus, a, um, of fuitatim, abundantly. burial, deadly, fatal. fUtilis, e, [fundo,] loose, vain, idle; funero, I, bury, destroy. for pouring; N., pan. fuluesto, I, pollute (with murder). filtilitas, atis, F., vanity. fu-nestus, a, urn, fatal, mournful. futUirus, fut. part. of sum, to be. funetum, i, N., arbor of vines. funginus, a, urn, of mushrooms. fungor, funct-, 3, perform, fulfil. G. fungosus, a, umr fungous, spongy. fungus, i, M., mushroom, soft-head, gibalus, i, M., gallows. candle-snuff. gabatae, arum, F., platter. funiculus, i, M., slender cord. Gabii, orum, M., an old city of ufinis, is, M., rope, cord, line. Latium, I2 miles from Rome. fuinus, eris, N., burial, corpse, death, Gades, ium, F., Cadiz, a port of ruin, funeral rites. Spain, a Phoenician colony. fuo, 3,-sum, be. gaesum, i, N., heavy Gallic javelin. fur, ffiris, M., thief, knave, drone. Gaetuli, orum, a people of N.-W. furax, dcis, thievish. Africa, in Morocco. furca, a, F., fork, stake, prop. t gagates, ae, M., asphalt, jet. furcifer, eri, M., yoke-bearer (rascal). t galactites (galaxias), ea, M., furcilla, as, F., dim. of furca, fork. milk-stone. furcula, ae, F., forked prop, ravine. Galatae, drum, people of Galatia, furfur, uris, M., bran, scurf. in N. central Asia Minor. furiae, arum, F., madness; Furies galbaneus, a, um, of galbanum. (goddesses of Vengeance). galbanum, i, N., a fragrant gum. furialis, e, raging, maddening. galbanus, a, urn, greenish yellow. furibundus, a, um, mad, raging. galbeum, i, N.; us, M., arm-band. 78 galbula - genticus. galbula, a, F., yellow thrush (?). gaza, s, F., treasure. galbulus, i M., cypress-cone. Gela, ae, F., a city in S. Sicily. galbus, a, um, yellow; smooth. gelasco, 3, freeze. galea, ae, F., helmet (of leather). gelatio, onis, F. freezing. galeatus, a, um, helmeted. gelicidium, i, N., frjost. galena, se, F., lead-ore, dross. gelidE, coldly, faintly. galeo, I, to put on the helmet. gelidus, a, um, cold, icy. galeritus, a, um, hooded; F., crested gelo, I, freeze, chill, stiffen. lark. gelu, uis, N., firost, cold, chill. galerus, i, M.; -um, N., leather cap. gemellus, [geminus,] twin. galla, We, F., gall-nut. geminatio, onis, F., doubling. gallans, tis, revelling, raving. gemino, I, to double, redouble,join. Gallia, ae, F., Gaul, including Bel- geminus, a, um, twin, double, like. gium, France, and Switzerland. gemitus, Us, M., a sigh, groan, roar. gallicinium, i, N., cock-crowing. gemma, ae, F., bud, gem. Gallicus, (-canus), a, um, Gallic. gemmeus, a, um, of gems, glittergallina, Me, F., hen. ing, sparkling. gallinaceus (-aricus), a, um, of gemmifer, era, uip, containing gems. poultry. germmo, I, to put forth buds, or gallinula, e, F., pullet. shine with gems. Gallogreecia, ae=Galatia. gemmula, se, F., [gemma,] bud. Gallus, i, M., a Gaul; a Phrygian gemo, ui, it-, 3, sigh, bewail, moan. stream; a priest of Cybele. gena, ee, F., cheek, eyelid. gallus, i, M., cock. gener, eri, M., son-in-law. gamba, se, F., hoof. generilis, e, generic, general. ganea, ae, F.; -urn, i, N., cook-shop. generatim, by kinds, generally. ganeo, Onis, M., glutton. generator, 5ris, M., author, father. Ganges, is, M., a river of India. genero, I, engender, produce. gannio, I, to yelp, bark. gener5sitas, ntis, F., noble breed. gannitus, US, M., yelping, chirping. generosus, a, um, of noble descent, ganta, ae, F. (German), a goose. great, noble, generous. GanymEdes, is, myth. son of tgenesis, is, F., birth, creation. Laomedon, stolen by Jupiter. genetrix, icis, F., mnother. Garamantes, urn, a tribe of in- Geneva (-ava, -ua), Ee, F., a city on terior Africa. the Helvetian boundary of Gaul. Garganus, i, M., a stormy mountain genialis, e, of birth, nuptial, genial. range of Apulia. genialiter, genially, merrily. Gargara, 5rum, a mt. near Troy. geniculatus, a, um, with bent knee, t gargarizo, I, to gargle. knotted, bent, crooked. garrio, 4, to chatter, talk. geniculum, i, N., [genu,] knee, knot. garrulitas, atis, F., chattering. genista (-esta), A, F., broom-plant. garrulus, a, um, talkative, garru- genitalis, e; -tivus, a, um, of birth lous, babbling, muzurmuring. or generation, fruitful, fertilizing. tgarum (on), i, N., fish-sauce. genitor, 6ris, M., father. gaudeo, gavisus, 2 (~ 35, ii), to re- genitfira, e; -tus, us, M., birth, genjoice, be glad, delight in. eration, begetting. gaudium, i, N., joy (at heart). genitus, [gigno,] begotten. tgaulus, i, M., bucket, tub. genius, i, M. (v. i), divine guardian; Gaurus, i, a mt. of Campania. genius or inclination. gausapa, se (-es,-e, -um),frieze,felt. gens. tis, F., clan, race, house. gavisus, [gaudeo,] glad. genticus, a, um, of a tribe or people. gentilicius - gloria. 79 gentilicius, a, um, of a clan or gibber, era; gibbus (6sus, -erofamily. sus), a, um, hunch-backed. gentilis, e, of the same clan or house. Gigantes, um, the Giants, sons of gentilitas, atis, F., kindred of clan. Earth and Tartarus. genu, us, N., knee, joint. gignentia, um, N., growing things. Genua, ae, F., Genoa; also, Geneva. gigno, genui, genit-, 3, beget, progenualia, um, N., garters. duce; P., arise, spring forth. genuinus, a, um, [genus,] innate, gilvus, a, um, pale yellow. native; [gena,] of the cheek or jaw. gingi a, ze, F., the gum. genus, eris, N., birth, breed, race. ginnus=hinnus, mule. tgeometres (-tra), ze; -ter, tri, M., git, gith, coriander. geometer. glaber, bra, urn, smooth, beardless, tge6metria, ae, F., geometry. bald; M., a youthful slave. t georgicus, a, um, of husbandry. glacialis, e, icy. germana, ae, F., sister. glacies, ei, F., ice. germann, Jfithfilly, brotherly. glacio, I, Jfieeze, harden, congeal. Germania, ze, F., Germany. gladiator, toris, M., a prize-fighter, germanitas, atis, F., brotherhood. gladiator, swordsman, cutler. germanus, i, M., brother. gladiatorius, a, um, of gladiators. germanus, a, um, of one's own bro- gladiatiira, ae, F., sword-fight. ther or sister, genuine, true. gladiolus, i, M., small sword. Germanus, a, um, German. gladius, i, M., sword; killing. germen, inis, N., sprig, sprout, bud. glandarius, a, um, of acorns. germinatio, onis, F.; -tus, US, M., glandifer, fera, um, acorn-bearing. sprouting, germziation. glandium, i, N., dainty bit. germino, I, to bud, germinate. glandulme, pl., glands (of throat). gero, gessi, gest-, 3, to bear, carry, glanis, is, F.; -us, i, M., shad (?). wear, wage (war), show, transact. glans, dis, F., acorn, nut, bullet. gero, onis, M., abducter, carrier. glarea, ee, F., gravel. gerrae, arum, F., tr.ifles, nonsense. glareosus, a, um, gravelly. gerro, onis, M., trJiler, loafer. glastum, i, N., woad. gerulus, a, um, bearing, doing. t glauceum (-cion), i, F., celandine. tgerusia, ae, F., old man's retreat. t glauciscus, i, M., blue-fish. Ggryon, 6nis, myth. k. of Spain, t glaucoma, atis, N.; -ma, M, F., a monster with three bodies. cataract (of the eye). gestamen, inis, N., burden, a thing t glaucopis, idis, F., owl. worn, ornament, equipmzent, litter. Glaucus, i, myth. son of Sisyphus. gestatio, onis, F., bearing, carry- t glaucus, a, um, bluish-gray. ing, place of resort. gleba, Ce, F., clod, sod, soil, luzp. gestator, oris, M., bearer, carrier. glebalis, e, of clods or land. gesticulor, I, make gestures. glebula, ae, F., small clod or farm. gestio, onis, F., doing, performing. glesum, i, N., amber. gestio, 4, exult, desire eagerly. glis, gliris, M., dormouse. gesto (-tito), I, bear, carry, r eport. glisco, 3, swell, grow, spread, kindle. gestor, oris, M., tale-bearer. globo, I, make round, heap together. gestus, [gero,] borne; res gestae, globosus, a, um, spherical. deeds, exploits. globus (-ulus), i, M., ball, globe. gestus, us, M., gesture, bearing. glomeramen, inis, N., round macs. gesum-geesum, javelin. glomero, I, to heap, gather in mass. Getee, arum, a Thracian people glomus, eris, N., ball of thread. near the Danube. gloria, ae, F., glory, fame, ambition. 80 gloriatio - gravamen. gloriatio, Onis, F., glorying. gramen, inis, N., grass, herb. glnriola, A, F., modest glory. gramineus, a, um, grassy. gl6rior, I, to boast, pride one's self. grammaticus, a, um, of grammar; gl6riosus, a, um, jfmous, boastful. M., philologist; F., (-cE, es), gramgls, gloris, F., husband's sister. mar; N. pL., philology. glossa, ae, F.; -ema, atis, N., a t grammatista, ae, M., grammarforeign word, needing explanation. master. glfibo, 3, to strip, peel. granaria, 6rum, N. pl.. granary. gluten, inis, N.; glus, itis, F., glue. granatus, a, um, having seeds or gliitinator, 6ris, N., bookbinder. grains; F., pomegranate. gliftino, I, to glue, fasten. grandevus, a, um, aged. glUtin6sus, a, um, gluey, tenacious. grandesco, 3, grow great. glutio, 4, swallow, gulp, cluck. grandiloquus, a, um, lofty-speakglito, 6nis, M., glutton. ing, boastful, grandiloquent. glutus, a, um, tenacious, soft. grandinat, it hails. gnarus, a, um, knowing, skilful. grandineus (-6sus), a, um, full of gnatus —natus, born (son). hail. gnavus —navus, busy. grandio, 4, to enlarge, increase. tgn6mon, bnis,, M., index of dial. grandis, e, great, tall, strong, old, gnosco-nosco, know. sublime, grand. Gn6sius, a, um, Cretan; of Gnosus, granditas, atis, F., grandeur. the old capital of Crete. granditer, exceedingly. gn6tus, [nosco,] known. grando, inis, F., hail, hailstorm. Gorgo (on), 6nis, the Gorgon, a Granicus, M., a stream in Mysia. name of Medusa. granifer, era, um, carrying grain. Gortynius, a, um, Cretan (of granum, i, N., grain, seed, kernel. Gortyna). tgraphicus, a, um, of drawing. Gothi, 6rum, the Goths, a tribe of t graphis, idis, F., pencil, draught. N. Germany. fgraphium, i, N., writing-style. tgrabatus, i, M., couch, pallet. grassator, 6ris, M., idler, rioter. Gracchus, Ti, tribune, B.C. I33; grassatura, e, F., rioting, waylaying. C. id., 123, authors of popular grassor, I, roam, loiter, attack, stay. laws, and slain by the nobility. grate, gladly, gratefully. gracilis, e, slender, plain, meagre. grates, F., thanks. gracilitas, atis, F., slenderness, lean- gratia, Me, F., favor, esteem, regard, ness, simplicity. friendship, grace, influence. graculus, i, M., jackdaw. gratia (abl.), for the sake of. gradarius, a, um, of steps, pacing. Gratiae, arum, the Graces, Aglaia, gradatim, step by step, gradually. Euphrosyne, Thalia. gradatio, onis, F., making or tak- gratiis (gratis), without reward. ing steps. gratificatio, F., showing kindness. gradatus, a, um; -ilis, e, with steps. gratificor, I, do favors, gratify. gradior, gressus, 3, go, take steps. grati6sus, a, um, enjoying or showGradivus, i, an epithet of Mars. ing favor, agreeable, beloved. gradus, us, M., step, degree, station. grator, I, rejoice, congratulate. Greae, arum, the gray sisters, gratuitus, a, um, done without pay. daughters of Phorcus. gratulatio, F., congratulation, joy. Greecia, ae, F., Greece. gratulor, i, to congratulate, give joy Graecus, a, urn, Greek. or thanks. Graius, a, um, Greek. gratus, a, um, grateful, agreeable. grall, arum, F., stilts. gravamen, inis, N., trouble, vexation. gravastellus - Hadriaticus. 81 gravastellus, i, M., gray-head. gummeus (-dtus), a, um, gummy. gravate, reluctantly. t gummi, N. indec.; -is, is, F., gum. gravdtim, with difficulty. gurdus, i, M., dolt, blockhead. gravedo, inis, F., catarrh.. urges, itis, M., gulf abyss, stream, graveolens, tis, of rank odor. flood, whirlpool, prodigal. gravesco, 3, grow heavy, teem. gurgulio, 5nis, F., gullet. gravido, I, to load, burden. gurgustium, i, N., hut.' gravidus, a, urn, burdened, teeming. gustatus, is M., taste, flavor. gravis, e, heavy, burdensome, deep, gusto, I, to taste, enjoy. Of weight or influence, rank. gustus, uis; -ulus, i, M., taste, relish, graviter, weightily, seriously, deeply. fore-taste. gravitas, Rtis, F., wegqht, vehemence, gutta (-ula), ae, F., drop, spot, bit. dignity, severity, rankness. guttatim, drop by drop. gravo, I, to load heavily; P., feel as guttatus, a, um, speckled. a burden, be weary. guttur, uris, N., throat. gregdlis, e, of the herd or common guttus, i, M., bottle,flask. sort. pl., companions. t gymnasium, i, N., schoolfor traingregalis, e, of the herd. ing, gymnasium. gregarius, a, um, of the herd, com- t gymnicus (gymnasticus), a, um, mon (soldiers). gymnastic. gregatim, in flocks or herds. tgynaeceum, i, N., women's apartgrego, I, herd together. ment, an inner room. gremium, i, N., lap, bosom. gypso, I, to plaster. gressus, [gradior,] stepping. t gypsum, i, N., plaster, stucco. gressus, us, M., a stepping, going. t gyrinus, i, M., tadpole. grex, gregis, F., flock, herd, com- gyro, I, to wheel in a circle. pany, swarm, troop. t gyrus, i, M., circle, ring, race-course. gr6ma, e, F., measuri7g-rod. Gytheum, i, N., a port of Laconia. grossus, a, um, thick, gross; M., green fig. grimus, i, M., hillock. H. grunnio, 4, to grunt. grus, gruis, F., crane. habena, se, F., thong, rein. gryllo, I, to chirp. habentia, ae, F., property. tgryllus, i, M., grasshopper, cricket. habeo, ui, it-, 2, have, hold, regard, Gryneus, i (of Grynia or Grynium, consider, use, possess, enjoy. a town of AEolis), Apollo. habilis, e, handy, fit, expert. tgryps, gryphis, M., griofin. habilitas, atis, F.. aptitude. grypus, i, M., hook-nosed. habitdbilis, e, habitable. giiberndculum, i, N., helm, guid- habitdtio, onis, F., dwelling, rent. ance, government. habitftor, iris, M., dweller. gUbernatio, onis, F., steering, gov- habito, I, hold, possess, dwell. erning, piloting. habitiido, inis, F., condition, habit. gibernator, nris, M., pilot, steers- habitiirio, 4, desire to possess. man, governor. habitus, [habeo,] held. g~ibernAtrix, icis, F., directress. habitus, is, M., condition, quality. gufiberno, I, steer, direct, govern. hMc, [hic,] by this way. gilbernum, i, N., helm, rudder. hactenus, hitherto, thus far. gula, e, F., throat, gullet. Hadria, A, M., the Adriatic. gulo, 5nis, M., epicure, glutton. Hadriaticus, a, um, of the Adrigul6sus, a, um, gluttonous, dainty. atic, the Sea E. of Italy. 82 Hadrumetum - Helle. HadrumEtum, i, N., a city of N. t harpago, I, to plunder. Africa. t harpago, 6nis, M., grapplingheedinus, a, um, of a kid. hook. haedus (-illus), i, M., kid. t harpax, agis, rapacious. Haem6nia, Ae, F., a name of j harpe, es, F., sickle, falcon. Thessaly. Harpyia, ae, a rapacious monster Heemus, i, M., the Balkan, mts. of half bird, half woman. Thrace. harundo=arundo, reed. haereo, haesi, hees-, 2, to cling, stay, haruspex, icis, M., diviner (from stick fast. entrails). hers-=hEr6s, heir. hasta, Me, F., spear, pike; sub thaeresis, is (eos), F., sect, crafi. hastA, at auction. haesitatio, 6nis, F., stammering, hastdtus, a, um, spear-armed, of the hesitation. front rankr of the Roman legion. hmesito, I, stick, stammer, hesitate. hastile, is, N., spear-shaft. Halcyon-=Alcyond. hastula, Me, F., a little spear or hdlec-=-lec, brine. branch. haleca=-alica, mush. haud (hau, haut), not at all. Halgsus, i, son of Agamemnon. hauddum, not yet. Halicarnassus, i, F., a city of haudquaquam, by no means. Caria. haurio, hausi, haust-, 4, draw, halitus, us, M., breath, vapor. drain, consume. hallex-allex, thumb. haustus, Us, M., drawing, draught. hallficinor=-lcinor, dream. haveo-aveo, covet. halo, I, breathe, exhale. t hebdomas, adis, F., a week, seven. thalophanta, ee, F., salt-informer, HI bE, es, goddess of Youth. villain. hebeo, 2; (-esco, 3), be blunt. thalos, 5, F., halo. hebes, 6tis, blunt, dull, dim. thalter, eris, M., dumb-bell. hebeto, I, make blunt. Halys, yos, M., a river of Asia Hebrus, i, M., a river of Thrace.'Minor. Hecate, es, F., goddess of enthama (-ula), se, F., water-bucket. chantments. hamadryas, adis, F., wood-nymnph. hecatombE, es, F., hecatomb. hamdtilis, e, hooked. Hector, 6ris, 6ra, son of Priam, hdmdtus, a, um, hooked, crooked. champion of Troy. thamaxag6ga, ae, N., waggoner. Hecuba, ae, wife of Priam. thdmaxo, I, to yoke to a waggon. hedera, Ae, F., ivy. Hamilcar, aris, father of Hanni- hederdtus, a, um, ivy-crowned. bal, chief in the Ist Punic war. thEdychrum, i, N., cosmetic. h~ami6ta, e, M., angler. hei! alas! hdmus (-ulus), i, M., hook, talon. t helcium, i, N., yoke (for hauling). Hannibal, alis, a Carthaginian Helena, d. of Jupiter and Leda, chieftain, B.c., 247-I83. wife of Menelaus. Hanno, 6nis, a general of Carth- H6liades, um, sisters of Phaeage, enemy of Hannibal. thon, changed to poplars. t haphe, es, F., dust, sand. t h6lianthes, is, N., sunflowers. hara, ae, F., pen, coop, sty. f helice, es, F., willow, osier. har6na==arena, sand. Helicon, 6nis, a mt. of Bceotia. hariolor, I, prophesy, talk nonsense. t helix, icis, F., twining ivy. hariolus, i, M.; -ola, ae, F., diviner. Helle, es, myth. d. of Athamas, harmonia, as, F., harmony, concord. drowned in the Hellespont. helleborus- Hierosolyma. 83 thelleborus, i, N., hellebore. Hermione, es, d. of Menelaus. helluo=-hluo, glutton. Hernici, orum, an ancient people Hellespontus, i, M., the strait of of Latium. Dardanelles, S. E. of Thrace. Herb, us, a priestess of Venus in thelops, 6pis, M., sturgeon. Sestos. beloved by Leander. Helotes, um, the Spartans' slaves. Herodotus, i, a Greek Historian, heluo, onis, M., glutton. of Halicarnassus, B.C. 450. heluor (helluor),i, gormandize. therbicus, a, um, of heroes. helus (helvella)=olus, pot-herb. th&roina, e; -is, idis, F., heroine. helvenacus (-veolus), a, um, pale t hEros, ois, oa, M., hero, demigod. yellow, yellowish. therbus, a, um, of a hero. Helvdtii, orum, people of Helve- t herpes, etis, M., a creeping sore. tia (Switzerland). herus (erus), i, M., master, owner. helvus, a, um, dun, yellowish brown. hervum (ervum), wild pea. hem! ah! indeed! Hesione, es, d. of Laomedon, reshmlina, ae, F., half-a-pint. cued by Hercules. thdrmisph-erium, i, N., half-globe. Hesperia, ae, F., Greek or poetic Henna=lEnna, a town of Sicily. name for Italy or Spain. thepar, atis, N., liver. hesperius, a, um, western. thepsema, atis, N., grape-marina- Hesperus, i, son of Cephalus and lade. Aurora; the Evening Star. theptas, adis, F., the number seven. hesperus, i, M., west (vesper). theptgris, is, F., seven-banked ship. hesternus, a, urn, [heri,] yesterhera, 8e, F., mistress, lady. day's; abl., yesterday. Heracleus, a, um; -ides, e, of, or t hetreria, ae, F., secret society. descended from, Hercules. heu! alas! herba, ae, F., grass, herbage. theuretes, ae, M., inventor. herbaceus (-bidus), a, um, grassy. heus! halloo! ho! herbesco, 3, grlow like grass. thexameter, tri, M., hexameter. herbifer, era, um, grass-bearing. t hexeris, is, F., six-banked ship. herbilia, e, fed on grass. hiasco, 3, to split open. herbbsus, a, um, full of grass. hiatus, us, M., Cleft, opening. herbula, ae, F., a little herb. hibernaculum, i, N., winter aparthercisco, 3, to divide inheritance. ment; pl., winter tents. hercle! by Hercules! Hibernia, ee, F., Ireland. herctum, i, N., inheritance, estate. hiberno, I, pass the winter. Hercynia silva, a German forest. hibernus, a, um, of winter, wintry; Herculaneum, i, N., a town near N., pl., winter-quarters. Naples, destroyed, A.D. 79. hibiscum, i, N., marsh-mallow. Hercules, is, myth. son of Jupiter hibridl, ae, c., mongrel, halflbreed. and Alcmena, god of Strength. hic, heec, hoc, this, the latter. Herculeus, a, um, of Hercules. hic, here, hereupon, herein. here=heri, yesterday. hic-ce, this (emphatic). hereditarius, a, um, inherited. hiccine, this, here (interrog.) hereditas, atis, F., inheritance. hiemalis, e, wintry, of winter. heredium, i, N., inherited estate. hiemo, I, pass the winter; be cold, heres, edis, M., heir, owner. friozen or stormy. heri (here), yesterday, lately. hiems (ps), mlis, F., winter, storm. herilis, e, of the master. hieratius, a, um, of sacred use. thermaphroditus, i, of both sexes. Hiero, Onis, ruler of Syracuse. Hermes (-ma), ae, Mercury. Hierosolyma, orum, Jerusalem. 84 hieto - horrens. hieto, I, yawn, gape. historicus, a, um, historic; M., histhilaris, e; -us, a, um, cheerful, torian. merry; N. pl., spring-games. histricus, a, um, of stage-players. hilaritas, atis, F., cheer, mirth. histrio, 6nis, M., play-actor. hilaritido, inis, F., cheeifulness. histrionia, Be, F., stage-play. hilaro, I, gladden, exhilarate. histrix=hystrix, porcupine. hillae, arum, F., entrails. hiulco, I, cause to gape, open. hilum, i, N., triJle. hiulcus, a, urn, gaping, cleft, eager. Himera, ae, a river and town of hodie, to-day; now, at this time. Sicily. hodiernus, a, um, of to-day. hinc, hence, hereafter, this side, ago. hcedus=haedus, kid. hinnio, 4, to neigh. [t holo-, whole. hinnitus, us, M., neighing. holus=olus, pot-herb. hinnuleus, i, M., young deer. Homrnricus, a, um, of Homer. thinnus (-ulus), i, M., mule. homicida, e, c., man-slayer. hio, hiaxi, hiat-, I, yawn, gape. homicidium, i, N., homicide, murder. thippac~, es, F., cheese (of mare's homo, inis, c., man. milk). [thomo-, together. t hippagogi, pl., horse-transports. homullus, -uncio, -unculus (dim. Hippo, onis, a city of Numidia. of homo), manikin, petty man. Hippocrene, es, F., a fountain of honestamentum, i, N., decoration. the Muses near Helicon. honestas, atis, F., honor, beauty. HEippodame, es (-ia, ae), myth. wife honestE, nobly, honorably. of Pelops; also, of Pirithous. honesto, I, to adorn, honor. t hippodromos, i, M., race-course. honestus, a, um, honored, honoraHippolytC, es, an Amazon, w. of ble, noble. Theseus, mother of Hippolytus. honor (os), 5ris, M., honor, esteem, thippomanes, is, N., horse-heat, (a diqnity, reward, ornament. slime or excrescence). honorabilis, e, winning honor. thir, N., hand. hon&rarius, a, um, conferring hircinus, a, um, of a goat. honor; N., gift. hircosus, a, um, like a goat. honorate, honorably. hircus, i, M., he-goat, rankness. honoratus, a, um, distinguished, hirnea (-ula), se, F., water-jug. honored. hirpex=irpex, harrow. honorificus, a, um, doing honor. Hirpini, orum, people of S. Italy. honoro, I, adorn, respect, honor. hirquus==hircus, goat. honorus, a, um, worthy of honor. hirrio, 4, to snarl. hora, ee, F., hour, season. hirsitus, a, um, shaggy, bristly. hordeaceus (-arius, -eius), a, urm, hirtus, a, um, hairy, shaggy. of barley. hirido, inis, F., leech. hordeum, i, N., barley. hirundineus, (-ininus), a, um, of hordus= —fordus, with youny. swallows. horia, se, F., Jishing-boat. hirundo, inis, F., a swallow. horiola, se, F., skiff hisco, 3, to open the lips, speak. horior, 3, cheer, encourage. Hispania, ae, F., Spain. t horizon, ontis, M., bounding-line. Hispanus, a, um; -iensis, e, Span- hornus (-otinus), a, um, belonging ish; pl., Spaniards. to this year. hispidus, a, um, bristly, prickly. horologium, i, N., clock. Hister-Ister, Danube. horrendus, a, um, dreadful, awful. thistoria, ae, F., history, tale, story. horrens, tis, fearful, terrible, rough. horreo - hydrus. 85 horreo, 2, bristle, shudder at, be huimanitas, ntis, F., human nature, rough or dreadful. mankind, refinement. horresco, ui, 3, grow rough, tremble. huimaniter, like men, courteously. horreum, i, N., barn, granary. humrnitus, in the manner of men. horribilis, e, dreadful, horrible. huimanus, a, um, human, humane, horridus (-ulus), a, um, rough, gentle, refined, courteous. shagqy, scraggy, bristling,frightful. humatio, onis, F., burial. horrifer, era, um, bringing dread. hUimecto, I, moisten. horrifico, I, make rough, ruffle. hfimectus, a, um, moist, wet. horrificus, a, um, causing horror. hiimefacio, fact- 3, to moisten. horrisonus, a, um, of dreadful huimeo, 2 (-esco, 3), to be or grow sound. moist. horror, oris, M., bristling, trembling, humerus, i, M., shoulder, back, ridge. dread, bugbear, rudeness. humi, on the ground. horsum, this way. hiimidulus, damp. hortdmen, inis; -mentum, i, N., hilmidus, a, um, moist, wet. encouragement. huimifer, era, um, bringing wet. hortatio, Onis, F., exhortation. hUimificus, a, um, moistening. hortdtivus, a, urn, serving for cheer. humilio, I, abase. hortdtor, 5ris, M., exhorter. humilis, e, low, lowly, base, humble. hortdtus, us, M., exhorting. humilitas, itis, F., humbleness, hortensis, e; -sius, a, um, of a lowness, meanness, humility. garden. humiliter, deeply, lowly, basely. Hortensius, i, the Roman orator, humo, I, to bury. A.D. I I4-52. huimor, 5ris, M., moisture, liquid. hortor, I, cheer, exhort, urge. huim&r6sus, a, um, wet. hortus (-ulus), i, M., garden. humus, i, F., ground, soil, region. hospes, itis, host, guest, stranger; t hyacinthinus, a, um, hyacinthine. M., (as adj.), foreign, hospitable. Hyacinthos, i, a youth of Sparta, hospita, ae, F.; -ta, 5rum, N. pl., loved by Apollo. foreign, hospitable. t hyacinthus, i, M., blue-iris (?). hospita, Me, F., hostess. Hyadbs, um, F. (rainers), a group hospitilis, e, hospitable, of a guest. in the constellation Taurus. hospitdlitas, F., hospitality. thyeena, se, F., hyena. hospitdliter, hospitably, as a guest. t hyalus, i, N., glass (green). hospitium, i, N., hospitality, inn, Hyantius, a, um, Boeotian. guest-chamber. h5kbernus=hibernus, wintry. hospitor, I, to be a guest. Hybla, se (e, Zs), F., a mt. of hostia, ae, F., victim (for sacrifice). Sicily, famous for honey. hosticus, a, um, the enemy's. Hydaspes, is, M., a river of India. hostilis, e, of an enemy, hostile. hydra, ae, water-snake. Hostlius, Tullus, the third king EIydra, e, F., the hydra (lakeof Rome, B.C., 679-630. monster), slain by Hercules. hostio, 4, requite, strike. thydrargyrus, i, M., quicksilver. hostis, is, C., stranger, enemy. t hydraulus, i, M., water-organ. hostus, i, M., yield of olives. t hydreuma, atis, N., watering or huc (interr. -cine), hither, thus far. resting place for caravans. hucusque, hitherto. t hydria, ae, F., water-pot, pitcher. hui! ha! t hydromeli, itis, N., mead. hujusmodi (-cemodi), of this sort. thydrops, 6pis, M., dropsy. hflimrn-, humanly, kindly. t hydrus (os), i, M., water-snake. 86 Hydrus - ignorabilis. Hydrils, untis, Otranto, a city of I ibi, there, thereupon, at that time. Calabria. ibidem, just there, moreover. hyems-hiems, winter. t ibis, is (idis), F., ibis (an Egyptian Hygea (-ia, -eia), ae, goddess of bird held sacred). Health. ibus for iis, [is,] to or with them. Hyla3, ae, a youth of Argos, loved Icarus, i, myth. son of Daedalus, by Hercules. drowned in the AEgean sea. Hyllus, i, son of Hercules. iccirco (idcirco), on that account. Hymen, enis (-eeus, i), M., god of tichneumon, 6nis, M., Egyptian rat. Marriage. ico, ici, ict-, 3, to strike, hit, sting. thymen, enis, M., marriage-song, ictus, Us, M., blow, stroke. marriage, wedding. Ideeus, a, um, (of Mount Ida), Hymettus (os), i, M., a mt. near Trojan or Cretan. Athens, famous for honey and Idalium, i, N., a city of Cyprus, marble. sacred to Venus. thymnus, i, M., hymn, song. t idea, ae, F., idea, creative type. t hypae thrus, a, um, open to the sky. idem, eadem, idem, same, very. thyperbol, es, F., exaggeration. identidem, again and again. Hyperborei, 5rum, people of the ideo, so, therefore. extreme north. tidiota, se, M., rude, ignorant, or thyperboreus, a, um, northern. common person. Hyperion, 5nis, father of the Sun. t idolum (on), i, N., image, spectre. thypocaustum, i, N., heated bath- Idomeneus, i, a Cretan hero in room. the siege of Troy. thypocrita (es), ae, M., dumb-actor. idone, /fitly, properly. thypog~um, i, N., cellar, vault. idoneus, a, um,.fit, apt, capable. thypomnnma, atis, N., memoran- idus, uum, F. pl., Ides (~ 83), the dum. 15th of March, May, July, Oct.; t hypotheca, as, F., security, pledge. 13th of the other months. Hyrcdnus, a, urn, of the Caspian. igitur, therefore, then (~ 43, 5). hystrix, icis, F., porcupine. ignarus, a, um, ignorant, unaware, inexperienced, heedless, unknown. igndvd (-iter), idly, sluggishly. I. ignavia, se, F., sloth, cowardice. ignavus, a, um, idle, slothful, cowIacchus, i, a name of, Bacchus. ardly, unfruitful, sluggish. iambus, i, M., iambus (~ 79). ignesco, 3, kindle, take fire. tianthinus, a, um, violet-colored. igneus (-olus), a, um, fiery, glowIapetos, i, father of the Titans. ing, hot, flaming, resplendent. Idpydes, um, people of Illyria. igniculus, i, M., little flame, spark. Iapygia, as, F., the peninsula of ignifer, era, um, fire-bearing. S. E. Italy, country of Iapyx. ignipes, pedis, fiery-footed. Iasius, i, son of Jupiter and Elec- ignipotens, tis, lord of fire. tra; also a king of Argos. ignis, is, M., fire, splendor, glow. IMson, 6nis, Jason, son of /Eson, ignitus, a, um, fiery, glowing. leader of the Argonauts. ignivagus, a, um, like wild-fire. tiaspis, idis, F., jasper. ignobilis, e, unknown, obscure. tIbdria, Be, F., Spain. ignobilitas, atis, F., obscurity. Ibgrus, a, um, Spanish, of Iberia ignominia, ae, F., dishonor. (near the Caucasus). ign6mini6sus, a, um, disgraceful. ibex, icis, M., wild goat, chamois. ign&ordbilis, e, unknown. ignorantia - Ilva. 87 ignorantia, ae (-atio, 6nis), F.,- want illiberdlitas, Atis, F., meanness. of knowledge, ignorance. illiberaliter, ignobly, meanly. ignordtus, a, um, unknown. illic, illaec, illoc (illuc), that, yonignoro, I, to be ignorant of. der (interrog. -cine). ignoscens, tis, Jbrgivinrg, placable. illic, there, yonder. ignosco, novi, nSt-, 3, to pardon, il-licio, lexi, lect-, 3, entice, allure. overlook-, excuse, Jborive. illicitator, oris, M., mock-bidder. ignotus, a, um, unknown. illicite, unlawzfully. ilex, iCis, F., scarlet or 7holm oak. illicitus, a, um,Jbrbidden, unlawful. Ilia, as (Rhaea Sylvia), mother of illicium, i, N., enticement, charm. Romulus and Remus. illico, there, on the spot. ilia, um, N., groin, flank. illido, si, sum,-[laedo,] 3, to drive, Iliacus (Ilius), a, um, Trojan. dash against, crush. Iliades, as, Trojan. illigo, I, bind, fasten, encumber. Ilias, adis, Trojan woman. illim —illinc, thence. ilicet, let us go, all is over, at once. illimis, e, clear of mud. ilicetum, i, N., holn-grove. illinc, thence, from that quarter. ilignus (-ceus), a, um, of holm. illino, levi, lit- 3; -io, 4, to smear, Ilion (-um), i, N., Troy. bespread, anoint. tIlithyla, ae, Lucina. illiquefactus, a, um, liquid. illa, by that way. illisus, [illido,] crushed. illabefactus, a, um, unbroken. illisus, is, M; -sio, Onis, F., dashillabor, laps-, 3, glide or fall upon. ing, striking. illaboratus, a, um, untoiled-for illiteratus, a, um, unlettered. ilaboro, I, work upon. illitus, [illino,] besmeared. illac, on that side. illix=illex, enticing. illacessitus, a, um, unprovoked. illo, thither, to that end. illacrimarbilis, e, unwept, pitiless. illoc, thither, that. illacrimo (-or), I,?weep over, trickle. illotus, [lavo,] unwashed, dirty. illaesus, [leedo,] unimpaired. illuc, to that place. illaetabilis, e, cheerless, gloomy. illficeo, 2, to shine upon. illapsus, US. M., [labor,] flowing-in. illficesco, luxi, 3, to grow bright, illaqueo, I, to ensnare, entangle. dawn, shine upon. illatenus, thus far. illfido, si, sum, 3, play, mock, deillatio, 6nis, F., bringing-in, burial. stroy, abuse. illatro, I, to bark at. illfminatE, clearly, luminously. illatus, [infero,] brought. illUminlo, I, make bright, illustrious, illaudatus, a, urn, unpraised. or conspicuous. illautus, [lavo,] unwashed. illfinis, e; us, a, um, without moon. ille, illa, illud, that, the former, the illfisio, onis, F., mocking. well-known (~ 20, ii.). illUisor, oris, N., mocker, scoffer. illecebra, as, F., charm, lure. illustris, e, bright, clear, famous. illecebrosus, a, um, enticing. illustro, I, brighten, illuminate. illectamentum, i, N., charm. illfisus, [luido,] mocked. illectus, [lego,] not gathered or illiltibilis, e, indelible. read; [illicio,] allured. ilfitus=illotus, unwashed. illepidus, a, um, unpleasing. illuvies, ei, F., foulness, dirt. illex, egis, lawless. Illyricus, a, um, oJ' Illyria, the illex, icis, alluring, enticing. coast dist. N.-W. of Epirus. ilIh-btus, a, urnm, unimpaired. Ilus, i, myth. founder of Ilium. illiberabilis, e, sordid, mean. Ilva, as, F., the island Elba. 88 imaginarius - immurmuro. imanginarius, a, um, of images, immersdbilis, e, not to be drowned. seeming; N., standard-bearer. immersus, [mergo,] plunged. imaginatio, onis, F., fancy. immetatus, a, um, unmeasured. imangino, I, to shape, represent. immigro, I, remove into. imaginor, I, to fancy, imagine. imminens, tis, threatening. imago, inis, F., image, copy, figure, immineo, 2, overhang, border on, likeness, semblance. impend, threaten, be intent on. imbecillitas, atis, F., feebleness. imminuo, ui, it-, 3, lessen, ruin. imbecillus, a, urn, feeble, helpless. imminiitio, 6nis, F., lessening. imbellia, e, F., unfitness for war. imminuitus, a, urn, undiminished. imbellis, e, unwarlike, peaceful. immisceo, soui, xt- (st), 2, to minimber, bris, M., rain-storm, water. gle, blend. imberbis, e; -bus, a, urn, beardless. immiserabilis, e, unpitied. imbibo, bi, 3, drink ian, resolve. immisericors, dis, merciless. imbito, 3, enter. immitis, e, harsh, rude, cruel. imbracteo, I, to plate (with gold). immitto, misi, miss-, 3, admit, inimbrex, icis, F., roof-tile, gutter. troduce, send aqainst, let grow. Imbricitor, oris, M., rain-giver. immixtus, [misceo,] mingled in. imbrico, I, cover with tiles. immo, nay, surely, oh the contrary. imbricus, a, urn, rainy. immorbilis, e, immovable. imbrifer, era, um, rain-bringing. immoderate, extravagantly. imbuo, ui, fit-, 3, to saturate, stain, immoderatus, a, urn, unrestrained. train, instruct, imbue. immodestia, ae, F., unrestraint. imitabilis, e, that may be copied. immodestus, a, um, unrestrained. imitaimen, inis, N., likeness, copy. immodice, immoderately. imitatio, onis, F., imitation. immodicus, a, um, without bounds, imitator, oris, M., copyist. unruly, extravagant. imitor (-to), I, to imitate, copy. immodulatus, a, um, unrhythmic. lmitus, from the bottom. immolatio, onis, F., sacrifice. immadesco, madui, 3, grow moist. immolator, 6ris, M., sacri/icer. immanis, e, monstrous, fierce. imm6litus, a, um, built up. immnnnitas, dtis, F., cruelty, vast- immolo, I, [mola,] to sprinkle (with ness, ferocity, excess. meal), sacrifice. immaniter, excessively, fiercely. immordeo, di, sum, 3, bite upon. imnmansuftus, a, um, untamed. immorior, mortuus, 3, die upon. immnatuiritas, atis, F., unripeness. immoror, I, linger, delay. immnnaturus, a, um, untimely, un- immorsus, [mordeo,] corroded. ripe, premature. immortalis, e, deathless, endless. immedicabilis, e, incurable. immortalitas, atis, F., immortality. immeditatus, a, urn, unstudied. immr tus, [moveo,] unmoved. immemor, 6ris, unmindful. immuigio, 4, roar within. immemorabilis, e, not to be told. immulgeo, 2, milk into. immemoratus, a, um, untold. immunditia, ze, F., uncleanness. immense, vastly, immensely. immundus, a, um, unclean, foul. immensitas, atis, F., vastness. immiinificus, a, urn, stingy. immensus, a, urn, boundless, vast. imminio, 4, fortify. immeo, I, to enter. immUinis, e, exempt, devoid. immerens, tis, undeserving. immn nintas, atis, F., exemption, immergo, si, sum, 3, to plunge. freedom from burdens. irmmerit6, unjustly, without cause. immunitus, a, urn, unfortifled. immeritus, a, um, undeserved. immurmuro, I, to.murmur against. immutabilis - impluvium. 89 immr itAbilis, e, changed; unchang- imperito, [impero,] to command. ing, unalterable. imperitus, a, um, inexperienced, immiitdtio, onis, F., exchange. unskilled, ignorant. immUittus, a, urn, unchanged. imperium, i, N., military authority, immiitesco, mrutui, 3, grow dumb. order, command, dominion. immrto, I, to change, alter. impermissus, a, um, forbidden. imo=immo, surely. impero, I, to command, rule, require, impdcatus, a, um, unsubdued. order, exact, impose, prescribe. impactus, [impingo,] struck, hit. imperterritus [terreo,] undaunted. impages, is, F., frame-work, border. impertio, 4, share, impart, bestow. impar, paris, unequal, inferior. impervius, a, um, impassable. impardtus, a, um, unprepared. impetigo, inis, F., scurf impartio=impertio, impart. impeto, 3, assail, attack. impastus, a, um, unfed, famished. impetrdbilis, e, obtainable, successimpatibilis, e, insufferable. ful, propitious. impatiens, tis, not enduring. impetrio, 4, obtain by omens. impatientia, ae, F., impatience. impetritum, i, N., a good omen. impavidus, a, um, fearless. impetro, I, obtain by request, effect. impedimentum, i, N., hindrance; impetus, us, M., attack, assault. pl., baggage, army-train. impexus, [pecto,] uncombed. impedio, 4, hinder, clasp, entangle. impico, I, cover with tar. irmpeditio, 5nis, F., obstruction. impil, impiously. impeditus, a, urn, obstructed, en- impietas, atis, F., impiety, treason. cumbered, embarrassed. impiger, gra, um, active, bold. impello, puli, puls-, 3, push against, impigrg, actively, readily. urge, rouse, subdue, destroy. impilia, um, N., felt shoes. impendeo, 2, overhang, impend. impingo, pegi, pact-, 3, strike, hit. impendi6sus, a, um, extravagant. impio, I, defile, pollute. impendium, i, N., expense, outlay. impius, a, um, without reverence, impendo, di, sum, 3, weigh out, undutiful, inpious, wicked. expend, employ, devote. impliclbilis, e, unappeasable. impenetrdbilis, e, impenetrable. implacftus, a, um, unappeased. impense, at great cost, eagerly. implacidus, a, um, ungentle, rude. impensus, a, urn, ample, grand, implecto, xi, xum, 3, interweave. costly, strong, vehement. impleo, evi, gt-, 2, to fill up, comimperativus, a, um, by orders. plete, satisfy, fufil, fJinish. imperator, oris, M., commander, implexus, [plecto,] interwoven. general, director, chief. implexus, Us, M., embrace. imperdtorius, a, um, of a general. implicatio, 5nis, F., interweaving. imperatum, i, N., a command. implicatus, a, um, intricate. imperceptus, a, um, unperceived. impliciscor, 3, get entangled. imperco, [parco,] 3, to spare. implicite, intricately. impercussus, [quatio,] not struck. implico, avi (ui), at- (it-), I, entanimperditus, a, urn, not destroyed. gle, entwine, involve, envelop. imperfectus, a, um, unfinished. implir&tio, 5nis, F., imploring. imperfossus, a, um, not stabbed. imploro, I, entreat, beseech, implore. imperialis, e, of the empire. implimis, e, featherless, unfledged. imperiosus, a, urn, having command impluo, ui, fit-, 3, rain upon. or dominion, tyrannical. impluviatus, a, um, square-borimperite, awkwardly, unskillfully. dered (like a rain-tank). imperitia, se, F., lack of skill. impluvium, i, N., rain-basin. 90 impuenitus - inamabilis. impcenItus, a, um, unpunished. improvis6, of a sudden. impolitia, a, F., negligence. improvisus, a, um, unforeseen. impolitus, a, um, unpolished, rude. impriidens, tis, not foreseeing, unimpollfitus, a, um, unstained. aware, inconsiderate. impono, sui, sit- (st-), 3, put upon, imprudenter, without foresight. embark, impose, appoint, deceive. imprfidentia, M, F., lack of foreimporcatus, a, um, in furrows. sight, ignorance. importo, I, bring in, import. impubes, is, youthful, beardless. importiunitas, atis, F., unfitness, impfibescens, tis, growing. rudeness, obtrusiveness. impudens, tis, shameless. importiinus, a, um, unfit, rude, impudenter, shamelessly. grievous, dangerous, cruel, churlish. impudentia, e, F., shamelessness. importu6sus, a, um, harborless. impudicitia, ae, immodesty. impos, p6tis, not master of. impudicus, a, um, shameless, imimpositicius, a, um, applied, laid on. modest, unchaste. impositio, onis, F., application. impugnatus, a, um, unassailed. impossibilis, e. impossible. impugno, I, to attack, oppose. impostor, oris, M., deceiver. impulsio, onis, F., pressure, imimpostus, [pono,] put upon. pulse, influence. impotens, tis, weak, ungovernable. impulsor, 6ris, M., instigator. impotenter, weakly, passionately. impulsus, [pello,] pushed. impotentia, ae, F., want, poverty, impulsus, Us, M., impulse, pressure. unqovernableness, violence. impune, with impunity. imprapeditus, a, um, unhindered. impfinis, e, unpunished. impraesentidrum, for the present. impfinitas, ntis, F., impunity. impransus, a, um, fasting. impinitus, a, um, unpunished. imprecatio, 6nis, invoking of evil. impuratus, a, um, defiled. imprecor, I, invoke, imprecate. impure, vilely, shamefully. impresse, forcibly. impiiritas, atis; -ritia, M, F., unimpressio, onis, F., pressing upon, cleanness, impurity. pressure, attack, division. impurus, a, um, unclean,foul. imprimis, chiefly, in the frst place. imputator, oris, M., reckoner. imprimo, pressi, press-, 3, press imputatus, a, um, unpruned. upon, stamp, mark, imprint. imputo, I, charge, reckon, ascribe. improbabilis, e, not to be approved. imus [inferus,] a, urnm, lowest. improbatio, onis, F., disapproval. in (acc.), into; (abl.), in on (~ 56, i). improbe, immoderately, badly. [in-= not; on or against. improbitas, atis, F., wickedness. inaccessus, a, um, inaccessible. improbiter, badly, erroneously. inacesco, cui, 3, grow sour. improbo, I, disapprove, rescind. Inachius, a, um, ofAryos; Inachia improbus, (-ulus), a, um, bad, juvenca, lo, d. of Inachus, wicked, monstrous, outrageous. changed to a heifer. improcerus, a, um, undersized. Inachos, i, first myth. k. of Argos. improfessus, a, um, undeclared. inactus, [inigo,] driven in. impromptus, a, um, not ready. inedifico, I, build upon, erect. improperatus a, um, not hasty. inaequabilis, e, uneven, unequal. impropero, I, hasten, cast against. insequalis, e, unequal, unlike. improprius, a, um, not befitting. ineequo, I, to make level. irmprosper, era, um, unfortunate. ineestimdbilis, e, not to be valued. impr6tectus, [tego,] unsheltered. inalbo, I; (-esco, 3), whiten, dawn. impr6vidus, a, um, not foreseeing. inamabilis, e, unlovely. inambulatio - incolumis. -91 inambulatio, onis, F., promenading. incerto, I, make doubtful. inambulo, I, pace to and fro. incertus, a, um, doubtful, unsure. inamoenus, a, um, gloomy. incesso, cessivi (cessi), 3, attack. inanimis, e; -us (atus), a, um, life- incessus, us, M., pace, gait, attack. less, inanimate. incesto, I, defile, dishonor. inanio, 4, make void. incestus, a, um, impure, unchaste; indnis, e, empty, void, vain. N., lewdness, incest. inanitas, atis, F., emptinesss. incestus, us, M., incest, unchastity. inaniter, vainly, idly. inchoatus, a, um, incomplete. inaratus, a, um, untilled, fallow. inchoo, I, to found, begin. inardesco, arsi, 3, take fire. incido, cidi, cas-, [cado,] 3, to fall inaresco, arui, 3, dry up. upon, occur, happen. Inarime, es, F., the I. Ischia, near incido, cidi, cis-, [ceedo,] 3, to cut Naples. into or off, inscribe, register. inaro, I, to plough in, cultivate. incilis, e, cut in; N., a ditch. inassuetus, a, um, unwonted. incilo, I, to rebuke. inaudax, acis, timid. incingo, nxi, nct-, 3, gird about. inaudio, 4, hear, learn. incipio, cepi, cept-, [capio,] 3, to inauditus, a, um, unheard. begin, commence. inauguro, I, practise. divination. incipisso, 3, begin. inaures, ium, F., ear-drops. incise (-im), in short clauses. inauro, I, gild, enrich. incisio, 6nis, F., cutting, clause. inauspicatus, a, um, without au- incisuira, a, F., incision. spices, unlucky, inauspicious. incisus, [incido,] cut. inausus, [audeo,] unventured. incitiamentum, i, N., inducement. [inb-=imb-. incitate, violently. incaduus, a, um, uncut. incitatio, onis, F., incitement. incalesco, calui, 3, grow hot. incitatus, a, urn, swift, eager. incalfacio, 3, to heat. incito, I, hasten, rouse, enlarge. incallidus, a, um, unskilful. incitus, [cieo,] swift; unmoved. incandesco, dui, 3, glow, kindle. incivilis, e, uncivil, unjust. incanesco, nui, 3, turn gray. inclamo (-ito), I, cry out upon. incanto, I, sing, chant, bewitch. inclaresco, rui, 3, grow famous. incanus, a, urn, quite hoary. inclemens, tis, harsh, rude, bitter. incassum, in vain. inclementer, harshly, severely. incaute, incautiously. inclementia, as, F., harshness, rigor. incautus, a, urn, heedless, inconsid- inclinatio, 6nis, F., leaning. erate, unforeseen, dangerous. inclinatus, a, um, bent, low. incedo, cessi, cess-, 3, go, advance, inclino, I, lean, bend, give way. march, arrive, happen. includo, si, sum, [claudo,] 3, shut incenatus, a, um; -nis, e, dinnerless. up, enclose, obstruct, stop, finish. incendium, i, N.,fire, conflagration. incluisio, onis, F., confinement. incendo, di, sum, 3, burn, kindle. inclutus (-clitus), a, um, famous. incensio, onis, F., burning. incoctus, [coquo,] uncooked, raw. incensus, a, urn, unassessed, kindled. incogitabilis, e; -tatus, a, um, inceptio, onis, F., beginning. thoughtless, inconceivable. incepto, I, undertake. incognitus, [nosco,] unknown, uninceptum, i, N., attempt, undertaking. tried, unclaimed. inceptus, [-cipio,] begun. incola, a, c., inhabitant, resident. incerno, 3, strow, sitt. incolo, colui, 3, dwell, inhabit. incero, I, smear with wax. incolumis, e, safe, unharmed. 92 - incolumitas - indignor. incolumitas, atis, F., safety. inciinabula, 6rum, N., cradle, incomitatus, a, um, unattended. origin, birthplace. incomitio, I, to insult. inciria, ae, F., negligence. incommendatus, a, um, aban- incuiriosus, a, um, negligent, undoned. concerned. incommoditas, atis, F., inconven- in-curro, 3, run upon, attack, meet. ience, damage. incursio, onis, F.; -sus, lS, M., incommodo, I, annoy, injure. onset, assault, attack. incommodus, a, um, troublesome, incurso, I, to assault. inconvenient; N., trouble, disaster. incurvo, I, to crook, bend. incompertus, a, um, unknown. incurvus, a, um, crooked, bent. incompositus, a, um, ill-arranged. incuis, uidis, F., anvil. incomptus, [como,] unadorned. inciusatio, onis, F., accusation. inconcessus, [cedo,] unlawful. inciso, I, charge, blame, accuse. inconcilio, I, win over. incustoditus, a, um, unguarded. inconcinnus, a, um, inelegant. incilsus, [cildo,] forged. inconcussus, [-cutio,] unshaken. incutio, cussi, cuss-, [quatio,] 3. inconditus, a, um, unfashioned. strike upon or into, cast, hurl. incongruus, a, um, unsuitable. indagatio, onis, F., search. inconsideratus, a, um, heedless, indagator, 6ris, M., explorer. unadvised, inconsiderate. indcages, is, F., search. inconstans, tis, changeful, fickle. indago, i, to track, search. inconstantia, ae, F., inconstancy. inde, thence, thereupon, next. inconsultu3, a, um, indiscreet, un- indebite (-tA), unduly. asked, without counsel. indebitus, a, urn, undue. incontinens, tis, intemperate. indecens, tis, unseemly. incontinentia, ae, F., greediness. indecor, oris; -6ris, e, inglorious. inconveniens, tis, unsuited. indec6rus, a, um, unbecoming. ilcoquo, xi, ct-, 3, boil in or with. indefensus, a, um, unprotected. incorporalis, e, bodiless. indefessus, a, um, unwearied. incorruptus, [rumpo,] unspoiled. indemnatus, a, um, uncondemned. increbresco, brui, 3, to increase. indemnis, e, [damno,] unharmed. increbro, I, repeat often. index, icis, c., informer, spy, title. incredibilis, e, incredible. indicens, tis, not telling. incrementumrn, i, N., growth, pro- indicium, i, N., note, discovery, mark. geny, increase. indico, i, point out. increpito, i, chide, call, challenge. indico, xi, ct-, 3, appoint, declare. increpo, (ui, it-), I, call, on, chide. indictus, a, um, unsaid, unsung. incresco, crgvi, 3, grow, increase. Indicus, a, um, of India. incretus, a, um, unsifted, mixed. indidem, from the same place. incruentus, a, um, bloodless. indigena, ae, c., native. incrusto, I, to cover, coat over.. indigens, tis; -es, is, needy. incubatio, onis, F., brooding. indigeo, ui, [egeo,] 2, to need. incubito, I, lie upon. indigestus, a, um, disordered. incubo, ui, it-, I, lie on, brood, hatch. Indigetes, um, pl., deified heroes. inciulo, di, sum, 3, forge. indignans, tis, wrathful. inculco, I, trample, cram. indignatio, onis, F., wrath, disinculpatus, a, um, blameless. pleasure. incultus, [colo,] untilled, rude. indignitas, atis, F., unworthiness. incumbo, cubui, cubit-, 3, lie or indignor, I, deem unworthy, be lean upon, give earnest heed, yield. angry. indignus- infindo. 93 indignus, a, um, unworthy, wrong. inequito, I, ride upon, traverse. indigus (-uus), a, um, [egeo,] needy. inermis, e; -us, a, um, unarmed. indiligens, tis, careless, negligent. inerro, I, ramble about. indipiscor, eptus, 3, obtain, begin. iners, tis, [ars,] unskilled, sluggish. indiscretus, a, um, unparted. inertia, as, F., sloth, ignorance, lack indistinctus, a, um, confused. of skill or energy. inditus, a, um, put upon. inesco, I, entice with bait, satisfy. individuus, a, um, indivisible. inexhaustus, a, um, unexhausted. indivisus, a, um, undivided. inexorabilis, e, inexorable. indo, didi, dit-, 3, put into, impart. inexpertus, a, um, untried, unindocilis, e, unteachable, untaught. wonted, inexperienced. indoctus, a, um, unlearned, un- inexplicabilis, e, intricate. skilled, ignorant. inexpugnabilis, e, impregnable. indoles, is, F., quality, talent. inexsuperabilis, e, insurmountable. indolesco, dolui, 3, to feel pain. inextricabilis, e, inextricable. indomitus, a, um, unsubdued. infabre, unskilfully. indormio, 4, fall asleep over. infacetus, a, um, coarse, rude, blunt. ind6tatus, a, um, unportioned. infamia, ae, F., ill repute, disgrace. [indu- in-. infamis, e, disreputable, infamous. indubitatus, a, um, undoubted. infamo, I, to defame, accuse. indubito, I, to doubt respecting. infandus, a, um, unspeakable, horindilco, xi, ct-, 3, bring in or upon, rible, shocking. exhibit, mislead, spread upon. infans, tis, speechless; c., child. inductio, 6nis, F., bringing-in, pur- infantia, ze, F., lack of eloquence, pose, resolution. iinfancy, childhood. indulgens, tis, fond, kind, tender. infaustus, a, um, unfortunate. indulgentia, ae, F., indulgence. infector, oris, M., a dyer. indulgeo, si, sum, 2, to be kind or infectus, L[facio,] unwrought, unfinfond, indulge, permit. ished; [inficio,] stained. indumentum, i, N., garment. infecundus, a, urn, unfruitful. induo, ui, ut-, 3, put on, assume. infelix, icis, barren, unhappy. induresco, rui, 3, grow hard. infenso, I, ravage. induiro, I, harden. infensus, a, um, hostile, dangerous. Indus, a, um, of India; pl., IHindus. inferise, arum, F., offerings for the induisium, i, N., under-garment. dead. industria, as, F., diligence, industry; inferior, us, lower, later. de industria, on purpose. infernus, a, um, beneath, infernal. industrius, a, um, active, diligent. infero, tuli, 1Mt-, bring in or upon. indiutiae, arum, F., truce, pause. inferus, a, um (~ 17, iii), what is induitilis, e, that can be put on. below; pl., of the lower world. indutus, [induo,] put on. infestS, violently. induviee, drum, F., garments. infesto, I, to attack, molest, injure. inebrio, I, to make drunk. infestus, a, um, unsafe, hostile. inedia, ae, [edo,] F., fasting. inficiens, tis, ineffective. ineluctabilis, e, inevitable. inficio, feci, fect-, 3, stain, imbue. inemptus, [emo,] unbought. inficior —infitior, deny. ineo, ii (ivi), it-, 4, to go in, enter infidelis, e, unfaithful, faithless. upon, begin. infidus, a, um, untrusty, unsafe. inepte, foolishly, absurdly. infigo, xi, xum, 3, fix, thrust, jasten; ineptiae, arum, F., follies, trifles. infimus —imus, lowest, last. ineptus, a, um, foolish, silly, unfit. infindo, fidi, fiss-, 3, cleave, cut in. 94 infinitas - injurius. infinitas, dtis, F., boundlessness. ingenuus, a, um, native, freeborn, infinitus, a, um, boundless, end- noble, ingenuous, delicate. less, unlimited, infinite. ingero, gessi, gest-, 3, to pour or infirmitas, atis, F., weakness. throw in, obtrude, inflict. infirmo, I, to weaken, disprove. ingestus, a, um, laid orforced upon. infirmus, a, um, weak, feeble. inglrius, a, um, inglorious. infit, he (or she) begins (to speak). ingluvies, ei, F., crop, maw. infitie, arum, F., denial. ingrate, ungratefully. infitiator, oris, M., denier of debts. ingratia, se, F., thanklessness. infitior, I, deny, disown. ingratiis, against one's will. inflammo, I, kindle, excite, inflame. ingratus, a, urn, thankless, displeasinflitus, us, M., a blast. ing, ungrateful. inflecto, xi, xum, 3, bend, change. ingravesco, 3, grow heavy, increase. inflitus, a, um, unwept. ingravo, I, weigh down, make worse. inflexio, Onis F.; -xus, Us, M., bend. ingredior, gress-, 3, enter, advance. infligo, ixi, ict-, 3, strike against, ingressus, Us, M., advance, march. inflict, impose. ingruo, ui, 3, break in upon. inflo, I, blow upon, inflate, puff up. inguen, inis, N., groin, crotch. influo, xi, ct-, 3, flow in or upon. ingurgito, I, plunge in, gorge, glut. infodio, fodi, foss-, 3, dig, bury. inhabilis, e, unfit, unhandy. informatio, 5nis, F., outline. inhereo, si, sum, 2, cling, stick. informis, e, shapeless, deformed. inhibeo, ui, it-, 2, lay hold, check, informo, I, give shape to, describe. exercise, employ. inforo, I, accuse in court. inhio, I, gape at, stand open. infortinium, i, N., misfortune. inhonestus, a, um, dishonorable. infra, beneath, below. inhonorus (-Atus), a, um, uninfractus, [frango,] unbroken; ex- honored. hausted, hurt, broken. inhorreo, ui, 2; -SCO, 3, stand erect, infremo, ui, 3, to bellow. shudder, tremble, bristle. infrenis, e; -atus, a, um, unbridled. inhospitus, a, um; -&lis, e, inhosinfreno, I, bridle, curb, restrain. pitable. infrequens, tis, rare, infrequent. inhuimrnitas, atis, F., barbhaity. infrequentia, A, F.,fewness, scanti- inhuinm nus, a, um, rude, churlish. ness, lack of attendance. inhumrntus, a, um, unburied. infrico, cui, ct- (cit-), I, rub in. inibi, therein, on the point of. infringo, fregi, fract-, 3, break in on, inigo, egi, act-, 3, drive in. check, weaken, mitigate. inimicE, hostilely. infrio, I, crumble upon or into. inimicitia, a~, F., hostility. infula, A, F., bandage, fillet. inimlcus, a, um, unfriendly, hurtinfundibulum, i, N., funnel. ful; M., foe, personal enemy. infundo, fiMdi, fMis-, 3, pour in or iniquitas, atis, F., injustice. upon, put or cast upon, impose. iniquus, a, um, uneven, unjust, uninfusco, I, make dark, stain. fair, unJit, hostile, hurtful. ingemino, i, redouble, repeat. initium, i, N., beginning, element; ingemo (-isco), ui, 3, groan, lament. pl., mysteries, sacred rites. ingenero, I, implant. injicio, jeci, ject-, [jacio,] 3, cast ingeni6sus, a, um, talented, fit. upon or against, impose, occasion. ingenitus, a, um, inborn. injungo, nxi, nct-, 3, join, fasten, ingenium, i, N., quality, disposition, bring upon, inflict, impose. intellect, talent, genius, temper. injiiria, e, F., injury, wrong. ingens, tis, huge, vast, mighty. injUirius (-6sus), a, urn, wrongful. injussus - instillo. 95 injussus, a, um, voluntary, unbid., insectatio, onis, F., pursuing. injussu (abl.), without orders. insector (-to), I, to pursue, rail at. injustus, a, um, unjust, wrong. insepultus, a, um, hidden, unburied. [inl-=ill-; inm-=imm-. insequor, citus, 3, follow close, innascor, natus, 3, be born in. pursue, strive after. innato, I, float or swim upon. insero, sevi, sit-, 3, plant, engraft. innecto, xui, xurn, 3, fasten, join. insero, ui, rt-, 3, introduce, insert. innitor, nis-, 3, lean on. inserto, I, put into, insert. inno, i,float in or upon. inservio, 4, be of service, devoted. innocens, tis, harmless, guiltless. insideo, sedi, sess-, 2, sit upon, be innocentia, ae, F., blamelessness. fixed, established. innocuus, a, urnm, harmless. insidiae, arum, F., ambush, stratainnotesco, tui, 3, become known. gem, plot, treachery. innoxius, a, um, harmless, unhurt. insidior, I, lie in wait for. innumerus, a, um, countless. insidiosus, a, um, deceitful, sly. innuo, ui, ut-, 3, nod to, hint. insido, sedi, sess-, 3, settle, occuply. innuptus, a, um, unwed. insignio, 4, put a mark ulon. Ino, us, myth. d. of Cadmus. insignis, e, marked, distinguished; inoCulo, I, engraft. N., sign of distinction, badge. inolesco, evi, it-, 3, grow upon. insignitus, a, um, marked, clear. inopia, as, F., want, lack, need. insilio, ui, Lsalio,] 4, leap upon. inopinans, tis, not expecting. insimulo, I, allege, blame, accuse. inopinus (-natus, a, um), unex- insinuo, I, wind in, thrust in, get at. pected; inopinato, of a sudden. insipiens, tis, foolish. inops, 6pis, poor, needy, helpless. insisto, stiti, 3, stand on, pursue. [inp-=imp. insitio, onis, F., grafting. inquam (inquio), say (~ 38, iii). insolens, tis, unwonted, haughty. inquietus, a, um, restless. insolenter, unusually, haughtily. inquilinus, i, M.; -a, ae, F., lodger. insolentia, ae, F., novelty, arrogance. inquino, I, defile, pollute. insolitus, a, um, unwonted, strange. inquiro, sivi, sit-, 3, search, seek. insomnia, a, F.; sleeplessness. inquisitio, 6nis, F., investigation. insomnis, e, sleepless. inquisitor, 6ris, M., examiner. insomnium, i, N., a dream. [inr-=irr-. insono, ui, it-, I, resound, roar. insania, se, F., madness, insanity. insons, tis, guiltless, harmless. insanio, 4, be insane, rave, rage. inspecto, I, look in on, view, inspect. insanitas, atis, F., unsoundness. insp&ratus, a, um, unhoped-for. insanus, a, um, mad, crazy, violent. inspergo, si, sum, 3, strow upon. insatiabilis, e, insatiable. inspicio, exi, ect-, 3, look into, inscendo, di, sum, 3, step upon. examine, contemplate, consider. insciens, tis, without knowledge. inspico, I, sharpen, make pointed. inscitia (-ientia), ae, F., ignorance. inspiro, I, breathe in, inspire. inscitus, a, um, ignorant, unskilled. instabilis, e, infirm, tottering. inscius, a, um, without knowledge. instans, tis, urgent, present. inscribo, psi, pt-, 3, write upon, in- instanter, vehemently. scribe, attribute, subscribe. instantia, ae, F., steadiness,firmness. inscriptio, 6nis, F., title, inscription. instar (indec.), N., likeness, like. inscriptus, [scribo,] not written on. instauro, I, renew, reunite. insculpo, psi, pt-, 3, carve upon. insterno, stravi, at-, 3, overspreal. inseco, ui, Ct-, I, cut into, cut up. instigo, I, urge, incite, instigate. insecturnm, i, N., insect. instillo, I, pour by drops. 96 instinctus - interimo. instinctus, us, M., instigation. intemperantia, e, F., inclemency, instinguo, nxi, nct-, 3, instigate. extravagance, excess. instita, Ee, F., border, flounce. intemperiae, arum, F. inclemency. instito, I, press on. intemperies, ei, F., tempest, rage. institor, oris, M., huckster, dealer. intempestus (-tivus), a, um, uninstituo, ui, ut-, (statuo), 3, appoint, seasonable, unwholesome, stormy. train, establish, contrive, resolve. intendo, di, tum (sum), 3, stretch, institUitio, onis, F., custom, training. strain, spread, aim at, intend. instituitum, i, N., institution,purpose. intentatus, a, um, unattempted. insto, stiti, I, stand upon, urge. intentio, onis, F., stretching, effort. instratus, [sterno,] spread. intento, I, stretch forth, threaten. instrepo, ui, it-, 3, resound. intentus, a, um, intent, strict, eager. instructio, onis, F., erection, array. inter, between, among, during. instrimentum, i, N., tool, apparel. [inter-, among, at intervals. instruo, xi, ct-, 3, build, furnish, interamnus, a, um, between rivers. instruct, prepare, provide. interbito, I, "come to naught. insuasufn, i, N., a dark color. intercalo, I, insert, introduce. insuavis, e, unpleasant. intercapedo, inis, F., interruption. Insuber, bris, Milanese, Insubrian. interc~do, cessi, cess-, 3, come or insuido, I,.sweat at or upon. go between, protest (as tribune). insuesco, evi; et-, 3, to get wont. intercessio, onis, F., intervention. insuetus, a, um, unaccustomed. intercessor, 6ris, M., interposer. insula, e, F., island, block of houses. intercido, cidi, cis-, [cwedo,] 3, cut insulse, foolishly. to pieces, cut down, divide. insulsus, a, um, [sal,] insipid. intercido, idi, [cado,] 3, fall beinsulto, I, leap at or against, revile. tween, befall, happen, perish. insum, esse, fui, be in or on, belong. intercipio, cepi, cept-, [capio,] 3, insimo, mpsi, mpt-, 3, take, apply. intercept, rob, hinder. insuo, ui, ut-, 3, sew in, add to. intercluido, si, sum, [claudo,] 3, insuper, above, moreover. shut off, hinder, blockade. insuperabilis, e, insurmountable. intercurro, ri, rs-, 3, run between. insurgo, rexi, rect-, 3, rise upon intercus, cuitis, under the skin. or against, mount, rise. interdico, xi, ct-, 3, interfere, forinsusurro, I, whisper to. bid, interdict. intabesco, tabui, 3, pine away. interdictum, i, N., prohibition. intactus, a, um, untouched, untried. interdiu, by day-time. intectus, [tego,] uncovered, open. interdum, at times, meanwhile. integer, a, um, sound, entire, whole. interduo 3, give for a thing. intego, xi, ct- 3, to cover. interea, in the mean time, at times. integritas, atis, F., wholeness, sound- interemptio, F., slaughter. ness, integrity, purity. interemptus, [-imo,] destroyed. integro, I, renew, repeat, restore. intereo, ii, it-, 4, perish, go among. integumentum, i, N., covering. interest, there is difference or advanintellectus, us, M., understandinq. tag.e (~ 50, iv. 4). intelligens, tis, intelligent, skilled. interfectio, onis, F., killing. intelligentia, e, F., intelligence. interfector, oris, M., slayer. intelligo, xi, ct-, [lego,] 3, to per- interficio, feci, fect-, [facio,] 3, to ceive, understand, discern. kill; interfio, perish. intemeratus, a, um, undefiled. inter-fundo 3, pour between. intemperans, tis, immoderate, ex- interim (-ibi), meanwhile. travagant, profligate. interimo, emi, empt-, kill, destroy. interior - invenio. 97 interior (~ 17, iii), inner. intestatus, a, um, intestate. interitus, ius, M., ruin. intestinus, a, um, internal. interjaceo, 2, lie between. intexo, xui, xt-, 3, interweave. interjectus, a, um, put between. intimus, a, um (~ 7, iii.), inmost, interjectus, us, M., casting in. deepest, secret, intimate. interjacio. jeci, ject-, 3, throw in. intolerabilis, e, unbearable. inter-lego, 3, pluck here and there. intolerandus, a, um, insupportable. interlino, levi, lit-, 3, smear, erase. intolerans, tis, inpatient. interloquor, citus, 3, interrupt. intoleranter, inmmoderately. interliceo, xi, 2, shine, appear. intolerantia, We, F., insolence. interluo, 3, wash, flow together. intono, ui, it-, I, thunder. intermino, I, threaten, Jbrbid. intonsus, [tondeo,] unshorn. inter-misceo, 2, mingle among. intorqueo, si, tum, 3, twist, hurl. intermissio, 6nis, F., interruption. intortus, twisted, involved. intermissus, a, um, interrupted. intrd, within, inside of. inter-mitto, 3, cease, discontinue. intremo, ui, 3, to tremble. inter-morior, 3, perish, decay. intrepidus, a, urnm, undaunted. intermortuus, a, um, lifeless. intrico, I, entangle, perplex. internecio, 6nis, F., massacre. intrinsecus, inwardly. internodium, i, N., between-joints. intritus, a, um, [tero,] unworn. internuntius, i, M., messenger. intro, I, enter, penetrate. internus, a, um, inward, internal. intro, inwardly, within. intero, trivi, trlt-, 3, bruise, crumble. introdilco, xi, ct-, 3, lead in. interpello, I, interrupt, disturb. introeo, ivi (ii), it-, 4, enter. interpolo, I, give new shape to. introitus, uis, M., entrance. interpono; sui, sit-,- 3, put between, intro-mitto, 3, send in, let in. utter, decree, interpose, pledge. intorsum (-sus), inwardly. interpres, 6tis, c., interpreter, agent. introspicio, exi, ect-, 3, inspect. interpretdtio, 5nis, F., explanation. intubus, i, D.; um, i, N., endive. interpretor, I, explain, decide. intueor, itus, 2, gaze on, observe. interprimo, essi, ess- 3, crush. intumesco, mui, 3, to get swollen. interregnum, i, N., between-reigns. intus, within, on the inside. interrex, regis, M., regent. intuitus, a, um, unguarded. interritus, a, um, undaunted. inultus, [ulciscor,] unpunished. interrogo, I, ask, sue, argue. inumbro, I, shade. inter-rurnpo, 3, break off, interrupt. inundo, I, overflow, inundate. interruptus, a, um, broken up. inurbanus, a, um, unpolished. inter-scindo, 3, tear asunder. intiro, ussi, ust-, 3, brand, burn. intersepio, psi, pt-, 4, fence in. inisitatus, a, um, uncommon. interstinguo, nxi, not-, 3, part, kill. inusque. unto, even to. intersurnm, esse, fui, be present at, or iniltilis, e, useless, hurtful. among; differ (see interest). Inuus, i, a name of Pan. intertexo, xui, xt-, 3, interweave. invado, si, sum, 3, come upon, atintervallurn, i, N., interval(betWeen tack, enter upon, befall. the palisades), difference. invalesco, valui, 3, grow strong. inter-vello, 3, pluck out or away. invalidus, a, um, weak. inter-venio, 4, come between. invectio, hnis, F., importing. interventus, is, M., interposition. inveho, xi, ct-, 3, bring in or upon, interverto, ti, sur, 3, turn aside. attack', inveigh against. interviso, si, sum, 3, spy, inspect. invenio, veni, vent-, 4, come upon, intestdbilis, e, abominable. find, discover, invent. 98 inventor - itinerarius. inventor, &ris, M.; -trix, lCis, F., a irrequietus, a, um, restless. finder, discoverer. irrgtio, 4, ensnare, entangle. invenustus, a, un, ungraceful. irrideo, idi, is-, 2, laugh at, jest. inverecundus, a, um, shameless. irridiculus, a, um, laughable. invergo, 3, pour upon. irrigo, I, to water, irrigate, nourish. inversus, a, um, perverted. irriguus, a, um, full of water. inverto, ti, sum, 3, reverse, upset. irrisus, [rideo,J mocked. investigo, I, track, trace. irrisus, us, M., mockery, derision. inveterasco, 3, grow old or fixed. irritmunentum, i, N., stimulant. invetero, I, make or grow old. irrito, I, excite, inflame. invicem, by turns. irritus, a, um, vain, void, useless. invictus, a, um, unconquered. irrogo, I, propose, appoint, inflict. invideo, vidi, vis-, 3, grudge, envy. irroro, I, to moisten, bedew. invidia, ae, F., envy, malice. ir-rumpo, 3, to break or burst in. invidiosus, a, um, envious, odious. irruo, ui, 3, rush or pour in. invidus, a, um, envious. irruptio, 5nis, F., bursting-in. invigilo, I, be watchfll, take pains. is, ea, id (~ 20), he, she, this, that. inviolatus, a, um, unharmed. Isauria, Beas, F., a dist. of Asia Minor. inviso, si, sum, 3, visit. Isis,is (idis), an Egyptian goddess. invisus, a, um, unseen, hated. Ismarus, i, M.; -a, 5rum, N., a illvito, I, invite, summon, challenge. mountain range of Thrace. invitus, a, uum, unwilling, reluctant. Issus, i, F., a city of Cilicia, where invius, a, um, pathless, impassable. Darius was defeated, B.C. 333. invocatus, a, um, uncalled. istac, this way. invoco, I, call upon, name, invoke. iste, a, ud (~ 20, ii.), that. involo, I, fly into or upon. Ister, tri, M., the lower Danube. involacrum, i, N., wrapper. tisthmus, i, M., isthmus. inv. lvo, i, ut-, 3, roll upon, wrap. Isthmius, a, unm, Isthmian; N. pl., Io, Iis (onis), myth. d. of Inachus, games celebrated near Corinth. changed to a heifer. istic, asc, oc (uc), this same. Iocasta, ae (e, es), m. of CEdipus. istic, there, yonder. Iolcos, i, M., a port in Thessaly. istim, to that place. I6nia, as, dist. of I2 Greek cities istinc, thence, from yonder. on W. coast of Asia Minor. istiusm6di, of that sort. Ionicus (-ius), a, um, of Ionia. isto, istoc, thither, yonder. Iphigenia, ae, d. of Agamemnon, istorsum, thitherward. sacrificed to Diana at Aulis. Istria, a-, F., the dist. near Venice. ipse (ipsus), a, um, (~ 20, ii.), self. istuc, thither (interrog. -cine) ira, as, F., rage, anger. ita, so, thus. iracundia, as, F., wrath, temper. Italia,, F., Italy. iracundus, a, um, passionate. Italis, idis, F., an Italian woman. irascor, I, to be angry, wrathful. Italus (-icus), a, umrn, Italian. iratus, a, um, enraged. - itaque, and so, therefore. ircus=hircus, goat. item, so, likewise, also. Iris, idis, F., messenger of Juno. iter, itineris, N.. way, r6ad, march. iris, idis, F., rainbow, sword-lily. itero, I, repeat, relate. irpex, icis, M., rake, harrow. iterum, a second time. irrado, 3, scrape, shave. Ithacus, a, urn, of Ithaca, an I. irrasus, a, um, unshaven. west of Greece; M., Ulysses. irreparabilis, e, irretrievable. itidem, in like manner. irrepo, psi, 3, creep in or upon. itinerarius, a,.um, of the march. itio -justus. 99 itio, 6nis, F.; itus, US, M., a going. judex, icis, M., judge, juror. ito, I (freq. of eo), go. jfidicdtio, 5nis, F., investigation. Itys, yos, ya, myth. s. of Tereus, judicidlis, e, of the court. changed to a pheasant. jfidicium, i, N., court, trial, judgiilus, i, a name of Ascanius, as ment, sentence. founder of the Julian family. jUdico, I, to judge, decide. Ixion, 6nis, k. of Lapithae, bound jug~lis, e, of a yoke, nuptial. to a fiery wheel in Tartarus. jugerum, i; pl., era, urn, N., acre iynx, gis, F., wry-neck (a bird). (about J of English acre). jugis, e, constant, perennial. juglans, dis, F., walnut. J. jugo, I, bind, join, marry. jugulo, I, cut the throat, kill. jaceo,ui, jacit-, 2, lie. jugulum, i, N.; -us, i, M., throat. jacio, jeci, jact-, 3, throw, utter. jugum, i, N., yoke, cross-beam. jactantia, se, F., loud boasting. Jugurtha, s, king of Numidia, jactdtio, 6nis, F., tossing about. capt. B.C. I06. jacto, I, toss, hurl, discuss, boast. JUilius, a, um, of July; a Gens, injactura, ae, F., throwing, cost, loss. cluding the family of Caesar. jactus, us, M., a throw, cast. jumentum, i, N., beast of burden. jaculor, I, to cast, hurl, shoot. junceus, a, urn, of rushes. jaculum, i, N., javelin, dart. junctiira, ae, F., joint, connection. jaculus, a, urn, thrown; N., net. juncus, i, M., rush. jam, now, already, presently. jungo, nxi, not-, 3, join, yoke. jampridem, now, long since. unior, is, younger (~ 17, iii.). Jdniculum, a hill of Rome, be- JUnius, a, urn, of June; a Gens, inyond the Tiber. cluding the family of Brutus. janitor, oris, M., door-keeper. jilnix, icis, F., heifer. jdnua, Me, F., door, entrance. Juno, onis, queen of Heaven. Jd.nurius, a, urn, January. Juppiter, Jbvis, Jupiter, son of Janus, i the Italian Sun-god. Saturn, king of gods. jecur, 6ris (inoris), N., liver. Jura, ae, M., the mt. W. of Helvetia. jejiUnium, i, N.; -itas, F., fasting. jurator, 5ris, M., witness. jejunus, a, urn, hungry, sterile, dry. juratus, a, um, under oath. jentAculum, i, N., early meal. jureus, a, um (jus), of broth. jocor (o), i, to jest. jurgium, i, N., dispute. jocosus, a, urn, jesting, facetious. jurgo, I, to quarrel, dispute. jocularis, e, funny, laughable. juris consultus, i, M. jurist. jocus (-culus), i, M., joke, jest, fun. jurisdictio, 5nis, F., administration Jovis, gen. of Juppiter. of justice, legal authority. Juba, A, k. of Numidia, partisan jurisperitus, a, um, skilled in law. of Pompey; d. B.C. 46. juro (or), I, swear, take oath. juba, se, F., mane, hair. jus, jUiris, N., law, right, justice. jubar, iris, N., sunbeam, radiance. jus, juris, N., broth; soup, gravy. jubdtus, a, um, crested. jusjurandum (~ 14, ii, 2), oath. jubeo, jussi, jusS-, 2, order, com- jussum, i, N.; -us, US, M. command. mand, bid, entreat, decree. jussus, [jubeo,] ordered. jucunditas, dtis, F., pleasantness. justitia, A, F., justice. jucundus, a, um, glad, delightful. justitium, i, N., vacation of court. Judaea, M, F., Palestine. justus, a, um, just, true, due, right; Judaicus (-aeus), a, urn, Jewish. N., justice; pl., ceremonies. 100 juvenalis - l1vus. juvenalis, e, youthful. lac, lactis, N., milk. juvencus, a, um, young; M., bul- Lacaena, ae, a Spartan woman. lock; F., heifer. tLacedaemon, 6nis, F., Sparta, juvenesco, nui, 3, become ayouth. S.-E. dist. of Peloponnesus; juvenilis, e, youthful, cheerful. LacedEemonius, a, um, Spartan. juvenis, is (um), c., a youth. lacer, era, um, mangled, torn. juventa, ae;- tas, tatis; -tus, tUtis, laceratio, Onis, F., mangling. F., youth (reckoned from 20 to 40). lacerna, Me, F., a warm cloak. juvo, jilvi, jilt-, I, help, gratify. lacero, I, mangle, rail at, destroy. juxta, near, close by, directly, alike. lacertus, i, M.; -ta, ae, F., lizard. juxtim, close by, near. lacertus, i, M., arm (upper-arm). lacesso, ivi, it-, 3, challenge, hlarass, excite, provoke. K. lachrima (-yma)==lacrima, tear. lacinia, ae, F., lappet, dewlap. K, the praenomen Kaeso. laciniosus, a, um, jagged, indented. k, (kal. or Kalendae, arum, F.), t Laco (-con), conis, M., a Spartan. kalends, first of the month (~ 83). Lac6nicus, a, um, Spartan. Karthaginiensis, e, Carthaginian. lacrima (lacruma), ae, F., tear. Karthdgo, inis, F., Carthage; a lacrimabilis, e, tearful, sad. wealthy and powerful city of lacrimo (or), I, weep. N. Africa, long a deadly rival lacrim osus, a, um, tearful, weeping. of Rome; taken and destroyed, lacteo, 2, suck or hold milk. B.C. I46.- The Carthaginian lacteus, a, um, milking, milk-white. wars were, I. B.C. 264-241; 2. lactis, is, F., small entrail. B.C. 219-202; 3. B.C. I49-I46. lacto (-ito), I, suckle, allure. lactuica, ae, F., lettuce. lacuna, ae, F., hole, pool, gap, void. L. lacainar, aris, N., panelled ceiling. laciino, I, to hollow, panel. L, the praen. Lucius; num.,=5o. lacus, us, M., lake, tank, vat. labasco (-or), 3, totter, waver. laedo, si, sum, 3, strike, hurt. Labdacus, myth. k. of Thebes. laena, ae, F., mantle. labe-facio, 3, loosen, shake, weaken. Laertes, ae, father of Ulysses. labefacto, I, shatter, overthrow, ruin. Lestryg6nes, um, a myth. savage labefio, P. of labefacio.. race of Sicily and S. Italy. labellum, i, N., lip, bath-tub. leetabilis, e, joyful, glad. labeo, 5nis, M., blubber-lip. leetamen, inis, N., manure. labes, is, F., fall, ruin, stain. laet, gladly, fruitfully. labia, ae, F.; labium, i, N., lip. laetifico, I, gladden, fertilize. labo, I, totter, waver, sink. laetificus, a, um, gladdening. labor, lapsus, 3, glide, fall, err. laetitia, as, F., joy, beauty, fertility. labor, 6ris, M., toil, distress. leeto, I, make glad; P., to rejoice. lab6ri6sus, a, um, full of toil. laetus, a, um, glad, joyful, cheerful, laboro, I, labor, strive, suffer. fertile, charming. labrum, i, N., lip, magazine, vat. laevg, awkwardly. labrusca, ae, F.; -cum, i, N., wild lavis=lgvis, smooth. grape. laevorsum, to the left. Labyrinthus, i, M., an intricate leevus, a, um, the left, unfortunate, building wrought by Daedalus awkward; (in augury)fortunate; in Crete, for the Minotaur. F., left hand; N., on the left. lagena- latesco. 101 lagena, ae, F., flask. lapido, I, throw stones at. Ldgus, father of Ptolemy, the first lapidosus, a, um, stony. Grecian king of Egypt. lapillus, i, M., pebble, gravel. Lhius, myth. king of Thebes, fa- lapis, idis, M., stone, milestone. ther of CEdipus. Lapithae, drum, mountaineers of lambo, bi, bit-, 3, lick, wash. Thessaly. lamenta, orum, N., lament. lappa, A, F., burr. ldmentdbilis, e, mournful. lapsio, 5nis, F., sliding, proclivity. lamentatio, onis, F., mourning. lapso, I, slide, fall, stumble. limentor, I, bewail, lament. lapsus, as, M., [labor,] fall, flight. lamina, as, F., leaf, layer. laquear, iris, N., panelled ceiling. t lampas, adis (da, das), F., torch. laqueo, I, ensnare, entangle; adorn t Lampsacum (cus), i, a town in with pannelling. Asia on the Hellespont.. laqueus, i, M., noose, snare, lasso. lana, A, F., wool, down. Lar, tis, first-born (Etruscan). lanarius, a, um, of wool; M., a Ldrentia (Acca), wife of Faustuworker in wool; F., wool-factory. lus, nurse of Romulus. lnitus, a, um, woolly. Lares, ium (um), houshold deities; lancea, Me, F., a light spear. hearth, home. lances (lanx), dishes. large (-iter), bountifully. lancino, I, mangle, destroy. largior, 4, bestow gifts, lavish, bribe. laneus, a, um, woolen, downy. largitas, atis, F., liberality, bribery. languens, tis, faint, languid. largitor, 6ris, M., giver, briber. langueo, 2 (-guesco, gui, 3), to be largus, a, um, ample, abundant. or grow faint, languid, weak. laridum (lardum), i, N., fat bacon. languidus, a, um, faint, weak. Larinum, i, N., a Samnite town. languor, 5ris, M., languor,faintness. Larissa, s, F., a city of Thessaly. lanidrius, a, um, of a butcher. Larissaeus, a, um, IThessalian. laniatus, uis, M., mangling. Larius, i, M., L. Como, in N. Italy. lanicium, i, N., wool. f larix, icis, D., larch. laniena, se, F., butcher's stall. larus, i, M., sea-mew (?). lanificus, a, umrn, working in wool. larva, ae, F., mask, spectre, goblin. laniger, era, um, fleecy; M., ram. larvo, I, bewitch, enchant. lanio, I, mangle, tear, lacerate. lasanum, i, F., cooking-pot. lanista, ae, M., fencing-master, trai- lascivia, Me, F., sport, wantonness. ner of gladiators. lascivio, 4, to be playful, wanton. lanius, i, M., butcher, executioner. lascivus, a, um, playful, wanton. lainugo, inis, F., down, bloom. lassittido, inis, F., weariness. lanugineus (-osus), a, um, downy. lasso, I, make faint or languid. Lanuvium, i, N., a town of Latium, lassus, a, um, faint, weary, languid. 23 miles S. E. of Rome. latebra, ae, F., hiding-place, retreat. lanx, cis, F., dish, platter. latebrosus, a, um, hidden, intricate. Laocoon, tis, myth. priest of latens, tis, hidden. Apollo, in Troy. lateo, ui, 2, be hid, (w. acc.). Laomedon, tis, k. of Troy, father later, eris, M., brick, tile. of Priam and Ganymede. laterarius, a, um, of bricks; M., lapathum (us), i, N., sorrel. brick-maker; F., brick-kiln. lapicidinae, arum, F., quarries. laterculus, i, M., tile, pancake. lapidat, it rains stones. latericius, a, um, made of brick. lapidatio, 5nis, F., stoning. laterna, ae, F., lantern. lapideus (-drius), a, um of stone. latesco, 3, hide; latesco, widen. 102 latex lenis. latex, icis, M., liquid; pl., water. lavo, ldvi, laut- (15t-), I, to wash. latibulor, I, be hid, lurk. laxaimentum, i, N., wideninz7q. latibulum, i, M., lurking-place. laxitas, dtis, F., roominess, breadth. ldticldvius, a, um (with broad laxatus, a, urn, wide, free. stripe), of noble family. laxe, spaciously, freely. lUtifundium, i, N., estate, plantation. laxo, I, open, expand, slacken. Latinus, a, um; Latinilis, e, of laxus, a, um, wide, loose, ofen. Latium, Latin. leaena (lea), ae, F., lioness. Latinus, i, myth. k. of Latium. tlebes, etis, M., kettle. ldtio, 5nis, F., bringing. lectica, ce, F., litter, carrying-chair. latito, I, [lateo,] hide, skulk, lurk. lecticarius, i, M., litter-bearer. latituido, inis, F., breadth, size. lecticula, e, F., litter, bier. Latium, i, N., the district South- lectio, 6nis, F., gathering, reading. ward from Rome, having espe- lectisternium, i, N., a banquet cial political rights (jus Latii). offered to the gods or images. LatSna, se, the mother of Apollo. lectito, I, [lego,] read frequently. ltor, 5ris, M., proposer of a law. lector, &ris, M., reader. latritor, oris, M., barker, dog. lectus (-ulus), i, M., bed, couch. latratus, us, M., barking. lectus, [lego,] select, chosen. latrina, a, F., sink, privy. Lgda, ae, wife of Tyndarus, mother latro, I, to bark, rant, bluster. of Helen and Clytoemnestra. latro, onis; M., robber, brigand, body- lMgdlis, e, of the law. guard, mercenary, assassin. legatum, i, N., bequest. latrocinium, i, N., robbery, fraud. legdtio, 6nis, F., embassy, legation. latr6cinor, I, serve for hire, rob, lEgativus, a, um, of the legation. plunder, hunt. lEgatus, i, M., [lgo,] an ambassalatrunculus, i, M., robber, freebooter. dor, deputy, lieutenant. tltus, [fero,] borne, carried. lgifer, era, um, law-giving. latus, a, um, broad, wide, copious. legio, onis, F., legion (of 4,200, latus, eris, N., side, flank, body. afterwards 6,ooo); army. laudiabilis, e, praiseworthy. legionarius, a, um, of a legion. lauddtio, 5nis, F., eulogy. lgirupa, ae, M., law-breaker. lauditor, 6ris, M., eulogist. legitimus, a, urn, lauzfild, right. laudo, I, to praise, eulogize. 1go, I, depute, appoint, bequeathe. lauredtus, a, um, laurel-crowned. lego, lgi, lect-, 3, gather, pass Laurens, tis, of Laurentum, a coast along, select, read, recite. town of Latium. legumen, inis, N., beans or peas. laureola, ee, F., laurel-wreath. Leleges, um, a Pelasgian tribe, laureus, a, um, of laurel. of Greece and Asia Minor. lauriger, era, um, laurel-decked. Lemannus, i, M., Lake Geneva. laurus, i (us), F., laurel, bay. lembus, i, M., yacht, cutter. laus, laudis, F., praise, merit, glory. t lemma, atis, N., topic, title. lautg, sumptuously. t lemniscus, i, M., ribbon, badge. lautia, e, F., state-banquet. t Lemnos, an I. in the iEgean, the lautitia, ae, F., magnificence. abode of Vulcan. t lautumiae, arum, F., stone-quarry. lemures, um, M., shades, spectres. lautus, [lavo,] noble, elegant. lana, ce, F., procuress. lavdtio, 5nis, F., bathing. lNne, calmly, indolently. Laverna, se, goddess of Gain. lenimen, inis, N., soothing, remedy. Lvinia, ae, daughter of Latinus, lnio, 4, soothe, soften, mitigate. wife of ]Eneas. lnis, e, smooth, mild. lenitas - librarius. 103 lenitas, Atis;-tido, inis, F., gentle- levdtio, 5nis, F., uplifting, relief. ness, smoothness, mildness, lenity. leviculus, a, um, rather vain. leno, Onis, M., seducer, procurer. 1lvigo, I, bruise, make smooth. lenocinium, i, N., trade ofprocurer, levir, Wri, M., husband's brother. allurement, decoration, finery. levis, e, light, easy, slight, false. ln6fcinor, I, latter, serve. levis, e, smooth, soft, delicate. lens, lentis, F., lentil. levitas, atis, F., lightness,Jfickieness. lentesco, 3, grow pliant, relax. levitiido, inis, F., smoothness. lenticula, Ae, F., lentil. levo, I, to uplift, lighten, relieve. lentigo, inis, F., freckle. lEvo, I, to make smooth, polish. lentiscus, i, F.; -urn, i, N., mastich. lex, legis, F., law, rule, order. lentitia, ae; -es, ei, F., pliancy, librimen, inis; -mentum, i, N., libatoughness, viscosity. tion, drink-offering. lentitudo, inis, F., sluggishness. Libanus, i, M., Mt. Lebanon, in Syria. lento, I, bend, lengthen, protract. libella, a, F., small coin, farthing. lentor, &ris, M., pliancy. libellus, i, M., [liber,] little book, lentus, a, urn, slow, tough, pliant. note, memorial, bill. lenunculus, i, M., boat, skiff. libens, tis, [libet,] willing, glad. leo, leonis, M., lion. libenter, gladly. Leonidas, ae, a Spartan king, libentia, ae, F., delight. killed at Thermopylke, B.C. 480. libenter, gladly, freely. leoninus, a, um, of a lion. liber, era, um, free; pl., children. t lepas, adis, F., limpet. Liber, eri, M., Bacchus; wine. lepide, agreeable, prettily. liber, bri, M., bark, book. lepidus, a, um, agreeable,facetious. Libera, Ae, a name of Proserpine. lepor (5s), 6ris, M., pleasantness, Liberdlia, urn, festival of Bacchus. charm, wit, humor. liberalis, e, of freemen, liberal. lepus, 6ris, M., hare. liberdlitas, atis, F., liberality, gift. Lernaeus, a, umi of Lerna, a marsh l1berdtio, 5nis, F., release. near Argos. liberator, 5ris, M., deliverer. Lesbis, idis; -ias, adis, F., Lesbian. liberi, 5rum, M., children. Lesbius (-Sus, -iacus), a, um, of libero, I, deliver, release. Lesbos, an island near Troy. liberta, Ae, F., freedwoman. lessum (M. acc.), wailing. libertas, atis, F., freedom. lEtalis, e, deadly. libertinus, a, urn, of a freedman; tlfthargus, i, M., drowi ness. M., freedman (as class). Lethe, es F., (oblivion), a river of libertus, i, M., freedman. the world below. libet (lubet), it pleases (~ 39, I). letifer, era, um, death-bringing. libidinor, I, indulge lust. leto, I, slay, kill. libidinosus, a, urn, lustful, sensual. letum (lthum), i, N., death, ruin. libido, inis, F., [libet,] eager or Leucadia, ae; Leucas, adis, F., a unlawlul desire, pleasure, caprice. peninsula of N. W. Greece. libita, 5rum, N., what one will. t leucaspis, idis, with white shields. Libitina, ca, goddess of Burial. Leuc~ta, Me, F., a prom. of Leucadia. libo, i, taste, touch, pour, cull. Leucothea, we, myth. name of Ino. libra, ae, F., pound (I2 oz.), balance. Leuctra, &rum, N., a town of libramentum, i, N., weight, even Boeotia, famous for the defeat surface or balance. of the Spartans, B.C. 37I. librarius, a, urn, of books; M., levirmen, inis; -mentum, i, N., copyist, clerk; F., bookstore; N., alleviation, consolation. book-chest. 104 librarius litigiosus. librarius, a, urnm, of a pound; F., limax, acis, F., slug, snail. head-spinner (weigher of wool). limbus, i, M., edge, border, flounce. Hibratio, 0nis, F., weighing out. limen, inis, N., sill, threshold. librdtor, oris, M., surveyor, engineer. lhmes, itis, M., by-path, boundary. librilis, e, of a pound; N., scales. limis, e=limus, aslant. libripens, pendis, M., paymaster. limito, I, limit, fix, divide. libro, I, weigh, poise, hurl. limo, I, to file, whet, polish. libum, i, N.. a cake. limosus, a, um, muddy, miry. Liburnus, a, um, Liburnian (of limpidus, a, um, clear, pure. Illyria); F., a swift galley. limus, a, um, aslant, awry, squinting. Libya, a (-6, es), Libya, Africa. limus, i, M., slime, mud, dirt. Libyas (-ycus, -yssus, -ystinus), limus, i, M., girdle, apron. a, um; -ys, yos (-ystis, tydis, linea, e, F., thread, string, line, net. F.), Libyan, or African. lineamentum, i, N., line, stroke. licens, tis, free, unrestrained. lineo, I, sketch, straighten. licenter, at pl!ea'ure. lineus, a, um, of flax. licentia, se, F., freedom, license. lingo, nxi, not-, 3, lick. liceo, cui, cit-, 2, be on sale, value. lingua, ae, F.. tongue, language. liceor, itus, 2, bid (at auction). lingulaca, Ae, c., chatterbox, gossip. icet, uit, 2, it is permitted (~ 39, I). liniger, era, um, linen-wearing. licet, although, even if, granted. lino, levi, lit-, 3, anoint, smear. lichen, gnis, M., lichen, eruption. linquo, liqui, lict-, 3, leave, quit. licitor, i, [liceor,] to bid. linteo, 5nis, M., linen-weaver. licium, i, N., listing, thread, girdle. linter, tris, F. (T. 2, i. 4), boat, tray. lictor, 6ris, M., lictor (attendant linteus, a, um, of linen; N., linen on a magistrate; a dictator had cloth, canvas. 24, a consul I2, a praetor 6). linum, i, N., flax, thread, net. lien, gnis, M., spleen. t Linus (os), i, son of Apollo, a lienosus, a, um, splenetic. singer and poet of Thebes. ligamen, minis; -mentum, i, N.; Lipara, an, F., an I. N. of Sicily. -tira, ae, F., band, ligament. lippio, 4, to be blear-eyed. Liger, 6ris, M., the river Loire. lippus, a, um, blear-eyed. lignarius, a, um, of wood; M., car- lique-facio, 3; P., -fio, melt, dissolve. penter, lumber-dealer. liqueo, cui (qui), 2; -esco, 3, to be lignatio, 5nis, F., getting wood. fluid, clear; non liquet (n. 1.), ligneus (-olus), a, um, wooden, dry. the case is not clear. lignor, I, to get wood. liquidS, clearly, confidently. ligo, I, to bind, tie, fasten. liquidus, a, um, liquid, clear. ligo, olnis, M., grub-hoe. liquo, I, melt, dissolve, strain. ligula, dim. of lingua, tongue. liquor, I, melt, flow. Ligures, um, people of Liguria liquor, 6ris, M., liquid, fluidity. (Piedmont), the dist. near Genoa. lira, Ae, F., ridge, furrow. ligUrio, 4, lick, long for, be dainty. liro, I, to plough, harrow. Ligusticus, a, um, of Liguria. t lirce, triJles.. ligustrum, i, N., privet. lis, litis, F., stlis, dispute, lawsuit. ltliUr, i, N., lily. litrtio, 5nis, F., propitious sacriJice. Libybaeum, i, N., a promontory litera (-ula), ae, letter (of alphabet); at the west of Sicily. pl., epistle, document, letters. lima, aW, F., file. literate, clearly, learnedly, literally. limarius, a, um, slimy, clayey, miry. literatus, a, um, lettered, learned. limatus, a, um, refined, correct. litigiosus, a, um, disputatious. litigium - lucubratio. 105 Jitigium, i, N., dispute. loquor, locutus, 3, speak, talk. litigo, I, to sue, quarrel, litigate. lora (-ea), Ee, F., after-wine. lito, I, sacrJifce (with good omens), loretum, i, N., laurel-grove. make expiation, appease. 1oreus, a, um, of thongs. litoralis, e; -eus, a, um, of the 16rica, e, F., leather cuirass, breastshore. work, parapet, fence. littera-litera, letter. 16rico, I, clothe in mail. littus=litus, shore. 16ripes, edis, lithe, or bow-legged. litura, ce, F., [lino,] blur, erasure. 16rum, i, N., thong, rein, scourge. litus, us, M., smearing, daubing. tl1tos, i, M., water-lily, lotus. litus, 6ris, N., shore. 16tus, [lavo,] washed. lituus, i, M., augur's crook, horn. lubet=libet, it pleases. liveo, 2, to be bluish. lubido, inis, F. =libldo, pleasure. lividus. a, um, bluish, lurid, envi- librico, I, make slippery. ous, malignant. libricus, a, um, slippery, fleeting. livor, oris, M., lividness, envy. lucaris, e, of the forest. lix, licis, M., ashes. Liicanus, a, um, of Lucania, a lixa, ae, M., sutler; pl., camp-fol- dist. of S. Italy. lowers. lucellum, i, N., slight gain. lixivus (-ius), a, um, of lye. liceo, luxi, 2, shine, gleam. localis, e, of a place., Liceres, um, a patrician tribe in locarius, a, um, of renting. the founding of Rome. locatio, 5nis, F., location, lease. Liceria, se, F., a town in Apulia. locator, oris, M., one who lets, hirer. lucerna, e,, F., lamp. loco, I, put, let, give in marriage. luicesco, 3, grow bright, dawn. loculus, i, M., place, bier, coffin, stall. licidus, a, urnm, bright, clear. locuples, etis, rich, sure, ample. lucifer, era, um, light-bringing. locupleto, I, to enlrich. Lucifer, feri, M., the morning star. locus, i, M.; pl., a, N. (~ 14, ii. I), licifugus, a, um, light-shunning. place, topic, rank; abl., instead. Lucina, ae, the goddess of Birth. l6custa, se, F., locust, lobster. licinus, a, um, bringing to light. locutio, 6nis, F., speaking, speech. lucrativus, a, um, of gain, or belocultus, [loquor,] having spoken. quest, profitable. lodix, icis, F., coverlet, blanket. lucri-facio, 3, get gain. t logicus, a, um, logical; F., logic. lucrificus, a, um, profitable. tlogos, i M., word, jest, reason. Lucrinus, i, M., a lake near Baike. 16llgo, inis, F., cuttle-fish. lucripeta, we, c., gain-seeker. lolium, i, N., darnel, cockle, tares. lucror, I, to get gain, profit. 1omentum, i, N., a bean-poultice. lucrosus, a, um, gainful. Londinium, i, N., London. lucrum, i, N., gain, wealth. long~evus, a, um, aged, ancient. luctamen, inis, N.; -tatio, onis, F., longe, far, by far. a wrestle, struggle, contest. longinquitas, atis, F., distance, ex- luctator, oris, M., wrestler. tent, length, duration. luctifer, era, um, grief-bringing. longinquus, a, um, long, far. luctificus, a, urn, causing grief: longitudo, inis, F., length. luctisonus, a, urn, sad-sounding. longurius, i, M., long pole. luctor, I, to struggle, wrestle. longus (-ulus), a, um, long, far. luctuosus, a, um, sorrowful. loquacitas, atis, F., loquacity. luctus, us, M., grief mourning. loquax, icis, talkative. lHcu, [lux,] by daylight. loquela, as, F., word, discourse. licubriatio, 6nis, F., night-work. 106 lucubro - Lyceum. lHicubro, I, to toil by night. lurco (-or), I, devour greedily. liculente (-ter), brilliantly. lHridus, a, um, wan, lurid. luculentus, a, um, bright, famous. Hiror, &ris, M., paleness. Licullus, i, L. Licinius, a wealthy luscinia (-61a), Oe, F., nightingale. Roman noble, commander luscinus (-ius) a, um, one-eyed. against Mithridates, B.C. 74-66. lusciosus, a, um, purblind. Lucumo, Onis, M. (an Etruscan luscus, a, um, one-eyed. title), priest or prince. Lusitdnia, e, F., Portugal. licus, i, M., wood or grove. lusito, I, freq.. of ludo, play. ludia, A, F., actress. lusor, 6ris, M., player. ludibriosus, a, um, scornful. lisorius, a, um, of play; N., playludibrium, i, N., jest, mockery. ground; F. pl., swift cruisers. lidibundus, a, um, playfdl, easy. lustralis, e, of purifying; or, of lildicer (-crus), a, um, sportive. four years. lfldificatio, 5nis, F., derision. lustratio, 5nis, F., a purlfication, ildifico (-cor), I, to make sport of, going about. deceive, deride, fiustrate. lustricus, a, um, of purification. lildimagister, tri, M., teacher. lustro, I, purify, survey, traverse. ludio, 6nis, F.; -ius, i, M., actor. lustrum, i, N., den, boq,jorest; expiludo, si, sum, 3, play, sport, deceive. ation, period offour years. ludus, i, M., sport, game, school. ilusus, us, M., [ludo,] game, sport. lues, is, F., pestilence, calamity. lutamentum, i, N., mud-wall. Lugdfinensis, e, of Lugdunum, a lutdrius, a, um, of mud. city on the Rhone (Lyons). liteolus, a, um, yellowish. figeo, xi, ct-, 2, mourn, lament. lutesco, 3, get muddy. lifgubris, e, mournful. Lutetia, se, F., Paris. lirma, e, F., thorn. luteus, a, um, golden-yellow. lumbifragium, i, N., back-breaking. luteus, a, um, of mud, dirty. lumbricus, i, M., stomach-worm. luto, I, bedaub with clay. lumbus, i, M., loin. lutosus, a, um, muddy. lumen, inis, N., light, lamp, eye. lutra, se, F., otter. luminar, aris, N., window. lutulentus, a,uum, muddy, dirty. iimino, I, brighten, illumine. lutulo, I, bespatter, bemire. liiminosus, a, um, light, bright. litum, i, N., yellow-weed. luna, e, F., moon. lutum, i, N., mud, clay. HIinris, e, of the moon, moonlight. lux, licis, F., light, life, day. lundtus, a, urn, crescent-shaped. luxo, I, dislocate, displace. mino, I, bend (like half moon). luxuria, e (es, ei), F., luxuriance, luo, lui, 3, wash, cleanse, expiate. rankness, luxury. lupa, A, F., she-wolf, prostitute. luxurio (-or) I, be luxuriant, abound. lupAtus, a, um, sharp-toothed; N. luxuri6sus, a, um, rank, luxuriant, pl., curb, or toothed bit. exuberant, wanton. Lupercal, Mlis, N., grove of Pan luxus, ius, M., excess, luxury, splenin Rome; pl., a festival of Pan dor; dislocation. celebrated in February. Lyaeus, i, M., a name of Bacchus. Lupercus, i, M., a name of Pan. Lycaeus, i, M., a mt. of Arcadia, lupinus (-illus), i, M., lupine. sacred to Jupiter and Pan. lupinus, a, urn, of a wolf Lycaon, 6nis, myth. k. of Arcalupus, i, M., wolf, a jagged bit. dia, changed to a wolf. lura, ae, F., bag, sack's mouth. Lyceum, i, N., a gymnasium near lurco, onis, M., glutton. Athens, Aristotle's school. lychnis - mage. 107 tlychnis, idis, light-giving. michina, se, F., engine, staging. t lychnus, i, N., lamp, light. mmchindmentum, i, N., instrument, Lycia, dist. of S. W. Asia Minor. machine, device. lyciscus, i, M., wolf-dog. mdchindtio, onis, F., contrivance. Lycius, a, um, of Lycia. mdchindtor, oris, N., engineer, Lycurgus, i, legislator of Sparta; contriver, inventor. a myth. k. of Thrace. mdchinor, I, contrive, scheme, plot. Lydus (ius), a, um, of Lydia, a mrchio, 5nis, M., a mason. dist. in W. Asia Minor; Etruscan. macies, 6i, F., leanness. lympha, a, F., spring-water. macilentus, a, um, meagre. lymphaticus, a, um, panic-stricken. macis, idis, F., mace (?). lympho, I, to drive distracted. macresco, crui, 3, grow lean. lynceus, a, um, sharp-sighted. macritiido, inis, F., leanness. lynx, lyncis, F., lynx. mactdtio, 5nis, F., slaying. lyo, I, liquefy. macto, I, kill, sacrifice, requite. t lyra, a, F., lyre, lute. mactus, a, um, honored, adored; t lyricus, a, um, lyrical. macte, hail! well done! Lysander, dri, a Spartan general macula, as, F., spot, stain. who captured Athens, B.C. 405. maculo, I, stain, speckle, pollute. L.simachus, a general of Alex- maculosus, a, um, speckled, stained. ander, afterwards k. of Thrace. madefacio, feci, fact-, 3, moisten. Lysippus, a sculptor of Sicyon. madens, tis, wet, marshy. lytra-lutra, otter. madeo, ui, 2; -esco, 3, be or get wet, moist, drenched, overflowing. madido, I, moisten. M. madidus, a, um, wet, dyed, soaked. mador, oris, M., moisture. M, the praenomen Marcus; num., madulsa,,a, M., drunken. I,000. Maeander, dri, M., a river of M', the pranomen Manius. Ionia; a winding wuay or border. maccus, i, M., buffoon, simpleton. Maecgnas, itis, friend of AugusMacedones, um, as, Macedonians. tus, patron of Virgil and Horace. Macedonia, dist. N. E., of Greece, maeles= —mles, badger. (Southern Turkey), made a Maelius, Sp., slain for treason by Roman prov. B.C. I48. Cincinnatus, B.C. 436. Macedonicus, i, surname of Q. m(ana, ae, F., herring (?). Caecilius Metellus. Menades, priestesses of Bacchus. Macedonius, a, um; -iensis, e, Maenalus, range of mountains in Macedonian. Arcadia, sacred to Pan. macellarius, a, um, of the market; Mreonia, a dist. of Lydia. M., victualler. Maeonides, ae, Homer. macellum, i, M., meat market. Maeonius, a, um, Mceonian, Lydian. maceo, 2, be lean. Maestis, idis (os), the Sea of Azof. macer, era, um, lean. mPrens, tis, sad, grieving. maceria, ae, F., wall, enclosure. maereo, 2, grieve, mourn. macero, I, to steep, soften, fret, vex. miaror, 5ris, M., sadness. macesco, 3, grow lean. mrnstitia, ae, F., grif. tmachaera, e, F.;-ium, i, N., sword. maestus, a, um, sad, grieved, unMachaon, 5nis, myth. son of lucky, gloomy, mourning. iEsculapius, a surgeon of the magalia, um, N., huts, booths. Greeks at Troy. mage=-magis, more. 108 magia - mando. tmagia, a; -ice, es, F., magic. maledictus, a, um, accursed; N., t magicus, a, um, magical. curse, abusive speech. magis (mage), more. maledicus, a, um (-dicentior, -ditmagis, idis; -ida, ae, F., platter. -centissimus), abusive. magister, tri, M., master, leader, malefacio, feci, fact-, 3, do misdirector, chief, teacher. chief magisterium, i, N., director's office. malefactor, Mris, M., evil-doer. magistra, ae, F., mistress. malefactum, i, N., injury. magistratus, us, M., office, magis- maleficium, i, N., mischief, crime. tracy, magistrate. maleficus, a, um, criminal, hurtful. magnanimus, a, um, great or malesuAdus, a, um, ill-advising. high-hearted, brave. malevolens, tis (-volus), spiteful. tmagnes, 5tis, M., magnet. malevolentia, ae, F., ill-will. magnidicus, a, urn, boastful. mdlifer, era, um, apple-bearing. magnifacio, 3, make much of. maligne, spitefully, grudgingly. magnificg (-ficenter), splendidly. malignitas, ntis, F., malice, spite, magnificentia, ae, F., grandeur, stinginess. splendor, boastfulness. malignus, a, um, malicious, nigmagnifico, I, esteem highly, praise, gardly, barren. magnify. malitia, Ae, F., evil quality, malice. magnificus, a, um, grand, boastful, malitiosus, a, um, wicked, crafty. splendid, sumptuous. malivolus=malevolus. magniloquentia, Ee, F., lofty strain. malleolus, i, M., mallet, shoot (for magniloquus, a, um, of lofty style. planting), fire-ball. magnipendo, 3, rate highly. malleus, i, M., hammer. magnitUdo, inis, F., greatness, f mallus, i, M., lock of wool. size, rank, dignity. mnlo (~ 37, iii.), choose rather,prefer. magnopere (magno opere), very mMlum, i, N., apple, pulpy fruit. much, greatly. malum, i, evil, misfortune. magnus, a, um (comp. major, malus, a, um (comp. pejor, superl. superi. maximus), great. pessimus), bad. magus, a, um, magical; M., magi- malus, i, F., apple-tree, mast, beam. cian; F., sorceress. malva, ae, F., mallow. Mnia, ae, myth. d. of Atlas, mother Mam., the prenomen Mamercus. of Mercury; one of the Pleiades. Mimers, tis, Oscan for Mars. mdjdlis, i, M., hog. MNmertini, a tribe of N.E. Sicily. majestas, atis, F., grandeur, splen- mamma (-illa), Me, F., breast, udder. dor, majesty. mammr sus, a, um, full-breasted. major, us, 6ris (comp. of magnus), mranlis, e, flowing. greater; majores, ancestors. manceps, ipis, M., purchaser, hirer, Majus, a, um, month of May. bondsmana, proprietor. majusculus, a, um, rather larger. mancipntio, 5nis, F., a transfer of mnla, Me, F., jaw, cheek. property by purchase. t malacia, ae, F., calm. mancipium, i, N, formal purchase, malacus, a, um, soft, pliant. possession, chattel, slave. t malagma, atis, N., poultice. mancipo, I, deliver as property. male, ill, badly. mancus, a, um, maimed, infirm. Malea, Be, F., S. point of Greece. mandator, 6ris, M., suborner. maledicax, &cis, F., slanderous. mandatus, us, M.; -um, i, N., order. maledicens, tis, scurrilous. mando, I, commit, command, give. maledico, xi, ct-, 3, revile, slander. mando, di, sum, 3, gnaw, chew. mandra - massa. - 109 tmandra, a, F., stall, herd. manus, us, F., hand, trunk (of elemandUico, I, chew. phant), grappling-iron, band (of mandUcus, i; -o, Onis, M., glutton. troops), handiwork. mane, morning, early. mapalia, um, N., cottages. maneo, mansi, mans-, wait, stay, mappa, ae, F., napkin. continue, abide, wait for. Marathon, 6nis, a town in Attica, Mines, ium, shades of the de- famous for the defeat of the parted; the lower world. Persians, B.C. 490. mango, onis, M., dealer. marcens, tis, drooping, feeble. mn/= —mane, morning. marceo, 2; -esco, 3, wither, droop. manicae, arum, F., sleeves, hand- marcidus, a, um, withered, feeble. cuffs, manacles. marcor, 6ris, M., decay, faintness. manicatus, with long sleeves. marculus (-tulus), i, M,, hammer. manicula, as, F., hand, handle. mare, is, N., sea, esp. the Meditermanifestarius, a, um, evident. ranean; superum, the waters manifest6 (6), clearly, palpably. E., and inferum, W., of Italy. manifesto, I, make public. Mare6ta, a, F., a lake of Egypt. manifestus, a, um, plain, proved. tmargarita, ae, F., pearl. manipularis, e, of the maniple. margino, I, enclose with border. manipulatim, by handfuls. margo, inis, F., edge, border, margin. manipulus (-plus), i, M., handful; marinus, a, um, of the sea. infantry company (of 200), maniple. marisca, as, F., a largefig. mannus, i, M., draught-horse, pony. maritalis, e, nuptial. mano, I, trickle, drop, spread. maritimus, a, um, of the sea. mansio, 6nis, F., stay, continuance. marito, I, to marry, give in marriage. mansito, I, abide, dwell. maritus, a, um, matrimonial, wedmansue-facio, 3, make tame. ded, M., husband, lover. mansu6factus, a, um, tame, gentle. Marius, C., B.C. 157-86, conqueror mansuesco, evi, et-, 3, make or of Jugurtha, and chief of the grow tame. popular party in Rome. mansuietido, inis, F., mildness. Marmaricus, a, um, of Marmarica, mansuetus, a, um, mild, gentle. a dist. of N. Africa. mansus, [mando,] chewed. marmor, 6ris, N., marble. mantele, is, N., towel, napkin. marmoreus, a, um, of marble. mant6lum, i, N., cloak. marmoro, I, cover with marble. mantica (-ula), a, F., travelling-bag. Maro, 6nis, cognomen of Virgil. mantioulor, I, steal, act slyly. marra, a, F., hoe, hook. MantinEa, Be, F., a town in Arca- Mars, tis, the god of War. dia, famous for the victory and Martinlis, e, of Mars. death of Epaminondas, B.C. 362. Martius, a, um, of Mars, warlike; manto, I, stay, wait. the month of March. Mantua, A, a town of N. Italy. t marsilpium, i, N., pouch, purse. manudlis, e;. -trius, a, um, held Marsus, a, um, of the Marsi, a in the hand, for the hand. people of interior Latium. manubiae, drum, F., booty. Marsyas, as, a Satyr, skilled on manjibrium, i, N., handle. the pipe, flayed by Apollo. manulea, ae, F.; -us, i, M., sleeve. f martyr, iris, C., witness. martyr. manilmissio, 6nis, F., emancipa- mas, maris, g. pl. ium, male, manly. tion, act of liberation. masculus (-inus), a, um, male, manfi-mitto, 3, to set free. masculine, manly. manupretium, i, N., wages, value. massa, A, F., lump, mass. 110 lMassicus - medius. Massicus, i, M., a mt. of Campania. maximus, a, um, [magnus,] greatMassilia, ae, F., a coast town in, est; maximus natu, eldest. the S. E. of Gaul, Marseilles. t mazonomus, i, M., a dish. Massyli, 5rum, a people of Africa. me (memet), ace. or abl. of ego, I. mastiche, es, F., gum-mastic. meabilis, e, passable. tmastigia, ae, M., scamp, rogue. meator, ris, M., passer-by. mastruca, ae, F., sheepskin. meatus, us, M., passage, course. matara, ae, F., pike, javelin. j mechanicus, a, um, mechanical. matella, ae; -io, onis, F., pot. mecum, with me. mateola, as, F., mallet, beetle. med-me. miter, tris, F., mother, nurse. MEdea, ae, myth. princess of Colmateria, ae; -es, ei, F., material, chis, daughter of./E6tes, wife of timber, source, occasion, quality. Jason, an enchantress. mdteridrius, a, um, of timber; M., medela, ae, F., remedy. lumber-merchant. medens, tis, c., physician. materio, I, build of wood. medeor, 2, heal, relieve. mnterior, I, get timber. MEdi, 5rum, the people of Media. materis, is, F., pike. mediastinus, i, M., helper, drudge. mdternus, a, um, motherly. mediftenus, half-way. matertera, ae, F., mother's sister. mediator, 5ris, M., mediator. t mathematicus, a, um, mathemat- medica, ae, F., a kind of clover. ical; M., mathematician, astrologer. medicdbilis, e, curable. matrdlis, e, of a mother. medicimen, inis; -mentum, i, N., mntricida, ae, c., matricide. rernedy, drug, dye. mntrimrnium, i, N., marriage. medicntus, a, um, drugged. mntrimus, a, um, that has a mother. medicinus, a, um, of healing; F., matrix, icis, F., dam, source, womb. medicine, surgeon's office. mntrona, aB, F., a married woman. medico (-cor), I, heal, cure. mntr6ndlis, e, of a matron. MEdicus, a, urn, of Media, a dist. matruelis, is, M., cousin. of Asia, beyond the Tigris. matta, as, F., rush-mat. medicus, a, um, healing; M., phymattea (-ya), as, F., dainty. sician, surgeon. matula, a, F., pot, blockhead. mediS, moderately, tolerably. mnture (-ate), early, speedily. medietas, atis, F., midst, half mntiresco, rui, 3, grow ripe. t medimnum (us), i, N., six pecks. mnturitas, ntis, F., ripeness,prompt- medio, I, to halve, divide. ness, maturity. mediocris, e, ordinary, middling. mRtiro, I, ripen, hasten. mediocritas, ntis, F., half-way, mrntirus, a, um, ripe, ready, early. medium, meanness, mediocrity. mntitinus, a, um, of the morning. Mediolinum, i, N., a city of N. Mauri, 6rum, the Moors, a people Italy, Milan. of N. Africa, near Spain. medioximus, a, um, midmost. Mauritania, ae, the dist. of N. W. meditimentum, i, N., planning. Africa, Morocco. meditdtio, onis, F., thinking, planMausoleum, i, N., the tomb of ning, preparation. Mausolus, k. of Caria, built by meditatus, a, um, well-weighed. his wife, Artemisia, B.C. 365. mediterrdneus, a, um, midland; Mdvors, tis, a name of Mars. N., mare, the Mlediterranean. Mivortius, a, um, of Mars. meditor, I. think, meditate, practise. maxilla, a, F., jawbone. medius, a, um, middle, midst of, maximS, especially, very greatly. haly-way, mean; N., the middle. medius fidius - mentior. 111 mediusfidius, by my faith, (me Memnon, 6nis, myth. king of deus Fidius juvet). Ethiopia, son of Aurora and medulla, Me, F.. pith, marrow. Tithonus. medullitus, to the marrow. memor, 6ris, mindful, reminding. MedUsa, ae, F., the Gorgon with memorabilis, e, memorable. snaky hair, d. of Phorcus. memorandus, a, um, memorable. Megaera, se, one of the Furies. memoratus, us, M., mention. Megalensia, um, games in honor memoria, ae, F., memory, rememof the Magna Mater (Cybele). brance. Megara, ae (6rum), city or dist. memoriter, by heart,from memory. between Athens and Corinth. memoro, I, to mention, recount. mehercule, by Hercules! Memphis, is (idos), old capital of mel, mellis, N., honey. Egypt, 14 miles S. of Cairo. melculum, i, N., sweetheart. mena =mena, herring (?). tmeld, pl. of melos, song. Menander, dri, a Greek comic Meleager, gri, son of (Eneus and poet, B.C. 342-292. Althea, who perished by the menda, ee, F., fault, defect. burning of a brand on which mendaciloquus, a, um, false. his life depended. mendacium, i, N., falsehood. meles, is, F., badger, marten. mendax, acis, lying, false. Melicerta (as), ae, myth. son of mendicabulum, i, N., beggar. Athamas and Ino, who with his mendicatio, 5nis, F., begging. mother became a sea-divinity. mendice, meanly, beggarly. melicus, a, um, tuneful. mendicitas, atis, F., beggary. tmelimdla, 5rum, N., honey-apples. mendico (-cor), I, to beg alms. melinus, a, um, of the badger. mendicula, Ae, F., beggar's rags. melinus, a, um, of quinces. mendicus, a, um, beggarly; M., melinus, a, um, of honey; F., mead. a be qgar. melior, us, (comp. of bonus,) mend6ss, faultily, falsely. better; adv. melius. mendosus, a, um, faulty, false. Melita, cA; -ti, es, 3lMalta, an island mendum, i, N., fault, blemish. south of Sicily. Menelaus, i, myth. k. of Sparta, Melitensis, e, lMaltese. brother of Agamemnon, and t melitinus, a, um, of honey. husband of Helen. meliusculus, a, um, rather better. tmenis, idis, F. crescent (ornament). melleus (-drius), a, um, of honey. mens, mentis, F., mind, heart. mellifer, era, um, honey-bearing. mensa, Oe, F., table. mellifico, I, make honey. mensarius, i, M., banker, broker. melligo, illis, F., bee-glue, sap. mensio, onis, F., measure. mellilla, ee, sweetness, delight. mensis, is, M., month. mellitus (-ulus), a, um, honey-sweet. mensor, oris, M., measurer. t mel5dia, Ee, F., melodly. menstrualis, e, every month. t melos, i, N. pl.; meld, song. menstruus, a, um, monthly. 1IvelpomenE, es, F., the muse of mensula, ae, F., little table. tragic and lyric Poetry. mensura, Ee, F., measure. membrana, se, F., membrane. mensus, [mntior,] measured. membratim, limb by limb. menta (-tha), se, F., mint. membrum, i, N., linb, part, portion. mentiens, tis, lying, false. memet, myself (acc). mentigo, inis, F., scab, scurf. memini, imp. memento (~ 38, i.), mentio, 6nis, F., a calling to mind. remember, mention, bear in mind. mentior, itus, 4, to speak falsely. 112 mentitus - migratio. mentitus, a, um, counterfeit. merula, ae, F., blackbird. mento, 5nis, M., long-chin. merum, i, N., unmixed wine. mentum, i, N., chin, beard, cornice. merus, a, um, pure, unmixed, bare. meo, i, go, pass, fi'equent. merx, cis, F., merchandise. meopte, my own (abl). [t meso-, in the middle. mephitis, is, F., evil vapor. Mesopotamia (between the rivers), mepte, myself (acc.). a district between the Tigris meracus, a, um, pure, unmixed. and Euphrates. mercabilis, e, purchasable. Messana, se, F., 3Messina, in Sicily. mercator, 6ris, M., a dealer, mer- MessenE, es, capital city of Messchant, purchaser. enia, the S.-W. dist. of Greece. mercatira, ae, F.; -catus, uis, M., messis, is, F., reaping, harvest, crop. trade, commerce, wares. messor, 6ris, M., reaper. mercrdonius, a, um, of wages. messorius, a, um, oJ'f a reaper. mercedula, se, F., small pay. messus, [meto,] reaped, harvested. mercenarius, a, um, hired, hireling. [-met, self (intens.). mnerces, Edis, F., pay, wages, bribe, meta, ae, F., goal, limit, turning-post. price, cost, revenue. mrtalis, e, conical. merces, pl. of merx, goods. metallicus, a, um, of metal or mercimonium, i, N., stock of goods. mines. M.. miner. mercor, I, to trade, buy, purchase. metallum, i, N., metal, mine. Mercurius, s. of Jupiter and Maia, t metamorphosis, is (gen. plur., god of Trade, Eloquence, &c. -eon), F., fransfbrmation. merda, a, F., dung. mrtator, 5ris, M., fixer of bounds. mere, purely, truly. Metaurus, i, M., a river in Ummerenda, as, F., lunch. bria, famous for the defeat of merens, tis, deserving. Hasdrubal, B.C. 207. mereo, ui; -eor, itus, 2, deserve, metaxa, ae, F., raw silk. win, earn, purchase, serve. tmethodium, i, N., a jest. mneretricius, a, um, of harlots. t methodus, i, F., way, method. meretrix, icis, F., harlot. meticul6sus, a, um, timid, fearful. mergae, arum, F., pitchfork. mrtior, mensus, 4, to measure, merges, itis, F., sheaf. traverse. mergo, si, sum, 3, dip, plunge, sink. meto, messui, mess-, 3, to reap, mergus, i, M., diver (sea-bird). pluck, gather, cut down. meridianus, a, um, of noon, south- meto (-or), I, measure, lay out, ern; N., the South. traverse, erect, set up. merldies, ei, M., noon, south. tmetreta, as, F., measure (9 gall). merldio (-or), I, take a noon nap. tmetricus, a, um, of metre. meritS, deservedly. f metropolis, is, F., mother-city. merito, I, to earn, gain. tmetrum, i, N., measure, metre. merit6rius, a, um, of earning, for metuo, i, uit-, 3, to fear, dread. hire; N., pl., hired rooms. metus, us, M., fear, dread. meriturn, i, N., desert, reward, merit, meus, a, um (voc. M., mi), my. value, importance. mi, for mihi, to me, [ego,]; my. meritus, a, um, deserving, due. mica, as, F., crumb, grain. Mero, 5nis, M., wine-bibber (Nero). micans, tis, sparkling. merobibus, a, um, intemperate. mico, ui, I, to beat, quiver, twinkle. merops, 6pis, F., bee-eater. Midas, ae, myth. k. of Phrygia, who merso (-ito), I, dip, plunge, drown. turned all he touched to gold. mersus, [mergo,] plunged, drowned. migratio, 5nis, F., removal, transfer. migro - miseriter. 113 migro, I, remove, migrate, depart. Minos, ois, myth. k. of Crete, son mile=-mille, a thousand. of Jupiter and Europa; his gr.miles, itis, M., soldier (infantry). son, builder of the labyrinth. Milesius, a, um, of Miletus, a port Minotaurus, Minotaur, a monster in Caria, S. W. Asia Minor. of Crete, half man, half bull. milia (pl. of mille), thousands. Min-us (-6ius), a, um, oj Minos, miliarius, a, um, of millet. Cretan. militaris, e, of soldiers, soldierly. Minturnae, drum, ~., a city of militarius, a, um, military. southern Latium. militia, ae, F., military service, war. minumus=minimus, least. milito, I, serve as soldier. minuo, i, at, 3, lessen, diminish. milium, i, N., millet. minus, [parum,] less. mille (mile), thousand; mille pas- minusculus, a, um, quite small. suum (IooO paces), a mile. miniltal, alis, N., mince-meat. milleni, a, a (distrib.), by thousands. miniltatim, bit by bit. millisimus, a, um, thousandth. minute, minutely. miliarius, a, urnm, containing a miniltim, in bits. thousand; N., milestone. minUtus (-ulus), a, um, small, petty. millies (milies), a thousand times. Minyee, arum, a people of ThesMiltiades, is, Athenian com- saly; the companions of Jason. mander at Marathon, B.C. 490. mirabilis, e, marvellous, wonderful. miltos, i, F., red-lead, cinnabar. mirabundus, a, urnm, astonished. milvius, a, um, of the kite, ravenous. miraculum, i, N., marvel, miracle. milvus, i, M., kite, hawk. mirandus, a, urn, admirable. mimicus, a, um, of mimes or farces. mirator, 6ris, M., admirer. mimus, i, M; -a, Ae, F., mimic actor. mire (mirificg), wonderfully. mmin (mihine), for me? mirificus, a, um, admirable. t mina,,e, F., a Greek weight (IOO mirmillo, 5nis, M., kind ofgladiator. drachmas), or coin ($I8). miror, (-o), I, to wonder, admire. mina, ae, F., smooth. mirus, a, um, wonderful, strange. mince, drum, F., threats. miscellus (-aneus), a, um, mixed. minanter, threateningly. misceo, cui, mist- (mixt-), 2, mix, minatio, 5nis, F., threatening. mingle, blend, compounld. minax, acis, threatening, projecting. misellus, a, urnm, wretched, unhappy. Mincius, i, a river in N. Italy. MisEnum, apromont. near Naples. Minerva, ae, goddess of Arms and miser, era, um, wretched. Skill, also called Pallas. miserabiliter, pitiably. minimS, by no means. miserandus, deplorable. minimus, a, urn, [parvus,] least. miseranter, pitiably. minio, I, to paint red. misers (-iter), wretchedly, desperminister, tra, um, serving, helping. ately, lamentably. minister, tri, M., accomplice, helper. miserSbilis, e, pitiable, sad, pitiful. ministerium, i, N., service, attend- miseratio, 5nis, F., compassion. ance, administration. misereo, ui, it-; misereor, eritministra, Ma, F., female attendant. (ert-), 2, to pity, have mercy. ministrator, &ris, M., attendant. miseresco, 3, feel pity. ministro, I, attend, serve,furnish. miseret (miseretur), it stirs pity. minitor (-to), I, threaten, menace. miseria, ae, F., misery, distress. minium, i, N., cinnabar, red lead. misericordia, ae, F., mercy, misery. minor, us, [parvus,] less. misericors, dis, merciful. minor, I, threaten, jut out. miseriter, lamentably. 114 miseror - molitus. miseror, I, lament, deplore, pity. modestia, oe, F., moderation, modmiserulus. a, um, unhappy. esty, sobriety, discretion. missicius, a, um, discharged. modestus, a, um, calm, moderate, missiculo, I, [mitto,] keep sending. kind, friendly, modest. missilis, e, that may be thrown; N., modidlis, e, holding a peck. a missile weapon; pl. gifts. modicd, moderately, meanly. missio, 5nis, F., letting-go, dis- modicus, a, um, moderate, scanty. charge, throwing, hurling. modificor, I, set bounds, measure. missito, I, freq. of mitto, send. modiolus, i, M., bucket, axle-box. missor, oris, M., sender, shooter. modius, i, M., a peck (I6 sextarii). missus, [mitto,] sent. modo, only, just now; modo... missus, us, M., sending, course. modo, now... again. misticius. a, um, mongrel. modulamen, inis, N., melody. mistim (mixtim), mixedly. moduldtE, rhythmically. mistio, 5nis; -ira, os, F., mingling. modulatio, 6nis, F., measure, melmistus, a, um, [misceo,] mixed. ody, rhythm. tmisy, yos, F., truffle, copperas. modulator, 6ris, M., director. mRit, gently, [mitis]. modulatus, a, um. regulated, sung. mitella, as, F., [mitra,] turban. modulor, I, to measure, regulate or mitesco, 3, grow mellow, gentle. beat time (in music or dance). Mithras, se, the Persian Sun-god. modulus, i, M., measure, melody. Mithridcates, king of Pontus, con- modus, i, M., measure, limit, manquered by Pompey, B.C. 63. ner; ejusmodi, of that sort. mitifico, I, make mild or mellow. tmcechus, i, M.; -a, se, F., adulterer, mltigatio, 6nis, F., soothing. adulteress. mitigo, I, soothe, appease, fertilize. mcenera, um; N.; [munus,] offices. mitis, e, mild, gentle, fruitful. mcenia, ium, N., walls, buildings. tmitra, ae, head-band, turban. mcenio, 4= —munio, fortify. nitto, misi, miss-, 3, send, let go, mcereo-maereo, grieve. yield, launch, throw, hurl. Mcesi, &rum, people of Mcesia, MitylEng, es, F., a city of Lesbos. the dist. of the lower Danube. mixtus, [misceo,] mixed. mcestus=mrsstus, sad. tmna==mina, an Attic coin. mola, se, F., mill; grain or meal, Mnemosyne, es, F., Memory, the coarsely ground, salted, and mother of the Muses. cast on the victim in sacrifice. mobilis, e, movable, nimble, rapid, molaris, e, of a mill; M., a millpliant, inconstant. stone, jaw-tooth. mrbilitas, atis, F., movableness, molarius, a, um, of a mill. quickness, inconstancy. moles, is, F., mass, pier, burden, toil. m6biliter, with swift motion. molestS, with difficulty or vexation. mrbilito, I, to make quick. molestia, e, F., vexation, trouble. moderamen, inis, N., management, molesto, I, to trouble, annoy. government, helm. molestus, a, um, irksome, vexatious. moderanter, with moderation. m5limen, inis; -mentum, i, N., an moderatio, onis, F., moderation, effort, exertion, undertaking. regularity, guidance, government. mlior, 4, toil upon, struggle, wield, moderator, &ris, M.; -trix, tricis, do by effort, endeavor. F., director, colntroller. mlltio, onis, F., laborious doing. moderatus, a, urn, within bounds. m6litor, 5ris, M., author, contriver. moderor (-o), I, regulate, control. molitus, a, um, [molo,] ground. modestE, moderately, modestly. molitus, a, um, [molior,] toiling. mollesco mortalis. 115 mollesco, 3, grow soft, effemimate. monstrum, i, N., an evil omen, prodmolliculus (-cellus), a, um, soft, igy, monster. voluptuous, delicate. monstruosus (-6sus), a, um, of or mollio, 4, make soft or supple, lighten. like a monster, strange. mollis, e, soft, mild, gentle, delicate. montanus, a, um, mountainous. molliter, softly, calmly. monticola, Ae, c., mountaineer. mollitia, e; -tiido, inis, F., soft- montivagus, a, um, roaming the ness, fexibility, suppleness,pliancy. hills. mollitus, [mollio,] soft. mont6sus (-ubsus), a, um, mounmolluscus, a, um, soft-shelled. tainous, full of mountains. molo, ui, it-, 3, grind. monumenturn, i, N., memorial. tmoloch6, es, F., mallows. Mopsopius, a, um, of Attica. molochindrius, i, M., dyer in green. mora, ae, F., delay, hindrance. Molossi, 6rum, people of eastern tmora, e, F., division, battalion. Epirus. mordlis, e, of character, moral. molossus, i, M., hound, mastiff. mrnaliter, characteristically. tmolybdus, i, M.; -dis, idis, F., mordtg, lingeringly. lead. liiordtor, 5ris, M., delayer. mormen, inis, M., movement, weight. mordtus, Lo,- delayed. momentum, i, N., balance, particle, morntus, a, um, of character. moment, weight. morbidus (-Ssus), a, um, diseased. Mona, se, F., the Isle of Man, also, morbus, i, M., disease, malady. Anglesea, in the Irish Sea. mordncitas, ntis, F., sharpness. t monachus, i, M., monk. morddciter, bitingly. tmonas, adis, F., unity. mordax, acis, biting, stinging. monEdula, M, F., jackdaw. mordeo, momordi, mors-, 2, bite, moneo, ui, -itum, 2, to warn, in- sting, eat, devour. struct, remind, admonish. mordicus (-citus), with bites. Mongta, ae, a name of Juno. mordicus, a, um, snappish. moneta, ee, F., coin, mint. tmrnr, foolishly. monile, is, N., necklace. mores, urn, pl., M., [mos,] character. monimentum —monumentum. moretum, i, N., salad of garlic. monitio, 6nis, F., admonition. moribundus, a, um, dying. monitor, oris, M., remembrancer, mrrigerdtio, onis, F., compliance. admonisher, overseer. morigeror (-o), I, gratify, comply. monitum, i, N.; -tus, iS, M., ad- mrrigerus, a, um, obsequious. monition, warning, prophecy. tmonio, 6nis, M., a blockhead. monitus, [moneo,] advised, warned. t rmrion, i, N., nightshade. [t mono-, only, one. morior, mortuus, moriturus, 3, t monoceros, otis, M., unicorn. to die, wither, vanish. tmonochromos, on, of one color. moror, I, delay, care for. Moncecus, i, a name of Her- mor6se, peevishly, anxiously. cules; irx Monceci, a prom- m&rositas, ntis, F., fretfulness. ontory of Liguria. mrr6sus, a, um, peevish, morose. t monogrammus, i, M., outline. Morpheus, ei (eos), god of Dreams. tmonopodium, stand (table). mors, mortis, F., death, a corpse. mons, montis, M., mountain. morsico, I, bite with the lips. monstrdtio, onis, F., showing. morsum, i, N., a bit, piece. monstrntor, 6ris, M., he that shows. morsus, [mordeo,] bitten. monstrdtus, a, um, conspicuous. morsus, Us, M., biting, catch, bite. monstro, I, show, inform, appoint. mortdlis, e, mortal, perishable. 116 mortalitas - municipium. mortalitas, atis, F., mortality. mulleus (calceus), i, M., red shoe. mortarium, i, N., mortar, trough. mullus (-ulus), i, M., mullet. morticinus, a, um, dead (carrion). mulsus, [mulceo,] sweet as honey; mortifer, era, um, deadly. F., sweetheart; N., mead. mortualia, N. pl., dirges. mulsus, [mulgeo,] milked. mortuarius, a, um, of the dead. multa, ae, F., penalty, fine. mortuus, [morior,] dead; M., corpse. multaticus (-cius), a, um, of fines. morulus, a, um, dark-colored. multitio, 5nis, F., fining. t mrorum, i, N., mulberry. multicius, a, urn, delicate, splendid. tmorus, i, F., mulberry-tree. multifariam (-rie), on many sides, tmorus, a, um, foolish. variously. mos, mnris, M., manner, custom; multifarius, a, um, manifold. pl., character, quality, conduct. multifidus, a, um, with many clefts. m6tio, onis, F.; motion, emotion. multiformis, e, many-shaped. mrto, I, [moveo,] keep in motion. multijugus, a, um, many, manifold. motor, oris, M., mover. multiloquax, acis, loquacious. motus, [moveo,] moved, excited. multimodis, in many ways. rmotus, uls, M., movement, emotion, multiplex, icis, of many folds or departure, tumult, change. parts. movens, tis, movable. multipliciter, in many ways. moveo, movi, mrt-, 2, move, dis- multiplico, I, multiply. turb, set in motion, excite, begin; multipotens, tis, very powerful. P. (neut.), to move. multituido, inis, F., multitude, crowd. mox, presently, soon after. multo (mulcto), I, punish. muceo, 2; -cesco, 3, get musty. multo, by much (w. comparative). muicidus, a, um, mouldy, musty. multum, much. mucosus, a, um, slimy. multus, a, um (plus, plurimus), mucor, oris, M., mould. much,frequent, diffuse; pl., many. muilcro, onis, M., edge, point, blade. miilus, i, M., mule. mucus, i, M., [mungo,] mucus. Mummius, i, L. (Achdicus), the mrigil, ilis, M., mullet. captor of Corinth, B.C., I46. muiginor, I, dally, trifle, delay. Munda, a,, F., a city of S. Spain, muigio, 4, bellow, bray. taken by CQesar, B.C. 45. miigitus, Us, M., bellowing, roaring. mundanus, a, um, of the world. muila, ae, dat. pl., -abus, F., mule. munde, (-iter), neatly. mulceo, si, sum, 2, stroke, soothe. munditia, ee; es, ei, F., cleanness, Mulciber, eris (eri), Vulcan. elegance, terseness. mulco, I, to maul, handle roughly, mundo, I, cleanse. mulcta==multa, penalty. mundus, (-ulus), a, um, clean, neat. mulctra, e-, F.; -trurn (-trarium,) i, mundus, i, M., decoration, impleN., milk-pail. ment, the world, or universe. mulgeo, si sum (ct-), 2, to milk. milnerarius, a, um, ofpublic shows muliebris, e, (f a'woman, woman- of gladiators. ish, womatnly, effeminate. murnero, I, bestow, present. muliebriter, effeminately. mungo, 3, blow the nose. mulier, eris F., woman, wife. miinia, ium, N., offices, duties. muliercula, e, F., iittle woman. miiniceps, cipis, c., citizen of o mulierosus (-brosus), a, um, fond free town, fellow-townsman. of women. mrlnicipalis, e, of a free town. mrilimus, a, um, of a mule. miiuicipium, i, N., a free city havmulio, 5nis, M., mule-driver. ing a Roman citizenship. munifex - Mysus. 117 muinifex, icis, on duty. mussito, I, be silent, murmur. munifico, liberally. musso, I, murmur, ponder. mfinificentia, e, F., munificence. mustaceus, i, M.; -um, i, N., a minificus, a, um, munificent; cake sweetened With must. bountiful, on duty. mustela (-tella), ae, F., weasel. muinimen, inis; -mentum, i, N., musteus, a, urn, of new wine. defence, fortification. mustus, a, um, young, new fresh; N., munio, 4, Jbrtify, defend, build. must (fresh grape-juice). minis, e, of service, obliging. miutabilis, e, changeable, mutable. muinitio, 6nis, F., fortification. miutatio, onis, F., change, altering. mUinito, I, fortify, build. mitator, oris, M., exchanger. muinitor, 6ris, M., engineer. mutilo, I, to dock, lop, mutilate. muinitura, ae, F., protection. mutilus (-cus), a, um, mutilated, muinitus, a, um, fortified, safe. docked. maunus, eris, N., office, gift, exhibi- Mutina, ae, F., Modena, in N. Italy. tion, service, favor. mitio (muttio), 4, mutter, murmur. mureena, 6e, F., lamprey (sea-eel). mriltitio, onis, F., muttering. muralis, e, of city-walls. mritito, I, interchange. murcus, i, M., poltroon. mito, I, [moveo,] alter, change, mrirex, icis, F., purple-fish, purple exchange, interchange, damage. dye, crow's foot (iron points). muituatio, onis, F., borrowing. muria, ze, F., brine, pickle. muituE (-o, -iter.), mutually. milricidus, i, M., coward. mitiuito (-or), I, seek to borrow. milrinus, a, um, of nmice. muituor, I, to borrow. murmur, uris, N., nmurmur, roar. muntus, a, urn, dumb, mute, silent. murmuro, I, to murmur, grumble. muftuus, a, um, borrowed, mutual. murrheus (-inus), a, um, of mur- Mycalg, es, F., a city of Ionia. rha, a costly stone. Myc~naeus, a, um, of Mycence, murrius, a, um, of myrrh. the ancient capital of Argolis. murta=myrtus, myrtle. Mydonius, a, um, Phrygian. murus, i, M., wall, embankment. tmyoparo, 6nis, M., a piratical mus, muris, C., mouse. vessel. tmiusa, W, F., muse (goddess of myrica (ce), ae, F., tamarisk, shrub. art and song), song, wit, science. Myrmid6nes, um, a people of Misseus, i, a Greek bard of the Thessaly, subjects of Achilles. mythic time. tmyron (-um), i, N., ointment. tmysticus, a, um, of mysteries. t myropola, ae, N., pe fumer. musca (-ula), se, F., fly. tmyrrha, ae, F., myrrh. muscarius, a, um, offlies; N., fly- tmyrrheus (-atus, -inus,) a, um, brush, closet. of myrrh, spiced. muscipula, ae, F., mouse-trap. myrtatus, a, um, seasoned with muscosus (-cidus), a, um, mossy. myrtle-berries; N., a kind of pudmusculus, i, M., little mouse, muscle. ding. muscus, i, M., moss. myrtitum, i, N., myrtle-grove. t muisus, a, um, of the Muses, poet- myrteus (-inus), a, urn, of myrtles. ic; N., museum, seat of the Muses. Myrtous, a, um, Myrtoan, of the t muisica, ae (-e, es), F., music. western AEgean. t miisice, splendidly. t myrtum, i, N., myrtle-berry. t misicus, a, um, musical, poetic tmyrtus, i (uis), F., myrtle. or scientific; M., musician. Mysus (-ius), a, urn, of Mysia, musivus, a, um, mosaic. the N. W. dist. of Asia Minor. 118 mytsa naumachia. t mysta (-tes), ae, M., priest of mys- Nasamones, um, a people of N. teries or secret rites. Africa, eastward of Carthage. tmystagogus, i, M., mystagogue, a nascens, tis, arising, beginning; guide to sacred places. N. pl., growing things. t mysterium, N., secret rite, mystery. nascor, ndtus, 3, be born, ascend, t mykthicus, a, um, of fables. arise, begin, grow, spring forth. t mythos, i, M., a fable, myth. Nasica, ae (high-nose), P. Scipio, t myxus (os), i, M., wick-tube. consul, B.C. I9I; his gr.-son (slayer of Gracchus), B.C. I38. nasiterna, a, F., watering-pot. N. Naso, 5nis (big-nose), the family name of Ovid. N, the praenomen Numerius. nassa (-xa), ae, F., fJish-basket, net. Nabathaus, a, um, of Nabathaea, nasturtium, i, N., a kind of cress. a district of N. Arabia. nasus, i, M., nose, handle, sarcasm. t nacca, s, M., a fuller. nasuitus, a, um, large-nosed, saganactus, [nanciscor,] having got. cious, sarcastic. nae (ng,) surely, really, indeed. nata, se, F., [nascor,] daughter. naenia=ngnia, dirge. nitdlicius, a, um, of one's birthNaenius, an old Roman poet, B.C. day; M., birthday; N., gift; pl., 273-203, who served in the first birthday feast. Punic War, and wrote its epic. natalis, e, of one's birth; M., birthnaevus, i, M., mole (birth-mark). day; pl. lineage, origin; N., birthnaiias (nais), adis, F., river-nymph. hour; pl., birth-right. nam, namque, for (~ 43, 4). natantes, ia, [nato,] fishes. nana, ae, F., dwarf. natatio, 5nis, F.; -tus, US, M., nanciscor, nactus, 3, get,find, meet. swimming. nans, nantis, [no,] swimming. natator, 5ris, M., swimmer. nanus, i, M., dwarf, nag, pan. natinor, I, to be busy. t napeus, a, um, of the dell. natio, onis, F., birth, race, nation. tnaphtha, se, F., naphtha. natis, is, F., rump. napus, i, M., turnip. nativus, a, um, by birth, native, t napy, yos, N., mustard. innate, natural. Nir, Naris, M., a river of Umbria. nato, I, to swim, float, ovefiow. Narbo, 5nis, M., Narbonne, a city natrix, icis, F., water-snake, scourge. of S. W. Gaul (Narbonensis). natiira, ae, F., birth, nature. Narcissus, i, a beautiful youth, natiiralis, e, by birth, natural. changed to a flower. natiiraliter, according to nature. nardinus, a, um, of nard; N., natus, a, um, born, constituted, (w. spiced wine. acc. of time), old; M., son. tnardus, i, M., nard (aromatic). natus, us, M., birth, growth. narin6sus, a, um, flat-nosed. t nauclErus, i, M., shipmaster. niris, is, F., nostril; pl., nose. naucum (us), i, N., a trifle. narratio, 6nis, F., narrative. naufragium, i, N., shipwreck, wreck, narrator, 6ris, M., relator. storm, ruin, destruction. narratus, us, M., tale, narration. naufrago, I, suffer wreck. narro, I, to tell, relate, report. naufragus, a, um, wrecked, ruined, narthex, 6cis, F., the shrubfennel. dangerous, causing wreck. narus, gnarus, skilled. t naulia, 6rum, N., lute. Nirycius, a, um, of. Naryx, a t naulum, i, N., passage-money. Locrian city. t naumachia, ae, F., sea-fight. Naupactus - negotior. 119 Naupactus, i, M., a coast-town of necessitas, atis, F., necessity, need,,Etolia. friendship, relationship. Naupliades, is, Palamedes, son necessitUdo, inis, F., intimacy, of Nauplias, myth. k. of Eubcea. need; pl., friends, relatives. tnausea, M, F., sea-sicknless. necessum, inevitable. nauseo, I, be sea-sick, qualmish. necne, or not. nauseola, M, F., qualm. necnon, also. nauseosus, a, um, sickening. neco, cavi, cat- (ct-), I, to kill. nauta-navita, sailor. necopinans, tis, unaware. t nautea, ae, F., nausea. bilgewater. necopiniat, unexpectedly. tnauticus, a, um, of ships; pl., necopinatus, a, um, unexpected. sailors, seamen. necopinus, a, urnm, unsuspecting, navalis, e, qof' ships; N., port, dock- unlooked for. yard; pl., harbor, riqging. tnecromantia, ee, F., evoking the t navarchus, i, M., ship's captain. dead, necromancy. nave, diligently. tnectar, aris, N., nectar, drink of navia, a, F., ship, trough. the gods. navicula (-cella), as, F., boat, skiff. nectareus, a, um, of nectar, delinavicularius, a, urn, of boats; M., cious; F., a fragrant plant. skipper; F., boat-hiring or agency. necto, xi (xui), xum, 3, to bind, navifragus, a, um, causing wreck. clasp, fasten, weave, devise. navigabilis, e, navigable. nectus — necatus, [neco,] slain. navigatio, 5nis, F., sailing. necubi, lest anyi/here. naviger, a, um, ship-bearing. necunde, lest from any place. navigium, i, N., vessel, ship, raft. nedum, much less, not to say. navigo, i, to sail, navigate. nefandus, a, um, [for,] impious, navis, is, em (irm), F., ship. abominable. navita, (nauta), ae, sailor, boatman. nfairi6, impiously, wickedly. navitas, atis, F., promptness. nefarius, a, um, execrable, abomiinnaviter, diligently, promptly,fdilly. able; N., a heinous crime. navo, I, do zealously, accomplish. nefts, N. wrong, crime, harm, wretch. naivus, a, um, prompt, diligent. nefastus, a, um, impious, inauspiciNaxos, i, F.,. an island in the ous; dies, a day when no court IEagean Sea. business could be done. ng, lest; (w. imperat.) not; ne... nefrens, dis, toothless. quidem, not even. negatio, 6nis, F., denial, refusal. ng for nea, surely. negito, I, persist in denying. -ne, interrog. part. (~ 71), whether. neglectE, (-tim), negligently. Neapolis, is, F., Naples, in Cam- neglectus, [negligo,] slighted. pania, I20 miles S. E. of Rome. neglectus, us, M., neglect. t nebris, idis, F., fatvn-skin. negligens, tis, negligent, heedless. nebula, ae, F., mist, vapor, cloud. negligenter, heedlessly. nebulo, 6nis, N., worthless fellow. negligentia, Me, F., neglect. nebulosus, a, um, cloudy, misty. negligo, exi, ect-, 3, to neglect, nec=neque, nor, and not. slight, despise, disregard. necatus, [neco,] slain. nego, I, to deny, refuse, hinder. necdum, and not yet. negotialis, e, of business. necessariW (e), necessarily. negotians, tis, M., a dealer. necessarius, a, um, necessary, kin- negotiatio, 6nis, F., wholesale trade. dred; M., friend, relative. negotiator, oris, M., agent, trader. necesse (neut.), necessary. negotior, I, to deal, traffic. 120 negotiosus - nigrans. neg6tiosus, a, um, full of business. Nerva, successor of Domitian, neg6tium, [Stium,] i, N., business, A.D. 96-98. trouble, difficulty, a thing. nerviae, drum, F., strings, chords. N6leus, ei, myth. k. of Pylos, son Nervii, 6rum, a Belgian tribe. of Neptune, father of Nestor. nervosg, energetically. Nemea, ae, F., a town of Argolis. nerv6sus, a, um, sinewy, vigorous. nemen, inis; -ma, ktis, N., thread, nervus, i, M., sinew, string, thong, Nemesis, is (ios), the goddess of bow-string, vigor, force, a prizon. Justice, or Retribution. nesciens, tis, ignorant, unskilled. nemo (T. 5), c., [ne homo,] no one. nescienter, ignorantly. nemoralis (ensis), e, of' the grove. nescio, 4, be ignorant or unskilled. nemorosus, a, um, woody, leafy. nescius, a, urn, ignorant, unable, nempe, surely, why! unskilled, unknown. tnemus, 6ris, N., wood, grove, tree. Nessus, i, a Centaur, slain by nenia, ae, F., wail, dirge, song. Hercules. neo, nevi, net-, 2, to spin, weave. Nestor, 6ris, myth. king of Pylos, Neoptolemus, i, son of Achilles. son of Neleus. tneotericus, a, um, new. netus, us, M., [neo,] spinning, thread. nepa, ae,. F., scorpion, crab. neu=neve, nor. Nephele, es, wife of Athamas, neuter, tra, um, neither of two. mother of Phryxus and Helle. neutiquam, by no means. nepos, otis, M., grandson, nephew; neutralis, e, neuter. prodigal, spendthrift. neutrS, to neither side. nep6tinus, a, um (-alis, e), profuse. neutrubi, in neither place. nep6tor, I, squander, lavish. neve, and not, and lest. neptis, is, F., #grainddaughter. nex, necis, F., death (by violence). NeptUnius, a, urnm, of or built by nexilis, e, bound together. Neptune. nexio, onis, F., fastening. NeptUnus, i, god of the Waters, nexo, xui (xi), 3, bind, join, fasten. brother of Jupiter; the sea. nexuml, i, N., slavery for debt. nequam,?worthless, wretched, vile. nexuosus, a, um, jfll of knots. ngquaquam, by no means. nexus, [necto,] fastened; M., prisneque (nec), neither, nor, and not. oner, one bound to service. nequedum, and not yet. nexus, us, M., binding, obligation. nequeo (~ 37, viii.), cannot. ni, not, that not, unless. nequicquam (-quiquam), in vain. Nicaea, ae, F., a town of Bithynia. nequior, nequissimus, [nEquam,] Nicias, ae, Athenian commander of more and most worthless. the Sicilian expedition B.C. 4I5nequis, qua, quod (quid), lest any. nico, ci, 3, beckon. nequiter, worthlessly, badly. Nicomrdia, e, F., the capital of nequitia, as (-es, ei), F., badness, Bithynia. vileness, negligence, levity. nicto, I, wink, blink, sign, strive. nequo, no-whither. nictus, Uis, M., winking. nereis, idis, F., sea-nymph. nidamentum, i, N., stuff for nest. NMreus, i, a sea-deity, son of nidifico, I, to build nests. Oceanus and Tethys. nidor, oris, M., vapor, steam, odor. Ngritos (us), i, M., a mountain of nidulor, I, to build nests. Ithaca; -ius, a, um, Ithacan. nidus (-ulus), i, M., nest, retreat. Nero, 6nis, family name of L. Do- nigellus, a, urn, dark, swarthy. mitius AMnobarbus, the sixth niger, gra, um, black, dark. emperor, A.D. 54-68. nigrans, tis, black, dusky. nigredo - nominatus. 121 nigrWdo, inis, F., blackness. nitidus. a, um, bright, sleek, elegant. nigresco, 3, grow black or dark. nitor, nisus (nixus), 3, to strain, nigricans, tis, blackish. mount, strive, rely. nigritia, ae, F., blackness. nitor, oris, M., brightness, neatness. nigro, I, blacken, be black. tnitrum, i, N., soda, alkali. nigror, oris, M., blackness. nivnlis, e, snowy. nihil, nothing, not at all. nivdrius, a, um, of snow. nihildum, nothing yet. nivdtus, a, um, cooled with snow. nihilominus, none the less. nivens, tis, closing (winking). nihilum, i, N.=nihil, nothing. niveus, a, um, snowy, white. nil=-nihil, nothing. nivosus, a, um, full of snow. Nilus, i, M., the Nile, the great nix, nivis, F., snow. river of Egypt. nixor, I, lean, strive. nimbAtus, a, um, light, vapory. nixus, [nitor,] relying. nimbifer, era, um, stormy. nixus, us, M., effort, presssure. nimbosus, a, um, stormy, rainy. no, I, to swim, sail. nimbus, i, M., rain-cloud, storm. nobilis, e, famous, noble. nimie (-5), by far, too much. nobilitas, atis, F., nobility (of rank, nimietas, atis, F., excess. fame or quality), the nobles. nimnirum, doubtless. nbbiliter, nobly. nimis, too much, excessively. n6bilito, i, make famous. nimius, a, um, excessive, too great. n6biscum, [ego,] with us. ningit, ninxit, 3, it snows. nocens, tis, guilty, harmful; M., ninguidus, a, um, snowy. a criminal. ninguis, is, F., snow. nocenter, guiltily. ningulus, a, um, nobody. noceo, cui, cit-, 2, to harm, hurt. NinivE, es, F., Nineveh, the capi- nocivus, a, um, noxious. tal of Assyria, on the Tigris. noctililca, ae, F., night-shining. Ninus, myth. founder of Niniveh. noctivagus, a, um, night-wandering. Niobe, es (-ba, ea), daughter of noctu (-te), by night. Tantalus, changed to stone after noctua, a, F., owl. the loss of all her children. noctudbundus, a, um, in the night. Nisaeus (-Zius), of Nisus. noctuinus, a, um, of owls. Nisgis, idis, Scylla, d. of Nisus, nocturnus, a, um, nightly, dark. k. of Megara, who betrayed his nocuus, a, um, harmful. kingdom to Minos. n6dntus, a, um, knotted. nisi (ni), unless, if not. nodo, I, to fill with knots, fasten. nisus, [nitor,] relying. nod6sus, a, um, knotty, swollen, nisus (-xus), us, M., effort, pressure. intricate, difficult. Nilus, i, myth. king of Megara, nodus (-ulus), i, M., knot, knob, band, changed to a hawk. coil, difficulty. nitEla (-dula), ae, F., dormouse. n5lens, tis, unwilling. nitens, tis, shining, brilliant, bloom- n6lo, nolle, n5lui (~ 37, ii), be uning, famous. willing, wish ill. nitens, tis, [nitor,] striving. nomades, um, c., wanderers. niteo, ui, 2, to shine, glitter, thrive, n6men, inis, N., name (~ 15), race, flourish. debt, thing, fame, reason, pretext. nitesco, tui, 3, to shine forth. nimenclitor, &ris, M., namer. nitibundus, a, um, straining. n6minatim, by name. nitidE, brightly. nominatio, onis, F., naming. nitido, i, make bright, bathe. nrmindtus, a, um, celebrated. 122 nomino - nubo. nomino, I, call by name, make fa- notor, 6ris, M., voucher, witness. mous, nominate, accuse. notus, [nosco,] known. f nomisma, atis, N., coin, medal. notus (os), i, M., the South wind. tnomos, i, M., district, tune. novacula, ase, F., razor, knife. non, not, no. nova1is, e, fallow, fresh-ploughed. nonae, arum, F. pl., Nones (~ 83), novatio, onis, F., renewing. the 7th of March, May, July, nov6, in new fashion, unusually. Oct.; 5th of the other months. novellus, a, um, young, new, fresh. nondgeni, ninety (each). novem, nine. nonagies, ninety times. november, bris (9th month), Nononaginta, ninety. vember. nonanus, a, urnm, of the gth legion. novemdecim, nineteen. nonarius, a, um, of the gth hour. novemdialis, e, of nine days. nondum, not yet. novEnarius, a, um, of nine. nongenti (noningenti), ae, a, goo. novdni, ae, a, nine (each). nonies (-ens), nine times. noverca, Me, F., stepmother. nonna, as, F., a nun. novercalis, e, of a stepmother, hosnonne (interrog.), not? tile, malevolent. nonnermo, inis, M., some one. novi, [nosco,] I know. nonnihil, something. novies (-ens), nine times. nonnullus, a, um, some. novissimE, quite lately, lastly. nonnumquam, sometimes. novissimus, a, um, latest, last, lownonnusquam, somewhere. est, furthest; agmen, the rear. nonus, a, um, ninth. novitas, atis, F., newness, strangenonus decimus, nineteenth. ness, novelty. Noreia, as, F., a town of Noricum, noviter, newly, afresh. the dist. north of the Adriatic. novitius, a, um, new, fresh. norma, ae, F., square, rule. novo, I, to renew, alter, invent, renormalis, e, by the square. fresh, change by revolution. nos, nostrum, nobis, we. novus, a, um, new, fresh, strange, noscito, I, recognize. unwonted; N., novelty; res novae, nosco, n6vi, not-, 3, learn, be ac- revolution, novelties. quainted, to know; perf. know. nox, noctis, F., night, darkness, the noster, tra, trum, our; pL., M., our world below, gloom, storm, death. men, N., our possessions. noxa (-ia), as, F., harm, crime, punnostras, itis, of our country. ishment. nostratim, in our fashion. noxius (-&sus); a, urn, harmful, nota, ae, F., mark, sign, note, stain. injurious, guilty. notabilis, e, noteworthy. nfib~cula, pe, small cloud, dark spot. notarius, a, um, of writing; M., nibes, is, F.; (-is, M.), cloud, smoke, short-hand writer, clerk. vapor, gloom, obscurity. notAtio, onis, F., marking, choice. nubifer, a, um, cloud-bearing. notesco, tui, 3, become known. nfibigena, as, c., cloud-born; pl. nothus, a, um, illegitimate, false. the Centaurs. n6tio, onis, F., a getting knowledge, nfibilarium, i, N., shed, barn. investigation, notion, idea. nUbilis, e, marriageable. notitia, as (-es, 6i), F., knowing, ac- nuibilo, I, to be or make cloudy. quaintance, note. nUbilus (-Ssus), a, um, cloudy, dark, notius, a, um, southern. overcast, gloomy. noto, I, designate, mark, signify, rfiibo, psi, pt-, 3, cover, veil, marry brand, remark, write in cypher. (put on the veil, with dat.). nucetum - nusquam. 123 nucetum, i, N., wood of nut trees. Numidicus, a, urn, Numidian; a nuceus, a, um; -ilis, e, of a nut. name given to Metellus, connucleus, i, M., kernel, nut. queror of Jugurtha. nucula, e, F., little nut. numisma —nomisma, coin. niidatio, 5nis, F., stripping bare. Numitor, oris, grandfather of niide, nakedly, simply. Romulus. nildius (tertius), now the (third) nummus=nUimus, coin, money. day since. numnon, numne=num, whether. nUido, I, to strip, make bare, despoil. nfimxsus, a, um, wealthy. niidus, a, um, naked, bare, stripped, numquam, never. unadorned, alone, destitute. numquid, whether (emphatic). niige, arum, F., nonsense, finery, numquis, whether any. jesters. nUimularius, a, urn, of money; M., nUigalis, e, frivolous; N. pl., trifles. state-banker. nugator, 6ris, M., trifler, jester. - niimus (-ulus), i, M., money (as nilgattrius, a, um; nugax, acis, coin-=4 cents, ~ 84); farthing. trifiing, futile, useless. nuno, now (~ 41, ii. 2), but now. nilvigendus, i, M., dealer in finery. nuncoine? now? nilgor, I, jest, trifle, cheat. nunciatio, onis, F., declaration. nullatenus, by no means. nuncio=-nuntio, announce. nullus, a, um (gen. ius), no, none, nuncubi? anywhere? ever? of no account. nuncupatio, onis, F., naming, apnum, whether (~ 71). pointing, dedication. Numa, ae, Pompilius, second k. nuncupo, I, to name or appoint (as of Rome, B.C. 7I3-679. heir), vow publicly. Numantia, Me, F., a city of South nuncusque, till now. Spain, capt. by Scipio, B.C. I33. nundine, arum, F., market-day. nirmarius, a, um, of money, bribed. nundinalis, e, of the market. nirmantus, a, um, moneyed, rich. nundinatio, 6nis, F., trafficking. numella, es, F., shackle, fetter. nundinor, I, to attend market, buy, nilmen, inis, N., [nuo,] nod, com- trade, troop together. mand, divine will, divinity. nundinus, a, um, of the 9th or numerabilis, e, that can be counted. market-day; N., market-time. numerarius, a, um, of accounts. nunquam=numquam, never. numeratio, 5nis, F., payment. nuntia, We, F., messenger. numeritus, a, um, in ready money, nuntidtio, 6nis, F., announcement. N., cash; in numerato, at hand. nuntio, I, to announce, declare. numero, I, count, reckon, pay out. nuntius, i, M., messenger, message, numer5, precisely, quickly. order, tidings. numer6ss (-iter), numerously, har- [nuo, nfit-, 3, to nod (only in commoniously, in poetic numbers. pounds). numerosus, a, um, numerous, pro- niper, lately, just now. lific, populous, melodious. nuperus, a, urn, recent, fresh. numerus, i, M., number, quantity, nupta, oe, F., [nlbo,] bride. troop, rank, part, order, measure nuptiae, arum, F., marriage. or number (in verse). nuptialis, e, of a wedding. Numicius, i, M., a stream in La- nuptus, a, urm, [nUbo,] married; tium; name of a Roman Gens. F., bride, wife. Numida, ae, Numidian. nuptus, uis, M., marriage. Numidia, as, F., a dist. of N. nurus, uis, F., daughter-in-law. Africa, W. of Carthage; Algiers. nusquam, nowhere, in or to nothing. 124 nutabundus - oblatio. niitabundus, a, um, staggering. obdormio, 4; -isco, 3, tofall asleep. nutatio, Onis, F., nodding, tottering. obdilco, xi, ct-, 3, lead towards, nutiquam neutiquam. draw over, cover, fasten, shut up. nfito, I, to nod, sway, waver. obductio, onis, F., veiling, covering. nutricatus, us, M., nursing, nurture. obdUiresco, dUirui, 3, to grow hard nutricius, a, um, suckling, cherish- or stubborn. ing; M., tutor; N., nourishment. obdUro, I, to harden, make hard, nutrico (-or), I, to nourish, rear. endure, persist. nutricula, ae, F., nurse. obediens, tis, obedient. nutrimen, inis; -mentum, i, N., obEdienter, readily, willingly. nourishment, support. obedientia, A, F., obedience. niitrio (-or), 4, nourish, rear, cher- obEdio, 4, obey, yield, hearken. ish, preserve (as fruit). obedo, ddi, es-, 3, eat, devour. nutrix, iCis, F., nurse, rearer, tobeliscus, i, M., obelisk, rosebud. breeder, nursery (of plants). obeo, ii, it-, 4, go towards, go dotwn, nutus, us, M., a nod, command, perish, survey, traverse, undertake, beckoning, downward motion. enter on, meet (death), die. nux, nucis, F., nut. obequito, I, ride up to. tnympha,'e, F., bride, nymph (of obero, [obsum,] will be present. fountains, &c.). oberro, I, move about. tnymphaea, a, F., water-lily. obesitas, Atis, F., grossness. tnymphasum (-eum), i, N., fount obesus, [edo,] lean or eaten away; of the nymphs. fat, coarse, swollen. nymphilis, e, of the fountain. obex, icis, D., bar, bolt, barrier. nymphigena, ae, the nymph-born [obf-=off-; obg-=ogg-. (Achilles). obhaereo, 2; haeresco, haesi, 3, to Nyseeus, a, um, of Nysa, a city in stick fast. Caria; Bacchic, of Nysa in India, obiens, euntis, [obeo,] meeting. the birthplace of Bacchus. obirascor, iratus, I, get angry at. obiter, on or by the way, at once. obitus, Us, M., an approach, going 0. down, setting, downjill, death. objaceo, ui, 2, to lie over against. O, a common exclamation, or form objectatio (-ctio), 5nis, F., a castof address, with voc. or acc. ing-against, accusation, reproach. t Oasis, is, F., a dist. in the Libyan objecto, I, to throw against, oppose, desert, an exile for criminals. expose, reproach. Oaxes, is, M., a river of Crete? objectus, [objicio,] lying opposite, ob, towards, at, about, on account of. exposed; N. pl., accusations. [-ob, towards, on, in the way of. objectus, us, M., casting in the way, obmertus (-rius), a, um, indebted; exposure, interposition, projectioh. M., debtor, one bound for debt. objex=-obex, barrier. obambulo, I. to walk by. objicio, jeci, ject-, 3, to cast in.the obarmo, I, to arm. way, resent, hold forth, upbraid. obaro, I, to plough up. objurg~tio, onis, F., reproach. obaudio, 4, to obey. objurgator, 6ris, M., a rebuker. obauratus, a, um, gilded, gilt. objurg~torius, a, um, reproachful. obba, ae, F., goblet, mug or bowl. objurgo (-ito), I, to chide, dissuade, [obc= —occ- rebuke, chastise. obdo, didi, dit-, 3, put in the way, oblaqueo, I, to trench about. envelop, close, wrap. oblatio, 6nis, F., offering, bestowal. oblatro - observate. 125 oblatro, I, rail or bark at. oborior, ortus, 4, to rise, appear. obltus, [offero,] offered. obortus, Us, M., origin. oblectamen, inis; -mentum, i, N., [obp —opp. delight, joy, solace, amusement. obrepo, psi, pt-, 3, creep up to, oblecto, I, to delight, gratify. steal upon, surprise, cheat. oblido, si, sum, 3, crush together. obreptio, 5nis, F., a stealing, surobligatio. onis, F., binding, bond. prise. obligo, I, to bind, tie close, pledge. obretio, 4, entangle. obligUrio, 4, to squander, devour. obrigesco, gui, 3, grow hard or stiff. oblimo, I, beslime, squander. obrWdo, 3, to gnaw. oblino, Mlvi, lit-, 3, besmear, bedaub. obrogo, I, to repeal (by a later oblique, sidewise, indirectly. law), invalidate. obliquo, I, to twist, turn, warp. obruo, rui, rut-, 3, to cover, bury, obliquus, a, um, sidelong, awry, overwhelm, overpower. indirect. t obrussa (-ryza), ae, F., test, assay. oblisus, [-lido,] crushed. obsaturo, I, to sate, clog. oblitesco, litui, 3, [lateo,] hide. obscene, indecently, foully. oblitero, I, to blot out. obscenitas, dtis, F., foulness, imoblitus, [lino,] besmeared. purity, inauspiciousness. oblitus, a, um, forgetful, forgotten. obscrnus, a, um, of ill omen, foul, oblivio, hnis, F., forgetfulness, ob- impure, evil, indecent. livion. obscUirtio, 5nis, F., darkening. oblivi6sus, a, um, forgetful. obscure, darkly, secretly. obliviscor, oblitus, 3, forget. obscUritas, atis, F., darkness, oboblivium, i, N., forgetfulness. scurity, meanness. obloco, I, give out on contract. obscuro, I, to dark-en, hide, blind. oblocuitor, 5ris, M., contradicter. obscUrus, a, um, dark, unknown, oblongus, a, umrn, rather long. obscure, secret. obloquor, lociltus, to interrupt, obsecrdtio, 5nis, F., supplication, contradict. beseeching, protestation. obluctor, I, struggle against. obsecro, I, to beseech, implore. oblUdo, si, sum, 3, play qof jokes. obsecundo, I, comply, obey, follow. obm5lior, 4, throw up in front. obsEpio, psi, pt-, 4, to fence in, obmoveo, mrvi, mot-, 2, bring bar, close up. forward. obsequela (-quentia), M, F., comobmurmuro, I, murmur against. plaisance, compliance. obmitesco, tui, 3. be speechless. obsequens, tis, yielding, indulgent. obnatus, a, um, growing on or near. obsequenter, obediently. obnitor, sus (xus), 3, push against. obsequis, arum, F., funeral rites. obnisus (-xus), a, um, resolute. obsequiosus, a, um, compliant. obnixg, with might and main. obsequium, i, N., yielding, compliobnoxie, guiltily, submissively. ance, indulgence, obedience. obnoxius, a, um, friail, exposed, obsequor, citus, 3, yield, gratify, liable, submissive, beholden. indulge, obey, submit. obniibilus, a, um, beclouded. obsero, I, to bolt, fasten. obnuibo, psi, pt-, 3, to veil, cover. obsero, sevi, sit-, 3, to sow, plant, obnuntidtio, 6nis, F., announce- cover, fill. ment of evil omen. observans, tis, watchful, attentive. obnuntio, (-cio), I, announce (evil). observanter, carefully. oboleo, ui, 2, to emit odor. observantia, Me, F., respect, regard. t obolus, i, N., a small coin (3 cts.). observRt6, circumspectly. 126 observatio - obtrudo. observatio, 5nis, F., care, observ- obsto, stiti, stat-, I, stand against, ance, rule, respect. oppose, check, be hateful to. observitor, Bris, M.; -trix, tricis, obstrepo, ui, it-, 3, to clamor at or F., observer. against, drown with noise. observito, I, watch carefully. obstrictus, [stringo,] bound. observo. I, note, regard, watch. obstrigillo, I, hinder, impede. obses, idis, c., hostage, pledge. obstringo, strinxi, strict-, 3, bind obsessio, 5nis, F., blockade. close, fasten, pledge. obsessor, 6ris, M., a besieger, fire- obstructio, onis, F., barrier, hinquenter. drance. obsessus, [obsideo,] beset. obstruo, xi, ctum, 3, build against, obsidatus, rs, M., condition of barricade, obstruct. hostage. obstrUdo= —obtrfido, thrust upon. obsideo, sedi, sess-, 2, to besiege, obstupefacio, feci, fact-, 3, amaze. beset, occupy, frequent. obstupesco, stupui, 3, be amazed. obsidio, hnis, F., siege, blockade. obstupidus, a, um, stupefied. obsidior, I, lie in wait for. obsum, esse, fui, be harmful. obsidium, i, N., siege, blockade. obsuo, ui, fit-, 3, sew up, stop close. obsido, 3, beset, besiege, occupy. obsurdesco, dui, 3, grow deaf. obsignator, Bris, N., sealer, witness. obtego, xi, ct-, 3, to cover, hide, obsigno, I, to seal, attest, pledge. veil, keep secret. obsipo, I, sprinkle. obtemperitio, 6nis, F., compliance. obsisto, stiti, stit-, 3, withstand, obtempero, I, comply, conjbrm. resist, oppose, disapprove. obtendo, di, tum, 3, draw or spread obsitus, [sero,] planted. over, hide, pretend, allege. obsole-facio, 3, to wear out, spoil. obtentus, a, um, [-tendo,] drawn, obsolesco, Evi, et-, fall into decay. [tineo,] held. obsolete, shabbily, meanly. obtentus, us, M., drawing-over. obsoltus, a, um, worn out, poor, obtero, trivi, trit-, 3, bruise, wear, shabby, ruinous. crush, degrade, destroy. obsonator, &ris, M., caterer. obtestdtio, 5nis, F., adjuring, enobsonatus, us, M., marketing. treaty, adjuration. t obsonium, i, N., viands. obtestor, I, call as witness, adjure. obsono (-or), I, purvey, furnish. obtexo, xui, xt-, 3, weave or obsono, ui, it-, I, interrupt noisily. spread over. obsopio, 4, to put to sleep. obticeo, 2; (-cesco, 3), cui, to be obsorbeo, bui, 2, swallow up. or grouw silent. obiordesco, sordui, 3, get soiled, obtigo=-obtego, cover. wear out, diminish. obtineo, tinui, tent-. 2, hold, get, obstantia, se, F., hindrance. maintain, prove, continue. obstetrix, icis, F., midwife. obtingo, tigi, 3, touch, strike, hapobstinate, inflexibly. pen to, befall. obstinatio, 5nis, F., stubbornness. obtorpesco, torpuii, 3, grow numb. obstinatus, a, um, resolute. obtorqueo, si, tum, 2, to turn, obstino, I, stand fast or against. twist, wrench. obstipesco-obstupesco, 3, to be obtrectatio, 5nis, F., disparaging. amazed. obtrectator, 5ris, M., traducer. obstlpo, I, to lean. obtrecto, i, detract, oppose, injure. obstipus, a, um, bent, inclined. obtritus, [tero,] bruised. obstitus, [-sisto,] set in the way, obtrido, si, -sum, 3, to thrust upon, opposed, struck by lightning. gulp, stop close. obtrunco - octingenti. 127 obtrunco, I, to cut away, mangle, occiduus, a, ur, setting, failing, kill, trim, prune. perishing, western. obtueor, 2, gaze up on, perceive. occillo, I, to smash. obtundo, tudi, tis- (tuns-), 3, to occino, ui, cent-, 3, chirpi croak, thump, blunt, din. sing (inauspiciously). obtUirmentum, i, N., stopper, bung. occipio, cepi, cept-, 3, begin, enter. obtirbo, I, disturb, conjitse. occiput, itis, [-itium, i,] N., back obturgesco, tursi, 3, to swell. of the head. obtiro, I, stop up, allay. occisio, 5nis, F., slaughter, murder. obtiisS, dully, dimly. occlsor, oris, M., slayer, murderer. obtfisio, onis, F., blunting, bruise. occisus, [ceedo,] slain. obtilsus, [tundo,] blunted, dull. occlido, si, sum, 3, to shut, stop. obtUtus, Uis, M., a gazing. occo, I, to harrow. obumbro, I, overshadow, obscure. occubo, ui, I, to rest, repose. obuncus, a, um, bent, hooked. occulco, I, trample upon. obustus, [iro,] charred, scorched. occulo, ui, cult-, 3, cover, hide. obvdgulo, I, demand loudly. occultatio, 6nis, F., hiding. obvallo, I, to fortify, surround. occultator, 5ris, M., hider. obvenio, veni, vent-, 4, come in occulte (-tim, -tA), secretly. the way, befall. o- cculto, I, to hile, secrete. obventio, 6nis, F., income, revenue. occultus, a, um, hidden, secret. obversor, I, to go or hover about, occumbo, cubui, cubit-, 3, to fall, appear, oppose. sink, lie, yield, perish. obverto, ti, sum, 3, turn towards. occupatio, 6nis, F., seizing, holdobviam (w. dat.), in the way, at hand. ing, employment. obvigilo, I, to be watchful. occupatus, a, um, busy, employed. obvio, I, to meet, prevent. OCCUpo, I, seize, occupy, anticipate, obvius, a, um, meeting, in the way, attack, surprise, outstrip. at hand, opposed, adverse, exposed. occurro, 3, run to meet, oppose, obvolvo, vi, it-, 3, to wrap, cover. attack, happen, appear, reply. occa, ae, F., harrow. occursatio, 6nis, F., officiousness. occeeco, I, make blind, darken. occurso, I, meet, attack, appear. occoedes, is, F., slaughter. occursus, is, M., meeting, opposing. occallesco, lui, 3, get hardened. Oceanus, i, M. (ocean), Father of occano, ui, 3, to sound, blow. Seas and Rivers. occasio, 5nis, F., occasion, means, 6ceanitis, idis, F., d. of Oceanus; opportunity, supply. sea-nymph. occasiuncula, Ae, F., occasion. ocellatus, a, um, spotted. occasus, is, M., [cado,] fall, down- ocellus, i, M., little eye, eyelet. fall, destruction, setting, the west. 5cior, us, 6ccissimus, swifter. occatio, onis, F., harrowing. 5citer, 5cius, 5cissimg, swifily. occddo, cessi, cess-, 3, go towards. ocrea, Ae, F., greave (leg-armor). occento, I, sing in presence of. ocreatus, a, um, greaved. occepso=occgpero [occipio]. Octavius (-anus), i, family name occepto, I, begin. of Augustus. occidens, tis, M., the west. octavus, a, um, eighth; F., the occidio, onis, F., [caedo,] mas- eighth hour (4 P.M.); one-eighth. sacre, destruction. octigs (ens), eight times. occido, cidi, cis, 3, kill, cut down. octingentEsimus, a, um, 8ooth. occido, cido, cas, 3, fall, set, per- octing~ni (-gentgni), 8oo each. ish, be ruined. octingenti, se, a, eight hundred. 128 octipes - ogganio. octipes, edis, eight-footed. t Cocus, i, m, hall, saloon. octo, eight. CEidipus, podis, myth. king of October, bris, M., October (8th Thebes, son and slayer of Laius. month). CEneus, ei (eos), k. of iEtolia, octodecim, eighteen. father of Meleager and Tydeus. octSg~narius, a, um, of 80o years. CEnotria, Ms, F., an ancient name octogeni, a, um, eighty each. of S. E. Italy. octogesimus, a, um, eightieth. t cestrus, i, M., gadfly, frenzy. octogiEs, eighty times. OCta, es (-e, es), a mt. of Thessaly. octoginti, eighty. offa (ofella), se, F., bit, morsel. octojugis, e, eight together. offdtim, in bits. octoni, a, um, eight each. offectus, [officio,] hindered. octuplus, a, um, eight-fold. offendo, di, sum, 3, strike, offend, octussis, eight asses. hit, fail, stumble, blunder. ocularius, a, um, of the eyes. offensa, Ms, F., collision, affront. oculatus, a, um, furnished with offensatio, 5nis, F., hitting, stumeyes, visible, conspicuous. bling, blunder. oculeus, a, um, sharp-sighted. offensio, onis, F., stumbling, vexaoculissimus, a, urn, dearest. tion, offence, aversion, mishap. oculitus, most dearly. offensiuncula, ae, F., slight offence. oculo, I, furnish with eyes. offenso, i, dash against, stumble. oculus, i, M., eye, vision, darling, offensus, [-fendol offensive. bud (of plants). offero, obtuli, oblat-, offer, show, ocyor-ocior, swifter. adduce, occasion, inflict. t 6da, a; 5de, es, F., song. offerirnenta, orum, N., gift. t deum, i, m, music-hall. officialis, e, of duties or service. 6di, 5sus (~ 38, i.), hate, dislike. officina, se, F., workshop, factory. OdiosB, hatefully. officindtor, 5ris, M., a master-work6di6sus, a, umrn, vexatious, hateful. man, artist. 5dium, i, N., hatred, offence, aver- officio, feci, feet-, 3, hinder, obsion, disgust, insolence. struct, injure, hurt. odor, &ris, M., odor, fragrance. officiosg, courteously. odiratio, oniS, F.; -tus, US, M., officiosus, a, um, obliging, dutiful. sense of snell, odor. officium, i, N., service, duty, favor. odlratus, a, um, fragrant. offigo, xi, ct-, 3, fix, fasten. odtrifer, era, um, fragrant, spicy. offirmatus, a, um, resolute, stubodoro, I, to emit perfume. born, obstinate. odtror, I, examine by scent, sn uff, offirmo, I, make fast, persevere. search, smell at. offia=offula, little bit. odorus, a, um, fragrant. offoco, I, choke with water. od&3=odor, smell. offrinatus, a, um, curbed. Odrysius, a, um, of the Odrysce, a offringo, egi, act-, 3, to cross-plough. Thracian people. offucia, se, F., cosmetic, trick. Odyssea, ae, the story of Ulysses. offula, ae, F., bit.fragment. CE ae, F., a town of N. Africa, offulcio, (si), turnm, 3, stop up. in the territory of Tripoli. offulgeo, si, 2, shine upon. CEagrus, i, myth. k. of Thrace, offundo, idi, us-, 3, pour upon or father of Orpheus. forth; P., spread, extend. G(balus, i, myth. k. of Sparta, offusco, I, obscure, vilify. founder of Tarentum. offusus, [offundo,] poured. t conomia, A, F., economy. ogganio, 4, snarl, yelp, growl. oggero - operose. 129 oggero, 3, bring, carry. Olympus, i, M., a mt. in Thessaly, Ogyges, is, (-us, i,) myth. founder seat of the gods; heaven. of Thebes. Olynthius, a, um, of Olynthus, a Ogygius, a, um, Theban (Bacchus). border-town of Macedonia. Oileus, i, myth. king of Locris, omdsum, i, N., tripe, paunch. father of Ajax (Oileus). omen, inis, N., omen, portent, ritolax, dcis, firagrant. ual, or solemn usage. Olbia, ee, F., a city of Sardinia. omentum, i, N., fat, membrane. olea, Ae, F., olive. 5minor, I, prognosticate, predict. oledceus (-dgineus, -drius), a, um; 5minosus, a, um, forboding. -iris, e, of oil, or the olive. omissus, a, um, negligent. oleaster, tri, M., wild olive. - omitto, misi, miss-, 3, neglect, letgo. oleitas, dtis, F., olive-harvest. omnifiriam, on all sides. olens, tis, fiagrant, odorous. omnigenus, a, um, of all sorts. oleo, ui, 2, to emit odor. omnimodS, by all means. oledtus, a, um, cured in oil. omnino, altogether, at all, by all olerdtor, 6ris, M., kitchen-gardener. means, in general, universally. olenticetum, i, N., noisome pool. omniparens, tis, all-producing. oleo, olui, 3, to emit odor, betray omnipotens, tis, all-powerful. one's self by the smell. omnis, e, all, every, any (w. negat.). oleosus, a, um, oily, full of oil. omnituens, tis, all-seeing. oletum, i, N., olive-orchard; dung. OmphalS, es, myth. q. of Lydia. oleum, i, N., olive-oil; the wrestling- onager (-grus), gri, M., wild ass. ground. onco, I, to bray. olfacio, feci, fact-, 3, smell, scent. onerdrius, a, um, of burden,freight.. olfacto, I, smell at, detect. onero, I, to load, stow, burden. olfactus, us, M., the sense of smell. onerosus, a, um, burdensome. olidus, a. um, strong-scented. onus, eris, N., a load, burden, cargo. olim, once, ever, some day. onustus, a, um, loaded, freiqhted. olitor, 6ris, N., -market gardener. t onyx, ychis, M., onyx (yellowish oliva, Ae, F., olive, olive-branch. marble or gem). olivetum, i, N., olive-orchard. opdcitas, dtis, F., shade. olivifer, era, um, olive-bearing. opdco, I, overshadow. olivitas, dtis; -eta, ae; F., olive- opdcus, a, um, shady, obscure. harvest. opella, ae, F., light task or service. OliVUm, i, N., oil, ointment. opera, We, F., pains, task, service, olla, e, F., pot, jar. care; (abl.), by means; day's work; ollaris, e; (-drius), of pots, potted. pl., day-laborers. olle, ollus, for ille, that. operans, tis, effectual. olor, 5ris, M., swan; odor. operarius, a, um, of work; M., a olorifer, era, um, swan-bearing. laborer. olorinus, a, um, of swans. operdtio, 5nis, F., work, performolus, eris, N., pot-herbs, vegetables. ance, solemnity. Olympia, we, a city of Elis (S.W. operculo, I, to cover. Greece), where games were operculum (-imentum), i, N., lid, held in honor of Jupiter. cover, panel-work. olympias, adis, F., period of 4 operio, ui, opert-, 4, cover, shut, years; pl., the Muses. hide, conceal, dissemble. Olympias, adis, m. of Alexander. operior=opperior, wait. Olympius, a, um, of Olympia; N. operor, I, work, toil, perform. pl., Olympic games. operose, with pains. 130 operositas - opusculum. operositis, atis, F., nice work. opportune, seasonably. operosus, a, um, toilsome, busy. opportUnitas, ntis, F., fitness, opopertaneus, a, um, secret, hidden. portunity, advantage. opertE, covertly. opportUnus, a, umrn, fit, seasonable. operto, I, to cover, hide. exposed, liable. opertus, a, um, hidden, secret; N., oppositio, 5nis, F., opposition. secret shrine; pl. oracles. oppositus, [pono,] set against. opes, [ops,] F., resources, wealth. oppositus, us, M., setting-against. Ophiisius, a, um, of Cyprus. oppressio, 5nis, F., force, pressure, opicus, a, um, clownish (Oscan). oppression. opifer, era, urn, help-bringing. opressus, a, um, crushed. opifex, icis, M., craftsman. opprimo, pressi, press-, [premo,] opificiurn, i, N., work. 3, crush, overcome, seize, suppress. opilio, onis, M., shepherd. opprobrium (-bramentum), i, N., opimn, sumptuously. reproach, disgrace, taunt. opimitas, ntis, F., abundance. opprobo, I, to reproach, upbraid. opimo, I, to fatten, enrich. oppugnatio, 6nis, F., attack. opimus, a, um,fat, rich, sumptuous, oppugnator, 6ris, M., assailant. noble; spolia opima, spoils oppugno, I, to attack, storm, astaken by a general from the sault, resist, beat with fists. general of the defeated enemy. opputo, I, to prune. opinablis, e, conjectural. oprimentum-= operimentum, lid. opinatio, 6nis, F., conjecture. ops, 6pis, F., help, might; pl., reopinatus, a, um, imagined, famous. sources, wealth. opinio, 6nis, F., opinion, fancy, Ops, Opis. wife of Saturn, goddess rumor, report, reputation. of Husbandry and Plenty. opinor (-o), I, to suppose, think. opsanium-obsanium, viands. opiparE, sumptuously. optdbilis, e, desirable. opiparus, a, umr; -is, e, sumptuous. optdtio, 5nis, F., choice, wish. opitulor. I, bring aid, help. optat6, according to desire. t opion (-urn), i, N., opium, poppy- optatus, a, um, wished-for, desirjuice. able, pleasant, dear. oportet, uit, 2, it must be (~ 39, I). optimates, um, c., aristocracy. oppango, pegi, pact-, 3, fasten. optimE, excellently. oppecto, 3, comb away,pluck. optimus, a, um, [bonus,] best. oppedo, 3, to insult. optio, 5nis, F., a choice. opperior, 4, wait for. optio, 5nis, M., helper, aid. op'pessulatus, a, um, bolted fast. optivus, a, um, chosen. oppeto, ivi, it-, 3, go to meet (death). opto, I, to desire, wish, choose. oppico, I, seal with pitch. optumus=optimus, best. oppidanus, a, um, of a town, pro- opulens, tis; -lentus, a, um, rich. vincial; M., townsman. opulent6 (-ter), sumptuously. oppidatim, in every town. opulentia, a, F., wealth, resources. oppido, exceedingly, utterly, surely. opulento, I, to enrich. oppidulum, dim. of opulus, i, F., a maple as support oppidum, i N., town (fortified). for vines. oppignero, I, to pawn, pledge. Opuntii, people of Opus, a town oppilo, I, stop, shut up. of Locris. oppleo, Cvi, et-, 2, to fill up. opus, eris, N., work, task, business. oppono, posui, posit-, 3, to set opus, need, needful, serviceable. against, hold forth, allege, oppose. opusculum, i, N., little work. ora - oscen. 131 Bra, se, F., shore, margin, region. oria=horia, fishing-boat. 5raculum, i, N., oracle, prophecy. t orichalcum, i, N., copper ore, brass. 6rarium, i, N., napkin, handkerchief. orcilla (-cula)= —auricula, ear-lap. Oratim, coastwise. oriens, tis, rising, the east. 5ratio, 6nis, F., speech, language, orientalis, e, eastern. harangue, plea, eloquence. 6_i -A=auriga, waggoner, driver. 6ratiuncula, sA, F., letter, speeeh. originalis, e; -arius, a, um, original. 5rator, oris, M.; -trix, tricis, F., origo, inis, F., birth, source, origin. orator, pleader, envoy. oriola=horiola, skiff. - 5ratori&, eloquently. Orion, 6nis (6nis), a famous hun6ratorius, a, um, oratorical. ter, changed to a constellation. Oratus, us, M., beseeching. orior, ortus, oriturus, 4, to arise. orbator, &ris, N., bereaver. appear, originate, be born. orbiculatus, a, um, rounded. Orithyla, ae, myth. d. of Erectheus. orbiculus, i, M., slice, pulley-wheel. oriundus, a, um, sprung, descended. orbilis, e, of a wheel; N., rim. ornamentum, i, N.; equipment, orbis, is, M., circle, ring. decoration, embellishment. orbita, A, F., track, course. ornate, elegantly. orbitas, atis, F., bereavement. ornator, 6ris, M.; -trix, tricis, F., orbitosus, a, um, full of ruts. decorator, body-servant. orbo, I, bereave, deprive. ornatulus, a, um, fine, smart. orbus, a, um, bereft, orphaned. ornatus, a, um, equipped, adorned. orca, Be, F., narwhal (whale). ornatus, us, M., decoration, equipOrcades, um, the Orkney Islands. ment, embelishment, apparel. torchas, adis, N., a kind of olive. orneus, a, um, of the wild ash. orchestra, 6e, F., the Senate's seat t ornithias, as, F., spring wind. in the theatre; orchestra. t ornthon, 6nis, M., bird-house. Orchomenus, i, myth. son of orno, I,fit out, equip, embellish, honor. Athamas; a town of Boeotia. ornus, i, F., mountain-ash. orcinus, a, um, of the dead. 6ro, I, speak, plead, pray. orcula, A, F., keg. t orobos, i, M., wild pea. Orcus, i, M., the world below; a Orontes, is (e), a river of Syria. name of Pluto; death. Orpheus, ei, ea, son of Onagrus ordeum-hordeum, barley. and Calliope, a bard of Thrace. ordinarius, a, um, customary, reg- Orpheus (-icus, -aicus), a, um, ular, in even rows; M., overseer. Orphean or Orphic. ordinate -tim, in good order. orsus, [ordior,] begun; N. pl., a ordinatio, 6nis, F., arrangement, beginning, undertaking. regulation, government. orsus, us, M, beginning, attempt. ordinatus, a, um, well-ordered. t orthius, a, um, high-pitched. ordino, I, set in order, govern. ortivus, a, um, rising, eastern. ordior, orsus, 4, begin, undertake. ortus, [orior,] descended, born. ordo, inis, M., order, rank, band. ortus, us, M., rising, origin, birth. toreas, adis, F., mountain nymph. Ortygia, ae, F., a name of Delos; Orestes, is (e), son of Agamem- also the island-dist. of Syracuse. non, slayer of his mother. t oryx, ygis, M., wild goat, gazelle. torexis, is, F., longing. t orkza, as, F., rice. t organicus, a, um, of instruments. Bs, 5ris, N., mouth, face, entrance. torganum, i, N., instrument, organ. os, ossis, N., bone, heart-wood. t orgia, &rum, N., night-revels (of oscedo, inis, F., yawning. Bacchus). oscen, inis, M., divining-bird. 132 Osci - paciscor. Osci (Opici), 5rum, the primi- 5tium (-olum), i, N., ease, idleness, tive people of Campania. quiet, peace; abl., at ease, leisurely. oscillatio, 6nis, F., swinging. ovanter, exultingly. oscillo, I, to swing. ovatio, 6nis, F., an ovation (lesser oscillum, i, N., (Os), a little mask. triumph, with myrtle wreath). oscitans, tis, sluggish. 6vatus, a, um, egg-shaped. oscitanter, carelessly. oviarius (-illus, -inus, -illinus), a, oscitatio, onis, F., gaping, yawning. um, of sheep. Oscito, I, to gape, yawn, open. ovicula, ae, F., a little sheep. osculatio, onis, F., kissing. ovilis, e, of sheep; N., sheepfold. osculor (-o), I, kiss, prize, cherish. 0viparus, a, um, laying eggs. osculum, i, M., mouth, lip, kiss. ovis, is, F,. sheep, simpleton. Osiris, is (idis), an Egyptian ovo, I, to exult, triumph, celebrate. deity, husband of Isis. 6vumr,, N., egg; ab ovo usque 6sor, 6ris, M., a hater. ad mala, from egg to fruit, i.e. Ossa, Be, F., a mt. in Thessaly. from first to last (of the feast). osseus, a, um, of bone, bony. t oxalis, idis, F., sorrel. ossiculum, i, N., little bone. Oxus, i, M., a river flowing into ossifragus, i, M., osprey, sea-eagle. the Caspian. ossuarius, a, um, for receiving oxymeli, itis, N., vinegar mixed bones; N., vault, sepulchre. with honey, oxymel. ostendo, di, sum (tum), 3, to t oxys, yos, F., wild sorrel. show, expose, disclose, declare. f oxyzomus, a, urn, with sour sauce. ostensio, 6nis, F., exhibiting. tozymum_=ocinum, clover. ostentarius, a, um, of prognostics. ostentatio, 5nis, F., display,parade ostentator, 5ris, M., vain boaster. P. ostento, I, exhibit, display, threaten, reveal, indicate. P, the praenomen Publius. ostentum, i, N., prodigy, portent. pabo, 5nis, M., wheelbarrow. ostentus, [ostendo,] exposed. pabularis, e; -ius, a, um, of fodder. ostentus, Us, M., exhibiting. pabulatio, onis, F., pasture,forage. Ostia, ae, F., a port at the mouth pabulator, oris, M., forager, herdsof Tiber, founded by Ancus. man. ostidrius, a, um, of the door; M., pabulor, I, to graze, forage, seek or porter; N., door-tax. give nourishment. ostiatim, from door to door. pabulum, i, M., food, fodder. ostium, i, N., door, mouth, entrance. pacalis, e, of peace, peaceful. tostrea, Me, F., oyster. pacatE, peaceably. ostrearius, a, um, of oysters. pacator, &ris, M., peacemaker. ostreatus. a, um, rough, scabby. pacatus, a, um, at peace, friendly, ostrifer, era, um,producing oysters. reduced to submission. ostrinus a, um, purple. Pachynum, i, N.; -us, i, D., S. E. ostrum, i, N., sea-purple. promont. of Sicily. 6sus, a, um (Sdi), hating, hated. pacifer, era, um, peace-bringing. Otho, 5nis, 8th emperor, A.D. 69. pacificatio, 5nis, F., peace-making. Othrys, yos, M., a mt. in Thessaly. pacificator, 5ris, M., peace-maker. 5tior, I, to be at leisure. pacifico, I, pacify, appease. 5ti6se, leisurely, quietly, calmly. pacificus, a, um, peace-making. 6tiosus, a, um, at leisure, tranquil, paciscor, pactus, 3, agree, conidle, neutral, unprofitable. tract, bargain, barter. paco - palmeus. 133 paco, i, to pacify, subdue. t palaestricus, a, um, of the palpacta, a, betrothed bride. cestra; M., wrestling-master. pactilis, e, plaited; wreathed. palam, openly, publicly. pactio, 6nis, F., bargain, compact. Palamides, is, myth. k. of Eubcea, Pact6lus, i, M., a river of Lydia, who perished at Troy. having golden sands. palans, tis, wandering. pactor, oris, M., contractor. palaris, e, of pales or stakes. pactus, [paciscor,] agreed; M., palatinus, a, um, of the Palatium, betrothed; N., agreement, compact. a hill of Rome; imperial. pactus, [pango,]jfxed, conmposed. palatium, i, N., palace. Pacuvius, i, an old Roman poet, palatus, M.; (-um, N.), palate, vault. A.D., 22I-I32. tpale, es, F., wrestling. Padanus, a, um, of the river Po palea, a, F., chaff; cock's wattles. (Padus), in N. Italy. palear, aris, N., dewlap, throat. PadUisa, as, F., a channel of the Po. Pales, is, F., the deity of Cattle. Paan, anis, M. a name of Apollo; Pallci, trum, sons of Jupiter and a religious or festive hymn. Thalia (.Etna), honored in Sicily. tpaedag~gium, i, M., the boy's hall. palilis, e, of Pales; N. pl., festival tpaedagogus, i, M., preceptor, boy's of Pales, the shepherd's feast. attendant, leader, guide, pedant. t palimpsestus, i, M., palimpsest (a paedidus, a, um, filthy. parchment twice written). piedor, &ris, M., filth, stench. Palinlirus. i, the pilot of iEneas. piegniarius, a, um, in play. palitans, tis, wandering. pamrninosus, a, um, chinky, uneven. paliirus, i, M., Christ-thorn. paene (pine), almost. palla, as, F., woman's mantle, robe. paninsula, as, F., peninsula. Palladius, a, um, of Pallas (Minpaenula, as, F., cloak, mantle. erva); N., her. image at Troy. paenulatus, a, urn, cloaked. Pallantgus, a, um, of Pallas, son peenuria-penuria, poverty. of Evander.. pae6nius, a, um, medicinal, healing. pallens, tis, wan, pale, evil. Paestum, i, N., a town of Lucania, palleo, ui, 2; -esco, 3, to be pale, 40 miles S. E. of Naples. sicken (with fear or desire). paeetus (-ulus), a, um, blinking, leer- palliatus, a, um, cloaked, clad. ing, cross-eyed. pallidus (-ulus), a, um, pale, pallid. paganus (-icus), a, um, rustic, civic. palliolatim, in a mantle. Pagasaeus, a, um, of Pagasa, in pallium (-olurn), i, N., cover, cloak, Thessaly; puppis, the Argo. mantle (a Grecian garment). pagatirn, by districts. pallor, 5ris, M., paleness, unsightlipagina (-ella), a, F., page, leaf, ness, terror. slab, book, garden-bed. pallula, ae, F., little cloak. pagindtus, a, um, planked. palma, ae, F., palm, hand, oar-blade, pagus, i, M., country-district, canton. palm-wreath, date. pala, We, F., spade, shovel. palmaris, e, hand's-breadth, meritPaliemon, 6nis, a sea-god, son ing the palm. of Ino (Melicerta). palmarius, a, um, of the palm; N., Palaestina, Me, F., Palestine. prize, fee. Palaestinus, a, um, of Palestine: palmratus, a, um, marked with the also, of Palceste, a port of Epi- figure of the palm. rus, entrance to the world palmes, itis, M., vine-branch. below; deae, the Furies. palmrtum, i, M., palm-grove. tpalaestra, aB, F., wrestling-place. palmeus, a, urn, hand's breadth. 134 palmifer - papilio. palmifer (ger), era, um, palm-bear- t pandectes, ae, M., repertory. ing, abounding in palms. pandiculor, I, to stretch one's self. palmipes, pedis, flat-footed. Pandion, 6nis, myth. k. of Athens, palmo, I, to mark/ with the palm. f. of Progne and Philomena. palmosus, a, um, abounding in pando, I, to bend, curve. palms. pando, di, sum (passum), 3, to palmula, es, palm, date, oar-blade. spread, open, expand, relate. palmus, i, M., palm, span. Pandora, ae, the first woman, Palmrra, se, a city of E. Syria. made by Vulcan. palo, I, to support with stakes. pandUra, as, F., rebec or banjo. palor, i, to wander, stray. pandus, a, um, bent, crooked. palpatio, onis, F., flattery, coaxing. t panegyricus, a, um, laudatory. palpator, 5ris, M., flatterer. Pangeus, i, M.; a, orum, N., a palpebra, ae, F., eyelid, eyelash. mountain of Thrace. palpebro, I, to wink, blink. pango, nxi (pegi, pepigi), nctpalpitatio, 5nis, F., throbbing. (pact-), 3, fasten, fix, contract. palpito, I, to throb, pant, tremble. paniceus, a, um, of bread; N., loaf. palpo (or), i, to stroke, caress, coax. panicula, ae, F., tuft, swelling. palpus, i, N.; (um, N.), stroking, panicum, i, M., panic, millet. caressing, flattering. Pani6nius, a, um, of all Ionia. palUdamentum, i, N., a military panis, is, M., bread, loaf, lump. cloak, a geneeral's cloak. pannarius, a, um, of cloth. palUdatus, a, um, cloaked. panniculus, i, M., rag. palUdester, tris, marshy. Pannonia, es, F., North Turkey. paludosus, a, um, marshy, boggy. pannosus (-Uceus), a, um, ragged, palumbes, is, c.; -us (-ulus), i, M.; shrivelled. -a, ae, F., wood-pigeon. pannus (-ulus), i, M., cloth, rag, bagq. palumbinus, a, um, of pigeons. t pannychius, a, umrn, lasting all palus, i, M.; -um, N., stake, prop. night. palfis, Udis, F., marsh, swamp. Panormus, i, F., Palermo (in paluster, tris, e, marshy. northern Sicily). t pammachum, i, M., boxing-match. pansa, A, splay-fJot. Pamphylia, Ae, F., a southern pansus, [pando,] outspread. coast-dist. of Asia Minor. Pantheon, i, N., temple of all the pampineus (-aceus, -arius, -atus), gods, built by Agrippa, B.C. 27. a, um, full of leaves or tendrils. t panthera, Be, F., panther. pampino, I, to trim, clip (vines). panthErinus, a, um, spotted, crafty. pampin6sus, a, mrn, leafy, branchy. pantices, F., bowels, sausages. pampinus, i, M., tendril, vine-leaf. Panthids (ous), i, voc., R, nephew [tpan-, all-. of Hecuba, priest of Apollo. Pan, Panos, god of Shepherds. pantomirnmus, i, M.; -a, se, F., baltpanacea, es, F.; -ces, is, N.; let-dancer, pantomime. panax, acis, M., cure-all. panucla panicula, tuft. panarium (-olum), i, N., bread- pinus, i, M., bobbin, tumor. basiket. tpapae! strange! indeed! Panathenaicus, a, um, of the papaver, eris, N., poppy. Athenian festival of Pallas. Paphlago, 6nis, a native of Papht pancarpus (-ius), a, um, of all lagonia, in N. Asia Minor. fruits. Paphos (-us), i, F., a city of Panchaia, As, F., a dist. of Arabia. Venus, in Cyprus. t pancratium, i, N., box' wrestle. papilio, onis, M., buttefily, pavilion. papilla - Parthus. 135 papilla, ae, F., breast, teat, pimple. parietalis, e; -tarius, a, um, of Papirius Cursor, dictator, B.C. 338. walls; F., pellitory (an herb). pappas, se, M., governor, tutor. parietinae, arum, F., ruins. pappo, I, eat (pap). parilis, e, equal, like. tpappus, i, M., old man, grandfather. pario, I, equalize, balance accounts. papula, M, F., pimple. pario, peperi, parit- (part-), 3, to papyrius (-aceus), a, um, of papy- produce, effect, bring fbrth. rus. Paris, idis, a son of Priam, the t papyrus, i, M., paper-reed, paper. abductor of Helen. par, paris, equal, just, fit, comrade, Parlsii, 6rum, a people on the match, mate; N., a pair. Seine (northern Gaul). parabilis, e, easy to yet. pariter, equally, alike, together. tparabola, es, F., comparison. parito, I, to get ready. t paradisus, i, M., par/c, paradise. Parius, a, um, of Paros, an I. in t paradoxus, a, um, strange, con- the AEgean, famous for marble. tradictory. parma, A, F., round shield, target. tparasitus, i, M., guest, parasite. Parma, Ae, F., a city of N. Italy. tparastas, adis; -stata, Ms, F., parmatus, a, um, armed with targets. pilaster. parmula, as, F., little shield. parate, with preparation, vigilantly, Parnisus (-ssus), i, M., a mt. in promptly. Phocis, above Delphi, sacred paratio, 5nis, F., getting, procuring. to Apollo and the.Muses. paratus, [paro,] ready, equipped. paro, I, -prepare, get ready, proparatus, us, M.; -tura, se, F., cure; make equal, determine. preparation, equipment. tparo, onis, M., a light ship, cutter. Parcae, arum, F., the Fates, Clotho, t parocha, A, F., supply. LachEsis, and Atropos. t parochus, i, M., purveyor, host. parce, sparingly. t parcecia, Me, F, district, parish. parci-(parsi-)monia, as, F., thrift. t paropsis, idis, F., dessert-dish. parcipromus, i, M., niggard. parra, A, F., owl or woodpecker (?). parcitas, atis, F., sparingness. Parrhasius, a, um (of Parrhasia), parciter, sparingly. Arcadian; dea, Carmenta, the parco, peperci (parsi), parcit-, 3, mother of Evander. to spare, refrain, forbear. parricida, ae, c., parricide, traitor, parcus, a, um, frugal, sparing, murderer, assassin. chary, scanty, petty, parsimonious. parricidium, i, N., murder, treason. tpardalis, is, F.;-dus, i, M.,panther. pars, partis, F., part, share, portion, tparegoria, a, F., relief, ease. party/, office, duty, region. tparelion, i, N., mock-sun. parsimonia, Me, F., thrift. parens, [pareo,] tis, obedient; pl., Parthaon, 6nis, myth. k. of Calsubjects. ydon, father of CEneus. parens, tis, c., [pario,] parent, Parthenius, a, um, of Parthenius, ancestor, kindred, author, inventor. a mountain of Arcadia. parentalis, e, of parents; N. pl., Parthenon, 6nis, M., the temple festival in their honor. of Pallas, in Athens. parento, I, to sacrifice forthe dead, Parthenope, es, a Syren; Naples. avenge (by blood), atone. Parthi, 6rum, people of Parthia, pareo, ui, parit-, 2, appear, obey, the dist. near the Caspian Sea. submit; paret, it is clear. Pkrthinus, a, um, of Parthus, a parientia, Ae, F:, obedience. city in Illyria. paries, etis, M., house-wall. Parthus (-icus), a, um, Parthian. 136 partiarus - patratio. partidrius, a, um, partaking in passivus, a um, [pando,] spread shares or partnership. about, promiscuous; [patior,] sufparticeps, cipis, partaking; M., fering, passive; -vE, passively. sharer, partner. passus, [patior,] having sufftred; participatus, Us, M.;-tio, onis, F., [pando,] spread (to dry); N.,, -cipium, i, N., sharing, partaking. raisin-wine. participo, I, to share, partake, im- passus, is, M., step, pace (five feet); part, participate. mille passuum, a mile. particula, ae, F., bit, particle. pastillus, i, M.; um, N., little loaf. particularis, e, partial. pastinaca, ee, F., parsnep, carrot. particulatim, piecemeal. pastinatum, i, N., trenched ground. partilis, e, divisible. pastino, I, to dig and trench. partim, partly, principally. pastinum, i, N., a garden-fork, partio, onis, F., bringing forth. trenched bed. partio (-ior), 4, divide, distribute. pastio, onis, F., pasturing, feeding. partitS, methodically. pastor, oris, M., herdsman, sheppartitio, 6nis, F., distribution. herd, keeper of animals. partiMt, distributively. pastoralis, e; -ius- (-icius), a, um, partitor, 6ris, M., divider. of shepherds, or herdsmen. partitildo, inis, F., bringing forth. pastus, [pasco,]fed, having eaten. partitus, a, urn, divided. pastus, uis, M., food, pasture. parturio, 4, to be in labor, yield. t patagium, i, M., edge, border. parturitio, 6nis, F., bringing-forth. Patara, ee, F., a port of Lycia. partus, [pario,] that has borne. Patavium, i, N., Padua, N. Italy. partus, us, M., birth, young. pate-facio, 3, lay open, expose. parum, not enough, little, too little. patefactus, a, um, convicted. parumper, for or in a little while. patella, Ee, F., dish, plate, platter. parve, slightly. patens, tis, open, wide. parvi, of small value. patenter, manifestly. parvitas, atis, F., smallness. pateo, ui, 2; -esco, 3, to lie open, parvulum, not much. extend, be manifest, or accessible. parvus (-ulus), a, um; (minor, pater, tris, M., father, ancestor. minimus), small, little, petty. patera, ae, F., bowll, saucer. Parsargadee, arum, the old Per- pater-familias, head of a house. sian capital. paternus, a, umrn, faherly, native. pascalis, e, grazing t patete, drum, a kind of date. pasceolus, i, M., wallet. patibilis, e, endurable, sensitive. pascito, I, to pasture, feed. patibulatus, a, urn, pilloried. pasco, pavi, past-, 3, to feed, feast, patibulum, i, N., gibbet, pillory. cherish; P., pasture, graze. patiens, tis, patient, enduring. pascuus, a, um, of grazing, pasture. patienter, patiently. Pasiphad, es, (all-shining,) myth. d.. patientia, As, F., patience, forbearof Helios, wife of Minos. ance, subjection, submissiveness. passarius, a, um, [pando,] sun- patina, ae, F., dish, pan. dried. patinarius, a, um, stewed. passer, eris, M., sparrow; marinus, patior, passus, 3, suffer, endure, ostrich, turbot. permit, receive (good or ill). passerculus, i, M.; -a, ae, F., pet bird. pator, &ris, M., opening. passibilis, e, capable of suffering. Patrensis, e, of Patre, an ancient passim, here and there, at random. town of Achaia. passio, 6nis, F., suffering, affection. patratio, 6nis, P., accomplishing. patrator - pecus. 137 patritor, 5ris, M., effecter. pauso, I, cease, pause. patratus, a, um, effective, appointed. pauxillatim, by degrees. patria, se, F., native land, home. pauxillus (-ulus)=paucus, small. tpatriarcha (es), se, M., patriarch. pavefacio, fact-, 3, terrify. patrice, paternally, fatherly. paveo, pdvi, 2; -vesco, 3- -vito, patriciatus, uis, N., patrician rank. I, to fear, dread, be afraid. patricida —parricida, parricide. pavibundus, a, um, anxious. patricius, a, um, of noble rank; pavicula, se, F., a rammer. M. pl., patricians. pavidE, timorously. patricus, a, um, fatherly. pavidus, a, um, fearful, timid. patrimrnium, i, N., inheritance. pavlmento, I, to pave. patrimus, a, um, with a father pavimentum, i, N., pavement. living. pavio, 4, to beat, ram, trample. patrisso, I, be like the father. pavo, onis; -us, i, M., peacock. patritus, a, nm, oj one's fathers. pavonaceus (-ninus), a, um, of a patrius, e, of a father orfathers, peacock. or native land, hereditary. pavor, &ris, M., fear, dread. patro, I, to appoint, effect, perform. pax, pacis, F., peace, quiet, favor. patrocinium, i, N., defence, patron- paxillus, i, M., a little peg. age, pleading in court. peccans, tis, c., offender. patrocinor, I, defend, patronize. peccatum, i, N.; -tus, Us, M., Patroclus, i, friend of Achilles, fault, offence. slain by Hector. pecco, I, to sin, offend, fail. patroSna, e, F., mistress, protectress. pecorosus, a, um, rich in cattle. patr6natus, Us, M., patronship. pecten, inis, M., comb, card, reed, patronus, i, M., patron, protector, quill (of lyre), scallop. advocate, defender. pectindtim, comb-like. patruglis, e, kindred, cousin. pecto, pexi, pex- (pectit-), 3; -tino patruus, i, N., uncle (father's side); I, to comb, card, heckle. an austere adviser. pectoralis, e, of the breast. patulus, a, um, open, spreading. pectorasus, a, um, broad-breasted. pauci, se, a, few; N., a few words. pectus, 6ris, N., breast, heart. paucies, rarely. pecu, cua, cui, pl., cuda, N., cattle. paucitas, atis, F., fewness. pecuarius, a, um, of cattle; F., paucus.(-ulus), a, um, little, few. cattle-breeding; N., pl. herds. paulatim, little by little. pecuinus, a, um, brutish. paulisper,.for a short time. peculator, oris, M., peculator. paulo (paullo), by a little. peculatus, us, M., embezzlement. paululus, a, um, very little. peculiaris, e, one's own, peculiar. paulus (paullus), a, um, little. pecilliariter, as private property. pauper, eris, poor, scanty. peciliatus, a, um, provided. pauperculus, a, um, poor. pecilio, I, give for one's own. pauperies, &i, F., poverty, injury. peculiosus, a, um, wealthy. paupero, I, impoverish, rob. peculium, i, N., property, savings. paupertas, atis, F., poverty, need. pecilor, I, to peculate, embezzle. t pausa, A, F., pause, check. pecunia, Ae, F., wealth, money. Pausanias, a Spartan king vic- pecUnidrius, a, um, of money. tor at Platoea, B.C. 479. pecuniosus, a, um, rich. pausarius, i, M., rowing-master. pecus, 6ris, N., cattle, flock. pausatus. a, urn, at rest. pecus, udis, F., one of the herd or pausea, Me, F., a kind of olive. flock, a sheep. 138 pedalis - penitus. peddlis, e; -Arius, a, um, of a foot. pellicdtus, us, M., concubinage. pedimen, inis (-mentum,'i);N., pellicio, lexi, lect-, 3, entice, win stake, prop. away, decoy. pedaneus, a, um, foot-long. pellicius, a, um, of skins. peddrius, a, um, of the foot; M., pl., pellio, onis, M., furrier. unregisteredseinatorswithoutvote. pellis, is; -icula, as, F., skin, tent. pedatim, tfot by foot. pellitus, a, um, clad in skins. pedatus, uis, M., attack on foot. pello, pepuli, puls-, 3, beat, drive, pedes, itis, M., one on foot, foot- strike, conquer, expel, touch, affect. soldier; pl., infantry, land-force. pellficeo, xi, 2, shine through. pedester, tris, tre, on foot, on land, pellilcidus, a, um, transparent, level, plain. glittering. pedetentim, step by step. pelluo=perluo, wash off. pedica, as, F., shackle, snare. Pelopgus (-gius), a, um, of Pelops. pedis, is; -iculus, i, M., louse. Pelopidae, arum, descendants of pediculus, i, M., footstalk. Pelops. pedisequus, i, M., -a, as, F., fol- Peloponnesus, i, F., the peninsula lower, attendant, footman. of southern Greece. peditatus, us, M., infantry. Pelops, 6pis, son of Tantalus, pedo, I, to set on.foot, prop. father of Atreus and Thyestes. pedulis, e, of the feet; N., sole. f peloris, idis, F., giant-mussel. pedum, i, N., shepherd's crook. Pelorus, i, M., promont. of N. E. Pegasus, i, the winged horse of Sicily. the Muses. - tpelta, ae, F., light shield. t pegma, atis, N., fixture, book-case, peltatus, a, urn, armed with pelta. stage-machinery. Pelusium, i, N., a town at the E. pEjero, I, to swear falsely. mouth of the Nile. pejor, us, [malus,] worse. pelvis, is, im, i, F., basin. pelagius (-icus), a, um, of the sea. penarius, a, urn, for provisions; tpelagus, i, N., sea, flood. F., closet, larder. Pelasgi, 5rum, a primitive people penates, ium, household gods, home. of southern Europe. pendens, tis, hanging, pending. Pelasgus, a, um, Grecian. pendeo, pependi, 2, hang, be in Peleus, ei (eos), myth. k. of Thes- suspense, depend, float, overhang. saly, father of Achilles. pendo, pependi, pens-, 3, weigh, Pelias, a, myth. k. of Thessaly, pay, ponder, esteem, atone. son of Neptune and Tyro, slain pendulus, a, um, hanging, lofty. by Medea. pene — paene, almost. Pelides, a, [Peleus], Achilles. Penelope, es, wife of Ulysses. Pelion, i, N., a mt. of Thessaly. penes, with, in the power of. Pelius (-acus), a, um, of Pelion. penetrdbilis, e, penetrable, piercing. [pell-,=-perl-. penetrdlis, e, inward, penetrating; Pella, as, a town of Macedonia, N. pl., inmost, sanctuary. birthplace of Alexander. penetro, I, enter, pierce. pelldcia, ae, F., blandishment. Peneus, a, um, a river of Thespellax, dcis, seductive. saly flowing through Tempe. pellego=perlego, read through. penicillum (-culus), i, N., brush, pellectus, [pellicio,] enticed. painter's pencil, lint. Pelleng, es, F., a coast-town of peniculamentum, i, N., train. Achaia, on the Gulf of Corinth. penitus, a, um, inward; remote. pellex, icis, F., concubine. penitus, inwardly, utterly. penna - peremptorius. 139 penna, se, F.,jeather, wing,pinnacle. perceptio, 6nis, F., gathering in. pennhltus (-ifer, -iger), a, um, perceptus, [-cipio,] received. feathered, winged. percido, cidi, cis-, 3, beat, crush. Penninus, a, um, of the W. Alps. percio, 4; -cieo, 2, stir up, excite. pennula, se, F., little wing. percipio, cepi, cept-, 3, take up, pennus, a, um, pointed, sharp. get, perceive, understand. pensatio, onis, F., weighing. percisus, [cido,] broken. pensilis, e, hanging, pendent. percitus, [cieo,] stirred, excited. pensio, onis, F., payment, tax, rent. perc5lo, I, strain, filter. penso (-sito, I), weigh, pay, ponder. percolo, colui, cult-, 3, complete, pensum, i, N., task, duty, stress. adorn, revere. pensus, [pendo,] weighed, esteemed. percontdtio, 5nis, F., inquiry. Pentelicus, i, M., a mt. near Athens, percontor I, inquire, investigate. celebrated for its marble. percrebresco, crebui, 3, spread, t pentdris, is, F., five-banked galley. prevail, grow frequent. Penthesilea, se, queen of Amazons. perculsus, [-cello,] struck down. Pentheus, ei, myth. k. of Thebes, per-curro, 3, run through, traverse. gr.-son of Cadmus, torn to percursio, 6nis, F., hasty view. pieces by his mother and sisters percussio, onis, F., beating, striking. in a Bacchic frenzy. percussor, &ris, M., striker, slayer. penula=-panula, cloak. percutio, cussi, cuss-, 3, to strike, penuria, se, F., want, need. pierce, kill, deceive. penus, us (i), M., provision, stores. perdita, desperately, incorrigibly. tpeplum, i, N., robe (of Pallas). perditus, [perdo,] ruined, desperate. tpepo, hnis, M., pumpkin. perdiu, for a long time. per, through, throughout, during, by. perdius, a, um, all day long. [per-, thoroughly, very. perdix, icis, c., partridge. tpera, se, F., bag, wallet. perdo, didi, dit-, 3, destroy, lose, perdcer, cris, e, very sharp. ruin, squander. peracesco, cui, 3, get very sour. perdoceo, ui, ct-, 2, teach thorperaciltus, a, um, very keen. oughly. Peresa, as, F., a dist. of Caria. perdolesco, ui, 3, grieve greatly. pereequg, equally, on an average. perdomo, ui, it-, I, conquer, crush. permquo, I, make equal, fill. perdilco, xi, ct-, 3, bring through, peragito, I, drive, harass. cover, persuade, conduct, protract. perago, Egi, act-, 3, drive on, carry perdfidum, very long ago. through, finish, complete, relate. perduellio, Onis, F., treason. peragro, I, traverse, wander. perduellis, is, M., public enemy. perambulo, I, ramble through. perduim, pr. sub. of perdo, destroy. perangustus, a, um, very narrow. peredor- di, es-, 3, consume, deperaro, I, plough through, furrow. vour. perdtim, by bags. peregre (-gri), abroad, from abroad. perbene, very well. peregrinatio, onis, F., travel. perbibo, bibi, bibit-, 3, drink in. peregrinitas, dtis, F., alienage. perbito, ti, 3, go through, perish. peregrinor, I, travel, be abroad. percallesco, lui, 3, grow very hard. peregrinus, a, um, foreign, alien, percelebro, I, to practise or utter strange. often. peremnis, e, of river-crossing. percello, culi, culs-, 3, strike, cast peremo (perimo), 3, destroy. down, overthrow, destroy. perempt6rius, a, um, decisive, percenseo, ui, 2, reckon up, survey. final, fatal. 140 peremptus - permultus peremptus, [perimo,] destroyed. Pergamum, i; -a, 5rum, N., the perendie, day after to-morrow. citadel of Troy, Troy. perendinus, a, um, after to-morrow. pergo, perrexi, rect-, 3, proceed. perennis, e, [annus,] constant, last- pergula, ae, F., stall, projection. lasting, perennial. perhibeo ui, it-, 3, hold forth, say. perennitas, atis, F., duration. perhorresco, ui, 3, shudder at. perenno, I, preserve or last long. Pericles, is, the leading statesman perenticida, ae, M., cutpurse. of Athens, from B.C. 469-429. pereo, ii (ivi), it-, 4, pass, perish, periclitor, I, try, risk, be in peril. pine, be ruined, spent. periculosE, with peril. perequito, I, ride through. periculsus, a, um, perilous. pererro, I, wander through, survey. periculum, i, N., danger, hazard. pergsus, [edo,] consumed. perid6neus, a, um, well-fitted. perexiguus, a, um, very little. perimo, emi, empt-, 3, to destroy, perfabrico, I, use up, overreach. ruin, hinder. perfacilis, e, very easy, or courteous. perinde, just so, so much. perfectE, completely. t periodus, i, M., period, circuit. perfectio, 5nis, F., finish. tperistroma, atis, N., carpet, curperfectus, a, um,finished, complete. tain. perfero, tuli, lat-, carry through, peritS, skilfully. convey, complete, endure. peritia, as, F., experience, skill. perficio, fMci, fect-, 3, to finish, peritus, a, um, experienced, skilled. accomplish. perjurium, i, N., perjury. perfidia, ae, F., treachery. perjUiro (pejero), I, swear falsely. perfidifsus, a, um, false, faithless. perjiirus, a, um, perjured, false. perfidus, a, urnm, treacherous, dan- perlabor, ps-, 3, glide through. gerous, perfidious. perlatus, [fero,] borne. perfidus, a, um, thoroughly trusty. perlego, lIgi, lect-, to read through. perfigo, xi, xum, 3, pierce. perlevis, e, very light, slight. perflo, I, blow through. perliongus, a, um, very long, tedious. perfodio, fodi, foss-, 3, dig through, perluo, ui, itum, 3, wash off. pierce, stab. perlustro, I, traverse, survey. perforo, I, pierce, perforate. permagnus, a, um, very great. perfractus, [-fringo,] shattered. permaneo, nsi, ns-, 2, endure, stay. perfrico, cui, cat- (ct-), I, to rub. permano, I,flow through, penetrate. perfringo, frSgi, fract-, 3, shatter, permeo, I, pass through, traverse. burst through, infringe. permrtior, mensus, 4, to measure, perfuga, ae, M., deserter. traverse. perfugio, fugi, fugit-, 3, to desert, permetuens, tis, greatly fearing. flee to, take refuge. permisceo, scui, xt (st:), 2, mix, perfugium, i, N., shelter, refuge. confuse, confound. perfunotio. 5nis, F., performing. permissio, 5nis, F., permission. perfunctorius, a, um, negligent. permitto, misi, miss-, 3, hurl, let perfundo, ffidi, ffis-, 3, pour over, go, let loose, permit. bathe, steep, bestrew, imbue. permixtus, a, um, mingled, conperfungor, funct-, 3, perform, get fused, disturbed. through with. permodestus, a, um, very modest. perfuro, ui, 3, to rage on. per-moveo, 2, to stir greatly, excite. perfUisus, [fundo,] drenched. permulceo, si, sum, 2, to stroke, Pergamrnus, a, um, of Pergamum, soothe, soften, appease. a city of Mysia; F., parchment. permultus, a, um, very many. permunio - perstringo. 141 permUnio, 4, fortify throughout. perrepto, I, crawl through. permritatio, 5nis, F., exchange. perrumpo, rUpi, rupt-, 3, break permilto, I, to change, exchange. or force through, overcome. perna, a, F,, haunch, ham, butt. Persa, Ae, mother of Circe and pernego, I, deny steadily. Pasiphad. pernicies, ei, F., ruin, damage. Persee, drum, Persians. perniciosus, a, um, ruinous, de- perseepe, very often. structive. perscribo, psi, ptum, 3, write in pernicitas, dtis, F., agility, swift- full, note down, describe. ness, fleetness. perscriltor, I, search through. perniciter, nimbly. perseco, cui, ct., I, cut out, dissect. pernimius, a, um, quite too much. t Persephone, es=Proserpina. pernix, icis, swift, active, fleet. persequor, cutus, 3, chase, pursue, pernocto, I, stay all night. effect, take vengeance on. pernosco, novi, not-, 3, to study Perses, me, k. of Macedonia, deor examine thoroughly. feated, B.C. 146. pern6tesco, notui, 3, get known. Perseus, ei (eos), son of Jupiter pernox, noctis, lasting all night. and Dana,, who slew the Gorpero, 6nis, M.. boot, buskin. gon, and rescued Andromeda. PEro, 6nis, sister of Nestor. persevgrantia, ee, F., constancy. perodi, 5sus, hate utterly. persevere, very strictly. peroratio, 6nis, F., the close (of persevero, I, persist, persevere. a speech), peroration. Persia, ae; Persis, idis, the counper6ro, I, plead throughout, finish. try eastward of Syria, Persia. per6sus, a, um, utterly hateful. persicus, a, um, (Persian), luxuperpastus, a, um, well-fed. rious. perpello, puli, pu1s-, 3, to drive, persido, sedi, sess-, 3, settle. urge, constrain, push violently. persoUlla, dim. of persona, mask. perpendiculum, i, M., a plummet, persolvo, solvi, solat-, 3, to release plumb, perpendicular. or pay in full. perpendo, di, sum, 3, weigh, con- persona, se, F., mask, character (in sider, poise, deliberate. a play), person. perperarm, wrongly, falsely. personatus, a, um, masked, asperpes, etis, perpetual, entire. sumed, fictitious. perpessio, 6nis, F., enduring. persono, ui, it-, I, to resound, make perpetior, pessus, 3, to endure. sound, cry aloud. perpetro, I, effect, accomplish. perspecte, intelligently. perpetuitas, atis, F., continuity. perspecto, I, to look at or through. perpetuo, I, to make perpetual. perspectus, a, um, evident. perpetu6 (-um), constantly. perspergo, si, sum, 3, sprinkle, wet. perpetuus, a, um, unbroken, con- perspicax, acis, sharp-siqhted, keen. stant, general, whole, perpetual. perspicio, exi, ect-, 3, look or see perplexg, confusedly, obscurely. through, examine, ascertain. perpleXus, a, um, intricate, con- perspicud, clearly. fused, obscure, perplexed. perspicuus, a, um, transparent, perpluo, 3, to rain through. clear, manifest. perpusillus, a, um, very little. perspiro, I, breathe everywhere. perquiro, sivi, sit-, 3, to seek dili- persto, stiti, stat-, I, standfast. gently, examine. perstrepo, ui, it-, 3, resound. perquisiter, accurately. perstringo, nxi, ct-, 3, bind, graze perrdrus, i, um, very rare. against, blunt, reprove, touch on. 142 persuadeo - phala. persuadeo, si, sum, 2, persuade, pervigilo, I, to watch all night. convince, prevail on. pervinco, vici, vict-, 3, thoroughly persuasio, onis, F.; -Sus, US, M., conquer, prevail, maintain. persuasion, conviction. pervius, a, passable, pervious. persulto, I, leap or skip about. pervolito, I, flit through. pertcedet, it utterly wearies. pervolo, I, fly about, dart through. pertego, xi, ct, 3, cover thoroughly. pervolo, velle, volui, wish greatly. pertendo, di, sum, 3, carry on, go pervorto=perverto, 3, turn awry. forward. pervulgatus, a, um, very common, pertento, I, try, test, seize. well-knowtn. pertenuis, e, very thin or weak. pervulgo, I, spread abroad, make pertergeo, si, sum, 2, wipe, rub. common, haunt, frequent. perterreo, ui, it-, I, terrify. pes, pedis, M., foot; sheet (of sail). pertexo, xui, xt, 3, finish. pessimus, a, um, [malus,] worse. pertica, Me, F., pole, staff. pessulus, i, M.; -um, i, N., bolt. pertimesco, mui, 3, dread greatly. pessurn, to the bottom; ire, to perpertinacia, 8e, F., obstinacy, firm- ish; dare, to ruin, undo. ness, pertinacity. pestifer, era, um, pestilential. pertinaciter, stubbornly. pestilens, tis, noxious, unwholesome. pertinax, acis, firm, unyielding. pestilentia, We, F., plague, pestipertineo, ui, 2, reach, belong, apply. lence. pertingo, 3, extend. pestis, is, F., plague, pest, destrucpertractate, elaborately. tion, ruin, bane. pertracto, I, touch, handle. petaso (io), 6nis, M., shoulder (of pertraho, xi, ct-, 3, drag, draw. pork). pertundo, tudi, tus, 3, beat, thrust petasus, i, M., broad-brimmed cap. through, perforate. petaurum, i, N., stage, spring-board. perturbatio, onis, F., disturbance. petigo, inis, F., scab, eruption. perturbo, I, disturb, confuse. petitio, onis, F., attack, request, pertfisus, [tundo,] pierced. soliciting of office. perungo, unxi, unct-, 3, besmear. petitor, oris, M., seeker, plaintiff. periuro, ussi, ust-, burn, consume, peto, ivi, it-, 3, seek, aim at, attack, inflame, parch with cold. ask, demand, sue for, solicit, fetch. pervido, si, sum, 3, pass through, t petra, as, F., rock, cliff, crag. pervade, arrive. petrosus, a, um, rocky. pervagatus, a, um, wide-spread. petulans, tis, pert, saucy, wanton. pervagor, I, roam through, pervade. petulanter, wantonly. perveho, xi, ct-, 3, carry through. petulantia, ae, F., impudence, pertpervello, i, 3, twitch, rouse, revile. ness, wantonness. pervenio, veni, vent-, 4, arrive. petulcus, a, um, apt to butt. perverse, wrongly. tpeuce, es, F., pitch-pine. perversus, a, um, awry, wrong. pexus, a, um, woolly. perverto, ti, sum, 3, turn awry, Phieacia=Corcyra(?). overthrow, ruin, corrupt. t phaenomenon, i, N., appearance. pervestigo, I, track, examine. Phaethon, ontis, son of Helios perviam, accessible. (the Sun), and Clymene. pervicacia, Me, F., obstinacy. Phzethonteus (-tius), a, um, of pervicax, dcis, firm, stubborn. Phaithon. pervideo, vldi, vis-, 2, examine, Phzethontias (-tis), dis, sister of view. Phaethon. pervigilium, i, M., night-watch. phala=fala, scaffold. phalanga - Picti, 143 t phalanga, ae, F., pole, roller. Phineus, ei (eos), myth. king of tphalanx, gis, F., solid square (of Thrace, struck with blindness troops), phalanrx. and tormented by the Harpies. Phalaris, tyrant of Agrigentum, t Phlegethon, ontis, the fiery about B.C. 550. river of Hades. tphalerae, arum, F., medal, decora- Phlegraeus, a, um, of Phlegra, in tion, ornament. Macedonia, where the giants t phallus, i, M., a symbol of fertility. were struck with lightning. t phantasma, tis, M., apparition. t phoca, ae (-e, es), F., seal, sea-dog. tpharetra, as, F., quiver. Phocaa, as, a town of Ionia, pharetratus, a, um, bearing the mother-city of Massalia. quiver. Phocis, idis, F., a dist. of northern tpharmaceutria, as, F., sorceress. Greece. Pharnaces, k. of Pontus, defeated Phcebe, es, - Diana, sister of by Caesar, B.C. 46. Phoebus (the Moon). Pharsalus, i, F., a town in Thes- Phoebus, i, M., Apollo, the Sun. saly, famous for the defeat of PhcenicE, es, F., Phcenicia, Syria. Pompey, B.C. 48. Phoenissa, a, F., a Phoenician Pharos, i, F., an island near woman. Alexandria; light-house. Phoenix, pl., ices, Phoenician. tphaselus, i, M., kidney-bean. t phoenix, iCis, M., phcenix, a fabuPhasiinus (-acus), a, um; as, adis, lous bird. of the Phasis; M., a pheasant. Phorcus, i, son of Neptune, a Phasis, idis (idos), M., a city and sea-god, father of Medusa. river in Colchis. t Phosphorus, i, M. (light-bringer), Pheneos, i, F., a town of Arcadia. the Morning Star. Pheras, arum, a city of Thessaly. Phrixus, son of Athamas, borne Phidias, an Athenian sculptor, to Colchis by the ram of the B.C. 488-432. golden fleece. Philaeni, 5rum, two Carthaginian Phryges, um, the Phrygians. brothers, buried alive on the Phrygia, a,, F., the central dist. of Cyrenian frontier. Asia Minor. Philippi, 5rum, M., a city of Phrygius, a, um, Phrygian, Trojan. Macedonia, where Brutus and Phthia, as, a town of Thessaly, Cassius were defeated, B.C. 42. birthplace of Achilles. Philippus, i, k. of Macedonia, f. tphylacista as, M., jailer, dun. of Alexander; B.C. 382-336. t physicus, a, um, of science. [t philo-, fond of. t physis, is, F., nature. Philoctetes, as, a companion of pidbilis, e, expiable. Hercules, who received his piicularis, e, expiatory. poisoned arrows. piaculum, i, N., victim, sin-offering, tphilologus, a, um, of learning or punishment, guilt, remedy. scholarship. pimren, inis; -mentum, i, N., an Philomela, as, F., sister of Progne, atonement. changed to a nightingale. pica, ae, F., magpie. tphilosophia, a, F., philosophy. picatus, a, um, pitchy. t philosopher, I, philosophize. picea, as, F., pitch-pine. t philosophus, a, um, philosophic; Pic~num, i, N., dist. of E. Italy. M.,-philosopher. piceus, a, um, pitch-black. t philyra, ae, F., lindens-bark. pico, I, daub with pitch or tar. t phimus, i, N., dice-box. Picti, 5rum, people of N. Britain. 144 pictor - pix. pictor, 5ris, M., painter. pinniger, era, um, winged. pictura, ae, F., painting, picture. pinso, si (sui), sum (turn, siturn), pictus, [pingo,] painted, colored. 3, to pound, bruise. picus, i, M., woodpecker. pinus, is (i), F., pine; ship, torch. Pious, i. myth. son of Saturn, gr.- pio, I, propitiate, expiate. father of Latinus. piper, eris, N., pepper. pie, piously, kindly. plpilo, I; pipio, 4, chirp, whimper. Pierides, um, F., the Muses, daugh- pipio, 5nis, F., a nestling. ters of Pieros, k. of Thessaly. pipulum, i, N., chirping, outcry. pietas, atis, F., sense of duty, piety, Pireeeus, i, M., the port of Athens. affection, tenderness. t pirate, ae, M., pirate. piger, gra, um, grudging, dull, sad. t piraticus. a, umrn, of pirates; F., piget, uit, 2, it vexes, annoys. piracy. pigmentum, i, F., a color, dye. Pirene, es, F., a fount at Corinth. pignero, I, give in pledge, pawn. Pirithoiis, i, son of Ixion, king pigneror, I, take as pledge. of Lapithae; friend of Theseus. pignus, 6ris, N., pledge, stake, token. pirum, i, N., pear. pigrE, backwardly, sluggishly. pirus, i, F., pear tree. pigritia, me; -es, 6i, F., indolence. Pisa, ee, a city of Elis, made fampila, a, F., pillar, mortar, pier. ous by the Olympic games. pila (-ula), Be, F., ball. Pisee, arum, a city of Etruria, Pisa. pilanus, a, um, of the third rank. Pisaurum, i, N., a town of Umbria. pilatus, a, um, close, dense; armed piscarius, a, urn, of fish; M., fishwith javelins. monger; F., fish-market. pileatus, a, um, capped, bonneted. piscator, &ris, M.,fJisherman. pilentum, i, N., carriage. piscatorius, a, um, of fishermen. pileus (-olus), i, M.; -um, i, N., cap. piscatus, Us, M., fishing. pilO, I, ram down, thrust. piscina, ae, F., fish-pond, pool. pilo, I, make bare, pillage. piscis, is (-culus, i), M., fish. pilum, i, N., pounder; heavy javelin. piscor, I, catch fish. pilus, i, M., hair. pisc6sus, a, umrn,shy. pilus, i, M., rank of infantry. Pisidia, se, F., a southern district Pimpleus, a, urn, of Pimpla, a fount of Asia Minor. of Pieria; F, (-Sis, idos), Mliuse. Pisistratus, i, tyrant of Athens, tpinacotheca, ae, F., picture-gallery from A.D. 560-527. tpincerna, Ae, M., cup-bearer. t pissinus, a, um, of pitch. Pindarus, i, a Theban lyric poet, pistillum, i, N.; us, i, M., pestle. B.C. 522-482. pistor, oris, M., miller, baker. Pindus, i, M., a mt. of Thessaly. pistrina, m, F., bake-house. pinmtum, i, N., pine-wood or grove. pistrinum, i N., mill, bakery. pineus, a, um, of pine; F., pine- pistris, is; -ix, icis, F., shark. cone; pinea m5les, ship. pistus, [pinso,] pounded, grouud. pingo, nxi, ct-, 3, paint, stain, em- pisum, i, N., pease. broider. t pithecus, i, M.; -ium, i, N., ape. pinguesco, 3, grow fat. t pittacium, i, N., label. pinguis, e, fat, rich, dull, dense. Pittheus, i, myth. king of Trcezen, pinguiter, fatly, stupidly. gr.-father of Theseus. pinguitlido, inis, F., fatness. pituita, se, F., slime, phlegm. pinifer (-ger), era, um, pine-bearing. pius, a, um (compar. magis pius), pinna (-ula), ae, F., feather. pious, tender, reverential. pinnatus, a, am, feathered, plumed. pi, pi pis, F., pitch. placabilis - poenalis. 145 plAcAbilis, e, mild, placable. plebes-=plebs, common people. placate, gently, calmly. plebicola, ae, F., flatterer of. the pldcdtio, 6nis, F., pacifying. people. pldcatus, a, um, soothed, calm. plEbiscitum, i, N., popular decree. placenta, ae, F., cake. plebs, pldbis, F., the commonalty. Placentia, es, F., Piacenza, a city plecto, xi (xui), xum, 3, to weave, of N. Italy, on the Po. braid, interweave. placeo, ui, it-, 2, please, satisfy. plecto, 3, punish (generally in P.). placidE, gently. tplectrum, i, N., quill (for playing placidus, a, urn, mild, gentle. the lute). placitum, i, N., opinion, decree. Pleiades, daughters of Atlas (the placitus, a, um, pleasing, acceptable. Seven Stars). placo, I, soothe, appease, reconcile. plgnE, largely, thoroughly. tplaga, ae, F., blow, stroke. plenus, a, um, full, laden, complete. plaga, e, F., region; pl., snare, trap. plerus, a, um, plerusque (geneplagium, i, N., kidnapping. rally, plur.), very many, most. plagosus, a, um, fond of flogging. plexus, us, M., twisting, weaving. plagula, Ae, F., curtain, sheet. plexus, [plecto,] woven. planca, s, F., board, plank. plico, ui (avi), it- (at-), I, fold. planctus, a, um, [plango,] beaten. pl6do=plaudo, applaud. planctus, us, M., beating, wailing. plordtus, us, M., lament. plane, clearly, wholly, by all means. plostrumr=plaustrum, cart. tplaneta, Ae, M., planet. pluit, pluvit, it rains. plango, nxi, nct-, 3, beat, bewail. plilma (-ula), Me, F., feather, down, plangor, 6ris, M., beating, wailing. scale (of armor). planities, ei, F., level surface, plain. plirmarius, a, um, of soft feathers. planta, s, F., sprout, twig; sole. plUmntus, a, um, feathered. plantdris, e, of setting, for the foot; plumbeus (drius), a, um, of lead, N., p1., young trees. leaden, dull. pldnus, a, um, even, level, clear. plumbo, I, solder with lead. tplanus, i, M., vagabond, impostor. plumbum, i, N., lead. t plasma, atis, N., mould, image. pluimeus (-Ssus), a, um, feathered. plasticus, a, um, of moulding. pluo, plui (plilvi), 3, to rain. Plateeae, drum, a city in Boeotia, plfiries, often, several times. famous for the defeat of the plUrimus, a, um, [multus,] most. Persians, B.C. 479. plus, pliiris (gen. pl., ium), most. platalea, ae, F. spoonbill. plusculus, a, um, rather more. t platanus, i, F., plane-tree. pluteus, i, M., pent-house, parapet. t platea, 2s, F., broad way. Plito, 6nis, god of the Lower Plato, 6nis, an Athenian philo- World. sopher, B.C. 430-348. PlUtus, i, god of Riches. plaudo, si, sum, 3, clap, applaud. pluvia, e, F., rain. plausibilis, a, praiseworthy. pluvialis, e; -vius, a, um, of rain. plausor, 6ris, M., applauder. pluvi6sus, a, um, rainy. plaustrum, i, N., cart, waggon. p5culum, i, N., cup, bowl. plausus, [plaudo,] applauded. t podagra, ae, F., gout. plausus (pl6sus), us, M., applause, t podium, i, N., balcony, height. clapping, flapping. t pomrna, atis, N., poem. Plautus, a comic poet, B.C. 228. pcena, 2s, F., indemnity, penalty, plautus, a, um, flat, broad. punishment. plb6ius, a, urn, plebeian, vulgar. pcenalis, e, of penalty. 146 penio -- poreinus poenio —pinio, punish. pomifer, a, um,fruit-bearing. pcenitendus, a, um, blamable. P6m6na, ae, goddess of Fruits. pcenitens, tis, regretful, penitent. pomosus, a, um, abounding in pcenitenter, with regret. firuit. poenitentia, se, F., repentance. pompa, 2e, F., procession, parade. pacnitet, uit, 2, it displeases, repents. Pompgius, i, a Roman general, Poenus=PUinicus, Carthaginian. rival of Cesar, defeated at tpoesis, is, F., poetry, poem. Pharsalus, B.C. 48. t poeta, As, F., poet. Pompilius, Numa, second king of tpoeticus, a, um, poetic; F., Rome, B.C. 715-672. poetry, the poetic art. pompo, I, to perform with pomp. polenta, ae, F., pearl-barley. pompasus, a, um, stately,pompous. polio, 4, polish, adorn, refine. Pomptinus, a, um, of S. Latium. polite, elegantly. prnurn, i, N., fruit. tpoliticus, a, um, of civil polity. ponderitus, a, um, well-weighed. politio, 6nis, F., polishing. pondero, I, weigh, ponder. politus, a, um, accomplished, polite. ponderosus, a, um, weighty, heavy. pollen, inis, N., fine flour. pond6, in weight; a pound. pollens, tis, powerful. pondus, eris, N., weight, mass, load. pollenter, powerfully. pone, behind. polleo, ui, 2, be strong, prevail. pono, posui, posit-, 3, put, place, apollex, icis, M., thumb. bate, allay, assert, offer, surrender. pollicaris, e, of a thumb. pons, pontis, M., bridge, gangway. polliceor, itus, 2, promise. pontifex, ficis, M., priest, pontiff. pollicitdtio, onis, F., promise. ponto, 5nis, M., punt, pontoon. pollicitor, I, promise (freq.). tpontus, i, M., the deep sea. pollinctor, 5ris, M., undertaker. Pontus, i, M., the Black Sea; also, pollingo, nxi, nct-, 3, to prepare a dist. on its southern shore. (a corpse) for burial. popa, ae, M., priest's attendant, who pollis, inis- pollen, Jfine flour. butchered the victim of sacrifice. pollfibrum, i, N., wash-basin. popina, ae, F., cook-shop. pollficeo, xi ctum, 2, offer (as popino, 6nis, M., glutton. sacrifice), serve. poples, itis, M., knee (beneath). polluctg, sumptuously. poplicus=publicus, public. polluctum, i, N., offering, banquet. poplus, popolus=populus. polluo, ui, ut-, 3, defile, dishonor. Poppmea, ae, the wife of Nero. pollUitus, a, um, defiled, vile. popularis, e, of or agreeable to the Pollux, ufcis, myth. son of Leda, people; M., fellow-citizen. twin-brother of Castor. populariter, vulgarly. tpolus, i, M., pole, sky. populdritas, ntis, F., fellow-citizenit poly-, many. ship, popularity. Polydorus, i, youngest son of populatio, 6nis, F., ravage,plunder. Priam. populdtor, 5ris, M., plunderer. Polyphgmus, i, a Cyclops, blinded populeus (-nus), a, urnm, of poplar. by Ulysses of his only eye. populor, I, devastate, pillage. Polyxena, ae, d. of Priam, married populosus, a, um, populous. to Achilles. populus, i, M., people, multitude. pomdrius, a, um, of fruit-trees. p6pulus, i, F., poplar. pomeridianus, a, urn, afternoon's. porca, A, F., sow. p6rmrium (pomrncerium), i, N., porcellus, i, M., pig. open space about a city. porcinus, a, um, of swine. porcus prwecaveo. 147 porous (-ulus), i, M., hog. post-fero, esteem inferior. porgo= —porrigo, reach. post-habeo, 2, esteem less, neglect. porrectE, far, extensively. posthac, hereafter. porrectio, 5nis, F., extension. posthumus-postumus, last. porrectus, a, um, outstretched. postibi, hereupon. porricio, eci, ect-, 3, to offer (sac- posticus, a, um, rear, hinder; N., trifice). back-door. porrigo, rexi, ct-, 3, reach, stretch. postidea, -illa, afterward. porrigo, inis, F., dandruff postis, is, F., door-post; pl., door. porro, forward, far, qf old, again. postliminium, i, N., return home. porrum, i, N., leek: postmodo (um), afterward, shortly. Porsena (-nna), as, k. of Etruria, post-pono, 3, esteem less, postpone. who fought to restore Tarquin. postquam, after (that), when, since. porta, ae, F., gate, door, entrance. postrm6, finally. portendo, di, tum, 3, to indicate, postremus, [posterus,] last, latest. predict. postridie, next (lay. portent6sus, a, uim, monstrous, hor- post-sum, be after, retreat. rid, ominous. postultio, 6nis, F., demand, claim, portentum, i, N., omen, prodigy. complaint. porticus, us, F., porch, gallery. postulo, I, ask, demand, impeach. portio, 6nis, F., share, portion. postus=positus, placed. portitor, 6ris, M., tax-gatherer; potatio, onis, F., drinking. carrier, ferryman. potator, Bris, M., drinker porto, 1, carry, convey. pote (potis), possible. portorium, i, N., tax, transit-duty. potens, tis, powerful. portuosus, a, um, abounding in potentatus, us, M.,power, dominion. harbors. potentia, Be, F., power, anthority. portus, us, M., /arbor, port, refuge. potestas, atis, F., power, ability, posca, ae, F., vinegar-and-water. sovereignty. posco, poposci, poscit-, 3, de- potin? canst? mand, ask, need, require. p6tio, 5nis, F., drink, draught. positio, 5nis, F., putting, setting. potior, 4, get possession of. positor, 6ris, M., founder. potis, e, able; -ior, us, preferable; positus; [pono,] situated, placed. -issimus, chief. positus, us, M., situation. potissimE, especially. possessio, onis, F., possession. potius, rather. possessor, 6ris, M., occupant. pato, (pat-), I, drink. possideo, (2), and possido, (3), p6tor, 6ris, M., drinker, sot. Mdi, essum, possess, hold. patulentus, a, um, drinkable. possum, posse, potui, can, have potus, a, um, having drunk. power (~ 29, iii). potus, us, M., drinking. post, after, behind. prae, in comparison with, in front, posted, afterwards. by reason of. postedquam = postquam, after [prae -, before, in advance, very. (that), when. prweacuo, 3, sharpen, point. posteri, pl., posterity, descendants. preeacfitus, a, um, pointed. posterior, us (compar.), after, praebeo, ui, itum, 2, furnish, hold later, hinder. out, o.ffer, afford. design. posteritas, dtis, F., fitture time. preeczedo=preecido, cut off. posterus, a, um (-terior, -trgmus, prmeccunus, a, um, prematurely gray. -tumus), coming ajter. praecaveo, cavi, caut-, beware. 148 prwecedo - praenomen. pree-cedo, 3, go before, surpass. preedo, 5nis, M., robber, plunderer. prsecello, 3, rise above, excel. preedor, I, plunder, rob, catch. prsecelsus, a, um, very lofty. praedico, xi, ct-, 3, draw in front. preeceps, cipitis, headlong, steep. preedulcis, e, very sweet. prseceptor, oris, M., anticipator, preedUrus, a, nm, very hard, hardy. commander, teacher. preeeo, ivi, it-, 4, go before, precede. preeceptum, i, N., rule, precept. preefatio, 5nis, F., preface,formula. precerpo, psi, pt- 3, to gather praefectUira, se, F., governorship. before the time. prsefectus, i, M., superintendent, preecido, cidi, cis-, 3, cut sheer off. commander, governor. preecinctus, a, um, girt. preefero, tuli, 1at-, to bear before, preecingo, nxi, not-, 3, to encircle. prefer, display, anticipate. prsecino, ui, 3, sing before, predict. preferox, 6cis, very fierce. prmecipio, cepi, cept-, 3, take in praeficio, fMci, fect-, 3, set over, advance, anticipate, give rules, appoint, assign to command. preecipitium, i, N., precipice. preefigo, xi, xum, 3, set up, fasten, preecipito, I, hurl down, hasten. fix on the end. preecipug, especially. praefinio, 3,.fix beforehand. praecipuus, a, um, special, prin- preeflro, i, pluck, tarnish. cipal, distinguished. praefluo, 3, flow in front. prsecise, briefly, concisely. prrefodio, fodi, 3, dig before. prsecisus, a, um, cut oj#; abridged. preefor, I, say befobrehand. precliarg, clearly, admirably. preefract6, resolutely, sternly. praeclarus, a, um, clear, bright, preefractus, a, um, abrupt, stern. splendid, glorious. preefringo frEgi, fract-, 3, break praecludo, si, sum, 3, to shut close. off, or to pieces. preeco, onis, M., crier, herald. preefulcio, si, tum, prop. preeconium, i, N., crier's office, praefulgeo, si, 2, shine forth. celebration. pregnans, tis, full, pregnant. prsecoque, prematurely. preegrandis, e, huge, mighty. preecordia, orum, N., diaphragm, praegravis, e, very heavy. entrails, breast. praegradior, gres-, 3, go before. prsecox, ocis, untimely ripe. preejUdicium, i, N., a previous depree-curro, 3, run before, surpass. cision, precedent. precursor, 5ris, M., forerunner, preelabor, ps-, 3, glide or sweep by. scout, advance-guard. preelatus, [fero,] hurrying past. prseda, ae, F., pillage, prey, spoil. prselium=prcelium, battle. preedatio, 6nis, F., plundering. praelUdo, si, sum, 3, rehearse. praedator, 6ris, M., pillager, hunter. praelum=prelum, wine-press. preediator, 5ris, M., real-estate preematirus, a, um, untimely. dealer. pree-metuo, 3, fear beforehand. prsedicitio, 5nis, F., proclaiming. prsemitto, misi, miss-, 3, send in preedico, I, proclaim, praise, boast. advance. prnedico, xi, ct-, 3, predict, ad- preemium, i, N., reward, profit. monish, give notice. prre-moneo, 2, admonish, predict. preedictum, i, N., prediction, order. prmerinio, 4, fortify in front. preedisco, 3, learn beforehand. preenate, I, swim or flow before. preeditus, a, um, endowed, ap- Prseneste, is, N., a town in Lapointed. tium. preedium, i, N., landed estate. preen6men, inis, N., the first or praedives, itis, very rich. personal name (~ 15). prmeoccupo - praetor. 149 praeoccupo, I, seize beforehand. praesidia-rius, a, um, for defence. praeopto, I, choose rather. praesidium, i, N., defence, guard, praeparo, I, prepare beforehand. garrison, aid. praepedio, 4, shackle, hinder. prasignis, e, distinguished. praspes, etis, swift of flight, winged; praestans, tis, excellent. c., bird (of omen). praestat, it is better. praepilatus, a, um, knobbed. praestdbilis, e, eminent. praepinguis, e, very fat. pr~astatio, 5nis, F., guaranty. preepondero, I, outweigh. prasstes, itis, c., guardian. praepno, sui, sit-, 3, to set over, prastigiae, drum, F., tricks. appoint, depute, prefer. preestino, I, to buy. praepositus, ii M., prefect, com- preesto, at hand. mander. praesto, iti, it-, I, stand forth, surpraeposterus, a, um, reversed, con- pass, excel, furnish, exhibit. fused, absurd. praest5lor, I, wait for. praepotens, tis, very powerful. prastringo, nxi, ct-, 3, bind fast. prsequam, in comparison. praestruo, xi, ct-, 3, build in front, pras-ripio, 3, snatch away. prepare in advance. praerogativus, a, um, having the prEesul, -ulis, M., dance-leader. first vote; F., omen, privilege. pree-sum, be before, have charge of. prasrogo, I, ask first. prae-sumo, 3, take or spend before. praerumpo, rupi, rupt-, 3, break praesumptio, 5nis, F., anticipation. off in front. praesuo, ui, ut-, 3, sew upon, cover. prasruptus, a, um, steep, hasty. praetego, xi, ct., shelter, protect. pras, praedis, M., surety. preetendo, di, tum, 3, stretch or praes, at hand. holdforth, spread, assert. praesgio (-or), 4,forebode, presage. praetento, I, search, test. praesgium, i, N., presentiment. praster, beyond, along, contrary, praessgus, a, um, foreboding. besides, except. praescisco, 3, learn beforehand. praetered, besides, moreover, beyond. praescius, a, um, prophetic. praeterbito, I, go past. praescribo, psi, pt-, 3, write before, praeter-eo, 4, pass by or beyond, prefix, appoint. escape notice, neglect. praescriptio, onis, F., inscription, praeteritus, a, um, past, gone by; pretence, precept. N. pL., the past. praescriptum, i, N., copy, precept. praeterlbor, psus, 3, glide by. prsseco, cui, ct-, I, cut off. praeter-mitto, 3, let go, omit. praesegmen, inis, N., a paring. praeter-propter, about, nearly. praesens, tis, present, prompt. prasterquam, beyond, besides. praesensio, 5nis, F., fore-feeling. prater-vehor, 3, be borne past. praesentia, as, F., presence; in praetexo, ui, xt-, 3, put or weave praesentid, at present. in front, provide, pretend, cover. preesentio, si, sum, 4, to feel or per- praetexta (toga), a, F., mantle with ceive beforehand, forbode, divine. purple border, worn by magispraesepe, is, N.; -es, is; -ia, as, trates and children; tragedy. F.; -ium, i, N., stall, hut. preetextatus, wearing the mantle. praesspio, psi, pt-, 4, barricade. praetextum, i, N., ornament; preprasertirn, especially. text, pretence. praeses, idis, M., guardian, chief. praetextus, us, M., authority. praesideo, sedi, sess-, 2, to guard, praetor, 5ris, M., prcetor (officer of preside, superintend. justice), chief, commander. 150 prmetorianus -privilegium. pretoriaLnus, a, um, of the body- pressuira, e, F., pressure, throng. guard. pressus, a, um, close, concise. preetarium, i, N., general's tent, pressus, us, M., pressure. palace, body-guard. t prester, Eris, M., whirlwind, waterprzetorius, a, um, of the practor; spout; a venomous serpent. porta, front-gate of the camp. preti6ss, ius, splendidly. preetfira, a, F., prcetorship. pretiasus, a, um, precious, costly. pree-ustus, a, um, burnt at the end. pretium, i, N., value, price, pay. prceut, in comparison with. [prex, see preci, prayer. prlevalens, tis, very strong. PriamEius, a, um, of Priam. prmvaleo, ui, 2, have chief power. Priamides, se, son of Priam. preevalidus, a, urn, very or too Priamus, myth. king of Troy. strong, prevalent, grand. Priapus, god of Gardens. proevdricor, I, walk crooked, balk. pridem, long ago, formerly. praevehor, vectus, 3, ride before. prididnus, a, urn, of the day before. prcevenio, vani, vent-, 4, antici- pridie, on the day before. pate, outstrip, prevent. primeevus, a, um, young. preeverto (-tor), 4, precede, out- primanus, a, um, of the Ist legion. strip, exceed, occupy or dofirst. primrrius, a, um, of the Ist rank. praevideo, vidi, vis-, 2, foresee. primas, dtis, chief, noble. praevius, a, um, leading the way. primdtus, us, M., preeminence. tpragmaticus, a, um, skilled in prime, especially. affairs, relating to business. primitiee, arum, F. first-fruits. prandeo, di, sum, 2, to breakfast. primitus, for the first time. prandium, i, N. breakfast, lunch. prim,, firstly, at first. pransus, a, um, having breakfasted. primordia, 6rum, N. pl., origin. tprasinus, a, um, leek-green. primaris, e, foremost, extreme. pratum (-ulum), i, N., meadow,plain. primum, at first, in the first place. pravy, crookedly, wrongly. primus, a, um, fJrst, foremost. pravitas, dtis, F., depravity, per- princeps, cipis, c., Jfist, chief, verseness, irregularity. prince, 2d rank (of infantry). prdvus, a, um, misshapen, bad. principalis, e, chief, princely. precari6, by entreaty. principiliter, chiefly. precdrius, a, um, got by entreaty or principatus, uis, M., chief rank. favor; uncertain. principium, i, M., a beginning; pl., precdtio, 5nis, F., prayer. principles, front rank, open space preci, cem, ce; pl., -ces, F., prayer, (in camp). entreaty (nom. sing. not used). prior, us, former, previous, better. preciae (-tim), a kind of grape. pl., the ancients. precor, I, beg, pray, invoke. prisca, old-fashioned. prehendo, di, sum, 3, seize, grasp. priscus, a, um, antique, severe. prehensio, 5nis, F., seizing, right pristinus, a, um, former, early, of arrest; a jack-screw. preceding. prehenso (prenso), I, grasp, detain. pristis=pistrix, shark. prelum, i, N., wine or oil-press. prius... quam, before, sooner, until. premo, essi, ess,- 3, press, grasp, privatim, privately, apart. cover, burden, oppress, disparage. privatus, a, um, private, one's own. prendo=prehendo, take. privigna, ae, F., step-daughter. pressE, closely, concisely. privignus, i, M., step-son. presso, I, to press violently. privilagium, i, N., a private law, pressarius, a, um, forpressing. privilege. privo - proiciscor. 151 privo, I, deprive, deliver. Procrustes, a bandit of Attica, privus, a, um, each, single, own. slain by Theseus. pro, in front of, instead of, in behalf procubo, I, lie along. of, according to, for, considering; proclido, di, sum, 3, beat, forge. pro quam, in proportion as. procul, afar, remote. pro, proh (w. ace.), 0! ah! pr6culco, I, trample down. proavus, i, M., yr.-grandfather. pro-cumbo, 3, fall forward, sink. probabilis, e, likely, pleasing. pr6curatio, onis, F., care, charge. probabiliter, probably. prScurator, oris, M., deputy, stewprobatio, hnis, F., trial, approval. ard, administrator, governor. probator, oris, M., approver. procuro, I, take charge of. probatus, a, um, proved, excellent. pro-curro, 3, run fJorward, project. probe, well, fitly, rightly, nobly. procurvus, a, umrn, crooked. probitas, atis, F., honesty, worth. procus, i, M., wooer, suitor; chief. probo, I, try, prove, approve. prod-eo, 4, go forth, advance. probrose, disgracefully. prodesse (prosum), help. probrosus, a, urn, shameful, in- prodico, xi, ct-, 3, predict. famous. prodige, lavishly. probrum, i, N., disgraceful deed, prodigialis, e, of omens. dishonor, insult. prodigiosus, a, umrn, strange, marprobus, a, uum, good, excellent. vellous. procacitas, atis, F., impudence. prodigium, i N., omen, prodigy. procaciter, shamelessly. prodigo, egi, act-, 3, consume. procax, acis, bold, impudent. prodigus, a, um, lavish, wasteful. procedo, cess-, 3, advance, extend, proditio, onis, F., treachery. continue, result. proditor, oris, M., traitor. procella, ae, F., tempest, storm. prodo, 3, give forth, deliver, betray. procello, 3, cast down. produico, xi, ct- 3, to lead forth, procellosus, a, um, tempestuous. produce, extend, promote, protract. procer, eris, chief, foremost. producte, lengthily. procere, to great length. productio, onis, F., lengthening. proceritas, atis, F., height, length. pr6ductus, a, um, protracted. pr6ocrus, a, urn, high, tall, long. prcelidris, e, of battle. processio, onis, F.; -us, us, M., prcelior, I, fight (in battle). advance, progress. prcelium, i, N., battle, strife. procido, idi, 3, fall fJat. Prcetides, um, daughters of Prceprocinctus, us, M., girding, pre- tus, king of Tiryns. paring. profano, I, consecrate. procingo, nctus, 3, to gird, equip. profano, I, desecrate, violate. prclarmo, I, cry out. profanus, a, um, unholy, impious. proclino, I, lean forward. profectio, onis, F., departure. proclivg, downward. profecto, surely. proclivis, e, sloping downward, in- profectus, [proficiscor,] gone. clined, easy; N., declivity. profectus, Us, M. advance. proclivitas, atis, F., propensity. pro-fero, bring forward, produce. procliviter, downward, easily. professio, onis, F., declaration. Procne-Progne, d. of Pandion. professus, a, um, [profiteor,] manproconsul, ulis, N., proconsul (in ifest; ex professo, avowedly. office after term of consulship). profestus, a, um, not-festival. pr6creo, I, generate, produce. proficio, 3, go forward, effect. Procris, wife of Cephalus. proficiscor, fectus, 3, go, set forth. 152 profiteor - propatulus. profiteor, fessus, 2, to promise, pr51uo, 3, wash or castforth. profess, declare. proluvies, ei, F., overflow, filth. proflgadtus, a, urn, downcast, cor- promereo (-or), 2 deserve. rupt, wretched. Prometheus, myth. s. of Iapetos. profligo, I, despatch, ruin, conquer. promineo, ui, 2, overhang, project. proflo, I, breathe forth, melt. promiscue, all together. profluens, tis, flowing, fluent. promiscuus, a, umrn; promiscuous. prSfluo, xi, xum, 3, flow forth. promitto, misi, miss-, 3, put forprofluvium, i, N., flow. ward, predict, promise. profor, I, speak out, predict. promissus, a, urn, hanging down; pro-fugio, 3, escape, flee. N., promise. profugus, a, urn, fugitive; M., exile. promo, mpsi, mpt- 3, to bring profundo, fiidi, fis-, 3, shed, pour forth, produce, utter. forth, spend. promontorium, i, N., mountainprofundus, a, urn, deep; N., depth. range, headland, promontory. proffiu3, lavishly, exceesively. promotus, a, urnm. advanced; N. pl., profiisus, a, urn, extravagant. preferable things. progenies, ei, F., descent, progeny. promoveo, 2, move forward, exprogigno, genui, genit-, 3, produce. tend, promote, reveal, postpone. pr6gnatus, a, urn, descended; pl., prompte, promptly. descendants. promptuarius, a, urn, of the stores; Progne (Procne), es, myth. d. of N., storeroom. Pandion, k. of Athens; wife of promptus, a, urn, manifest; at Tereus, changed to a swallow. hand, prompt, ready. pr6gredior, gressus, 3, proceed. promptus, us, M., a manifesting, progressio, onis, F.; -us, us, M., readiness. advance, progress. prnmulgo, I, publish, proclaim. prohibeo, ui, it-,2, hold in front, re- promulsis, idis, F., a relish. strain,forbid. promus, a, urn, of the larder; N., proin, proinde, just so, accordingly. steward, distributor. pr6jecte, carelessly. promiituus, a, urn, prepaid, lent. projectus, a, urn, extended, promi- prone, downward. nent, inclined, downcast, abject. pronuba, ae, F., presiding over marprojicio, jeci, ject-, 3, throwforth, riage (Juno); bride's attendant. oppose, expel, reject. pronuntiatio, onis, F., proclamaprolabor, psus, 3, slide forward, tion, utterance. escape, sink, fall. pronuntio, I, proclaim, announce, pr5latio, onis, F., bringingforward, recite, relate. delay. proniper, quite lately. pr6lato, I, extend, defer. pronurus, us, M., grandson's wife. prla1tus, [fero,] broughtforward. pronus, a, urn, bending orfallen prolecto, I, allure, entice. forward, sin7king, inclined. proles,i isum, F., offspring. tprocemium, i, N., intro'luction. prolixe, copiously. t proscenium, i, N.,preface, prelude. pr1lixus, a, urn, extended, favor- propagatio, 5nis, F., propagating. able, courteous. propages, is; -go, inis, F., layer, tprologus, i, M., prologue, intro- setting (of plants), offspring. duction. propago, I, propagate, continue. proloquor, cutus, 3, speak forth. propalam, publicly, openly. proficdo, si, sim, 3, practice in propansus (-passus), a, umn,spread advance, prelude. propatulus, a, uncovered. prope - prosterno. 153 prope, pius, ximg, near, almost. propulsus, [pello,]pushedforward. propediem, very soon. t propyleum, i, N., gateway. propello, puli, puls-, 3, to push on. proquam, according as. propemodo (-dum), almost. t prora, 8e, F., prow (of a ship). propendeo, di, sum, 2, hang down, prorepo, psi, pt-, 3, crawl forth. preponderate, incline. t proreta, ae; -reus, i, M., steersman. propense, willingly, readily, prone. proripio, ui, rept-, 3, snatch forth. propensus, a, urn, weighty. prdrito, I, provoice, allure. properans, tis, hasty, speedy. prorogatio, Onis, F., extending. properanter, -ato, speedily. prorogo, I, prolong, preserve, defer. properantia, ae, F., haste. prorsum, straighytfbrward. properatus, a; um, rapid, hasty. prorsus, a, um, direct, prose. propero, I, hasten. prorsus, oinward, precisely, utterly. propere, properiter, in haste. pro-rumpo, 3, thrust or rush forth. properus, a, um, quick, rapid. pro-ruo, 3, demolish, rush forth. propexus, a, um, combed forward. proruptus, a, um, unrestrained. t pro'phta (-tes), ae, M., prophet. prosa, ae, F., prose. tpropino, I, drink one's health; prosapia, e, F., stock, race. give to drink or eat. prosatus, [sero,] produced. propinque, near at hand. t proscenium, i, N., stage, theatre. propinquitas, atis, F., nearness, pro-scindo, 3, cut, furrow. affinity. proscissus, [scindo,] cut. propinquo, I, bring or draw near. proscribo, 3, write on, publish, propropinquus, a, um, near, akin. scribe (for assassination). propior, us, nearer, more like. proscriptio, onis, F., publishing, propitio, I, appease. proscription. propitius, a, um, kind, favorable. proseco, ui, ct-, I, cut off: t propla, ee, M., forestaller. prosectus, a, um, cut (for sacrifice). tpropolis, is, F., bee-glue. prosecfitus; [sequor,] following. propono, sui, sit-, 3, set before, proseda, ae, F., harlot. put forth, offer, expose. prosequor, secut-, 3, follow forth, Propontis, the Sea of Marmora. pursue, attend. pr6porro, furthermore. prosero, sevi, sat-, 3, produce (by proportio, onis, F., proportion. sowing). propositio, 5nis, F., setting-forth, Proserpina, ae, d. of Ceres, stolen design, purpose. by Pluto, god of Hades. propositum, i, N., way, purpose. proserpo, 3, creep forward. pr6praetor, oris, M., a magistrate, prosilio, ui, 4, spring forth. proprmetor (ex-prator). prospectS, prudently. proprie, specially, fitly. prospecto, I, look forth or towards, proprietas, atis, F., property. expect, await. proprius, a, um, one's own, proper, prospectus, Us, M., view, prospect. constant. prospeculor, I, lookforth, explorle. propter, near, by reason of. prosper (-erus), era, um,favorable, propterea, for that reason. fortunate. pr6pudium, i, N., a shameful thing. prosperitas, atis, F., good fortune. propugnaculum. i N.,bulwark, prospero, I, make happy or prosper. propugnatio, 5nis, F., defence. prospicio, exi, ect-, 3, look forth, propugnator, oris, M. champion. watch, discern, foresee, provide. propugno, I, defend, go out to.fight. prosterno, stravi, strat-, 3, strew, propulso, I, defend, ward off. overthrow, destroy. 154 prostituo publico. prostituo, ii, ut-, 3, expose, sully. I proviso, with foresight. prosto, stiti, stat-, I, standforth, proviso, 3, go out to see. be exposed. provisor, oris, M., foreseer. prosubigo, 3, dig up,fashion. provisus, [video,] provided. prosum (~ 29, iv.), be helpful, profit. provisus, us, M., foreseeing. pr6tectio, onis, F., shelter. provocdtio, 6nis, F., challenge. protector, oris, M., coverer, guard. prOvoco, I, call forth, challenge, protectum, i, N., eaves. summon, rouse. protego, xi, ct-, 3, cover, shelter. provolo, I, fly forth, rush out. protelo, I, repulse, prolong. pro-volvo, 3, roll forth, fall down. protelum, i, N., row, team. proximE (-imr), next. protendo, di, sum (turn), stretch proximitas, atis, F., nearness. forth, extend. proximus, a, urnm, nearest, next. pr6tenus-protinus, onward. prUidens, tis, fbreseeing, foreknowpro-tero, 3, trample, drive. ing, skilled. proterreo, ui, it-, 2, scare away. prildenter, discreetly. proterve (-iter), boldly, wantonly. prfidentia, A, F., fbresight, knowlprotervitas, atis, F., impudence. edge, prudlece. protervus, a, um, vehement, bold. pruina, Ze, F., hoar-frost, winter. protestor, I, bear witness, protest. pruinSsus, a, um, frosty. Proteus, ei, a sea-divinity, of pruna, We, F., live coal. changing form. pruinum, i, N., plum. protinam, protinis, forthwith. prilnus, i, F., plum-tree, black-thorn. protinus, right onward, at once. pririgo, inis, F., itching. t proto-, first. prurio, 4, to itch. protollo, 3, stretch forth. Prusias, ae, king of Bithynia, who protraho, xi, ct-, 3, to draw forth, betrayed Hannibal. expose, protract. t prytaneum, i, N., town-hall. protritus, [-tero,] wcorn out. t psallo, 3, play the lyre. pr6trfido, di, sum, 3, push, defer. t pseudo-, false or sham. pr6turbo, I, drive forth, repel. tpsittacus, i, M., parrot. prout, according as. Psyche, es (soul), a nymph loved provectus, a, um, advanced. by Cupid, and made immortal. proveho, xi, ct-, 3, carryforth, [-pte, self, own. promote; P., go, move. t ptisana, Be, F., barley-water. provenio, veni, vent-, 4, come Ptolemaeus, i, a general of Alexforth, arise, grow, happen, prosper. ander, afterwards k. of Egypt, pr5ventus, us, M., growth, result. till B.C. 283. pr6verbium, i, N., proverb, adage. piibens, tis, at puberty, vigorous. proverto, sum, 3, turn forward. pibertas, atis, F., puberty, youth. provide, carefully. puibes (-er, -is), eris, of ripe age; providens, tis, prudent, foreseeing. downy. providenter, prudently. puibes, is, F., signs of manhood; providentia, es, F., foresight. youth, or vigorous population. pravideo, vidi, vis-, 2, foresee, puibesco, 3, ripen, attain puberty. care for, provide. publicinus, a, um, of the revenue; pr6vidus, a, um, foreseeing, pru- M., farmer of the revenue. dent, provident. publicatio, 5nis, F., confiscation. provincia, Ae, F., province, charge. publice (-citus), publicly, at stateprovincifilis, e, of a province. charge. provisio, onis, F., foresight. publico, I, confiscate, make public. publicus - puteal. 155 publicus, a, um, of the public; N., pulsus, Us, M., pushing, trampling. public revenue; M., magistrate. pultarius, i, M., pot, jar. pudendus, to be ashamed of. pulto, I, beat, strike. pudens, tis, modest, shamefaced. pulver-pulvis, dust. pudenter, bashfully. pulvereus, a, um, of dust. pudeo, 2, be ashamed; -et, it shames. pulvero, I, to bedust. pudibundus, a, um, bashful. pulverulentus, a, um, dusty. pudico, modestly, chastely. pulvillus, i, M,, a little cushion. pudicitia, se, F., modesty. pulvinar, aris, N., couch. pudicus, a, um, modest, chaste. pulvinus, i, N., cushion, pillow. pudor, Oris, M., sense of honor or pulvis, eris, N., dust, arena. shame, modesty, self-respect. pumex, icis, M., pumice-stone. puella, A, F., girl, maiden. pUmiceus, a, um, of pumice, dry. puellaris, e, girlish. pimico, I, polish (with pumice). puer, eri, M., boy, child (till 17). piimilio, 5nis, N., dwaf,, pigmy. puerilis, e, boyish, childish. puimilus, a, um, dwarfish. pueriliter, like a child. punctatim, concisely, to the point. pueritia, ae, F., childhood. punctim, with the point. puerperium, i, N., child-birth. puncture, i, N., point, dot, ballot. puerulus, i, M., little boy. punctus, uis, M., a prick, sting. pugil, ilis, M., pugilist, boxer. pungo, pupugi, punct-, 3, pierce, pugillaris, e, of the fist. sting, afflict, distress. pugillus, i, M., handful. pUiniceus, a, um, purple. pugilor, I, to box. Pilnicus, a, um, Carthaginian. pugio, onis, M., dagger. punio (-or), 4, punish, avenge. pugna, 8e, F., a fight, combat. piinitor, 5ris, N., avenger. pugnaciter, contentiously. pupa (-ula), 2s, F., girl, doll. pugnax, acis, combative, obstinate. pupillus, i, M.; -a, ae, F., orphan, pugno, I, to fight, struggle, contend. cward; F., pupil (of the eye). pugnus, i, M., fist, handful. puppis, is, im, i, F., stern, ship. pulcher, chra, urn, beautiful, noble. piire, purely, clearly. pulchrE, beautifully, nobly. purgdmen, inis; -mentum, i, pulchritido, inis, F., beauty. scouring filth, purgation. puliumn (-gium), i, N., pennyroyal. purgatio, Onis, F., cleansing. puilex, icis, M., flea. purgo, I, cleanse, clear, purify. pullrius, a, um, of the young; M., pUrifico, I, cleanse, expiate. keeper of the sacred chickens. purpura, A, F., purple-fish, purple. pulltus, a, um, in black garments. purpuratus, a, urn, clad in purple; pullities, Oi, F., brood. M., court-officer. pullulo, I, to sprout, produce. purpureus, a, um, purple, brilliant. pullus, i, M., young, colt, chick, twig. purpuro, I, to dye purple. pullus, a, um, dark, mournful. pfirulentus, a, um, festering. pulmentum (-5rium), i, N., relish. pUirus, a, um, clear, clean, pure. pulmo, 5nis, M., lung. pus, puris, N., festering matter. pulpa, ae, F., soft flesh. pusillanimis, e, timid. pulpamentum, i, N., flesh, dainty. pusillus, a, um, sniall, petty. pulpitum, i, N., stage, platform. pusio, 6nis, M., a little boy. puls, pultis, F., pottage. pustula (pfisula), ea, F., blister. pulsatio, 5nis, F., beating. putamen, inis, N., trimmings. pulso, I, beat, push, attack. putdtio, 5nis, F., pruning. pulsus [pello,] driven, routed. puteal, alis, N., well-curb. 156 puteo - qualis. piuteo, 2, have an ill smell. quadragOni, Pe, a, forty each. Puteoli, 6rum, a coast-town near quadragesimus, a, um, fortieth. Naples. quadragies, forty times. puter, tris, tre, rotten, crumbling. quadraginta, forty. putesco, -isco, 3, to rot, putrify. quadrans, tis, a quarter, farthing. puteus, i, M., a well, pit, cistern. quadrate, four-fold. pitidus, a, um, rotten, offensive. quadratus, a, um, square, stout. putillus, i, M.; -a, e, F., child. quadriennium, i, N., four years. puto, I, to cleanse, trim, prune; quadrifariam, four-fold. reckon, suppose, think, consider. quadrifidus, a, um, four-cleft. putor, oris, M., rottenness. quadrifrons, tis, four-fronted. putre-facio; P., -fio, putrify. quadrigae, arum, F., team of four. putresco, 3, to decay. quadrigSni, m, a, 400 each. putridus, a, um, rotten, mellow. quadrijugis, e; -gus, a, um, of a putus, a, um, clear, fine; M., a boy. team of four. tpycta (es), ae, M., boxer. quadrimus, a, um, four years old. Pydna, a town of Macedon, where quadringeni, a, a, 400 each. Perseus was defeated, B.C. I46. quadringenti, e, a, four hundred. tpyga, ae, F., the rump. quadrigenties, 400 times. pygmaeus, a, um, pigmy, dwarf. quadrini, e, a, four each. Pylee, arum, F. (gates), Thermo- quadripartitus, a, um, infourparts. pylce; also a pass in Cilicia. quadrivium, i, N., cross-roads. Pylos, i, F., the city of Nestor quadro, I, to be or make square. (Pylius), in S.W. Peloponesus. quadrum, i, N., a square. tpyra, e, F., funeral pile. quadrupedans, tis, galloping. tpyramis idis, F., pyramid. quadrupes, pedis; -pedus, a, Pyrenaeus, a, um, of the Pyrenees. um, ozur-footed. t pyrites, as, M., flint, millstone. quadruplex, icis, four-fold. Pyrrha, myth. wife of Deucalion. quadruplico (-plo), I, multiply by4. Pyrrhus, i, I, myth. son of Achilles; quadruplus, a, urn, four-fold. 2, a king of Epirus, who fought quasrito, I, seek earnestly. with the Romans B.C. 280-274. quaero, sivi, sit-, 3, seek, ask, expyrum,pilrunm, pear. amine (by torture). Pythagoras, as, a philosopher of quasitor, 6ris, M., searcher. Samos, about B.C. 550. quasitus, uis, M., search. Pythius, a, um, Pythian, a title of queso, ivi, itum, 3, seek, beseech. Apollo, from Pytho, a name of quaestio, Onis, F., inquiry, examinaDelphi; F., Delphic priestess. tion, case in hand. Python, onis, M,, a serpent slain quaestor, oris, M., qucestor (treasby Apollo near Delphi. urer, judge, or quartermaster).'"pyxis is, F., a box for ointments. questorius, a, um, of the qucestor, M., ex-qucestor. quaestuose, gainfully. Q. qumestuiosus, a, um, gainful, eager for gain, rich. Q, the praenomen Quintus. queestUira, se, F., qucestorship. qua, where, by what way, how; qua quaestus, us, M., gain, profit, busi-. qua, as well... as. ness, employment. quacumque, wherever. qualibet, where or as you please. quadamtenus, to such a point. qualis, e, of what sort; talis,... quadra, M, F., square. qualis, such... as. qualitas - quinqueviri. 157 qualitas, atis, F., quality, condition. querquerus (quercerus), a, um, qualiter, in what way, as. shivering with cold or ague. qualum (us), i, N., basket, hamper. querquetulanus, of an oak-wood. quam, how, as, than, very; (with querulus, a, um, complaining. s'uperl.), the most possible. questus, us, M., complaint. quamdiu, how long, as long as. qui, quae, quod, who, which (~ 21). quamquam, although. qui, why, how, 0 that! quamvis, as you will, although. quia, because. quanam, where? how? quic-=quid-, what. quando, when (~ 43, 7), since. quicum, quibuscum, with whom. quandoque (-cumque), whenever, qui-cumque, whoever. at some time or other. quid, [quis,] what? why? quandoquidem, since. quidam, a certain one (T. 6). quantillus, a, um, how little! quidem, indeed, at least; ne... quantitas atis, F., extent, quantity. quidem, not even. quanto, by how much. quidni? why not? quantopere, hotu greatly. quidquid (quicquid), whatever. quantulus, a, um, how little. quies etis, F., rest, quiet, repose. quantum, as or how much. quiesco, evi, Rtum, 3, to rest, sleep, quantus, a, um, as or how great. be quiet, or neutral. quantusvis (-libet), however great. quiete, calmly. quapropter, wherefore. quietus, a, um, calm, still. quaqua, wherever, whatever way. qui-libet, any one you will. quare, whereby, why, wherefore. quin, that not, but that, nay, why not? quartana, ae, F., quartan ague. quinarius, a, um, containing.five. quartani, orum, of the 4th legion. quincunx, cis, F., five-twelfths; a quarto (-tum), the fourth time. pattern offives, thus: - quartus, a, umrn, fourth. quincuplex, icis, five-fold. quartus decimus, fourteenth. quindecim, fifteen. quasi as if, as it were. quindecimviri,BoardofI 5, having quasillum, i, N. (-us, M.), wool-basket. in charge the Sybilline books. quasso, I, shake, shatter. quingenarius, a, um, of 500 each. quassus, [quatio,] shaken. quingeni, a, a, 500 each. quatenus, how far, how long, where. quingentesimus, a, um, 500th. quater, four times. quingenti, a, a, five hundred.' quaterni (pl.), four each, by fours. quingenties, Jfive hundred times. quatio, quassum, 3, shake, rack, quini, ae, a, five each, by fives, five. beat, harass, shatter. quinidani (quindeni), 15 each. quattuor (quatuor), four. quinquag6ni, fifty each. quattuordecim, fourteen. quinquagesimus, a, urn, fiftieth. -que, and, also. quinquagies, fifty times. queis=quibus, (dat. pl. of qui). quinquaginta, fifty. quemadmodum, how, as. quinquatrus, uum, F.; -tria, N., queo, 4 (def. ~ 37 viii.), can, a feast of Minerva. quercetum, i, N., oak-wood. quinque, five. quercus, Us, F., oak. quinquennis, e, of five years. querela, as, F., complaint, plaint. quinquennium, i, N., five years. querimrnia, ae, F., complaint. quinqueremis, is, F., quinquereme, quernus (-neus), a, um, oaken. a ship of 5 banks of oars. queror, questus, 3, complain. quinqueviri, pl. Board of five for querquedula, s, F., duck, teal. allotting lands, &c. 158 quinquies - rancidus. quinquies (ens), five times. quotidie, every day. quiltanus, a, um, of the 5th legion. quoties, (ens), how often. Quintilis, is, Mvr., July. quotiescunmque, however often. quint5 (-tum), for the fifth tiime. quotquot, however manly. quintus decimnus, fifteenth. quotus, a, urn, one of how many. quippe, indeed, surzely, since. quotus-cumque, of however many. quippiam —quidpiaml, any thing. quotus-quisque, how many or few. quippi-nalm, why not? to be sure. quousque, how long? how far? Quirinalis, e, of Romdulus; M., a quovis, whither /you will. hill of Rome; N. pl., a festival of quum-=cum, when, since. Quirinus, the deified Romulus. quum maxime, very especially. quiris (curls), a slpear. Quirites, iunll, the name by which the Roman people were ad- R. dressed in political assemblies. quirito, I, shriekc, scream. rabidC, madly, furiously. quis, quae, quid, who? what? any. rabidus, a, um, mad, fierce. quis=cquibus, abl. pl. of qui. rabies, -i, F., madness, rage. quis-nam, who pray? rabiosus, a, um, raving, fierce. quis-piamn any one or thing. rabo, 3, to be mad. quis-quam (with neg.). an3y. rabo, 5nis (arrhabo), pledge. quis-que, each, every, whoever. rabula, ae, M., brawler, pettifogger. quisqnLilime, drum, trash, ref~use. racmrnifer, era, um, cluste?r-bearing. quis-quis (~ 21, I., I), whoever. racemor, I, to glean. quivis, who or what yoL will. racmnlus, i, M., cluster of grapes. quo, where, whither, wherefore, in radiatus, a, um, bright wvitl rays. order that (~ 64, ii.). radicatus, a, urn, rooted. quoad, how long? as long or far as. radicitus, by the root. quocirca, wherefore. radicor, I, to strikce root. quocumque, whithersoever. radio, I, to furnish7 with spokes or quod, that, in that, as to. rays, to beam, shize. qu6dammodo, somehow. radius, i, N., staff, rod, spoke, ray quoius, quoi=cujus, cui [qui]. or beam. quolibet, whither you will. radix, icis, F., root, foot (of hill), quon==-cum, when. source,.foundation. quominus, that not (~ 65, iii.). rddo, si, sum, 3, scrape, shave, graze. quomodo, how? Rceticus, a, um, Rhcetian, of the quonam, whither pray? Tyrol. quondam, oce, formerly, sometimes rallurn, i, N., [rado,] scraper. quoniam, since, wherears. rallus, a, urn, thina. quopiam, quoquam, any-whither. ramalia, um, N. pl., brushwood. quoque, also, even. ramenta, orum, N. pi., parings, quoqu6, wllithersoever. scracpings. qu6cqu5modo, howsoever. rameus, a, urn, of boughs. quorsum, whitherward, to what end. ramices, urn, M., blood-vessels. quot, how many, as many; with Ramnes, the Latin stock in Rome. words of time, every: as, ramosus, a, um, branching. quotannis, yearly. rdnmus (-ulus), i, M., branl-ch, bough. quot cumque, however many. rana (-ula), ce, F., frog. quoteni, pi., how many each. rancens, tis, putrid. quotidianus, a, um, daily. rancidus, a, urn, rank, offensive. rancor -reclamo. 159 rancor, 5ris, M., rankness, grudge. Reate, is, N., a Sabine town. ranunculus, i, N., tadpole, crowfoot. rebellio, onis, F.; -um, i N., a rapa (-ena), as, F., turnip. renewal of war, revolt. rapacitas, atis, F., greediness. rebellis, is, insurgent. rapax, acis, grasping, greedy. rebello, I, to revolt, renew hostilities. raphanus, i, M., radish. rebito, I, turn back, return. rdpicius, a, umrn of turnip or rape. reboo, I, re-echo. rapide, hurriedly. recaleo, 2. to keep warm. rapiditas, atis, F., swiftness. recalesco, ui, 3, recover warmth. rapidus, a, um, swift, hurried. recanto, I, charm away, revoke. rapina, ae, F., robbery, plunder. recedo, cessi, cess-, 3, withdraw, rapio, ui, pt-, 3, seize, drag away. retreat, part, abandon. raptim, violently, hurriedly. recello, 3, spring back. rapto, I, snatch away, lay waste. recens, tis, fresh, new, recent. raptor, oris, M., robber, plunderer. recenseo, ui, sum (sit-), 2, reckon raptus, [rapio,] snatched, stolen. over, review. raptus, us, M., ravishing by force. recensio, onis, F.; -sus, Us, M., rapum-=rapa, turnip. reviewing, register. rare (rarenter), seldom, rarely. recenter, recently. rdrefacio, feci, fact-, 3, make rare. receptaculum, i, N., a receptacl, raresco, 3, grow thin or rare. place of reJuge. raritas, atis, F., sparseness, fewness. receptio, onis, F., receiving. raritfido, inis, F., looseness. recepto, I, take back, recover, harraro, seldom, sparsely. bor, admit, pull back, withdraw. rarus, a, um, rare, sparse, thin, few. receptor (-ator), 6ris, M., receiver, rasilis, e, smoothed, scraped. concealer, harborer. raster, tri, M.; (-trum, N.), a rake, receptus, [recipio,] recovered; N., hoe, mattock. an enyagement. rasura, as, F., scraping, shaving. receptus, us, M., retreat, refuge. rasus, [rado,] scraped, shaven. recessim, backward. rate, surely. recessus, [recedo,] withdrawn.' ratio, 6nis, F., [reor,] reason, reck- recessus, us, M., act or place of oning, matter, regard(I, motive, view. retreat, recess, departure. ratiocinatio, onis, F., reasoning. recidivus, a, um, [cado,] returnratiocinor, I, reckon, reason. ing, restored. rationalis, e, of reason or accounts. recido, 3, fall back, relapse, occur. ratis, is, F., raft, float, vessel. recido, si, sum, 3, cut off, abridge. ratiuncula, as, F., petty reckoning. recingo, nct-, 3, ungird, loosen. ratS, surely. recino, [cano,] 3, resound, sing. ratus, [reor,] a, um, supposing; recipero=recupero, recover. reckoned, fixed, proportional. recipio, cepi, cept-, 3, rcetake, withraucus, a, um, hoarse, harsh. draw, recover, receive, undertake. raudus, eris, N., lump (of brass). reciprocatio, 5nis, F., alternation. Ravenna, as, F., a port of N. E. reciproco, I, come andgo, exchange. Italy. reciprocus, a, um, returning, reravio, 4, talk one's self hoarse. ceding, reciprocal. ravis, irm, F., hoarseness. recisus, a, um, cut off, abridged. ravus, a, um, tawny; hoarse. recitatio, onis, F., reading aloud. [re-, red-, back or again. recito, I, read out, recite. rea, a, F., [reus,] defendant. reclamo (-ito), I, cry out against, reapse, in very fact. demand, resound. 160 reclinis - refocillo. reclinis, e, leaning oackward. redactus, [-igo,] reduced, subdued. reclino, I, bend back, lean back. redarguo, ui, uit-, 3, refute, confute. reclivis, e; -us, a, um, sloping back. reddo, didi, dit-, 3, restore, yield, recludo, si, sum, 3, uncover, dis- deliver, bestow, render, copy. close; shut fast. redemptio, 6nis, F., buying-off. recoctus, [coquo,] forged. redemptor, oris, M., contractor. recogito, I, reflect. redemptus, [-imo,] redeemed. recognitio, onis, F., recollection, redeo, ii, it-, 4, return, be reduced, examination, review. go back, proceed. recognosco, ovi, it-, 3, recognize, redhibeo, it-, 2, give or take back. review, examine. Rediculus, i, the divinity causing recolligo, legi, lect-, 3, gather back. retreat of the enemy. recolo, ui, cult-, 3, till again, con- redigo, egi, act-, 3, drive or bring sider, survey. back, reduce, compel. reconciliatio, 6nis, F., reconcilia- redimiculum, i, N., fillet, girdle. tion, restoring, renewal. redimio, 4, bind, wreathe, gird. reconcilio, I, reconcile, restore. redimo, emi, empt-, 3, buy back, reconditus, a, um, hidden, abstruse. buy up, redeem, obtain, atone. recondo, didi, dit-, 3, conceal, redintegro, I, restore, renew. store away. reditio, onis, F.; -tus, Us, M., recoquo, xi, ct-, 3, cook or forge return, revtenue. again, remould. redivivus, a, um, restored, renewed. recordatio, onis, F., remembrance. redoleo, ui, 2, yield an odor. recordor, I, thilnk over, call to mind. redono, I, give back, restore. recrementum, i, N., dross, chaff reduco, xi, ct-, 3, bring back, conrecreo, I, restore, refiesh. duct, withdraw, reduce. recrepo, ui, I, resound. reductus, a, um, retired, remote. re-cresco, 3, grow again. redunlcus, a, um, bent back. recrudesco, dui, 3, grow raw again. redundans, tis, excessive. recta, straightway, right on. redundo, I, oveoflow. recE (-to), uprightly, directly. reduvia, e, F., hangnail, fragment. rector, oris, M., guide, commander. redux, ucis, brought back, restored. rectus, [rego,] 3, upright, correct, refectio, onis, F., refreshment. straight. refectus, [reficio,] efreshed. recubo, I, recline, lie backward. refello, felli, refute, repel, disprove. recumbo, cubui, 3, lie down, sink, refercio, si, turn, stuf; cram. recline, fall. refero, tuli, lat, bring back, restore, recuperatio, onis, F., recovery. withdraw, repay, report, reply, conrecuperator, oris, N., recoverer; vey, i'efer, record. pl., a Board of Claims. refert, (~ 50, iv. 4), it concerns. recupero, I, recover, get back. refertus, [refercio,]full, crammed. recuiro, I, care for, restore. refervesco, vi, 3, to boil up. recurro, curri, curs-, 3, run back, reficio, feci, fect-, 3, restore, refit. return, recur. refigo, xi, xum, unfasten, take down. recurso, I, hasten or come back. refingo, 3, rmake anew. recursus, us, M., a return, retreat. reflitus, us, M., adverse wind. recurvo, I, to bend backward. reflecto, xi, xum, 3, bend or turn recurvus, a, urn, bent back. back; animum, reflect. recusatio, onis, F.. refusal, protest. reflo, I, blow contrary/. recilso, I, to refuse, reject. refluo, 3, flow back, overflow. recussus [-cutio,] struck back. refocillo, I, warm back to life. reformido remollio. 161 reformido, I, dread greatly. rejiculus, a, um. worthless. reformo, I, transform, alter. relabor, laps-, 3, fall or flow back. refoveo, fovi, f0t-, 2, cherish, restore. relanguesco, gut 3, slacken, relax, refractus, [refriigo,] broken. relatio, onis, F.; -tus, US, M., refrigor, I, oppose, resist. bringing back, return, report. refreno, I, curb, check. relatus, [fero,] brought back. refrico, cui, cat-, I, to gall or fret. relaxo, I, loosen, widen, relieve. refrigero, i, to cool off or down. relegatio, onis, F., banishment. refrigesco, ixi, 3, grow cool, or stale. relego, I, despatch, remove, banish. refringo, fregi, fract-, 3, break off re-lego, 3, gather or traverse again. or to pieces, destroy. relevo, I, lift, lighten, refresh. refugio, fdgi, 3, flee back, escape. relictio, 6nis, F., abandonment. refugium, i, N., a reftuge escape. relictus, [-linquo,] left; F., widow. refugus, a, um, receding, fleeing. religio, Onis, F., religion, pious refulgeo, si, 2, flash back, gleam. scruple, sacredness, oath. refundo, fidi, fs-, 3, pour back. raligiosus, a, um,pious, scrupulous, refi3us, a, um, overflowing, spread. sacred, religious. reffito, I, check, drive back, refute. religo, I, bind, fasten (to shore). regalis, e, kingly; M., pl. princes. relino, levi, 3, unseal, open. regaliter, royally, lordly. relinquo, liqui, lict-, 3, leave beregelo, I, to thaw. hind, abandon, forsake, neglect. regenero, I, reproduce. relliquiae, arum, F., remnant, relics. regero, gessi, gest-, 3, carry or reliquor, I, be in arrears. throw back, transcribe. reliquus, a, um remaining, rest of, regia, ee, F., royal residence. future; N., arrears of debt. rggie, royally, despotically. relligio=religio, religion. regificus, a, um, regal, sumptuous. reluceo, xi, 2; -cesco, 3, shine out. Regillus; M., a lake in Latium, reluctor, I, to struggle against. where the Latins were defeated re-maneo, 2, stay, remain, endure. by Postumius, B.C. 498. remansio, 5nis, F., abiding, stay, regimen, inis, N., guidance, rule, remedium, i, N., remedy, relief. government, command, helm. remeligo, inis, F., hinderer. regina, ae, F., queen, princess. remeo, I, to return. regio, 6nis, F., [rego,] direction, remetior, mensus, 4, to measure bound, region, province. back, traverse, repass. regius, a, um, kingly, magnificent. remex, igis, M., oarsman. regndtor, 6ris, M., ruler, sovereign. rrmigium, i, N., rowing, oars, crew. regno, I, to reign, rule, govern. remigo, I, to row. regnum, i, N., royalty, reign, king- remigro, I, to journey back. dom, despotic authority. reminiscor, 3, recall to mind. rego, xi, ct-, 3, rule, guide, direct. remiss5, gently, slackly. regredior, gress-, 3, return, retire. remissio, onis, F., remitting, slackregressus, us, M., a return, retreat. ening, flagging, laxity. regula, Me, F., bar, rule, model. remissus, a, um, loose, lax, gentle. regulu3, i, M., prince or petty ruler. remitto, misi, miss-, 3, send back, Regulus, M. Atilius, a commander relax, restore, yield, lull. in the Ist Punic War, B.C. 296. rem5lior, 4, move back. reicio=-rejicio, cast back. remollesco, 3, grow soft, relax. rejectio, onis, F., throwing out. remollio, it-, 4, to soften. rejicio, je2i, ject-, 3, cast away, remora, se, F., delay, hindrance. force back, reject, drive back. remordeo, mors-, 2, vex, torment. 162 remoror - requietus. remoror, I, to delay, tarry, defer. reperio, peri, pert-,4,find, discover. rem6te, at a distance. repertor, oris, M., discoverer. remotus, [moveo,] distant, sepa- repertus, ~s, M., discovery. rate, remote. repetitio, onis, F., claim, repetition. removeo, movi, mot-, 2, withdraw, repeto, lvi (ii) it,, 3, attack again, remove, set aside, put away. fetch or call back, resume, repeat. remugio, 4, bellow back. repetundae, drum, F., (res), things remulceo, si, sum, 2, droop, soothe. claimed on charge of extortion. remulcum, i, N., a warp, tow- repleo, evi, et-, 2, fill up, satisfy. rope. repletus, a, um, full. remuneratio, onis, F., reward. replicatio, onis, F., a folding back, remineror, I, to recompense. - reply. remurmuro, I, murmur back. replico, I, fold back, revolve, reflect. remus, —i, M., an oar. repo, psi, pt-, 3, to creep, crawl. Remus, i, twin br. of Romulus. repono, posui, sit-, 3, put or bend renarro, I, tell over, relate. back, restore, lay by, substitute. renascor, natus, 3, grow up again. reporto, I, bring back, bear away. reneo, 2, unravel, undo. reposco, 3, demand or claim back. renes, um (ium), M., kidneys. repositorium, i, N., tray, deposit. renideo, 3, to shine, glimmer, smile. repositus (postus), distant. renitor. 3, strive against. repotia, orum, N., carouse. reno, I, swim back. reprcesentatio, 6nis, F., exhibiting, reno, 5nis M., reindeer (?). pay in cash. renodo, I, loosen. repreesento, I, exhibit, represent, renovatio, 6nis, F., renewal. pay down, do promptly. renovo, I, renew, restore, revive. reprehendo, di, sum, 3, to seize, renumero, I, count over. check, blame. renuntiatio, Onis, F., report. reprehensio, onis, F., check, blame. renuntio (cio), I, bring back word, repressE, with restraint. report, retract, renounce, proclaim. reprimo, pressi, press-, 3, check, renuo, nui, 3, deny, refuse. restrain, confine, repress. reor, ratus, to believe, suppose. reprobo, I, disapprove, condemn. repdgula, oruni, N., bars, restraints. re-pr6mitto, 3, bind, pledge, in repandus, a, urn, bent back, up- return. turned. repto, I, to creep, crawl. reparabilis, e, recoverable. repudiftio, reparco, 3, to spare, refrain. repudio, I, [pudet,] divorce, reject. reparo, I, recover, restore. repudium, i, N., -act of divorce. repastino, I, to dig again, travel. repuerasco, 3, be a boy again. repedo, I, retreat. repugnans, tis, opposed, contrary. repello, puli, puls-, 3, push back, repugnantia, ae, F., repugnance. drive away, reject, repel. repugno, I, oppose, resist, disagree. rependo, di, ns, 3, weigh or pay repulsa, se, F., refusal, rejection. back, recompense, require. repulsus, [pello,] remote. repens, tis, sudden, recent. repulsus, us. M., rebounding, echo. repenso, I, counterbalance. repurgo, I, pur'ify, purge. repente, suddenly. reputdtio, 6nis, F., reckoning. repentinus, a, sudden, unexpected. reputo, I, count over, reckon, think. repercussls, Us, M., reverberation. requies, Etis, F., rest, repose. repercutio, cussi, cuss-, 3, to strike requiesco, evi, et-, 3, find rest. back, resound, re-echo. requiEtus, a, rested, refreshed. requiro -- retinaculum. 163 requiro, sivi (sii), sit-, 3, to seek respondeo, di, sum, 2, to answer, again, ask, demand, require. promise, give response, accord. requisitum, i, N., a need. responsio, 6nis, F., reply, refutares, rAi, F., a thing, fact, property, tion, response. advantage, cause, affair, case. responso (-ito), I, reply, respond. resarcio, sart-, 3, restore, patch up. responsum, i, N., a reply, opinion. rescindo, scidi, sciss-, 3, cut res-publica (~ 14, ii, 2), commondown or away, lay open, abolish. wealth. rescio, 4; -scisco, 3, ascertain. respuo, ui, 3, spit back, reject. rescribo, psi, pt-, 3, reply in writ- restagno, I, ove:fiow, lie under water. ing, give a decision or rescript. restauro, I, restore, renew. reseco, ui, ct-, I, cut loose, restrain. restibilis, e, restored, resown. resecro, I, implore repeatedly. restinguo, nxi, nct-, 3, extinguish. reseda, se, F., mignonette. restipulor, I, to engage in return. resero, i, unlock, disclose. restis, is, im (em), e, F., rope, cord. resero, sevi, 3, plant again. restito, I, loiter. reservo, I, keep back, save up. restituo, ui, fit-, 3, set up again, reses, idis, remaining idle, stagnant. deliver back, restore, recall. resex, ecis, N., a branch, cut in. restituitio, onis, F., restoring, reresideo, sedi, 2, remain, stay be- placing, reinstating. hind, abide, be idle. resto, stiti, I, stay, remain, resist. resido, sedi, 3, settle, subside. restrictS, sparingly. residuus, a, um, remaining, out- restrictus, a, um, strict, stingy. standing; N. pl., arrears. restringo, nxi, ct-, 3, draw back, resigno, I, unseal, open, cancel. bindfast; unfasten, disclose. resilio, ui, 4, spring back, recoil. resulto, I, leap back, re-echo. resimus, a, um, flattened back. re-sum, esse, fui, remain, abide. resina, ae, F., resin, rosin. resurmo, mpsi, mpt-, 3, take back, resinosus, a, un, gummy, resinous. resume, restore. resipio, 3, savor, smack, taste. resupino, I, bend back, break down. resipisco, ivi (ii), 3, recover senses. resupinus, a, um, bent backward, resisto, stiti, 3, stand, stay, oppose. on the back, negligent, slothful. resoliitio, onis, F., slackening. resurgo, rexi, rect-, 3, rise again. resolutus, a, um, relaxed. resuscito, I, revive. resolvo, vi, utum, 3, loosen, re- resuitus, a, um, ripped open. lease, unbind, relax, annul. retardatio, 6nis, F., delay. resono, avi, i, resound, re-echo. retardo, I, to hinder, delay. resonus, a, um, resounding. rete, is, N., net, snare. resorbeo, 2, suck or swallow back. retego, xi, ct-, 3, uncover, lay bare. respecto, I, to look back, wait, retendo, di, (sum), tum, 3, unbend. have regard to. retentio, 6nis, F., holding back. respectus, us, M., a looking back, retento, I, hold back; try again. regard, consideration. retentus, [tendo,] relaxed; [tineo] respergo, si, sum, 3, besprinkle. kept, retained. respersio, onis, F., sprinkling. retexo, xui, xt-, 3, unweave, annul; respiciens, tis, regardful,provident. weave over, repeat. respicio, exi, ect-, 3, look back on, retiarius, i, M., a net-fighter. regard, respect, consider. reticentia, ~e, F., silence. respirdtio, onis, F., breathing. reticeo, ui, 2, keep silent, conceal. respiro, I, breathe back, take breath. reticulum, i, N., a little net, bag. resplendeo, 22 to glitter. retinaculum, i, N., band, hawser. 164 retinens - rigor. retinens, tis, tenacious. revorto-reverto, return. retineo, ui, tent-, 2, hold back, revulsus, [revello,] torn away. check, preserve, maintain. rex, regis, M., king, chief, tyrant. retorqueo, si, tum, 2, hurl back, Rhadamanthus, i, myth. brother twist, wrap about. of Minos, a judge in Hades. retractatio, 5nis, F., hesitation. Rhaetia=Raetia, Tyrol. retractio, Onis, F., withdrawal. Rhamnusius, a, um, F., of Rhamretracto, I, handle again; with- nus, a town of Attica. draw, refuse, retract. Rhea Sylvia, mother of Romulus. retractus, a, um, remote. rhoda, Ae, F., carriage, chariot. retraho, xi, ct-, 3, withdraw, keep rheddrius, i, M., coachman. or drag back. Rheginus, a, um, of Rhegium, at retribuo, ui, fit-, 3, restore, repay. the southern point of Italy. retrimentum, i, N., dregs, sedi- Rhenus, i, M., the Rhine, eastern ment. boundary of Gaul. retro, backward, back, formerly. Rhesus, i, myth. prince of Thrace, retrorsum (-sus), retroversus, killed by Diomed and Ulysses. backward. t rhetor, 6ris, M., rhetorician, orator. retrildo, sum, 3, thrust back. t rhEtoricus, a, um, of a rhetoriretundo, tudi, tiis, 3, to beat back, cian; F., rhetoric, oratory. blunt, check, restrain. rhinoceros, otis, M., rhinoceros. retusus (-tunsus), a, um, blunted. Rhipaeus, a, um, Scythian; M. pl., reus, i, M., rea, 8e, F., one arraigned, mts. of northern Scythia. on trial; defendant or debtor. Rhodanus, i, M., the Rhone, a river reveho, xi, ct-, 3, carry back. of S. E. Gaul. revello, velli, vuls-, 3, tear away. Rhodop6, es, F., a mt. range of revlo, I, unveil, disclose. Thrace; -eius, a, um, Thracian. revenio, veni, vent-, 4, to return. Rhodos, i, F., the island Rhodes, reverd, in fact. S. W. from Asia Minor. reverendus, a, um, venerable. RhcetEum, i, prom. at the mouth reverens, tis, respectful. of Hellespont, near Troy. reverentia, ae, F., respect, reverence. rhombus, i, M., magic circle, turbot. revereor, itus, 2, to stand in awe, rhomphaea, A, F., a barbaric javerevere, reqard, respect. lin. reversio, 5nis, F., a turning back. t rhoncus, i, M., snore, sneer. revertor (-to), sus, 3, to turn back, trhils, rhois, M., sumach. revert, return. I rhythmos, i, M., harmony, rhythm. revlmentum, i, N., fringe. rica, ee, F.; -cinium, i, N., head-veil. revincio, nxi, nct-, 4, bind fast. ricinus, i, N., sheep-tick. revinco, ci, ct-, 3, conquer, convict. rictus, Ius, M., the open mouth. reviresco, rui, 3, to grow green or rideo, si, sum, 2, laugh (at), smile. s!rong again. rldicul1sg, laughably. reviso, 3, look back on, return. ridiculosus, a, um, laughable. revivisco, vixi, 3, to revive. ridiculus, a, um, funny, ridiculous, revocatio, onis, F., recalling. absurd; M., jester; N., jest. revoco, I, call back, fetch back, rigens, tis, stiff, rigid, frozen. recall, revoke, regain, withhold. rigeo, ui, 2, to be stiff numb. revolo, I, fly back. rigesco, gui, 3, to stiffen, harden. revolvo, vi, fit-, 3, roll back, unfold, rigidus, a, um, sti,, hard, stern. repeat; P., return. rigo, I, to water, moisten. revomo, ui, 3, disgorge. rigor, 6ris, M., stiffness, numbness. riguus - rumex. 165 riguus, a, um, irrigating, watered. rosmarinus, i, M. (-um. N.), roserima, se, F., crack, chink, crevice. mary. rimor, I, turn up, runmmage, explore. rostra, 5rum, the orator's platform rimosus, a, um, full of cracks. in the Forum. ringor, riot-, 3, snarl, show the teeth. rostrctus, a, um, armed or adorned ripa, as, F., river-bank. with points, beaked. riparius, a, um, on the bank. rostrum, i, N., beak, bill, ship's beak. triscus, i, M., trunk, chest. rosus, Lrodo,] gnawn. risus, uis, M., laughter. rota (-ula), As, F., wheel, disk, chariot. ritg, in due order. roto, I, to turn, whirl, revolve. ritus, Us, M., rite, custom, ceremony. rotundo, I, to make round. rivalis, e, of a bank; M., rival; pl., rotundus, a, um, round, well-turned. neighbors (on the same brook). rube-facio, 3, to redden. rivulus, i, N., rill. rubens, tis, red, blushing. rivus, i, N., stream, brook, channel. rubeo, bui, 2, to be red, blush. rixa, s, F., quarrel, contest. ruber, bra, um, red; mare, the Red rixor, I, wrangle, quarrel, conflict. Sea (Arabian and Persian Gulfs). roblginosus, a, um, rusty. rubesco, bui, 3, to grotw red, blush. r~bigo, inis, F., rust, mildew. rubeta, &rum, N., brambles. r6boreus, a, um, oaken. rubeus, a, um, red; of brambles. r6boro, I, to strengthen. Rubico, 5nis, M., a river of N. Itarobur, 6iris, N., knotty oak (trunk ly, bounding Coesar's province. or timber), bulk, strength, vigor. rubidus (-cundus), a, um, ruddy. r6bustus, a, um, oaken, firm. riibigo=robigo, rust, blight. r6do, si, sum, 3, to gnaw, corrode, rubor, 6ris, M., redness, blush. backbite. rubrica, as, F., red earth or chalk. r6dus=raudus, lump. rubrus=ruber, red. rogatio, Onis, F., inquiring, pro- rubus, i, M., bramble, blackberry. posal (of a bill), request. ructo, I, to belch. rogator, oris, M.,proposer (of a law). ructus, us, M., belching. rogatus, us, M., request. rUidectus, a, um, rubbishy, poor. rogito, I, ask eagerly, entreat. rudens, tis, M., rope, cord, cordage. rogo, I, ask, solicit (votes), pro- rudidrius, i, M., [rudis,] discharged pose (a law), request. gladiator, presented with a rod. rogus, i, M., funeral pile. rudimentum, i, N., attempt, rudiR6ma, as, Rome, founded B.C. 753. ment, rude beginning. R6mcinus, a, um, Roman. rudis, e, raw, rude; (as noun) brute. Romulus, i, the founder and first rudis, is, F., a rod, fencing-foil. k. of Rome, B.C. 753-7I7. rudo, ivi, it-, 3, to roar, bray. rorarii, 6rum, M., [ros,] skirmishers. rildus, eris, N., rubble, soil, rubbish. roro, I, to drop, trickle, bedew. rUfo, I, to dye or stain red. ras, roris, M., dew, moisture; ma- rufus (-ulus), a, um, red, red-haired. rinus, rosemary. ruiga, As, a wrinkle, crease. rosa, ae, F., a rose. rugitus, us, M., roaring, rumbling. rosarius, a, um, of roses; N., rose- rifgo, I, to crease, wrinkle. bell or garden. riigsus, a, um, wrinkled, furrowed. roscidus, a, um, dewy, wet. ruina, as, ruin, downfall. rosetum, i, N., rose-bed. ruinosus, a, um, going to ruin. roseus, a; um, of roses, full of ruma, ae, F., = rumis, breast. roses, rosy. ruimen, inis, N., throat. Rosea, as, a town of N. E. Italy. rumex, icis, sorrel, a kind of dart. rumifico — sagitto. rilmifico, I, to make report. sabulosus, a, um, gravelly. Ruminalis ficus, a fig-tree, where saburra, a, F., sand, ballast. Romulus was nursed by a wolf. saburro, I, to load with ballast. rilminor, I, chew the cud, ruminate. saccarius, a, um, laden with sacks. rumis, is, F., breast. tsaccharon, i, N., cane-juice. rumor, Oris, M., talk, rumor, repute. sacco, I, to strain, filter. rumpo, rupi, rupt-, 3, break, burst, sacculus, i, N., filtering-bag, purse. interrupt, destroy. saccus, i, M., sack, bag, wallet. rumpus, i, M., vine-branch, runner. sacellum, i, N., shrine. rUmusculus, i, M., gossip. sacer, era, crum, sacred, holy; runa, es, F., dart. accursed; N., a sacred thing or runco, I, to weed out, pluck. act; pl., sacred vessels or rites. runco, onis, M., a grub-hoe. sacerdos, otis, c., priest, priestess. ruo, rui, rut- (ruit-), 3, to rush,fall, sacerdotium, i, N., priesthood. hasten, cast down or forth. sacramentum, i, N., pledge or derupes, is, F., a rock, cliff. posit; suit at law; military oath. rupex, icis, M., a boor, clown. sacrarium, i, N., shrine, chapel. rupina, se, F., clefJ, chasm. sacratus, a, um, hallowed, sacred. ruptor, 5ris, breaker, violator. sacricola, se, c., officiating priest. ruptus, [rumpo,] broken. sacrificium, i, N., sacrifice. riralis, e, of the country. sacrifico, I, to offer sacrifice. rUricola, ae, c., rustic, tilling the soil. sacrificus, a, umrn sacrificial. riiro, I, to live in the country. sacrilegium, i, N., profanation, rursus, backward, again. sacrilege, violation of sacred things. rus, ruris, N., the country; rUri, sacrilegus, a, um, sacrilegious, proin, and rire, firom the country. fane, impious. ruscum, i, N., butcher's broom. sacro, I, to consecrate, devote. russus (-eus), a, um, red. sacrosanctus, a, um, inviolable. rusticanus, a, um, of rustics. sacrum, i, N., a sacred thing. rusticatio, Onis, F., country life. sesclum=seculum, age. rusticS, clownishly. sespe, often. rusticitas, atis, F., tillage, rusticity, seepenumero, again and again. the country folk. sespes-sepes, hedge. rusticor, I, to live in the country. smeta==seta, bristle. rusticus, a, um, rural; M., a rustic. saev, seeviter, fiercely. ruta, a, F., rue, bitterness. s~evio, I, to rage, be fierce or violent. rutdbulum, i, N., fire-shovel. sesvitia, ae, F., rage, ferocity. rutilo, I, make reddish, glow with red. savus, a, um, enraged,fierce, cruel. rutilus, a, um, golden-red. saga, as, F., fortune-teller. rutrum, i, N., spade, shovel. sagacitas, atis, F., keenness, sagaRutuli, 5rum, a people of Latium. city, shrewdness. sagaciter, shrewdly, keenly. saggatus, a, um, clad in a mantle. S. sagax, acis, keen-scented, shrewd. sagina, A, F., feeding, cramming. Sabaeus, a, um, of Saba (Sheba), sagino, I, to fatten, pamper, enrich. in Arabia Felix. sagitta, ae, F., arrow. sabbata, 5rum, N., Sabbath. sagittarius, a, um, of arrows; M., Sabellus — Sabinus, Sabine, of archer. the highlands east of Rome. sagittifer, fera, arrow-bearing. sabulo, 6nis, M., gravel. sagitto, it-, I, to shoot arrows. sagma - sanitas. 167 sagma, A, F., pack-sacddle. saltuasus, a, um, well-wooded. sagum (-ulum), i, N., woollen man- saltus, us, M., a leap, spring; fortle; a military cloak. est (with open spaces), glade. Saguntum, i, a town in Spain. saliber, bris, bre, healthful, sound, sdgus, a, um, prophetic. nell, serviceable. sal, salis, M., salt; the sea; pl. wit, saluibritas, atis, F., healthfulness. sarcasm. salfibriter, wholesomely. Saldcia, Ae, goddess of the Sea, salum, i, N., open sea, the deep. wife of Neptune. salus, Utis, F., health, safety, greetSalamis, is, F., an I. near Athens, ing, salutation. where Xerxes was def. B.C. 480. salilttris, e, healthful, saving (as salxrius, a, um, of salt; N., salt- the letter A, for acquittal). money (soldier's pay). salutdtio, 6nis, F., greeting. salax, Acis. [salio,] lustful. salfitdtor, oris, M., greeter, visitor. salebra, A, F., a rugged way. salitifer (-ger), era, um, healthsalebr6sus, a, um, rugged, rough. bringing, salubrious. Salentinus, a, S. E. of Italy. saliito, I, keep safe, salute, wait on. Salernum, i, N., a coast-town of salve, well, in good case. Picenum. salve, hail! or farewell! Salidris, e, of the Salii. salveo, 2, be well (~ 38, v.). salictum, i, N., willow-grove. salvus, a, um, safe, sound. salientes, ium, pL, water-springs. sambfica, ae, F., a shrill instrument. salignus, a, um, of willow. sambicus, i, F., elder-bush. Salii, 5rum, priests of Mars. Same, es=Cephalenia. salinae, arum, F., salt-works. Samnites, tum, people of Samsalinum (-1um), i, N., salt-cellar. nium, an inland dist. of S. E. salio, it-, 4, to salt. Italy, conquered, B.C. 290. salio, ui, salt-, 4, leap, jump. Samos, i, F., an I. near Ephesus. saliunca, ae, F., wild nard. sdnnbilis, e, curable. saliva, As, F., spit, slime, savor. sanntio, 5nis, F., healing. salix, icis, F., willow. sancio, nxi, nct-, 4, ratify, sanction. salmacidus, a, um, salt and sour. sancte, sacredly, scrupulously. Salmacis, idis, a clear fountain in sanctimr nia, se, F., sanctity,purity. Caria; the fountain-nymph. sanctio, 5nis, F., ordaining. Salmrneus, son of Sisyphus, who sanctitas, ntis, F., sacredness. vied with the thunderbolt of sanctus, a, um, sacred, venerable, Jupiter. pious, just, pure. Salmrnis, idis, Tyro, daughter of sandalium, i, N., sandal, slipper. Salmoneus. sandapila, Me, F., a bier. salsdmentum, i, N., brine. sandaraca, se, F., a red dye-stuff. salsa, wittily, keenly. sandix, icis, F., vermilion, scarlet. salsUra, e, F., pickle, brine. sane, sensibly, soundly, truly, to be salsus, a, um, keen, witty, salt. sure, no doubt. saltntio, onis, F., dancing. sanguindlis, e; -nrius, a, um, of saltdtor, oris, M.; -trix, icis, F., blood, bloody. dancer. sanguineus (-olentus), a, um, of salterl, at least, anyhow. blood, bloody, blood-red. salto, I, to dance, exhibit or accom- sanguino, I, to bleed, run with blood. pany with dance. sanguis, inis, M., blood, race, vigor. saltuarius, i, M., forester. sanies, em, e, F., bloody matter. saltuitim, by:leaps, skippingly. sdnitas, Rtis, F., health, soundness. 168 sanna - Scaevola t sanna, as, F., a mocking grimace. satin, enough f sano, I, make sound, heal, allay. satio, I, fill, satiate, satisfy. santana, ae, F., borax. satio, onis, F., [sero,] sowing. sanus, a, um, sound, sane, discreet. satira=satura, medley. sapa, Ba, F., thickened must. satiricus, a, satirical. tsaperda, se, F., herring. satis, enough. sapidus, a, um, savory. satis-facio, 3, give satisfaction. sapiens, tis, wise, discreet, skilled. satisfactio, onis, F., satisfaction, sapienter, prudently, sensibly. justification, reparation. sapientia, as, F., wisdoni, good sense. satius, [satis,] better, rather. sapinus, i, F., Jfir-tree. sativus, a, um, [sero,] planted. sapio, lvi (ii), 4, taste or savor of, sator, oris, M., sower, author,falther. have sense, understand. satrapes, as (-ps, is), M., a satrap sapo, onis, M., soap. (royal governor), viceroy. sapor, 6ris, M., taste, savor; dainty. satrapea (-la), as, F., satrapy, proSappho, us, a poetess of Lesbos. vince. sarcina, se, F., package, burden. satullus, a, um, satisfied,.filled. sarcinarius, a, um, of bagfgage. satur, ura, um, sated, full, abundant. sarcio, si, tum, 4, to patch, repair. satura, as, F., medley, satire. tsarcophagus, a, um, flesh-con- satureia, M, F., savory. suming; M., sepulchre. saturitas, atis, F., fulness, satiety. sarculum, i, N., a light hoe. Saturnalia, orum, ibus, N., festisarda (-Ina), as, F., sardine. val of Saturn (Dec. 17). Sardanapalus, an effeminate king Saturnius, a, um, of Saturn; M., of Assyria, d. B.C. 820. Jupiter; F., Juno. Sardes (is), ium, capital of Lydia. Saturnus, i, M., god of Husbandry. Sardus, a, um, Sardinian. saturo, I, fill, cloy, satiate. tsarissa, as, F., a long Macedo- satus,[sero,]sown,planted; M.,son. nian lance. satus, us, M., sowing, planting, stock. Sarmatia, as, south-western Rus- satyrus, i, M., an ape; satyr (goatsia. footed wood-deities). sarmen, inis, N., brushwood. saucio, I, to wound, hurt, stab. sarmentum, i, N., faggot,.fascine. saucius, a, urn, wounded, hurt, sick. Sarpedon, 6nis, son of Jupiter savillum, i, N., cheese-cake. and Europa, slain at Troy. savior —-suavior, kiss. sarpo, ptum, 3, prune, trim. saxatilis, e, among rocks. Sarra, as, F., Tyre; -anus, a um, saxetum, i, N., rocky place. Tjyrian, purple. saxeus (osus), a, um, stony, rocky. sarracum, i, N., cart, waggon. saxurn, i, N., stone, rock, boulder. sarrio, ui (ivi), itum, 4, to hoe. scabellum, i, N., footstool. sarritor, oris, M., weeder. scaber, bra, um, rough, scurfy. sartago, inis, F., f.ying-pan. scabies, di, F., scuf, eruption. sartor, oris, M., botcher, mender. scabi6sus, a, um, scurfy. sartus, [sarcio,] repaired. scabo, bi, 3, to scratch. sat=satis, enough, sufficient. scabratus, a, um, jagged. sata, orum, N., [sero,] crops. scabritia, ae; -es, el, F., roughness. satago, 3, have one's hands full, pay. Sceea porta, wesf gate of Troy. satelles, itis, c., attendant, accom- sceena-scena, stage. plice; pl., escort. scaevitas, atis, F., awkwardness. satias (-etas), atis, F., a sufficiency, Sceevola, ae, C. Mucius, who atsatiety, disgust. tempted to kill Porsenna. sceevus - scoria. 169 scevus, a, um, on the left, awkward, scibilis, e, knowable. unlucky; F., omen. sciens, tis, knowing, skilled. scald, drum, F., a flight of stairs, scienter, knowingly. ladder, scaling ladders in a siege. scientia, Me, F., knowledge, skill. scalmus, i, N., thole-pin. scilicet, plainly, no doubt, surely. scalpo, psi, pt-, 3, to cut, scrape. scilla, Be, F., sea-onion, squill. scalprum (-pellum), i, N., knife. scin=scisne, know'st? scalptuira, A, F., cutting, engraving. scindo, scidi, sciss-, 3, to cut, scalpt&irio, 4, scratch (like a hen). break, part, rend, split. scambus, a, um, bandy-legged. scintilla, A, F., a spark, glimmer. scamillus, i, M., little bench. scintillo, I, sparkle. scamma, atis, N., wrestling- scio, 4, know, understand; ordain. ground. scipio, 5nis, M., staff. scamnum, i, N., stool, bench, ridge. Scipio, 5nis, a noble family-name, t scandalum, i, N., stumbling-block. including the two conquerors of scando, di, sum, 3, climb, motint. Carthage. scandula, ae, F., a shingle. Sciron, 6nis, a robber of Attica, scansilis, e, that may be climbed. slain by Theseus. t scapha, as, F., boat, skiff. scirpeus (-iculus), a, um, of tscaphium, i, N., basin, bowl. rushes; F., basket-work. scapulae, drum, F., shoulder-blades, scirpo, I, to plait of rushes. shoulders. scirpus, i, bulrush, riddle. tscapus, i, M., shaft, stem. sciscitor, I, inquire, examine. scarifico, I, scratch open. scisco, scivi, scit-, 3, to search, t scarus, i, N., a sea-fish (wrasse?). enact. scatebra, 2, F., gushing-up. scissilis, e, cleavable, rent. scateo, 2; scatirio, 4, to bubble, scissura, A, F., a rent, cleft.. gush, abound. scissus, [scindo,] split, cloven. scaurus, a, um, with swollen an- scitdmenta, 6rum, N., delicacies. kles. scitE, skilfully, elegantly. scelerRtE, wickedly. scitor, I, ask, inquire. scelerdtus, a, um, criminal, wicked, scitulus, a, um, pretty, elegant. pernicious; M., scoundrel. scitus, [scisco,] shrewd, skilful, scelero, I, pollute, desecrate. sensible, eloquent. scelerosus (scelestus), a, um, tsciirus, i, Ai., a.SYjiirrel. wicked, abominable. scitum, i, N.; -tus, Us, M., decree, scelestd, wickedly. ordinance. scelus, eris, N., crime, fault, mis- scius, a, um, knowing. fortune; rascal. scobina, se, F., a rasp. t scena, s, stage (of theatre). scobis (bs), F., sawdust, filings. t scenicus, a, um, of the stage, the- t-scolapax, acis, M., woodcock. atrical, fictitious; M., actor. t scomber, bri, M., mackerel (.). tsceptrum, i, N., sceptre, dominion. t scomma, atis, N., scoff taunt. t scheda, as, F., strip of papyrus. sc6pme, drum, F., twigs, brooms. t sbhedius, a, um, off-hand. scopio, 6nis, M., grape-stalk. t schema, ntis, N., shape, fashion. t scopos, i, M., mark, aim. tschistos, a, on, cle scopul'sus, a, ur, rocky, craggy. t schcenus, i, M.; -um, N., a rush. f scopulus, i, N., a rock, crag, cliff. t schola, a, F., leisure, school, sect. scopus, i, M., stem, stalk. t scholasticus, a, urn, of the schools; scordalus, i, M., wrangler, brawler. a., pedant, rhetorician. scoria, Ee, F., dross, slag. 170 scorpio - secundo. scorpio, 6nis, M., scorpion. f scyphus, i, M., cup, goblet. scorteus, a, urn, of leather. Scyros, i, an island near Euboea. scortum, i, N., skin; a harlot, aban- Scythe, drum, Scythians, people doned woman. of Russia and Tartary. ScSti, 6rum, people of Scotland. se (sui), himself, &c. (~ 19, II.). screo, I, to hawk, hem. [se-(s6d-), without, aside; also, half. scriba, ae, M., clerk, scribe. Sdb6this, F., of Sebethos (a stream scribo, psi, pt-, 3, to write, enroll. near Naples). scrinium, i, N., desk, book, chest. seb6sus, a, um, greasy. scriptio, 6nis, F., writing, compo- sebum, i, N., tallow, grease. sition. s6c6do, cessi, cess-, 3, withdraw, scriptito, I, write frequently. secede, revolt, dissent. scriptor, 6ris, M., writer, author. secerno, crevi, cr6t-, 3, put apart, scriptum, i, N., a writing, edict. separate, distinguish. scriptura, Be, F., writing, compo- secessio, onis, F., withdrawal, insition. surrection, secession. scriptus, [scribo,] written. secessus, us, M., withdrawal, retirescrobis (bs), D., ditch, trench, dike. ment, solitude. scrofa, se, F., a sow. secius, [secus,] less. scrUpeus (-6sus), a, um, sharp, s6clUdo, si, sum, 3, shut off, seclude, rough, steep. separate, cornfie, exclude. scripul6sus, a, um, jagged, anx- seclum==seculum, age. ious, exact. s6clusus, a, um, remote, apart. scrupulus, i M. (~1 of oz, &c.), seco, ui, sect-, I, cut, wound,divide. anxiety, scruple. secordia==socordia, sloth. scripus, i, M., a rough stone, anxi- secrgti-rium, i, N., a secret place, ety; solicitude. council-chamber. scruta, 5rum, N., trash. secretio, onis, F., separation. scrutAtor, xris, M., investigator. secret5 (-tE), apart, secretly. scriltor, I, to search, examine. secretus, [secerno,] retired, hidsculpo, psi, pt-, 3, carve, engrave. den, secret; N., secret place. sculp5nese, drum, F., wooden clog. secta, s, F., a beaten path, sect. sculptilis, e, carved. sectdrius, a, um, [seco,] mutilated. sculptor, 5ris, M., carver. sectdtor, 6ris, M., follower, partisculptUira, A, F., engraving. san; pl., retinue, escort. scurra, Ae, M., a dandy, buffoon. sectilis, e, cut, divided. scurrilis, e, scurrilous, jesting. sectio, 5nis, F., cutting, dividing. scurror, I, play the buffoon. sector, 6ris, M., cutter, divider, scUtiale, is, N., thong (of sling). purchaser at public sale. scutArius, i, N., shield-maker. sector, I, follow eagerly. sciitAtus, a, um, armed with shield. sectura, se, F., cutting; pl., mines. scutella, se, F., tray, waiter. sectus, [seco,] cut. scutica, M, F., lash, whip. secubo, ui, I, to lie alone. scutra (-tula), A, F., dish, tray. secularis, e, of the seculum, secular. tscutula, a, F., rod, roller. sculIum, i, N., race, breed, generascuitum (-ulum), i, N., a long shield tion, age, century. (of boards and leather). secum, [sui,] with himself. Scylla, A, a rock near Sicily; secundani, of the 2d legion. myth. d. of Phorcys, changed secundarius, a, um, second-rate. to a sea-monster; also, d. of secundS, favorably..Nisus, k. of Megara. secundS, secondly, a second time. secundo - semis. 171 secundo, I, directfavorably, adjust. segnitia, ee, F.; -es, em, e, sloth, secundum, after, next, according to. indolence. secundus, a, um, [sequor,jfollow- segrego, I, [grex,] set apart. ing, next,favorable,propitious; se- sejugatus, a, um, apart. cundo flumine, down stream. sejugis, is, M., a six-horse team. secuire, heedlessly, fearlessly. sejungo, nxi, not-, 3, part, disjoin, seciiricula, Be, F., hatchet. separate. secuiris, is, F., axe, hatchet, death- Sgjdnus, an officer of Tiberius. blow, dominion. selectio, 5nis, F., choosing. securitas, tatis, F., safety, uncon- selectus, [seligo,] chosen. cern, negligence. Seleucus, i, a general of Alexansecurus, a, um, [cfra,] free of der, king of Syria, B.C. 280. care, easy, careless, safe. selibra, Me, F., half-pound. secus, otherwise, ill, beside. seligo, lgi, lect-, 3, to separate, seciitor, oris, M., follower. call out, select. sed (set), but. sella (-ula), es, F., seat, chair, saddle. s6date, calmly. sellaria, es, F., sitting-room. seddtio, 6nis, F., calming. sellisternia, orum, N., banquets sedatus, [sedo,] calm, sedate. to female deities. sedecies, I6 times. semanimis, e, half-alive. s6decim, sixteen. semel, once, once for all, thefirst sedecula, se, F., a low stool. time, at any time. sedentArius, a, urn, sitting. Semele, es, daughter of Cadmus, sedeo, sedi, sess-, 2, sit, continue, mother of Bacchus. settle, subside, stay fast. semen, inis, N., [sero,] seed, scion, sCdis, is, F., a seat, foundation. posterity, origin or element. sedile, is, N., a seat, chair. sEmentifer, era, um, seed-bearing. seditio, 5nis, F., sedition, discord. sementis, is, F., sowing, seed-time. sediti&se, seditiously. sementivus, a, um, of seed-time. sEditiosus, a, urnm, factious, sedi- semestris, 3, half-yearly. tious, quarrelsome. semrnsus, [edo,] half-eaten. sedo, I, to settle, allay, calm. semet, himself. sediico, xi, ct-, 3, lead apart, with- semi-, half. draw, avert, mislead. srmianimis, e; -us, a, um, halfseductio, 6nis, F., taking aside. alive. seductor, 6ris, M., misleader. sEmideus, a, urnm, half-divine. seductus, a, um, remote, lofty. semiermis, e, half-armed. sedulitas, Rtis, F., zeal, diligence. sEmifer, era, um, half-beast, savage. sedu1l, diligently, on purpose. semihomo, inis, N., half-man. sedulus, a, urn, busy, diligent. seminarius, a, um, [semen,] of sedum, i, N., houseleek. seed; N., nursery, seminary. seges, etis, F., cornfield, standing semindtor, oris, M., author. corn, soil, crop, produce. seminecis (gen.), half-dead. Segesta, Ms, F., a city of N. Sicily. seminium, i, N., stock, breed. segestra (-tria), es, F.; -tre, is, N., semino, I, sow, beget, produce. wrapper (of straw). semipes, pedis, M., half-foot. segmen, inis; -tum, i, N., [seco,] semiputftus, a, um, half-pruned. strip, slice. Semrirmis, is (idis), queen of segmentAtus, a, um, trimmed. Assyria, B.C. 1225? segnis, e, slow, slothful. semirutus, a, um, half-demolished. segniter, slowly, lazily. semis, issis, half, 6 per cent. 172 semisomnus - sequestro. semisomnus, a, um, half asleep. seorsum, separately, by itself. semita, ae, F., footpath, by-way. seorsus, a, um, separate. semitalis, e; -arius, a, um, ofpaths. separ,'paris, separate. semiustulatus, a, um, half;burnt. separatim, apart, separately. sEmiustus, [uro,] blasted, scorched. separdtio, 5nis, F., separation. semivir, i, M., half-man, effeminate. separdtus, a, um, separate, distinct. semivivus, a, um, half-alive. separo, I, to part, separate. semivocalis, e, half-vocal (as cat- sepelio, ivi (ii), pult-, 4, to bury. tie), not quite dumb. sepes, is, F., hedge, fence. semrtus, a, um, distant. t sepia, Ma, F., cuttle-Jish. s~-moveo, 2, to put aside. sepimen, inis, N., fence, enclosure. semper, always. sepio, psi, pt-, 4, to hedge, fence. sempiternus, a, um, everlasting. sepono, posui, posit-, 3, to put semuncia, ae, F., half-ounce, trifle. aside, cull out, withdraw, banish. sendculum, i, N., council-hall. sepositus, a, um, distant, choice. sinarius, a, um, of six each. seps, sepis, a venomous serpent. senator, 6ris, M., senator. sepse, one's self. sendt6rius, a, um, of the-senate. septem, seven. senatus, us (i), M., Senate (coun- September, bris, M., September. cil of elders),, or heads of the septemdecim, seventeen. patrician order. septemgeminus, a, um; -plex, sendtusconsultum, i, N., decree plicis, seven-fold. of the Senate. septemtrio, 6nis, M., the Polar Seneca, ae, M., a Stoic writer in Bear, north. the time of Nero, A.D. 3-65. septemviri, 5rum, ri., Board of senecta, e; -tus, utis, F., old age. Seven (for dividing lands, &c.). senectus, a, um, old. septendecim, seventeen. senesco, senui, 3, grow old, decay. septeni, ae, a, seven each. senex, senis, old; M., old man. septies (ens), seven times. sani, ae, a, six each, six. septimranus, a, um, of the seventh. snidenem, sixteen each. Septimontium, i, N., circuit of the senilis, e, aged. seven hills of Rome. senior, us, older, elder. septimus, a, um, seventh; N., for senium, i, N., old age, decay, grief. the seventh time. sensibilis, e, perceptible. septing~ni, ma, a, 700 each. sensilis, e, endowed with sensation. septingenti, ae, a, seven hundred. sensim, gradually, slowly. septuageni, seventy each. sensus, us, M., [sentio,] feeling, septuag~simus, a, um, seventieth. perception, sense, meaning. septuaginta, seventy. sententia, as, F., opinion, purpose, septuennis, e, of seven years. sentence, sense. septurn, i, N., [sepio,] an enclosure. sententi5sus, a, um, full of sense septunx, uncis, M., seven-twelfths. or pith. sepulcrum, i, N., tomb, grave. senticetum, i, N., brier-thicket. sepultUra, a, F., burial. senticsus, a, um, thorny, briery. sepultus, [sepelio,] buried. sentina, as, F., bilgewater, dregs. SEquana, 2e, F., the Seine. sentino, I, to bale out a ship. sequax, acis, close-following, ductile. sentio, sensi, sens-, 3, perceive, sequela, as, F., consequence. feel, think, suppose, decide. sequester, tris, M., trustee, agent. sentis, is, M., thorn, brier. sequestro, I, give for safe-keeping, sentus (-5sus), a, um, rough. remove, put aside. sequior - sexagesimus. 173 sequior, us, inferior. servio, 4, to be a slave, serve, be sequor, cutus, 3, follow, pursue. devoted to, care for. Ser., the proenomen Servibs. servitium, i, N., slavery, servitude, sera, M, F., bar (for fastening). subjection, the slave-class. Serdpis, is (idis), an Egyptian servitritius, galled by service. divinity. servitUdo, inis; -tus, tutis, F., serenitas, atis, F., clear weather, slavery, servitude. fairness, serenity. Servius Tullius, the sixth king sertno, I, to make clear or calm. of Rome, B.C. 578-534. serenus, a, um, clear, bright, calm, servo, I, to preserve, save, protect, cheerfiul; N., clear sky. heed, observe. Sdres, um, the Chinese. servula, as, F., servant-girl. seria, A, F., a large jar. servus (os), i, M., slave, servant. sericus, a, um, Chinese, silken; N. servus, a, um, servile, subject, liable pl., silk dresses. to burdens. series, em, e, F., succession, lineage. t sesamum, i, N., sesame. seri6, in earliest. sescuncia, ae, F. (i I oz.), one-eighth. serius, a, um, grave, earnest. sescuplus=sesquiplus, a, um; Seriphus,i, a small I. of the iEgean. -plex, plicis, half as much again. seritas, atis, F., lateness. sesqui-, once and a half. sermo, onis, M., talk, discourse, re- sesquipedalis, e; -pes, pedis, of port, style (of language). a foot and a half. serm6cinor, I, to talk, discuss. sessilis, e, for sitting; spreading, sermunculus, i, M., talk, tattle. low. sero, sevi, sat-, 3, sow, plant, beget. sessio, 5nis, F., seat, sitting. sero, ui, sert-, 3, bind, weave. sessor, oris, M., sitter, dweller. s&rS, late, too late. sestertium, i, N., — I,000 sesterces, ser3tinus, a, um, late, backward. (about $40); decies sestettium, serpens, tis, F., a serpent. 1,000,000 ($40,000); 24 feet deep. serpentinus, a, um,_snaky. sestertius, i, M. (2~), a sesterce, serperastra, orum, N., splints. =4 cts. (see ~ 83). serpo, psi, pt-, 3, to creep, crawl. Sestos, i, F., a Thracian town on serpyllum, i, N., wild thyme. the Hellespont. serra, ae, F., a saw, saw-fish. set=sed, but. serrago, inis, F., sawdust. seta, ae, F., stiff hair, bristle. serratus, a, um, saw-shaped. setania, ae, F.; -urn, i, N., medlar serro, I, to saw in pieces. (a fruit). serta, as, F., garland. setiger, gera, um; -5sus, bristly. Sertorius, i, an officer of Marius, seu-sive, or, whether. who held Spain against Sulla severe, austerely. till B.C. 73. severitas, atis, F., gravity, sternsertum, i, N., garland, wreath. ness, austerity. serum, i, N., whey. severus, a, um, grave, serious, ausserus, a, um, late, too late. tere, stern, severe. serva, ae, F., female slave. sevir, viri, M., of a Board of six. servabilis, e, that can be saved. sevoco, i, call aside, withdraw. servans, tis, careful. sgvum-r=sbum, tallow. servitor, &ris, M.; -trix, lcis, F., Sex., the praenomen Sextus. observer, preserver. sex, six. servilis, e, slavish, servile. sexageni, we, a, sixty each. serviliter, slavishly. sexa~gsimus, a, um, sixtieth. 174 sexagies - simia. sexigies (-gesies), sixty times. sidereus, a, um; -5lis, e, of the sexdgintR, sixty. stars, starry, divine. sexcrnarius, a, um, of 6oo. sideror, I, to be sun-struck. sexcEni, as, a, 6oo each. sido, sidi, 3, sit, settle, sit fast. sexcenti, ae, a, 6oo, a vast number. Sidonius, a, um, of Sidon (Phoesexcenties, 6oo times. nicia or Carthage). sexdecim, sixteen. sidus, eris, N., star, group of stars, sexennis, e, of six years. sky, climate. sexennium, i, N., six years. siem=sim, may be. sexies, six times. Sig~us, a, urnm, of Sigeum (a prosextans, tis, M. (Q of as), farthing. montory near Troy). sextarius, i, N. (Q of congius), pint. sigilla, 5rum, N., small figures, seal. Sextilis, is, M., August. Sigillaria, 6rum, feast of images sextus, a, urnm, sixth; N., the sixth (in the Saturnalia). time. sigillatus, a, um, figured. sexus, Us, M., sex. signator, 6ris, N., witness to a will. si, if, whether; quod si, but if. signatus, a, um, sealed, guarded. sibi, [sui,] for one's self. signifer, era, um, image-bearing, sibilo, I, to hiss, whistle. starry; M., standard-bearer. sibilus, i, M.; pl., a, N., a hiss. significatio, 6nis, F., mark, token, sibilus, a, urnm, hissing, whistling. applause, sign, meaning. Sibylla, Me, F., sibyl, prophetess. significatus, us, M., sign, token. sic, so, thus, so much. significo, I, betoken, portend, mean. sica, a, F., dagger. signo, I, mark, designate, stamp, seal. Sicanus, a, um, Sicilian; Sicanian signum, i, N., mark-, sign, standard, (ancient Italian). statue, signal, image, constellation. sicarius, i, M., stabber, assassin. sil, silis, N., yellow ochre. siccanus (-eus), a, um, dry. Sila, as, F., a pitch-forest in the siccarius, a, urnm, for drying. south of Italy. sicce (sic), so, thus. silens, tis, still, silent. siccine, so? thus? silenter, silently. siccitas, atis, F., dryness, drought. silentiasus, a, urnm, perfectly still. sicco, I, to dry,-dry up. silentium, i, N., silence, quiet, repose. siccus, a, um, dry, thirsty, firm; N., Silenus, i, attendant of Bacchus. dry ground. sileo, ui, 2, to be still, silent. Sicelis, idis, F., Sicilian, pastoral. siler, eris, N., water-willow. Sichaeus, i, the husband of Dido. silesco, 3, to grow still. Sicilia, me, Sicily. silex, icis, D., flint, crag. sicilicula, as, F., small sickle. silicernium, i, N., funeral-feast. sicilicus, i, M., 1 of as, foot, &c. siliceus, a, um, flinty. Siciliensis, e, Sicilian. sillgineus, a, um, wheaten. sicilimenta, 5rum, N., aftermath. sillgo, inis, F., white winter wheat. sicilio, 4, cut with sickle. siliqua, ae, F., pod, husk. sicilis, is, F., sickle. silus, a, um, pug-nosed. sicubi, if anywhere. silva, as, F., a wood, forest, grove. Siculus, a, urnm, Sicilian; pl., an Silvanus, i, the god of Forests. ancient people of Italy. silvaticus, a, um, of the forest. sicunde, if from anywhere. silvester, tris, e, offorest or wood. sic-ut (uti), so as, just as, as if. silvicola, ae, c., dwelling in woods. Sicyon, 6nis, F., a town of N. silvosus, a, um, full of trees. Peloponnesus. simia, ae, F., ape. simila - smilax. 175 simila, as, F., fine flour. sinistra, as, F., the left hand. similis, e, like, similar. sinistrorsus, towards the left. similitaido, inis, F., likeness, simile. sino, sivi, sit-, 3, permit. similo==simulo, liken. Sinope, es, F., a town on the south simitu, together, at once. shore of the Black Sea. simius (-olus), i, M., ape. sinuamen, inis, N.; -*tio, 5nis, F., simo, I, flatten, press flat. turning, winding. Simois, entis, M., a river of Troy. Sinuessa, a, F., a Latin colony in simplex, icis, simple, plain, frank. Campania. simplicitas, atis, F., simplicity, art- sinum, i, N., bowl. lessness, frankness, honesty. sinuo, -i, to bend, swell, bulge. simpliciter, simply, directly. sinuosus, a, um, winding, bending. simplus, a, um, simple. sinus, us, 4, bending, curve, fold, simpulum, i, N., a small ladle. bosom, gulf. simul, at the same time; simul at- siparium, i, N., stage curtain. que or ac, as soon as. t sipho, onis, M., siphon, tube. simuldcrum, i, N., likeness, image. Sipontum, i, a port of Apulia. simulans, tis, imitation. Sipylus, i, M., a mountain of Lydia. simulanter (-ate), pretendedly. siqud, if by any way. simulatio, 5nis, F., feigning, pre- siquando, if ever. tence, deceit. siquidem, since. simulator, oris, M., deceiver. siquis, siqua (~ 22, iii.), if any. simulatque, as soon as. siremps (similis reipsa), very like. simulo, I, feign, pretend, copy. Sirenes, um, F., the Sirens, myth. simultas, atis, F., strife, quarrel. monsters, half-bird, half-maiden. simus (-ulus), a, um, flat-nosed. siris, sirit, sirint, [sino,] may let. sin, but if. Sirius, i, M., the dog-star. tsindpi, is, N., mustard. sirpus=scirpus, bulrush. sincere, uprightly, frankly. tsirus, i, M., corn-pit. sincritas, atis, F., soundness, in- sis, [sum,] may be; [si vis,] if thou tegrity, sincerity. wilt (~ 37, i.). sincerus, a, um, sound, genuine. sisara, as, F., heath, sweet broom. sinciput, itis, N., half-head, cheek sisto, stiti, stat-, 3, to set, place, (of pork), head. arrest, set fast, stay, endure. tsindon, 6nis, N., muslin. tsistrum, i, N., gong (?). sine, without. Sisyphus, i, myth. k. of Corinth. singilltim, one by one. t sitanius, a, um, this year's. singuldris, e, singular, unique. sitella, as, F., urn, for drawing lots. singularitas, dtis, F., singleness. Sithonius, a, um, Thracian. singulariter, singly, exceedingly. siticul6sus, a, um, thirsty,parched. singulrius, a, um, single. sitiens, tis, thirsty, parched, greedy. singultim (-gultim), one by one. sitio, 4, to thirst, thirst for. singuli, as, a, single, one to each. sitis, is, im, i, F., thirst, drought. singultio, 4, to hiccup, cluck. tsittacE, es, F., parrot. singulto, I, to gasp, hiccup. situla[, ae, F., bucket. singultus, us, M., sobbing, gasping. situs, [sino,] set, situated. Sinis, is, a robber of Corinth, slain situs, Ms, M., situation, position; by Theseus. dust, rust. sinister, tra, um, left, on the left, sive (seu), or if whether, or. awkward, unlucky; (in auspices, t smaragdus, i, c., emerald, jasper. sometimes), auspicious. t smilax, acis, F., bindweed. 176 smyrna - sonorus. t smyrna, A, F.,?hyrrh. solidus, a, um, dense, firm, solid, Smyrna, se, F., a city on the west- complete, genuine; N.,firm ground. ern coast of Asia Minor. solipiga, se, F., a venomous insect. soboles-=uboles, offspring. solitarius, a, um, lonely. sobrie, soberly, prudently. s5litas, ntis; -tUdo, inis, F., solisobrietas, atis, F., moderation. tude, wilderness, destitution. sobrinus, i, M.; -a, Ee, F., cousin. solitus, [soleo,] wonted. sobrius, a, um, sober, temperate, solium, i, N., seat, throne, dominion. prudent. s5livagus, a, um, roving alone. soccus (-ulus), i, M., sock, slipper. sollennis, e, stated, festive, solemn, socer, eri, M., father-in-law. customary; N., a sacred festival. socia, Ae, F., partner, companion. sollenniter, solemnly, formally. socialis, e, of companions or allies. sollers, tis, skilled, intelligent. socieinus, i, N., comrade. sollertia, Be, F., skill, expertness. societas, atis, F., companionship, sollicitatio, onis, F., instigation. partnership, alliance. sollicitE, anxiously. socio, I, to league, share, unite. sollicito, I, move, stir, excite. socius, i, M., companion, partner, sollicitUdo, inis, F., anxiety. ally, confederate. sollicitus, a, um, disturbed, anxious. socordia, ae, F., dulness, sloth. sI lo, I, to lay waste, make desolate. socors, dis, foolish, stupid, slothful, t solcecismus, i, M., fault (of negligent. grammar). Socrates, is, a philosopher of Solon, hnis, the legislator of Athens, B.C. 470-400. Athens, Archon, B.C. 594. socrus, us, F., mother-in-law. solor, I, to comfort, console. sodalicium, i, N., association, fel- solox, 6cis, harsh, coarse, bristly. lowship, club. solpiiga=solipuga, an insect. sodalis, is, M., comrade, companion. solstitialis, e Jf midsummer. sodalitas, ntis, F., fellowship, club. solstitium, i, N., solstice. s6des (si audes), an thou wilt. solum, i, N., ground, foundation. sol, solis, M., the sun, day, daylight. s5lum, only, merely. slamen, inis, N., comfort, solace. s6lus, a, urn, ius, alone, only, lonely. solanum, i, N., -nightshade. solUte, easily, carelessly. s0ldris, e, of the sun. solUtio, Onis, F., loosening, paysolarium, i, N., sundial, balcony. ment, dissolving, solution. soiatium, i, N., relief, consolation, solutus, [solvo], loose, light. comfort, solace. solvo, vi, fit-, 3, loosen, dissolve, s5lator, &ris, M., comforter. cast off (from shore), pay, explain, s5latus, a, um, sunburnt. dispel, release. soldjirii, &rum, M., retainers. somniculosus, a, um, drowsy. soldus —3olidus, firm. somnifer, era, um, soporific. solea, A, F., sole, sandal. somnio, I, to dream. solearius, i, M., sandal-maker. somnium, i, N., a dream. soleatus, a, um, wearing sandals. somnulentus, a, um, drowsy. solemnis, —sollennis, accustomed, somnus, i, M., sleep, night. solemn, established. sonans, tis, noisy, resounding. soleo, itas, 2, be wont. sonipes, pedis, loud-footed (steed). s5lers= —ollers, skilled. sonitus, Us, M., sound, noise. solidE, densely, closely, fully. sono, ui, it-, I, to sound, speak, boast. soliditas, ntis, F., firmness, solidity. sonor, oris, N., noise, din. solido, I, to fasten, makefirm. sonSrus, a, um, noisy, loud. sons - speculum. 177 sons, tis, guilty, hurtful.' sparsio, 6nis, F., sprinkling. sonticus, a, um, dangerous. sparsus, [spargo,] scattered. sonus, i, M., noise, sound. Sparta, as, F., a city of S. Greece. tsophistes, se, M., a sophist. Spartacus, i, leader of a revolt of Sophocles, is, an Attic tragedian, gladiators, defeated B.c. 71. B.C. 495-405- Spartanus (-iacus, -icus), a, urnm, t sophos (us), i, sage, shrewd. Spartan. sopio, 4, to soothe, lull, put to sleep. sparteus, a, um, of broom. sopor, oris, M., opium, opiate, stu- f Spartiates, ae, a Spartan. por, lethargy. spartum, i, M., Spanish broom. sop6rifer, era, um, sleep-bringing. sparus, i, M., a hunting-spear. sopSro, I, put to sleep. t spatha, ae, F., spatula (paddlesoporus, a, um, causing sleep. shape), a broad sword. Soracte, is, N., a mt. in Etruria. spatior, I, to walk about. t sracum, i, N., pannier. spatiosus, a, um, ample, spacious. sorbeo, ui, 2, suck in, swallow. spatium, i, N., space, open space, sorbillo, I, to sip. period, opportunity. sorbili, sippingly. specialis, e, particular, special. sorbitio, 5nis, F., draught, potion. specialiter, specifically. sorbum, i, N. service-berry. species, ei, F., view, appearance, sordeo, 2, to befoul, sordid, dirty. display, idea, vision, species. sordes, is, F., dirt, squalor, mourn- specimen, inis, N., token, model. ing, meanness, rabble. specio, spexi, 3, to look, view. sordesco, dui, 3, to grow dirty. speci6ss, showily. sordidatus, a, um, in shabby clothes. speciosus, a, um, handsome, showy. sordide, foully, meanly. spectabilis, e, visible, worth -seeing. sordido, I, pollute. spectaculum, i, N., a sight, public sordidus, a, urnm, foul, sordid, squa- show, theatre. lid, base. spectamen, inis, N., mask, scene. sorex, icis, N., shrew-mouse. spectat6, splendidly. soror, oris, F., sister. spectatio, 5nis, F., view, beholding. sorasius, a, um, of sisters. spectator, &ris, M., observer, specsors, tis, F., lot, chance, destiny, cap- tator, critic. ital (at interest); pl. prophecy. spectatus, a, urn, proved, esteemed. sorsum=seorsum, apart. spectio, Onis, F., observing (of aussortilegus, a, um, prophetic. pices). sortior, 4, cast lots, allot, distribute, specto, I, to behold, observe, test, obtain, select. drive at. sortitio, 5nis, F., allotment. spectrum, i, N., image, apparition. sortitS, by fate. specula, a, F., a look-out, eminence. sortitus, Us, M., allotment. specula, ae, F., [spes,] slight hope. sospes itis, saving, safe, fortunate. speculabundus, a, um, on the sospitalis, e, giving safety. watch. sospito, I, protect. speculdris, e, of a mirror; M., sheet Sp. the prenomen Spurius. of mica; N., pl. window-panes. t spldix, icis, c., a palm-branch speculator, oris, M., a scout, ex(with fruit); adj., chestnut-color. plorer, examiner. t spado, 6nis, M., eunuch. speculatorius, a, um, for scoutingspargo, si, sum, 3, strew, scatter, service. spread, extend. speculor, I, to spy, watch, examine. sparsim, scattered. speculum, i, N., mirror. 178' specus - stabularius. specus, us, M., cave, den. spondalium, i, N., sacrificial hymn. tspeleum, i, N., cavern. spondeo, spopondi, sponls-, 3, to tspelunca, ae, F., cavern, den. pledge, vow, betroth. Spercheos (-ius), i, a river of tspondylus, i, M., spine-joint. Thessaly. t spongia, Be, F., sponge, slag, chainspernax, acis, contemptuous. armor, pumice. sperno, sprevi, spret-, 3; -nor, I, sponsa, Ee, F., betrothed, bride. sever, despise, reject. sponsalis, e, of betrothal. spero, I, to hope, expect. sponsio, onis, F., pledge, security. spes, spei, F., hope, anticipation. sponsor, oris, M., surety, bondsman. sphaera, a, ball, globe, sphere. sponsum, i, N., a covenant. Sphinx, ngis, F., a myth. being, sponsus, [spondeo,] pledged, behalf-woman, half-lion. trothed. spica, ae, F., point, spike, tuft, dart. sponsus, us, M., betrothal. spiceus, a, um, of wheat-ears. spontalis, e; spontaneus, a, um, spico, I, put forth ears. lvoluntary. spicilegium, i, N., gleaning. sponte, ab. tis, gen. of one's own spiculum, i, N., point, stizng, dart. accord, voluntarily, frteely. spina, ae, F., thorn, spine. sporta, ee, F., a hanmper. spinetum, i, N., hedge of thorns. sportula (-tella), e, F., small basket. spinifer (ger), a, um, thorn-bearing. spretor, bris, M., scorner. spinsus, a, um, thorny, confused. spretus, [sperno,] despised. spinther, eris, N., bracelet. spuma, 6e, F., Jobam, scum. spinus, i, F., black-thorn. spumesco, 3, to fi-oth, surge. spira, ae, F., a coil, fold. spumeus, a, um, foamy, frothy. spirabilis, e, for breathing, vital. spumo, I, to faom, fjioth. spiraculum (-mentum), i; -men, spum6sus, a, um, fill of foam. inis, N., vent-hole, pore. spuo, spui, split-, 3, to spit. spiritalis (-ualis), e, of breath or spurce, vilely. spirit. spurcidicus, a, um, foul-mouthed. spiritus, us, M., breath, spirit, pride. spurcitia, ee, F., dirt, smut. spiro, I, breathe, blow, live, a.spire. spurco, 1, to beJbul. spissamentum, i, N., stopper. spurcus, a, um,Jfilthy, unclean, base. spisse, densely, slowly. spurius, a, um, illeyitimate. spisso, I, to thicken. spfito, I, to spit, spit out. spissus, a, um, dense, close, com- spuitum, i, N., [spuo,] spit. pact, slow. squaleo, ui, 2, to be stiff, rough, tsplen, splenis, M., milt, spleen. squalid, or in mourning-garments. splendeo, 2, to be bright, shine, gleam. squalidus, a, urn, rough, stiff foul. splendesco, dui, 3, grow bright. squalor, 6ris, N., foulness, squalor. splendide, brilliantly. squama, Me, F., a scale. splendidus, a, um, bright, brilliant, squameus (-osus), a, urn, scaly. sumptuous, illustrious, noble. squarrosus, a, um, scabby. splendor, oris, N., lustre, splendor. squilla=scilla, sea-onion. t splenicus, a, um; splenetic. -st, for est, is. t spodos, i, F.; -ium, N., slag, dross. stabilimentum, i, N., support. spoliatio, onis, F., pillage, plunder. stabilio, 4, to make firm. spoliator, 6ris, M., plunderer. stabilis, e, firm, stable. spolio, I, to strimp, spoil, plunder. stabilitas, atis, F., steadiness. spolium, i, N., the spoil, plunder. stabularius, a, um, of a stoppingsponda, ae, F., couch, bedstead. place or stable. stabulor - stolide. 179 stabulor, I, to abide, find shelter. sternilmentum (-tamentum), i, Btabulum, i, N., a standing-place, N., a sneeze. abode, stall. sternuo, ui, 3, sneeze, sputter. tstacta, as (-6, es), F., myrrh-oi2. sterquilinium, i, N., dungpit. stadium, i, N., stadium (125 paces sterto, ui, 3, snore. =6o6 ft.), race-course. Stheneleius, a, um, of Sthenelus, stagno, I, to stagnate, lie under son of Perseus. water, be overflowed. J stibium, i, N., antimony. stagn6sus, a, um, fuill of pools. t stigma, atis, N., brand, scar. stagnum, i, N., pool, pond, marsh. Stilbon, onis, M., the planet Merstamen, inis, N., warp, thread. cury. stanneus, a, um, of tin. stilla, as, F., a drop (of gum). stannum, i, N., tin; an alloy of stilldtim, drop by drop. silver and lead. stillicidium, i, N., [cado,] dripping. statarius, a, um, firm, standing. stillo, I, to drip, trickle, distil. statera, as, F., steel-yard, balance. stilus, i, M., stake, point, style for staticulum, i, N., small image. writing, style in writing. statim, immediately, as soon as. stimmi=stibium, antimony. statio, onis, F., standing, abode, stimulo, I, to prick, goad, rouse. post, anchorage. stimulus, i, M., a goad, spur, stroke. stativus, a, um, stationary; of a stinguo, 3, to quench. post or station. stipatio, onis, F., throng, retinue. Stator, 6ris, sustainer (a title of stipator, &ris, M., attendant. Jupiter). stipendidrius, a, um, tributary. statua, ae, F., statue, image. stipendior, I, serve for pay. statunrius, a, um, of statues. stipendium, i, N., tax, tribute, pay, statUmen, inis, N., prop, stay, rib military service, diuty. (of ship). stipes, itis, M., stock, post, tree. statuo, ui, it, 3, to set, establish, stipo, I, crowd, throng, press, attend. resolve, believe, hold sure. stips, stipis, F., gift, alms. statura, s, F., height, stature. stipula, Ea, F, stalk, stem, stubble. status [sisto,] set, placed. stipuldtio, 5nis, F.; -tus, us, M., status, us, M., position, posture, stat- a stipulation, bargain. ure, condition. stipulor, I, to bargain, stipulate. tstega, as, F., deck. stiria, ae, F., icicle. tstela, as, a column. stiricidium, i, N., [cado,] snow-fall. stella, ae, F., star. [starry. stirpitus, by the roots. stellatus, a, um; stelliger, era, um, stirps (-pes, -pis), pis, F., a stock, stellio, 5nis, M., a newt, lizard. stem, sprout, race, source. stellionatus, us, M., trickery. stiva, as, F., plough-handle. stello, I, glitter (or cover) with stars. stlata, as, F., a kind of ship. t stemma, atis, N., wreath, pedigree. stlisl —s, lawsuit. t stephanos, i, M. (wreath), a plant. sto, steti, stat-, I, to stanl, standl stercoro, I, to apply manure. fast, remain, cost (w. abl. of price); stercus, 6ris, N., dung, filth, manure. stat, it is a fixed purpose. sterilesco, 3, to grow barren. Sticus, a, um, Stoic (austere). sterilis, e, sterile, barren. stola, as, F., a long robe, woman's sterilitas, atis, F., barrenness. garment. sternax, acis throwing his rider. stolidE, stupidly. sterno, stravi, strat-, 3, spread, stolidus, a, um, dull, stupid. strew, lay smooth, cover, cast down. stolo, 5nis, M., shoot, sucker. 180 stomachor - styrax. stomachor, I, to be vexed, quarrel. Strophades, um, islands S. W. stomachbsus, a, um, irritable. of Greece. stomachus, i, M., stomach; taste, t strophium, i, N., band, belt, wreath. dislike. t strophus, i, M., colic. storax=styrax, a gum. structE, orderly. storea, Ae, F., mat of rope or straw. structilis, e, of building. tstrabo, 6nis, M., squinting. structor, oris, M., builder. strages, is, F., an overthrow, mas- structura, ae, F., construction, buildsacre. ing; pl., engineering works. strigulus, a, um, for covering or structus, [struo,] ordered, comspreading; N., rug, mattress. posed. strrimen, inis; mentum, i, N., rug, strues, is (-ix, icis), F., a heap, pile. straw, litter. struma, ae, F., tumor. strdmineus, a, um, of straw. struo, xi, ct-, 3, to pile, build, arstrangulo, I, to strangle, choke. range, contrive. tstrategema, atis, N., generalship. struppus, i, M., band, thong. tstrategus, i M., a general. tstruitheus, a, um, of sparrows. t stratibticus, a, um, military. tstruthio, nlis; strUthiocamrlus, strdtor, &ris, M., groom. i, M., ostrich. stratbra, Ae, F., pavement. Strymon, 6nis, a river of Thrace. stratus, [sterno,] strown; N., coy- studeo, ui, 2, to be eager or zealous erlet, couch, horse-cloth. for, to study. strena, as, F., sign, omen, gift. studibse, earnestly. strgnug, vigorously. studibsus, a, um, zealous, studious, strenuus, a, um, prompt, energetic, attached, devoted. vigorous. studium, i, N., zeal, desire, study. strepito, I, to rustle, make a noise. stultg, foolishly. strepitus, Us, M., a clashing, rustle, stultitia, ae, F., folly. noise. stultus, a, um, foolish, silly. strepo, ui, 3, to make a noise, re- stUpa=stuppa, tow. sound, murmur, roar. stupe-facio, 3,; P., -fio, stupify. stria, a;, F., furrow, fluting. stupendus, a, urnm, amazing. stricte (-tim), closely, briefly. stupeo, ui, 2, to be amazed, gaze strictivus, a, um, plucked. with wonder. strictuira, se, F., contraction. stUpeus, a, um, of tow. strictus, [stringo,] close, brief, strict. stupidus, a, um, confounded, stustrideo (-do, 3), di, 2, to hiss, creak, pid, amazed. buzz, whiz, whistle. stupor, &ris, M., numbness, astonstridor, &ris, M., a hissing, buzzing. ishment, amazement. stridulus, a, um, whizzing. t stuppa, a, F., tow. striga, A, F., swath of grass. stuppeus, a, um, of tow, hempen. striga, Ae, F., hag, witch. stupro, I, defile, debauch. strigilis, is, F., a flesh-scraper. stuprum, i, N., dishonor, debauchery. strigmentum, i, N., scrapings. sturnus, i, M., starling. strigo, I, stop, give way. Stygius, a, um, of the Styx. strig5sus, a, um, lank, meagre. stylus=stilus, style. stringo, nxi, ict-, 3, draw, press, Stymphalicus, a, um, of Stymgraze, strip, prune, constrain. phalus, a district in Arcadia, strio, I, to groove, furrow. haunted by birds of prey. strix, igis, F., screech-owl; channel. t stypticus, a, um, astringent. t stropha, a, F., strophe, trick. t styrax, acis, F., a fragrant resin. Styx - subseus. 181 Styx, gis, F., the Styx (gloom), a subjaceo, ui, 2, lie under or near. river of Hades. subjectS, submissively. suaddla, a, F., persuasion. subjectio, onis, F., putting under, sundeo, si, sum, 2, advise, urge, substituting, forging, subjoining. plead, advocate, recommend. subjecto, I, toss up from below. suadus, a, um, persuasive. subjectus, a, um, subject, near. suamet, [suus,] one's very own. subjicio, j ci, ject-, 3, bring under, suarius, a, um, of swine. throw up, substitute, subdue, add. suasio, onis, F., persuasion. subjugo, I, bring under the yoke, suasor, oris, M., persuader, advo- subdue. cate, counsellor. subjungo, nxi, nct-, 3, [jugum,] suasOrius, a, um, persuasive. to yoke, annex, subdue. suasus, us, M., persuasion. sublabor, psus, 3, to sink, glide. suave, sweetly. sublatE, loftily. suavior, I, to kiss. sublatio, 5nis, F., uplifting. sudvis, e, sweet, pleasant. sublatus, [tollo,] elated. sudvitas, dtis; -tildo, inis, F., sublego, legi, lect-, 3, gather, sweetness, pleasantness. snatch stealthily. suaviter, sweetly. sublestus, a, um, slight, trifling. suavium, i, N., lips, kiss. sublevo, I, uplift, lighten, relieve. sub (~ 42, iii.), under, at the foot of, sublica, ae, F., stake, pile. during, towards, just after. sublicius, a, um, built on piles. [sub-, under or in low degree (-ish). subligo, I, to bind, fasten beneath. subactio, 5nis, F., working-up pre- sublime, loftily. paring, discipline. sublimis, e, lofty, exalted, on high. subactus, [subigo,] subdued. sublimitas, dtis, F., loftiness. subausculto, I, listen secretly. sublimiter, loftily. subblandior, 4, to fondle. sublimo, I, to elevate. [subc=succ-. sublino, levi, lit-, 3, besmear, cheat. subditivus, a, um, [-do,] spurious. sublficeo, 2, to glimmer. subdo, didi, dit-, 3, to put under, subluo, 3, to wash beneath. subdue, yield, substitute, forge. sublustris, e, glimmering. subdolus, a, um, crafty, sly. subluvies, em, e, F., dirt. subdUico, xi, ct-, 3, withdraw, uplift, [subm-=summ-. haul up, furl, secrete, calculate. sub-nascor, 3, grow after. subductio, lhis, F., hauling a- subnectQ, xum, 3, bind beneath. ground. subnixus, a, um, supported, leansubeo, ii, it-, 4, advance, go under, ing on, defended by. approach, undergo, submit to. subo, I, to be full, in heat. sfiber, eris, N., cork-tree. suboleo, 2, to smell, scent. [subf-=suff-; subg-=sugg-. suboles, is, F., sprout, offspring. subices, supports. subolesco, 3, to grow up. subigito, I (agito), intens. of suborno, I, adorn, incite secretly. subigo, 9gi, act-, 3, bring under, [subp-=supp-; subr —-surr-. subdue, constrain, rub down. subscribo, psi, pt-, 3, write below, subinde, directly after, from time subscribe, note down, agree to. to time. subscriptio, 6nis, F., subscription, subitArius, a, um, prepared in noting down, signature. haste. subscriptor, 6ris, M., signer, apsubitS, suddenly. prover. subitus, [subeo], sudden, hasty. subscus, fidis, F., dove-tail, tenon. 182 subsecivus -succumbo. subsecivus, a, um, the remaining, subtus, underneath. over and above, leisure. subuicula, e, F., a shirt. sub-seco, I, to clip away. sUibula, se, F., [suo,] an awl. subsellium, i, N., a low bench, seat, subulcus, i, N., [sus,] swineherd. tribunal. Subjira, ae, F., a street in Rome. subsequor, ciltus, 3, follow close. suburbanus, a, urn, near the city; subservio, I, to be subject. N., a suburban estate. subses3a, We, F., ambuscade. suburgeo, 2, drive close. subsessor, 6ris, M., waylayer. subfiro, ust-, 3, to singe, scorch.. subsidiarius, a, um, of the reserve. subvectio, 0nis, F., conveyance. subsidium, i, N., reserves, help. subvecto, I, intens. of subsido, sedi, sess-, 3, sink, settle, subveho, xi, ct-, 3, carry, convey, abide, lie in wait. bring (up stream). subsignanus, a, um, serving near subvenio, vdni, vent-, 4, come to the standard. aid, relieve, coime to hand. subsigno, I, subscribe, register. subverto, ti, sum, 3, to overthrow, subsilio, ui (ii), 4, spring upward. destroy, subvert. subsisto, stiti, 3, take a stand, halt, subvexus, a, um, sloping upward. remain, withstand. subvolo, I, fly upward. subs5l1nus, a, um, eastward. subvolvo, 3, to roll up or along. subsortior, 4, to choose a substitute. succavus, a, um, hollow below. substantia, se, F., substance. succedaneus, a, umrn, succeeding. sub-sterno, 3, strew beneath, bestrew. succdo, cessi, cess-, 3, go below, substillus, a, um, dribbling. mount, enter, advance, prosper. sub-stituo, [statuo,] 3, to put next, succendo, di, sum, 3, to set on fire. suggest, substitute. succenseo, sui, sum, 2, to be angry. substo, I, to be near, stay firm. succenturio, at-, I, receive as resubstramen, inis, N., litter. cruit. sub-stringo, 3, bind close, check. suc-cerno, 3, shake, sift. substrictus, a, um, close. successio, 5nis, F., sequence, sucsubstructio, 5nis, F., foundation, cess. groundwork. successor, 5ris, M., follower, sucsub-struo, 3, build beneath. cessor, inheritor. subsulto, I, to jump, spring. successus, us, M., advance, success. sub-sum, to be near, or among. succidia, a, F. flitch of bacon. subtemen, inis, N., yarn, woof. succido, [cado,] 3, fall under, sink. subter (~ 56, i. 3), beneath, close. succido, [caedo,] 3, cut down or subter-daco, 3, withdraw secretly. away. subter-fugio, 3, fly by stealth. sUccidus, a, um, sappy, juicy. sub-terlabor, 3, glide beneath. succiduus, a, um, sinking. subtero, trivi, trit-, 3, wear away. succincte (-tim), briefly. subterrdneus, a, um, underground. succinctus, [cingo,] girt, ready. subtertius, a, um, less by a third. suc-cingo,. 3, to gird, equip. subtexo, xui, xt-, 3, weave below, succino, 3, accompany in song. spread, subjoin, annex. succinum=-sicinum, amber. subtilis, e, slender, fine, delicate, succisivus (subsecivus), a, um, simple, plain. remaining. subtilitas, dtis, F., fineness, keen- succlamo, i, shout (in reply). ness, plainness. succollo, I, to shoulder. subtiliter, finely, minutely. succresco, I, grow up. subtraho, xi, ct-, 3, withdraw. suc-cumbo, 3, to lie, sink, yield. succurro - supellex. 183 suc-curro, 3, run under or to help; suffuisus, bashful. - occur to one's mind. suggero, gessi, gest-, 3, carry succus=siicus, sap, juice. under, raise, furnish, suggest. SUCCUSSO, I, to jerkT jolt. suggestum, i, N., a height, platform. succutio, cussi, cuss-, 3, to toss up. suggredior, gressus, 3, approach. siicidus, a, um, juicy, jifesh. suggrunda, ae, F., eaves. sucinum, i, N., amber. sigillo, I, to bruise, insult. suico, onis, N., sucker (usurer). suigo, xi, ct-, 3, to suck, exhaust. sucosus, a, um, juicy. sui, sibi, se (sese), one's self. suctus, [sugo,l exhausted. suillus, a, um, of swine. sucula, ae, F., [sUS,] windlass. sulcetor, oris, M., ploughman. sucUS, i, M., juwice, sap, vigor. sulco, I, to cut, furrow, plough. sildarium, i, N., handkerchief. sulcus, i, M., furrow, trench, wake. sfidatorius, a, um, for sweating. sulfur, uris, N., brimstone, sulphur. sudes (is), is, F., stake, pile, peak. sulfureus, a, um, like sulphur. sildo, I, to sweat, toil, exude. Sulla, L. Cornelius, the Roman sildor, oris, N., sweat, moisture, toil. Dictator, B.C. I38-78.. sildus, a, um, dry, bright, clear. Sulmo, onis, M., a Pelignian town. suesco, suevi, suet-, 3, get wonted. sultis=si vultis, if you will. Suessa, ae, F., a town of Latium. sum, esse, fui (~~ 29, 45, 3), to be suffarcinatus, a, um, stuffed. (w. dat.), belong. suffectio, onis, F., addin/, supply. slimen, inis, N., breast, udder. suffectus, [sufficio,] supplied. summa, ae F., the chief point, sum, suffero, sustuli, sublat-, put under, whole main boldy (of army). offer, sustain, endure. summas, atis, of high place. suffertus, [fercio,] stuffed. summatim, on the surfice, gently. sufies, etis, N., the Carthaginian summe, in the highest degree. chief magistrate. summergo, si, sum, 3, plunge, subsufficio, feici, fect-, 3, put under, merge, sink. imbue, supply, suffice. summerus, a, um, rather clear. suffigo, xi, xum, 3, fasten, affix. sumministro, I, aid, supply. suffio, 4, fumigate. summisse (-im), gently, calmly. suffitio, onis, F., fumiq/ation. summissus, a, um, low, gentle, mean. sufflamen, usis, N., clog, drag. summitto, missi, miss-, 3, send sufflatus, a, um, bloated. forth, rear, let dowcn, send secretly. suffiltus, us, M., breath. summopere, to tIte utmost. sufflo, I, breathe or blowforth. summoveo, movi, mort-, 2, send suffoco, I, suffocate. or clear away, withdraw, uvithhold. suffodio, fodi, foss-, 3, pierce, stab, summus, a, urn, uttermost, utmost, undermine. top of, higqhest, chief, last. suffragatio, 5nis, F., voting. suiro, sumpsi, sumpt-, 3, take, suffragator, oris, M., supporter. claim, spend, assume; sumere suffragium, i, N., a vote, judgment, pcenam, to inflict punishment. riqht of voting. sumptuarius, a, um, of expenses. suffrago, inis, F,, ham, postern. sumptuosus, a, um, costly, lavish. suffragor, I, support by voting. sumptus, is, N., expense, cost. suffugio, fugi, 3, take refuge. suo, sui, silt-, 3, to sew, stitch. suffugium, i, N., shelter. suomet, suopte, one's own. suffulcio, fulsi, fult-, 4, to prop. suovetaurilia, sacrifice of swine, suffundo, fuidi, fus-, 3, pour below, sheep and bull. overspread, sutfuse. ~ supellex, lectilis, F., furniture. 184 super - surrado. super (~ 56,I, 2), above, concerning, supinus, a, um, fallen backward, besides, during. outspread, heedless, haughty. [super-, over and above, or upon. suppar, paris, nearly equal. superabilis, e, conquerable. supparasitor,oI, to fawn, flatter. superb~, haughtily. supparum, i, N., a woman's linen superbia, ea, F., pride, haughtiness. garment, topsail. superbio, 4, to be haughty, splendid. suppedito, I, [pes,] to abound, superbus, a, um, haughty, arrogant, have in abundance, fiurnish. proud, superb, magnificent. suppetiee, drum, F., aid, succor. supercilium, i, N., brow, ridge. suppetior, I, to aid, succor. summit, arrogance, sternness. suppeto, lvi (ii), it-, 3, be at hand superemineo, 2, overtop, excel. or equal, to agree, correspond. superficies, ei, F., surface, struc- suppilo, I, filch, purloin. ture, what is aboveground. suppingo, pact-, 3, fisten beneath. superfio, to be remaining. supplanto, I, trip up the heels, superfluo, xi, 3, overflow, abound. overthrow. superfluus, a, um, overflowing. supplementum, i, N., filling-in, superfundo, 3, pour over, extend. supply, recruiting. supergredior, gressus, 3, overstep. supplementurn, i, N.,.filling up. superi, 6rum, the upper divinities. suppleo, Evi, et-, to fill up, supply. superimpleo, 2, fill to overflowing. supplex, icis, kneeling, suppliant. superinjicio, 3, throw on or over. supplicatio 6nis, F., public prayer superior, us, higher, upper, former, or thanksgiving. older, superior. suppliciter, suppliantly, humbly. super-jacio, 3, throw upon, overtop. supplicium, i, N., prayer, supplicasupernas, natis, of the upper tion; also punishment, torture (the country, northern. criminal kneeling for the blow). supernE, upward. supplico, I, kneel, implore, worship. supernus, a, um, on high, celestial. suppldo, si, 3, stamp, applaud. supero, I, surmount, surpass, sur- supplbsio, onis, F., stamping. vive, abound, subdue, go past. sup-pono, 3, put beneath, substitute, super-pono, 3, place on or over. forge, counterfeit, subjoin. supesedeo, sedi, sess-, 2, sit upon supporto, I, carry, convey. surpass, desist, omit. suppositicius, a, um, substituted. superstes, stitis, c., a bystander,. suppositio, 5nis, F., substituting. survivor. suppressio, 5nis, F., keeping back superstitio, 6nis, F., superstition, or down, embezzlement. object of dread or scruple. supprimo, pressi, press-, 3, press superstitiosus, a, um, superstitious, down, sink, check, detain, suppress. prophetic, scrupulous. supprSmus, i, M., under-butler. supersto, I, stand on or over. suppuiro, I, to gather matter, [puc]. super-sum, remain, abound, sur- supputo, I, to prune, turn. vive, be present, assist. supra, above, before, beyond, besides. superus, a, um (~ 17, iii.), upper, suprEmus=summus, highest. higher; pl., the celestials. sura, ee, F., calf of the leg. supervacaneus (-vacuus), a, um, surculaceus (-osus), a, urn, woody. superfluous, needless. surculus, is, M., sprout, shoot, twig. super-venio, 4, come upon or over, surdg, dimly, indistinctly.,follow, surpass, attack. surdus, a, um, deaf, dull, mute. supinE, negligently. surgo, surrexi, ct-, 3, to rise, lift. supino, I, to lie backward. surrado, si, sum, 3, scrape. surremigo - taberna. 185 surrrmigo, I, to row beneath. sUitilis, e, sewed, fastened. Surrentum, i, N., Sorrento (near sitor, &ris, cobbler. [bler. Naples). siitrius (-trinus), a, um, of a cobsur-repo, 3, creep softly, steal upon. siitiira, ee, F., a seam. surrepticius, a, um, stolen. suus, a, um, one's own, favorable; surreptus, [ripio,] snatched away. pl. M., one's friends or soldiers; surrideo, si, 2, to smile. N., one's property. surrigo —surgo, rise. Sybaris, is, F., a Greek town in surripio, pui, rept-, 3, snatch, steal. S. E. Italy, noted for luxury. surrogo, I, substitute. t sycaminus, i, F., mulberry. sur-ruo, 3, to undermine, demolish. syc,, F., gum-resin. sursum, upward, on high. f sycophanta, ~e, M., informer, surus, i, N., branch, stake. slanderer, cheat, flatterer. sis, suis, c., hog, sow. Sylla=Sulla. Sisa, orum, N., capital of Persia. tsyllaba, ae, F., syllable. susceptor, 6ris, M., contractor, re- sylva==silva, forest. ceiver. t symbola, ae, F., share, scot. suscipio, cEpi, cept-, 3, take up, symbolus (um), i, M., mark, token. sustain, acknowledge, undertake. t symphonia, ae, F., harmony. suscito, I, lift, cast up, rouse, restore. symphoniacus, a, um, for singing. suspecto, I, to look up at, watch. Symplgadgs, um, F., cliffs in suspectus, a, um, suspicious, dan- the Euxine, which dashed gerous. against one another (myth). suspectus, us, M., looking-upward. f symposium, i, N., banquet. suspendium, i, N., hanging. t syngrapha, Be, F.; us, i, M., note, suspendo, di, sum, 3, hang, sus- bond, contract. pend, support, depend, check, stop. Synnada, 6rum, a town of Phrysuspicax, acis, suspicious. gia, famous for marble. suspicio, pexi, ct-, 3, look up to, Syphax, acis, king of Numidia, admire, suspect, distrust. ally of Carthage, died B.c. 20I. suspicio, Snis, F., distrust, suspicion. Syraciise, drgm, F., a city of Sisuspiciosus, a, um, distrustful, sus- cily, taken by Marcellus, B.C. 212. picious, causing distrust. Syria, Me, F., the country E. of the suspicor, I, mistrust, suspect, think. Mediterranean. suspiratio, 5nis, F.; -atus (-itus), Syrinx, gis, F., a nymph, beloved us, M.; -ium, i, N., sigh, deep by Pan, changed to a reed. breathing. t syrma, se, F., a trailing robe. suspiro, I, to sigh, sigh for. syrtis, is (idos), F., quicksand; susque deque, up and down. Syrtes, two great shoals on the sustentatio, 6nis, F., delay, sus- North coast of Africa. pense, forbearance, maintenance. sustento, I, sustain, support, maintain, endure, delay. T. sustineo, ui, tent-, hold up, sustain, restrain, maintain, endure. T, the proenomen Titus. sustollo, 3, lift, raise. tabanus, i, M., gadcfly. sustuli, [tollo, or suffero,] raised. tabella, e, F., tablet, letter, ballot, sUsum==sursum, upward. picture, votive tablet. susurro, I, to whisper, murmur. tabellarius, a, umn, of tablets. susurrus, i, N., a whisper, murmur. tabeo, 2, melt, waste, decay. siitela, se, F., [suo,] artifice. taberna, me, F., shop, booth, inn. 186 tabernaculum - Tarracina. tabernAculum, i, N., tent, pavilion. tamarix, icis, F., tamarisk. taberndrius, a, um, of shops or tamdiu, so long... (quamdiu, as). booths; pl., shopkeepers. tamen, yet, still, nevertheless. tabes, is, F., decay, pestilence. tametsi (tamenetsi), although. tdbesco, bui, 3, consume, dissolve. tammodo, but just now. tdbidus, a, um, decaying, corrupt. tamquam, as if; as it were. tabificus, a, um, dissolving, corrod- Tanais, is, M.,, the river Don. ing, infectious. Tanaquil, ills, wife of Tarquin. tabula, ee, F., board, plank, tablet, tandem, at length, now then. panel, picture. tango, tetigi, tact-, 3, touch, reach, tabularis, e, of boards or tablets. hit, affect, cheat, mention. tabularius, a, um, of records; M., tanquam-=tamquam, as if. registrar; F., record-office; N., Tantalus, i, myth. k. of Phrygia, archives. punished in Tartarus with tabulatio, 5nis, F., flooring. eternal hunger and thirst. tabulatus, a, um, boarded,floored; tanti (gen.), at such a price. N., floor, layer. tantillus, a, um, so little. tabulinum, i, N., balcony, terrace, a tantisper, for so long. shelf for records. tantS, by so much (w. compar.). tabum, i, N., corruption, pestilence. tant6pere, so much, so greatly. taceo, cui, cit-, 2, to be silent, still, tantulus, a, um, ever so little. noiseless. tantum, so much, so far, only. tacitd (to), silently. tantummodo, only. taciturnitas, Atis, F., silence. tantundem, just so much. taciturnus, a, um, inclined to silence tantus, a, um, so great, so much, tacitus, a, um, silent, secret, mute. so many. tactio, onis, F., touch. tantus-dem, a, um, just -so great. tactus, [tango,] touched. tapete, is, N. (acc. -ta, pl., -tas, M.), tactus, Us, M., handling, touch. carpet, rug, tapestry. teeda, we, F., pitch-pine, torch; mar- tarandus, i, M., reindeer (?) riage-torch, wedding. tarde, slowly. teedet, uit (taesum est), it wearies. tardipes, pedis, slow-foot. tedium, i, N., weariness, disgust. tarditas, dtis, F., slowness, dulness. Teenarus (os), i, c.; (-on, N.), the tardities, 6i; -tfido, inis, F., slowsouthern point of Greece. ness. Tenarius, a, um, Spartan. tardiusculus, a, um, rather slow. tcenia, ae, F., fillet, hair-band. tardo, I, to delay, prevent, linger. tmesum est, [tedet,] it wearies. tardus, a, um, slow, sluggish, lingertwter tgter, offensive. ing, dull, deliberate. tagax, &cis, light-fingered. Tarentinus, a, um, of Tarentum tAlaris, e, of the ankle; N. pl., (Taranto), in S. E. Italy. winged sandals. tarmes, itis, M., woodworni. talarius, a, um, of dice. Tarpdia, ce, the maiden who betalea, We, F., rod, bar, cutting. trayed the citadel to the Sabines. talentum, i, N., talent (1 cwt, or Tarpeius mons, the steep north sum of a little over sIOOO). front of the Capitoline. tdlio, hnis, F., punishment in kind. Tarquinius, i, the 5th and 7th k. talis, e, such, of such sort. of Rome, B.C. 618-578, 534-509 talpa, e, F., mole. (from Tarquinii, in Etruria). talus, i, M., ankle, ankle-bone, die. Tarracina, ae, F., a coast-town tam, so; tam... quam, as (well) as. half-way bet. Rome and Naples. Tarraconensis - temporatim. 187 Tarraconensis, e, of Tarragona, in tegumen, inis; -mentum, i, N., Spain. cover. Tartarus (os), i, M.; -a, orum, N., Tdius, a, um, of Teos (Anacreon). the place of eternal torture, tela, ae, F., web, warp, loom. hell; adj., Tartareus or -inus. Telamo (-on). 5nis, father of Ajax. Tartessus, i F., a port of Spain. Teleboae, rum, a robber people tarum, i, N., aloe-wood. of Acarnania. Tatius, i, a Sabine king, reigning Telegonus, i, son of Ulysses and jointly with Romulus. Circe, slayer of his father. and taura, Ae, F., a barren cow. founder of Tusculum. taureus, a, um, of bulls or oxen. Tlemachus, i, son of Ulysses Tauri, 6rum, a people of Thrace. and Penelope. tauriformis, e, bull-shaped.. T6lephus, i, son of Hercules and Taurii lidi, games in honor of Auge; king of Mysia. the infernal deities. tellus, uris, F., the earth. Taurini, 5rum, people of N. W. Telmessus, i, F., a town of Caria. Italy (Turin). telum, i, N., spear, javelin, weapon. taurinus, a, um, of bulls, or oxen. temerarius, a, um, accidental, rash. Taurois, entis, a fortress of Mas- temere, by chance, rashly, hastily. silia. temeritas, dtis, F., chance, rashness. Tauromenium, i, N., a town of temero, I, to profane, pollute. eastern Sicily. Temesa (Tempsa), a, a town of taurus, i, M., bull, ox, bullock. S. Italy, noted for copper mines. taxa, e, F., laurel. t9mrtum, i, N., intoxicating drink. taxdtio, ohis, F., reckoning. temrno, 3, scorn, despise. taxeus, a, um, of yews. tEmo, 6nis, M., beam, pole, waygon. taxim=tetigerim, [tango,] touch. TempS, pl., N., a valley of Thessaly. taxim, gently, by degrees. temperamentum, i, N., measure, taxo, I, touch sharply, charge a- moderation, temperament. gainst, appraise. temperans, tis, moderate. taxus, i F., yew. temperanter, with moderation. Tdf getus, i, M.; -a, orum, N., a temperantia, ae, F., moderation. mountain-ridge in Laconia. temperate, temperately. te (tu), thee. temperitio, onis, F., tempering. ttechna, Ae, F., craft, trick. temperatus, a, um, arranged, pretecte, covertly. pared, moderate. tectorius, a, um, for covering; N., temperi, [tempus,l at tlheJt time. thatch, plaster. temperies, &i, F., tempering, temper. tectum, i, N., roof, dwelling, shelter. tempero, I, to temper, qualify, tectus, [tego,] sheltered. soften, regulate, govern, forbear. tecum (tu), with thee. tempestas, atis, F., time, season, ted=tE, thee. weather, tempest. tdda=teeda, torch. tempestivE, seasonably. Tegea, ae, F., a town in Arcadia. tempestivitas, dtis, F., timeliness. Tegegus (-aeus), a, um, Arcadian. tempestivus, a, um,fJt, ripe, timely. teges, etis, F., covering, mat. templum, i, N., open circuit, sanctegillum, i, N., hood. tuary, temple. tegimen (tegmen), inis, N., cover. tempora, um, N., temples, head. tego, xi, ct-, 3, to cover, hide, shelter. tempordlis, e; -drius, a, um, for a tegula, ea, F., tile. time, temporary. tegulum, i, N., roof. temporqtim, at times or seasons. 188 tempori - tersus. tempori, in season. ter, three times. tempto=tento, try. tercentum, three hundred. tempus, oris, N., time, season, occa- terdecies, thirteen times. sion, circumstance. terebinthus, i, F., turpentine-tree. temulentia; Me, F., intoxication. terebra, es, F., auger (for boring). temulentus, a, um, drunk. terebro, I, to bore, pierce. tenacitas, atis, F., stubbornness. teredo, inis, F., borer. tenaciter, stubbornly. teres, etis, [tero,] worn smooth, tenax, acis, grasping/, firm, tena- rounded, polished. cious, stubborn, stingy. Tereus, i, myth. king of Thrace. tendo, tetendi, tent- (tens-), 3, tergeminus, a, um, three-fold. stretch, extend, spread out, go, tergeo, 2; -go, si, 3, to wipe, cleanse. tend, endeavor, encamp. Tergeste, is, N., a port of Istria, tenebres, arum, F., darkness, night, Trieste. gloom, blindness, death. tergilla, e, F., pork-rind. tenebricus (-cosus), a, um, gloomy, terginum, i, N., raw hide. dark, obscure. tergiversatio,o nis, F., refusal. tenebrosus, a, um, dark, gloomy. tergiversor, I, turn the back, shufTenedos (us), i, F., an I. near Troy. fie, evade. tenellus, a, um, tender, delicate. tergo= —tergeo, wipe. teneo, ui, tent-, 2, hold, keep, attain, tergum, i; -us, 6ris, N., back, body,comprehend, restrain, endure. hide; dare terga, to flee. tener, era, um, soft, tender. termrs, itis, M., olive-bough. tenerasco (-esco), 3, to grow soft. terminalis, e, of boundaries. teneritas, atis, F., softness. ~ terminatio, 6nis, F., fixing bounds. tenor, oris, M., career, course. termino, I, to bound, limit, define. tensa, ze, F., a car (for the images terminus, i, M., boundary, limit. of the gods). ternideni, me, a, thirteen each. tensio, onis, F., stretching out. ternus, a, um, by threes, threefold; tensus, [tendo,] stretched, tiqht. pl. three each, three. tentabundus, tryin