1 ♦ * .1 1 1 ■'' 16 ' J- PAT. p. ST [XP: 1 IH TMEIIMEOf CHPIST, t-~-- — - ■ X' ^J, _J-V.- • ■■•■'Hi'' ■ i' ■ -P*< ! i ' \ \\ . 33|. K ?: ■1 1 - S .1 1,1 .1 ' • ^ tiai^ r,TVl(-iJLI*! < <*!■ , U .. 1 1 \t ^ '1 1 «: 1 i 0 X 1 ?! t: . jU. ni'-i. 1. r I TESTAMENT NYONLA MPONGWE, N EW YORK : AMERICAN BIBLE SOCIETY, 1N8TITUTKI) IN TIIE YKAK MDCCCXVI. 1893. ANA MI NKONDO YI YANGO YINLO, NLI NTANGO Yf WONJO YA YO. Vwavi. IlionjS. 1 MATIU 28 41 MARK • . .16 66 LUK .24 109 JAN 21 141 IJANJA 28 182 (JORE MONGI ROMA 10 199 GORE MONGF KORINTH 1 16 216 GORE MONGI KORINTH II 13 228 GORE MONGI GALATIA . 6 234 GORE MON(;i EFIHUW ' . 6 240 GORE MONGI FILIPAI 4 245 GORE MONGI KOLOSI ♦ 249 I. GORE MONGI THESALONIKA .5 25.3 II. GORE MON(JI THESALONIKA 3 2.55 I. TIMOTHE (; 260 II. TIMOTHE '4 264 TITUS [ 3 266 FILEMON [ ' \ 267 IHEBRU ! ! 13 280 jp:ms ' ' 5 28.5 I. PITER ' " 5 290 II. PITER . ' " ^ iim I. JAN ■ ' 1^98 II. JAN " " 1 299 III, JAN ' ' , 800 J UD ' * , 302 ITUMINLIA ff _ NTYANGO MBIA YI M A T I U . 2^ Ezangti z' irerfe si Jisu Krais, y' Onwa wi David, y' Oiiwa wi Abra- 2 ham. Abraham ayanli Izak ; fil' ayanli Izak ayanle Jakob ; nf' ayauli Jakob ayanle Juda nl' 3 awarer' iy^. NT ayanli Juda nli Tamar y' ofiwant' w^ ayanle Fa- ri^z nli Zara; ill' ayanli Faifcz aya- nle Esrom ; al' ayauli Esrom aya- 4 nle Aram. Nl' ayanli Aram aya- nle Aminadab ; nl' ayanl' Amiiia- dab ayanle Nason ; nl' ayanli Na- 5 son ayanle Salmon. Nl' ayauli Salmon nli Kahab y' ftnvvant' wfe ayanle Boaz ; nl' ayauli BOaz nli liuth y' onwant' wb aj'anlo Obfcd; C) nl' ayanli Ob^d ayanle Jesi. Nl' ayanli Jesi ayauli David y' b<^a; nli David y' Aga ayauli nla yfe ft vegagi onwanto wi Uria ayiiule 7 SolOmon. Nl' ayanli SolOmon ayanle llftbAam ; nl' ayanli 116- bOam ayaiile Abia ; ul' ayanli 8 Abia ayanle Awa. NT ayanli Asa ayanle Josefat ; nl' ayanli Josefat ayanle JAram ; nl' ayanli Jftram ayanle Ozias. Nl' ayanli Ozias ayanle JtMluini ; nl' ayauli JAtliam ayanle Akaz ; nl' ayauli Akaz 10 ayanle Ht'zekia. NT ayauli lle- zekia ayanle iSIanasa ; nl' ayanli Mauasa ayanle Anion ; ul' ayanli 11 Anion ayanle Jftsia. Nl' ayanli Josia ayanle Jekonia nl' awarer* iyh, gw' arftrizA waO agenda g<*> 12 Babilon. Nl' avila gw' itftrizft saft agc'uda go IJabiloii, ayauli JMto- nia ayanle SalatlM ; nl' ayauli 13 Salatiel ayanle /orftbabM.' Nl' ayauli ZOrobabM ayanle A bind ; nl' ayanli Abiud ayanle Eliakim ; ul' ayanli Eliakim ayanle Azor. 14 Nl' ayanli Azor ayanle Zadok ; nl' ayattli Zadok ayanli A&im ; nl' ayanli Akim ayanle Eliud. 15 Nl' ayanli Eliud ayanle Eleazar; 111' ayanli Eleazar aj'anle Matan ; nl' ayanle Matan ayanle Jakob. 16 Nl' ayanle Jakob ayanle J6sbf y' 6ul6iTie wi Mari y' ayanli Jisu, 0 fwelio inlfc Krais. 17 Yeulo ampOiTia m6du avila gftre Abraham avia gore DwyjW ui' arweril' igoiTii nl' anipom' iWlai ; 111' avila gftre David avia g{v' ♦tti- riz6 sa5 agbnda gft Babilan m' arwenl' igoiTii nl' ampoiTi' a»lfti ; 111' aviia gw' itftrizfi sao iigbiula gC> Babilon avia gftre Krai'^, m' arwenli igoiTii nl' anipr>in' i^lai. 18 Nli njauli y' ayftnlift Jisu'Krais - y' avegagi yeulo iiilb, gw' aluo ngi yi! atoiTiift nle Jfys^f, waft latanlaga rft, ayonlio iulb, atwe- nli ul' inyeiTie nl' Inliur Ivia. 19 Nli Jftsbf y' ftulftiTie wb x*l vegagi ftm' oinbia, e j/vire jenlizb utyouli gft bwi, udo avcli tftuibb ntyftria. 20 Ndft gw' avikiliagb isaon yiulo, vftnla enjM ya Here y' awftwuuli gftre yb gft uyiliiilft awulia 'nib, JOsM, ftnwa wi David, aria gft bouge Mari y' ftfiwant' wo; koude eza zi re yb puudiga pa z' avili 21 gftr' Inliul' Ivia. Ayb kfc e be janl' ftfiwo-ulftiTie, ko '\vb bM' in' iuy(! iulb, .lisu ; koude i\yh be sp- ngiulemougi yc- avila gw' ibesaft. 22 Isaftn yinio yftdu y' arwenl' inl^ igauiba uy' agauibift nle llcib v' 1 1. 23. MATIU. 23 6vogjsi ga Iwanle rfeti, inlfe ; VO- nla, izyali nyi be pundig' iiiyeme ayaul' ofiwo ulome, ko wao hhV iu' inyfe inlt", EmauuH, uyo bfe- Dgunlo pa, nyi re, 'nltJ, Anyambife 24 nl' azwt?. Nl' anlongwi Josef avi- la gvv' autyovinlo alenda ga n.t' azorabio y& nli enjfel ya Rerfe ; nl' 25 avvongife on want' wfe. Ndo e mife .. du, kao ayfe janla p' oiiwo nlome: • 'nV avfetife iu' inyfe, inle, Jisu. g Gw' aj^anlio Jisu go B&thlefem yi Judia gw' intyugu si H&rod y' oga, vonla, avienl' anlaga w' imia . go Jerusafelm, avila go tongwa nli 2 nkqnabe, awulia iul&. Are ula gwi, o re janlo p' oga w' Iju? • Koude azw' ayenl' og&gfenli wfe go tongwa nli ukombe, abia 'zwfe g6 3 savinlfe. Nli Hbrod y' oga, gw' , ayogio yh igamba, azyokolio, nli 4 Jerusalem yodu nla yfe. Nl' ala- tiziS iminis' impolo sOdu nl' irh- r>disi y' anlaga, avambia wao mb5- 5 ra yi r.e Krais go janl6. Nl' awu- • linli wa5 yh inle. Go Bfethlefem yi Judia, konde re ttindO pa nl' 6 dvogisi, inlfc: Awh kfe Bfethlefem go ntye yi Juda, <> zy' ivend' inya- ngo gw'.ampenda mi Juda, ko- nde be bia avila gore 'wfe Avaugi- nli, 0 be penjavenje niongi yam' 7 Israel. Vovo Herod aweli anlaga mh w' imia ntyoria, avambia waO mbiambie egombe z' awiV 8 wuul' ogbg&nli. Nl' aroiTiife waO) go Bfethlebm awulia, 'nlfe. Gfe- ndaganli ko butanli mbiambie g' ftfiwanja w' oiiwanla; nla gO be dfenga 'nlwii yh, ko boganli mib ntyango, ko mib kbnda kh aza- 9 vinU;. Wao pAganliA p' f»ga w' ag^ndagi ; nla vOnla ogtgenli av' ayenlift waft gO tongwa nli uko- mbe, w' agbudi gO bOsyf) yaA kaft a9ienli wf) agiimanla gw' igftnlO . nyi mbOra y' avcgag' ftnwanla. 10 Nla gw' ayenii waO ^>g^g^nli, w' 2 11 ayenii mbia mpOld. Nl' ayingi- nli wao go nago, ayenl' oiiwanla nli Mari yi ngi yfe; nl" av6swi wao go ntye, azavinlfe. Nl' anlu- ngunli wao gar' iyao, avfc ya yi mpagaga, inl^>, syikaj'atenlatenla 12 nli ya j'i ukaugo. Nla gw' awu- linliowao nl' Anyamblfe go nyi- linlo, inlfe, w' awinya du gore Hferod, agfendi wao go ntye yao 13 nli mponlo nyfenle. Wao kfe- ndaga pa, vdula, enjM ya Rerfe y' ayenlanli gore Jos^f go uyilinlo, awulia 'nle, Nlongwa ko bong' 6nwanla nli ngi yfe awanga go Ejipt, ko dwanla gogo kao mi abulinlio : konde H&rod e be but' 14 oiiwanla go joul&. Nl' anlongw^, awong' oiiwanla nli ngi yh ogwe- 15 ra, alubwa agenda go Ejipt. Nl' alwanlife gogo kwanga gw' ijuwa si Hferod ; ko twa ri>ti igamba ny' agambio nle Rerfe v' Avogisi, inl^: Avila go Ejipt aweli niib ftfiwanl' 16 iyam'. Vovo, gw' ayenii Hferod inle avbdio nl' anlaga w' imia, avendi polo ; nl' arOinife, ayOnliz' aw' anloine waodu w' avegagi go Bfethlefem nla gO ntyeyOdu vingft- vingo go yo, avila gftr' awaula w' impum' imbanli agenda gor' a- wang6, ga nt' avegag' egOmbe z' 17 avambib anlaga, w' imia. Vovo, arwenli rbti osaon w' agambift nli 18 Jbreniiay' ovogisi, inlb: GO Rama ayoganlift inyoi, idenla nl' edingO ev610; RatyM ndenlag' awanl' iyh; e jtvire sindi' ftrbiTia kb, konde wi zyele. 19 Nd() gw' ayuwi Hbrod, cnjM ya lierh y' awAwiinli gftre Jftsbf gO 20 Ejipt gf> nyilinlf>, awulia 'u\h, Nlongwa, ko bong' Afiwanlft nli ngi yh, agbiula g<"> ntye yi Israel : konde mougi w' awutag' eiTSbnlo 21 z' Oiiwanla wi re juwa pa. Nl' aalongwb, awong' Anwanla nli ngi yh, avia gO ntye yi IsraM. MATIU. 4. 6. 22 NdO gw' ayogio yfe inlfe Arkfelos e panginla go Judia gw' inyanga nya rer' iyh Hferod, arienli go kfenda gOgo; nla gw awulinliA yt 'nl' Anyambife go nyilinlo, agfendi 23 gO wogO yi Galile. Nl' avienJife alwanla go nkala yi fwelid inlb Nazarfcth, inlfe igamba ny' aga- mbio ul' ivogisi ga Iwanle rfeti, inlfe, E be fwelift, iiilfe, Oii\vo-Na- zarfeth. g Gw' intyugu mfesonlo avienli Jan yi Baptist, nkambinlaga gw' itove 2 si Judia awulia inlfe, Galwanli, koude iulongo nya Rere ny' a- 3 twenii piferfc. Konde winlo nle ye 6 gambio nl' Esaia y' ovogisi, inlfe, InyOi ny' ftma ntongaga gw' itove inlfc, Gekizanii mpoulo ya, Rerfe; vangaul' iinpoulo sfe gore. 4 Nli Jan ayh avegagi nl' ingoi sfc paugA i)a ul' imia y' inyama, nl' otuniba w' ebanda g' on' iwfe; nl' iny' isfe s' avegag' isakampazyo 5 nl' ftnlfembe w' iga. Vovo agbuda- gi gCtre yb Jerusal&m nli Judia yAdu, nli ntyeyOdu Jordan vingo- 6 viugft; 111' avaptaiz6 wa«^ nle yb gA Jordan ln^rnag' ibe sa6. 7 NdO gw' ayenliii awenge w' Ifa- risi nl' Isadusi wi bia gw' iba- , ptaiz' is?!, awulinli wao iu\b, Awa w' inipenli, 0 re 'nlw6 kelima pa g(*> fang' egunlu zi bia niande? 8 Yanlanli sambO ilAnda yi ni«'pa 9 nl' ikalwa s' f»r^lna : ko avikili- anli gO bulianl' hbih' iyanli iul^, Azw' are nli Al>rabani, ayfc rer' iyazyO : konde mi bulinlia 'nlwt' inl^, Anyanibifi are ngulu yi no- ngunli awanlagftre Al)rabain avi- 10 la gw' ad(*) niinlo. Nla vanganle v^nlo erfcini zi re dinibinlo pa g' orainba w' erere : erer' iedu sambftzi rezi ])a janl' ilAnd' inibia 11 zi beg<*> awalo g' AgDnli. Mie, mi baptaizu 'nlwe r^ti nl' anling(\ gw' ikalwa s' Orbifia; ndO ayfc 0 songa mib, are nli ngulu viaganlo nla mife, 6 re mi azye nl' inyanga nyi twanl' intyozyo sfe satanga. Ayb be baptaiza 'nlwfe nl' Inlinl' 12 Ivia nl' 6g6uli. O re nl' ev&p' izfeg' ogo wfe. E be jombunii ilond' iyfe pupu, agenja yo g6 nago; ndo wulu yd be pezy6 ndfe nl' ogonli wi re w' anlimize. 13 Vovo avienli Jisu avila g6 Galilef gO Jordan gAre Jan, gO baptaIzS 14 nle yb. Ndo Jan alegife, awulia 'n\b, Mi are nl' isyolo nyi baptaizo nle 'wfe, nl' &\\b 6 bia gOre mib? 1-5 Awinlizi Jisu awulinlife- inlfe, Yivira egombe zinlo: konde re kw6kwfe g6re 'zwb go mfealiz' orfeti wOdu. Vovo ayiviri^ jb. IG Nli Jisu, ayfe baptaizft pa aralwi pele avila gw' anlingd : nla rOnla, 6r6wa w' anlungunlO gOre yfe, nl' ayenlic! Inlinla ny' Anyambife nyi surainla egolanli g' ibembeava- 17 taiTiinlfe. Nla v6nla, injdi avila g' ArOwanyi bulia 'nl^, Winlo ul' onwaul' iyam' 0 tondA mife; 6 re mi jenle mbia gCtre yb. • ' • Vovo agbudiziA Jisu nl' Inlinla gw' itOve gO syoriO nli Satan. 2 Nl' ayb penga p' esy<>uge agOiTii m' imanda aulai nl' agOmi m' igwfcra aulai, avila vovo ayogiO 3 ujaula. Nl' avienl' Azyorisi awu- linlife 'nlti, Ja awf; Oilwa w' Anya- mbii^, zOmbia 'nl^, adO niinlo mi 4 ga galwe mp^mba. Ndft awinlizi awulia 'nl^, re tfeiidA pa inl^, Aranga uli mpbmba dadi^ l)e dwaul' Oina, ndf> ul' igamb' iedu uyi kogwa avila g' Agwanla w' 5 AIlyanll)i^. Vovo awoiigiA yb nle Satan agi'iida gA nkala y' Aruuda ; 111' ahWi?) yb gw' igAnlA nyi iiagA 0 y' Auyambib; nl' awulillli^ yft in\b, Ja awb Ofiwa w' Auyambib, vAHyu"!' wo gO ntye ; konde re tbudo pa In 15, E be 8«'>mbia ienjfel Bi) g' ftOwanj' Iwo, niagMi' 3 4. 6. MATIU. ago maft wi be twanlo, 5 vende 7 duk' 6g61o gw' ido. Jisu awuli- nlife inl&. Re tfendo pa kfe 'nlfe, 8 Alembe Iler& Anyambifeyo. Avo bongio yb nle Satan agfeuda g5 noQiba udondwi rapolo; nl' aru- minlife yfe anlongo mi ntye tnodu 9 nl' ivenda nya mo. NT awuliulif> yj> inl&, Ya yinlo yodu, m' be po yo, ja w' apOswa go ntyeazavinla 10 mi^. Vovo awulinlid yfe nli Jisu iulfe, Lubwa vfcnlo Satau ; konde re tbndo pa iulfe, Zavinle Rel■^ Anyambi& yo, ko jaiijinlfe dadit. 11 Vovo arigio yb nle Satan, ula voula, ienj?;l s' avienii, ayanjinl&. 12 Nla gw' ayogio Jisu inlfe Jan afe- » -lio go ntyogo, alubwi agenda go 13 Galile. Nl' alubwfe go Nazar^th, •avia, alwaula go Kapfernavnii yi re g' ozamba w' eliva, 14 ntyo Zabulon nli Nfeftali, inlfe . igamba ny' aganibio nl' Esaia y' 15 ovogisi ko twa rhti, in\h: ntye yi Zabulon nli ntye yi Nfeftali gCt • nkova y' eliva, ntye mori yi Jo- 16«rdan, Galile y' anlongo. Anlaga w' avegagi tu go nipiri w' ayenli ozange orapolo, ula gOre wao w' avegagi tu go nibora nla gw' iviri ny' ijuwa, Azange w' ayenji. 17. A Vila gw' egombe m^ Jisu ava- kili go kambiula nla go bulia 'nl^, Galwanli, konde inlongo ny' ArfV 16 wa w' atwenli pi^r^. Nla gw' aganganlagi^ g' ozaniba w' eliva zi Galile, ayenli awa^er^ avanli, Simon 6 weliagft inl^ Pit^^, nli * Andru y' ftilworer' iy^, wi pung' elAva gw' eliva ; konde w' avegag' 19 iyoiilisi yi vfcrt^. Nl' awlllinli^ wao, jn^^, Zoiigauli nli^, ganilu- m' be paiiga 'nl^v^ igAtisi y' anla- 20 ga. Nl' arigi wao lAv' iytxCt pc\e, 21 azAijgf'. Ayh pinganla pa avila vovo, ayenli nwarer^ a\v<^nh> ava- nli, Jems y' unwa Wi ZM)^(le nli •Ian y' Onworer' iy^, wi re gw' 4 elende nli Zfebfede ya Rer' iya6, azongage lov' iya5. Nl' awelife 22 wa6. Nl' arigi wa6 elende pele 23 nli rer' iyaO kfe, az6ngfe. Nl' agauganlagi Jisu go Galile yodu, nlfcnjaga gw' inago saO si syonlo, agambiule ntyango mbia y' inlo- ngo, ayinga k' iukanli sOdu nl' 24 ind&liuli sodu gOr' anlaga. Nl' ayagayag' elufni zfe go Siria yo- du ; nl' avagi wao gOre yfe wao du w' avegagi nl' ijftgo, nla wao w' avegagi koto pa nl' anlongo w' iukanli nl' inkazya, nli nio- ngi w' avegagi nl' anlinl' ambe, nli ranlia, nl' awogo; nl' arolizfe 25 wao. Nl' azongift y^ nl' anlag' awenge avila gO Galile nli Deka- polis nli Jerusal&m nli Judia nli ntj'e mori yi Jordan. ^ Gw' ayenlif! inkondo s' anlaga, avandi go nomba ; nla gw' ahva- nlife tu inlbngi yfc y' avieuli 2 gore yfe. Nl' aulungunlib Ogwa- 3 nl' iwb anliinja wao in\b: Oza- % viulo gor' iyunge y' orbma, koude inlongo ny' ftrOwa inyao. 4 Ozavinlo gore wao wi jenl' ekbva, * 5 konde wi be sindio ir&iTia. Oza- vinlo gore wnO wi re nkbngo, 6 konde wi be jige ntye. Ozavinlo g5re waft wi jenl' ftgore njania ♦ nl' esyove, konde wi be jftra. 7 Ozaviulo gOre waO wi pftgiula 8 konde wi be poginlft. Ozaviulft gftre waft wi re nl' irbma yi nk^r^, konde wi be jenl' Anya- 9 rabib. Ozavinlft gore waft wi pang' afribujb, konde wi be fwe- 10 lift iulb, awa w' Anyauil)ib. Oza- vinlft gftre waft wi kombizft g' ftnwanja w' ftgftre, konde inlongo 11 ny' ftrftwa inyaft. Ozaviulft gftre 'nlwb gft be towft 'nlwb,' ago- mbizft avbrinlft igainb' iedu ive 12 g' ftflwanj' iwam'. Yenlanli nibia nl' igev' ivftlft, konde ip' isanli si re sipftlft g' ftrftwa ; koude yeulo • MATIU. 5. 35. apombizagi wao ivogisi y' alAugi nla 'nlwfe. 13 Anlvvfe nl' ezanga zi ntye; ndo ja ezanga z' asyambwa, zi be pa- ngo ouligi nl' ezande? zi zye nl' isyolo nyenlb kao go falo gw' 14 igala ayaio ill' anlaga. Anlw^ nl' ozange wi ntye; nkala doviO pa gw' igoulo nyi noinba y' ayo- 15 lie nimbanle. Anlaga kfe w' aulwug' 6j(> azOliza wo gw' egara, n(l6 wi fela wO g' Ailwanga w' 6j6, ko wO baininla gore wao dii 16 wi re go nago. Yenlo ozange wanli wi ga vambe gw' azy6 m' anlaga, ko waO jenl' ijanj' isanli sibia. azuminlie Rer' iyanli yi re g' orowa. 17 Aranganl' iiilo nii avienli gA t6mb' ampangu ge ivogisi ; mi bia gft toniba, ndo go dwanliza. 18 Konde giligili nii bulinlia 'nlwt! inlo, Ka6 orowa iili ntye y' apiagaiila, oreiido omori ge idodo iiTiori ny' aviaganle avila gw' ainpanga, Kao ya yodii y' 19 adendo. Aye sambo 6 be j<'')nl' oinori gw' i .ombia sinlo ijaugr)- nie, auU-nj' anlaga yenlo, e be fwelio iule onwango rnfc gw' inlongo ny' orAwa; ndo aye 6 be (leiida anlenja hA, aye be fweliO inle oinijolo gw' inlongo ny' 20 orowa. Konde nil bulinlia 'nlw^, in\h, kao ogore wanli w' apia- gaul' ogore w' ireudisi nl' Ifarisi, anlw' ayinginle du gw' inlongo ny' orowa. 21 Anlw' are jogo pa, inle, awuli- nlio anlag' al^tiga, inle, Ayonia; nl' aye o jonia are go jekt-HA. 22 Ndo mi i)nliniia 'nlwe, iiile, om' edu <*) l)endinr AiTworer' iye are go jeltMiA; nl' aye o bulinli' ofiworer' iyf', inl^, Awe nkende, are go hozIzA g' f>vag' 6mi)ol("t; nl' aye A bulla, 'ni^, Aw' edosyu, arc? gO ktsnda gw' elrtngo z' ogiinli. 23 Sambo ja w' abag' idavi' so go mbOra yi ntyago ayftnginlia vovo inl?! oiiworer' iyo are nla 'wfe nii 24 ndaga, rig' idavi' so vovo swaswo nii mb6ra yi nt^agft ko kendaga; longe mfcpanla nl' oiiworer' iyo, 25 ko vanga bia av' idavi' so. Zunge mfepanla nl' olovalOvi wo go pare 'we nla y& gO mponlo; olovalovi e vende po gor' ftybkfcli, ko Oyfekfcli po gOr' omo pengiula, ko 20 'wh felo go ntyogO. Ri?ti, mi bulinlio, inlfe, 6 be kogwa vovo KaA vv' ape vinte nuuula. 27 Anlw' are jogo pa iulfe awu- lif), iulfe, Anlanla nla winganli. 28 Ndf) mi bulinlia 'nlwb, inlfe, 6m' edu 6 p6nl' ^nwantc) go to- nginli!, are nanla pa nla yfe 29 g' orem' iwh. Nla ja intyo nyo inlOmie ny' akwezo, rftdunla ny6, ko fala nyft avila g6re 'wfe: konde re mbia gAre 'wfe, inl?;, eiTiori gf) v' iyo z' ajiera, nl' araug' inl' Aku' wo wAdu w' afalf) gw' 30 elAngft z' Agiinli. Nla ja ogo wo f)nl5mit! w' akwezo, renia m»o nkwt, ko fala avila gore 'w5; konde re mbia gAre '.\v^ ^nl^ emori ^ gft v' iyo z' apera, nl' arang' inl' Aku' wo wAdu w'afalo gw'elougo 31 z' 6g6nli. Awulift k(>, inl^, Aye C> tAmb' r>nwant' we, e ga v^ eza- JP2 ngo z' itombA. Nd("> mi bulinlia 'nhvt"^, inli', 6m' edu 6 t6mb' oilwa- nt' we, kao go ntinlay' 6velanlA, e pange g6 nanla nla winginli; ul' ajje f> j6mb' 6n\vant6 6 re t6mb6 pa, e nanla nla winganli.' 33 Anlw' are jogo pa k^, 'nl^, awulinliA anlag' aI6nga, inlb, Arang' Oraugo w' in6ka, nd6 34 zuliz' irang6 yo gAre Here. Nd6 mi bulinlia 'nlwe, iiile, Aranganli du 6ra»ig6 ; aranga nl' 6r6wa, konde wA nl' eka z' Anya^nl)i^. 3") Aranga nil ntye, konde yA nl' iyarinlA ny' agAlA mJ-; aranga iili 5 5. 35. MATIU. Jerusalem, koDde yo nle nkala 36 y' 6g' ompolo. Arsing' 6rango nl' ewonjo zo, konde 0 zye ngulu yi pang' orwi oinori pupu ge vio- 37 vio. Ndo nkambinli yanli yi ga Iwaule, inlfe, In, in, Nyaw&, nya- w^; nl' eza zi piaganl' agamba xninlo zi pila gw' ibe. 38' Anlw' are jogo pa, iulfe, awulio, • inlfe, Intyo gw' iutyo, nl' ino gw' 39 iuo. Ndo mi buliulio, iul^, Anhva nl' omo mbe; ndO ayfe 6 be bolo gw' iwugu nyo inl6fni&, gegunli& 40 ifriori kfe. Nl' ayfe o bele sozizo awongiulo ngoi yo, vfe kfe or6- 41 gAsamb' iwo. Nl' ayfe 5be pango i2 k^nda nla yh nanda mori, gfenda nla yh mbanli. Gore yfe 6 bambio, va; nl' ayh 6 bele sungo gore 'w(>, agegwa avila gore yh. 43 Anlw' are jogo pa inlfe awulio, inlb, Rond' oganganlo wo, ko 44 numb' olovalov' iwo. Ndo mi bulinlia 'nlw?', \n\h, Rondanl' ilovalov' iyanli, ko kambinlanli J»' ofiwauj' iwao wi kombiza 45 'nlwb; "ko 'nlwe dwanl' awaula wa rer' iyanli yi re g' Orowa : konde e tonguulie nkombe yb gor' ave nl' avia, anlogize ningo 4G gor' agOre nl' arfego. Konde ja 'nlw' atonda waft wi tonda 'nlw&, ipande si re nla 'nlwo? Ipubli- kan kt'si jjadend' egolanli mbmo? 47 Nla. ja 'nlw' asavinl' awarer' iya- ' nli dadi(>, anlwb dend' ande via- ganlA nl' aiTiorib? Anlongo kt- nii 4H pa dend' egolanli iiibinft? Lwa- nlanli sambi) jnepa pa, ga ut' are Rer' iyanli yi re g' ftrOwa m^- Q Gelimanli koalendanl' onibi' wa- nli gw' azyft m' anlaga go jenlft nle waTi; azya nlonlo, anlw' azye nl' ipa gftre Jler' iyanli yi re g' 2 ftrftwa. >Sanil)ft gft dcnori ko y^ p^(iie mori. Anlw' ayolie janjiul' Anya- 2") mbie nli mamon ta. Yenlo bu- linlia mic 'nlw^, inlt-, Alwanlanli nl' afiandl g' rtuwanja wi iTieulo yanli, inle, ande zi l)e nyC> 'nlw& ge ande zi lie jongo 'nlw("^, ge g' onwanja w' ikuw' iyanli, inl^, ande zi be bf)ro 'nlwe. Em^nlo zi zye viaganiO nl' inya, nl' Okuwa 2G viaganIO nli ya yi boro? VOnlanli inyonli s' igOnlo, h\\b si b^nla du, si tenia ke, ge kcnja gw' iuagO; nli Rer' iyanli y' OrOwa e nyeza s5. Anlw' azye viaganlo nla so ? 27 Nla mande gore 'nlwfe ko jolie kund' onwozoma gw' elavinli zfe 28 nl' ailandi? Nla g' oiiwanja wi j'a yi boro, anlw^ dwanl' ailaudi sfe? Vikilianl' alanga m' Orove nte p6ina mo ; mi janja du ge pfenl' 29 igoli ; ndo mi buliulia 'ulw&, inl&, Vanganle Solomon, gw' ivend' iny^ nyodu, e pegaga bora pa g' 30 imori go mo. Vondo Anyambife e bori' aiuanli m' Orove, mi re nlfenlo, mfenl& ko m6 piko gw' inlu, nk&mbo yenlo, ko poro 31 'nlw&, anlwey' ibekel' ijango? Sa- mbo alwanlanli nl' aiiandi, inl&, ande zi be nyO 'zw&? ge, aude zi be jongo 'zwe? ge, aude zi be 32 borO 'zwb ? Konde ya yinlo ^odu yi buto nl' anlongo ; konde Rer' iyanli y' orowa avOro, inlfe, anlw' are nl' isyolo nli ya yinlo y 111' ilAiid' iyaft. Anlaga wi dule diikatonda avila gw' arfende, 17 ge ifig avila gw' inibara? Yeulo k^ eier' iedu evia zi janl' iloiid' imbia; ndft erer' evezi janl' ildnd' 18 inibe. Erer' evia z' ayolie janl' ilftiid' imbe, ge erer' eve ilond' I'J inibia. Erei' iedu zi re zi j«nl' ilA- 11(1' iinl)ia, zi begA aviingd g' rtgo- 20 nli. Ka'nibo anlwi- be mia waO nl' 21 ilAnd' iyaA. Arang' Om' edu A bulialia mib, inlc;, Hera, Kera, e 8 be jingiula gw' inlongo ny' orOwa; udo ay^ 0 dende utondi- nli ya Rer' iyam' yi re g' oiowa. 22 Awenge wi be bulinlia mib gA utyugu mfe inl^ Rera, Rera, azwfe pa poga nl' in' inyo, aromb' anll- nl' ambe nl' in' inyo, ula nl' in' inyo azwfe iia deud' isaOn yi ma- 23 m6 imienge? Gambfenlfe m' be bulinlia wao, inlt>. Mi pa mia 'nlwfe nli fuori, lubwanli gore mife anlwfe yi jauj' ibe. 24 Om' edu sambo 6 jogo agamb' imam' minlo ayanja niA, m' be kolanlfe g' oma w' okeli o nlogi 25 nag' wfe gw' ido. Nl' anlogi ui- ngo, nl' avov' intouda, nl' avfc- vinl' ompunga, awole nag6 me, ndo yi tugwa du, konde y' ave- 26 gagi doviO) pa gw' idO. Nl' oni' edu 5 jogo agamb' imam' minlo ko ayanja mo, e be kolanlA g' oma w' otemu o nlogi nag' wfe go 27ntyenge; nl' anlogi ningo, nl' avov' intonda, nl' avfevinl' Ompu- nga, awOle nagO m&; uJ' arugwi yO; nl' itugwa sa yO s' avegagi sipolo. 28 Nl' arwenl' inl«>, gw' arabnlizi Jisu agamba minlo, anlaga w' 29 amam' in&uj' is^,• konde aulbiiji waO g' omo re nl' iuyanga, nl' arauga g' ir^ndisi yao. g Nla gw' azuminlifc avila go nOmba, aulag' awenge w' azo- 2 ngi^. Nla vAnla avienii gore y^ omo j'ogiA egolanli, al^mbinl^, awulia, 'nl^, Rera, jogo w' ajivira, 3 awt ko tOliza mi^. Nl' alaviiiii Jisu ogo, avat^, awulia, 'nl^, Mi jivira, Iwaiila pupu. Nl' ayingio 4 egolanli z^ jiele. Nl' awuliulio yf- nle Jisu, illl^, Vonla, awulinli' 6ni' edu, 11(16 g^Iulaga ko ^umi- nlie minis^ 6kuw' wo, av' idavia s' az6mbi6 nle M(^s^s g6 mieza wa6. 5 Gw' ayinginlifc g6 Kapbruaum MATIU, 8. 32. avienli ofisfe gftre y&, agwenlfe \ 6 ukolo awulia, iulfe, Rera, nyOngo 19 yam' are go nag6 bu, juwa p' i awogo, e jenle njuke mpolo k&. 7 Nl' awuliiilio yfe uli Jisu, inlfe. ! 20 8 M' be bia arOlizfc. Awinlizi ofisb awulia, 'nit?, Rera, mi azye ul' 1 inyauga uyi jingiulo udo go nag' : wain', ndO wuli' igamba dadie, gambenlii nyOngo yam' e be tola. 21 9 Konde mife mi pauginlo, mi pa- 1 ngini' isozyfe ke mife mfe ; rai bu- ' linii' 6ma wiulo, inlfe, Gbodaga, 22 ko y& kenda; nl' Ofnori, iul&, Yo- ; go, ko yfe bia; nli nyftngo yam', j iulfe, Lenda ziiilo, ko yt- deuda 23 10 zo. Nla gw' ayogio Jisu, amami; 24 nl' awulinlife mongi w' az5ngit>, inlfe, RMi mi bulinlia 'nlwt, iulb, i ra' pa jenl' ibekelia onlongo wi- 25 11 nlo gr> Israel. Mi bulinlia 'nlwM ke, inle, aweuge wi be bia avila gO toirgwa nli nkombe nl' avila go 26 kwa yo, alwanla tu nli Abraham nli Izak nli Jakob gw' inlongo 12 ny' orowa: ndo awanla w' inlo- [ ngo wi be falo go mpiri yadova- 27 dova: gogo be dwanl' ediiigo nli 13 uk^g^i•fe y' ano. NT awuli Jisu awuliulifc ofise, m\b, Gbndaga, ga Iwanle gore 'wfc ut' are 'wb beke- 28 lia pa. Nl' aroli ny0ng6yfe igwJira wbiud. 14 Nla gw' ayinginli Jisu gt'^ uago yi Pit^r ayenli ngwe y' onwanto 15 wi Pit^r bu, e jogo ifwe. NT 29 awatie ogo w^; nl' arigift yb nl' 16 ifwe, anlongwa ayanjinl?^. Gw' ayil' ftwenja, w' avagi gAreye awe- nge w' avegagi nl' anlinl' ambe; { nl' arftnibifc aiilinla nl' igamb' 30 iny^, anMiza wacVlu w' avegagi 17 uli nkanii : iganiba ny' aga- 31 inbio nl' E^aia y' Avogisi nyi ga j rwe rf'ti, inl^, Ay^nic awong' indMinli sazy^, nzindinl' inka- 32 nli Hazy(">. 18 Nla gw; ayenli Jisu an lag' awe- nge wi kombiul^, azomb', iule, Ga lalionli go ntyemori. NPavienl' Or&ndisi awulinlie, inlb, Onl&uji, m' be sOngo mbor' iedu yi k&ndo udo. NT awuliulio ye ule Jisu, iul^, Imbogo si re nl' impOgonli, nl' iuyonli s' igOulo si re nl' imb6- ra si nanlo so, ndo Oiiwa w' oma azye nli mbora yi nanlizo ndb ewonjo. NT omori w' inlengi yfe awulinlife, 'nle, Rera, riga mi& dOnge kfeiida av^nle rer' iyam'. Ndo Jisu awulinlie, inl&, Zonga niie, ko tige bende go bbule bend' iyao. Nla gw' agwenlie gw' eleotle, iulengi y^ y' azAugi^. Nlavonla avienl' ogul' dmpolo gw' eliva, ko elende pugo nl' ikeva : ndo aye avegagi gw' antyoviulo. Nl' avienl' inlengi ay^m^ awulia, 'ule, Rera, zungiula 'zw^, azw^ pera. Nl' awulinli^ wao, iul&, Anlwfe tia sfe, anlwe y' ibekel' 'jango? Vovo anIongwt>, aleg' ompunga nli mbenle ; nl' arwenl' od^Inb' onipolo. Nl' aiTiami anUV iTie, awulia, 'nle, Wiulo Am' o- nloiigo nde, iul^, vanganl' impu- nga uli mbenle yi joginlA y^? Nla gw' awAfiw^ go utye mori, gO ntye yi mongi Gadara, alatanli nla ye aulome avanli w' avegagi nl' anlinl' ambe, wi pil' avila gw' abe ul' ereri' evolo, ko aviaganl' f>ma gO mponlo meyonlo. Nla vAnla *w' arr)ngi awulia. 'nle, Ande zi re 'zw^ nla 'we, Jisu y' OHwa w' Anyambi^? () bia gu- nlu go jenliza 'zw^ azyingt"^, egiV mbe viagaga ro? Nl' avegagi bo avila gAre wa(\ ip' iviMA ny' ing6a nyi nya. Nl' agwenl' anli- nl' ambe agwcnle nkolo, illl^, Ja w' atomba 'zw^, riga 'zwe k5 ji- nginla gw' ipa ny' inu^a. Nl' awulinli^ mi*), inle, (iendanli. NT agogwi ml^ ayinglnla gw' ipa 9 " 8. 82. MATIU. ny' ingOa: nla vonia, Ipa ny' iugoa nyodu ny' ayiranli go mbo- ra y' (161 iva agfenda go mbenle, 33 ayuwa gw' anlingO. Nl' awangi mongi w' avaudaminlagi s5, age- nda go nkala, arakili' isaon yodn nli nt' arwenli gor' anlome w' 34*avegagi ul' anlinl' ambe. Nla • vonla, nkala yodu y' agogwi go dataula nli Jisu ; nla gw' aj'enli wao y& w' agweul& nkolo, iult, e ga lubwe go ntye yao. Q Nl' ag\venli& gw' eleude, alalia, 2 avia go ntye y&m^. Nla voula, w' avagi gore yi? omo yuwi awo- gOf bu g' odo; nla gw' ayenli #isu ibekeli' sao, awulinli' omo yuwi awogo, iul&, Oiiw' ami, zi- ndi' oI•^lTul ; ibe so s' anyezo 'vv&. 3 Vovo awuli il•^ndisi imibwo gw' irfem' iyao inl^, Oma wiulo e 4 pMV Auyambi&. Nl' aiuienli Jisu ipikili' sao awulia, inlfe, Ezande zi pikilio 'nhvfe ibe gw' 0 ir^m' iyanli? Konde ande zi re dfela viaganlo, g6 bulia, 'nlh, Ibe so s' anyezo; ge, go bulia, 'nlfe, 6 Nlongwa, ko k^nda ? Ndo ko 'nlw^ niia, 'nl^, Onwaw' i>nia are nit ngulu go ntye go nyez' . ibe, vovo awulinlit omo yuwi awogo, inl^, Nlongwa, rombi- nl' odo wo, ko k&uda go nag' 7 wo. Nl' aiilongwfe agbnda g6 nag' 8 w6m^. Nla gw' ayenli aiilaga w' arienli, azuniinli' Anyanlbi^ 6 venli anlaga ngulu onlongo me. U (Jw' aviaganlagi Jisu avila vovo, ayenl^omatu go nago yi miiag**) 6 weliago,. inl^, Matiu. Nl' awulinli^ yi-, inl^, ZAnga nli^. Nl' aguluanli^, azongft. 10 Nl' arwenli gw' avegagi^ tu gw' • inya gft nagft, vonla, ipublikan sinyenge nl' anlag' ave w' avicnli •alwunla (u nli .Jisu nl' inl^ngi yfc. 11 (iw' ayeiil' Jfarisi w' awulinl' iul^ngi ye, inl^, Rer' iyanli e nya 10 nl' ipublikan nl' anlag' ave sfe? 12 Ndo gw' ayogio Jisu igamba, awuli, 'nl^, Wad wi re mbiambife wi zye nl' isyolo ny' oganga, ndo 13 wa6 wi jogo. Nd6 gfeudaganli ko nlfenganli nte pi via igamba nyi- ulo, inlfe. Mi bele nkfeugo nl' ara- ng' intyago. Konde mi b«a gd fey' avia, ndO ave. 14 Vovo avienl' inl^ngi yi Jan gore yfe awulia, 'nlfe, Ezande zi re 'nlfe azwfe nl' Ifarisi azwfe pengaveug' esyonge, ndo inl&ngi yo yi peug' 15 esyOngedu? Nl'awulinli5 waonle Jisu inlfe, Awanla wi nontye y' ijOmbanla waO ko denla go pare wad nl' 5mo jdniba? NdO intyu- gu si be bia si be bonginlt) wao Omo jOmba; gambt^nlfcwi bepeng' 16 esyonge. Zyel' Omo fel' elim^ z' Onlamb' Oiiwonla go ngoi nungu, koude eliiTife ni& zi be bonginle 17 ngoi, ko ijokwa penda. Anlaga wi j tra k' inyonla gw' imbute inu- ugusi banda; azya nlonlo, imbute si tuwa, ko ivfe jiranla, nl' imbute bundakanla. NdO wi jir' iv' inyo- nla gw' imbute si banda inyonla, 18 ko yO vanli penj.ivenjO. Gw' awulinliag^ waO isaOn yinlo, vO- nla, avienl' enlami, al^nlbinl^, awulia, 'lll^, Oil wanl'iam OnwantO ajuwi vo t^ vt'iilo, ndO OvirO ko 19 talib ogo wo ganlb^nl' atOla. Nl' agumanli Jisu azOng^, ul' inl^ngi 20 k^ w' ag^^(li nlay^. Nla vOula OnwantO 0 vogagi nl' ijiranla si ntyinla vo igOiTii ny' impuma nl' impuni' inibanli, avienli gO nyuiTi' iy5 aval' OgOmbinlO wi 21 ngoi j'b. Konde awuli nl' Orcein' iw^, inl^, Ja mi abwafa vanganle 22 ngoi y^, gamb^n!^ mi atOIa. . Nl' awizi Jisu ayenl^ awulia 'nl^, Ofiw' waiTii, yonlo mbia; ibekeli' so s' atOlizo. NT arOli OnwantO 23 avilu gw' igw^ra nn"^. Nla gw' a^ieuli Jisu gO nagO y' culaiTli, MATIU. 10. 14. ayenli wa") wi tong' abeka nl' 24 anlaga ntongaga. Nl' awulinli^ waO, inl^, Verianli mi^, koude ofiwanla e pa Juwa, ndo e naula. 25 Nl' azyeli wau yfe. Ndo g\v' ago- gunlio aiilaga, ayinginlife, agOte g' 26 Ogo; ul' aroQgw' isyesa. NT aya- gayag' elumi zinlo go ntye mbyo yodu. 27 Gw' aviaganli Jisu avlla vovo, azougio nl' apoku ambanli, m' ar^ngagi awulia, 'nl&, VOginla 28 'zwb onwa wi David. NIa gw' ayinginlit' go nago, apoku in' avi- enli gore yt; ; nl' awulinlio wao nle Jisu, inlf", Anlwfc bekelia 'n^^ mih ko jolie dende ndaga yinlo? W 29 a^vulinli^, inl&, In, Rera. Vovo awatfe antyo mao, awulia, 'nlfe, Ga Iwanle gore 'nlwt' ga iit' ar' 80 ibekeli' sanli. Nl' anlungw' antyo inao. NT azonibirt waA nle Jisu, inlb, Vandaniinlanl' >il inlfc am/' Onia. NdO w' agb- ndagi, " amiezagc^ go ntye ll□^yo yodu. 82 (tw' agogwi waAgw' igala, vonla, w' avagi gore yb imaffiu 0 vegagi 83 nl' iulinl' ive. Nla gw' ar(>inbiO iulinl' ive, iiTiaiTiu ny' aganibi. Nl' aiTianii anlaga awulia, 'nl^, Pa jenlA yonlo go IsraM iili inori. .84 NdA ITarisi w' awul', inlfe, K tAnil)' anliul' anibevo ovanginii w' unli- nl' anibe. .85 Nl' aganganlagi Jisu gw' inkal' imp(>16 sodu nl' inyangA ke, nl^• njaga gw' inago saA si syonlo, aganiliinlage ntyango nibia y inlongo, ayinge nkunli cdu nli 8(> lulMinli eilu. Ndo gw' avonlib anlaga avoginli wao, konde w' ayenlagi njuke avazanganla g' adonibe mi r' ovenjavenji fo. 87 Vovo awulinli*' inli^ngi y»^, inlt', Inya si re rMi ijenge gt") ntyaga ndf> mongl janja wi r' aw^wo. 88 Sambft gwenlanli ftnlivi w' inya nkolo, inl&, e ga r6me mongi janja g6 ntyag' iyh. J^Q Nl' awelife iul^ng' iyfe igomi nl' imbanli.ava wao ngulu gor' aulinla m' isyfekfe go tomba mo, nla go jinge ukanli edu nli nde- linli edu. 2 Nl' ana m' igoiiii nyi romi nli rAmi vanli me minlo ; Olonga nle Simon 5 weliagO inle Pitfer, nli Andru y' onworer' iy^ ; Jems y' ftfiwa wi Zfeb^de, nli Jan y' onwo- 3 rer' iyb; Filip, nli Bartolomiu ; Tomas, nli Matiu yi publikau ; Jems y' (^nwa wi Alfius, nli Ta- 4 dius ; Simon ZMotis, nli Judas o Iskariot, 6 gondii k&. M<«3gi sinlo igoiTii nl' avanli w' arftmiii nle .Tisu ; nl' azftmbife waf), inle, A^^ndanli go mponlo y' anlongo, nlagO nkal' iedu yi Mongi Sama- G ria ayinginlanli du : nd6roki>ude- nli gw' adonibe mi re pera pa mi 7 migi) yi IsraM. Nla go kfcnda 'nlwfc, gambinlanli, awulia, inlt^, Inlongo ny' Arriwa w' at\renli 8 pibrfc. KOlizanl' ibMi, rAngunli- anli bende, yombunliiinli mongi 'golanli, rombanl' anlinl' ambe; anlw' avenliO) mpagagA, vanli k^ 0 mpagaga. Awonginlanll syika _ yateulatenla ge yai)Ui)U, ge nyf- 10 nliegw' itumb' iyanli ; ge ngov^ g' ogendo, ge ngoi nibanli, ge intyftzyA satanga, ge ntongo: konde omo janja are nl' inyanga 11 ny' iny' ist^. Nla g("> nkal' iedu inpAIi^ ge nyangA yi be jinginlo 'nlwe, vambianli 6 re nl! inyanga vovo; ko dwanlauli vovo ka«"> 12 anlw' adubwa. Nla g(^ jinginla 'nlw^ g<"> nagA, zaviiilanli yo. 18 Nla ju nagA y' adwania nl' inya- nga, aITl^nj^ hianli mi ga vie gA yrt ; ndrt ja yi zye nl' inyanga, a^Tl^nj^ manli mi ga winye gftre 14 'nlw^. Ndrt jog' Am' awonga 'nlwe, ge jogo agamb' imanli, go- 11 10. 14. MATIU. gwanli go uagO mfe ge ukala mfe, ko palaiili iityfenge avila g\v' ago- 15 10 maiili. Giligili mi biiliulia 'nlvvfe, iul^, Ntye yi Sodom nli Goraora yi be dvvania ul' azyingo makwe go ntyugu y' ijekfelia via- gaulo nli nkala me. 16 Voulanli, mi torna 'iilwfc g' adombe go garegare y' injego : sambo Iwanlanli avoulo g' ima- 17 mba, nli nkfengog' abembe. Ndo gelimanii gor' aniaga: konde wi be uozinla 'ulwfe g\v' ivago, azyi- va 'nlw& gw' inago sao si syoulo; 18 anlvvb be bago k& gor' iguvferuer nl' aga g' oilwanj' iwam', go dwa- nl' atakwfe gore wao ula gor' anlo- 19 ngo. Ndo go be nozinla wao 'nlwfe, alvvaulauli nl' anaudi ute be kamba 'ulwe, ge aude zi be biilio 'nlwfc; konde gw' igwbra mfe anlwfe be po nte be kamba 20 'nlw6. Konde arang' anlwii ka- 21 mba, ndo Inlinki nya Her' iyanli nyo kamba go gare yanli. Onwo- rert! e be uoziul' oilworer' iyb g6 juwa, nli rerfekfeofiwania; nl' awa- nlawi bekumanlaazir' izonibiyao, 22 ayouliza wao. Nla 'ulw& be nu- nibo nl' aniaga waOdu g' oiiwanja w' in' iuyam' ; ndo ayfe o be ko- ngwa go utyai e be sunginlo. ^ Ndogo kombiza wao 'nlvvegftnka- la yinio, wanganli go nkala uyfc- ule; giligili mi l)ulinlia 'ulwfe.i"''^. ^ Anlw' amt'niiz' inkala si IsraM, " On \va w' oma viagaga ro. 24 Oiilbngi azye viaganlO nl' onlcinji w6, ge nyongi") viaganlo ula rer' 2-j iyb. Re kwekwil gor' oulfengi gO dwanla g' Onlfenji we, nli nyOngO ga rer' iyb. VOudO rerfe yi nago awelio nle waO ini^ Boi!lzebnl, ko pOrft inongi wi 20 nag' we! Saml)(> arianli waO; konde zyel' ezoma pugO pa zi re z' awowunlift; ge jumbunlft 27 pa, zi re z' amit). Eza zi buliulia 12 mife'nlwfegompiri, gambanli zo g' ozange; nl' eza zi jogo 'nlwfe g' 6rC(i, gambanli z6 gw' imianjimia- 28 uja y' inago. Arianli wao wi jonl' okuwa, ndo wi joliejoul' inli- nla; ndo ro tienlife 6 re ko jiliz' inlinla nl' okuwa ta gw' elougo 29 y' ogduli. Intyol' imbanli si pa kolo nli viutf"? nli mori go so y' avoswe go ntye, kao Her' iyanli 30 ajivira. Ndo vanganl' itwi si wo- 31 njo yanli sodu si re tango pa. Sa- mbo arianli ; anlw' are njouli via- 32 ganlo nl' intyoli sinyenge. Sa- mbo om' edu 6 be mfema mife gw' azyo m' aniaga, miii kfe m' be me- mh g' Ozyo wa Rer' iyam' yi re g' 33 orowa. Ndo om' edu o be danda mife gw' azyo m' aniaga, mifc k^ m' be dandfe g' ozyo wa Rer' iyam' yi re g' orowa. 34 Avlkilianl' inlfe mi avienli go pinl' am&nje go ntye; mi b('a go pinl' amfenje, ndo okwara wiwo- 35 ra. Konde mi avienli' go pang' oma ndova nli rer' iyfe, ul' onwo fiwanto nli ngi yh, nl' Cinwanto 30 nli ngwfe y' 6nl6me w6 ; ul' ilova- lovi y' oma be dwanle mongi wi 37 nag' wbmfe. Ayti 6 tonde rere ge ngwfe viaganlo nla mib, azye nl' inyauga gore mi^ ; nl' ayii o tend' oiiwo nlome ge onwo nwauto via- ganlo nla mi^, azye nl' inyauga 38 gOre mih. Nl' om' edu o re awo- nge krosi yh, azOnga mib, azye 39 ul' inyauga gore mih. Ayh o de- ug' eiubnlo zb e be pbrinlo nle zo; ndo aye o periz' embnlo g' ofiwa- uj' iwam' e be dbnga zO. 40 Ayb o bouga 'nlwci e bonga mie ; ula yh 0 bouga mih, e bougb 6 41 rOiui mib. Aye 0 bong' Ovogisi gw' iua ny' ovogisi, e be bong' ipa s' Ovogisi ; nl' ayfe 0 bong' Oma w' OgOre gw' ina ny' Oniaw' OgOre, e be bong' ipa s' Oiua w-' OgO- 42 re. NT Om' edu 0 be jonj' OiTiori MATIU. 11. 26. gOr' awangf) winlo ingSngO nj'' aalingo niiukei dadife gw' ina ny' Oulfengi, giligili mi bulinlia 'nlw& inlfe, averiniO nl' ip' ise. ^ Arwenli, gw' am&nlizi Jisu nli sOmbi' inlfeugiy^igfimi nl' imba- nli iule, alubwi vovo go nbnja nla go karabinla gw' inkal' isao. 2 Nla gw' ayogio Jan go iityogO aj'ogo g' 6nwanja w' ijanja si 3 Krais, aroiTi' inlfeagi y&, awuli- nlib, inl&, Aw& nle yi? 6 bia, ge 4 azwb ga veuginl' oiiwfenlii? Awi- ulizi Jisu awulinlia waO, inle, G&ndanli ko takilianli Jan isaon 5 yi jogo 'nlwfe nli jenla : apoku mi fo jenla, nli nR-ma yi kfenda, go- lanli yi jombunlio, nl' impOge si jogo, bende yi tongunlio, nl' iyu- nge yi kambinlA ntyaugft mbia. G Nl' ozaviiilo gAre y& 0 re e pa 7 kwezO g' onwanj' iwam'. Nlagw' agendagi Wao, Jisu avakili g6 bu- liuli', anlaga g' onwanja wi Jan, \n\b, Andez' agfe jenlo 'nhv& gw' itove? nkunli yi syugazugio nl' 8 onipunga ? Ndfi ande z' ago jenlft 'nhvf'? oma l)ori6 pa nl' ingoi si- udMi? Vonla, w;a6 wi bor' ingoi sindMi wi re gw' inago s' aga. 9 Ndoande z'ag^ jenlA 'nlw^? ftvo- gisi? Mi bulinlia 'nlw^, inR, In; 10 nli viaganli") nl' ovogisi k?'. Konde winlo nle yro r^ndi^), inl^, Vonla, nii torn' ovovi warn' go bAsyft yo, 0 be kekize mponlo yo gf) bOsyo yo. 11 Giligili nii l)ulinlia 'nlw^, inl^, Gftre waf) wi re janlo pa nl' ant*^. pa bOwunlia rtm' oinj)(MA viaganlft nli Jan yi Uaptist: ndrt ay^ o r' onwaiigo gw' inlongo ny' Orowa 12 ar' ornpolo viaganlft nla yi-. Nl' avila gw' intyugu si Jan yi Ba- j)tist aN'ia gw' egoinbe ziiilo, inlo- ngo ny' orowa nyi bongo nli ngu- lu, nli V('inba yi Hwa nyo nli ngu- 13 lu. Konde ivogisi yAdu nl' iva- nga y' avogagi a\'ia gw' egiimbe 14 zi Jan. Nla ja 'nlw' ajivire bong' igamba, winlo nle Elias, 0 vegagi 15 go bia. Ayb 0 re nl' aroi g6 jogo, 16 e ga yogo. Ndo nl' ezande zi be kolanlo mie ivoiTia nj-inlo ? Nyi re g' awanla wi re tugetu gw' igo- linlO w'i kamba nl' iudego sao, 17 awulia 'nl^, Azw' atonginli 'nlwfe abeka, ndo anlw& pa jinla; azw' adenlinli 'nlwb iwoga, ndfi anlw& 18 pa denla. Konde Jan avienli, e nyogaga ge j on gaga, nl' awuli j 19 wa6, inlfe, Are nl' iulini' ive. Ndo Ofiwa w' onia avienli nyagaga nli njongaga, ko waO bulia, 'nl&, Vo- nla, inyeuli nli nyongi, ndego y' ipublikan nl' anlag' ave. Ndo imia si po nlb^f^ nl' ijanja sa so. 20 Vovo avakili^ go stmb' inkala s' alendio nd^ p6sy5 ijanj' ist' si 21 ngulu, konde si pa kalwa. Azyi- le gc^re 'w^, Korazin ! azyile gore 'wt, BMhsaida ! koude arwe 'nl^ ijanja si ngulu s' ayanjO gore 'nlwt s' aluo s' ajanjO gO Tims nli Sidon, gave s' adingi kalwa 22 nli pinda nl' Ambu. Ndrt mi buli- nlia 'nlwt', inle, Go ntyugu y' ij^- kMia be dwanl' azyingo makw^ go Tirus nli Sidon viaganlft nla gore 23 'Dlw^. Nl' aw^ Kap^rnaum, o re pandio pa kwanga g' OrOwa, 6 be syAnliO gw' ilombO: kon(te» arwe 'nle ijanja si ngulu s' aya- njft gAre 'w^ s' aluO s' ajanjA gA Sodom, gavonlo y' adwanl^ 24 kwanga nla nlenlo. Ndo mi bu- linlia 'nlwe, inle. Go ntyugu y' ijekMia, azyingA mi he dwanla niakwe go nt^'e yi Sodom, via- ganlO nla gArc 'W(\ 2!) (iw' egAmb'e m^zo■ayiviri Jisu awulia, 'nle, Akeva, Hera, Ova- nginli w' orowa nli ntye, konde A yumbunl' isaOn yinio avila gor' anlaga w' imia nl' okeli, arumi- 26 nlia yo gAre keikei. in, Hera; koude yenlo avegagi mbia gw' 13 11. 27. MA' 27 antyo mo. Ya yodu yi re po pa mife nle Rer' iyam' : nlazyel'omo mi'Onwanla, kaO Rerfe; zyerorna kfe 6 inie Rerfe, kao Oiiwanla, nl' oin' edu o jiviro nl' Oiiwanla go 28 tuminlife yfe. Yogouli gore mife, anlwfedu y' ajasi, alirinlo nl' arwanlo, ko mife jowiza 'nlw^. 29 Wonganli mpang' iyam' gw' ikuw' iyanli, ko nbnganli gore mife ; koude mi are ukeugo nl' 6kendekeude g' orfema : ko 'nlvv& dfeng' ijowa gw' ikuw' iyanli : 30 konde mpang' iyam' yi re dela, nl' irwanl > nyam' nyi re javura. 12 ^ ^' nife aviaganli Jisu gw' iutyaga OAvenja wi Syonlo ; nl' ayogio inl&ugi y^' njanla, ko wao 2 pakilia go dul' imba anya. Ndo gw' ayeul' Ifarisi w' awulinlife, inlfe, Vonla, iulfengi yo yi dende ndaga yi re yi zye kwekwfe go 3 dendo g") ntyugu yi Syonlo. Ndo Jisu awulinli wao, iulfc, AnlwJ> pa tanguula nt' alendio nle Da- vid, gw' ayogid yfc njanla, ayt! ula wao w' avegagi nla yfe; 4 nt' ayingiulife gO nago y' Anya- mbife anye mpfcmba y' itu- minlia, yi re yi pegaga kwfekwt; gOre yh g6 nya, ge gore wao w' avegagi ula yfc, ndo kao gor' imi- 5 uisfe tladiJi? Ge anlwii pa tangu- nla gw' ivanga, inlfe, gw' intyugu si Syonlo, iminisb gO nago y' Anyambiii wi buudakanl' Owenja wi Sybnlo, ko wao dwanle ntyfe- *6mbofo? Ndo mi buliulia 'nlwfc, inlfc, Vi^nlo r' omo re viaganlO nil 7 nagft y' Anyambifc. Ndo konle anlw' amienli nt' ar' igamba nyi- • "nlo, 'm\b, Mi bel' ipoginla nl' ara- ng' intyagO, gavonlo anlwfe to Sf^rnba waf) wi re ntyiimbo fo. 8 Konde Oilwa w' Omii ay& Ova- ngiuli wi ntyugu yi Syonlo. 9 Nl' alubwe vovo ayinginla gA 10 uagO yaO yi Hyonlo. Nla vOnla, 14 avegagi vovo 6nl0me nl' 6go w^ juwa pa. Nl' avambi wao y&, inlfe, Re mbia go jinga go ntyugu yi Syonlo? mbutage utinla yi 11 sozizfe. Nl' awulinlii! wad iulfe, Oma mh gore 'nlw& mande, 0 re j' adwanla nl' idombe imori, ko nyo poswa gw' ivemba g' owenja wi Syonlo, agote nyo ar6mba 12 nyo? Njonli mpolo nde sambo yi r' oma viaganlo nl' idombe! Samb6 re kwfekwfe go dende mbia 13 g' owenja wi Syonlo. Vovo awulinlife onloine m^ in\b, Nyo- nyunl' 6go wo. Nl' anyonyu- nlife wo ; nl' awinlizO wo mbi- 14 ambife, egolanli g' omori. Ndo Ifarisi w' agogwi, awonde mo- ndo g' onwanj' iwii nt' are 15 wad ko jouli?. Nla gw' amienli Jisu, alubwi vovo. Nl' azdngid yfe nl' anlag' awenge, nl' ayiugit; 16 wao du. NT az6nibife wa6 iule 17 w' avangfe mio: ko igamba ny' agambif) nl' Esaia y' Avo- 18 gisi twa rfeti, inlh, Vdnle nyo- ngo yam', yi re mife pinja pa, irond' inyam', o jenlO mife mbia g' orfeina. M' be fel' Inlinl' inyam' gore yh, ko y^ tuminli' 19 anlongo ijfekfelia. E be jdmanla ge tonga; 6m' ayogo k' inyOi ny^ 20 gw' agala. Nkunli tukid pa amo- gunle yo, nl' otutu w' djo, anlime wc), kao akfendi' iji^kMia gw' ike- 21 va. Nl' anlongo k^ mi be bekelia in' inyfc. 22 EgOnibe m^ avagid gore yh dmo vegagi nl' inlinl' ive, ipoku nl' imamu; nl' ayingi(^ yfc. Nl' arwenl' inlft, ipoku nl' imafilu 23 ny' agambi, ayenla. NT afilami anlaga wad du, awulia, 'nl^, 24 Winlo nl' onwa wi David? Ndo Ifarisi gw' ayogiO wad igamba, w' awuli 'nl^, Oma winlo e tdtnb' anliul' ambe, kad vd BeMzebul y' 25 dvanginli w' anliul' ambe. Ndd MATIU. 12. 48. Jisu amienl' ipikili' sao awulinli waO, \n]h, Inlongo edu nyi kera- nla nyOmfe nyi jila; nli nkal' iedu ge nagft yi keraula, y' agumanle. 26 Nla ja Satan atombe Satan, ga- mbfeul' akeraula, ul' ipanginl' isfe 27 so ko kumanla sfe? Nla ja mi atomb' anlinl' anibe vo Befelzebul, awanl' iwanli wao wi tomba mo vo maude? Wao sambo wi be 28 dwaul' iyfekfeli yanli. Ndo ja mi atftmb' anlinl' ambe nl' Inlinla ny' Anyambife, gambfeol' anlw' abienlo nl' inlongo ny' Auyambiii. 29 Ge Oma ko jingiula go nago y' omawi ngiilu, ag\vei' igimib' inyfe SI", kao adonge kor' Oma wi ngulu ? 30 vovo be kvv&rb nag' wfe. Ayfe 6 re e pa kaula mib e sira mih ; nl' ayfe o re e pa kenja nla mife e bunda- 31 kanla. Yenlo mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Ibe sddu, nl' ipMia si ya yO- runda, si be nyezO anlaga; ndo ipfedia s' Inlinl' Ivia si be nyezO 32 du. Nl' oni' edu o kamb' igamba nyi sir' Oilwa w' oma nyi be nye- zO yfe; ndo ora' edu 6 kamb' iga- mba nyi sir' Inlinl' Ivia, ny' anyezO y^, nlo gft ntye yinlo, nlo S3 gA ntye yi re grt bia. Vanganl' erere evia nl' ilond' iyh imbia; azya nlonlo, vanganl' erere eve nl' ilOnd' iyfc imbe; k6nde ere- 34 re zi mio nl' ilOnd' jyfe. Awa w' impeiile, anlw' ave, anlwfc ko jolie kamb' agamb' ambia sb? kondeavilagA nibunlinli y' Oriifna 35 Ogwanla wi kaiiiba. OmO mbia avila gw' ibunla sibia si re nla yh, e kogunliag' isaon imbia; nl' Omo nibe avila gw' ibunla sibe, e J6 kogunliag' isaon imbe. Ndft mi bulinlia 'nhvb, inlb, Egamb' anya- mbib edu zi be kambo nl' anla- ga, wi be pe ntango g' onwanja wu 37 zO gf) ntyugu y' oyrkMiO). Konde A be prt nibi'iTi nl' agamb' imo, 0 be pO k' Ogara nl' agamb' imo. 38 Vovo awinlizi aw^wo w' irfendisi nl' Ifarisi, awulia, 'nit;, Onlfeuji, azwfe bele Jeul' elemba gore 'we. 39 Nl' awinlizfe awulinlia wao. inlb, Ivoma ny' ibe nla ny' ovelanlo nyi but' elemba ; ndo elemba z' avf5 nyft, kaO elemba zi Jona y' 40 ovogisi. Konde, ga nt' avegagi Jona gw' iwumu nyi nyondo iiTiand' iraro nl' igwfer' iraro, yenlo be dwaul' Ouwa w' oma g' orfeiiia wi ntye iiTiand' iraro nl' 41 igwera k' iraro. Mongi wi Ni- niva wi be kumanla g' fiyfekfelio nl' ivoma nyinlo, ava nyo ogara; konde w' anligi nkondi gw' ika- mbinla si Jona ; ndo vonla, vfenlo 42 r' omo re viaganlO nli Jona. Og' Onwanto wi Syiba e be kumanla g' oyl'kc'lift nl' ivoma nyinlo, ava nyo ogara: konde ayb avienli avila gw' intyai si ntye go jogo imia si Solomon; nla vonla, vbnlo r' omo re viaganlo nli Solftmon. 43 Go redubwap' inlinla ny' isybkfe gor' oma, nyi kiindagbnda gft w6- gC> yakaka mbutag' ijowa ko ny' 44 al^nga. Vovo bulla nyi), inl&, M' be fwinya gO nag' wam' y' avilo mife; nla g<"> bia uyO, nyi dbuga yO ntevO, jombunlo pa, nli keka 45 pa. Vovo kbnda nyO, awonga nla nyomb, anlinl' am^nl^ Oroge- nlft, anibe viaganlo nl' ayomii, ko mo jinginla, alwanla vovo; nli ndwanli nuuiila y' Ama nibyi twe mbe viaganlo nli nOnga. Yenlo be dwanla kb gOr' ivoiTi' ive nyi* nlo. 46 Gw' agamlilf' til' anlaga, vAnla, ngi ye nl' awarer' iyi' w' agunia- nli gw' igala mbutaga go kami)a 47 nla yb. Nl' awulinlio yi"> nl' ftiTiori, inle, Vonla, ngi yo nl' awarer' iyo wi kumanla gw' iga- 48 la, wi buta go kaniba nla 'wb. Nl' awinlizb awulinli' Omo wulinli^ yenlo, inlb, Ngi yam' mande, nl' 12. 49. MATIU. 49 awarer' iyam' waft mande? Nl' alaviult ogo wJ^ gor' inl^agi yfe, awulia, 'nl^, Voula ngi yam- nl' 50 awarer' iyam'. Konde 5m' edu 0 dende ntondiuli ya Rer' iyam' yi re g' Orowa, ayfe onworer' iyam' ouloine, 111' oiiworer' iyam' ofiwa- uto, nli ngi yam'. g Ntyugu m&m6 agogwi Jisu go nagu, alwanla tu g' ozamba w' 2 eliva. Nl' alatanli gore yh aulag' awenge ; yenlo agweulie gw' ele- ude, alwaula tu ; ul' anlaga wao- 3 dii w' agumanli g' ftzyfeg^. Nl' aganlbinli^ wao isaon imieuge nl' inkogo, awulia, 'nlfe, VOnla, ag&- 4 ndi 6ny^ayisi go ny^nya. Nlagw' auyfenyi^, ilond' imifewo y' avoswi go mponlo, nl' avienl' iuyonli 5 anya yo. NT imifewo y' av5swi gw' imbdra s' ad5, si re si pegaga ul' oroi onwenge; nl' azunge fwe- li yo, konde yi pegaga nl' oroi 6 Ofiwenge, Nlagw' arongwi nko- mbe, y' avezyo; nl' *ay6ini yft, 7 konde yi pegaga nl' iramba. Nl' avosw' inii&\vo gw' arendfe; nl' S avomi ar^nd^, araga yo. Nl' avo- sw' iniiewo k(> g' ftroi Ombia; nl' ayanii yo ilonda, imiinvo nkania, imi&wo agoiTii orowa, nl' imiiiwo !) agomi araro. Ayb o re nl' aroi go jogo, e ga yogo. 10 Nl' avienl' inl^ngi yt awulinlii^, ■ iu\b, O kaniba nlawa~) ul' inkogt") 11 s^? Nl' awinliz("> awuliulia wao, iul^, Konde gore 'ulw^ re p6 pa gO mi' ayumbunlo ra' inloiigo ny' orowa ; ndo gore waA zye po pa. 12 Konde ay^ o re dtnga pa, gore be pr>, ko y^ bunllA : udA ayt 6 re azyele, vanganl' eza zi re nla y^ zi ]'A be bonginlO ye. Go nlinla yinlo yo koviula niie who inkogo; ko- nde giSjenla wao wi pa jenla; nla go jogo wao wi i)a jogo nlo kotiza. 14 Nla gore waft ipogas' Esaia si twa rMi si bulia, 'nl^, (Jw' ijogo anlwfc 10 be jogo, ko 'nlw' agfttiza ; nla gw' ipOnla anlwfe be pftula ko 'nlw' 15 ayenla. Konde irfeina y' anlaga winlo y' apofili, wi sile jogo ul' aroi waft, w' anunji k' antyo maft ; wi vende jenla nl' antyo, ayogo ul' aroi, agfttiza nl' ftrfefna, aga- 16 Iwa, ko mi^ tftliza waft. Ndft oza- vinlo gw' antyo manli, konde mi jenla; nlagw' arfti manli, konde 17 mi jogo. Konde rhti mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, ivogisi imienge nl' anlag' avia, w' avelagi go jenl' isaftu yi jenlft 'ulwi^, ko w' ayenla; nla gft jogo isaftn yi jogo 'nlwfe, ko 18 w' ayogo. Yogonli sambft nkftgft 19 y' ftnyfenjasi. Gft jog' ftm' edu igamba uy' inlongo, ko agtJtiza nyft, vovo bi' ftmo nibe azwa iga- mba nyi re nyfeuyft pa g' ftrfem' iwfe. Winlo nle yfe ft nyfenyift gft 20 mponlo. Nl' ayfe ft uyfenyft gw' imbftra s' adft, nle yb ft jogo iga- mba, kfe sunge bonga nyft nli 21 mbia : ndft azye ul' oramba g' ftkuw' wbm^, ndft are v'ftiiwolingft. Nla gft bie ujuke ge ikombizft g' ftnwanja w' igamba, e kwezft ub- 22 ganfcga. Nl' ayb ft nybnyft gw' arendfe, nle yfe ft jogo igamba, ko inaka si ntye yinlo ul' itemiza s' anliva tag' igamba, ko yb twe 23 ukeli. Nl' ayfe ft uy^Ifyft g' ftroi ftmbia, nle yb ft jogo igamba, agft- tiza nyft; ftjanl' ilftnda k^, avang' ftlftnd', ftnlori nkama, ftmori agft- fni ftrftwa, nl' ftiTiori agftiTii araro. 24 Nl' agftvinliii waft nkftgft mori, awulia, 'nlfe, lulongo ny' ftrftwa nyi re g'ftmo ny^ny' ilftiid' imbia 25 gft ntyag' iy^. Ndft gw' an Ian 11 anlaga, avienl' ftlovalftv' iw^, any^ny' ilftnd' inibe gft gare y' 2G imbia, ag^ndaga. Ndft gw' awoi ijavi, ayani' ilftnda, vovo ayenla- 27 ul' ilftud' imbe k^. Nl' avienl' inyftngft s' ftmo uivi ntyaga,'awu- liulii^, inle, Kera, ft pa nyfcny' MATirr. 13. 52. ilond' imbiago utyag' iyo? Ndd y' adfeng' ilooU' imbe nla gwi? 28 Nl' awulinliii wad, inlo, Olova- 16vi are denda pe udaga yinlo. Nl' awulinlio yi' nl' iuyongo iiife inlij, 0 bela 'zwfe ke kumiulia y6 29 sambo? Nl' awulie, inll; Nya- wfe ; gO kuminlia 'nlwb ilund' imbe, anlwe vende tOdunl' ilond' oO imbia kb nla yo. Rigauli yC) iiiibanli pOma ta agenda g\v' ego- mbe z' iteula. Gw' egombe z' itenla m' be bulinlie mongi wi • tenia, iuR', LOnge kuminlienl' ilond' imbe, ko korauli yo ata gft pezya yd : udo irabia vagauli yo go nag' warn'. 31 NT agovinlie wao nkogo mori, awulia, 'nl^, Inlongo ny' orowa nyi r' egolanll g' iutyo nyi mutard uy' awongio nl' oma avenlo go 32 ntyag' iyfc ; nyi re ri>ti inyangO viagaulo nl' iloudayodu; udOja ny' apoma, nyi r' ivolo viaganlft nl' owougo cdii, agalw' erere, ko inyonli s' igOnlo bia alwanlagw' ampar' imh. 33 Nl' agovinlie wao nkogA mori, inle, Inlongo ny' Orowa nyi r' egolanli ga leveu y' awongio nl' Oiiwanto, ayumbunla yO gw' itO- uda yi mp^mba irarO, kao yOdu y' ativa nli levt n. 34 Jisu agambinl' anlaga isaon yinlo yOdu nl' inkOgo; e kamba nla 35 waO ukOgO fo: ko iganiba ny' ovogisi twa rMi nyi l)ulia, 'nle, M' be nungunl' Ogwanl' iwam' nl' inkogO; in' be kogunli' isaon y' avegagi jumbunlO pa avila gw' 30 idOviO si ntye. Vovo awinlizi Jisu awinliz' anlagu, ayinginla go nagO. Nl' avienl' iiilengi y^ gore yo, awnlia, 'nit-, V' ^ngu- nla 'zwi! nkOgo y' ilond' imbe 37 yi ntyaga. NT ayivirie awiili- nlia waO, inle. Aye o nyeny' ilO- ud' imbia nle Ofiwa w' oma. IMimiu'v.'Nj 2 38 Ntyaga nle ntye yinlo; ilOnd' i- mbia nle awanla w' inlongo; ul' ilond' imbe iile awanla w' Ombe. 39 OlovalOvi o nyfeayi yO nle Sa- I tau ; egOmbe z' itenla nle ntyai yi ntye ; nli mongi wi tenia ul' [ 40 ienjfel. SambO ga nte kurainlio ilOnd' imbe, avezyo g' ogonli, nlo- j nlo be dwanla go utyai yi ntye. j 41 Onwa w' oma e be tOm' ienjfel s^, ko waO knminlia avila gw' inlo- ngo nyfc abaku modu, nla wao 42 wi jauj' ibe, awala wao gw' elO- ngO z' OgOnli ; gOgO be dwanl' 43 edingO nli nkbgfcri^ y' ano. Vovo be bamb' anlag' avia ga nkOmbe gw' inlongo nya Rer' iyaO. Aye 0 re nl' arOi go jogo, e ga yogo. 44 Inlongo ny' orOwa nyi re k' ego- lanli ga syika jimibiinlO pa go ntyaga; yi re go dengo yo nl' Oma, e jumbuula yo ; nla vo nibia ya yo, e kenda, agole ya yOdu yi re nla yt', ko yb kOle ntyaga m^. 45 Inlongo ny' orowa nyi re k' ego- lanli g' Oma w' agOlO mbutag' ado 46 ambia; 0 re gO dl'ngb idO iinori uyi njOnli mpOlO, e kenda agOle ya yOdu yi re nla ye ko ye kOla nyO. 47 Inlongo ny' Orowa nyi re k' ego- lanli g' elOva pungO pa gO mbe- 48 nle, ko yO datiz' Onlongo edu ; zi re gO jOnlia zo, wi dura zo g' Ozy^- gfe ; ko waO dwanla tu agenje vfcrb via gw' ilOmbo, ndo ve wi 49 fala yO. Yenlo be dwanla gO utyai yi ntye: icnjM si be bia, ager' ave avila gO gare y' avia, 50 awala waO gw' elOngO ■/,' OgOnli; gOgO 1)0 dwanl' edingo nli nki'- g(^r("^ y' ano. 51 Jisu awulinli wao, inle, Anlw' akOtIz' isaOn yinlo yOdu? w' 52 awuiinliii, inle, In, Rqra. NT awulinll^ waO, inle, Orendi.si i-dii sambo 0 re nenga pa gw' inlongo ny' OrOwa, ar' egolanli g' Omo ni- 17 13. 52, MATIU. ve iiago, o kogiiulia avila g\v' igumb' iiiyfe ya yoiila nli lungu. 53 Nl' arwenl', iulfc, gw' am^nlizi Jisu inkogf) siulo, alubwi vovo. •')4 Nl' avienli(> go iitye yome, anlfe- nja wao go nag' wao yi Syonlo ; ko wao mama, awulia, 'nle, Imia sinlo nl' ijauja si ngiilu sinio si re nl' oma wiulo si pila gwi ? 55 Winlo araug' oiiwanla w' okengt;- k^ugfc? Ngi yt^ e pa fwelio inlt> Marl? Nl' awongi y(> auloffie, \va Jems, wa Josbf, wa Simon ula 5G wa Judas? Nl' awongi yfe an to, waodu wi zye nia 'zw& kfe? Isa- ou yinlo yodu yi re nl' oma winlo 57 sambo yi pila gwi? Nl' agwezo wao gore yt*. Ndo Jisu awulinlia wao, inlfc, Ovogisi azyel' Olubo fo, kao go utye y^m^ nla go nag' 58 w^m^. Yenlo e d«nde lemba ye- nge gogo, g' oiiwanja w' itwayi- vir' isao. Egombe mb ayogiO Hbrod yi Tetrark ayogo elufni zi Jisu. '1 Nl' awulinlia iuyongo sfe, inle, Winlo nle Jan yi Baptist; are to- ngwa pa avila gw' ijuwa; yenlo 3 ingulu sinlo si janja gore yfc. Ko- ude Herod aluo akAti'Jan, ag6r^, aweU' go ntyogo g' oiiwanja wi Herodias y' oiiwanto wi Filip y' 4 oflworer' iye. Koude Jan awuli- nli^, inlo, Zyelo kw^kvv^ gor^'w^ 5 go jombi'. Nla gw' a\^elagib go j6nl^, arienl' anlaga, konde w' (1 araugit inl^ ay' ovogisi. NdA gw' arwenli ntyago yi ntyugu y' aya- nli(") Hc'rod,oriwo nwanto wi HbrO- dias ayinlagi go garegare yaA aro- 7 n(lieH^rod. Yenlo avauganli^ nl' orangA gf) j)c; ezoni' edu zl be ba- H mbie yf'. Nl' ayt', syori(> pa nli ngi y(', awuli 'nl('>, Va mifc vonlo gw' c'pMr- owonjA zi Jan yi 9 liaptist. Nl' ay(!nli oga ek^va; nd(S g' oMwanja w' (^rangi^ nla waft w' avegagi tu nla yi^, azft- 18 10 mbi z6 g6 po. Nl' aroiTii^, arenle Jan ompele go nago y' i ntyogo. 11 Nl' avagio ewonjo zb gw' epM6 avoisesa; nl' avagib z6 gore ngi 12 yfe. Nl' avienl' inl&ngi yfe, aro- mbinl' ebende, avbnla zo ; nl' agbndi wao awulinlie Jisu. 13 Gw' ayogio Jisu igaraba, alubwi vovo nl' elende, agenda go mbora y' orove wao anka: nla gw' ayogio anlaga yenlo, w' azougib nli ntye 14 avila gw' inkala. Nla gw' azumit", ayenl' anlag' awenge ; nl' avo- 15 ginlit> wao aying' ihhVi yaO. NV egombe zi ukOlo avienl' inlbngi gore y&, awulia 'ul&, Yinlo mbora y' orove nl' owenja w' ajili; wi- nliz' anlaga ko wao kfenda gw' 16 inkala agol' iny' isaomfe. Ndo Jisu awulinli wao, inib, Wi zy' isyolo nyi kfenda; vanli wao inya 17 aulwfe m&. Nl' awulinli wao yo, inlb, Azw' azye nl' inya vfenlo, kao amonga nii mp^- 18 mba atanli nli vferb vanli. Nl' awulib, inlf>, Vaganli sft gunlu 19 gore mi(>. Nl' azouibib anlaga go dwanla tu gw' amanli; nl' awongife amonga mimpi'oiba ata- nli nli vbre vauli, avoula g' orowa azavinla; nl' aniogunlii' amonga, ava mO inl&ugi, ko inlbngi p' 20 anlaga: Nl' anyenli wao du, ayora; nl' aguminli wao ukizi y' ariganli, igoiTii ny' itondo nl' ito- 21 ndo imbanli ralie. Nla wao w' anyenli w' avegagi vo ntozbn s' anlftme ntyauli, tombaro p' anto nl' awanla. 22 Nl' azombib inlbngi yb pele go kwenla gw' elende, alalia go bo- sy6 yb go ntyo niori, go fwinliz^ 23 anlaga. Ayb fwinliza p' anlaga, avandi go noniba ay' anka, go kambinla: nla gw' arwenli uko- 24 16, avegagi gogo ayb dadib. Ndo elende z' aluo z' atwenli gA 'gare- gare y' eliva, mbOlanganlago nl' MATIU. 15. 22. ikeva, konde ompunga ^v' avegag' ' 25 akoma gore wao. Nl' ayenjinla avienlic' gore wao, njarag' eliva i 20 nl' agolo. Nla gw' ayenl' iulengi ayenli> njarag' eliva, w' arieuli, awulia, 'lll^, Ibarabo; nl' awogi- 27 nil wao nl' itia. Ndo Jisu azuuge kambi nla wao awulia, 'ul^. Zi- udianl' iri'ma; nle mit; arianli. 28 Nl' ayiviri Pit^r ayivir^, awulia, 'nl&, Rera, jogo nle 'we, zombia mife bia gore 'wt njarag' anlingo. 29 Nl' awulia, iule, Yogo: nl' azu- minli Plti>r avlla gw' elende, ayar' 30 anlingo go kfeuda gore Jisu. NdC) gw' ayenli^ ompung' ompolo, ari- enll ; nl' avakili^ doniinla, arO- nga, inle, Rera, zunginla mi&. 31 Nl' azunge davinli Jisu ogo, agiV t^, awulinli^, in\h, Awe, y' ibekel' ijango, ezande z' adovo mpaga? 32 Nlii gw' agwenli wao gw' elende, 33 ayfck' ompunga. Nla wao w' avegagi gw' elende w' azavinlt", awulia, 'nlt>, Giligili awt" nl' Onwa w' Anyambio. 34 Wao dalia pa, avienli wao go 3o ntye yi Genesaret. Nl' anlofne wi mbora niL'gw' amienli wao y^, w' aroiui go ntye yodu vingo- vingo, avaga gore ye aulaga wao- 30 du w' avegagi nl' iukanli. Nl' agwenli wao y^ nkolo, inlt', wi ga gote vanganl' (^gombinlo wi ngoi ye; nl'aroli waodu w' agoti. 15 ^^^^'^ avienli gore Jisu irendisi nl' Ifari.si avila go Jerusalem, 2 awulia, 'nle, Ezande zi paV in\b- ngi yo inenja s' anlero? konde wi j(5vunl' ago niao go nya wao inya. 3 Nl' awinlizi Jisu awulinlia waO, inlt, Ezaudezi pava 'nlwe keavav' Ozoinbift w' Anyanibift nl' inenj' 4 isunii? Konde AnyaInbi^ awuli, 'nil', Lube rer' iyo nli ngi yo : nl' ayl' A towe rerfc ge ugw^, e ga ') yuwe njuwiiga. Ndo anlwe bulia, 'nle, Oni' edu o buliiilie re^^ ge ngwe, iule, Eza z' arc t61izo avila gore rai^, zi r' Orunda ; ahrb nla mife nl' agwanl' imao, aluba mifc nl' iulunibu yao ; ndo ir&m' iyao yi re bo avila gore 9 mie. Ndo wi saviula mife vo nya- wtnyawe, n^njag' isombia s' anla- 10 ga. J^l' awelit anlaga awulinlia waO, inll", Yogonli ko kOtizauli. 11 Arang' eza zi jingiula g' ogwanla zi feviz' oma ; ndo eza zi kogwa avila g' ogwanla, zO feviz' oma. 12 Vovoavienl' iulf'ugiyfeawulinlie, inle, O voro inle Ifarisi gw' ayo- gift waC) igamba mbnyo, w' ave- 13 ndi? Ndo awiulizi awulia, 'nle, Owongo edu, wi re wi pa bfenlo 14 nle Rer' iyam', wi be tOduulo. Ri- ganli wao: wao nl' apoku nii kiindi' apoku. Nla ja ipoku uj ' akfendi' ipoku, wao avanli wi be poswa lo gw' ivemba. NT awinlizi Pit^r. awulinlic^, iule, V^ngunla 'zw^ 10 nkogo yinlo. Nl' awuli Jisu. inl^, Anlw^ jmre sikotiza fo kf-V 17 Anlwe pa kotiza, 'nl^, ezom' edu zi jinginla g' ogwanla, zi piaganla gw' iwumu, ko zo falft g6 nago y' 18 ogombo? Ndo isaf>n yi kogwa g' ogwanla, yi pila g' Or^ma; yinlo 19 yo feviz' I'^ina. Konde avila g' ci^^nla kogw' ipikil' ibe, ijonla s' anlaga, inanla nla wiuganli, ove- lanlo, ijufa, iberinla, nl' ipfidi' 20 Anyambi^: ya yi feviz' Ama nle yinlo: ud("> gO nya nl' ago mi pa jftvunlo, yi pa feviz' oma. 21 Nl' alubwi Ji.su avila vovo ag^- nda go wAga nl' 23 inlinl' ivepolo. Ndo ej^vil•^mpo- ngo ; nl' avienl' inlfengi y& agwe- iii;> nkolo, awulia 'nl^, Winlizfe, konde e tonga gC> nyufn' iyazyo. M Awinlizit-, awulia, 'nl^, Mi tdmo Ivao gw' adombe mi re pera pa mi •£> nagO yi Israel. Ndu oiiwanto avienli, aluvinlb akotolo, awulia, 2G 'alb, Rera, nlungunla mie. NT awinlizie awulia, ■n\b, Zyele mbia go bong' inya s' awanla avungi- 27 nla so imbwa. Nl' awulib, inlb, Ifi, Rera; ndo vanganl' imbwa si uye nltizi yi poswa avila go ta- 28 vuru y' irer' isao. Vovo aAvinlizi Jisu awuliulie 'nU>, Ofiwauto, ibe- keli' so .si r' ipolo : ga Iwanle gore 'wb nte belo. Nl' arolizio 6fi wa- ul' iye onwanto avila gw' igwera ' mo. ! 29 Nl' alubwi Jisu avila vovo avia gw' eliva zi Galile ; nl' avandiii .'50 go nomba, alwanla tu gogo. NT avienli gore ye anlag' awenge, avage boke, nl' apoku, nl' afna- luu, uli nU'iTia, nl' awi^ul' awenge, alimbinla wa6 gw' agolo m^; nl' •{1 ayingie waft. Yenlo anlaga waft- du w' amami, gw' ayenli wao afnainu mi kamba, nli nlt'jTia tO- lizo pa, nli boke yi kt-nda, nl' apoku mi jenla. Nl' azumiuli wao Anyambic yi IsraM. .$2 Nl' aweli Jisu iulengi jh- awulia, 'nl('^. Mi jeul' anlaga winlo ek^va, konde w' adwanli nla mie ntyugu ntyaro, ndo wi zye nl' eza zi nyft wao. Mi pa bele fwinliza wao nli njanla wi vendc kwa sike go '.3 mponlo, Nl' awulinlo y^ nl' iul(">ngi ye, inl^, Gwenli l)e d^nga 'zwo g' orove, inya kw^kw^ gft .'54 joriz' anlaga ntangft yinio? Nl' awulinlio wao nle Jisu, inlh, Anlw' arenl' amftng' amia? Nl' awuli wao, inle, Orog^nlO, nli 20 35 yevert"^ yakwe. Nl' azombit anla- 3<> ga go dwaula tii go ntye. Nl- awongi<"^ an'r)ng' ' UOo^-'iil'"' ^'<^" rb, av' akeva ; nl' amogunlife mo, ava inlengi yb; ko iulbngi p' .37 anlaga. Nl' anyenli waodu, ayo- ra; nl' aguminli wao nkizi y' ariganli, itondo orogbnlo ralie. .38 Nla wao w' anyenli w' avegagi intozt>n s' anlofue nlai, tombare p' 3fl anto nl' awanla. Nla gw' awi- nlizi& anlaga, agw^nli gw' elende avia g6 wogo yi Magdala. Q Nl' avienl' Ifarisi nl' Isadusi alembfe, avambi^ go tuminlia 2 wao elemba avila g' orowa. NT awinlizi^ awulinlia wao, iule, Egombe zi nkolo anlw^ bulla 'nl^, Ogwbr' ombia, Icoude orowa wi re 3 tenlatenla. NT ibanga, inlfe, O- wenj' ove ul^nlo, konde orowa wi re tenlatenla nli viovio. Anlw; imbiagwanla, anlw' avoro go ki>- lagM' ozyo w' orowa, ndo anlw' 4 ayolie mie lingilio yi gombe. I- vom' ive nla ny' ovelanlo nyi but' elemba, ndo nj'' avo elemba kao elemba zi Jona. Nl' arigi{> wa"> agfcndaga. Nla gw' alali inlengi y^ go ntye mori, w' alevanli gO bouge mp^- 0 mba. NT awulinlio wao nle Jisu, iult;, Voulanli ko kelimauli go 7 lfev^u y' Ifarisi nl' I.sadusi. Nl' agambanlagi wao, iii\b, E kamba yenlo konde azw^ pa bonge mpi'- 5 mba. Nl' amienli Jisu, awulia, 'nle, Anlwt"^ y' iliekel' ijango ; ezande zi kambaula 'nlw^, konde 0 anlw^ pa bonge mp^mba? Nla nl^nlo anlw^ pa kotiza ge jongi- nlia among' atanli m' intoz^n s' anlaga ntyanli, nli ntangO y' it Oiiwa w' oma, anlaga wi bulia 'nle, nii& maude? 14 Nl' awuli wao, inlfe, Awfewo inl»>, Jau yi Baptist ; awfewo inle, Elias ; nl' awe wo inl^, Jeremia ge omori 1") w' ivogisi. Awulinlifc wao, iult-, Ndo anlwe bulia 'nib mie mande? 16 Nl' awinlizi Simon Pitor, awulia, 'nlo, Aw^ nle Krais y' Onwa w' 17 Anyambif- yabo. Awinlizi Jisu awulinlie, 'nU', O re savinlO pa Simon y' onwa wi Jona : koude 6 in/ez6 igamba nyinlo nl' ozyonli nli ntyinla, ndo ule Rer' iyam' yi 15 re g' orOwa. Mi bulinlio kt', 'nib. Awl" ule Piter, nlagw' ido nyinlo m' benogenando yam' ; nl' agugi m' elongA z' og(>nli m' agtve yo. 19 M' be po k' isyape s' inlongo ny' orowa: nl' ezom' edu zi be dirio ndo go ntye zi be dido g' orowa; nl' ezom' edu zi be purunlo ndo go ntye zi be purunlo g' orowa. 120 Vovo azombie InRngi ye iule w' amiez' Am' edu inle aye nle Krais. 21 Avila gw' egombe me avaklli Jisu gf> miez' iulbugi ye inlb, e ga gende gA Jerusalem, azindiul' isafm imienge gftr' anlero, nl' imiuis' impolo, nl' irendisi, ke joulo, ar«")ngunlio ntyugu yi '2'J. ntyaro. NT awongi Piter awo- nge, avakilia go sembe, awulia, 'nle, Anyumbie e ga voginlo Hera: igamba nyinlo ny' alwanle 2.'> gore 'we. Ndo awizi, awulinli' PitJT, iulfv (Jenda go nyuiTi' iyam' Satan : awe ibaku gore nue : konde o uak' isaou y' Anj'ambifc, 24 ndo isaon y' anlaga. Vovo Jisu awulinl' inlbugi yt>, inle, Jog' om' abele songa mi& e ga nlimiul' okuw' wbmb, ke tombinle krosi 2-5 yb, avenga mib. Konde om' edu o bele sungiul' emfenlo zfe, e be periza z6 ; nl' om' edu o be periz' emfenlo zb g' onwanj' iwam', e be 26 dfenga z6. Konde oba ude wi re nl' oma, ja anyenle ntye yodu, averiz' inlinl' inyfe? ge aude zi r' Oma ko pa gw' aveude m' inlinl' 27 inyb"? Konde Oiiwa w' oma e be bia nl' ivenda nya Rer' iyb nl' ienjfel se nla yt> ; egombe mfe e be I p' om' edu ga nt' ar' ijanj' isfc. 1 28 Giligili mi ^bulinlia 'ulwe, inlb, j R' awDwo gore wao wi re vbulo gore, wi re, w' alenib' ijuwa, kau w' ajeul' Oiiwa w' Oma e bia gw' inlongo nye. ^ ^ Ntyugu orowa piaganla pa, Jisu awongi Piter nli Jems nli Jan y' Aiiworer' iyb, avanda ula wao go nOmba ndondwi, wao 2 dadifc. Nl'jagalunlio egolanli /{■ gw' azyo mao, nl' ozyo we w' avambi ga nkombe, nl' iugoi sb s' 3 arwenli pupu g' ozauge. Nla v6- nla, awowunli gore wao MOsbs 4 nl' Elias ukambaga nbi ye. Nl' ayiviri Pitbr awulinli Jisu, inlb, Kara, re mbia gore 'zwb gO dwanlu vfcnlo : ja w' ajivira, m' be noj^u vbnlo sapala raro, emori gAre 'wb, nl' emori gore Mosbs, nl' eiTiori 5 gor' Elias. Gw' agambagib yeiiio, vonla, cvindi eyombwi z' alivinU wao, nla vonla, iuyoi avila gw' evindi ny' awul', inle, Winlo nl' Ofiwaul' iyam' o tonUA mifc, mi jenle mbia gore yb ; yoginlAnli 6 ye. Nla gw' ayogio inlbugi w' avoswi, azyA maA g«^ ntye, ariu 7 polo. Isl' avienli Jisu avatu w.Ui. awulia, 'nle, Nlongwanli, ko ari- 8 anli. Nla gw' arAmbiuU wao 21 17. 8. MATIU. antyo mao, wi jenl' oma uy(?Ql&, 0 kaf) Jisu dadi^. Gw' azuminlagi wao avila go uomba, Jisu azombi wao, inlb, Awuliulianl' ora' edu ndaga y' ajeDlo anlw&, kao Onvva w' oma alongwa avila gw' ijuwa. 10 Nl' avambio yt nl' inl^ngi yt, inlt!, Ezande zi bulia irbndisi, 11 inlfe, Elias e ga lunge bie? Awi- ulizife awulinlia wao, inlh, R&ti Elias e bia, kt; dwanliz' isaon 12 yodu. Ndo mi bulinlia 'nlwb inlfe, Elias are bia pa., ko w' am\h du ; ud() w' alendi gore yfc nt' aiondi wao. Yenlo kb Ofiwa w' oma e be jenl' azyingo gore wao. 13 Vovo agotiz' inlongi, inlb, agambi nla wao g' onwanja wi Jan yi Baptist. 14 Gw' avienli wao gor' anlaga, avie- uV oma gore ye, alovinlb akotolo, 15 awulia, 'nlfe, Rera, voginl' onwa- ul' iyam', konde ar' eranlia, e jenle njuke mpolo,: konde gombe yenge e poswa g' Ogonli nli go- IG mbe yenge gw' anlingo. Nl' avagi mit ye gor' inli>ngi yo, ndA 17 wi jolie jinge. Nl' awiulizi Jisn awulia, 'nib, E ! ivoma nyi r' ibe- kelia fo, nli feva pa kb, olingo sb wi be dwanla mie nla 'nlwb ? oli- ngo so wi be sindiula mib 'ulwb? 18 Vagaulib gunlu gore mie. Nl' azfcmbi Jisu azbnib' inlinl' ive, ko nyo kogwa avila gore yh; nl' ayingiooiiwanla avila gw' igwera 19 mb. Vovo avieul' inlengi gore Jisu, wao anka, awulia, 'nle, '20 Azwe jolie] tomba nyo;se? Nl' awulinlio wao nle Jisu, inlb, G' onwanja w' itwavekeli' sanli : konde giligiii, mi bulinlia 'nlwb, inle, Ja 'nlw' adwanla nl' ibekc- lia g' iutyo nyi niutard, gambbnl' anlw' abulinlie nonil)a yinlo, inlb, Lubwa vbulo; agbnda go- nlo, ko yo dubwa ; nla zyel' ezo- 7na zi re z' ayolio nle 'nlwb. 22 Nlagw' alwaulagi wao go Galile, Jisu awulinli wao, inlb, Oiiwa w' oma e be nozo gw' ago m' anlaga : 23 ko wao ' joulb ; nli ntyugu yi ntj^aro e be tongunliO. Nl' aye- nli wao ekbv' evolo. 24 Gw' avienli wao go Kapbruauni, wao w' awongagi mpago w' avi- enli gr)re Pitbr, awulia, 'nib, Onlb- 25 nji wanli e pa pe mi)ago? Nl' awulib, inlb. In. Nla gw' ayingi- nlib go nago,rJisu alonge kambi nla yb, awulia, 'nib, f) pikilia sb, Simon? aga wi ntye wi bong' oba ge mpago avila gore maude? avila gor' awanl' iwao ge anlag' 2(j afnori? Awuli Pitbr, inlb, Avila gor' anlag' amori. Vovo awuli- nlio nle Jisu, inlb, Awanla sa- 27 mbo wi re dibugadibnga. Ndo azwb vende kweza waft, gbnda gw' eliva,' ko- dow' ilowo; nl' evbrb zi donge bowunlitt, wonga zo; nla go be nunguulo ogwanla wa zo, 0 be jenle syika : wouga yo ava wao g' ozanib' iwaiu' nl' iwo. Igwbra mb avienl' inlbugi gore Jisu, awulia, 'nib, Omo 'mpolo gw' inlongo ny' orftwa 2 maude? Nl' aweyi Jisu awey' Oiiworumbe, awelb gC* garegare 3 yao, awulia, 'nib, (Jiligili mi bu- linlia 'nlwb, inlb, Kaft anlw' akalwa, alwaula g' awarumbe, anlw' ayinginle gw' inlongo ny' 4 Orowa. Om' edu sambft i> be syo- nli' fikuw' wb g' ' onworumbe winlo, ayb omo mpOlft gw' inlo- 5 ngo ny' Arftwa. Nl' om' edu o be bong' onworumbe onlongo winlo gw' in' inyam', e bonga mib. G Ndo ftm' edu A be kwez' OiTiori gftr' awango winlo wi bekelia mib, to dwanle nibia gftre yb inlb, ido nyi kilinl' iniba nyi gt^ lirio g' ompele wb ko yb dominla g' 7 orongawi ulyua. Azyile g("> ntye MATIU. 18. 32. g' onwanja w' ikwezal konde] rfeti ikweza si be bia, ndu azyilej 8 g6r' oma mt' 6 bag' ikweza. Nla^ ja ogo wo ge ogolo w' akwezo, re- nla wo nkwl, ko fala wo avila gore 'wfe: re mbia gore 'w& gO jinginia g\v' eiTifeulo eboke g' eulbina, viaganlo nla go dwa nl' ago ambauli ge iil' agolo ambanli ! gO falo g' ogonli w' egonibe zodu. 9 Nla ja iatyo nyo iiy' akwezo, ro- kunla nyo, ko fala nyo avila gore 'wfe : re mbia gore ' wt' go jinginia gw' emealo nl' intyo imori, viaga- nlo nla go dwa nl' antyo ambanli 10 go falogw' elongo z' ogonli. Geli- manli, anlwi> vende pedi' Omori gor' awango winlo; konde mi buliulia 'nlw^, inlfc, lenjM sao g' orowa, si ponl' ozyo wa Her' iyam' yi re g' orowa IJek^pt'kt>. 12 Anlvvt tauga so? Jog' om' are nli nkama y' adombe, ko ifuori g(*> mo pera, e pa tig' agomi eulo- gOmi nl' adombe enlogomi, ko y^ kbndagw' inomba awuta nyo nyi 13 re pera pa? Nla j' atwa 'nl^ e dfc- uga nyo, rMi mi buliulia 'nlw?-, inl^, e jenla ny6 mbia viaganlo nl' agomi enlcgofni ul' adombe 14 enlogOiTii mi re mi j)a pera. Ye- nlo kfe arange utondinli ya Iler' iyanli yi re g' Arowa, inR', omori grtr' awango winlo e ga vere. lo Nla ja onworer' iyo adendo mbe, go tevunltawonl' ayf-anka: j'ajo- ginlo 'w^, gambf-nU' w' adf-ng' rt- Ki fSworer' iyo. Nla ja ayoginlO 'w?', j wonga nla 'wt; ofnori ge avanli inR>, gw' agwanla m' iyenl' imba- nli ge irarO, igamb' iedii nyi ga 17 lwanliz6. Nlajaayoginlo wao, ra- kilieTiandA; nlajaayoginlo nandrt, egalwanle gore 'wt' g' omo ree mi' 18 Anyambif' nla ga publikan. KMi mi liuliiilia 'iilwr-, inlo, OsaiNn wedu wi be dirio 'nlwi' go ntyc, wo kb wi be dirift g' (>rowa: nl' osaou wedu wi be puruulo 'nlw^ go ntye wo kfe wi be puruulo g' 19 orowa. Mi fo bulinlia 'nlwt>, inlfe, Jogo avanli gore 'nlwi? w' akwezanganla go ntj'e g' oiiwanja wi udag' iedu yi be bambio wao, yi be dendinlo wao nle Rer' iyam' 20 yi re g' orowa. Konde go r' ava- nli ge araro datanla pa gw' in' inyam', gogo re mife go garegare yao. 21 Vovo avienli Pit(>r gore yfe awu- lia, 'nlfe, Nyougo mia be dendinlo mib mbe nl' oilworer' iyam', ko mi& nyezt'? nyougo orogbnlo? 22 Jisu awuliulio, inli>, Mi pa buli- nlio, inlo, vo nyougo 6rog6nlo, udo vo nyougo orogeulo agoini 23 oi'ogl'ulo. Yeulo inlongo uy' oro- wa nyi r' egolanli g' 6ga 0 veli bonge ntaugo gor' inyougo sb. 24 Nla gw' avakilie bonge ntango avagio gore ye omori o nwanli<> 2-5 jgomi uy' iutozeu s' italent. Ndo go re 'nlfc e pegaga ul' eza zi pa, rer' iyii azombi 'nle, e ga golo nl" oiiwant' wfe nl' awanli w^ nli ya yodu y' avcgagi nla ye ; ko inwa- 20 nla mbnlizo. Yen'o avoswi nyo- ngO mfc go ntye, azavinla, awulia, 'nU', Hera, venginla mie, gambt' 27 m' be po sodu. NT avtigiuli rcr^ yi nyOngo mo avoginlb, avurunlo, 28 anyez' iuwanla nio. Ndt^ uyAngo m^ agogwi along' omori w' inyo- ngo nla yo o nwanli^ nkama y ifura : nl' agotifc y^, aviaro g' i^ngo- j nga, awulia, 'ulo, V inwanl' iso. 20 Yenlo nyOugo nla yo avftswi gft ntyo, agwenlo ukolo, inl^, Ve- 30 ugiula mi^ gambi^ m' bo jx). Nd«% ejiviradu; ndo ag^udi aweR> go 31 ntyOgO, kao ap' iuwanla nl^. Nla gw' ayenl' inyougo nla yo nt' arwenli, w' ayenl' okov' ovolft ; nl' av'ienli wao arakili rer' iyaf^ isa- j 32 An yOdu y' arwenli. Vovo rero yi I uyAngo nl^ awelio, awulinlib 'nl^, 1 2.3 ]8. 32. MATIU. Ny0ng6 mbe, mi anyezo inwa- nla mb sodu, konde 6 gwenli mife S8 nkolo: zye kwfekwfe gdre 'wfe g6 poginla ke nyOngO nla 'wfe, nt' 34 avAginli mie 'wfe? Nl' avendi rer' iy^ anozinlfe gO jeulizA azyi- Dgo, kao ap' inwanl' isfe sOdu. 35 Yeulo kfe Rer' iyani' yi re g' orOwa e be dendiula 'nhve, kao anlw' anyezanla gw' irfem' iyauli om' edu onworer' iy^. 19 Nl' arweul' iule, gw' amenlizi Jisu agamba minlo, alubwi gO Galile, avia g6 wogo yi Judia g' 2 Azamb' omori wi Jordan. Nl' azongio yt' ill' anlag' awenge; nl' ayingi^ wao vovo. 3 Nl' avienli gore yf> Ifarisi iide- mbage awulia, 'nlfe, Re kwt'kwfe gor' ftma go tomb' ofiwant' wfe go 4 ndag' iodu? Nl' a\vinlizi(>, awu- linlia wao, lulfe, Anlwi* pa tangu- ula, iiiU', ay^ 6 vangi waft avila gw' ii)akilia avaugi waO onlome o nl' onwanto, awulia, 'nl^, G' onwanja w' igamba nyinlo onlo- me e ga rige rer' iye uli ugi yfe, alwa jongo pa gor' Anwant' wb, ko wao avanli dwaul' Azyonli (I omo? Yenlo wi zyel' avanli nyfe- nli; ndo Azyonli Omo. Eza z' ayO- ngio nl' Anyambib saTnbo, z' ava- 7 ngiinlio nl' oma. W awulinlie, inl^, BambA Mftsf'S azftmbi g6 p' ezangft z' itftmbfi arOmb' onwanto 5 s«'? Awulinli wao, inl^, M(^s^s, g' Onwanja wi njoliiili y' irfeiu' iyanli, ayiviri 'nlw^ tOmb' anto wanli: ndo jiegaga yenlo avila gw' !) ipakilia. .Mi bulinlia 'nlw^ k^, \n\h, Om' edu d tomb' ofnvant' we, kao gA ntinlay' Avelanlo, ke jomb' f)ilwf'nl<', e nania nla wi- nganli : nl' ay^ 6 j<")mb^ A re tcV mbO i)a e nanla nla winganli. 'Kt Inlengi y' iiwulinlie, iu]h, J' adwaiila yenlo gOr' AnlOme nl' oHwant' we, sfanibeuR! zyele mbia 24 11 gOjomba. NdO awuliuli waO, inU-, Arang' aulaga wa6du ko bong' igamba nyinlo, udO ka6 wao 12 wi pO nyd. Konde r' ivfengunli y' ayanliO yenlo, avila gw' ambu- inu m' ingi sao : r' iv&ngunli ke y' avtugunlio nl' anlaga: r' ivt'- ngunli k& y' avfengunli' ikuw' iya6 g' onwanja w' inlongo nj'' Anyambife. Omo re ko jolie bong' igamba mb, e ga wonge nyo.' 13 Vovo avagiO g6re ye awanla, inlt, e ga ralie ago ni& gore wao, agambinla; ndo inl&ngi ye y' 14 alegi wao. Ndo Jisu awuli, 'nle, Yiviranl' awanla, ko aleganli. Nv-ao bia gore mi& : konde inlongo ny' orowa nyo nl' onlongo winlo. 1') NT arali^ waA ago, alubwa vovo. 1(5 Nla yOnla, Am' avienli awulinlie, inle, Onl^uji, eZom' evia ande zi be deudo mi^, ko mife dwanla nl' 17 em&nlo z' egombe zftdu? Nl' awulinli^ yi^, inlb, Ezande zi ba- mbio mib g' Oiiwauja w' eza zi r' evia? R' Airiori or'ombia; ndo ja w' abele jinginla gw' eiTibnlo, 18 venjaveuj' ampanga. Awulinlie y&, inlfc, Ampanga mi? Awuli Jisu, inlb, AyOul' Ania, Anlanla nla winganli, Ayufa, Averinla, 19 Lube rer' iyo nli ugi yo, ko tond' Agangaulo wo g' dkuw' womb. 20 Awulinlir) yb nl' iwanjo, inlb, Mi- nlo mOdu mi are niO penjavenja 21 pa: ezande zi pe butO mib? Jisu awulinlib, 'nib. Jaw' abele dwanla keka pa, gb kole ya yi re nla 'wb, ava gftr' iyunge, gambbnlb o be dwanla nl' igumba g' Arftwa: ko 22 bia azonga niib. NdA gw' ayo- giA iwanjo igamba nyinlo, agb- udagi gbvagbva: konde avegagi nl' anllv' amenge. 23 Nl' awuli Jisu awulinli inlbngi yb, inlb, Itbti mi bulinlia 'nlwb, inlb, Knlaiiii e be sile jinginla MATIU. 20. 10. 24 gw' inlougo ny' ftrOwa. Mi fo bulinlia 'nlwii, inl^, Re dMa g6 shamd go pokosa gw' igola nyi ntombO, viaganlC* nla gor' eulaffii g6 jinginla gw' inlongo ny' or6- ii5 wa. Nla gw' ayogiO ial^ngi w' amaml polft, awulia, 'nl&, Maude 26 sambA ko jolie siinglnIO? Jisu avonli wa5, awiilinlia waft, inlfe, Gor' anlaga y' ayoliO ; ndd g6r' Anyambifc isaOn yOdu ko joliO. 27 Vovo awinlizi Pitfer, awulinllfe, 'nl&, Vonla, azw' are tiga pe yoma yodu az5ngo ; ezande sa- 28 mbO zi be dwanla gore 'zwfe. Nl' awulinlift wau ule Jisu, inl^, Ri^ti mi bulinlia '^lw^, in\b, anlwt; yi re s6nga pa nli^, gw' ijanl6 ijonla g6 be dwanl' Ofiwa w' 6ma tu gw' eka z' ivend' iny^, anlwfc k& anlwe be dwanla tu gw' igftmi nyi ka nli ka vanli, njtkMiag' igftmi ny' imbuve nl' imbuv' 29 inibanli si IsraM. Nl' Oni' edu 0 re tiga p' inago, ge awongwb anIOme, ge awongwe ant6, ge rer^, ge ngwJ>, ge Anwantft, ge awanla, ge intyaga, g' Onwanja w' in' inyani', e be po nkama y' inyongo, ayig' elTl^nlo z' egonibe 30 zodu. NdA along' awenge wi be nuunla, nl' anuunla wi be dAnga. 2Q Kond(! inlougo ny' on'jwa nyi r' egolauli g' ftnlivi wi nago, <> g^udi ibauga sodu gft panganla 111' anlaga go jauja go ntyag' iy»"> 2 y' igoli. Nl' ay^ panganla pa nli niongi jauja, fura gft ntyugn, arft- iTii waft go ntyag' iy<'. Nl' agfe- ndit! vo igw('ra nyararf) ny' Awe- nja, ayenl' aiTiori wi kunianla 4 gw' igrtlinio ovilo fo. Nl' awuli- nlie waft, inlf-, (irndanli 'nlw^ k^ gA ntyaga, nl' e/.a zi re kwMcw(^ m' be pa 'nlwe. Nl' agendi waft. •") Nl' avo kf'udif' vo igw^ra uyArA- wa, nl' igw^ra ny' enlogftini, >i alend' egolanli nii'inO. Nl' agf'- ndi^ vo igomi ny' agwfera nl' igwfer' imori, alfeug' ainori wi ku- manla, awulinlia wa6, inlt, Eza- nde zi kumanla 'nlw& vbnlo 7 Owenja wodu evilo fo? W awuli- nli^, inl&, Koude zyel' onio re panganla pa nla 'zw^. Awuliuli WHO, inl^, Anlwfe k^, g^ndaganli gCt ntyaga, ul' eza zi re kw^kw^ zi 8 be pA 'nlw&. Gw' arweuli nkolo, 6nlivi wi ntyaga awuliuli nyougo yb, inlb, Welie mougi jauja, ko pa waO ipa, nipakiliaga gftr' anu- 9 unla agfenda gOr' alftuga. Nla gw' avienli wad w' avakili janja vo igomi ny' agw^ra ul' igw^r' imori, w' avenlio Om' edu fura. 10 Nla gw' avieul' alouga w' avikili 'nl&, wi be pO viaganlft ; nl' ave- 11 nliO wao kb om' edu fura. Nla gw' avenliO wao w' alagalagi gor' 12 onlivi wi nago, awulia, 'ult', anu- unla winlo, w' ajauja kao igw^r' imori, ko 'w& pauga waft egolauli ga 'zwi>, yi''re sindiula p' irwaulft ny' ftwenja uli mpiu y' ftuwei. 13 Ndft awinlizi awuliuli' ftmori gore waft, inl&, Ndegft, m' pa dendo mbe: ft pa panganla nla mi^ 14 fura? Wong' iyo ko k^ndaga ; mi bele p' ftuuunla winlo g' awr. 15 Zyele kw^kw^'gftre mie.gft deuda nte tonda mie nli yom' iyaiTii m^? Ge intyo nyo nyi r' ive ko- 16 nde mi ar' ftmbia? Yeulo anu- unla wi be dftnga, ul' alftnga wi be nuunla. 17 Gw' avandagi Jisu gft Jerusal("^ui, awoug' igftmi ny' inlbngi ul' inl^^g' imbanlr g' ftzamba gft 18 mponio, awuliuli waft, iul^, Vft- nia, azw(> panda gft Jerusal^m ; ul' Ofiwa w' ftma c be kfttizft gftr' iminis' inipftlft ul' ir^ndisi ; ko 19 waft p^ ogara w' ijuwa, an()z^ gftr' anlongo gft .^vMift nla gft syiwft nla gft baulift gft kros : nli utyu^Mi yi ntyarft e be tftugwa. 20. 20. MATIU. 20 Vovo avieuli gore ngwb y' awanla wi Z^b^lle iil' awaul' iwt^ nla y&, azavinlt>, avambi^ ndaga. 21 Nl' "awulinlit- yJ", ialb, 6 heV aude? Awulinlife y^, iul^, Yivira 'nl&, awaul' iyaiu' avauli wiulo, wi ga Iwaule tu gvv' iulougo uyo, oiTiori z' ogo wo oulomib, ul' omo- 22 rl g' ogo wo onyantw&. Ndo Jisu awinlizi awulia, 'n\b, Anlw^ pa mia ute banibia 'nlwb. Aulw^ ko joug' imogl nyi be jougo mit>? W awulin!i^, 'ulJ", Azw& ko jolia. 23 Nl' awulinlit' wao, iul^, Rfeti aulw^ be jong' iniogi uyam' : ndo go dwanla tu g' ogo warn' oiilomi^ ula go nyautwb, arang' iyam' go pa, udo yi be po wao w' agekizo 24 yo nle Rei' iyam'. Nla gvv' ayo- glo igoini iiy' inltiugi, w' aveudi- 2o nl' awarei' iyao avanli. Ndo Jisu aweli wao gore yi>, awulia, 'nl&, Aulw' avoro, inlt", ivangiuli y' anlongo yi pau^iula wao, nl' avolo wi bong' anyanga gore 26 wao. Alwaulize yenlo gore 'nlwb, ndo oin' edu 6 bele dwaul' f)ni' ompolo gore 'nlwe, e ga Iwa- 27 nl' omo jaujinla 'ulw&. Nl' oni' edu 6 bele dwaula gw' ewoujo gore 'ulw^, e ga Iwaule nyOngo 28 yanli: ga nt' ar' Onwa w' 6ma, e bia go janjinlo, udo go jaujinla, ula go p' elTl^ulo z^ olaudunlo w' awenge. 29 Nla gw' akibwi wao go J^riko, ^0 azongiO nl' anlag' awenge. Nla vonla, apoku ambauli tu g' oza- mba wi nipoulo, gw' ayogio wao, inl^, Jisu e piagaula, w' alaginl^, awulia 'nle, Vrtgiula 'zw^ llera, 31 onwa wi David. Nl' alegio waft nl' anlaga inlb wi ga Iwaule do: udo w' arougi vinganlo iule, VA- ginla 'zw^ llera, Ofiwa wi David. .'i2 Nl' aguniauli Jisu gOre, awelia wao, awulia, 'nl^, Aulw^ bela .'53 iuit> dendiula 'nlvfb ande? W 20 awulinli&, 'nit*, Rera, autyo mazyo 34 mi ga nluugunlo. Nl' avogiuli Jisu. avogiula wao, aval' autyo mao : nl' anluugw' antyo mao pele ko wao soug&. Gw' aruri wao pibrt; nli Jeru- salem, avia go B^thpaj go uo- mba y' loliv, vovo aroini Jisu 2 inlfeug' imbauli, awuliulia wao, inie, G^udanli go nkala yi re swa- swo nla 'nlwfe ; vovo be jenla 'nlw^ pele buru dirio pa nl' oilwo burn nla yo : vuruulanli so ko 3 baganli so gore mii>. Nla jog' dm' abulinlia 'nlw^ ndaga, wulianl', • inie, Rer& are nl' isyolo ula so ; 4 nl' ayfe be suuge toflia sO. Yiulo y' arweul' inli>, ko twa rfeti iga- 5 mba ny' ovogisi, iul&, Wuliulia- nl' oiiwo ilwauto wi Siou, iulh, Vonla, og' iwo e bia g6re 'wb kendekeude, panda pa go buru, 6 vauganl' oilwo buru. Nl' agt>udi inieugi alenda nt' azombio wao 7 nle Jisu. Nl' avagi wao buru nl' oiiwaula, arali ingoi saO go sf) ; nl' alwanli Jisu tu gft so go buru. 8 Nl' anlag' aweuge w' azyambunl' ingoi sao go mponlo, nl' awtnlb w' arenl' ampare nil rere, ayaulia 9 mo go mpoulo. Nl' inkoudo s' agfeudi go bosyo nla s' azongi go nyufua, s' awogluli, 'nib, Ozaua gor' Oilwa wi David : OzavinlO) gore yfe o bia gw' iua uya Rerb: 10 Ozana gw' igoulo mb. Nla gw' avienlib go Jerusalem, nkala yO- du y' azyugio, awulia, 'uie, Wiulo 11 mande? Nl' awuli aulaga, iuie, Wiulo nle Jisu y' ovogisi y' avlli gi> NazarMh yi Galile. 12 Nl' ayinginli Jisu go nago y' Auyambie, agogunlia waOdu w' agolagi aulivaga gftgft; nl' awo- nlie buudu itavuru si mougi pe- ngakanle syika, nl' alwaulo mi 13 mougi kol' abembe. Nl'awuliulie waft, inie, Re tbudft pa, inlb, Nag' MATIU. 21. 34. warn' yi be fweliO inl^, nagoy' ika- mbinla: iido auhv' are yo panga p' 14 obuliingu w' ife. Nl' avleul' apo- ku iili nliifna gOre yfe go nago y' 15 Anyambi^, nl' arolizfe wao. NdO g\v' ayenl' iminis' impolft nl' irfc- ndisi ayenl' isaon yi mamft y' ale- udiO ndfe, nl' awanla wi boginla go nagoy' Anyambif', awulia'nlb, Ozana gor' Ofiwa wi David ; w' 10 avendi, a\vulinli&, inl^, O jogo nte bulie mongi sinlo? Jisu awu- linli wao, iulb, 111.; anlw& pa ta- ngunla nli inori, inlt;, Avila gw' agwanla ni' awanla nli keikei o 17 re kekiza p' isuminlia? Nl' ari- gi& wao, agogwa avila go nkala, agftnda go Bf!thani ; nl' anlanlib vovo. 18 Ibauga, gw' awinyago go nkala, 19 ayogiO ujanla. Nl' ayeuli^ erere z' ifig g' ftzaraba wi mponlo, avia go zo, ndo e d?ug' ezoma go zo kao ijavi ; nl' awulinlie zo, inlb, Alwanl' ilonda nyi'iilft avila gore 'wb agt^nda g6 konlako. Nl' ayO- 20 ini erere pele. Nla gw' ayenl' inlt'ngi w' aiTiaini, awiilia, 'nib, 21 Erere z' asungi Jomayenlo? Awi- iilizi Jisu awulinlia wao, inlb, Ilbti mi l)ulinlia 'nlwb, inlb, Ja 'nlw' adwunla nl' ibekelia ko 'nlw' alOve inpaga, anlwo be de- nda aranga nt' alendio gw' erere z' ilig dadii', ndo vanganl' anlw' abulinlie nAinba yinlo, inlb, llo- nibinlo ko falo go ntyuva, yi be 22 (londA. Nl' isaon yAdu yi be ba- nibiO 'nlwb gw' ikanibinla, nibe- keliaga, yi be p6 'nlwb. 23 Ay(' Jiiiginla i)a g5 nago y' Anya- inl)i(', iminis' impob'^ nl' anloro w' anlaga w' avienli gore yb gw' anU'iiJagib, awulin, 'nlf-, Nl'inya- nga nd(,' nyi dendo ndo isartu yinlo? A venlio k' inyanga nyi- 24 nlo mande? Awinlizi Ji.sii awu- linlia wao, inlt', Mit- kb ni' be ba- mbia 'nlwb iganib' iiTiori ; ja 'nlw' abuliulia mib nyA, gambbnlfc mie kt> m' be bulinlia 'nlwb inyanga 2o nyi dendo mib isaOn yinlo. Mba- ptaizinli ylJan y' aviligwi ? avila g' orowa mbb gor' anlaga? Nl' aganibanlagi wixO, inlb, Ja 'zw' abulia, 'nib, Avila g' orowa, ga- mbbnl' abulinlia 'zwb, inlb. Sambo anlw' ajasi bekelib sb? Ndo ja 'zw' abulia, 'nib, Y' avili gor' anla- ga; azwb ti' anlaga; konde wao- 27 du wi bonge Jan g' ovogisi. Nl' awinlizi wao Jisu awulia, 'nle, Azwb pa niia. Ayb kb awulinli wao, inlb, Mib kb m' be bulinlia 'nlwb nl' inyanga nde nyi dendo 28 raib isaon yinlo. Ndo anlwb ta- uga sb? Onio vegagi nl' aw' anlo- fne avanli. Nl' avienlib gor' iMo- nga awulia, 'nib, Oiiw' ami, gb 29 janje ulbnlo go ntyaga. Nl' awi- nlizib awulia, 'nib, M' pa bela: ndo avila vovo, anligi nkAndi, 30 agbnda. Nl' avienlib gor' oiTiori, awulie ntaga mbmo: nl' ayivirib awulia, 'nib. Mi kbnda rera ; ndo 31 e kbnda du. GAre waA avanli, o lendi ntondinli ya rer' iyb ma- nde? VV awuli, 'nib, OlAnga. Jisu awulinli wao, inlb, Giligili mi bulinlia 'nlwb, inlb, Ipublikan nli vove wi kbnda g(^ bosyA yanli 32 gw' inlongo ny' Anyambib. Ko- nde Jan avienli gore 'nlwb go mponlo y' ogore, ko 'nlw' aveke- lib: ipublikan nli vove w' aveke- lib: nla gw' ayenli 'nlwb yenlo, avila vovo kb anlwb pa uige nko- ndi, ko 'nlwb i)ekelib. ."iS Yogonli nkiV"^ mori : Avogag' oma, Anlivi wi inigo, C> vbnli ntyaga y' igoli, agAmbinla yC> nl' <\gr>mba w' arbndb, arumbo ml)o- ra yi piar' ivb, anl6ge nagt'^ y' ipbnginla ; nl' avenlib yA gore mongl janja, agbnda go ntyo nyb- .34 nib. Nla gw' aruri cgombe z' ilo- 27 21. 34. MATIU. uda, arum' inyongo sfe f>ore mongi 35 jauja go bong' ilond' iyb. Nl' agoti mongi jaoja agot' inyftugo sfe, azyiw' ofnori, ayonl' omori, 36 avung' omori ado. Nl' avo toiiii^ inyougo sinybnU- viagcinlo nl' inonga : nl' alendinli mongi ja- nja alendiulawao egolanli m&mo. 37 Ndo avila vovo, aromi gore wao onwanl' iy^, awulia, 'nl6,Wl bebi- 3S mbi' onwanl' iyam'. Ndo mongi janja, gw' ayenli wao onwanla, w' awulianl', inU-, Winlo nl' oyi- gisi ; oviroanli, azwo ga yonl^, ko 39 'zwfc bong' ijig' isfc. Nl' agoti wao yfe, ardmb& go ntyaga, ayonl^. 40 Go be bie rer^ yi ntyaga sambo, e be dendinla mongi nl^so ande? 41 W awulinlit, inlt-, E be jiliz' anlag' ave m^wo nl' ijiliza sibe, ave ntyaga y' igoli gor' anlag' aw^nl^, wi be pb ilonda go gombe 42 ya yo. Jisu awiilinli wao inle, Anlwe pa tangunla nli mori gw' irbndo, inle, Ido ny' avikiO nl' inlogisi nyo memo ny' atwenl' ewonjo zi ntulungu : ndaga yinlo y' avili gore Rert', yi re kfc ndaga 43 yi mamo gw' antyo mazyo? Ye- nlo buliulia mie 'nlwb, inlb, Inlo- ngo ny' Anyambie nyi be bongi- nlo 'ulwe, ko nyo po unlaga wi 44 janlag' ilAnda ya nyo. Nl' om' edii 6 poswa gw' id(*> nyinlo, e be jariiayarua ; ndo om' edu 6 be po- syunlio nle nyo, nyi be ki\h ga 4o ntyenge. Nla gw' ayogiO iminis' impolo nl' Ifari.si ayogo inkogo S("^, w' amienl' inlt-, c kamba g' onwa- 46 nj' iwao. Nla gw' aveli waO go kott', w' arienl' anlaga, koiule w' awongie g* ovogisi. 22 Nl' awinlizi Jisu avo kamba nla wa<> nl' inkftgft, awulia, li 'ole, Iniongo ny' orowa nyi r' egolanli g' ogii o vanginl' (*>nwa- 3 nl' iyb ijOmbanla; nl' ar«")iniMnyo- ijgo Rh g(> feye mongi w' awelio " 28 gw' ijombanla : nd5 wi jivire bia. 4 Avo tomh inyongo sinyfenl&, awu- lia, 'nib, Wulinlianli mongi w' awelio, iulb, Vonla, mi akekizi ntyago yam' : inyare sam' nl' inyam' isam' impomi s' ajonlio, nli ya yodu y' akeki : yogOnli go 5 ntyago y' ijombanla. NdO wi pe- gaga nl' isyolo vovo, agbndaga, omori go ntyag' iyfe nl' oiTiori gw' 6 ikol' isfe. Nl' amori w' agot' inyongO sb, avugiza wao, ay6nla 7 wao. Nl' avendi oga mt", aroni' isozy' isb, ayiliz' iyonlisi me, av«- *8 zye nkal' iyao. Vovo awuliul' inyongo sb, inlb, Ijombanla s' akeki, ndo mongi w' awelio wi 9 pegaga nl' inyanga. GJ-ndaganli sambo gw' amarakanld m' impo- nlo, nli ntango yi be dbngo 'nlwe ko fwelianli wao'gw' ijftmbanla. 10 Nl' agfendi inyongO mh gw' impo- nlo, alatiza waodu w' albngio wao, ave nl' avia : nl' ayOul' ijo- 11 mbania nl' anlaga. Ndo gw' ayinginli oga go pr)nla wao w' avegagi tu, ayenli vovo om' o re e pegaga bora pe ngoi y' ijOmbanla. 12 Nl' awulinliti yb, inlb, Ndeg' wafn', w' ajinginla gunlu ngoi y' 13 ijombanla fo sb? Nl' arvvenli^ do. Vovo oga awulinli mongi penginla, inlb, Gftranlib, ago nl' agf)16, ko falanli yb go ntpiri yado- vadova ; gogo be dwanl' edingo 14 nli ukfegbrfc y' auo. Koude awe- nge wi re fwelio pa, ndo awewo wi re pinjo pa. 15 Vovo agt>nd' Ifarisi, awonde mo- ndo nt' are wao ko kotfe nl' 16 agamb' im^. Nl' aroiTii wao gore yb inlengi yao nli nkumba yi H«^- rod, w' awul', inlb, Onlonji, azw' avoro, inU", awb 6ma wagillgili, 6 nenje niponlo y' Anyambi^ nl' f)rMi, 6 naka k' om' edu, koude C> 17 poul' azyO m' anlaga. Sambo wu- liulia 'zw^, 0 tanga sfc? Re kwb- MATIU. 23. •'5. kwb go pe Bezar mpago, ge g6 dw' 18 ava? Niiu Jisu amienli avoulo mad ambe, awiilia, 'ult-, Ezande zi demba 'iilwfe mih, aolw' inibia- V.t gwanla? Riiraiuliauli mife syika yi rapagu. Nl' avagi wao y{> fura. 20 Nl' awiilinli& wao, inle, Edidi zi- nlo za niaudc nl' irfeudo yinlo kh? 21 W awulinlib, inlb, Yi Bezar. Vo- vo awuliuli wao, inlfe, Vauli Be- zar ya yi Bezar, nl' Anyambio 22 ya y' Anyambib. Nlagw' ayogiO wa6 w' aiTiami ; nl' arigi wao yi!, agfendaga. 2H Ntyugu rafcmo avienli gftre yb Isadusi si buHaga, 'nib, Zyel' ito- ngwaavilagw' ijuwa: nl' avambi 24 wao ye, in lb, Onlbnji, MOsbs awuli, 'nib. Jog' om' ajuwa awa- nla lo, onwongi yb e ga yomb' onwant' wb avOmiz' awanla gor' 2") onwongi .yb. Ndf) avcgagi gore 'zwb, awongwb orogbnlO: nl' ayo- nibi ("vlAnga, kb juwa, arig' oilwa- nt' wb gor' Onwongi yb, konde 2(! ayuwi Onwanla fo; egolauli mb- ino wavanli kb, nia wararO, agb- 27 uda g' orogbnld. Waodu juwa pa g' Onuunla ayuwi k' onwautO. 2H BambA gvv' itOngwa, e be dwanl' ofiwanto wa inande gore wao Arogi'ulo ? Konde waodu w' al wa- 2!( nli nla yb. Awinlizi Ji.su awuli- nlia waA, inlb, Anlwb fenia, konde anlwb pa mi' irbndo ge ngulu y' •'!() Anyamblb. Konde gw' itongwa wi joniba du ge jombizo, ndo wi re g' ienjbl s' Anyambie g' orowa. ■Jl Nd6 g' ofiwanja w' itongwa si niongi wi re juwa pa, anlwb pa langunla nt' awulinlio 'nlwb nl' ;!2 Anyambie, inlb, Mib nl' Anya- mbib yi Abraliam, nl' Anyambib yi Izak, nl' Anyambib yi Jakob? Anyambif- arang' Anyambib yi bende, ndo yi mongi wi re bo. :>;{ Nla gw' ayogio anluga, w' ainnm' inbnj' isb. 34 Ndo Ifarisi gw' ayogio wao, inlb, alwanliz' Isadusi do, w' alatanli 35 mbora mft. Nl' omori gore wao, Onlbuji w' ampauga, avambi ude- mbagb, awulia, 'nib, Onlbnji, ozo- mbi' ompoldgw' ivauga ulewi? 36 Nl' awulinlio yb nle Jisu, inlb, Ronde lierb, Anyambib yo, nl' 6rbm' iwo wodu, nl' inlinl' iuyo 38 nyodu, nl' Ogu wo wodu. Winlo nl' ozombi' onipolo nl' olonga. 39 Nla wimbanli wi r' egolanli ga wO, inlb, Roud' ftgauganlO wo ga 40 Oku' womb. Gw' isOmbia sinlo ibanli, dwanl' ivauga nyodu nl' ivogisi kb. 41 Nla gw' avegag' Ifarisi datanla 42 pa, Jisu avambi wao, inlb, Anlwb pikilia sb g' onwauja wi Krais? Aye ofiwa wa mande? W awu- 43 liulib, 'nib, Wi David. Awulinli wao, inlb, Bambo David vo luli- nla e fwelib, inlb, llera sb, go 44 bulib, inlb, Rerb awulinli Rer' iyam', inlb, Lwa tu g' Ago warn' onlOmib, kao mi afel' ilOvalOvi yo g' OdOlOngo w' intyOzyo so? 45 Bambo ja David afwelib, inlb, Rera, ayb ko dwanl' onwanl' iyb 4(j sb? Nla joli' Oma fwinlizb iga- mba, ge dbng' oma nl' orbfila go to bambib ndaga nybnlb avila go ntyugu mb. 22 Egombe mb Jisu agambi nl' anlaga nl' inlbngi yb awulia, 2 'nib, Irbndisi nl' Ifari.si wi dwa .'i tu gw' epwi zi MOsbs. Bambo isa- on yodu yi bulinlia waO 'nlwb, Icndanli ko penjavenjanli yO: ndo alendanli ga nt' ar' ijauj' isao : konde wi bulla, ndo wi de- 4 nda du. Konde wi kor' arwanlu alire nli jola gO twanlo, aralia mo gw' il)ega s' anlaga; ndO wi jtvi- re lombinla mo wao mb nl' Ainori "> w' imenlo yao. NdO wi dend' ijanj' isao sodu go jenIO nl' anla- ga: konde wi pang' ifilakteri .«ao 20 23. 5. MATIU. nl' ompuzyu, avendi' anyog^ m' i 20 G ingoi saO ; wi tonda k' ilwanlo I ivia gw' iutyago, nl' alwanlo mi j 7 nlaiui gw' inago si Syonlo; nl' 21 ibogizyo gw' agoliulo, nla go fwe- 8 lio nl' anlaga, inle, Rabi. Ndo aniw' awclio, inle, Rabi: konde 22 omori nl' onlenji wauli, nl' anlwe- 9 du aulwl' awarerf'. Awelianli k^ j 6m' edu go ntye, inU', Rera : koude 23 omori nle Rer' iyanli, ayb o re g' j 10 orowa. Awelionli ke inle, inlt- j nji : konde ofuori nl' Onl&nji wa- ll nil, inl^, Krais. Ndo ompolo gore I 'nlwe e be dwaule nyongo yanli. : 12 2nI' om' edu o pendi' oku' wfe, el be syoulio ; ndo ayfe 6 syonli' oku' I 24 we, e be pendio. j 13 Ndo azyile gore 'nlw&, ir&ndisi I nl' Ifarisi, imbiagwanla! koude ! 25 anlwe nunj' inlongo uy' orowa gw' azyo m' anlaga : konde anlw& jtnginla anlwe m&, nlo jivira wao 15 jinginla wi bele jinginla. Azyile 26 gore 'nlw^, irbndisi nl' Ifarisi, imbiagwanla I konde anlwfe pi- ngwavingwe ntj'uva nli ntye g6 pang' onli^ngi omori ; nla gw' 27 atwfeyenlo, anlw& pange oiiwa w' elongo z' ogonli viaganlo nl' a- 16 nlweme nyongo mbanli. Azyile | gOre 'nlwe, apoku mi kendi ania- j ga, wi bulla, 'nle, Om' edu o tange uago y' Anyambiii orangO, I 28 zye mpongo ; ndo om' edu Ct ta- [ nge syika yatenlatenla yi nago y' | Auyambie orango, ega lend' Ora- 17 ngo m^. Anlw& dosyu nl' apoku : i 29 konde ev«")lo nle zi, syika yatenla- 1 tenia, mb^ nago y' Auyambib yi | 18 dwanlize syika orunda? Wi ' 80 bulla kfc, 'nib, Om' edu o tange ^ mbora yi ntyago orango, zye mi)()ngo; ndo 6m' edu 6 tang' ida\ la si re go yo ftrangO, e ga 31 10 lend' orango m^. Anlwe apoku: koude ev616 nle zi, idavia me, [ mbe mbftra yi ntyag6 yi dwanliz' 32 30 ' idavia orunda? Ayfe sambo 6 tange mbora yi ntyago orango, e tanga yo orango, nli ya y6du yi re go yo. Nl' ayh 6 tange nago y' Anj-ambife 6rang6, e tauga yo orango, nl' aye k& 6 dwanla go yo. Nl' aye 6 tang' 6r6wa orango, e tang' eka z' Auyambie orango, nl' ayJ- kb o re tu go zo. Az^'ile gore 'nlwt. ir&ndisi nl' Ifa- risi,- imbiagwanla! koude anlwJ) p' emori gW igomi zi nunduvel^ nli anis nli kumin, ndo anlw' are tiga p' isaou iliri y' ivanga, inle, ijl'kelia, nl' ipoginla, nl' ibekelia: ndo yinlo y' aro dendo nle 'nlwe, ko 'nlw' ariga ke yonlo. Apoku mi kendi' anlaga : anlwe kanjunl' ofuru ko 'nlw& menle nyare. Azj'ile g6re 'nlw^, irendisi nl' Ifa- risi, imbiagwanla I konde anlw5 jovuul' izamba y imogi nl' epfele, nd6 g6 garegare, yi re ralie nl' ikwera nl' ibe. Aw' ipoku nyi Farisi, I6uge jovuule garegare y' imogi nl' epbl&, ko izamba ya yo dwanla pupu ke. Azyile gore 'nl we, irendisi nl' Ifa- risi, imbiagwanla! konde anlw' ar' egolanli g' inago si bende, ke- mb6 pa pupu ; si re si m^pe jeDl6 gw' igala, udoj go garegare, si re nli pa yi bende nl' isyfeke sodu ralie. Yeulo re 'nlw^ kfe, gw' iga- la anlwe jenlanl' agore g6r' aula- ga, ud6 go gure anlw' are nl' Ombiagwanla nl' ijanj' ibe ralie. Azyileg6re 'nlwe, irendisi ul' Ifa- risi, imbiagwanla! konde anlwe nog' inago si bende s' ivogisi, amtpiz' ir6uginl6 y agOre, awu- lia ul^, Arwe 'ul^ azw' avcgagi gw' iutyugu s' irer' isazyo, gavo azw^ dtva nla wa6 g6 ntj inla y' ivogisi. Yenlo anlwe takilia gw' iku' iyanlime, inle, auiw^ nl'-awa- nla wi mongi w' aydnl' ivogisi. Youliauli sambo eg&nliz6 z' irer' MATIU. •M. 21. 33 isanli. Aniw' imamba, anlvv' awanla w' irapenli,anlwfc kofang' 34 elOngd z' ogftnli so? Yenlo vo- nlanli, nii toma gore 'nlw& ivo- gisi, ul' anlaga w' imia, nl' ir{>- udisi: nl' aw&wo gore wao wi be jonlo nle 'nlw&, avanli6 go kros ; nl' awfewo wi be syiwo gw' inagO sanli si Syonlo, agonibizo avila go 3-5 ukala agfenda go nkala: ko 'nlwfe bienlO nle ntyinia y' agore yodu, avila g6 ntyinia yi AbM y' ogore, agenda go ntyinia yi Zakaria y' oiiwa wi Barakia, o yonlio nle 'nlwe ntyo nago y' Anyambife nli 36 mbora yi ntyago. R^ti mi biili- nlia 'nlwii, inlb, Isaon yinlo yodu yi be bia gor' ivftfna nyiulo. 37 Jerusalem, Jerusalem, awe yi jonl' ivogisi, avnnga wao wi to- m6 gore 'wb ado! nyongo sinye- nge mi aveli datiz' awanl' iwo, ga nte datiz' obrtta wi njogonli ala- tiz' awanl' iwi; gw' ampav' ime, 38 ndo anlwii jnira. VOnlauli, nag' wanli y' atiganli gore 'nlwe nte- 39 vO. Konde mi bulinlia 'nlwi;, inlfe, Anlwe be fo jcnla mib nyb- nle, kao aulw' abulia nib, Ozavi- nlo gore yh o bia gw' ina nya Rere. Oi^ Nl' agogwi Jisu avila go nag<'> y' Anyambib agendaga; nl' avienl' inlengi yo gOre ye go tu- minlib noginli yi nagA y' Anyu- '2 mbib. N z' il)i' so, ula z' 4 isula si ntyc! yinlo? Nl' uwinlizl Jisu, awuliiiiia wao, inle, Geli- manli, ko aremizouli nl' om' edu. ) Konde awenge wi be bia gw' in' inyam', awulia, 'nib, Mife nle Krais; ko wao temiz' awenge. i Anlwfc be jogo kb g' oiiwanja w' agovi, nl' intyango s' agovi : azyu- gazyugonli ; konde isaon yinlo yi ga rwe ; ndo ntyai yi pa twa. r Konde iulongo nyi be kumanla go nwa nl' inlongo, nl' ivenda go nwa nl' ivenda : be dwanla k' injaula nl' isyugazyugia si utye ! gw' inibora. Ndo isaon yinlo yo- I du nl' ipakilia s' injuke. Vovo be nozinla wao 'nlwb go jenlizo azyingo, ayonla 'nlwb: anlwb be numbO kb nl' anlongo modu g' 10 onwanja w' in' inyam'. Nl' egO- mbe mb awenge wi be kwezo, ko 11 wao nozanla, auumbanla. Be nongwa k' ivogisi y' inoka imie- 12 nge, aremiz' awenge. Nla g' oiiwanja w' ibunla s' ipava, ito- 13 nda s' awenge si be ponla. Ndo ayb o be kongwa go ntyai e be su- 14 nginlo. Nli ntyango mbia yinlo y' inlongo yi bekambinlo gO ntye y6du, go dwanl' atakwb gw' anlo- ngo mftdu ; gambenlb ntyai y' atwa. lo Sambo go be jenla 'nlwb eza z' isybkb zi jiliza, z' agambio nle Da- uibl p' ovogisi, nkumanlaga go nibOra y' orunda, (aj b ft tangunla 1*) e ga gOtize,) vovo wao wi re go Judia, wi ga wange gw' inomba. 17 Ayb 0 re g' ftfiwanjanwanja wi nago, e ga rig' azuminla go bonge 18 yonia yi re gft nag' wb. Nl' ayb o re gft ntyaga, e ga rig' awinya go 19 nyuma gft bonge ngoi yb. Ndft azyile gOre wao wi re nl' anyeiTie, nla gAre wao wi jonj' awanla, gw' 20 intyugu mbsonlo. Ko kanibiula- nl' Anyambib, inlb, ifang' isanli s' alwaul' egftmbe z' ifwi, ge go 21 ntyugu yi Hyonlo. Konde vovo be dwanl' azyingft ampftlo, mi re ' 31 24. 21. MATIU. 24 30 ;{2 mi padwanla avila gw' ipakiliasi ntye avia vfenlo, ruO k& m' avo dwanle nyonle. Nl' arwe 'nl& int^ugu mfesoulo si pa tunlizo, azimginl' ozj'duli edu : ndo g' «')nwanja wi niongi wi re piujO pa, intyugu mfesonlo si be tunlizo. Egombe mt>, jog' om' abulinlia 'nlwe, inlt>, Vonlanli Krais are v&nlo ge vovo ; avekelianlie. Ko- ude be bOwuulia Ikrais s' inoka, ul' ivogisi y' inoka, aruniiulie lemba volo ul' isaon yi mamo, yi re ko temiza, ja y' ajolio, vanga- ule wao wi re piujo pa. Vonla- nli, mi are buliulia pa 'uhvfc ego- mbe viagaga ro. Sambo ja w' abulinlia 'nlw^, iult, VAnlauli, are gw' itove ; agfeudanii ; ge, inlo, Vonlanli, are gw' iuontye; avekelianl' igamba. Konde ga nte pil' inonyingwfembolo avila go tong wa nli nkombe, avamba agb- nda go kwa nla yo ; yenlo be dwaul' ibia s' Onwa w' onia. Mbor' iedu yi r* ebende, vovo be datanl' inkungu. Nl' azyingo m' intyugu mo- sonlo viaganlo, nkOmbe yi be jilauganla pele, nl' ogwfeli wi be fo bamb' inlang' inyh^ nyh- n\h, igbgfenljs ke yi be poswa avila g' or5wa, nl' ingulu s' orowa si be syugazyugio. Ego- mbe nife be jenlanl' elingilio z' Oilwa w' oma g' Orowa: nla vovo be burinlia imbuve si ntye sOdu, ko wao jenl' Onwa w' oma e bia go vindi y' orOwa, nli ngulu nl' ivend' ivOlo. Nl' aye be torn' ienjM' sb nl' inyO' ivolA ny' Oreru, ko wao datize mongi wi re yb pinja pa avila gw' impung' inlai, nl' avila go niyul mori y' fyrOwa agonda go ntyai rnori. NK'nganli nkogo avila gw' erere z' ifig: ja ivare nya z6 ny' atwe dMa nl' ijavi si fwelia, aulwv av6- 32 ro inlfe egombe zi mpiu z' atweuli 33 pibrfe. Yenlo kfe 'nlwb, go be jenla 'nlwb isaon yiulp y6du, mi- aganl' inlb atwenli pibre, vanganle 34 gw' impombala. Rbti mi buli- ulia 'nlwb, iulb, IvoiTia uyinlo j ny' aviaganle, kao isaon yinlo 35 yodu y' atwa. Orowa nli ntye yi I be piagaula, ndo agamb' imam' m' 36 aviaganle. Ndo g' onwanja wi ntyXigu mb nl' igwbra, zyel' omo I mia, vanganl' ieujiil si re g' orO- 1 wa, nlo Ofiwanla, ndo kaO Kerb j 37 dadib. Ga ut' avegag' intyugu si I Noa, yenlo kb be dwanl' ibia s' ! 38 Oilwa w' oma. Konde ga nt' I avegagi wao, intyugu s' ijambu- I ulia s' auliugo viagaga ro, nyaga- I ga, njongaga, njombaga nli ujo- j mbizaga, agbnda go ntyugu y' 39 ayiuginli Noa g' owatanga, ko w' amia, kao avienl' ijambuulia s' anliugo, ayiliza waodu ; yenlo be dwanla k' ibia s' Ofiwa w' Oma. 40 Egombe mb be dwanl' anlag' ava- nli go ntyaga; oiTiori e be bongo, 41 k' oiuori tiganla: be dwanl' anto afanli wi kil' imba gw' ez6 emo; omori ebe bongo, k' omori tiganla. 42 Vbmbaganli sambo, konde aulwb pa mi' igwbra nyi be bie Rer' 43 iyanli. Ndo miaul' igamba nyi- nlo, inlb, arwe 'nib onlivi wi nago amienl' igwbra nyi be bi' i>fe, gavo avbmbi, to ajdvire nag' wb pOdu- 44 nlo. Yenlo kb Iwanlanli 'nlwb kekizo pa kb, konde Onwa w' oma e be bia gw' igwbra nyi re 4o 'nlw' avikilie. Nyougo mb yi be- kelio nla y' imia mando, Ct re do- vio pa nle rer' iyb ewonjO zi nag' wb, go p' anlag' iwb iny' isaO gw' 46 egombe? Ozavinlo gore nyOngo mb, d be dui) nle rer' iyb e denda 47 nlonlo gC» bib. Rbti mi bulinlia 'nlwb, inlb, e be dovib ewfinjO zi 48 yoni' iyb yi>du. Ndo jogo nyOugo mbe mbyo abulia g' Orbni' iwb, MATIU. 25. 27. inlfe, Rer' iyam' e pa twa gO bia: 49 ko yfe pakilie bol' inyongo nia yh, ula gO nya ayonga uli yonga; oO gambfe rerh yi nyongo rafe e be bia gO ntyugu yi re avikilie, nla gw* 51 igwfeia uyi re amie, ko yfe teDl5, avfe mbor' iy& ul' inibiagwanla : g6g6 be dwaul' edingd nli nkfe- gerfe y' ano. 2^ EgOiiibe m^" iulongo ny' 5r6wa iiyi be kolanlo d1' igoini ny' azyali, w' awong' ilampi saO, age- nda go datanla nl' Onionie 6 jo- 2 mba. Atauli gore wa5 w' avegag' 3 ikeli, ill' atanli k' itefnu. Konde itemu gw' awongi wao ilampi saO, 4 wi boug' agali ula so. Ndo waO w' Okeli w' awong' agali gw' ■') iinbuti 886 ul' ilampi sad ta. Nla gw' alingagi rtulAme o jOmba, wa(>du w' amfegi anlanl' antyovi- 6 ulo. Nd5 ogw^ra nlfengenlfcnge arweul' ibftginla, inlfe, Vonlanll, 7 onlftme wi jOmba e bia. Vovo anlougw' azyali nit; iiiodu, avaiig' 8 ilampi sao. Nl' iteiTiu^w' avvuli- nli wao w' Okeli, inlfc, Vault 'zwi; agali avila gw' agali mauli, ko- nde ilampi sazyo s' atwenli gO !» nima. Ndft wao w'okeli w'awinli- zi, awulia, 'ul{>, Nyawfe, mi vende dwa hi' ageka 'zw^ nla 'nlwfe: ro ki)ndenli gore mongi kdia, ko k(V 10 laul' imanli. Nla gw' agfendi waO g6 kola, avietil' oiilAme wi jomba ; nla wao w' avegagi keka pa, w' ayingiuli nla yo gw' ijft- 11 mbaula: nl' anlunjo igugi. Avila vovo avienii k' azyali amori, awu- lia, 'nlfc, liera, Kera, nlungunla 12 'zwf) igugi. Ndo awinlizi awulia, 'uh*^, (jiiligili mi buliulia 'nlwfe, 13 inl^, nii amie 'nlw^. V^mbaga- uli sambo, konde anlwb pa mie ntyugu ge igw^ra. 14 Konde yi re ga Omo ktnda gw' inlongo iuy^nl^, 0 well inyOugO 15 sfe ava waO anliv' imt. Nl' ave- IMpongwc.i 3 nlife Ofiiori talfent ntyanli, nl' Ofnori nibanli, nl' omori mori ; gOr' om' edu nt' avegagi ngulu yfe; 16 nl' agfendagife pele. Nl' agfeudife 6 venlio talfent ntyanli agola nla so, ul' avangib italfent sinyfenlfe 17 ntyanli. Egolanli nifemo kfe ayfe 6 venliO mbanli, alfeugi sinyfenlfe 18 kfe mbanli. Ndo ayb o venlio mori, agbudi, arumba go ntye, 19 ayumbunle syika ya rer' iyfe. Nl' oling' ola piaganla pa, avieuli rerfe y' inyongo mfe, ayambia wao 20 ntangO. Nl' avienii' omo venlif) italfent ntyanli, avag' italfeut si- nyfenlfe ntyanli, awulia, inlb, Rera, 0 venli mife talfent ntyanli ; vonla, mi are dfenga p' italfent siuyfenlfe ^1 kfe ntyanli. Rer' iyb awulinlib, 'nlfe, Mbiambife, nyOngf) mbia nla yi bekelio : 0 yaujagi ybyoma mbianibife, m' be dOvio ewOnjO zi ya yenge : gvvenla g6 mbia ya 22 rer' iyo. Nl' avienlib kb 6 venliO talfent mbanli, awulia, 'nlfe, Rera, 6 venli mib talbnt mbanli ; vOnla mi are dbuga p' italbnt sinyfenlfe 23 mbanli. Rer' iyb awuliulifc, 'nib, Mbiambib, awb nyongO mbia nla yi bekelio ; 0 yaujagi ybyoma mbiambib, m' be dOvio ewOnjO zi ya yenge ; gwenla go mbia ya rer' 24 iyo. Nl' avienlb kb o venliO ta- Ibnt mori awulia, 'nib, Rera, mi amienlio inlb aw' om' Oyoli, nte- nlaga mbora yi re 0 pa bbnla.'nku- minliaga kb avila gO mbora yi re 25 0 pa pazanganla: nl' arieuli mib, agbnda, ayumbunle talbnt yo gO ntye: vonla, o re nl' czom' izo, 20 Ndo rer' iyb awiulizi awullnlib, 'nib, Awb nyOngO mbe nl' Ogera ; 0 mienl' inlb mi teule nibOra yi re nil pa bbnla, aguminlia avila gO mbOra yi re mi pa pazanganla; 27 sanibO w' aro fell Hyik' iyam' gOre mongi pbiigakanl' anliva, gambb- ulb gw' ibi' .sam' mi ato dbug' iya- 33 25. 28. MATIU. 28 mimb nl' oba ta. Sambo wongi- nlanli& talfent mb, ko panli yo omo re ul' igoiTii ny' italfent. 29 Konde gore yfe o re dfenga pa be po, ko yh buulio : udo ay& o re azye dfenga pa, vanganl' eza zi re 30 nla yb zi be boiiginlo yfe. Wala- nli kfe nyongo y' isyolo fo tnfeyo go mpiri yadovadova : gOgO be dwaul' ediiigo nli ukfegferf; y' auo. 31 Ndo go be bi' Oilwa w" oma gw' ivend' iuyfe, nl' ienjfel s5du niayfe, vovo e be dwa tu gw' eka z' iveud' 32 inyfe. Nl' anloiigo modu mi be datizo g' ozyo wfe : ko yfe kera wa6 ga ute ker'*6venjavenji ager' 33 adombe avila gw' irabonli. E be dovi' adombe g' ogo wh onlomife, 34 ndo imbouli g' ouyantwfe. Vovo 6ga e be bulinlia wao wi re g' Ogo wfe onlomife, inlfe, YogOnli, anlwfe yi re savinlO pa nle Rer' iyam', yiganl' iulougo nyi re kekizo pa g6re 'ulwfe avila gw' id5vio si 35 ntye. Konde mi ayogid njanla, ko 'nlwfe pa mife inya; mi ag6ti5 nl' esyOve, ko 'nlwfe jonja mife ; mi avegag' ogfenda ko 'nlwfe ji- 36 nginlia mife ; tele, ko 'nlwfe boria mife; mi ayogiO nkanli, ko 'nlwfc bia go jeula mife ; mi avegagi g5 ntyOgO, ko 'nlwfe bia g6re mife. 37 Vovo agOre wi be fwinlizfe awulia, 'nlfe, Rera, egOmbe zi z' ayenli 'zwfe 'wfe nli njanla, ko 'zwfc nye- zo? ge koto pa nl' esyOve, ko 'zwfe 38 jonjo? EgOmbe zyi z' ayenli 'zwfe 'wfe Ogfcnda, ko 'zwfe jinginlio? 39 ge tele, ko 'zwfe borio. EgOmbe zyi z' ayenli 'zwfe 'wfe nli nka- nli, ge gO ntyOgO, ko 'zwfe bia- 40 gaga gOre 'wfe? NdO Oga e be fwinliza awulinlia waO, inlfe, (Jili- gili mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, ntaga yi re 'nlwfe dendinla p' Omori gOr' awarer' iyam' winlo, vanganl' 0- flwangO mfe, anlw' alendinli mife 34 41 yo. Vovo be bulinlife waO wi re g' onyantwfe kfe, inlfe, Lubwanli gore mife anlwfe yi re savO pa, agfeuda g' ogOnli w' egOmbe zOdu, wi re kekizO pa gOre Satan nl' 42 ienjfel sfe. Konde mi ayogiO nja- nla, ko 'nlw' ava mife inya; mi agotio nl' esyove, ko 'nlw' ayonja 43 mife. Mi avegag' Ogfeada, ko 'ulw' ayinginlia mife; tele, ko 'nlw' aworia mife; nli nkanli, nla go ntyOgO, ko 'nlw' aviagaga gore 44 mife. Vovo be fwinliza waO kfe awulia, 'ulfe, EgOmbe zyi z' aye- nli 'zwfe 'wfe nli njanla, ge nl' esyove, ge Ogfenda, ge tele, ge nli nkanli, ge go utyOgO, ko 'zw' 45 ayanjinlo? Vovo be fwiulizfe wao awulia, 'nlfe, Giligili mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, ntaga yi re 'nlwfe de- ndinl' Oinori gOr' awangO winlo, 46 anlwfe dendinla mife yO kfe. Wi- nlo wi be kfenda gw' azyingo m' egombe zodu, ndO agOre gw' emfe- nlo z' egOmbe zOdii. Nl' arwenl', inlfe, gw' amfenlizi Jisu agamba minlo mOdu, awu- • 2 linl' iulfengi yfe, inlfe, Anlw' avO- rO, inlfe, ntyugu mbanli viaganlO gambfenl' adwanle ntyagO y' Onlo- ganlO, nl' Onwa w' Oma e be nozO gO RanliO gO kros. 3 Vovo alatanl' iminis' impOIO nl' anlero w' anlaga, gw' evungu zi minisfe rapOlO 0 weliagO inlfe Kaie- 4 fa ; nl' awOndi waO mOndo gO kOte 5 Jisu nl' avOnlO, ayOnlfe. NdO w' awul', inlfe, Arauga gO ntyagO, anlaga wi vende kwez' cdungu. 6 Nla gw' avegagi Jisu gO Bethani gO nagO yi Simon y' egolanli, 7 avieul' OtlwantO gOre yfe 0 ve- gagi nl' eva z' agali mi nkangO mi njOnli mpOlO; nl' ayirife mO gw' ewOnjO zfe gw' alwanlife tu 8 gw' inya. NdO gw' ayenl* iulfe- ngi ayenl' igamba, w' av^endi, awulia, 'ulfe, Ibundakaula sinio si MATIU. 26. 37. 9 re ntinla ude? Konde agali mi- 1 nlo m' aro jolio kol5 nl' auliv' I 10 amenge, avo ikuge. Nd6 Jisu amienli, awulinlia wa5, iulfe, A- nlwh syokoli' onwanto sfe ? konde are deada p' igamb' ivia gOre mife. 11 Konde ikuge yi re nla 'nlwfe eg6- mbe z5du, ndo mi azye nla 'nlwfe 12 egOmbe z6du. Konde gw' ayirife agali miulo g' okii' warn', adendi 13 yenlo gw' ibfenlo sam'. Rfeti mi bulinlia 'nlw6, inlfe, Mb6r' iedu yi be kambinld ntyangd mbia yinlo, go ntye yodu, ndaga yinlo y' ade- ndO ndfe yi be takilio kfe OyOngu- ulo gore yfc. 14 Egombe mh 6fnori w' igomi nl' avanli, o weliagO inlfe Judas Is- kariot, agbndi gor' iminis' impolo 15 awulia, 'nlh, Anlvvb be jivira g6 pa mife sfc, ko mife nozinia 'nlwfe yh? Nl' avesinli wa5 yfe agoffii 16 mi syika yapupu ararft. Nl' avila vovo awutag' egOmb' evia gft kOtizt!. 17 GO ntyugu u6nga yi mpbmba yi re Ifevfen fo, avieul' inlfeogi gOre Jisu awulia, 'nlfe, 0 bela 'zwfe gO kekiza gOre 'wb gO nye ntyagO 18 y' ftnloganl5 gwi ? Nl' awulife, 'nib, Gfcndauli go nkala gOre re- kadie, ko bulinlianii yh, inlfe, Onlfenji e bulla, 'nlfe, EgOmbe zam' z' atwenli pibrb ; m' be pa- nge ntyagO y' OnloganlO gO nag' 19 wo nl' inlbngi yam'. Nl' alend' inlengi nt' azOnibiO waO nle Jisu ; nl' agekizi waO ntyagO y' Onlo- 20 ganlO. Gw' arwenli ukOlO, ave- gagi tu gw' inya nl' igOml ny' 21 inlfcngi nl' inlbng' imbanli. Nla gw' aiiyagagi waO awuli, 'nib, liHi mi bulinlia 'nlwfc, inl^, Omo- 22 ri gOre 'nlwfe be kOtiza niifc. NT ayenli waO ekb^' evOlO, avakilia ftm' etlu gO bulinlib, 'nib, Mib, 23 Rera? NT awinlizife awulia, 'nib, Ayfe 0 be duvi' Ogo gO ntyfengb nla mi&, ayb mfemO be kOtiza mib. 24 Onwa w' oraa e kbuda ga nt' are tfendo pa g' Onwanj' iwb; ndo azyile gOr' Oma mfe 0 kotiz' Oiiwa w' oma ! aro dwanle mbia gor' 25 Omamb inlb, epa janlO. Nl' awi- nlizi Judas 0 gotizb awulia, 'nib, Nle mib, Rera? Jisu awulinlib, inlb. In, nt' abulio. 26 Nla gw' anyagagi wao, Jisu awo- ngi mpbmba, av' akeva; nl' amo- gunlib yO, av' inlbngi awulia, 'nib, Wonganli ko nyanli ; yinlo nl' 27 Oku' wam'. Nl' awongib iniogi, av' akeva, ava waO, awulia, 'nib, 28 Yonganli gO nyO anlwbdu. Ko- nde nyinlo nle ntyiul' iyam' yi njeka nyonla, yi povizO g' oiiwa- nja w' awenge gw' inyeza sibe. 29 Ndo mi bulinlia 'nlwb, inlb. Mi ayonge nybnlb ilOuda yinlo y' Ogoli, kaO gO ntyugu inb yi be jonga mib yO nla 'nlwb imionla, gw' inlongo nya Rer' iyam'. 30 WaO jemba p' OwembO, w' ago- gwi, agbnda gO nOmba y' loliv. 31 Vovo awulinliO waO nle Jisu, inlb, Anlwbdu, anlwb be kwezO g' Of\wanj' iwam' ogwbra winlo: konde re tbndO pa, inlb, M' be bOl' Ovenjavenji ko adombe m' 32 Olemba pazanganlO. NdO mib tOngwa pa, m' be kbuda gO InV 33 syO yauli gO Galile. Nl' awinlizi Pitbr awulinlib, 'nib, Ja waodu w' akwezO g' Ofiwanj' iwo mi 34 agwezO du. Jisu awulinlib, 'nib, Rbti mi bulinlio, inlb, Ogwbra winlo, njogonli gOgaga ro, 0 be 35 danda mib nyougo ntyarO. Pitbr awulinlib, inlb, Vanganle mi aju- wa nla 'wb, mi alandize 'wb; ye- nlo kb awul' inlbngi yOdu. 36 Vovo avienli Jisu nla waO gO nibOra yi fweliO, inlb, (Jbthsb- mane; nl' awulinlib inlbngi yb, inlb, Lwanlanli tu vbnlo, gO kb- 37 nda mib gOgO aganibinla. Nl' 35 26. 37. MATIU. awongi& Pitfer nl' awanl' avani wi Z^bf^de, avakilia go jenl' ekfeva 38 ul' anaH^li. Vovo awulinlife wad, inle, Itiliiil' inyam' uyi jenl' ek&v' evolo, vaiiganle g6 juwa : rigaula- nli v^□lo, ko bfembaganli nla mih. 39 Nl' ag^tldi^! go bAsyO kwh, av6- swa ftzyO wfe gft ntye, agambinla, iulfe, Rer' iyam', ja y' ajoliO, imo- gi uyiulo uyi ga viaganle avila gore nii&; U(i6 arRnga nte bela 40 mife ntlo nte belo. Ni' avienlife gor' inl^ngi, aluunld wa6 gw' antyovinlo; nl' awulinlife Pitfer, inlJ?, feambO anlw' ayolie bfemba 41 nla m\h igwfer' ifnori? Vfemba- ganli ko kambinlanli, anlwb ve- nde kwenla gw' isyorid: inlinla nyi re keka pa, ud6 6zy6nli wi 42 re dfela. Nl' avo kfendife nyongo yimbanli, agambinla, awulia, 'lilt', Rer' iyam', ja imogi nyinlo uy' ayolie piagaula kaO mi ajonga nyo, ntondinli yo yi ga lendo. 43 Nl' avo bienli^ aluunlO wa5 gw' antyovinlo, konde antyo mart m' 44 avegagi dira. Nl' arigi^ waO, avo kbnda, agambinla nyongo yi ntyarO, nkambag' agamba mfe- 45 mC>. Vovo avienlife gftr' inlfengi yh, awulinlia waft, inlfe, Nlanla- ganli, ko jowauli : vSnlanli, igwfc- ra ny' atwenli, nl' Onwa w' Oma akotizft gw' ago m' aniag' ave. 46 Nlongwanli, ko 'zwfe k^ndanli : voulanli yb (> kOtiza mi^, atwenli pibrb. 47 Nla gw' agambagife, vftnia .Judas, ftmori w' igonii nl' avanli, avie- nli, nl' anlag.' awenge nla yfe, nl' ikwara nli viso, avila gf»r' iminis' 48 impAlA nl' aniero w' anlaga. Nla ye A g6tizfc aliift apenli waft eli- ngiliO, inlb, Ayh 0 be sombft mife 49 nle yfe, grttauli yft ngwasyi. NT avienlife gftre Jisu pele awulia, 50 'nU', Mbf)10, Rera, kf) 8omb^. NT awulinliO yJs nle Jisu, inlfe, Nde- 36 g6, ezande z' abio? Vovo avienli 51 waA aralie Jisu ago, agAtfe. Nla v6nla, «>inorl gftre wa6 w' avegagi nli Jisu, alavinl' ogo wb, alur' Okwar' iwfe; nl' agwferife nyOngo yi miuis^ mpftlO, arenl' orOi wfe 52 nkwi. Vovo Jisu awulinlife; 'nlfe, Winliz' Gkwar' iwo gw' eg6r6: konde waOdu wi kot' 6kwara wi 53 be jOnlO nl' ftkwara. Ge ft tanga 'nlfe mi ayolie bambie Rer' iyam' ko yfe pa mib vfenlo, viaganlft nl' igftmi ny' ilijon ul' ilijon mbanli 54 s' ienjfel? Ndft irbndo y6 ko twa rfeti sfe, inlfe ga Iwanle yenlo? 55 Gw' igwfera mfe Jisu awulinli anlaga, inlb, Anlwfe bia nl' ikwa- ra nli viso gft kftta mife egolanli g' ftfe? Ntyugu edu mi alwanli tu nla 'nlw^, nlfeujaga gft nagft y' Anyambib, ko. 'nlw' agftta mife. 5G Ndft isaftn yiulo yftdu y' atwenli, inlfe, iriindo y' ivogisi ko twa rb- ti. Vovo inlbngi yftdu y' arigife, awanga. 57 Nla waft w'agftti Jisu, w' agfeudib . gftre Kaiefa yi minisfe mpftlft, mbftra y' avegag' irbndisi nl' anle- 58 ro^latanla pa. Ndft Pitbr azftngib davadavle kwanga gw' evuugu zi nagft yi minisb mpftlft. Nl' ayi- nginlifc, alwanla tu nli mongi w' agoti Jisu, gft jenla nte be twa. 59 Nl' iminis' impftlft nli fiaudft yft- du, w' awutiig' atakwfe m' inftka 60 mi sire Jisu, gft jftnlfe. Ndft wi denga du, vanganle gw' avienl' iverinl' imienge. Ndft avila vovo avienl' iyenli y' inftka imbanli, 61 awulia, 'nl^, Oma winlo awuli, 'nlfe, Mife ko sazye nagft y' Anya- mbife, avft nftga yft nl' intyugu 62 ntyarft. Nl' agumauli minisb mpftlft, awulinlib, inlb, 0 fwiiilize njpongo? igamba nyinlo nyi ta- kilift nle mongi sinlo g' ftiTwanj' 63 iwoande'? Ndft Jisu alwanli dft. Nl' awulinlift yb nle minisfe mpft- MATIU. 27. 16. 16, iulfe, Mi tangizo orangO w' Anyambife yabo, iul&, wuliulia 'zwfe, ja awfe ule Krais y' Onwa 64 w' Anyambife. Jisu awulinlife, 'nlfe, In, nt' abulio: ndO mi buli- nlia 'niwe kfe, iulfe, Aviia vfenlo anlwfe be jeal' Onwa w' 6naa tu g' 6go 'nlftmife wi ngiilu, anlwfe be jeulfe kh e bia go viudi y' 6r0wa. 65 Vovo minisfe mpolo ayOkuule ngoi yfe, awulia, 'nl&, Are pfedia p' Anyambife : Azw' are nl' isyolo ande ny' iyenli? voulanli vfenlo anlw' ajogio ipfedio s' Auyambife. 66 Anlwfe tanga sfe? W awinlizi, awulia, 'ulfe, Are nl' inyanga ny' 67 ijuwa. Vovo aruenli wa6 yfe igwanla g' 6zy6, awOlfe ; nl' amori 68 w' awdlJ; asapoga, awulia, 'nlfc, VAginla 'zwfe Krais, 0 b61o ma- nde? 69 Nl' alwanli Pitfer tujgw' igala gw'evuugu: nl' avienli gore yh ftfiwantD o venginlagi nagft, awu- lia, 'nlfe, Awfe kfe 6 vegagi nil Jisu 70 yi Galile. NdA alandi gw' azy6 ma waddu, awulia, 'n\h, Mi amie 71 nt' akambo. Nla gw' agogwife g' onipornbala,aj'enliA nl' on want' omori, ft wulinli waft w' avegagi vovo, inlfe, Wiulo kii |avegagi nli 72 .Jisu yi NazarMh. Nl'avo dandife nl' ftrangft, iul^, Mi ami' Oma mh. 78 Nl' ofiwoliugft viaganlft, waft w' avegagi vovo gftre, w' avienli awulinlie Piter, iulfe, Rfeti awfc k' ftmori gftre waft, konde nkambi- 74 nli yo yi paiigo mift. Vovo ava- kili{; gft sava, arang' irangft, inl^, Mi ami' ftma me. NT agftgi njo- 7") gonli pele. Nl' ayftnginli Pit^r igamba ny' awulinlift yh nle Jisu, iul(!, Njogonli gftgagu ro, ft be danda mie nyoiigo ntyaro. Nl' agogsvit! gw' igala, alenla nl' ekb- ^' evftlft. Gw' ayenj' ftwenja iminis' impftlft sftdu nl' anlero w' aula- ga w' awftndi mondo g' oiiwanja 2 wi Jisu go jftnl4. Nl' agori waft yh, agfe nozirilfe gftre Pontius Pilat yi guveruer, 3 Vovo Judas ftgfttizife, gw' ayenlife inlfe avenli' ftgara, anligi nkondi awiuliz' agftmi mi syika ararft gor' iminis' impftlft nl' anlero, 4 awulia, iulfe, Mi ayanji mbe gw' agfttizi ntyinla yi r' ftgara fo. Ndft w' awul', iulfe, Mfezo ande gftre 'zwfe? M&yo ndag' iyom^. 5 Nl' awalife syika gft ntye gft nagft y' Anyambife, kfe kogwa; nl' agfe- 6 ndife avanli' ftku' wfeme. Nl' awo- ng' iminis' impftlft awouge syika mh awulia, 'nl6, Zyele kwfekwe gft fela yft gw' egara zftrunda, konde yft nl' igftlft uyi ntyinla. 7 Nl' awftndi waft mftndo, agftla nla yO mbOra y' ftnio vangi ya ya- kwakwa,; gw' abe in' agenda. 8 Yenlo nibftra m?; y' aweliagft, inlJ?, Mbftra yi ntyinla, kwanga 9 nla nlfeulo. Vovo arwenli rfeti igamba nyi J&remia y' ftvogisi nyi bulla, 'nit;, Nl' awongi waft agftfni mi syika ararft, igftlft ny' ftmo rangift igftlft, ft raugift nl' awa 10 wi Israfel ; ko waft pa mft gft kftle mbftra y' ftmo vangi yu yakwa- kwa, ga nt' azftmbift mib nle Rert!. 11 Nl' agumanli Jisu gftre g' ftzyft wi guverner; nl' avambi guve- ruer avambi^, inli', Aw{' nl' ftga w' Iju? Nl' awulinlift y^ nle 12 Ji.su, inl^, Ifi, nt' abulio. NIagw' azozizft yf' nl' iminis' impftlft ul' 13 anlero, e fwiiilize mpongo. Vovo Pilat awiilinlit', 'nle, O pa jogo nte takiiia waft isaftn imienge g' 14 ftfiwaiij' iwo':" Ndft Jisu e I'winli- zo igamba du : yenlo aiuami guve- rner pftlft. 15 (ift ntyagft m^ avegagi ntyali yi guverner gft tlginl' aniaga mbwe- 16 di mori ft ^ellO waft. NT egftmbe 37- 27. 16. MATIU. mh w' avegagi iili mbwedl y' elu- 17 mi 6 weliago, iiilfe, Barabas. Sa- mbo gw' avegagi wa6 datanla pa, Pilat awiiliali \va5, inlfe, Anlwfe bela mife tiginla 'nlvvfc maude.? Barabas, mbh Jisu 6 fwelio inlfe 18 Krais. Koude amienl' iulfe vv' a- 19 iuo w' anlozinlfe nli iiaiidi. Gw' avegagife tu gw' eka z' ijfekfelia, onwant' we' aromi gore yfe awu- lia, 'nl&, Ahvanla nli ndaga nV oma w' ogore mfewoulo, koude mi ajeiile njuke nyenge go nyilinld 20 g' onwanj' iwfe ulfenlo winlo. Ndo imiuis' iiiipolo ul' aulero w' azyo- ri anlaga go bambie Barabas, a- 21 youlize Jisu. Nl' awiniizi gu- verner avvulinlia wao, iu\h, Gore wao avanli anlwfe bela rniii tiginla 'nlwfe mande? W awul', inlfe, 22 Barabas. Pilat awulinli wao, i- n\h, Ande sambo zi be dendinla mi& Jisu 6 fwelio inlfe Krais. Wa- 6du w' awul', inl^, E ga vanlid 2;i go kros. Nl' awuli guverner, i- n\h, Konde sfe, ndaga rnbe yi re yfe denda pa ande ? Ndo w' arongi viaganlo, in\h, E ga vanlio g5 24 kros. Gw' ayenli Pilat inlfe e de- nde mpongo, ndo iulfe ato kwez' e- dungu, awoug' auling6 ayovunl' ago mb gw' azyo m' anlaga, awu- lia, hilb, Mi ar' ogara fo wi ntyi- nla y' oma w' ftgftre wiulo : vd- 25 nlanli ndaga anlwfemfe. Nl' awi- iiliz' anlaga waOdu, awulla, 'nl6, . Ntyiul' iyb yi ga Iwanle g6re 'zw& 20 nla g6r' awanl' iyazyft. Vovo ari- ginlib wad Barabas dibtiga: ndo azyiwi Jisu, avb gO banlio gft kros. 27 Vovo isozj'fe si guverner s' awo- ngi Jisu, agenda gO nanja, alatiz' 28 isozyfc sodu ta gftre yb. Nl' azycV ruuli waA ingoi sfe, aworib ArAgf*- 20 samba watenlatenla. Nl' anlrtgi wao kArowa yarbndb, awela yf> gw' ewonjo zfe, nli ntAngf* yi nku- ule g' 6go wfe ftnlOiTiie ; ul' alOvi 88 wao akotolo g' ozyo w&, azyfelife, awulia 'nlc, Mbolo, Oga w' Iju. 30 Nl' aruenli wao yfe igwaula, awo- nge ntongo, awolfe gw' ewonjo. 31 Nla gw' aluo wad w' azyfelife, w' azyorunl' orogosamba, aworife i- ngoi sfeui&; nl' agiindizi wao yfe go banlio go kros. 32 Nla gw' agogwi wao w' alfeng' ouldine wi Sirfen, o weliagO inlfe Simon ; nl' avangati wad yfe go 33 kumbe krosi yfe. Nla gw' avieuli wao go mbora yi fwelio, iulfe, Go- lgotha, nyi pivia, 'nlfe, Mbdra yi 34 nkfeli, w' aveulifc ivfe sogd pa nli ya yi ndnli go jonga: nla gw' 35 alerabife nyo e j/vire jonga. Nla gw' alud wao w' abanlife go kros, w' ageraul' ingoi sfe mpungag' e- 36 gauld. Nl' alwauli wao tu, avfc- 37 mbagfe vovo. Nl' aweli wad gw' igdnld ny' ewdnjd zh ndaga y' a- zozizd yfe tbudd pa, inlb, Winio 38 nle Jisu y' dga w' Iju. Avaulid * kfe nla yfe if imbanli, diTiori g' dgo 'nldiTiife nl' dmori g' ogo 'nya- 39 ntwb. Nla wad w' aviaganlagi w' arowi yfe, fwazawizage wdnjd yad, 40 awulia, iuli?, Awfe yi sazye nagd y' Anyambife avo ndga yd nl' i- ntyugu ntyard, zunginl' dku' wo- mb: ja awb Oiiwa w' Anyambib, 41 zuminla avila gd kros. Egolanli mbmd k' irninis' impdld s' azyblib, wad nl' irbndisi nl' aniero, awu- 42 lia, 'nib, Azunginl' amori, udd a- yolie sunginl' dku' wbmb. Ayb ul' dga wi Israel ; sanibd e ga zu- minle avila gd kros, gambbal' azw' 43 abekelie. Avekeli Auyambib ; e ga zunginlb sambd j' atondb: ko- nde awul', iulb, mib nl' Oilwa w' 44 Anyambib. Nl' ife kb y' avanlid nla yb w' azyblib kb nl' iganiba mbmd. 45 Nl' arwenii mpiri gd ntye yddu avila gw' igwbra ny' drdwa agb- uda gw' igwbra ny' enlogdiTli : MATIU. 28, 7. 46 47 48 49 50 51 52 53 54 58 59 GO Nla v' igwfera ny' enlogofni arO- ngi Jisu nl' inyo' ivolo awulia, 'nlfe, Eli, Eli, lama sabakthani? nyi pivia 'nlfe, Anyambifc yam', Anyambie yam', ezande zi re 'wfe fala pa mifc? Nl' awewo gore wao w' avegagi vovo gore gw' a- yogio wao, w' awul', inlfe, Oraa winlo e fey' Elias. Nl' omori go- re waA azuuge k^ndi nil mango, awong' eponj' ayoulia z6 nil viue- gfer, awela zo go ntougo, ayonjfe. NT awuli amori, inlt, Riga, azwfe ga yenle vendetwa Elias e bia g5 surigiiilb. Nl' avo tongi Jisu nl' inyo' ivolA, azul' onwei. Nla vOnla, onlamb' ozambi wi nago y' Anyambi^ w' ayarwi imbei mbanli avila gw' igoulo agfenda gf) utye ; nl' azyugazyugi ntye, nl' ad5 m' ayaruayarui; ul' anlu- ngw' irftnginlo, nl' ikuwa imienge y' anJag' avia w' aliift juwa pa, y' arOugwi agogwa avila gw' irongi- nlA, ayfe tongwa pa, ayinginla gft nkala yOrunda, awowunlia gor' awenge. Nl' 6mo vegagi gw' ewO- njf) z' isozy^ nla wa6 w' avegagi nla yb mbt'mbage Jisu, gw' ayenli wao isyugazyuga si ntye nl' isaAn y' arwenii, w' arienli polO, awu- lia, 'nifc, (Jiligili winlo nl' Oilwa w' Anyambii'. Vovo avegagi k' antO awenge mponlaga davada- vie, wao vv' azongi Jisu avila gO (Jalile ayanjinli". (iAre waA ave- gagi wa Mad yi Magdala, nla wa Mari yi ugwe yi Jems nil JOsfts, nli ngwb y' awa wi ZM)f'de. Nla gw' arwenii nkol(*i avienl' enlami zi Arimatliia, 6 weliagO inle Jost'f, (*> vegagi k' aybmi'^ Onlb- ngi wi Jisu. Nl' ayinginli^ gf>re Pilat, avaml)i Akuwa wi Jisu. Vo- vo az6mbi Pilat iiilf- wi ga vO yb. Nl' awongi Josef awong' ebende, avinga zO nl' ivMa nyapupu, ali- mbiula /A g' OrAnginlO w6m5 61 62 63 65 66 Onwonla w' aluo yh atOki wo gw' idft : nl' agavalife id5 ivol6 g' 6mpo- mbala w' oronginlo, agfendaga. Nl' avegagi vovo Mari yi Magdala nli Mari mori, ndwanlaga tu swa- swo nl' (ironginlo. Bunya, ntyugu y' ikekiza viaga- nlo, alatanl' iminis' imp61o nl' Ifarisi gore Pilat, awulia, 'nl&, Re- ra, azw' ajonginl' iiilt" oremisi m^- wonlogw' avegagi^ bo awul', inlfc, Ntyugu utyaro viagaulo ganibfe 64 mi atougwa. Sambo zombiit 'nlfe oronginlo wi ga yolizA agfenda gA ntyugu yi utyaro, iul^ngi y& yi vende bia, ayuf^, awulinli' anla- ga iul^, Are tongwa i)a: ko ifwe- m' inuunla feva viagaulo nl' id6- nga. Pilat awulinli wao, inlfc, Aulw' are nli niongi b^mba: gb- ndagauli ko Jolizanli wo ute mia 'nlw&. Nl' agbndi wao ayoliz' Oronginlo, avbb' elingiliO gw' ido, alovi' aulaga go bl-mba. 28 '''y*^"'" piaganla pa, gw' ayenj' Oweuja wi ntyugu nougayiSyo- no, avienli Muri yi Magdala nli 2 Mari mori gO jenl' orAuginlO. Nla v6ula, arwenl' isyugazyugia si ntye sipolo; konde enjfcl ya Rerfe y' azuminli avila g' ArOwa, avia, agavalia idO avila g' OrAuginlA, 3 alwanla tu g»^ uyo. Nl' edidi z^, z' avegagi g' jbaminla si njalitA- wa, nl' ingoi sfe s' avegagi i)upu 4 pAlA. NT arataminli mongi pe- nginlaaralaniiiila nl' itia g' AHwa- 5 nj' iwe, arwa ga boiide. Nl' aga- mbi enjM awulinli antA, inli>, Ari- anli : konde mi avArA iul^ anlwfc bute Jisu, y' avanliA gA kros. 6 Azyele v^nlo: konde atAugwi, ga nt' awuli^. YAgA jenlenii mbAra 7 y' anianlagi Here. Ko kendaganii n^gan^ga, awulinl' inUMigi y^, i- nle, AtAngwi avila gw' ijuwa; nla vAnlanli, o keiida gA bf>syf> yanli gO Galile; gAg<^ aulwb be Jeul6 : 39 28. 8. MATIU. 8 vonlanli, mi abulinli 'nlwfe. Nl' alubwi waO nfeganfega avila g' 6r6- nginlo nl' itia nli rubia mpolo, agenda nli mango go bulinli inll;- 9 ngi yfe. Nla vonla, Jisu alatanli nla waf), awulia, 'nlfe, MbOioauli. Nl' avienli wao, agot' agolo mfe, 10 azavinlfe. Vovo Jisu awulinli wao, inlfe, Aiianli : gbndaganli ko buli- nlianli awaier' iyam' inlfe, wi ga gfende go Galile, g6g5 wi be jenla mi 6. 11 Nla gw' agfendagi wa5 v6ula, awfewo gore mougi pfenginla w' avienli go ukala, arakil' iminis' impolo isaon yodu* y' arwenli. 12 Nla gw' alatanli wao nl' anlero, awonde mondo, w' avenl' isozyfe 13 syika nj'enge, awulia, 'inlfe, Wu- lianl', inlfe, lulfeugi yfe y' avienl' 6gwfera, ayuffe gw' anlanlagi 'zwfe 14 antyovinlo. Nla ja guverner ajo- 40 go igamba, azwfe be ponlizfe, alwa- 15 uliza 'nlwfe njuke fo. Nl' awongi wa6 syika, alenda nt' anlfenjio wao. Nl' igamba mfe nyi re taki- lio pa gor' Iju, kwanga nla nlfe- nlo. 16 Nl' agfeud' igoini ny' inlfengi nl' onlfengi oinori agenda go Galile, go ndmba y' arevio wa6 nle Jisu. 17 Nla gw' ayenli wao yfe w' azavi- nlfe, udo awfewo w' alove mpaga. 18 Nl' avienli Jisu agamba nla wao, awulia, 'nlfe, Ngulu yddu g' 5r6- wa nla go ntye yi re po pa mi^. 19 Sambo gfendaganli ko nfenjanl' anlongo modu, avaptaiza wao gw' ina nyaRerfe nl' Onwanla nl' Inli- 20 nl' Ivia: nl&njaga wa6 go banda- minl' isaon yodu y' azombi mi& 'nlwfe : nla vonla, mi are nla 'nlwfe egombe zAda kwanga go be sule ntye. NTYANGO MBIA Yl MARK. 2^ Ipakilia si ntyang6 mbia yi Jisu 2 Krais y' Onwa w' Anyambife. Ga lit' ar' igamba nyi re tfendO pa gw' ezangO z' Esala y' ovogisi, i- nlfe, VOiila mi torn' igendi iiyam' gO bSsyo yo 0 be kekize mponlo 3 yo ; IiiyOi ny' Oma utOogaga gw' itOve, inlfe, gekizauli mponlo ya Rerfe ; vangaul' impoulo sfe gore. 4 Avienli Jan nibaptaizaga gw' itO- ve, nii ukambiiilag' ibaptaiza s' ikalwa s' orfefiia gw' inyeza s' ibe. 5 Nl' agfendi gOre yfc ntye yi Judia yftdii nla wa5 wi Jerusalem wa6- du, avaptaizO iile yfe g' olovi wi 6 Jordan nifetnag' ibe saO. Nli Jan avegagi borio pa nl' ingoi s' imia y' inyama, nl' fitiunba w' ebaiida g' On' iwfe ; nl' anyagagife isaka- 7 mpazyO nl' onRunbfc w' iga. Nl' agambinlagiti, iult;, lie bia gO nyu- in' iyam', Om' Ompolft viaganlA Ilia niie, o re mi azye nl' inyanga nyi d^mbia avurunl' igoli y' i- 8 ntyOzyo sfc. Mib, mi avaptaizi 'nlwfe nl' anlingO, n mbOra y' avegagd nd^ ; nla wao p5dunla i)a wft w' azySnli 6d0 w' 5 anlanlio om' o yuwi awogo. Gw' ayenli Jisu ibekeli' sa6 awulinli Om' o yuwi awogo, inlt;. Oil' wa- 6 mi, ibe so s' anyezO. NdO ave- gag' irbndisi imifcwo vovo tugetu ; nl' avikiliagi waO gw' irfefn' iyaO, 7 inlb, Winlo e kamba yeulo s&? E p^di' Anyambit : Mande ko nj'ez' ibe kaO Anyambi^ dadife? 8 Nl' amienli Jisu pele g' Orbm' iw^, inlfc, wi ))ikilia yenlo gw' ir^m' iyaO, awulinlia waO, inl^, Anlwft pikili' isaOn yinlo gw' 9 irftm' iyanli s^? Eza zi re dcla nle zi ; gO bulinli om' d yuwi awogo, inl^, Ibe so s' anyezO, ge gO bulia, 'nl^, Nlongwa, rOmbi- 10 ul' OdO wo, ko k^nda? NdO gO mieza 'nlw6. in\b, Onwa w' Oma are nli ngulu gO ntye yinlo gO nyez' ibe; awulinli?; Om' 0 yuwi 11 awogo, iulfc, Ml bulinlio, inlfe, MARK. 3. 6. nlongwa, roiiibinl' 6d6 wo ko kfe- 12 ndaga gC) nag' wo. Nl' aulongwfe pele, aroinbinl' 0d6 \v&, agogwa gw' azy5 ma waodu ; ko waO nia- lua polo, azumiuli' Anyainbie, awulia, ia\h, Azwfe pa jeula yenlo uli mori. 13 Nl' avo kogwfe, agenda g' 6za- mba w' eliva; nl' avienli anlaga waodu gOre y&, nl' anlfengi& waO. 14 Nla gw' aviaganlife, ayeuli Levi onwa wi Alfius, are tu gO uagft yi inpago; nl' awulinlife y&, iulfe, Zonga mib; nl' agumanlife, azO- 15 ngfc. Nl' arweul', inl&, avegagi tu gw' inya gO nag' wb nl' ipu- blikan' sinyeuge nl' anlag' ave w' alwanli tu nli Jisu nl' inlbngi yo ; konde w' avegag' awenge, 16 nl' azAugi waO yfe. NT i^^udisi nl' It'arisi gw' ayenli wao yb e nya nl" ipublikan nl' anlag' ave, w' awulinl' iulbiigi ye, inlb, K nya nli jonga nl' ipublikan nl' 17 anlag' ave s{>? Nla gw' ayogiO Jisu awulinli wao, iulfe, waCt wi re mbiunibib wi zye ul' isyolo ny' Aganga, ndft waft wi re nl' inkanli. Mi b/a gft fey' agAre, udA ave. 18 Nl' inlrngi yi .Tan nl' Ifarisi w' avegagi nii)engag' esyftnge; nl' avienli waft gftre yh, awulinlife, inlb, Ande zi ro 'nib inlbngi yi Jan nla y' Ifarisi yi i)engag' esyft- nge, ndft inlbiigi yo yi jjcnga du? 19 >J1' awulinlift waft iile Jisu, inlb, Mongi w' ijftnibania waft ko peng' esyftnge gft ])ar' ftnlftine wi jftnil)a nla waft? Olingft wi re waft nl' ftnlftine wi jftniba, w' ayolie peng' 20 esyftnge. Ndft intyugu si l)ia si be bonginlft waft ftni' ft jftniba, ganil)bnlb w' ajw^ng' e.syftnge gft 21 ntyugu nie. Zyel' ftin' ft tuin' eliint- z' ftnlainb' ftfiwonla gft ngoi nungu; azya nlonlo eliiTi' ezonla zi bonginl' ftnlanib' ftlungu, k' 22 ijftkwa penda. Zyel' oma kfe o jir' iv' inyonla gw' imbute inu- ugu si banda ; azya nlonlo ivfe nyi jftul' imbute, k' ivfe jiranla, nl' imbu,te bundakanla. Ndft iv' inyonla nyft ga yiro gw' imbut' inyonla. 23 NT arwenl', inlb, aviaganli gw' intyaga s' imba gft ntyugu yi Syonlo; ul' avakil' inlfengi yh go 24 dul' ijnba gw' agbndagi waft. Nl' awulinlift yfc nl' Ifarisi, inlb, Vft- nla, wi denda gft ntyugu yi Syo- nlo ndaga yi re yi zyele kwbkwb 25 sb? Nl' awulinlib waft, inlfe, Aniwfe pa tangunla nli mori ut' alendi David gw' ayelifc, ayogo njanla, ayb nla waft w' avegagi 20 nla yb? Nt' ayinginlib gft uagft y' Anyambib gw' avegagi Abia- thar minise mpftlft; anyb mpb- mba yi dftvinlft yi re yi zye kwb- kwb gft nyft kaft nl' iniinisb, ava 27 kb waft w' avegagi nla yb. Nl' awuliulib waft, inlb, Byonio y' avanginlft anlaga, arang' anlaga 2S w' avanginlft Byonio. Yenlo re Onwa w' ftma uyb nl' ftnlivi wi Syonlo kb. g Nl' avo jinginlibgft nagft yi Syo- nlo; nl' avegagi gftgft fttilftiTie ul' 2 ftgo juwa pa. NT avbmbagi waft yb veudetwa e be jingb ftwenja 3 wi Syonlo, ko waft sozizb. Nl' awulinlib ftm' ft vegagi nl' ftgo juwa pa, inlb, (Jumanla gftre gft 4 garegare. Nl' awulinlib waft, inlb, lie kwbkwb gft ntyugu yi Syonlo gft dende nibia, ge gft de- nde mbe? gft sunginl' enibnlo, go gft jftnla? Ndft w' alwanli do. •5 Nl' avftnlib waft vingftvingft nl' egunlu, njenlag' ekeva g' ftilwa- nja wi njolinli y' irbiTi' iyaft; nl' awulinlib ftma mb, inlb, Nyonyu- nl' ftgo wo; nl' anyonyunlib wft, (i nl' nrwenl' ftgo mbiambib. Nl' agogw' Ifarisi, awftnde mftndo g' 3. 6, MARK. onwanj' iwe pele wao nli motjgi wi H^rod, nt' are wao ko jonlfe. 7 Nl' ag&udagi Jisu ul' inlfeogi y& agfeuda gw' eliva; nl' azongi anlag' aw&nge avila go Galile nl' 8 avila go Judia, ul' avila g6 Jerusa- Ifem, nl' avila go Idumea, nl' avila go ntye mori yi Jordan, nla wao viugovingo Sidon nli Tirus, anla- g' awenge gw' ayogio wao isaon impolo y' alendio ndfe w' avienli 9 gore yfe. Nl' awulinlife inlfeogi ■ yfe, inlfe, elende zi ga veuginlfe g' onwanja av' iparaula s' aulaga, wi 10 vende bangatie. Konde aluo aji- ng' awenge ; yenlo'avangati wao yfe go bwatfe, waodu w' avegagi 11 nl' inkanli. Nla wao w' avegagi nl' anliula m' isyfekfe, gw' ayenli wa6 yfe, w' avoswi g' ozyO wfe, aronga, inlfe, Awfe nl' Oiiwa w' 12 Anyambife. Nl' alegife wao polo, 13 inlfe, w' avangfc mio. Nl' avandife go nftmba, awelia gore yh wao w' avelo udh. Nl' avienli wao gore 14 yh. Nl' alovife igoini nl' avanli iulfe, wi ga Iwanle nla yh ko yh 15 toma wao go kanibinla, nla go dwania nli ngulu yi jing' inkanli 16 nla g6 tomb' anliul' anibe. Nl' 17 avfeti& Simon inlfe Pitfer. Nli Jems y' Onwa wi Zfebfede nli Jan y' oiiworerfe wi Jems ; avfetife waO inlfe, Boaufcrgfes, nyi pivia, inlfe, 18 Awa wi njali-tOwa. Nli Andru, nli Filip, nli Bartolomiu, nli Matiu, nli Tomas, nli Jems y' 6nwa wi Alfius, nli Tadius, nli 19 Simon Zelotis, nli Judas Lskariot 0 gondii; ko. 20 Nl' ayiiiginli waft gO nagO. Nl' avo dalanl' aulaga parapara, ye- nlo wi jolia, vauganle go ny' 21 inya. Nla gw' ayogio mougi ye w' ageiidi go kftte; konde w' 22 awuli 'nlh, aperO nl' 6gu. Nl' ir^^disi y'azumitili avila gftJeru- salfim w' awul' inlfe, Are nli 44 Befelzebul, nla inlfe, E tomb' anli- nl' ambe, vo ovanginli w' anlinl' 23 ambe. Nl' awelife wao awulinli wao nl' inkogo inlfe, Satan ko 24 jolie tombe Satan sfe? Nla ja inlongo ny' akeranla nyOmfe, inlo- 25 ngo nife ny' ayolie kumanle. Nla ja nago y' akeranla yomh, uagO 26 mfe y' ayolie kumaule. Nla ja Satan akumanli go sir' oku' wfe- mfe. ageranla, ayolie kuraanle, 27 ndo are nli ntyai. Zyel' om' 6 re ko jingiula go nago y' oma wi ngulu, agwfer' igumb' inyfe, kaO adonge kor' oma wi ngulu, ga- 28 mbenl' akwfere nag' wfe. Rfeti mi bulinli' anlw(>, iulfe, Ibe sodu si be nyezo awa w' aulaga nl' ip^dia 29 si pfedia wao Anyambife ; ndo om' edu 6 be pfedia Inlinl" Ivia, azye nl' iuyezo go konlako, ndo ar' 30 ogara w' ibe sapfek&pfek^". Konde w' awul' ia\h, are nl' iuliul' ive. 31 NT avienli ugi yfe nl' awarer' iyfe; nl' agumanli wao gw' igala, 32 aroma gore yfe go feyfe. NT aula- ga w' avegagi tugetu gOre yfe vi- ugovingo ; ul' awulinli wao y^, inlfe, Von la ugi yo nl' awarer' 33 iyo wi buto gw' igala. NP awi- nlizife wao, iulfe, Ngi yam' niaude, nl' awarer' iyam' wa maude? 34 Nl' avOulifc wad w' avegagi tuge- tu gore yfe vingoviugO, awulia, inlfe, Vonlauli ngi yam' nl' awa- 35 rer' iyam'. Konde om' edu o dende utoudinli y' Auyambib, ay?! nl' ofiworer' iyam' dnlOme, nl' Ofiworer' iyam' Onwauto nli ngi yam'. Nl' avo pakili^ g6 nfeuja g' Oza- mba w' eliva; ul' alatiinl' anlag' awenge gore yfe; yeulo agweuli gw' elende, alwanla tu gw' eliva; nl' aulaga waodu w' avegagi go 2 ntye g' ozamba w' eliva. ' Nl' anifeujife waO isaOu imienge nl' inkOgO, awuliulia waO gw' inenj' MARK. 4. 32. 8 isfe, inl&, V0^anli6nli, VOnla, oiiyfenyisi ag^Iuli g6 nyfenya. 4 Nl' arvvenl' inlfe, gvv' anyfenyife, ilond' iniiftwo y' av6swi go mpo- nlo; 111' avieiil' inj'onli aiiya y6. 5 Nl' imifcwo y' av6swi g\v' imbftra s' ado si re si pegaga nl' 5roi oiiwenge; nl' azungi fweli y6, konde yi pegaga nl' 6roi diiwenge. 6 Nlagw' aroQgwi nkOmbe y' ave- zy6, nl' ayftmi yo, konde yi pega- 7 ga nl' ftramba. Av6sw' imifewo kh gw' arfeudii : nl' avGfni aii^ndfe, araga y6, ko y' ayanl' ilonda. 8 Nl' avOsw' imifewo g' oroi ombia, ayanl' ilOnda, mpOmaga nli mpe- udaga, ko yd janla, dfnori agOiTii araro, nl' Ofnoii agOfni orowa, nl' 9 OiTiori nkarna. Nl' awulifc, inU', Ay?" 0 re nl' arfti gO jogo, e ga yo- 10 go. Gw' avegagib anka, waO w' avegagi nla yh nl' igomi nl' a^a- 11 nli, w' avanibii! nkogO mb. Nl' awulinlifi wao, in\h, Anlw' are p6 p' (\sa6n w' iyurnl)unlO w' inlongo ny' Anyambi^: ndo gore wao wi re gw' igalu, isaon y6dii yi dendo 12 nl' inkOgO; inlb, gw' ijenia wi ga yenle, ko w' azyilia; nla gw' ijogo wi ga yogo, ko w' agotiza ; wi vende kalwa ko waft nyezO. 13 Nl' awuliniift wao, inlb, Anlwt' pa ini("^ nkogft yinlo'? Anlw^ be 14 mi' irikogf) sftdu H^? Ony^nyis k^, winlo nle waft w' anybnyft gw' imbftra s' ado, wi re waft jogo j)' igaml)a, 17 wi bonga nyft nli mbia. Ndft wi zye nl' ftrambu ; ndft wi re v' fti^woiingft. A Vila vovo, gft bie njukege ikombizft g' ftfSwanja w' 18 igamba, n^gan^ga wi kwezft. Nl' amori nle waft wi ny^nyft gw' arfcndb; Winlo nle waft wi re jogo 19 p' igamba, ko anandi mi utye, nl' itemiza s' anliva nl' ogasyft wi ya yfciilfe, jinginla, arag' igamba ko 20 ny' ayanl' ilftnda. Winlo nle waft w' any&nyft g' Oroi ombia, wi re wi jogo igamba awonga nyft, ayanla k' ilonda, oiTiori agftmi ararft, nl' ftiilori agOfni ftrftwa, nl' ofilori nkama. 21 Nl' awulinli& waft, inlfe, Ojo wi bagft gft sftlizo gw' egara, ge g' ftdft- Iftngft w' odO"? nl' aranga gft felft 22 g' ftfiwanga w' ftjo? Konde zyel' ftsaftn jumbunlft pa wi re w' ami- ezft, ge ftsaftn wi utyoria wi re w' 23 awftiiwe g' ftzange. Jog' Om' edu are nl' arfti go jogo, e ga yogo. 24 Nl' awuliulit! waft, inl^, vandami- nlanli nte jogo 'ulwf;. Egfenlizft zi kenlizft nle 'nhvt>, zi be kfenlizft gftre 'nlw^ ; nl' anlw^ be pft via- 2.'5 ganlft. Konde ayi' ft re dfcuga pa e be pft ; ndft ayfe ft re azyele, va- nganl' eza zi re nla y^, zi be bo- nginlft yfi. 20 Nl' awulit, inlfe, Yenlo r' inlo- ngo ny' Anyambiii ga nt' are ja 27 ftm' ft b^nl' ilonda go ntye, ko y^ nania, anongw' ftgw^ra, nl' ftma- nda, k' ilftnda tuwunla, avftiTia, 28 nt' are yb amia. Ntye yi janl" ilftnda yftm^, gw' alonga ijavi, avila vovo ambongi, nl' avila vovo aiityo ayoli gw' ambongi. 29 Ndft gft jol' antyo, e tftm' ftkwara gftgft i)ele; konde ogftml)e zi tenia 30 z' asyi^i. Nl' awllli^, inl^, Azwfe bo tev' egolanii z' inlongo ny' Anyambi^s^? geazw^ be kolanla 31 nyft nli nkftgft nd^'? Nyi re g' intyo nyi mutard, nyi re gft bbnlft nyft gft ntye, nyi r' iiiyangft via- ganlO nl' ilftn«la yftdu yi re gft 32 utye. Ndft ja ny' ubi"^nlft nyi I)ftina, arw' ezom' evftlft viagnnlft nl' ftwongw' edii, aweli' ampare am|)ftlft; yenlo iiiyonli «' ftrftwa ko dwania gw' iviri nya zft. 4. 33. MARK. 33 Nl' agambinli& wao igamba nl' inkogo sinyenge ga sinlo, nt' are 34 wa6 ko jolie jogo. Ndo e kamba du nla wao nkogo fo, ndo gw' avegagi wao anka, avfenguul' isaon 35 yodu g6r' inlfengi yh. Nl' owenja mfemo, gw' arwenli iikolo, awuli- nli wao, inl&, Azwe ga lalienli go 36 ntye mori. Nla gw' arigi wao aniaga, w' awongife nt' avegagife gw' elende. Nl' avegagi kfe nla 37 yfe lende yfenl^. Nl' arwenli tigul' ompolo ; nl' awolagi keva gw' elende, yenlo elende z' aro jonli' 38 nl' anlingo. Nl' ayfenife avegagi gw' atinla, ulanla psi gw' inanlo. Nl' aytinii wa6 yh, awulinlife, inlfc, Onlenji, o zye nl' isyolo ja zw' 39 apera? Nl' anlongwfe, aleg' orapu- nga, awulinlie mbenle, inlfe, Lwa do, vonlare ; nl' ayfek' ompunga, 40 alinibinl' odfemb' ompolo. Nl' awulinlife wao, inl^, Anlwfe tia 41 sfe? Anlwfe par' ibekelia fo? Nl' arienli wa6 polo, awulianla, inlfe, Winlomande sambo? 6 revanga- nl' ompunga nli mbenle yi jogi- nlo yfe? ^ Nl' avienli wao go ntye mori y' 2 eliva go ntye yi Gerasa. Nla gw' azumife avila gw' elende, ala- tanli pele nl' Om' 6 vili gw' abe, 6 vegagi nl' inlinla ny' isyfekfe. 3 0 vegagi nl' ezigi zfe gw' abe; e jolie korO nl' Cnn^ edu kfe, vanga- 4 nle nl' azungakanlo. Konde nyongo sinyenge aluo akorio nl' ig6r0 nl' azuugakanld ; kfe tav' azuugakanlft, ayonl' igOro: pega- g' onia kfc nli ngulu yi kevb. 5 Nl' egAm be zodu, ftgwfera nl' Ama- nda, avegagi gw' abe nla gw' ino- mba, ntongaga nil mboujag' Oku' 6 wfc nl' adf). NdA gw' ayenllfc Jisu davadavie, avuli inangO, avuranla 7 mhb. gAre yft. Nl' arftngic; nl' inyO' ivOlO, awulia, 'nlfe, Ezande zi re mib nla 'wb, Jisu Oilwa w' 46 Anyambife y' igonlo mfe; mi ta- ngizo orango nl' Anyambife, h\]h, 8 ayeuliza mife azyingo. Konde awulinlife, 'nlfe. Aw' inlinla ny' isyfek&, gogwa gor' oma winlo. 9 Nl' awuliulife, inlfe. In' inyo ma- nde? Nl' ayivirlfe yfe, inlfe, In' inyam' nle Lijon, konde azw' ar' 10 awenge. Nl' agwenllfe yfe nkolo polo, inl&, E ga rig' arombe wao 11 avila go ntye mfeyo. Nl' avegagi vovo go nomba ip' ivolo ny' ingoa 12 ny' anyagagi. Nl' agwenli wao yb nkolo, iulfe, Rdm' azwfe gw' ingoa ko 'zwfe jiuginla gO so. 13 NT ayivirife wao pele. Nl' agogw' anlinla m' isyfekfe, ayi- nginla gw' ingoa ; nl' ayira- nl' ipa nli mango, azuminle mbora y' ololowa, agfenda gw' eliva, vo ntango yi ntosen mbanli ; nl' 14 ayuwi so gw' 6liva. Nla wao w' auyezagi s6, w' awangi, arakilia igamba go nkala nla gw' impi- ndi ; nl' avienli wad go jenle 15 ndaga y' arwenli. Nl' avienli wao gore Jisu, ayenl' 5m' 6 ve- gagi nl' anlinl' ambe, are tu, bo- rio pa, nl' Ogu wis mbiambif'; inlfe ayfe 6 vegagi nli lijon ; nl' 16 arienli wao. Nla wao w' ayenli, w' arakili waO nt' arwenli gftr' om' 6 vegagi nl' anlinl' ambe, 17 nla g' Onwanja w' ingOa. Nl' avakili waO go kwenlb nkolo, inlfe, E ga lubwe avila g6 ntye 18 yaO. Nla gw' agwenlife gw' ele- nde, 6m' 0 vegagi nl' anlinl' ambe, agwenlfc nkolo inlfc e ga 19 Iwanle nla yb. Ndrt e jzvirfe, ndo awulinlli!, inlfe, Gfcnda gC> nag' wo nla gore mongi yo, ko takilia wao nt' are 'wfe dendinlO pa nle Herb, 20 nli nt' avOginlfe 'wi>. Nl' a.gb- nd'ib, avakilie mieza g6 DfekapO- lis isaAn impOlA y' alendinUA yb nle Jisu ; nl' aiTiam' aniaga wao- du. MARK. 6. 4. 21 Nla gw' alali Jisu nl' elende g6 ntye mori, alatanl' anlag' awenge g6re yfe. NT avegagife g' Ozamba 22 w' eliva. Avieul' omori w' iva- nginli yi nago yi Sj onlo, in' inyh ny' aveliago, iul^, Jairus ; nla gw' ayenlife yfe, avOswi gw' ago- 23 lomfe. Agwenle nkolo polo, awu- lia, inle, Onwanl' ijani' onwa- ntO atwe pihvh uV ijuwa; oviro, ko tali' ogo wo gore yfe, ko yfe 24 tola, alwanla bo. Nl' agfendife nla yfe; nl' azongio yfe nl' anlag' aweuge; nl' avangati wao yfe. £■5 Nl' 6inanto 6 j'iranlagift nle ntyinla v' igoini ny' impurna nl' 26 impuiTi' imbanli, o luo asindinli p616 nl' agang' awenge, averize yom' iyfe jodu, ko arola du, ndo 27 nkauli y' aliri, ndiraga, gw' ayo- giO yfe g' ornvanja wi Jisu, avi- enli gO nkondo gO nyum' iyfe 28 awate ngoi yfe. Konde awuli, 'nlfe, Ja mi abwata, vanganl' 29 iogoi sfe, gambfe mi alOla. Nl' arenl' ijiranla si ntyinl' iyfe pele ; nl' amienlife g' okii' wfe inlfe, aji- .30 ngiO avila go nkanli mfe. Nli Jisu ayfemfe amieriii pele, inlfe, ngulu y' akogwi avila gAre yfe; nl' awizfegi'ir' aulaga awulia, inlfe, 31 Obwat' ingoi sam' niaiide"? Awu- linliO yfe nl' iiilfeiigi yfe, iulfe, O jenle ukondc) yi baiigatio, ko 'wfe bulla, iulfe, () bwata mife mande? .32 NT avonlife viugovitigo go jenl' 33 Om' f> lendi ndaga nTfe. Ndft Onwauto arieuli, aratamlnla, mi- agage ndaga y' arwenli gftre yfe, ko yfe bia, avoswa g' f>zy<) wfe 34 awulitdife orfeti wAdu. Nl' awu- liulifeyfe, iulfe, Onwanl' iyam', ibe- keli' HO »' alftlizo; gfeudaga nl' aiiifenjfe, ko dwaula tola pa avila g6 iikauli yo. 35 Gw' agambife nlo, a^ienl' anlaga avila go nagc'^ y' {^vanginli wi nagO yi Syonlo, awulia inlfe, Onwanl' iyo ajuwi ; A pe syokoli' 36 Onlfeoji sfe? Nd(^ Jisu e pa bong' igamba ny' agambio : ndo awu- linli ovanginli wi nagO yi Syoulo, 37 inlfe, Aria, vekelia dadife. Ndo e j/vir' 6ni' edu songfe, kao Pitfer nli Jems nli Jan y' onwongwfe 38 wi Jems. Nl" avienlife go uago y' ovanginli wi nago yi Syonlo; ul' ayenlife edungu nl' anlaga 39 ndenlag' edingo evolo. Nla gw' ayinginlife awulinli wao, inlfe, Ezande zi panga 'nlwfe nyongole, aleula? Anwania e pa juwa, ndo 40enanla. Nl' azyfeli wao yfe. Ndo ayfe kogunlia p' anlaga waOdu, awongi rerfe nli ngwfe y' onwanla nla waO w' avegagi nla ye, ayi- ngiula go mbora y' avegagi Aiiwa- 41 nla. Nl' agAtife 6go w' ofiwanla, awulinlife, iulfe, " Talitha Kumi," nyO bengunlo pa nyi re, 'nlfe, Ise- sa, mi bulinlio, inlfe, ulongwa. 42 NT anlongw' isesa pele agfenda, konde avegagi igoini ny' impuiTia nl' impuiTi' imbanli a' onlerowfe; 4S nl' amami wa6 amama pCAo. Nl' azOmbife waO polo inlfe ny' amio nl' ftm' edu ; nl' awulife, inlfe, E ga vO eza zi nya. Q Ni' alubwfe vovo avia go ntye yfemfe; nl' azftngio yfe nl' inlfengi 2 yfe. Nla gw' azyivi ntyugu yi Syonlo, avakili gO nfenja pC) nago yi 8yonlo, nl' awenge gw' ayogio wa6 yfe, w' aiTuuni awulia, 'nlfe, Isaiin yinlo yi re nl' ouia winlo y' aviligwi? Nl' iuiia nde siulo si re yfe pf) pa ul' ijauja si ngulu nde 3 sinlosi deudA nl' agomfe? Winlo arang' Akeugekenge, ofiwa wi Ma- ri, nl' lifiworerfe wi Jems, nli Jc'isfes, nli Juda, nli Simon'? Nl' awa- rer' iyfe aut6 wi zye nl' azwfe vfe- nlo? Nl' agwezyA wao g' r>nwa- 4 nj' iwfe. Nl' awulinlio wa6 nle Jiau, inlfe, Ovogisi e pa dwanl' olubO fo kao gw' iulungo uyfemfe 6. 4. MARK. nla go mbuve ytrnfe ula go nag' .5 wfemfe. E jolie janj' ijanja si ngu- Iii vovo kfe, kao gO tal' ago gor' anlag' aw&wo vv' avegagi nl' inka- 'i nli, ayinga wao. Nl' amamife g' onwauja w' it5avekeli' sao, Nl' agfendagi& gw' inkala vingovingo nlfeujaga. 7 Nl' a^veli^ igomi ul' avanli ava- kilia go toma wao avanli, avanli, ava wao ngulu gor' anlinla m' •S isyfekfe go tomba mO. Nl' azo- mbife wao, inlfe, w' awong' ezoma g' og^ndo kao ntongo dadife ; ara- nga inpt>mba, ge puka, ge syika !) gw' itunib' iyao. Ndo ga gfende nl' intyozo: w' awouga kfe kOto 10 mbanli. Nl' awulinlife wao, inlfe, Mbor' iedu yi be jiuginlO 'nlwfe go nagA, Iwanlanli vovo, kao a- 11 nlw' adubwa go mbora mfe. Nli mbor' iedu yi re wi pa bonga 'nlw^, ge poganlio 'nlwfe, go du- bwa 'nlwe vovo, zaganli ntyfeug^ y' intyozyo sanli go dwanl' ata- 12 kw^ go sira wao. Nl' agfendagi wao agambinla, inl^, anlaga wi 13 ga gal we. Nl' aronibi wao anli- nl' ambe anienge, agil' awenge w' avegagi nl' inkauli agali, ayi- nga wao. 14 Nl' ayogio Hferod y' 5ga g' onwa- uj' iw&, konde in' inyfc uy' aluo uy' ajagayagi, awulia, inlfe, Jan yi Baptist are tongwa pa avila gw' ijuwa; yenlo ijanja si ngulu 15 sinlo sijanjo nle y^. NdO afnori w' awuli, 'nl&, Nle Elias; ul' a- iTiori, inl^, nl' Ovogisi ga Oinori 1() w' ivogisi. Ndf) gw' ayogift Hfe- rod, awul', inlfc, Jan, y' areiilA mi& ompele, are tongwa pa avila gw' I" ijuwa. Konde H^rod ay^^n)^ aluo atOmi agAte Jan, agAr(^ gO nagf) yi ntyAgft g' ofiwaiija wi H^r('^dias y' 6fiwanto wi Filip y' ftfiworer' IS iyt;: konde aluO ajonibti. Konde Jan alu5 abulinli H(">rod, inl^, 48 Zyele kwfekwfe gOre 'wfe g6 dwa- nla nl' ofiiantO w' oiiworer' iyo. 19 Nli HferOdias avendiulfe, avele jo- 20 nlh, ndo e jolia. Konde Hferod arienli Jan, konde araienl' inlfe, ayfe nl' Oma w' ogore nl' 6ra' ombia nl' avenjaveujife yfe. Nla gw' ayogio yfe yfe, alend' isaOn imienge, av6ganlid yh nli mbia. 21 Nla gw' arwenli ntyugu mbia, gw' avangi Hferod avange ntyago y' ijaulO sfe gOre nlami yh nl' iko- manda nl' anlag' avol6 wi Gallic; 22 nla gw' ayinginli oiiwanl' Oiiwa- nto wi Hferodias nifewo, ayinla, arondie Hferod nla wao w' avega- gi tu nla yh gw' inya; oga awuli- nl' isesa, inlfe, Vambia mife ezom' 23 edu zi belo ndo ; m' be po z6. Nl' aranginlife yb orango, inlfe, Ezom' edu zi be bambiO ndo mife, m' be po zo kwanga'gw' erenle z' ive- 24 nd' inyam'. Nl' agogwfe, awuli- nlie ngi yfe, inlfe, Mi ga vambie ande? Nl' asvulife, iulfe, EwOnjo 25 zi Jan yi Baptist. Nl' azunge jinginlife nfeganfega g6r' oga, ava- mbi^, iul&, Mi belo pa mife pele ewonjo zi Jan yi Baptist gw' ep^- 26 l^. Nl' ayenl' 6ga ekfcv' evolo ; ndo g' onwanja w' orangd, nla wart w' avegagi nla yfc tugetu, e 27 jivire nitniulti. Nl' arrtini Oga so- zy& pele azombia go bag' ewrtnjo z^. Nl' ag&ndif', arenlft Ompele 28 go nagO yi ntyogo, avag' ewOnjO zb gw' epfelfe, ava zO isesa; nl' ise- 29 sa avenli zO gore ngi yh. Ow' ayogio iulbngi yfc, w' avienli arO- mbinl' ebeude zfc, avbnla zO g' orOnginlO. 30 Nl' alatanl' inl^ngi gOre Jisu, arakili^ isaOn yodu nt' alendagi 31 wao, nli nt' anl^njagi waO. Nl' awulinlifc waO, inl^, OvirOanli gO mbOra yi ntyoria g' OrOve, ko jo- wanli kw^; konde avegag' awe- nge mbiagaga nli nkfcndaga, ko MARK. 7. 4. w' alfeng' egombe, vanganle g6 32 iiya. Aliibwi wao nl' elende age- nda g6 mbora y' Ar6ve ntyoria. 33 Nl' aulaga w' ayenli wao wi kfe- nda, nl' awenge w' amienli wa6; nl' agfeudi waodu ta nli mango agbnda g«)go nli ntye avila gw' 34 inkala sodu, avlaganla wao. Nla gw' azumife ayeni' anlag' awenge; nl' avoginli^ wao, konde w' ave- gagi g' adombe mi re mi zj'e nl' oveujavenji ; nl' avakilife g6 nfe- nja waO isaoQ imienge. Gw' a- rwenl' owenja pibrft go jila, inlfe- ngi yfe y' avienli gore yh, awulia, iulfc, Yiiilo nle mbora y' Orove, nl' 36 owenja w' aki'udi. Winliza wa6, kowaOkf-ndagw' impindi nlagw' inkala vingovingo, agolinl' iku' 37 iyaOnife eza zi nya. Xdoaw.inlizi,a- wulinlia waA inlfe.Vauli wao inya anlwumf'. Nl' awulinli waoyfe, i- nl^, Azwfe ga g^ kol' inkama s' ifura mbanli si mi)t'inba, ava waO 38 go nya? Nl' awulinlit waft, inlfe, Amftnga mia mi re nl' aulwfc? gfe ponlenli. Nla gw' amienli waO, w' awul', inlo, Atanli, nli vferfe va- 35) nli. Nl' azombi^ W'UA go dwa- nliz' aniaga wafttlu tugetu gw' 40 igoudo gw' amanli ambezyft. NT alwanli waA tugetu gw' igondo, ogondo nkama, ogondo agftmi a- 41 tauli. NT awongio among' atanli mh nli vcti' vanli, avftnla g' 6r(">- wa, azavinla zo; nl' amogunlii; amonga, ava mo inltyigi ye gft dft- via gore wao; nl' agerinlif; waodu 42 ^i'rh vanli ko. Nl' anyenii waft- 43 du, ayAra kf'. Nl' aguminli wao nkizi, igomi ny' itondo nl' itftndO 44 imlmnli nli vorf- ke. Nla wao w' anyenii amonga w' avegagi Iiara- ba nli nto/.f-n s' anIoiTie ntyanli. 4") Nl' azAmbii- inlongi ye pele gO kwenla gw' elende, alalia go luV .syO gft ntye mori go lii'-tiiHaida, gft 40 fwinlize aniaga. Nl' ayt' fwinliza IMpongwc.J 4 pa waft, agfendi gO nomba g6 ka- 47 mbinla. Nd6 gw' ayil' owenja, elende z' avegagi go garegare y' 48 eliva, nl' ayh anka gO ntye. Nl' ayenlife wao wi jela nl' inuga ; ko- nde ompunga w' avegagi akonia nla wao ; nl' avienlife gore waft a- yenjinla ujarag' eliva; nl' arc pi- 49 aganlfe wao. Nla gw' ayenli wao yfe, njarag' eliva, w' avikil', inlfe, 50 ibambo ; nl' arougi wa5. Konde wa6du w' ayenlie, arataminla. Nl' agambib nla wao pele, awu- linlia waft inlii, Zindianl' irfema: 51 nle mife; arianli. Nl' agwenlife gftre waft gw' elende ; nl' ayfek' o- mpunga : yenlo amami waft pftlft- 52 m^gw' ikuw' iyaft. Konde wi kft- tiza du g' oiiwanja w' amftuga, ndft irfem' iyaft y' arwenli jola. 53 Nla gw' alali waft, w' avieuli gft ntj'e yi Gfeufesarfet, nl' azyumi 54 waft ftzfegfc. Nla gw' azyumi waft avila gw' elende, aniaga w' amie- 55 nli yfe pele. Nl' ag^ndi waft nli mangft go ntye mfcyonlo yftdu vi- ngft, avakilia gft twanla mongi jogo gw' adft gft mbftra y' ayogift 56 waft inle are vovo. Nli mbftr' ie- du y' ayinginlifc gft nkala, ge gw' ink' impoift, ge gw' impindi, w' alimbinli mongi wi jogo gw' aga- la, agwenlf' nkolo, inle, wi ga wa- te vanganl' anyege mi ngoi yfe ; nli ntangft y' awati^ y' aroli. Nl' alatanli gftre ye Ifarisi nl' i- rf'iidisi imievvo, y' avili gft Jeru- 2 salbm. Nl' ayenli waft, inl^, imi- ewo gftr' inl^ngi w' anyenii mp( nil)a nl' ago ambe, inlt^, m' 3 ayrtvunlft. Konde Ifarisi nl' Iju sftdu w' any«, kaft w' ajftvunl' ago mbiambi»>, m|»enjavenjag' in^nja 4 s' anlero. Nlagft Iwinlia waftavila gw' igftlinlft, w'anyr kao w' asyo- vunla. K' isaftn imi^nl^ k' imie- nge y' awongift wao gft penjave- nja, ijftvuula s' amogi, nl' intyua- 4'J 7. 5. MARK. 5 nla, nl' ilombo. Nl' avambio yfe ul' Iftirisi nl' irfendisi, inlfe, Inlfe- ngi yo wi pa deuda ut' ar' infenja s' aulero s^, ndo wi nye mpfeniba 6 nl' ago mi re rai pa joviinlo? Nl' awulinlife wao, inlh, Esaia avogi mbiambi^ g' onwanj' iwanli, i- mbiagwanla, nt' are tfeudo pa, i- nlfe, Mongi siulo wi duba raife nl' inlumbu yau, ndo ir6m' iyad yi 7 re bo avila gore mife. Ndo wi sa- vinla mi& vo nyawfenyawfe, nfenja- ga g' inenj' isaO isOmbia s' anlaga. 8 Konde aulw' afal' isombia s' A- nyambit, avenjavenj' iniinja s' a- 9 nlaga. Nl' awulinlife waO, inlfe, Rfeti anlwfe tomb' ozombio w' A- nyarabife, ko 'nlwfe penjavenj' i- 10 nfenj' isauli. Konde Mosfcs awul', iulfe, Lube rer' iyo uli ngi yo; nl' Om' edu 6 kambe rerh ge ngwfe 11 mbe, e ga yuwfe njuwaga. Ndo a- nlwfe bulia inlfe, Jog' om' abulinli rerb ge ngwb, inlfe, Eza zi re 'wb ko nungunlo nle mife zi re ko- 12 rban, nyo inlt; oruuda, gambbnl' anlw' avo jivirfe go nungiinle rer' 13 iyfe ge ngi yfe rapongo. Yenlo pa- ng' anlwb igamba ny' Anyambib eza za nyawfe nl' inbnja si nbnjo 'nlwb ; nl' isaon imienge Snlongo 14 winlo yi dendo 'nlwb. Nl' avo fwelib anlaga gOre yfe, awulinlia wao, inlb, Voganlionli mife, anlwfe 15 du, ko kotizauli. Zyel' ezoma zi re ko feviz' oma nl' ijinginla gAre yfe : ndo ya yi kogwa avila gore 17 yfe, nle yo yi feviz' oma. Gw' a- yinginliii go nagO avila gor' anla- ga, inlbngi yh y' avambife g' 0- 38 Fiwanja wi nkOgo yinlo. Nl' a- wulinlib waA, inlfc, Anlw' are kfe sikOtiza fo yenlo? Anlwfc pa jenl' iolb, ezom' edu zi jingiula gOr' 6- 19 ma z' ayolie levize? Konde zi pa jinginla g' ftrfeiTi' iwb, nd6 gw' i- wuiriu, agogwa g' Ogombo mepi- 20 zag* inyu 86du. NT awulifc, inlo, 50 Eza zi kogwa avila gor' oma, z6 21 feviz' oma. Konde avila g5 gare- gare, avila gw' irfema y' anlaga kogw' ipikil' ibe, ovelanlo, ijufa, 22 ijonl' anlaga, inaula nla winga- nli, ogasyo w' anliva, ijanj' ibe, itemiza, itonginla, intyo ive, imo- 23 ginla, ekale nl' edosyu : Isaon i- mbe yinlo yodu yi pil' avila go gare, aweviz' oma. 24 Nl' agumauli^ avila vovo agenda gw' inkova si Tirus uli Sidon ; nl' ayiuginlife go nago ko yh avel' oma go mia nlonlo ; ndO e jolie 25 nimbanla. Ndo ofiwantdC) vegagi oiiwanl' iye Oiiwanto alud nl' iuli- nla ny' isy^k^, ayogio pele g' onwanj' iwfe, avia, avOswa gw' 26 agolo mfe. OiTianto mfe avegag' oiiwo-Grek, inlongo nyfe Sirofini- sia. Nl' avambife y& go tomb' inlinl' ive avila gor' ofiwanl' iyb. 27 Nl' awulinlio yfe nle Jisu, inl^, Awanla wi ga I6nge jorizo. Ko- nde zye mbia go bong' inya s' 28 awanla avunginla so imbwa. NT ayivirife, awulinli^, inl^, In, Rera: ndo vanganl' imbwa g' odOlOngo wi tavuru si nye nkizi yi yawa- 29 nla. Nl' awulinlife yfe, inlfe, V' igamba nyinlo gfendaga; inlinl' ive ny' akogwi avila gOr' 6i\wa- 30 nl' iyo. Nl' agfendib gC> nag' wfe, aluunl' ofiwanl' iyfe bu g' odo, nl' inlinl' ive kogwa pa g6re yb. 31 Nl' avo dubwfe avila go w6g6 yi Tirus, aviaganla go Bidon agfenda gw' eliva zi Galile, mpiagaulaga gd garegare yi wogrt yi Dekapolis. 32 Nl' avagi wao gore yb Om' 6 ve- gagi nli mpftge, nl' igagurila, agwenli waO yb nkolo, inlfe, e ga 33 ralie ftgo gore yfe. Nl' awongife yfe nkova avila gOr' anlaga, a'vel' ifneulO yfe gw' aroi mfe ; nl' arue- nlife igwanla, awat,' Aulfemfe wfe. 34 Nl' avonlife g' Orowa, azfekuma, awulia, inlfe, Eflatba, inlfe Nlu- MARK. 8. 27. 35 ngwanli. Nl' anungwi aroi mh, avuru' eza z' ag6t' Onlfemfe wfe ; 36 nl' agambife zange. Nl' azombife wao, inlfe, w' awulinli oma; ndo gw' alegi6 wao p610, w' amiez' 37 igamba p610 viagaalO. Nl' ama- magi waO polo nife, awulia, inlfe, Are deuda p' isaOn y6du mbia- mbife; e pang' impoge g6 jogo nl' ainamu go kamba kfe. g Gw' iutyugu mfeso, gw' avo bu- nli anlag' awfenge, ko w' alwaula nl' eza zi iiya, Jisu aweli inlfengi 2 yfe, awulinlia waO, inlfe, Mi jeul' anlaga ek&va, konde wi re dwa- nla pa nla mife ntyugu ntyaro, 3 yenlo wi zye nl' eza z' iuya. Nla ja mi afvvinliza wa6 nli njanla gw' inagO saO, gambfenlfe wi be kwa sike go mponlo; konde awb- 4 wo gore wa5 w' avili bO. Nl' awiniziO yb nl' inlfeugi yfc, iulfe, Oma ko jolie jorize mougi sinlo nl' inya vbnlo g' orove nla gwe- 5 nli? NT avambifc waO, iulfe, Amftnga rnia mi re nl' anlwfe? 6 W awul', inlfe, OrogfeulA. Nl' azftmbib anlaga gft d wan la tu go ntye: nl' awongife amonga mb Orogfcnlft, av' akeva, amogunla mO, av' inlfengi yb go dOvia; nl' 7 alAvinli waO mO anlaga. W ave- gagi kb nli yevferi! yakwfe; nl' azavinlifc yO awulia, inl5, LOvi- 8 nlianli waft yO kb. Nl' anyenli waO ayOra ; nl' awonginli wao nkizi y' ariganli itftndft Orogfenlft. 9 Nla waft w' anyenH, w' avegagi ^o ntozfeii nai ; nl' awinlizife waft. 10 Nl' azunge kwenlifc gw' elende ayb nl' inl^ngi yb, a9ia gft wftgft yi Dalmanutha. 11 NT a^ieiil' Ifarisi, avakilia dO^e mpaga nla yb, nibutaga gftre yb eleml)a avila g' ftrftwa, ndenibagb. 12 Nl' azftkuniib pftlft g' ftrtsiH' iw^, awulia, inl^, Ezande zi but' ivft- fiia nyiulo awut' elemba? Gili- gili mi bulinlia 'ulw&, inlfe, Ele- 13 mba zi be po ivftina nyinlo. Nl' arigife waft, avo kwenla gw' ele- nde, alalia gft ntye mori. 14 Nl' alevanli wao gft bong' inya ; pegaga kb nla waft gw' elende 15 kaft imftng' imftri. Nl' azftmbife waft, inlfe, Vftnlanli, gelimanli gft l&v&n y' Ifarisi nli \bvbn yi Hfe- 16 rod. Nl' agambanlagi waft, awu- lia, 'nlfe, Azw' azye nla sinya. 17 Nl' amienli Jisu, awulinlia wao, inlfe, Ezande zi kambanla 'nlwfe, konde anlwfe azj'e nla sinya? Nla nl&nlo anlw& pa mia ge kft- tiza? Irbm' iyanli yi re jola pa? 18 Anlw' are nl' antyo, ko 'nlw' ayenla? Anlw' are nl' arfti, ko 'nlw' ayogo? Aulwfe pa jongi- 19 nliakfe? Gw' anioguuli mib amft- ng' atanli gftr' iutozfcn utyanli, anlw' awougiul' itftndft mia ralie nli nkizi? Awulinli waft yb, 20 mlb, Igftini nli mbanli. Nl' ftro- gfenlft kb gftr' intozbn nai; anlw' awongiul' itftndft mia ralie nli nkizi ? Nl' awulinli waft yb, m\b, 21 Orogfcnlft. Nl' awulinli& waft, 22 in\b, Aulwfe pa kfttiza? Nl' avi- euli waft gft Betlisaida; nl' avagi waft gftre yb ipoku, agwenlii nko- 23 lo gft bwatii. Nl' agfttib ipoku g' ftgo, agoguulife gft nkala; NT apu- enlifc igwaula gw' antyo mfc, ara- li ago gftre yb, avambife, inli>, 0 24 jenl' ezoma? Nl' avftnlife awu- lia, 'nlfe, Mi jenl' anlaga; konde mi jenla ga rere yi kfcndagbnda. 25 Vovo avo tali' ago gw' antyo mb; nl' avftnlib mbiambib, arftla, aye- 26 nl' isaftn yftdu zange. Nl' awi- nlizifc yb gft nag' wbmb, awulia, 'nib, Ayiuginla , kfe tOagwa ntyugu ntyard 32 piaganla pa. Nl' awukunlib iga- mba nife buku ; vovo Pit&r awo- 33 ngife avakilie sferabfe. Nd6 awizi av5nl' inlfeugi yh, azfembe Pitfer, awulia, iul&, Wata gO nyum' iyani' Satan : konde 5 nak' isa6u y' Anyanibi& nd6 isaOu y'anlaga. 34 Ay& I'welia p' anlaga nl' inlfeogi y6, awulinli waO, inlfe, Jag' Om' edu abele sdnga mife, e ga nliminl' oku' w&, arOmbinle krosi yfe, ave- 35 nga niib. Konde 6m' edu 0 bele sunginl' emfeulo zfe, e be periza zo; nl'Cini' edu Q beperiz' embnlo zfe g' onwanj' iwam' nli ntyang6 36 mbia, e be sunginla z6. Konde 6ba nde wi re nl' oiua, ja anyeule ntye yodu, averiz' emfenlo zb? 37 Konde ande zi r' Oma ko pa gw' 38 avende ni' emfenlo zfc? Konde oni'edu 5 bejenla mi^ nl' agamb' imam' ntyouli gw' ivftina nyinlo ny' Ovelanld nl' ibe, ayfc be jenlO ntyonli kb nl' Onwa w' 6ma gi> be bife gw' ivenda uya Ker' iyfe, &yb nl' ienjM sArunda. Q Nl' awulinlifc wa5, in\b. Rhti ini bulinlia 'nlwb inlb, ll' awfewo gArc waft wi kumanla vfciilo wi re wi be dcmb' ijuvva, ka5 vv' ajenl' inlongo ny Anyambift nyi bia nli 2 nguki. Nli ntyugu 6rO\va piaga- nla pa, Jisu awongi Pitt)r, nli Jems, nli Jan, agfeudia waA gA iiOniba ndAndwi, waft dadife: nl* 52 3 agalwib gw' azy5 mao. Nl' ingoi s& s' arwenl' dnjfelfenjfelfe, pupu p6l6 ga nt' are zyel' oma gO ntye 4 6 re ko jombunlia s6. Nl' awo- wunli gore wao Elias nli MOsfes: nl' avegagi waO nkambaga nli 5 Jisu. Nl' agambi Piter awulinlie Jisu, inlb, Onlfenji, re mbia g5re 'zwfe go dwanla vfeulo ; azwfe ga noge saka rard ; emori g6re'wfe, nl' efnori gore Mosfes, nl' eiuori 6 g6r' Elias. Koude e mza nt' agambife; koude w' arienli polo. 7 Nl' arwenl' evindi z' aliviuli wao ; nl avienl' iuyoi avila gw' evindi, inlfe, Winlo nl' Oilwanl' iyam' 6 8 tondo mife, yoginlonli yfe. Ndo nfeganfega gw' avdnlagi waO vi- ng6ving6, wi jeni' 6raa nla wao nyfenlfe, kaO Jisu dadife. 9 Nla gw' azuminlagi waO avila go nftmba, azombi wao, inlfe, w' awulinl' oma isadn y' ayenlio wa6, kaO Onwa w' Oma atOugwa 10 avila gw' ijuwa. Nl' avigi wao igamba mb, mbambianlag', inlb, itOngvva avila gw' ijuwa ande? 11 Nl' avambi wa5 yfe, inlfe, Irfendisi wi bulla 'nib, Elias e ga 15nge bie ? 12 Awulinlib waO, inlb, Rbti, Elias e dCmge bia, alwanliz' isaOn yftdu ; re tfcndc) pa g' 6nwanja w' Oiiwa w' 6ma kb, inlfe, e ga zindinl' 13 isaAn imienge, kh bikft kh. Nd6 mi bulinlia 'nlwb, inlb, Elias are bia pa; w' alendinlife kfe isaftn yO- du nt' aveli waO ga nt' are tendo pa g' Anwanj' iwb. 14 Nla gw' avienli waA gOr' inl^- ugi, w' ayeul' anlag' awenge vingAvingA gOre waft, nl' irbudisi 15 udftvage mpaga nla waft. Ndft nbganfcga gw' ayenl' anlaga, aye- nib, w'afTiamagi pftlft; ul'avieuli 16 waft nli mango, azavinlb. Nl' avaml)ifc irbndisi, inlb, Ezande z' adftvaga 'ulwb mpaga ula waft? 17 Nl' awinlizift yb ul' ftfriori gOr' MARK. 9. 45. anlaga, inlfc, Onlbuji, mi abagio Onwanl' iyam', 5 re nl' inlinla ny' 18 iinamii. Nil mbor' iedu yi k6to yh nle uyo nyi posyunli&; kfe pa- udi ivunli, agambiz' ano nkfegferfe, agw' 6ge. Awuliuli mife inlfengi yo, inlfe, wi ga rombe nyo, ndo wi 19 jolia. Awiiilizife waCt, iulfe, E! Iv6ma nyi r' ibekelia fo, 61ingo sfe wi be dwanla iiiife nla 'nlwii? Olingft sfe wi be sindinla mi& 'nlwfe? Vaganli yh gore mife. 20 Nl' avagi wa6 yfe g6re yfe. Nla gw' ayenlife yfe, inlinla uy' azu- njife pele; nl' avdswfe gO ntye, 21 azambakala, avaudi' ivunli. Nl' avambiii rer' iyfe, 'nib, OlingO sfe wi re eza yinlo ga bieule? Awu- 22 life, inli!, Avila gw' erumbe. Nli gombe yeuge nyi re yh punga pa g' ogOuli, nla gw' anlingd kl>, gd jOnlb ; udG ja w' ajolie dende nda- ga, yenla 'zwfe ekeva, ko nungu- 23 nla 'zwfc. Jisu awuliniife, inlb, Ja w' ajolia! Gftre yfe 0 bekelia, 24 isaOn y6du ko jolift. Nl' arongi rere y' onwanla pele, awulia, inlfe. Mi bekelia; nlungunl' itwaveke- 25 li' 8ani'. Gw' ayeiili Jisu, iulfe, anlag' awenge wi bia ta nli ma- ngO, azfcnibi inlinla uy' isyfekfe, awulinlia nyft, inlb, Awfe inlinla ny' iinaiTiu, nli mp6ge, mi sOmbio, inle, Gogwa avila gAre yh, ko avo jiuginla gOre yb nyhnlh. 20 ArOugi ny6, azunjfe polO, agogwa. Nl' arwenl' Ailwanla g' ebeude ; yeiilo awuli awenge, inlfe, Ajuwi. 27 NdA JiHU agotic g' Ago, anloiigu- 28 nliii ; nl' agumanlife gAre. Gw' ayinginlib go nagO, inli'Ugi yb w' avanibifc ntyoria, inlfe, Azwfe jolie 2!) tftniba nyA sfc? Awulinlib waO, inle, Onlonjio winlo w' ayolie ko- gwe du knC) nl' ikambinla. 30 Nl' alul)wi wac") vovo aviaganla gf) Gallic, ndo e b^l' Ama gA niia 31 ulonlo. Konde anlunj' iuK'iigi yo. awulinlia waA, inlfe, Onwa w' o- ma e be pA gw' ago m' anlaga, ko waA jAnlfe ; nl' ayfe jAnlA pa, ntyu- gu ntyarA piaganla pa, e be to- 32 ngwa. Ndo wi kdtiz' igamba mfe ; nl' arienli waA gA bambife. 33 Nl' avienli waA gA Kap&rnaum ; nla gw' ave;ia 16 gA nagA avambi wao inlfe, OsaAa nde w' adAvago 34 'nlwfc mpaga gA mponlo? NdA w' aminlib; konde gA mponlo w' alAvanlagi mpaga, inlfe, OmpAlo 35 gAre waA mande. Nl' alwanlife tu, awel' igAini nl' avauli, awuli- nlia waA, inlfe. Jog' Am' edu abele dAnga, e ga Iwaul' Anuunla wa 36 waAdu.uli uyAngA ya waodn. Nl' awongife Anwanla, alAvife gA gare ; nl' avarife yh, awulinlia waA, in\h, 37 Om' edu A bong' Aiiwo 'rumbe ga winlogw' in' iuyam', e bouga rnife ; nl' Am' edu A bonga m'lh e pa bo- 38 nga m'lh, ndA ayh A romi mife. A- wulinliA yh nle Jan, ia\h, Onlfenji, azw' ayenl' Ama e tAnib' anlinl' ambe gw' in' iuyo ; alegi 'zvfh yh, 39 konde e pa sAnga 'zwfe. NdA Jisu awul', inlfe, Aleganli yh; konde zyel' Amo l)e janj' elemba gw' in' inyam', A re ko sunge kamba mih 40 mbe. Konde ayh A re e pa sira 41 'zwfe e kanla 'zwt;. Kond' Am' e- du A be jonja 'nlw6 imogi ny' a- nlingA, konde anlwfe nle mongi wi Krais, rbti mi bulinlia 'nlwi- 42 inlb e be pf;rA du nl' ip' is6. Ndo re mbia gAr' Ama gA diriA idA ivA- lA nyi kilinl' imba g' Ampele wb, ko yb pungA gA ntyuva, viagaulo nla gA kwez' Amori gAr' awango 43 winlo wi bekelia mib. Ja Ago wo w' akwezo, renla wA nkwl : re rabia gAre 'wb gA jinginla gw' e- mbnlo enlbnia, viaganlA nla go dwatila nl' ago ambanii ko kbnda gw' elAngA z' AgAnli, g' AgAnli nib 45 wi re w' anlimize. Nla ja AgAlA wo w' akwezo, renla wA nkwl : re 63 9. 45. MARK. mbia gSre 'wfe gO jiuginla gw' e- mfenlo enlfemaj viagaulO nla go dwanla nl' agolO anibanli ko fal5 47 gw' elongO z' ogonli. Jslajaiutyo nyo ny' akwezo, romba nyO : re mbia gore 'wfe go jiiiginla gw' i- nlougo ny' Aiiyauibib nl' intyo i- mori, viagaulO nla go dwanla nl' antyo ambanli, ko falo gw' elougo. 48 z' 6gonl!. Go r' ogu wao w' ayu- wize, nl' 6g0nli k& w' anlimize. 49 Konde om' edu e be kekizft nl' 6- 50 gonli. Ezauga zi r' evia; ndo j' ezanga z' asyambwa, anlwfe be fo sogiza zo nl 'ande? Lwanlauli nl' ezanga gw' ikuw' lyanli mfe, ka dwanlanlauli nl' ambnje. ^ Q Nl' agumanlib avila vovo, avia go wogo yi Judia nla go ntye mori yi Jordan ; nl' avo datanl' a- nlag' awenge gore y^ ; nli nt' ave- 2 gagi ntyali yb, avo nbnji wao. NT avienl' Ifarisi avainbib, 'nl6, Re swaswo gor' onloiTie gO tomb' 6- 3 nwantwfe? udembagfe. Awinlizife awulinlia waO, inlb, MOsbs azo- 4 mbi 'ulwfe sfe? W awuli, 'ulb, Mosfes ayivir' Onlftme tbnd' eza- 5 ug6 z' itOmba, arftmbb. Ndo Jisu awulinli wao, inib, G' onwanja wi njolinli y' irfciTi' iyanli, arbndiuli 6 'nlwb ivanga rab. Ndo avila gw' ipakilia s' ipangO si ntye, Anya- mbife avangi waO dulftfne nl' 0- 7 nwantft. V iganiba nyinlo oma e ga rige rer' iyh nli ngwb, ayi^ngA 8 gOr' ftinaiit' wb, ' ko w' avanli .dwanl' ftzyAnli 6mA; yenlo re wi zy' avanli nybnlb, ndA ozyonli 6- 9 niA. 8ambA eza zi re jAngo pa nl' Ariyanibib, z' avangunlio nl' Oma. 10 Nl' avo banibiO yb nl' inlbngi yh gO nagO g' ofiwanja wi ndaga 11 nib. Awulinlib waA, inlb, Om' edu A be tAmb' Oiriant' wb, ayft- nib' Afiwbnlb, gainbbnl' ananla- 12 nla wiiiganli. Ja AfiwantA kb atAmb' AnlAiTie wb ayAmb' Afiwb- 54 nib, gambbnl' ananla nla winga- nli. 13 Nl' avagi waA yfe awa rumbe, inlb, e ga wate waA ; udA inlfengi 14 w' alegi waA. NdA gw' ayenli Jisu yenlo, avendi, awulinlia waA, inlb, Yiviranl' awaula bia gore mib, konde inlongo ny' Anya- 15 mbib nl' Aulongo winlo. Rbti mi bulinlia 'nlwb, inlb, Om' edu A re e pa bong' inlongo ny' Anya- mbib ga Aiiworumbe, ayiuginle 16 gA nyA. Nl' avarib waA azavinla waA, ntaliaga waA ago mb. 17 Nla gw' agogwib gA mponlo, avienl' oma nli mangA gAre yb, alAvinlb akotolo, avambib, inlb, Onlbnj' Ambia, mi ga lend' ande 18 gA jig' eiiibnlo zakonlako ? Awu- linliA yb nle Jisu, inlb, 6 fwelia mib Ambia sb? Zygl' Ambiaj^ kao 19 omori, ayb nl' Anyambib. O vA- rA ampanga; ayAnla, ananla nla winganli, ayufa, averiula, avita, 20 lube rer' iyo nli ngi yo. Awuli- nlib yb, inlb, Onlbnj i, mi are pe- njavenja p' agamba minlo mo- 21 du avila gw' erumbe zam'. Nl' avAnli Jisu avAulb, arondb, awu- linlib inlb, Atiganli gAre 'wb iga- mb' imori ; gbnda ko kAle ya yA- du yi re nla 'wb, ava gAr' ikuge, gambbnlb w' adwaula nl' igurriba g' ArAwa: ko bia, azAnga mib. 22 NdA arweuli gevageva nl' iganiba mb, agbndaga nl' ekbva ; konde 23 av^gagi nl' igumb' inyenge. Nl' avAnli Jisu vingAvingA, awulinli inlbngi yb, inlb, Nl' ijola ude be jinginla waA wi re nl' igumb' inyenge ayinginla gw' inlongo 24 ny' AnyambibI Nl' aiTiam' inlb- ngi, ainam' agamb' imb; ndA Ji- su awinlizi awulinlia waA, inlb, Awanl' iami, ijola nde, gAre waA wi bekeli' igumba, gA jinginla 25 gw' inlongo ny' Anyambib! Re dbla gA sbamA gA pokosa gw' igo- MARK. 10. 49. la nyi ntombO, viaganlo nla gOr' enlami go jinginla gw' inlango 26 ny' Anyambii^. Nl' amanii wa6 polo mi', awulinli^, 'ulfe, SambC 27 mande be jolie sunginlo? Jisu avOnli waoavvulia, lnl&, gOr' aula- ga ny' ay olid, mlO aranga gor' Anyambifc; konde Isaon yodu ko 28 jolio nl' Anyambi('. Piter ava- kili go bulinlife, 'ul&, VOula, azw' 29 are tiga pa yodu, azongo. Awuli .Jisu, inl^, Ruti mi bulinlia 'nlwfc, inlfe, zyel' omo re tiga pe nag6, ge a\vougw^ anl5me, ge awongwfe antft, ge ngwfe, ge rer&, ge awa- nla, ge intyaga, g' oiivvanj' iwam' nla g' onwanja wi ntyango nibia, 30 6 re awouge nkama y' inyougo vfenlo gw' egombe zinlo, inagA nl' awougwe anlome, nl' awongwfe ant6, nl' ingw^, nl' awanla, nl' intyaga, nl' ikombizO ta; nla g5 ntye mori eiTifinlo z' egombe zO- 81 du. Ndo awenge wi re dduga pa wi be nuwunla; ko anluwunla ddnga. HI Nl' avegagi waft go mponlo mpa- ndaga go JerusaU'm, nil Jisu ave- gagi nkt'udaga gd bOsyO. Nl' amamagi waO; nla waft w' azO- ngagi, w' arionli. Nl' avo bongife igoiTii nl' avanli, avakilie bulinlia VvaO isaftu yi be twa gore yfe, inlfc, 3;{ Voiilanli, iv/.wh j)an(la gC> Jerusa- l?!tn ; nl' OFiwa w' C»ma e be pO gftr' iminif' inijiftlo nl' irfendisi ; ula wuCt wi be p6 ogara w' ijuwa, .34 ave gOr' anlongo. WaO kb wi be My^lift, aruenlii^ igwania, azyivft, ayOnU"^; nli ntyugu ntyart) piaga- .'5') nla pa e l)e tongwa. Nl' avienli gore yfc Jems nli Jan, awa wi Z^- bfede, awulia, inle, Orll^Ilji, azwb belo (iondinla 'zwe nd"^ be bambia 36 'zwfe 'we. NT awiiliidib waft, inlb, Anlwff bela inih dendinla 37 'nlwfe ande? Awulinli waft yfc, inlfc, Vu zwf', inle, azw^ ga Iwa- nle tu gw' ivend' inyo, ofnori g' ogo wo onlftmife nl' omori g' ouya- 38 ntwfe. Ndft Jisu awulinli wao, iulfe, Anlwfe pa niia nte bambia 'nlwfe; anlwb ko jolie jong' imogi nyi jongft mife, avaptaizft nl' iba-. 39 ptaizo si baptaizo mife? Awuli- nli wao yh, inl&, Azw?; be jolia. Jisu awulinli waft, inli>, Anlwfe be jong' imogi nyi jongft raih, avaptaizft nl' ibaptaizo si baptaizo 40 mife; ndo gft dwaula tu g' ftgo warn' ftnlftmifc, ge g' ogo wam' ftnyantwb, arang' iyam' go pa : udo yi be pO gore wao w' agekizo 41 yft. Gw' ayogio igoiTii, w' avaki- 42 li bendinle Jems nli Jan. Aweli Jisu awelia wao gore yb, awuli- nlia waft, inlfe, Anlw' avftrft, inlfe, waft wi tangft inlfc, wi pauginl' anlongo, wi paugiula waft nli ngulu ; nl' ampend' imaft mi bo- 43 ng' inyanga gore waft. Ndft zye- le yenlo gftre 'nlwb: ndftja' ftm' abele dwanl' ompolo gore 'nlwfc, e ga Iwanl' omo janjiula 'nlwb. 44 Nla ja' ftm' abele dwanl' ftlftnga gftre 'nlwb, e ga Iwanle nyftngo 45 yawaftdu. Konde Ofiwa w' ftma kfe e bia gft janjinlft ndft gft janji- ula, nla gft p' einbnlo zb ftlaudu- nlft w' awenge. 46 Nl' avienli waft gft Jbrikft ; nla gw' alubwb avila gft nka' mb, ayh uV iulbngi yo nli nkondo mpftlO y' anlaga, Barlimeus y' ipoku, ftnwa wi Timeus, avegagi tu gft 47 mi)onlo nbgiraga. Uvv' ayogift yb inlb nle Jisu yi Nazaretli, avakili tftnga awulia, inlb, Jisu, y' f)nw_a 48 wi David, vftginla mie. Nl' ale- gift yb nl' awenge iuR' e ga Iwanle do; ndft arftiigi viaganlft j>ftlft, i- nlb, Awb y' Oflwa wi David, vft- 49 ginla mib. Nl' agumanli Jisu gftre, awulia, 'nib. Welianll yb. Nl' aweli waft ipoku, awulinlib, inlb, Ziudi' ftrbma, gumanla, e 10. 50. MARK. 60 fwelio. Nl'. awalife ngoi ye, agu- 51 mania, avia gore Jisii. NIJ awi- nlizi Jisu awuliulife, iulfe, O bela mi^; dendinlo andfe? Awulinlio yh 111' jpoku, inlfe, Rera, mi ga 52 yenle bwi. Nl' awuIinliO yfe nli Jisu, inlfe, Gfeudaga, ibekeli' so s' atolizo. Ni' ayeulife pele, azonge Jisu go mponlo. ]^ G\v' arwenli wao piferfe nli Je- rusalem, go B&thpaj nli Bfethani go uomba y' loliv', arOiTii avanli 2 w' iulfengi yb. Awulinlia wao, inlfe, Gfeudanli g6 nkala yi re swa- swo nla 'nlwfe ; nla .g6 jinginla 'nlwfe go yo, anlwfe be sunge jenl' onwo buru dirio pa, wi re wi pa pa- ndo ul' oma nli mori ; vuruulauli 3 ko bagauli wo. Nla ja 'ulw' abuli- ulio nl' oma, iulfe, Anlwfe denda yenlo sfe? Wulianl', iulh, Rerfe are nla yo isyolo ; gambfeul' ato- 4 ina yo gunlu pele. Nl' ag&ndagi wao, albng' onwo buru dirio pa gw' igala, swaswo nl' igugi ; avu- 5 ruuli wao w5. Nl' awe wo gore wao w' avegagi vovo gore w' awulinli wao, iule, Anlwe dend' ande, nipuruulag' onwo-buru ? 6 Nl' awuliuli wao nt' awuli Jisu; 7 ko wao jivira wao kfenda. Nl' avagi wao onwo buru gore Jisu, arali ingoi sao go wO ; nl' alwanlib 8 tu gO wo. Nl' awenge w' aza- mbunl' ingoi saA go mponlo; nl' awfenlfe w' ayanli' ampare, m' 9 arenlio wao gw' intyaga. Nla wa6 w' agbncii go bOsyO, nla wao w' azoiigi g6 nyuma, w' arftngag', inlt;, Osana; Ozavinlft gOre yfc o bia gw' ina nya 10 Rerfc. Ozavinlf) gw' ipanginla si bia, ipanginla sa rer' iyazyO Da- 11 vid. Osana gw' igDnlft luh. Nl' ayinginlio go Jtu'usalbu), nla gA nago y' Anynnibiii. Nla gw' aluO) yo aponli yonia yftdu vingO- viugO, ogombe zi nk016 agendi 56 g6 Bfethani, agb nl' igOfni nl' avanli. 12 Bu nya gw' avi&uli waO avila go 13 Bethani, ayogio yh njanla. Nla gw' ayenlio erere z' ifig davada- vife, z' avegagi nl' ijavi, avienli vendetwa e be dbng' ezoma gO zO : ndo gw' avienlib e d/!ng' ezoma kao ijavi, konde pegag' egombe z' 14 ifig. Awinlizi Jisu awulinlia zo, inlfe, Avo ny' oma ilonda nyfenlfe avila gore 'wfe, agenda g6 konla- ko. Nl' ayogio inlfengi yfe. 15 Nl' avienli wao go Jerusalem. Nl' ayingiuli Jisu go nag6 y' Anyanibib, avakilie koguulia wao w' agolagi vovo, awonlie bundu itavuru si mougi pbugakanl' anli- va, nl' alwanlo mi mongi kol' 16 abembe. E jivira k' oni' edu pia- ganla go nago y' AJiyambife nl' 17 evago. Nl' aulbnjife, awulinlia wao, inle, Zye tfendo pa in lb, Na- g' warn' yi be fwelio inlfe, nagO y' ikambinla gor' anlongo mddu '? Ndo anlw' apangi yo ftbulungu 18 w' ife. Nl' ayogio iminis' impolo nl' irbndisi; nl' awutagi waO nt' are wao ko joulfc : konde w' arie- nlife, konde anlaga wa6du w' a- inam' inlbiij' isfc. 19 Nla gw' arwenli nkold, agogwe 20 avila go nkala. Nla gw' aviaga- nli wao ibanga, w' ayenl' erere z' ifig, joina i)a kwanga gw' iramba. 21 Nl' ayonginli Pitbr, awulinlib, iulfe, Rera v6nla, erere z' ifig z' 22 azavio ndo, z' ajoini. Awinlizi Jisu awulinlia waO, inlb, Lwaula- nli nl' ibekelia gor' Anyambifc. 23 Rfeti mi bulinlia 'nlwb, inle, Om' edu 6 be biilinlie nomba yinlo, inlfc, Rombiulft, ko falA gO ntyua, ko alOve nipiiga g' ("irbiTi' iwb, ndo e bekelia 'nib, (\saftn wi bulift lulb 24 wi be twa, e be jeiila \vO. Yenlo mi bulinlia 'nlwb, inlb, IsaOii yA- du yi bamblO 'nlwb gw' ikanibi- MARK. 12. 18. nla, vekelianl' inlfe anlwfe bouga yO, gambfeule y' adwanla gore 25 'nlwfe. Nla gO kumaula 'nlwfe gw' ikambiiila, nyezanli, ja 'nlw' adwaula nli udaga nl' oma; ko Rer' iyanli yi re g' orowa nyeza 'nlwfe kl- ifwem' isanli. 27 Nl' avo bleuli wao go Jerusalfem ; nla gw' agombagife g6 uago y' A- nyarnhit', avieuli gOre yfe iminis' 28 impolo nl' iriiudisi nl' anlero. Nl' awulinlio yh nle wa6, inlfe, Gw' iuyanga nde nyi dendd ndo isaon yinlo? Ge raande avenlio inya- 29 nga nyi deud' isaon yinlo? Nl' awulinlio wa5 nle Jisu, inlfe, M' be bambia'nlwii iganib' imori, ko jiviranli niit, gauibfenlfe m' be bulinlia 'nlwfe iuyanga nyi deuda 30 mife isaou yinlo. Ibaptaiza si Jan, y' avili g' orowa, mhh gor', 31 anlaga? Yiviranli niife. Nl' aga- mbanlagi wao awulia, 'nlfe, Ja zw' abulia 'n\b, 8' avili g' Orowa, e be bulia, 'nR', Sambo anlwfe pa be- 32 kelia so sfe? Nd5 ja 'zw' abulia 'nlfe, S' avili gftr' anlaga; azwfe ti' anlaga, konde waodu wi tange 33 Jan inlu, ayi; ul' Ovogisi rfeti. Nl' awinllzi wao Jisu, awulia, 'nlfe, Azwfe pa inia, Jisu awulinlia waO kfe, inl^, Mi?! kfc nii awuliiilie 'nlw6 inyanga nyi denda ini& isaon yinlo. ^ 2 NT avakilib gO kaniba nla waO nl' inkogO; nl' awulib, in\h, O- ino venli ntyaga y' igoli, agftnibi- nla yo ogoinlni, aruiube nibOra yi I)iar' ivfi, anogo nago yi penginla, ava yo niongl janja ; nl' agbudife 2 gw' inlongo iiTiori. Nla gw' egO- inbe z' ilonda, aroini nyOugO gOre niongi iuh inlb, e gu wong' ilOnda yi ntyaga avila gore rnongi wi ja- 3 nja. Nl' agoti wao yi", azyiwfc, 4 awirili/.b, OrevO. Nl' avo tOiTiib g(*>re wat") nyOngO nyoiilb ; nl' awo- nji waO yfe gw' ewAiij6, alfeugelib. ) Nl' arOfRife uy^nl^ ; nl' ayonli wao yfe; nl' inyfeulfe kfe sinyenge; sinyfewo syiwagC), sinyfewo kfe njo- ) nlago. Avegagi kfe nl' oinori, o- nwonlome w' arondio ndfe. Nl' anluunlfe tomfe gore wao, awulia, I 'nlfe, Wi be dub' oiiwanl' iyani'. Nd6 mongi mfe w' awulianl', inlfe, Winlo nl' Oyigisi; 5viroanli, ko 'zvvfe joalfe, ganibeul' ijiga s' ato' j 8 isazyo. NT agoti wao yfe ayOnlfe, 9 arombfe avila go ntyaga. Sambo Onlivi wi ntyaga e be denda sfe? E be bia ayilize mongi mfe, ave 10 ntyaga gor' awenlfe. Anlwfe pa tangunl' ircndo yinlo, inlfe, Ido ny' avikio nl' inlogisi nj'd mfemo ny' atwenli ewonjo zi ntulungu? 11 Ndaga yinlo nle njanjiuli ya Re- rfe, yo kfe yi mamo gw' antyo ma- 12 zyo. Nl' aveli wao go kOtfe, ndo w' arienl' atilagu : konde w' ami- enl' inlfe, agovi nkogft mfe gO sira waO. Nl' arigi wao yfe, agfe- udaga. 13 Nl' arOnii wao gore yfe awfewo w' Ifarisi nla wi mongi wi Hferod, go 14 kOtfe nl' agamb' iiufe. Nl' avienli wao awulinlife, inlfe, Onlfenji, a- zw' avoro inlfe, awfe oina w' Orfeti, 0 zy' isyolo kfe ul' om' edu : konde 0 prtnl' azyo m' anlaga, ndO 5 nfe- nje mponlo y' Anyambife rfeti. Re kwfekwfe go pe mpago gOre Sezar, 15 ge go do' ava? Azwfe ga ve mbfe azw' ava? Ndo amienl' Ombia- gwanl' iwaO, awulinlia waO.Jillfe, Anlwfe dembu mife ande? Vaga- IG nli mife fura, ko mife jenla yO. Nl' avagi wao yo. NT awulinlife wao, inlfe, Kgolanli zinlo za uiaiule, nl' irfendo yinlo? Awulinli waO yfe, 17 inlfe, Zi Sezar. Nl' awuliuliO wao nle Jisu, iulfe, \'anli Sezar ya yi Sezar, nl' Anyainl)ife ya y' Anya- mbife. Nl' aiTiami waO yfe pAlO. 18 Amienl' Isadusi gore yfe, wi bulia, iulfe, Zyel' ilOngwa avilu gw' 57 12. 18. MARK. ijuwa; nl' avanibi wa5 yfe, inlfe, 19 Onlfeuji, M6s^s arfendiuli 'z\v&, i- iilb, Ja unwoiigwfe w' oma ajuwa, . kb tig' omant' \v& ko arig' awanla, oiivvongi yf' e ga woug' omant' . wfe avomiz' awaula gor' oiiwougi 20 yfe. Avegag' awongwfe orogfenlo. Nl' ayonibi oloiiga ayomb* Cfiwa- 21 nto, ayuwa, ko ar/g' awanla. Nl' awongio y& nle w' avanli ; nl' a- yuw^ kb, ndo e t/g' awanla. Nl' 22 egolanli memo w' arard: Yenlo kfe waodu orogfenlO, ud6 wi t?'g' awanla. Go nuwunla ayuwi 6- 23 nwauto k^. (iw' itongwa e be dwanl' onwanto wa mande gore wao? Konde wao orogfeulo w' 24 ayftmbi^. Jisu awiilinii wao, inl^, Ntiula yi fwema 'nlwfe araiiga yi- nlo inl^, anlwfe pa mi' ir^^do ge 25 ngulu y' Auyambife? Konde go be tongwa wao avila gw' ijuwa nlo, wi be jomba ge jombizo ; ndO wi be dwanla g' ienjM g' orowa. 26 Ndo g' oiiwanja wi mongi wi re _juwa pa, inlt' wi tongwa; anlwc pa tanguula gw' ezango zi Moss's nt' awulinliC) y& nl' Anyambi& g5 nonjo, iul(>, Mi^ nl' Anyambib yi Abraham, nl' Anyambife yi Izak, 27 nl' Anyambib yi Jakob? Ayfe arang' Anyambife yi bende, ndo wi re bo. Anlwfe fwema pOlo. 28 Nl' avienli gore yfe Omori w' irfe- ndisi, ayogo wao wi kotanla, amia inlfe afwinlizi waO mbia- mbife ; nl' avambife yfe, inlfe, Iva- ng' ivolo gO mddu nle nyi? 29 Awinlizio yfe nle Jisu, inlfe, Iva- ng' ivAlA nle, inlfe, Israfel vOga- nli6; Kerfe Anyambife yazy5 nle 30 Rerfe mori. llonde Rerfe Anya- mbife yo nl' Arfeiu' iwo wftdu, nl' inliiil' inyo nyiidu, nl' ogu wo ;!1 wodu, nli ngulu yo yftdu. Nya- nibanli uyC), inlfe, llond' Oganganlft • wo ga Aku' woiiife. Zyel' ivang' inyfeulfe ivftlft viaganIO nla minlo. 58 32 Orfendisi awulinlife, inlfe, Onlfe- nji, rfeti w' abuli mbiambife, inlfe, r' Anyambife mori ; yi zyele kfe 33 nyfenlfe ka6 ayfe. Nla g6 tondfe nl' orfema wOdu, nl' ikotiza sodu, nli ngulu yOdu, nla go tond' oga- nganlo g' 6ku' wfenife, re viagaulo nl' intyago si pezyo sddu, nl' ijir' 34 inya sodu. Nla gw' ayenli Jisu inlfe, afwinlizi mbiambife, awuli- nlife, inlfe, O zye bo avila gw' inlougo ny' Anyambife. Avila vovo, joli' oma gO fo bambib iga- mba. 35 Nl' awinlizi Jisu gw' aufenjagife gft nago y' Anyambife awulia, 'nlfe, Irfendisi yi bulia, 'ulfe, Krais nl' 36 Onwa wi"^ David sfe? David ayfe- mfe awuli nl' luliul' Ivia, inlfe, Rerfe awulinli Rer' iyam', inlfe, Lwa tug' ogo wam' Onldiuife, kaf* mi apaug' ilovalovi yo iyarinlo 37 ny' agolo mo. David ayfemfe e fwelife, inlfe, Rerfe; sambo ayfe ko dwanl' oilwaul' iyfesfe? Nl'arondi 38 anlaga go poganlio yfe. Nl' awu- linlife wao nl' iufenj'isfe, inlfe, Va- ndaminlanl' irfendisi, yi tonde kanganla nl' irftgosaniba, arond' 39 imbogizyi gw' agoliulo, nl' alwa- nl5 mi nlami gw' inago si Syonlo 40 nla gw' intj'ago. Wi re wi ny' inago s' antO wi tigo, agambiul' OlingO 'la mpondiaga ; wiulo wi be dfeng' 5gara viaganlo. 41 Nl' alwanli Jisu tu swaswo nl' egara z' anliva, avonla ut' awe- lag' anlaga syika gw' egara: nl' awenge w' avegagi paga pa w' 42 aweli piilO. Nl' avienl' dkuge w' OiiwantO wi tigft, aweli vinte 43 mbanli. Nl' awelife iulfengi gOre yfe, awulinlia waO, inlfe, Rfeti mi bulinlia 'nhvfe, inlfe, Okuge w' 6nwani0 winlo afoli viaganlft nla 44 waodu wi fela gw' egara. Kpnde waOdu w' afela avila gw' ibunl' isaft; udO ayfe avila gw' ikug' isfe, MARK. 13. 25. afela yodu y' avegagi ula yfe, va- iiganle utolinlo yiJ yodu. g Gw' agogwfc avila go nago y' Aiiyariibife, awuliiilio nl' omori w' inlfengi yfe, iulh, Onleiiji, v6nl' onion o w' ad > ininlo, uli uftgiuli 2 yinlo. Nl' awuliulio wao ule Jisu, inlfe, O jenle nogiuli mpolo yinlo? Be t/ganl' ido gw' idO bata uyi re nyi be posyunl5. o Nla gw' avegagife tu g6 nOmba y' loliv swaswo nii nago y' Anya- mbife, avarabift ntyoria nle Pitbr 4 nli Jems nli Jan i Andru, inlfe, Wulinlia 'zwb cgftmbe zi be tw' isa' n yinlo? nl' ezande be dwanl' elingilio go r' isaOn yinlo yodu o piferfe go twa? NT avakili Jisu gO bulinlia wao, inlfc, Gelimanli anlvvfe vende temizO nl' onia. >) Awenge wi be bia gw' in' inyaiii', awulia 'nlfe, Mib ule yfe; aremiz' 7 awenge. Ndd g6 be jogo 'nlw' agovi nl' intyango s' agovi, azyu- gazyugonli ; koniie isaou yinlo yi ga Iwaule, ndO ntyai yi pa twa. 8 Konde inlongo nyi be kunianla gO nwa nl' inlongo, nl' ivenda nl' ivenda; be dwanl" isyu iazyugia si nlye gw' imbftra sinyenge, nl' injanla kh; isaon yinlo nl' ipaki- lia s' azyingo. !> Ndo vandaininlanl' ikuw'iyanli : konde wi be pinla 'nlwe gw' ila- tanlo y' ijbkMia ; anlwb be syiwO kb. gw' inago si Hyonlo, aguinanla gw' azyi> Ml' ivanginli nl' aga g' (■>nwanj' iwain',ko 'nlwb dwanl' 10 atakwb gore waA. Nli ntyangft nibiayi ga Iftngo kanil)inl6 gw' 11 anlongo nuVlu. Nla gO kbndia waA 'nlwb gw' ijfckMia, avinla 'nlwb gOgft, ayenlanl' anandi nte be kanilia 'nlwo ogfvmbe viagaga ro: lulo oza zi be \)Ci 'nlwb gw' jgwfera inb, gainbanii zA; konde aranga 'nlwb kanibn, nd6 Inlinl' 12 I\'ia. Nl' liilwongwfc o be kAtiz' onwongib gw' ijuwa, nli rerb Ofiwanla ; nl' awanla wi be ku- manla gft sir' izorab' iyao, ayouli- 13 za wa6. Nl' anlwb be uumbo nl' anlaga waddu g' ofiwauja w' in' inyam' ; ndo ayfe o be sindinla kwanga g6 ntyai, ayfe be sungi- nlO. 14 Ndo gO be jenla 'nlwfe eza z' isyb- kb zi jiliza, zi kumanla gd mbora yi re z6, zi zy' inyanga, (aye o tanguula e ga gotize,) vovo wao wi re g5 Judia wi ga wange gw' 15 inOmba. Nla yb o re g' oiiwanja- nwanja wi nagA e ga rig' azunii- nla gO nagO, ge jinginia g6g6 go bong' ezoni' edu avila g6 nag' wfe. 16 Nla yfe 6 re go ntyaga, e ge rig' avo fwinya go bonge ngoi yfe. 17 Ndo azyili g re waO wi re nl' anyeme, ula waft wi jonj' awa- 18 nla gw' intyugu lubso! Ndo gambiulaul' inlb, alwanl' egA- 19 nibe z' ifwi. Konde gw' intyu- gu mbsonlo be dwanl' azyingo mi re mi pa dwanla nli mori avi- la gw' ipakilia s' ipango si ntye y' avangi6 nl' Anyambit) avia vb- nlo, m5 kfc m' avo dwanle nyb- 20 nlfc. Nl' arwe 'nlfc Kerb e pa tu- nliz' intyugu mbso, gavo zyel' ozyouli wi be suuginlo. NdA.g' Anwanja wi niongi wi re yb pinja pa, arunliz' intyugu mbsonlo. 21 Nla ja 'nlw' abulinliA nl' Ania egOmbe mb, inlb, VAnlanli Krais vbnlo; ge vonlanli vovo; ayivi- 22 ranlib. Konde be nongwa I krais s' inoka nl' ivogisi y' iuoka, aru- minlie lemba nl' isuAn yi maniA, gA tomiza vanganib niongi piujo, 23 yC> to jolirt. NdA gelinumli. Mi are 'nlwb bulinlia p' isaAu yAdu 24 yA viagagu ro. NdO gw' intyugu mbso, azyingA mb viagaiilA, nkA- nibc yi be jilangaula, nl' Agwbli wi be bfMub' inlauga nybnlb. Nl' igbgbull y' ArAwa yi be piV '59 13. 25. MARK. swa, nl' ingulu si re g' Grovva si 26 be syugazyugio. Nl' egombe nih \vi be jeul' Onwa w' oma e bia go vindi nli ngulu mpolo nl' ivenda. 27 EgGnibe me e be torn' ienjfel, ko waft datize niongi pinjo iidfe avila gvv' iinpung' inlai, avlla g' omO- iido wi utye agfenda g' omOado w' orowa. 28 Nbnganli avila go nkOgO y' erferfe z' ifig: j' ivare nyfe ny' atwe dbla, awel' jjavi, anlw' avorO inl&, ego- 29 mbe zi nipiu z' atwe piferfe. Ye- nlo kfe 'nlwfe, go be jeula, 'nlwfe isaon yiulo y' atwa, miaul' iul&, atweuli pihrb vanganle gw' impO- 30 mbala. Rfeti mi biiliulia 'ulw&, inl6, Ivoma uyinlo uyi be piaga- nla kao isaon yiulo yodu y' atwa. 31 Orowa nli utye yi be piaganla, ndo agamb' imam' m' aviagaule. 32 Nd6 g' ofiwanja wi utyugu mfe nl' igwfera mh, zyeV onio mia, araug' ienjfcl si re g' orowa, ge 33 Onwaula, nd6 kao Rerfe. Geli- manli, vbmbagauli ko kambinla- nli ; koude aulwfe pa mia go be 34 tw' egombe. Ga nt' ar' Oma g5 ntye yabO ft re tiga pe nag' wb, av' iuyougo sh inyanga, gftr' ftm' edu evilft zfe, kfe sftmbia ftmo pe- nginl' igugi, inli?, e ga vfcmbage. 35 Vfembaganli sambft, koude aulwfe pa mia egftmbe zi be bi' ftmo uive nago, ntyo aulaga wi tenia, ntyo Ogwfera nlbngenlfeuge, ntyo ujo- 36 gonli nftuga, ntyo ibanga. E vende bia ndumbaga, aluunlO 37 'nlwfe gw' antyovinlo. Nte buliulia mib 'nlwfc, yenlo buli- nlia niife kb waodu, iulb, Vbmba- gauli. 2^ Ntyugu mbanli viaganlft ave- gagi ntyagft y' ftuloganlft nli mj)ftmi)a yi re Ifevfeu fo. Nl' awu- tag' iminis' impftlft nl' irfendisi awutJi ut' are waft ko kfttfc nl' 2 avOnlft, ayOnlb. Ndft w' awuli, 60 'nl&, Aranga go ntyago, anlaga wi vende kwez' eduugu. 3 Gw' avegagib gft Bfethani, gft na- go yi Simon y' egolauli, ayfe tii gw' inya, avieul' ftfiwautft nl' eva z' agali mi ukangft mi nard ambia, zi njftuli mpftlft; nl' ayft- nlife eva, ayira mo gw' ewftnjo zb. 4 Nl' avegagi awiiwo w' avendi, awuliaula, inlfe, Mbundakanli yi- nlo y' agali mi ukangft yi re nli- 5 ula ude? Konde agali mi uka- ngft minlo m' aro koliO nli nka- ma s' ifura ntyarft ula viagaulo, ko so jio ikuge. Nl' avuinavumi 6 waft ftiiwantft. Ndo Jisu awul', inlfe, Riganlife dife; anlwfe syugb sfe? Ajanjinla mife ndaga mbia. 7 Koude ikuge yi re nla 'ulwfe pfc- kfepbkb, nl' egftmb' iedu zi belft 'nlwb, anlwfe ko dendiula waft mbia; ndft anlw' azyfe ula m\h 8 pfekfepfekfe. Adendi nl' are yh ko jolia; adftugi sagi' ftku' wam' aga- 9 li, mife vfenlagft ro. Rfeti mi bu- liulia 'ulwb, inlb, MbOr' iedu yi be kambiulft ntyango mbia gft utye yftdu, ndaga yiulo kfe yi r' ftiiwantft winlo denda pa yi be kambft gw' ijftnginli' sfe. 10 Nl' agfendi Judas Iskariot, ftmori w' igftmi nl' avanli, agfeuda gftr' iminis' impftlft gft kfttizfe gftre 11 waft. Nla gw' ayogift wao w' ayeule mbia, avauganlagft pfe syi- ka. NT awutagife egftmb' evia zi re yh ko kfttizfe. 12 Gft ntyugu nftuga yi mpbmba yi re Ifevbu fo, gw' ayftulij ftilwido- mbe w' ftuloganlft, iulfeugi yfe y' awuliulife, inlb, 6 bola 'zwfc ke kekiza gwi gftre 'wii gft nye ntya- 13 gft y' ftnloganlft? Nl' arftmie avanli w' inlbugi yb, awuliulia waft, iulb, Gbudanli gft nkala, vo- vo ftma be dataula nla 'nlwb ntwaulag' ikopa ny' anlingft : ko 14 sOnganlife. Nli mbftr' iedu yi be MARK. 14. 42. jinginlO yh, wulinlia nl' omo ni- ve iiagO, inle, Onlfenji abulia, 'nl^, Nontye y' agfeTida yi re gwi yi be nyd mi& ntyagft nl' inlfengi yam'? lo Nl' ayfe be teva 'ul\v6 iioiitye mp5l6 y' igonlo nil yoma y5du keka pa. Gekizauli 'zvvfe vovo. 16 Nl' ag^I)(^i inlfengi yfe avia gft ukala, alfenga nt' awulinlifewao; al' agekizi wa6 ntyago. 17 NkOlft avienli nl' igoiTii nl' ava- 18 nli. Nla gw' avegagi waft tuge- tu, anya, Jisii awuli, 'nl^,^ Rf>ti nil bulinlia 'nlwt, inl&, Omori gAre 'nhvfe, o nya nla nub, e be 10 kotiza mife. Avakili wao go jenl' ekfeva, awulinlife omori, omori, 20 iul&, Nle mi^? Nl' awulinlife wao iul^, Nl' omori w' igofni nl' avanli C) duvia nla m\b gO ntyii- 21 ng&. Konde Oiiwa w' Oma e kfe- nda ut' are tennlaiili, Oflwa w' ftma akfttizft gw' ago m' anlag' 42 ave. Nlongwanli, azw(^ ga ge- ndenli ; vftnlanli ay^ o kftti/a mib atwenli pi^r^. 61 14. 43. MARK. 43 NIa vpvo, gw' agambagib, avie- iili Judas omori w' igomi nl' ava- nli, nli ukondo nipolo nla yfe, nl' ikwara uli viso, avila gor' iminis' 44 imp61o nl' irbndisi nl' aulfero. Nl' ogotisi aluo apenli wao elingilio, inlfe, Ayb 6 sambo mie nlfe yh; gotanlife, ko kfeudauli nla yfe 4.5 ugwasi. Gw' avienlib, agfendi gore yfe pele, awulinlii>, inlb, Onlfe- 46 nji ; nl' azouabife yfe. Nl' arali 47 waO y& ago, agotfe. Ndo omori gore wao w' agumanli piferfe, alur' okwara, agvv&re nyongo yi minisb 48 mpolo, arenle oroi ukwi. Nl' awinlizi .Tisu awulinlia wao, inlfe, Anlw' abia go kota niifs egolanli ga gor' ofe, nl' ikwara nli viso. 49 Ntyugu edu mi avegagi nla 'nlw^) go nago y' Anyambife, udo anlwfe kdta miJ? ; nd6 yinlo y' atweuli m\h, irftndo yi ga Iwanli- 50 zo. Vovo inlfengi yfe waodu w' arigife, awanga. .'51 Nl' azongio yfe nl' iwanjo syagu- za p' onlamba w' ivfela; nl' agoti 52 waO yfe. Ndo arig' ivhV inyfe, awanga tele. 53 Nl' agt^ndizi wao Jisu gore miui- se mpolo: nl' alatanli nla yh imi- nis' impolo sodu nl' anlfero nl' irfe- 54 ndisi. Nl' azoiigi Pitfer azongfe davadavie kwanga gw' evungu zi nag5 yi minisfe mpolo ; nl' alwa- nlife tu nli mongi pfenginla, ayog' 55 6g6nli. Nl' iminis' impolo nli nando yodu w' awut' atakwfe mi sire Jlsu go jonlfe; ndo wi dfenga 56 du. Konde awenge w' avferinlife, ndo inlumbu yaO yi kwezanganla. 57 Nl' agumanli awfewo, avferinlfe, 58 awulia, iult^, Azw' ayogiO y?; bulla 'nib, M' be sazye nagO y' Anya- mbib yinlo y' aniftgift nl' ago, nla gO ntyugu nytarO m' be nOge nyb- 5!) nib yi re yi nogo nl' ago. NdO vanga nlonlo inlumbu yaO yi (K) kwezanganla. Nl' agumanli mi- 62 nisb mpolo go garegare, avambie Jisu, inlfe. O fwniliz' igamba? Osao 'nde wi kambo nle mongi 61 sinlo g' ofiwanj' iwo? NdO ami- nlife, ko awinlize mpongo ; nl' avo bambio yh nib minisb mp616, inle, Awb nle Krais y' Onwa w' Anya- 62 mbife yi savinio? Awuli Jisu, inlfe, Mib nle yb; anlwb ke anlwb be jenl' Onwa w' oma tu g' ogo 'nlomib wi ngiilu, avia go vindi 63 y' orowa. Ayokunli minisb mpo- lo, ayokunl' ingoi sb, awulia, 'nib, Azw' are nl' isyolo ande ny' inhi- 64 mb' imibnlb? Anlw' ajogiO ipb- di' Anyambib slnlo; anlwb tanga sb? Nla waodu w' avenlib 6gara w' 65 ijuwa. Nl' avakili awbwo tuenlib igwaula, alivinl' ozyo' wb, awOlb bole, awulinlife, inlb,Voga. Mongi pbnginla kb w' awolib asapdga. 66 Nla gw' avegagi Pitbr gw' evu- ngu zi ntye, avienl' omori gor' antd wi penginle nagA yi minisb 67 mpolo; nla gw' ayenlib Pitbr e jog' ogonli, azyilib, awulia, 'nib, Awb kb o vegagi nli Jisu yi Na- 68 zerbth. Nl' alandib, awulia, 'nib. Mi pa mia ge kotiza nte bulio. Nl' agogwib, alwanla jiibrb nl' 69 evungu. Nl' agoge ujogonli. Nl' ayenli6 yb nl' Oiiwauto; nl' ava- kilib buliuMa wao w' agumanli vovo, inlb, Winlo nl' oiiiori gore 70 waO. Nl' avo dandie. Nl' Oilwo- lingo piaganla pa, waft w' agu- manli vovo w' awulinli Pitbr, inlb, llbti awb ftinori gOre wao, 71 koude awb oma wi Galiie. Ndo avakili sava, araim' irangO, inlb, Mi pa mi' Oma winlo 0 kambO 72 'nlwb. NL' agOge njogonli pele nyongo yi mbanli. Nl' ayOngi- nli Pitbr igamba ny' awulinliO yb nlclisu, iiilb, Njogonli gOgaga ro nyongo mbanli, 0 be danda mib nyongo ntyaro. Nlagw' avjkilib nyO, alenli. MARK. 15. 35. Bu nya iminis' impolo s' azu- nge bondi mondo, Wiio nl' anle- ro nl' irfeudisi nli nando yOdu ; nl' agori wao Jisu ag&nda nla yfe 2 anlozinlife Pilat. Nl' avainbio yh nle Pilat, inlfe, Awfe nl' 6ga w' Iju? Nl' awinlizife yh awulia, 3 'nlt>, In, nt' abulio. Nl' iminis' impolo s' azozizfe isaoo imienge. 4 NT avo bambio yfe nle^Pilat, inlfe, O fwinliz' igamba? Vonl' isaon o imienge yi soziza wao 'wfe. Ndo Jisu e fwinliz' igamba du ; yenlo arnami Pilat. G G5 ntyag6 mh avurunlagi waQ mbwedi mori y' avambio wao yfe. 7 Avegag' 6ma o weliago, inlfe, Ba- rabas, kOrft pa nl' anlaga w' agwez' edungii, w' aluo w' aj6nl' 8 anlaga g\v' igovi mh. Nl' avandi anlaga, aA'akilie bambife go denda 9 nt' alendinlagift wao. Nl' avvi- nlizi Pilat, awulinlia wao, inlfe, Anlwfe bela mih purunla 'nlwfe 10 oga w' Iju? Konde amienl' inlfe iminis' impolo s' aluo s' anlozife, 11 nli nandi. Ndo iminis' impolo s' azyori anlaga inlo, e ga ro pu- 12 runle wao 1 arabas. Nl' avo fwi- ulizi Pilat, awulinlia wao, inlb, SambO m' be dcndinl^ se o fwe- i;$ lio 'nlwb inlfe Oga w' Jju? Nl' avo tftngi wao, inl^, Vanli^ grt 14 krosi. Nl' awulinlio wao nle Pi- lat, inlfe, Ntinla nde, osaon ombe nde wi re yf^ denda pa? Ndo w' arongi viaganlo pOlft, inlt", Vanli^ 15 g() kros. NT aveli Pilat go tondi' anlaga, yenlo avuruuli wao Bara- bas; nla yh syiwa pe Jisu, anlo- zie gA ban lio go kros. 16 NT agfcndift yh nl' isozyb gO mbOra yi fweliO inh"^ Pnt(")rium ; 17 nl' alatizi waf) i.sozyb sodu. NT awori waft yft ngoi yatenlatenla, anlOge kArftwa y' a^^ud^!, awori^ 18 y(\ Nl' avakili \vi\() gO savinl^, 19 inle, MbAlo, Oga w' Jju. Nl' awOli wao yh gw' ewonjft nli nko- gu, aruenlifc igwanla, alftv' ako- 20 tolo, azavinlfe. Gw' alu6 w' asyh- liagfc, w' arombi^ ngoi yatenlate- nla, aworit! ingoi s^m^. Nl' ago- gunli wixC) yh go banli^ gC) Kros. 21 Nl' agoti wao Simon oma wi Si- rhn, rerfe yi Alexand^r nli Rufus, o viagagi avila g' Ompindi, ko 22 wao twanlife krosi y^. Nl' agfe- ndizi wao yfe go rabora yi fweliO, iulfe, Golgotha, uyo bt-ngunlft pa 23 nyi re' ulfe, Mbora yi nkfeli. Nl' avenli waO yfe ivfe bundunlo pa 24 nli mur: ndo e bonga nyft. Nl' avanli wao yfe, ager' ingoi sfe, mpungag' egaulo go so, nte be 25 bong' om' edu. Avegag' agwer' 26 araro gw' avanlio wao yfe. Nl' irfeudO y' arevi ntiula y' avanlio yfe y' avegagi, 'nlfe, Oga w' Iju. 27 Nl' avanli wao if imbanli nla yfe, oiTiori g' ogo wfe onloiTiife, nl' 29 5inori g' 5nyautwfe. Nla wao w' aviaganli w' azyfelife, awizawizagfe woujo, awulia, iulfe, E, awfe yi sa- zye nago y' Anyambife, avo nfiga 30 yo vo utyugu ntyaro. /unginl' oku' wo mfe, azumila uvila go 31 kros. Nlonlo kfe azyfeliag' imi- nis' impold wao nla wao, nl' irfe- ndisi, awulia, 'nlfe, Azunginl' aiTiori, ayolie sunginl' oku' wfe- 32 mfe. Krais oga wi Israfel e ga zu- minle vfenio avila kros, ko 'zwfe jenla, avekelia. WaO w' avanliC nla yfe w' azyfelife kfe. 33 Nla gw' azyivi agwfer' ArOwa, arwenii mpiri gO ntye yftdu agfe- 34 nda gw' agwfer' enlogrtmi. Nla gw' igwfera ny' enlog(">iTii, arongi Jisu nl' iuyO' ivi^h^, inlfe, Eloi, Eloi, lama sabaktliani, uyC> hh- ngunlO pa nyi re, 'nlfe, Anyambife yam', Anyambife yam', eza ndo zi 35 re 'wfe fala pa mife? NT awfewo gOre wa6, ngumanli vovo, gw' ayogiO wao, w' awuli, 'nlfe, VAnla, 63 15 15. 36. MARK. 86 e fwelia Elias. Nl' agfendi oma nli mango ayonlie eponj nli vine- gfer, awela y6 go ukogu, ayoDj^ yo, awulia, 'nil', Rig'anli dife ; azw& ga yenlere vendetwa Elias e 87 be bia go syonlife. Nl' arongi Jisu cJS nl' inyo ivolo, azul, oiiwei. Nl' ayariii Onlamb' ozyambi wi uago y' Auyambife nibwa, avila gw' o9 igonlo kwanga go ntye. Gw.' aj'enli ewonjo z' isozyt; 0 gumanli swaswo nla yfe, ayenlfe sul' onwei yenlo, awuli, 'nle, Giligili oma 40 wlnlo Oiiwa w' Anyambi^. Nl' avegagi k' auto wi ponla davada- vie; gore wao avegagi wa Mari yi Magdala, nli Man ngwfe yi Jems uyango nli Josfes, nli Balo- 41 me; Wi re gw'avegagifegO Galile, w' azougagie ayanjinlagfe; nl' auto awt'nl' awenge w' avandi nla yfe go Jerusalem, w' avOjnlagi vovo. 4l' Nla gw' arweuli nkolft, gore nl^ y' avegagi ntyiigu y' ikekiza yi so- 4.'> ngo nle Syonlo, Jostif yi Arima- thea, ftma w' iuyauga g'Svago w' Iju, o vegagi k' ay&m& mponlag' inlongo ny' Anyambife, avienli nl' iganda gore Pilat, avambi' 44 ebende zi .Tisu. Nl' amami Pilat inlfe, asungi juwa yenlo ; nl' aweli^ ewonjo z' isozyfe avambi^, 4") inlfe, Adingi juwa? Nla gw' amiezo yc nle yo, aveuli JOsfef 4l> ebende. Nl' agO)li& ivfel' ivia, azj'ftnlie, aviugfe nl' ivfela; nl' alinlbinli^ y^ g' oronginlo w' ave- gagi toko pa gw' ido, agavali ido 47 g' omponibala w' orouginlA. Nl' ayenii Mari yi Magdala, nli Mari ugw^ yi JOsfts ayenle mbc^ra y' alimbinli<> yfe. 1 Q Syonlo viaganlO, Mari yi Ma- gdala, nli Mari ngw6 yi Jems, nli HalAme, w' agoli aka mi nka- ngo mbia gO bia fid sagi^ mf>. Nl' ibanga sOdu,.go utyugu nonga (34 1(5 yi Syonlo, avienli wao g' orongi- nlo gw' arOngwi nkOmbe. Nl' agambanlagi waO, inlfe, Maude be kavalia 'zwfe id5 avila g' 5mp6- mbala w' Oronginlo? Nla gw' avonli wao w' ayenl' inlfe, ido ny' aluo ny' akavalio, ny' avegagi k' ivolt) p515. Nl' ayinginli wao g' oronginlo, ayenl' iwanjo tu g' ogo 'nl6mi<>, bora p' oulamb' ola wa- pupu ; nl' amami wao. Nl' awu- linli& wao inlfe, Arianli; anlwfe bute Jisu yi Nazarfeth, y' avanlio gokros: atOngwi ; azj'ele vfenlO ; voulanli mb5ra y' alimbinli wao y^. Ndo gfeudagauli. ko bulinli- anl' inlfengi yfe nli Pitfer, inlfe, E kfenda gd bosyO yanli go Galile ; gogo be jenla 'ulwfe yfe ga nt' awulinlife 'nlwfe. Nl' agogwi wao, awanga avila g' orougiulo ; konde w' aratamiuli, ainama: ko w' awulinl' om' igamba, konde w' arienli. Ay& tOngwa pa, ibanga sodu ntyugu nouga yi Syonlo, alonge bowuuli gore Mari yi jSIagdala, y' arombiO ndfe aulinl' ambe oro- gfenlo. Agbudid awulinlawaO w' aluc') w' adwanla:ii nli Jisu, gw' ayeulagi wao ekfeva, alenla. Wao gw' ayogio M'ao iule, are bo, aye- nlo nle yfc, wi jh'ira. Avila vovo awowunli nl' nl' edidi ezfeulfe gor' avauli gOre waO, gw' agfeudagi wao g' ompindi. Nl' agfeudagi waft awulinli' ainori ; ndOwi jtvi- ra wao. Nl' avila vovo awOwunli gOr' igomi nl' Amori gw' avegagi wao tu gw' iuya, azfemba wao g' ofiwa- nja w' itwayivir' isao nli njoliuli y irfem' iyaft, konde wi j/vira waft w' ayenlife tfttigwa pa. Nl' awuliulif; waO, inlfe, Gfendaganli gft ntye yftdu, ko kambinlanli ntyango mbia gOr' Om' .eilu. Ayfe C> bekelia, avaptaizO, e be LUK. 16. 20. sunginic); nd6 ayfe o re e bekelia, 17 e be p' 6gara. Nli lemba yinlo yi be songa wao wi bekelia, inlfe, Gw' in' iuyam' wi be tomb' anli- ul' ambe ; agamb' inkambinli si- 18 nyonla; wi be tombinl' imamba; nla ja w' ajong' eza zi j5nl' aniaga, z' aleude wa6 mpongo ; wi be talia mongi wi jogo ago, ko wa5 tOla. 19 Vovo, Rerfe Jisu ayfe kamba pa nla waO, awongiO g' 6r6wa, alwanla tu g' ogo 'nlOmife w' 20 Anyambife. Nl' agfendagi wao, agambinle mb6r' iedu. Rerfe kfe ayaujagi nla wa6, njoli- zag' igamba nli lemba y' az6- ugagi. 65 IMpongwe. 1 5 NTTAXGO MBIA YI LUK. ^ G6 re 'nl& awenge wi re k&oliza | pa go t&ude yaugO g' ofiwauja w' i isa6n yi re dwanlizo pa gore 'zw&, ! 2 vaugaule ut' avenli wao 'zwfe yo, | wao w' avegag' iyenli nl' iminisf^ 3 s' igamba avila gw' ipakilia, y' ayeulio mUia gSre mife kfe, mih \ k&lag&la p' isaon yotlu mbiambife • avila gw' ipakilia, go tfendinlo yo, \ ' Rerfe Theofiliis, nt' arwenli yo; 4 ko 'wt? mi' Or^ti g' ofiwanja w' isa5n y' auli>njO 'wfe. 5 Gw' iutj-uga si H&rod y' 6ga wi Judia,*avegagi minisfe go nkumba y' Abia. iu' iuyfe nle Zakaria : nl' oiiwant' w(> avegagi ofiwo ilwa- nto wi Erou, in' inyfe nle Eliza- 6 bfeth. Nla wao avanli w' avegag' agOreg' ozyo \v' Anyambife, ndwa- nlaga gw' ampanga nla gw' iso- 7 mbia sa Rerii utyfembo fo. Nl' avegagi wao oil wan la fo, konde ElizabMh avegagi nkeli, nla waO avanli w' avegagi doinbinla pa. 8 Nl' arwenli, gw' ayanjagife evild zi minisi' go nkumb' iyfe g' OzyO 9.w' Anyarabiii inlfe, arwenli gore yfe, ga nl' avegagi ntyali y' evilo zi minise, gCi jinginla gO nagO y' Anyambi^ go pezye ya yi nka- . 10 ngo. NT anlaga waOdu w' ave- 1 gagi nkanibinlaga gw' igala gw' | igwfera nyi jirO ya yi nkangd. 11 NT awowiinli gOre yfe enjfel ya Rerb, kunianla pa g' dzamba w' Ogo 'n.lomi^ wi rabOra yi jirO ya 12 yi nkangf). NT ay&geri Zakaria, gw' ayenlie yfe, agotiO nl' itia. 13 Ndo enjM y' awuliulife, 'nlfe, Za- karia, aria, konde Auyambifc are 66 jogo p' ikanibinl' iso, nl' onwant' wo Elizabeth e be jaul' 6fiwo nlo- me gore 'wfe, nl' in' inyfe anlwfe be 14 b&ta nyO inlfe Jan. O be jenle mbia nl' igeva, nl' awenge wi be lo jenle mbia gw' ijanlO sfe. Konde e be dwanl' OiiipolO gw' antyo ma Rere, e be jonga du i\h g' ijong' ijoli; ndo e be jonlio nl' Inlinl' Ivia, vanganle avila gw' iwuinu 16 uyi ngi yfe. E be fwinliz' awenge w' awa wi Israfel gOre Rerfe A- 17 nyambife yaO. E be kfcnda go bo- syo yfe nli rapanginli nli ngulu y' Elias, go kalunl' irfema y' irer^ gor' awanla, nla wao wi r' ijogi- nlo fo gsv' imia s' ag6re ; gO keki- ze Rerfe anlaga wi he dwanla ke- 18 ka pa gore yb. Nl' awulinli Zaka- ria awiiliulie enjfcl, inlfe. Mi be mi' 6sa6u wiulo se"? konde miadOmbi- nli, nl' 6nwaiit' wam' atwenli 19 mbolo. NT awinlizio yfe nli enj^l. inlii, Mife nle Gabrifel, yi kumanla g' ozyo w' Anyambife; mi at«*)mu gO kainba nla 'wb, awungunlo 20 ntyangO mbia yinlo, NlavOnla,o be dwanl' imafnu, ko w' alenge ngulu yi kaniba, agfenda gO ntyu- gu yi I'e lo, isaOn yiiilo, konde o pa bekeli' agamb' imam', mi be twa 21 rfeti gfl be syiv' egftmbe. NT ave- gagi anlaga mpengiiilage Zakaria, ainama nl' alingib g(^ nagA j'' A- 22 nyambifc. Nla gw' agogwife, e jolie kamba nla waO: nl' amienli wao inlt; adno ajenl' ezoma g6 nagf) y' Auyaml)ib: nl' agambagife nla waO nl' ago, alwanl' imaiTui. 23 NT arweuli 'nib, gw' azul' intyu- LUK. 1. 55. gu s' evil6 z&, agfendagi go nag' 24 Nl' avila gw' intyugu mfesonlo Elizabeth y' 6nwaut' wfe avundi- gi ; 111' azyombiinlife agwfel' atanli, 25 awulia, 'nlfe. Yeiilo re Rerfe de- ndinla pa raife gw' intyugu s' a- v6nlife mih, arombe ntyonli yam' gAr* anlaga. 26 G' Ogw&li w' 6r6wa eujfel Ga- brifel y' aromio go nkala yi Galile, 27 yi fwelid, iiilfe Nazarfeth, gor' i- zyali ny' avegagi tomO pa nl' o- nldme wi fvveliO, inlfe, Josfef, 6ma wi nagO yi David; nl' iua ny' ftnwautti ny' avegagi, 'nl&, Mari. 2S Nl' ayingiali enjbl g6re yh, awu- lia, 'nlfe, Sale, awfe yi re dfeuga p' 29 im&pinlO, Rerfe are nla 'wfe. NdO ayfegferi pOlO gw' igaraba mfe, aj'fe- kfelia g' Orfem' iwfe nt' are ko pivi' 30 Ozavinlft Onlongo mfe. Nl' awuli- nli6 yb nli enjfel, inlfe, Aria, Mari : konde 0 re dfenga p' imfepinl6 gor' 31 Anyarabib. Nla v6nla, 6 be pu- ndiga gw' iwumu nyo, ayanl' on wo 'nlOme, ko 'wh bfet' in' 32 inyii, inlfe, Jisu. Ayfe be dwanl' ftmpOlO, kfc fweliO, inlfe, Ofiwa w' Auyanibife y' igftnlO mfe: Rerfe Anyambife e be pfe eka za Rer' 33 iyfe David : e be panginle nagO yi Jakob egOmbe zf>du, nl' iulongo nyfe nyi be dwanla nli ntyai. 34 Nl' awuli Marl awulinli' enjM, inlfe, OsaAn winlo wi be twa sfe, gft re 'nlfe mi mia du OnlOme? 35 Nl' awinliziO yfe nli enjfel, inlfe, Inlinl' Iv'ia nyi be bia gOre 'wfe, nli ngulu y' Ama w' igOnlO mfe yi be puginlo: yenlo kfe eza mfe z(V runda zi re gO janlO zi be fwelift, 36 inlfe, Onwa w' Anyanibife. Nla vAiila, Elizabfetli y' Ofiwongl yo, ayfe kfe are pundiga p' inyeiTie ny' Ofiwo 'nlome gO mbftlft yfe: nla winlo atwenii Agwfeli w' OrOwa gOre yfe 0 vegagi fweliO pa inlfe 37 nkeli. Konde g6r' Anyambife zyel' igamba nyi re ny' aleudizO. 38 Nl' awuli Mari, inlfe, VOnla mife uy0ng6 nyanto ya Rerfe; ga Iwa- nle gore mife ga nt' ar' igamb' inyo. Nl' alubwi enjfel avila go- 39 re yfe. Nl' agumanli Mari gw' intyugu mfesonlo, anlfegize kfenda g6 ntye y' inOraba, g6 nkala yi 40 Juda. NT ayinginlife g6 nago yi 41 Zakaria, awogizye Elizabfeth. Nl' arwenli 'nlfe, gw' ayogio Eliza- bfeth mbogizyi yi Mari, Onwanla arulagi gw' iwuiiiu nyfe; nl' ayo- nlio Elizabfeth nT Inlinl' Ivia. 42 Nl' arOngife nl' inyO' ivOlO awu- lia, 'nlfe, 0 re savin lo pa goV ant6, nl' olonda w' iwuiilu nyo 43 wl re savinlO pa. Yi re twa pa g6re mife sfe, inlfe ngwfe ya Rer' 44 iyam' abia gore mife ? Konde v6- nla, gw' abi' inyOI nyi mbdgizyi yo gw' ar6i mam', Onwanla atula 4.5 gw' iwuffiu nyam' nil mbia. Nl' OzavinlO gOre yfe 0 re bekelia pa, konde be dwanl' isuliza s' isaOn mfeyonlo yi re kambO pa gOre yfe 46 avila gOre Rerfe. NT awuli Marl, inlfe, Orfein' iwam' wi pendie Re- 47 rfe, nl' inlinl' inyam' nyi jenle mbia gOr' Anyambife y' Ozunge 49 wam'. Konde ayfe 0 re nli uguln are dendinla pa mife isaOii impOlO ; 50 nl' in' inyfe nyi r' Orunda, nli nkfengo yfe yi re gw' ampOiha nl' 51 ampOiua gOre waO wi life. Are tuminlla pe ngulu nl' Ogo wfe ; are pazanganla pa waO wi r' ekale 52 gw' ipikilla s' irfeiTi' iyaO. Are syOnlia p' ampenda avila gO k' lyaO, avandi' anlaga w' inyang' 53 inyangO. Are jOriza pe mougi wi ru nli njanla nl' ambia, awinli/e 54 nlaiTii revO. Are nungunia pe Israfel nyOngOyfe, ko yfe jOnglnli' ">.') ikfesyi «fe, nt' awullnlife irer' iaa- zyO, gOre Abraham nl' awanlife egOmbe zOdu. 4K Konde aro pOiiia i>''iuyaMg' lnv«- ■ ngO nyi nyOngO nyfe iiyantO: ko- nde vOnIa, avila y*'H1o anipOma ; mOdu ml be bnlii>.4nlfe, mi art' ; . i\U OzavinlO. •. • ; 1. 56. LUK. 56 Nl' alwanli Mari nla yfe vo agwfe- li ararO, vovo awinyfe gO nag' wh- ">7 mfe. Nl' azyiv' egOmbe z' ave- gagi Elizabeth g6 janla, nl' aya- 58 nlife Oiiwo 'nlftme. Nl' ayogiO iganganlo yfe nl' awongib iulfe Re- ri5 alud abunliz' ikbsyi sfe g5re yb, 59 nl' ayenli wa5 mbia nla yh. Nl' arwenii g6 ntyugu bnlfenlai inlfe, \v' avienli gO kfer' 5nwanla; nl' aro bfeti wa6 in' inyfe, inle, Zaka- 60 ria, ina nya rer' iyfe Nl' agambi ngi yfe awulia, 'ulfe, Aranga ye- ulo, ndo e ga welio, inlfe, Jan. 61 Nl' awulinli waO yfe, iulfe, G5r' awongi yo zyel' 5mo re bfetO p' 62 ina mfe. Nl' agambi wa<> nli rer' iy?i nl' ago, avanibife nt' avelife 63 inlfe e ga vfetO. Nl' avambife ta- vuru yi tfendinla, arfenda, inlfe, In' inyfe nle Jan. Nl' afnami 64 wa6du. Nl' anungunliO Ogwanl' iwfe pele, avurunlo rtnlfefne wfe, ko yfe kamba- azavinl' Anyambife. 65 Nl' ag6ti5 wa5du w' alwanli vi- ugovingo nl' itia, nl' agamba mi- nlo mOdu m' ayagayagi gft mbor' 66 iedu gw' indmba si Jiidia. Nla W'a6du w' ayogift w' avenjavenji ni6 gw' irfem' iya5, awulia, 'nlfe, Onwanla winlo be dwanl' ande? • Konde Ogo wa llerfe w' avegagi nla yfe. (i.7 Nl' ayAnliO Rer' iyfe Zakaria nl' Inlinl' Ivia, avoga, awulia, 'nlfe, 68 Ozavinlo gOre Rerfe, Anyambife y' Israfel ; konde are pOnla pa, 69 alandunl' anlag' iwfe. Are no- ngunlia pe meng6 y' isungiiilo gftre 'zwfe gft uagO yi nyOngO yfe 70 David, nt' awulife nl' agwanla m' ivogisi yfe yftrunda yi re dwanla pa avila gw' ipakilia hI 71 ntye, inlfe, IsunginlO avila giir' ilAvalAvi yazyA, nl' avila gw' ago 72 ma waOdu wi bika 'zwfe. Gft tu- minli' ikfesyi gOr' irer' isazyO, ayOujglnlie njek'- iyfe ^Orunda; 73 Orango w' arangi6 yfe gOre Abra- 74 ham rer' iyazyO, inlfe go panga inlfe, azwfe sunginlo pa avila gw' ago m' il5valovi yazyO, azwfe ga 75 yaujinlfe itia fo, ndwanlaga g' 6zy6 wfe drunda nl' 6gore intyugu 76 sazy6 sOdu. Nl' awfe, ftiiwanla, 5 be fwelift inlfe Ovogisi w' Oma w' ig5nl5 mfe : konde o be kfenda gft b6syA ya Rerfe agekiz' impoulo sfe. 77 Go p' anlag' iwfe imia s' 6zungi- 78 nl6 v' inyeza s' ibe sao, g' Onwa- nja w' ftrfema wi nkfengo vv' Anya- mbife yazy6 wi re jenliza pa 'zwfe ijenja s' Owenja avila gw' igOnlft. 79 G6 bamba gdre wad wi re tu go mpiri nla gw' iviri ny' ijuwa, agfe- ndi' agOlO mazyO g6 mponlo y' amfenjfe. 80 Nl' avoini Onwanla, ayola g' orfe- ma, nl' alwanlife gw' itOve kwa- nga g5 ntyugu y' ibOwuuli' sfe gO- re larafel. Q Nl' arwenii gw' intyugu mfeso- nlo, inlfe, ivanga ny' avili g&re Sezar Augustus inlfe ntye yOdu yi 2 ga rfendo gw' ezangO. Ntfendinli yinlo n6nga y' avangiO gw' ave- gagi Kwirinius 5vanginli wi Si- 3 ria. Nl' agfendi waddu gO tfendo 4 Om' edu g6 nkal' iyfemfe. Nl' ava- ndi JOsfef life avila gft Galile, avila gd nkala yi fwelift inlfe Naza- rfeth, agfenda gO Judia, gO nkala yi David, yi fweliO inlfe Bfethlefem, konde avegagi go nagO nli mbuve 5 yi David; gd tfendo ayfe nli Mari, 0 romio ndfe, 0 vegagi nl' inyeiTie. 6 Nl' arwenii 'nlfe, gw' avegagi wao g6g0, egOmbe z' azyivi gOre Mari 7 gO janla. NT ayanlife njalife yfe nlOiTie ; nl' avingife yfe nl' inla- mba, ananlizfe g6 mbOra yi ny' inyare, konde pegage mbdra gdre wad go nagft yi simbd nl' agfenda. 8 Nl' avegagi grt ntye mfe ivonjave- nji y' adombfe ndwanlaga g' «'>rd- ve, mbandaminlag' dlembi waO LUK. 2. 36. 9 6gwfera. Nl' agumanli enjfel ya Rerfe piferfe ula wa6, nl' onjfelfenjfe- le wa Rerfe w' avambi gOre wao vingovingo: nl' arienli waO p616. 10 Nl' awulinlio wao nle eujfel, inlfe, Ananli; konde voulanli, mi baga 'nlwfe ntyaiigo mbia y' igev' ivo- 16 yi be dwanla gor' anlaga wa6- 11 du. Konde re janlo pa gOre 'nlwfe nl&ulo winio gO ukala yi David Ozunge, ayfc nle Krais ya Rerfe. 12 Nl' elingiliO g5re 'nlwfe ze zinlo inlfe, anlw& be dfeng' ekeikei pi- ngo pa nl' inlamba, anlanlizO gO 18 mbora yi ny' inyarfe. Nla v' iga- niba ny' agwanla avegagi nil enjfel nkumba mpold y' imbfeli s' 6r6wa nsavinliag' Anyambife, a- 14 wulia, 'nib, Ivenda gor' Anya- mbib gw' igftnlO mfe, ula gi) ntye amfenjfe gOr' anlaga wi toiidft iHlh. 1o Nl' arwenli 'nib, gw' alubw' ie- iijfel avila gOre waCt agenda g' Ord- wa, iveiijavenji y' awulianl', iulb, A'Awh ga gbndenii kwanga g6 Bb- thlefem, aybnl' OsaOn wiulo wi re twa pa, wi re Rerb mieza pa 'zwfe. 10 Nl' avienli wa6 nbgaubga, alfciige Mari nli JOsbf, nl' onwaula bu go 17 mbftra yi ny' iriyare. Nla gw' ayenli waO, w' arnie// agamba m' awulinlift wao g' ftnwanja w' 6- IK fiwanla witilo. Nla waodu w' ayogio w' aiuam' isaoii y' awuli- nlift waA nl' ivenjavenji y' ado- If) inbb. Ndo Mari avig' agamba minlo mf»du, avikiliaga nirt g' 2i) ftrfern' iwii. Nl' awiny' ivenjave- nji, mpendiaga azumiuliag' A- nyambib g' oilwanja w' inaCtn y<*»- du y' ayogiO waA ayenia, vauga- nlo nt' aluo y' abulinlio waf). 21 dw' azyi^i ntyiigii y' bnRmlai y' avegagib go kbro, in' inyb ny' a^btiA, inlb, Jisu, nl' avbliA yb nle enjbl ayb vundigago ro gw iwu- 22 rTiu. Nla gw' amanl' intyugu s' ijombunli' saO ga nt' ar' ivanga nyi Mftsbs, w' avagib go Jerusa- 23 Ibm go dovib g' 6zyo wa Rerb, (ga nt' are tbndo pa gvy' ivanga ny' Anyambib, inlb, Ofiwo 'nlome edu wi nungunl' iwumu e be fwe- 24 lio inlb, drunda gore Rerb,) ko wao jire ntyago kb ga nt' are tb- ndo pa gw' ivanga nya Rerb inle, abemb' ambanli ge awa w' ime- 2r> nga avanli. Vonla avegagi gi) Jerusalbm oulofne, in' inyb ny' aweliagd, inlb, Simeon ; nl' oma mb avegagi Ogore, nl' Ombia, nde- vinlag' ozindio wi Israbl: nl' Inli- 26 nl' Ivia ny' avegagi g6re yb. A]^6 amiezio nl' Inlinl' Ivia inlb aye- nl' ijuwa, ka6 adonge jeule Krais 27 y' Anyambib. Nl' ayiuginlib nl' Inlinl' Ivia ayinginla gO nago y' Anyambib: nla gw' ayinginl' i- zombi ayinginli dnwaula Jisu g6 dendinlib ga nt' are ntyale y' iva- 28 nga, vovo awongib yb gw' ago mb, azavinl' Anyambib, awulia, 29 'nib, Rera vbnlo, yivire nyftngo yo kbndaga nl* aiTibnjb, ga nt' ar' 30 igambinyo; Konde antyo mam' 31 m' ajenl' OzunginlO wo, wi re 'wb kekiza pa gw' azyA m' anlongo 32 mAdii ; Ozange wi nungunl' anlo- ngo, nl' onjblbujblb wi mongi yo 33 Israbl. Nl' aniaini rbr' iyb nli ngi yb amam' isaAu y' agambiO g' 0- 34 nwanj' iwb. NT azavinli 8inieon azavinla waA, awulinlie Mari yi ngi yb, inlb, VAnla, Afiwanla wi- nio are dAvift pag("> pt*)syuulia ano- ngunli' awbnge go Israbl ; nla g6 dwanl' elingiliO zi be kambOmbb; 3") nl, rtrbiTi' iwomb wi be trtlO nl' ftkwara pokoso, ko ipikilia s' irbiTi' imienge tumlnliO. 36 Avegagi k' Ovogisi w' Afiwanto, in' inyb ny' aweliagO, inlb. Ana, Aflwanl' 6f1want("> wi Fanubl, r>niu wi nibuve yi Aser ; avegagi mlxMO niiMM6: aluO adwanli nl' OiilAine 69 2. 3t3. LUK. impum' orogfenlo aj'& jomba pa, 50 37 ula v&alo aduo adwanli onwanto wi tigo agofni iii' iuapum' enl^ 51 nlai ul' impum' iulai ; onwautO winlo e pa dubwa go nago y' A- nyambife, ndo alwanli nsavinlag' 52 Auyambife nl' ip^ng' esyoiige, ul' ikweul' iukolo, og wbra nl' Oiiia- ! HS nda. Ayh avieul' egombe m& av' Anyambi^ akeva, agamba g' o- nwanj' iw& g5re waddu w' avo- nlag' olandimli wi Jerusalem. •■>9 Gw' amfeulizi wao isaon yodu ga ut' ar' ivanga nya Rere. w' awi- , uyi g6 Galile, g6 ukala yao Na- 1 zareth. 1 40 Nl' avomag' oiiwaula, ayola, a- I yonlio ul' imia : nl' imfepinlo s' ' Auyambife s' avegagi gore yb. I 41 Ompum' iedu izombi yfe y' ag&udi | go Jerusalfem gO ntyago y' oiilo- 42 ganlo. Nla gw' arsveullfe igofui ny' impuma nl' impum' imbauli ; g' onlero avandi wao ga ut' ' 4S avegagi ntyali yi ntyago. Gw' a- ! luf) wao w' am^uliz' iutyugu, gw' awiuyi wao, ofiwaula Jisu ariga- nli go Jerusalfem, ndo izombi yfe i 4+ wi mia du ; ndo w' avikiliag' iul^ [ are go nkoudo, agbuda ogbudo wi ntyugu mori ; vovo awutagi wao yfe gore mongi yaO ul' igauganlO 4o yao: ula gw' arweuli 'ul& wi dfe- . ngfe du, w' awiuyi go Jerusalem 4G mbutagfe. Nl' arwenl' iul^, ntyu- gu utyarO viagaulo, albugi wao yo gO uagO j ' Anyambife, are tu go gare y' inl^nji, ujogogo wao uli 47 mbauibiaga wao ikote: ula wao- du w' ayogiC y^ w' afnam' ikdtiz' 48 i8& ul' ijivir' ise. Gw' aj'enli wao yfc w' aiTiami pOlo, ul' awuliulio yii nle ugi y&, iui^, Oil' wami, 6 re deudiula pa 'zwfc yeulo sfe'? vo- ula, rer' iyo nia mi^ azw' awuta- 49 go ul' aflandi. Awuliulib waO, | iulb, Anlw' awutagi mib sfe? A- Dlwfe pa mia 'nlii mi ga iwanle gft 70 nago ya Rer' iyam' '? Ndft wi k6- tiz' igamba uy' agambinlife wao. Nl' azumiulie ula wao agfenda go Nazarfeth, arugiz' oku' wfe gore wa6 : ul' avigi ngi yfe isaou yiulo y6du g' Orfem' iwb. Nl' avomagi Jisu gw' imia ula gw' elaviuli, nla gw' itoudo kfe gor' Anyambife ula gOr' anlaga. G' 6rapuma w' igomi nl' itanli w' ipauginla si Tiberius Sezar, Pontius Pilat ay?" ovanginli wi Judia, Hc^rod k& ovatiginli wi Ga- lile, nl' oiiwougi yi> Filip ovangi- nli w' Ituria uli utye yi Trakoni- ta, nli Lusiuias 6%'angiuli wi Abi- 2 lene, gw' avegagi Anas nli Kaiefa imiuis' impolft, avienl' igamba ny' Anyambie gore Jau oiiwaula 3 wi Zakaria g' orovve. Nl' avienli^ gw' imbora sodu vingovingo Jo- rdau, nkambinlag' ibaptaiza s' i- kalwa s' Orfeiiia gw' iuyeza s' ibe ; 4 ga nt' are tfendo pa gw ezangd z' agamba m' Esaia y' ovogisi, inlfe, luyOi ny' 6ma utougaga gw' itd- ve, iulfe, Gekizanle mponlo ya E^- 5 rfe, vauganl' imponlo se gore. O- dfed' iedu wi be joulio, uli uOmb' iedu uli sadomba yi be sy6nlio ; imbOra sarJigo si be nyouyuulo, nl' imponlo sapatakapataka si be 6 pangft vevM^. Nl' izyonli yftdu yi be jeul' ozuugiulo w' Anya- mbi^. 7 Yeulo awulinl' inkoudo s' agbudi gore yb go baptaizd nle yb, iulfe, Anlw' awa w' impeuli, 0 miezi 'ulwfe gft fang' eguulu zi bia ma- 8 nde ? Yaulanli samb6 ilouda yi keka ul' ikahva s' o^^ma, ko a- wMliauli gw' irbin' iyauli, iulb, Azw' are nil Abrabam ayb rer' iyazyA: konde mi bulinlia 'nlwb, inlb, Anyambi^ are uli ugulu yi nouguuli' adft miulo awaula gOre 9 Abraham. Vauganlb vbulp erfe- ini zi re dimbiuld pa gO ntinla yi LUK. 3. 37. 1.-, ]( leie : erer' iedu sambo zi re zi pa janl' il6nd' iaibia zi begO, awal6 10 g' ogouli. Jsl' avambio yh nV a- ulaga, iulfe, Azwt; ga leud' aude 11 sambo? Awinlizife awulinlia wao, iulfe, Ayb 0 re ill' ingoi mbanll, e ga vfe 6 re azyele ; nl' ayfe 6 re nl' iuya, e ga lend' egolanli mfemfi. 12 Avienli k' Ipublikau go baptaizo, nl' awulinli wao y&, iulfe, Onl^nji, 13 azwi! ga lend' aude? AwulinliJ; wao, inl^, Awonganli viaganlO 14 nil nte sftmbio 'nlwii. Isozyfe ke s' avambi^, iulfe, Azwfe kh azwfe ga lend' ande ? Nl' awulinlife wao, iulfc, Awonginlanl' om' edu ezoma nil ngulu, ge nl" iberinla; kodwaulanl' odwfeife nl' ip' isanli. Gw' avcgagi anlaga waodu mpe- uginlaga, nil njekMiaga gw' irfeffi' iyao g' oiiwanja wi Jan, veude- twa ayfe nle Krais; awinllzi Jan awulinlia waotlu, inlil, Mi bapta- iza 'ulwb, rhti nl' anliugft ; nd6 be bi' Ama wi ngulu viaganlO nla mife, o re mi azye nl' inyanga nyi purunl' intyyozyO sfe satanga : aye be baptaiza 'nlwfe nl' Inlinl' Ivia nl' Agonli. Are nl'ev^p' izfc g' OgO wi>, gO jonibuulie nibAra yi tfev' Orfesi wii pujju, ko yh kunii- nli' oresi awela wo gw' egar' i/.h ; ndrt wulu e be pezya yO nl' OgOnIi 18 wi re w' anliinize. Nl' agamb' aiiifenlfc amenge in' ArevunlO kb againbinlie anlaga ntyangA nibia. lit NdO Hisrod y' ovanginli, gw' are- vuuliO ye nle Jan g' rtfiwanja wi ir{;rA(lia3 y' Anwanto w' onwongi yh, nla g' oiiwanja w' isaOn imbe liO yi")du y' aluO y' adendiO ndf;, avo kund' iganiba nyinlo kb, inlb, anlunji Jan gr> ntyOgo. Nl' arwenl' iiiR', gw' avaptaizlA anlaga waAdu, nla gw' avaptaiziO Jisu kh, againbinla, Ardwa w' unlungwi, nl' Inlinl' Ivia ny' azumiuli g6re yb nl' egolanli 23 24 17 '.] tikuwa g' ibembe, nl' inyOi uy' avili g' oiOvva, inlfe, Awe nl' Oil waul' iyam wi toudO mie: gdre 'w& mi jenle mbia. Jisu gw' avakilife go nfeuja, ave- gaga vo agomi in' inipuin' araro g' 6nlero wfe, avegagi kt', nt' avi- kili anlaga, Onwa wi J6sfef, y' oiiwa wi Heli, y' oilwa wi' Ma- that, y' oilwa wi Levi, y' Ofiwa wi M&lki, y' oiiwa wi Janai, y' 5iivva wi Josef, y' ofiwa wi Mata- thias, y' oiiwa wi Amos, y' Ciiwa wi Nahum, y' Oiiwa wi Esli, y' onwa wi Nagai, y' oiiwa wi Ma- ath,y' oiiwa wi Matathlas,y'6iiwa wi yfemi, y' on wa wi Jos&f, y' Onwa wi JOda, y' Oiiwa wi Joanan, y' Oiiwa wi Resa, y' Oiiwa wi ZOrOba- bfel, y' Onwa wi SalatiM, y' Oiiwa wi Neri, y' Oiiwa wi MMki, y' Oiiwa wi Adi, y' Onwa wi KOsam, y' Oiiwa wi Elmadaui, y' Onwa wi Er, y' oiiwa wi Jesus, y' Onwa wi Eliezar, y' Onwa wi Jorim, y' onwa wi Mathat, y' Onwa wi, Levi, y' Onwa wi Siniiou, y' Onwa wi Juda, y' Oiiwa wi JOsfef, y' Onwa wi JOnam, y' Onwa wi^ Eliakim, y' Onwa wi ^IMea, y' Onwa wi Miiua, y' Oiiwa wi Mata- tlia, y' Onwa wi Nathan, y' Onwa wi David, y' Ofiwa wi Jiisi, y' Oiiwa wi JObbd, y' Ofiwa wi BOaz, y' Ofiwa wi Salmon, y' Onwa wi Nasan, j'' Onwa wi Aniinadab, y' Onwa wi Aram, y' Ofiwa wi EsrOm, y' Onwa wi Farfes, y' Ofiwa wi Juda, y' Ofiwa wi Jakob, y' Ofiwa wi Isak, y' Ofiwa wi Abraham, y' Ofiwa wi Tara, y' Ofiwa wi Nakor, y' Ofiwa wi Heruk, y' Ofiwa wi Ilngau, y' ofiwa wi Falbk, y' Ofiwa wi Eber, y' Onwa wi Sala, y' Ofiwa wi Kai- naii, y' Ofiwa wi Arfaxad, y' Ofiwa wi Kbm, y' Ofiwa wi NOa, y' Ofiwa wi Lam&k, y ' Ofi wa wi Malhuafila, 71 3. 37. LUK. y' 6nwa wi Enok, y' 6nwa wi Jarfed, y' onwa wi Malalefel, y' 38 6nwa wi Kainan, y' onwa wi Enos, y' onwa wi S&tli, y' oflwa wi Adam, y' onwa w' Anya- mbife. Nl' awinyi Jisu avila g(> Jordan, ralie nl' Inlinl' Ivia, agfendio nl' 2 Inlinlagw' itove ; vovo azyoriag6 nil Satan agomi m' intyugu anlai. Gw' intyugu mfesoulo e ny' ezo- ma : nla gw' amanli so, ayogio 3 njanla. Nl' awulmliO yfe nie Sa- tan, inlfe, Ja awfe Onwa w' Anya- mbife, zombi' ido nyinlo iulfe nyi .4 ga galwfe mpfemba. Jisu awinli- zife, inlfe, Re tfendo pa, inlfc, Onwo- nlaga e dwanlizo bo nli mpfemba 6 dadi^. Nl' agfendi6 yfe nle Satan, aruminlio anlongo mi ntye m6du 6 V' igambany' agwaula. Nl' awu- linlift yfc nli Satan, in\h, Gore 'wb be pa mife inyanga nyinlo nyodu, nl' ivenda ny' anlougo miulo : konde nyi re po pa mih, nla g6re yfe o tondo mib be pa mi& 7 ny6. Jogo w' asavinla mife sa- . 8 mbO, nyi be dwanl' inyo. Awi- nlizi Jisu, awuliulife, 'n\^, Re tfe- nd6 pa, inlb, Zavinle Rer& Anya- 9 rabife yo, ko janjinlfe dadife. Nl' agbndi Satan agfendif; go Jerusa- lem, alftvifc g' ftilwaujanwanja wi uagO y' Anyambife, awulinlife, 'nlfe, Ja awfe Onwa w' Anyambib, 10 vOsyunli' ftku' wo go ntye : konde re tfeudO pa, inlfe, E be sombi' ifenjfel sfe g' Onwauj' iwo gO banda- 11 minio : nla inlfe. Si be simbio gw' ago maA, tt vende duke ntyozyo 12 yo gw' ido. Awinlizi Jisu awuli- nlife, inlfe, Re buliO pa, inlfe, Ale- 13 mbe Rerfe Anyanibife yo. Gw' aluA Satan amfenliz' isyoria sOdu, alubwi gOr« yfe v' egOmbe. 14 Nl' awinyi Jisu nli ngulu y' Inlinia go Gallic : nl' agfeud' elu- mi zfe gCi ntye yOdu vingOvingO. 72 15 Nl' anlfenjife gw' inago sao si Syo- nlo, nsuminliagO nl' anlaga wao- du. 16 Nl' avienlife go Nazarfeth, nkala y' avomizO yfe, ayinginla go nago y' Anyambife go ntyugu yi Syo- nlo, nt' avegagi ntyali yfe, agu- 17 mania go tangunla. Nl' avenlio yfe ezango z' dvogisi Esaia. Nl' anungunlife ezango, alfeuge mbOra 18 yi re tfendo pa, inlfe, Inlinia nya Rerfe nyi re gore niife, konde are mife sagia pa go kanibinl' ikuge ntyango mbia: are toma pa mife g6 miez' imbwedi inlfe wi be tigo difenga, nl' apoku iulfe mi be fo jenla, go tigiza wao difenga wi re 19 tukio pa nl' ibangatiO, go kambi- 20 nl' ompum' ombia wa Rerfe. Nl' anunjife ezango, ava z6 gor' oma pfeoginla, alwanla tu : nl' autyo ma waddu w' avegagi gft nago yi 21 Sy6nlC) m' avon'life. Nl' avakilife go bulinlia wao, inlfe, Nlfeulo wi- nlo irfendo yinlo yi re twa pa rfeti 22 gw' aroi manli. Nla waOdu w' arakili g' oilwanj' iwfe, amama g' 6nwanja w' agamba m' ikfesyi m' agogwi avila g' ogwanl' iwfe: nl' awuli wao, iulfe, Wiulo arang' 23 onwa wi Josfef? Awulinlife wao, inlfe, Zye mpaga anlwfe be k^*)vi- nla mife nkOgO yinlo, inlfe, Oga- nga, ying' 6ku' Avomfe : Osaon we- du wi re 'zwfe jogo pa iulfe 0 re denda pa go Kapernaum, lenda 24 kfe vfenlo gO ntye yomfe. Nl' awulife, 'nife, Rfeti mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Zyel' Ovogisi wi bo- 25 ng6 gC) ntye yfemfe. TsVlO giligili mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Antft wi tigO awenge w' avegagi grt Israfel gw' intyugu si Elias, gw' anlu- njiO ftrOwa impum' irarO nl' agwfeli OrOwa, ko njanla mpOtlo 26 dwania gA ntj'o yOdu ; ndO Elias e tOiuCi du gAre waA, udCt arftmio g6 Sarfepta, gO ntye yi Sidon, g<^r' LUK. 5. 8. 27 6fiwant6 wi tig6. Avegagi kfe mongi wi golanli aweuge go Isra- el gw' intyiigu si Elisia y' ovogi- si; ndo gore wao jiug' oma, ndo ayingio kao Naaman oiiwo Siria. 28 Nl' ayoiilio waodu w' avegagi go nago yi Syonlo nl' egunlu, gw' 29 ayogio wao isaoa yinlo; nl' agu- maiili wao, agogunlife avila g6 nkala, agtsQdife g' Ozainba wi no- mba, y' avegagi nkal' iyao nogo pa, go bele puugfe OlClOwa g' olo- 30 nga. Ndo aviaganli go gare ya6, agfcndaga. 31 Nl' avieulil' go Kaperuaura nka- la yi Galile. Auleiijaglfe waO go 32 ntyiigu yi JSyonlo: nl' afnami waO aiTiam' iufenj' isb; konde 33 agambagi nl' inyanga. Avegagi go nagO yi Syonlo Omo vegagi nl' inlinl' ivtsny' isyfckt;; nl' arongit 34 ul' ii\yC>, iv51o, inlfe, E, ezande zi re 'zwfc ula '\vh, awfc Jisu yi Na- zarfeth? O re bia pa g6 jiliza 'zwfe? mi avorA 'wfe, Orna w' 3-5 Orunda w' Anyambifc. Nl' azfe nibi Ji.su aztinbfc, awiilia, inlii, Lwania do, ko kogwa avila gftre yfe. Nl' av6syunl' inlinl' ive avOHyunlife gft gare yaO, agogwa avila gore y^, ndO nyi jenlizfe 30 nkazya du. Nl' ainami wa(>du nl' iiTiama sip51rt, aganibanla awulia, 'iilfc, Igainba nde nyinlo? konde nl' inyanga nli ngulu e siimbi' aiiliula m' isybkb, ko mO 37 kogwa. Nl' agi'iidi ekuni zt; go mbOr' iedu gA ntye nib viugO- viugO. 38 Agogwio g5 nagft yi Syonlo, ayi- nginla gfi nago yi Simon. Nli ngwfc y' ofiwanlo wi Simon ave- gagi kMC) pa nl' ifw' ivolft, agwe- uli wild yb nkoio g' ftHwanj' iwb. 39 Nl' agumanlio gore yfc, azfcmb' ifwi ; nl' arigio yi; nl' ifwi, agu- 40 mania pelc, ayanjinla waft. Uw' av08wi nkAmbe, waodu w' ave- gagi nli mongi yaA wi jogo nka- nli edu, w' avagi waO gftre ye; nl' aralife ago mb gor' om' edu 41 g6re wao, ayinga wa5. Anlinl' ambe kh m' agogwi avila gor' awenge utongaga, inlb, Awfe nl' Oiiwa w' Anyambib. NdO azb- mbi mo, ko ayivira md kamba, konde m' amienl' inlb ayfe nle Krais. 42 Gw' ayenj' Owenja, agogwi agf'- nda go mbora y' orftve: nl' anla- ga w' awutife avia gore yb, avele simbife inlb alubwa avila gOre 43 wao. Ndo awulinli wao, inle. Mi ga gambiule ntyango mbia y' inlongo ny' Auyambii; gw' inkal' iinori kb, konde mi arOfniO go 44 ntinla mb. Nl' agambiulagib gw' inagO si Syonlo si Galile. ^ Nl' arwenl' inlfe, gw' avangatio yfe nl' anlaga go jogo igamba ny' Anyambife, avegagi kumanla pa g' ozamba w' eliva zi Gbubsarbt; 2 nl' ayenlib Jende vanli g' ozamba w' eliva: ndo iyonlisi yi vferfe y' ahio y' adubwi go yft, ayovuulage 3 lOv' iyad. Agwenlib gw' elend" einori z' anivift nle Simon, awuli- nlit! 'nlfc e ga zanjinle zc") kwb avi- la go ntye. Nl' alwanlib tu au\b- 4 uj' anlaga avila gw' eleiide. Nla gw' azulif; nl' ikainba awulinli Simon, inlfc, Gogwanli g' ftronga, ko .syOnlianli 16v' iyanli g6 dura. 5 Awinlizi Simon awulia, 'i\\b, Ke- ra, azw' ajanji ogwbra wftdu, ko zw' albng' ezoma, ndft gw' iga- nib' inyo, mi be syftnlie lOva. G (j(w' alendi wnA yonlo, w' ago- ml)inli voro yonge uib; nl' avakili 7 lOv' iyai> gft juwa; nl' avbpi wao gOr' indegft saft s' avegagi gw' ele- nd', eiTlori gA bia gft nungunla waft. Nl' avionli waft, ayftnlic lende yftdu vanli, ko yft pakilia 8 gft (lominla. Ndft gw' ayeull Si- mon Pitbr ayeni' igamba, avft.swi 73 5. 8. LUK. j;\v' agolo mi Jisu, awulia, 'nlh, Lubwa gOre mi& Keia, konde mi' 9 61110 'mbe. Koude amami pol6 nla waodu w' avegagi nla yh, amam' idura si v&rfe s' alurio wao ; 10 nla yenlo kfe Jems, nil Jau, awa- nla wi Zfebfede, w' ayanjagi ta nli 8imon. Nl' awuli Jisu awuliuli Simon, inlfe, Aria, avila venlo 0 11 be kOtag' anlaga. Nla gw' aluo wao \v' aj&zyi lende yao go ntye, w' arigi ya yodii azougfe. li' Gw' avegagit" go ukala mori, vo- nla, avegag' oma ralie ul' egola- uli; nla gw' ayeullfe Jisu, av6swi • ozyo wfe go utye, agweulfe nkolo, awulia 'ulfe, Rera, ja w' ajiviia, 13 awfe ko panga mife pujiu. Nl' anyouyunlib Ogo wfe, awatfe, awu- lia, nlfe. Mi jivira; Ivvanla pupu. Nl' alubwi egolanli pele gOre yh. U Nl' azOmbife yh, iulfe, Awulinli oma : ndo gfendaga, ko tumiulie minis^ oku' wo, ayira gw' ijombu- nlio so nt' azombid nle Mosfes, ko 1> yo dwanl' atakwfe gore wao. Ndo eluffii zfe z' ayagayagi polO viaga- nlo: nl' aulag' awenge w' alata- uli go jogo nla go jingo inkanli IH sao. Ndo aroinbi' oku' wfe ag^- uda gw' itove, agambinla. 17 Nl' arweuli go ntyugu mori, inlfe, anlfenjagi ; nl' Ifarisi nl' iulfenji y' ivauga y' aluo y' abienli avila gO nkal' iedu yi Galile, nl' Judia, nl' avila gO Jerusalbni, w' avegagi vovo tugetu : nli ngulu ya Rerfe IS y' avegagi nla y^ go jiuga. Nla . vftnla, anlaga w' avagi g' 6d0 Omo vegagi juwa p' awogo. Nl' awu- tagi wao nt' are wao ko jinginlib li> alimbinle g' Ozyo wfc. NdO gw' arwenl' inl^ wi di^ngc mponlo yi re waft ko jinginli(^ g' Onwanja w' ibuula s' anlaga, w' avandi gw' igOnIA nyi nagO, arol' Ofiwauja- nwanja, azyOnlib nl' odO wfe gO 130 gare g' OzyO wi Jisu. Gw' ayenlife 74 ibekeli' sao awuli, 'nlfe, OnlCiTie, 21 ibe so s' anyezo wfe. Nl' avakil' irfendisi nl' Ifarisi go pikilia, awu- lia, 'nlfe, Winlo niande 6 pfedi' Anyambife? Mande ko uyez' ibe, 22 kao Anyambife dadife? Ndo Jisu amienl' ipikili' sao, awinliza, awulinlia wao, inlb, Ande zi piki- 23 lio 'nlwfe gw' irfein' iyanli? Ande zi re dfela viaganlo, gd bulia, 'ulb, Ibe so s' auyezd wh, ge gO bulia, 24 'nlfe, Nlongwa, ko kbnda? Ndo g6 panga 'nlwfe inia, 'nlfe Onwa w' Oma are nli ngulu gO ntye go nyez' ibe, awulinli Omo vegagi juwa p' awogo, inlb. Mi bulinlio inle nlongwa, ko tOmbinl' inlanlO 25 nyo, agbuda gO nag' wo. Nl' anlougwib pele gw' azyO maO, arOmbiul' eza z' ananlagO ndb, agbndaga gO nag' wfe, nsuminlia- 26 g' Anyambife. Nl' amami waOdu polo, azuminli'^ Anyambife ; nl' agotio waO nl' itia awulia, 'nib, Azvv' are jenla p' isaOn yi mamo nlbnlo. 27 IsaOn yiulo viaganlO agogwib, ayeule ijublikan, in' inyb nle Le- vi, are tu gO mbora yi mpagO; nl' avvulinlib yb, inlb, ZOnga mib. 28 Nl' arigib ya yOdu, agumanla, 2t» azOngb. Nl' avangi Levi avangi- nlb ntyagO mpolO gO nag' wb : ul' ipublikan sinyeuge nl' anlag' awbu lb w' avegagi tu nla waO gO 30 tavuru. Nl' alagalag' Ifarisi nl' irbndisi yaO azoza nl' iulbngi yb, awulia, 'nib, Ezande zi nya 'nlwb aj'onga nl' ipublikan nl' anlag' 31 ave? Awinlizi Jisu awulinlia wao, inlb, WaO wi re nibiambib wi zye nl' isyolo ny' Oganga, ndO 32 waO wi re nl' ijogo. INIi azye bia pa gO fwelia avia ndO ave gw' 33 ikalwa s' Orbfua. Nl' awulinli waO yb, inlb, Inlbngi yi Jan yi peng' esyOnge uyongo siiiyenge, alwaulagw' ikanibiula; yenlo kh LUK. 6. 19. (lend' inl^ngi yi Farisi, udO iyo Hi yi nya uli jonga. Jisu awiiliuli waO, iulfe, Anlwfe ko pauge mo- ugi wi noutye y' ijombanla peug' ' esydnge go par' ouloine wi joniba o5 nla wao? Ndo intyugu si be bia ; nla go be duO waO w' abonginlo oiilOine wi jomba, vovo be peuga waO esyoiige gw' intyugu mfeso- ulo. Agovinli wao nli6g5 k^, inle, Zyel' f>mo jokunl' er&nde avila go ngoi uyoula, ko yfe fela zo gO ngoi nuugu ; azya nlonlo, e be jokunle nyoula, nl' erfende avila go ngoi nyonla zi be kwe- 37 zanganla nil uungu. Zyel' 5mo jir' iv' iuyonla gw' imbut' inlu- ngu si banda; azya nlonlo, iv' inyonla uyi jonl' imbute, ko nyo jiranla ul' imbute bundakanla. •SS Nd6 iv' inyonla nyi ga yiro gw' ."W imbut' inyonla. Nla zyel' Omo re jonga p' iv' ilungu 6 bel' iuyo- nla: konde e bulia 'n\h, Ilungu uyi r' ivia. Q Arwenli gO ntyugu yi Syonlo inle aviagaulagi gw' intyaga; nl' alul' inlbugi yfe alul' ambongi m' inya, anya, nkilaga mo gw' intyo- '2 mh saO. NdO aw6wo w' I farisi w' awul', inlfe, Ezande zi denda 'nlwt! ndaga yi re yi zye kwfckw^ gft dendo go ntyugu yi Syonlo? 5! Awinlizi Jisu awulinlia waA, inlb, Anlwi! i)a tangunla nt' aleiidif) nle David gw' ayogiA yi> njanla, aye nla wart w' avegagi nla yh, 4 nt' ayiiigiiilifc gf» nagA y' Anya- nlbi^, awonge Iup^ml)a y' itumi- nlia, anya yrt, ava waO kh w' ave- gagi nla y^, yi re yi zye kw^kw^ go nyo, kao nl' iniinisc- dadie? .') Nl' awulinlii- waft, inlfc, Ofiwa w' »>ma ay^ nl' rtvanginli wi ntyugu yi Syonlo. (» Arwenli g' Owenja wi Syonlo uiori, in)*', ayiuginli grt nagft yi Syonlrt, anlt^uja: ul' avegagi vo- vo 6nloine 6 vegagi nl' 6go w^ 7 onlofniii juwa pa. Nl' irfeudisi nl' Ifarisi w' avfembagife, vende- twa e be jinga g' osvenja wi Syo- nlo ; ko wao dfenga nt' are wao 8 ko soziz^. Ndo amienl' ipikili' sao, awulinli onloinfe mb 0 vegagi nl' ogo juwa pa, inle, Gumanla gore go gare. Nl' agumanlife 9 gore. Nl' awulinlio wao n\h Ji- su, inl5, Mi bambia 'nlwfe, inlfe, Re kwfekwe go ntyugu yi Syonlo g6 dende mbia, ge gft dende mbe? go sunginl' emfenlo, ge go j6nla? 10 NT avoulib waodu vingOvingO awulinli oulofnfe, iulb, Nyonyunl' 6go. Nl' alendi^ yenio : nl' awi- 11 ny' ogo wb mbiambifc. Ndrt w' ayOulio nl' egunlu, ko wao bO- nde mondo ul' are wao dendinle Jisu. ]'2 Arwenli gw' intyugu mfisonlo inlb, agfcndi go nomba go kambi- nla; nl' alwaulib ligwbra wftdu 13 nkainbinlag' Anyambib. Nla gw' ayenj' Gwenja, awel' inlbugi yb: nl' aviujib avila gore wao igOiTii uy' anlaga nl' anlag' ava- nli, w' avbtift ndb, inlb rrtiTii : 14 inlb, Simon 0 vbtio ndb inlb Pi- tbr, uli Audru y' Onwarer' iyb, nli Jems, uli Jan, nil Filip, nli 15 Bartolomiu, nli Matiu, nli To- mas, uli Jems y' onwa wi Altius, nli Simon y' awi!liago inle Zelft- 10 tis, nli Judas y' onwa wi Jems, uli Judas Iskariot, 0 vegagi f>go- 17 udisi. Azuminlb ula wart, agu- uianla grt mbrtra yavbvblb, ul' aluunlrt yb vovo aweuge w' inlb- ngi yb, nl' anlag' awbnl' awenge avila grt Judia yodu nli Jeru.sa- Ibni, nl' avila grt utye yi Tirua nli Sidou, g' rtzaniba wi ntyuva, w' avienli grt jogo ula grt jingo inka- 18 nli sart. Nla wart w' azyokolirt 11) nl' anlinl' ambe w' ayingirt. Nl' avelagi anlaga wartdu grt bwat6, 6. 19. LUK. konde ngulu y' agogwi gore yfe, ayinga waodu. 20 Nl' aroinbinlife antyo nife gor' inlfengi yh, awulia, 'nlfe, Ozavinlo gSre 'nlwfe ikuge; koude inlougo 21 ny' Auyainbife inyanli. Ozavi- nlo gore 'nlwfe yi jogo ujanla vfe- nlo ; konde aniwfe be jorizo. Oza- vinlo gore 'nlwfe yi denlavfealo; '22 konde anlwfe be jonla. Ozavinlo gore 'nlwfe, go be biko 'nlwfe nl' anlaga, nla go be tdmba wao ar6- mba 'nlwfe go nkunib' iyao, aro- wa 'nlwfe, awal' an' imanli g' ezom' eve g' oiiwanja w' Oiivva 2;^ w' oma. Yenlanli mbia go utyu- gu mfe, ko dogwanli nl' igeva : koude voula ip' isauli si re sip615 g' orowa : konde j'enlo alend' 24 irer' isao aleudiul' ivogisi. Ndo azyile gore 'nlwfe, nlami, konde anlw' are dfenga p' ozindio wauli. 2") Azyile gore 'nlwfe yi jora vfenlo, konde anlwfe be jogo njaula. Azyile gore nlwfe yi jonla vfenlo, konde anlwfe be deula avoviz' 26 antyonli. Azyile gOre 'nlwfe go be suminlio 'nlwfe nl' anlaga wa5- du, konde irer' isao s' aleiidinl' ivogisi y' inoka egolanli nifenio. 27 Ndo nii bulinlia 'nlwfe yi jogo, inlfe, Rondanl' ilovalovi yanli, yanjinlanli waft mbia wi numba 28 'nlwfe, zavinlanli wao wi sava 'nlwfe, ko kanibinlanl' Anyambife g' oilwanj' iwao wi dendinla 29 'nlwfe nilje. Ayfe o bOlo gw' iwu- gu, geguiilife k' imori ; nla yfe 6 bonginlo orogOsanib' iwo, anlimi- 30 nlfe kfe ngoi. Va gor' Oni' edu o bambio, nla yfe 0 bonginlo yom' 31 iyo, avo bainbife yft. Nla ga ute bela 'nlwfe inlfe anlaga wi ga lendi- nle 'nlwfe, lendanli gftre waft kfe 32 ntaga nifenio. N la ja 'nlw' atouda wao wi tonda nlwfe, akev' aude ini re gOre 'nlwfe? Konde vanga- ul' anlag' ave wi toude mougi wi 76 33 tonda wa6. Nla ja 'nlw' ade- ndinla wao mbia wi dendinla 'nlwfe mbia, akev' andemi re gore 'nlwe? konde vanganl' anlag' ave wi dend' egolanli nifemo. 34 Nla ja 'nlw' asunga waO wi re 'nlwfe ko devinla g6 fo dfenga, akev' ande wi re gOre 'nlwfe? vanganl' anlag' ave wi sung' ave, 35 go fo dfeuge ntaga mfemO. Ndo rondanl' ilOvalOvi yanli, ko de- ndinla wa6 mbia, azunga, igumu fo nyi fo dfeug ezoma ; gambfenl' ip' isanli si be dwanla sip616, ko 'nlwfe dwanl' awaula w' Oma w' IgonlO mfe, koude are nli nkfengo 36 gor' abodife nl' ave. Lwanlanli nli nkfengo, vanganle nt' are 37 Rer' iyanli nli nkfengo. Ayfekfeli- anli, gambfenlfe anlw' ayfekfelio : avanl' anlag' rtgara, gambfenl' anlw' av' Ogara: uyezanli ga- mbfenlfe anlwfe be nyezo kfe. 38 Vanli, gambfenlfe anlwfe be po : anlaga wi be jouli' egara zi kfe- nliz' Oresi gore 'nlwfe ralie, avita- kanla wo, azyugiazyugia wo, ko wo dwanla mposwavOswaga. Konde egfenlizo zi kfeulizO 'nlwfe zi be fo kfenlizo gOre 'nlwfe. 39 Nl' agOviulife wao nkogo kfe, inlfe, Ipoku nyo ko kfeudi' ipoku? araug' inlfe wa6 avanli wi be po- 40 swa gw' ivemba? Onlengi azye viaganlO nl' onlfenji wfe: ndo oni' edu 6 re kekizo pa be dwanla g' 41 onlfenji wfe. Ande zi ponlo ndo ukizi yi re gw' intyo nj''onwougi yo, ndo 0 pikili' Okoga wi re gw' 42 intyo uyomfe? Ge awfe ko buli- uli' ftnwongi yo sfe, inlfe, Oilwougi yam', yivira mife tonibe nkizi yi re gw' intyo nyo, awfemfe f) prinl' Okoga wi re gw' iutyo nyomfe? Aw' Ombiagwanla, longe tOmb' Okoga wi re gw' intyo nyomfe, gambfenl' ft be jenla zange go tOmbe ukizi yi re gw' iutyo ny' LUK. 7. 17. 43 6fiwongi yo. Konde zyel' erer' evia zi janl' ilftnd' imbe, ge erer' 44 eve zi jaul' ilond' imbia. Konde erer' iedii zi mi6 ul' olond' ivvfe. Konde anlaga wi did' itig avila gw' ifalifa, ge iresin avila g' 4o imbara. Otno mbia e kogunliag' agamb' ambia avila gw' ibunla s' 6mbia g' Orfefn' iwfe; nl' 6mo mbe avila gw' ibunla s' ibe g' orfein' iwfe e kogunliag' agamb' anibe: konde ogwanl' iwfe wi kamb' isaOn yi re bunla pa g' ftrfeiiia. 40 Ntinl' aude yi fwelia 'nlwfe m'lh, inlfe, Rera, Rera, ko 'nlwfe ayartja 47 ntebuliamife? Om' edu 6 biagOre mife, ayogo agamb' imam', kfe janja niA, mi be teva 'nlwfe ftmo 45 re ko kolanlo nla yfe : ar' egolauli g' oma nlogagi nago, 5 rumbi pAlftgO ntye, alftvie utinla yi nag' wfe gw' id6 : nla gw' avandi enli- ngO evold, ntftnda y' awolagi na- go, ndO yi d^nge ngulu yi syugia- zyugia yO ; konde y' aluO y' ano- 49 gift mbiambi^. Ndo ayfe o jogo, ko alenda, ar' egolanli g' 5mo nogi nagO gO ntye Osyembi fo ; awalift yO nli ntonda, nl' ayiranli yo pele; nl' ijila si nagA ra6 s' ave- gagi si polo. Ayfe suliza p' agambi mb mftdu gw' ijogo s' anlaga, agfendi go Ka- 2 pfernauni. Nli ottsf; niori avegagi nli nyongft y' arondio nd<"> polo, A vegagi nl' ijogo \nhrb nl' ijuwa. 3 Gw' ayogiO yo g' ofiwanja wi Jisu arf)m' anlero w' Iju gftre ye, ava- mbif' iulo e ga vie ayinge nyOngft 4 yfc. (iw' avienli wao gAre Jisu, w' agwenlii! nkolo awuiia, inle. Are nl' inyanga nyi re w^ ko de- 5 ndinlo ndaga yinio: Konile e tonil' inloiigo nyazyft, ay^ ke anloginii 'zwt' nago yi Hyonlo. <) Ag^lldi Jisu ida wao. Nla gw' arwenlie pi^r^ nli nagO, olisfe arft- in' indegO sfe g6re yfe, awulia, 'nifc, Rera, azyokoli' Oku' wo: konde mi azye ul' inyanga nyi re 'wc go jinginla gA nag' warn'. 7 Yenlo kfe mi p/kilia 'nlfe mi are nl' inyanga nyi bia gore 'wfe : ndo wuli' igamba, gambfenlfe nyOngo 8 yam' atOla. Konde mih kh laib omo panginlo, mi panginla k' isozyfe: mi buliuli' oma winlo, inlfe, Gfenda, ko yfe kfenda; nla gOr' Afiwbnlfe, inl&, Yogo, ko yh bia; nla gore nyOngo yam', inlfe, Lenda zinlo, ko yfe denda z6. 9 Nla gw' ayogift Jisu agamba mi- nlo, afnami g' ftfiwanj' iwb, nl' agegwife, awulinli' anlaga w' azO- ngife, inlfe, Mi hulinlia 'nlwfe, inl^. Mi pa dfeng' ibekelia sipolci ga sinlo, vanganle gore mougi wi 10 Israel. Nla wao w' arAmift, gw' awinyi wao go nago, w' aluunlA 11 nyongo atwenli mbianibife. Nl' arwenli bu nya in lb, agbndi go nka- la yi fwelio, 'nlfcNain ; ^^g^ndi nla yfe k^ inI^ngi y^ nl' anlag'awenge. 12 Gw' arwenlifc pifcrii nl' igugi nyi nkala, vftnla, arwanlid ebeude grt bfenift, 6nwonlolni^ wikika wi ngi y^, 6 vegagi k' AiiwantC wi tigO : nl' anlaga wi nkala awenge 13 w' avegagi nla y^. Gw' ayenli Rerfe ayenl' ofiwautr), avOginli^, 14 awulinli?!, inl6, Aienla. Avienli^ pi^!r^, awat' egara, nl' agunianli waA w' arwanli z6 gftre. Nl' awuli^, 'nl^, Iwanjo, mi bulinlio, 15 inlb, Niongwa. Nl' ayt' 6 vegagi juwa pa anlongwi tu, avakilie kamba. Nl' anlo/,i^ y^ g6re ngi 16 y^. Agfttift waAdu nl' itia, nl' azuininli waA Anyainbio awulia, 'nil', Ovogisi OmpolA are nongwa pa g(">re 'zw^, nl' Anyand)i^ are 17 l)aia jie mongi yo. NT igamba nyinlo g' Afiwanj' iw^ ny' ag^n(li gA Judia yotiu, nlagA ntye yOdu vingovingA. 77 7. 18. LUK. 18 Nl' inl&ngi yi Jan y' awulinlife 19 isadu yinlo yodu. Aweli Jan a- weli imbanli gor' inlfengi yfe, aro- ma wao gore Rerfe, awulia, 'nlfe, Awfe nle yfe yi bia, ge azwfe ga 20 veuginl' onwenlfe? Gw' avienl' anlOfne gore yh w' awuli, 'nlfe, Jan yi Baptist are tOma pa 'zwfe gore 'we, inlfe, Awfe nle yfe yi bia, ge azw& ga vengiul' ofLwfenlfe? 21 Gw' igwbra mf^ Jisu aying' awe- nge w' avegagi nl' inkanli nl' ijo- go nl' anlinl' ambe, avanga k' a- wenge w' avegag' apoku g6 jenla. 22 Awiulizife awulinli inlfengi yi Jan, inl&, G&ndanli, ko bulinlianli Jan isaon yi re 'nlwfe jenla pa nli jogo; apoku mi fo jenla, nlfema yi fo kfenda, niougi wi golauli wi tolizo, impoge si jogo, bende yi t6- ngunlid, nl' ikiige yi kambinlo 23 ntyango mbia. Ozavinld gor' 6m' edu, 6 re alt>ng' ibaku gore mife. 24 Gw' aluo igendi uyi Jan ny' a- dubwi, avakili g6 bulinli' anlaga g' Onwanja wi Jan, inlfe, Ezandi z' agh jenio 'nlwe gw' itove? nku- nli yi syugazyugio nl' Ompunga? '^') NdO ezande z' agfc jenlo 'nlwfe? ' oma borio pa nl' ingo' indfeli? Vonlanli, wao wi bor' ingoi si- mbia, alwanla gw' ambia, wi re 2() gw' inago s' aga. Ndo ezande z' agfe jenlo 'nlwfe ? ovogisi ? Ifi, mi buliulia 'nlw&, iulfe, nla viaga- 27 nlO nl' Ovogisi. Winlo nle yfe o rbndio, inlt.Vonla, mi tOm' 6^ovi ■ wam' gO bosyO yo, 5 be kekize 28 mponlo yo go bOsyf* yo- Mi buli- nlia 'ulwfe, inlfc, G5re waO wi re jaulO pa nl' antf) zyel' ompOlo vi- aganlo nli Jan : ndo ayfc 0 r' 0- fiwango gw' inlongo ny' Anya- 20 mbib are viaganlO nla yh. Nl' anlaga waOdu nl' ipublikan k& gw' ayogiO waO Jan, w' ayiviri mponlo y Anyambifc, a^ajjtaizO 30 nl' ibaptaiza si Jan. NdO Ifarisi 78 nl' inlfenji y' ampanga g' Ozamb' iwao, w' aviki nkenjinli y' Anya- 31 nibife, ko w' avaptaizO nle yfe. M' be kolanl' anlaga w' ivoma nyinlo nl' ezande sambd? wi r' egolanli 32 g' ande? Wi re g' awanla wi re tugetu gw' igolinlO, awelianla, a- wulia, 'nife, Azw' aronginli 'nh\■^ 33 ibeka, ndo anlwbjinla du ; azw' adenlinli 'nlwfe edingO, ndo a- nlwfc denla du. Konde Jan yi Baptist are bia pa, e nye nlp^- mba gejong' ivfe; ko 'nlwfe bulla 34 'nlfe. Are nl' inlinl' ive. Onwa w' oma are bia pa nj'agaga nli njongaga; ko 'nlwfe bulla, 'nle, Vonle nyenll nli nyongi, ndego 35 y' ipublikan nl' anlag' ave. NdO imia si re pO pa mbfciii nl' awanl' iyfe waOdu. 36 AweliO yh nl' Ofno.ri w' Ifarisi gO nya nla yh. Nl' ayinginlife gO na- gO yi Farisi, alwanla tu gO nya. 37 Nla vOula, OnwantO wi nkala m^, 0 vegagi Ombe ; gw' amienlife inh"^ are tu gw' inya gO nagO yl Farisi, avag' eva z' agali mi nkangO, 38 agumaula gO nyuiTia gw' agolO wfe ndenlaga, nl' avakilife gO tv- viz' intyOzyO sfe nl' antyonli m^, aziza sO nl' itwe s' ewOnjO zfe ; nl' azombagib intyOzj'O sfe, agila so 39 nl' agali mi nkangO. Gw' aye- nli Farisi o welife ayenle ndaga, agambi nl' Or^m' iw^, awulia, 'nlfe, Arwe 'nlfe OnlOme winIO 0- vogisijgavo ato inia Onlongo wi r' OnwuntO winlo wi bwatfe, inlft ar' 40 Ombe. Awiulizi Jisu awulinli^, 'nl&, Simon, mi are nli ndaga yi bulinlio. Nl' awuli^, ln\b, OnlN 41 nji, wuliare. Oyogisi avegagi nwanlO pa nl' anlag' avanli: 0- inori anwanli^ nkama s' ifura ntyanli, nl' OiTiori agOfni atanli. 42 Gw' avegagi waO wi pegaga nl' eza zi pa, anyezi waO av^^'anli. Wenli gOre waO sambO wi be to- LUK. 8. 17. 43 ndfe p6syo? Awinlizi Simon a- 1 wulinlife, 'n\b, Mi tanga 'nlfe, ayh o nyez6 ndfe p6sy6. Awulitili^ yb, inlh, 0 re tenliza painbiambiii. 44 Nl' awizife gor' oilwanto awulia, ulh, SimOn, o jenl' onwautft "wi- nlo? Mi ajiugiula g5 nag' wo, nd6 5 pa mife anlingo gw' agdld mam' : ndo ayt; are tfeviza p' ago- 10 mam' nl' autyonli ln^, aziza 45 m6 nl' itwe sfe. 0 pa mil' isomba: nd' ayfe mi ga jinginle g6 nag' wo, 46 e pa tige somb' ag516 mara'. 0 pa kil' ew6nj6 zam' agali : ndo ayh are kila p' intyAzyft sam' agali mi 47 nkang6. Sambo mi bulinlio, inle, Ibe sh, si r' ijenge, si re nyezd pa; konde aroiidi pdl6: n ay^ o re nyezO p' Oilwozoma e tond' 5iiwo- 48 zoma. Nl' awuliulib Oilwanto, 49 inlfe, 11)6 so si re nyezO pa. Nla wa6 w' avegagi tu nla yfe gw' inya, w' avakili gO bulia gw' irfem' iya6, inliJ, Winlo mande 50 0 nyeza vangani' ibe? Nl' awu- linlife ftnwantO, inl^, Ibekeli' so si re 'wb sunginla pa; gfendaga nl' amfeujfe. g Egombe mh viaganlo kwfe arwe- nl' inlb, aviagaiili gw' inkal' i- mpOlO nl' inyangA, nkambinlaga nli mbiingmilage iityangO mbia y' iniongo ny' Anyambife; avega- gi kfc nla yt; igoiTii nyi rOmi nli 2 rOnli ^anli, nl' antO awfewo w' alu6 w' atombio nde anlinl' ambe ayingft inkanll, wa Marl 0 we- liagO inl^, yi Magdala, 0 luO anli- nl' ambe lirogftnlo m' akogwi 3 avila gOre ye, wa Joana y' Oflwa- ntO wi Kuza nyOiigO yi Herod, wa Susana, nl' aweiil' aweuge, winlo w' ayaujinii wao nl' igumb' inyaO. 4 Gw' alatanl' aniag' awenge, ko waO bia gAre y^ avila gA nkai' 5 iedu, agovi nkAgA, inlft, Cinyb- nyisi agbndi g6 ny{;iiy' ilftnd' iyb : nla gw' any^nyi^, imifewo y' avoswi g5 mponio ; ko yO jaro nl' anlaga, nl' inyouli s' igonlo 6 uya yo. Imi^vvo y' avoswi gw' ido; nla gw' avOnii yO, y' ayOfni pele, konde yi pegaga nli nkei. 7 Imifewo y' avoswi go gare y' ar?*- ndfe; nl' avftmi ar&ndfe nla yo 8 mpo mo, araga yo. Nl' imifewo y' avftswi g' oroi 6m bia, avOfiia, ayanl' ilOnda, intyo imori nka- ma. Gw' awuliti isaon yinlo, ar6nga, inlb, Ayfe o re nl' ann go jogo, e ga yogo. 9 Nl' a^arabio yfe nl' inlbngi yt', 10 inle, NkOgo yinlo yi re sfe? Nl' awulife, inli>. He pO pa 'nlw6 go mi' isaOn y' iyunibunlo y' inio- ngo ny' Auyambife : ndO gftr' afilori yi kambo nl' inkrtgO; inl^, gO jenla wad w' ayenle, nla go 11 jogo waO w' agotize. NkAgO nle yinlo, \n\h, Honda nl' igamba ny' 12 Anyambife. Wao gO mponio nle wao wi re jogo pa; vovo bie Sa- tan, aromb' igamba avila gw' irN m' iyao, wi vende bekelia azungi- 13 nl6. Nla waO gw' ido nle wao wi rfe g6 jogo waA, wi bong' iga- mba nli nibia; winlo wi zye nl* oramba; wi bekelia v' ofiwoli- ngC), ndo gw' egombe z' isyorio 14 wi fwinya nli nyuma. Mfcyo y', avOswi gw' ar^nd^ nle waft wi re jogo pa, ko wao k^ndaga, arago nl' inaka nl' igumba nl' igeva ny' eiTifeiilo zinlo, ko w' awondiz' 15 ilouda. Ndo nJ^yo y' avOswi g' aroi Ombia nle waO wi re gO jogo waO, wi pig' igamba g' OrfctTi' ftmbia w' OgOre, ko wao janl' ilo- nda nl' isin /yel' Omo re ay^ luinga pe la- mj)!, e piiga yO nl' egara, ge sO- llza yCt g' OdO; ndO e fela yO gA mbora yi re waO wi jinginla ko 17 jenl' Ozange. Konde zyel, czoma jumbunlO i)a zi re z' awOwunlio 79 8. 17. LUK. ge osaon wi ntyoria wi re w' IS amid, aw6n\va gO bwi. Vanda- niiulanli sambo nte jogo 'ulwfe: konde ay^ 6 re ul' ezoma, gore yfe lie po ; ula yt^ 6 re azye nl' ezoiua, vaugaul' eza zi taugo ndh inlfe are ula z6, zi be bonginlo yh. 19 Nl' avieuli gore yfe ngi yh nV awarer' iy^, ndo wi d^uge ngulu yi benginla gore yfe g' onwanja w' ibuula s' anlaga. NT awuli- nlio y&, iulfe, Ngi yo ul' awarer' iyo wi kumaula gw' igala, wi be- I'l lejenlo. Ndo awiulizi awuliolia wa6, iul^, Ngi yam' nl' awarer' iyam' ule winlo wi jog' igamba uy' Anyambi^, alenda nyO. 22 Arwenli ntyugu mori, inlfe, agwenli gw' elende ayfe ul' ialfe- ugi yJ^ ; nl' awulinlife wa5, iulfe, Azwfe ga lalieuli go ntye mori y' 23 eliva: ul' azy^nli waO. Ndo gw' agfeudi wao nl' ikuku, anlauli antyovinlo; ul, avoswi ogula gw' eliva : yeulo eleude z' avakili j6- nlia, ko wao dwaula gw' ereria. 24 Nl' avienli wao gore yh, ayfem^, awulia, 'ule, Rera, Rera, azwfe ji- la. Nl' anlougw&, aleg' ompu- uga nl' ibeuda si mbenle: ul' L'-> avouli y5, alimbiul' od&mbfe. Nl' awuliuli^ wao, inlfe, Ibekeli' sa- nli si re gwi? Arieuli wao, aina- . ma, awulianla, iulfe, Winlo ma- nde sambA inlfe, e sombia vanga- nl' impuuga nli mbeuli, ko yo joginloye? 26 Nl' awoiiwi waC) go ntye yi mo- ngi wi Gerasa, yi re swaswo uli 27 Galile. Gw' azumi& go ntye, ala- taulA nl' oma wi nka' mfe, o ve- gagi nl' anlinl' ambe, 0 vegagi oliug' Ola e pa bor' ingoi, ge dwa- ula gA nago, ndo kao gw' abe. 28 (tw' ayeuli^ Jisu, arOugi, avOswa g' OzyO wi"^, awulia nl' inyO' ivd- 16, inlb, Ezande zi rfe mife nla 'wfe Jisu, aw' Oiiwa w' Anyambiti y' 80 ig6nl6 mfe? kokolo ayenliza mife 29 azyingO. Koude azomb' inlinla ny' isyfekfe go kogwa avila gOr' oma mh. Konde gdmbe yenge ny' aluO nj'' akotife: nl' avanda- minli wao yfe, agorfe nl' 6zunga- kauld nl' ig5r6; ndo arav' igoro, agfeudio nl' iullul' ive gw' itOve. 30 NT avambio yh nle Jisu, inlfe. In' inyo mande? Nl' awulife, inlfe, Lejon ; koude auliul' ambe afnenge m' avegagi jingiula pa 31 gore yfe. Nl' agwfenli mo yfe nko- ' lo inlfe, azombia mo go dubwa, agfenda gw' ivemba uy' 6ronga. 32 Avegagi vovo ip' ivolo ny' ingOa nyagaga gd nomba: nl' agwenli mo agwenlfe ukolo inlfe, e ga yivi- re mO jingiula g6 s6. Nl' ayivi- 33 rife mo. Nl' agogwi anlinl' ambe avila g6r' oulome, agfe jlnginla gw' iugoa : nl' agfeudi ipa nli maug6, azuminle mbdra y' 6I6I0- wa gw' eliva, ayuwagw' anlingo. 34 Gw' ayenli wa5 w' anyezagi sO ayenla nt' arwenli, w' awangi, amieze ndaga go nkala nla go 35 ntye y6du. Nl' agfendi waO go jenla nt' arwenli ; nl' avienli wao gore Jisu, alfeug' oma, 0 gogwo ul' anlinl' ambe, are tu gw' agAlO mi Jisu, borio pa nl' ogu wfe nibi- 36 ambife: nl' arieuli wad. Nla wao w' aluO w' ajeuli w' awuliuli waO nt' avangid yfc mbiambifi 0 vegagi 37 nl' anliul' ambe. NT agwenliO yfe ukolo nl' anlaga wa6du wi ntye yi Gerasa vingOviugO inlfe, e ga lubwe gOre wa6 ; koude w' agOtiO nl' itia sipOlfl. Nl' agwe- 38 nlib gw' eleude, awiuya. NdO Oma mfe 6 gogwO nl' anlinl' ambe agweulib ukolo iul^, e ga Iwanle ula yfe : ndO Jisu awinliz^, awu- 39 lia, 'nlti, Winya gA nag' wo, ko takili' isaOn impOlO yi re '\v^ deudinlO pa nl' Anyambife. Agbndife, awulia gO Dkala yCdu LUK. 9. 9. isadn impolo yi re Jisu dendinlfe pa. 40 Nla gw' awinyi Jisu, aniaga w' arondi g6 jenlfe ; konde waftdu 41 w' avegagi mpfenginlagfe. Nla vftnla, avieul' Oma, in' inyfe nle Jairus, ovangiuli wi nagO yi Syo- ulo, avOswa gw' agOIo nii Jisu, agweulfe nkolo inlfe, e ga yinginle 42 g6 nag' wfe ; konde avegagi nl' ofiwanl' Onwanto omO, 0 vegagi v' igOiTii ny' impuma nl' impum' imbanli g' onlero w&, nl' onwanla avegagi pifcrfe nl' ijuwa. Nd6 gw' agfendagi Jisu, anlanga w' ava- ngatife. 43 Nl' OfiwantA 0 yiranlagio uli ntyiula v' ig6mi ny' inipuma nl' impum' imbanli, 0 luO amfenlizi aulivi mb mddu gOr' aganga, ndO 44 e jolie jingo nl' ogangi edu, avie- nli gO) nyum' iyt;, awat' OgSmbi- nlO wi ngoi yfc : nl' arenl' ijiranla 4.") si ntyinl' iyfe pele. Nl' awuli Jisu, inlfe. Mi abwat6 nle mande? Gw' alandi waOdu, Piter nla waO w' avegagi nla ye w' awuli, 'nl&, Onlfcnji, aniaga wi bangatio avi- 4G takanlo. Ndf> Jisu awuli, 'ul^, Mi abwato nl' Oma, konde mi jenla 'nit' ngulu yi re kogwa pa 47 avila gOre mife. Nla gw' ayenli ofiwantO in\h, e jumbunlft du, avi- enli ntataminlaga, avDswag' ("izyo wfe, arakilia gw' uzyf> m' aniaga waOdu ntinla y' abwato in\h yb, 45 nli nt' ajingft y^ pele. Nl' awuli- nlife yb, inib, OH, wami, Ibekeli' so 8' atftlizo; gtjndaga nl' aiTie- 49 Gw' agambagie, avienl' i^ma avi- la gO nagc") y' Ovanginli wi nago yi Kyonlo, awulia, 'nle, Ofiwanlio 51) ajuwi ; azyakoli' onlenji. Ndft Jisu gw' ayogiA ye, awulinlib, iu\b, Aria; vekelia dadie, ganjlib- ol nl' ofiwanlio e be t(">liz(^. Gw' avienlift gC) nagO e jtvir' Om' edu (Mpongwe.l 6 I jingiula nla yb, kao Pitfer, nli Jan, nli Jems, nli rerfe y' onwaulu nli 152 ngi yb. Nla waOdu w' avegagi ndenlaga nli ntongaga g' Onwanj' iwfe: ndO awuli, 'ulfe, Alenlanli ; konde e pa juwa, ndO e nanla. 53 Azyfeli waf) yfe useliaga, konde w' 54 amienl' inlii ajuwi. Ndo ayfe ago- t\b g' Ogo awelib, 'nlfe, Onwanla, 55 nlongwa. Nl' awiuy' inlinl' inyfe, ko yb nongwa pele: nl' azombife 5G in\b e ga vO eza z' inya. Nl' aiua- m' izombi ye: ndo awuliuli waO inlfe, w' awulinl' dm' edu nt' ale- ndiC). Q Alatizife igOiiii ny' inlfengi nl' inlfeng' imbanli, ava wao ngulu nl' inyanga g»)r' auliul' ambe m6- 2 du, nla gO jiug' inkanli. Nl' aro- mife waO gO kambinl' inlongo ny' Anyambife, nla gCi jinge mongi wi 3 jogo. NT awulinlib waO, iulb, Awonganl' ezoma g' ogenda wa- nli, ulo ntOngfi, nlo puka, nlo mpfeniba, nlo syika; alwanlanli 4 k' Om' edu nl' iugoi imbanli. Nli nagi) edu yi jinginlO) 'nlwfe, Iwa- nlanli vovo, ko kfendaganli avila 5 NOVO. Nla wao wi pa bonga 'nlwb, gC) dubwa 'nlw?i gO nkala nifeyonlo, valanli utyenge avila gw' agOlO manli, ko yO dwaul' 6 atakwfe go sira wao. Nl' agfendagi waft, aviaganla gw' inkala, nka- mbinlage ntyangft mbia, ayingag' ambaga mbOr' iedu. 7 AyogiO Hbrod yi Tetrark isadn yftdu y' alendift: nl' avegagifc nli nipaga rnpOlft, konde awewo w' awuli, 'nle, Jan are tftngwa pa 8 avila gw' ijuwa; nl' aw^wo, iulfe, . Elias abOwunli ; nl' amori \n\b, oiTiori gftr' ivogis' ilungu are tcV 0 ngwa pa. Nl' awuli Hbrod, inlt^, Mi areuli Jan ewftnjo : ndft wiiilo mande o re mi jogo isaon yinlo g' ftfiwanj' wi'. Nl' awutiJi go jenle. 81 9. 10. LUK. 10 Nli romi wao fwinya pa w' ara- I kili^ isaOn y' alendio wa6. Nl' awongib wa6, agenda nla wa5 ' anka go nkala yi fweli6, iulfe Bfe- \ 11 thsaida. Nd6, gw' amienl' aula- ga, w' azongife: nl' awongife waO, agambinla wao g' onwanja w' inlongo ny' Anyambi^, ayinga wao w' avegagi nl' isyolo nyi 12 jingo." Gw' avakili nkombe go kfenda, inlfengi y' avienli awuli- nlife, 'ulfe, Winliz' anlaga, ko wao kfenda gw' inkala nla go ntye vi- ngoviugO, alfeng' inago nl' inya: konde azw' are vfenlo go mbora yi 13 zyel' anlaga. Ndo awulinli wao, inl^, Vanli wao inya anlwfem^. Awuli wao inl&, Azw' azyele v&- nlo nl' inya viaganlo nl' amonga mi mp^mba atanli nli v&r& vanli ; ka6 azwfe to kfenda gO kol' inya 14 g6r' anlaga winlo wacMu. Konde w' avegagi vo ntosfen s' anl6me ntyauli. Nl' awulinlife inlfengi yh, inlfe, Lwanlizanli wao tugetu gw' inkumba vo ag6mi atanli go 15 mbora. Alendi wao yenlo, alwa- 16 nliza waodu tu. Nl' awongife amo- nga mi mp&mba atanli nli vferfe va- nli, avonla g' 6r6wa, azavinla m6. Nl' amogiinlife mo, av' inlfengi g5 17 dOvia gor' anlaga. Nl' anyenli wa6, ayora waodu : nl' aguminliO igofni ny' itondd nl' itdndO imba- 18 nli y' nkizi y' arigauli. Nl' arwenli, gw' agambinlagife inlfe, Inlfengi yfe y' avegagie nla yfe waO dadife : nl' avambife wa5, inlb, Anlaga wi bulla 'nlfe mife mande? 19 Awinlizi waO, inlfe, Jan yi Bap- tist, ndft amori inlfe, Elias ; nl' amori inlfe, 5niori w' ivogis' ilungu 20 are tftngwa pa. Awuli n life waO, inlfe, Ndo anlw?> bulla inlfc mifc ma- nde? Ayiviri Pit&r awulia, inlfe, 21 Awfe nle Krais y' Anyambife. Ndo avenli wao AzombiO, alega waA go bulinli' 6m' edu igamba mfe; 82 22 awulia, 'nlfe, Oiiwa w' 6ma e be sindinl' isa6n imienge, avik6 nl' aulero nl' iminis' impolo nl' irfe- ndisi, ayOnlo, nil ntyugu yi ntya- 23 r6 e be tongunlio. Nl' awunli- nlife waodu, inlfe, Jog' om' abele sOnga mife, e ga nliminl' 6ku' wfe, arombinle krosi yfe ntyug' wedu, 24 avenga mife. Konde 5m' edu o bele sunginl' efnfenlo zfe e be peri- za zo ; ndo 6m' edu 6 be periz' emfenlo zfe g' 6nwanj' iwam', aye 25 be sunglnla z6. Konde oba nde wi re nl' 6ma, j' adfenge ntyfe yo- du, awundakanla ge periz' 6ku' 26 wfemti ? Konde 6m' edu 6 be je- nla mife nl agamb' mam' ntyonli, aj'fe be jenl6 ntyonli nl' Oilwa w' 6ma g6 be hih gw' ivend' inyfemfe, nla gw' ivenda nya Rerfe, nla ny' 27 ienjfel s6runda. Nd6 mi bulinlia 'nlwfe rfeti, inlfe, R' awfewo gore wao wi kumanla vfenlo wi re w' alemb' ijuwa, ka6 w' ajenl' -inlo- ngo ny' Anyanibife. 28 Avilagw' agamba minlo ntyugu fenlfenlai piaganla pa arwenl' inlfe, awongi nla yfe Pilfer nli Jan nli Jems, avanda g6 n6mba gO ka- 29 mbinla. Nla gw' agambinlayife, egolanli z' 6zy6 wfe z' agalwi, nl' ingoi sfe s' arwenli pupu nl' oujfe- 30 Ifenjfele. Nla v6nla, anlag' avanli w' agambagi nla yfe, wao nle M6- 31 sfes nl' Elias. W ayenlanli nl' Oujfelfenjfelfe, agamba g' 6fiwauja wi njuwinli yi be juw6 ndfe go 32 Jerusalfem. Nd6 Pitfer nla wa6 w' avegagi nla yfe w' ag6ti6 nl' a- ntyovinlo amp616 : nd6 gw' anlo- ngwi wao, w' ayenl' Onjfelfenjfelfe wfe, nl' anlaga mfe avanli g6re nla 33 yfe. Nla gw' arwenli wa6 g6 du- bwa avila g6re yfe, Pitfer awulinli Jisu, inlfe, Rera, re mbia g6re 'zwfe g6 dwanla vfenlo : azwfe ga nloge saka rar6; emori g6re 'wfe, einorl g6re M6sfes, nl' eillori g6r' Elias: LUK. 9. 61. .'{4 e mia du nt' agambie. Gw' aga- mbagife isaon yinlo, avienl' evi- ndi, alivinla wa6 : nl' arienli wao gw' iyinginli waO gw' e%'indi. A') Nl' avienl' iayui avila gw' evindi, inlfe, Winlo nl' 6nwanl' iam' wi re mife pinja pa: yogiulonli yfe. 36 Nla gw' avienl' iny6i mh Jisu alfengio aye anka. Nl' alwanli waodu, do, ko w' awulinl' Cm' edu gw' intyugu mfesonlo isa6a y' a- 37 yenliO wao. Nl' arwenl' iul£', bu nya, wad sumiula pa avila go no- mba, anlag' awenge w' alatanli nla 38 yfe. Nla vonla, omori gor' anlaga arongi, awulia, inlil, Rera, kokolo, vOnl' on wan 1' iam' ; konde aye 39 nl' ikik' inyam' : nla vonla, inli- ula nyi kotfe, ko y& tOnga n^ganfc- ga ; nyi sunj^ ke, ko y& kogunli' ivunli, nyd kfe nyi re jola gO su- nge dubwa gore yfe, njenlizage 40 ukaza mpOlo. Nl' agwenli mife inlfengi yo ukolo gO tomba nyo, 41 ndftwijolia. Awinlizi Jisu awu- lia, 'nit:, E, ivoma nyi r' ibekelia fo nl' ijogiulo fo, Olingo sfe be dwanla mife nla 'nlwe, azindinla 'nlwfe ? Vag' ftnwanla gunlu. 42 Nla gw' aviagagifc iuliul' ive ny' av6syunlife gO ntye, azunje pOlO. NdO Jisu azfcmb' inliula ny' isyfc- kfe, ayiug oRwanla, awinlizfc g6re rer' iyb. 4i NT amanii waftdu amame ugulu mpolO y' Anyambifc. Nd6 gw' amaini waOdu aiTiamag' isaon yCi- du y' aleudiO nle Jisu, awulinl' 44 iultingi yb, inl^, Yinginlianl' aga- mba minlo gw' aroi luanli ; konde Onwa w' firna e be pA gw' ago in' 45 anlaga. NdO wi krttiz' igamba nyinlo, nyf) ke ny' ayumbunliO gOre waft inl^, w' anaie nyo: nl' arienli wa<*> go bambie g' Afiwanja 46 w' igamba mt>. Nl' alOv'agi wa6 mpaga inl^, numde gore wao be 47 dwanl' OmpAlc'^. Ndf) gw' ayenli Jisu impaga s' irfem' iyao, awo- ng' ofiwaul' erumbe, alovife g' o- 48 zamb' iw&, awulinlia wao, inU', 6m' edu o be bong' onworumbe winlo gw' in' inyam' e bonga mi& : nl' ay^ o bouga mit" e bonga kfe omo rOmi mih: konde ayfe r' oiiwango me gore 'nlwe du, ayfe nl' ompolo. 49 Agambi Jan, awulia, 'nl&, Rera, azw' ayenl' oma e tftmb' aulinl' ambe gw' in' inyo ; alegi 'zw& ye, 50 konde e pa songa 'zwe. Ndo Jisu awulinli^, inl^, Aleganli y^ : ko- nde ayh d re e pa sira 'nlwb, e ka- 51 nla 'nlw&, Nl' arwenli gw' azyiv' intyugu pi^'r^ si I'e ye go bongo gw' igonlo inlt", agenji go panda 52 go Jerusalem. Nl' aroinife igendi go bGsyO ye : agfendi wao, ayingi- nla go nkala yi mongi wi Samaria 53 go kekiza gore ye. Ndo wi bonge, konde Ozyd wfe w' arev' inl^ e kN 54 nda go Jerusalem. Nla gw' aye- nl' inR'ngi y& wa Jems nla wa Jan ayenle udaga, w' awul', inl^, Rera, o jivira 'nit azwt ga zombi AgOnli go suminla avila g' ftrOwa, 55 ayiliza wa6? Nd6 agegwi, azt- 5C inba wao. Nl' agtiudi waO go nkala nyfenlb. 57 Nla gw' agfendagi wao go mpAnlo, awulinlA nl' oma, Inlh, M' be sOngO mbftr' iedu yi ktndo ndo. 58 Nl' awulinliO yt nli Jisu, iult, Imbftyo si re nl' impogouli, nl' inyonli s' igonlo si re nl' akundu : udo OHwa w' 6ma azye nli mbi^ra 59 yi nanlizo ndt ewonjo zb. Nl' awulinlie omori, inlt, Zonga mit. Ndrt awuli, 'nit, Rera, yivira mit 60 dOnge kt beule rer' iyam'. Ndo Jisu awulinlit, inlt, Rige wad w.i rejuwa pa btnle btude yaA ; ndo gtnd' awt, ko bungunla g' Oflwa- nja w' inlongo ny' Anyambit. 61 Nl' awuli Ofiwtnlt kt, inlt, Rera, m' be sAngo ; ndO> yivira niie 83 9. 61. LUK. douge kfe tiginle mongi wi nag' 62 warn' ajanli. Ndo Jisu awulinlife, inlt, Zyel' omo re kota p' 6nwa- uga wi tunibe ntye, avdnla nli uyuina, o re kekanla pa nl' inlo- ugo ny' Auyambife. 2^ Q IsaOn yinlo viagaul6, Rerfe avinji agomi m' anlag' awfenlfe Or.ogiinlo, aroma waO avanlL ava- nli go bOsyo yfe gO nkal' iedu nla gO mbor' iedu, y' avegago udh go 2 kbnda ayfeiiife. Nl' awulinlife wao, iulfe, Iny' ibondi s' abunli, ndo inongi wi janja wi r' awfewo: gambinlanl' Omo uiv' inya sambO iul^, e ga roiTi' iyanjisi g6 ntyag' 3 iyb. Gfendaganli: vOnlanli, mi t5ma 'ulwfcg' awadombe gO gare 4 y' imbinji. Arwaulanli puka y' anliva, ge y' inya, ge inty6zy6 s' atanga : awOgizanli k' 6m' edu gC> 5 mponlo. Nli nagO edu yi be ji- uginlO 'nlwJ', I6nge buliani', inlfe, (i Amfeujti gO nag' winlo. Nla ja oiiwa w' amfenjfe adwanla g6go, amfenjfe manli mi ga Iwanle gore yfe : azya uloulo, mi ga winlie 7 g6re 'ulwb. Lwanlanli gO nag5 mfe, nyagaga nli jougaga ya yi po waO: konde ftmo janja are nli . nyanga ny' ip' ist>. Alalialaliauli 8 gw' inagO. Nli nkal' iedu yi ji- uginlO 'ulwfe, ko wa6 bonga 'nlwfc, 9 uyanli ya yi dftvinlo 'ulwfe: ko jinganli mongi jogo g5g0, awuli- nlia wao, iulfe, Inlougo ny' Anya- mbife ny' atweuli nla 'nlwfe piferfe. 10 Ndo ukal' iedu yi jinginlO 'nlwfe, ko w' awonga 'nlwfe, gogwanli gw' igala nya yO, ko buliani' inlfe, 11 Vauganle ntybngfe yi nkal' iyanli yi kOta gw' intyOzyO sazyO, azwfe paliula 'nlwfe yO : udO mianl', inlfe, Inlongo ny' Anyambifc ny' 12 atwenli pi^r^. Mi bulinlia 'nlw^, inlfe, NkalaniL' yi be jenl' azyingO gO ntyugu mh, viaganlO nli So- 13 doni. Azyile gOre \vb, Korazin! 84 azyile gOre 'wfe, Bfethsaida ! konde arwe 'nl& ijanja si ngulu s' aya- njO gOre 'nlwt", s' aluO s' ajanjOgO Tirus nli Sidon, gavo s' adingi kalwa, ndwanlaga nli pinda 14 nl' Ombu. NdO anhvfe be jenl' azyingO g' oyekMiO, A-iaganlO nli 15 Tirus nli Sidou. Nl' awfe, Kape- rnaum, 0 be pandiO g' orOwa? o 16 be syOnliO gw' ilOmbO. Ayh o jo- ginlO 'nlwfe e joginlO mih ; ula yo 0 bika 'nlwfe e bika mife ; nla ye 0 bika niife e bika yh 0 rOmi mib. 17 Nl' awinyi agOiTii m' anlaga Oro- gfenlO m& nli mbia, awulia, inle, Rera, vanganl' anlinl' ambe mO 18 joginlO 'zwfegw' in inyo. Awuli- nlife waO, inlfe, Mi ayenli Satan e poswa avila g' OrOwa g' inonyi- 19 ngwfembolO. VOulanli, mi are pa pa 'nlwfe ngulu yi jar' imamba nli tebOmbe, nla gO keve ngulu yOdu y' Olovalovi : zyel' ezomake 20 zi be jogiza 'nlwfe nkazya. NdO ayenlanli mbia gO ndaga yinlo inle, anlinla mi joginlO 'nlwfe ; ndo yenlanli mbia inle an' imanli mi re tfendO pa g' OrOwa. 21 Gw' igwfera me ayenli Jisu mbia gw' Inlinl' Ivia, awulia, 'nl^, Akeva, Rera, Ovanginli w' OrOvva nli ntye, inl6 w' ayumbunl' isaOn yinlo avila gOr' anlaga w' imia nla w' ikOtiza, aruminlia yO gOre yawaula : iii Rera, konde yeiilo 22 ayenliO mbia gw' antyo mo. Va yOdu yi re pO pa mi^ nle Rer' iyam' : zyel' Omo mi' Onwaula, kaO Rert! ; geRerfe, kaO Oiiwanla, nla yb 6 jivirO nl' Oilwanla gO 23 turainlife yc?. Nl' agegwife gOr' inlfengi yb, awulie ntyoria, inle, OzavinlO gw' antyo mi jenla ya 24 yi jenlO 'nlwfe. Konde mi bulinliu 'nlwfe, inlfe, Ivogis' iniienge nl' aga w' avelagi gO jenle ya yi jcniO 'nlwfe, ko w' ayenlayO : nlagO jog' isaOn yi jogo'iilw^, kO w' ayogoyO. LUK. 11. 8. 25 Nl' agiiraanli onlfenji w' ampa- nga, alembe, awulia, 'nl^, Onl&- nji, mi ga lend' ande go jig' em&- 26 nlo z' egombe zodu ? Jisu awu- ]inli&, inl&, Ande zi re t&ndo pa gw' ivanga? o tangunla sfe? 27 Awinlizit, awulia, 'nl&, Ronde Rerfe Anyambife yo nl' or&m' iwo wOdu, nl' inlinl' inyo nyOdii, nil ngulu yo yodu, nl' Ogu wo wodu ; ko tond' oganganlo wo g' okuw' 28 wonafe. NT awulinlifc ye, inl^, 0 re jivira pa mbiambife: lenda yenlo, gambfenl' o be dfeng' eiiib- 29 nlo. Ndo ayfe aveli gA kanl' Okuw' w^, awulinlie Jisu, inl^, Ndo oganganlG warn' mande? 30 Awinlizi Jisu, awulia, 'nlf', Oma avegagl go mponlo avila go Jeru- salem agenda gO Jferiko; nl' avo- swfe gw' ago m' ife, y' awong' ingoi st', awoR', agfendaga, arige 31 pifere nl' ijuwa. Nl' arwenl' inlt, minise azuniinli nli mponlo nife: nla gw' ayenlife yb, aviaganli nl' 32 ftzamb' Oinori wi mponlo. Ego- lanli memo onwo Levi kf-, gw' avienlife gO mbora, avoulii', ke piaganla kb g' ozamb' oinori. 33 Ndo on wo Samaria, g' Ogbndo wfc, avienli go mbOra y' avegago nde. Nla gw' ayenlib yb, agotio 34 nl' ekbva, avia gore ye, agorinie v6r' iyb, nj'rag' agali nl' ive g<"> yO ; nl' avandit; yh go nyaiTi' iyb- n\b, agendib go nagA yi simbo nl' 35 agfcuda, avenjavenje. ]Ju nya, agogunli fura mbanli, ava so gAr' oino penjaveuje nago, awulia, 'nit', Venjavenjb; nla ja w' ape- riza viaganlft, m' be i)0 go be fwi- 36 nya mie. (JOre niongi nirso nra- ro, wenli wi tango ndo inlb, ahva- nl' Aganganlo w' Anio voswi gw' 37 ago m' ile? Awulie, 'nle, Ayb 6 runiinlif- nki-ngo. Nl' awulinllA y{' nie Jisu, inie, (if'iid' awe ko (lend' egolanii memo. 38 Gw' agfendagi wao go mponlo yao, ayinginli go nkala: nl' onwanto, in' inyb nle Martha, 39 ayinginlib gO nag' wb. Nl' ave- gagife nl' ofiwongwe onwanto o weliagft, inlfe Mari, o Iwanlagi tu gw' agOlo mi Jisu, ayogo agamb' 40 imfe. Ndo Martha azyokoli oku- w' wfe nl' ijaujinla wao polo ; nl' avienlib g6re Jisu, awulia, 'nib, Rera, 6 zye nl' isyolo ialb oilwo- ngi am' e tiga m'lb janja mi(> da- dife? zombie sambo inlb e ga nlu- 41 ngunle mib. Ndo Rerb awinlizi awulinlie, 'nle, ^lartha, ]\Iartha, o re nl' anaudi, azyokoli oku' wo g' onwanja w' isaon imieuge : 42 ezom' emori dadib zi r' isyolo: Mari are pinja pe mbei mb mbia, yi re y'^'awonginlo yb. ^ 2_ agambinlagie go mbora, arwenl' inle, gw' amenlizie, oinori w' inlbngi ye awulinlie, inlb, Rera, nlenja 'zwb go kambi- nla, ga nt' anlenji Jan ke anlenj' 2 inlbngi ye. Awulinli wao, inie, do kambinla 'nlwe, wulianl', inle, Rera, in' inyo nyi ga Iwanl' orunda. Inlongo nyo nyi ga vie. 3 V^a 'zwb ntyugu edu inya si keka 4 nla 'zwe. Ko uyeza 'zwe ibe sa- zyo ; konde azweme ke azwb nyez' om' edu 6 nwana 'zwe. Ageudia gw' isyorio. 5 Nl' awulinlib wao, inlb, Mande gAre 'nlwe be dwunhi nli ndego, ke kenda gAre ye ogwera nlenge- nlenge, awulinlie, inle, Ndego, va mie amAnga m' impemba ara- 6 rA ntyombo ; konde ndeg' warn' g' Agendo we abienii gAre mib, ndA miiazye nl' ezoma zi dAvinla 7 mie ye. Nl' aye gA nagA be'jiri- va, awulia, inle, Azyokolia mie: igugi nyi re ngwa, awanl' iani' wi re nla mie g' Ado; mi azye 8 ngulu yi nongwa, avo. Mi buli- nlia 'nlwe, inle, Vanganle aiih;- So 11. 8. LUK. ngwa, avb, koude ayfe udeg' wfe, ndo gw' isyolinli' s& e be nongwa 9 avb ut' are yfe nl' isyolo. Mi bu- linlia 'nlwfe kfe, inlfe, Vambianli, gambfenlii, anlw& be p6; wutanli, gambfenlb anlwfe be dfenga; lokanli, gambfenlfe nyi be nungunlo 'nlw^. 10 Konde 6m' edu 6 bambia e p6; ayi^ k^ 6 buta e dfenga ; nla gore yfe 6 doka iguge nyi be nungunlo. 11 Rerfe mande gore 'ulwfe 6 re, j' abanibio mp&mba nl' onwanli^, e be pfe ido? ge j' abambio evhrh e be pfe oiTiamba gw' inyanga ny' 12 evferfe? Ge j' abambife ike, e be 18 ph etebombe? Vondo anlw' ave, anlw' avoro p' awanl' iyanli ya via, ko poro Rer, iyanli yi re g' orowa e be p' Inlinl' Ivia gore waO wi bambi& ? 14 Nl' arombife inlinl' ive ny' ave- gag' iinainu. Nl' arwenl' inlfe, inlinl' ive kogwa pa, imainu ny' lo agambi; nl' amami aula^a. Ndo awfevvo gore wao w' awuli, 'nl&, E tomb' anliul' ambe vo BeMze- 16 bul ewonjo z' anlinl' ambe. Nl' amori w' alembic, avambia, ele- 17 mba avila g' orowa. Ndo amienl' ipikili' sao, awulinlia wao, inlfe, Inlongo edu nyi keranla nyi jila, 18 nli nago yi poswa go nago. Nla ja Satan k^ e keranla ko yfe sir' 6ku' w^mfe, inlongo ny^ nyi be kumanla s?>? konde anlw& bulla 'i\lb mi tOmb' anlinl' ambe vo Be- lt) ^Izebul. Nla ja mi atomb' anlinl' ambe vo BeMzebul, vo mande to- mb' awanl' iyanli, ar^mba mo? SambA wao be dwanl' iy^kfcli ya- 20 nli. Ndo ja mi atomb' anlinl' ambe nl' OmenlO w' Anyambib, gambfcnlft inlongo ny' Auyambi^ 21 nyi re bia pa gore 'nlw^. J' evh- mba kota p' imiang' iy^ aborabe nag' wf', ganlb^nlo igumb' iny^ 22 ny' adwaula mbiambif- : ndo j' abi' omo r' evf'inba viaganlo nla 8G y&, agevfe, gamb^ul' abong' imia- ng' iyfe yodu y' abekeliago ndt-, 23 ager' igumb' inyfe. Ayfe 0 re e ka- nla mih e sira mi*> ; nla yh d re e kuminlia nla mife e pazanganla. 24 Inlinla ny' isyfek^ nyo dubwa pa gor' oma, nyi kbtidagfenda gw' imb6ra si r' aniingo fo mbutag' ijowa; ndo go re 'nlfe nyi di^nga s6, nyi bulla, 'ul^, M' be fwinya 25 go nag' wam' y' apilo mife. Nla go bia ny5, nyi d^nga yo jombu- 2G nlo pa nli m&pa pa. Vovo k&uda nyo, awonga nla y& anlinl' a^u^- nlfe drogfenlo ambe viaganlO nla y&mfe ; ko mo jinginla, alwanla gogo: nli ndwanli yinuwunla y' oma mfe yi re mbe viaganlO nil nonga. 27 Gw' agambagib agamba minlo, arougi onwanto, awulia, 'nli>, O- zavinlO gw' iwumu ny' arwanlio, ula gw' ambfenlfe m' ayongiO ndo. 28 Ndo ayfe awuli, 'nlfe, Ro savinle- nli wao wi jogo igamba ny' Anya- mbi^, aveujavenga nyo. 29 Gw' alatanl' anlaga ta gore y^, avakili go bulia, 'nit', Iv6ma nyi- nlo nyi r' ive: nyi but' elemba; ndo nyi be p6 elemba, ka6 elemba .30 zi Jona. Konde ga ut' arwenl i Jona elemba gore mongi wi Nini- va, yenlo k& be dwanl' Oflwa w' 31 oma gw' ivdina nyinlo. Og' o- iiwantO wi Syiba e be nongwa gw' ijiikblia nl' anlaga w' ivOma nyinlo, ageva waO : konde ayt"^ avienli avila gO ntyai yi ntye go jogo imia si SolOmon ; nla vOnla, v^nlo r' Omo re viaganlo nli Bolo- 32 mou. Mongi wi Niniva wi be no- ngwa gw' ij^kMia nl' anlaga w' ivoina nyinlo, ageva waO : konde w' agalwi nl' ikambinla si Jona; nla vonla, v^^lo r' Omo re viaga- nlO nli Jona. 33 Zyel' Omo re nunga j)' OjO, 0 tela wO gw' iyumbunlO, ge g' OdOlOngO LUK. 12. 4. w' egara, ndo g' Onvvanga w' ojo, [ ko wao \vi jinginla jenl' ozaiige. ' 34 Oj5 w' 6ku\v' wo nl' intyo nyo: gO 47 dwanl' iiityo nyo mbiarabiii, uku- w' wo wodu ke wi jonlio nl' oza- nge ; ndo gO dwanla nyc> ive, oku- w' wo wOdu wi le ralie nli rapiri. 8-") Vandaminla sambo, vendetvva o- zange wi re gore 'vvfe wi re mpiri. Jogo ftkuw' wo w6du sambo w' adwaula ralie nl' o/.ange, ulo mbo- ra yi mpiri, gambt'iilfe wodu w' adwaiila ralie nl' ozange, ga lit' ar' ojA nl' ovambi wb, wi po oza- nge. o7 Gw' agambagit', Farisi niori awe- life gft iiya nla yfe. NT ayingiulife, .iS alwaiila tii gO nya. Gw' ayenli Farisi yenlo aiiiami iulfe e bia gw' 8!t inya e donge jovunl' ago. NT awulinlio ye nle Rere, inlfe, Anlw' Ifarisi anlwe jombunli igala ny' imogi nl' epMfe; nd5 garegare ya- nli yi re nli mbaO nl' ijanj' ibe ra- 40 lie. Anlw'- itemu, ayi> 6 vang' 41 igala e panga ke garegare? NdO lavianli gft ya yi re go gare ; nla vftnla, isaou yodii yi re gore 'nlwfe pupu. 42 Ndo azyile gore 'nlwfe Ifarisi! konde anlwfe pe mbei mori gw' igomi yi nuuduvfelfe nl' AkOlO nl' owongo edu, arig' ijfekfelia nl' ito- nda s' Anyambife: ndo yinlo y' aro dendO 'nlwfe, ko 'nlw' ariga 4;; kfe mfeyoulo. Azyili gore 'nlwfe Ifarisi! konde anlwfe tond' alwa- nlo mi nlami gw' inago si Syonlo, 41 nl' ibogizyO gw' agolinlo. Azyile gOre 'nlwfe! konde anlw' are g' irOnginlo yi i)a jenlanla, nla waf> wi jam yo wi mia dii. 4.') Nl' omori w' inlfenji y' ampanga awinlizi awulia, 'nife, Onlfenji g6 bulio yenlo 6 kamba '/.wfe nibe 4 6 kamb' agamba mi pfe- 11 di' Inlinl' Ivia e be nyez5. GO be dura wa5 alura 'nlwfe gw' ina- go si Syonlo, nla gor' ivanginli, nl' auyanga, alwanlanl' anandi nte be fwinliza 'nhv^, ge nle be 12 kamba'ulw^: konde Inlinl' Ivia nyi be n&nja 'nlwfe gw' igwiira mt! nt' are kwbkwfe gore 'm1w& g6 13 kamba. Nl' Ofnori gdr' anlaga awulinlie, inlfe, Onlfenji, zOmbi' oiiwongi am', inl^, e ga gerinle 14 mit; ijiga. NdO awulinli6, in\h, Onlome, mi avangio ayMvfeli ge omo kera gOre 'nlw6 nle mande? 15 Nl' awulinli^ wao, inl^, Vanda- minlanli, ko penjavenjanl' ikuw' iyanii avila g' CigasyO w' anliva wodu: konde emfenlo z' oma zi pa dwanla gw' ibunla si yoma 10 yi niv5 udh. Nl' ag^tvinli^ wao nkogo, inlfe, Ntyaga y' enlami 17 z' f»ma y' ayanlagi pAIA. Nl' avikilib g' ftrfem' iw^, inlfc, M' be denda sb, konde mi azye nli nibA- 18 ra yi kenj' iny' isam'? Nl' awii- 83 life, inlfe, Yinlo zo be dendo mi^: m' be sazy' inago sam', avo noga simpolo; vovo be kenja mit" iuy' isam' sOdu nl' anliv' imam' mo- 19 du. Vovo be bulinlia mie inlinl' inyam', inlfe, Inlinla, o re nl' igu- mb' inyenge kenjo pa gw' iiripu- m' imienge; yoware, nyagaga, 20 njongaga, nli njenlage mbia. Ndo Anyambife aAvulinlife, inlfe, Ogfe- gendi, ogwfera wa nlenlo inlinl' inyo nyo be bambio 'wfe; ya yi- ;,nlo sambo yi re wfe kenja pg, be 21 dwanla ya mande? Yenlo re yfe o kenjinl' okuw' wfe igumba, ndo azye nl' ipaga gor' Anyambife. 22 NT awulinlife inlfengi yfe, inlfe, Sa- mbo mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Alwa- nlanl' anandi g' onwanja wi mfe- nlo yanli, nte be nya 'nlwfe ; ge g' onwanja w' ikuw' iyanii, nte lie 23 bora 'nlwfe. Konde efnfenlo zi re viagauld nl' inya, nl' okuwa via- 24 ganlo nl' ingoi. Vikilianl' iriyo- nli, si bc'nla, ge tenia; so kfe wi zye nl' inago s' igumba ge s' inya; nd6 Anyambife e nyeza sft : nj6uli nde mp61o yi re 'nlwfe viaganlo 25 nl' inyonli! Mande gore 'nlwfe ko kunda erenle z' ogo gw' ela- 26 vinli zfe nl' anandi? Ja nl' ayolie denda vanganl' ezom' ezangA mfe, sambo ezande zi dwanla 'nlwfe a- nandi g' ftnwanja w' isaOn imif - 27 nle? Vikilianl' alanga, ntfe p6- ma mo: mi janja, ge pfeul' igoli ; ndo mi bulinlia 'nlwfe inlfe, vanga- nle SolOmon gw' ivend' inyfe ny«^- du e boraga g' iiTiori gO minlo. 28 Nd5 v6nd6 Anyambife abori' a- manli, mi re gw' itAve yenlo, mi re nlfenlo, mfenlfe wi falo gw' inlu; aworie 'nlwfe, anhvfe y' ibekel' ija- 29 ngO? Awutanli kfe ya yi be nyo 'nlwfe, ge ya yi be jongA 'nlwfe, ko alwanlauli nl' impaga gw' i- 30 rfem' iyanii. Konde ya yinlo yu- du yi butagO ul' anlongo mi ntye LUK. 12. 56. yinio: nd5 Rer' iyanli av6r6 inlfe anlw' are nl' isyolo nyi ya yiulo. 31 Nd6 wutaul' iulongo nyfe ; nli ya 32 yinlo yi be kuudd 'nlw&. Arianl' Onwolemba; konde Rer' iyanli e jeule mbia gO pa 'nlwe iulongo. 33 GOlanli ya yi re nla 'nlw&, ko davianli; vanginlanl' ikuw' iya- nli ipuka si syika si re si pa tw' inungu, igumba g' Orowa nyi re uy' ainaule du, gd re zyel' 5fe 6 bia pifer^, ge intyfelfelfe si bundaka- 34 nla. Koude mbOra yi dwani gumb' inyauli, g6go be dwan irfein' iyanli kfe. 3} lui yanli yi ga Iwanle dirio pa, 3G ul' ilampi sauli mbamiulaga; ko ulwfe mfe dwanla g' anlaga wi pe- nginle Rer' iyafi go fwinya avila gw' jjCtmbanla; iule, g6 bit; alibka, ko wao nungunla gore yfe pele. j 37 Ozavinlo g^r' anlaga mb, wi be duuulf) nle revh wi penginla go h'lb: giligili nii bulinlia 'nlwfe i- nlfe, e be komb' Oiilamb' iwfe, alwanliza wa6 tugetu g6 tavuru, 38 avia avenginla waO. J' abia f)- gwfcra nlengeulenge, ge agwiir' ararft, ko yii duunio waf) yenlo, 39 Ozavinlft gOr' anlaga mh. Ndo mianl' inlt', arwe 'nlfe onlivi wi nagrt amienl' igwfsra nyi bi' f)fe, | gavo ato boniba, ko arige nag' \\h \ 40 gA pOdunlA. Lwanlanli 'nlwb kfc kekizO pa: konde Onwa w' ftma e bia gw' igwbra nyi re 'iilw' aviki- lie. 41 Nl' awuli Pitf-r, m\h, Rora, 0 ko- vinla'zwo nk6g(^ yinlo, nibi' wa6- 42 (In? Awuli Here-, inR-, NyongA mu mbia nla y' imia nle nnuide, yi be dovift nle Iler' \yb ew(")nj(> zi nag' wi", g(^ J)' an lag' iny' isafi gw' 43 og(">mbe? Ozavinlo gore nyongA mb, yi bo duunio nle Rer' iyr o 41 denda yenlo gr> l)it'. <>iligili nil bulinlia 'nlwb, inlf;, e be dftvie 4'i ewc^njOzi yom' iyfe yodu. Ndoja nyongo m& abulia g' orfem' iwb, inlb, Rer' iyaai' e pa twa go bia ; ko yfe pakilia gO bol' iuyOugo i- nlOine nl' inyantO, nla gO nya nli 46 jonga, kb bongfl ; rerfe yi nyongo mfe e be bia go ntyugu yi re e pa ponlfc, nla gw' igwfera nyi re e pa mia, arenlb ukwT, avfc mbora gore 47 wao wi r' ibekelio fo. Nli nyo- ngo rah, 0 mienli ntondinli ya rer' iye, nd6 e kekiza, nlo dend' ego- lanli zi ntondinli y&, e be syiwo 48 nl' imbipa sinyeuge ; ndo ayt; C> re e pa mia, kfe dend' againba mi re nl' inyanga ny' imbipa, e be syi- wo nl' inybwo. Nla gore yfe 5 re p6 pa polo, be bambio kfe polO : nla gore yfe 0 jeginlo polo, be ba- 49 mbio kh viaganlft. Mi avienli go pung' ogonii go ntye ; nl' ezande zi belo mi^, ja w' atwenli mbami- 50 nlaga? Ndo mi are ul' ibaptaiza si re mife g6 baptaiz6; nl' aiiandi nde mi jenlo mife kao s' amaula! 51 Anlwfe tanga 'nlCi mi are bia pa go p' am&njfc g6 ntye? Mi bulinlia 'nlwii, inlfe, NyawJ; ; ndA ndova : 52 konde avila vfenlo be dwanl' a- nlag' atanli g6 nago mO keranla pa, ararti g' ozamba, nl' avanli g' 53 ozamba. Wi be dwanla rert! e sir' ouwanlib, nl' ftfiwanla e sire rep' iyb. Ngwo e be sir' ofiwanlib, o- fiwantri, nl' onwanl' onwantft e be sire ngi yb : ngwt> e be sir' Ailwanto w' Ofiwaulib, nl' aye be sir' Agoi wb. 54 NT awuliiilif' anlnga kb, inlb, (io jenla 'nlwi' ovindi zi nongwa avila grt poswa nli iikAmbe, anlwt' bulia pele inle, iiingA yi bia; nla 5.") yenlo twa. Nla go jenla 'ulwb ompunga wi pila g("> Syud, anlwe bulla, 'uR', lie dwanle mpiu 56 nipi'^lA; nla yenlo twa. Anlw' imbiagwunla, anlw' avOrft bengu- nl' (V-yf> wi ntye nl' (">r<*>wa; ndo ezande zi re 'nlw^ pa mia grt bb- 88 12 57. LUK. 57 nguul' egOmbe zinlo? Isl' anlwfe- mt; anlwb pa jMifelia nt' are k\v&- 58 kwfe sfe? Konde go k&udo nl' olovalovi wo gor' oyek&li, g^nliza polo go manliz' igamba g6 mpo- nlo; olovalovi wo e vende duro gor' oy&kfeli, k' dy&kfeli po gor' omo ptnglnla, ko yfe felo go iityogS. 50 Mi bulinlio, inl&, W agogwfe vovo, ko w' ape viiit^ nuwu- nla. g Avegagi vovo egorabe m& awfe- wo w' awulinli^ g' oiivvanja wi inongi wi Galile, ut' alatizi Pilat alatize ntyinli yao nla y' intyago 2 sao ta. Nl' awiiilizi Jisu awuli- ulia wao, inle, Anlwe taiiga 'iil& inongi mfe w' avegagi ave viaga- nlo nil mongi Galile waodu, ko- nde w' ayenl' azyingo m&ino? 3 Mi buliulia 'nhvb, ialb, Nyawfe: ndo, anlwfedu anlwe be jilizoego- lanli nifemo, kao aulw' akalwa. 4 Ge igomi ny' anlaga nl' anlag' &nlfenlai mfe, w' avosyunlio uli nago y' ado go Biloa, k6 yo joula wa5, anlwfe tauga 'ulii inongi in& w' avegagi nl' ogara viaganlo nl' 5 anlaga waodu go Jerusalem ? Mi hulinlia 'nlwii, iulo, Nyaw&: ndo aulw&du anlwe be jilizo egolanli infcmo, kao anlw' akalwa. 6 NT agovife nkOgd yiulo, inlfe, Omo vegagi nl' erere z' ifig bfenlo pa go utyag' iy^ y' igoli ; nl' avi- ealife mbutag' ilouila go zo ndo 7 e dfeuga du. Nl' awulinlie ove- njavenji wi ntyaga, inle, Voula, impuma yinlo irarO nii biaviaga mbutag' ilOnda gw! erere zinlo z' ifig, ndo mi dtuga du : vegaz5; H ezande zi divinla zO ntye? Nl' ayivi^i^ awulinlifc, 'nl^, Rera, riga zoompuma winlo ke, kaft mi atumba z6 vingo, awele wulu gA it zo. Nl' avila vovo ja z' ajanl' ilAuda, nlbiambi^ ; azya nlonlo, vauga w' abega zo. 90 10 Nl' anlfeojagife go nago yi Syonlo 11 go ntyugu yi Syonlo. Nla vonla, avegagi vovo oliwanto o vegagi nl' inlinla nyi ndfelinli igomi ny' impuma nl' impuma inlfenlai ; nl' avegagife puranla pa mhh, e 12 jolie nyonyunl' okuw' we. Nla gw' ayenli Jisu ayeuli>, awelib, awulinlife 'nl{>, OilwantO, 6 re purunlo pa avila go ndfelinli yo. 13 Nl' aralie ago mfe gOre yfe: nla v' igamba ny' agvvanla auyonyui IJ gore, azuminli' Anyambib. Nl' avendi ewonjo zi nago yi syonlo, konde Jisu aluo ajiugi go ntyugu yi Syonlo; nl' agambit; awulinli' aulaga, inl&, R' intyugu orowa si re kw&kw& gor' anlaga go janja : ko bianli go jingo gw' intyugu mfesonlo sambo, nl' aranga go 15 ntyugu yi Syoulo. Ndo Rere awinlizfe, awulia, 'ul^, Anlw' imbiagwanla, oQi' edu gore 'nlwe e pa purunle nyari yfe ge buru y^ avila go nago ya yo, agfe jouja yo aulingo go ntyugu yi Syonlo? 16 Nl' onwanto wiulo, mbamba yi Abraham, o vegagi diriO pa nli Satan igomi ny' impuma nl' impum' bulfenlai yinlo, azye nl' inyanga nyi purunlo avila g' (Mi- rio wh go ntyugu yi Syonlo? 17 Gw' awulia, agamba minlo, ilA- valovi yfe yodu y' ayenli ntyonli : ndo anlaga w' ayenli rabia gw' isaoQ yimamo yddu y' alendio 18 Vovo awuli, 'nl^, Inlougo ny' Anyauibib nyi r' egolanli g' ande? M' be kolaula uyft nl' ezom' 19 ande? Nyi r' egolanli g' intyo nyi mutard, ny' awongift nl' oma, awalo go ntyag' iy^ ; nl' avAiTii uy(">, arw' erere; nl' inyonli &' igonIA s' avataniinli gw' ampare 20 ma zo. Nl' avo bulifc, 'nl^, M' be kolanl' inlongo ny' Anyanlbi^ 21 nl' ezande? Nyi r' egolanli ga LUK. 14. 10. levfeu, y' awon.oio nl' onwantol ayumbiinla gw' itiindo irarA yi mpfemba, kaO yodu y' ativa nli L'2 Nl' aviaganlife gw' inkal' irapold ul' Inyango, n^ajaga, nli ukfenda- 23 ga gO Jerusalfeni. Nl' awulinlio yii 111' omori inlfe, Rera, r' awfewo dadife wi sunginlo? Nl' awuli- 24 nli& wa6, inli>, Lembarenli go jingiiila g' ompOmbala wazwa: konde mi bulinlia 'nlwfe, iulfe, aweugewi be buta g6 jinginla, 2") w' ayolia. Go be du' dulivi wi nago anlongwi, anlunj' igugi, ko 'nlw& pakilia go kumanla gw' igala, alOk' igugi, awulia, inlfc, Rera, Rera, nlungunla gore 'zwfc ; ko ye jivira awulinlia 'nlwfe, inl&. Mi amie 'nlwf- gw' apilo 'nlwe; 26 vovo be pakilia 'nlwt go bulia, inle, Azw' anyagagl ayoiigaga nla 'w^, 6 ^lI^njagi kh gw' agal' ima- 27 zy6 ; add e be bulia, 'nl^, Mi buli- nlia 'nlwf', iul?;, mi amie nkftva y' apilA 'nlwi'; lubwanli gdre mie, aiilwt> iyanjisi y' ibe anlwb- 28 du. Vovo be dwaul' edingd nli nk^g^ir^ y' ano, go be jeiila 'nlw& Abraham, iiU Izak, nli Jakob, nl' ivogisi y«*>du, gw' in Ion go ny' Anyambi^, ko 'lllw^!m^ falft gw' 29 igala. Wi be bia avila go tongwa nli nkftmbe nl' avila gO kwa nla yo, nl' avila g' olAmba nli nkomi, alwanla tu gw' inlongo ny' Anya- 30 mb'ih. Nla vonla, r' anuwunla wi be donga, nl' alftnga wi be | nuwunla. • il (jrw' igwfira mfc avienl' Ifarisi, awulinli^, inle, Lubwa v^nlo, ko kt'ndaga : konde Ht!rod c bele jiV nlo. Nl' awulinlii! wat^, inl^, (Jfc l)ulinlieuli nyama nihyo, inl^, Viz' ogfendo warn' nl^!lIo, nli mfeul^, nlimbanli: konde alwauliz' iuK* ovogisi e jonlO kaO go Jerusalem. 34 E, Jerusal&m, Jerusalem, awt" o jOnl' ivogisi, avunga waO ado w' aroiiiiO gore 'wfe! nyougo sinye- nge aveli mife gd datiz' awanl' iwo, vaugaule nte datiz' obota wi njogoni alatiz' awanlifegw' ampa- 35 v' im^, ndo anlwt' jivira. V6nla- nli, nag' wanli y' atiganli gore 'ulwfe ntevo: mi bulinlia 'nlwfe kfe, 'nl&, Anlwfe be jcnla mife, kao gw' egombe zi be bulia 'nlw^, inlfe, OzavinlO gore yh o bia gw' ina nya Rer^. Nl' arwenl' inl^, gw' ayingi- nlife go nago y' ftma w' inyanga gOr' Ifarisi g5 ntyugu yi Byonlo 2 g5 ny' inya, w' avfcmbagib. Nla vOnla, avegagi swaswo nla y^ 3 5mo yogio nkanli y' enlingO. NT agambi Jisu, avambi' inlfcnji y' ampanga nl' Ifarisi, inl(>. Re mbia ge mbe go jinga gft ntyugu 4 yi Syonlo? NdO w' al wanli do. Nl' awongifc omo vegagi nli nka- 5 nli, ayingb, arigb k^ndaga. Nl' awulinli^ wad, ini^, Mande gore 'nlw^ j' adwaula nli buru ge nya- re pAswa pa gw' ivemba, C> re arOmbe yC) pele gd ntyugu yi Syo- G nlo'? NdA wi jolie fwinliz' iga- mba gw' isaoii nl^yonlo. 7 Nl' ag6vinli^ wai) w' awelio gw' inya nk<*>gA, gw' ayenlit^ nt' aviuji wart alwanlrt mi nla- 8 nil, awulinlia wart, inl^, tJrt fwe- lirt 'w^ 111' rtma grt ntyagrt y' ijo- mbanla, alw^nila tu gw' epwi z' enlaiTii; veiidetwa re Iwelirt j)' rtmo re nl' Inyanga viaganlrt nla 9 'w^, ko y^ rt weli 'nlw^ bia, awu- linlio, inl^, Va winlo nibrtra; ko 'wi' pakilia nli ntyonli grt boiige 10 mbrtra yiiuiwunla. Ndrt grt fwe- lirt 'w^, gt"^ dwania tu gw' ilwanlo nyinuwuuia ; iila go bi^ rt welio e 91 14. 10. LUK. be bulinlio, inl&, Xdeg' wami, vandaie kw&: gambfenl' 6 be dwanla nl' Olubo gw' azy6 ma 11 waodu wi re tu nla 'wfe gd ta- vuru. Konde oni' edu 6 pendi okuw' wfemfe e be syonlio; nl' ayfe d syonli' okuw' wh e be pe- ndiO. 12 Nl' awulinlie omo welife, inl^, Go be pango inya si nkOmbenyO- iidO ge si nkolo, awelia indego so, ge awongi yo. ge niougi wi re ula 'wfe ijaulO, ge iganganlo yo yi nlami ; wi veade fo fwelio gw' 13 inya, kii awinlizo. Ndo gO be pango ntyago, welia iyunge, nli 14 nl&ma, nli bokfe, nl' apoku : ga- mbbulfe 0 be saviulo; konde wao wi zye nl' eza zi re wao ko fwi- nlizo: ndo 6 be fwiulizo gw' itO- ugwa s' anlag' avia. 15 Gw' ayogio omori gore wao w' avegagi tu nla yfe gw' inya ayogo agamba minlo, awulinlife, 'nlfe, OzavinlO gore yb o be nye mpfe- mba gw' inlongo ny' Anyanibife. 16 Ndo Jisu awulinlife, inlfe, Oma avangi ntyago mpolo, aweli' awe- 17 nge. Nl' aromife nyongo yfegw' igwera ny' iuya go bulinlia wao w' awelio, inlfe, Yogonli ; konde 18 yoma yodu y' akeki. Nl' ava- kili waodu nl' orfem' 6mo g6 fwi- nliza sintyougwt'. Olonga awu- li, 'nil', Mi are kOla pe ntyaga, ini are nl' isyolo go kfe jenla yo: 19 kokolo e ga nyeze miJ?. Nl' omo- ri awuli, 'nit, Mi are kola p' ig6- iin ny' iuyare si janja, mi ke kt- nlizaso: kokolo e ga nyeze mi^. liO Nl' Omori awuli, 'nl^, Mi are j(V mba p' oilwantO, yenlo mi ayolie '21 hie. Nl' avienli nyOngo mf', awu- linli rer' iyh agamba minlo. Vo- vo a^endi 6nlivi wi nago, awuli- nli nyOngO mfc, inR', Zunge kb- nda gw' agala nla gw' imponlo si nkala, ko biare guulu nl' iku- 9-2 ge, nli nl^ma, nl' apoku, nli bo- 22 ke. Nl' awuli nyongO, inlfe, Re- ra re dendo pa ut' asombio, ndo 23 mbora yi p' are. Nl' awuli Rere awulinlie nyongo y&, inl&, Go- gwa, agfenda gw' imponlo nla gw' impindi, ko bangatia waft g6 bia, 24 ko nag' wami jOnlia ralie. Ko- nde mi bulinlia 'nlw&, inl^, Zyel' oma vanganl' omori g5re wao w' awelio 6 be dembe ntyag6 j'am'. 25 Nl' anlag' awenge w' ag&udi nla . ye: nl' awizife awulinlia wao, i- 26 ul&. Jog' ora' abia gore mi&, ko avike rer' iyfemi?, nli ngi yfe, nl' onwant' w&, nl' awanli&, nl' aw'o- ngife anlofne nl' anto, nl' ein^nlo zemfe kfe, ayolife dwanl' onlfengi 27 warn'. Om' edu 6 re e kumbe krosi y&, avenga mi&, ayolife dwa- 28 nl' onlfengi warn'. Konde mande gore 'ulw&, o bele nOge nagO mpo- lo y' ad6, alduge dwa tu, avikili njonli, vabh are nl' igumba kwe- 29 kwfc gO manliza yo? Vendetwa inl^, ayfe fela p' adft mi ntinla, ko alfenge ngulu yi suliza, waOdu wi 30 jenla wi be pakilia go sy&li&, awu- lia, 'nle, Winlo avakili go noga, ndo e pegaga nli ngulu yi manli- 31 za. Ge oga mande, go k^nd^ go nw' igovi nl' og' 6nw&ul^, aldnge dwa tu awonde' mondo mbfe are nli ngulu nl' igomi ny' intosc'U ny' isozyb g6 nwa nla yfe Ci bia gore yl nl' agomi m' intos^u a- 32 mbanli? Azya nlonlo, omori e pare bo, e tAm' ivovi, avambJa 33 nt' are waO ko pang' alTl^nj^. Sa- mbo Oiii' edu gOre 'nlw^ 0 re e pa jivire tiga yodu yi re nla ye, ayo- 34 lie dwanl' OnRngi wam'. Ezangu zi r' evia: ndO ja ezanga z' aperi// onligi wt, zo ko d^ng' Onligi nla 35 gwi? Zi zye nl' isyolo nyi>tiR >;o gO ntyaga ge gw' iyela : ndO zi la- 10 ufalago. Ay^ 0 re nl' arOi {^0 jogo, e ga yogo. LUK. 15. 28. Nl' avieul' ipublikan waodu nl' anlag' ave avia piiirfe nla yfe 2 g6 jogo aganib' im&. Nl' alaga- lag' Ifarisi nl' ir&ndisi, awulia, inlfe, Winlo e bong' anlag' ave, anya nla wao. .S Nl' agOvinlii^ \va6 nkOgo yinlo, 4 inlfe, Mande gore 'nlw^, 6 re nli nkama y' adorabe, j' aperO nl' imori, arig' agomi fcnlogomi nl' adOmbfe fenlogOmi gw' itOvfe, agb buta nyf> ny' averi, ka6 adfeuga o nyO? NdO go dfeag^ uyo, e talia ny6 gw' ibeg' ise, ujenlage mbia. 6 Nla gO bife gO nag' \vh, e felz' i- ndeg5 sfe nl' iganganlft y&, awuli- nlia waO, inli^, Yenlauli mbia nla mit, konde mi are dbnga p' ido- mbfe nyam' ny' aduO pera pa mife. 7 Mi bulinlia 'nlw^, inlfe, yeulo kfe be dwani' igeva g' C>rOwa g' Aiiwa- nja w' Onio rabe OiTiori 6 kalwa, viaganlrt nla g' onwanja w' agftmi fenlogOmi nl' anlag' avia feulogft- nii, wi re wi zye nl' isyolo nyi kalwa. 8 Ge Afiwanto mf; mande, o re nl' igOmi ny' ifura, j' apero nle mori, anbing' ojo ayombunle nago, a- 9 wuta kaft adt-nga yft? Nla go dh- ngfc yf), e feiz' indegA nl' iga- nganlo yh' awulia, inlo, Yenlanii mbia nla mit-, konde mi are dfenga 10 pe fura y' adu6 pera pa mi&. Mi bulinlia 'iilvvb, inl^, Yenio ke r' igeva g(">r' ienjM s' Anyambife g' (^riwanja w' C)mo mbe Omori 6 kalwa. 11 Nl' awuli(>, inli"', Oma avegagi nl' 12 awa nlOffie avanli. Nl' awuli 0- fiwo rumbe awulinlifc rer' iyf', inlfe, Hera, va mib mbei y' igu- mba yi jigft mib. Nl' agerinlib m wart yom' iyb. Intyugu siiiybwo piagania i)a ftilwo rumbe alatizi yom' iyt"^ j'rtdu, agt nd' Agbndo gw' iiilong' wilo; grtgrt awundakanlib yom' iye ewundakani' anyambib. 14 Gw' alu*") yb amauliz' igumb' i- nyfe nyodu nl' ibuiidakanla, arwe- nli njanla mpOlO gO ntye luh ; nl' 15 avakilib jela. Nl' agfeudife aj'auji- nl' 6ma wi ntye mfe ; arOfnife yfe 16 gw' itftve sb gO nyezag' ingOa. Nl' aro tondife gO jOriz' iwumu nyfenl' inya s' anyagagirt nl' ingrta: ndo 17 e pO inya nl' rtma. Nd6 gw' awi- nyb g' rtgu wfe awuli, 'nlfe, Mongi janja wa rer' iyam awenge wi re nl' inya kwfekwfe nla viaganlO, ndd mi juwa vfenlo nli njanla. 18 M' be kumanla agenda gOre rer' iyam', ko mife buliulib, inl6, Rera, mi are janja p' ibe g' orOwa nla g' 19 ftzy5 wo kb. Mi azye nl' inyanga nyfenle nyi fweliO iult; 6nwanl' iyo: vatiga miii g' omori wi mo- 20 ngi janjinlo. Nl' agumanlife, avia gOre rer' iyh. Ndrt gw' avegagib e pare bO, rer' iyfe ayenlib,.avOginl(>, nl' agfendi^ nli mang6 gore yfe, a- 21 zanguulb, azombb. Nl' awulinlio yfe nl' rtfiwanl' iyfe, inle, Rera, mi , are janja p' ibe g' rtrdwa nla g' OzyO wo kh : mi azye nl' inyanga nybnl^ nyi fweliO inli; oilwanl' 22 iyo. Ndrt rer' iyfe awulinli anlag' iwh, inl&, Vagauli ngoi mbiamb, ko borianli yb yf>; welanl' Omftro g' ogo wfe nl' iutyOzyo satanga gw' 23 agftlA mb. Ko baganli kfe Onwo nyare mpomi, ayrtnla yrt, azwb ga 24 nye, ayenle mbia : koiide Afiwanl' iam' winlo avegagi juwa pa, ndo are bo; avegagi jiera pa, ndrt ad^- ngift. Nl' avakili wart grt jenle 'JT) mbia. Ndrt rtiiwanlifc rtnlero ave- gagi grt ntyaga: nla gw' a^'ienli^ azyuHya pibrb nli nagrt, aj'ogio 20 abeka nl' iyinlrt. Nl' aweli^ rtino- ri w' iiiyrtngrt grtre y^, avambib, 27 inlb, Isartn nde yinlo? Nl' awu- linlib yb, inl^, Ofiwongi yo abie- nli ; rt-v^ iyo are jrtiila j)' rtfiwo nya- re mpomi, konde are ye dbnga i)a 28 mbiambib. Ndrt avendi, ko ayi- 93 15. 28. LUK. vire jinginla : nl' agogwi rer' iyfe, '2d agwha]^ nkolo. Ndo awinlizi awulinlie rer' iy&, inlfe, V6nla, impumayiulo imienge mi are' wfe janjinla pa, ko mi avav' ozombio w6 : ndo o pa pa mife uli mori va- nganl' oflwo mbonii, ko mife jenle 30 mbia nl' indego sam'. Ndo gw' abi' on waul' iyo winlo o re bunda- kaula p' auliv' imo nli vovevove, o jOnlinlfe oilwo nyare mpoiiii. 31 Nl' a^yulinli& yfe, inlfe, Onwaiiii, 6 re nla mife egombe zodu, uli yom' 32 iyam' yodu iyo. Ndo avegagi kwfekwt' gore 'zwfe go jenle mbia ul' igeva: konde oiiwongi yo wi- nlo avegagi juwa pa, ndo are bo; avegagi pera pa, nl' adfengiO yfe. ^ Q Nl' awulinlife inlfeugi yfe k&, inlfe, Enlafni z' oma avegagi nl' omo penjavenj' igumb' inyfe ; o zozizo ^ore yfe inlfe e bundakanle 2 yom' iyfe. Nl' awelife y&, ava- mbife, inlfe, Osaon nde winlo wi jogo mife g' diiwanj' iwo? va mife ntango nt' ar' evilo zo ; konde w' ayolie fo dwanla gw' inyang' 3 inyo. Nl' awuli omo zozizo awu- lia g' Orfefn' iwfe, inle, M' be denda s&, g6 re 'nl&, rer' iyam' e bougi- nla mife inyang' inyam' ? mi azj^e nli ngulQ yi tunibe ntye; nla g6 4 nfegira mi jenle ntyonli. Mi are kenja pa nte be deuda mifc, inl& go be tOmbo mi& gw' inyang' inyam', wi be bonga niife gw' ina- 5 go sao. Nl' awelife- Om' edu o nwauli rer' iyh, nl' awulinlife 616- nga, inl^, 0 nwane rer' iyam' 6 ntango se? Awulit), inl^, Nkama y' ikulu s' agali. Nl' awulinlife y^, inlb, Wong' ezang6 zo, ko su- uge dwanla tu, arfenda agftiili ata- 7 nli. Vovo awulinli& omori, inlb, Awfc ke 6 nwane ntaug6 sfe? Nl' awulife, inlfe, Nkama yi gara y' oresi. Awulinlife yfe, inlfc, Wong' ezaagO zo, ko tfenda ag6ffii halb- 94 8 nlai. Nl' azuminli rerfe azumi- nlia omo mbe mewo inlb, ajanji nl' okeli : konde awa wi ntye yi- nlo wi re nl' okeli gw' ivom' inyao viaganl6 nl' awa w' Ozange. 9 Mi bulinlia 'nlwb kb, 'nib, Vangi- nlanl' ikuw' iyanli indego nl' anliv' ambe mi ntye ; inlb, go be mania mo, wi be bonga 'ulwfe gw' 10 alwanlo makonlako. Ayb 6 re ko bekeli6 gw' isa6n imiang6 mb, ayb ko bekelio kb gw' isaon imie- nge : nl' ayb 6 re azyel' ogore gw' isaon iraiango mb, azyel' Ogore kb 11 gw' isaon imp6l6. SambOja'nlw' azye dwanla pa anlaga wi re ko bekeli6 gw' auliv ambe mi ntye, mande be jeginla 'nlwb anliva 12 marbti? Nla ja 'nlw' azye dwa- nla pa nl' inyanga nyi bekelio gw' isaOn yinganli, mande be pa 13 'nlwb yom' iyanlimb? Zyele nyo- ng6 yi re ko janjinle rerb mbanli : konde e be bike mori kb tonde mori ; azya nlonlo e be dwanla nli mori, kb pbdie mori. Anlw' ayo- lie janjinl' Anyambib nli mamon 14 ta. Nl' Ifarisi, w' avegagi agasyo m' anliva, w' ayogio isaou yinlo 15 yOdu ; nl' azybliagi wao yfe. Nl' awulinlib wao, inlb, Anlwb nle wao wi kanl' ikuw' iyanli gw' azyo m' anlaga ; ndo Anyambib avoro irbiu' iyanli : konde eza zi pendiO p6l6 gOr' anlaga z6 nl' eza zi biko gw' antyo m' Anyambib. 16 Ivanga nl' ivogisi y' avegagi avia gw' egombe zi Jan : avila vovo ntyangO mbia y' inlongo ny' A- nyambib yi kambinlO, nl' om' edu 17 e jinginla g6 ny6 nli ngulu. Ndo re dbla g6r' 6r6wa nli ntye go piaganla, viaganlo nla g' Orbndo 18 ftrnori w' ivanga go jila. Om' edu 6 t6mb' Oiiwant' wb, ay6mb' 6nwbnlfe, e nanla nla wingauli: nl' ayb 6 j6mbb 6 rOmbiO avila gOr' 6nl6me, e naula nla winganli. LUK. 17. VS. 19 Avegag' enlafni z' otna, nl' awo- ragife nk&mbo y' augola nla yi st-- rik, ko yfe uya pol& ntyug' wedu. 20 Nl' elfsngfe z' oma, ia' inyfe nle Lazarus, alimbinliO gw' evungii 21 zfe, ralie nl' iukanli, avelagi go jorizO uli nkizi y' avo3wagi gC) tavuru y' enlami ; nl' avienl' 22 imbwa auler' il6s6 yh. Arwenl', iolfe, elfengfe, z' ayuwi, arwanld nl' ienjfel go utSulO yi Abraham : nl' aj'uwi k' enlami, avfenliO. 23 Nl' arOmbinlife ntyo mfe gw' il6- mb6, ayfc gw' azyingo, ayfenle Abraham davadavie, nli Lazarus 24 gd nt5nlo yfc. Nl' arongife awu- lia, iu\h, Rera Abraham, yenla mife ekfeva, ko tdme Lazarus inlfc e ga luvie ntyai y' omfculo wi? gw' anling6 avonliza mife onlfem^ warn' ; konde mi jenl' azyingo g' 25 ftgOnli winlo. Ndo Abraham awu- li, iulfc, Ofiwami, yOnginlia inli- o vegagi nli yom' iyo via gw' emh- nlo zo, nli Lazarus kfe ya v& ": ndf> vbnlo e jenlage mbia, nd5 awh 6 26 jenlizagO azying^*. Nla viaganlo nl' isaOn yinlo yOdu, ntyo 'zwt- ntyo 'nlwb re dwanlizo pe mbora y' ftrong' ftmpfllO, yenlo wao w' ato piaganla avila vfealo agfcnda gOre 'nlwb w' ayolie, nlo joli oma noganla avila vovo avia gOre 27 'zwf!. Nl' awulife, inlfc, Sambo kokolo, rera, rCymh go nagd ya rer' 2S Jyam' : konde mi are nl' awo- ngwfc atanli ; ko yh mieza wao, wi vende bia g6 mbftra y' azyiugO 25* yinlo. NdA Abraham awuli, 'nle', Wi re nli MAsbs nl' ivogisi ; wi ga 30 yoginlA waO. Nl' awuli^, inl^, Nyaw^, rera Abraham : ndi) jog' • Om' akbnda gftre waO avila gw' 31 ijuwa, wi Ix; kalwa. Nl' awuli- nlih yh, in]h, Jogo w' ayoginlft MAsfcs nl' ivogisi, gambbnl' Om' ayolie pange waO jivira, vang' atAngwa avila gw' ijuwa. Jl^i^ Awulinli^ inlfengi yfe inib, Ayolie dwanl' in 16 ya yi kwezu y' avie: ndft azyile gor' 5ma mh 2 0 baga yc) ! Ko dwanle mbia gor' 6ma mh go dlriO g' ompele wfe ido ivolo nyi kilinla, ko yfe falo go ntyuva, viaganlS nla g5 kwez' 3 oniori gor' awango winlo. Vanda- minlanl' ikuw' iyanli : jog' onwo- ngi yo ajanj' ibe, revunlfe ; nla j' 4 anlige nkondi, nyezfe. Nla j' aja- njinlo mbe nyongo 6rogfenl6 v' owenja, avo fwiza gore wfe nyo- ngo orogfenlo, awulia, 'nlfe. Mi anligi nk6ndj, nyezfe. 5 Nl' awuli romi awulinlife Rerh, 6 inl&, Gunda 'zwfe ibekelia. Nl' awuli B,erh, inlfc, Ja nlw' adwaula nl' ibekelia g' intyo nyi mutard, anlw' ato bulinli' erere zinlo, inl6, RAdunlo, ko bbnlo go ntyuva; ko 7 z6 jogiulO 'nlwb. Ndo mande gore 'nlwfe, 0 re nli nyOngO e tu- mbage ntye ge e penjavenj' ado- vabh, 6 be bulinlife gw' abih avila go ntyaga, \a\h, Yogo pele, ko 8 dwanla tu gw' inya'? Arang' inlb e be bulinlifc, in\h, Gekiz' inya si be nyo m'\h, ko diri' onla- mb' iwo g' Ana, avenginla mie, kaO mi aiiya nli jonga; nl' avila !) vovo 6 be iiya nli jonga'? E bu- linlie nyong(> mh, itilb, Akeva, konde alend' isaon y' azOmbif)'? 10 Yenlo kh 'nlwt, g("> be duo anlw' adend' isaon yf)du yi re sombio pa gOre'nlwb wulianl', inlb, Azw' ar' inyAngA s' isyolo fo ; azw' are denda pa nt' avegag' evilA zazyi) g(*> denda. 11 Nl' arwenli gw' agbndagi wao gft Jerusal^m ii\\h, avlaganli go garegare ntyo Samaria nli Galile. 12 Nla gw' ayinginlifegA nkala mori, alatanli nla y»' igOnni ny' anlaga w' avegagi nli golanli, w' aguma- i;{ nli da\'ada\'if' : nl' arombinli wao an)Oi maCt, awulia, 'n\h, Jisu, 95 17. 14. LUK. 14 Rera, voginla 'zwfe. Gw' ayenlife wa6, awulinli wao, iul&, Gfe tumi- iilienl' iniinist! ikuw' iyanli. Nl' arwenl' iiilfe, gw' agbiidagi wao, 15 w' ayingiii. NT Omori gOre wao, gw' ayenlife, inlfe atOlizO, awinyi, usuminliag' Auyambib nl' inyO' 16 ivolft, av(>swa g' Ozyo wfe gw' agolo mi Jisii, avt" akeva: avega- 17 gi oiawo Sainaiia. NT awuli Jisu, inl&, Pa tolizo ig6mi? udo hnl6- IS gomi wi re gvv' ? Pa dfengo wi fwinya go suniinli' Anyambi^, 19 kao winio w' iiilongo imori ? Nl' awulinlife yfc inlfc, Nlongwa, ko kfendaga: ihekeli' so si re 'wfe su- uginla pa. 20 Nla gw' avambio yfe nl' Ifarisi, egombe zi be bi' inlongo ny' Anyambife, ayiviri wao, inlfe, lulongo iiy' Anyambife nyi bia 21 nli mp6nlag(>. W awwlia kb, 'nlf", Vonla vfenio, ge vovo, koude von la, inlongo ny' Anyambife nyi '2-2 re g5 gare yanli. Nl' awulinli^ inltjngi, inlfe, Intyiign si be bia, si be belo 'nlwb go jenle mori y' iiityugu s' Onwa w' oma, ko 28 'nlw' ayenla yo. Wi be bulinlia 'nlwfe,. inl^, Vonla vfcnlo, vftnla vovo, agi-ndanli, ge songa wao. 24 Konde ga nt' ar' inonyingwfe- nibolo, go k^minl' owenja go nkdva mori y' 6r6wa, wi bamba kwanga go ntyai mori y' orftwa; yenlo k^ be dwanl' Onwa w' Oma 2o gO ntyugu yfc. Ndo e ga lOnge sindinl' isaoa imienge k^ bikO nle 26 niougi w' ivoma nyinlo. Nla ga nt' arwenli gw' intyiigu si NOa, nlonlo be twa k& gw' intyugu s' 27 Oiiwa w' oma. W anyagagi, w' ayongagi, w' ayombagi, w' ayo- nibizago, agenda go ntyugu y' ayingiuli NOa g' owatanga, ko ijambunlia s' anlingo bia, ayiliza 28 wa6du. Yenlo kh nt' arwenli gw' intyugu si Lot ; w' anyagngi. w' ayongagi, w' anlivagi, w' agftlagi, w' avfenlagi, w' anlo- 29 gagi. Ndo ntyugu y' alubwi Lot avila gO Sodom y' anlogi OgOuli nli sulffer avila g' OrO- 30 wa, ayiliza waOdu. Be dwanla k' egolanli mfemO go ntyugu yi 31 be bowunliO Oiiwa w' oma. Go ntyugu mh, ayt> o be duo g' onwa- njanwanja, nl' igumb' inyfe go nago, e ga rig' azuminlie gO bonga nyO: nla yfe 0 re go ntyaga, e ga 32 rig' awinya gO nag' wfe. YOngi- 33 nlianl' ofiwantO wi Lot. Oni' edu 0 be buta go sunginl' em^nlo zfe e be periza zO : ndO ayfe 0 periz' emfenlo zh e be penjavenja zO. 34 Mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Ogwfera mfe anlOme avanli wi be nania g' Odo mo ; Omori be bongo, k' Omo- 35 ri tiganla. AntO avanli wi be duO wi kll' imba mbOra mO : Oino- ri be bongO, k' omori tiganla, 36 Awinlizi waO awulinlife, 'n\h, Gwenli Rera? Nl' awulinlife wao inlfe, MbOra yi r' ebende, vovo be dwanla k' iuliungu datanla pa ta. Nl' agOvinlife waO nkOgO inlfe, anlaga wi ga gambiulage ego- 2 mbe zOdu, ko w' ayasa; awulia, inlii, Avegagi gO nkala Oyfckfeli, 0 ti' Anyambife du, ge bimbi' aula- 3 ga. Nl' avegagi gO nkala mo Onwanto ^wi tigO, 0 viagagi gOre yfe awulia, iulfe, Renliza mife Ozo- 4 zo nl' OlOvalOvi wam'. NdO e j/vira v' OilwolingO: avila vovo awuli g' orbm' iwfe, iulb, Vanga mi pa ti' Anyambib ge bimbi' 5 anlaga; ndO konde Oil want' wi- ulo e syokolia mib, m' be tenliz' Ozozo wb, e vende jasiza mife nl' 6 ibiaN'iagi sfe. Nl' awuli Rerfe, inlfe, Yogonli nt' akamb' OyfekMi 7 Ombe. Auyambife aganle mougi wi re yfc pinja pa, wi tOnga gOre yii Ofnanda nl' Ogwbra? e bedwa- LUK. 18. 34. 8 nl' olingo go nungunla wao? Mi bulijilia 'ulw^, iulfe, E be kanla wad negan^ga. Ndd go be bi' Onwa w' oma' e be dfeng' ibeke- lia tnfe go ntye? 9 Nl' agovi^ kfe nkogd yiulo g' Onwaiija \v' aw^wo w' avekeliag' ikuw' iyaO, iulfe wi r' avia, ko 10 wao pMV amori, inle: Anlag' avanli w' avandi go nag6 y' Anyambi^ go kanibiula; omori 11 Farisi, nl' omori jjublikan. Fa- risi agumaDli agambinla g' oku- w' wfern^, inl^, ^li po akeva, Anyambi^, inlt> mi azye g' anlag' amori, mongi M i pita, arfego, vo- vevove, ge vauganle ga publikan 12 j inlo. Ali peug' esyonge nyongo mbanli g6 syonlo ; mi p' emori avila gw' igomi go ya yodu yi 13 dtngO mit'. Ndo publikan agu- mauli davadavie, e jivire tombi- ula vanganl' antyo lufe g' Orowa, ndo awoli ntonlo y&, awulia, 'nli?, Anj'ambiO, vOginla mi^ omo mbe. 14 Mi bulinlia 'nlw^, inl^, AViuIo ageudi go nag' w& uyezo pa nl' aranga m^wonlo: konde Om' edu 6 pendi' okuw' wfe e be syoulio; ndo ayfe syonli' okuw' wfe e be pendio. 15 NT avagi wao ke gore y^ keikei yao, itiR- e ga wate yo: nd<\ gw' ayenl' inU-ngi ayenle ndaga, w' 16 azfembi wao. Ndo Jisu aweli wa**) goreyfe, awulinlia wao, inl^, Yivi- ranli yawanla bia gore mi&, ko aleganii wao : konde iiilongo n\'' Anyanibie nyo nl' onlongo wi- 17 ulo. Giligili mi bulinlia 'nlwJ-, inle, Om' edu ("> re e pa bong' inlougo ny' Anyambi^ g' Afiwo runil)e, ayinginle du gft nyrt. | 18 Nl' avatnbio y^ nl' enlam' eiilo- ri, inl^, Onlenj' <*>mbia, mi gal lend' ande go jig' emf'nlo z' eg<")- 19 mbezftdu"? Nl' awulinlio y^ nle Jisu, inl^, () fwelia niit' Ambia st"^'? IMpongwc.) 7 zyel' omo 'mbia, kao oiuori, inlh Anyambi^. O vorO ampanga, inl&, Ananla nla wingauli, Ayo- nla, Ayufa, Avferiul' oganganlo wo, Lube rer' iyo nil ngi yo. Awuli&, inl&, Agamba minlo mo- du, mi are mo penjavenja pa avi- la gw' erumbe zam'. Gw' as-ogio Jisu yenlo, awulinli&, 'nl&, Osaftn omori wi re ' w& p&nla pa : gole ya yodu yi re nla 'w^, agera yo gor' ikuge, gamb&ul^ o be dwaula nl' igumba g' 6rowa : ko bia, azdnga mi&. Ndo gw' ayogio y& agamba minlo, agoti6 nl' ekfev' evolO ; ko- nde avegagi nl' igumb' inyenge. Gw' ayeuli Jisu yenlo awuli, 'nlfe, Ijola ude gore wao wi re nl' igu- mb' inyenge g6 jiuginla gw' inlo- ngo ny' Auyambie I Konde gore shamO gO pokosa gw' igola uyi ntOmbo, re dMa viaganlo nla gor' enlami go jinginla gw' inlougo ny' OrOwa. Nla wao w' ayogift w' awul', inlfe. Sambo mande ko sunginlo'? Nd6 awul', inl&, Isa- on yi re y' ayolio nl' aniaga, yo ko joliA nl' Anyambi^. NT awu- li Pitbr, inl«>, Azw' are tiga pe yoni' iyazy6m^, azongo. Nl' awulinlia wao, inl^, Giligili mi bulinlia 'ulw?>, inl^, Zyel' <">mo re tiga pe nag' wt, ge CinwanW, ge awongwt, ge izombi, ge awanla, g' oRwanja w' inlougo ny' Anj-a- mbi^. ft re awonge viaganlft pftlft gw' egftmbe zinlo, nla gft utye yi bia efn^nlo zakonlako. Nl* awongi^ igomi nl' aCanli, awulinlia waft inl^, \'ftnla, azw^ panda gft Jerusal^m, nl' isaftn yft- du yi re tendft nl' ivogisi yi be tiendinlft Onwa w' ftma. Konde e be pft gw' ago m' anlongo, ko waft p^di^, aleiigMit, aruenli^ igwanla: wi be sj ivi' k^ ayftnl^: nli ntyugu yintyarft e be tftngwa. Ndo wi kftliz' is^aftn vinlodu; nl' 97 18. 34. LUK. iganiba mfe ny^ avegagi jumbunlo ; pa avila gore wa6, ko w' agOtiz' isaon y' agambiO. \ 35 IS' I' arweuli gw' avienlife pifer^ iili Jeriko, iul^, ipoku ny' Otna alwauli tu g' ozaiuba wi mponlo 36 ufegiraga. Gw ayogi6 yfe anlag' awenge wi piaganla, avambi, inlfe, 37 0sa5ii nde wiulo? W awulinli&, inl^, Jisu yi Nazareth ayt piaga- 38 nla. Nl' arougi^, inle, Jisu y' Onwa wi David, yenla mit' ekfeva. 39 Nl' alegio y& ul' anlaga w' agfendi g6 bosyo inl&, e ga Iwanle do : ndo arongi viaganlo polo, inl&, Aw' Onwa wi David, yenla mi' ekfeva. 40 NT aguraauli .Jisu gore, az6mbife inle e ga vago gore y& : nla gw' arwenli& pifer&, avambi^ yfe, inlfe, 41 O bela mib dendinlo andfe? Nl' awuli&, inlfe, Rera, mi ga yenle. 42 Nl' awulinlio y& nle Jisu, iulfe, Yenla: ibekeli' si re 'we sunginla 43 pa. Nl' ayeuli& pele, azongfe, nzuminliag' Anyambi^: nl' anla- ga waodu gw' ayenli wad ndaga, w' azuminli' Anyambife. ^ Q Ayiugiuli Jisu aviaganlaga g5 2 J&rikO. Nl' avegagi yovo 6- ma, o weliago inle Zake ; nl' ave- gagife ewonjo z' ipublikan, a- 3 Iwanla nl' igumb' inyenge. NT awutagife go jenla wenli ule Jisu ; nd6 e jolia g' onwanja w' ibunla 4 s' anlaga, konde avegagi ope. Nl' ag&ndib nli mangO g6 bosyo, ava- nd' erere go jenl&: konde avegagi 5 gO piaganla g6 mponlo mfe. Gw' avienli Jisu g6 mbftra mb, avftnli gw' ig6nl6, nl' awulinlie y^, inl&, Zake, zunge suminla: konde nlfe- 6 nlo mi ga Iwanle go nag' wo. Nl' azuminlie nfeganfega, awong(> nli 7 mbia. Gw' ayenli waft yenlo, wa6du w' alagalagi, awulia, inl^, Are jinginla pa gor' omo mbe gO 8 dwanl' (^g^nd' iw^. Agumanli Zake, awulinlib Ilerfc, inl^, VOnla, 98 Rera, erenle z' igumb' inyam' mi pa zo gor' ikuge ; nla ja mi are bo- ngiula p' oma ezoma nl' ipita, mi 9 fwiuliza zo nyongo nlai. Awuli- nlio ye nle Jisu, inl^, Nlfenlo wi- nlo nago yiulo y' abienlo nl' isu- nginla, konde ayb kfe mbamba yi 10 Abraham. Konde Onwa w' oma are bia pa go buta azunginl' eza zi re pera pa. 11 Nla gw' ayogio wao isaon yi- nlo, aguudi ukogo kh, konde avegagi p'lhrh nli Jerusalem, nla go re 'nli> w' avikili 'nlfe inlo- ugo ny' Anyanibifc nyi be bo- 12 wuulia pele. Yenlo awuli 'nlfe, Enlaini z' oma agfendi g6 ntye yabo go po inyanga nyi penda, 13 awinya. Nl' awelife igofni ny' a- ulag' iw^, ava waO igoini ny' imi- na, awulinlia wao, iulfe, Golanli 14 dkita nla so, kao mi abia. Ndo anlaga wi ntye yfe w' avikife, a- roiu' ivovi go nyufii' iyfe g6 bulia 'nlfe, Azw^ pa bel' Oma winlo go 15 panginla 'zw&. Nl' arwenli gw' avienli^, ayfe p6 p' ivenda, inl&, az5mb', iulfe anlaga mfe w' avenlio ndfe syika, wi ga welio gOre yh, ko yfe mia nt' alu5 om' edu adfengi 16 nl' ikola. Nl' avienl' olOnga, awu- lia, 'nl&, Rera, mini yo yi re dfe- 17 nga p' igfuni ny' imina. Nl' awu- linlife yfe inlfe, Mbiambife, awfe nyOngo mbia: g6re 'wfc dfengd pa ul' inyanga nyi bekeliO g' Osaon OiivvangO, Iwanla nl' inyanga nyi 18 panginl' igOmi ny' inkala. Nl' avienli wavanli awulia, 'nlfe, R^ra, mini yo yi re dfenga pe ntyanli. 19 Nl' awulinlife yfe kfe, 'nlfe, Lwanl' awfe kfe nl' inyanga nyi panginle 20 nkala ntyanli. Nl' avienl' 6inori, awulia, 'nlfe, Rera, vOnla, min' iyo ye yinlo, y' avenjavenjft mife 21 kftrO pa nli tftlO : konde mi arie- nlio, konde awfe nl' Om' Oyoli : 0 tOmbinl' eza zi re 0 dimbiula, are- LUK. 20. 2. 22 ula eza zi re 6 bfenla. Avvuliulit; yfe, i.ulfe, Avila g' 5g\vaul' ivvonit' be j&kfelia mife 'w&, awfe uyongo mbe. W amienl' inlfe niife nl' 6m' oyoli, ntOmbinlag* eza zi re 23 ini dimbinla, nteulag' eza zi re mi bfenla ; sambo ezande zi re 'nlfe o pa pe syili' iyam' gOre mongi wi peugakanl' anliva, inlfe go bia mife, ko mife bonga yo nl' Oba ta? 24 Nl' awulinlife wao w' agumanli vovo, inlfe, wonginlaulit mina, ava yo gOre yfe 6 re ul' igoini ny' 2-5 imina. NT awulinli waO y&, iul&, Rera, are nl' igomi ny' imina. 26 Mi bulinlia 'ulwfc, iule, Om' edu 0 re dfenga pa, gOre yfc be pO ; udO ayh (J re e pa diiuga, e be bonginlG 27 vanganl' eza zi re ula ye. Ndo ilovalovi yam' mfeyo yi re wi pa bela mife panginla wao, vaganli wa6 guulu, ko jonlanli wao g' 6- 28 zy6 warn'. Gw' aluO yfc akambi yenlo, agfendi gO bosyO, mpanda- ga gO Jerusalem. 29 Gw' avienlif; piferti nli Bfethpaj nil Betliani go nOmba yi fwelio, inlii loliv, arwenl' inlfe, arOiTi' a^anli gOr' inlfengi yfe, awulia, 30 inlij, Geudanli gO ukala yi re swa- swo nla 'nlwe; gAgo gO be jingi- nla 'nl\v•^, anlwfc be jenl' Oflwo burn diriO pa, wi re wi pa pandO nl' (">ma nli mori : vuriinlauli, ko 31 baganli wO. Nla jog' om' aba- mbia 'nlwfe, inlt, Ezande zi purii- nla 'nlw?; \vO? ko bulinlianii ye, 32 inlft, lierh are ula w(> i.syolo. Nl' agetidi waf) w' aroiuiO, albnga nt' 33 awiilinliO waA nle yfe. Nla gw' avurunliigi wao Afiwo burn, Orao nivi wA awulinli wao, inlfc, Eza- nde zi purunia 'nlwfe Oflwo burn? 34 A Willi wao, inlfc, Hert' are ula wo 35 isyolo. Nl' avagi wao wo gOre Jisu : nl' arali waO ingoi sad g' Onwo burn, avandizi Jisu g6 wO. 36 Nla gw' ageudagie, w' ayanii' 37 ingoi sao g6 mponlo. Gw' avie- nlife piferfe, agfe suminle n6mba y' loliv, nkiimba y' iulengi yfe yodu y' avakili go jenle nibia azuminli' Auyambife nl' iuyo' iv616 g' o- iiwanja w' ijanja si ngulu s' alu6 38 s' ajeulo waO; awulia, iulfe, Oza- vinlO g6r' oga o bia gw' ina nya Herh : ameiijfe g' orowa, nl' ive- 89 nda gw' igonlo mh. Nl' awfewo w' Ifaris|g6 ukondo w' awulinli Jisu, 40 inlh, Onlfenji, leg' inlfengi yo. Nl' awiulizift, awulia, 'nle. Mi buli- nlia 'nlwe, inlfe, ja winlo w' a- dwanla do, ado mi be tonga. 41 Gw' avienli& pi&rfe ayenle nkala, 42 alenlinii yo, inlfe, Aw&, toto w' amienli go ntyugu yiulo isaon yi pang' amfcnjfe mo ! ndo vfeulo yi re 43 jumbuulo pa gw' antj'o mo. Ko- nde intyugu si be bia gOre 'wfe, si be kombiul' ilOvalovi yo agombi- nlo ul' Ogomba vingovingO, anu- 44 nja g' ozamb' iedu, ayilizo kwa- nga g6 ntye, nl' awaul' iwo nla 'wfe; wi be tiga, gOre 'wfe ido gw' ido ; konde 0 mia du gw' avienl' Any am bib gO balo. 45 Nl' ayingiulit; gO nagO y' Anya- mbife, avakilia gft kogunlia wa6 4G w' agOlagi agolo, awulinlia waO, inlfe, Re tfcndo pa, iulfc. Nag' wa- rn' yi be dwanle uagO y' ikambi- ula: ndo anlw' are yO panga pa obulungu w' ife. 47 Nl' anlenjagii! ntyug' wedu gO nagO y' Anyambii'. Ndo iminis' impolO ul' irendisi nli uiaiTii y* 48 aniaga w' awutagi gO jftnlfe: udO wi dfeuge ndaga yi re waO ko de- nda ; konde aniaga waOdu w' azO- ugagit; gO pogauliO. 2Q Ntyugu mori gw' avegagiJi e nbiij' aniaga go nagO y' Anya- mbiJi agambiniage utyangO mbia, arweul' inib, iminis' impOlO nl' irendisi nl' aniero w' avienii gOre 2 yii. Nl' agambi waO, awuliulib, 99 20. 2. LUK. inl&, Wulinlia '/,wfe 6 dendag' isa- ftn yinlo d1' inyang' ande? ge ayfe o veulio inyanga nyiulo mande? 3 Awinlizi^, awulinlia waO, inlfe, Mife kfe m' be bambia 'nlwfe igamb' 4 iiTiori; ko bulinlianli niih: Iba- ptaiza si Jan, s' avili g' 6r6wa, mhb -5 gor' anlaga? Nl' agambanli waO avvulia, 'nlfe, Ja zw' abulia, 'nlfe, Avila g' orowa; e be bulia, 'nlfe, 6 Anlw^ pa bekelife sfe? NdOjazw* abulia, 'n\h, Avila g6r' anlaga; anlaga waodu wi be punga 'zwb ad6: konde wi bekelia 'ulfe Jan 7 ay& nl' ftvogisi. Awiulizi wa6, inlfe, Azwfe pa mia nkftva y' avili 8 s6. Nl' awiilinlid wao nle Jisu, inlfe, Mi& kfe mi awulinlife 'nlw5 nl' inyang' ande nyi denda mife isaOn yinlo. 9 Nl' avakilife kdvinla wa5 nk5g6 yinlo, inlfe, Oma av&nli ntyaga y' igoli, ariga j'O gOr' anlaga g6 pe- njaveiijO agenda gO ntye nyfenlfe 10 Oling' 61a. G\v' eg6mbe z' ilOnda ar(>mi nyftngd gor' anlaga mfe, inlb wi ga v& mbei y' ilrtnda yi ntyaga: ndo w' awdlife, awinlizf; 11 orevri. NT avo tomife nyongd ny&nlt> ; nl' awoli waO y& k&, alfe- 12 ng&life, awinliz6 orevft. Nl' avo tomife yintyarft; nl' awonji wa6 13 yfe vOra, al•(>Inb^ go ntyaga. Awu- ii onlivi wi ntyaga, inlft, M' be denda sfe? M' be tOiTi' ftiiwanl' iam' wi tondo mi&' veudotwa wi 14 be bongo. NdO gw'ayeuli niongi wi penjavenje ntyaga ayenlfe, w' awulianl' inl^, Wiulo nl' Oyigisi : azwfega yftnlenlib, ko ijiga dwanl' 15 isazyft. Nl' arOnibi waf) yb avila gO ntyaga, ayOnlb. Sainbf) Anlivi wi ntyaga e be dendinl' anlaga 16 wfe sfe? be bia ayilize niongi mfe, ave ntyaga gftr' amori. Gw' ayogid waA w' awul', inlb, Alwa- 17 nlizeyenlo. Ndr> avoiili waO> hh, awulia, 'nib, Zinlo ande sambA zi 100 retbndopa, inlfe, Ido ny' avikio nl' inlOgisi, ny' atweul' ewoujo zi 18 ntuhingu ? Om' edu o pOswa gw' id6 nyinlo e bejarua simbei ; ndo 6ai' edu 6 be p0syuuli6 nle nyo nyi be nyigfe ga ntybngfe. 19 Irfendisi nl' iminis' imp616 w' awutagi g6 k6tb igwfera mfe ; ndo w' arienl' anlaga : konde w' ag5- tiz' 'nle agovi nkftgO mbyo go 20 sira waft. Nl* avbnibagi wao yb, ar6m' anlaga gO syolb, w' avondi- ag' inlb wad anlag' avia, mbelaga gf> k6t' agamb' imb, avb go ngulu 21 nl' inyanga nyi guverufer. Nl' avambi wa6 yb, inlb, Onlbnji, azw' av6r6 inlb 0 kaniba anlbnja kb nt' are kwbkwb, 6 bouga k' 6ma wantuntu, ndO 0 nbnjb mpo- 22 nlo y' Anyambib rbti. Re kwb- kwb gOre 'zwb gd pe nipagO gftre 23 Sezar, ge go dw' ava? Ndo Jisu amienli avOnlO ma6, awulinlia 24 waO, inlb, Revanli niib fura. Yi re nl' 6zy'6 wamande, nl' irb- ndo yamande? Awuli wa5, inlb, 25 Yi Sezar. Awulinlib wad, inlb, Samb5 vanli Sezar ya yi Sezar, nl' Anyambib kb ya y' Anyambib. 26 Yeiilo wi jolie kdt' iganiba mb gw' azy6 ni' anlaga: nl' amanii wad njiviri yb, alwaula do. 27 Nl' avienli gOre yb awbwo w' Isadusi, waCt wi bulia, 'nib, Zj'el' itdngwa; nl' avambi waO yb nda- 28 ga, awulia, 'nib, Onlbnji, Mdsbs arbndinli 'zwb, inlb, Ja dfiwo- ngwb w' dma ajuwa, arig' Onwa- ntO awaula fo, dnwongib e ga wong' diiwantd mb, ayanliz' awa- 29 nla gdr' Onwongib. Avegagi awongwb drogbnld : nl' ayOmbi dlduga aydmb' dfiwantd, ayuwa 30 awanla fo. Yenlo kb wavanli nla 31 warard w' awongib. Egolanli nibmd kb wad drogbnld w' awo- 32 ngib, ayuwa awaula fo. Avila 33 vovo ayuwi dilwantd kb. SambO LUK. 21. 14. gw' it6Dguuli6 e be dwanl' Onwa- ntO wa maiule? Koude wao oro- 34 gfeulo w'ayombib. Nl' awuliiiliO wao nle Jisu. m\h, Awa wi ntye yinlo wi joniba ayOmbizagO. 35 Ndo wa6 wi jenlonl' inyanga iiyi dfenge ntye mb, h1' itoQgunlio avila gw' ijuwa, w' ayombe, ge 36 jombizo : koiide wa6 w' ayoiie fo juwe uyfeulii: koude wi re ga ienjfel ; wao kfe awaula w' Auya- mbife, nl' awaula w' itongunlio. 37 Nd6 gd nibora yi kamba g' oiiwa- nja wi n5nj6, vaiiganle Mosfes e takilia iulfe, niongi wi I'e juwa pa wi tonguulift, gO fwelifc Rerfc, inlfe, Anyambife yi AbrahaQi, Auya- mbife y' Izak ul' Anyambifc yi Ja- 38 kob. Ayb araug' AnyainbiJ) yi bende, ndo y' aulaga wi re bo: konde waodu wi dwaula g' onwa- 3!) nj' iwfe. NT awiiiliz' aw^wo w' irfeadisi, iulfc, Onlcitiji o re bulla 40 pu mbiambife. Korule w' arieuli go fo bambife agamb' alnblll^. 41 Nl'awulinlib wao, inlfc, Wi bulia, 'nib, Krais ayb nl' Oilwa wi J)a- 42 vid bb? Koude David aybinbgw' ezangft z' ijembO e bulia, 'nlo, Rerb awuliuli Rer' iyam', inlb, Lwa tu g' Agft waui' i>uli>inie, 43 kaA mi apang' il6valovi yo iyari- 44 nl5 uy' agoio nio. Sambo David e fwelife, inlfe, Rera, uyfe Cifiwaul' iybsb? 45 Nl' awulinlib iulbugi yb gw' 46 arOi ni' aulaga waodu, inib, (Joli- maui gOir' irbudisi, wi toude ka- ugaula ul' irogtisamba, ulag5sa- vinlO gw' agOlinlo, ula g('> dwaula gf> pwi yi nlaini gw' inag6 si syo- 47 nlo, ula gw' iutyagft ; wad wi ny' iuagf> h' antA wi tigA, againbiul' ikanibiul' ida mpaudiaga: winlo wi be p6 Agara viaganlA. NI' avonlib, ayeule ulaiTii y' aulaga wi fele syika gw' egara z' anliva gO luigft y' Anyambib. 2 Nl' ayeulib okuge w' oilwanto wi tigo e fele vovo vinte mbauli. 3 Nl' awulib, inIb Giligili mi buli- ulia 'nlwb, iulb, Okuge w' ouwa- nto winlo are fela pa viaganlO ula 4 waOdu : koiule winlo waodu w' • awelagi gw' egara avila gw' ibu- nl' isao: ndo ayb avila gw' ikug' isb aweli vauganle ntolinlO yb yfxlu. 5 Nla gsv' agambagi awbwo g' onwanja wi nago y' Auyambife, nt' ambpizid yo ul' ado anibia nli ya y' aveullA nl' aulaga, Jisu 6 avvul', iulb, G' oriwauja w' isaon yinlo yi jenlo 'nlwb, voula, intyu- gu si be bia, si re be tiganla vbulo id5 gw' idrt uyi re ny' avosyuulio. 7 Nl' avambif) yb nle wao, iulb, Oulbuji, isaou yinlo sambo yi be dwaul' egombe zi? nl' ezaude zi be ihvanl' elingilio inIb isaou yi- 8 nlo y' atwenli go bia? NI' awu- lib, iulb, Gelimauli anlwb veude temizo: koude awenge wi be bia gw' in' iuyam', awulia, 'nib, Mib nle yb; nla, inlb, EgOmbe z' 9 atwenli : azougauli wao. Nla go be jogo 'nlwb g' onwauju w' ago- vi nli dungii, arianli : koude r' isyolo inlb isaon yinlo yi ga longe dwanle; ndo ntyai yi i)a bia pele. 10 Vovo awulinlib wao, iulb lulougu uyi be kumanla go nwa nl' inlo- 11 ngo, nl' ivenila nl' iveuda. Be dwaula kb isyugazyuga si ntye sipolo, nla gw' iuibora sinybwo ujaula nip616 nli vunga; be dwa- ula k' isaou yi tio nli lemba vCtlC) 12 avila g' Arowa. Ndi\ isaAu yiulo yoilu viagaga ro, wi be kfttii 'nlwb, agombiza 'ulwb; wi be pa 'nlwb gA Jbkblio gw' iuagO saO> si syonlo, awela 'nlwb gO utyogo, ogbudia 'nlwb gw' azyO m' aga nl' iguvernbr g' Ofiwanja w' in' 13 iuyam'. He twa yeulo gAre 'nlwb 14 aUikwb gOre wari. (ieiijauli sa- 101 21. 14. LUK. mb6 gw' irfefn' iyanli inlfe, anlw' aldnge pikilia egOmbe viagaga 15 ro nte be fwinliza 'ulwfe: konde m' be pa 'nlwfe ftgwanla nl' iinia, si re ildvalftvi yaiili yodu y' ayolife keve s6, ge dfeng' iga- 16 mba nyi fwiuliza. NdO anlwfe be kotizago ul' izombe yanli nl' awongwfe, nla wa6 wi re nla 'ulwfe sijaulo, nl' indegd sanli ; nl' aw&wo gore 'ulwfe wi be j6nli- 17 z6 nle wao. Anlwfe be numbo kfe nl' anlaga waodu g' oiiwanja w' 18 in' inyani'. NdO orwe w' avere 19 avila go wOnjo yanli. Nl' isindi- nl' isanli be t61iza 'nlwfe mfenlo 20 yanli. Nd6 go be jenla 'nlwfe Je- rusalem konibinio pa nl' imbfeli s' isozyfe, vovo mianl' in\h ijiliza 21 sa yo s' atweuli piferfe. EgOnibe mh wao wi re go Judia wi ga wa- nge gw' inomba; nla wao wi re go JerusaliJm wi [ga lubwe vovo ; ' Ilia wao wi re go ntye vingOvingo 22 w' ayinginle gogo. Konde sinlo nl' intyiigu si ngoko, inlfe isa6n yodu yi re tfendo pa yi ga rwe. 23 Azyile gore wao wi re nl' anieme nla wao wi jonj' awanla gw' iiityugu m^sonlo! konde be dwa- nl' azyingo anipftlo go ntye, nl' 24 egunlu g5r' anlaga wiulo. Wi be j6nl6 nl' okwara, arwanlizO si- mbwedi gw' anlongo niodu : nli ■ Jerusalfeni yi be jaro nl' anlongo, ka6 gOnibe y' anlongo y' akeka. 25 Be dwaule leniba go nkAmbe nla g' 6gw(ili nla gw' igfegbnli ; nla g6 ntye ijela s' anlongo, anlaga w' amie nt' are wa^ gft denda, nibe- uli rnbendaga nli keva nibolaga; 26 anlaga wi be kwa sike nl' itia, nl' ipOnl' isaOn mhyo y' atwenli gft biagOntye: konde ingulus' ftrftwa 27 si be syugiazyugid. Nla vovo be jenla wad Oflwa w' ftma e bia gw' evindi nli ngulu nl' ivend' iv61A. 2S N(io gO pakili' isaOn yiulo g() 102 twa, nlongwanli, ko t6mbinlanli wonjo yanli ; konde olandunlo wanli w' atwenli piferfe. 29 Nl' agovinlife wa6 ukogd, inle, VOnlanli erere z' ifig, nli rere yo- 30 du. G6 punjinla yo, anlwfe jenla amia kfe anlumfe inlfe ntyanja y' 31 atwenli pifeife. Yenlo kfe 'nlw&, gd jenla 'nlwb isaftn yinlo yi twa, inianl' inlfe inlongo ny' Anya- 32 mbife ny' atwe piferfc. Giligili mi bulinlia 'nlw&, inlfe, IvOma nyi- nlo ny' aviaganle, kaO isa6n yi- 33 nlo yodu y' atwa. 5r6wa nli ntye yo bepiaganla: ndft aganib' imam' m' aviaganle du. 34 Ndo vandaminlanli gw' ikuw' iyanli, irfein' iyanli yi vende dirizo nl' Ogasyo w' inya, nl' ibongo s' alugu, nl' inaka s' einbnlo zinlo, ko ntyugu in&yonlo dumba 'nlwe 35 ndumbaga. Konde yi be bia ga m5ndo gore waodu wi dwanla go 36 ntye yinlo yodu. Ndo vfenibaga- nli egombe zodu, ko kambinlanli, ko 'nlw& jolie pera avila gw' isa- 6n yinlo y6du yi be twa, aguma- nla g' 5zy6 w' Oiiwa w' 6ma. 37 Nli ntyugu edu avegagi nbnjaga g5 nag5 y' Anyambic; nl' Ogwtr' iedu alubwi go nkala, ag& dwanla g5 nomba yi fwelio, 'nit, y' loliv. 38 Nl' aviagag' anlaga ibanga sAdu g6re yfe g6 nag6 y' Anyambife, go p6ganli6 y^. 22 Nli ntyago yi mp&mba yi re Ifev&n fo yi fwelift, inl&, Onloga- 2 nl5, y' arwenli pibre. Nl' awu- tag' iminisfe impOlA nl' irendisi awuta nt' are waA ko jOulfe ; ko- 3 nde w' arienl' anlaga. Nl' ayi- nginli Satan g5re Judas A welia- gf>, inlfe, Iskariot, 0 vegag' 6inori 4 gOr' ig6mi nl' avanli. Nl' age- ndife, agamba nl' iminis' imp(Mo nl' ikapten, nt' are yb ko kAtize 5 gw' ago maO. Ayenli waA mbia, 6 avanganla nla ye gf» pb syika. NT LUK. 22. 35. ' ayivirife, awutag' egomb' evia go kfttizfe gore wao go re dwcail' a- ulaga nla yfe. 7 Avieiili utyugu yi mpfemba yi re Ifevbn fo, yi re onwidombf! w' 8 6iiIoganlo wi ga youlo. NT ar6- mib Piter uli Jan, awulia, itilfe, Gfendauli, ko kekizaiili 'zwfe ntya- !) go y' Ouloganlo, ko 'zvvb nya. A- wulinlio yb nle wao, inlb, O bela 10 'zwb kekiza gwi ? Awuliulib wao, inlb, V6nla, aniwb jinglnla pa g6 nkala, aulvvfe be datanla nl' oma e twanle ntyuga y' aiilingo; zonga- 11 nlifegO nagft yi be jingiulo nd&. Ko bulinlianl' onio-nive nago, inlb, Oalfenji e bulia, inlfe, Nontye y' agenda yi re gwi yi be uyo raife ul' inlfengi yam' auye ntyago y' 12 oriloganlA? E be teva 'nlwfc no- ntye mpOlo y' igAnlo kekizo pa: 13 gekizauli vovo. Nl' agendi waO, albiiga nt' aluo ye abiiliiili wao: nl' agekizi wao ntyago y' Onlo- ganlA. 14 Gw'azyiv' ig\v(5ra,alwanli tu ayb 15 nli rGfni. NT awiilinlib wao, inlb, Nl' ijftngunla mi are bela pa gi) nye ntyago yinlo nla 'ulwfe mib 16 yuwaga ro : konde mi buliiilia 'nlvv6, inle, M' be fo nya yd, kao g(> be twa yi) reti gw' inlongo uy' 17 Anyambie. Nl' awongib imogi, nl' ayfc pa p' akeva awiili' 'n\b, Woiiganli nyinlo, ko koranli nyo: 18 konde mi bulinlia 'nlwb, inli>, a- vila vbnlo m' be fo jong' ilAtida y' AgAII, kaO inlongo ny' Atiyambib 19 ny' abia. Nl' awongie mpbmba, nl' ay6 pa p' akev a, amoguuli' yO, avu waft, awulia, 'iilo, Yinlo nl' Oku' wam' wi re pft pa g' AHwaiij' iwanli: lendanli yenlo gft jOngi- 20 nlia mif-. Egolanli mbmO kh a- wong' imogi inya via, awulia, 'nU', Imogi nyinlo nle njeka nyo- nlo gO ntyinl' iyam', yi re jirO pa 21 g' Afiwaiij' iwanli. Ndr> vOnla, ogo w' omo kOtiza m\h wi re nla 22 mife go tavuru. Konde rbti Ofiwa w' oma e kfenda, ga nt' are keujo pa : nd5 azyile gor' oma mh 6 ko- 23 tizfe! Avakili wao go bambianla, inl^, niande gore wao be dende udaga yinlo. 24 Nl' avakili waO dove mpaga inl^, mande gore wao e taug6 inlfe ar' 2o ompolo. Nl' awnlinli& wao, inlfe, Aga w' anlongo wi panginla wao nli ngulu ; nla wao wi re nl' inya- ugagore wao wi fwelio, inle, lya- 26 njisi yi mbia. Ndo alwanle yenlo gore 'nlwfe: ndo aye 6 r' ompolo gore 'nlwfe, e ga Iwanl' egolanli g' Oiiworumbe: nl' ayb 6 re gw' e- 27 wOnjo, ga yfe o jaujinla. Konde ompolo mande, ayfe o dwaiila tu gw' inya, ge ayb 6 penginle ta- vuru? Arang' aye o dwanla tu gw' inya? ndo mi are go garegare 28 yanli g' omo pfenginla. Anlwfe nle wad wi re dwanla pa ula 29 mie gw' idembo sam' ; mife kh mi pa 'ulwfe ivenda, vanganlfe nt' a- 30 venii rer' iyam' ava mife, inlfe anlwfe ga nye ayonga go tavuru yam' gw' inlongo nyam' ; ko 'nlwfe dwanla tu gw' igOiTii nyi ka nli ka vanli njfekMiag' igOmi ny' iml(uve nl' imbuve mbauli .si 31 Israel. Nl' awulife, inlfe, Simon, Kimon, vAnla, Satan aveli 'wfe, g6 32 sago g' Oresi. NdO mi are ka- mbinla pa g' Anwanj' iwo, inlfe ibekeli' so s' amanla: nla gO be fo 33 kalvvo, yoliz' awarer' iyO. Nl' awulinliA yfe nle I'itfer, inlfe, Rera, mi are keka |)a gO> kfenda nla 'wfe .34 gA ntyAgrt nla gw' ijuwa. Nl' avvulife, inlfe, Pitfer, mi bulinlio, inlfe, Njogonii yi be kfiga ulfenlo, kaft w' adanda nyongo ntyarfv inlfe r> mife mife. .35 Nl' awulinlife wuA, inlfe, Gw' arAmi niife 'nlwfe syika fo, pukn fo, nl' intyOzy(*> satanga fo, unlw' 103 22. 35. LUK. azilinlS nl' ezoma? Awuli wao, 36 inlfe, Zyele. NT awulinlife wao, inl^, Ndo v&iilo, ayfe o re uli syi- ka, e ga wonge yo, nl' egolanli mfemo puka : nla yh 6 re azye nl' okwara e ga gol' omori iili 37 ngoi yfe. Koude mi buliulia 'ulw?", inlfe, Ga leiniO gore niife ut' are tfeudo pa, inlfc, Nl' arangio yfe nl' ivavisi : konde isaon g' onwa- 38 nj' iwam' yi re nil iityai. Awuli wa6, iul(>, Rera, vonla, vbulo, r' ikwar' imbanli. Nl' awulinlife wao, inlfe, Yi re kvvfekwfe. 39 Nl' agogvvf>, agenda, nt' avegagi ntyali yfe, go nomba y' loliv : ul' azongio yfe kfe nl' inlfengi yfe. 40 Nla gw' arwenlife g6 mbora, awu- linli wao, iiil&, Gambinlanl' inlfe 41 anlvv' agwciila gw' isyorio. Nl' azanjaulife nla wao vo ntyanjO yi r' oma ko pung' id6 : alov' akoto- 42 lo agambinla, awulia, 'nlfe, Rera, ja w' ajivira, rombinla niife iniogi nyiulo: ndo arange ntondinli 43 yam', ndo iyo, ga lendo. Nl' awowunli enjfel gore yfe avila g' 44 6r6wa, ayolizfe. Nl' agambinlife nli ngulu viaganlo; koude avega- gi nl' afiandi am polo : nl' erwogOr' izfe z' arwenli egolanli g' adodo ampOld mi ntyinla mpOswaga go 45 ntye. Gw' agumanli^ avila gw' ikambinla, avienli, aluunlo waO wi nanl' antyovinlo g' onwanja 46 w' ekfcva, awulinlia wa6, inlfc, Anlwfe nanl' antyovinlo sfe? ulo- ngwanli ko kambinlanli, anlw^ veude kwenla gw' isyorio. 47 Gw' agambagife, v5nla, anlag' awenge wi bia, nl' ayfe 6 weliago inlfe Judas, omori gAr' igfimi ul' avanli, e kbiida gf) bftsyi) ynO; nl' azyusy^ pi^r^ gore .Jisu gc> sornbb. 48 Niiwo-(ialile. Ndo Pitfer awul', inlfe, OnlftiTie, mi amie nte kambo. Nla gw' aga- mbagife, njogonli y' agogi pele. 61 Nl'awizi Rerfe,avoule Pitfer. Nl' ayougiuli Pilfer igamba nya Rerfe, nt' awuliulife yfe, inlfe, Njogonli gftgaga ro nlfenlo, ft be danda mife 62 nyongo ntyarft. Nl'agogwi Pitfer, 63 alenia ul' ekfev' evftlft. Nl' anla- ga w' azimbi Jisu w' azyfeliagfe, 64 awftlagfe. Nl' uliviuli waft autyo LUK. 23. 26. mfe, avambife, inlfe, Voga : mande 6-5 abOlo? Nl' agambinli wao ye isaOn imifenl' imiengfe, ntowagfe. 66 ixw' ayenj' onwenja, ovago w' aulero w' aulaga w' alatanli, imi- nis' impolo ul' iifeadisi ta; nl' agfendi \va6 yh g' ovago wa6, 67 awulia, 'nlfe, Ja 'wfe nle Kiais, wulinlia 'zwe. Nd6 awuliuli waft, inlfe, Ja mi abulinlia 'nlwfe, 68 anlwfe be bekelia: nla ja mi aba- mbia 'iilw?;, anlwfe be fwtnliza 69 mif; igamba. Nd5 avila vfenlo Ofiwa w' oiiia e be dwanla tu g' ftgo 'uloinifc wi ngulu y' Anya- 70 mbife. Nl' awuli waodu, inl&, Awh Oiiwa w' Auyambife sambo? Nl' awulinlifc wao, inlfe, Nte bulla 71 'nlwfe mife nle yh. Awuli wao, iulfe, Azw' are nl' isyolo ande ny' iyenli viaganlO? koude azw&m& azw' are jogo pa avila g' Ogwaul' iwfemfe. Nl' agumanli waftdu, agfendife 2 gore Pilat. Nl' avakili wao g6 sozlzt, awulia, 'nlfe, Azw' alfe- ng' Onia wiulo e syokoli' inlongo nyazyO, alega gO pe Sezar mpagft, mbuliaga inlfe, Ayfe mh nle Krais 3 y' 6ga. Nl' avanibio yfe nle Pi- lat, inlb, Awh ul' ftga w' Iju? Awinlizife yfe awulia 'nib, Efl, nte 4 bulio. Nl' awuli Pilat awulinl' imiuis' iinpolO nl' anlaga, inl&, M' pa d6ng' Ama winlo nl' Ogara. 5 Nd6 w' ayoli viaganlft, awulia, 'nib, K Kyokoli' aulaga, nbnjaga go Judia yodu, nl' avila gA Galile 6 avia kwaiiga guiilu. Ndo gw' ayogiA Pilat yenlo, avambi ve- 7 ndetwa ayh Oilwa wi Galile. Nla gw' aniieiilie inl6 avili gw' impa- nginla hi Hferod, arftmit' gOre Hb- rod, 6 vegagi aybmfc gO Jerusalbm gw' intyugu mhsonlo. 8 Ow' ayenli Herod ayenle Jiwu, arftndl 1)616: konde avelagi 611ng' Ola g6 jeule, konde aluO ajogo g' onwanj' iwfe; alevinli kfe gOjenl' 9 elemba zi deudo nle yb. Nl' ago- tagife nl' againb' ameuge; ndo e 10 jivirfe mpongo. NT agumanl' iminis' impolo nl' iriindisi, azozi- 11 zage nli ngulu. Hftrod nl' isozyfc sfe w' avfediage kh, azybliagfe, nl' avvorl wa5 yfe ngoi njombwi 12 awinlizfe gore Pilat. Ntyugu nie- yo Hferod nli Pilat w' arwenli ndegO : konde avia gw' eg6mbe mfe w' avegagi ndova. 13 Alatizi Pilat iminis' imp616 nl' ivangiuli nl' anlaga, awuliulia 14 waft, \u\h, Anlw' abag' oma winlo gftre raib, g' ftino syokoli' anlaga : nlavftnlanli, mi are yt> kotiza pa gw' azyo manii, ndo m' pa dfengb nl' ogara gw' isaftu mfeyo yi sozi- 15 za 'nlwfe yh: nio Hferod kfe: ko- ude awinlizife gftre 'zwfe; nla vo- ula, zyele ndaga dendo pa nle yb yi re yh nl' inyanga ny' ijuwa. 16 Sambo m' be syiwb, arigb difcnga. 18 Ndft waftdu ta w' awoginl', inle, liftmbare winlo, ko tiginla 'zwb 19 Barabas difeugu: ft vegagi felft pa go ntyftgft g' ftfnvauja w' edungu kwezft pa nle yfe gft nkala, nl' ijft- 20 nl' anlaga. Pilat avo kamba nla waft, mbelaga gft tige Jisii dibnga : 21 ndft w' aroug', inU', Vaulifc gft 22 krosi, vanlib gft krosi. Nl' awu- linlife waft iiyongo yiutyarft, inlfe, Ntinl' ande, ndaga mbe ude yi re yb denda ])a ? M' pa dciuge nti- nla y' ijuwa gftre yb. Kambft m' 23 be syiwb arigfe difiuga. Ndft w' avangatie nl' aiufti ampftift, mba- mbiag' inlfe e ga vaulift gft krosi. 24 Nl' amoi miift ni' agevi. NT are- nlizi Pilat inle ga lendft nt' ava- 25 mbi waft. Nl' arigie yfe dihnga ft vand)ift waft, ft vegagi felft i)a go ntyftgft g' ftfuvauja w' edungu nl' ijftnl' aulaga : ndft avenli Jisu gft ntoudiiiii yao. 26 (Jw' ageudi waft nla yb, w' agft- 105 23. 26. LUK. ti' oma wi l-^ir^n, in' inyh nle Si- mon, o vieiili avila go ntye, agu- nibizL' kros, inlt e ga rwanle yo 27 go nyuma yi Jisu. Nl' azongid y& nli nkondo nipolo y' anlaga, nl' ante") k^ w' awoiag' int6nI6 28 sao alenliuR'. Ndo Jisu awizi gore wao avviilia, inl^, Awa wa- nto wi Jerusalem, alenlinlauli mife, udo lenlinlanl' ikuw' iyauli, 29 nl' awanl' iyanli. Konde vAnla- uli, intyugu si l>ia, si be buliCi. wao, inlb, Ozavinlo gore wao wi re nkele, nla gw' anibumu wi re mi pa janla nli mori, nla gw' ambfenlf; mi re mi pa jonj' awa- .SO nla. Egombe mfc wi be pakilia go bulinl' inomba, inl&, V6swa- nli gore 'zwfe; nli sadomba, inl&, 31 Vuganli 'zwfe. Konde ja w' ade- nda yeulo gw' erer' evezy6, aude zi be dendo g' 6k6l6ug6? H2 Nl' agbndio nla y& go jOnlo aw^- 83 nlfe avanli, iyanjisi yi mbe. Gw' avienli waft gft mbora yi fwelia- go, iule, Nkt'li, gogo avanli wao yfe go krosi, nl' anlag' ave mfewo kfe, ofnori g' ogo 'nlomife nl' 6mo- 34 ri g' ftgo nyantwt. Nl' awuli Ji- su, inl^, Rera, iiyeza waft; konde wi m/a nte denda waft. Nl' age- ranli waft ingoi se, avung' eganlft. 3-3 Nl' agumanl' anlaga mpftnlaga. Nli nlami k^ w' azyfeliagfe, awu- lia, 'nli>, Azunginl' amori ; e ga zunginl' ftku' w&tnb', j' adwanle Krais y' Anyambifc, yi re yfe pi- 36 nja pa. Nl' isozyb kfc >' azyfelia- gfe, avia gftre y^, avele pfe vinegfcr, ■ u awulia, inl^, Ja 'wfc nl' ftga w' 35 Iju, zunginl' ftku' womfe. Avega- gi k' ir&ndo gw' igftnift ny' ewft- njft z5, inlfe, winlo nl' ftGA w' IJU. 39 Nl' ftmori w' anlag' ave w' ava- ulio, azyfeli^, awulia, 'n]h, Aw^ aranga Krais? zunginl' Okuw' 40 womb nla 'zwb. Ndft OiTiori awi- 106 nlizi, nsfembagfe awulia, 'nlfe, 0 pa ti' Anyambife du, awfe kfe pft 41 p' ftgara mfemft? Azwfe kh azw^ jenia nl' are nla 'zwfe kwfekwfe; konde azw& dcndinlft nt' ar' ija- nj' isazyo: ndo winlo e pa dende 42 ndaga mbe du. Nl' awulife, inlb, Jisu, yftuginlia niife gft be bio gW 43 inlongo nyo. Nl' awulinlift yfe nle Jisu, inlfe, Giligili mi bulinlio inl^, nlfenlo winlo 6 be dwanla nla mife gft Paradis. 44 Avegagi vo igwfera ny' ftrftvva, nl' arwenli mpiri gft ntye yOdu kwa- 45 nga gw' agwJr' ^nlog6^ni, nl' ftza- nge wi nkftmbe w' ayili : nl' ftnla- mb' ftzambe wi nagft y' Anyambi^ 46 w' ayarui gft garegare. Nl' aro- ngi Jisu nl' inyft' ivftlft, awulia, 'nlfe, Rera, mi pinl' inlinl' inyam' gw' ago mo : ayfe bulla pa yenlo, 47 azuli ftiiwei. Nla gw' ayenli ewft- njft z' isozyfe ayenla nt' arwenli, azuminli' Anyambife, awulia, 'nib, Rfeti winlo avegag' ftma w' ftgftre. 4S Nla waftdu w' alatanli gft pftnla, gw' ayenli waft isaftn y' arwenli, w' awinyi mbftlag' intftnlft saft. 49 Nla waftdu w' amienlib, nl' antft w' aluft w' asftngife avila gft Galile, w' agumauli davadavife, avftnlag' isaftn yinlo. 50 Avegagi vovo ftma, in' inyfe nle Jftsfcf, ftulero gftre waft' nl' ftmo 51 mbia nl' ftgftre, ft re e pa duO aji- viri mftnda yaft nl' i.jauj' isaO : alwanlagi gft Arimathea, nkalay' Iju, ayfe kfe avegagi mpftnlag' inlo- 52 ngo ny' Auyambib. Winlo agb- ndi gftre Pilat, avanibi ftkuwa wi 53 Jisu. Nl' azyfttilife ebende, avi- nga zft nl' ivbl' ivia, awela zft g' ftrftnginlft w' arftkift gw' idft, wi re wi pa felft nl' ebende nli mori. 54 Avegagi ntyugu y' ikekiza, nli ntyugu yi Syonlo y' arwenli pife- 55 rfc. Nl' antft, w' aluft w' asftugib avila gft Galile, w' azftngi, ayeul' LUK. 24. 28. orongiul5, nli nt' alinibinlio ebe- •")() nde. Nl' awinyi waO, agekizi aka mi nkang6 mbia. Nl' ayowi waO go ntyugu yi Sj-oulo ga Dt' ar' ivanga. 24 ^'^^ ntyugu nonga yi syo- nlo, ayenjitila, w' avienli g' Oro- ngiulO, ul' aka mi nkang6 m' age- 2 kizio waO. Nl' alfengi waO idft kavalio pa avila g' (iroiigiulO. 3 XI' ayiuginli wao, ndft wi d(?ug' 4 Okuwa wa Rerfe Jisu. Nl' arwe- ul' iulc>, gw' avegagi wao nli mpa- ga g' oiiwanja wi ndaga yinlo, vonla, agumanli piferfe iila waS aiilag' avanli ul' iugoi iujombwi. o Gw' arienli wao, alfenibi azj'O ma6 go ntye, anlaga w' awulinli waft, iul^, Anlw& but' 6m' are bo gOre mongi wi re juwa pa sfe? () Azyele vei, udo atdugwi : ydngi- iiliauli nt' agambife nla 'nlwfc ayfe 7 pare go Gaiile, Inlfe, Onwa w' Ama e ga v6 gw' ago in' anlag' ave, kfe l)anli6 go krosi, avo tOngwa g6 5 ntyugu yi ntyarft. Nl' ayouginli !» wao againb' imb, nl' awinyi wao avila g' oionginld, awulinl' igOmi 111' omori, nl' aiTiori waOdu isaon 10 yinlo y6du. Waft w' awulinli rO- mi isaf»n yinlo w' avegagi wa Ma- ri yi Magdala, nla wa Joana, nla wa Mari ngwf' yi Jems, nl' antO 11 amori nla wao. Nl' ayenli waA agamb' imaft g' ewuli anyambife; 12 ko w' avekelia mO. Ndft Pitfcr agumanli, ag?Mida nli mangA g' oroginlf). Nl' aRjmbife mbh avA- nla, ayenl' inlamba y' ivfcla gft ml)r>ra nli yaO ; nl' awinyb gO nag' wb, mamag' 6sa6u w' arwe- nii. l"! Nla vAnla ntyugu nibmft avanli gftre waft w' ag^n(iagi gft nkala yi fwelift, inl^, Emaus, y' avegagi avila gft Jerusalbm ftgbndo w' 14 agwbr' aran^. Nl' agambanlagi waft g' ftfiwanja w' isaou yinlo 15 yftdu y' arwenli. Gw' agamba- nlagi waft alftvanlage mpaga, arwenl', inlfe, Jisu ayfemfe azyu- 16 syi pi^ri?, agenda nla waft. Ndo autj'O inaft m' azimbift inlfe w' 17 am^^. Nl' awuliulife waft, inl&, Agamb' ande minlo mi kambiulft 'nlw&, gft kfenda 'nlwfe? Nl' agu- manli waft gftre, nl' azyft m' ekfe- 18 va. Nl' ftmori gftre waft, in' iny& nle Klftpas, awinlizi awulinlife, iult, Gftre waft wi dwaula gft Je- rusalem awfe dadi& ft pa mi' isaftn yi re twa pa gftgft gw' iutj'ugu si- 10 nlo? Nl' awulinlib waft, inlb, Isaftn ndfe? W awulinlib inlb, Isaftn g' ftfiwanja wi Jisu y' ftnwo Nazareth, ft vegag' ftvogisi wi ngulu gw' ijanja nla gw' igamba g' ftzyft w' Anyambib nl' anlaga 20 waftdu : nli nt' aveniift y6 nl' imi- uis' impftlft nli mongi wi pangi- nla 'zwfe gft p' ftgara w' ijuwa, ko 21 waft banlifc gft kros. Ndo azw' avegagi nl' igumu inlb nle yb ft be dandunle Isra&l. Nla viaga- nlft nl' isaftn yinlo yftdu, nlbnlo nle ntyugu yi utyarft isaftn yinlo 22 yi ga dwanle. Nl' antft awfewo wi nkumb' iyazyft w' amamizi 'zwb, konde gw' akbnda waft g' 23 ftrftnginlft ibanga sftdu ; ko w' alb- ng' ftkuw' wfe, w' abia awulia 'nib, w' ajeula k' ienjbl, s' abftwujilia 24 gftre waft awulia, 'nlfc are bo. Nl' awbwo gftre waft w' ai)egaga nla 'zwb, w' akbnda g' ftrftnginlft, alb- uga wft vanganle nt' awulift nl' 25 antft: ndft wi pa jenlb. Nl' awu- linlib waft, inlb, K, anlaga w ite- iTui, nl' irbin' iliri gft bekeli' isaftn yftdu yi re kambft pa nl' ivogisi ! 26 Arang' inlb Krais e ga zindinl' isaftn yinlo, ayinginla gw' ivend' 27 inyb? Nl' av'akilib nli Mftsba nl' ivogisi yft maft. 44 Nl' awuliiilife waft, inl^, Miulo nl' agambii ni' awuliuii mie 'nlwfe, gw' avegagi mife nla 'nlwfe, inlfe isaftu j'ftdu yi re t&udft pa g' ivanga mi Mftses, nla gw' ivogisi, nla gw' ijembft, g' oilwa- 45 nj' iwam', yi ga rwe rfeti. Vovo aulungunlife wftujo yao, ko wao 46 kfttiz' irfendo y' Anyambife: nl' awulinlife waft, inlfe, Yenlo re te- udo pa inlfe, Krais e ga zindinl' ijuwa, arftngwa avila gw' ijuwa 47 go ntyugu yi ntyarft : nla iulfe, i- kalwa s' ftrfefna nl' inyeza s' ibe si ga gambiulo gw' in' iuyii gw' alongo mftdu, mpakiliaga avila go 48 Jerusalfem. Anlwfe nl' iyenii y' 49 isaftn yinlo. Nla vftnlauli, m' be torn' ompanganlft wa Rerfe gftre 'nlwfe: ndft venginlanli gft nkala yinlo, kaft anlw' abftrift nli ngulu avila gw' igftulft. 50 Agfendife wao gft mbftra yi re swa- swo nli Bethaui : nl' arftmbinlie 51 agft mfe, azavinla waft. NT arw^- nl' iulfe, gw' azavinlagife waft, a- vangwanli nla waft, arwanlift gw' 52 igftulft g' ftrftwa. Nl' azavinli waft yh, awinya gft Jerusal&m nli 53 mbia mpftlft. NT alwanlagi wao gft nagft y' AnyambiJi, nsaviulag' Auyambife. N T Y A If G O M B I A Y I JAN. 1 Igamba ny' avegagi gw' ipaki- lia, Igamba ny' avegagi nl' Anyambi&, nl' Igamba ny' ave- 2 gag' Anyambife. Ayfe mfemO ave- gagi nl' Anyambife gw' ipakilia. 3 Ya yodu y' avangiO nle yfe ; pa- ngft ezoma zi re pan go pa ka5 vo 4 yfe. Emfeiilo z' avegagi gore yfe, nl' emfeiilo mfe z' avegag' ozange 5 w' anlaga. Nl' Ozange wi bamba gC> mpiri ; nil mpiri yi kotiza (5 wo. Avienl' dma 5 romid nl' Anyambife, in' iuyfe ny' aweliagft, 7 inl^, Jan. Ayi; ni6mo avienli oyeoli, gft takilia g' ofiwanja w' ozange, iiilfe anlaga waodu wi ga 8 vekelie vo yfc. Ayh e pegag' oza- nge mh, u(16 avienli go takilia g' '■> oiiwauja w' ozange. Ozange wa- giligili, wi jenjiz' 6ni' edu, w' 10 arwenli go bia go ntye. Avegagi go ntye yinlo, nli ntye y' avangid nle y^, ndo ntye yi mife du. 11 Avienli gftr' iw^!m^, ndo waft w' 12 avegag' iwfemf'. wi bongi'. NdO ntaiigft y' awongib, gOre waA avenl' inyatiga nyi twa awanla w' Anyaml)ie, inle gcVe waO w' l.'{ avekeli' in' iiiye: wi re wi pa janlA nli ntyinia, ge nli ntondi- nli y' ozyAnli, ge nli ntondinli 14 y' (^ma, ndO nl' Anyaml)ii'. Nl' Igamba ny' arwenl' Azyouli, alwanlagrtre 'zwe (nl' ayenli 'zwe <">MjMenjble wf; ga oiijt'lonjele w' ofiwa wikika wa Hero) ralie nl' l") iin(!i)iii!6 111' oinienle. Jan ara- kili g' onwanj' iwo, arOnga, inlb, Winio nle yh o gainbiA niif', inib, Aye 0 bia go uyuiTi' iyani', atwe- nli gO b6syo yam' : kondeayfenla 16 mi& ayfe IGngi. Koiide azwfedu azw' avenliO avila gw' ibuul' isfe, 1" nl' imi?pinld v' imfepinlo. Konde ivanga ny' avenlif) vo Mosfes, ndo imfepinlo nl' oniitiulb w' avienli 18 vo Jisu Krais. Zyel' omo re jeula p' Anyambie nli mori ; Ofiwa wikika 6 dwanla go nloiilo ya Rerfe are mieza p' anlaga g' oiiwanj' iwb. 19 Nl' atakwfe mi Jan me minlo, gw' aromi Iju arOm' iminisfc nl' awa wi Levi gore y& avila go Jerusalem go bambiJ:', iiilb, Awb 20 mande? Amfemi, e padanda; ndo ambtn', inlb, Mi' arange Krais. 21 Nl' avambi waO ye, inlb, Aiule sambo? Awfe nl'Elias? Awulie, 'nl^, Mi aranga yb. Awb nl' ftvogisi mt? Awinlizi, 'nib, Nya- 2- wfe. Vovo w' awulinlife, 'nib.' Awi! mande'? ko 'zwb fwinliz' igamba gOre wao W atoiTia 'zw^. O bulia sfe g' Aiiwanja w' 6ku' 23 womfe? Awulii', illl^, ISUh nl' inyoi ny' onia nlongagu gw' itO- ve, inle, Nyonyunlanli mponlo ya Rerfc gore, nt' awuli Ksaia y' 24 ovogisi. WaA w' arOmio w' avili 2^5 gOr' Ifarisi. Nl' avambi waO yb, inle!, Samb(") A bajitaiza sb, j' awb aran .e Krais, ge Klias, ge Avogisi 2() mi!'.' Jan awinlizi waA, i^l^, Mi ba|)taiza nl' anlingO: go gare ya- nli kuinanl' Ama o re anlwb pa 27 mib, inlb, aye o bia go nyiiin' iyam' 0 re mi azye nl' inyanga nyi purunl' intyOzyA se .satanga. 25 Isaon yinlo y' arwenli go JJbtiia- 10!) 1. 28. JAl^. ni g' ozamb' omori wi Jordan, mbora y avegagi Jan e bapta- iza. 29 Bu nya ayeuli Jisu e bia gore yfe ; 111' awulife, inlfe, Vonlanl', Ofiwi- dombe w' Auyambife, wi tomb' 30 ibe si ntye yiulo! Winlo iile y?; o wulio mih, inlfe, Go nytim' iyam' bi' oino re atwenli go bo- syo yau)', konde ay^ nla mife ayfe 31 longi. Mi nii^ du ; udo go ntinla 'nlfe e ga miezo gore Israel, avie- nli mife mbaptaizaga nl' anlingo. SI NT araliili Jan, iMl^, Mi are jenla p' lulinla nl' egolaiili z' ibeinbe nyi suniinla avila g' oro- wa; ul' alwauli nyo gore yh. 3\ Mi mife du : udo ayfe o roiui iu\h go baptaiza ul' aulingd, awulinli niife inlfe, Ayfe o jenlo ndo e sumi- nl(5 nl' Inlinla, ko nyO dwaula gOre yii, aye mfemo nle yfe 6 ba- 34 ptaiza ul' Inliul' Ivia. Mi are jenla pa, arakilia 'ulfe, winlo nl' ' Onwa vv' Auyanibife. 35 Bu nya kk Jau avegagi ku mania pa ayfe nl' avanli w' iiilfengi yt;; 36 nl' avOiili(i Jisu e kenda. awulia, 'nlfe, Voiilaul', Oiiwidouibe w' 37 Anyambife! Nl' iulfengi mh • imbauli w' ayogio yb, ul' azOngi 38 wao Jisu. Awizi Jisu, ayeula wao wi sOugfe, awuliiilia wao, inlfe, Aulw& but' aude? Nl' awulinli wao yfe, inlfe, Rabi (nyi pivia, 'ulfc, Oulbnji) o dwaula 39 gwi? Awulinli wao, inlfe, Yogo- uli' ko 'ulwe jenla. Avienli wa5 ayenle nibbra y' alwanlO ndfe ; ul' alwauli wao nla yfc ntyugu lufe : aluOatwenli vo igOiTii uy' agwfcra. 40 Omori gor' avauli mfe w' ayogiO Jan e kamba, azonge Jisu, avega- gi Audru onwougw^ wi Biniou 41 Pitfer. Ay^ alfmgi dftng' (ifiwo- ngi yb Hiruon, awuliulib, inlb, Azw' are dfcuga pe Mbsia, (nyA bfcnguulft pa nyi pivia, 'ule, 110 42 Krais.) Nl' avagife yb gOre Jisu. Jisu avonlife awulia, 'nle, Awfe nle Simon y' 6iiwa wi JOua: 6 be fwelid, inlii Sefas (nyi pivia 'nib Pitfer.) 43 Bu nya Jisu aveli kfeuda g6 Ga- lile, nl' alfeugife Filip; nl' awuli- ulio yfe nle Jisu, inlb, Zonga mife. 44 Filip avili go BiJthsaida, nkala yi 45 Audru uli Pitbr. Filip* alfengi Natauibl, awulinlit', 'nife, Azw' adfengife .6 rfendio ule Mosfes gw' ivauga nl' ivogisi ke, inlfe, Jisu yi Nazarfeth, y' oiiwa wi Josfef. 40 Nl' awulinlio yfe nle Natanifel, inlfe, Ezom' evia ko pila go Naza- rfeth? Filip awulinlib, 'nlfe, Yo- 47 go jenle. Ayenli Jisu ayenle Na- tanifel e bia gore yb, awulia g' onwanj' iwfe, inlfe, Vonla, Oiiwo- Israfel wagiligili, 6 re azye nl' ite- 48 miza. Natauibl awuliulife, 'nlfe, O niia inife sfe? Awinlizi Jisu awuliulib, 'nib, Filip weliago ro, gw' avegagi 'wb go ntinla y' erere 49 z' itig, mi ayenlio. Awinlizi Na- tauibl awulinlib, 'nib, Oulfenji, awb nl' Oiiwa w' Auyambib; 50 awb nl' Oga wi Israbl. ^ Awinlizi Jisu awulinlib, 'ulb, O bekelia, konde mi abulinlio, iulb. Mi aye- ulio go utinla y' erere z' ifig? o be jenl' isaon impolo viaganlO nla 51 yinlo. Nl' awulinlib yb, iulb, Giligili mi buliulia 'ulwb, inlb, Aulvvb be jenl' orowa nungwa pa, ul' ienjbl s' Auyambib mpa- udaga uli usuminlaga gOr' Oflwa w' oma. 2 Ntyugu yi .utyarO avegag' ijo- mbanla gft Kana yi (jfalilb; uli 2 ngwb yi Jisu avegagi vovo. Nli Jisu kb aweliftgw' ijrtmbanla, ayb 3 nl' inlbngi yb. Gw' amanl' ivb, ngwb yi Jisu awulinlib, iulb, Wi 4 zye ul' ivb. Nl' awulinliO yb nle Jisu, inlb, Ofisvanto, ezaude zi re mibnla'wb? Igwbr' inyam' uyi JAN. 3. 5. 5 pa twa. Avvuli ugi yfe awuliuli ruoqgi penginia, iul&, Osaoa we- du wi bulinlio 'ulwfe nle yfe, le- 6 ndanli wo. Avegagi vovo d616 akOpa m' adO ftrOwa, mi felo anli- ngo, ga nt' avegagi ntyali y' ijo- vunla s' Iju, nii re ko keka ikop' 7 iedu gfenlizO vauli ge raro. Awu- linlift wa6 ule Jisu, iul&, YOiili- aiil' akOpa nl' anIiugO. Nl' ayo- 8 uli waf) mo guguru. NT awuli- iilie wao, iulfe, Gubunlaiili ko twanlanli gOr' omo re gw' ewo- iijo zi ntyagO. Nl' arwanli wa5. }) Nla gw' alemb' ewoujo zi ntyagd alemb' anliugO m' agaliiuliO ivfe, ko amia gw' apila nyo (ud6 mo- ngi pfenginle tavuru w' aiuo w' akul' anliugO) waO w' amienli), 10 aweli onlome 6 jOniba, awulinlife, 'ule, Oin' edu e dynge dovi' iv' ivia ; nla go duA aiilaga w' ajongi mbiarabil!, vovo e dovi' iv' ive: ndo 0 re penjaveiija p' iv' ivia avia 11 vfenlo. Ipakilia si leniba sinlo s' alendiO ule Jisu grt Kana yi Gali- le, kfe tuminli' ivend' inyfe; nl' 12 iulfeugi yh y' avekelife. Avila vo- vo azuminli go Kapernaum, ayfc, nil ngi yfe, nl' awongi yb ul' iiilft- ngi yb: ul' alwauli wao vovo ara- ug' iutyugu siuyenge. 13 Arweiili ntyagO y' OnloganlO y' Iju piferb, ul' avaudi Jisu gft Je- 14 rusalfeni. Nl' aleugit) gO uagd y' Auyambit! aulaga vv' agOlag' inyare nl' adombe nl' abembe, uli mougi peugakaule syika kh 15 tugetu. Nl' avaugie okasa w' jgoli, agoguulia waodu avila gO uagA y' Anyambi^, nl' adombe nl' inyare kfc; ul' a^'irife syika yi mougi peugakaula g(*» utye, uwo- 16 nl' itaviiru nao buudu; ul' awu- liulib waf) w' agolag' abembe, iu\b, J^*)Ulbauli ya yiulo vfeulo; avangauli uagA ya Ucr' iyam' ua- 17 gO y' auliva. AyOugiul' iulfcugi yb inlfe re tbndo pa iul&, Mpiu g' onwauja wi nag' wo yi be nya 18 m'lb. Awiuliz' Iju awulinlife, 'ulfe, Elemba nde zi tumit\lio udo 'zwfe go re 'ule o dend' isa6n yi- 19 ulo? Awiulizi Jisu awuliulia wao, inl&, Zazyauli uago y' Anya- riibife yiulo, m' be fo nougunlia 20 yo ul' iutyugu utyaro. Awuli Jju, inle, Nago yiulo y' aulogio ui' agomi m' impum' anlai nl' impuin' orovva, ul' awe be uongu- 21 ulia yo nil utyugu utyaro'? Ndo agambi g' onwauja wi uag6 y' 22 oku' wbmb. Gw' arouguulid yfe avila gw' ijuwa sambo, iulbugi yti w' ayougiul', iule aluo akambi yenlo; nl' avekeli wao irbudo.ul' igaraba ny' awulio nle Jisu. 23 Gw' avegagife go Jerusalem go utyagO y' ouloganio awenge w' avekeli iu' inyfc gw' ayeuli wao 2i lemba y' aleudift ndb. NdO Jisu e bekelia go fel' oku' w6 gore wao, 25 konde amieul' aniaga waodu. pegaga kb nl' isyolo nyi bulinlio nl' om' edu g' onwauja w' oma ; konde ayfemfe amieuli nt' are gor' aniaga. g Avegag' oma w' Ifarisi, in' iny^ ny' aweliago iule, Nik6denu'>, e- 2 nlami z' Iju. Ayc^ m^m^■) avieuli gore Jisu (">gwora, awuliulift, 'nlfc, llabi, azw' avAro, in\b, awb nl' 0- uR'uji 0 vili gor' Anyambit): ko- nde zyel' ouio re ko deude lemba yiulo yi deudO ndo kart Anyambi^ 3 adwaula nla yb. Awiulizi Jisu awuliulifc, 'nil!, (Jiligili mi buli- nlio, iulfc, KiiC> <>m' ajaulo ijaulo ijoula, ayolie jenl' iulongo ny' 4 Auyatnbie. NikMeuiA awuliulib, 'uR', Oma ko jaulft sb ayb twa pe mbfilft? ayb ko jiugiulagw' iwu- iTiu nyi ugi yb uyougo yiuibanli, 5 ayanlo'? Awiulizi .Jisu, iulb, Gi- ligili mi bulinlio, iulb, Ki\C> f»m' ajanlA nl' auliugft ul' Inlinla, ayo- 111 3. 5. JAN. lie jiuginla gw' inlongo ny' A- 6 nyambil". Eza zi re janlO pa ul' ozyouli z6 ozyOnli ; ul' eza zi re 7 jaulo ul' Inliula z6 inlinla. Ama- ma konde mi abuliulio, iul^, A- 8 uhvfe ga yanlo ijanlo ijoula. 0- nipuuga wi pfeviula nkova yi bela wO, 6 joga k' iuy5i uya wo, udo 6 niie mbora yi pila w6, ge nkova yi kfenda wo : yenlo r' ftm' edu 6 9 jaulo ul' Inlinla. Awinlizi Niko- denio, awlllinli^, 'nl^, Isaou yinlo 10 kodwaulasfe? Ayiviri Jisu awu- linli^, 'nl6, Aw?> ul' onl^nji wi 11 IsraM, ko o m;' isaou yiulo? Gi- ligili nii buliulio, iulfe, Azwfe ka- mb' isaou yi mio 'zwfe, arakilia isaou yi re 'zw& jeula pa: ndo 1- anlwfe bong' atakwe mazyo. Mife bulinlia pa 'ulwo isaou yi ntye, ko 'nlw' avekelia, anlwfe be beke- lia s^, ja mi abulinlia 'ulwt> isaou 18 y' 6r6wa? Zyel' omo re panda pa g' 6r6wa, kao ay^ o zuminli avila g' 6rf)wa, iulb, Oiiwa w' oma, 6 re g' orowa. Nla ga ut' arombiuli Moses aronibinl' omamba g' dro- ve, yenlo k' Ofiwa w' oma e ga rombinlo: iul^, f>m' edu o beke- life e ga Iwanle nl' em^nlo zako- nlako. Konde itonda s' arondi Auya- nibit>aronde ntye yinlo s'avangii> . p'Onwanl' iye wikika,iulfc6m 'edu • o be bekelie, avere, ndo e ga Iwa- 17 ule ul' emiinlo zakonlako. Konde Auyambife e pa torn' Onwaula go ntye yiulo go j^kMie ntye; ndo inlfe, ntye yi ga zunginlo vo y^. 18 Ayfe o bekeli^ e p' ogara : udA ay^ o re e pa bekelia are po p' ("igara, konde e pa bekelia ina ny' Ofiwa ]!> wikika w' Anyambift. Nli mpe- nli y' Agara m^ ye yiulo, lnl^, o- zange wi re bia pa go ntye, ko anlaga toude mpiri viaganlO nl' Ozauge; konde ijanj' isa<'i s' ave- 20 gagi sibe. Konde 6m' edu ft jauje 14 23 mbe e bik' ozange, e his. kfe g' ozange, ijanj' isfe si veude dfenge 21 utybrabo. Nd6 ayfe 6 janj' 5rfeti e bia g' ozauge, ko ijanj' isfe jeulaul' inl&, si re janjo pa g6r' Anya- mbife. 22 Isaon yinlo viaganlo, avienli Jisu ul' inl{>ngi yfe go Judia; nl' alwa- uli& vovo nla wa5, avaptaizaga. Jan kfe avaptaizagi g6 Euon pi- ferfe nli Salim, konde vovo avegagi anlingo ameuge: nl' avienl' anla- ga, avaptaizo. Konde Jan e dwo afelo g6 uty6g6. NT al6v' iulfe- ngi yl Jan mpaga nl' 6nwo-Ju g' onwanja w' ijombunlia. Nl' avienli wao gore Jan awulinlife, 'nlfe, Oulfeuji, ayfe 6 vegagi nla 'wfe g' ozamb' Oiuori wi Jordan, 6 rakilio ndo g' onwauj' iwfe, vonla, e baptaiza, nl' anlaga wa6du wi bia gOre yf>. Awinlizi Jan awu- lia, 'nl&, Ora' ayolie dt>ng' ezoma, kaO z' apo yfe avila g' orowa. A- nlwemfe anlwfe t'akilia g' 6nwanj' iwam' ut' awuli mife, iulfc. Mi ara- nge Krais, nd6 nil are t0m6 pa go bosyo ye. Ayfc o re ul' 6nwant6 nle onlftme o jftmba ; ndo udego y ' oulome 6 jftmba, 6 kumanla, ayo- go aganib' imb, e jeul' inyoi ny' oulome o jomba mbia mp615; sa- mbo mbi' yam' m^yo y' akeki. 30 E ga veude mpendaga, ud5 mii> mi ga gouge. 31 Ayb o pila gw' igonlO are gw' ewOnjo za waOdu : ay& 6 pila go utyfe ayfe eza zi ntye, e kamba kfc g' eza zi utyfe: ay^ o pila gw' igo- ulo, are gw' ig0nl6 uya waOdu. 32 Isaon yi re y^ jenla pa nli jogo, e takilia g' ftfiwauja wa yo; udo 33 zyel' ftnio bong' atakwb n\h. Ayfe 6 re bonga p' atakwft m& are jivi- ra p' igamba uyiulo, inl^, Anya- 34 mbi(^, ay^ ftma w' orfcti. Konde ayfc Ct nSmio ul' Anyambife, e ka- mb' agamba m' Auyambife; ko- 112 28 29 JAN. 4. 27. nde Anyambife e Inlinla iil' 35 egfcnlizo. Rerfe e tond' Onwanla, are pa pe ya yOdu kh gvv' ago mfe. 36 Ayfe o bekeli' Onwanla are ul' emfenlo zakonlako; nd6 ayh 6 re e pa bekeli' Onwanla aj^enl' emfe- nlo, ndd egunlu z' Anyambife zi dwanla gOre yfe. Gw' aniiejili Rerfe, inlfe, Ifarisi w' aluo w' ajogio, inlfe, Jisu e pa- nga avaptaiz' inlfengi viaganld nil 2 Jan (vanganle Jisu ayfemfe e ha- 3 ptaiza, ndo kaO inlfeugi yfe), vovo alubwift gO Judia, avo kenda g6 4 Galile. NT avegag' isyolo gdreyfe 5 gO piagaula g6 Samaria. Yeulo avieulife go nkala yi Samaria, yi fweliO, 'nlh, 8ukar, piferfe nli mbei yi ntye y' avenlio nle Jakob g5r' 6 ftfiwanl" iyi! Jftsfef. Kl' evero zi Jakob z' avegagi vovo. Jisu, jasa pa ul' Ogfendo, alwauli tu gw' eve- rO. Avegagi v' igwisra uy' orowa 7 ny' ftwenja. NT avienl' oiiwanto wi Samaria go per' anlingft: nl' awuliiili(') yb nle Jisu, inlh, Va 8 m'lb anlingO rai jouga. Konde inlfengi yfe y' aluo y' akfcndagi go 9 nkala go kOV inya. Awuli 6nwa- ntO wi Samaria awulinlife, 'nib, Awb, 6nwo-Ju, f) bambia mib onwanto wi Samaria aniingo sb? (Konde Iju wi zye nli ndaga nli 10 mongi Samaria.) Awinlizi Jisu awulinlife, 'nib, Arwe 'nib w' ami- enl' idavia s' Anyambib, nl' ayb f> bulinlio, inib, Va mib anlingA, gavo 0 to bambib, ko yfc po anli- 11 ngA m' einbnlo. OflwantA awuli- nlib, 'nib, Rera, 0 zye nl' eza zi kubunla, nl' aniingo gw' everft wi re hO: anlingti m' eiubnlo mb samt)A mi re nUi 'wb mi pila gwi? 12 O r' AmpAlA viaganiA nla rer' iya- zyo Jakol), C> veiili 'zwb everA, ayongaga gft zd aybmb, ul' awaul' 13 iyb, nli vugiuli' yb? Awinlizi Jisu awulinlife, 'ulfe, Cm' edu 0 IMpongwe. I 8 jong' anlingft minlo e be fo jenl' 14 esyove: nd6 ayb 6 jong' anlingO mi be pa mife yfe ayenl' esy6ve nybnlb ; ndo aniingo mi be pa mib yb mi be twa go gare yb eve- r6 z' aniingo mpovaga gw' emfe- 15 dlo zakonlako. Awuli oiiwantO awulinlib, 'nib, Rera, va mife anli- ngO mb, ko mi ayenl' esyove nyfe- nlb, ge bia kwanga gunlu go pera. 16 Jisu awuliulib, 'nib, Gb, fey' onlo- 17 me wo, ko bia gunlu. Awinliz' OfiwautO awulinlib, 'nib, Mi azye ul' onlome. Jisu awulinlib, 'nib, W abuli mbiambib, inlb, Mi azye 18 nl' onlome : konde 6 re dwanla pa nl' anlOme atanli ; nl' ayb 6 re nla 'wfe vfenlo arang' onlOme wo: igamba nyinlo nyi re 'wb kamba 19 pa nyi re rbti. Awuli Oiiwanto awulinlib, 'nib, Rera, mi jenla, 20 'nib, awfe ul' ovogisi. Irer' isa- zyO s' azavinlagi gO nom ba yinlo ndo anlwb bulla 'nib, go Jerusa- Ibm nle mbOra yi r' anlaga gO sa- 21 vinla. Jisu awulinlib, 'nib, Onwa- ntO, vekelia mib, igwbra nyi bia nyi be savinla 'nlwb Rerb, arauga gO nomba yiulo, ge go Jerusalbm. 22 Anlwfe savinl' eza zi re 'nlw' amie; azw' avorO eza zi savinlO 'zvvfe, kande isunginla si pila gOr' 23 lju. Ndo igwbra nyi bia, nye nyinlo kb, nyi re waO wi .savinla rbti wi be .savinle Rerb nl' iulinla nl' omibnife: konde Rerb e but' aulag' Onlongo mb gO savinlb. 24 Anyambib Inlinla: nla waO wi savinlb, wi ga zavinlfe nl' inlinla 25 nl' Omibnife. OnwantO awulinlife, 'nib, Mi avOrO, inlb Mfesia e bia (0 fwelio, inlfe, Krais) go be bib e be 2(> bulinlia 'zwb isaOu yOdu. Jisu awidinlife, 'nlfe, Mib o kamba nla 'wfe nle yfe. 27 Vovo avienl' inlfengi yfe; ul' aiTiami waO konde agambagi ul' Oiiwanto ; ndO pegag' Omo wuli- 113 4, 27. JAN. uli&, 'nlfc, 0 but' ande? ge 6 ka- 2S mba nla yfe sfe ? Nl' arig' oiiwa- ut6 ntyug' iyfe, agenda g6 nkala, 29 awulinli' anlaga, inlfe, Yogo, je- nlenl' 6m', abuliulia mife isaon yodu yi re mife deuda pa. Winlo 30 ko dwanle Krais? NI' agogwi wao go nkala, avia g6re yfe. 31 Onwanto kfenda pa, inlfengi w' agwenlife nkolo, inlfe, Onlfenji, 32 nya. Ndo awulinli wao, inlfe. Mi are nl' inya go nya si re si pa mio 33 nle 'nlw&. Yenlo inlfengi w' aga- mbanl', inlfe, Abago inya nl' oma? 34 Jisu awulinli wad, inlfe, Iny' isa- m' nle go dende ntondinli y' omo roini mife, nla go suliz' evilo zfe. 35 Anlwfe pa bulla, 'nife, Atiganl' agwfel' anlai, gamb&nl' egombe z' itenla z' abia? Vonla, mi buli- nlia 'nlw^, inlfe, Rombinlanl' antyo, ko ponlanl' intyaga inlfe 36 si re bonda pa gw' itenlo. Ayfe o tenia e dfeng' ipa, agenj' ilonda gw' emfenlo zakonlako ; ko ayfe o bfenla nl' ayh 6 tenia jenle mbia 37 ta. Konde g' osaon winlo nkog6 mb yi re rfeti, inl&, Oinori e hh- 38 nla, k' 6mori tenia. Mi aromi 'nlwfe go tenia mbora yi re 'nlwfe pa janja : amori wi re janja pa, ko 'nlwfe jinginla gw' ijanj' isao. 39 Nl' awenge wi mongi wi Sama- ria avila go nkala mh w' avekelife g' ofiwanja w' igamba ny' onwa- nt6, 6 rakili, 'nlfe, Awulinli mife isaon yodu yi re mife denda pa. 40 Yenlo gw' avienli mongi Sam^i- ria avia gore yfe, w' agweulfe nko- lo, m\b, e ga Iwanle nla waft: nl' alwanlib vovo ntyugu mbauli. 41 Nl' awbul' awenge w' avekelib g' 42 Oiiwanja w' igamb' inybmb; nl' awulinli waft ftnwantO, inlb, Vb- nlo azwb pa bekelia nybnlb g' ofiwanja w' igamb' inyomb: ko- nde azw' are jogo pa azwbmb, 114 amia 'nib winlo rbtl nl' 6zunge wi ntye. 43 Ntyugu mbanli viaganl6 alubwi 44 Jisu vovo, agbuda g6 Galile. Ko- nde Jisu aybmb arakili 'nib, 6vo- gisi azye nl' olubo g6 ntye ybmb. 45 Y'enlo gw' avienlib go Galile, mo- ngi Galile w' awonglb, konde w' aluo w' ajenl' isaon yodu y' ale- ndio ndb go Jerusalbm ; konde wao kb w' agbndi go ntyago. 46 Yenlo avo bieuli go Kana yi Ga- lile, mbora y' avangio ndb anli- ngo ivb. Avegagi go Kaperna- um oma w' inyanga gor' oga, nl' 47 onwanl' iyb avegagi nl' ijogo. Gw' ayoglo yb inlb Jisu aduG abienli avila go Judia avia go Galile, agb- ndi gore yb, agwenlb nkolo inlb e ga vie, ayiug' 6nwanl' iyb ; konde 48 avegagi pibrb nl' ijuwa. Jisu awulinlib, 'nib, Anlw' avekelie du, kao anlw' ajenle lemba nl' 49 isaon yi mam6. Awuli enlami awulinlib, 'nib, Rera, ko bia 50 onwanl' iam' yuwaga ro. Jisu awulinlib, 'nib, Gbudaga, onwa- nl' iyo atoli. Nl' avekeli Oma mb igamba ny' awulinlio yb nle Jisu, 51 agbndaga. Nla gw' agbadib, inyo- ngo sb s' alatanli nla yb, awulia, 52 'nib, Onwanl' iyo atoli. Nl' ava- mbib waO igwbra ny' avakilib go tola. W awulinlib, 'nib, Ja6 agwbr' orogbnlO alubw' ifwi gore 53 yb. Yenlo rerb amieul' iulb ave- gag' igwbra mb gw' awulinliO yb nle Jisu, iulb, Oiiwaul' iyo atftli : nl' avekelib ayb nli nag' wb y6du. 54 Zinlo nl' eleniba zivanli z' ale- ndio nle Jisu, ayb pila pa avila gO Judia avia gO Galile. Q IsaOn yinlo viaganlO avegagi ntyagO y' Iju : nl' avandi Jisu gO 2 Jerusalbm. G<> Jerusalbm pibrb nl' igugi ny' adombe r' ftfiwo-liva zi fweliO nli nkambinli yi Hebru inlb Bbthbsda, nli mbOra mb yi re JAN. 5. 29. 20 21 22 23 3 nli vungu tanli. G6 yinlo alwa- nlagi awenge, niougi w' avegagi 111' ijogo, 111' apoku, nli b6ke, nli 5 ulfeina. Avegagi vovo 6nl6ine 6 lu6 adwanli nli nkanli yfe agomi 19 m' inipum' ararO nl' impum' 6 feulfenlai. Gw' ayenli Jisu ayenlfe bu, amia, 'ul& aluo adwanli yenio Oling' Ola, awulinlife, 'nlfe, 0 bele 7 tolizo? Ayivir' omo jogo, iulfe, Rera, mi azye nl' oma wi fela mife gw' eliva gfi syugO auliugo: ndo olingo wi bia mih, 6m' Oiiwfeulfe e 8 kwenla g6 bosyd yam'. Jisu awuliulii?, iulfe, Nlougwa, rombi- 9 nl' iulanlo uyo, ko kfendaga. NT avangid OuloiTie me mbiambib pele, ko yfe tOmbinl' inlanlo nyfe, ag&uda. Nli ntyugii mh avegagi Syonlo. 10 Yeiilo Iju w' awuliuli 6rao yi- ngi6, inlb, Nlfenlo Syonlo, zye kwfekvvfe gOre 'wfe gO tombiul' 11 inlanlo nyo. NdO awinlizi waft, inlfe, Ayb, 6 vangi mife mbiambit ayfe mfemO awulinli mife, inl&, ROmbinl' inlanlft uyo, ko kfenda- 12 ga. Avambi wa6 yfe, inlfe, Ayfc mande 6 wuliulio, iult;, Kombi- 13 nl' inlanlo nyo ko kfenda? NdO ayfe o yingio e mt' omo yingife: konde Jisu aluo atorab' 6ku' w& vovo, konde mbora y' avegagi 14 anlag' awenge. Avila vovo Jisu aluunlO yfe gft uago y' Anyambi«>, awulinlifc, 'nib, VOula, w' atOli : aleud' ibe uyfcule, 6 veude bienlO nl' Osaftn Ombe viaganlO ula 15 winlo. Nl' agfcndi Ama mk, awulinl' lju, inlfc, Nle Jisu 0 va- 16 ngi mie mbiambife. (ift ntinhi mb Iju w' agombizi Jisu, konde aluo adeud' i.saOn mfeyoulo gf> 17 ntyugu yi Hyoulo. NdO Jisu awinlizi waft, inlo. Iter' iyam' e janja kwanga gw' egftmbe zinlo, 18 mic,kfi mi janju. (ift ntinla yinlo Iju w' awuti viagaulft gft joulfc, konde e pa bundakanle ntyugu yi Syonlo dadie, ndo aweli Anya- mbife, inlfe, Rer' iyfe kfe, mpangag' 6ku' wfe g' Anyambife. Yenlo Jisu awinlizi waft, inlfe, Giligili mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Ofiwanla ayolie deud' ezoraa ayfemfe, ndo kao nte jenlfe Rere e denda: konde isaou yftdu yi dendft nle^ Rerfe, yft kfe yi dendft nl' Onwaula egolanli infemft. Konde Rere e tond' Onwanla, arevfe isaon yftdu yi dendft ndfe ayfem6 : e be tevfe k& isaon impftlft viaganlft ula yinlo, ko 'nlwtj mama. Konde ga nte tftngunlie Rere arftugunlie mougi wi re jusva pa, alwanliza waft bo, yenlo k' Onwanla e dwaulizu waft wi belft adh bo. Konde Rerfe e pa jbkfeli' ftraa, ndft are pa p' ijfekfelia sftdu gor' Onwaula; inlfe waftdu wi ga lub' Onwanla ga nte duba waft Rerii. Ay 6 0 re e pa dub' Onwanla, e pa duba k(> Rerfe ft 24 rftmiti. Giligili mi bulinlia 'nlwfe, inl^, Ayb ft jogo agamb' imam', avekelife ft rftiiii mife, are nl' eme- nlo zakonlako, avie kii gw' ijfckb- lia, ndft are piaganla pa avila gw' ijuwa agfenda gw' emeulo, Gili- gili mi bulinlia 'nlw{', inl&, Igwfe- ra nyi bia, nye nyinlo ke, nyi be jogo waft wi re juwa pa ayogo inyfti ny'Oiiwaw' Anyambife; nla waft wi jogo wi be dwanla bo. Konde ga nt' are Rere nl' emt^nlo §' ftku' wfem^, yenlo k^ are pa p' Ofiwanla gft dwanla nl' eIll^^lo g' ftku' we. Avenli^ k' inyanga nyi j^k^!liak^, konde ay^ nl' Oilwa w' ftma. AiTiamanl' igamba nyinlo ; konde igwfcra nyi bia, nyi be jogo waftdu wi re gw' irftnginlft ayogo inyoi nyb, ko waft kogwa; waft wi re janja pe mbia gw' itftngwa s' emenlo ; nla waft wi re janja p' ibe gw' itftngwa s' ftgara. 116 5. 30. JAN. 80 Mi jolie dende mpongo mifemfe: mi jMifella nte jogo mih: nV ijfe- kfeli' sam' si re gore ; koude mi pa bute utondinli yamimfe, ndo ?A ntoudinli y' omo romi mih. Jami atakilia g' onwanja w' 6ku' wa- mimt!, atakwbmam' mi zyele rfeti. 32 Ay6 o takilia g' oiiwanj' iwam' nl' t>m' onwfenlfe; mi av6r5 k^ 'nlfe atakwfe mi takili6 ndb g' 5- 33 nwanj' iwam' mi re rfeti. Anlw' are toma pa g6re Jan, ko yh taki- 34 li' orfeti. Ndo atakvvfe mi bong6 mife mi pila gor' 6ma : ndO mi kaml)' isaon yiulo iulfe aulwfe ga 35 zunginlo. Ay& avegagi lampi yi baminla: arondi 'iilwfe g6 jeule mbia g' ozange wfe v' Anwolingo. 36 Ndo mi are nl' atal- mori, ndo anlwb pa but' inyanga nyi pila gftr' Anyambib dadib? 45 Avikilianl', inlb, mi be soziza 116 'nlwb gore Rerfe : r' dinori 6 soziza 'nlwb, inlb M6sbs 6 dovinlO 'nlwb 46 igumu. Konde arwe 'nib anlwb bekelie Mosbs, anlw' ato bekelia mib; konde arbndi g' onwanj' i- 47 wam'. Ndo ja 'nlw' ayivira nt' are yb tbnda pa, anlwb be bekeli' agamb' imain' sb? Q Isaon yinlo viaganlo, agbndi Jisu go ntye mori y' eliva zi Galile, zo 2 nl' eliva zi Tiberias. NT azongio yb 111' anlag' awenge, koude w' ayenli lemba y' alendio ndb g5re 3 wao w' ayogiO inkauli. Nl' ava- ndi Jisu go nomba, alwanla tu 4 gogo nl' iulbnsfi yb. OiiloganlO wi ntyago y' Iju w' arwenli pi- 5 brb. Gw' arombinli Jisu antyo mb, ayenl' anlag' awenge wi bia gore yb, awulinli Filip, inlb, A- zwb be kol' inya gwi gOre mongi 6 sinlo go nya? Awuli yenlo go kbnlizb, konde aybmb amienli nte 7 be dendb. AwinliziO yb nle Filip, inlb, Inya si re ko kolft nli nkama s' ifura mbauli s' ageke gOre wao gor' om' edu go bong' oiiwozoma. 8 Omori w' inlbngi yb, Andru y' dnworerfe wi Sim6n Pitbr, awuli- 9 nlib, 'nib, R' oiiwanla vbnlo 6 re nl' amdnga mi mpbmba atauli nli vbrb vanli : ndO ya yinlo ande 10 g6r' anlaga ntang5 yinlo? Awuli Jisu, inlb, Lwanlizanl' anlaga tu- getu. Avegagi amanli afnenge g6 mbora mb. Yenlo alwanli wa6 tu vo ntozbn s' anlaga ntya- 11 nli. Vovo awongi Jisu amOnga mi mpbmba: ayb pa p' akeva, agerinli wa6 w' avegagi tugetu ; egolanli mbmO kb vbrb nt'aVelagi 12 waO. Nla gw' ayOri wad awuli- nli inlbngi yb, inlb, Guminlianli nkizi y' atiganli, ko aver' ezonia. 13 Yenlo nguminli waO yf), ayOnIi' igOmi ny' itOndO nl' itOndO imba- nli nli nkizi y' arigiO nle waO w' anyenli avila gw' amOug' atanli. JAN. 6. 41. 14 Gw' ayenl' anlaga ayeul' elemba z' alendio ule Jisu, w' awuli, 'nl&, Giligili winlo nl' ovogisi mfe wl ; bia gO ntye. ' 15 Gw' ayeuli Jisu inlfe wi bele bia, ^ awongfe nli ugulu, g6 pangfe oga, avo tomb' Oku' w e agfenda go mV 16 mba, ayh anka. Gw' arweuli nkolo, inlfeugi yfe w' azuminli gw' 17 eliva; nl' agwenli wao gw' ele- nde, agfe dali' eliva agfenda go Kapernaum. Nl' ayil' owenja, udo Jisu e dwO abienli gore wao. ' 18 Nl' aveudi eliva, koude avbvinl' 19 Ompung' dmpolo. Gw' aluo wao w' anugi nanda ntyaio ge nlai, w' ayeuli Jisu e jar' eliva, avia piferii ul' elende: ul' arienli wao. 20 Ndo awulinli wa6, inle, Nle mife; 21 arianli. Yenlo ayiviri wao go bo- ^ ngfe gw' elende: nl' arwenl' ele- nde go ntye y' agendio wao pele. 22 Bu nya anlaga w' agumanli g' Ozamb' Omori w' eliva w' ayenl' inRi pegag' eleud' ezenlfe vovo, ka6 emori, uia inlt- Jisu e pa kwe- 1 nla gw' elende nl' iulfengi ye, ndo 23 inlii w' alubwi wao dadife (nd6 le- nde yt-nle y' avila g6 Tiberias avia piere nli nibora y' anyenli wao mpemba Here aye pa p' ake- 24 va) : yenlo gw' ayenl' anlaga inle Jisu e pegaga vovo, nlo inlfcngi yfe, w' agwenli go lende m&, avia gO Kapernaum mbutage Jisu. 2") Gw' aleogi waO ye g' ozamb' I Omori w' eliva w' awulinlie, 'nle, Onlbnj i, o vienli gunlu egombe 26 zyi? Awinlizi Jisu awulinlia wa6, inle, Giligili mi bulinlia 'nlwe, inle, Anlwe buta mi^, ara- nga konde anlw' ayeuli lemba, udO konde anlw' auyenl' amO* ! 27 nga, ayora. Ayanjanli gO deug' . inya si mania maulaga, ndo g' ' Ofiwanja w' inya me si dwanla gw' emenlo zakonlako, si be pO 'nlwe nl' Oilwa w' ouia: konde ayb re dingilio pa nle Rerfe Anya- 28 mbi^. Vovo w' awulinli^, 'nlfe, Azwfe ga leud' ande go janje vilo 29 y' Anyambife? Awinlizi Jisu awulinlia waO, inl&, EvilO z' Anyambife ze zinlo inl&, gO re 'nlwfe go bekelie 0 re yfe tOma pa. 30 W awulinlife, 'nle, Elemba nde zi dendO ndo. zi re 'zw& ko jeula, 31 avekelia? O janj' ande? Irer' isazyO s' anyenli maua gw' itove ; ga nt' are tfeudO pa, inl^, Avenli waO mp&mba avila g' orowa go 32 nya. Awulinlio waO nle Jisu, inl^, Giligili mi bulinlia 'nlwe, inli>, Arange MOs&s avenli 'nlwe mpiimba avila g' orOwa ; ndO Re- r' iyam' e pa 'nlw& mp^mba ya- 33 rfeti avila g' OrOwa. Konde mp^- mba y' Anyambi& nle yO yi su- minla avila g' orowa' av' em^nlo 34 gO ntye. W awulinlie, 'nlfc, Re- ra, va 'zwt" mp^mba m& p^'k&p^- 35 ke. Jisu awuliuli wao, inl^, Mi^ nle mpemba y ' emi>ulo : ay& 0 bia gOre nuh, avo jogo njauhi, nl" aye 0 bekelia mi^, ayenl" esyOve nyl-- 36 nl&. Ndo mi are bulinlia pa 'nlw&, \n\b, Anlw' are nii& jenla 37 pa, ndo anlwe pa bekelia. Wao- du wi pO mie nle lier' iyam' wi be bia gOre mie ; nl' aye 0 bia go- 38 re mii>, mi awinlize y^ du. Ko- nde mi are suminla pa avila g' orOwa, aranga gO dende ntondinli yam', ndO gO dende ntondinli y' 39 Omo romi mio. Nli ntoudiuli y' Omo rOmi nle yinlo inle, gOre wa- Odu wi re yt; pa pa mi^, mi ave- riz' Oma, udO iulfc mi ga rOngu- nlie waO gO ntyugu yinuwunla. 40 Konde ntondinli ya Her' iyam' ye yinlo, inl5, Om' eilu 0 jeul' Oilwanla, avekelii;, e ga Iwanle nl' em^ulo zakonlakct; ko mie tOngunli^ gO ntyugu yinuwunla. 41 Yenlo alagalag' Iju g' Oilwanj' iwb, konde abulia, 'nle, Mit; nle 117 6. 41. JAN. mpfemba y' azuminli avila g' 6r6- 42 wa. Nl' awuli wa6, inlfe, Winlo arange Jisu 3'' onwa wi Josfef, 6 re rer' iy& nli ngi yh azw' avoro wa6? sambS e bulia, 'nlfe, Mi are suminla p' avila g' 0r6wa 43 sfe? Awinlizi Jisu, awulinlia wa6, iulfe, Alagalaganli anlwfe 44 nl' aniwfe. Zyel' 6mo re ko bia gore tnife, kao Rerfe y' aroini mih adurfe: raife kfe m' be tongu- 45 nlife go ntyugu yinuwunla. Re tfendo pa go yaugfi y' ivogisi, inl&, Wi be nfenjo nl' Anyarabife wa6- du. Om' edu o re jogo pa gore Rer&, anlbnga, e bia gdre mife. 46 Arang' inl' 6m' edu are jenla pe Rert>, kao ay& 6 vili gor' Anya- 47 mbi^, ayfe re jenla pe Rerfe. Gili- gili mi bulinlia 'nlwe, inlfe, Ayh 6 bekelia are nl' eiiifenlo zakonla- 48 ko. Mife nle mpfemba y' einbnlo. 49 Irer' isanli s' anyenli mana mfe 50 gw' itove, ayuwa. Yinlo nle mpfemba yi suminla avila g' oro- wa yi re jog' 6m' anya y6, ayuwe. 51 Mife nle mpbmba yabo y' azumi- nli avila g' 6r6wa: jog' 6m' anye mpfimba yinlo e be dwanla bo gO konlako : nli mpfemba yi be po mife nl' dzyonli warn', wi be p6 mife gw' emfenlo zi ntye. 52 Nl' al6vaulag' Iju mpaga awulia, 'ul&, Oma winlo ko pa 'zwfe 6zy6- 53 nli wfe g6 nya sfe? Vovo Jisu awulinli wa6, inlb, Giligili mi bu- linlia 'nlw^, inlfe, Ka6 anlw' any' 6zy6nli w' Oiiwa w' 6ma, ayonge ntyinl' iyfe, anlw' azye nl' emfcnlo 54 gw' iku' iyaiili. Ayh 6 ny' 6zy6- nli warn', ayonge ntyinl' iyam', are nl' eiTihulo zakonlako ; mi?; kh m' be tongunlifi g6 ntyugu yinu- 55 wunla. Koude 6zy6nli wam' nl' inya sarfeti, nli ntyinl' iyam' nl' 56 ijonga sarfeti. Ay^ 6 ny' 6zy6nli warn' ayonge ntyinl' iyam' e dwanla g6re mife, mi6 kh g6re yh. 118 57 Ga nt' ar6ini6 raife nle Rerfe yabo, ko mife dwanla vo yfe; yenlo kfe ay^ 6 nya mife, e be dwanla bo vo 58 mife. Yinlo nle mpfemba y' azu- minli avila g' 0r6wa: aranga ga nt' anyenl' irerfe, ayuwa: ayfe 6 nye mpfemba yinlo e be dwanla bo go konlako. 59 Isaon yinlo y' awulio nle yh gw' anlfenjagife go nag6 yi syonlo go 60 Kapernaum. Awenge g6r' inlfe- ngi yfe' gw, ayogi6 wao w' awul', inlfe, Nyinlo igamb' iyoli ; mande 61 ko jogo nyo. Ndo gw' amienli Jisu g' 6rfeiTi' iwfe, inlb, iul&ngi yh w' alagalagi gw' igamba mfe, awu- linli wa6, iulb, Igamba nyinlo 62 nyi kweza 'nlwfe? Anlwfe to jenl' Onwa w' 6ma e panda gQ mb6ra y' avegag6 ndfe gw' al6nga, gavo 63 sfe? Nle inlinla nyi dwanliza bo; ozyonli wi nungunle mpougo : agamba mi re mife kambinla pa 64 'nlwfe m6 inlinla nl' elTl^nlo. Nd6 r' awfewo g6re 'nlwfe wi re wi pa bekfelia. Konde Jisu amienli avi- la gw' ipakilia wa6 wi re wi pa bekelia, nl' ayfe 6 vegagi g6 k6ti- 65 zfe. Nl' awulife inlfe, G6 ntinla yi- nlo re mife bulinlia pa 'nlwfe. inlfe, Zyel' omo re ko bia g6re mife, ka6 ap6 ngulu nle Rerfe. 66 Vovo awenge g6r' inlfetigi yfe w' awinyi nli nyuina, ko w' aganga- 67 nla "nla yfe nyfenlfe. Yenlo Jisu awulinl' ig6iiii nl' avanli, inlfe, Anlwfe kfe anlwfe bele dubwa? 68 Simon Pitfer awulinlife, 'nlfe, Rera, a/Avfe be kfenda gore mande? 6 re nl' agamba m' efnfcnlo zakonlako. 69 Azw' are bekelia pa, amia kfe, 'nlfe, Awfe nl' 6ma w6runda w' 70 Anyambife. Awinlizi6 wa6 nle Jisu, inlfe. Mi pa pinja anlwfe ig6- ini nl' avanli, nl' 6mori g6re 71 'nlwfe nl' inlinl' ive? Agambi g' 6nwanja wi Judas y' 6fiwa wi Si- mon Iskariot, konde avegagi g6 JAN. 7. 31. k6tiz^, ayfe k' omori w' igdmi nl' avanli. *^ IsaOn yinlo viaganlo Jisu aga- ganlagi gO Galile: e jivire kanga- nla g6 Judia, konde Iju w' awu- 2 tagi go joiilfe. Nli ntyago y' Iju, ntyago yi nogo wao syaka, y' 3 arwenli piferfe. Awougife w' awu- linlie, 'nlfe, Lubwa vfenlo agfenda gO Judia, ko iul&ngi yo jenla k' 4 isaOu yi deudo ndo. Konde zyel' 6nio janj' ezoraa ntyoria ko ayfe- nife bele mi5 g6 bwi. Jogo w' adend' isaou yiulo, ruminli' oku' o wo gor' anlaga. Konde vanganl' 6 awoQgife wi pa bekelife. Yenlo Jisu awuiinli wao, ialh, Egombe zani' zi pa twa; udo egombe za- 7 nli zi re keka pa pekepfekfe. Ntye y' ayolie numba 'nlwfe; ndo yi uumlia nli^, Ivonde mi takilia g' Oiiwanja wayo iuR' ijanja sa yO si 8 re sibe. Vaudauli 'ulwe g6 iitya- g5: mi pa twa go panda gfl ntya- gO yinlo: konde egombe zam' zi 9 pa keka. Ayb bulinlia pa waO aganiba niinlo, alwanlagi g6 Ga- lile. 10 Ndo gw' aluO awongi yb w' apa- lldi,avandi^ kb go ntyagO, arauga gft bwi, ndCi mpanli ga utyoria. 11 NT awutag' Iju awutfe gO ntyagO, 12 awulia, 'nle, Are gwi? Nl' ave- gag' idagalaga sip015 gf>r' anlaga g' rtiiwanj' iwb : avvtwo w' awul', iiilfe, Ayb Om' ombia; amori, inlfe, Aranga yenlo, ndoe fwemiz' anla- 13 ga. Ndo kamb' Oma buku g' 14 Oiiwanj' iwh nl' itia s' Iju. Nd6 gw' arwenli ntyagO garegare, ava- udi Jisu gO nagO y' Anyambife, 15 anlbiija. Nl' ainami Iju, awulia, 'nlfe, Winlo avOrO irbndo sb, ayfc e 16 pa nenga nli raori? Yenlo Jisu awinlizi waO awulia, 'nle, Inenj' isani' araug' isaminib, ndO s' Omo 17 rOffii raib. Jog' Om' ajivira gO dende ntoudinli yb, e be mia g' Onwanja w' infeuja, mbfe si pila gor' Anyambife, mbfe mi kamba 18 mifemfe. Ayfe o kamba ay&mfe e but' ivend' iuyfem^ : ndo ayfe 6 but' ivenda ny' omo romife, are giligili, nla gore yfe zyele mbe du. 19 M6s6s e pa pa 'nlwfe ivanga? udo zyel' oma gore 'nlwb o dend' iva- nga. Anlwfe buta go jonla mife 20 sfe '? Anlaga w' awiuliz', inlJi, O re nl' iulinl' ive : mande buta go 21 jonlo? Awinlizi Jisu awulinlia wao, iulfe, Mi ayanj' elemb' eiiio- 22 ri, nl' ainami 'nlwfedu. Mosfes are pa pa 'nlwii ikfera (arang' iulfe s' avili gore MOsbs, ndo s' avili gOr' irer&) nla gO ntyugu yi Sj'O- 23 ulo anlwt> kbr' oma. Jog' om' akfero go ntyugu yi Syonlo, inlfc ivanga uyi MOsfes ny' avavo; a- nlwfc bendinla raib, konde mi are 24 toliza p' oina g' owenja wi Syo- nlo? Aybkblianii ga nte jenlO, ndo yfekMianl' ij&kMia sariiti. 25 Vovo avvuli awbwo wi mongi wi Jerusalbm, inlb, Winlo ara- ng' ayi> 0 butO wao gO jo- 26 nlfe? Nla vOnla, e kamba gO bwi, ko w' awulinlib mpo- ngo. Ko dwanla 'nlfc, anlero w' amienli iHi iu\b winlo ule Krais? 27 Ndo Oma winlo, azw' avOrO mbO- ra y' avilo iu\h: ndO gO bie Krais, zyel' Omo mia gw' apilO yb. 28 Vovo arOngi Jisu gO nagO y' Anyambife gw' anlbnjagifc, awu- lia, 'nlfe, Anlw' avOrO mib, anlw' avOrO kb mbOra y' avilO mib; mi bia kfe mibmb, udO i\yb 0 rOmi m\b are giligili, 0 re 'nlw' amie. 29 Mi avOrO yb; konde mi avili gOre 30 yb, ayb kb arOmi mib. Vovo awuti wao gO kOti;; ndOtrxli' Oma Ogo gOre yb, konde igwbr' inyft 31 nyi duO ny' atwenli. NdO gOr' anlaga w' avegagi vovo awenge w' aN'ekelib ; nl' awuli waO, inl{), GO be bie Krais, e be deude leiuba 119 7. 31. JAN. viaganlo nla yinlo yi r' oma wi- 32 nlo deuda pa? Nl' ayogio Ifarisi ayogo anlaga wi dagalag' isadn yinlo g' oiiwauj' iwh; nl' arom' imiuis' impolo nl' Ifarisi artim' 33 anlaga go kotfe. Yenlo Jisu awu- r, inlfe, Mi pare nla 'nlwfe v' dfiwolingo, ganibfenlfe mi akfenda 34 gOre yh 6 romi niife. Aulwfe be buta niife, ko 'nlw' al&uga mife ; nli mbora yi re niife anlw' ayolie 35 bie. Vovo awulianl' Iju, iulfe, Oma winlo e be kfenda gwi, inlb azw' ayolie dfengfe? e be kfenda gore wao wi re pazanganla pa 36 gor' Igrek, anlfeuj' Igrek? Iga- mba nde nyinlo nyi re yfe bulla pa, inli), Anlw' be buta mife, ko 'nlw' alfeuga nii& : nli mbftra yi re mib anlw' ayolie bie? 37 G6 ntyugu yinuwunla, ntyugu mpolo yi ntyago, Jisu sigumauli gore, aronga 'nl&, Jog' om' edu ajenl' esyove, e ga vie gore mife, .38 koybjonga. Ayh 6 bekelia mife' avila gw' iwumu nyb be pov' ilovi y' anlingo mabo, ga nte 39 bull' irfendo. Ndo aganib' iganiba mfe g' oiiwanja w' lulinl' Ivia ny' avegagi go p6 gore wao w' aveke- lih: konde lulinl' Ivia nyi dw6 ny' apenlid; konde Jisu e dwo 40 apeudizo. Awenge gor' anlaga, gw' ayogift wa6 aganiba mfe, w' awul', inlfe, Winlo nl' ovogisi 41 mh giligili. AiTiori w' awul', inlfe, Winlo nle Krais. Ndo amori w' awul', inl6, Sambo Krais e bia 42 avila go Galile? Ir^ndo yi pa bulla, 'nl^, Krais e bia avila go mbuve yi David, nl' avila g6 BMhIe&in nkala y' alwanlagO nle 43 David? Yenlo arwenli mpaga 44 gor' anlaga g' 6iiwanj' Nl' avel' awtiwo gore wao avele kot^; udo tali' oina ago gOre y^. 45 Vovoavienli waO, w' Jir(>fniO gO) kOtfi avia g6r' iminis' impftlo nl' 120 Ifarisi ; nl' awulinli wa6 anlaga mfe, inlfe, Anlwfe pa bagfe sfe? 46 Awinlizi mongi w' aroinio, inl&, Pa kamb' oma yenlo nli mori. 47 Ifarisi w' awinlizi wao, iOl&, 48 Anlwfe ke anlw' afwemizo ? Gore mongi panginla nla gor' Ifarisi r' 49 omo re yfe bekelia pa? Ndo anla- ga winlo wi re wi mi' ivanga wi 50 re savo pa. Nikodemo (ayfe 6 vie- nli gOreyfegw' alonga, o vegagi k' ofnori gore wao) awulinli' wao, 51 inl&, Ivang' inyazyo nyi jfekfeli' oma, ny' aldnge jogo agamb' im^, 52 amia nte dende? Awinlizi wao awulinli^, 'n\h, Awfe kh o pila go Galile? Gfelagfela, ko jenla 'nli^ av^ila go Galile pa nongw' ovo- gisi. 53 Nl' ag^ndagi wad 6m' edu go nag' g wfemfe. Nl' agfendi Jisu go nOmba 2 y' I61iv. Bu nya avo bienli go nago y' Anyambife, nl' anlaga waodu w' avienli gore yh; nl' 3 alwanlife tu, anlfenjaga wa5. Nl' avag' ir^ndisi nl' Ifarisi avaga gore yfe oiiwanto 6 gotift e deud' ibe nl' ouloiTie ; gw' agumanli 4 waft yfego gare, w' awulinlib, 'ul^, Onlfeuji, oiiwantA winlo agotift e 5 janj' ibe nl' onlome. Ciw' ivanga, Mosfes azOmbi 'zwe iulb, oulougo winlo wi ga vungO add : nd6 6 6 bulla sfe g' oiiwauj' iw6? W' awu- li yenlo ndembag&, kowaO dfeng' igamba nyi re waft ko soziz^. Ndft Jisu alfembi mb^, arfcnda nl' 7 omenlft wb gft ntye. Ndft gw' alwanli waft wi bambiavambi^, anyonyui gftre, awuliulia waft, inlfe, Ayh gftre 'nlwfc ft re azye nl' 8 ibe e ga Ifttige pung^ idft. NT avo d^Inbi^, an^uda nl' ftiTienlo 9 w& gft ntye. (iw' ayogift waft igamba nl^, w' agogwi ftmori ftmori, avil' ftnloro agi'uda g' ftnwangft: nl' ariganli Jisu ay^ dadi^, nl' ftnwantft gftgft gft gare- JAN. 8. 36. 10 gare. Nl' anyonyunli Jisu oku' w6 gore, awulinlife, 'nlfe, Ofiwa- nt6, wi re gwi ? 6 p' dgara nl' 11 6ma'? Nl' awulife, 'nlfe, Zyel' Oma, Rera. Awuli Jisu, inib, Mife kh nii pa po ogara: gfeadaga; avila vfenlo avo deud' ibe nyfeulfe. 12 Avo kambie Jisu ula wao, awu- lia, 'nlfe, Mih nl' ozange wi ntye: ayfe o songa mih, aganganle go mpiri, ndo e be dvvanla nl" Ozange 13 w' em^ulo. Vovo awulinlo yfc ul" Ifarisi, inlft, O takilia g' oiiwanja w' 6ku' womb; atakvvfe mo mi 14 zyele rhti. Awinlizi Jisu awu- linliawao, inlfe, Vanga mi ataki- lia g' oiiwanja w' 6ku' warn', ata- kwfe mam' mi re rfeti ; konde mi av6r6 mbOra y' apilo nub, uli mbOra yi kfendO mife ; ndft anlwfe pa mie mbOra y' avilO mife, ge yi 1.5 kfendf) mife. AnlwL- jekfelia ga ut' ar' ftzyonli, mi pa jbkfeli' Oma. Iti Ndo ja mi aji>kfclia, ijfekfeli' sam' si re rbti ; konde mi azye m'lh da- . g' orfeti, konde Orfeti wi zyele g5re •yfe. Ja akanib' inoka, e kamb' ezom' izfemfe: konde ayfe 6nl0ki, 45 nli rerfe y' indka. Ndo go re 'nlfe mi kamb' orfeti, anlwfe bekelia mife. 46 Maude gOre 'nlwfe 0 syuria mife nl' ibfe? Ja mi akamb' drfeti, anlwfe 47 iickelia mife sfe'? Ayfe 6 r' ftma w' A- nyambife e joga agamba m' Anya- mbife: gr> ntinia yinlo anlwfe pa jogo mo, konde anlw' arange mo- 48 ngi w' Anyambife. Awinliz' Iju, awulinlife, 'nlfe, Azwfe pa kamba mbiambife gft bulla 'zwfe, inlfe, Awfe Oflwo-Hamaria, alwanla nl' 122 49 inlinl' ive? Awinlizi Jisu, inlfe, Mi azye nl' inlinl' ive; nd6 mi dube Rer' iyam', ko 'nlwfe pfedia 50 mife. Nd6 mi b?/t' ivend' inya- inimfe : r' 6tnori 5 buta, ayfekfelia 51 kfe. Giligili mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Jog' 6m' apenjavenj' igamb' 52 inyam', ayenl' ijuwa. Iju w' awulinlife, 'nlfe, Vfenio azwfe mia 'nlfe 0 re nl' inlinl' ive. Abra- liam are juwa pa, nl' ivogisi kfe; nd6 a bulla, 'nlfe. Jog' 6m' ape- njavenj' igarab' inyam', gambfe- 53 nl' alemb' ijuwa. 0 r' 6mp616 viaganl6 uli rer' jyazy6 Abraham 6 re juwa pa? nl' ivogisi yi re juwa pa: 6 pang' 6ku' wo ga ma- 54 nde? Awinlizi Jisu, inlfe, Ja mi apendiz' 6ku' waiTiimfe, ivend' inyam' nyi zyel' ezoma: nle Rer' iyam' yi pendiza mife; yi bulio 'nlwfe, inlfe, ayfe nl' Anyambife ya- 55 nli. Anlwfe pa mife: nd6 mi av6- r6 yfe; mife to bulla 'nlfe mi pa mife, gambfe miadwanl' 6nl6ki ga 'nlwfe: ndo mi av6r6 yfe, avenja- 56 venj' igamb' inyfe. Rer' iyanli Abraham ayeuli mbia g6 jenle ntyugu yam' ; nl' ayenlife y6, aye- 57 nle mbia. Vovo awullnlift yfe nl' Iju, inlfe, O pa syiva gw' ag6ini ni' impum' atanli, nd6 6 re jenla 58 pe Abraham? Awuli Jisu awu- llnlia wa6, inlfe, Giligili mi buli- nlia 'nlwfe, inlfe, Abraham Iwa- 59 nlaga ro, mi are. Yenlo w' awo- ng' ad6 g6 pungfe m6 : nd6 azyo- mbunli, agogwa avila g6 nag6 y' Anyambife. Q Gw' aviaganlife, ayenl' 6mo ve- gag' ipoku avila gw' ayauli6 yfe. 2 Nl' inlfengi yfe w' avanibife, inlfe, Oulfenji, mande ayauj' ibe, 6ma winlo, mbfe izombi yfe, inlfe aya- 3 Dli6 ipoku? Awinlizi Jisu, inlfe, Arang' Ama winlo, ge izombi yfe : nd6 arwenli yenlo inlfe ijanja s' Anyambife si ga ruminlift g6re yfe. JAN. 9. 31. 4 Azwfe ga yanj' ijanja s' 6mo rOfni mih go par' Omanda: 6gwfera wi bia, vovo zyel' Omo re ko janja. 5 Olingd wi re mii- gO utye, mife ul' 6 ozange wi iitye. Ayfe kamba pa yeulo, aruenl' igwaula gO ntye, avang' iroi ilfeli nl' igwanla; nl' agilib iroi nie gw' antyo m' ipo- 7 ku, awulinlife 'nl^, Gfe jOvunle gw' everO zi Siloa (nyi pivia, 'nib, ItO- m6). Nl' agfendib, ayovunla, kh 8 bia njenlaga. IgangaulO yfe, ula wa5 vv' ayenlife gw' al6nga inlfe auegiragi, w' awul', inlfe, Winlo 9 arang' ayfe 5 Iwanli tu, anfegiraga? Amori w' awul', inlfe, Nleyfe: ai^o- ri, inlfe, Nyawfe, nd6 ar' egolanli ga yfe. Ayfemfe awuli, 'nlfe, Mife 10 nle yfe. Yenlo awuliuli wao yfe, inlfe, Antyo luo m' anunguulft sfe? 11 Awiniiz', inlfe, Oma 6 fweliO, inlfe Jisu avang' iroi ilfeli, agila yo gw' antyo mam', awulinlia raife, inlfe, Gfenda gft Bil6a, ayOvunla : yenlo agfendi mife, ayftvunla, ko mife je- 12 ula. Nl' awulinlio yfe nle waO, inlfe. Are gwi? Awul', inlfe, Mi amie. 13 Nl' avagi wa6 g6r' Ifarisi ayfe Ci 14 luo apegag' ipoku. NdO ntyugu mfe y' avegagi Syonlo gw' avangi Jisu iroi ilfeli, anungunl' antyo 15 mfe. Yenlo avo hambiO yfe nl' Ifarisi kfe nt' alfeugife ngulu yi je- nla. Nl' awuliiilife waA, inlfe, Agir iroi gw' antyo mam'; nl' IG ayOvunli mife, ayenla. Awfewo w' Ifarisi w' awul', inlfe, Oma wi- nlo e p/la gor' Anyanibife, koude e j)cnjavenje ntyugu yi >Syonlo. NdA amori w' awul', inlfe, Omo r' Ovavisi ayfe ko dende lemba Aniongo winlo sfe? Nl' arwenii 17 mpaga gftre waO. Yenlo w' avo bulinli' ipoku, inlfe, O bulla sfe g' ftfiwanj' iwfe grt re 'nlfe anungunl' antyo mo? Awul', iulfe, Ayfe nl' Ovogisi. 18 Ndo Iju wi bekelia g' 6iiwanj' iwfe, inlfe aluo apegag' ipoku, kfe nungunlO antyo, kao wa6 feya p' izombi y' omo venlio ngulu yi je- 19 nla, avambia wao, inlfe, Winlo 6fiwanl' iyanli, 6 bulio 'nlwfe inlfe ayanlid ipoku? samb5 vfenlo eje- 20 nla sfe? Izombi yfe w' awinlizl wao, iulfe, Azw' avorO inlfe winlo ul' 6iiwanl' iyazyo nla inlfe, aya- 21 nli6 ipoku : ud5 nte jenlfe vfenlo, azw' amie; ge 6mo nluugunli autyo mfe, azw' amie: atwenl' Oma; vambianii yfe; e be kamba 22 g' 6iiwanja w' Oku' wfenife. Izo- mbi yfe w' agambi yenlo, konde w' arienl' Iju : konde Iju w' aluO w' akenj' inlfe, jog' Om' edu amfe- ma 'nlfe ayfe nle Krais, e ga rO- mbO avila go nagO yi Syonlo. 23 Yeulo awul' izombi yfe, inlfe, 24 Atwenl' Oma, vambianii yfe. Ye- nlo avo feli waO Omo vegag' ipo- ku nyongo yimbanli, awulinlife, 'nlfe, Zumiuli' Anyambife: azw' avOrO inlfe Oma winlo nl' Ovavisi. 25 Awinlizife waO, inlfe, Mbfe ar' ' Ombe, mi amie : mi avOrO ndaga mori inlfe, mi avegag' ipoku, ndO 26 vfenlo mi jenla. W' awulinlife, 'nlfe, Alendinlo ande? anlungunl' 27 antyo mo sfe? Awinlizife waO, inlfe. Mi are 'ulwfe bulinlia pa, ndo anlwfe pa jogo : aniwfe bele fo jogo sfe? anlwfe kfe anlwfe bele 28 dwanl' iulfengi yfe? Nl' azyfelia- gi waO yfe, awulia, 'nlfe, Awfe nl' 29 Onlfengi wfe; udo azwfe nl' iulfe- ngi yi MOsfes. Azw' avOrO, inlfe Anyambife agambi uli MOsfes: ndo winlo, azw' amie gw' apilO 30 yfe. OnlOme awinlizi waO, inlfe, Vfenlo r' igainba nyi nuxmO, inlfe anlwfe i)a mie mbOra y' avilO yfe, 31 ndo aulunguiili mife antyo. Azw' avOrO inlfe Anyambife e poganliO anlag'a\^e: udO jog' Oni' asuvinlfe, ulende ntondinii yfe, gambfeul' 123 9. 32. JAN. 32 Anyambife apoganlio yfe. Ntye yiulo ga pakilie pa joganlo iulfe oni' auungunl' antyo m' Omo ya- 33 nlio ipoku. Arwe 'nlfe winlo e ptia gor' Anj'ambi&, gavo ayolie 34 dende mpougo. Awiiilizi wao awuliulife, 'ulfe, O yaulio gw' ibe sitevft, ndo 6 nfenja 'zwfe? Nl' agogunli wao yh. 35 Nl' ayogio Jisu inl& w' agogu- nlife ; ul' alfeugife yii, awulia, 'nlii, O bekelia Onwa w' Anyambife? 36 Awul' idle, Ay6 maiide Rera, ko 37 mih bekeli^? Awulinlio yh nle Jisu, in\h, O re yh jeula pa, nle yfe 38 kh 6 karaba nla 'w^>. Nl' awulife, 'nife, Eera, mi bekelia. Nl' aza- 39 viuliJ) yh. Awuli Jisu, iiilfe, Mi avienli go ntye yinlo gw' ijtkfelia, inlfe wa6 wi pa jeula wi ga yenle; 40 ko wao wi jeula tw' apoku. Ifa- risi w' avegagi ula y6 w' ayogiO agauiba iniulo, awuliulfe, 'nlt^, 41 Azwb kh azw' ar' apoku'? Jisu . awuliuli wao, iulfe, Arwfe 'nlfe anlvv' ar' apoku, gavo aulwfe to dwaula nl' ibe: ndo vfeulo anlwfe • bulia, 'nlfe, Azwfe jeula : yenlo ibe sauli si dwaula. ^ Q Giligili mi bulinlia 'ulwb, iulfe, Ayh 6 re ejtugiula go uago y' adoujbfe nl' ompombaula, ndo e panda uli mponlo uyfenlb, ayfe nl' 2 ofe nl' ogwferisi. Ndo ayfe o jiugi- nla nl' 6mponibanla, ayh nl' ove- 3 njaveuji w" adombfe. AyfeObanda- miul' iguge e uuuguula goreyt"; nl' adombti mi jogiulo iuyoi nyh : e fey' adonibfe mfemfe nl' ana, agfc- 4 ndia mo gw' igala. Ayh koguulia p' adombfe mferafc modu, e kfeuda g«) bosyo ya mo, nl' adombii mi souge : konde mi mi' iuyoi ny5. f) M' a/.(5ng' f)gbnda, udA mi fang' avilagore yh: konde mi m/' iuyOi G ny' rtgfcuda. Jisu agoviuli wa5 nkOgo yiulo : ndo wi kdtize ut' a- vegag' isaOn y' ugambife ula waO. 124 7 Yenlo avo bull Jisu awulinlia wao,iulfe, Giligili mi bulinlia'nlwe inlfe, Mife nl' ompombanla w' ado- 8 mbti. Waodu w' alonge bienli, mife viagaga ro, wao nl' ife ul' igwferisi ; ndo adombe mi poga- 9 nlio wao. M\h nl' ompombaula: Jog' 6m' ajingiula nla mih, e be sunginlo, ko yh dwaula njinginla- ga uli ukogwaga, alfeuga k' iuya. 10 Ofe e bia kao gd jufa, nla go jonla, nla go jiliza: mi avieul' iule wi ga Iwanle ul' emfenlo, awuulio 11 ambia. Mih nl' oveujavenji w' adonibfe ombia : oveujaveuj' 6- mbia e dinibinl' emfenlo zh, g' 12 ofiwauja w' adombfe. Nd6 aye o janjiul' ipa, ndo azyel' ovenjave- nji, 6 re adombfe araug' imfeml', e jeule uyania mbendi yi bia, ke tig' adombfe, awanga, uli nyama 13 yi kota, avazaugaula mo. E fu- nga konde ayfe oma w' ipa, ko yfc 14 aulak' adombfe. Mih ul' Oveuja- venji ombia ; mi avoro imamimfe, nl' adombe raam' mi mia mie, 15 vangaule ute mie Rerfe amia mih, nla mih kh Rerh ; mi dimbiul' emciulo zam' g' ouwauja w' ado- 16 mbh. Mi are kh ul' adombfc amfc- ulh, mi re mi zye go uago yinlo y' adombcJ : mo kh mi ga vago mie, mi be jogiulo iuyoi uyam' ; ko dwaul' oleinb' oiuori, ul' ovenja- 17 veuji k' omori. Go utinla yiulo Rer' iyam' e touda mie, konde mi dimbiul' emenlo zam', ko mie fo 18 bougaz<>. Zyel' omo bouginla mi^ z5, ud6 mi dimbiula z6 mi&mb. Mi are uli ugulu yi dimbiula z6, mi are uli ugulu kt' yi fo bonga zo. Ozombio winlo mi awongi wo avila gore Rer' iyam'. 19 NT avo nougwi mpaga gor' Iju g' ouwauja w' agamba miulo. 20 Aweuge gore waO w' awul', iul^, Are nl' iuliul' ive, araula; ezaude 21 zi pOgauliO 'nlwbyfe? Amori w' JAN. ]1. 10. 26 •_>s 29 80 HI 32 :;.'! .S4 8(; awul', inlfe, Minlo arang' agamba rn' Oni' are nl' inliiil' ive. Inlinl' ive nyA ko nuiigiinl' antyo m' apokii ? Nl' arweiili iityago y' im&pia si nag6 y' Anyarabi^ j;Ct .lerusal^m : avegagi k' egombe z' it'wi. NT ago- mbagi Jisii go nngo y' Anyambife gw' evungu zi Solomon. Yenlo avienl' Iju gore yf' ving6ving6 awuliuli^, 'nlfe, 01iug6 sfe wi (16- vizo 'zwfe mpaga? Jog' awfe nle Krais, wulinlia 'z\v& zange. Jisu awinliz", inli>, Mi awulinli 'nlwe, udo aiilwfe bekfilia : ijanja f^i ja- njo niio gw' ina nya Rer' iyam', siulo si takilia g' ofiwanj' iwam'. NdO anhve bekelia, koiide anhv& arang' adombfe mam'. Adorabb mam' mi joginlO iuy6i nyam', mi avoro mo, mo k& mi songa mife. iMie ko mi pa mO em&nio zakonla- kC>; m' avere du, zyel' oma ke 6 be swenlu mil' mo avila g' ogo wam'. Rer' iyam', d re pa pa mit mo, ar' ftmpOIo viaganlo nla waOdu ; zyel' 6mo re ngulu yi swa m6 avila g' OgO wa Rer' iyam'. M'lb nla Rer^ azw& nl' ezom' emO. Avo bong' Iju awong' adA gO pung& nio.^ Awinlizift wart nle Jisu, inR- Vilo via yenge yi re mi^ tumiiilia pa 'nlwf' avila gore Rerl- ; grt vilO mi' anlwf' punga mi»' adA go zi ? Awinlizirt j f' nl' Iju, in! I', Azwi- pa pun go adi"> g' rtnwaiija w' evilo evia, ndo g' onwanja w' ipt-di' Anyambie; konde aw^ oma, C> pang' Aku' wo Anyanibii'. Jisu a%viiilizi waft, inli;, Tiye tf'ndo pa gw' ivaug' iuyanli, inR', Mi awul' inlfe, anlwe sinyambif'? Ja aweli waO w' avieiilirt nl' igamba ny' Anya- mbii? inl^, sinyambir (nl' irf-ndo y' ayolie jftnlo), anlwf' bulla g' rtfiwanj' iw^ <"> lo\ lA nle Rerf-, aro- fno gO ntye, inlfc, 0 pMi' Anya- mbi&, koude mi awul', inlfe, Mil' 3" nl' Oilwa w' Auyambie? Ja mi ayanj' ijanja sa Rer' iyam', ave- 38 kelianli mil. Ndft ja mi ajanja sO, vang' anlwl pa bekelia inib, vekelianl' ijanja: ko 'nlwfe, mia agOtiza, 'nlfe, Rerl" are gore mife, .39 ula raife gore Rer&. Avo buti wao grt kote : ndo averi avila gw' 40 ago niaC*. Nl' avo kfendife g' oza- mb' omori wi Jordan go mbora y' al5nge baptaizagi Jan ; nl' alwa- 41 nlife vovo. Nl' avieul' awenge gore yfe ; nl' awuli Avao, inlfe, Jan rfeti e pa den yii nle Martha, in\h, Mi avorO iulfe e be tongwa gw' itOngunliO g6 ntyugu yinu- 25 wunla. Jisu awulinlii;, 'nlfe, Mib nl' itongwa nl' emtinlo : ayb o bekelia mife, vanganl' ajuwa, e be 26 fo dwanla bo: ul' Om edu o dwa- nla bo a^ekelia mife, ayuwe. 0 126 27 bekelia yenld? Martha awuli- nlife, 'nle, lii, Rera, mi abekel' inlfeawfe nle Krais y' Ofiwa w' Anyambife, ayfe o bia go ntye 28 yinlo. Ayfe katnba pa yenlo agfe- ndi, aweli' onwougife Mari ntyo- ria, awulia, 'nle, Rerfe are vei, 29 e feyo kfe. Gw' ayogi6 yfe, agumanli pele agfenda gore yfe. 30 Ndo Jisu e dud abienli go nkala, ndo avegagi g6 mbdra y' alatanli 31 yb nli Martha. Gw' ayenl' Iju w' avegagi nla yh go nago, azindiagfe ayenle Mari e kumanla nbganfega, agogwa, w' azoiigife mpikiliaga iulh e kfenda g' 6r6nginlo go de- 32 ula gogo. Gw' avieuli Mari go mbora y' avegagi Jisu, ayenlfe, avoswi gw' agolo mh, awulinlife, 'nlfe, Rera, konle 6 luo vfenlo gavo 33 ofiwongi yam' e to juwa. Gw' ayenli Jisu ayenlfe denla nl' Iju w' avienli nla yh wi denla kfe, a- ziminli gw' iulinl' inyfe, ayenle 34 njuke, awulia, 'nlfe, Anlw' are yh dimbinla pa gwi? Awulinli wao 35 yfe, inlfe, Yogo, jenle. Alenli Jisu. 36 Yenlo Iju w' awul', inlb, Vonla 37 nt' arondib yh. Nd6 awfewo g6re wao w' awul' inlb, Oma winlo 6 nlungunli antyo m' iiMku, ayolie 38 pange kfe iulfe wiulo aywwe? Avo siminli Jisu g' 6ku' wemfe, avia g' oronginlo. NT avegagi w6 0- bulungu, nl' idO ny' araliO g6 wO 39 gO nunja wo. Awuli Jisu, inlfe, Rombanl' ido. Martha y' Onwo- ngwfe w' omo vegagi juwa pa a- wuliulie, 'ulb, Rera, vbnlo atwe- nli nl' ompunla: koude e gajuwe 40 atwenli ntyugu nlai. Jisu awuli- nlife, 'nlfc, Mi pa buliulio, inlii, Jogo w' abekelia, 0 be jenl' ive- 41 uda ny' Anyambife? Yenlo arft- mbi waO ido. Nl' arOmbinIi Jisu antyo mh gw' igftnlft, awulia, 'ulfe, Rera, akeva, koude 0 re joginlO 42 pa mib. Amienli mib kb inlh 0 JAN. 12. 11. joginl6 mife pfekfepfekfe: nd6 g' 6- ^wauja w' anlaga wi re vfenio g6re abulia mife yenlo, ko wa6 43 bekelia 'nlh awfe r6mi mife. Ayfe kamba pa yenlo, arOngi nl' iny6' 44 ivolO, inl&, Lazarus, gogwa. Nl' agog wife 6 vegagi juwa pa, kdro pa ago nl' agolo nl' iulamba; nl' 6zy0 we kfe koro pa ul' evfelfes. Awuli Jisu awulinlia wao, inlfe, Vurunlauli yfe, ko tiganli yfe di- feiiga. 45 Yenlo awenge g6r' Iju, w' a^ie- nli g6re Mari, ayenle udaga y' 46 alendiO, w' avekelife. Ndo awfe- wo gOre wa5 w' agfendi gor' Ifari- si, awulinlia wao isaon y' alendiO 47 nle Jisu. Yenlo alatanl' iminis' impOld nl' Ifarisi alataula g6 b6- nde m5ndo, awulia, 'nlfe, Azwfe bedend' ande? konde Oma winlo 48 e dende lemba yenge. Ja 'zw' a- tigfc yenlo anlaga wao du wi be bekelie: nli niougi Il6ma wi be bia, awonginla 'zwfe mb6r' iyazyO 49 nl' inlougo nyazyO ta. NdO omo- ri gOrfe waO, in' iuyfe nle Kaiefa, 6 vegagi minisfe nip61o 6mpuiTia nib, awulinli wao, itiR', Anlwfe pa 50 inife mpongo, ge pikilia 'nlfe re kwlskwfe gOre 'nlwfc inlfe om' C- ffiori e ga yuwe g' ofiwanja w' anlaga, ko inloiigo nyddu ny'ayi- 51 la. E pa buli' igamba nife ayfe- mh: nd6 gore 'nle avegagi minisS nnpftlO Onipufna infe, avogi inlfc, Jisu e ga yuwe g' Ofiwanja w' 52 inlongo ; nl' aranga gw' inlongo mfe dadife, ndo inlfe e ga latize gO fiandA mori awanla w' Anyambit; 53 wi repazanganla pa. Yenlo avila gA ntyugu rat! w' awOndag' imO- ndo go jonlt!. 54 Yenlo Jisu e kanganla nybnlfe g6 bwi gAr' lju, U(iC> alubwi vovo, agbnda go ntye yi re piferfe nl' it6ve, go nkala yi fwelirt, iulfe Efralm ; nl' alwanlie vovo nl' i- 55 nlfengi yfe. Nl' 6nloganl6 yi ntya- gC> y' Iju y' arwenli pifer : nl' a- gfendi awenge go Jerusalem avila go ntye mh ouloganlo viagaga ro, 56 gojojnbunli' ikuw' iyao. Nl' awu- tagi wao Jisu, awulianlaga gw' agumanli wa6 go nago y' Anya- mbife, iulfe, Aulwfe pikilia sfe? I- 57 nlfe avie go ntyago ? Ndo iminis' impolO nl' Ifarisi w' aluo w' as6- mb' inlfe, jog' oni' edu amie mb6- ra yi re yb, e ga reve yo, ko wao kotfe. 12 ^^y^S^ y' onloganlo viagaga ro ntyugu ^rowa, Jisu avlenli gd Bbthani, mbdra y' avegagi La- zarus, 0 ronguulio ndfe avila gw' 2 ijuwa. Nl' avangi wao avanginlfe inya si nkolo vovo : Martha ave- nginli taviiru ; nd6 Lazarus ave- gag' omori gore wao w' alwanli 3 tu nla yfe gw' inya. Awougi Ma- rl awong' igwfer' imori ny' agali mi nkangA mi Nard, nyi njouli mp61o, azagi' iutyozyii si Jisu, aziza so nl' itwe sfe : nl' ayonli 4 nago nli nkango y' agali, NdO Judas Iskariot, omori w' inlfengi yfe, 6 vegagi kfe gO kotizfe, awul', 5 inlfe, Agali minlo mi nkangft mi pa kOlO nli nkama s' ifura' ntyarA, ko sO pO ikuge sfe? A- 6 wuli yenlo, arang' iul' avegagi nl' isyolo ny' ikuge ; nd6 konde avegag' 6fe, nla gO re 'nib arwauli puka, awongage ya y' aweliagO 7 gA yo. Awuli Jisu, inlh, Iliganli yfe; penjavenja mo gf) ntyugu y' 8 ibtnlftsam'. Konde ikuge yi re nla 'nlwfe pfekfep&kfe, udO mi azye nla 'nlwfe pbkfepfekfe. 9 Anlag' awenge gOr' Iju w' ami- enl' inlb are gftgO : nl' ax'ienli waft, aranga g' Afiwanja wi Jisu dadib, ndo gA jenle Lazarus kb, A rO- ngunlio ndb avila gw' ijuwa. 10 Nd6 iminis' impAlrt w' awAndi 11 niftudo gA jAnle Lazarus ke ; ko- 127 12. 11. JAN. nde iiwenge gor' Iju w' agfendi, avekelie Jisu g' onwanj' iwfe. 12 Bu nya aulag' awenge w' aln6 w' abienli go ntyago, gw' ayogio wao iulb Jisu e bia g5 Jerusalem, 13 w' awong' ikogo y' ambila, ago- gwa go datanla ula y&, nl' arongi wao, inl^, Hosaua: Ozaviiilo go- re yfe 6 bia gw' iua nya Rert, ayfe 14 oga wi Isra&I. Ml' al^ugi Jisu oiiwo buru, avanda go wo ; ga nt' 15 are tfeudo pa, iulf". Aria, ofiwo 'ilwauto wi Siou, v6nla, og' iwo e bia, dwanla pa tu g' oilwanla wi 16 bum. lulfeiigi ye wi kotiz' isaon yiulo gw' aloiiga : ndo ayfe pendio pa, vovo ayouginli wao inlt^ isaon yiulo y' arfendio g' onwanj' iwfe, ula inl^ w' aleiidinlfc isaon yiulo. 17 NT aulaga w' aluo nla yfe gw' « awelife Lazarus avila g' orougiulo, aronguulife avila gw' ijuwa, w' IH arakili igamba. Go utinla yiulo kfe avienl' aulaga go datanla ula yfe, konde w' ayogio, inle aluo 19 adend' elemba ml\ Nl' agamba- nl' Ifarisi awulia, 'nl6, Vonlauli, nt' are 'nlwfe aulwfe dende nipo- ngo : vonla, anlaga waodu w' as6ng■^. 20 Gore wao w' avaudi go savinla go ntyago avegag' Igrek sinyfewo. 21 Nl' avienli wao gore Filip, o vili go Bfethsaida yi Galile, awulinli^, 22 'nl^, Azwb bele jenle Jisu. Avi- enli Filip awulinli Andru ; nl' avienli Andru nli Filip, awuli- 2 $ nlieJisu. Jisu awinlizi wao awu- lia, 'nl^, Igwtra ny' abienli, uyi re Oiivva w' oma e ga vendizo. 24 Giligili nii bulinlia 'nlwfe, iulfe, Kaft intyo uy' iinba ny' apf)swa go ntye ayuwa, nyi dwanla uyA dadii""; ndo ja ny' ajuwa, nyi ja- 2-5 nl' antyo amenge. Ayt A tend' elT^^nlo zfc, e periza zft ; nla yfe 0 bik' efufjnlo z6 gO ntye yinlo, e be penjavenja zO kwanga gw' eine- 128 26 nlo zakonlako. Jog' 6m' edu aja- njinla mib, e ga zonge naife;^nli nibora yi re mife, gogo be dwanla kh nyongo yam' : jog' Om' edu ajanjinla raife, ayfe be dubo nle 27 Rerfe. Vfeulo mi jenle njuke g' Orfeiii' iwani' ; nl' ezande zi be bulid niife? Rera, zuuginla mi^ avila gw' igw^ra nyinlo. Ndo go ntinla yinlo avienli mifc gw' 28 igwfera nyinlo. Rera, vendiz' in' inyo. Vovo avienl' inyoi avila g' orOwa, iiil^. Mi are ny5 pendi- za pa, m' be fo peudlza nyo kb. 29 Anlaga w' agumanli vovo ayogo nyo, w' awul', inlfe, Akambe nja- litowa: ndo amori, inlfe, Akambe 30 enjfel nla yfe. Jisu awinlizi waO, inl&, Inyoi nyinlo nyi bia g' onwanj' iwam, ndo g' oiiwanj' 31 iwanli. V&nlo r' ijfekfelia si ntye yiulo: vfeulo be tombo ovanginli 32 wi ntye yinlo. Nla nii5, ja^mi atombinlo avila go ntye, m' be dur' anlaga waodu gore mih. 33 Awuli yeulo gO teve njuwinli yi 34 be juwo ndfe. AwinliziO nl' anla- ga, inlfc, Azw' are jogo pa gw' ivanga, inlfe, Krais e dwanla gCi konlako: ndo o bulla, 'nlfe, Ofiwa w' oma e ga vanlio sfe'? Ofiwa 35 w' oma winlo uiaiule? Jisu awu- linli wao, inlfe, Ozange wi pare nla 'nlwfe v' oiiwolingd. Ganga- nlanli go pare 'nlwfe ul' ozange, ko mpiri y' agota 'nlwfe: ayfe o kangaula go mpiri e m/e nkAva 36 yi kfeudo mitt. G6 pare 'nlwb nl' ozange, vekelianl' 6zange, ko 'nlwfc twa awanla w' ftzange. Ayh kamba p' agamba niinlo alu- 37 bwfe, azyombunla wao. NdO va- ng' aluO adeiule lemba yenge ye- 38 nlo gw' azyonuio, wi bfikelifc: ko igamba uy' agambiA nl' Esaia y' Ovogisi twa rbti, inh"^, Rfcra, C> re bekelia pe ntyangO yazyA mande'? Nl' Ogo wa Rerfe wi re tuminliO JAN. 13. 17, 39 pa g6re mande? Go ntinla yinlo kfe wi jolie bekelie, konde Esaia 40 avo buli, inl&, Are nutija p' antyo mao, ayoliz' irem' iya6 ; wi ve- ude jenia nl' antyo ma6, ag6tiza 111' iri>m' iyao, agalwa, ko niife ji- 41 nga wa6. Esaia agamb' agamba niiulo, konde ayenl' ivend' inyfe ; 42 nl' agambifeg' oil wan j' iwfe. Ndft vauganlonlo awenge gore raongi wi panginla w' avekelife ;■ ndo wi pa mfema yenlo g' oiiwanja w' Ifarisi, wi vende t6mb6 gO nago 43 yi 8yonlo: konde w' aroud' isii- niinlia .s' anlaga viagaulO nl' isu-| minlia s' Anyamliife. 44 Nl' aroiigi Jisu awulia, 'nl&, Ayh 0 bekelia mib, e pa bekelia m'lh, 45 ndo ayb 6 roini m\h. Nla yb o jenla m\h e jenla yb 6 romi m'lh. 46 Mi are bia p' ozauge go ntye, inlfe oni' edu o bekelia mie alvvanle gO 47 mpiri. Ja om' ajogo agamb' ima- m', ko avenjaveuja ni6, mi jfkh- life : konde mi b/a go jekelie ntye, 48 ndA go sungiule ntye. Ayfe 0 bi- ka nub, ko yfe awong' agamb' imam', are nl' omo jbkMifc: iga- mba ny' agambiO mie, nyAm^ uyi be j^kt'liL• gO ntyugu yinu- 49 wunla. Konde mi pa kamba mi- hmh; ndO Rert- y' aroiTii mib, are pa pa mio 6z0uibi(>, ut' are mit> go bulla, nli nt' are mib gO ka- oO mba. Mi avoro ke, 'nib, ozOmbio mb nl' embnlo zakonlako: yenlo isadn yi kambo mib, mi bulla nt' are Herb bulinlia pa mib. ^2 Ntyugu y' oiiloganlo viagaga ro, amienli .Jisu iulb igwbr' inyb ny' atwenli gore yb gA du- bwa gf> ntye yinlo agbnda grtre Kerb: ayb tonda p' anlag' iwbinb w' avcgagi nla yb go ntye, arondi 2 waokwaiigago ntyai. (iw' ave- gagi vvao gvv' inya si nkrtIA, Sa- tan aluo afell niondo g' ArbiTia wi Judas Iskarioty' ofiwa wi Simon, IMpongwc] 9 \ 3 g6 kotizb. Nl" amienli Jisu inlb Kerb aluo afel' isaon yodu gw' ago mb, nla inlb avili gor' Anj'a- 4 mbib, avo fwinya gore yb kb, ye- nlo agumanlib avila gft tavuru, arombe ngoi yb ; nl' awongib tft- 5 lu, aliria y6 g' on' iwb. Vovo ayirib anlingO gA ntybugb avaki- lie jovunl' agolo m' inlbngi nla go siza mo nil tolu y' avegagi di- 6 rid pa g' on' iwb. Yenlo avienlib gftre Simon Pitbr. Ayb awuli- nlib, 'nib, Rera, 6 jovuul' ag616 7 mam'? Awinlizi Jisu awulinlib, 'ulb, 0 mie vbnlo nte denda mib, S'^dO 6 be kotiza go bosyo. Pitbr awulinlib, 'nib, W ayovunle du agOlo mam'. Awinlizi5 yb nle Jisu, inlb, Ja mi ayovunlo, 6 zye 9 nli mbei nla mib. Awuli Simon Pitbr awulinlib, inlb, Rera, ara- ng' ag016 mam' dadib, ndo ago kb 10 nl' ewOnjft. Jisu awulinlib, 'nib, Ayb 6 j6vunl6, azye nl' isyolo nyi jOvunlO kaO agold, ndo atwenl' Okuwa-wOdu pupu : anlw' are pu- ll pu kb, ndo aranga waodu. Ko- nde amienlib 0 be kOtizb; yenlo awulib, 'ulb, Anlw' azyele pupu anlwbdu. ^2 AybjAvunla p' agOlft maO awo- ngi ngoi yb, avo dwanla tu, awu- linlia wao, inlb, Anlw' avftrO nt' are mib dendinla pa 'nlwb ? 13 Anlwb fwelia mib, inlb, Onlbnji nli Herb: anlwb bulla mbiambib 14 kb, konde yenlo re mib. SambO mib, Kerb nl' Onlbnji, ja mi ajC*- vunl' agdlO manli' anlwb kb anlwb ga yftvunanle agolA manli. 1.5 Konde mi are teva pa 'nlwb ego- lanli, ko 'nlwb denda kb tit' are Hi mib dendinla pa 'nlwb. Giligili mi bulinlia 'nlwb, inlb, Nyfmgrt azye viaganlo nli rer' iyb, ge Omo 17 tCiihC) viaganlo nl' (*>mo romib. Ja 'nlw' ami' isaOii yinlo, Azavinlft gOre 'nlwb ja 'nlw' adendu yd. 13. 18. JAN. 18 Mi pa kamba g' onwanj' iwanli anl^v^du : mi avoro wao wi re jiiifc piuja pa: ndO irfendo yo ga rwe ri>ti, inlfe, Ayfe 6 nye mijfemb' iyaiu' are tOnibinla pe iitumbu yfe 19 go sira Ndo vfenlo mi buli- nlia 'nlwt igamba uyinlo nyo vi- agaga ro, 'iulfe, go be twa nyo, ko 'ulwfe bekelia 'nife mie iile yb. 20 Giligili nii bulinlia 'iilwii, iulfe, Ay(5 6 bong' om' edu 6 toiuf) mife e bonga m\h ; nl' ayfe o bonga mife e bonga yfe 6 romi mife. 21 Jisu, ayfe kamba pa yenlo, aye- nli njiike g' or&ma, arakilia, 'nl&, Giligili ;mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, Oinori gore 'nlwfe e be kotiza mife. 22 Nl' avOnlanl' inlfengi yh, alwanle 23 mpaga omo gambio udb. Ave- gagi tu go tavuru piferfe nli ntonlo yi Jisu oinori w' iul^^gi yfe 6 ro- 24 udio ndfe. Nl' avfepi 8imon Pitfer g6re yfe awulinlife, 'nlfe, Mieza 25 'zwfc oma o kambo ndfe. Nl' &yh- zyife go ntonlo yi Jisu awulinlife, 26 'ulfe, Rera, nle mande? Awinli- zi Jisu, inlfe, Nle yh 6 be po mife mbei y' inya go be duvia mife yo. Nla gvv' aluo yfe aduvi mbei, ave- nli yo gore Judas y' oilwa wi Si- 27 mou Iskariot. Mbei mfe via nli bongo, ayiuginli Satan gore yfe. Nl' awuli Jisu awuliulife, inlfe, Ndaga yi deudo ndo, lenda yo 28 pele. Ndo pegaga g6 tavuru omo mienli ntinla y' awuliulife yfe iga- 29 mba mfe. Konde awfewo w' avi- kili, 'nlfe, gore 'ulfe Judas are nli puka, Jisu awulinlife, inlfe, G61e ya yi re 'zwfe nl' isyolo gA ntj'a- gO; ge inlfe e ga v' ezoma gor' 30 ikuge. Ayfe bonga pe mbei ago- gwi pele : avegag' Agwfera. 31 Judas ayfe kogwa pa, awuli Jisu, inlfe, Vfenlo Oiiwa w' ftma ape- ndizO, nl' Anyambife apeudizo 32 gOre-yfe; nl' Anyambife e be pe- ndizfe g' oku' wfemfe, e be pendife 130 33 kfe pele. Awanl' iam', mi pare nl' anlvvfe onwolingo. Anlwfe be buta mife: nli nt' awulinli mife Iju, inlfe, Mbora yi kfendo mife aulw' ayoiie bie; yenlo kfe buli- 34 nlia mife 'nlwfe. Mi pa 'ulvvfe ozo- mbi' oiiwoula, inlfe, Rondanlanli ; vanganle nt' are mife tonda pa 'nlwfe, rondanlanli 'nlwfe kfe ye- 35 nlo. Nl' igamba nyinlo be mi' anlaga waodu inlfe anlwfe nl' inlfe- ngi yam' inlfe, ja 'ulw' atoudaula. 36 Simon Pitfer awuliulife, 'nlfe, Re- ra, 6 kfenda gwi? Awinlizi Jisu, inlfe, Mbora yi kfendo mife, w' ayo- iie songe mife vfenlo; ndo gO bo- 37 syo o be souga mife. Awinlizio yfe nle Pitfer, inlfe, Rera, mi ayoiie songe 'wfe vfenlo sfe? M' be di- rabinl' efufenlo zam' g' oiiwanj' 38 iwo. Awinlizi Jisu, inlfe, O be di- mbinl' eiTifenlo zo g' dilwanj' iwa- m'? Giligili mi buliulio, inlfe, Njogonli y' agoge, kao w' adanda mife nyongo niyaro. Irfefn' iyanli y' ayenle njuke : vekelianl' Anyambife, ko beke- 2 lianli mie kfe. GO nago ya Rer' iyam' r' alwanlo ailieiige; arwe 'nlfe zyele yenlo, gave mi ato buli- nlia 'nlwfe; mi kfeuda g6 kekiza 3 'nlwfe mbora. Nla ja mi akfenda, agekiza 'nlwfe mbora, gambfenlfe mi afo bia, awonga 'nlwfe gore mifemfe; inlfe mbdra yi re mife, ko 4 'nlwfe dwanla gOgO kfe. Anhv' avoro kfe mponlo yi mb6ra yi kfe- 5 ndo mife. Tomas awuliulife, 'nlfe, Rera, azwfe i)a mie mbOra yi kfe- ndft ndo; azwfe ko mie mponlo sfe? 6 Jisu awulinlife, 'nlfe, Mife nle mpo- nlo, nl' Orfeti, nl' emfenlo : zyel' ftmo bia gftre Rerfe, kaO vo mife. 7 Arwe 'nlfe anlw' amienli mife, gave aulw' amienli Rerfe kfe: avila vfenlo anlw' avArO yfe, anlw' 8 are yfe jenla pa kfe. Filip awuli- nlife, 'nlfe, Rern, ruminlia 'zwfe JAN. 15. 3. Rerfe, gambbul' azw' adwanla 9 dwferfe. Jisu awulinlife, 'iilfe, Mi are dvvanla pa nla 'nlwfe olingo la vvinlo, ndO 0 pa mia mife, Filip? ayfe o re jenla pa mife are jenla pe Rerfe ; 5 bulia, 'nlfe, Ruminlia 10 'zwfeRerfesfe? 0 pa bekelia 'nib mi are gore Rerfe, nli Rerfe gore mife? agamba mi kambinlS mib 'ulwfe mi kamba mo mibmfe : ndo Rerfc 0 dwanla gore m'\h ayfe e ja- il nje vil6 yh. Vekelianli mife inlfe mi are gore Rerfe, nli Rerfe gore mife: azya nloalo vekelianli m'lh 12 g' onwanja wi vilo yomfe. Gili- gili mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, AyfeO bekelia mif;, vilo yi dendO mife, yo kfeyi bedendo ndfe; nli vilovolO vi- aganlo i la yinlo yi be dendO ndfe ; 13 koude mi keada g6re Rerfe. Nl' ezoni' edu zi be bambio 'nlwfe gvv' in' iuyam', z6 be dend6 mife, inlfe Rerfe e ga vendizO g5r' Oilwanla. 14 Ja 'nlw' abambi' ezoma g\v' in' 15 inyam', m' be deuda zO. Ja 'nlw' atonda mife, anlwfe bepenja- 16 venj' isotnbi' sam'. Mie ke m' be kambinle Rerfe, ko yfc pa 'nhvfc Ozindi' onwfenlfe gO dwanla nla 17 'qlwc egOmbe z5du, ayfe ul' luli- nlia ny' orfeti, nyi re ntye y' ayo- lie bonge nyO ; konde yi pa jenla ge mia nyO : anlw' avoro nyA, konde nyi dwanla nla 'nlvvfe, nyi be dvvanla kfe g\v' irfem' 18 iyanli. M' be ttga 'nlwfe awa wi ntigO: m' be bia gOre 'nlwfe. 19 Kwfe, gambfenlfe ntye y' avo jenle mife nyfenlfe; ndO aiilwfe jenla mife ; konde ml are bo, nl' anlwfe 20 kfe anlwfe be dwanla bo. Go ntyugu mfe anlwfe be mia, 'nlfe mi are gore Rerfe, nl' ayfe gore mife, 21 nla mife gore 'nlwfe. Ayfe o re nl' isoinbi' Ham', aveiijavenja hO, nlo yfe o tonda mife: nla yfe o tonda mife e be tondd kfe nle Rer' iyam', mife kfe mi betondfe,aruminlifeOku' 22 warn'. Awuli Judas, arang' Iska- riot, awulinlife, inlfe, Rera, ezande zi re 'nlfe 0 be tuminli' oku' wo gore 'zwfe, nl' aranga go ntye? 23 Ayiviri Jisu awulinlife, 'nlfe. Jog' 6m' atonda mife, e be penjavenj' igamb' inyam' : nli Rer' iyam' e be tondfe, ko 'zwfe bia gore yfe, 24 avang' ezigi zazyo gore yfe. Ayfe ft re e tonda mife e penjavenj' aga- mb' imam': ul' igamba nyi jogo 'nlwfe arang' inyam', udO nya Rerfe y' arftfrii mife. 25 Mi are kambinla pa 'nlwfe isaou yinlo, go pare mife nla 'nlwfe. 26 Ndo Ozindio mfe, inlfe Inlinl' Ivia, nyi be toiTiO nle Rer^ gw' in' iuyam', aj'fe be nfenja 'nlwfe isaOn yftdu, ayftnginlia 'nlwfe isaon yo- 27 du y' awulinli mife 'nlwfe. Mi tiginla 'nlwfe aiJifenjfe ; amfenjfe mam' mi pa 'nlwfe mo: mi pa 'nlwfe nte pe ntye yiulo. Irfem' iyanli y' ayenle ujuke ge tia. 28 Anlw' ajogift nt' abuliulia mife 'nlwfe, inlfe. Mi kfenda, ko mife fo bia gftre 'nlwfe. Arwe 'nlfe anlwfe tonda mife, gavo anlw' ato jenle mbia, konde mi kfenda gftre Rerfe: konde Rerfe ar' ftmpftlft viaganlft 29 nla mife. Nla venlo mi are 'nlwfe bulinlia p' igamba, nyft viagaga ro, inlfe gft be twa nyft, ko 'nlwfe 30 bekelia. Mi avo kambinla 'nlwfe agamb' aiTienge, kontle ovanginli wi ntye yiulo e bia : azye nli nda- 31 ga gftre mife; ndft inlfe ntye yi ga mie 'nlfe mi tonde Rerfe, nla ga nt' azftmbift mife nle Rerfe, yenlo de- nda mife. Gumanlanli, azwfe ga gfendenli. Mife ul' ftgoli warfeti, nli Rer' iyam' nl' ftmo ])enjaveuja wft. 2 Ivar' ledu gftre mife nyi re nyi jaul' ilftuda, e toinba nyft: nl' ivar' iedu nyi janl' ilouda, e sfeuga nyo, ko nyft janl' ilftuda viaganlft. 3 Vfeiilo anlw' are pupu nl' igamba 131 15. 3. JAN. nyi re mife kambinla pa 'nlwfe. 4 Lwanlanli gore mife, nla raife gore 'nlwfe. Ga nt' ar' ivare ny' ayolie janl' ilonda nyomb, ka6 ny' adwa- nla g' 6goli ; yenlo kfe 'ulwb, ka6 5 anlw' adwanla gore m\h. Mife nl' ogoli, anlwfe nl' ampare. Ayfe 6 dwanla g5re raife, nla mife g6re yfe, •dyh e janl' 615nd' onwenge: ko- nde azya mife anlw' ayolie dende 6 mpougo. Jog' 6ni' alwanla g6re mife, gambfenl' afalo g' ivare, ayo- ma; nl' anlaga wi kumiulia mo, awala mo g' 5g6nli, ko ni6 pia. 7 Ja 'nlw' adwanla gore mife, nl' agamb' imam' m' adwanla gftre 'nlwfe, vambianl' osaOn wedu wi belO 'nlwfe, wi be dendinlo 'nlwli. 8 GO ndaga yinlo Rer' iyam' e pe- ndizo, inlfe, ja 'nlw' ajaiil' Olond' onwenge ; nla yeulo be dwanla 9 'nhvfe iulfengi yam'. Ga nt' aro- ndio mi(5 nle Rer' iyam', yenlo re mife tonda pa 'nlwfe kfe : lwanlanli 10 g\v' itond' isam'. Ja 'nlw' ape- njavenj' isOmbi' sam', aolwb be dwanla gw' itoud' isam' ; ga nt' are mih penjavenja p' isombia sa Rer' iyam', alwanla gw' itond' 11 is?;. Mi are kambinla pa 'nlwt> isaon yinlo, inlfe mbi' yam' yi ga Iwanle g6re 'nlwfe, nla inlfc mbi' 12 yanli yi ga yonlie. Wiulo nl' 6z5mbio wam', iulfe, Rondaulanli, ga nt' are mife tonda pa 'nlwfe. 13 Zyel' omo re nl' itonda sip61c> via- ganlo nla sinlo, iult, gor' oma g6 dimbinl' einfenlo zb g' oiiwanja 14 w' indeg6 sb. Anlwfe nl' indegO sam', ja 'nlw' adend' isaCin yi sft- 15 mbia mife 'nlwb. Mi fwelia 'nlw^ nybiilfe, inlfe, inyftugO ; koiide ny6- ngO e mia nte dende Rer' iyfe: ndo mi are fwelia pa 'nlwb inlb, inde- gO ; konde isaon yOdu y' ayogift • mib gOre Rer' iyam', mi are 'ulwii l(i mieza pa yd. Arang' anlw' avi- nji mib, ndft mi avinji 'nlwb, alO- 132 via 'nlwfe inlfe, anlwfe ga gfe janl' ilonda, k' il6nd' iyanli dwanla: gd ntinla 'ulfe osaOn wedu wi be bambio 'nlwb g6re Rerfe gw' in' 17 inyara', e be pa 'nlwfe w6. Mi sombia 'nlwfe isa6a yinlo, inlfe 18 anlwfe ga rondanlenli. Ja ntye y' anumba 'nlwfe, anlw' av5r6 inlfe y' anlumbi mife yo nlumbaga 19 'nlwfe ro. Arwe 'nlfe, anlw' anla- ga wi ntye, gavo ntye y' ato tond' iwfemfe: ndo g6 re 'nib anlw' ara- ng' anlaga wi ntye, ndo mi avinji 'ulwfe avila g6 ntye, yenlo ntye yi 20 bika 'nlwb. Yonginlianl' igamba ny' awulinli mib 'nlwb, inlb, 0- syaka azy' 6mp0l6 viaganl6 nla rer' iyb. Jogo w' agombizi mib, gambbnlb wi be kombiza 'nlwb kb ; jogo w' avenjavenj' igamb' inyam', gambbnlb wi be penjave- 21 nj' inyanli kb. Nd6 isaon yodu yi be dendf> waO alendinla 'nlwb g' onwanja w' in' inyam', konde 22 wi mj' Omo romi mib. Arwe 'nib mi bza agamba nla waO, gavo wi to dwanla nl' ibe: ndo vbnlo wi zye nli ntyongwb gw' ibe sao. 23 Ayb 0 bika mib e bika kb Rer' 24 iyam'. Arwb 'nib mi jnnja gOre wao ijauja si pa janjO nl' Om' onwbnib, gavo wi to dwanla nl' ibe : ndO vbnlo wi re jenla pa avi- ka kb mib nla Rer' iyam' ta. 25 Ndo atwenii yenlo inlb, igamba nyi re tbudO pa gw' ivang' inyaO nyi ga I'we rbti, inlb, W anlumbi 26 mib ntinla fo. NdO gO be duo OzindiO abieidi, wi be tOmO mib gOre 'nlwb avila gOre Rerb, nyO Inlinla ny' Orbti nyi pila gOre Re- rb, ayb be takilia g' oiiwanj' iwa- 27 m' : aulwb kb anlwb be takilia, konde anlw' are dwanla pa nla mib avila gw' ipakilia. "^Q Mi are 'nlwb bulinlia p' isaOn yinlo, inlb anlw' avdmO nl' iba- 2 ku. Wi be tOmba 'nlwb avila JAN. 16. 27. gw' inagO si Syonlo : r^ti, igwfera nyi bia, nyi be pikili' 6m' edu 5 jonla 'nlwfc, ialfe e janjinl' Anya- 3 mbife. Wi be dendiula 'nlwfe isa- 6n yiulo, konde wi zye mia pe 4 Rerfe ulo raifc. Ndo mi'arebuli- nlia pa 'nlwfe isaon yinlo, iulfe g5 be bi' igwfera mfe, ko 'nlwfe jongi- nlia yo, nt' awulinli mife 'nlw&. Mi bwlinlia 'nlwfe isaoa yialo avi- la gw' ipakilia, konde mi avegagi 5 nla 'nlwfc. Ndo vfenlo mi kfenda gore yh 6 romi mife ; nla zyel' Oma gore 'ulwii 0 bambia mifc, inl^, 0 6 kfendagwi? Ndo konde mi are bu- linlia pa 'ulwfe isa6a yinlo, ekfeva 7 z' ajOnli' irfeni' iyanli. Vanga nlo- nlo mi buliiilia 'nlw?! orfeti; inlfc, Re mbia gore 'ulwfe inlfe mi ga gh- nde : konde ja mi agfeuda, gambfe- nl' OzindiO avie gore 'nlwfc; ndO ja mi akfenda, m' be tOinfe gore 8 'nlwfe. Nla yb j' abia, e be syurie ntye g' oilwanja w' ibe nl' Ogore, 9 nl' ij&kfclia : g' onwanja w' ibe, 10 konde wi pa bekelia mife ; g' onwanja w' ogore, konde mi kb- nda gOre Rerb, ko 'nlw' ayenla 11 mih nybtilfe; g' Ofiwanja w' ijekfe- lia, konde ovauginli wi ntye e 12 jfekblic^. Mi pare nl' agamb' ame- nge gO buliulia 'nlvvfc, ndo anlw' 13 ayolie sindinla m6 vf'nlo. NdO go be duo yh abienli, inlb, Inlinla ny' OrMi, e be kbndia 'nlwb, g' Orfeti wOdu: konde e be kamb' ayfemfe ; ndo isaon yftdu yi be jogo yh, yo be kambO ndh : e be takilia ,'nlwii isaon yi re gO 14 bia kh. E be jiendiza mih ; ko- nde e be lK)ng' iyam', arakilia 1.5 'nlwu yO. Isaon yodu yi re nil Here, iyam' : yenlo abulia niio, inR', K bong' iyam', arakilia 10 'nlwu yd. Kwo, gandK-nl' anlw' avo jeiile ui'ih; avila vovo k' 6- Hwoiingr), gambi'nl' anlw' afo je- 17 nla niie. Yenlo awulianl' awewo gor' inlfengi yh, inlfe, Osadn nde winlo wi bulinlid ndfe 'zwfe, inlfe, Kwfe, gambfcnl' anlw' avo jenle mife; avila vovo k' 6nwolingo, gambfenl' anlw' afo jenla mih: nla, inlfe, Konde mi kbnda gore 18 Rerb? Yenlo awuli wao, inlb, Osaon nde winlo wi buliO ndb, inib, OiiwolingO ? Azw' amie nt' 19 akambb. Amienli Jisn inlb w' aveli bambife, nl' awulinlib waO, inlb, Anlwb bambianla g' oilwa- nja w' igamba mb ny' abulio mib, inlb, Kwb, gambbnl' anlw' avo jenle mib ; nl' avila vovo onwoli- ngo, gambbnl' anlwb be fo jenla 20 mib. Giligili, mi bulinlla 'ulwb, inlb, Anlwb be jenl' ekbva, ale- nla, ndo ntye yi be jenl' igeva : a- nlwb bb dwanla nl' ekbva, ndo ekbv' izanli zi be kalw' igeva. 21 G6 duk' Oiiwanto g6 janla are nl' ekbva, konde igwbr' inyb ny' a- eyivi : ndO ja 6fiwanla ajanlo, e pa jOnginli' isyongo uybnlb, vo mbia inlb ofna ajanlo g(*> ntye. 22 Anlwb kb anlw' are nl' ekbva vb- ulo: ndo m' be fo jenla 'nlwb, ko irbfn' yanli jenl' igeva, nl' igev' inyanli zyel' Omo be bouginla 23 'nlwb zO. Go ntyugu mb anlwb be bambia mib ezoma. Giligili. mi bulinlia 'nlwb, inlb, Ja 'nlv ' abambi' ezom' edu gOre Rerb, i- be pa 'nlwb z6 gw' in' iuyam'. 24 Avia gw' egOnibe zinlo anlwb pa banibi' ezoma gw' in' iuyam' : vambianli, ganibbnlb anlwb be pO, ko mbi' yanli jonlie. 2-5 Mi are bulinlia jia 'nlwb isaon yi- nlo nl'inkogo: ndoigwbra nyi bia, nyi re mi againblnle 'nlwb nyb- nlb nl' inkogo, ndo ni' hv Ixilinlia 26 'nlwb zange g' ofiwanja wa Rerb. GCi ntyugu nib anlwb be bambia gw' in' inyani' : mi pa bulinlia 'nlwb, inlb, nii be kanibinle Rcib 27 g' Onwanj' iwanli ; konile Rerba- 133 16. 27. JAN. yfemfe e tonda 'nlwfe, konde aulw' are tonda pa mih, avekelia 'nlfe mi 28 avili gore Rer&. Mi avieuli avila gdre Rer&, avia gft ntye yinlo ; mi fo tige ntye k&, agfenda g6re 29 Rerfe. Awul' inlfengi yh, inl&, Vonla, v^nlo 6 kamba zange, 6 30 kamba du uli nkogO. Vfenlo mia 'zwfe inlfe 6 v6r6 isaon yodu, 6 zy' isyolo inlfe, 6m' edu e ga vambio: V' Mgamba nyiulo bekelia 'zwfe 31 inlfe 6 vili g5r' Anyambife. Jisu awinlizi wa6, inlh, Vfenlo anlwfe 32 bekelia? Voula, igwbra nyi bia, rfeti ny' abienli kfe, nyi be paza- nganlo 'nlw&, om' edu gO nkov' iyfemfe, ko 'nlwfe tiga mife anka: ndo mi azyel' anka, konde Rer& 33 are nla mife. Mi are 'ulwfe buli- nlia p' isaon yinlo, ko 'nlwfe dwa- nla nl' ambnjfe g6re mife. Go ntye yinlo anlwfe be jenle njuke : ndo zindianl' irfem' yanli ; mi are ke- va pe ntye. Jisu kamba p' agamba minlo, arombinl' antyo nih g' orowa awulia, 'nlfe, Rera, igwfera ny' a- bienli ; veudiz' Onwanl' iyo, ko 2 Onwanl' iyo pendizo k6 : ga ut' avenlio ndo yh inyanga g' ozyOnli wodo, inlfe e ga v' einfenlo zako- nlako gore waodu \v' avenlio ndo 3 yh. Nl' einfenlo zakonlako ze zi- nlo, inll' gore wao go mio, Anya- mbife mo yarfeti, nla yh 6 romio 4 ndo, iul^, Jisu Krais. Mi avendi- zo go ntye, am^nliz' evilft zi re 5 'wfe pa i^a nli^ gd denda. Nla vfe- nlo, Rera, vendiza mi^ gOr' aw^- mh nl' iv^nda ny' avegagi ula G mife gOre 'wb ntye lOviagO ro. Mi amiez' in' iuyo gor' aulaga w' aveulift ndo mifc avila g5 ntye : w' avegag' iwo, ko '\v^ pa miS waft ; wi re penjavenja p' igamb' nyo 7 kfe. Vfenlo mia waft inl^ isaftn yOdu yi re 'wb pa pa mife y' avili 8 gore 'w& : konde mi are pa i)a\vaft 134 agamba m' avenliO ndo mib; ul' awongi waCi mo, amia rfeti inlfe mi avili gore 'wfe ; wi re bekelia pa 9 kh inl6 awfe rdini mife. Mi kwe- ule nkolo g' oiiwanj' iwa6: mi kwenle nkolo g' Oiiwanja wi ntye, ndo g' onwanj' iwao wi re 'wfe pa 10 pa mife ; konde wao nl' iwo. I- yam' y6du nl' iyo, nl' iyo k' iyam' : mi are pendizd pa kfe gore 11 wao. Mi azj'e nyfenlfe go ntye, ndo winlo wi re go ntye, ko mife bia g6re 'wfe. Rera y' Orunda, ve- njavenja wa6 wi re 'wb pa pa mife gw' in' inyo, ko wao dwanl' omo, 12 ga ut' are 'zw&. Gw' alwanlagi mife nla wao, mi avenjavenji wao wi re 'wfe pa pa niife gw' in' inyo: nl' avandaminli mife waO kfe, ko aver' oma gore wa6, kao ftiiwanla w' oyilizo, ko irfendo twa rfeti. 13 Ndo vfenlo mi bia g6re 'wfe; nl' isaon yinlo yd kambd mife g6 ntye, inlfe mbi' yam' yi ga Iwa- 14 nlizd gore wa6. Mi are pa pa wao igamb' inyo ; nl' anlumbi ntye anlumba wao, konde wad arange mongi wi ntye, ga nt' are mifc 15 mi arang' 6ma wi ntye. Mi kwenle nkolo inlfe rOmba wao avila gojutye, ud5 inlfe venjave- nja wao avila gor' 6m' ombe. 16 Wa6 arange mongi wi ntye, ga nt' are mi& mi arang' 6ma wi 17 ntye. M&piza wa6 g' 6rfeti : iga- 18 mb' inyo ul' orfeti. Ga nt' ar6- filio ndo mife g6 ntye, yenlo k^ 19 ar6mi mih wa6 g6 ntye. Mi nl^- piz' 6ku' warn' g' 6nwauj' iwa6, inlt> wa6 k& wi ga m^piz6 g' 6rbti. 20 Mi kwenle nkolo g' 6nwanja w' anlaga winlo dadi^, nd6 g' 6nwa- nj' iwa6 kb wi be bekelia niit v' 21 igamb' iuya6 ; inl^ wa6du wi ga Iwanl' 6m6 ; ga ut' are 'wb, Rbra, g6re mi&, ula mih g6re 'wb, wa6 ki> wi ga Iwanle g6re 'zwii, ko utye bekelia 'nib awb r6fui mib. 17 JAN. 18. 20. '22 NT ivenda nyi re 'we pa pa mife mi aveiili wao ny6; inl& \vi ga Iwanl' 6mo, s;a nt' are 'zwfe 6m6. 23 Mife g6re wao, nl' awb gore mife, inlfc wi ga Iwaulizo 6m6 ; ko ntye mia 'nlre yb, yenlo agogsvib, awulinlia wao, inlb Anlwb l)uta •') mande? Awinlizi wao yb, inlb, Jisu yi Nazarblli. Awulinlift waft nle Jisu, inlb, mib nle yb. Nli Judas kb f» gfttizib agumanii nla ti waA. (iw' awulinlib waft, inlb, Mib nle yb, w' awinyi nli nyuma, 7 avftswa go ntye. Nl' avo bambib waft, inlb, Anlwb bnta mande? .\wuli waft, inlb, Jisu yi Naza- 5 rbtli. Awinlizi Jisu, inlb. Mi abu- liniia 'nlwb, inlb mib nle yb: ja 'nlw' abula mib sambo, riganli 9 mongi sinlo kbudaga: inlb iga- mba ny' agambift ndb nyi ga rwe rbti, inlb, GOre waft wi re 'wb pa pa mib mi perft nl' oma vangaul' 10 ftmori. 8imon Pitbr, ft vegagi nl' okwara w' iwora, aluri wft agwb- re nyftngft yi minisb mpolft, arenl' ftroi wb nkwi. Nl' ina nyi nyft- ngft mb ny' avegag' inlb, Malkus. 11 Nl' awuli Jisu avvulinlie Pitbr, inlb, Winliz' ftkwar' iwo gw' egft- rft : imogi ny' avenlift mib nle Rerb, mi ayonga nyft? 12 Yenlo nkondo y' isozyb nl' ftmo vegagi gw' ewftnjft zaft, nl' anlaga w' aromift nl' lju w' agoti Jisu 13 agorfe; nl' agbndizi waft yb gw' alftnga gftre Anas; konde avega- gi ftgoi wi Kaiefa, ft vegagi mini- 14 sb mjjftlft ftmpuma mb. Avegagi Kaiefa y' awulinl' lju, inlb, re mbia inlb ftmori e ga yuwe g' ftnwanja w' anlaga. 15 Nl' azftngi Pitbr nl' onlbngi ftiiio- ri azftnge Jisu. Nl' ftiilbiigi ftfno- ri mb amienlift nle minisb mpftlo, • ayinginla mpo mft nli Jisu gw' 16 evungu zi minisb mpolft; ndft Pi- tbr agumanii gw' igala g' ftrapo- nibala. Nl' agogwi ftnlbngi ftmo- ri mb, ft mienlift nlo minisb mpft- 1ft, agamba nl' ftnwantft ft vbngijil' 17 igugi, ayinginlie Pilbr. Vovo ftnwantft ft vbnginlag' igugi awu- linli Pitbr, inlb, Awb k' ftiTiori w' inlbngi y' ftma winlo? Awulib, 18 'nib, /yele. Nl' inyftngo nl' anla- ga w' agftti Jisu w' avak' ftgftnli, agumanla vovo gft jogo wft; ko- nde avegag' ifwi; nl' agulnanli Pitbr kb nla waft, ayog' ftgftnli. li> Minisb mpftlft agotagi Jisu g' ftnwanja w' inlbngi yb, nla g' 20 ftilwanja w' inbnj' isb. Awinli- zift yb nle Jisu, inlb, Mi are ka- mbinla p' anlaga buku; mi anlb- njagi gw' inagft si Syonlo, nla gft nagft y' Any am bib, gw' av^bnga- 135 18. 20. JAN. nlag' Iju waodu; ndo mi kamb' 21 igamba ntyoria. 0 barubia mife sfe? vambia wao wi re jogo pa nii&, nt' agambiuli mife wa6: v6- ula, aulaga wiulo w' av6r6 isaon 22 y' awulio mife. G\v' awulife ye- nlo, omori gore wao w' agotife 6 gumanli vovo, awoli Jisu isapOga, awulia, 'nlfe, O fwinlize miuisfe 23 mpolo yeulo? A\vinlizi6 yfe nle Jisu, inlfe, Twa pa mi are kamba pe mbe, rakilie mbe mfe: ndo ja mi akaiiiba mbiambife, o bola mife 24 ande? Vovo Anas aroiuife koro pa gore Kaiefa yi miuisfe mpolo. 25 Nl' avegagi Simon Pitfer gore vovo e jog' Cgonli. Isl"awulinli wao yfe, inlfe, Awfe k' Oinori w' inl^ngi yfe? Nl' alantiife, awulia, 26 'nlfe, Zyele. Omori w' inyongo si miuisfe mpolo, 6 vegagi sijaulo nla yfe 6 renlio nle Pitfer oroi, awulia 'nlfe, Mi pa jeulo nla y& 27 go ntyaga? Avo dandi Pitt?r: nT agogi njogonli pele. 28 Nl' agfeiidizi wad Jisu avila go nago yi Kaiefa agenda go nago yi Pilat : avegag' ibanga sodu : Ndo waomfe wi j/ngiula go nag6 yi gu- verner, wi vende fevizo, ko w' ■ ayolie uye ntyago y' onloganlo. 29 Yenlo agogwj Pilat gore waO awulia, 'nlfe, Ozozo nde wi bagO 30 'nlvvb gor' oma winlo? Awinlizi ' wao awuliulife, 'nib, Arwe 'nlfe wi- nlo arang' oyanjisi w' ibe gave 31 azwfe to bagt" gore 'wfc. Awuli- nlio wao nle Pilat, in\b, Wongauli yfe anlwbmb, ko j&kfclianii yh ga nt' ar' ivang' inyanli. Awuli I- ju awulinlii', 'nib, Ivanga nyi pa • 32 'zwe inyanga nyi jonl' oma. A- rwenli yenlo iulb igamba nyi Jisu nyi ga rwe vbli, ny' agambio nde gO teve njuwinlLyi be juwo nde. , 33 Yenlo avo jinginli Pilat go nagf), aweyi Jisu, awulinlib, 'nlfe, Aw() 34 ul' Oga w' Iju? Awinlizi Jizu, 136 inlfe, 0 kamb' igamba nyinlo awfe- mfe, ge 6 wuliulio nJ-6 nl' aiTiori 35 g' ofiwanj' iwam'? Awinlizi Pi- lat, inlb. Mi' oiiwo-Ju ■? Inlongo nyomfe nl' iminis' iiupOlo s' ave- uli 'wfe gore mife: 6 re denda p' 36 ande? Awinlizi Jisu, inlfe, Ipa- nginli sam' aranga si ntye j'inlo: arwe 'nlfe ipangiuli sam' si re si ntye yinlo, gavo anlag' warn' w' aro nlwenli, inlb mi agotizo gOr' Iju: ndo vfenlo ipangiuli sam' si 37 pila nla gunlu go ntye. Yenl<> awulinlio yfe nle Pilat, inlfe. Awe 6ga sambo? Jisu awinliz', inlb, Nte bulio, mib oga. G6 utinhi yinlo ayanlio mife, nla g5 ntinla yinlo avienli niife go ntye yinlo inlfe go takili' orfeti. Om' edu o re g' ozaniba w' orfeti e jogo inyoi 38 uyam'. Awulinlio yfe nle Pilat, inlfe. Ovhti ande? Ayfe bulia pa yenlo, avo kogwi gor' Iju awulinlia wao, inlfe, Mi 39 d^nge ndaga mbe gore yfe. Ndo anlw' are nli ntyali, inlfe go ntya- go y' Onloganlo mi ga riginle 'ijlvvfe nibwedi mori difenga: sa- mbd anlwfe bela 'ulfe mi ga riginle 40 'nlwfe Oga w' Iju? Yenlo avo tongi wao awulia, 'nlfe, Arang' oma winlo ndft Barabas. Bara- bas avegag' ogwferisi. ^ Q Yenlo Pilat awongi Jisu, azyi- 2 wfe. Nl' anlOg' isozyfe aulOge k6r0wa y' arfendfe, awela yo gw' ewoujo zfe, aworife ngoi yatenlate- 3 nla. Nl' avienli wao gore yfe awulia, 'nlfe, ^IbolC), Oga w' Iju! 4 nl' awoli wao yfe asapoga. Nl* avo kogwi Pilat awulinlia wao, inlfe, Vonlanli, mi bagfe gore 'nlwfe, ko 'nlwfe mia 'nlfe, mi (U- 5 nge mbe gore yfe. Yenlo agogwi Jisu, bora i)e korAwa y' arfendfe nli ngoi yatenlatenla. Nl'awuli- uli6 wao nle Pilat, inlfe, Viinlanl' 6 Omanife. Gw' ayeul' imiuia' impO- JAN. 19. 28. 16 nl' anlaga w' iayanga ayenlfe, w' arOng', inlfe, Vanlife go kros, vanlife go kros. Awuli Pilat awu- linlia wao, iulfe, Wonganli yh aulvvfem^, k6 banlianli yfego kros: koude mi deiige mbe gore yh. 7 Iju w' avv inlizfe, inlfe, Azvv' are nl' ivanga, nil nt' ar' ivauga mh e ga yuwfe, konde avaugi oku' wfe 8 Onwa w' Anyainbife. Gvv' ayogio Pilat aganiba jiyinio, arieuli via- 9 ganl6; nl' avo jingiiilife go nago, awulinli Jisu, inlfc, 0 vili gwi? 10 Ndo Jisu e f\v/nliz' igamba. Ye- nlo Pilat awuliulife, 'n\h, 0 pa kamba nla mife? o pa niia 'nl&, nii are uli ugulii yi tigo difenga, nil ngiilu yi baulio go krosi k&? 11 Awinlizio yfe ule Jisu, inl&, O to dwanla nli ngulu gore mil-, arwe 'nlfe yi po 'wh avila gw' igo- iil6: samb6 ayfe o venli niife gore 12 'wfe are nl' ibe viaganlo. Avila vovo Pilat avelagi go tigc; difenga: ndo Iju \v' arong', iulfc, Ja w' ati- g' Oma winio difeuga, gamb&nl' awfe arange ndegO yi Sezar: om' edu 0 pang' oku' \vb ftga e sire Se- 13 zar. Gw' ayogio Pilat ayogo aga- inba niinlo, agogunli Jisu ; nl' alwanlib tu gw' eka z' ijcikfelia, g6 mbora yi fwcliO 'nib Ndekb y' ado, ndo nli nkambinli yi Hebru, 14 inlfe, Gabatlia. Avegag' egombe z' ikekiza s' AnloganlO, piferb nl' agwt'r' orovv a. Nl' awulinlie Iju, 15 inlfe, Vonlaiil' f)g' iwanli. Nl' arftngi wao, in lb, Rombfc, rOmbb, vanlie go kros. Awuliiilio wa6 nie Pilat, InR-, Mi ga vanli' 6g' iwanli go kros? Iniinis' inii)olA w' awinliz', inl^, Azw' azye nl' V) ftga kiii) Pi'zar. Vovo aiilozic' ye g(*>re W!i6 go banlio go krcjs. 17 Yenlo avvongi wao .Jisu nl' ago- gwie nUunibage kros iye ayi-nie, Hgl-nda go niiidra yi fwelio, init-, Mbftra yi nkMi, nd6 nli nkambi- 18 nli yi Hebru, inlb, Golgotha. Vo- vo avanli wao ye go kros, nl' awfc- nl' avanli nla yfe, oiliori go 'nlo- fnife nl' oinori go nyantwfe, nli 19 Jisu go gare. Nl' arfendi Pilat irfendo kfe, awela yo gO kros. Y' avegag', inlfe, jisu yi nazareth 20 Y' OGA w' IJU. Nl' araugunl' awenge g6r' Iju araugunl' irbndo mfe, konde mbora y' avauliO Jisu y' avegagi pifcrfe nli nkala : y' avegagi tbndo pa kfe uli Hebru, 21 nli Latin, nli Grek. Yenlo imi- nis' irapolo s' Iju w' awulinli Pi- lat, iulfc, Arfcuda, inle, Oga w' Iju; nd6, inlfc, Awuli 'nlfe, Mife 22 nl' Oga w' Iju. Awinlizi Pilat, inlfe, Nt' are mifc tfcuda mi are tb- nda pa. 23 Isozyfe, gw' aluo wao w' abanli Jisu go kros, w' awong' iugoi se, agera so mbei nlai, go sozyfe edu mbei ; w' awongi kt- koto: ndo koto yi pegaga uli ndatizo, ndo y' avegagi nlogo pa yantuutu avila 24 gw' igOnlo. Yenlo w' awuliaul', inlfe, Azwfe ga rig' ayarunle yo, ndo azwfe ga vung' egaulo g6 mi' 5mo be uiva yo : ko irfeudo twa rfeti yi bulla, 'nlfc, W ager' ingoi sam' wao nla waO, avung' egaulo g' Oiiwanja wi koto yam'. Yenlo alend' isozyfc isaon yiulo. 25 Ndo avegagi kumaula pa pifcrb uli krosi yi Jisu ngi yfe, nl' ftnwo- gwJi ftfiwantr) wi ngi ye, nl' oiiwa- utO wi KlOpas, nli iSIari yi Magda- 2G la. Gw' ayenli .lisu ayenle ngi yb, nl' Onlfciigi mfc w'arondiA ndfc kumania pa pifcrb, awulinli ngi yi", inlfc, OnwantO, v6nl' onwani' 27 iyo! Vovoawuliulii' Anlfcngi nifc, iulfc, Voule ngi yo! Avila gw' igwfcra mfc oulfcngi mfc awongifc g(*) ung' wfc. 28 Avila vovo, Jisu ayfc mia ])a inlfc isaftn yAdu y' amanli, awul', inlfc, Mi jeul' esyove, ko irfcndo twa 137 19. 29. JAN. 29 rfeti. Avegagi vovo d6l0 evag5 ralie nli viuegfer: yeulo ayonli wao epoDj uli vinegar, awela yO go nkogu, avaga yo g' ogwaiil' .30 iw&. G\v' alu5 Jisu aboiigi viue- g&r, awul', inlh, Amaiili: nl' al&mbL' ewonjj zfe mbfe, azul' ofivvei. 31 Go re 'nl&, avegagi utyugu y' ike- kiza, yenlo Iju w' avaiubi Pilat inl6 agolo mao mi ga mogunlo, ko wao tonibo, inlb, ikii' iyaO y- alwaiila go kros go utyugu yl Syoulo ; konde Syoulom& y' ave- 32 gagi ntyugu mpolo. Ye"iilo avie- nl' isozy&, araogunl' agolo m' 616- nga, ul' agolo m' oniori w' ava- 33 nli6 ula ye : ud6 gw' avieuli wao gore Jisu ayenla 'ulfe ajuwi, wi 34 nioguul' agolo mfe ; ud6 omori gor' isozy^ aruin' dvauj' iwh igo- nga ; nl' agogwi pele ntyinla nl' .>3 aulingo. Nl' ayfe 6 re jenla pa are takilia pa, nl' atakwii m& mi re rfeti : av6r6 k^ iul!> e bull' 6r&ti, 36 ko 'ulw& bekelia. Konde isaoti yinlo y' arweuli inlfe, irfeudo yi ga rwe rt^ti, inl&, Amogunlo ep' izfe. 37 Irf-udo imifculfe kfe yi bulia, 'nlfe, 35 AVi be poul^ 6 riifiiio wao. Isaon yiulo viagaulo, JOs&f yi Arima- thea, 6 vegagi k' onlfengi wi Jisu, - ndo ka6 go ntyoria ul' itia s' • Iju, avanibi Pilat inyanga nyi bong' 6kuwa wi Jisu : nl' ayi- viri Pilat. Yeulo avieulib, ar6- 39 mb' ebeude. Avieuli kfe Ni- k6dem6, ayfe 6 vieuli gOre yfe gw' alouga ogwera, avage mur nli alos bindo pa, vo nkama y' agwfe- 40 ra. Yenlo awougi wa6 ebende zi Jisu, avinga z6 nl' iulamba y' ivMa nli ya yi nkang6, nt' avega- 41 gi ntyali y' Iju g6 bbula. G6 mbora y' avaulio y^ g6 kros ave- gagi ntyaga; nla g6 ntyaga mb avegag' 6r6uginl6 6fiwonlu t6k6 pa gw' ido wi re wi pa hbnV 6ma 138 42 nli mori. Vovo alirabinli wao Jisu g' onwanja w' ikekiza s' Iju, konde 0rongiul6 mfe w' avegagi piferfe. 2Q Go utyugu u6nga yi Syonlo, ibanga sodu utye nipiri, avie- uli Mari yi Magdala g'6r6nginl6; nl' ayenlib ido t6mb6 pa avlla g' 2 Orongiulo. Yenlo agfendib nli mango avia gore Simon Pilfer nl' dulbngi omori, mbwo w' aroudio nle Jisu, awulinlia wart, iulb, Wi re tomba pe Kerb avila g' Orongi- nlo, azwb pa mia kb mb6ra yi re 3 wao dimbinlib pa. Nl' agogwi Pit&r nl' oulfengi 6mori mfe, agfe- 4 nda g' 6r6uginl6. Nl' agfendi wa6 avauli nli mango: nl' onlb- ngi 6iuori mb aviagauli Pitbr, alo- 5 nge bia g' 6r6nginl6. Nl' alb- mbib nibb, avoula g6 w6, ayenl' ampbia limbinle ; ndo e jtnginla. 6 Vovo avieuli kb Simon Pitbr nso- ngagb, ayingiula g' OrOngiulO ; 7 nl' ayenlib ampbla limbinle, nl' evblbs z' avegagi gw' ewOnjO zb, aranga dimbinl6 pa nl' ampbla, ndo pur6 pa g6 mbora uli yb. 8 Vovo ayinginli kb onlbugi oinori, ayb 6 longe bieuli g' 6r6uginl6; 9 ul' ayenlib, avekelia. Konde egonibe mb wi dr/6 w' amienl' irbndo inlb, e ga r6ngwe avila gw' 10 ijuwa. Nl' avo dubw' iulbngi, agbnda gA nag' wao. 11 Ndo iNIari avegagi kumanla pa pibrb nl' Aronginlo ndeulaga: nla gw' alenlib, albmbi mbb av6nla g' 12 or6nginl6 ; nl' ayenlib eujbl mba- nli nl' ingoi sapupu tugetu, mori gw' ew6uj6, mori kb gw' ag616, g6 mbora y' anlanl' 6kuwa wi 13 Jisu. Nl' awuliuli wa6 yb, inlb, 0iiwaut6 6 denl' ande? Awuli- nlib wa6, iulb, Konde wi re bo- nga pe Rer' iyam', mi ni/a kb mbftra yi re wa6 dimbinlb pa. 14 Ayb kamba pa yeulo, awizi nli JAN. 21. 5. nyuma, ayenle Jisu kiimaula pa, 15 ud6 e mia 'nlfe nle Jisu. Jisu awulinli?>, 'nlfe, Ofiwiinto, o denl' ande? obutemande? Nl' aviki- life 'ulfe, ayh nl' omo penjavenje iitj'aga; yenlo awulinlifc, 'nlfe, Ja 6 re tombb pa avila vfenlo, wuli- ulia mio mbora yi re 'wfe dimbi- IB ulfe pa, ko mife bongfe. Jisu awu- linlife, iulb, INIari. NP awizife a- wulinlif; uli nkambinli yi Hebru, inl6, RabOui, uyi pivia 'nlfe, 0- 17 nlfenji. Jisu awuliulife, 'nlfc, Awa- tarnife; konde nii pa panda g6re Rerfe : ndO gfenda g6r' awarer' iyam', kb buliulia wa6, inlfe, Mi panda gore Rer' iyam' nla gOre Rer' iyanli, g6r' Auyambife yam' 18 nla gor' Aiiyambiii yanli ki>. Nl' avienli Mari yi Magdala awulinl' inlbugi, inlb, Mi are jenla pe Re- rb; awulinli waO kh isaAn y' awu- 19 linlife yfe. Gw' arvveuli uk515, gO ntyugu nAuga nifc yi syono, nla gw' aluo aguge m' anunjo g6 nibftra y' avegag' iultngi nl' itia s' Iju, Jisu avienli, agumanla g6 garegare, awulinlia wad, inlb, A- L'O iTibnjb g6rc 'nlwfe. Ayii bulla pa yenlo, aruminli wa6 ago mh nl' ovarij' iw(!. Yenloayenl' inlfengi L'l mbia gw' ayenli waft Rerb. Nl' avo ijuli Jisu awulinlia waft, inlb, A^nunj^ gftre 'nhvo: ga nt' are Rero tftiTia pa m\b, yenlo tftiTia tmb 'iilw(! Ayh bulia pa ye- nlo, avunjinli waft ftfiwei, awu- Si linlia waft, in\b., Wonganl' Inli- ul' Ivia. Waft wi nyezft 'nlwfe ibe Haft, 8i be d wan la nyezft pa gftre waft ; nla waft wi sinibift 'nlwf; il)e saft, si be dwanl' inyezft 24 fo. Ndft Tonias, ft weliagft, inlfe, DidinuiH, ftniori w' igftiTii nl' ava- nli, e pegaga nla waft gw' avienli 2-') Jisu. Inlf'ug' iiTiori' w' awulinlife 'nl("', Azw' are jenla i)e Here. Ndft awulinli waft, inle, Kaft ini ajenia gw' ago mh imbora s' aruin' i- ntyongo, ko mife fel' ftiTienlft warn' gw' inibftra rafe, awela k' ftgo wam' g' ftvanj' iwh, mi avekelie. 26 Ntyugu feulbnlai piaganla pa, i- nlfengi w' avo dwauli gft nagft, nli Tomas kfe avegagi nla waft. Nl' avienli Jisu, aguge ngwa, agumanla gft garegare, awulia, 27 'nlfe, AiTifenjb gftre 'nlwfe. Nl' awulinlife Tomas, inlfe, Zyusy' ftinenlft wo gunlu, ko jenl' ago mam' ; vaga k' ftgo wo gunlu, ko fela wft g' ftvanj' iwam' : ko alwa- 28 nl' ijivira fo, ndft vekelia. Awi- nlizi Tomas awulinlife, inlfe, Rer' 29 yam', nl' Anyambife yam'. Jisu a\> ulinlife, 'nlfe, W abekeli, ko- nde ft re jenla pa: Ozavinlft gftre waft wi re wi pa jenla, ndft wi re bekclia jia. 30 Nli lemba yfenlfe yeugey'alendift nle Jisu gw' azyft m' inlfengi yfe, yi re yi zye tfendft pa gw' ezangft 31 zinlo: ndft yinlo yi re tfendft pa, inlfe anlwfe ga vekelie inlfe Jisu nle Krais y' Onwa w' Anyambife ; nla inlfe, anlwfe bekelia i)a, ko 'nlwfe dwaiila nl' efnfenlo gw' in' iny^. Isaftn yiiilo viaganlft Jisu avo bftwunli ftku' wfe gor' inlfengi gw' eliva zi Tiberias ; nl' awftwu^ 2 nlife yenlo, inlfe: Simon Pitfer, nli Tomas ft weliagft inlfe, Didimus, nli Natanifel ft vili gft Kama yi Galile, nl' awanla wi Zfebfede, nl' awfeul' avanli w' inlfengi yfe w' 3 avegagi nibftra mft. Nl' awuli- nlift waft nle Simon Pitfer, inlfe. Mi kfe jftnle vferfe. W awulinlife, inlfe, Azwfe kfe azwfe be kfenda nla 'wfe. Nl' agogwi waft agwenla gw' elende; ndft ftgwfera mfe wi 4 j'5nr ezonia. Gw' ayenj' ftwenja, Jisu agumanli g' ftzyfegfe: ndft inlfengi wi niia du inlfe nle Jisu. ■') Awuli Jisu awulinlia waft, inlfe, 130 21. 5. JAN. Awanla, aulw' are nl' eza zi nya? 6 Awinlizi wao yh, inlfe, Zyele. Nl' awuliulife wao, inl^, Vunganl' e- lova g' ogo 'nl6mi*> w' elende, gambfeal' anlw' ajonla. Yenio avungi wao, nla vovo wi jolie dura z5 g' onwanja w' ibuula si 7 vfere. Onlfengi mfe 0 rondio nle Jisu awuliuli Pitfer, iulfe, Nle Re- re. Gw' ayogio Pitfer inlfe, ule Rere, awori ngoi y& mpolo, ko- iide avegagi tele. azyavOswa go 8 mbenle. Nd6 inlfeug'. iiuori y' avienli nl' elende, ndurag' elfiva ralie nli vferfe : konde wi pegaga bo avila go ntye, dadie vo agoiTii 9 mi guwa atanll. Nla gw' azuiui waO, w' ayeul' ebeke z' ogonli vo vo, nli vfer& dimbinlo pa gO zd, 10 nli mp&mba. Nl' awulinlio wa6 nle Jisu, iulfe Vaganli vferfe yi re 11 'nlwfe dura pa. Yenlo agiindi Si- mon Pit^r, alur' elova g6 utye ra- lie nli v&re vol6, nkamaagomi ata- nli nli v&r& raro: ndovanganle y' alwanli yenge yenlo, elova zi jia 12 jarua. Jisu awuliuli wao, inlfe, Yogo nyenli. Nla gor' ^inlfeugi d^ng' omo vambiiJ, iul&, Awfe ma- nde? Konde w' amienl' inlfe, nle 13 Rerfe. Nl' avienli Jisu, awonge mpfemba, ava wao, nli vferfe kfe 14 egolanli mfenio. Yiulo nle uyo- ngo ntyaro y' awowuuli Jisu gOr' inlfengi yh, ayfe tougwa pa avila gw' ijuwa. 15 Wao via nli nya, Jisu awuli- nli Simon Piter, iul&, Simon y' 5nwa wi Jona, ft tonda mife viaga- ' ulo nla mougi sinlo? Awuliulife ye, inle, In, Rera, ftvoro inlfe mi toudo. NT awulinlio yfe nle Jisu, 16 inle, Nyez' awadombe mam'. Nl' avo bulinlie ye nyongo yimbanli, inle, Simon, y' oiiwa wi JOna, 6 toudu niife ? Awuliulife yfe, iulfe, 140 In Rera, 6 vdrft inlfe mi tondo. Awulinlife yfe, inlfe, Venjaveuj' 17 adombe mam'. Nl' awulinlife yfe nyongo yintyaro, inlfe, Simon, y' oilwa wi Jona, o tonda mife ? Pi- lfer ayenl' ekfeva konde Jisu awu- linlife nyongo yintyarft, inlfe,.0 to- nda mife? NT awulinlife yfe, iulfe, Rera, o vorft isaon yftdu ; o voro inlfe mi tondo. Jisu awulinlife, 18 inlfe, Nyez' adombe mam'. Gili- gili mi bulinlio, inlfe, Gw' avega- gio erumbe o liriag' otumb' iwo, aganganla mbor' iedu y' arondio ndo: ndo go be dombinlo, 6 be nyonyunl' a no mo, k' omori dirio, arwanlo mbora yi re 6 bele kfenda. 19 Agambi yenlo gft miez' onlongo w' ijuwa wi be peudizo ndfe Anyambife. Ayfe kamba pa ye- nlo, awuliulife 'nlfe, Zonga mife. 20 Ndo Pitfer awizi, ayeul' onleugi mfe 0 rondio nle Jisu e sftuga, ayfe 6 yfezyi go ntonlo yfe gft tavuru, awulia, 'nlfe, Rera, ayfe mande ft 21 be kotizo? Y'enlo gw' ayenli Pi- tfer ^ayenlfe, awuliuli Jisu, iulfe, Rera, ula wiulo, e be dend' ande? 22 Awulinliftyfe nle Jisu, iulfe, Ja mi abela 'nlfe e ga venginle kaft mi abia, aude gore 'wfe? zftng' awfe 23 mife. Yenlo agfendi igamba gor' awarerfe, inlfe, ftnlfengi mfe ayuwe: ndo Jisu e "pa bulinlife inlfe, ayu- we; ndft, inlfe, Ja mi abela 'nlfe e ga venginle kaft mi abia, ande 24 gftre 'wfe? Wiulo nl' ftnlfengi ft takilia g' ftnwanja w' isaftn j inlo, o re tfenda pa k' isaftn yinlo: azw' avftrO kfe 'nlfe, atakwfe mfe mi re rfeti. 25 R' isaftn imifeulfe kfe imienge y' alendift nle Jisu, yi re ftnia to tfenda yft yftdu, mi tanga 'nlfe ntye y' ayolie keke nli yaiigft y' aro tfendio. IJANJA SI KOMI. EzANGo elOuga mi avangi z5, Theofilus, g' oiiwanja w' isaOn yOdu y' avakilio nle Jisu g6 de- 2 nda nla go uenja, agfeada g6 ntyu- gu y' avandio ndfe, ayfe pa p' 6z6- mbi6 vo Inliul' Ivia g6re rSirii y' 3 avinji5 ndfe. Ariiminli 6ku' wh bo gdre \va6 nl' imponlo sinye- nge, ayfe via nli sindinl' ijuwa, nibowunliaga gftre wa6 v' agAfni m' intyugu anlai, nkambag' isa- On y' inlongo ny' Anyambife. 4 Gw' avegagife nla wa6, azombi wao inlb, w' alubwa go Jerusa- lem, ndo wi ga venginl' ompa- ngaiil6 wa Rer&, w' ayogiO wao 5 gore ye, inlis: Jan avaptaizagi nl' anlingO; ndo anlwb be baptaiz6 nl' Inlinl' Ivia, be ptaganl' intyu- 6 gu sinyenge. Gw' avegagi wa5 datanla pa, w' avarabifc, inlfe, Re- ra, 6 be fwiiiliz' ipanginia gore 7 IsraM egftmbe zinlo? Nl' awju- linlif! waf>, inlfe, Aranga gore 'nlwo go mie gOmbe ge agw^ra mi re Kerb fela pa gft ugulu yh- 8 nth. Ndo anlwft be dfciige ngulu, Inlinl' Ivia bia g6re 'nlwb, ko 'nlwfe dwanl' iyeiili yam' gO Je- rusalem, nla gft Judia yOdu, nla go Hamaria, nla kwanga gC> ntyai 0 yi ntye. Aye kamba p' agamba minlo, gw' avOnlagi waA, awo- ngir> gw' igOnlo; nl' evindi z' awongie avila gw' aiityo maO. 10 Nla gw' avegagi waO mpOtilaga g' 6rAwa gw' ug(!iulagif', vAula, aiilag' avaiili w' agumanli pibrb nla wao nl' ambora ma|)upu, 11 awulia, 'nli-, AnloiTie wi Cialile, ezande zi kumaula 'ulwe nipO- nlaga g' 6r6wa? Jisu yinlo, y' abongio avila gore 'nlwfe agfeoda g' orowa, e be fo bia egolanli mfe- m6 nt' ajenla 'nlwfe yfe e kbnda g' 6rowa. 12 Vovo awinyi wa5 gO Jerusalem avila go nomba yi fwelio, inlfe, y' loliv, yi re piferfe nli Jerusalem, ogfendo w' owenja wi Syonlo. 13 Nla gw' avienli wao go nkala, w' avaudi go nontye y' igoulo mbora y' alwanlagi wao; w' avegagi Pi- ter nli Jan nli Jems uli Audru nli Filip nli Tomas nli Bartolo- miu nli Matiu nli Jems y' Oiiwa wi Alfius, nli Simon Zeifttis nli 14 Judas y' onwa wi Jems. Winlo waodu w' alwanlagi nl' Orein' omo gw' ikambinla, waO nl' anto, uli Mari ngwe yi Jisu, nl' aware-- r' iye. 15 Gw' intyugu mesonlo avegagi datanla pa anlag' aweiige, vo, ukama nl' agAini m' anlaga aniba- uli ; nl' agumanli Piter gC> gare 16 y' awarerb, awulin, 'nie, Awarera, avegag' isyolo iiiie ireudo yi ga rwe reti, y' aluO y' akambiO nl' Inlinl' Ivia nl' Ogwanla wi Da- vid g' Oiiwanja wi Judas, 0 vegagi Orevi wi mongi w' agOti Jisu. 17 Konde avegagi tangO pa nla 'zwb awonga ke mbei gw' cvilO zinlo 18 zi miuise. (OnlOme mb ngOli utyaga nl' ipa s' ibe sb nl' avO- HWib OlOlOwa, aruwaruwa gO ga,- regare, nl' isbgb yb yOdu y' ago- 10 gwi. Nl' amieiiliO igamba gOr' alwanli wi Jerusalbm waOdu ; yo- nlo aweliO ntyaga mb nli nka- mbinli yaO, inlb, Akbldama, nyi 141 ]. 19. IJANJA. pivia, 'nl&, Ntyaga yi utyiula.) 20 Konde re t^ndO pa gvv' ezango z' ijembo, inlfe, Ilwanlo nyh nyi ga Iwaul' irevd, alwaul' oma go nyo: nl' inyang' inyfe uyo ga wongo 21 nl' 6m' ofiwfeulfe. Sambo gor' anldme w' agauganlagi nla 'zwfe oliugo wodu w' avegagi Rerh Jisu njiuginlaga nli nkogwaga nla 22 'zwfe, mpakiliaga avila gw' iba- ptaiza si Jau, agfenda go ntyugu y' awongio yfe gw' igOnlo avila gore 'zwt;, gore mongi mb omori e ga Iwanle oyenli nla 'zwe w' 23 itougwi se. Nl' alovi wao ava- nli, Jos&f, 6 weliago inle Barsa- bas, awelio kfe inlfe Justus, nli 24 Mathias. Nl' agambinli wao, awulia, 'nl&, Awfe, Rera, yi mi' irema y' anlaga waddu, rumiulia omori gore winio avanli wi re 25 'wfe pinja pa, go bonge mbora gw' evilo zinlo zi minisfe nl' eromi, z' ariglo nle Judas, ko y& kfenda go 26 mbor' iyfemfe. Nl' avungi wao ganlo g' onwanj' iwao; nl' avo- swi eganlo gore Mathias ; nl' ara- ngio yfe nl' igomi nyi rOiTii nl' erom' einori. g Nla gw' arwenli ntyugu yi Pfe- ntekost, w' avegagi datania pa • 2 waodu go mbora mo. V' igaraba ny' agwanla avienl' inyoi avila g' orowa egolanli g' inyoi ny' ompung' oyoli, nl' ayonli nyo 3 nago y' avegagi wao tugetu. Nl' awowuuli gOre waO iulfcmfe kera- nla pa, egolanli ga y' ogonli ; nl' alwanli yo gOr' 6m' edu gore wao. 4 Nl' ayonli waodu nl' lulinl' Ivia, avakilie kamba nl' inkambinli j sinyiinlfe nt' avenlio wao ngulu yi kamba nl' ^liul' Ivia. o Avegagi ndwanlaga g6 Jerusa- lem lju, anlaga w' azavinlag' Anyambife, avila gw' inlong' we- 6 du go ntye. Nla gw' ayoganlo inyoi nifc, alatanl' anlag' awengc, 142 ' I ko wao mama, konde om' edu ayogio wao wi kamba nli nka- 7 mbinli yfemfe. NT amami waodu affiama, awulia, 'nlfe, VOnla, wi- nio wi kamba waodu arange mo- 8 ngi Galile? Ndo ande zi jogo 'zwfe om' edu nkambinli yfemfe y' 9 ayaulio yfe? Mongi wi Parthia nli Media nli Elam, nla wao wi dwanla g6 Mfesopotamia, nli Ju- dia nli Kapadosia, nli Pontus nli 10 Asia, nla wao wi dwanla g6 Frijia nli Pamfilia, nli Ejipt nla gw' inkova si Libya pi&rfe nli Sirfen, nl' alwanli wi Roma, lju nl' anlo- 11 ngo ta, nli mongi wi Krit nli Arabia, azwe jogo wa6 wi kamb' ijauja si ngulu s' Anyambife nl' 12 inkambinli sazyomfe. Nl' aiiiami waodu, alove mpaga, awulianla, inlfe, Osaon winlo wi pivia sfc? 1 13 Afilori w' azyfeliagi awulia, 'ulfe, Wi re jonga p' iv' inyonla. 14 Ndo Pit&r agumanli, ayfe nl' igo- mi nyi rofni nl'- er6m' eiTiori, ar6- mbinl' inyoi nyfe awulinlia wao, inlfe, Anlw' anlome wi Judia, nl' anlwfedu yi dwanla g6 Jerusalem, osaon winlo wi ga miogore 'nlwe, ko pogauliOnl' agamb' imam'. 15 Konde winlo wi zye bongft pa, nte jjikilia 'nlwb : konde atwenli kao igwfera ny' araro ny' 6wenja; 16 ndo nyinlo nl' igamba ny' aga- 17 mbio nl' ovogisi J6fel, inlfc, Be twa gw' intyug u siuuwunla , buli' Anyambife, inlfe, M' be jir' Inlinl ' iuyam' gw' izy6nli y6du : awanl' jyanli anl6me nl' ant6 wi be poga, nl' awanjo manli mi be jenl' isa6n yi mamo, nl' anlero wanli wi be 18 Jinlinl6 iuyiiinlo . Nla g6r' iny6- ng6 sam', anl6me nl' anto, ni' be jir' Inlinl' inyam' gw' intyugu 19 mfesonlo, ko wa6 poga. M' be tuminlia ke lemba g' 6rOvva gw' igoulO, nli lingili6 g6utye; ntyi- nla, nl' 6g5iili, nl' 6mbut6wa w' IJANJA. 2. 46. 20 otutu. Nkombeyi bekalwe mpi- ri, ul' 6gwfeli wi be kalvve ntyinla, ntyugu ya Kerb, ntyugu mpolo nla y' OujMfenjfele mh viagaga ro. 21 Be dwaula kfe inlfe, Om' edu o be fwelia ina nya Rerfe e be sungi- nl5. 22 . AnlOiTie wi Isratil, yogonli aga- mba niinio: Ji.su yi NazarMh, onlofne 6 rumiuJio nl' Awyambife gOre 'ulwfe nl' ijaiija si ngulu nli liugiliO, y' avangio nl' Anyambife vo yfe g6 garegare yanii, vanganle 23 nte mia 'nlwfe aniwfemfe; ayfe, p6 pa gOre 'nlwfe nli nkenjinli y' Anyambiu nli imi' ist; s' isaOn j'a- brtsyO, avanliO nle 'nlwb, ayonlo 24 nl' ago ni' ivavisi. Nd5 Anya- mbife arougunlife, avurunl' igbrO y' ijiiwa: konde alwanliz' inlb 25 ayb ko simbio nle s6. Konde Da- vid e bulla g' onwanj' iw5, inl^, Mi ayenli Rerfe g' ozyO wain' pfe- kfepfekfe ; konde are g' 6go warn' Onldmife inlf; mi azyugazyu- 26 gi(\ Yenlo oifeiu' iwani' w' aye- nli mbia, nl' OnlfeiTib wain' w' ayeul' igeva; Ozyonli wain' kfc wi 27 be dwanla nl' igurfiu. Konde e be tig' inlinl' inyam' g\v' ilOmbft, ge p' Oin' iwo worunda go jenl' 28 iboula. 0 re mieza pa mih impo- nlo s' eiTifculO; 6 be jonlia mife nl' igeva g' 0/yo wo. 29 Awarera, mit- ko bulinlia 'nlwt' buku g' ftnwanja wa rer' iyazyA nAnga David inl6 ayuwi, avi^ulo ke, nl' oronginio w^ wi re nla SO 'zwfe kwanga nla nl^^lo. Yenlo gftre 'nil! ayb ovogiwi, amia ia\h Anyauibift aluo atangi Orangf) gftre yi' inlb, e be dwanliz' AlTiori 31 w' awanl' iy(^ gw' ek' iz^ : ayb njt- nlag' iganiba egc'inibe viagaga ro, aganibi g' ofiwanja w' itongiinliA si KraLs inl^, v. pa tigOgw' ilonibO, 32geozyoidi wi- Jenl' ibonlu. Jisu yiulo Anyanibifc arongunlie, nl' azwfedu azwfe nl' iyenli y' iganiba. 33 Sambo ayfe pendid pa nl' 5go 'nlomife w' Anyambife, avo ompa- nganlO w' Inliul' Ivia nle Rerb, are jira p' eza zinlo, zi jenlo 'nhvo 34 nli jogo. Konde David e pa pa- nda g' drowa : ndo ay&mfe e bulia, 'nlfe, Rerfe awulinli Rer' iyam', inlfe, Lwa tu g' ogo warn' 6nl6- 35 mih, kaft mi apang' ilovalOvi yo 36 iyarinl6 ny' agolo mo. Sambo nago yi Israfel yodu yi gamierfeti, inlfe, Auyambife are panga pe Jisu yinlo y' avanliO 'ulwe, Rerfe nli Krais ta. 37 Gw' ayogi6 wao yenlo, w' aru- fniO gw' ir&iTi' iyao, awulinli Pi- lfer nli romi mori, inlfc, Awarera, 38 azwfe be deuda sh? NT awuli Pi- tbr awulinlia wao, inle, Gahvanli, ko baptaiz6nli om' edu gore 'nlwfe gw' ina nyi Jisu Krais gw' inyeza s' ibe ; gambiiul' anhve be pA Inli- 39 nl' Ivia. Konde ompangaulO wi re gore 'ulw&, nla g6r' awanl' iyanli, nla gore waodu wi re hC>, vanganle ntango yOdu yi be fwelift gOre y ■ nle Rerfe Anya- 40 mbife yazy6. Nl' arakilift nl' aga- nib' aiTibul' amenge, awelia wao, awulia, 'nib, Zunginlonli avila 41 gw' ivOma njinlo ny' arfego. Nla waO w' ayivir' igamb' inyh w' avaptaizft : nl' agundio gO ntango yaf) g6 ntyugu n\h, vo ntozbn s' 42 anlaga ntyarA. NT alwanlagi wao jolajola gw' infenja si rOmi, aga- iiganla nla wa(i gw' imogunla si mpfeinba nlagvv' ikarabinla. 43 Nl' avienl' ilia gftr «>m' edu: nl' isaAn yi n)amo imiengo nli leuiba 44 y' alendiA nle romi. Nla wa(*>(iu w' avokeli w' avegagi nil)(*>ra niA, 45 alwanla nl' isaAn yodu ta ; nl' agiMi waO anliv' imao nl' igunib' inyai^, agorinl' anlaga wa<"nlu nl' 46 avegiig' Am' edu nl' isyolo. Nli ntyugu edu, w' alwanlagi gi"> na- 143 2. 46. IJANJA. go y' Anyambife nl' orfem' omo, amogunle mptniba gw' inago sa- omfe; nl' awougi wao iny' isa5 nl' 47 igeva nl'orbm'6mbia,nsuminIiag' Anyambife, alwanla kh nl' isumi- nlia s' aulaga waodu. Nl' aguudi Rerfe aguuda go ntango yaO utyu- gu edii mongi wi sunginlo. g Gw' avandagi Pitfer nil Jan go nago y' Anyambife gw' igwfera ny' ikambinla, igwcra ny' fenlogomi, 2 oulome o vegagi eulfema avilagw' iwumu nyi ngi yfe arwanlio, 6 limbinlagio wao utyugu edu gw' iguge nyi nago y' Anyambife nyi fwelio inl^ Erauga, go ufegira wao 3 wi jiuginla go nago. Nla gw' ayeulif" Pitbr nli Jan wi jinginla go nago y' Anyambife, avambi 4 wao eza zi mpagaga. Avonli Pi- Ibr nli Jan avonl6, awulia, 'nl6, 5 Vonla 'zwfc. Nl' avonli^ wao, mpikiliaga 'nlfe e be p6 ezonia nle (i wao. Nd6 Pitfcr awuli, 'nl^, Syi- ka yapupu nli yatenlatenla mi azye nla yo : ndo eza zi re nla mi^, mi po zo. Gw' ina nyi Jisu Krais 7 yi Nazarbth, gfcnda. Nl' agotii> ■ yfe g' t)go 'nlolTli^, anlongunlife: nl' al&ng' iutyozyo nli pa y' 8 impende alenge ngulu pele. Aga- zanganlib, agiimaula gore, avaki- lie kfenda; nl' ayinginlife go nago y' Anyambib, nkbndaga, nli ndo- gwaga, nli nsavinlag' Anyambife. 9 Nl' ayenl' anlaga waodu ayenlfe e kbnda azumiiiliag' Anyambifc : 10 nl' amienli wao yb, inlfe nle yfe o Iwanlagi tu nfegiraga gw' iguge ny' Eranga nyi nagO y' Auya- mbife : nl' aiTiami waO ainama pOlO gw' iganiba ny' arwenli gftre 11 Gw' agOtagib Pitfer nli Jan, anla- ga waodu w' alatanli nli mangf) gore waO gw' evungu zi fweli(^ 'nifc, zi HolAinon, mamaga pOlo. 12 Gw' ayeuli Pitfer ayeule ndaga, 144 awinliz' anlaga, inlfe, Anl6me wi Israfel, anlwfe mama g' 6iiwanja w' onlome winlo sfe? nl' ezande zi i)6nla 'ulwfe 'zwfe, mpanli ga azw' apangfe kfenda nli ngulu ya- 13 zyomfe, ge nl' ombi' wazyO? A- nyambife yi Abraham, nla yi Izak, nla yi Jakob, Anyambife y' irer' isazyo are pendiza p' Onwa- nl' iyfe Jisu ; 0 gotizio nle 'nlwfe, alaudfe g' 6zy6 wi Pilat, gw' ave- 14 lagife go tigfe difenga. Ndo anlw' aland i Oma worunda nl' ogore, avambi' oyonlisi go iw gore 'nlwfe, 15 ko 'nlwfe jonl' Ovenlisi w' efne- nlo ; 0 rongunlio nl' Anyambife avila gw' ijuwa; azwfe nl' iyenli 10 y' igamba. Nl' in' inye nyi re pa p' OQia winlo wi jenlo 'nlwfe amia avfe ngulu, v' ibekelia s' in' iuyfe: nl' ibekelia gore yfe si re panga p' oma winlo mbiambife yenlO gw' 17 azyo manli anlwfedu. Nd6 vfenlo, awarera, mi av6ro inlfe anlw' ale- nd' igamba mfe itnia fo, nt' alendi 18 kfe nlaiiai yanli. Ndo yenlo alwa- nlizi Anyambife isaon y' alu6 y' amiezo ndfe egombe viagaga ro, nl' agwanla m' ivogisi, inlfe, Krais iyfe e ga yenl' azyiugo m' ijuwa. 10 Sambo nliganli nkondi agalwa, ko ibe sanli siz;6, ko gonibe y' 5za- vinlo bia avila g' ozyo wa Rerfe ; 20 ko yfe tofna kfe Krais imfe 6 re do- vio pa g' ofiwanj' iwanli, inlfe, Ji- 21 su : 0 re e ga wongo g' orOwa agfe- ' nda gw' egombe zi be fwinlizi) isaftn yodu, y' agambiO nl' Anya- jubife nl' agwanla m' ivogisi yfe iyoinbwi yi re dwania pa avila 22 gw' ipakila si ntye. Mosfes awuli, 'nlfe, Rerfe Anyambife e be nougu- ul' ovogisi g(^re 'nlwfe avila gor' awarer' iyanli, ga mife; yogiulO- nli yfe gw' isaAn yOdu yi be ka- 23 mbinio ndfe 'nlwfe. Be dwaula inlfe, om' edu o re ayoginl' Ovogisi mfe, e be jilizft avila gAr' anlaga. IJANJA. 4. 2-1. 24 NT ivogisi y6du yi re kamba pa avila gore Samyufel nla wa6 w' azAngife w' agambagi g' onwanja 2;i w' intyugu sinlo. Anlwfe ule awaola w' ivogisi, nla wi njeka y' ayekid nl' Anyambife nl' irer' isa- nll, g\v' awulinlife Abraham, inlb, Gor' avvaul' iwo be savinlo inibu- 26 ve si ntye sOdu. Anyambife, ayfe tdugunlia p' OiiwanI' iyfe, along! tOmfegore 'nlwfe, gosavinia 'iil\v&. nli kegunli' Om' edu gore 'nlwfe avila gw' ipav' isii. Gw' agambiulagi wad anlaga, iniinisfe nl' ovanginli wi nagA y' Auyanibife nl' Isadusi w' avienli '1 gOre wao, konde w' ayenl' iga- luba nkazya inlfe w' auletij' anla- ga, agambinl' itongwa si Jisu avi- 8 la gw' ijuwa. NT arali wao ago gdre wa6, awela wao go nty6g6 kwang' ibaiiga, konde arwenli 4 ukolo. Ndo aweuge gore wart w' ayogiO igainba w' avekeli ; nli ntaiigo y' anlOine y' arwenli vo ntozfcn ntyanli. o Ibanga, arwenl' iulfc ivanginli ya6 nl' anlero nl' irfciidisi w' ala- 0 tanli gO Jerusal&iu ; nli Anas yi niinisfe mpolA avegagi vovo, nli Kaiefa ke, nli Jan, nli Alfcxa- ndfer, nli ntaugrt yOdu y' avegag' 7 ijanlft nli niinis6 rnpolo. Gw' alwanlizi waO Piter nli Jan gO gare, w' avambi waA, inlfe, Nli ngulu nde, nla gw' iua nyi, nyi re 'nlwfe deiida p' osaon winlo? H Vovo Pitbr, ralie nl' Inlinl' Ivia, awiilinli waO, iuR-, Anhvfe iva- '» iiginli y' anlaga nl' anlero, ja 'zwr banibio nli-nlo winlo g' oilwaiija w' ftsaon onibia w' ale- ndi("> gi>r' Anio vegag' enleina, nli inponlo nde y' avangio oma mb 1(1 nibianibib; ga niirt gore 'nlwe ihi, nla gore niongi wi Israel wao dii, inle gw' ina nyi Jisii Krais yi Nazarbtli, y' avanllo 'nlw5 go I MponKwe.J 10 kros, y' ar6ngunli6 kfe nl' Anya- mbife avila gw' ijuwa, iulfe vo yfe kumaul' onia winlo vf;nlo nibia- 11 mbife gw' azyo nianli. Ayfe nl' idO ny' avikiO nle 'nlwfe iulOgisi nyi re pango p' ewOujo zi ntulu- 12 ngu. Isunginla kfe si zyele gor' 5m' 6iiw&alfe: konde zyel' in' inyfeulfe g' od616ng6 w' orowa, pO pa gor' anlaga, nyi re 'zwfe ko sunginl6. 13 Nla gw' ayenli wao nt' agamba- gi Pit5r nli Jan itia fo, amia inlfe wao anlaga wi pa nbng' ezango, w' amaini ; nl' agotizi wao inl6, w' aluo w' alvvatilagi nli Jisu. 14 Nla gw' aj^enli wao Aulome 0 yi- ngi5 kumaula pa nla wao, wi jo- 15 lie fwinliz' igainba. NdO gw' aluO wao w' asOnibi wao g6 ko- 16 gwa, w' agambanlag' inl&, Azwb be dendinl' anlaga winlo sfe? ko- nde re mid pa gor' anlaga wa6du wi dwanla gft Jerusalem, inlb, elemb' evolO zi re dendO pa nle waO ; nl' azw' ayolie dande zA. 17 Nd6 zi vende joganlA viaganlA gdr' anlaga, azwfc ga rieze waA inlb, w' avo kambinl' oina gw' 18 ina nyinlo. Aweli waA Pitbr nli Jan, ava waA AzAml)iA inl6 w' avo kamba nyfcnlfc du, ge nbnja gw' 19 ina nyi Jisu. Ndo w' avvinlizi awulinlia waA, inlb, Ja re mbia', gw' antyo ni' Anyambib gA jogi- nlA 'nlwij viaganlA nl' Anyambife, 20 renlizanli: konde azw' ayolie ti- ge kamb' isaAn y' ayenliA 'zw^ 21 nli jogo. WaA tieza i)a waA via- ganlA, w' arigi waA dif'iiga, konde wi dt'Uge ntinla yi re waA ko te- vunla waA, g' Afiwanja w' anla- ga; konde anlaga waAdu w' azu- minliag' Anyanibii? g' Afiwanja 22 wi ndaga y' alendlA. KotideAiilA- iTu! A lentlinllA I'lemba ziiilo z' iji- ngA, aluA atwenli viaganIA nl' agA- lui m' inipuiTi' aniai g' Anlero wJi. 145 4. 23. IJANJA. 23 Gw' arigio vv^ao difenga, w' avie- nli go nkumb' iyao amieza wao isaoQ yodu y' awuliulio wao nl' 24 iminis'. impolo nl' aulero. Gw' ayogio wao w' arombinl' amoi mao gOr' Anyambife nkondo mo, awiilia, 'nlfe, Rera, awfe 6 vangi 6r6wa uli ntye nli mbeule nli ya 25 yodu yi re go yo: awfe 6 wuli nl' 6gwanla wa rer' iyazyo David uyongo yo, inlfe, Anlongo m' ave- ndi sfe, ko anlaga pikili isaon ya- 26 nyawfe? Aga wi ntye w' aguma- nli, nl' ivanglnli w' alatanli ta go 27 sire Rerfe uli Krais iyfe. Konde rfeti go nkala yinlo, Hferod nli Pontius Pilat, nl' anlongo, nl' anlaga wi Israel, w' avegagi da- tanla pa go sir' Oiiwanl' iyo oyo- 28 mbwi Jisu o vinjio ndo, nla go deude mondo edu y' h1u6 y' ake- 29 njio ndo nl' ogo wo go twa. Nla vfenlo, Rera, voul' itiez' isao : ko nlunguul' inyongo so go kamb' 30 igamb' inyo nl' iganda nyodu, ko davini' ogo wo go jiuga; nli le- mba nl' isaon yi mamo yi ga lendo gw' ina ny' Onwanl' iyo 31 oyombwi Jisu. Nla gw' aluo wao w' akambinli, mbora y' avegagi wa") dataula pa y' azyugazyugio ; nl' ayonlio vva- odu nl' Inlinl' Ivia, ko wao ka- mb' igamba uy' Anyambife nl' iganda. 32 Nla waodu w' avekeli w' avega- gi nl' orfem' omo nl' inlinl' imO : bwli Oma gOre wa5 inlfe ezoma z' avegagi nla yfe nl' izfemfe; ndO w' 33 avegagi nli yoma yodu ta. Nl' arakili rOiTii g' ofiwanja w' itO- ngwa sa Rerfe Jisu uli ngulu mp6l0 : nl' imfepinlO sipAlf) save- .34 gagi gore waftdu. Kond' e pegag' ikuge g5re wao : konde waAdu w' auliv' intyaga g' inag6, w' agdli so, avag' agOlO mi ya y' agdlio, 35 alimbinla m6 gw' agOlO mi roiTii : 146 nl' ageragi wa6 gor' 6m' edu nt' avegagife nl' isyolo. 36 Nli Josfef, ofiwo Levi, 0 yanlio go Siprus, 6 weliago 'ule rOmi, inlfe Barnabas (nyi pivia nlfe, 37 Oiiwa w' Ozindio) avegagi nli ntyaga, ko yfe kola yo, avage syi- ka, alimbinla yo gw' agolO mi romi. ^ Avegagi onlofne, in' myh nle Ananias, ayfe nl' oil want' wfe Sa- fira, w' agoli ntye y' anlivio wao, 2 ko yfe simbie rabei y' igolo, ofiwa- nt' wfe mia p' igamba, avage mbei, alimbinla yo gw' agolo mi 3 rofni. Ndo Pitfer awul', inlfe, A- nanias, ezande zi re Satan jonlia p' orfein' iwo go n5kinl' Inlinl' Ivia, azimbie mbei y' igOlo nyi 4 ntye? Gw' aluo yi pa kolo, yi pegag' iyomfe? nla yd kolo pa, yi pegaga go ngulu yomfe? O re pikilia p' 5sa6n winlo g' orfein' wo s6? O pa nokiul' anlaga' ndo 5 Anyambife. Gw' ayogi6 Ananias ayogo agamba minlo, avt>s\va go ntye, azul' onwei : nl' arwenl' itia sip61o gore wa6du w' ayogiO iga- 6 mba. Nl' agumanli awanjo, avi- 7 ng&, arombfe avfenlfe. Vo agwfer' araro piaganla pa, oiivvant' w& 8 ayingiuli, e mia ut' arwenll. Nl' agambi Pit6r nla y&, \n\h, Wuli- nlia m\h ja 'nlw' agdli ntye m^ nl' igolo nyinlo. Nl' awuli^, inle, 9 In, nl' igolo m&. Nl' awuliulio yfe nle Pitfer inlfe, Ezande zi re 'ulwfe dataula pa go demb' Inli- nla nya Rerb? VOula, iutyftzyo si mongi wi re bbnla p' oulOine wo si re g' OnipOmbala, wa6 kb 10 wi be tvvanlo. Nl' avftswb pele gw' agftlA mb, azul' Onwei: nl' ayingiuli awanjo aluunlft yfejuwa pa ; nl' arOmbi waO yh, avfenlb 11 piferfe nl' ftulftme wfc. NT arwenl' itia sipi>16 go fiandO yOdu, ula gO- re waOdu w' ayogiO isartn yinlo. IJANJA. 5, 36. 12 Nli lemba yen^e nl' isaoQ yi mamo imienge y' alen(ii6 nl' ago mi romi gor' anlaga; nl alwauli waodu nl' orfem' 0m6 g\v' evungu 13 7,i .Solomon. Nla gor' anlag' a- inori, joli Oma kwenla gftre wao : ndd anlaga waodu w' azuminli 14 waO ; nl' agundio mongi wi beke- lia agundio viaganlO gore Rer&, 15 awenge anloiTle nl' ant6. Yeuio w' agogunli mongi w' avegagi nl' inkanli gw' agala, alimbinla wa6 g\v' anlanlo nl' ad6, inl^ go be pi- agaule Pitfer, vanganl' iviri nyfe nyi ga voswe g6r' awfewo gore 16 waO. Alatanli kfe awenge avila gw' inkala s' avegagi vingovingO Jerusalem, avaga waO w' avegagi nl' ijogo, nla waO w' azyokoliO nl' anlinl' ambe : nl' ayingiO wa- 6du. 17 Ndo minisfe mp615 nl' anlaga wa- odu w' avegagi nla yfe inl&, nku- mba y' Isadusi. w' agumanli 18 ralie nli ilaudi, arali' ago gore rO- mi, awela waA go utyogo yi uka- 1 19 la. Ndo ogwfera enjfel ya Rer^ anlungunl' aguge mi nagO yi ntyogrt, agogunlia wa6 gw' igala, 20 awulia, 'nil-, Gfendaganli, ko ku- manlanli, agambinl' anlaga go nagf) y' Anyambife agamba mOdu 21 m' emfenlo zinlo. Nla gw' ayogiO waO yenlo, w' ayinginli gO nagO y' Anyambife ayenjiula, anlfenja- ga. Ndft minisfe mpolO nla wao w' avegagi nla yf; w' avieuli, ala- tiz' Ovago nl' aulero w' awa wi IsraM waodu, arAma gO nagO yi ntyOgO inle, roiTii yi ga vagO. 22 Ndf> gw' avienii waO w' arOniio wi (Wnga waO go ntyOgo ; nl' awi- nyi wao, amiez' igamba, awulia, 23 'nl^, nago yi ntyogO azw' ad^- nga yO ngwa mbiambi^, ul' ive- njavenji kumanla pa gw' aguge: ndf) gw' anungunla 'zw^ yO, azwfe 24 d<)ng' dma gOgO. NdO gw' ayo- gi6 ew6nj6 zi nago y' Anyambife nl' iminis' impolo ayogo agamba minlo, wi mia nt' are wao g6 pi- kilia g' onwanja wa mo nli nte 2-5 be twa igamba m^. Nl' avienl' oma awulinlia wao, inl&, Vonla, anl6me w' awelio 'ulwfe gd ntyO- g6 wi re kumanla pa go nag6 y' 26 Anyambife, nlfenjag' anlaga. Vo- vo ag&udi evvonjo zi nagO y' A- nyambife nl' iofls&, avaga wa6, ndo nli nkfengo: konde w' arienl' anlaga, wi vende pungO ad6. 27 Nla gw' avagi wao romi, w' alovi wa6 gw' azy6 m' ovag6. Nl' ava- mbi miuisfe mp616 awulinlia wa5, 28 inlfe, Azw' azOmbi 'nlwfe polO, inlfe, anlfenjanli gw' ina nyinlo: nla vonla, anlw' are joulie pe Jerusalem nl' inenj' isanli, avele bage ntyinla y' oma winlo gore 29 'zwfe. Ndo Pilfer nli roiui mori w' awinlizi, awulia, 'nlfe, Azwfe ga yoginlo Auyambife viaganio nl' 30 anlaga. Auyambife y' irer' isazyft I arongunli Jisu y' ayonlio 'nlwil 31 nli banlife gw' erere. Ayfe ave- ndio nl' Anyambife nl' ogo w6 Onlftinife gO dwanl' Ovangiuli nl' Ozunge, go pa gftre IsraM ikalwa 32 s' orfefiia nl' inyeza s' ibe. Azwfe nl' iyenli y' isaon yiulo; ga nf ' are k' Inlinl' Ivia, nyi r' Anya- mbife pa pa gOre wao wi jogi- nlf) yfe. 33 Gw' ayogiO waO agamba minlo w' avendi polo, avele jAnla waft. 34 NdA agumanli g' ovagA Farisi mo- ri, in' inyfe nle Gamalifel, onlfenji w' ivanga, 6 lubft nl' anlaga waft- du, azAmbia, 'nlferftiTii yi ga gogu- 35 niio v' ftHwolingo. Nl' awuliulife waft, inlfe, Anlwfe anloiTie wi Israfcl, vandaminlanl' ikuw' iya- nli g' ftilwanja w' anlaga winlo, 36 nt' are 'nlwfe gft denda. Konde inlyugu sinlo viagaga ro anlo- ngwi Tbudas, aruminli' ftkuw' 147 a. 36. IJANJA. wfe, inlfe ayfe Oma ; nl' alatanli nla yfe aulaga vo nkama nlai : nl' ayouliO yfe, nla waodu w' ayogi- nlo yfe w' avazangaulio, arwa vo 37 nyawfenyawfe. Oma winlo piaga- nla pa, anlongwi Judas yi Galile gw' intyugu s' aifendio ana m' anlaga, alur' aulag' awfewo nla yfe: ayfe kfe ayili ; nla wa6du w' ayogiulo yfe w' avazanganlio. 38 Nla vfeulo, mi buliulia 'nlwfe, iulfe, Alendanl' anlaga winlo mpongo, ko tlganli wa6 dife : konde ja niondo yinlo ge evilo zinlo zi pila gor' anlaga, zi bejila: 39 ndo ja z' apila gor' Auyanibife, anlwfe be jolie posyunlia wa6 ; anhvfe veude dfengo inlfe, anlwfe •iO uwa nl' Anyambife. Nl' ayiviri wao igamb' inyfe: nl' aweli wao romi g6re wao, azyiwa wao, az6- mbia wao, inlfe w' avo kamba nyfenlfe gw' ina nyi Jisu, ariga 41 wao difetiga. Yenlo alubwi wad gw'azyo m' ovago njenlage mbia, , konde w' ayenlio nl' inyauga nyi jenlizo ntyonli g' 6fiwanja w' ina 42 nyi Jisu. Nli ntyugu edu, go nago y' Auyanibife nla gw' inago saomfe, wi pa tige nfenja agauibi- nl', inlfe Jisu ayfe nle Krais. Gw' intyugu mfesonlo, gw'awu- nl' iulfengi, Ihfelfeuist w' alagala- gi azoziz' Ihibru inlfe anto waO wi tigo wi niminlo gw' ikera si ntyu- 2 gu edu. Nl' igOiTii nli romi vanli w' aweli inlfengi yodu g6re wao, awulia, 'nlfe, Zye kwfekwfe g6re 'zwfego tig' igamba ny' Auya- 3 nibife, ayanjlnl' itavuru. Sambo awarera, viujauli avila gOre 'nlwfe anl6me orogfenlo wi re nl' elufii' evia, ralie kfe nl' lulinla nl' iniia, wi re 'zwfe ko dovia gw' 4 evilo zinlo. NdO azwfe be dwanla du ka6 gw' ikambinla, nla gw' 5 evilo z' igamba. NT igamba ny' arondi' aulaga waodu: nl' aviuji 148 Stfefanos, onlOme ralie nl' ibekelia nl' Inlinl' Ivia, nliFilip, nli Pro- korus, nli Nikanor, nli Timon, nli Parmfenas, nli Nikolas yi pro- 6 selit avila g6 Antiok. Winlo w' al6vi6 nle wad, gw' azyO mi roini : nla wa6 kambinla pa, w' 7 arali ago gore wa6. Nl' igamba ny' Anyambife ny' avendi ; nli ntango y' inlfengi y' awunli p6Io viaganlo g6 Jerusalfem; nli uku- mba mpolo y' iminisfe s' Iju w' ayivir' ibekelia si Krais. 8 Nli Stfefanos avegagi ralie nl' imfepinlo, nli ngulu, ayanj' isa6u impOlo yi mamo nli lemba g6r' 9 anlaga. Nl' aulongwi awfewo g6re wao wi nando y' Ilibertin, nla wi mongi wi Sirfen, nla wi Alfexandria, nla wi Silisia nli Asia, aldve mpaga nli Stfefanos. 10 Ndo wi jolie kumanla gw' imia nl' Inliula ny' agambi nla yfe. 11 Vovo w' agfe mogi nl' anlaga, w' awul', inlfe, AzsV are yfe jogo pa e kamb' agamba m' ipfedia g6re 12 Mosfes, nla gor' Anyambife. Nl' arumbakanli waO anlaga, nl' aalero, nl' irfendisi, avla g6re yfe, 13 agdtfe, avagfe gor' 6vag6; nl' alovi wao ivferinli, y' awul', inlfe, Oma winlo e pa tiga tiga du gO kamb' agamba mi sire mbora yinlo j'oru- 14 nda, nl' ivanga kfe: konde azw' are yfe jogo pa e bulia, 'nlfe, Jisu yi Nazarfetli yinlo e be jilize mb6- ra yinlo, agalunl' intyali s' ave- 15 nliO 'zwfe nle MOsfes. Nla waddu w' alwanli g' ovagO, w' avdiili gOre yfe, ayenl' ozyd wfe mpanli g' dzyo wi enjfel. ify Nl' awuli rainisfe mp61d, inlfe, 2 Isaftu yinlo yi re yenlo? Nl' awuli Stfefanos, inlfe, Awarera, nl' irera, vftganliftnli. Anyambife y' onjfelfenjfelfe awOwunli gdre rer' iyazyO Abraham' gw' avegagife gft MfesOpotamia, ayfe Iwanlaga ro gO IJANJA. 7. 30. 3 Karan, awulinlife, iolfe, Gogwa gd ntye yo, nl' avila g6 mbuve yo, ko biago ntye yi be teva mife 'wfe. 4 Vovo agogwfe avila go ntye yi mongi wi Kaldia, alwanla go Ka- rau : nla gw' ayuwi rer' iyfe, Anyambife arombife avila go ntye mfe avagfe go ntye yinlo yi dvva- 5 nl6 'ulwfe vfenlo. NdO e p5 ij'ga gO y6, vanganle mbora yi jar6 nl' intyozyo sfe ; nl' Anyambife ava- nganli g6 pfe yO g6 jiga, nla gOr' awanl' iyfe wi be songfe, gvv' avega- 6 gih e pa dfeng' onwaula. Nl' aga- mbi Anyambife yenlo, inlfe, awanl' iwfe wi be dwanla go ntye yinga- nli, ko mongi mfe tugiza wa6, ayenliza wa6 azyiugO, ukama s' 7 impuina nlai. Nl' awuli Anya- mbife, inlfe, Inlongo nyi be tugiza waO asyaka, m' be jfekfelia uyO: nl' avila vovo wi be kogwa, aya- 8 ujinla mife g6 uibora yinlo. Nl' avenlife yfe njeka y' ikfera: yenlo ayanli Abraham ayanle Izak, agferfe gO ntyiigu y' feulfenlai ; nl' ayanli Izak ayanle Jakob, Jakob kfe aj'anl' irerfe in6nga igomi nl' 0 avauli. Nl' ayenli wao Jftsfef na- ndi, agolfe g5 ntye yi Ejipt: ndo 10 Anyambife avegagi nla yfe, anV mbfe avila gw' injuke sfe sodu, avangfe dfeng' imfepinlo alwanla nl' iniia g' (y/,yC> wi Farao y' oga wi Ejipt; nl' avangife yfe Ovangi- nli wi Ejipt nli nag' wfe yOdu. 11 Nl' avienii njanla go Ejipt yAdu nli Kanaan, nl' azyingo ampolA: nl' irer' isazyO wi di^ng' eza zi 12 nya. Ndo gw' ayogi<> Jakob inlfe inya 8i re gf» P^jipt, arftiTi' irer' 13 i.^azyft nyongo nonga. Nli nyo- ngo yimbanli, JOsfef amiezio gAr' Hwarer' iyfe; nli mbuve yi JAsfef 14 y' arnienlift kfe nle FaraA. NT arf>mi Jftsfef, awelie Ker' iyfe Ja- kob nli mbuve yfe yftdu, agomi 15 OrogfenIO nl' anlag' ataiili. Azu- minli Jakob go Ejipt; nl' ayuwfe, 16 nl' irer' isazyo kfe s' ayuwi. Nl' arwanlio wa5 agfenda go Sikfem, alimbinlO g' Ordnginlo w' ag61i6 nle Abraham gor' awanla wi He- mor gO Sikfem nl' igolo nyi syika. 17 Ndo gw' azyusy' egombe z' ompa- nganl6 piferfe, w' avanganlio hi' Anyambife gore Abraham, anlaga 18 w' awuuli polo g5 Ejipt, kwauga gw' avandi 6g' 6mori gd Ejipt, 19 wi re e mie J6sfef. Ayfe ayanji nl' avOnlo gw' inlongo nyazyO, alendinl' irer' isazyo mbe, kfe pa- nga wao g5 fale keikei yao ko y' 20 arOla. Egombe mfe ayanlio M6- sfes, 0 vegagi mfepe jenlo polo; nl' avenjavenjiO yfe agwfeli araro g6 21 nago ya rer' iyfe : Nla gw' awaliO yfe, onwanl' onwanto wi Fara6 awongife, avenjavenjfe g' onwanl' 22 iyfemfe. Anlfenji6 MOsfes iniia so- du si mongi wi Ejipt alwanl' oma wi ngulugw' agamb' imfe nla gw' 23 ijanj' isfe. Nd5 gw' arwenlife vo agdmi m' impum' anlai g' dnlero wfe, avienl' ipikilia g' Orfein' iwfe g6 kfe jenl' awarer' iyfe awa w> 24 Israfel. Nla gw' ayenlife omori g5re waO e jaujinlO mbe, aganlfe, awinlize ngoko y' ftnio vangatio, 25 nli bOl' 6nwa wi Ejipt. Avikili,' inlfe, awarer' iyfe wi be kotiza 'nlr Anyambife e pa waft isunginlO v' 26 f)go wfe; ndo wi kotiza du. Bu nya avienii gore waft, gw' anwa- gagi waft, aveli mfepianla waft nli bulia, 'nlfe, Anlwfe awarerfe ; ancle 27 zijanjanla 'nlwfe mbe? Ndft ayfe ft lendinl' ftganganlft wfe mbe azi- kife, awulia, 'nlfe, Maude alftvio ftvanginii nl' ftyfekfeli gftre 'zwfe? 28 0 belejftnla mifent' ayftnlioftilwa 29 wi Ejipt jaft? Nl' awangi Mftsfes gw' igamba mfe, agfe dwanla gft ntye yi Midian ; gftgft ayan life awa 30 'nlftmo a^^anli. (Jw' amanli ngft- iTii m' impum' anlai, awftwunii 149 7. 30. IJANJA. enjfel gCre yfe gw' it6ve si nOmba yi Sinai, gw' ibaminla s' ogonli 31 go fionjo. Gw' ayenli Mosfes nda- ga, amami eza z' ayenliO ndfe: nla gw' azyusyfe piferfe go p6ula, avi- 32 enl' inyOi nya Rerfe, inlfe, Mih nl' Auyambife y' irer' iso ; Anyambife yi Abraham, nla yi Izak, nla yi Jakob. Nl' arataininli Mosfes, ko yfe avo dfeng' orfema poula. 33 Nl' awulinlid yfe nle Rerfe, inlfe, Romb' intyozyo avila gw' agolo mo : konde mbora yi kumanlO 34 ndo mbora yoruuda. Rfeti mi are jenla p' azying6 mi mongi yam' wi i"e go Ejipt, ayogo isiminli' sao, mi are suminla pa kfe go su- ngiala wao : nla vfenlo vonla, m' 35 be toino g6 Ejipt. Mosbs yinlo y' avikio wa6, awulia 'nlfe, Ma- nde avangio ovanginli nl' oyfekfe- li? ayfe aroiiiio nl' Auyambife v' ogo wi enjfel y' awowunli gore yh go nonjo go dwanl' ovanginli nl' 36 6zuuge. Oma winlo agogunli wa6, njanjag' isaon yi mamo nli lemba g6 Ejipt, nla gCt mbe- nle mbonde, nla gw' itove, ago- 37 ini m' impum' anlai. Winlo nle Mosfes mb, y' awulinli awa wi Israel, inlb, Anyambife e be nongunli' ovogisi g5re 'nlwfe avi- la g6r' awarer' iyanli, egolauli 38 ga mife. Winlo nle yh 5 vegagi g5 fiand6 gw' it5ve nli enjfel, y' agambagi nla yh gCi nomba yi Sinai, avegagi k6 nl' irer' isazyO : o venlio agamba mabo avila gor' 39 Anyambib go pa 'zwfc : o re irer' isazyd wi jivire joginlci yh, ndow' arSmbib, awinya gft Ejipt nl' irfe- 40 m' iya6, awulinlife Aron, inl&, Vanginla 'zw5 inyambife si be kh- nda go bAsy6 yazyft : konde M6sfcs yinlo, y' agogunli 'zwfe avila gft iitye yi Ejipt, azwfe pa niia nt' 41 are twa pa g6re yh. Nl' avangi waO Onwo nyare gw' iutyugu mh- 150 sonic, ayire ntyagS g' 6ganla, ko wa5 jeule mbia gw' ijanja s' ago 42 maomfe. NT agegwi Anyambife, arigi wao g6 janjinle mbfeli y' 6r6wa; ga nt' are tfend6 pa gw' ezango z' ivogisi, iulfe, Anlwfe nago yi Israfel, anlw' ayirinli mife inyama nl' intyag5 gw' 43 itove agoini m' impuiii' anlai? Nl' arwanli 'nlwfe nago yi Mo- lok, nl' ogfegfenli w' anyambife yi fwelio in\h Remfan, ikaula s' avangiO 'nlwfe go savinla s6 : yeulo be twanla m\h 'nlwfe via- gaulo Babil5n. 44 Irer' isazyo s' avegagi nli tabe- rnakfel y' atakwfe gw' itove, va- nganle nt' arevife, 6 gambinli MO- sfes inlh, e ga vange yo nt' avegag' 45 egolanli z' ayenli6 ndh, Y' avagio kfe nl' irer' isazyo, gw' ayinginli wao nli Josyua go ntye y' anlo- ugo m' agogunlio nl' Anyambife avila gw' azy6 m' irer' isazyO, 46 avia gw' intyugu si David; o Ife- ug' imfepinlo g' ozyo iv' Anya- mbife, avambia g6 dfeugiz' Anya- mh\h yi Jakob nag6 yi dwanla. 47 Ndd Solomon anlOginlife nago. 48 Ndo oma w' Igonld mh e pa dwa- nla gw' inagd si n6g6^ nl' ago ; 49 nte buli' ovogisi, \u\h, OrOwa nl' ek' izam', nli ntye iyarinlo ny' agold mam': Anlwb be uftginla mife nago onlongo nde? biilie Re- rb: nli mbora y' ijow' isam' ftnlo- 50 ngo nde? Arang' <>go warn' wC> 51 vangi ya yinlo yftdu? Anlwfe y' impel' iyoli, nl' izombb gw' irbma nla gw' ardi manli, anl\v6 jolinl' Inlinl' Ivia pfckbpbkfc: nt' alend' irer' sanli, yeulo denda 'nlwb. 52 (J5r' ivogisi wenli wi re e kombi- zC> nl' irer' isanli? nl' ayflnli waCt mongi w' arevi g' ftnwanja w' ibia s' Oma wOgftre egAmbe viagaga ro ; o re 'nlwfe vfenlo kfttiza pa, 53 ayOnla ; anlwfe y' avenlid ivanga IJANJA. 8. 22. nl' isombia s' ienjfel, ko 'nlwfe ave- njaveuja nyC). 54 G\v' ayogiO \va6 isa6a yinlo, w' arenliO g' Orfema, ko wao kfeger' 55 ano maO g' onwanj' iwfe. NdO ayfe avegagi ralie nl' Inlinl' Ivia, avonlaga g' 6rdwa, ayeni' iveuda ny' Auyambife, uli Jisu kunianla pa g' ogo 'ul5mife w' Auyamhife, 56 awulia, iulfe, Vonla, mi jeul' Oro- wa uunguulo pa, nl' Oiiwa w' 6raa kumanla pa g' ogo 'nlomife 57 w' Anyambit;. Nl' awOginli waO nl' inyo' ivolo, aulunj' arfti niaO, ayiranla gore yh nl' Orem' omO; 58 nl' agogunii wao yb avila go nka- la, avuugfe adO: nl' iyenli y' ali- nibinl' ingoi sao gw' agolo m' 59 iwaujo, in' iiiyfe nle Hoi. Nl' avu- ngi waA Stfefanos ado, ayfe ntO- ugaga gore Kerfe, inlfe, Rer6Ji.su, 60 wong' inlinl' inyani'. Nl' al5vife akotolo, aronga nl' inyO' ivolO inlb, llera, awel' ibe sinlo go nta- ngo yao. Ayb bulia pa yenlO, anlanli antyovinlo. g Nl' ayiviri Sol ayivir' ijuw' isb. Nl' anlongw' ikoinbiza sipolO si nand5 y' avegagi go Jerusalbm utyiigu mb; nl' avazanganliO wa- Odii gO ntye yrtdu yi Judia nli Ba- 2 maria, kao roiTii dadib. NT aula- ga w' Anyanibib \v' avfenli Hthfa.- 3 nos, alenliule edingo ev6l6. NdO Sol ayiiize fiaiido, njingiiilaga gA nag6 edii, agotag' anloiae nl' anto, 4 awela wao gw' inty6g(\ Vovo wa5 w' avazauganlir) w' agbiidagi nkOv' iedu nkambinlag' iganiba 5 nyi ntyango rnbia. Nl' agf-ndi Fi- lip gA nkalayi Hamaria, nganibi- <) nla wao Krais. Uw' ayogiO waO, ayenle lenibay' alendiA iidb, anla- ga waudu w' avOganlio isaAn y' againbiA nle Filip nl' (*>rbin' ftmft. 7 Konde avila gor' avvenge w' ave- gagi nl' anlinla m' isyekb, in' ago- gwi, ntftngaga ul' inyf»' ivftlO; nl' awenge w' avegagi awogo, nla waft w' avegagi ulfenia, w' ayi- 8 ngi6. Arweul' igev' ivol5 gO nka- la mh. 9 Nd6 avegagi vovo onaa, in' inyfe nle Simon, 6 zfenlag' im6nda go nkala, amamize mongi Samaria, utevag' Oku' wh inlfe ayfe Omo 10 mp515. Nl' ayoginld waodu ayo- ginl6 yfe, avila g' oiiwango agfenda g' ompolo, awulia, 'ulfe, Winlo nle ngulu mpolo y' Anyambife. 11 Nl' ayogiulo wa6 yfe, konde nlfe oling' Ola aluO amamizi waO nli 12 lemb' iyfe y' avonlO. Ndo gw' avekeli wao Filip nkanibinlage ntj-ango mbia g' onwanja w' inlo- ngo uy' Anyand)ib nl' ina nyi Ji- su Krais, w' avaptaizio, auloiTie 13 nl' auto. Simon kfe avekeli : nl' ayfe baptaizO pa, alwaulagi uli Fi- lip; gw' ayenlib lemba nl' ijanja si ngulu s' ayanjiO nle yfe, aiTianii. 14 Gw' ayogio rOmi y' avegagi gO Jerusalem ayogo, inlb, Samaria abong' igamba ny' Anyanibib, w' arOmi Pitbr idi Jan gore waO. 15 Gw' avienli wao, w' agambinl' Anyambib g' Oiiwanj' waO, inl6, le wi ga vo Inlinl' Ivia: konde nyi dwO ny' apOswi gOr' Oma gOre waO : dadife w' aluO w' abapta-, 17 izO gsv' ina nya Rerb Jisu. Vo- vo arali waO ago gOre waO, ko 18 waO pO Inlinl' Ivia. Gw' aye- nli Simon inlb v' italia s' ago mi rOiTii Inlinl' Ivia ny' avenliO, 19 aveli pe syika, awulia, 'nib, Va- nli mib kb ngulu yinlo, inlb Om' edu 0 be taliO iiub ago mam', 20 a ga vO Inlinl' Ivia. NdO Pilbr awulinlib 'nib, Syik' iyo yi ga vere nla 'wb, konde 0 re pikilia j)a gO dbng' idavia h' Anyambib 21 nli syika. 0 zye nli ml)ei ge i- nyanga gw' igaml)a nyinlo: ko- nde Orbm' iwo wi zye pOre g' 22 OzyO w' Anyambib. Saml)o gu- 151 8. 22. IJANJA. Iwa avila gw' ibe so sinlo, aga- mbinle Rerfc, veude twa ipikilia 23 s' orbiTi' iwo si be nyezo 'w4. Ko- iide mi jenla 'nlfe 0 re go ntywa yi nonli iila go utyogo y' ibe. 24 Awinlizi Simon awulia, inlfe, Ga- mbinlanli 'ulwfe gore Rerfe g' 6- nwanj' iwam', inlfe, isaon yi re 'nlwt! kamba pa y' arwa gore mi&. 25 Wao takilia pa, agamb' igamba nya Rerh, w' awinyi go Jerusalem nkambinlage ntyango mbia gw' iukala sinyenge si mongi Sama- 26 ria. Ndo erijfel' ya Rerfe agambi nli Filij), awulia, 'nlfe, Gumaala, ko k&nda go iikova yi Syud go mponio yi k&nda avila go Jerusa- lem ag&uda gO Gaza: mbora mfe 27 yi zye nl' anlaga. Nl' agumanlife agfenda: ula voula, onlome wi Etliiopia, dvfengunli w' inyaug' iv61o gore Kandas y' og' onwanto wi mongi Ethiopia, o venjave- ujag' igumb' iuyh nyodu, aluo akfendi go Jerusalem go savinl' 28 Anyambi^. Nla gw' awinyagfe, dwanla pa tu go utyonli yfe, ara- ngunlag' ezango z' ovogisi Esaia. '29 Nl' awuli lulinla awuliuli Filip, inlfc, Gfcnda pierfc, ko datanla nli 30 ntyonli mh. Nl' ag^ndi Filip nli mangd gOre yfc, ayogo yfe e tangu- nl* Esaia y' Avogisi ; nl' awulife, inlfe, O kOtiz' isa6n yi tangunlo 31 ndo? Awulifc, iulfe, ilib kO koti- za sb kao om' abbngunia mie? Nl' awelifc Filip gA panda alwaula 32 tu nla yb. MbOra y' irfendo y' arangunlo yt nle yinlo, inlfe, Agc*- ndiO g' idonibfe gO bazyft ; nla g' Onw' idombfe g' 0zy5 w' 6mo s^- nginla wo ar' iiTiaiTiu, yeiilo k' ay^ 33 e nr/ngunl' ogwanl' iwe. Gw' i- sydiiliA se ijekMi' sJ- s' arOmbiA: nl' imbamb' is^ niande ko takilia sO? konde emtnlo zb z' arenlio 34 avila gO ntye. Awinlizi Ovbngu- 152 nli awulinlie Filip, inlb, Kokolo, ovogisi e kamba yenlo g' onwa- nja wa mande? g' oiiwanja w' 35 oku' w&mfe ge om' dnwbnlfe? Nl' anlunguuli Filip ogwanl' iwfe, avakilia avila gw' irbndo mfe, a- 36 gambinlfe Jisu. Gw' agfendagi wao go mponio, w' avienli gw' anling5 ; nl' awuli 6vfengunli, inlfe, VOnla, anlingo me minlo, ezande zi dega mife go baptaizo? 38 Nl' azombife iulfe ntyOnli yi ga gumanle gore: nl' azuminli wao avanli gw' anlingd, Filip nl' 6vb- 39 ngunli; nl' avaptaizife yh. Gw' avandi wa6 avila gw' anlingo, Inlinla nya Rerfe ny' ar6mbi Filip, ko 6vbngunli ayenlfe nyb- nlfe; nl' agbndagife go mponio yb 40 njenlage mbia. Nd6 Filip alb- ngiogdAzot: nl' aviaganlife aga- mbinle ntyango mbia gw' inkala sodu, kwauga gw' avienlife go Se- zaria. Q Ndo Sol e pe kogunlia agamba in' itieza nl' ijonla g6r' inlfeugi yii Rerb; nl' agbndib gore minisb 2 mpolo, avambife yaugO gw' inago si Syouo g6 Daniaskos, iulfe j' adfeng' anlnga wi re gO mponio yi Jisu, ntyo aiilome ntyo autO, e ga vage wao kftro pa go Jerusalem. 3 Gw' agbudagib, arweuli piferfe nli Damaskos: nla v' igamba uy' a- gwanla avambi vingovingO gOre 4 yb Ozange avila g' orowa. Nl' avoswb, ayogo inyoi nyi bulinlib, 'nib, Sol, Sol, ezande zi kombizo 5 mib? Nl' awulib, inlb, Awfe ma- nde, Rora? Awuli Rerb, inlb, Mib nle Jisu yi konibizii ndo: 6 nd(^ nlongwa, ko jingiula gO uka- la, 0 be bulinlift nt' are 'wb go 7 (lenda. NT anlome w' agbndi nla yb w' agumanli aiTiainu, w' ayo- 8 gii^ iny6i, ndA wi jenl' Oma. A- gumanli Sol avila gO ntye: nla gw' anuugunlO antyo mb e jeul' IJANJA. 9. 34. 10 11 ezoma; nl' agfeudi wa5 yh nl' 6go avagfe go Damaskos. Nl' alwaulife ntyugu iityaro e pa jeula, e pa nya kfe ge joDga. ^ Avegagi Oultingi oniori gO Da- maskos, in' iuyfe ule Ananias ; nl' awuliulio yb nle Rert; go nyilinlti, inlfe, Ananias. Nl' awulife, inlfe, Mit! winlo, Rera. Ni' awulinliO ye nle Rerfe, inlfe, Nlongwa, ko k6nda g\v' igala nyi fweliO inlfc, Gore, nla go nagft yi Judas va- mbi' omo fwelio, inI^, Sol, oulo- me wi Tarsos: koude v6nla, e 12 kaml)inla ; are jenla pa kb 6nl5- fne, in' iuyfc nle Ananias, ejingi- ula, arali' ago nife gOre y& inlfe e 13 ga Ifeuge ugulu yi jeula. NdO Ananias ayiviri, 'nlfc, Rera, Mi are jogo pa avila gor' a\.'enge g' onwanja w' oma winlo, nt' aya- njinliti iyonibvvi yi re gd Jerusa- 14 Ifem mbe tni)OIo: nla vfenlo are nl' iuyanga avila g6r' iniinis' inipOlO g6 kora waodu wi kambinla gvv' 15 in' inyo. NdO Rerb awuliulife, 'nlti, Gbndaga : konde ayb nl' eva- gO eviuje gore mih, go twanl' in' inyani' gw' azyo ni' anlongo nl' 16 aga nl' awa wi Israel. Konde m' be tev6 nte be sindinlO iu\b isaOn iinieugeg' oiiwanja w' in' iuyani'. 17 Agfiudi Ananias, ayinginla g6 nagO ; nl' aralib ago gOre yh awu- lia, 'ulfe, Ofiworerb Sol, Rert; Jisu, 5 wowunli gore 'vvfe gO mi)onlo y' avienlo tulo, are toiua pa niife inlfe, 6 ga Ifcnge ngulu yi jeula, ayonliO IS ul' Inliul' Ivia. NT avoswi pele avila gw' antyo nie yoma g' inka- zyO, nl' al^ngi^ ngulu yi jeula, 1!) aguniaula avapUiizO ; nl' awongie iuya alf'Uge ugulu. Alwauliti ul' iuR'Ugi y' avegagi 110 g("» Damaskos intyugu siny^wo. Nl' aganlbinli^ pele gw' iruigO si Hyono agaiulilule Jisu, iulb ayfe 21 nl' Ofiwa w' Auyanibifc. Nlawu- Odu w' ayogi6 yfe w' amami, awu- lia, 'nlfe, Winlo arang' ayfey' ayili- zagi wao w' agambinlagi gw' ina nyinlO g5 Jerusalem ? alu6 abie- nli gunlu kfe go ntinla mfe, inlfe go baga wad koro pa gw' azyrt ni' 22 imiuis' impdl5. Ndo Sol alfengi ugulu viagaul6, agev' Iju w' alwanli go Damaskos, ntevaga inlfe winlo ule Krais. 23 Intyugu sinyeuge viaganl6, Iju 24 w' aw5ndi ni5ndo gft jOnlfe : ndo mOndo ya6 y' amienlio gore Sol. Nl' avbmbagi wao aguge nii nkala oulanda nl' ogw&ra go jo- 25 nlfe: ndO iulbugi w' avvougi*^ ogw^ra, azyonlifc avila g' og6uiba g' otOndo. 26 Gw'avieulife go Jerusal&ni, ag&- nlizi go kwenla go nkuniba y' iulfcngi ; ul' arienli wa6 yb, konde 27 wi jivira 'nife ayfe dulfeugi. Ndd Barnabas awougib, avagb gore rOiTii ; uTarakilife wad nt' ayenlife Rerfe gd nipould, d ganibi nla yf; kfe, uli nt' agambinlifc itia fd gd 28 Damaskos gw' ina nyi Jisu. Nl' avegagife nla wad gd Jerusalem, 29 njingiulaga uli nkogwaga, aga- mbinla nl' iganda gw' ina nya Rerfe. Nl' agambife aldve nipaga ul' Ihfcl&nist; ndd wad w' awuta- 30 gi gd jdulfc. Gw' amienl' awa- rerb aniie ndaga w' avagib gd 31 Sezaria, ardme gd Tarsos. Nli fiandd gd Judia yddu nli Galile nli Sanuiria y' alwanli ul' ami)- ujfe, avenda ; nl' alwaulagi wad gw' itia sa Rerb nla g' dzindid w' Inlinl' Ivia, awunle mbunla- ga. 32 Gw' aviaganlagi Pitbr gw' imbd- ra sddu arweul' inib agbudi kb 33 gdr' iyoiubwi yi re gd Luda. Nl' alfcngife vovo dina, iu' iuyb nle Kneas, d lud adwauli g' ddd impuni' bulbulai ; koude avegagi 34 awogo. NT awulinlid yft ule 153 9. 34. IJANJA. Pit&r, inl&, Eneas, Jisu Krais ato- 1 lizo : ulougwa, ko kenj' odo wo. 3-5 Nl' agumaulife pele. Nla wa6du w' alwauli go Luda nli Saron w' ayenlife ; ko wao kalwa gOre Rer&. 36 Nla go Jopa avegagi onl^ngi, in' inyfe nle Tabitha, nyi pivia, 'nl&, Dorkas : onwauto njfe avegagi ' ralie nl' ijanj' ibia nl' idavia s' . 37 alendio ndh. NT arwenli gw' | iutyiigu m&sonlo inlfe avoswi nl' ' ijogo, ayuwa : nla gw' aluo wao w' ajovunl' ebende, w' alimbinli i 38 7.6 go nontye y' igonlo. Ndo Lu- da yi re pi^r^ nli Jopa, nla gw' [ ayogiO inl&ngi iulfe Pit&r are go Jopa, w' aroiii' aniag' avanli gore y& agwenlfe ukolo, inl^, Zunge bia 39 gore 'zwi>. Agunianii Pit^r age- nda nla wao. Nla gw' avieulife, w' avagie go nontye me y' igonl6 : ; nl' agumauli piferfe nla yfe anto wi ' tigo waodii ndeulaga, arumiulia ingoi nli ya yi boro y' avangio ule Dorkas, gw' avegagife nla wao. 40 Ndo Piti>r arombi waodu, alov' akotolo, agambinla; nl' ageg\vi& | . gw' ebende, awulia, 'nl&, Tabitha, ' nlougwa. Anlungunli& antyo m& ; nla gw' ayenlie Pitbr, anlo- 41 ngwi tu. Nl' alaviuli Pit^r ogo | ;. gore y^, anlongunli&; nl' awelife . iyombwi nl' anto wi tigo, arumi- 42 nlii' gore wao bo. Nl' amienlio '■' iganiba go Jopa yodu : nl' awenge 43 w' avekeli Rerfe. Nl' alwauli Pit^r intyugu sinyenge go Jopa g6 nago yi Simon yi pange ba- uda. ^ Q Avegag' oiil6ine go Sezaria in' iuyh nle Kornelius, ewOnjo zi nkumba y' isoz^'b yi fweliO, iul^, 2 Italifen, omo savinl' Anyanibife, arife, ayb nli nag' wfe yodu, o lavi ikuge pOlC), agambiul' Anyambife 3 pi^kfepfekfe. Vo agwfer' fcnlogOfni \ ayeuli zauge gO nyiliulO, 5njfel y' , 154 ' Anyambife e jinginla gore yfe, 4 awulinlife, 'ulfe, Kornelius. Nl' avSnlife yfe, aria awulia, 'nlfe, Eza- nde Rera"? NT awulinlib yfe, inlfe, Ikambinl' iso nl' idavi' so si re panda g' oyonginlio g' ozyo w' 5 Anyambife. Nla vonla, roiu' anla- ga g6 Jopa, ko kove Simon, o 6 fwelio kfe, 'nl& Pitfer: e dwanla nli Simon yi pange banda o re nli nag' wfe g' ozamba wi ntj'uva. 7 Gw' aluo enj^l y' agambi nla y& y' ak&ndagi, aweli avanli gOre mongi w' ayaujinlb, nli sozy& mori o zavinlag' Anyanibife avila go ntangO y' avenginlagife pfekb- 8 pfeke ; nl' arakilife wao isaou yialo 3'odu, arOiiia wao go Jopa. 9 Bu nya, gw' ag^udagi wao go raponlo, azyiva pi&re nli nkala, Pitfer avandi gw' ig6nl6 nyi nago gO kambinla vo agwfer' orowa. 10 Ayogio yfe njanla, avele nya : ndo gw' agekizagi %va6, avoswi egola- 11 nli g' aut30vinlo; nl' ayenlife orOwa uungwa pa, nl' ezoma nsuminlaga egolauli g' Gnlamb' 6mp616 w' ivfela, syoulio pa nli 12 ntyai nlai go ntye. Go zO ave- gagi anlongo modu m' inyama s' inipoudo inlai nli ya yi dandala- nda go ntye nl' inyonli s' igdnlO. 13 Nl' avienl' inyoi gore yfe, iulfe, Gumanla, Pit&r ; yonla, ko nya. 14 Ndo Pitfcr awul', inlfe, Aranga yenlo Rera ; konde mi j)a ny' ezo- ma z' enyanyambife ge eza zi zye 15 nkferfe nli mori. Nl' avo bieul' iny6i gOre yfe nj'ongo yimbanli, inlfe, Eza zi r' Anyambife panga pe nkferfe, awelia zO inlfe enyanya- 16 mbife. Arwenli yenlo uyongo ntyarO: vovo awongiO eza mfe g' 6r0wa pele. 17 Gw' avegagi Pitfer e mia nt' are yfe gii pikilia g' 6fiwanja wi nda- ga y' ajeulO udfe nte jiivia yO, vO- IJANJA. 10. 42. nla, anlOme w' ar0mi6 nle Ko- 1 warn' v' igwfer' fenlogCmi ; nla melius, wa6 banibia pe nag6 yi | v6nla, onlome agumanli g' 6zy6 Siraon, w' agumatili g' 6mp6- i 31 warn' nl' iwor' iyombwi, awulia, 18 mbala, awelia avarabia ja Simon, ! 'ulfe, Kornelius, ikambiul' iso s' yi fweliO kfe iulfe Pitfer, e dwanla 1 ajoganlo, ul' idavi' so s' aj6ngi- 19 gftgo. Gw' avikiliagi Pitfer ndaga 32 nliO g' 6zy(> w' Anyambife. RO- y' ayeniO udfe, Inlinla uy' awu- ma sambo go Jopa awelia gore liiilife, 'nlfe, Vonla, anlag' arar6 'wfe Simon 6 fwelio kfc 'nlfe Pitfer ; 20 wi buto. Ndo gunianla, ko su- ' e dwanla g5 nago yi Simon yi minla agenda nla wao mpagafo: pauge banda g' ozamba wi ntyu- 21 konde mi are toma pa wa5. Nl' 33 va. Yenlo ardnii mife gore 'wfe azuminli Pitfer gor' anlOme, awu- 1 pele; 0 re denda pa nibiambife kfe lia, 'nl^, Vonla, m\h nle yfe yi bu- 1 go bia. Sambo azwJ>du azw' are tO'nlwfe: anlw' are bia pantiulaj vfenlo g' ozyO w' Auyambife, gft 22 nde? NT awuli wa6, iulfe, Ko- j jogo isaon yOdu yi re 'wfc sOmbiO melius y' ew5nj5 z' isozyfe, 6ma ! pa nle Rer&. w' ogore 6 ti' Anyambifc, 6 re k6!34 Nl' anlungunli Pit^rOgwanl' iwfe nl' eluini evia g\v' inlongo ny' awulia, 'nlfe, RMi mi jenla 'nlfe Iju uyodu, awulinlio nle enjfel | Anyambife azye nl' oma wantu- yftruuda inlb, e ga welio gO nag' 35 ntu : NdA gw' inlongo edu ayh 5 2^5 wfe, ayogo agamb' imo. Yenlo [ tife, ayanj' ogore, e be bongo nle awelife wao ayinginiia waO. Bu 1 36 yfe. ArOin' igamba g6re awa nya anlongwi agfenda nla waO, i ' wi Israfel, nkambinlage ntyangA nl' awfewo gor' awarerfe gO Jopa mbia y' afnfeujfe vo Jisu Krais, 0 w' agfendi nla yfe. j 37 re Rerb ya waodu : anlwfemb 24 Bu nya w' ayinginli gO Sezaria. | anlw' avftrO igamba n\h, uy' aga- Nli Kornelius, ayh datiza pe mo- j mbinli5 go Judia yOdu, mpakili- ngi yb nl' indegti sfe, avenginlagi aga avila gft Galile, ibaptaiza s' 2") wao. Gw' ayinginli Pitfer, Ko-] agambinlift nle Jan piaganla pa, melius alatanla nla yh, avftswa 38 nt' avinj' Anyambife avinje Jisu • 26 gw' ag(Mo nl^, azavinlfe. Ndft Pi- 1 yi Nazarfetli, avfe Inlinl' Ivia nli tbr anlongunlii' awulia 'nib, Gu- ngulu : A gbndi ukCv' iedu nja-. 27 mania; mih kfe mi' Oma. (iw' I njage mbia, nli njingaga waodU agambagife nla yh, ayinginli, alu- 1 w' arugizO nle Satan ; konde unlo anlag' awenge datanla pa. i 39 Anyambib avegagi nla yb. Azw& 2s Nl' awulinlib wao, inR;, Anlwb-: kf; iyenli y' isadn yOdu y' alendirk mc anlw' avor6 inlb ivanga nyi | ndfe gft ntye y' Iju, nla g6 Jeru- deg' onwo Ju gft kanganla nl' | salfem ; ayfe ayfknliA nle waf» kfe oma w' inlongo inyfenlfe ge jingi- 40 nli banlife gw' erere. Nd6 Anya- nla gf>re yfe; udC> Anyanibife are j mbife arongunlife ntyugu yintya- teva i)a mife inlfe mi ga rig' aweli' ; 41 rA, aruminlife, aranga gor' anlaga vlO pa nl' Anyambii) gO 155 10. 42. IJANJA. dwanl' oy^k&li w' aulaga wi re 43 bo nla wi re juwa pa. Nl' ivogisi yodu yi takilia g' oiiwanj' iwfe inl& om' edu o bekelife e be dfeng' inyeza s' ibe v' in' iuyfe. 4-1 G\v' agambagi Pit&r agamba mi- ulo, Inlinl' Ivia ny avOswi gore 45 waodu w' ayogio igaoiba. Nla wao w' avegagi kfero pa w' aluo w' abekeli, ntango yodu y' avie- nli uli Pit^r, w' aiTiami, konde Inliul' Ivia ny' ayirio kfe gor' 46 anlongo. Koude w' ayogio wao wi karaba ill' inkambinli siuga- 47 uli, azumiuli' Anyarabife. Nl' a- wuli Pit&r, inlfe, Om' edu ko deg' anlingo go baptaiza wiulo, wi re po p" Iiilior Ivia ga nt'are 'zwfe? 48 Nl' azOmbife 'iil& wi ga vaptaizO gw' ina iiyi Jisu Krais. Nl' ava- mbi wao yfe go dwaula nla wao iiityugu sakwfe. ^ 2_ '^l' ayogio romi nl' awarerfe w' avegagi gO Judia ayogo inlfe anlongo kfc in' abong' ii;amba ny' 2 Anyaiubife. Nla gw' avandi Pilfer go Jerusalem, w^ao w' avegagi kfe- 3 ro i)a, w' azfembife, awulia, 'nlfe, w' aj'iuginli gor' anlaga wi re wi 4 zye kfero pa, auya nla wao. Ava- kili Pilfer, avfengunle ndaga ut' 5 arwenli yo, awulia, 'nlfe, Mi ave- gagi go iikala yi Jopa ukaiubinla- ga : nla gw' avegagi mife g' oino re gw' aulyovinlo, ayenli mife ezoma nsumiulaga, egolanli g' oulamb' oiupolo wi syonlio go ntye nli nfyai nlai : nl' avieuli zO G kwanga gore mife. Nla go z6, gw' I avOnli mife agfelagfela, mi ayenl' inyama si iilye s' impondo inlai nl' inyama s' iga nli ya yi danda- 7 landa nl' iuyouli s' igonlO. Ayo- gio mife inyoi kfe nyi kaniba nla mife, inlfe, Gumanla, Pilfer; yonla, 8 ko nya. Ndo mi awul', inlfe, A- ranga yenlo, Rera: koude pa ji- uginla g' ogsvanl' iwam' nli mori ; 18 19 20 21 eza z' enyanyambife g' eza z' isyfe- kfe. Avo kambi inyoi aviia g' orowa uyougo yimbanli, inlfe, Eza zi r' Anyambife panga pe nkferfe, awonga z6 inlfe eza z' e- nyanyambife. NT alendi6 yenlo nyongo ntyaro : nl' avo duro ya yodu g' orowa. Nla vonla, agu- manli pele swaswo nli nago y' avegagi 'zwfe, anlag' araro w' aluo w' atomio gore niife avila gO Seza- ria. Nl' azombio mife nl' Inlinla go kfeuda nla wao mpaga fo. Agfe- ndi kfe nla mife awarerfe winio orowa ; nl' ayinginli 'zwfe go nago y' oma mfe. NT awulinlife 'zwfe nl' aluo yfe ajenli eujfel yi kuma- ula go nag' wfe, awulia, 'nlfe, Ro- ma go Jopa, ko kove Simon, 6 fwelio kfe, inlfe. Pilfer ; ayfe be ka- mbinlo agamba, mi re 'wfe ko su- nginl6, awfe nli nag' wo yodu. Nla gw' avakili mife go kamba, Inlinl' Ivia ny' avoswi gore wao, nl' avoswi u'yo gore 'zwfe gw' ipakilia. AyOnginli mife igamba nya Rerfe, nt' awulife, 'nlfe, Jan rfeli avaplaizi nl' anlingO ; ndo aulwfe l)e baptaizo nl' Inliul' Ivia. Sambo ja Anyambife are pa pa wao egolanli ga nt' avenlife 'zwfe, gw' avekeli 'zwfe Rerfe Jisu Krais, mife mi ko jolie sir' Anyambife? Gw' ayogio wao isaon yinlo w' alwanli do, azuminli' Anyambife, awulia, 'nlfe, SanibO Anyambife are pa p' anlongo kfe ikalwa s' orfema gw' eiTifeulo. Waii w' avegagi pazauganla pa nli njuke y' anlongwi g' oilwanja wi Stfetanos w' agfendi kwanga go Ffeuisia, nli Siprus, nli Antiok, nkanibinlag' igamba gOr' Iju da- dife. Ndo awi!wo gore wa.6, anlo- me wi Siprus nli Sirfen, gw' avie- nli wao go Anliok, w' agambinl' Igrek kfe nlyangO mbia ya Rerfe Jisu. Nl' avegagi Ogo wa Rerfe TJANJA. 12. 16. nla wa6 : uli utangd mpolO y' a- 22 vekeli agalwa. g6re Reie. Nli ntyangO g' onwanj' iwa6 y' avife- nli gw' aroi mi nandO y' avegagi go Jerusalem : d1' arumi wao Ba- 23 riiabas ageuda gf) Antiok. Gw' avienlife ayeul' imfepiulo s' Anya- mbife, ayeuli mbia; ill' agwenlife waodu iikolo iiilt' \vi ga gote Rerfe ngwasyi nl' irfem' iyao y6du : 24 konde avegag' ouio 'mbia, ralie nl' Inlinl' Ivia ul' ibekelia : nl' aguiidio anlag' aweuge gore Rerfe. 25 Agfendi Barualias go Tarsos gO bute Sol: nla gw' alfengife yfe ava- 26 gife go Antiok. Nl' arweul' inlfe, v' Ompuma waro w' alataulagi uli iiandfi anlfenj' anlag' awenge ; nla go Antiok . inlfengi y' alftugi fweliO, inlb, Ikrisyon. 27 Gw' intyugu nife.sonlo avienl' ivo- gisi avila g6 . erusalism avia g6 28 Antiok. Nl' agiimanli Sinori gO- re wao, in' inyb nle Agabus, areva v' Inlinla inle, be dwanle njaiila mpOlO g6 ntye yOdu : nl' arwenl' igamba gw' intyugu si Klodius. 29 Nl' agenj' inll'ngi, Om' edu nt' a- vegagi ngulu yh, agenja gf> tOfn' inuugunlu g5r' awarerb w' alwa- 30 nil gO Judia: w' alendi yenlo kb, ar6ma so gOr' anlero nl' ago mi Barnabas nli Sol. 12 ^K<*""'*® ™^ Herod y' 6ga aiiyonyunl' ogo go jenliz" awb- 2 wo go natido njuke. Nl' ayonli^ Jems y' ofiwongwti wi Jan ul' o- 3 kwara. Nla gw' a3'enli^ iul^ nda- ga y' arondi Iju, age kOti Pilfer kb. Avegag' intyugu si uyo nipfemba 4 yi re Ifevbn fo. Gw' agotifc yfe, awelb g(> ntyftgft, avfe gw' inku- ml)a s' is w^, Anyambie are nloiigunlia p' Ozunge gftre 24 IsraM, iiilfc, Jisu. Ayh viagaga ro, Jan alonge kambinl' ibaptaiza s' ikalwa s' Orf;iTia gAr' anlaga wi 2.') IsraM waAdu. Nla gw' aleudagi Jan evilA z(^, awiil' inll', Anlwfc tanga mit; niaiide? Mi araiiga yo. Nd("> voiila, be bi' 6nia go nyuin' iyam', A re mi azye nl' inyanga uyi puruiil' iutyAzA H^ satanga. 26 Awarer^, awaula wi mbuv^e yi Abraham nla wa6 gore 'nlwfc wi ti' Anyambife, igamba ny' isungi- nl6 siulo nyi re toino pa g6re 27 'zwfe. Konde wao wi dwanla go Jerusalem, nl' ivanginli yaO, gore 'nlfe wi mih du, ulo agamba m' ivogisi yi tangunlo ntyugu edii, w' alwanlizi agamba mfe nli pe 28 Jisu 6gara. Nla vaugaule wi de- iige ntinla y' ijuwa g6re yfe, w' avambi Pilat inl^ e ga y6nl6. 29 Gw' aluO wao w' amfenliz' isa6n yodu y' arfendio g' onwauj' iwfe, w' azyoulife avila gw' erere, ali- 30 mbinlfe g' oronginlo. Ndo Anya- mbife arongunlife avila gw' ijuwa. 31 Nl' aj'enlio yfe intyugu sinyeuge nle waO w' avandi nla yfe avila gO Galile avia go Jerusalfein, waO nle 32 jyenli yfe gor' aulaga. Nl' azwfe, azwfe baga 'nlwfe ntyango mbia g' oiiwanja w' Ampauganlo w' 33 avanganlio gor' irere, inife, Auya- mbife are deuda pa wo gor' awanl' iyazyO, nl' iton.unlie Jisu: ga nt' are tendd pa g' AwembO \vi- mbanli, inlfe, Awfe nl' onwanl' iam', nlfeulo wiulo ajanla niife 34 'wfe. Nla ga nt' are yfe lAngu- nlife pa avila gw' ijuwa, ko yfe awinya gw' ibonla, yenlo re yfe kamba pa, inlfe, M' be po imfe- piulO sarfeti s' avanganliA gore' 35 David. Yenlo e bulia kfe g' owe- mb' oiTiori, inlfe, O be t/g' 5ui' iwo 36 wOrunda go jeul' ibonla. Konde David, ayfe den da pe mOndo y' Anyambife gw' ivoiu' inyfcnife, aulanl' antyovinlo, alimbinlo gOr' 37 irer' isfe, ayenl' ibonla. NdA ayfe C> rOngunliO nl' Anyambife, e jcuV 38 ibonla. (Ja miA gOre 'nlwfe .sambO, awarerfe, inlfe, iuyeza s' ibe si kamblnlA gAre 'nlwfe voomawi- 39 nlo: nla vo yfe 6m' edu A bekelia e be tonibrt g' ogara y' isaAn yAdu, yi pCt 'nlwfe Agara nl' ivanga nyi 40 M«'>Hfes. SambA vandaminlanli, igamba ny' ngambiA nl' ivogisi, 159 13. 40, I JAN J A. nyi veude bia gore 'ulwfe, inlfe, 41 Vonlauli, aiilvv' ivfedisi, ko nja- rnanli, ayila ; koude gw' intyiigu sauli m' be jauj' ijaiija si re 'nlw' avekelie so, vangaul' 5m' abuli- ulia 'ulw&. ■i'2 Gw' agogwi wao, w' agwenli nkolo, inlfe agamba mh mi ga ga- 43 labiiilo wad Syoiio niori kfe. Gw' avazangauli naudo, aweuge g6r' Iju nl' iproselit inibia w' azOngi Pol nli Barnabas: nl' agambi Pol nli Barnabas agamba nla wao, auuginlia wao godwaulagw' imfe- pinlo s Anyambife. 44 Syouo mori piferfe nli nkala yOdu y' alatauli go jogo igamba iiy' 45 Anyanibib. Ndo gw' ayenl' Iju ayenl' anlag' awenge, w' ayOnli nli nandi' azir' isaon y' agambio 46 nle Pol, avfedia. Nl" agambi Pol nli Barnabas agamba nla wao nl' iganda, awulia, 'nlfe, Avegag' isyolo inl^ igamba ny' Anyambi*"' nyi ga longe kambinlogOre 'nlwfe. Nd6 g6re 'nib anlwfe bika nyo, ay&k^li' ikuw' iyanli, inlfe aulw' az3-e nl' inyanga ny' enlbnlo za- konlako, vonlanli, azwfe kegwa 47 gor' anlongo. Konde yenlo re Rerfe sOmbia pa 'zwfe, inlfe. Mi are 'w6 dovia p' ozange gOr' anlongo, ko 'wfe dwanla gO bag' isunginla 4S gw' intyai si ntye. Nla gw' ayo- gio anlongo igamba mfe, w' ayenli mbia, azuminli' igamba ny' Anyambife : nil ntangO y' alOvio gw' embnlo zakonlako y' avekeli. 4!) Nl' igamba uya Rerfe ny' ayaga- 50 yagl gO ntye mfe yftdu. Nd6 Iju w' azyori anto w' Olubo nl' anlaga w' anyanga gO nkala, anlongunl' ikombiza gOrfe Pol nli Barnabas, aromba waft avila gO ntye yaO. ■>1 Nl' avail wao uty5ngi> y' agOlO maO gftre wad, ag^tlda g6 IkOni- ■)2 um. NT ayOnl' inlfengi nli mbia nl' Inlinl' Ivia. 160 2^/^ Nla go Ik6nium arwenl', inl& w' ayinginli go nagO yi syono y' Iju, agamb' igamba ny' avaugi aweuge gor' Iju nl' Igrek go be- 2 kelia. Ndd Iju s' avegag' ijogi- nlo fo s' azyori irfefna y' anlongo, 3 avauga wao bik' awarerfe. Nl' alingi waft vovo ftling' 61a nka- nibag' itia fo nli ugulu ya Rerfe, oyoliz' igamba ny' im^pinlft sfe, nli nungunla wao gftjanjelemba 4 nl isaon yi mamo. Ndo anlaga wi nkala w' ageranli: nkumba mori y' alivi nl' Iju, nli nkumba 5 mori nli romi. Nla gw' ayiranl' anlongo nl' Iju nl' ivanginli yaft go kombiza wao, avunga waft ado, 6 w' amienl' igamba, awanga gw' inkalasi Likaonia, nli Listra, nli 7 Derbe, nli ntye vingovingft. Nl' agambinlagi waft ntyango mbia gftgft. 8 Nla gft Listra alfengift tu ftnlOme, ft vegagi ngulu fo gw' agftlft, ebft- ke avila gw' iwuiTLu nyi ngi yb, ft 9 re e k(!nda nli mori. Nl' ayogift j & Pol e kamba : nl' avftnli Pol gftre yfe, ayenla 'nlfe, are nl' ibe- 10 kelia gft jiugft, awulia nl' inyft' ivolft, inl&, Gumaula gftre nl' agft- lft mo. Nl' agumanlifc pele agfe- 11 nda. Gw' ayenli anlaga nt' ale- udi Pol, w' arftmbinl' amfti mao, awulia nli nkambinli yi Likaft- nia, inl&, Inyambiii si re suminla pa gftre 'zwfe nl' egolanli z' aula- 12 ga. Nl" aveti waft Barnabas, i^l^, Jupitbr; nli Pol, inlfe, Me- rkyuri, kande aj'fe avegag' ewft- 13 njft z' ikamba. Nli niiuisfe yi Ju- piter y' avegagi nli nag' wfe swa- swo nli nkala, avag' inyare nl' ikft- rftwa s' ijavi, avia g' ftmpftmbala wi nkala, aro jire ntyagft ayb nl' 14 anlaga. Ndft gw' ayogift rftmi, Barnabas nli Pol, ay ogo .yenlo, w' ayftkunl' ingoi saft, agilnda nli mangft gft garegare y' anlaga' arft- IJANJA. 15. 11. 15 nga, inl^, Aniwfe dend' isaon yi- nlo jsfe? Azwfe azw' anlaga nli mpangiuli memo ga 'nlwfe, avaga 'iilvve ntyango nibia, inlfe anlwfe ga gegwe avila gw' isaon y' isyolo fo yinlo, awut' Anya- mbife yabo, y' avangi 6r6wa nli mbenle, nli ya yodu yi re gO yo : 16 6 re gw' ampoma mi re piagaula pa arig' aniongo m6du g6 kfenda 17 gw' imponlo saOmfe. Nd6 e pa tig' 6ku' w^ oyenli fo, konde ale- ndi mbia, av' iningft nl' impuma y' iny' ijenge, njonliag' irfem' 18 iyanli nl' inya nl' igeva. NdO vanganle nl' agamba minlo ave- gagi jola g(">re wao gO simbi' anla- ga g6 jirinla waft ntyagO. 19 Nd6 a^ienl' Iju avila g6 Antiok nl' Ikonium, azyori aulaga, ko wa6 punge Pol adft, alurfe avila gft nkala, mpikiliaga 'nlfe ajuwi. 20 Ndft gw' agumanl' inlfengi vingo- ving6 gAre y^, Pol agumanli, ayi- nginla go nkala: bu nya alubwi vovo, ag&nda nli Barnabas gO 21 Derbe. Gw' aliid wao w' aka- mbinli ntyangO mbia gft nkala mb, avang' inlfciig' imienge, w' awinyi gO Listra, nla gO Ikoni- 22 urn, nlagO Antiok; nl' azindiagi waft irfciTia y' inloiigi, anuginlia waft go dwanla Jolajola gw' ibe- kelia, awiilia 'nli;, azwii ga yingi- nle gw' inlongo ny' Auyambie 23 nl' injuke sinyenge. Gw' aluft waft w' adftvi anlero gft fiandft edu, agambinla nli peng' esyo- nge, w' arigi waft gftre ller^ y' 24 aC'ekeli waft. Nl' aviaganli waft gft Pisidia, avia gft Painfilia. Nl' azumiiili waft gft Alalia, waft ka- '2(i ml)irila p' iganiba gft Perga. Avi- la vovo w' ag^tldi nl' ftwatanga gft Anfiok, nibftra y' avainbift inl^I^inlft s' Anyanil)i(? gftre waft gw' evilft zinlo z' aiTienlizft waft. 27 Nla gw' avienli waft alatize fia- IMpongwc.l 11 ndft, w' arakili isaftn yftdu y' aluft y' adendft nl' Anyambife vo waft, nli nt' anlungiinlife iguge ny' ibe- 28 kelia gor' aniongo. Nl' alingi waft vovo nl' inlfengi v' egftmbe. Avieul' awfewo avila gft Judia anlfenj' inlfengi, inlb, Kaft anlw' akfero ga nt' are ntyali yi Mftsfes, 2 anlw' ayolie sunginlft. Gw' ava- ngwanli Pol nli Barnabas ava- ngwanla nla waft alftva nla wao mpaga rapolft, awarer^ w' aviuji Pol nli Barnabas nl' aw6nl' awfe- wo gft panda gft Jerusalem gftre romi nl' anlero g' oawanja wi 3 mpaga mh. Nl' agi! jirft waft gft mpoulo nli fiandft, ko waft piaga- nla gft Finisia nli Samaria, nta- kiliag' ikalwa s' aniongo : nl' aye- nlizi waft awarerfe waodu mbia 4 mpolft. Gw' avienli waft gft Je- rusalfem, w' awongift nle fiandft nli rftmi nl' anlero, ko waft taki- lia isaftn yftdu y" alendift nl' 5 Anyambi^ gftre waft. Ndft anlo- ngwi awiivvo wi nkumba y' Ifa- risi w' avekeli 'nl^, r' isyolo gft kbr' aniongo, nla go sftmbia waft go penjavenj' ivanga nyi Mfts^s. f> Nl' alatanii rftini nl' anlero gft 7 kMagfel' igamba m^. Gw' aluft waft w' akambi pftlft, agumanli Pit^r, awnlinlia waft, inl^, Awa- rerf;, anlw' avftrft, inl^, ftling' ftia piaganla pa Anyambi5 avinji gft- re 'nlwe inlb, nl' ftgwanl' iwam' aniongo wi ga yogo igamba nyi 8 ntyangft ml)ia, avekelia. Nl' Anyambi^, yi mi' ir^lna, arakili g' ftflwanj' iwaft, ava waft Inlinl' 0 I via ga gftre 'zwb ; e j)fniga k' iba- ngwanla ntyo 'zwi; nla waft, njo- ml)unliag' ir^m' iyaft nl' ibekelia. 10 X't'iilo sambft anlwti ilcmb' Anya- ml)if' sc>, nli fele mpanga gw' impele y' inl^ngi, yi n; irer' isa- n zyft nlo 'zw^ jolie twanla. Ndft azwfc bekelia 'lAb a/.wu be sungi- 101 15. 11. IJANJA. nlo nl' imfepinl6 sa Rerfe Jisu, egolanii ga wao. 12 Nl' alwanli anlaga waodu do, avoganlio Pol nli Barnabas wi ta- kilie lemba ul' isaou yi mamo y' alendio nl' Auyambife gor' aulo- 13 ngo vo wao. Wao via nli kamba, ayiviri Jems, inl&, Awarera, v6- 14 ganlionli mi&: Simon are takilia pa nt' avakili Anyambife go bal' 15 anlongo, go boug' avila gore wao anlaga go twanl' in' inyfe. Nl' agamba m' ivogisi mi kwezanga- nla nl' igamba nyinlo; ga ut' are 16 tfendo pa, inlfe, Isaou yinlo viaga- nlo m' be fwinya, avo noge nag6 yi David, yi re poswa pa ; mi be fo noge nag' wb yi re jila pa, agu- 17 manlia yo : inlfe anlaga wi tiganla wi ga wute Rerfe, nl' anlongo mo- du kh, mi fwelio nl' in' iuyam', 18 bulife Jihova, o pnng' isaon yinlo mio avila gw' ipakilia si ntye. 19 Sambo igamb' inyam' nyi re 'nlfe, azw' azyokolia wao wi kalwa gor' Anyambife avila gor' anlongo ; 20 ndo azwf; ga rendinle wao, inlfc, wi ga venjavenj' ikuw' iyao avila gw' isyfekfe s' ikanla, nl' avila g' ovelanlo, ko w' any' inyama si 21 jonlo mpiarago, ge ntyinla. Ko- nde avila gw' ampom' alonga Mo- sfes are nla wao wi kambinlfe g5 nkal' iedu, yango yfe ntangunlago gw' inago si syono Syono edu. 22 Nl' ayenlio mbia gore r6mi nl' anlero, nli naudo yftdu, go pinj' anlaga avila go nkumb' iyao, aroma wa6 nli Pol nli Barnabas go Autiok ; ul' avinji wao Judas 0 weliO 'nlfe Barsabas nli Silas, a- nlaga w' anyanga gor' awarer^. 23 Nl' arfendi wa6 yenlo nla wad, inlfe, ROmi nl' awarerfc anlero, g6re awarerb w' anlongo wi re g6 Antiok nli Siria nli Si- 24 lisia, Azavinlo gore 'nlwfe. G6re 'n\b azw' are jogo pa inlfe awhwo 162 w' avili g6re 'zwfe wi re syokolia p' irfeiTi' iyanli nl' agamba, ufevi- zag' anliul' imanli; wi re wi pa 25 sombio nle 'zwfe ; ajeulio mbia go- re 'zwfe, azwfe kwezanganla pa gw' igamba, go pinj' anlaga aro- ma wao g6re 'nlwfe nli Barnabas nli Pol, awarer' iyazyo wi tondo, 26 w* aro perize infeulo yao g' Onwa- nja w' iua nya Rer' iyazyo Jisu 27 Krais. Yenlo azw' are tofna pe Judas nli Silas, wi be bulinlia 'nlwfe kfe waomfe isaou mfemo nl' 28 ogwanla. Konde ajenlio mbia gor' Inlinl' Ivia, nla gore 'zwfe, inlfe azw' arwanli' aulwfe irwanlo ivol6 viaganlo nl' isaon yinlo yi 29 r' isyolo; iulfe, anlwfe ga nliminl' ikuw' iyanli ya yi jiro gw' ikanla, nli ntyinla, nl' inyama si jonlo nli piaro, nl' ovelanlo; ja 'nlw' a- penjavenj' ikuw' iyanli avila gw' isaon yinlo, be dwanla mbiambife g6re 'nlwfe. Mbiambienli. 30 Yenlo gw' aromio wao, w' agfe- ndi go Antiok; nl' alatizi wao 31 anlaga, ava wao ezang6. Nla gw' arangunli wao zd, w' ayenli mbia g' Ouwanja w' Orevunlo. 32 Judas kt> nli Silas wao k' ivogisi, w' arevunl' awarerb nl' agamb' 33 ainenge, ayoliza wao. Wao dwa- nla pa gogo olingo wakwb, w' aromio nl' awarerfe nl' ambnjfe go kfenda gftre waft w' aromi wao. 35 Ndo Pol nli Barnabas w' alwanla- gi go Antiok, nlfcnjaga nli nka- mbiulag' igamba nya Rerb, wao 36 nl' awfeul' awenge. Intyugu si- nyfewo piaganla pa, Pol awulinli Barnabas, in\b, Vfenlo azwb ga winye, ko 'zwfe bal' awarerfe gO nkal' iedu y' agambinli 'zwfe iga- mba nya Rerfe, ayenla nte denda 37 wai>. Nl' aveli Barnabas gft bo- nga nla waft Jon kfe, 0 weliag6, 38 inlfe, Mark. NdO Pol e jenla kwfe- kwfe g6 bonga nla wa6 ayfe 0 wi- IJANJA. 16. 21. nyi avila gore wao go Pamfilia, ko 39 yfe agfeuda nla wa6 gw' evil5. Nl' arwenli mpaga mpold g6re wa6, ko wao bangvvaula ; nl' awougi Barnabas awonge Mark go kfenda nla yb, aliibwa nl' owatanga agfe- 40 nda go Siprus ; ndo Pol awongi Silas agfendaga; nl' awarerfe w' avenlift gw' imfeplnlo sa Rerfe. 41 Nl' aviaganlife go Siria nil Silisia njolizag' inando. ^ Q Avienlife kfe go Derbe nla go Llstra : til' avegagi vovo onlfe- ngi, in' inyfe nle Timothe, onlome 0 vegagi ngi yh Onwo Ju 5 vekeli; 2 ndo rer' iyfc onwo Grek. Timo- the yinlo avegagi nl' elumi evia gor' awarerfe go Listra ula gO Iko- 3 nium. Nl' aveli Pol avelfe gO kfe- nda nla yfe; nl' awongif; yfe ag6rfe g' Oilwanja w' Iju s' avegagi gw' inkova mesonlo ; konde waOdu w' amienl' inlfe rer' iyfe Onwo Grek. 4 Gw' aviaganlagi wao gw' inkala, w' avenli anlaga agamba m' azo- nibio nli romi nl' anlero gO Jeru- salem, inlfe wi ga venjavenje mo. 5 Yenlo ayol' ifiando gw' ibekelia, awunl' anlaga ntyiigu edii. 6 lulinl' Ivia dega pa wao g6 ka- mb' igamba g5 Asia, w' aviaganli ; 7 g6 ntye yi Frijia nli Galatia. Nla gw' avienli wao piferb nli Misia, w' aveli kfendi g6 Bithinia; nd6 Inlinla nyi Jisu nyi jivira wao; 8 nl' aviaganli waO Misia, avia go 9 Trftas. Nl' ayilinlft Pol nyilinlo 6- gwfera, inlfc, Agumanl' onlftine wi Mase afeyi 'zwi! gft kainbinle ntyangO mbia gftre waO. 11 Yenlo aliill 'zwb avila gO TrOas, ngfenda gOre gO Baiudthras, nil bu nya agfendi 'zwfe g6 Neapolis. 12 Avila vovo azw' avienli go Fili- })ai, nkala mpolo yi mbei mh yi Masedonia : nl' alwanli 'zwfe go 13 nkala mfe iutyiigu sakwfe. GO ntyugu yi Syono azw' agogwi avi- la gO nkala agenda g' Ozamba w' Olovi, konde azw' avikili 'nib gO- gO re mbOra y' ikambinla ; nl' alwanli 'zwb tu, agambinl' anto 14 w' alatanli vovo. Nl' Onwant' Oinori in' inyfe nle Lidia, ogolisi w' inlamba yatenlatenla avila gO nkala yi Thiatira, 0 zavinlag' Anyambife, ayogiO 'zwfe kamba: nl' anlungauli Rerfe anlutigunl' or&m' iwfe, ko yfe joginlO isaOn y' 15 agambiO nle Pol. Nla gw' ava- ptaizio yfe, ayh nli nag' wb, agwe- nli 'zwfe nkolo, iulb, Ja 'nlw' ata- nga mife nl' inyanga nyi bekeliO gore Kerb, yinginlanli go nag' wa- rn', ko dwanlanli vovo. Nl' awe- life 'zwfe pOiO. 16 Gw' agfendagi 'zwfe gO mbOra y' ikambinla, arwenl' inlfe alatanli nla 'zwfe izyali ny' avegagi nl' inlinla nyi poga, ny' alfenginli mongi w' anlivfe syika nj'enge nl' 17 ipog' isfe. Nl' azongife Pol nla 'zwfe, arOnga, inlfe, AnloiTie winlo nl' inyOngO s' Auyambife y' igO- nlO mfe, wi takilia nlwfe mponlo 18 y' isunginlO. Yenlo alendagife intyugu sinyenge. NdO gw' alu- dio Pol, agegwi, awulinl' inlinla, inlfe, Mi sombio gw' ina nyi Jisu Krais, inlfe, gogwa avila gOre yfe. Nl' agogwi nyO igwfera mfe. 19 Ndo gw' ayenl' irer' isfe, inlfe, iguiTiu nyaO nyi niva vo j-fe y' amanli, w' agOti Pol nli Silas, alu- ra wao gw' igOlinlO gw' azyO m' 20 anlero. WaO baga pa waO gOr' ivanginli yi nkala, w' awul', inlfe, Anlome winlo, awa Ju, wi syoko- 21 lie nkal' iyazyO polo, anlfenj' intya- li si re si zye kwfekwfe gOre mongi 163 16. 21. IJANJA. Roma g6 bonga, ge gO penjave- 22 nja. Agumanl' anlaga gore wad: nl' arftmb' ivanginli aromb' ingoi sao, az6mbia 'ul^ wi ga zyiw6 nl' 23 impava. Wa6 syiwa pa wa6 nl' irabipa siuyenge' w' aweli wao g6 nty6g6, az6mbi' oveiijavenji go 24 bandaminla]wa6 mbiambife. Ayfe, sombio pa yenlo, aweli wao gd na- go yi ntyogS go nontye yagare, agominl' agolo mao gw' intyogd. 25 Ndo ogwfera.nlengenlenge Pol nli Silas w' agambinlagi, ayemb' isu- minlia gor' Anyambife, nl' imbwe- 26 d' imori s' av6gaulio wao; nla v' iganiba ny' agwaula arvvenl' isyu- giazyugia si ntye sip51o, nli nti- ula yi nago yi utyogo y' azyugio: nl' anlungwi aguge modu pele ; nl' intyogo s' om'.edu s' azyodwi. 27 Gw' aniougwi ovenjavenji avila gw' autyovinlo, ayenl' aguge mi nago yi ntyOgo zange, alur' okwa- r' iw6, aro jonl' oku' wfe, mpikili- 28 aga 'nlh imbwedi sa peri. Ndo Pol azoki nli ngulu, inlfe, Alend' oku' wo mpongo, konde azwfedu 29 azw' are v5nlo. Nl' awelife 6j5, ayinginla nfeganfega nsyiigage nyenga, avosvva go ntye g' ozyo 30 wi Pul nli Silas ; nl' agogunlib wa6, awiilia, 'nib, Mi ga lend' 31 ande go suuginlo'? Awuli wao, inlfe, Vekelie Rerb Jisii, gambbnlb w' asungiulo, awfe nli nag' wO. 32 Nl' agambinli wa6 igamba nya Rerb gore yfe, nla gSre waodu w' 33 avegagi go nag' wfe. Nl' awongib wa6 igwbra mbniO ny' 6gwbra, ayOvunI' imbip' isaO ; nl' avaptai- ziO yb pele, ayb nli mougi yb waft- ■34 du. Nl' avagib waO go nag' wb, azambinla waft tavuru, njenlage mbia mi)f)lft, ayb nli nag' wb, ko- nde abekeli Anyainbib. 35 Gw' ayenj' ftweiija, ivanginii yi nkala-w' arOmi anlaga gci buliu, 30 'nib, Rig' anlaga nib dibnga. Nl' 164 awuli Ovenjavenji wi nagft yi nty6go awulinli Pol, inlb, Iva- nginii yi re t6iTia pa g6 tiga 'nlwb dibnga: gogwanli samb6, agfenda 37 nl' ambujb. Ndo Pol awulinli wao inlb. Wi re syiwa pa'zwb gw' azyo m' anlaga, Ogara fo, azwb mougi wi Roma, awela 'zwb go ntyogo; nd6 vbnlo wi bele kogu- nlia 'zwe ntyoria? zyele du ; wi ga vie wa6mb agogunlia 'zwb. 38 Wa6 w' arOfniO w' awulinl' iva- nginii agamba minlo : nl' arienli wao gw' ayogio wa6, inlb, wao 39 niongi R6raa. Nl' avienli wao agwenla wa6 nkolo; nla gw' alud waO w' akogunli wao, w' avambi wa6 gd dubwa avila go ukala. 40 Nl' agogwi wao go ntyog5, ayi- ngiuli go nag6 yi Lidia : nla gw' ayenli wa6 awarerb, w' aziudi wao, agbndaga. ^ Wao piaganla pa gd Amfipolis nli Apolonia, w' avienli gd Tlib- salonika; vovo avegagi nagd yi 2 syouo y' Iju. Nl' ayiuginli Pol gdre wad, nt' avegagi ntyali yb, aldvage mpaga nla wad avila gw' 3 irbndo, Sj'ouo ntyard, mbbngunla- ga nli ndwanlizaga, inlb, avegag' isyolo gdre Krais gd juwa, nla gd tdngwa avila gw' ijuwa; nla, inlb, Jisu yiulo yi kanibinld niib 'nlwb, 4 ayb nle Krais. Nl' ayiviri awbwo gdre wad, aliva nli Pol nli Silas; nla gdr' Igrelt s' alub' Anyanibib aweuge w' ayiviri, nla gdr' antd 5 w' inyanga, awenge kwb. Ndo Jju w' ayduli nli iiaixli, awong" anlaga w' isyolo fo wi nkahi, ala- tize nkumba, ko wad kwez' edu- ngu gd nkala yddu ; nl' ayiranli wad gd nagd yi Jason gd bele jd- nla yo, agogunlia wad gdr' anlaga. 6 (Jw' alud wi df^nga wad, w' aluri .Jason nl' awarerb awbwo gw' azyd m' ivanginii yi nkala, awu- lia, 'nib, Mougi siulo, wi re bdnia IJANJA. 17. 29. pe ntye bundu, wi re bia pa gunlu 7 kfe ; nl' ayinginlio wa5 ale Jason : winlo waodu wi pav' ampaaga mi Sezar ke, awulia, 'nlfe, r' 6g' onwb- 8 nlfe, inlfe, Jisu. Arieal' anlaga ul' ivauginli yi nkala, gw' ayogio 9 wao agamba m6. Nl' awougi vvao punlu gore Jasou nl' amori, ariga 10 vvao difeuga. Nl' arOmi awarerfe ar6me Pol nil Silas .pele ogwera go Berea : nla gw' avienli wao g6g6 w' ayinginli g6 nagO yi syo- 11 no y' Iju. Nd5 winlo w' avegagi anlaganlagie viaganlci nli mongi Thtisalonika, konde w' awoug' igamba nl' itonda, agMagel' ire- ndo utyugu edu go mia, veudetwa 12 isa6n mfeyo yi re yenio. Yenlo awenge g6re waO w' avekeli ; nla gOr' ant6 w' olubO w' Igrek, ul' 13 anlOiTie kfe awenge kwfe. Ndo gw' amieul' Iju si Thfesalonika, inlii, igamba ny' Anyambife nyi kambinlO nle Pol go Berea kfe, w' avienli gogo k&, ntiimbakanlaga 14 nli nsokoliag' anlaga. NT azunge tOm' awarerb arftme Pol gO kf>,nda g6 ntyuva : ndO Silas nli Timothe 15 w' ariganli vovo. WaO w' agJi- ndi nli Pol w' arwanli^ kwanga gft Athene: nla gw' avenlio waft nle Pol AzOmbid gore Silas nli Timothe, inlii, wi ga zunge bia gftre yfe, w' agJ^ndagi.' 1(5 Gw' avenginlagi Pol avenginla waO gft Athene, inlinl' iny?' ny' azyokolio, gw'.ayenlit nkala ralie 17 nl'ikanla. Venh"^ al(>vagi mpaga nl' Iju nl' anlaga w' alub' Anya- nll)i^ go nago yi syonlo, nli ntyu- gu edu gw' igAlinlo k^ nl' anlaga IS w' aiatanli nla yh vovo. Nl' anla- ga w' iniia awewo wi fwelio, inl^, Kpikyurian nl' IstiMk w' aguma- nligosiro. Nl' awt'wo w'awul', inli", ()ganil)againbi winlo e be bulia se? amori, inU-, Are g' omo dftvi' inyanibii; sinyonla: konde agambinli Jisu nl' it6ngwa avila 19 gw' ijuwa. Nl' awougi wa6 yfe, avagfe go mbora yi fwelio, inlfe, Areopagos, awulia, 'n\h, Azwfe ko mia nt' ar' infenj' ijonla sinlo si 20 kambo ndo ? Konde 6 bag' isaon imionla gw' aroi mazyo : yenlo bela'/.wfego kotizante pivia isaon 21 yinlo. Mongi wi Athene wa6du nl' agfenda w' alwanlagi vovo wi periz' egombe g' Osaon dnwfenlfe, kao du go bulia ntyo g6 jogo aga- 22 mb' ainonla. Nl' agumanli Pol go garegare yi Areopagos, awulia, 'nl?!, Anlwfe aulOme wi Athene, gw' isaon yOdu mi jenla 'nl^ 23 anlwfc savinla polA. Konde gw' aviaganli mii?, av6nle ya yi savi- nlo 'nlvvb, mi alfengi kfe mbOra yi jir6 intyagO y' avegagi nl' irfendo yinlo, inlfe, Gor' Anyambife yi re yi pa mio. Sambo eza zi savinlo 'nlwfe imia fo z6 raieza mife 'nlwfc. 24 Anyambi& y' avangi ntye nli ya yOdu yi re go 3'o, ayfe k' ovanginli w' orOwa nli ntye, e pa dwanla 25 gw' inagC si uftgO nl' ago ; ayfe k6 ejanjinlo ul' ago m' anlaga, mpanli ga are nl' isyolo ny' ezo- ma, konde aytsmf! e p' emiiulo, nl' oiiwei wi felO 'zw^, nli ya yOdu. 26 Are panga pa ke avila gor' ftiTiori anlongo m' anlaga mftdu gA dwa- nla g' OzyO wi ntye, agenja ki- gombe ya6, nl' ikaO yi ntye yi be 27 dwanlA wa6; in lb wi ga wut' AnyanibiJ', veudetwa waO ko bwatawata, alenge, vanganlonlo azyele bA gAr' Am' edu gOre 'zwfc: 28 konde gOre yt- dwanla 'zwe bo, agangaula, alwanla kh; ga nt' ar' awewo gOr' iiiyoinbi sanii bulia pa ke, inl^, Konde a/,we k^ azw^ 29 nl' awanl' ivvfc. Sami)6 grtre 'nl^ azw^ nl' awanla w' Anyambi^, azw' aronde pikilia 'nle Akuku w' Anyambit' wi r' egoiauli ga ttyika yatenlatenla, ge yapupu, ge 165 17. 29. IJANJA. id6, pangii pa nl' ikfenge ul' av6- 80 nl6 m' aulaga. Egoinbe mb z' avegagi anlaga imia fo, Anyambife avozyi zo ; ndo vfenlo e s6mbi' anlaga inlfe waddu go mb6r' iedu 31 wi ga galwe : konde are teta pe ntyugu, yi be jfektilife ntye nl' ogore vo oina mh wi re yfe dOvia pa; are mieza p' anlaga yeulo kfe nl' itongunlib avila gw' ijuwa. 32 Gw' ayogio wao g' Oiiwanja w' itougunlio si mongi wi re juwa pa, awewo w' azyfcli ; nd6 amori w' awul', inl&, Azwfe be fo jogo g' oiiwanja w' igamba nyiulo ego- 33 mb' ez&nlfe. Yenlo agpgwi Pol 34 avila gore waO. Ndo anlag' aw&- wo w' alivi nla y&, avekelia ; gorfe wao avegagi Dionisius oma wi Areopagos, nl' ofiwanto in' inyb nle Damaris, nl' amori k&. 2^ g Isaon yinlo viaganio, alubwi Pol go Athene, avia go Kori- 2 nth. Nl' alfengib vovo oiivvo .Ju, 6 weliag6, iule, Akwilas, o yaiilio go Pontus, ndo alud apili go Itali, • ayfe nl' oilwant' we' Prisila, ko- nd&nlb Klodius aluo asonib' inlfe Iju sddu si ga lubwb avila go Roma : nl' avienli Pol gore wao. 3 Nla go re 'nlfe avegagi nla waO ogonlo mo, alwanli nla wao, aya- nja ; konde evilo zao z' avegagi go \ 4 pang' inagO sakuku. Nl' aga- ; mbagife go uagft yi syouo Syouo edu, avele pang' Iju nl' Igrek 5 go jivira. NdA gw' avienli Silas nil Timothe avila go Masedftnia, Pol avenl' f)ku' wb gw' igamba, arakilia Iju iulfe Jisu 6 ayb nle Krais. Nla gw' ayolinli waft igamba, avbdiaga, Pol azyug' ingoi sb, awulinlia wa6, inlb, Ntyinl' iyanli ga Iwanlc go wftnjO yanlimb; mi are pupu : avila vb- nlo m' be kbuda gftr' anlongo. 7 NT alubwfe vovo, agb jinginia go uagO y' 0nl6me, iu' inyii nle Titus 166 Justus, 6mo zaviulag' Anyambib, d vegagi nli nag' wfe pibrfe nli na- 8 g6 yi syono. Krispus kb, ewOujo zi nagd yi syouo, avekeli Rerfe, ayfe nli nag' wb ; nl' aweuge gore mongi wi Korinth gw' ayogio 9 wao w' avekeli, avaptaiz6. Nl' agambi Rerfe ogwbra g5 nyilinlo aganiba nli Pol, inlfe. Aria, ndo 10 gamba, ko alwaula do : konde mi are nla 'wfe, zyel' omo be kumanla gore 'wh go jenlizo nkazya : konde mi are nl' anlag' awenge 11 go nkala yinlo. Nl' alwanlib vovo oiTipuma nl' agwfeli 6r6wa, nlbnjag' igamba ny' Anyambib 12 gore wao. Nd5 gw' avegagi Galio prokonsul y' Akaia, Iju w' agu- niauli nl' oriiin' 6m6 go sire Pol, avagb go nibora y' ijbkblia, awulia, 13 'ulfe, Onlome winlo e bele pang' anlaga savinl' Auyambife nli mponloyi zye swaswo nl' ivanga. 14 Ndo gw' aro nungunli Pol Ogwa- nl' iwb, Galio awulinl' inlfc, Arwe 'nib nyiulo igamba uyi ukega ge ny' ijanj' ibe, gavo mi ato poga- nlio 'nlwb Iju, ga nl' are kwb- 15 kwb : ndo j' adwaule mpaga g' oiiwanja w' agamba nl' ana nl' ivang' inyanli, mbyo ndag' iyanli, mi j/vire dwanl' oybkbli w' isaon 16 mbyonlo. Nl' azyugib waO avila 17 gw' eka z' ijbkblia. Nl' agoti waOdu agOte Sosthene, ewOujo zi uagoyi syono, awf)lb swaswo nl' eka z' ijbkblia. Ndo Galift e n«k' isaftn mbyonlo. 18 Ave dwanli Pol gft Korinth intyugu sinyenge; vovo ariginli awarerb ftjanli, agwenla g' Owa- tanga gO kbnda gG Siria ; nli Pri- sila nl' Akwilas w' agwenli nla yb. Nl' azbnginlib ewdnjft gft 8e- nkrea: konde avegagi nl' Ampa- 19 nganlO nl' Anyambib. Nl' avie- nli waft gO Etisus, ko yb tiga waft vovo: udft aybmb ayingiuli gft IJANJA. 19. 17. nagO yi syonlo, agamba nl' Iju. 20 Nla gw' avarabi wao y5 go diuga 21 nla wao viagaulo, e jivira; nd6 ariginli waO ojanli, awulia, 'nlfe, M' be fo fwinya gore 'ulwfe j' ADyambi^ ajivira ; nl' alubwfe nl' 22 Awatanga avila go Efisus. Gw' azumi^ gO Sezaria agfeudi, azavi- ule nandO, ko yfe piaganla go 23 Antiok. Ay5 dinga p' 61ingo wa- kw6 vovo, aiubwi gO Antiok, avi- aganla go ntye yi Galatia nli Frl- jia, njolizag' iulfeogi yodu. 24 Nl' avieuli go Etesus oiiwo Ju, in' inyh nle Apolos, o yanlio go Alexandria, 6nia \v' imia nla wi 25 ngulii gw' irbiido. Oulome wi- nlo aluo aiieujio go mpoiilo ya Rerfc ; nl' avegaglfc nli mpiu g' Orfema, agambinla anlfciija mbia- mbie g' onwauja wi .lisu, udO 26 amienli kao iba-ptaiza si Jan. Nl' avakilib go kamba nl' igaiida gA nago yi syouo. Gw' ayogiO Pri- sila nl' Akvvilas ayogo yh, w' awongib gOre wad, uvbugunle niponlo y' Aiiyainbib gOre yb 27 mbiambib viaganlo. Nlagw'ave- lib go piaganla agenda g6 Akaia, awarerii w' azindio arfendiol' inlb- ngi gC> bougfc. Nla gw' avieulife, alijng' inibpinio gC> nungunla waA 28 p610 w' alu6 w' abekeli : konde agev' Iju nli ngulu gw' azyA ni' aiilaga, ntevaga gw' irbndo, inlb, Jisu nle Krais. 19 Gw' alwanliigi Apolos gA Ko- rintli, Pol aye piaganla jia gw' intye s' OlAmba avii-nli go Kfesus, 2 albnga g<*>g<*> inlongi. Nl' ava- nibie waA, inle, Anlw' avenliA Inlinl' Ivia gw' avekeli 'nlwb? Awnliuli waA yb, inlb, Vaiiganle gw' ijogo, azwb pa, jogo inle r' 3 Inlinl' Ivia. Nl' awuiib, 'nib, Samb<"> anlw' avaptaizo nl' iba- ptaizrt nde? Awuli wa(">, inlb, nl' 4 ibaptaiza ai Jan. NT uwuli Pol, inlfe, Jan avaptaizi nl' ibaptaiza s' ikalwa' awuliuli' anlaga inlfe, wi ga vekelib o vegagi g6 bia go 5 nyum' iyb, inlfe Jisu. Gw' ayo- gio wao igamba mh, w' avaptaizio 6 gw' ina nya Rerb Jisu. Nla gw' arali Pol arali' ago gore wao, Inli- nl' Ivia ny' avienli gore wao, ko wao kamba nl' inkambinli singa- 7 ni, avoga. W avegagi vo igomi ny' anlaga nl' anlag' avanli. 8 Nl' ayinginlife go nago yi syono, againbinlaga nl' iganda vo agwfeli OrAwa, mbfengunlag' isaon y' inlo- ngo ny' Anyambib, avele pang' 9 anlaga jivira. Ndo gw' ayoli awfe- wo, ko w' aj'oginlft.nkanibagembe g' (iiiwanja wi mponlo yi Krais gw' azyo ni' anlaga, Pol aiubwi g6- re wao, alovi' inlbngi nkumba nli yao, anlbujaga ntyugu edu go na- 10 go y' anli>njagi Tiranus. NT ale- ndagib yenlo iinpuiTi' inibanli; ko wa6du w' alwanli gO Asia jo- go igamba nya Herb, Iju nl' Igrek 11 ta. NT ayanjagi Anyambife aya- nje lemba volo nl' ago mi P^ol : 12 vfelbsfe nl' inlamba y' arwanlio avila g' Oku' wb agenda gore waft w' ayogiO inkanli, nl' alubw' inkauli avila gOre waft, ko anliul' 13 ambe kogwa. NdA bOla y' Iju ybwo, y' ambmi gO tomb' anlinl', ambe, w' awoiig' inyanga nyi te- ta gore waA w' avegagi nl' anli-i nl' ambe ina nya Kerb Jisu, awu' lia, 'nib, Azwb sombia 'nlwb vo 14 Jisu yi kambinlA nle Pol. Awjvr nl' Orogbnlo w' onwo Ju, in' inyb nle 8bva, yi niinisb mpolA, w' 15 alendagi yenlo. NT awinliz' inli- nl' i\(! awulinlia wao, inlb, Jisu mi avArA yb, nli Pol kb mi avArA 16 yb : nilA anlwb mande? Nl' finlAme A vegngi nl' inlinl' ivo anwenii nla wao, ageva wa<"», ko waft kogwa gA luigA nfaugaga, te- 17 le uli bonjania pa. NT amieulid 167 19. 17. IJANJA. igamba uyinlo g6r' Iju nl' Tgrek, waodu w' alwanlagi g6 Efesus; nl' agotio waodu ul' itia, ul' ina 18 nya Rer6 Jisu ny' avendio. Awe- iige gore wao w' aluo w' abekeli w' avieuli kfe, mfemaga, nli nta- 19 kiliag' ijanj' isa6. Nl' awenge gOre wao w' alendag' isaOa yi mamo nl' avonlo m' inoka w' avagi yango yao go mbora mo, avezya yo gw' azyo ma waodu : nl' arangi wa6 njonli ya y6, alfe- nga yo agomi m' iutosfen s' imbei 20 si syika atanli, Yenlo avendi igamba nya Rerfe polo, ageve n kevaga. 21 Isaon yinlo mania pa, Pol age- nji g' or^m' iwfe go kfenda go Je- rusalem, mpiaganlaga go Mase- dC>nia nl' Akaia. Awuli kfe, 'nlfe, Mife pi la pa gogo, ml ga yenle 22 Roma kfe. NT aromife g6 Mase- ddnia avanii gore wao w' anlu- ngunlagife, Timothe nli Erastus, ndo ayfenife arigauli go Asia v' egombe. 23 Egftmbe mfearwenl' edungu evo- 16 g' oiiwanja wi mpoulo ya Rerfe. 24 Konde 6nlome omori, in' inyfe nle Demetrius, Ovangisi wi ya yi syika, avangagi golanli yi syil, ndo go mbei mpolo yi Asia, Pol yinlo are panga p' awenge Jivira ageguulia waO, nli bulla, 'nib, inyanibib si pangO nl' ago 27 aranga sinyanibib. Arang' evilO zazyO zi bele t\v' eza zi pfediO; ndO nagO kb yi savinlO anyambib mpOlO nyantO Diana yi l)ele tw' OsaOn wanyavvbiiyawfe, ko yb tO- 168 mb6 avila gw' ivend' inyb, ayfe 6 savinlo nli Asia yOdu nli ntye 28 yOdu. Gw' ayogio wao yenlo, W' ayonli nl' egunlu, aronga, awulia, 'nle, Ompolo nle Diana 29 yi Efesus! Nl' azyokoliO nkala yodu : nl' agoti wao Gaius nli Aristarkus, anloine wi Masedo- nia, iganganlo yi Pol, ayiranla nl' orfeni' omo go nagO mp616 yi 30 fwelio 'nib tbeatfer. Gw' aveli Pol go jinginla gogo gor' anlaga, 31 inlbugi wi j;'vira. Nl' anlaga w' inyanga kfe awfcwo wi Asia, w' avegagi nla yfe ndego, w' aromi gOre yfe, agwenlfe nkolo inlfe, e ga 32 rig' ayinginla gO Theatfer. Nl' arOngi awfewo igamb' imori, nl' awfewo igamb' inybnlfe: nli fia- nd6 y' avegagi nyongole ntevO: mbei mpolo wi mie ntinla y' ave- 33 gagi waO datanla pa. Nl' agogu- nli wa5 Alexander avila go uku- mba, Iju nsikagfe, gO dOvife gw' azyo m' anlaga. Nl' avfepi Ale- xander nl' ogo, avele kanl' Oku' 34 wfe gOr' anlaga. NdO gw' ayenli waO inie ayb Onwo-Ju, waOdu w' arOngagi vo agwbra mi nkola ambanli, inlfe, OmpOlO nle Diana .35 yi Efesus. Gw' avonliz' Orfendisi wi nkala avonliz' anlaga, awuli, 'nlfe, Anlw' anlome wi Efesus, mande 0 re e pa mia 'ulfe nkala yi Efesus yi peujavenje nagO yi savinlo Diana mpOlO, nl' egolanli zfe z' avOswi gO ntye avila g' OrO- 36 wa? Sambo gO re 'nlfe isaOn yi- nlo y' ayolie dandO, anlwfe ga Iwanle do, ko 'nlw' alende mpo- 37 ngo nl' entanta. Konde anlw' are baga p' anlOme winlo gunlu, wi re wi kwi^r' inagO s' isavinla, nlo tow' anyambib nyantO yazyO. 38 8ambO ja Demetrius, nl' iyanji.si yi re nla yb, wi re nli ndaga nl' Oma, intyugu s' izozo .si re, nli mongi tenliz' izozo wi re: wi ga IJANJA. 20. 23. 39 zozizfe. Ndo ja 'nlw' abut' isaon imori, igamba nyi be tealizo g' olalanIC) wi re ga nt' ar' ivanga. 40 Konde rfeti azwfe ko sozizo g' onwanja w' edungu zinlo za nlfe- nlo, koiule zi zye uli ntinla: nla ja 'zw' abambio, azw' ayolie teve 41 ntiula y' olataiilo wiulo. Ayfe kamba pa yeiilo, azotiibi wa6 go ])azangatila. 20 edungu, Pol, ayfe feya p' inlbngi, arevunla wa5, ariginli wao 6janli, alubwa go kfe- 2 nda gO Masedonia. NIagw' aluO yb apiaganli gw' intye mt', arevu- nla wa6 pol6, avienli gt> ntye y' 8 Igrek. Nl' alvvanlife vovo agwfeli ararC. Ndft g\v' arweiilife piferfe g6 kwenla g' owatanga go keuda go Siria, awtiwo g6r' Iju w' aw6- udi niftudo go kotfe; yeulo age- njife go fwitiya nil MasedOnia. 4 Nl' agfcndi nla yb agbnda g6 Asia Sopater yi Berea, 6n\va wi Pirus; nla gAre mongi wi Thesalonika, Aristarkus nil Bekundus; nli Ga- ius nli Tirnothe yi Derbe ; nli Tikikus nli Trofimus yi Asia. o Ndo wink) w' aluO w' akfendi g6 bOsyO, avenginla 'zwf; gd TrOas. (} Intyugu si nip5iiiba yi re Ifevfen fo viaganlO, aluli 'zw anlw' avOrO nt' alwanlagi niife nla 'nlwfe egOmbe 19 zOdu, njanjinlage Heri> nl' Oke- ndekeiule w' OrisiTia wodu, nl' a- ntyonli, nl' iujukes' avienli gOre 20 niie avila gw' iniOndo s' Iju: nli nt' avegagi niii; ini n/niba gO ta- kilia 'nlwb aganiba inOdu m' ave- gagi 'nlw(! nl' isyolo, nlbujaga 'nlwfe gw' azyo in' anlaga, nl' avi- 21 la go nago agenda gO nagO, nka- nibinlag' Iju nl' Igrok ikalwa gor' Anyainbib, nl' ibckelia gOre 22 llei' iyazyO .lisu Krais. Nla vi'- nlo, vOnlanli, mi ki'iida gO Jcru- Hal^ln kOrO pa gw' inliula, ko ini ami' isaOn yi be twa gore mib 23 gOgO : dadie Iiiliul' Wia nyi taki- 169 20. 23. IJANJA. lia mi& go nkal' iedu, iutyo- go nl' azyingo mi pengiula mife. 24 Ndo mi pa tang' emfenlo zam' ezoma, ge nil ujouli gore m\h, pa yi re nl' OzaviulO viaganlO ula g6 pO. 170 36 Ayfe kamba pa yenlo alOv' ako- 37 tolo agambinla nla waodu. Nl' alenli waOdu polo, alfembia g' o- 38 mpele wi Pol, azombb, njenlag' ekbva posyo g' oiiwanja ny' awu- lio ndi>, iulb, wi be fo jenl' ozyo wb nyfenlfe. NT ayiri waO yfe go mponlo agbnda g' owatauga. 2^ Azwfe tiga 13a wao, aluli 'zwfe agenda gore go Kos, bu uya avienli 'zwfe go Hods, nl' avila 2 vovo go Patara. Nla gw' alfengi 'zwfe dwatanga wi dalia agfeuda go Feuisia, azw' agweuli g6 wo, alu- 3 la. Gw' ayenli 'zwfe nenge yi Siprus, azw' arigi yo g6 nyantwfe, agfenda g6 Siria; nl' azumi 'zwb g6 Tirus, konde owatanga w' ave- 4 gagi go syonli' igumba vovo. A- zw(5 dbnga p' inlfengi, alwanli 'zwfe vovo ntyugu orogfenld ; nl' awuli wao awulinli Pol vo Inli- nla, inlfe, agbiida du go Jerusalem. 5 Azwfc nanla p' iiityugu mfesonlo alubwi 'zwb, agfendaga; nl' ayiri waddu nl' antO nl' awanla ayira 'zwfe avila go nkala. Nl' alovi 'zwfe akotolo g' ozybgfc, agambi- 6 nla; nl' ariginli 'zwfe wao 6janli agwenla g' 6watanga, ndo wa5 w' awinyi go nkala. 7 Ogbndo avila Tirus viaganl6, avi- enli 'zwb go Tolemais; nl' aza- ngunli 'zwb awarerb vovo, alwa- 8 nla nla wao ntyugu niori- Bu nya alubwi 'zwb vovo, avia go Sezaria : nl' ayiuginli 'zwb g(") uago yi Fi- lip y' evaujblist, Omori gAr' Oro- 9 gfeulCi, alwanla nla yb. Onlome mb avegagi nl' awawantO anlai, 10 azyali m' avogagi. Gw' alwanla- gi 'zwb vovo iutyugu sinybwo, avienl' ftvogisi avila gC> Judia, in' 11 inyb nle Agabus. Gw' avieulib gOre 'zwb, awong' Atumba wi Pol, ag6r' agolA mbmb nl! ago, awulia, 'nib, Inlinl' Ivia nyi bulla, 'nib, Yenlo be kOr' Iju wi re gO Jeru- IJANJA. 21. 34. salfem agor' omo niv' otumba wi- nlo, a\b g\v' ago tn' anlongo. 12 Gw' ayogio 'zvvf; isaOn yinlo, a- z\v& nla wao w' alwauli g5 mbora mb, azw' agvvealfe nkolo iiilfe e ga 13 rig' agfeuda gO Jerusalem. Vovo awinlizi Pol, iulfe, Ezande zi denla 'nlwfe, ayenliz' drfem' iwam' nka- zya? koiule mi are keka pa ara- uga go korO dadib, udo go juwa kb go Jerusalbm g' Oiivvanja w' 14 ina nya Rerfe Jisu. Nla gw' ave- gagib e jivir' inkolo sazyo, arigi 'zwb, awulia, 'nib, Ntoudinli ya Rerb yo ga lendo. 15 Intyugu mbsonio viaganlO azw' agenji yom' iyazyS, agbnda go Je- IG rusalbm. Agbndi nla 'zwb kb awbwo g5r' inlbngi yi Sezaria, avaga 'zwb gOr' oma in' inyb nle Mnason, o vili gd Siprus, Sfnori w' inlbngi ilOuga, 6 vegagi kb gO nanliza 'zwb. 17 Gw' avienli 'zwb g6 Jerusalbm, awarerb w' awongi 'zwb nli mbia. 18 Bu nya agbndi Pol nl' azwb agb- nda gore Jems; nl' anlero waodu 19 w' a vegagi vovo. Ayb bogizya pa wa6, arakili isaAn yftdu, AiTiori, Ofnori, nt' alendi Anyanibib gor' 20 anlongo v' ijanj' isb. Gw' ayogio waft w' azuminli' Anyambib ; nl' awulinli waA yb, iulb, Onworera, Ojenla intosbn sinyenge gftr' Ijii wi re bekelia pa, nla waftdu wi re 21 nipiu gO i)eiijavenj' ivanga: ndO w' abulinlift g' Anwanj' itvo, iulb, 6 nbnj' lju sAdu Hi re gftr' anlongo g<"> tige MOsbs, awuliiijia waft in lb w' agbr' awanli yaft, ge penjavenj' 22 intyali s' lju. Ezande sanibft? Rbti wi be jogo inlb w' abienli. 23 Sainbft lend' igainba nyinlo nyl biilinlia 'zwb 'wb: Azw' are vb- nlo nl' anlag' anlai wi re panga- ula p' onipanganlft gftr' Anya- 24 mbib; woiiga waft, ko jombunli' 6ku' wo ula waft, arftliza waft nil syiki yomb, ko waft sbnginle wft- njft yaft: j'enlo anlaga waftdu wi be niia 'nib isaftn yi re waft buli- nlift pa g' ftfiwanj' two yi zyele rbti; ndo inlb awbmb kb ft dwaula 25 gftre, mpenjavenjag' ivanga. Ndft g' ftnwauja w' anlongo mi re be- kelia pa, azw' arbndi ntenlizaga, 'nib, wi ga venjavenj' ikuw' iyaft avila gw' isaftu yi jirft gw' ikanla, nli ntyinla, nl' inyanui si jftnlft 26 mpiaragft, nl' ftvelanlft. Vovo awongi Pol anlaga mb, nli bu nya ayombunli' ftku' wb nla waft, ayi- nginla go nagft y' Anyambib, ara- kil' ikekiza s' intyugu s' ijombu- nlia, gft be jirft intyagft g' ftiiwanja w' ftm' edu gftre waft. 27 Gw'arwenli ntyugu ftrogbnlft pib- rb go sula, lju s' avili gft Asia, gw' ayenli waft yb gft nagft y' Anya- mbib, w' agwez' anlaga waftdu, a- 28 gfttb, awulia, 'nib, Aulftme wi Isra- bl, nlunguulauli : winlo ftnlftiTie ft nlbnjag' anlaga waftdu mbftr' iedu nsirage mougi w' lju, nl' ivanga, nli mbftra yinlo : avila vovo kb avag' Igrek gft nagft y' Anyambib, azyokolie mbftra yinlo yftruiida. 29 Konde w' aluft w' ajenli nla yb gft nkala Trofimus y' ftnwo Efosus, avikilia 'nib Pol aluft abagb gft na- 30 gft y' Anyambib. Nl' azyokolift nkala yftdu, ko anlaga jirania ta: nl' agftti waft Pol, alurb avila gft nagft y' Anyambib: nl' anlunjift 31 aguge pele. Gw' avelagi waft go jftnlb, ntyangft y' avienli gftre ka- plbn yi nkondo y' isozyb inlb, Je- 32 rusalbm yftdu y' asyokolift. Nl' awongib isozyb nl' iotisb pele, avia nli mangft gftro waft: gw' ayenli waft kaptbn nl' isozyb, w' arigi 33 bftle Pol. Vovo avienli kajitbn pibrb, agfttb, azftmbia 'nib e ga gft- rft nl' azungakanlft ambanli ; nl' a^ambib in' inyb, nli ndaga y' .34 adendft udb. Nl' arftngi awbwo 171 21. 34. IJANJA. gOr' anlaga arong' igamb' imori, nl' amori igamb' inyfenlfe: gw' a- rwenl' iulfe e jolie mie ndaga mbi- anibife g' onwanja wi nyongole, azombi h\\b e ga vago go uago y' 35 ado y' isozyt. Gw' avienli Pol g' ompandinlo, arweul' iulfc, arwa- nlio nl' isozyfe g' oiivvanja wi ngu- 36 lu y' agombizag' aulaga ; konde anlaga waodu w' azongagi, uto- ngaga, inlfe, Ronibanlife. 37 Gw' arweuli Pol piferfe go jingi- nli5 go nagO yado awulinli ka- ptfen, inlfe, Mife ko kamba nla 'wfe ndaga? Nl' awulife, 'ulfe, 0 v6r6 38 Grek? Aw6 arang' onwo Ejipt m&wonlo, 6 gwez' anlaga agfendie ntosfeii s' iyOnlisi ulai gw' itove? 39 Ndo Pol awul', mlh, Mih onwo Ju, nkal' iyam' nle Tarsus g6 utye yi Silisia, mi arang' olwanli wi nkala y' isyolo fo : kokolo, yi- 40 vira mife kamba nl' anlaga. Gw' ayivirife yfc, Pol agumauli g' Ompa- ndinl5, avtspi anlaga nl' Ogo ; nla gw' avonli wa5 vo p616, agambi- nli waO nli nkambinli yi Hebru, awulia, 'nlfe, 22 Awarera nl' irera, vOganlionli niife kanl' oku' wani' gore 2 'nlwfe. Gw' ayogiO waO inlfe e kamba nla wao nli nkambinli yi Hebru, w' alwanli do polO ; nl' 3 awulife, 'nlfe. M'lh 6fiwo Ju, mi ayanlio go Tarsus nkala yi Bilisia, avOiTiio gO nkala yinlo gw' ag616 mi GanialiM; nl' anlbnjiO mic; mbiambie ga nt' ar' ivanga ny' irer' isazyo, ko mife dwanla nli mpiu g' ozamba w' Anyambi^, ga nt' are 'nlwbilu k^ nlfenlo 4 wiiilo. Nl' agombizi mife evilft zinlo kwanga gw' ijOnl anlaga, nkoraga waA nli nfelaga ;wad gft 5 nty(>g<) anlome nl' ant(>. Ga nt' are l^liuis^ mpolo nl' anlero waO- du ko takilia kb g' Onwanj' iwam' : avenlift mife yaugO nle 172 waft kfe gor' awarerfe, ko mife k^- nda go Damaskos gO baga wao w' avegagi gw' evilOzi Krais gogo avaga wao koro pa gO Jerusalem, 6 g6jenliz0 azyiugo. Nl' arwenl' inife gw' agfeudagi mife, azyusya piferfe nli Damaskos, nkOmbe nycV ndo, nfeganfega avambi ozange 6mp61o avila g' orowa avaraba 7 gore mife ving5ving6. Nl' avoswi mife go ntye, ayogo inyoi nyi bu- llulia mih, inlfe, Sol, Sol, 6 kombi- 8 za mife ande? Awinlizi mih, inl^, Awfe mande Rera ? Nl' awulinlife mih, inlfe, Mih nle Jisu yi Naza- 9 rfeth yi kombizO ndo. Wa6 \v' avegagi nla mih w' ayenli rfeti 6zange, ndo wi jogo inyoi ny' 10 Omo gambi nla mih.' Nl' awuli mih, inlfc, Mi ga lende se, Rera? Awuli nlio mifc nle Rerfe, inlfc, Nlongwa, ko kfeiida go Dama- skos; vovo be bulinlio 'wfe isaon yOdu yi re kenjo pa gore 'wfe gO 11 denda. Gw' avegagi mife mi jolie jeula g' onwanja w' Onjfelfenjfelfe w' Ozange mh, mi agfendid nl' ogo nle wao w' avegagi nla mih ayi- 12 nginla go Damaskos. Nl' avienli gOre mife, Ananias, omo zaviulag' Anyambife ga nt' ar' ivanga, o ve- gagi kfc nl' in' ivia gor' Iju sodu 13 s' alwaulagi vovo ; nl' agumanlife piferfe nla mih, awuliulia mih, iulh, Onworera Sol, vo jeule. Nla gw' igwfera mh, ayenli mih yh. 14 Nl' awulife, iulfe, Anyambife y' irer' isazyO are pinjo pa, go inie ntondinli yh, nla gO jenl' Oma wOgOre, ayogo inyoi ny' Ogwanl' 15 iwti. Konde 0 be dwanl' Oyenli wh g6r' anlaga waodu, gCi takilia 16 nt' are 'wcs jenla pa nli jogo. Nla vtnlo 6 penginl' ande? nlongwa, ko baptaizft, ayOvunl' ibe so, uto- 17 ngaga gw' in' inyfc. Mih fwinya pa g6 Jerusalem, arwenl' inl^, gw' agambinlagi mih gO nagO y' IJANJA. 23. 11. Anyambife, mi arweuli egolanli ga 18 gw' aiityovinlo ; d1' ayenli mife Rerfe e bulinlia niife, in\h, Zunge dubwa avila g6 Jerusalem ; konde wi be bong' atakwfe g' ftnwanj' If) iwam' avila gOre 'wfe. Nl' awuli mife, inl6, Rera, waftmfe vv' av6r6 \nlh, mi aweli gO nty0g5, awdlO gw' inago si syono sodii waft w' 20 avekelio : nla gw' avftvizio ntyi- ula y' ftyenli wo Stfefanos, mi agu- manli piferfe, ayivir' igamba, mpe- ujavenjag' ingoi si mongi w' ayo- I'l nlife. NT awulinlife m\h, inlfe, Lubwa, konde mi be tftiTio bo gftr' anlongo. 22 Nl' avftganlift waft yfe kwanga gw' igamba mfe; vovo arftmbinli waft amfti maft, awulia, 'nlfe, Rft- mb' ftm' onlongo winlo avila gft ntye: konde zye kwfekwfe gftre yfe 2.'{ gft dwania bo. Gw'awftginli waft, awal' ingoi saft, anyfenye ntybnge 24 gw' igonlft, kaptbn azftmb' inl^ e ga vagft gft nagft y' ado, agotft nl' isyiwft, ko waft mie ntinla y' 2') awftgiuli waft yenlo. Waft kftrfe pa gft syiwb, Pol awulinli ofisfe y' agumanli pifert-, inlfe, Ivanga nyi pa 'nlwfe inyanga nyi syiw' ftfiwo 21) Rftma, go re e pa p' ftgaia? Gw' ayogift ofisi! yenlo, agtitidi gftre kaptt'n, Awulinlii;, 'nl6, Watwe- nli gft (lend' ande vbtilo? Onlft- 27 iTie winlo ftfiwo Rftma. NT avi- enli kaptcn uwnlinlib, 'nlfe, Wu- linlia mi^, awf' ftfiwo Rftma? Nl' 28 awiilifi, 'nl{', Ifi. Awinlizi ka- ptf!n, inlfi, Mi agftl' inyanga nyi- nlo ny' ftfiwontye nli syika nye- nge. Nl' awiili Pol, inl^, Ndft mif) mi ayanlift ftfiwo Rftma. 20 Vovo arigi waft w' aro koti/.i- arige pele: nl' arienli kapten k(^, gw' amictili(^ inlf^ ixyh ftfiwo Rftma, kon(l(! aluft akftrif;. ."O Ndft bn nya, gw' avelif' gft mia rMi ntinla y' azozizift yt; nl' lju. avurunlfe, azftmbi' iminis' impftlft nl' ftvagft w' lju gft datanla; nl' avagife Pol, alftvife gw' azyo maft. 2g Nl' avftnlagi Pol avonl' ftvagft, awulia, 'ii\h, Awarera, mi are dwania pa nl' ftrfein' ftmbia gftr' 2 Anyambife kwanga nlfenlo. Nl' azftmbi Ananias yi miuisfe mpftlft azftmbia waft w' agumanli pifert; inlfe wi ga wftlfe g' ftgwanla. 3 Vovo awulinlift yb nle Pol, inlfe, Anyambife e be bftio, awfe Ogftmba kembft pa pupu : ft dwania tu gft jfekfelia mife ga nt' ar' ivanga, kft 'wfe sftmbia mife gft bftlft nt' are 4 zye swaswo nl' ivanga? Awuli waft w' agumanli piferfe, inlfe, O pfedie minisfe mpftlft y' Anyambife? 5 Nl' awuli Pol, inlfe, Awarera, mi mia 'nlfe ayfe nle minisfe mpftlft: konde re tfendft pa inlfe, Agamb' igamb' ive g' ftnwanja w' ftvangi- 6 nli wi mongi yo. Gw' ayenli Pol inlfe awfewo gftre waft nl' Isadusi, nl' awfewo Ifarisi, arftngi g' ftva- gft, inlfe, Awarera, mife nle Farisi, nl' ftfiwa wi Farisi: mi sozizft nlfenlo g' ftfiwanja w' igumu ny' itftngvva si mongi wi re juwa pa. 7 Ayfe bulla pa yenlo, arwenl' inyft- manlft gftr' Ifarisi nl' Isadusi: nl' 8 ftvagft w' ayaruanli. Konde Isa- dusi si bulla, 'nlfe, zyel' itftngwa, ge enjfcl, ge inlinla : ndft Ifarisi si 9 mfeme ya mfeyo yftdu. Nl' arwc- nli nyongole mpftlft: awfewo w'' irfendisi nl' Ifarisi w' agumanli, azoza, inlfe, Azwfe pa dfenge ndaga mbe gftr' ftnia winlo : vendetwa inlinla ge enjfel yi re kamba pa 10 nla yfe. Nla gw' arwenl' inyftma- nlft ivftlft, kaptfen arienl' inlfe Pol e bo jarunlft nle waft simbei, yenlo azomb' isozyfe gft kfe bongfe nli ngulu avila gftre waft, avagfe gft 11 nagft y' adft. Ogwfera wi ntyugu mfe, Rerfe agumanli piferfe nla yfe, 173 23. 11. IJANJA. awulia, 'nl^, Zindi' or&ma: koude ga nt' are 'w& takilia pa g' onwa- nj' iwam' go Jerusalem, yenlobe takilio kfe go Roma. 12 Gw' ayenj' Owenja, Iju s' amogi erungu, avanganla nl" orango, inlh, W anye ge jonga kao w' 13 ajonle Pol. W avegagi viaganlo nl' agomi m' anlag' anlai w' aiuo- 14 gi erungu ziulo. XI' avienli wao g6r' imiuis' irapolo nl' anlero. awulia, 'nl&, Azw' are kora p' ikuw' iyazyo nl' orang' ompolo, iul&, Azw' alemb' eza z' inya kao 1-5 azw' ajonle Pol. Anlwfe sambo nl' ovago vambiauli kaptt;n go bag& gore 'nlw&, mpanli ga anlwfe belejekMie ndaga mbianibi& via- ganlo: nl' azwe, go be bife piferfe, 16 azw' are keka pa go joulfe. Xdo onwoudako wi Pol aj-ogio erungu zao, agfe jinginla go uago y' ado, 17 amieze Pol. Nl' aweli Pol aweli ofis& mori gore y&, awulia, 'nlfe, G&udi' iwanjo nyinlo gore ka- pt&n : konde are uli ndaga yi bu- 18 linlife. Yenlo awongi^ y&, avag& gore kaptt-n, awulia, 'nib, Pol yi mbwedi afeya mif" gore yt", ava- mbia m\h go bag' iwanjo nj-inlo gftre 'wb, are nli ndaga yi buli- 19 nlio. Nl' agoti kapt&n agotfe g' ogo, agendib g' ozaniba, avambib ntyoria, inli>, Ezande zi re 'wfe go 20 bulinlia mi&? Nl' awulie, 'nl&, Iju si re kenja pa go bambio go bage Pol g' ovago mfcnle, mpanli ga wi bele j&kfelia rabiambife via- 21 ganlo g' oilwanj' iwo. 8amb6 ayivira wao: konde viaganlo nl' agomi m' anlag' anlai wi dakb, wi re kora p' ikuw' iyaci nl' 6rang6, inlb, w' anye ge jonga kao w' ajo- nle Pol : nla v^ulo wi re keka pa, mpengiulag' ompangaiilo avila 22 gOre 'w6. Nl' arigi kapt^n arig" iwanjo kbnda, awulinliu, 'nil?, Awulinli' Oma, 'nlfe o re mieza pa 174 ' 23 mife isadn yinlo. Nl' awelife io- fisfe mbauli, awulia, 'nlfe, Gekiza- nli nkama s' isozyfe mbanli, nl' I anlaga w' inkavala agomi orogfe- nlo, nli mongi w' agonga nkama mbanli, go k&nda g6 Sezaria vo 24 agw^r' feulogomi ogwbra. AzO- mbi wao k& go kekiz' inyama si be fela wao Pol, ko wao bage mbi- ambie gore Felix yi guverner. 25 Nl' ar&ndife ezango zinlo, inlfe, 26 Klodius Lisias gore guverner 27 mbia mfe Felix, mbolO. Onlome winlo agotio nl' Iju, aro jonlO nle wao, yenlo avienli mife g6re yfe nl' isozyfe, arombfe, mife kotiza pa 28 'nl& ayfe oiiwo ROma. Nl' aveli I mib go mie ntinla y' azozizi wao i y&, yenlo avagi mife yfe g' ovago 29 wao : nl' al&ngi mife inlfe e sozizo g' onwanja w' impaga s' ivang' inyao, ndo wi sozizfe nli ndaga yi re yfe ko dwanla nl' inyauga ny' 30 ijuwa ge nyi ntyogo. Gw' amie- zio mib inlb erungu zi be mogO go , dak' onlome winlo, mi atomfe gO- re 'wfe pele, azonibie mongi sozizfe ' kfe go kfe sozizfe g' ozyo wo. 31 Yenlo awong' isozyb awonge Pol nt' azombio wao, avagfe go Anti- 1 32 patris ogwt^ra. Ndo ibanga w' arigi mongi w' inkavala go kfe- I nda nla jb, awinya go nagO y' 33 ado. Gw' awoilwi wao go Seza- ria, w' aveuli ezangO gore guve- rner, avage Pol kfe g' ozyo 'wfe. 34 Gw' arangunlife zO avambife ntye y' avilo yfe; nla gw' agotizife 'ulfe 3-5 avili gO Silisia, awul', ialb, M' be poganliO ozozo wo gO be bie mo- ngi wi sozizo: nl' azombiii 'nlfe, Pol e ga venjavenjO gO uagO mpO- lo yi H&rod. 2^ Ntyugu ntyanli piaganla pa I avienli minisfe mpOlO Ananias j nl' anlero awfewo, nl' Okambi 1 omori in' inyfe nle Tertulus; nl' , azozizi waO Pol g6re guverner. IJANJA. 24. 27. 2 Gw' aweli6 yfe Tertulus avakili sozizfe, awulia, 'nl&, G6 re 'nlfe azw' are nl' afiifenjfe ampolo vo 'wfe, nl' isaon yi kenjo mbiambife gw' inlongo n^'inlo ul' ipanginl' 3 iso, gw' imponio sodu nla gw' imbora sodu, azwfe boug' isaoa yi- nlo ul' akev' ampolo gore 'wfe, 4 Rera Felix. Xdo aranga go jasi- zo viaganl5, kokolo, go nk&iigo y6, v6gaiili6 'zwe agamba ma- •j kwfe. Konde azw' are d&nga p' onlofne winlo oma wi njuke, o pang' anyomaulo g6r' Iju sodu go ntye yodu, are k' ewOnjO zi 6 nkumba yi mongi NazarMh : age- ulizi kfe go syokolie nago y' Anya- 8 mbife : nl' agr>ti 'zwfe y(>. Jogo w' akotizfe aw^mfe, o be jolie kO- tiza g' oilwanja w' isaou yinlo yodu yi soziza 'zwe yfe, avila g6re 9 j'l'tnfe. Nl' Iju k(j w' azozizfe aga- mba mfenio, njiviraga 'ulfe isa6n yinlo yi re yenlo. 10 Gw' avepiu ye nli guverner g6 kamba, Pol awinlizi, 'ule, G6re 'riR' mi avoro inlh o re dwanla p' impum' iniienge oyfekfeli gw' inlo- ngo nyinlo, mi tonda mbiambife gO kanl' oku' warn' g' ozyo wo. 11 Awfe ko mia 'nlii, pa piaganl' 6nlambau]i w' intyugu mi ga pa- 12 nde gO Jerusalem go savin la. Wi pa dfenga mih kb ndovage mpaga nl' oina ge nkwezag' eduugu nlo gO nago y' Anyambife, ge gO nago 13 yi syonlo, ge go nkala. Wi jolie dwanliza kl- gore 'we isaOn yi sozi- 14 za WMo mil' venlo. NdO igamba nyinlo nyo m{;tno niiJ> gorfe 'wfe, inle, Mi janjinl' Anyambifc y' irer' isazyO nli mponlo yi fweliO wao inle Ovangwanlo, ml)ekeliag' isaOn yodu yi re ga nt' ar' ivanga, nla yi re tendo pa g6 yangO y' 15 ivogisi. Mi are k{' nl' igumu nyinlo gAr' Anyambie ga nt' are wao kh, 'mlb, be dwaul' ito- ngunlid s' anlag' avia nl' ave. 16 Yenlo kfenliza mife go dwanla nl' orfeina ntyfembo fo gor' Anyambi& 17 nla gor' anlaga. Impum' imifewo piaganla pa mife gor' anlongo, abia mife go bag' idavia gw' inlo-- 18 ngo nyam' nl' intyago. Gw' ayi- ragi mife so, Iju sinyfewo s' avili go Asia, s' alfengi mife go nago y' Anyambife jonibunlio pa, aranga nli nkumba y' anlaga, ge nl' edu- 19 ngu. Mongi mh w' avegag' iuya- nga nyi duo venlo g' ozyo wo go soziza mife, jogo w' adwanla nla 20 mie nli ndaga. Ge anlaga winlo wi ga wulie waomi? ndaga mbe y' al&ugi wao gOre mi&, gw' aguma- 21 nli m'lh g' ozyo w' ovagA, kaOdu mi kotizO g' nzy6 wo nl&nlo winlo g' oilwanja w' igamba me ny' arongio mit>, gw' agumanli mii^ gore wao, g' Onwanja w' itongwa si mongi wi re juwa pa. 22 Ndo gw' agotizi Felix mbiambi^ g' oiiwanja w' in^nja me, awinli- zi waO, awulinlia wao, in]^, Go be bie Lisias yi kaptfen m' be tenlize 23 ndag' iyanli. Nl' azombie ofiab inlfe, e ga venjavenje Pol, ndft kao gO ntyogo y' autyo; ko y& aleg' indego sfe gO bia ayanjinl^. 24 Intyugu siny^wo piaganla pa, avienli Felix nl' oilwant' wfe Dru- sila, onvvo Ju ; nl' awelife Pol, avo- ganlio yb g' Ofiwanja w' ibekelia 2ii si Krais Jisu. Gw' agambib g' Oilwanja w' C>^C>Te, nl' iniminla s' . Okuwa, nl' ijekMia si bia, Felix arienli, awulia, 'nl(>, EgOmbe zi- nlo gbndaga ; gO be dbnga mi^ 26 egOmb' evia m' be feyo. Avegagi nl' igumu k^ 'nlfe e be p6 syika nle Pol gO purunlb: yenlo awelia- weliagt, ayiraga nia y& elombe. 27 Impum' in)banli piaganla pa, avi- enli Porsius FeatUH gw' inyanga nyi Felix ; nla gw' aveli Felix gO tondi' Iju, arigi Pol gO ntyAgO. 175 2-5. 1. IJANJA. 25 Festus gw' ipa- nginl' isfe, ntyugu ntyaro pia- ganla pa, avandi g6 Jerusal&m 2 avila go Sezaria. Nl' iminis' i- mpolo rli nlaini y' Iju w' azo- zizi Pol gore yfe ; nl' agwenli 3 wao yfe nkolo, avambife 'nlfe e ga rome Pol go Jerusalem, nkenjaga waomfe go dakfe go mponlo, ayo- 4 ulfe. Ndo Festus awinlizi, 'nib, Pol e penjaveujo go Sezaria, nla, iulfe, ayfemfe avegagi piferfe g6 kh- 5 uda gogo. Nl' awulife, 'iilfe, Wao sanilio wi re ul' inyanga gore 'nlw6, wi ga gfende nla mife, j' adwanle ndaga yi re yi zye kwfe- kwfe gor' onldme mfe, wi ga zo- zizfe. B Ayfe dwanla pa gore wao aranga viaganlo nil ntyugu fenlfenlai ge igomi, ag&udi go Sezaria ; bu nya alwanli tu gw' eka z' ij&kfelia, 7 azonabia 'nlfe Pol e ga vago. Ayfe bia pa, Iju s' avili go Jerusal&m w' agumanli gore yfe vingovingO, azozizfe isaon iniienge iyoli, yi re 8 w' ayolie dwanlize-yo. Ndft Pol aganli oku' wfemb nli bulla, 'nlfe, Mi pa janje mbe du gw' ivanga ny' Iju, ge g6 uago y' Anyambifc, '•• ge gore Sezar. NdO gw' aveli Festus go tondi' Iju, awinlizi Pol, awulia, 'nl&, O bele panda go Je- rusalem, ayfekfelid gOgo g' ozyo warn' g' onwanja w' isaon yiulo? 10 Nd6 Pol awul', inlfc, Mi are ku- inanla pa gw' eka z' ijfekMla zi ; Sezar, gCt re mib nl' inj'auga nyi jekfeliC): g6r' Iju mi pa dejide ndaga mbe, ga nt' are 'wfe w' avO- 11 ro mbiambib. Sambo ja nii Aya- njisi w' ibe, ge denda pe ndaga yi re mih nl' inyanga ny' ijuwa, mi pa bika gft juwa ; ndAjaisaftn yi- nlo yi sozizf) mih nle mongi sinlo yi zyele rMi, gaInbbIll^ zybl' rtmo re nl' inyanga nyi pinla m\b gore wao. Mi ga gfc jfekMift gore Sezar. 176 12 Vovo Festus, ayfe kamba pa nl' anlero, awulinlife, 'nlfe, 0 re ba- mbia pa gd kfenda g6re Sezar, nla g6re Sezar be kfendo. 13 Intyugu sinyfewo piaganla pa, avieul' Agripa y' oga nli Bernis 14 g6 Sezaria g6 bale Festus. Gw alingagi wao vovo intyugu si- nyenge, Festus amieze ndaga yi Pol g' 5zy6 w' oga, awulia, 'nlfe, R' 6nl6me vfeulo 6 rigio nle Felix 15 go ntyogO. Gw' avegagi mife go Jerusalfera, iminis' imp516 ul' a- nlero w' Iju w' amiezi mife g' onwanj' iwfe, avela mife g6 pfe 6ga- 16 ra. NdO mi awinlizi wao, inlfe, Zyele ntyali yi mongi Roma go pinl' 6ma, ka6 wao wi sozizfe w' abia g' 6zy6 wfe, ko yfe dfenge mbo- ra yi kanl' 6ku' wfe g' Ofiwanja w' 17 igamba nyi soziz6 yfe. Yenlo gw' alatanli wao gunlu, mi pouga wao peuginla, nd5 bu nya nii alwanli tu gw' eka z' ijfekfelia, azOmbia 18 'nlfe onlome e ga vag5. Gw' agu- manli wao, wi sozizfe isa6n imbe 19 y' avikiliA mife; ndO w' azozizfe agamba g' diiwanja wi mponlo yao yi savinl' Anyambife, nla g' ofiwanja w' oma in' inyfe nle Jisu, o re juwa pa, nd5 Pol e bulia 'nlfe 20 are bo. Gw' avegagi mife nli mpa- ga ut' are mife g6 banibiu g' ofiwa- nja w' agamba rainlo, mi avambife veudetwa e bele kfenda g6 Jerusa- Ifem, ayfekfelio gOgo g' ofiwanja w' 21 isaon yinlo. NdO gw' avambi Pol gO penjavenjO gO jfekfeliO gOre Se- zar, mi azOmb' inlfe e ga venjave- 22 njO kaO mi atOfnfe gOre Sezar. Nl' awuli Agripa awuliiili Festus, inlfe, Blife kfe mi 0 tonde jogo Oulo- iTie wiulo niifenife. Nl' awuli Fe- stus, inlfe, Mfenlfe 0 be jogo yfe. 23 Yenlo bu nya avienl' Agripa nli Bernis nl' igev' ivOlO, ayinginla gO mbOra y' Ozozo, waO nl' ika- ptfen nl' anlag' avOlO wi ukala; IJANJA. 26. 18. nla gw' azAmbi Festus Pol ayingi- 24 nli6. Nl' awuli Festus, iolfe, Oga Agripa, ul' aulaga waodu wi re nla 'zvvfe vftnlo, auhvii jenl' 6al6- me winlo, 6 zozizo gore mih nl' Iju waodu go Jerusalfem nla vfe- nlo, utongaga 'ulb, Azye nl' inya- 25 nga nyi dwania bo nyfenlfe. Nd6 mi alfeng' inl^ e dcude ndaga yi re yb nl' inyanga nyi juwa: nla gw' avelife go tomr) gOre Sezar, nii age- 26 nji g6 tOm^. Ndo mi azye nli ndaga yarfeti yi tfeudinle Rer' iyam' g' ftnwanj' iwfe. Yenlo mi are yfe baga pa gw' azyo mauli, nla pOsyo g' ftzyO wo, oga Agripa, inle aye liotizo pa, m\h ko dfeug' 27 igamba nyi t^nda. Konde mi je- nla 'nib zye kwMiwh go tome mbwedi, lio arev' isaon yi soziz5 Awulitilio Pol nl' Agripa, inl^, Vanga sozinlag' uitu' womb. Vovo Pol anyonyunl' ogo, azoza, 2 iulfe: Mi jenle mbia, Oga Agripa, inlfc mi are gO kanl' oiiu' vvam' g' ozyo wo nR'iilo wiulo g' onwanja w' isaOii yOdu yi sozizft miu nl' 3 Iju: pOsyo koiide 6 re nbnga pa rabiambib iiityali abdu nl' inipaga sodu si re gor' Iju: yenlo kwenla mie 'wt; nkolo, inle, VoganliO 4 mie nl' isindinla. Ndwaiili yam' avila gw' erumbe zam' zi mi6 nl' 'iju sOdu ; konde mi alwanli yO avila gw' ipakilia.gw' inlongo 5 nyam' go Jerusalem. Wi re mia pa mbiambie g' ofiwanj' iwam' avila gw' ifi^kilia, arwe 'nib wi jivire takilia inle, mi alwanli gf» iikumba y' Ifarisi, wao gAre 'zwb 6 wi penjaveuj' ivanga posyO. Nla vbnlo mi kumaiila gf> jbkelirt g' Afiwanja w' iguiTiu ny' Ampanga- nlf) y' avanganlio nl' Anyambib 7 gOr' irer' isazyA; nl' imbuvi sazyA igftiTii nl' imbanli, nsavinlag' A- uyambib Agwbra nl' omanda si re IMpongwcl 12 nl' igumu nyi bOnwa g' 6mpanga- nlO mfe. Nla g' Oiiwanja w' igu- mu nyinlo sozizo mib nl' Iju, Ee- 8 ra Oga. Ezande zi jenla 'nlwb yo ndaga yi re y' a'yolie bekeliO g6r' Anyambib gO tdngunlie mongi wi 9 re juwa pa? Rbti mib kb mi avi- kil', iulb, mi ga lend' isaon imie- nge g6 sir' ina nyi Jisu yi Naza- 10 rbth. Nla yenlo alendi mib kb go Jerusalbm : mib bonga p' inyanga gor' iminis' impolo, mi anlunj' awenge gor' iyombwi gw' Inago si ntyOgf), nla gw' ayonlio wa5 mi 11 ayivir' igamba kb. Nla gw' ina- go si syono nyongo sinyenge mi ayenlizi wao azyiugo, agbnliza go panga wad ))bdi' Anyamhib; nl' avendiuli mib wao polO, agombi- za wao kwauga gw' inkala s' anlo- ngo amori. 12 Nla yenlo, gw' agbndagi mib gft Damaskos mib p6 p' inyanga ul' ezangft avila gOr' iminis' impOlo, 13 Hera Oga, nk6mbe nyftndd mi ayenli go mponlo 6zauge avila g' Ordwa, viaganlf) nl' ozange wi nkoinbe, mbambaga gftre mib nla wao w' agbndi nla mib viugOvi- 14 ngo. Nl' azwbdu i)6swa pa go ntye, ayogi6 mib inyoi nyi buli- nlia mib nli nkambinli yi Hebru, inlb, 8ol, Sol, 6 kombiza mib aude? Ke jola gore 'wb gO sik' 15 iraiang' irwenli. Nl' awuli mib 'nib, Awb mande, Hera? Awuli Herb, inlb, Mib nie Jisu yi kombi- 16 z6 ndo, Ndo gumanla gdre nl' agOlO mo: konde m; are bAwutilia pa gftre 'wb gCt ntinla yinlo inlb, go dOvio minisb nl' oyenli w' i.sa- On yi re 'wb jenla pa, nl' isaftu 17 yi be bftwuiiliO mib gOre 'wb. Mi be sunginio kb avila g6r' aniaga ul' anlongo mi be tOma mib 'wb, 18 gf> nungunl' antyo maO, ko wa6 kalwa avila gO mpiri avia g' Oza- nge, nl' avila gO ngulu yi Satan 177 26. 18. IJANJA. avia gor' Anyambife, ko wao dfe- ng' inyeza s' ibe nl' ijiga gore wao wi re infepa pa v' ibekelia gore niife. 19 Yeulo, Oga Agripa, mife jenla p' isa6u mfe^'o avila g' orowa, mi 20 pegag' ijoginlo fo : ndo gw' alo- nga go Dumaskos, nla go Jerusa- lem, nla go ntye yi Judia yodu, nla gor' anlougo kfe, mi agambi- nli wao iiilfe wi ga nlige iikonde, agalwa gOr' Anyambife, ujanjag' isaOn yi keka nl' ikalwa s' orfeina. 21 Go ntiula yinlo Iju s' agoti nlife go uago y' Auyambife, agfeuliza go 22 j5nla mi&. Ndo mi anlungunliO nl' Anyambi&j ko mife dwanla kwanga nlfeulo, utakiliaga gor' awango nl' avolo, ndo mi katnb' igamba, kao mfetno m' awulio nl' ivogisi nli Mosfes inlfe mi be twa; 23 inlfe,, Krais e be juwa, nla iulfe, ayfe tongwa pa gvv' alonga avila gw' ijuwa, e be miez' ozange gor' Iju nl' anlongo k&. 24 Gw' agambagie yenlo, Festus awuli nl' inyo' ivol6, inlfe, Pol, 6 tanla; iufeog' iso ipolo s' apang' 25 ewonjo zo feva. Ndo Pol awul', iulfe, Mi pa tanla, Rera Festus; ndo mi kamb' agamba m' orfeti 26 nl' ozinia. Konde oga avord isaou yinlo, 6 kambinlo mie kfe buku : konde mi tanga 'nlfe, gw' isadu yi- nlo zyel' igamba nyi re jumbuul5 pa avila goreyfe; konde isaon yi- nlo yi pa dendO go utulungu. 27 Oga Agripa, o bekeli' ivogisi? 28 Mi av6r6 inlb, o bekelia yO. NP awuli Agripa awulinli' Pol, inl6, 0 be paugamib kalvva krisyon kwh. 29 Nl' awuli Pol, iiilfe, Toto Anya- mbie, ntyo kwh ntyo oling' Ala, arang' awfe dadift, ndA waodu kfe wijogo mi^ nlfenlo winlo, wi ga i-we nt' are mife, tombare p' igftro yinlo. 30 Vovo agumanli 5ga, nli guverner, nli Bernis, nla wa6 w' alwanli tu 178 31 nla wad. Wao kogwa pa w' aga- mbanli awulia, 'nlfe, Onloine wi- nlo e pa dende ndaga yi re yfe nl' inj'anga nyi juwa ge dwanla go 32 ntydgo. AwuH Agripa awulinli Festus, iule, Onl6me winlo ko tigo dienga, arwe 'nlfe e pa ba- mbia go jfekfelio gore Sezar. Gw' agenjiS inlfe azwfe be kfe- nda nl' owatauga agfenda go Itali, w' avenli Pol nl' imbwed' imori gore ofisfe, in' inyfe nle Ju- lius, yi nkumba y' isozyfe y' awe- liago inlfe, nkumba yi Augustus. 2 Nl' agwenli 'zwfe g' 6watanga wi Adramite, w' avegagi g6 kfenda gw' inkala si Asia si re g6 ntyu- va, nl' aluli 'zwfe agfenda; agfendi kfe nla 'zwfe Aristarkus, 6tna wi Masedouia, ft vili g5 Thfesalotjaka. 3 Bu nya azimbi 'zwfe go Sidou : nl' alendinli Julius aleudiuli Pol nkfengo, arigfe suma agfe jenl' 4 indego sfe. Aluli 'zwfe avila vovo, aviagaule nenge yi Siprus g' 6za- mba w' avegagi 'zwfe divinlo pa avila g' ompunga, konde w' ave- 5 gagi nla 'zwfe akoma. Nla gw' aluo 'zwfe azw' apiaganli mbenle yi re swaswo uli Silisia nli Pamfi- lia, avieuli 'zwfe go Mira, nkala 6 yi Lisia. Gogo alfengi ofisfe 6wa- tanga wi Alexandria wi kfenda go 7 Itali, awela 'zwfe gO w6. Azwfe kfenda pa intyugu sinyenge nli nkfengo, ayenle njuke g5 bia va- nganle swaswo nli Snide, vovo ompunga wi jivira 'zwfe fo kfenda nkova mfeyonlo, yenlo azyombu- nli 'zwfe ompunga g' ftzamba wi nenge yi Kret, swaswo nli Sa- 8 Imoii. Nl' aviaganli 'zwfe yC> nli njuke ns6nagage ntye, avia go mb(>ra yi fwelid inlfe, Akwfet' aml)ia, i)iferfe nli nkala yi Lasea. 9 Waft periza p' egftmb' ela, mbe- nle y' arwenli mbe gC> kfendA, ko- nde egOmbe zi utyagO z' aluf> z' IJANJA. 27. 34. apiaganli, yenlo Pol avenli wa6 10 6keli, awulia, 'nlfe, Anl6me, mi jenla 'nit! Og^lulo winlo wi be dwa- nla uli njuke nl'ipera sipdlO, ara- nga s' igumba nl' Owatauga dadife, 11 iid6 si m^nlo yazyO kfe. Nd6 ofi- sfe ayogiulo ngowfe ul' 6mo ulivi Owatanga, viaganlO ul' igamba 12 ny' agambift nle Pol. Nla go re 'nlfe ikwfeta nyi pegag' ivia g6 dwanlft egOmbe z' ifwi, awenge gOre waft w' awul' inlh azwfe ga lule avila vfenlo, vendetwa azwfe ko boiiwa go Fenix, aviaganl' egOmbe z' ifwi gogO ; Fenix yd ul' ikwfeta nyi nenge yi Kret, nyi re swaswo uli nord-est uli syud- 13 est. Gw' avfevinl' Ompunga wi syud uli nkfengo, w' avikil' inlfe w' alfengi ntondiuli yaO; nl' aluli waO, aviaganle Kret ns6nga- 14 ge utye. Ndo kwfe onipung' Oyo- li, wi fwelio 'nli; Yuroklidon, w' 15 avili gO nk6va yi nenge. Gw' aw61i wo owatanga, ko w' ayolie sindinla wo, azw' agegwl, agenda 16 nl' ftmpunga. Nl' iv^h syombunli 'zwfe ornpunga g' ozamba wi ne- nge uyaugO yi fwelift 'nlfe Kloda, vovo ayeuli 'zwfe njuke go peuja- 17 venj' elende. \Va6 tOnibinla pa z6, w' anlunguul' Owatanga uli kOra wo nl'Jgoli vingovingO ; nla gw' arieuli waO wi vende kote ntOtnl)a yi fweliO 'nlfc Birte, w' azyOnli ikuku, agbnda yenlo. 18 Gw' awOlio 'zwfe pOlO ul' ftgula, bu nya w' avakili gO fal' iguniba 19 gOnibenle; nli utyugu yi utyarO awali waft ul' agO uiaOmfe yonia y' 20 Owatanga. Nl' intyugu sinyenge ukOmbe ul' ig^gtMlli yi brtuiba gOre 'zwfc, nl' Ompung' Oyoli w' awOlagi 'zwfc, yenlo aver' iguiTiu nyOdu inl^ azwh be HunglulO. 21 Gw' aluA waO w' adwanli oling' ftla iuya fo, Pol aguniauli gOgare, awulia 'ulfc, AulOuie, aulw' aro joginlO mifc, ko 'ulw' alula g6 Kret, alenge njuke yinlo nl' ipera 22 sinlo. Nla vfeulo mi tevunla 'ulwb, iulfe, Ziudiaul' irfem' iyanli : koude be dwaul' ipera s' eiilfenlo gore 'nlwfe, ndo dadife s' Owatanga. 23 Koude ogwfera winlo akumanla pibrfe nla mii>'euj&l y' Auyambife yi uiva mlfe, yi janjinlO mib k&, 24 awulia 'nlfe, Aria, Pol ; 0 be bagO g' OzyO wi Sezar: nla vOnla, Auyambib are 'wfe pa pa waOdu 25 wi re ula 'wfe g' Owatanga. Sa- mbO, aulOirie ziudiaul' irfciua: koude mi bekeli' Auyambib, iulfe, be dwaula vauganle ut' abuliuliO 26 mife. NdO azwfe be falO go ueuge. 27 Ndo igOfni ny' intyugu nli ntyu- gu nlai piaganla pa, gw' awOla- ngaulagi 'zwfc vfenlo ula vpvo gO mbenle yi Adria, Ogwfera uleuge- nlenge mongi w' ayanji g' Owa- tanga w' avikil' iulb azwb syusya 28 piferb gO utye; nl' avungi waO utyOngi, alfeng' agOmi mi guwa ambauli : avila vovo kwb w' avo pungi, albug' igOiui nli guwa ta- 29 nli. Nla gw' arieuli waO azwfe vende falO gO utyfe gO mbOra y' ado, w' avungi nyilO nlai avila gw' atinla, aveugiulag' Oweuja. 30 Nl' avelagi mongi jauja gO pera avila g' Owatanga, azyOuli' elende gO mbenle, mpoudiaga 'nlfe wi be 31 pung' iuyilO gO uumbu, udO Pol awuliuli ofisb nl' isozyb, inlil, Aulw' ayolib suuginlo, kaO mo- ngi sinlo w' adwanla g' Owata- 32 uga. Nl' areul' isozyb areid' igu- lu y' elende, ko zO pOswa gO 33 mbenle. Gw' avakili Oweuja gO jenja, Pol agwenli waOdu ukolo inlb, wi ga wong' eza z' iuya, awulia, 'nib, Yinlo nl' igOmi ny' intyugu uli utyugu nlai yi dwa- ula 'nlwe mjjcngag' esyOnge, kO 34 'ulw' any' ezoma. 8amb0 koko- 179 27. 34. IJANJA. loanli, nyanli : konde yenlo r' isyolo g\v' isunginl5 sanli : koude be pera vauganl' Orue avila gw' ewOnjO z' 6m' edu g6re 'nlwfe. 35 Ayh kamba pa yenlo, awongi mpfemba, av' Anyambife akeva gvv' azyo ma waodu ; amogunla 36 y6, avakilie nya. Vovo waftdu w' azindio irfema, awong' inya kfe 37 waomfe. Azw' avegagi g' owata- nga aniaga waodu nkama mbanli nl' agomi orogfenlo nl' 6r6wa. 38 Gw' ayori wao, w' ayaviiri owa- tanga nli fal' inya go mbeule. 39 Gw' arwenl' omanda, wi mia du ntye mfe: ndo w' ayenl' ikwfeta ny' avegagi nl' ozyfegfe, nl' aw6- . ndi wao mondo vendetwa wao ko 40 kfendi' 6watanga g6g6. Avuru- nli wao inyilo ariga so go mbenle, avuruula k& igulu y' agorio nl' evfepa egombe mo ; vovo aluri wao ikukii nyi numbu g' ompu- 41 nga, agfe kombiz' ozyfegfe. Ndo w' avienli go mbora y' avegagi ntomba, ko wao siga g6g5; nl' agbiidi nunibu go ntomba ayola gogo, nd5 atinla m' avakili g6 ja- 42 rua nli ngulu y' ikeva. Nl' iso- zyfe s' aveli jonl' imbwedi, si ve- 43 nde joga go ntye, avera. Ndo ofisfe aveli sunginle Pol, alega waO ; nl' azombife, 'nlfe wad wi re ko joga wi ga voswe go mbenle, 44 alonge kfeuda go ntye: nl' amori, awfewo nl' intimbi, nl' awfcwo nli yoma mori y' owatanga. Yenlo arwenl' inlfe waodu w' azyivi mbiambife gO ntye. 28 'zwh gO ntye, azw' amienl' inlfe nenge yi fwe- 2 lio, inlfe, Miilita. Nl' aniaga wi utye mfe aniaga w' iga w' arunii- nli 'zwfe nkftngo mpOlO: w' ava- k' ogftnli, awonga 'zwbdu, konde ningo y' aulogi, nl' egombe mfe 3 avegag' ifwi. Nd6 Pol ayfe kumi- nlia p' itu ny' isakilia, awela sO 180 g' 6g6nli, 6mpenle w' agogwi g' 6nwanja wi mpiu, anlOme Pol g' 4 6go. Gw' ayenli aniaga mfe w' iga ayenl' dffiamba bata g' 6go wi Pol, w' awulianl' inlfe, Rfeti winlo nl' oyOnlisi, wi re, vanganl' asu- nginlo avila go ntj'uva, Ogore wi 5 jivira 'ulfe e ga role. Nd6 Pol anyfeny' oiiiamba gw' inlu, ko yfe 6 alfenge nkazya. Ndo wa6 w' ave- nginlag' inlfe e be duma, ge p6swa g6 ntye ayuwa nfeganfega : ndo gw' alingi wao nli 'penginla, ko w' ayenle njuke yi bia g6re yfe, w' agalw' ipikili' sad, awulia, 'nlfe, Aj'fe anyambife. 7 Piferfe nli mb6ra mfe avegagi ntye y' auliviO nl' 6mo vegagi gw' ewoujo zi nenge, in' inyfe nle Pu- blius; nl' awongife 'zwfe, avenja- venja 'zwfe nl' oy6g' 6mp616, 8 ntyugu ntyarO. Nl' avegagi rerfe yi Publius bu nl' ifwi, nl' iwuiuu nyfe ny' ayiranlagi kfe: nl' ayi- nginli Pol gore yfe, agambinla, 9 arali' ago gOre yfe, ayingfe. Ayb denda pa yenlo, amori w' avegagi nl' inkanli go nenge, w' avienli 10 kfe, ayiugd: nl' alubi waO 'zwb nl' olub' onipolo ; nla gw' aluli 'zwfe avila vovo, w' aweli g' Owata- nga isaou y' avegagi 'zwfe nl' isy- olo. 11 Agwfcli ararO piaganla pa, aluli 'zwii avila gCi nenge nl' 6watanga wi Alfexandria, w' aliiC) w' apia- ganl' egombe z' ifwi vovo, w' ave- gagi nl' elingilid inlb, Kastor nli 12 Pollux. Nl' azimbi 'zwii gO Si- rakus, alwanla vovojityugu ntya- 13 r5. Avila vovo avingwi 'zwfe avia gC> Rejium: bu nya avienli Ompunga wi Synd, nli ntyugu yi- mbanli azw' awOilwi gO Potiola. 14 Vovo albngi 'zwfe awarerb, w' avambi 'zwfc gO dwanla nla wa6 ntyugu Orog?;nlO: nla yenlo avie- 15 nli 'zw6 g6 KOma. Awarerfc, gw' IJANJA. 28. 31. ayogi6 wao g' Sfiwanj' iwazyo, w' avienli go dataula nla 'zwfe kwanga go mbora yi r' igoliulo nyi Apius, nl' iuag5 ntyaio si si- mbiul' ag&nda: nla gw' ayeali Pol ayenla wa6, avenl' Anyainbife akeva, azindi' Orfeina. 16 Gw' ayinginli 'z\vi> gC> Ronia, Pol arigiO g6 dwanla gO uag' wfemfe uli sozyfe niori y' aveujaveujagfe. 17 Ntyugu ntyarO piaganla pa, Pol alatizi wao w' avegagi nl' inya- uga g6r' Iju: gw' alatanli wa6, awulinli wao, inlfc, Awarera, va- iigaule mi pa du6 mi adeudi nda- ga yi re yi zye swaswo nl' iutyali s' irer' isazyO, mi avenlio mliwedi gw' ago mi mougi ROma avila gO 18 Jerusalem. Wao kotiza pa mi&, w' avele tigi ni'ib di&uga, konde pegaga ntinla y' ijuwa g5re mife. 19 NdO Iju w' aviki, yeulo ariganli gore m'lh dadib gO bambiO gO J&kfe- lift gftre Sezar ; aranga 'nl& mi avegagi nli ndaga yi soziz' iulo- 20 ngo uyam'. Go ntinla yinlo afe- ya niife 'nlwii go jenla 'nlwfe nla go kamba nla 'nlwfe : konde mi are kftro pa nl' izungakanlO uyi- nlo g' 6nwanja w' igumu nyi 21 Israiil. Awulinli wao yh, ui\b, Azwfe pa dfcnge yang6 avila gO Judia g' Onwauj' iwo, pa bia gu- nlu k' Oma gOr' awarerS 0 re taki- lia pa ge kamba pa ndaga mbe g' 22 ftnwanj' iwo. Nd("> azwfe bele jogo avila gftre 'wfc nte pikilio: konde g' Onwanja wi ukumba yinlo, azw' avoro inlfe mb6r' iedu yi ka- 23 mb6 mbe. Gw' aluo wa6 w' ate- vfe ntyugu, w' avienli gore yfe go nag' wfe aweuge; nl' avfengunli^ ndaga gore wa6, ntakiliaga g' onwanja w' inlongo uy' Anya- mbife, areva \va6 g' onwanja wi Jisu, avila gw' ivanga nyi Mosfes nli yang6 y' ivogisi kfe, avil' iba- 24 nga kwauga nk615. Nl' awfewo w' avekeli isaon y' agambio, nl' 25 awfewo wi pa bekelia. Nla gw' arweuli 'nlfe wi kwczanganla, w' alubwi, Pol ayfe kamba pa nla waO igamb' imori, inlfe, Inlinl' Ivia nyi re kamba pa nibiambib gOr' irer' isazyO vo Esaia y' 6vogi- 26 si, inle, G&uda gor' anlaga winlo, ko bulla, 'nlfe, Gw' ijogo aulwfe be jogo, ko 'nlw' agOtiza ; nli gw' ijfenla anlwfe be jenla, ko 'nlw' 27 azyilia. Konde irfciua y' anlaga winlo y' apomi, nl' aroi mad mi re dira gw' ijogo, nl' antyo ma6 wi re mO nunja pa ; wi vende jenla nl' antyo, ayogo nl' arOi, agOtiza nl' irfema, agalwa, ko mife 28 jinga waO. Ga mio gore' nlw^, inlfe, isunginla s' Anyambife sinlo si re tOmO i)a gor' anlongo : wao wi be jogo. 30 NT alwanli Pol impum' imbanii gO nagO y' avagagO udfe ipa, awo- nga waAdu w' aviagagi gOre yfe, 31 nkambinlag' inlongo uy' Anya- mbii>, nli nlfcnjaga g' oiiwanja wa liert!.Iisu Krais nl' iganda uy6du, pegag' Ama kb r> legife. 181 EZANGO ZI POL Y' EKOMI GOKE MONGI WI ROMA. Pol, nyongo yi Jisu Krais, fwfe- li6 pa go dwanl' eromi, d5vi6 pa g5 ntyangO ml>ia y' Anyambife, 2 y' avariganlio ndfe gw' alonga nl' ivogisi yfe gw' irbndo yOrunda, g' 3 6nwanja w' Onwanl' iwfe, 6 yanlift go iiago yi David g' ozamba w' 4 5zy5nli, ndo g' ozamba w' inlinla uyorunda, alingiii6 nli ngulu inlfe ayh Onwa w' Anj'ambife nl' ito- ngwa avila gw^ ijuwa, vangaule Jisu Krais y' Ovanginli wazyo; 5 vo yfe awongi 'zwfe imfepinlo nl' evilO z' eroini gw' anlongo modu, gO baga wa5 gw' ijoginlo s' ibeke- 6 lia, g' Oiiwanja w' in' inyii : gore wa6 nle 'nlwfe kh, fwelio pa go 7 dwanle raongi wi Jisu Krais: go- re wa6du wi re go ROma, mougi tondo nl' Anyambife fweliO pa go dwanl' iyombwi; Imfepinlo g6re 'nlwe nl' aiTifenjfe avila gor' Auya- mbiii ya Rer' iyazy5 nl' Ovangi- nli Jisu Krais. ', 8 Gw' a]5nga, mi p' Anyambii! yam' akeva vo Jisu Krais g' (ifiwanj' iwanli anlwfedu, konde ibekeli' sanli si kambft gf) ntye ' 9 y6du. Konde Oyenli wam' nl' Anyambifc, 6 janjinlft mifc gw' inlinl' inyam' grt ntyaugft mbia y' Onwanl' iwfe, nte jAnginlia mifc 10 'nlwfe pbkfepfekfc, mbambiag' eg5- mbe zodu gw' inkolo sam', ve- ndetwa vfenlO gw' egftmbe, gO ntondinli y' Anyambife, m'lh ko diing' 6gbnd' ^mbia gft bia gOre H 'nlwft. Konde mi jOugunla pOlO gO jenla 'ulwfc, kO mib kerinla 182 ' 'nlwfe eza z' Inlinla, g6 joliza 12 'nlwfe; inlfe, ko mih siudio gore 'nlwfe, mpo mo nla 'nlwfe nl' ibe- keli' sazy5 azwfe nl' azwfe, isanli 13 nl' isafni kfe. NdO, awarera, mi pa bela 'nlwfe go dw' amia, 'nlfe, nyongo siuyenge mi agenji g6 bia gore 'nlwfe, ko mife dwanla nl' 616nd' oiiwfewo gore 'nlwfe kfe, ga gw' anlongo amori, nd6 avia gw' 14 egftmbe zinlo mi azimbi6. Mi dnwanlisi w' Igrek nla w' anlo- ngo amori kfe, w' aulaga w' imia nla w' anlaga wi r' imia fo kfe. 15 Yenio, ga nt' are ngulu yam', mi are keka pa g5 kambinla 'nlwfe yi re g6 R6ma kfe ntyangA mbia. 16 Konde mi pa jenle ntyangd mbia ntyonli : konde y6 nle ngulu y' Anyambife gw' isunginla gC»r' Om' edu 6 bekelia; gw' alouga gor' Onwo Ju, nla g6r' 6nwo Grek kfe. 17 Konde go yo ag6re w' Anyambife wi pila gw' ibekelia dadife wi tu- minlio: ga nt' are tfendft pa, inlfe, Oma w' OgOre e be dfeng' ernfeulo v' ibekelia. 18 Konde egunlu z' Anyambife zi re tuminlift p' avila g' ftrftwa gw' ipfedi' Anyambife sOdu nl' ijanj' ibe s' aulaga, wi simbi' ftgiligili 19 nli janj' ibe. Konde eza zi re ko mio g' Oiiwanja w' Anyambife zi re zauge gOre wa6 ; konde Anya- 20 mbife awAwunli zo grtre waft. Ko- nde isaOn yfe yi re yi jenlagO y' ayenliO bwi avila gw' ipangft si ntyfe, nkfttizagO nli ya y' avanglA, vanganle ngulu yfe yakonlako nli GORE MONGI ROMA. 2. 12. mijanginli yh y' Anyambife; ye- 21 ulo re wi zye uli iityongwfe: ko- nde, gw' amienli waO Aiiyambife, wi pendifi g' Anyanibife, nlo p' akeva ; ndo w' arvvenl' itemu gw' ipikili' sa6, nl' irbm' yao y' itemu 22 y' arwenli inpiri. Gw' awuliagi waO, inlfe, azw' are nl' iniia, w' 23 arwenli dosyu ; aveugakanii waO onjfelfeujfelfe w' Anyambife yi re y' ayuwize nl' edidi egolauli g' Oma 6 juwa njuwaga, nla g' inyonli, nla g' inyama s' impondo nai, nda ga ya yi dandalanda. 24 Yenlo Anyambife arigi wao gw' isy&kfe, gw' itongiiila s'' irfefn' i- yaO, go jenliz' ikuw' iyao ntyonli 25 waO nla wao: konde w' avenga- kanl' ogiligili w' Anyambif; nl' inoka, azavinla ayanjinl', eza z' avangiO viaganlO nl' Ovangi, 0 re savialO pa egOmbe zOdu. A- mhn. 26 G' 6nwanja wi ndaga yinlo A- nyambif! arigi waO gw' itonginla si ntyonli : konde vanganl' antO wa6 w' agalunle ntyale yi inpa- nginli yaO go yO yi re yi zyele ga 27 rnpanli yao: egolanli nifcniO kfe anlOfne, w' awali kil' nnti), avia gw' itoDginl' isaO wa6 nla wart, anlofne nl' anloine njanjanlag' agamba mi ntyonli, aliinga kh gw' ikuw' iyaOmfc ipa s' ifwem' isaO si re kw^kwe. 28 Nla ga nt' arweni' iiiR' wi pa bele penjavenj' Anyainbifc, gw' imi' saA, Anyaml)ie arigi waO g' Ogu feva pa, go dend' isaon yi re 29 yi zyekwtikwo ; jrtnlia pa ralie nl' ipava Hf)du, ibe, ogasyo w' aniiva, nfevinli y' Ort-iTia : ralie nli fia- ndi, ijonl' anluga, nll)M^k^, ite- 30 miza, nii)anginli mbe ; w' arwe- nli k' imoginli, ivcrinii, inunil>iHi y' Anyanibii>, irowiwi, idandA, nio- ngl wi b(M' ikapa, i%'angi y' i- utyal' imbe, niongi wi re w' ayo- 31 ginlO izomb' iyao, mongi wi r' i- kotiza fo, wi jOnI' impanganlft, wi zye nl' ir&ma y' anlaga, wi re 32 k' ipoginla to. Winlo gw' amie- nli waft ozonibio w' Anyambife, inlfe, wao wi dend' isa6n dnlougo mh wi re nl' inyauga ny' ijuwa, wi pa denda yo wa5ni(> dadife, ndo wi ji%'ira kb mponlo yi mongi wi denda y6. 2 Sambft 0 zye nli ntyongwfe, awfe, om' edu 6 jfekfelia: konde go nda- ga yi jbkfelio omori, 0 p' 5ku' wo- mfe ogara ; konde awfc 6 jfckfelia 0 2 dend' isadn nibmo. Konde azw' avoro, iplfe, ijfek&lia s' Auyambib si re ga nt' ar' 6giligili gOre wao 3 wi dend' isaon ftnlongo mfe. Ndo, awfe, 0 j&kfelia wao wi dend' isaon ftnlongo winlo, 6 denda k' egola- nli mfemo, 6 pikilia 'nlfc o be jolie 4 fang' ijfekfclia s' Anyambife? Ge 0 pi>di' ibunla s' ombi' wb nl' isi- ndinla nl' isile benda, ko w' amia 'nlfe Onibia w' Anyainbib wi kfe- 5 ndio gw' ikalwa s' ftr^ma? Ndo, ga nt' are njolinli yo nl' orfeiTla wi re wi nlige nkondi, 0 kenjiul' Oku' womfc egnnlu go ntyugu y' egnnlu nl' ituminlia s' ijbUMia 6 sarbti s' Anyambib; 0 be p' ftni' 7 edu ga nt' ar' ijanj' isb: gftre wao wi but' iveuda nl' ftlubft nl' itwa- yuwa v' isindinhi gw' ijanj' ibia," e be p' emfenlo z' egrtnibe zAdu : 8 udO gftre wart wi dov' imjjaga, ko w' ayoginl' rtgiligili, ndrt wi jogi- nlrt ibe, bo dwanl' egunlu nli nga- 9 mbi, azyile nl' azyingrt, gw' inii- nl' iedu ny' rtmo janj' ibe, gw' alonga grtr' rtnwo Ju, nla grtr' 10 rtfiwo (irek kb ; ndrt ivenda nl' olubrt nl' aiTibnjb grtr' rtni' edu rt janj' ibia, gw' alrtiiga grtr' rtnwo 11 Ju, nla grtr' rtnwo (irek kh: ko- nde zyel' rtnui wantuntu grtr' 12 Anyainbib. Konde ntangrt yi ro fwema pa ivanga fo wi be jilizrt 183 2. 12. gOre mongi rOma. k' ivanga fo: nli utango yi re fwenia pa gvv' ivanga wi be jfekfe- 13 lio nl' ivauga; konde arang' iyo- gisi y' ivauga yi p6 mbfeffi' gor' Auyambife, udo iyanjisi y' ivanga 14 yi be pO mbfem'. Konde go de- nd' anlongo mi re mi zye ul' iva- nga aleud' isaoQ y' ivanga nli njanli yao, mongi sinlo wi re wi zye nl' ivauga, waomfe nl' ivanga 15 gw' ikuw' iyaomfe; koudenlfe wi tumiuli' evilo z' ivanga tfendd pa gw' irfeiTi' iyao, irbm' iyao utaki- liaga ta ula nyo, nl' ipikili' sao kfe sinlo ula sonla si soziza wao, 16 azya uloulo si kaula wao. Be twa yeulo kfe go utyugu yi be jfe- kfeli' Auyambife isaou y' iyumbu- nlo y' anlaga vo Jisu Krais, ga nt' are ntyaugo yam' nibia. 17 Ndo ja w' afweli6, inlfe, ofiwo Ju, avekeli' ivanga, awolinl' oku' 18 wo ikapa gor' Anyambife ; 6 voro kfe ntondiuli yfe, aviuj' isadu yi r' imbia, konde o re ufenjo pa gw' 19 ivauga; o pikili' oku' wo, iulfe, awfe omo kfendi' apoku, ozauge 20 wi mongi wi re go mpiri, onli^nji wi mongi wi r' imia fo, orevi w' awaula, konde gw' ivauga 6 re nl' egolanli z' imia ula z' orfeti ; 21 awfe, sambo o ufeuj' 6mori, C> n^nj' 6ku' womfe? awt; 6 kambinla, 22 'nlfe, ayufa, 6 jufa? awfe 6 bulia, 'nl(i, aulanla ula winganli, 6 na- nla winganli? aw5 o bik' ikaula, 23 5 kwfere ya yoruuda? awfe 5 bo- linl' oku' wo ikapa gw' ivanga, 6 pfedi' Anyambii^ nli pav' ivanga? 24 Konde ina uy' Auyambib nyi pt- dift gOr' anlongo g' oiiwauj' iwa- 2-5 nli, nt' are t^n(i6 pa. Konde ikf;- ra rt>ti si re nl' isyolo, ja w' ade- nd' ivanga; ndo ja awfe 6vavisi w' ivanga, gambfcul' ik^r' iso s' 26 atw' ftzomb^. Sambft, ja Ozombft w' apenjavenj' isombia s' ivauga, Ozoiribb \\b w' araugiulO yfc g' 184 27 ikfera? Nla ja ftma w' Ozombfe nli njanla adeud' ivauga, gambfe- nl' ave \vh ogara, awfe 6 re nl' orfeudo nl' ikfera, ndo o pav' iva- 28 nga? Konde ayfe arang' on wo Ju, 6 re yenlo g' okuwa dadife; ikfera kfe aranga m^so si re g' oku- 29 wa g' ozyonli : ud6 ayfe 6nwo Ju, 6 re yeulo go garegare ; ikfera k^ ule s' orfema, gw' iulinla, aranga g' orfeudo; isumiulia s' oma mfc si p?'Ia g6r' anlaga, udo gftr' Auya- mbife. g 8amb5, ezande zi re nl' onwo Ju viaganld? ge isyolo aude nyi re 2 ul' ikfera? Si r' isyolo iv616 nk6- v' iedu : gw' alouga, koudeulfe mongi wi re kfero pa w' ayeginlio 3 agamba m' Auyambife. Ndo aude, ja avvfewo wi pegaga ul' ibe- kelia? itwavekeli' sa6 si be pang' ogiligili w' Anyambife 6saon wa- 4 uyawfeuyawfe? Alwanlize yenlo : Auyambife e ga Iwaul' Orfeti, nl' om' edu ouloki; ga nt' are tfendo pa, iulfe, Ko 'wfe dwanle mbfein' gw' agamb' imo, ageva g6 bio gw' 5 ijfekfelia. Ndo ja ibe sazyft s' atu- minli' ogdre w' Auyambife, azwfe be bulia sfe? Auyambife yi fwi- ulize ugoko ar' Ombe? Mi ka- 6 mba g' oma. Alwanlize yenlo: gambfenlfe Auyambife be jfekfelie 7 utye sfe? Ndo ja orfeti w' Anya- mbife w' awuuli gw' ivend' iuyfe v' inok' isam', gambfenlfe mi pare 8 p6 p' (igara g' omombesfe? Sa- mh(> azwfe ga lende mbe ko mbia yo bia, ga nle beriulo 'zwfe, ula ga nte bull' awfewo iulfe azwfe ka- mba? wi re ogari wi ro kwfekwfe. 9 Ndo sfe? Azw' are viaganlO nla wao? Nyawfe, ul' ofiwozoma: ko- nde azw' are bulia pa, iuife, Iju ul' 10 Igrek waAdu ta, wi re gw' ibe; ga ut' are IfendA pa, iulfe, Zyel' ftma 11 w' ogrtre, vauganl' oiuori ; Zyel' 6mo kt'itiza, zyel' omo but' Anya- g6re mongi rOma. 4. 13. 12 nibife; WaOdu wi re jferua pa, wi re feva pa ta ; zyel' omo dende 13 mbia, vanganl' omori. Ongdiig' iwao ul' 0r6ugiul6 wabwi ; wi re temiza pa ul' inlfemfe ya6; uduma y' impenle yi re gw' iuhimbu yao. 14 Agwanl' iniao mi re nl' isava uli 15 u6rili ralie. Agolo mao ini ufega j 16 go povize ntyinla; ijiliza nl' agii- 1" ga mi re gW imponlo sao, uli mponlo y' amfenjfe w' amie y5. 18 Itia s' Anyambife si zyele gw' 19 antyo mao. Azw' avOrO, iule, isa6a yi bulio nl' i%'auga, nyi ka- mba nla wao wi re gw' ivanga; ko ogwanl' iedu niinjO, nli ntye y5du tw ogara gor' Anyambi^. 20 Kondenlfe zyel' Ozyouli wi be po mbfeiTi' g' ozyo wb nli janj' ampa- nga : koude imia s' ibe si pila gw' 21 ivanga. Nd6 venlo 6gore wi re wi pila gw' ivanga w' abdwuuliO, mbukunlago nl' ivanga nl' ivogi- 22 si; vanganl' Ogore w' Auyambi^ wi pila gw' ibekelie Jisu Krais gftre waOdu wi bekelia ; konde £3 zyel' ibangwanla; konde waodu wi re fweraa pa, av&nl' isuminlia 24 s' Anyambi^. NdO wi p6 mbl'in' mpagagd nl' im&pinlO sfe v' 61a- 25 ndunlO wi re gore Krais Jisu: 0 I6vi6 nl' Anyarabife Oravinlft, v' ibekelie ntyinl' iyfc, gft tuminli' 6gore w&, konde gw' isindiula s' Anyanibib avozy' ibe s' alftngi ^ 26 dendift ; inlb, gA tuminli' Ogore wfe egombe zinlo: ko y& dwanle mb6m', a.\ b mb^m' f> bekelie Jisu. 27 Sanilx") ikapa si re gwi? S' anu-[ nj6. Nl' ivanga nyi? ny' ijanja?! Nyawt, ndo riT ivanga ny' ibeke- 28 lia. Sambo azwij lenliza, 'nR', 6ma e pft mbein' nl' ibekelia ija- 29 nja s' ivanga fo. Ge aye Anya- i mbif' y' Iju dadio? ay^ arang' Anyatnl)l(N y' anlongo kf'? IiT i 30 y' anlongo kf; : ja adwanla, 'nl5, Auyambit; mori e be pa niougi wi re kferd mbfein' nl' ibekelia, nla wa6 wi r' izombe kfe mbfem' v' 31 ibekelia. Sambo azw& pang' iva- nga osaon wanj-awfenyawfe nl' ibekelia? Alwanlize yenlo: ndo azwfe dwanliz' ivanga. ^ Sambo, ezande zi be bulid 'zwfe, inlfe. Abraham, rer' iyazyo ndnga, are denga pa ga nt' ar' ozyonli? 2 Konde ja Abraham avenli6 mhh- m' nl' ijanja, gambf'ulfe are nli mb6ra yi syogwa ; ndo aranga 3 gor' Anyambife. Koude irendb yi bulla sfe? inl&, Abraliam avekeli Anyambi^, ko s6 tanginlo yfe vo 4 ogore. Ndo gore yfe o jauja, ipa si pa tango g' im&pinlo, nd6 g' •5 inwanla. Ndo ayfe o re e pa ja- nja, ndo e bekelife o p' anlag' ave mbfem', ibekeli' sfe si tanginlO y& 6 vo 6gore. Ga iite kambe David kfe agamb' ozavinlO w' oma, 6 ta- nginlo nl' Anyambife ogore ijanja 7 fo, inle, OzavinlC gore waO wi re nyezO p' ipav' isao, wi r' ifwem' 8 isao pug6 pa. OzavinlO gOr' Omo re e tanginlO ibe nle Jihova. 9 Sambo OzavinlO winlo wi re gOre waO wi re kfcrO pa dadi^, mbfe go- re waO wi r' izombfc k&? konde azwfe bulia, 'nlfe, Ibekeli' sfe s' ara- . 10 nginlO Abraham vo OgOre. S' arangiulO yii s^ sambO? ayfe k^ro pa, mbfe ayh Ozomb^? Arang' 11 aye kferO pa, ndO ay^ OzombJ;: ul' avenlio yt? ntyali y' ikera, elingi- liO z' OgOre w' ibekelia w' avegagi nla y& e i)ar' Ozonll)^: iulb, e ga Iwanle rerf- ya waOdu wi bekeliu vo pare waO izombe, ko OgOre ta- 12 nginlO waO ; nli rer^ ya waO wi re k^rO pa k^ gore wao wi |>a k^N■) dadi^, nilO wi kangnnlu kt"^ gw' intyOzyO s' il)t'k(>lia sa rer' iyazyO 13 Al)raham ay»' e par' ozomb^. Ko- nde omi)aiiganlO, inl^, e be dwa- nl' Oyigisi wi ntye, wi prgjiga gO- re Abraliam ge gOr' awaul' ib, v' 18o 4. 13. gOre mongi rOma. ivanga, nd6 v' ogore w' ibekelia. 14 Xdo ja mougi w' ivanga w' ad\s a- nl' iyigisi, gambfenl' ibekelia s' atw' isyolo fo, nl' oinpanganl6 15 osaoQ wanyawfenyawfe. Konde ivanga nyo bag' egunlu ; ndo nibora yi r' ivanga fo, vovo zyel' IG ipava. Go ntiula yinlo onipanga- ulo wi re gore wao wi bekelia, ko wo dwanle udaga y' imfepiulo ; inlfe, wi ga Iwanle jolajola gor' ' awanla waOdu ; arauga g6re wao | wi re gw' ivanga dadife, ndo gore wao kfe wi re nl' ibekelia si Abra- 17 ham, 6 re rer' iyazyo azwfedu; ga lit' are tfendo pa, inlfe, Mi are 'wfe panga pe rerfe y' anlougo aiTienge. Ayfe rer' iyazyo gw' antyo m' onoa nife 6 vekelio ndh, in\b Anyambife, 6 dwanliza niongi wi re juwa pa bo, awelia ya yi re yi zyele, ga yi 18 re. Abraham avekeli nibora fo yi bekelia, ko y& twa rerfe y' anlo- ugo aiTienge, ga nt' agambio, inlfe, 19 Yenlo be dwanl' awanl' io. E pa d&la kfe gw' ibekelia gw' avonli^ 6ku' w& juwa pa, konde aluo atweuli vo nkama y' impuma g' onlero wfe, ge gw' avonlife iijuwi- 20 nli y' iwumu nyi Sara. E dov' onipanganl6 w' Auyambife mpa- ga v' itwavekelia, lulo ayoli nl' ibekelia, usuminliag' Anyambife, 2\ aniia kfe mbianibife, inlt, Anya- mbit; are ugulu yi denda, nt' ava- 22 nganliO ndfe. Yenlo s' aranginlo jiii yfe vo ogore. Ndo pa tbndO g' ■ 6nwanj' iwb dadife, inlt", s' arangi- M nlo ye; ndft g' oiiwanj' iwazyO kfe, azw& mongi wi be tanginlo sO, vanganl' azwfe yi bekelife o rft- nguuli Jisu y' Ovanginli wazyo 25 avila gw' ijuwa, 0 voniiO g' Ofiwa- nja w' ipav' isazyc), arAugunliO g' onwanja wi mbfemi yazyft. ^ Yenlo po pa mbeiTi' v' ibekelia, azw' are nl' aiTifeujfe gftr' Anya- mbiii, vo Rer' iyazyft Jisu Krais ; 186 2 vo yh kfe azw' are dfenga p' iyingi- nlO nl' ibekelia gw' irafepinlO si- nlo si dwanlo'zwfe; ko 'zwfe syo- gwa gw' igumu ny' ivenda ny' 3 Anyanibife. Nl' aranga yenlo dadife, ndo azwfe syogwa gw' injuke kfe : konde azw' av6r6, 4 inlfe, injuke si bag' isindinla; nl' isiudinla si bag' imbnla ; nl' inife- 5 nla si bag' igufiiu ; nl' igufuu ny' azyaiize; konde itonda s' Anya- lubife si re jiro pa gw' irein' iyazy6 nl' Inlinl' Ivia nyi re po pa 'zwfe. 6 Konde gw' avegagi 'zwfe ugulu fo, gw' aluk' egombe, ayuwi Krais 7 go nibora y' anlag' ave. Konde onia be sile juwa go mbora y' oma w' ogore : ndo vendetwa g' onwa- nja w' 6m' onibia oma ko jolia 8 vaugaule g6 juwa. Nd6 Anya- mbife e tuniinli' itond' isfemfe gore 'zwfe, inl&, gw' avegagi 'zw' ave, ayuwi Krais g' oiiwanj' iwazyo. 9 Ko porO vfenlo, pO pa mbfein' uli ntyinl' iyh, azWfe be sunginl5 avi- 10 la gw' egunlu vo yh. Konde, vo- nd5 gw' avegagi 'zw6 iloval6vi, azw' amfepinlio nl' Anyambife nl' ijuwa s' oil waul' ife, ko p6r6 azwfe ni&pinlO pa, azwfe l)e sungiulo nl' 11 em&nlo z&. Nl' arauga yenlo dadife, nd6 azwfe syogwa kfe gor' Anyambife vo Rer' iyazyo Jisu Krais, vo yfe azw' are vfenlo dfenga p' injt;piaulo. 12 Sambo, ga nt' ayinginl' ibe go ntye yinlo nl' 5m' omori, nl' iju- wa v' ibe; nla yenlo ijuwa s' avi- enli gor' anlaga waAdu, konde 13 waftdu w' aweini : konde ibe s' avegagi gt> ntye avia gw' egOnibe z' ivanga: ndo gC> r' ivanga nyi zyele, ibe si pa tauginld Oma. 14 Ndo ijuwa s' avauginli avila gw' egOmbe zi Adam agenda gw' egO- mbe zi MOsfes, vaugaule gOre waO wi re wi pa jauj' ibe egolanli g' ipava si Adam, 0 re ayfe ul' egola- GORE MONGI ROMA. 6. 19. 15 nl' z' Cmm bia. Xdft aranga ga nt' ar' ipava, yeulo re k& eza zi p6; koade ja awenge w' ayuwi nl' ipava s" otn' AiTiori, ko pOro imfe- pinlo s' Anyanibi&, nl' eza zi p6 im&piulo s- 6m' omori, Jisu Krais, 16 s' awunli g6r' awenge. XI' ara- nga nt' arwenli v' omori 5 vavi, yenlo re k' eza zi jx'S: konde ip6 s' ogara s' avili gw' ipav' imori, nd6 eza zi mpagaga zi p' anlaga mb&m' avila 'gw' ipav' ijenge. 17 Koade, ja ijuwa s' avanginli nl' ipava s' Om' omori, inlfe, v' 6m' 6mori, ko poro wa6 wi d&ng' ibu- nla s' imepinl6, nl' 6g5re wi p6 mpagaga, wi be panginla gw' emfeulo v' omori Jisu Krais. 18 Yenlo, ga nt' arwenl' ip6 s' 6gara gor' anlaga waodu g' 6nwanja w' ipav' imori ; yenlo arwenli kb mbfeifi' y' emfenlo g6r' anlaga 19 waodu v' 6g6re offiori. Konde ga nt' avangio awenge ave nl' itwa- yoginl6 s' 6m' 6mori, yenlo k6 awenge wi be pang6 ag6re nl' ijo- 20 giul6 s' 6m' 6mori. NT ivanga ny' agundi6, ko ipava bunla ; ud6 nih6ra y' awunl' ibe, im&pi- ^1 nl6 s' awunli viaganl6: inl^, nt' avanginl' ibe gw' ijuM-a, yeulo ke imepinl6 si ga vangiule v' 6g6re gw' em^nlo z' eg6mbe z6tiu vo Jisu Krais ya Rer' iyazy6. Sambo azwe ga wulie sl'? Azw^ ga gongwe gw' ibe, ko im^piIll6 2 bunla? Alwanlize yenlo. Azw^ y ayuwi gw' ibe, azw& kofo dwa- •S ulag6s6s^? Ge anlwe pa mia, 'ul&, azwl'du y' avaptaizi6 g6re Krais Jisu, azw' avaptaizi6 gw' 4 ijuw' is^? 8amb6 azw' aveuli6 nia yi- nl' ibaptaizo gw' ijuwa: inlt", ga nt' ar6nguuli6 Krais avi- la gw' ijuwa v' 6njM^njt•l^ wa Rert', yenlo kc' azwt- ga gangaule •5 gw' efTirnlo ezonla. Konde ja zw' atweul' alato nla yb nl' ego- 6 lanli z' ijuw* is^, azwfe be dwanla k' alato nla y& nl' egolani z' it6- 6 ngw' is&; konde azw' av6r6, inl&, 6m' iwazy6 616nga w' avanl)6 nla yb g6 kros, inle, 6kuwa w' ibe wi ga yiliz6, ko 'zw ayanjinl' ibe 7 nyenlfe; konde ayb 6 re juwa pa, 8 are t6mb6 pa avila gw' ibe. Ndo ja 'zw' ayuwi nli Krai?, azw' abe- kelia, 'nib, azwe be dwanla bo nla 9 yfe kb; konde azw' avOro, inib, Krais ayb tongunlio pa avila gw' ijuwa, aj-uwe nybnlb: ijuwa s' 10 avauginle yb nybnlb. Konde gw' ayuwb, ayuwi gw' ibe nyongo mori : nd6 go dwanlb bo, e dwa- 11 nla g6r' Auyambib. Yenlo kb 'nlwfe ranganl' ikuw' iyanli juwa pa gw' ibe, nd6 bo g' ozamba w' Anyarabib g6re Krais Jisu. 12 Samb6, ibe s' avanginle nybnlb gw' ikuw' iyanli yi juwa njuwa- ga, ko 'nlwb joginl6 itonginla sa 13 s6: ge p' ibe vi yanli g' iraianja yi janj' ibe; nd6 vanli ikuw' iya- nli g6r' Anyambib, ga mongi wi re bo avila gw' ijuwa ; vanli k' Anyambib vi yanli g' imianga yi 14 janj' 6j6re? Nd6 akeva g6r' Anya- mbib, inIb, anlw' avegag' asyaka w' ibe, nd6 anlw' are joginl6 pa nl' 6rbma inbnja mb s' avenli6 18 'nlwb; nla gw' avaniri6 'nlwb a- wontye avila gw' ibb anlw' arwe- 19 nl' asyaka w' 6g6re. Mi kamba g' 6ma g' 6nwanja wi ndblinli y' 187 6. 19. gOre mongi rOma. izyOnli yanli : konde ga nt' aveuli 'nlwfe isyfekfe nl' ibe vi yanli g' asyaka go janj' ibe, yenlo kh vh- nlo vani' 6g6re vi yanli g' asyalva 20 go janj' inifepa. Konde gw' ave- gagi 'ulwfe asyaka w' ibt;, anlw' avegagi difengadifeuga g' ozamba 21 w' Ogore. Oba nde samb6 w' ave- gagi nla 'nlwfe egoinbe mh gw' isaon mfeyonlo yi jenlo 'nlwfe ntyonli egombe zinio? konde ntyai y' isaon mfeyonlo nl' ijuwa. 22 Ndo vfenio gw' apangio 'nlwfe dih- ugadifeaga avila gw' ibe, agalw' iuyongft gor' Anyambife, anlw' are nl' ip' isanli gw' imfepa, nli ntyai eintiuio z' egombe zodu. 23 Konde ipa s' ibe nl' ijuwa; ndo eza zi po nl' Anyambib nl' emb- nlo z' egombe zodu gore Krais Jisu y' Ovanginli wazyo. *^ Ge anlwfe pa mia, awarera, (ko- nde mi kamba nla wao wi mi' jvanga) inlfe, ivauga nyi panginl' Oma dlingo wi dwanlo ndfe bo ? 2 Konde oiiwanto o re jombo pa are koro pa nl' ivanga gor' oulOiTie wfe olingo wi dwanld ndfe bo ; ndo jog' 6nl6ine ajuwa, gambfenl' apu- ruulo avila gw' ivauga ny' onlo- 3 ine wfe. Sambo jogo ajOmb' oulo- ilie onwfenlfe, go par' onlome wfe bo, e be fwelio, inlfe, evove : nd5 jog' onlofile ajuwa, gambfenl' a- twa difengadi&nga avila gw' iva- nga, yenlo alwanl' evove nyfenlt, vang' ajomb' oulome c)fiwfeul^. 4 Yenlo kt> 'nlwfe, awarer' iyani', anlw' are juwa ])a g' ozamba w' ivanga nl' ftkuwa wi Krais; inl^, anlw(i ga y6ugo giir' 6m' 6^vv^,ul^, vanganlfc yb C> roiigwi avila gw' ijuwa, ko 'zwfe janl' ilonda gOr' 5 Anyambifc. Konde gw' avegagi 'zwc! g' AzyAnli, inaka s' ibe s' agwezago nl' ivanga, s' ayanji go v' iyazyO gO janl' ilonda gw' iju- 6 wa. Ndo vbnlo azwb juwa pa 188 gw' eza z' agoti 'zwb ngwasyi, azw' apurunlo gw' ivanga, ko 'zwfe jaujinl' Anyarabife nli uja- ujinli nyonla y' inliula, nl' ara- nga nli njanjiuli nungu y' drh- ndo. 7 Sambo azwfe be bulla sfe? Ivanga nl' ibe? Alwanlize yenlo. Ndo mi to mi' eza zi fwelio, 'nlfe, ibe, kao nl' ivauga: konde mi to mi' itonginla, azy' ivanga bulla, 'nlfe, 8 Aronginla. Ndo ibe s' alengi mbora, ayanja g' oku' warn' ito- nginla sodu v' ivanga : konde iva- 9 nga fo ibe si re juwa pa. Mi ave- gagi bo nli mori ivauga fo: ndo gw' avienl' ozombio, arwenl' ibe 10 1)0, ayuwi mib. Nl' ozOmbio w' avegagi go kfeudia gw' eirifenlo, wo mfemo w' alfengio gore mife go 11 kfendia gw' ijuwa: konde ibe s' aliingi mbora nl' ozOmbiO, aremi- 12 za mife, ayonla mife vo wO. Sa- mbo ivanga nyi re nkferfe, nl' ozo- mbio wi re nkferfe, nl' ogore, nl' 13 ombia. Sambo eza zi r' evia z' atwenl' ijuwa gOre mife? Alwa- nlize yenlo. NdO ibe s' atwenl' ijuwa gore m'lh, inlfe, si ga yenlo, ialh, si r' ibh, konde si pauga mife juwa nl' eza zi r' evia : ko ibe twa 14 sibe viaganlo v' Ozombio. Konde azw' avOrO, inlfe, ivanga nyi re swaswo nl' Inliula: udO mi are gO mpanginli y' ozyOnli, kolo pa 15 gw' ibe. Konde osaOu wi janjo mife mi mm wO : konde osaOn wi belO mife, jni denda wo; ndO Osa- On wi bikO mil!, wo dendO mits. 16 NdO ja mi adend' OsaOn, wi re mi avela, gambfculfc mi ajivir' iva- 17 nga, iuRs, nyi r' ivia. Yenlo v^- nlo aranga mi^ yi janj' OsaOn, ndo ibe si dwanla gO gare yam'. 18 Konde mi avOrO, inl^, gOre niifc, iulfe g' OzyOnli wam', mbia yi zye- le : konde gO bela yi re nla mife, 19 udO gO janje mbia yi zyele. Ko- gOre mongi rOma. 8. 20. nde mbia yi bel6 mife nai denda yo, nd6 mbe yi re mi avele yo de- 20 udO raife. Nd6 ja mi ajaiij' osa6a wi re mi avela, gambfenl' aranga mifc jauja w6, ndo ibe si dwanla 21 g6re mife. Yenlo mi dfeng' iva- uga gOre mife, inlfe, g6 bela mife gf) dende mbia, mbe yi re nla mih. 22 Konde g' orfeiil' wam' mi jenl' ivanga ny' Anyambife mbia: 23 ndo mi jenl' ivaug' inyfeulfe go v' iyam', nwagaga nl" ivanga uy' 6rfem' iwam', arugiza mife gw' ivanga ny' ibe nyi re go v' 24 iyam'. Oma w' azyile nde nle mife! Mande be tOmba mife avila 25 g' oiiuwa w' ijuwa winl6? Ake- va gOr' Anyambife vo Jisu Krais y' Ovanginli wazyd. Yenlo mife- mh mi janjinl' ivanga ny' Anya- mbife nl' ogu ; ndO nl' ozyOnli mi janjinl' ivanga ny' ibe. g Bambo veulo zyel' Ogara gore 2 wao wi re gore Krais Jisu. Ko- nde ivanga ny' Inlinla ny' eiTife- nlo gOre Krais Jisu nyi re mii> l)anga p' onvvontye a%'ila gw' iva- 8 nga ny' ibe nla ny' ijuwa. Ko- nde osaon wi re w' ayolio nl' iva- nga, konde ny' avegagi dfcia nl' (■>zyAnli, Anyambit; alendi wo, inlfe, alwanli/,' ibe Ogara g' Ozyo- nli nl' itoiTi' Ofiwanl' iyt^mfe nl' egolanii z' ftzyftnli wi pava nlag' 4 Ofiwanja w' ibe: inl^, Ogore w' ivanga wi ga lend6 gOre 'zw?;, yi re yi katiganla ga iit' ar' ftzyOnli, 0 ndo ga nt' ar' Inlinla. Konde waO wi re ga nt' ar' OzyOnli wi nak' isaon y' OzyOnli; udO waO wi re ga nt' ar' Inlinla wi nak' a isaOn y' Inlinla. Konde nakinii y' OzyCmli nl' ijuwa nl' ijuwa; ndO Jiakinli y' Inlinla yo nl' 7 eiTifcnlo nl' amfenji^: konde naki- nii y' OzyOnli yi re ndOva nl' Anyambie ; konde yi pa joginIO ivanga ny' Anyaiubit), nlo jolie 8 jogiulO ny6 kfe. Yenlo wao wi re g' OzyOnli w' ayolie tondi' Anya- 9 mbife. Ndo anlw' azyele g' Ozyo- nli, ndo gw' Inlinla, mpag' Inli- nla ny' Anyambife nyi dwanla gOre 'nlwfe. Ndd jog' Om' edu azye nl' Inlinla nyi Krais, ga- 10 mbfeul' ayfe arang' iwfe. Nla ja Krais adwanla gOre 'ulwfe, Okuwa rfeti wi re juwa pa g' oiiwanja w' ibe; ndO inlinla nyi re bo g' 11 Onwanja w' ogore. NdO ja Inli- nla ny' omo rOogunli Jisu avila gw' ijuwa ny' adwanla gOre 'nlwfe, ayfe 0 rongunli Krais Jisu avila gw' ijuwa e be dwanliz' ikuw' iyanli yi juwa njuwaga bo kfe ni' Inlinl' inyfe nyi dwanla gore 'uhv&. 12 Yenlo, awarera, azw' inwanli, aranga y' OzyOnli, gO dwanla ga 13 nt' ar' OzyOnli: konde ja 'nlw' adwanla ga nt' ar' OzyOnli, anlwi; be juwa; ndO ja 'nlw' ajOnl' ija- nja s' Okuwa v' Inlinla, anlwfe be 14 dwanla bo. Konde OntangO wi kbndiO nl' Inlinla uy^ Anyambit*, 15 wao awanla w' Anyambit. Ko- nde anlwl' pa pO inlinla nyi pang' anlw' asyakagO fotia; ndO anlw' avenliO inlinla nyi pang' anlw' awanla, ko 'zwfc tOnga, \n\b, 16 Abba, Rera. Inlinla nyOmfe nyi. takilia mpo niO nl' irtiTi' iyazyO, r init, azwt awanla w' Anyambit: 17 nla ja 'zw' awanla, gambtul' azw' iyigisi kt; iyigisi y' Anyambifc, ul' iyigisi ta nli Krais; mpag' azw' asindinla nla yb, ko 'zw5 pendiO kt nla yt. 18 Konde mi tiinga, 'nlfc, injuke s' egOmbe zatt zinlo si zye nl' inya- nga nyi ktnlizO nl' OnjMtnjtlfe 19 wi be tuminliO gOre 'zw^. Ko- nde ijOngunl' ipOlO s' eliva zOdu si penginl' ibOwunlia h' awa w' 20 Anyambit. Konde eliva z' aru- giO gO ya yanyawt, amnga ul' 8. 20. gOre mongi rOma. ijivira, ndo g' 6nwanj' iwfe 6 ru- 21 gizi zo, g\v' igumu, inlfe, eliva zO- mh kfc zi be tombo gw' itugO s' ifeva go dwanla difeogadifenga g' onjfelfenjfelfe w' awanla w' Anya- 22 mbife. Konde azw' avOro, inlfe, eliva zOdu zi siminla azunl' iso- ugo y' ijania kwaugagw' egombe 23 zinlo. Nl' arauga yenlo dadife, ndo azwfemfe kfe, yi re ul' ilond' ilonga y' Inlinla, vangaul' azwfe- mh azwfe simiula gw' ikuw' iya- zyo, %ipfengiulag' inyauga uy' awanla, inlfe, olandunlo w' ikuw' 24 iyazyo. Konde azw' asungiuld gw' igumu: ndo igumu nyi jenld araYig' igumu : konde mande do- vi' ezoma zi jenlO ndfe igumu? 25 Ndoja 'zw' adovi' ezoma igumu zi re azwfe jenla zo, gambfeulfe azwfe pfenginla zo nl' isindinla. 26 Yenlo k' Inlinla nyi nuugunle ndfelinli yazyo : konde azwfe pa mia eza zi re 'zwfe go bambia gw' inkolo sazyo nt' are kwfekwfe ; ndo Inlinla nyomfe nyi kwenl' inkolo g' onwanj' iwazyo ul' isi- 27 ininla si re s' agambizo; nl' ayfe 6 kfclagfel' irfeina av6r6 mpivinli y' Inlinla, konde nyi kambinla g' 6nwanja w' iyombwi ga nt' 28 are ntondinli y' Anyambife. A- zw' avoro kfe, 'nlfe, isaon yodu yi janja ta go mbia gdre wao wi to- nd' Anyambife, wao wi re fwelio 29 pa ga nt' are nkenjinli yfe. Ko- nde wao w' aluo w' amienlio ndfe, wao w' alOvio ndfe, egombe vla- gaga ro, go dwanla nl' egolanli z' Oflwanl' ib, ko yh dwanle njalife 30 g6r' awarerfe aweiige : nla wao w' al6vio ndh, wao kfe w' aweliO ndfe: nla waft w' awelio ndfe, wao kb w' avenliO ndfc nibfem' : nla waft w' avenlift ndfc rabfem', waft w' avendizift ndfe. 31 Sambft azwfe be bulla sfe gw' isa- 6n yinlo? Ja Anyambife akaula 190 32 'zwfe, ft be sira 'zwfe mande? Ay& ft re e simbi' Ofiwanr iyfemfe, ndo avenlife g' ftnwanj' iwazyo azwfe- du, ave 'zwfe nla yh isaon yftdu 33 mpagaga? Mande 'be sozize mo- ngi pinjft w' Anyambife? Nle 34 Anyambife o pa wao mbfem'. 0 p' ftgara mande? Nle Krais Jisu ft [yuwi, nla viaganlft, arftngunlio avilagw' ijuwa, ft re g' ftgo 'nlft- mife w' Anyambife, ft kambinla 35 kfe g' ftiiwanj' iwazyft. Mande be bangunlia 'zwfe avila gw' ito- nda si Krais? injuke, ge azyingft, ge ikombizft, ge njanla, ge fttele, 36 g' ereria, ge ftkwara? Ga nt' are t&ndft pa, inlfe, Azwb jonlft g' ftiiwanj' iwo pfekfepfekfe; azwfe bo- 37 ngft g' adombe mi bazyft. Ndft gw' isaftn yinlo yftdu azw' are vi- aganlft nl' igevlsi vo yh ft rondi 38 'zwfe. Konde mi avftrft, inlfe, ara- ng' ijuwa, g' emfeulo, ge ienjfel, ge ampenda, ge isaftn yatfe, ge isaftn 39 yi bia, ge anyanga, ge idftndwa, ge ftronga, g' ezom' edu ezfenlfe z' avangift, zi re ko bangunlia 'zw^ avila gw' itonda s' Anyambife si re gore Krais Jisu y' Ovauginli wazyft. Q Mi kamb' ogillgili gftre Krais, mi ndka du, ftrfem' iwam' ntakiliaga mife igamba mfemft gw' Inlinl' 2 Ivia, inlfe, mi are ul' ekftv' evftlft nli nkazya g' ftr^m' iwam' pfekfe- 3 piik&. Konde mi^m^ mib ko bele dwanla nl' ftzavft avila gftre Krais g' ftilwanja w' awarer' iyam', waft 4 wi re nla mife sijanlo : waft mongi wi Isra&l ; wi re, iuyanga uy' awanla, nl' ivenda, nl' injeka, nl' ivauga, nl' isavinla s' Anyambib, nl' impanganlft, yinlo yftdu iyaft; 5 wi re irerfc kb isaft, nla gftre waft kfc avili Krais g' ftzamba w' ftzyft- nli, ft re gw' igftnlft nya waftdu, Anyambifc savinlft pa gft konlako. Amfen. gOre mongi rOma. 9. 33. 6 Nd6 zyele mpanli ga igamba ny' Anyambife iiyi re twa pa 6sa5n wa- nyawfenyawfe. Konde aranga wa- 6du wi pila gore Israfel, wa6 mo- 7 ngi wi Israfel : ge wa5du dvvanl' awanla, koade Abraham nle rer' iya6 : ndo ga nt' are t&ndO pa, inlfe, Gore Izak be dwanl' awanl' 8 iwo. Yenlo, arang' awanla ga nt' ar' OzyOnli wao awanla w' Anya- mbife ; ndo awanla w' Ompanga- n]6 wa6 wi be tango g' awanla. 9 Konde igamba ny' ompanganlo nye nyinlo, inlfe, Egombe mfe be bia mife, nli Sara e be janl' Aiiwa- 10 nla. Nl' aranga yenlo dadife ; ndo gw' avundigi Rebbka v' omori, 11 vanganle rer' iyazyd Izak, go par' awanla wi pa jaulo, ge dende nda- ga mbia ge mbe, inlfe, nkenjinli y' Anyarnbife ga nt' are yfe pinja pa yO ga Iwanle, aranga nl' ijanja, 12 ndo vo yfe 6 fwelia, ny' awulinlio yfe, iulfe, Onlero e be janjinl' oru- 13 mbe. Vanganle nt' are tfendft pa, inlfe, Mi arondi Jakob, nd6 Eso 14 mi avikife. Hambo azwfe be bulia sh? Mbe yi re nl' Auyambife? 15 Alwanlize yenlo. Konde e buli- nlie MOsfes, inlfe, Ayft ft jenlO mife ekfeva m' be jenle ekfeva, nl' ayfe 16 0 poginlo miti m' be pftginlb. Sa- mbft ipinjft si zyele nl' omo bela, ge nl' omo pule mangft, nd6 vo 17 Anyambifi 0 poginla. Konde irfc- ndo yi l)ulinlie FaraA, inlfe, (iO ntinla mt^yinlo agumanll m\b 'wfe, ko mib tumlnlie ngulu yam' g' oku' wo, nl' in' iiiyain' takilift gO 18 ntyeyftdu. V'enlo e pftginl' Ama j' atonda, nd<) j' abela e joliz' ftma 19 kfc. Vovo A be bulitilia tn'ih, inlfe, WambA e fo stmba se? Konde 6 re sira pe ntondinli yfc mande? 20 E ftma 'wM Aw^ mande sambft ftkamba nuirag' Anyambit^? Eza z' avanglA ko buiiiill' Ovangi, inlfe, Ezande z' apangft m'\b ye- 21 nlo? Ovangi w' intyuanla azye nl' inyanga gw' iwonlo, go pa- nga nl' iniOnga m&mo ntyua- 22 nla mori g' Olubft, nli mori gw' ip&dia? Ndd s6, j' Anyambie asindinla nl' isindinl' ida intyu- anla s' egunlu kekizo pa gw' ijilizO, mbelaga go tumiuli' egu- nlu zh, nla go mieze ngulu yfe? Nla ja abele miez' ibunla s' ive- nd', inyfe g6 vago y' ipoginlo, y' alu6 y' akekizio y^ gv^ ivenda, vanganle 'zwfe y' awelio ndfe, ara- ng' avila gor' Iju dadife, ndO avila gor' anlongo kf>, gambfe sfe? Ga nte bulio ndfe go Hose, inl?;, M' be fwelia wao niongi yam', wi re wi l)egaga niongi yam' ; nla yfe iro- nda 6 re e pegag' ironda. Be dwanla k&, 'n\k, go mb6ra y' awu- linlii) wao, inle, Anlw' arang' anlag' iwam', vovo wi be fwello, inlfe, awanla w' Anyambife yabo. Nl' Esaia e tftnga g' onwanja wi Israfel, in lb, Vanganle ntango y' awanla wi Israfel y' adwanla ga ntybngfc yi ntyuva, wakwfe wi be sunginlo. Konde Jihova e be de- nd' iganib' inyfc g<> ntye, manliza- ga nli ntunlizaga ny6. Nla ga nt' aluO buli P3saia, inlfe, Konle Jiho- va yi Sabaolh e (.luC) atiglnli 'zwb aw' awfewo, gavonlo azw' aro twe- nli ga iSodom, azw' aro dwauli ga Gomora. 30 Sambo azwfe be bulia se? Azwfe be bulia, 'a\b, anlongo, mi re mi kombiz' ftgOre, m' albiigi ftgftre, vanganl' OgOre wi pila gw' ibeke- 31 lia: nd6 Israel, nkombizag' iva- nga ny' Agr>re, wi pa syiva gw' i va- 32 ngam^. Konde sb? Konde w' ago- nibizi nyO, aranga nl' ibekelia, ndft nl' ijanja. W avAiTiiA nl' ido 33 me ny' ibaku; ga nt' are tbndft pa, inlt, Vftnla, mi dAvia gA Sion ido ny' abaku, nl' idO ny' ikweza: &yb 0 l)ekelia nyO, aytnle utyonli. 191 10. 1. GORE MONGI ROMA. Awarera, ibela s' orfem' iwam' nl' inkolo si kwenlo mih Anya- mbife g' onwanja wi Israfel s6, 2 inlfe, wi ga zungiulo. Konde mi takilia g' onwanj' iwao, inlfe, wi re nli mpiu g6r' Anyanibife, udo 3 aranga ga nt' ar' imia. Konde gw' avegagi wa6 wi mi 6g6re w' Anyambife, agfenliza go dwanliz' ogore wa6m&, wi pa tugiz' ikuw' 4 iyao g' ogore w' Anyambife. Ko- nde Krais ul' isnla s' ivauga gO dwanliz' ogore gor' om' edu o be- 5 keliii. Konde Mos&s e tfeiida, 'n\b, omo dend' ogore wi pila gw' iva- 6 nga e be dwanla vo wo. Ndo 6gore wi pila gw' ibekelia wi ka- mba yenio, inlfe, Awulia g' orfeiu' iwo, \n\h, Mande be panda g' ftro- 7 wa? inlfe.go syonlieKrais: ge, ma- nde be suminla gw' il6mb6? inlfe, go pandie Krais avila gw' ijuwa. S Ndo wi kamba sfe? Igamba nyi re pi&rfe nla 'wfe, vanganle g' ogwanl' iwo, nla g' orfefn' iwo: inlb, igamba ny' ibekelia, nyi 9 kambinlo 'zwfe: inlfe, ja w' ajivi- ra nl' ogwanl' iwo inlfe, Jisu nl' Ovanginli, avekelia nl' orbm' iwo, inlii Anyambib arongunlife avila gw' ijuwa, 6 be sungiulo. 10 Konde azwfe bekelia nl' orbma go dwanlizo ogore, amfema nl' ogwa- 11 nla go sungiulo. Konde irfeiulo ♦ yi bulia, 'nl&, Om' edu o bekelife 12 ayenlizo ntyonli. Konde zyel' ibangwanla ntyo oiiwo Ju nl' onwo Grek : konde ayb mfcmo nl' Ovanginli wa waOdu, are kfe nl' ambia ralie gOre wa6du wi tdnga 13 g6re yfe: konde dm' edu 6 be to- nga gw' ina nyi Jihova e be su- 14 nginlo. Sambo wi be tAnginlb sb ft re wi pa bekelib ? Ge wi be be- keVib sb ft re wi pa jogo g' ftfi wanj ' iwfe ? Ge wi be jogo sfc ftma fo go I.') kambinlawaft? (jle wi be kambi- nla s6 kaft w' atftmft? ga nt' are 192 tfendft pa, inlfe, Mfepinli nde yi r' intyftzyo si mongi kambinle ntya- 16 ngo mbia! Ndo aranga waftdu wi ayoginlo ntyangft mbia. Konde Esaia e bulia, 'nlfe, Rera, ft re be- kelia pe ntyangft yazyft mande? 17 Sambft ibekelia si pila gw' ijogo, nl' ijogo v' igamba nyi Krais. 18 Ndft, mib, 'nife, Wi pa jogo? In, inyfti nyaft ny' agfcndi gft ntyeyO- du, nl' agamb' imao gw' intyai si 19 ntye. Ndo, m\h, 'nib, Israfel wi pa mia? Mftsfes e dftnge bulia, 'nib, M' be jenliza 'nlwb nandi nl' eza zi re arang' inlongo, m' be be- ndia 'nlwb nl' inlongo ny' fttemu. 20 Nl' Esaia kb ar' iganda viagaulo, awulia, 'nib. Mi albngift nle waft wi re wi pa butamib: mi amiezift gftre waft wi pa bambia g' Oiiwa- 21 nj' iwam'. Ndft g' onwanja wi Israbl e bulia, 'nib, Oweuja wftdu mi alavinl' ago mam' gftr anlaga w' itwayoginlft nl' idftv' impa- ga. ^ 2^ Ndo, mib, 'nib, Anyambib are fala p' aulag' iwbmb? Alwa- nlize yenlo. Konde mib kb mi ftnwa wi Israbl, mi ayaulift nl' awa wi Abrabam gft mbuve yi 2 Bbnjamin. Anyambib azye fala p' anlag' iwb w' aluo w' amienlift ndb. Anlwb pa mia nte bull' irbndo g' ftnwanja Elias? nt' azo- zizb mongi wi Israbl gftr' Anya- 3 mbib, inlb. Rera, wi re jftnla p' ivogisi yo, azaz' imbftr' isft si ntyagft: nla mib dadib mi atiga- nli, wi buta k' efnbnlo zam'. 4 Ndft Anyambib awinlizibsb? inlb. Mi are piga pa gftre niibmb nto- sbn s' anlag' ftrogbnlft wi re wi pa 5 dftvinle Baal akotolo. Yenlo kb vbnlo gw' egftmbe zinlo atiganl' awbwo ga nt' ar' ipinja s' imbpi- 6 nlft. Ndft ja ipinja s' adwanla s' imbpinlft, gambbnlbsi pila nybnlb gw' ijanja: azya nlonlo imbpiulft gOre mongi r6ma. 11. 32. 7 si zyel' imfepiiilO nyfenlfe. Nd6 sfe? Eza.z' awutift nle Israfel, wi pa dfengazO; ud6 z' alfeiigid nle mo- ngi wi re pinjd pa, nl' anlori w' 8 ayoliziO irfema : ga nt' are tfendd pa, inlb, Anyambife avenli wa6 drfema w' antyoviulo, aiityo mi re mi jenia, nl' ar6i mi re mi jogo, {) kwanga nla nlfealo. David kfe e hulia, 'nU', Tavuru yaO yi ga IwaDle m6nd6 gdre wa5, esinga, nl' ibaku, nl' OrevunlO, gOre waO: 10 Autyo mao mi ga Iwanle mpiri, ko w' ayenia, ko pur inyum' isa6 mbfe pfekfe|i&kfe. 11 Nd6, mife, 'ulfe, W avAmio nl' abakii ntiula go pftsvva? Ahva- nlize yenlo. Ndo isunginla s' akOve bia gor' anloago nl' iposw' 12 isa5, gO jeuliza waO iiaudi. Ndf) v6nd6 ipOsw' isads' apagize ntye, 111' ikug' isao s' apagiz' anlongo; ko j>Oro ibunl' isa6? i;{ Nd<> mi kamba nl' aulw?; anlo- ngo. Sambo gore, 'i\\h, mi eromi gor' anlongo, mi pendiz' evil6 14 zam' z' erOmi : vendetwa mifc ko jenlize mongi yam' ga nt' ar' 6zy6nli Randi, azuuginl' awfewo 15 gOre waft. Konde ja ifalft sa6 s' akftve ntye imfepianla, ibongO saA si be dwanl' ande, kaA embiilo 16 avila gw' ijuwa. Nla ja Olftnd' OlOnga w' adwanl' Arunda, ga- inbfeiill? wOdu w' adwanl' Orunda: nla ja oraniba w' adwanl' ftruiida gaml)fcul' ampare kii m' adwanla 17 k' oruiida. Ndf) jog' ampare ainfc- wft m' amogunlift kio, nl' awb erere z' ioliv z' iga, w' awelift gw' inibora sa mA, awong' aka m' Ora- miia nl' agali m' erere z' ioliv; IS azyogwa nsfeliag' ampare: nd6ja vv' asyf)gvva, arang' awfe simbi' oramba, ndo ftramba wi simbio. 19 Hanibft A l)e bulla, 'nlfc, Ampare m' amongunlft, inl^, mi ga welft 20 gO mbOra ya mO. Yeulo re; m' iMpoDKwe.l 13 araogunlO g' Anwanja w' itwave- kelia, nla 'wfe 0 kumanla nl' ibe- 21 kelia. Alwanl' ekale, ud5 ria ntiagaga : konde j' Anyambife e p?'g' ampare alOnga, gamb&nl' avi- 22 ge 'wfe kb. Samb6 voDle nkfengo nil njolinli y Anyambife: gftre wa6 w' avftswi, njolinli ; nd6 g6re 'wfe, nkfengo y' Anyambife, ja w' adwanla g6 nkfengo yfe : azya nlo- nlo aw6 kfe o be teulo nkwi. 23 Nla wa6 kfe, ja w' alwanl' ibeke- lia fo, wi be fo fel6 gw' erere: konde Anyambi^ are nli ngulu yi 24 fo tela wao. Konde voudft 'wfe o reuliO avila gw' erere z' ioliv z' ayaulio gw' iga, w' awelift gw' erer' evia z' ioliv zi zyele mpaugi- uliyo: ko pOrft miiilo, mi re nli ujauli ampare, mi be lb felO gw' erere zaOmfe z' ioliv? 25 Konde, awarera, mi pa bela 'nlwfe ga dw' amia iyunibunlo nj'inlo, anlwfe vende dwanl' imia gw' antyo manlirafc, inlfe, mbei yi Isra&l yi re joliza p' irfcin' iyao, kaO ibunla s' anlongo s' abia; 26 Yeulo inlougo nyi IsraM nyOdu nyi be sunginlO: ga nt' are tbndo pa, inlfe. Be bi' Ozunge avila g6 Sion, kfe kegunlia ibe avila gOre 27 Jakob: nli njek' iyam' nla wao nle yinlo, gA be tAmba mife ibe 28 saCf. G' ozamba wi ntyangft mbia, wa5 ilOvalGvi g' Anwanj' iwanli:* ndo g' ozamba w' ipinja s' Anya- mbie, wi tondft g' Onwanja w' 29 irer&. Konde Anyambib ayfe pa 1)6 mpagaga aweya k^ mbela, e 30 n/ge nk(*)hdi. Koude ga nt' ave- gagi 'nlwb nli mori anlw^ joginlO Anyarjibife, ndft v&nlo aulw' a- pDginlft g' ftfiwanja w' itwa- 31 vekeli' sao, yenlo k^ mongi si- nlo w' atwenli vfeulo wi joginlO, ko waf) pAginli") k("^ vo ekb^a 32 zi re 'nlwft d^nga pa. Konde Anyambii; are nunja pa waOdii 193 11. 32. g6re mongi rOma. gw' itwavekelia, ko yfe poginla \va6du. 33 Oronga nde nl' ibunla s' imia nl' ikotiza s' Anyanibife ! Itealiz' isfe s' agfelagfelizo, nl' imponlo sfe s' 34 ayolie miO. Koude 6 re mia p' ipikilia si Jihova mande? ge ma- 35 nde 6 re bondizfe pe mondo? Ge mande 6 re pa p' Anyambife ezo- 36 ma ko yfe fo fwinlizfe? Konde avila g6re yfe, nla vo yfe, nla gore yfe kfe, dwanl' isaOn yodu. Gore yh ga Iwanl' ivenda g6 konlako. Amfen. 2 Mi kwenla 'nlw& nkolo, awa- rera, g' ofiwanja w' inkfengo s' Anyambife, inlfe, vanli yfe ikuw' iyanli ntyago yabo, yorunda nla yi toudo nl' Anyambife, vanganle 2 njanjinli y' irfein' iyanli. Ko agolanlani' ikuw' iyanli g6 ntye yinlo: ndd galunlionli nli mbpi' irfem' iyanli, ko nlwb mie ntondi- nli y' Auyambife, vanganl' osaOn wi r' Ombia wi tondo wi re kfe mfepa pa. 3 Konde v' imfepinlO si re p6 pa mife, mi bulinli' 6m' edu g6re 'nlwfe, inlfe, e ga rig' avikilia g' oiiwanja w' Oku' wfemfe viaganlo nli nt' are kwfekwfe gore yb go pikilia; ndo e ga vikilie nl' ozi- iiia, ga nt' ar' Anyambife kerinla 4 p' Om' edu ibekelia. Konde ga nt' are 'zwfe va yeuge g' oku' omori, nli va yodu yi zye nl' 5 evilo mfemo : yenlo kfe azw' awe- nge, azw' ar' oku' Cmori g6re Krais, nl' om' edu gore 'zwfe eva 6 z' okuwa m&. Nla gOre 'zwfe p6 p' igonlo yi bangwanla ga nt' ar' imfepiulo si re po pa 'zwfe, jog' adwanl' ogOnlO wi poga, azwfc ga voge ga nl' ar' evendinli z' ibeke- 7 lia; ge njanjinli, azwfc ga Iwanle gw' ijanjinl' isazyo; ge ayb 0 ni>- 8 nja, gw' inbnja; ge ayb o kambi- ula, e ga Iwanle gw' ikambinia; 194 ayfe 0 davia, e ga lavie nl' oyog6 ; ayfe 6 panginla, Ogera fo; ayfe 6 9 poginla, nli mbia. Itonda si ga Iwanl' ipondia fo. (Numbanli 10 mbe; livanli go mbia. Gw' ito- nda s' awarerfe, rondanlanli nli nkfeugo; gw' iduba, longedubenl' 11 affiori; gw' ijanja, alwanlanl' age- ra ; Iwanlanli nli mpiu g' Orfema, 12 ujanjinlage Rerfe. Yenlanli mbia gw' iguiuu ; zindinlanli njuke; 13 gwenlanli nkolo pfekfepfekfe. Liva- nli gw' aguga m' iyombwi ; gombi- 14 zanl' ogwande. Zavinlanli wao wi kombiza 'nlwfe; zavinlanli, ko 15 azavanli. Yenlanli mbia nla wao wi jenle mbia ; lenlanli nla wao 16 wi ^denla. Lwanlanli nl' 6rfem' 6m6 anlwfe nl' anlwfe. Anlakanl' isaon impolo, nd6 g&ndionli nl' isaon y' okeudekende. Alwanla- nli nl' iraia gw' antyo manlim&. 17 Awinlizanl' Om' edu mbe vo mbe. Gombizanl' isaOn yi r' imbia gw' 18 antyo m' aulaga waOdu. Ja y' ajoliO, ngulu yi re nla 'nlwfe, lwa- nlanli nl' anlaga waodu nl' aiiife- 19 njfe. Awinlizanli ngoko, mongi toudo, ndo vanl' egunlu z' Anya- mbib mbOra : konde re tfendo pa, inlfe, Ngoko iyam' ; mifemfe m' be 20 fwiuliza, bulie JihOva. NdO jog' OlOvalOvi wo ajogo njanla, nyezfe inya; j' akotO nl' esyove, yonjfe: konde gO dendo yenlo o be keuj' aiTungilia m' ogOnli gw' ewOnjo 21 zb. Agevo nle mbe, ndO geve mbe nli mbia. Om' edu e ga rugiz' Oku' wb gw' ampenda mi panginla : ko- nde zyel' ivenda kaO ny' apila gor' Anyafnbife ; nl' ampenda mi dwanla mO doviO nl' Anyambib. 2 Ay& sambO 0 joliiil' ivenda, e jo- linl' OzOmbiO w' Anyambit: nla waO wi joliula wi be bag' ikuw' 3 iyaO ogara. Konde ivanginli yi zyele gO fangO g' Of\wanja w' ija- gOre moxgi rOma. 14. 11. tij' ibia, ndo g' Ofiwanja w' ijanj' | ibe. 0 bele dw' ari' ivenda? ya- j nje mbia, gambfenl' o be stiminlio 4 nle nyo : konde ny6 nle uy6ng6 y' Anyambife g6re 'wfe go mbia. NdOja w' ajanje mbe, ria; konde e pa twanl' Okwara vo nyawfe- uyawfe : konde ay& nle nyoogo y' Anyambife go fwiuliz' oino janje i 5 mbe ngoko. Yeulo re kwfekw& . go tugiz' ikuw' iyanli, arauga g' j onwanja w' egunlu dadife, ndo g' 6 6nwanja w' 6rfema kfe. Konde go ntinla yinlo pa 'nlw& mpagO kfe; konde wa5 inyongo s' Anyambi^, j 7 mbandaminlag' 6sa5n winlo. Va- nli wa6du nte nwaulo wao : mpa- go gOre j'fe o nwanlO mpagft; tri- but gOre yh 5 nwanl5 tribut ; itia g6re yfe 5 nwanlo itia ; 61ub5 gore yfe 6 nwanlo Olubd. 8 Anwanlanl' 6m' edu ezoma, ka6 du g&tondanla: konde ayfe 6 t6- nd' 6mori are denda p' ivanga. 9 Konde agamba minlo, inl&, Anla- nla nla winganli, AyOnl' 5nia, Ayufa, Arouginla, nlaj' adwanl' AzOml)i' onwfenlt k^, modu mi re datizo pa gw' igamba nyinlo, inlfe, Rond' 6ganganl6 wo ga oku' 10 wom&. Itonda si dendinl' ftga- nganlA mbe: sambo itonda si de- nd' ivanga nyodu. 11 Nla yenlo, konde anlw' avOrO egOmbe zinlo, inlb, igwfera ny' asyivi nyi re 'zwfe gO nongwa a%'i- la gw' antyovinlo: konde vt'nlo isunginl' isazyo s' atwenli pit-rbj viaganlO nl' egOmbe /.' avekelift [ 12 'zw{>. Ogw^ra w' atwe dava,0\ve- nja w' atwenli pi^T^ : samlio a/.wb ga wal' ijanja 8i nipiri, awor' imi- 1 13 anga y' <")zange. Azwt' ga Iwanlej ndwanli mbia yi keka nl' ftiTia- 1 nda; arange njinlag' iyinlo nil mbongagft nl' aliigu, arange mi)e- Dgag' antrt nli ndwanlage vOve, ] aranga nl' anyOmanlo nil fiaudi. 14 Nd6 woranli Rerfe Jisu Krais, ko avikilianl' 6zy6nli, g6 dend' ito- nginla sa w5. Ayfe o re dfela gw' ibekelia wo- nganll^, ndo aranga gw' itenla 2 s' agamba mi mpaga. Omori are nl' ibekelia g6 ny' ezom' edu : ndo ayfe o re dfela e ny' iwongo 3 dadife. Ayfe 5 nya e ga rig' avfe- dife 5 re e pa nya; nla y& 6 re e pa nya e ga rig' ay&k&life 6 nya: konde Anyambife are y& bonga 4 pa. Awfe mande o j^k^lie nyo- ng6 yinganli? g6re rerfe y&mfe e kumanla ge poswa. E be kuma- nli6 kfe; konde Rerfe are nli ngu- •5 lu yi kumanlife. Omori e jenle ntyugu mori mbia viaganlo nli ntyugu ny&nlfe: 6nw{>nl& e jenl' intyugu s6du egolanli mfemo. Om' edu e ga Iwanle mpaga fo g' 6 6rfem' iwfem&. Ayfe 6 penjavenje ntyugu yantuntu, e penjavenja y6 gOre Rer^ : ayfe kfe 6 nya, e nya gOre Rerfe, konde e p' Anya- mbife akeva ; nl' ay^ 6 re e pa nya, e pa nya ntinla ya Rerfe, kb 7 p' Anyambife akeva. Konde zye- r 6ma g6re 'zwfe 0 dwania bo nti- nla y' Oku' wfem&, zyel' oma k^ o 8 juwa ntinla y' Oku' wtmb. Ko- nde ja 'zw' adwanla bo, gamb&- nlfe azw' adwanla gOreRerfe; nla ja 'zw' ajuwa, azw' ajuwa kh go- re Rere: sambO ja 'zw' adwanla bo, ge juwa, azwt> nioiigi \va Re- 9 rh. Konde gO ntinla yinlo Krais ayuwi, ki> tougwa, inlbega Iwa- nle Rcrh ya waO wi re juwa j)a 10 nla yi mongi wi re bo kb. NdO awb, 0 j&kMia ofiworer' iyo sb? ge 0 pJ'di' ofiworer' ij'o sb? konde azwc'du i\7Avb be kumanla gw' 11 eka z' ijt'k&lia z' Anyambib. Ko- nde yi re tbndO pa, \nlb, Nl' ein^- ulo zani', bulie Jiliova, ivuv' iedu nyi be dovinla m\b akotolo, nl' oulfeiTle edu wi be suminli' Anj-a- 195 14. 12. gOre mongi rOma. 12 mbife. Yenlo re 6m' edu g6re 'zwfe e be p' Anyanibife ntang6 g' onwauja w' oku' wfemfe. 13 Sambo azw' ayfekfelianlanli nyfe- ul&: nd6 ro keujeul' igamba nyi- ulo, inlfe, 6m' edu awel' ibaku g' eza zi kweza g6 mpoulo y' 6nwo- 14 rer' iyh. Mi avoro, amiezo mbi- ambife nle Rerfe Jisu, inlfe, zyel' ezoma zi re zi zye pupu zomfe: udo jog' Oma ajeul' ezoma, iulfe, zi zye pupu, g6re yfe zi zye pupu. 15 Nd6 ja w' ajenliz' 6nworer' iyo ekfeva nl' iny' iso, gambfenlfe 6 kaugania nyfenlfe gw' itonda. Ayoiilfe nl' iuy' iso 6 re Krais 16 ayuvvi g' 6nwanj' iw5. Samb6 17 mbi' yauli y' agamb6 mbe: ko- nde inlongo ny' Auyambife ara- ng' inya nl' ijonga, nd6 6g6re ul' aintiiijfe nl' igeva gw' Inlinl' Ivia. 18 Konde ayfe 6 jaujinle Krais g' 6sa6u winlo e tondi' Anyambife, 19 azuminlo kh nl' anlaga. Samb6 azwfe ga gombiz' isa6n y' aiiifenjfe, nl' isaon yi re 'zwfe ko nuugwa- 20 nla. Azyaz' evilo z' Auyambife g' 6iiwanja w' inya. Ya y6du yi re pupu ; nd6 re mbe g6r' 6nia, 21 j' akwez' amori nl' iny' isb. Re mbia g6 dw' any' 6zy6iili, ge jo- ug' ivfe, ge dend' 6sa6n wedu wi re ofiworer' iyo ko p6in6 nla wo 22 ibaku. Ibekelia si re nla 'wfe, Iwanla nla s6 g' 6ku' womfe g' 6zy6 w' Anyambife. 0zavinl6 g6re yfe 6 re e p' 6ku' wfe 6gara 23 g' 6sa6n wi jenl6 ndfe mbia. Nd6 ayfe 6 d6ve mpaga ar' 6gara j' anya, konde e uya nl' ibelcelia; nl' 6sa6n wedu wi pa deud6 nl' ibekelia w6 nl' ibe. Nd6 azwfe yi re jola azwfe ga zindini' indfelinli si mongi wi ro dbla, ko 'zw' arondi' ikuw' 2 iyazy6mfe. Om' edu g6re 'zwb e ga rondie ndeg' wb g6 mbia go 3 mfcpiti. Koude Krais kh e tondi' 196 6ku' wfemfe ; nd6 ga nt' are tfend6 pa, inlfe, lutyfembo si mongi w' 4 azfembio s' av6swi g6re mife. Ko- nde isaon yodu y' arfendi6 gw' alouga y' arfendi6 g6 nfenja 'zwfe, ko 'zwfe dwanla nl' igumu vo isi- udinla nla vo 6zindi6 w' irfendo. 5 Nl' Anyambife y' isindiula ula y' 0ziudi6 e ga ve 'nlwfe go pikili' igamba mfemo ga nt' ar' infenja si 6 Jisu Krais : ko 'nlwfe pendi' Anyambife nl' orfeiii' 6m6 nl' ogwanl' 6m6, vauganle Rerfe y' 7 Ovanginii wazy6 Jisu Krais. Ye- nlo wouganlanli aulwfe nl' anlwfe, ga nt' awougio 'nlwfe kfe nle Krais, gw' ipeudi' Anyambife. 8 Koude mi bulia, 'nlfe, Krais are twa pe minisfe yi mongi wi re kfero pa g' 6iiwanja w' 6rfeti w' Anyambife, go dwanliz' impanga- 9 nl6 y' avanganli6 g6r' irerfe, ko anlongo sumiuli' Anyambife g' 6nwanja wi nkfeugo yfe; ga nt' are tfeud6 pa, inlfe. Go ntinla yi- nlo m' be suminlio g6r' anlongo, 10 ayembiul' in' inyo. E fo bulia kfe, 'nlfe, Yenlanli mbia, anlw' 11 anlongo, nl' anlag' iwfe ta. Nyo- ugo nyfenlfe kfe, 'nlfe, Zuminlianii Jih6va, anlw' anlongo m6du ; ko 12 suminlianlife anlaga wa6du. Esa- ia e fo bulia kfe, inlfe. Be dwanl' oramba avila gore Jfesi, 6 be ku- manla go panginl' anlongo; ayfe be d6vinl6 nl' anlongo iguffiu. 13 Nd6 Anyambife y' igumu e ga y6- nlie 'nlwfe ralie ul' igeva nl' amfe- njfe m' ibekelia, ko 'nlwfe bunli' igumu, g6 ngulu y' Inlinl' Ivia. 14 Mife kfe mi avorO mbiambife g' 6fiwanj' iwanli, awarer' lyam', inlfe, anlwfemfe anlw' e are ralie nl' 6mbia, j6nlia pa nl' imia s6du, 15 kekizo j)a kfe g6 tevuanla. Nd6 mi are tfendinla pa 'nlwfe nl' iga- nda viaganlO gw' imb6rar, mpanli ga g6 jongiulia 'nlwfe, v' inyanga gOre mongi rOma. 16. 9. nyi re pO pa mife nl' Anyambife, 16 inlfe, mi ga Iwanle minisfe yi Krais Jisu g6r' anlongo, njanjag' evilo zi minisfe go ntyangO mbia y' Anyambife, inlfe ijiro s' anlongo ga ntyag6 si ga rondi' Anyambife, mpangagO nkferfe iil' luliul' Ivia. 17 Sarab6 mi are nl' ikap' isam' g6- re Krais Jisu gw' isaOn y' Anya- 18 mbife. Konde mi ayolie tet' 5sa- 6n kao nt' alendi Krais vo mife, g6 bag' anlongo gw' ijoginio, uu- ngunlaga nl' igamba, nl' ijatija, 19 nil ngulu yi lemba, nl' isa6n yi mamO, nli ngulu y' Inlinl' Ivia; yenlo re, 'nlfe, mi are kambinla pe ntyaDg6 mbia yi Krais mbia- mbife avila g6 Jerusalem vingO- 20 vingft kwanga go Iliria. Agfenli- zi mife kfe go kambinle ntyang6 mbia gw' imbftra si re Krais e pa teto nli mori, inl&, mi anloge gw' 21 izanga nyinganli ; ndA ga ut' are tbndo pa, inlfe, WaO wi re wi pa bienlO nli ntyangO g' dnwanj' iwb, wi be jenla; nla waO wi re wi pa jogo wi be kOtiza. 22 Yenlo re mi azimbio gft bia g6re 23 'nlwfe nyongo sinyenge: udA vfe- nlo ml azye nli mbOra nyfenlfe gw' intye sinlo, mi are bela pa kfe impufh' imienge gO bia g5re 24 'nlwfe, yenlo g6 kfenda mih gA ntye y' Ipanyol, mi devinla go jenla 'nlwfe gO piaganla mife, nla g5 jirO ule 'nlwfc gO mponlo, ja mi adAoge jOra kwfe nli jenla 25 'nlwfc. NdO vfetilo mi kiiuda g5 Jerusalem grt pinl' iyombwi ida- 26 9ia. Konde ayenlicS mbia gAre mongi wi Masedonia nl' Akaia g<"> p' anliva gA nungunl' ikugi gAr' iyombwi yi re gA Jerusalem. 27 in, ayenlio inbia gAre waA: wi re kb iiiwanlisi yaA ; konde ja anlo- ngo m' arwenl' iwoiigisi nla waA gw' isaAn yaA y' Inlinla, gainbfe- ulb wi nwanlu waA ya y' Akuwa. 28 SambA gA be duo mi amfenliz' evilA zinlo, avinla waA ilonda yi- nlo, m' be simba gAre 'nlwfe g' Agfendo wam' gA ntye y' Ipanyol. 29 Mi avorA kfe, 'nlfe, gA be bia mife gore 'nlwfe, m' be bia ralie nl' AzavinlA wi Krais. 30 Mi kwenla 'nlwfe nkolo, awa- rera, vo Ovanginli wazyA Jisu Krais, nl' itonda s' Inlinla, inlfe, lembianlanli nla mife gw' ika- mbinla gAr' Anyambife g' Anwa- 31 nj' iwam' ; iulfe, mi ga zunginlA avila gAre waA wi re wi jivira gA Judia, k' idavia si pinlo mife gA 32 Jerusalem tondi' iyombwi ; ko mih bia gAre 'ulwfe nli mbia vo ntondiuli y' Anyambife, ayowa 33 gAre 'nlwfe. Nl' Anyambife y' amfenjfe e ga Iwanle nl' anlwfedu. Mi tfendinla 'nlwfe g' Aiiwanja wi Fibe Anworer' iyazyA Afiwa- ntA, A yanjinlagi nandA yi re gA 2Senkrea: inlfe, wonganlife gAre Rerfe, nt' are kwfekwfe gAr' iyo- mbwi, ko nungunlanlifc gA ndag' iedu yi re yb nl' isyolo gore 'ulwfe: konde are dwanla p' onlungunli gAr' awenge, nla gAre mib kb. 3 WAgizanli mib Prisila nli Akwi- la imbilA nla mife gAre Krais Ji - 4 su, w' arA dimbinl' impele yaA. g' Aiiwanja w' embnio zam' ; wi re aranga mib dadife mi pa waA akeva, ndA kb ifiandA s' anlongo 5 sAdu. WAgizanli m\b kb nandA yi regAnag' waA. WAgizanli mib Epainetos, A tAndA mib, AlAnd' 6 AlAnga wi Asia gAre Krais. WA- gizanli mib Mari, A yanjagi gAre 7 'nlwb pAlA. WAgizanli mib A- ndronikus nli Junias, wi re nla mibsijanlA nl' imbwcdi nla mib, wi re nl' eluffii gAre rAiTii, wi re waA nla mib waA w' alAiigi gAre 8 Krais. WAgizanli mib Amplias, 9 A tondA mib gAre Rerb. WAgiza- nli mib Urbanos, AmbilA nla 'zwb 197 16. 9. gOre mongi r6ma. g6re Krais, uli Stakus 0 tond6 10 mih. Wogizauli mife Apfele3, 6 re sindinla pa g6re Krais. W6giza- nli mife wa6 wi nago yi Aristobu- 11 lus. WOgizanli mife Herodiau 6 re nla mih sijanlo. Wogizanli mife wao wi nag6 yi Narsisus, 12 ntangO yi re g6re Krais. W6gi- zanli mife Trifena nli TrifOsa, wi jauj' evild za Rerfe. W6gizauli niife Persis 6 tondo, 0 yanjagi p6- 13 16 gOre Rerfe. Wogizanli mih Ru- fus 6 re pinjo pa nie Rerfe, nli ngi 14 yfe kfe 6 re k' iyam'. WOgizanli mife Asinkritus, Flegon, Hermes, Patrobas, Hermas, nl' awarerfe wi 15 re nla waO. W6gizauli mife Filo- logus nli Julia, Nerea nl' 6nwo- rer' iyfe 6nwant6, nl' Olimpas, nl' 16 iyombwi yOdu yi re nla wa6. Zangwanlanli nl' isomba s5ru- nda. InandO si Krais sOdu si bogiza 'ulwfe. 17 Kokoloanli awarera, lingiliauli wao wi pang' ibangwanla nl' isaon yi kweza, yi re yi zye swa- swo nl' infenja si re 'nlwfe nfenga 18 pa: ko bangwanli nla wa6. Ko- nde waO wi denda yenlo wi janji- nl' Ovauginli wazyO Krais, ud6 kao ambumu ma6mfe; aremiza k' irfema y' aulaga wi r' av6nl6 fo nl' agamb' ambia nla m' idondo- 198 19 lia. Konde ijoginlo sanli si re jagayaga pa g6r' anlaga wa6du. Yenlo jenla mife mbia g' 6nwanj' iwanli: mi bela 'nlwfe gO dwanla kfe nl' imia g5 mbia, nd6 av6nl6 20 fo g5 mbe. NT Anyambife y' amfenjfe e be sunge tukie Satan nl' intyozy5 sanli. Imfepinl6 sa Rer' iyazy6 si ga Iwanle nla 'ulwfe. 21 Timothe, 5mbil6 nla mi^, e bo- giza 'nlwfe; nli Lusius nli Jason nli Sosipater, wi re nli mih sija- 22 nlO, wi b6giza 'nlwfe kh. Mih Th- rtius, 6 tfend' ezango zinlo, mi 23 bOgiza 6'nlwfe gSre Rerfe. Gains ndeg' warn', nla yi nandO yOdu, e bOgiza'nlwfe. Erastus 6venjavenji wi syika wi nkala abOgizya 'nlwfe, nli Kwartus y' Onworerfe ke. 25 G6re yh 6 re nli ngulu yi dwan- . liza 'ulwfe ga nt' are ntyangO yam' mbia nl' ikambinla si Jisu Krais, ga nt' ar' ituminliO s' isaOny' iyu- mbunlC* y' avegagi jumbunl6 pa 26 eg6mb' elonga, ndO vfealo y' atu- minli6, amiezo anlongo modu v' irfendo y' ivogisi ga nt' ar' 6z0- mbiOw' Anyambife yakonlako, gfl baga wa6 gw' ijoginlO s' ibekelia. 27 GOr' Auyambife, 6 re dadife nl' imia, g6re yb ga Iwanl' ivenda vo Jisu Krais gO konlako. Ambu. EZANGO BLANGO ZI POL Y' ERoJtl GOEE MONGI KORINTII. ^ Pol, fweli6 pa g6 dwanl' erOmi zi Jisu Krais vo iitondinli y' A- nyaml)io, nli Sostliene y' Onwo- 2 rerfe, gO nand5 y' Anyambife yi re gd Korinth, inlfe, gore wao wi re jombwa pa g6re Krais Jisu, fwe- 116 pa go dwanl' iyombwi, nla gOre waOdu g6 mbOr' iedu wi fwe- lia iua nya Rer' iyazyft Jisu 3 Krais, iyaO nli yazyO kfe : Im^pi- nl6 gOre 'nlwb nl' amfenjfe avila gOr' Anyambife ya Rer' iyazyO, nl' avila g6re nl' Ovaoginli Jisu Krais. 4 Mi p' Anyanibife yam', akeva egOmbe zOdu g' ftfiwanj' iwauli, g' Oiiwanja w' irafe linlo s' Aiiya- mbife si re pft pa 'ulwfe gOre Krais •5 Jisu ; konde gOre yb anlwfe are pagizO pa g' OsaOn wedu, gw' iga- (i mb' iedu nla gw' iraia sOdu ; ga nt' alwanlizO atakwfe mi Krais 7 gOre 'nlwti: yenlo anlwfe p<5nl' ida?i' edu s' Anyambife, mpfengi- nlag' ibAwunlia sa Rer' iyazyO 8 Jisu Krais; o be dwanliza 'nlwfe kwanga gO ntyai, ko 'nhvfc dwa- ule ntybnibo fo gO ntyugu ya 9 Rer' iyazyO Jisu Krais. Anya- nibifc ar' 6giligili, vo yfe anlw' awelia gCt dwanl' alato nl' ftfiwa- nl' ib Jisu Krais y' Ovanginli wa- zyA. 10 Awarera, mi kwenla 'nlwfe nko- lo gw' ina ny' Ovanginli wazyO Jisu Krais, inlfe, gambanl' anlwfe nl6 mi mongi w' Akeli AsaAn wanya- 20 wfenyawfe. Oma w' imia are gwi? Orfendisi are gwi? (VlAvisi w' i- mpaga wi ntye yinlo are gwi? Amyambife azye kahinlia p' imia 21 si ntye yinlo edosyu? Kondo gw' arwenli gw' imia s' Anya- mbife inlfe ntye yinlo v' imia sa 199' 1. 21. gOre mongi KORINTH I. yo yi mia Anyambife du, ayenlio mbia gor' Anyambife v' edosyu z' ikambinla go sunginla wad wi 22 bekelia. Konde Iju wi bambife lemba, nl' Igrek wi but' iniia : 23 ndo azwfe kambiale Krais banlio pa go kros, gor' Iju ibaku, ula gOr' 24 anlongo edosyu ; udo gore wao wi re fwelio pa, Iju nl' Igrek ta, Krais ngulu y' Anyambife, nl' 25 imia s' Anyambife. Konde edo- syu z' Anyambife zi r' iraia viaga- nlo nl' anlaga; nli ndfelinli y' Anyambife yi re ngulu viaganlo nl' anlaga. 26 Konde anlwfe jenle mbel' iyanli, awarera, inlfe, arang' awenge w' imia ga nt' ar' Ozyouli, arang' awenge av616, arang' awenge w' 27 enlumi, wi re fwelio pa : ndo Anyambife are pinja p' isaon y' edosyu yi ntye yinlo, go jenliz' anlaga w' imia ntyonli ; Anya- mhih are pinja p' isaOu ilfele yi ntj'e yinlo, gb jenliz' isaon iyoli 28 ntyonli ; nl' isaon y' isyolo fo yi ntye yinlo, nl' isaon yi pfedio, yo re pinjf) pa nl' Anyambife, nl' isa- on yi re yi zyele kfe, go pang' isa- on yi re go twa vo nyawfenyawfe : 29 inlfe, 6m' edu awolinl' oku' wfe 30 ikapa g' ozy6 w' Anyambife. Ndo vo yh anlw' are gore Krais Jisu, q re twa pa gore 'zwfe imia aviJa gor' Anyambife, nl' OgOre nl' imfe- ■31 pa, nl' olandunlft: nt' are t&ndo pa, inlfe, Ayb 6 boliul' 6ku' wfe ikapa, e ga wOl' ikapa gore Rerfe. 2 Nla mife kfe, [awarera, gw' avie- nli imh gore 'nlwf;, nii bia nl' imfepe — kamba ge nl' imia, nta- Itiliaga 'iilw& iyumbunlO ny' A- 2 nyambit. Koude nii agenji go dw' ami' osaon wedu gOre 'nlwc), kaO Jisu Krais, nla yh kfe banlift 3 pa gft kros. Mi avegagi nla 'nlw6 k& gw' idfela, nla gw' itia, nla gw' 4 Itatamiula sipOlA. Nl' iganib' 200 inyam' nl' ikambinl'' isam' si pegaga nl' agamba m' imia nii kond' anlaga, ndo gw' ituminlia 5 s' Inlinla nla si nguln: inlfe, ibekeli' sanli s' alwanla gw' imia s' anlaga, ndo go ngulu y' Anya- 6 mbife. Ndo azwfe kamb' imia gOr' anlaga warfeti : nd6 arang' imia si ntye yinlo, ges' ivanginli yi ntye 7 yinlo, yi twe nyawfenyawfe : ndO azwfe kamb' imia s' Anyambife s' iyumbunl5, s' alu5 s' aldvi6 nl' Anyambife eliva vangago ro gw' 8 ipendi' sazyo: si re ivanginli yi ntye yinlo wi mia so ; koude ko- nlfe w' amienli so, gavonlo wi to banlie Rerfe y' ivenda g6 kros : 9 ndo ga nt' are tfend6 pa, inlfe, Intyo nyi pa jenla, ge 6r6i jogo, nlo jingiula g' Orfeina w' oma, isa- on yi r' Anyambife kekiza pa gore 10 wao wi toudfe. Ndo Anyambib are 'zwfe tuminlia pa yo nl' luli- nl' inyfe : konde Inlinla nyi kfela- gfel' isaOn y6du,vanganr isaon y' 11 oronga y' Auyambife. Konde ma- nde gor' anlaga 6 r' av6r' isaon y' anlaga, kao inlinla ny' Oma, nyi re go gare yfe? Yenlo kfe zyel' Omo mi' isaon y' Anyambife, kao Inlinla ny' Anyambife. 12 Ndo azwfe pa p6 inlinla nyi ntye yinlo, nd6 inlinla mfe riyi pila gor' Anyambit! ; ko 'zwfe mia isa- 6n yi pt) 'zwfe nl' Anyambife mpa- 13 gaga. Y6 kfe yi kambO 'zwfe, ara- nga 111' agamba mi nfenj5 nl' imia s' anlaga, ndo nl' agamba mi n5- njO nl' Inlinla; mbfeugunlag' isa- Ou y' Inlinla nl' agamba m' Inli- 14 nla. Ndo Oma go njanlO yb awongiz' isaOn y' Inlinla ny Anyambife: konde y6 nT' edosyu gOre yb; ayolie mib y6 kfe, konde 15 yi kOtizO nl' Inlinla. NdO ayb o re mpanginli y' Inlinla e kOtiz' isaOn yOdu, ndO aybmb e kOtizo 16 nl' Oma. Konde mande 6 r' avO- g6re MONGI KORINTH I. 4. 5. r6 mpivinli ya Rerfe, ko j-fe nfenjfe? Nd6 azw' are nli mpivinli yi Krais. ^ Nla Mi& k6, awarera, mi jolie kamba nla 'nlwfe ga gore waO wi re mpanginli y' Inlinla, ndo ga g6re wao wi re mpanginli y' Ozyo- nli, vanganle ga gC>re yawanla go- 2 re Krais. Mi ayonji 'nhvfe ambfe- nlingO, arang' iuyinyife; konde anlwfe jolia so: nla vanganle vfe- 3 nlo anlw' ayolie s6 ; konde anlwfe pare mpanginli y' ozyonli ; konde g6 dwanle iiandi nl' anyomanlo gOre 'nlwfe, anlw' arange mpangi- nli y' Ozyduli, aveng' intyali s' 4 aniaga? Konde go bull' 6inori, inlfe, Mi beuge Pol ; nl' oiiiori, inl&, Mi beng' Ap*>los; anlw' ara- 5 ng' aniaga? SambO Apolos ande? Nli Pol kfe ande? Sinyongo s' avangi 'nlwfe bekelia : nl' oni' edu 6 ga nt' avenliO yfe ule Rerfe. Mi avfenli, Apolos arevizi ; nd6 Anya- 7 rabiiJ aweizi. Yenlo ayfe 0 bfenla arang' ezoma, ge ayfe 0 tfeviza; nd5 8 ka6 Auj-aml)]^ 6 feiza. Ayfe 6 b&- nla nla yi> Ct tftviza nl' ezom' enio: ndo wavanli wi be bong' ipa 6m' 9 edu nt' ar' ijanj' isii. Konde azwfe imbilO yi janja ta nl' Anyambife: anhvfe ntyaga y' Anyambife, anlw& uag6 y' Anyambiti. Ga nt' ar' initjpinlO s' Anyambie si re \y(> pa mib, mi agekiz' izanga g' 6nl6gisi wa simia: nl' rtrnori e udga vovo. Nd<\ 6in' edu e ga va- ndaminle nlOginli yi yi nf>g6 ndb vovo. Konde Om' ayolie kenj' iza- ng' iny^nle tftinhare i)a nj inlo nyi re kenj 0 pa, nyO nle Jisu Krais. 12 Xdftjog'oni' ano'.:a gw'izanga ny- inlo syika yatenlatenla, syika ya- piipu, ado mi njOnli, rere, aiTianli, 13 kumu y' afuanli ; evilO z' Om'edu zi be tnniinlio: konde zi be miezO nli ntyngii, konile ntyu^u me yi be bOwunlia nl' 6g0uli ; nl' OgOnli 10 11 wi be kfenliz' evilo z' oiii' edu nt' 14 are z6. Jog' evil6 z' oma z' anlo- gio ndfe vovo z' atiganla, gambN 15 nl' abong' ip' is&. Jog' evilo z' ofna z' apezyo, gamb&nl' aperO nl' ip' isfe : ndo ayfem^ e be sunginlo ; 16 ndo mpauli ga V Ogouli. Anlw^ pa mia, 'nl&, anlwfe nle nagO y' Anyambife, nla, inl&, Inlinla ny' Anyambife nyi dwaula gO gare 17 yanli ? Jog' om' abundakanle nagO y' Anyambie, Anyambife be jilizfe; konde nago y' Anyambi& yi r' orunda, nla yenlo re 'nlw^ k&. 18 Om' edu aremiz' Oku' wfem&. Jog' Oma gOre 'nlwfe apikilia inl& are nl' imia gO ntye yiulo, e ga rw' edosyu, ko y& twa nl' imia. 19 Konde imia si ulye yinlo nl' edo- syu gOr' Anyambi^. Konde re tfendO pa, 'nl&, E kOt' aniaga w' 20 imia gw' avOulo maOmfe : nla k^, j 'nlfe, Rerfe avorO ipikilia s' aniaga : 21 w' imia, inlfe, si re sanyawfe. Ye- ! nlo Om' edu e ga rig' azyOgwa nl' ! aniaga; koude isaOn yodu iyanli ; 22 nlo Pol, ge Apolos, ye Sefas, ge I ntye yiulo, g' efnfenlo, g' ijuwa, ge isaOn yatfe, ge isaOn yi bia ; yO- |23du iyanli; nl' anlwfe yi Krais; nli Krais y' Anyambife. ^ Oma e ga yeule 'zwb g' iminisfe si Krais, mongi ker' isaOn y' iyu- 2 mbunlO y' Anyambife. NdO gOre mongi kera, bclO, iul^, ga lengO. 3 Omo bekeliO. NdO gOre m'lh r' OsaOn OnwangO gO jekMiO nle 'nlwfe, ge nl' ijfekMia s' aulaga; 4 mi pa jbkblia Oku' watnimb. K'g: mbi nl' ijanj' ibe, ndO nli mp^- ruba yi re Ifevfea foy' Or&ti nla y' ogiligili. 9 Mi arendinli 'nlwfe gw' ezangO, 'n\h, Aganganlanli nli bandanli^. 10 AraDga, in\b, agangaDli du nli bandanli^ yi utye yiolo, ge nli njongi w agasyO ni' anliva, ge nli mongi wi nibaO, ge nli mongi wi savinl" ikanla ; arwe yenlo ga- mbfenl^ ka6 anlw' adubwa g6 11 ntye : ndo vfenlo mi t&odinla 'nlw^, inl& jog' Omo fweliO, 'nl&, 6nworer&, adwanl' ebandanlie, ge oma w Ogasyo w' anliva, ge 6mo savinl' ikanla, ge6rowisi, g' eyo- nga, ge oma wi mba6 ; aganga- nlanli nl' om' onlongo m&. vanga- 12 nle nya nla y&. Konde ezande zi re nla mife, inl&, mi ga yfekMie wa6 wi re gw igala? Anlw&j<^- 13 k&lia wa6 wi re go iiandO ? ndO wad wi re gw' igala, Anyambi& e jfekfeliawaO. SambO rOmbanl' Omo mbeavila gOre "nlw^. Q Jog' Oma gore 'nlw& are nli ndaga nl' 6m' Onwfenl^, ayh ko k& sozya yO gOr' ave, nl' aranga gOr' 2 iyombwi? Ge anlwi; pa mia, inl&, iyombwi yi be j&kfelie ntye? Nla ja,ntye yi be jfekelio nle 'nlw&, anlw' azye nl' iuyanga nyi j&k^ 3 lia isaOn imiangO mh ? Anlw& pa mia, 'n\b, azwi" be j&kfeli' ienjM ? ko purO, isaOn y' em&nlo zinlo? 4 Sambo ja'nlw' adwanla nl' isaOn y' emJrnlo zinlo gO jfekiiliO, anlwfe dOvia wao iy&keli wi r' isyolo fo 5 gO flandO? Mi kamba gO utyonli yanli. Atwenl' inlfe, ayolie dh- ngO Oma w' imia gOre 'nlwt;, 0 re ko jolie tenliz' impuugu s' awarer' I 6 iyfe? ndo Ofiworerfe e »oziz' Ofiwo- rer' iyfe, wi deuda yenlo kfe gw' azyo m' anlaga wi re wi jivira. 7 Ndo vtnlo re ndaga yi ntyfembo gOre 'nlw&, vanganie gi*i dwanla nl' izozo anlw^ nl' anlw^. Eza- KORINTH I. 6. 19. nde zi re 'nlw' aronde dendO mbe ? Ezande zi re 'nlw aronde pitO viaganlO nla gO dwanla nl' izozyo S yenlo? Ndo anlw& mfe anlw^ dende mbe, avita, vanganl' awa- 9 rer iyauli. Ge anlw^ pa mia, 'nl&. ave w' ayigiz' iulongo ny' Orowa? Awenianli: vOvevOve, nli mongi wi savinl' ikanla, nli baudanli^, nl' alele, nl' inanlisiy 10 anlOifie, nl' ife, nli mongi w' aga- zyO m' anliva, nli youga, nl" iro- wisi, nli mongi wi mbao, w' ayi- gize du inlongo ny Anyambi^. 11 NT aw&wo gOre 'nlwe w' avegag' Onlongo me: ndO anlw' are jOvu- nlO pa, anlw' are m&pizO pa, anlw' are dwaulizo p' a^>' re nl" iua nya Rerfe Jisu Krais, nl' Inlinla ny' Anyamliie yazyO. 12 Zyel' ezoma zi degO gOre mife, ndo arang' isaOn yOdu yi nugi- nlia ; zyel' ezoma zi degO gore mife, ndo mi arugiz' Oku" wam' 13 gw' ezom' edu. Inya si re ntinla y' iwumu, nl' iwuinu nliula y' inya: ndO Anyambi^ e be jiliza yO vanli. NdO Okuwa wi zyele ntiula y' OvelanlO, ndO ntinla ya Rer& ; nla Rert" k& ntinla y' Oku- 14 wa: nl' Anyambit> 0 rOngunli Rerfe, e be tOngunlia "zwe kfe nli lo ngulu y^. Anlw^ pa mia, 'nl6, ikuw' iyanli nle va yi Krais'? Mi ga wonge va yi Krais sambO, avanga yO va y evOve? Alwa- 16 nlizi yenlo. Ge anlw^ pa mia, 'nlfe, aye 0 re jOngO \ts\ ta nl' evO- ve nl' Oku' OiTiori nla y^? Ko- nde e biilia, 'n\h, waO avanli wi 17 be tw' OzyOnli OmO. NdO ayfe 6 re jOngO pa ta nla Rert" nl' inllnl' 18 imOnlay^. Wanganl' OvelanlO. Ifweni' iedu si fwemO nl' Oma ^i re gw' igala ny' Okuwa ; ndO ayfe 0 nanla nla wiugauli e janjini' 19 Oku' w&mfc mbe. Ge aulw^ pa mia, 'ul^, ikuw' iyauli ule nagO 203 6. 19. GORE MONGI ySrunda y' Inlinl' Ivia nyi re gore 'nlwfe, nyi re 'nlwfe dfenga pa avila g6r' Anyambife? Anlwfe kfe 20 anlwfe niv' ikuw' iyanlimfe; ko- nde anlw' agoliS nl' igolo : vendi- anl' Aayambife sambo gw' ikuw' iyanli. G' Oiiwanja w' isadn y' arfendi- nli 'nlwfe iiiife: mi tanga 'nlfe, re mbia gor' Onlome g6 dwa aval' 2 ofiwanto. Nd6, go deg' ovela- ■ nl6, Onlom' iedu e ga Iwaule nl' Onwaut' wfenife, nl' onwanto 3 edu nl' 6iil6me wfemb. Oiilome e ga v' 6nwant' wfe nte nwa- nlfe yfe; egolanli mfemo kfe 6nwa- 4 ntO gor' 6nl6me wfe. Onwanto e panginl' oku' wfemb, nd6 6nl6me wh e panginlfe: yeulo k' OnlOme e panginl' oku' wfenife, ndo oilwa- 5 nt' 'wfe e panginlfe. Aulimianla- nli, kao du nl' ompanganlo v' oilwo lingo, go p' iku' iyanli gw' ikambinla, ko 'nlwfe fo datanla, Satan e vende syoria 'nlwfe v' 6 itwazindinl' isanli. Ndo mi bu- ll' igamba nyinlo aranga gO s5- mbi' ijombanla, ndo go jivira, 7 'nlfe, si re kwfekwfe. Mife ko tond' anlaga waodu g6 dwaula nt' are . mife. Nd6 oni' edu are nl' eza z&- • mfe zi re yfe po pa nl' Auyambife, ftinori mpanginli mori, oiliori mpanginli nyfenlfe. S Ndo mi bulinlia wa6 wi re wi pa r jomba, nl' antO wi tigA kh, inlfe, .' Rfe mbia gOre wa6 jogo w' adwa- 9 nla ga nt' are mife. Ndo ja w' ayolie siiidinla, wi ga yOmbage: . konde re mbia gC> jomba viaganlO 10 nla go pia. Ndo g6re wa6 wi re jftinba pa mi sfkmbia, aranga mife, ndo Rwb, inlfe onwantO e ga rig' 11 alubwa g5r' ftnlofile w&: ndO j' adubwa, ega Iwaul' ayOmba, azya nlonlo e ga vo ni&panle nl' 6ul6- me wfe; Onlftine kb e ga rig' arO- 12 mb' On want' vvfe. NdO aiuori mi 204 KORINTH I. bulinlia waO, arange Rerfe, inlfe jog' oiiworer' iedu are nl' onwa- nto 0 re e pa jivira, ndO Oiiwanto 6 tonde dwanla nla yb, e ga rig' 13 arOmbfe. Nl' OnwantO kh 6 re nl' OnJOiTie o re e pa jivira, ndo e to- nde dwanla nla yfe, e ga rig' awa- 14 Ife. Konde OnlOme 0 re e pa jivi- ra e tw' orunda nl' Oilwaut' wfe, nl' Onwanto 0 re e pa jivira e tw' Orunda nl' OnlOme wh: azya nlo- nlo awanl' iwanli wi zye pupu ; 15 ndo vfenlo wi r' Orunda. NdO jog' ayfe 0 re e pa jivira adubwa, e ga lubwe ; Onworerfe OnlOine ge Onwanto azye kOrO pa j' atwa ye- nlo : ndo Anyambife are fwelia pa 16 'zwfe gvi^' ainfeujfe. Konde aw' Ofiwanto, 0 mia sfe vendetwa 0 be sunginl' Ouloiue wo? ge awfe OnlOme, 0 mia sfe vendetwa 0 be 17 sunginl' onwant' wo? KaO da- dife, ga nt' are Revh kerinla p' Om' edu, ga nt' ar' Anyambi^ fwelia p' Om' «du, yenlo ga Iwa- nlfe. Nla yenlo dOvia mife gw' 18 iiiandO sOdu. R' Oma fweliO pa ayfe kferO pa? e ga rig' aromb' ikfera. R' Oma fweliO pa ayfe 19 Ozyombfe? e ga rig' agferO. Ikfcra arang' ezoma, nla gO dwanl' Ozyo- mbfe kfe arang' ezoma; ndO gO pe- njavenj' isOmbia s' Anyambife 20 mfewo OsaOu. Om' edu e ga Iwa- nlfe g' OgOulO nifemO w' aweliO yfe. 21 W aweliO aw' osyaka? ayenle nkazya vovo. NdO ja w' ayolie tw' Ofiwantye, ro dende yenlo. 22 Konde ayfe 0 re fweliO pa gOre Rerfe ay' Osyaka, ayfe onwontyo wa Rerfe : egolanli mbmO kfe ayb 0 re fweliO pa ay' Oiiwoutye, ayb 23 Osyaka wi Krais. Anlw' agOliO nl' igOlO ; arondanli tw' asyaka 24 w' anlaga. Awarera, gO udwanli y' aweli' Om' edu, gO yO mfemO e ga Iwaule nl' Anyambife. 2-5 NdO g' Onwanja w' azyali, mi gOre MONGI KORINTH I. 8. 7. azye nl' 6z6mbi6 avila g6re Rerfe: nd5 mi bulia nte pikilia mih, g' Cmo re dfenga p' inifepinld s' Anyambife g5 dwanl' Omo re ko 26 bekeliO. Mi tanga sambO, iulfe, yiulo re nibia g' oiiwaoja w' inju- ke s' egombe zinlo, inlfe, re mbia g6r' Oma go dwanla nt' are yh. 27 0 re k6r6 pa g6r' onwantd? A- wuta g6 puruul6. 0 re purunlo pa avila g6r' onwantO? Rig' 28 awut' onwantO. Nd6 ja w' ajO- mba kfe, 6 pa fwema; nla j' izya- li uy' ajdmba, e pa fwema. Ndo winlo wi be jenle njuke g' 6zy6- nli ; yenlo mi o tonde divinla 29 'nlwfe. Ndo igamba nyinlo nyo kambo mife, awarera, inlfe, eg6- mbe z' atunli ; atiganl', inlfe, mo- ngi wi re nl' antO wi ga Iwanle 80 egolanli ga wi zyele; nla wao wi deula, wi ga Iwanle egolanli ga wi pa denla; nla waO wi jenle mbia, egolanli ga wi pa jenle mbia ; nla waO wi k61a, wi ga IwanI' egolanli ga wi pa niva du ; 31 nla waC) wi bute ya yi ntye, ego- lanli gawi pa buta yO viaganl6: konde mpanginli yi ntye yi pia- 32 ganla inpiagaulaga. Nd6 mi bela 'niwi! go dwanl' afiandi fo. Ayfe 0 re e pa j6mba e nak' isaOn ya Rert>, nt' are y^ ko tondife Rer^ : 33 ndft ayfi o re jftinba pa e nake ya yi ntye yinlo, nt' are yb ko totidi' 34 Otlwant' wfe. R' ibangwanla kh utyo OflwantO wi re jOmbO pa, nl' izyali. Ayfe 6 re e pa jftmba e nak' isaOn ya Rerfe, iu\h e ga Iwanl' Orunda g' 6kuwa nla gw' inlinla : ndO ay^ 0 re jftmbO pa e nake ya yi ntye, nt' are yh ko to- :Vi ndi' AiilOfne wfe. Mi kamb' iga- mba nyinlo g6 nungunia 'ulwts; aranga gf> purinla 'nlwb izunga, ndf> grt k^ndia 'nlwb gw' isaOn yi simaiila, ko 'nlwft janjinle Rerh 3(5 Ozyokolio fo. Ndft jog' Om' ata- nga, 'nlfe, e padendiul' onwanl' ife Onwanto 6 r' izyale kwfekwfe, jog' atw' OiiwantOiiwantwfe, nla j' adwanl' isyolo go denda yenlo, e ga lende nte bel6 ndfe ; e jauje 37 mbe; wi ga yOmbanle. Ndo ayfe 6 kumaula jolajola g' Orfein' iwfe, ko avangatiS g6 jombiz' ofiwanl' ife, ndo are nli ngulu gfl denda nte belfe, are kenja pa kh nl' 6rfefn' ' iwfe, gO penjaveuj' izyali nyfe, e 38 denda mbiambife. Yenlo ayfe 6 jdmbiz' diiwanl' ife e dende mbia- mbife ; nla yh 6 re e pa j6mbiz' 39 ftnwanl' ife e denda posyo. Onwa- ntO are korO pa nl' ivanga Olingo wi dwanl' OnloiTie wfe bo ; ndo ja onlofne wfe ajuwa, gambfenl' are difengadifenga gO j6mb' Onlom' iedu wi tondo ndfe; nd6 kao 40 gore Rerfe. Nd6 j' adw' ayOmba, are mbiambife viaganlo gw' ipi- kili' sam' : mi tanga kfe, 'nlfc, mi are nl' Inlinla ny' Anyambife. g Ndo g' ofiwanja wi vferfe jirO pa gw' ikanla: azw' avOro, in\b, azwfe du azw' are nl iinia. Imia si puug' ekale, ndO itouda si nugi- 2 nlia. JOg' Om' edu atanga, inlb, avOrO ezoma, gambfeul' e i)a iwa 3 gO mia ga nt' are kwbkwb; ndo jog' Om' atond' Anyambife, ayb 4 nibmo amienlio ndfe. 8anib0 g' Onwanja wi vferb jirO pa gw' ika- nla, azw' avOrO, iulb, oganla ara- ng' ezoma du, nla, iiilc?, zyel' 5 Anyambife kao mori. Konde va-; ng' adwanle ya yi fweliO, 'nlfe, iiiyambife g' OrOwa nla gO ntye; ga nt' ar' inyambib siuyengo, nl* 0 irerb slnyenge ; ndO gore 'zwfc r' Anyanibib mori, ya Herb, 0 re ya yOdu y' avili gOre yb, azwb kb azw' are gOre yb; ni' Ovanginli k' OiTiori, Jisu Krais, 6 re vo yb dwanle ya yOdu, nl' azwb kb vo 7 yb. Ndo imia sinlo si zye nla waOdu : ndO awbwo, waO uibnlu 206 8. 7. g6re MONGI KORINTH I. pa nl' dganla kwanga nla nlfenlo, wi nya mimnli ga ezoma zi re jiro pa g' 6ganla ; nl' irfeni' iyao gO re 8 yi pare dfela yi feviz6. Ndo inya si mfepiza 'zwfe gOr' Anyambife : ja 'zw' adw' anya, azw' aweve nl' igamba mh; geja 'zw' anya, azw' 9 amfepe. Nd6 vandeminlanli inya- ng' inyanli nyinlo uyi vende tw' ibaku g6re mongi wi re dfela. 10 Ndo awfe 5 re nl' imia, jog' 6m' ajenlo tu gw' inya go nago y' 6ga- nla, gambfenlfe orfeina w' oma mh 6 re dfela, w' ayolizo go nye yoma 11 yi re jiro pa gw' ikanla? Yeulo ayfe 6 re dbla e jilizo nl' imi' iso, vanganl' oiiworerfe 6 re Krais 12 ayuwi g' onwanj' iwfe. Nla ye- nlo, go janja 'nlwfe nibe gor' awa- rerfe, awonj' irfem' iyao ilfele, anlwfe janje mbe gore Krais. 13 8amb6, ja evere z' apomiz' oiiwa- rer' iyam' ibaku, rui avo ny' 6zy6uli g6 konlako, komiav6miz' Onwarer' iyam' ibaku. Q Mi azye difengadifeuga? Mi ara- ng' erOmi? Mi pa jenle Jisu y' Ovanginli wazyo? Aulw' arang' 2 evilo zam' gore Rerfc? Vanganle mi arang' eromi gor' aiuori, rfeti mife nl' eroiTli gOre 'nlwfe: koude elingilif) zam' z' erOfui nle 'nlwfe 3 g6re Rerb. Igamba nyi fwinliz6 mife wao wi kotiza mife nyo mfe- 4 uyo. Azw' azye ul' inyanga nyi 5 nya nli jonga? Azwfe azw' azye nl' inyanga nyi kanganla 6in' edu nl' Ouwant' wfe ayfe k' onworerfe, egolanli ga r6mi mod, nl' awo- 6 ngwfe wi Krais' nli Sefas? Ge mib nli Barnabas dadib, azw' azye 7 nl' inyanga nyi dw' ayanja? Ma- ude kfcnda go dwanle sozyfe nl' anliv' imfemfe ? Mande bbnle ntyaga' ko any' ilftnda ya yO? Ge mande penjavenj' olemba, ko ayong' ambbnlingO m' Olemba 8 mfc? Mi kamb' isaOn yinlo g' 206 Oma? Ivanga nyi pa kamb' ego- 9 lanli mfemO? Konde re tfendo pa gw' ivanga nyi MOsfes, itilfe, Agor' ogwanla wi nyare yi jar' Oresi go tfeva wO. Auyambife e nak' inya- 10 re? Ge kambfe yenlo pOsyo g' Ozamb' iwazyO? Rfeti, y' arfendio g' Oilwanj' iwazyo: konde ayfe o tumbe ntye e ga yanje nl' igumii, nl' ayb 0 tfev' ilOnda, e ga rfeve nl' igumu nyi bonga gw' ilonda mfe. 11 Ja 'zw' avfenli 'nlwfe isaOn y' Inli- nla, gambfeulb r' OsaOn OmpolO ja 'zw' atenla yom' iyanli y' Oku- 12 wa? J' ainori w' adwanla nl' inyanga nyinlo gOre 'nlwfe, nyi zyele gore 'zwfe viaganlO? NdO azwfe bong' inyanga nyinlo du ; ndo azwfe siudiul' isaOn yOdu, azwfe vende dege ntyango mbia yi 13 Krais. Anlwfe pa mia, inlfe, wao wi janje vilO yorunda wi nye yo- ma yi nago yorunda, nla wao wi penjavenje mbora yi jir' intyago 14 wi ker' inya nla yO? Yenlo ke azOmbiO nle Rerfe, inlfe, waO wi kambinle ntyango mbia wi ga rO- 15 lizO nle ntyango mbia. NdO mi bong' anyanga minlo du : nlo th- nda mife isaOn yinlo inlfe ga lendO yenlo gOre mife : koude re mbia gOre mife gO juwa, viaganlO nla gOr' Om' edu gO pang' ikap' isani' 16 Osaon wauyaw^nyaw{;. Konde ja mi akambinle ntyangO mbia. mi azye nli ntinla yi syOgwa vovo ; konde mi abangatio, ul' azyile gOre mifc, ja mi agauibinle utya- 17 ngO mbia. Konde ja mi adeud' e^ilO zinlO nl' Orfcma, gambbnlb mi are nl' ipa: ndO ja O^fema fo, gambbnlfe mi apeuliO evilO zi nyo- 18 ngO. Ip' isani' ande sambo? SO, inlfc, gO kambinia mib ntj'angO mbia, mi ga gambiule yO igOlO lb, ko mi aweviz' inyaug' iuyam' go 19 ntyangO mbia. Koude gw' ave- gagi niiii dibngadibnga gOr' aula- gOre mongi korinth t. 10. 18. ga waOdu, mi arugiz' 6ku' warn' g6re waddu, go dfeng' awenge via- 20 ganl6. G5r' awa Ju, arwenli mife y' oilwo Ju, go dfeng' Iju ; gore waO wi re gw' ivanga, arwenli mife g' omo re gw' ivanga, vanga- nle mi&mfe mi pegaga gw' ivanga, go dfenga wa5 wi re gw' ivanga. 21 G6re wa6 wi r' ivanga fo, arweuli mife g' Omo r' ivanga fo, ndo mi pegag' ivanga fo gor' Anyambife, ndO gw' ivanga g6re Krais, go dfe- 22 nga wa6 wi r' ivanga fo. Gore wa6 wi re dfela, arwenli mife g' 6mo Ifele, go dfeng' anlag' alfele : mi are twa p' ezom' edu gOre wa6- du, inlb, mi ga Ifeng' aulaga nli 23 ndfenginli edu. Mi dend' isaftn y.Odu g' Ozamba wi ntyangO mbia, ko mi(5 dwaul' Owongisi gO y6. 24 Anlwfe pa mi, inlfe, mongi wi pu- le mango g' Olembianlo wi dembi- anla wa6du, nd' oiilori ayb bong' ipa? Vulanli mango mfe yi be 25 uiviza 'nlwfe. NT Oin' edu o de- mb' 6pa e nifiiinl' okuwa gw' isa- On yOdu. Ndo wao wi deuda ye- nlo gO bonge korOwa ^i bonla; nd6 azwb go bonge kOrOwa yi re 26 y' awonlize. Yeulo mi pule ma- ngO, aranga g' omo re e mia nti- nla ; yenlo mi nwa, aranga g' omo 27 bOl' Ompunga. NdO mi bangati' Oku' warn', arugiza wO, vendetwa, inlfe, mife kambinla p' aiTiori, mi dwa mi awongo. Awarera, mi pa bela 'nlvvfe gO dw' amia, 'nlt>, irer' isazyO sodu savegagi g' OdolongO w' evindi, 2 sOdu kfe s' avokosi mbenle; waO- du kfc w' avaptaiziO gOre M0s5s 3 gw' evindi nla gO mbenle; waOdu w' any^nl' inya mJimO b' inlinla; 4 nla waOdu w' ayongi ijonga mb- niO s' inlinla : konde w' ayongi gw' idO ny' inliula ny' azOngagi 5 waO: nl' idO nife nle Krais. NdO azw' avOrO, inl6, ntangO mpOlO gore waO wi tondi' Anyambife : 6 konde w' ayilizio g' orOve. NdO isaon yiulo y' arwenli go tevunla 'zwfe, inlfe, azw' aronginl' ibe, nt' 7 aronginlagi waO. Alwanlanli k' izavinli y' ikanla, g' awfewo gOre waO ; ga nt' are ti^udo pa, inlfe, Anlaga w' alwanli tu gO nya nla go jonga, agumanla gO syeva. 8 Azwfe ga rig' ananla nla wingauli kfe, nt' ananlag' awfewo gore wao, nl' avOswi ntyugu mo agOfni mi ntosfen s' anlag' ambanli nli nto- 9 sfen s' anlaga ntyarO. Azw' ale- mbe Rerfe kfe, nt' alembag' awfewo gore waO, ko wao jilizO nl' iina- 10 mba. Alagalaganli ki', nt' alaga- lag' awfewo gOre wao, ko wao jili- 11 zo nl' omo jiliza. Ndo isaon yi- nlo y' arwenli gore wao g' orevu- nlO; y' arfendio kfe gO pa 'zw& Okeli, azwfe yi re bienlO pa nli gO- 12 mbeyinuunla. Yenlo ayb 0 tanga, 'nlfe, e kumanla jola e ga vanda- 13 minle e vende pOswa. Anlwti pa koto nl' OzyoriO kao nte kOto anlaga waodu : ndO Anyambife o re ko bekelio, ayivire 'nlwfe syorio viaganlo nli nt' are 'nlwb ko jo- lia; ndo e be panga nl' OzyoriO igogwlnlO, ko 'nlw^ jolia sindi- nla. 14 Yenlo, anlw»> yi tvondO mi^, wa- 15 nganl' isavinl' ikanla. INIi kamba ga gOr' anlaga w' imia ;. yftkfclia- 16 nli nte kamba mi^. Imogi ny' OzavinlO nyi savinlO 'zw^, nyo arange mbonginli yi bougO 'zwfe ntyinla yi Krais? Mpi>nil)a yi mogunlO 'zwJi, yO arange mbongi- nli yi bongO 'zw^ Okuwa wi 17 Krais? gO re mpbmba yi re mod, azwe ki; yi r' awenge, azw5 nl' Oku' OmOri : konde azwtdu azw' ar' iwongisi yi mpt^^iuba mfcmO. 18 VOnlanli Israel ga nt' ar' OzyOnli : waO wi nya ya yi jirO waO arang' iwongisi nli nibura yi ntyagO? 207 10. 19. gOre MONGI KORINTH I. 19 Mi bulia sfe sambo? inlfe, eza zi jirinlo Aganla ezoma, ge inlfe 6ga- 20 nla ezoma? Ndo mi bulia, 'ulfe, ya yi jiro nl' anlongo, wi jiriula yd anlinl' ambe, nl' arang' Anya- mbife : nd6 mi pa bela 'nlwfe g6 21 diva nl' anlinl' ambe. Aalw' ayolie jong' imogi nya Rere, nl' imogi uy' anlinl' ambe ta : aulw' ayolie nya go tavuru ya Rerfe, nla go tavuru y' anlinl' ambe ta. 22 Azwfe ga vang' Anyambife go pu- va? azw' are ngulu viagaulo nla 23 Zyel' ezoma zi deg6 gore mife ; ndo arang' isaOn yodu yi re kwfe- kw&, Zyel' ezoma zi deg6 g6re mih ; ndo arang' isaon y6du yi 24 uugiulia. Om' edu awute mbi' 25 yfemfe, ndo y' amori. Ezom' edu zi koio gw' igolinlo, nyanli zo, ko avambie ndaga gO ntinla y' 26 or&ma: konde Rerfe ayfe nlive ntye, nli ya yodu yi re 'g6 yo. 27 Ja 'nlw' afwelio nl' 6ma 6 re e pa jivira, ko 'nlwfe tonda g6 kfenda; ezom' edu zi dovinlS 'nlwfe, nya- nli z5, ko avambianli ndaga go 28 ntinla y' orfema. Ndo jog' 6m' , abulinlia 'nlwfe, inlfe, Zinlo z' aji- rinlo 6ganla, anyanli z6, g' onwa- nj' iwfe o ruminli zo, nla g' oilwa- 29 nja w' orfema kfe. Mi tet' orfema, arang' iwomfe, ndo w' Ofuori m&; konde gO re mife difengadii^uga mi jfekfeliO nl' orfema w' 6inonwfenl& 30 sfe? Ja mi anya nl' akeva, eza- nde zi kambo mifc mbe g' 6nwa- nja w' eza mfe zi p5 mife akeva? 31 SambO ja 'nlw' anya, gejonga, ge dend' osaou wedu, lendanli yftdu 32 go pendi' Anyambife. Alwanlanl' abaku gOr' Iju, ge g6r' Igrek, ge 33 go iiando y' Anyambife : vanga- nle ga nte tondia mife anlagawad- du, ko mi' awute mbi' yamimfe, ndo y' anlag' awenge, in lb, wi ga zunginlO. 208 2^ jl^ Vferauli mife, ga nte pfera mife 2 Krais. Nd6 mi suminlia 'nlwfe konde anlwfe jftuginlia mife gw' isadn yodu, avenjavenj' inh- nj' isam', nt' avenli niie 'nlwfe. 3 Nd6 mi bela 'iilwfe go mia, 'nlfe, ewOnjd z' OnlOme edu nle Krais; nl' ewonjo z' Ciiwanto nl' 6nl6iTie; nl' ewonjo zi Krais nl' Anya- 4 mbife. 0nl6ine edu o kambinla ge poga, ewonjd zh divial6 pa, e 5 pang' ewonjo zh pfedio. Nd6 6- nwant6 edu 0 kambinla ge poga ewonjo zfe z' alivinlo, e pang' ewonjo zfe pfediS : konde ar' egola- 6 nli g' are sfenginlo pa. Konde ja onwantd alivinlo, gambfenlfe itwe sfe si ga renl6 : ndo jogo re ntyonli gOr' On wan to gO teulO itwe sfe ge 7 sfenginlO, e ga livinlO. NdO OnlO- me azye nl' inyanga nyi divinl' ewOnjo zfe, konde ayfe nl' edidi nl' inyanga ny' Anyambife : ndO 0- ilwantO ayfe nl' inyanga ny' Onlo- 8 file. Konde. OnlOme e pa pila gOr' OnwantO ; ndO OnwantO avili gOr' 9 OnlOffie. OnlOmfe kfe e pangO g' oiiwauja w' OnwantO; ndO Onwa- 10 niO g' Oiiwanja w' OiilOme. GO ntinla yiiilo OnwantO e ga Iwanle nl' elingiliO z' ipauginlo gw' ewO- 11 njo zfe, g' Onwanja w' ienjfel. NdO gOre Rerfe, OnwantO are nl' isyolo nl' oulOine, nl' OnlOme kfe nl' 12 On wan to. Konde ga nt' avil' OnwantO gOr' OnlOiile, yenlo k' OnlOiTie e dwanla vo OnwantO ; ndo ya yOdu y' avili gOr' Anya- 13 nibife. Yfekfelianli gor' anlwfe mfe: ml)fe yi re kwfekwfe gOr' OnwantO gO kainbinl' Anyambife ewOnjO 14 gw' igala? Irfem' iyanli yi pa nfeiija 'nlwfe, inlfe, ja OnlOfue e dwanla nl' itwe sida, re ntyonli 15 gOre yfe ? NdO ja OilwantO are nl' itwe sida, gambfeulfe ndaga mbia gOre yfe: konde itwe si pO yfe g' 16 eza zi divinlfe. NdO jog' Om' edu cjOre MOXGI KORINTH I. 12. 10. ajenlO inlt? e tond' impaga, azwfe! azye nli ntyali onlongo mb, ge 29 inando s' Anyambi^. I 17 Nd6 g6 karaba mih yenlo, mi pa ' suminlia 'nlwfe go ndaga yinlo, i .30 iulfe, anhvfe datanla aranga go 18 nit^pa ndf) g6 feva nfevaga. Ko- j nde gw' alonga, go datanla 'nlw& 31 go nando, mi jogo, 'iilfe, r' anyo- manl6 gore 'nlw^; ajivira mife,32 ]!> nyO kwfe kh. Koode ga hvanl' i ibangwanla g6re 'nlw&, ko wa6 33 wi re kfenlizO pa al^ngO avia miO 20 gore 'nlwfe. Sambo g6 datanla 'ulwfe ta, yi zj'ele go nye ntyago 21 ya Rerfe : konde go uya 'nlwfe 6ni' edu e sunge bong' inj'' isfe- lufe; yenlo omori e pare nli nja- 22 ula, nl' Sinori e bongo. Samb6 anlw' azye nl' inagd si nyo 'nl\v»> nli jonga? ge p^dia 'ulvvfe fiand6 y' Allyambi^, ayenliza waO ntyo- nli wi re wi zye nl' ezoma? Mi ga wuliulie 'uhvfe st? mi ga zu- minlie 'nlwfe go ndaga yinlo? 2." Mi azuminlie 'nlwii du. Konde nii awongi gOre Rerfc ntaga y' avenli mih 'nlw^, inl^, Rerb Jisu ogwfera mfemo w' agotizift y^ aw'o- 24 ngi mp^mba; nl' ay^ pa p' ake- va, amogunli yCt, awulia, in!^, Yinlo nl' oku' warn', moguiilo i)a g' ftilwanj' iwanii: lendanli yi- 'S't iilo gO) jonginlia mit?. P2goIanli nif!m("> kfc awong' imogi, inya via, awulia, 'nlu, Imogi nyinio nle njeka nyonla g(i ntyinl' iyam' : lendanli yinlo egombe edu zi be jonga 'nlwe nyo, gOi j("»nginlia -'•> mife. Konde egombe edu zi be nya 'ulwe mpiMuba yinlo, ayoiig' iniogi nyinio, anhvfc tuminii' iju- ;.'7 wa sa Rert- kaft abia. Yenlo f>m' edu o be nye mpi-mba yinlo ge jong' imogi nya Rerf' inyanga fo, e be dwaiil' ftgara g' ('Viiwanja w' 2K 6kuwa nil ntyinia ya Rert. Ndft ftma e ga gMagM' orbiTi' iwfc, k^ IMponKwe.l 14 vanga nye mpfemba m&yo, ayong' imogi mfenj'onlo. Konde ayfe 6 nya nli jonga, ndo e pa jenl' 5ku- wa wa Rerfe, e uya kfe jong' 5gara g' oku' wfemfe. G6 ntinla yinlo awenge g6re 'nlwfe wi re dfela nl' ib&li, nl' awenge wi nanl' antyo- vinlo. Arwe, 'nlfe, azw' ajfekfeli' ikuw' iyazj'omfe, azw' avo jfekfe- 116. Xdo g6 jfekfelift 'zwfe, azwfe tevunl5 nle Rerfe, inlfe, azw' av' Ogara ta nli ntye yinlo. Yenlo, awarer' iyam', gO datanla 'nlwfe 34 g6 nya, vfengiaulanli. Jog' 6m' are nli njanla, e ga nye g6 nag' wfemfe ; inlfe, idatanl' isanli s' a- Iwanliza 'nlwfe 6gara. Nl' isa6u imori y6 be kenj6 mife ja mi abia. 1 2 ftfiwanja wi ya yi p6 nl' Inlinla, awarera, mi pa bela 2 'nlwfe go dwanl' imia fo. Anlw' av6r6, inlfe, gw' avegagi 'nlwfe anlougo anlw' arwanli6 gw' ika- nla samamu, nk6v' iedu y' agfe- 3 ndi6 'nlwfe. Yenlo mi mieza 'nlwfe, inlfe, zyel' 6mo kambiz6 nl' Inlinla ny' Anyambife 6 bulla, 'nlfe, Jisu are 8av6 pa ; zyel' 6ma kfe 6 re ko jolie bnlia, 'nlfe, Jisu nle Ovanginli, ka6 nl' Inlinl' Ivia. 4 Ya yi p6 yi bangwanla, nd6 Inli- nla nyi r" im6. R' anlongo mi njanjinli kfe, n(16 Rerfe mfem6. 6 R' anlongo mi vil6 yi janj6, nd6 r' Anyambife mfem6, 6 janj' isaoii 7 y6(lu g6r' aniaga wa6du. Nd6 g6r' 6m' edu Inlinla nyi tuminli6 8 g6 nuginlia. Konde g6r' 6mori re p6 p' igamba ny' imia nl' Inli- nla ; nla g6r' 6iTi(iri igamba nj*' !) ik6tiza, nl' Inlinla mfem6; g6r' 6mori ibfekfelia, nl' Inlinla mfe- m6; g6r' 6friori ngulu yi jinga, 10 nl' Inlinla mfem6; g6r' 6inori ija- nje lemba; g6r' 6iTiori ipoga; g6r' 6iTiori ikMagfel' anlinla; g6r' 6- 209 12. 10. gOre MONGI KORINTH I, mori anlongo mi nkambinli ; nla gor' omori ibfengunla s' inkambi- 11 nli: ndo ya yinlo y6du yi janjo nl' Inlinla mfemo, nkerinlag' 5m' edu ya yfemfe ute tondo ny6. 12 Konde ga nt' ar' okuwa omo, alwanla uli va yenge, nli va yOdu y' okuwa, vanga y' adwanla ye- nge, nl' oku' oiTiori ; yenlo kfe 13 Krais. Konde azwfedu azw' ava- ptaizo gw' Inlinl' imori go dwanl' oku' omori, vanganl' Iju nl' Igrek' asyaka nl' awontye; nl' azwfedu 14 azw' ayanjio Inlinla mfemo. Ko- nde okuwa arang' eva emori, ndo 15 yenge. Ja ogolo w' abulia, 'ulfe, Go re mi arang' ogo, mi azyele g' okuwa; sambo wi zyele g' okuwa? 16 Nla ja oroi w' abulia, 'nlfe. Go re mi arang' intyo, mi azyele g' oku- wa; sambo wi zj'ele g' okuwa? 17 Arwe okuwa wodu nl' intyo, ijo- go so ko pila gwi? Arwe okuwa wodu nl' ijogo, inunla so ko i)ila 18 gwi? Ndo vfenio Anyambife are kenja pe va ev' edu g' okuwa ga 19 nt' arondife. Arwfe, 'nife, va yodu nl' emo, gavo okuwa wi re gwi? 20 Ndo v&nlo va yi re yenge, ndo 21 okuwa orao. Nl' intyo ny' ayolie bulinli' ogo, 'nlfe, Mi azye nla 'wfe isyolo: ge ewoujo agolO, 'nlfe, 22 Mi azye nla 'ulwfe isyolo. NdO rfeti, va mb y' okuwa yi jenlo dfela 23 kwfe yi re nl' isyolo: nli va y' ftkuwa yi jenlo 'zwfe inyanga fo, yinlo yo kombinla 'zwfe nl' iduba viaganlo ; ko v' iyazyo yi r' era- nga fo, dfeng' eranga viaganlrt ; 24 nd5 v' iyazyO viayi zye nl' isyolo nyi dendo yenlo : ndO Anyambife are kenja p' okuwa, g(> p' iduba viaganlo gw' eva zi re pfenlapa; 2-5 ko alwanl' ibangwanla g' okuwa; ndo va y6du yo ga nakanle ntaga 26 mbmft. Nla ja eva emori z' ajenle nkazya, gambfcnli! va yiVlu y' aje- nle nkazya ta nla zO ; ge eva eino- 210 ri z' apendi6, gambfenlfe va j'odu 27 y' ajenle nibia ta nla z5. Anlwfe nl' okuwa wi Krais, nli va 6m' 28 edu go mbora nli yfe. Nl' Anya- mbife are dovia p' anlaga go na- nd6, gw' alouga romi, avila vovo ivogisi, avila vovo inlfenji, avila vovo lemba, avila vovo ngulu yi jinga, inungunla, ipanginla, nl' 29 anlongo m' inkambinli. Waodu romi? waodu ivogisi? waodu inlfenji? waodu wi dende lemba? 30 waodu wi re nli ngulu yi jinga? waodu wi kamb' inkambinli? 31 waodu wi bbngunla? Wutanli polo ya yi p6 viamfe. NdO m' be teva 'nlwfe mponlo yi re mbia via- ganlS polo 2^ g Mi to kamb' inkambinli s' anlaga nla s' ienjiil, ge mi azye nl' itonda, mi atwenli ga nyfenlife yi pauge nyongole, nl' enjanja zi 2 kaml)a. Nla ja mi adwanla nli ngulu yi poga, agotiz' isaon y' iyumbunlo yodu nl' imia sodu; nla ja mi adwanla nl' ibekelia sodu, si re ko tdmb' inomba, ge mi azye nl' itonda, nii arang' ezo- 3 ma. Vanga mi aperiz' igumb' inyam' nyodu go nyez' ikuge, vanga mi ap' oku' wam' gO pezyo, ge mi azye nl' itonda, gambfenlti 4 mi nyeul' ezoma vovo. Itonda si sindinla oling' Ola, si re nk?;ngo ; itonda si jcnle iiandi ; itonda si 5 b(51' ikapa, si zy' ekale, si dende ya yi re yi zye kwbkwb, si bwte ya yfemfc, si swnge benda, si pikilie 6 mbe; si pa jenl' ibe mbia, nd6 si 7 jenl' Ogiligili mbia; si sindini' isaOn yodu, sijivir' isaOnyOdu,si dOv' isaon yOdu iguffiu, si jolia 8 isaOn yodu. Itonda si be j?la. Ndo ge adwanl' ipoga, si be ma- nia; ge adwanl' inkambinli, si be sula; ge imia, si be piaganla. 9 Konde azw' avOrO kaO Ofiwozo- ma, azwb poga kaO Ofiwozoma: gOre mongi korinth t. 14. 21. 10 nd6 g6 be twa isa6n yi re mfepa pa, gambfenl' isaon imiangO yinlo 11 y' apiaganla. Gw' avegagi mife onwanla, mi agambagi g' 6nwa- ula, mi avikiliagi g' 6nwanla, ml ageujagi g' 5nwaiila: nd6 gw' arwenli mife 6nl6me, mi awal' 12 isaon y' onwanla. Konde vfeulo azwfe jenla gw' eyenlo, Iwombe ; ndA egombe mfe 6zyd g' ozyo : vfenlo mi av5r' 5iiwozoma ; nd6 egOmbe mfc m' be mia vanganle 13 nt' are mife mi6 pa. NdO vfenlo dwanl' ibekelia, igumu, itonda, yinlo irar6; udo6mpolo go yo nl' itonda. J^i^ Gombizanl' itdnda; nd6 wuta- uli p516 ya yi p5 nl' Inlinla, 2 ndo pOsyo go poga. Konde ayfe o kambe nkambiuli yinganli e kamba nl' anlaga, ndO e kamba nl' Anyambi^ ; konde zyel' omo kOtiza; ndo nl' Inlinla e kamb' 3 isaftn y' iyumbunlo. NdO ayfe 0 poga e kamba nl' anlaga isaon yi nuginlia, yi tevuula, nia yi si- 4 n p' akeva mbiambife, nd6 18 Omori e uuginliO du. Mi p' A- nyambife akeva, inlfe, mi kamb' inkambinli viaganlO nl' anlwfe- 19 du : ndo go fiandO mi o tonde ka- mb' agamb' atanli nl' ikOtiz' i- sam', ko mife nuginli' amori kfe, viaganl(*> nla go kamb' igoiTii ny' intosfen' s' agamba gO nkambinli yi re y' amio. 20 Awarera, ahvanlanl' awanla gw' ikOtiza: ndo hvanlanl' awanla gw' ibe, ndo gw' ikOtiza Iwanla- 21 nl' anlOiTianlOiTiife. Re tfendo j)a gw' ivaiiga, inlfe, Nl' anlaga wi kamb' inkambinli si re s' amiO 211 14. 21. g6re MONGI KORINTH I. nla nl' inlurabu yinganli be ka- mba iiiife nli mongi sinlo ; ndo vanga nlonlo wi be joginlo mife, '22 bulie Rerfe. Yenlo inkambinli si r' elingiliO, aranga g6re wao wi jivira, nd6 gOre wao wi re w' ayi- vire : ndo ipoga nl' eliugili6, ara- nga gore wa6 wi re w' ayivire, 23 nd6 gore wao wi jivira. Jogo na- ndo yodu sambo y' adatanla go mboraino, ko wa6du kamb' inka- mbinli, jogo mongi wi re wi pa nfenga ge wao wi re wi jivira w' ajinginla, w' awulife, 'nlfe, Anlwfe 24 tanla ntanlaga? Nd6 ja waodu w' apoga, ko ajinginl' Omo re e pa jivira ge omo re e pa nfenga, e be syurio nle waddu, e be jfekfelio nle 25 waOdu ; nl' isaon y' iyumbunlo y' orfeffi' iwfe yi be miezo ; ko yfe poswa ozyo wh g5 ntye azavinl' Auyambib, ntakiliaga, inlfe, A- nyambife are g6re 'nlwfe rfcti. 26 Yi re sfe samb6, awarera? Go datanla 'nlwfe, anlwfe bia winlo nl' oyembo, winlo nl' infeaja, wi- nlo ul' ituminlia, winlo nli nka- mbiuli, winlo nl' ibfengunla. Isa- on yodu yi ga Iwanle go nuginlia. 27 Jog' om' akambe nkambinli yi re , y' amio, yi ga gambo nl' avanli ge ararO, arauga viaganlft, ga Iwa- nle k' ozougaulo ; ul' dinori e ga 28 vengunle: ndd jog' azyel' 6mo re ko bfengunla, winlo e ga Iwanle do gO iiando ; ko yfe kamba nl' 29 6ku' wi^mfe, nl' Anyambife. Nl' ivogisi yi ga gambe imbanli ge 30 irarO, k' iiTiori jfekblia. Ndo jog' ' ftmo re tu atuminlio igaraba, f)16- 31 nga e ga Iwanle do. Konde anlwt- du anlwfe ko jolie poga ftinori Oiiiori, ko waddu nbuga, ko watV 32 du tevunlO; aulinla m' ivogisi mi 33 pangiulft nl' ivogisi ; konde Anya- mbifc arang' Anyambife y' imbu- nga, ndo y' arnfcnjb ; ga nt' are gw' inandO s' iyombwi sOdu. 212 34 Ant6 wi ga Iwanle do gw' ina- ndo : konde zye p6 pa wa6 g6 ka- mba; nd6 wi ga Iwaule gw' ipa- 35 ngiuld, nte bull' ivanga kfe. Nla ja w' abele neng' 6sa6Q wedu, wi ga vambi' anlOfne sa6mfe gw' ina- g5 saO : konde re ntyonli gor' Siiwanto g6 kamba gO iiando. 36 Igamba ny' Auyambife ny' avili g6re 'nlwfe? mbh ny' avienli gOre 'nlwfe dadife? 37 Ja 6m' edu apikilia, 'nlfe, ayfe Ovogisi, ge inlfe e nfenjo ul' Inli- nla, e ga mie mbiambife inlfe isaOn yi tfeudinla mife 'nlwfe, yo nl' is5- 38 mbia sa Rerfe. Nd6 jog' 6m' edu amie, e ga Iwanl' amia. 39 Yeulo, awarera, y6nguulanli go poga, ko aleganli g6 kamb' inka- 40 mbinli. Nd6 isa6n y6du yi ga le- ud6 nt' are kwfekwfe nli nyongo- le fo. ^ ^ Mi niieza 'nlwfe, awarera, ntya- ug6 mbia y' agambiuli mife 'nlwfe, y' awongio nlwii, g6 yo 2 kumanl6 'ulwfe kfe, vo y6 suugi- nl6 'ulwfe; ja 'nlw' akot' igamba ny' agambiuli mife 'nlwfe ngvva- syi, ka6 anlw' avekeli vo nyaw^. 3 Konde mi avenli 'ulwfe gw' alo- nga igamba ny' awongi6 mi^, iulfe, Krais ayuwi g' onwanja w' 4 ibe sazy6 ga nt' ar' irbndo; nla, inlfe, avfenli6; k& tOnguulio nytu- gu yintyar6 ga nt' ar' ir&ndo ; 5 nla, inlfe, ayenlanli g6re Sefas; nl' avila vovo g6r' ig6ini nl' ava- 6 nli ; avila vovo, ayeulanli g6r' awarerfe viaganlO nli nkama ntya- uli egombe mO, g6re wa6 awenge wi pare kwauga nla nlfcnlo, ud6 awbwo wi re nanla p' antyovinlo; 7 avila vovo, ayeulauli gOre Jems; ul' avila vovo, g6re r6mi yftdu ; 8 nla g6 nuunla, ayenlanli gOre m\h g' 6mo yanli6 egOmbe viagaga ro. 9 Konde raife 6fiwang6 nib g6re r6- ini, mi azy' iuyauga kh nyi fwe- gOre MONGI KORINTH I. 15. 35. liO, 'nlfe, ErOmi, konde mi ago- 10 mbizi fiando y' Auyambife. Nd6 v' iiaifepinlO s' Auyambife mi are nt' are mife : nl' imfepinlo sfe s' aveali6 ndfe mife si pegage nyawfe- iiyaw&; ndo mi ayanji viaganlfl nla waddu : nd6 aranga mife, ndo ka6 imfepinlo s' Auyambl?; s' ave- 11 gagi nla mife. Sanib6 atwa mife mbia atwa waO mbia, yenlo ka- mbiula 'zwfe, nla yenlo avekeli 'nlwb. 12 Nd6 ja Krais akambinl6, inlfe, ardngwi avila gw' ijuwa, ezaude zi bulla awfewo gOre 'ulwfe, inlfe, zyei' itOngunliA si moagi wi re 13 juwa pa? Nd5 ja itOngwa si mo- ngi wi re juwa pa si zyele, gambfe- 14 nlfc Krais e tdngunlio du : udo ja Krais e pa t6nguuli6, gambfeni' ikambinl' isazyO ul' Osadn wa- nyawfe, nl' ibekeli' sanli kfe 6sa6n 15 wanyawfe. Gambfenlfe kh azw* adfengo iyenli yi nftka y' Anya- nibife; konde azw' arakili g' oilwanja w' Anyambi?;, inlfe, arO- ngunli Krais avila gw' ijuwa: 6 re e pa tOngunlife, j' adwanl' \n\h wao wi re juwa pa wi t6ngunli6 1(5 du. Konde ja mongi wi re juwa pa wi tOngunlio du, gambfculfe 17 Krais e pa tOugunlid: nla ja Krais e pa t6ngunli5, ibekeli' sa- nli nl' 6sa6n wanyawfe; anlwb 18 pare gw' ibe sanli. Gambfcnl?i waft kh wi re nanla p' antyovinlo Ifl gOre Krais wi re jila pa. Ja 'zw' adwanle nl' iguiiiu gOre Krais kaO g5 ntye yinlo, gambfenl' azw' are nl' azyiugd viaganlft nl' aula- ga waOdu. 20 Ndo vfenlo Krais arOngunliO avi- la gw' ijuwa, OlOnd' OlOuga wl niongi wi re nanla p' antyovinlo. 21 Konde ga nt' avienl' ijuwa vo f»tna, vo Oina kb avienl' itftngwa 22 si mongi wi re juwa pa. Konde ga ute juw' anlagu waOdu nli Adam, yenlo kfe gore Krais wao- 23 du wi be dwanlizo bo. NdO 6m' edu go nkumb' iyfemfe: Krais 616- ud' 616nga ; avila vovo wa6 wi nivo nle Krais, gw' ib6wunli' sfe. 24 Vovo be bie ntyai, go be pfe Anya- mbife ya Rerfe inlongo ; ayfejiliza pa ipangiula s6du nl' anyanga 25 m6du nl' ampenda m6du. Ko- nde e gavanginle, kwauga g6 be duO yh afel' il6val6vi y6du g' 6d6- 26 16ng6 w' inty6zy6 sfe. OlOvalovi 6nuunla wi be jilizo w6 ijuwa. 27 Konde Anyambife awel' isaon yo- du g6d616ng0 w' inty6zy6 sfe. Nd6 g6 bulife, 'nl<5, ya y6du y' az6Iizi6, ko mi6, inlfe, ayfe 6 rugi- ze yOdu g6re yfe are t6mb6 pa. 28 Nla g6 be du6 yoma y6du y' atu- gizi6 gOre yt', vovo Oilwanla k' ayfemfe e be tugiz6 g6re yfe 6 rugi- ze ya y6du gore yh, ko Auyambife d wan la y6du nla g6 y6du. 29 Azya nlonlo ezande zi be dendo wa6 wi baptaiz6 g' oilwanja wi mongi wi re juwa pa? Jogo mo- ngi wi re juwa pa w' ar6ugwa du, wi baptaiz6 g' 6nwanj' iwa6 sfe? 30 Ezande kh zi re 'zwii gw' ereria 31 igwfer' iedu? Nl' ikap' isam' g' 6fiwanj' iwanli si re nla mife g6r^ Jisu Krais ya Rer' iyazyO buli.t m'lh, inlfc, Mi are ntyugu edu nju- 32 waga. Ja mi anwenli nl' inya- ma g6 Efesus ga nt' are mpanli y' anlaga, inyenla ndb si re nla mife? Ja mongi wi re juwa pa wi t6ngunli6 du, azwb ga nye nli jo- nga, komie meulb azw' ajuwa. 33 Aremiz6nli: alato ainbe mi feviz' 34 intyale sinibia. Winyanli g' 6gu 6mbia, ko ayanjanl' ibe; konde awbwo wi zye nl' imia s' Anya- mbi(>: mi kamba g6 ntyouli ya- nii. 35 Nd6 be bull' Oma, iul6, Mongi wi re juwa pa wi be t6ngunli6 ah? nla wi be bia nl' 6ku' 6nlo- 213 15. 36. gOre MONGI KORINTH I. 36 ngo ndfe? Aw' otemu, eza zi bfe- ul6 ndo zi fwelia du, kaO z' aju- 37 wa : nV eza zi b^nlo ndo, 5 bdnl' Okuwa wi be poma vovo, nd6 intyo irevo, vendetwa nyi 'mba, ge ny' 6nlongo w' 0l6nd' 6riwfe- 38 nlfe; ndo Auyambife e pa ny6 okuwa nt' aroudife, nla gw' intyo 39 edu Okuwa nli wfemfe. OzyOnli w5du arang' ozyOnli mfemo : ndo r' ozyonli Oraori w' anlaga, nl' Ozyonli Oiiw&nlfe w' inyaiua, nl' ozyonli oilwfenlJj w' inyonli, nl' 40 6zy6nli 6iiwfenlfe wi vferfe. R' ikuwa kfe y' orowa, nl' ikuwa kfe yi ntye yinlo: ndO mfepinli y' ikuwa y' orowa 6nlongo nli wfe, nli mfepinli y' ikuwa y' ntye yi- 41 nlo mfepinli nyfenl^. R' Oajfelfe- njfelfe 6mori wi nkombe, nl' onjfe- Ifeujfelfe Onwfenlfe w' 6gwfeli, nl' ODjfelfenjfelfe Onwfeulfe w' igfegfenli ; nl' ig&gfenlfe yi bangwanla nl' 42 onjfel&njfeife. Yenlo kfe r' Ordugu- nliO wi mongi wi re juwa pa. Okuwa wi bfenlo gw' ibonla; wi | be t6ugunli6 gw' itw' awonla:, 43 wi bfenlo gw' itw' alubO; wi be j tOngunliO gw' ivenda: wi b&nl6 ] go ndfelinli ; wi be tOugunliO g6 44 ugulu : wi bfenlO Okuwa nt' aya- nlio w5; wi tongunliO Okuwa mpanli g' inlinla. J' adwanl' Okuwa wi janlO njaulagO, gambfe- nlfe r' Okuwa k& mpanli g' iuli- '4o nla. Yenlo re tfeudO pa kfe, inlfe, Omo lOnga Adam arwenl' inlinla nyabo. Adam nuunla ayfe inli- 46 nla nyi p' emfenlo. NdO eza zi mpanginli g' inlinla zi dOnga du, ndo eza z' ayanliO ujaulagO; avi- la vovo eza zi re mpanginli g' 47 inlinla. Omo lOnga avili gO ntye, ayfe kfe wi ntye: Oma wavauli 48 avila g' OrOwa. Ga nt' ar' Oma r wi ntye, yenlo re waO kb wi ntye: nla ga nt' ar' Oma w' OrO- wa, yenlo re waO kb w' OrOwa. 214 49 Nla ga nt' are 'zwfe dwanla pa nl' edidi z' Oma wi ntye, azwfe be dwanla kfe nl' edidi z' Oma w' OrOwa. 50 Ndo, awarera mi buli' igamba nj'inlo, 'nlfe, OzyOnli nli ntyinla y' ayolie jig' inlongo ny' OrOwa; nlo 51 ibonla jig' itw' awonla. VOnla- nli, mi teva 'nlwfe OsaOn w' iyu- mbunlO : inlb, azw' anlaul' antyo- vinlo m' ijuwa azw' edu, ndo azw' 52 edu azwfe be kalunliO, v' igamba ny' agwanla, v' ikwbra s' intyo, g' Orombo winuunla : konde Oro- mbo wi be tOogO, nla mongi wi re juwa pa wi be tOngunliO gw' itw' awonla, nl' azwfe kfe azwfe be ka- 53 lunlio, Konde ibonla siulo si ga wor' itw' awonla, nl' eza zinlo zi 54 juwa zi ga wor' itw' ayuwa. Ndo gO be duO ibonla siulo s' abor' itw' awonla, nl' eza zinlo zi juwa z' abor' itw' ayuwa, vovo be tw' igamba nyi re tfendO pa, inlfe, Iju- 55 wa si re mbnlO pa nl' ikeva. Iju- wa, ikev' iso si re gwi? Ijuwa, 56 elogonli zo zi re gwi ? Elogonli z' ijuwa nl' ibe ; nli ngulu y' ibe nl' 57ivanga: ndO akeva gOr' Anya- mbib, 0 panga 'zwfe keva vo Rfer' 58 iyazyO Jisu Krais. Yenlo, awa- rera wi tondO mib, Iwaularenli jolajola, ko azyugazyugOnli, nja- njag' evilO za Rerb nli ngulu egOmbe zOdu, konde anlw' avOrO, inlb, ijanj' isanli si zyele sa nya- wb gOre Rerb. * Q NdO g' Onwanja w' idatiza s' anliva gO nuugunl' iyombwi, nt' azOmbi mib iiiaudO si Galatia, 2 lendauli 'nlwb kb yenlo. GO ntyugu nOnga yi Syono edu Om' edu gOre 'nlwb e ga limbinle g' Ozamba, nt' are yb dbnga pa, inlb, 3 alwanl' idatizO gO bia mib. Nla gO bia mib, m' be tOma waO wi be pinjO 'nlwb nli yaiigO, gO pinl' 4 idavi' sanli gO Jerusalbm : nla j' gOre MONGE KORINTH I. 16. 24. adwanla kwMiw& gOre mife go k&- nda k^, wi be kfenda nla nii&. 5 Nd6 m' be bia gftre 'ulwfe, g5 be du5 mi apiaganli g6 MasedSnia; konde mi piagaola gC> Masedonia ; 0 ndO vendetwa m' be diuga, ge vanganle piaganla egOmbe z' ifwi nla 'ulwe, ko 'ul\v& jira mife g6 7 raponlo yi be kfeudd mife. Konde m' pa bele jenla 'nlwfe vfenlo g6 mpiagaulaga; koude mi devinla gO diuga nla 'nlwfe oiiwoliugo ja 8 Rerfe atouda. Ndo m' be dwaula g6 Efesus kwanga gd ntyagd yi i) PfentekOt; koude igug' ivOlO ivia g6 janja nyi renuugunlO pa mife, nl' il6valovi yi r' imienge. 10 Nla ja Timotlie abia, leudanl' inlfe e ga hvaul' itia fo gdrc 'nlw&; konde e janj' evil6 za Rerfe ga 11 mib : sambA ftm' edu avf'dife. Ndft rOmaulife nl' a^Tl^ui^ g' Ogfendo w6, ko y^ bia g6re m\h : koude mi 12 p6nlfe mpo mO nl' awarere. G' Ofiwaiija w' Onwarert Apolos, mi agwenli^ nkolo polO go bia gf»re 'nlwfe ul' awarert : ndo ntondinli yfc yi pegage du gC> bia egOmbe zinlo ; ndO e be bia gf> be dfeugfe egftmb' evia. 13 Vfembanganli, gumaulareuli jo- lajola g\v' ibekelia, Iwaulaul' a- 14 nl6maul5inie, yolanli. Isaon iya- nli yodu yi ga lentiO nl' itouda. 15 Aulw' av6r6 nag6 yi Stfefanas, inlfe, wad ilOud' ilonga y' Akaia, nla inlfe wi re tugiza p' ikuw' iyao gftjanjiul' iyombwi. Mi kweula 16 'nlwfe nkolo, awarera, inlfe, anhvfe kfe rugizanl' ikuw' iyanli gftr' anlaga Onlongo wiulo, nla g6r' Om' edu o nungunla gw' evilo 17 ayanja. Mi jeule nibia gw' ibia si Stfefanas nli J'ortunatus ul' Akaikus : konde wi re dwaula pa gOre mife gw' iuyang' inyanli. 18 Konde w' ayowiz' inliul' iuyami 111' imanli ta : sambo wonganl' anlaga Oulougo mfe ul' 61ub0. 19 liiaudO si Asia s' abOgiza 'ulwfe. Akwila nli Prisila w' abftgiza 'nlwfe pftl6 gOre Rerfe, wao nli 20 iiandO yi re gCt nag' waft. Aware- rfe wa6du w' abOgiza 'ulwfe. Za- ngwanlanli nl' isombanla s' Oru- 21 uda. Mife Pol mi bOgiza 'nlwfe nl' 22 6go wamimfe. Jog' Om edu aro- nde Rerfe, e ga zavfi nsavagO. Re- 23 rfe e bia. Imfepinlft sa Rerfe Ji»u 24 si ga Ivvanle nla 'nlwfe. Itoud' isami si ga Iwanle nla 'ulwfedu gOre Krais Jisu. Amuu. 215 EZANGO ZIVANLI ZI POL Y' BKOMI GOEE MONOI KORINTH. ^ Pol, erofni zi Jisu Krais vo nto- ndinli y' Auyambife, nli Timotlie y' 6iivvorer&, go fiandd y' Anya- mbife yi re f?o Koriutli, nla g6r' iyombwl yodu yi re go Akaia yo- 2 du : Iiiifepiuld si ga Ivvanle ula 'nlwii III' ambnjfe avila gor' Aiiya- mbife ya R6r' iyazyo ill' Ovanginli 3 Jisu Krais. Ozavinlo g6r' Anya- mbife Rerfe y' Ovanginli wazyo Jisu Krais, Rerfe y' ikfesyi nl' 4 Anyambife y' 6ziiidi6 wOdu ; o si- ndia 'zwfe gw' iiijuke sazyO sOdu, ko 'zwfe jolie sindia waO wi re gO njuk' iedu, v' ozindio mh wi re 'zwfe siudio pa nl' Anyanibib. 5 Konde ga nte buul' azyingo mi Krais gore 'zwh, yeulo bunla k' 6 Ozindio wazyo vo Krais. Ndo ja 'zw' ajeiilizo azyingo, mi re g' Ozindio wanli nla gw' isunginl' isanli ; ge ja 'zw* azindio, yi re g' Ozindio wanli, wi janja gOre 'nlwfe isindinla s' azyingO mfemO mi je- nlO 'zwfe : nl' iguiTiu nyazyO gOre 7 'nlwfe nyi re jola ; konde azw' avOrO, 'nlfe, ga nte dwanla 'nlwfe iwongisi y' azyiugO, yeulo kfe be dwanla 'nlwfe iwongisi y' OzindiO. 8 Konde azwfe pa l)ela 'nlwfe dw' amia, awarera, g' Ofiwanja wi njuke y' ayenliO 'zwij go Asia, in\b, azw' avangatiO pOlO, viaga- nlO nli ngulu yazyO, yenlo azw& devinl' eiTifcnlo iguiTiu nyfenli): 9 ndo azwfetiife azw' avegagi teiiliza pa, 'nl6, azwfe bfe juwa, inlb azw' avekeli' ikuw' iyazyOmfi, ndO kao Anyambife 0 tOuguulia waO wi re 216 10 juwa pa : 0 zungluli 'zwfe avila gw' ijuwa si polo ni^so, 0 be suugi- nla'zwfe: o re azwfe dOvi' igumu gore y&, inlfe, e be sunginla 'zw(' 11 nsuuginlaga; anlwt'nifi kfe nuugu- nlaga nl' inkolo sanli g' Onwanj' iwazyO: inl^, akeva mi ga vo nl' awenge g' Oiiwanj' iwazyO, gw' eza z' avenliO 'zwfe vo awenge. 12 Konde ikap' isazyO nle .sinlo, nte takilia k' ir&iu' iyazyO, inl&, azw' are kanganla pa gO ntye, nla pO- syO gOre 'ulw^ gO nkferfe nla g' Orfeti w' Anyanibi^, nl' aranga gw' imia s' OzyOnli, udO gw' imfe- 13 pinlO s' Anyumbife. Konde azwfe t^ndiula 'nlwfe isaOn imifenlfe, kaO m&yo yi tangunlO 'nlwfe, amfcma kfe, mi are nl' igumu kh, 'nl^, anlwfe be m&ma yO kwanga go 14 ntyai : nt' are 'nlwi? mfema pa 'zwfe Onwozoma, inlb azw& nle ntinla y' ikap' isanli, nt' are 'nlwf' ntiula y' isazyO, gO ntyilgu y' Ovanginli wazyO Jisu. 15 Nl' iguiTiu uyinlo agenji mife ul' Orfcin' iwam' gO bia gOre 'nlwb, ko 16 'nlwfe dfcng' im^pin!0 sibanli ; nla gO simba gore 'nlwfc gO piaganla mife agfeiida gO MasedOnia, avo bia gOre 'nlw^ avila go MasedOuia, ko mit> jirO nle 'nlw^ g' Ogiindo wam' 17 gO Judia. (Jw' agenji mib yenlo, mi agenji vo nyawb? ge isaOn yi kenjO nub, mi kenja yO ga nt' ar' OzyOnli, ko dwanla nla mifc ifi, iii, 18 nli nyaw^, nyawft? NdO ga nt' ar' Anyambiegiligili,igamb' iiiyazyO gOre 'nlwfe nyi pegaga ifl nli nya- gOre mongi 19 wfe. Konde Onwa w' Anyambife, Jisu Krais, 6 gambinlid g6re 'nlwfe nle 'z\v(>, van nagO y' ikuku yinlo azwft siiTiinla, konde azw' adirinliO; aranga, 'nl^, azwb bele syorunlO, ndft, inl^, azw^ be- le boriO, ko eza zi juwa mbnlO nl' KORINTH II. 5. 17. 5 emfenlo. Nd6 ayfe 6 vangi 'zw6 g6 ntinla yinlo nl' Anyambife, 6 re pa pa 'zwfe k' otfembe w' Inli- 6 nla. Sambd azw' ar' iganda eg6- mbe zftdu, amia, 'nl&, go re 'zwfe g' okuwa, azw' azyele nli Rerfe, 7 konde azwfe kaugaula, g6 ntye yinlo nl' ibekelia, aranga nl' ije- 8 nla ; yenlo azw' ar' iganda, aro- nda viaganl6 go tora avila g' Oku- wa, ko 'zw^ dwanla gore Rerfe. 9 Yenlo janja 'zw^, inib, azwfe gOre yfe ge bangwanla pa nla yfe, azwfe 10 ga wongO nle yfe. Konde azwfedu azwfe be bOwunlia gw' eka z' ijfe- kfelia zi Krais ; ko 6m' edu bonge ya y' alendi6 ndfe g' okuwa, nt' are yfe denda pa, mbia ge mbe. 11 Samb6 konde azw' av6r6 itia sa Rerfe, azwfe k(5nliza g6 pang' anla- ga jivira, nd6 g6r' Anyambife azw' are nii6 pa: mi devinla kfe, 'ulfe, gw' irfein' ij-anli kfe azw' 12 are mio pa. Azw^' pa fo suniinli' ikuw' iyaz3'6 g6re 'ulwfe, nd6 azwfe pa 'nlwfe ntinla yi re 'nlwfe ko sy6gwa g' 6nwanj' iwazy6, ko 'ulwb dfeng' igamba nyi fwinliza wa6 wi syOgwa nl' eza zi jenl6, 1.3 nl' aranga nl' eza z' 6rfema. Ko- nde ja 'zw' ataula, gamb^nl' azw' atanla ntinla y' Anyambifc; ge ja 'zw' adwanla nl' 6gu mbiambife, 14 yi re g' Ofiwanj' iwanli. Konde itonda si Krais si bangatia 'zw^ ; konde azwb tenliza, 'nlfe, g6 re 'nl^ 6inori ayuwi g' onwanja wa wa6du, samb6 wa6du w' ayuwi; lo ayuwi kb g' Ofiwanja wa waOdu, inl^, wa6 wi dwanla bo w' alwa- nlize ny(">nlb g6 tondi' ikuw' iyaO- mt>, ndo g6re yfc 0 yuwi g' Oilwa- 16 nj' iwaO arOngwa. Yenlo avila vbnlo azw' ainie du Oma ga nt' ar' OzyOnli : vanganl' azw' aniie- nli Krais ga nt' ar' OzyOnli, ndO vbnlo azw' amie yb yenlo nybnlt^. 17 Yeulo jog' 6m' edu adwanla gOie 219 5. 17. GORE MONGI KORINTH II. Krais, ayfe 6m' ftnwonla : isa6n iluDgu y' apiaganli ; vonla, y' 10 18 atweul' imioula. Xd6 isaOa yodu yi pila gor' Anyambife, 6 re mfepia pa 'zwfe ul' aytimfe vo Jisu Krais, kfe pa zwfe k' evil6 z' im^-pianla ; 11 19 konde gore Krais Anyambie ave- gagi mfepianlage ntye nl' ayfemfe, 12 e tanginla wao ifwem' isao, are pa pa 'zwfe kfe igamba ny' imfepi- 13 ania. 20 Sambo azw' ivovi g' Ozamba wi 1 Krais, mpanli g' Anyambife e kwenl' inkolo vo 'zwfe : azwfe 14 kwenla 'nlwfe nkolo gw' inyanga , nyi Krais, inlfe, mepianlanli iil' ^ 21 Anyambife. Ayfe 6 re e mi'ibe!15 avangio ndfe ogara g' onwanj' iwazya ; iulfe, azwfe ga rwe ni' 16 6g6re w' Anyambife vo yh. Q Azw' iyanjisi ta ula yfe azwfe kweula 'nlwfe nkolo, inll;, awo- ngaiil' im&piul6 s' Anyambife vo 2 nyawfe. Konde e bulia, 'nlfe, Mi avoganliO 'wfe gw' egomb' evia, nia gO ntyugu y' isunginlo anlu- Dguuli mife 'wfe: vonlanli, zinlojlT ul' egOmb' evia; v6nlanli, yinlo j 3 nle ntyugu y' isunginld. Azwfe j p' ikweza go ndag' iedu, evilo zi | minise zi vende dwanla uli ntyfe- 1 18 4 mbo : ndO g' OsaOn wedu azwfe tuminli' ikuw' iyazy6 g' imiuisfe s' Anyambife, gw' isindinla sipo- 16, gw' injuke, gw' aguga, gw' 5 jjela, gw' imbipa, gw' inty6g6, g6 duugu, gw' ijanja, gw' ibfe- 6 mba, gw' ipeng' esy6nge; uli nkferfe, ul' imia, nl' isiudiula, nli nkfengo, ul' Inliul' Ivia, nl' ito- 7 uda si re s' avondi6, ul' igamba ny' orfeti' nli ugulu y' Anyanibifc; v' imianga y'6g6reg' ogo 'nl6ITli^ 8 nl' 6Hyantwfe, vo idub6 nl' ipe- di6, vo elunii evia ul' elumi eve; g' iremisi, ge aiilaga wagiligili; y ga w' aini6, ge nii6 i)a mbiambiii; ga ujuwaga, n(l6 voula, azw' are 220 bo; ga tevunl6 pa, ko 'zw' ayo- nl6 ; ga njenlag' ekfeva, nd6 nje- nlage mbia pfekfepfekfe; ga Ifengf . nd6 mpagizag' awenge; g' ezouia fo, nd6 uivage ya yodu. Mongi Koriuth, agwaul' iraazyA mi re zange gore 'nlwfe, irfem' iya- zy6 y' apendi. Mb6ra yi pa para g6re 'nlwe gw' iriiiu' iyazy6, ndo irfem' iyanli y' akongi. Winli- zanli 'zw& kfe ntaga nifemo ; mi kamba ula 'nlwfe g' awaul' iyam' ; veudizanl' ir^m' iyanli kh. Alivanli nl' aulaga wi re wi ji- vira : konde alato nde mi r' 6gore nl' orfego, ge 6zange uli mpiri? Nl' imfepaula ude si re Krais nli Belial? ge mbei nde yi r' 6mo ji- vira nl' omo re e jivira? Nl' ida- taula ude si re nag6 y' Anyambife ul' ikanla? konde azwfe nle uag6 yoruuda y' Anyambife yabo; ga ut' awuli Auyanibi&, iulfe, ^I" be dwanla go gare yao, agangaula go gare yao ; pa' be dwanl' Auya- mbife ya6, wa6 kfe wi be dwanl' anlag' iwam'. Yenlo gogwanli avila gore wa6, ko bangwaulanli nla wa6, bulie Rerfe ; awatanl' eza z' isyfekfe ; gambfeulJ; mi abonga 'nlwii, ko mife dwanle Rer' iya- nli, anlwfe kb anhvfe be dwanl' awaul' iyam' anlouie nl' ant6, bulie Rerfe yi ugulu y6du. Samb6 g6re 'zwfe nl' impanganlo yiulo, mongi tond6, azwfe ga yo- mbuuli' ikuw' iyazyo avila gw' isyfekti s6du s' ozyonii nla s' inli- nla, nsulizag' imt'pi' sazy6 gw' itia s' Anyambife. Wongauli 'zwfe gw' irfeiu' iya- nli : azwfe dendiul' 6m' edu mbe, azwfe feviz' 6in' edu, azwfe ny' oba g6r' 6m' edu. Mi pa kamb' igamba nyinlo g6 pa 'nlwfe oga- ra: konde mi are bulia pa, 'nio, aulw' are gw' irfeiii' iyazy6 g6 juwa nla g6 dwaulu bo ula 'uhvfe. gOre mongi KORINTH II. 8. 8. 4 Igand' inyam' nyi r' iv616 gore 'iilwfe, ikap' isam' si re sipOlO g' Onwaiij' iwanli : mi ajOnli ul' 6zi- ndi6, gw' injuke sazy6 sodu mi !S jenie mbia mp016. Koude gw' avieuli 'zwfe gO ntye yi Masedo- uia k&, azw6 d&nga du ijowa, ndo azw' ayenli njuke g' Ozamb' ie- du ; gw' igala agovi, g' Orfema 6 itia. Ndo Anyambife 6 sindia waO wi re jela pa, azindi 'zwfe nl' 7 ibia si Titus; nl' aranga nl' ibi' isfe dadi^, ndo nl' ozindiO k& w' azindiO y& g' Onwanj' iwanli, gw' awiilinli^ 'zw& intyangO g' Onwa- nja w' ijOngunli' sanli, nli kfev' iyanli, uli mpiu yanli g' 6zanib' iwam'; yenlo ayenli mife igeva 8 viaganlO. Konde vanganle mi ayenlizi 'nlwe ek^va nl' ezangO zam', mi nige nkoudi du, vanga mi aluf) mi anligi nkOndi ; konde mijeula, 'nib, ezangd nife z' aye- nlizi 'nlwb ekl'va, kao v' Oiiwoli- 9 ugO. Ndo v^nlo mi jenle mbia, aranga, 'nl5, aulw' ayenliziO ek^- va, ndo, inl6, anhv' ayenliziO ekfe- va gw' ikalwa s' Orfjina: konde aulw' ayenliziO ekt-va ga ut' are ntondinii y' Anyambifc, inl& a- nlw' avf;rinlO nl' ezoma vo 'zw&. 10 Konde ekfcva zi re ga nt' are nto- ndinii y' Anyambife zi pang' ika- lwa s' OrfciTia gw' iaunginiO, ika- lwa si re s' anligO nkOndi : ndO ekfeva zi ntye yinlo zi pang' iju- 11 wa. Konde vOnlanl' ek&va zinio zi re ga nt' are ntondinii y' Anya- mbib z' ayenliziO 'n!w^, inaka nde fi' ayanJiO zO gOre 'nlvv^, nl' itOmbe ntyombo, nl' eguidu, nl' itia, nl' ijOngunla, nli nijjiu, nl' OrevuulO! (J' OsaOn wedu anlw' atuinirdi' ikuw' iyanli, inl«">, anlw' azye ntyi^mbo nybnlft gO ndaga I'i mb. Yenlo vanganle mi ar^ndi- nli 'nlwb, mi tf^nda g' Ofiwanja w' Omo lend' ibe mb, ge g' Oflwa- nja w' Omo lendinlO ibe mfe, ndo, inlfe, iuak' isanli si naka 'ulwfe 'zwfe si ga yenlanle gOre 'nlwfe g' 13 OzyO w' Anyambife. Yenlo azw' asindiO : iila g' OzindiO wazyO azw' ayenli mbia viaganlO pOlo g' Onwauja wi mbia y' ayenliO uli Titus, konde inlinl" iuyfe ny' 14 ayowiziO nle 'nlwfedu. Konde ja mi azyOgwi gOre yfe gO ndag' iedu g' Onwanj' iwanli, ml jenlizo ntyonli du ; udO ga nt' agambi- nlagi 'zwfe 'nlwfe nl' Orfeti, yenlo kfe isyOgw' isazyO gOre Titus s' 15 alfengiO giligili. Nl' Orfem' iwfe wi re gOre 'nlwfe viaganlO, gO jO- uginlife ijoginlO sanli anlwfedu, ula ga nt' awongi 'nlwfe yfe ul' 16 itia nl' itataminla. Mi jenle mbia konde g' OsaOn wedu mi are nl' ibekelia sijoli g' Ofiwanj' iwanli. g Ndo azwfe mieza 'nlwfe, awarera, g' Ofiwanja w' imfepinlO s' Anya- mbife si re pO p' inando si MasedO- 2 nia ; inlfe, gw' idembO ipolO si njuke ibunla s' igev' inyaO nl' agug' iniaO ampOlO mi re bunlia p' 3 Ogwande gOre waO. Konde mi takilia, 'nlfe, ga nt' avegagi ngulu yaO, nla viaganlO nli ngulu yao, 4 w' aveuli waOmfe, nibambiaga 'zwfe nl' inkolo siinpOlO inyauga nyi dwanl' alato gw' inunguula 5 s' iyombwi: nl' aranga nt' alfevi- nli 'zwfe igumu g' onwanja waO dadife, ndo w' alOnge penli Ilerfe ikuw' iyaO, ava kfe gOre 'zwfe vo (j ntondinii y' Anyambife. Yenlo azw' abuliiili' Titus, inlfe, ga nt' aluO yfe a])akili, yenlo kfe e ga nife- nlize gOre 'nlwfe evilO evia zinlo. 7 Ndo ga nte bunla 'nlwfe g' OsaOn wedu, gw' ibekelia, gw' igamba, gw' imia, gO mpiu yOdu, nla gw' itond' isanli gOre 'zwfe, yenlo wu- nlauli kfe gw' iganib' ivia nyinlo. 8 Mi karaba yenlo ga nsOmbiaga, 221 8. 8. GORE MONGI KORINTH II. ndo go kfenliz' ogiligili w' itond' 9 isanli vo nipiu y' amori. Konde anlw' avoro inibpinlo sa Rer' iya- zyo Jisu Krais, inlfe, gw' avegagife nli ntambi, agugi nkugaga g' onwanj' ivanli, g6 pagiza 'nlwfe 10 nl' ikug' isfe. Nla go ndaga yinlo mi kamb' ipikili' isam' : konde yialo yi re kwfekwfe gOre 'nlwfe y' alonge pakili, aranga go denda dadi^, udo go jivira kh, ompuma 11 w' avili. 2sd6 vfenlo zullzanl' ide- nda kfe ; inlfe, ga nt' avegagi 'nlwfe mpiu go jivira, yenlo kfe ga nt' are ngulu yanli ga Iwanle k' isu- 12 liza. Konde ja ijivira go pa s' adwanla, si tondo nl' Auyambife nt' ar' oma niva pa, nl' arauga nt' 13 are yoma yi zye nla yfe. Aranga 'nle aiTiori wi galfengizo, ko 'nlwfe 14 jelizo: ndo, inlfe, ga Iwanle ntaga njfenio; iulfe, egombe zinlo ibuul' isauli si ga nuuguur agug' imao, ko ibuul' isao nungunl' agug' imanli kfe eg6mb' ez&ulfe; iulfe, ga 15 Iwanle ntaga mfem6 ; ga nt' are tfendo pa, inl&, Ayfe 6 gurainli po- lo e t/gaula ul' ezoma; nl' ayh 6 guminli onwozoma e nak' ezo- ma. 16 Ndo akeva gor' Anyamiiife, 6 re fela pa g' orfema wi Titus mpiu 17 mfemo g' oiiwauj' iwanli. Konde rfeti e jivir' igamb' iuyazyo; ndo are nl' ibela ay&mfe viaganlo, ye- nlo e kfeuda gore 'nlwfe nl' orfeni' 18 iwfemfe. Azwfe toma kfe nla yfc Oiiwarerfe 6 re nl' elufiii evia go ntyango mbia gw' inandO sodu; 19 arauga yeulo dadiii, udo avinjio kfe nl' inando go pfenlia 'zwfe gw' evilO z' idavia sinlo, zi janj(i 'zwc gw' ipendia sa Rerfe, nla gw' itu- minlia s' ijivira s' irfcm' iyazyo: 20 mbandaminlaga, om' edu e vende pa 'zwe utyfembo g' oilwanja w' ibunla s' igumba nyiulo nyi p6 21 gw' ago niazyo. Koude azwii bele 222 dend' 6saon wi be jenl6 kwfekwfe, aranga gore Rerfe dadife, ndo gw' 22 azyo m' anlaga kfe. Atofna 'zw^ kfe nla wao onworer' iyazyo, 6 re 'zwfe dfenga pa uyongo sinyenge nli mpiu gw' isaOu imienge, ndo v&nlo pftsyo, g' ofiwanja w' ibeke- 23 li' sfe sipolo gore 'nlwfe. Jog' 6m' edu abambia g' ofiwanja wi Titus, ga mio, inlfe, ay& oganganlo wam' nl' orao janja nla mife gore ulw6, jog' 6m, abambia g' ofiwanja w' awarer' iyazyo, ga mi6, inl^, wao nl' ivovi y' inando, nl' ivenda nyi 24 Krais. Sambo rumiulia wa6 g' 6zy6 w' inando 6rfeti w' itond' isa- nli, nla w' isy6gw' isazyo g' onwa- nj' iwanli. Q Konde g' 6nwanja w' inungunla s' iyombwi, zy' isyolo g6re mife 2 go tfendinla 'nlwfe : Konde mi av6- r6 ijivr' isanli, mi syogwa k& g' 6nwanj' iwanli gore mongi wi Mased6nia, inlfe, Akaia ga kekize amanl' 6mpuma; nli mpiu yanli yi re syuga p' awenge g6re wa6. 3 Nd6 isy6gw' isazy6 g' 6nwanj' iwanli go ndaga yinlo si vende tw' 6sa6n wanyawfenyaw^, mi at6iTi' awarerfe, iult, aulw& ga Iwanle keka pa nt' awuli mifc: 4 vende twa, inlfe, ja mongi wi Ma- sedonia w' abia nla mih, ko w' a]uunI6 'nlwfe Iveka pa, azwfe, mi areta 'nhv^, azw6 be jenlizG ntyo- 5 nli gw' igumu nyinlo. Yenlo mi avikili, 'nlfe, r' isyolo g6 bambi' awarer 6 g6 kfcnda g6 brtsyo gore 'nlwfc, agekiz' idavi' sanli s' alu6 s' apanganlo 'nlwfe, ko s6 dwania keka pa, g' ezoma zi davi6, nl' aranga g' eza zi p6 nli mbato. 6 Xd6 mi bulia, 'ult>, ayfe 6 nyfeny' 6fiwozoma e be tenia k' 6nwozo- ma ; ul' ayfe 6 nyfeuy' nnienge e 7 be tenia k' imieuge. Om' edu e gave nt' are y^ jivira pa g' 6r»>- m' iwfc ; aranga nl' ekfcva, ge ul' gOre mongi KORINTH II. 10. 14. ibangati6 : konde Anyambife e 8 tond' Onio pa nl' orfema. Nl' Anyiambife are ngulu yi buuliz' imfepinlO sodu g6re 'nlvvb; ko 'nlwfe dwanl' egOmbe zOdu nli ya yOdu yi re nla 'nlwfe kwfekwe g' 6sa6n wedu,awuula gw' evilO edu 9 evia: ga nt' t&ndft pa, iiilfe, Are pazarigaula pa, alavie Ifengfe ; ogO- re wfc wi dwanl' egOmbe zodu. 10 Nl' ayfe 6 p' ilOnda gor' onyfenyisi nl' inya g6 ny6, e be pa 'uhvfe ildnda yi be nyfenyO 'nlwfe, avvu- nlia y6, awunlia k' ilOnda y' Ogo- 11 re wanli: ko 'ulwfe pagizd g' osa6n wedu g' Ogwande wOdu, wi pang' akeva gOr' Anyambife vo 12 'zwfe. Konde inungunla sinlo si pajoriz' aguga ni' iyombwi dadife, lido si bunli' akeva gor' Anya- 13 mbife kfe. Kojide go be jenla wa6 inungunla sinlo, wi be suminli' Anyambit! g' oiiwanja w' ijoginld sanli nte nifema 'nlwfe ntyaugfl nibiayi Krais, nla g' onwanja w' Ogwande w' idavi' sanli gOre waO 14 nla gOr' anlaga waOdu. Nla gw' inkolo sao g' Ofiwanj' iwanli wi jOnguiila 'ulwc; polO g' Onwanja w' imfepinlO sipOiO s' Anyambifc 15 gOre 'nlwfe. Akeva gOr' Anya- nibib g' Onwanja w' eza z' alaviO nd5 zi re z' ayolio kambO. J^Q NdO mil' Pol uii kwenla 'nlw("> nkolo nl' Okendekonde nli uk^- ngoyi Krais, rni(;0 r'okendekende gOre 'nlwi! gw' azyO nianli, ndO iganda gO re rnifi bangwanla pa 2 nla 'nlw(', mi kwenla 'nlw^ nkO- 10, iiiR;, gO re m\b nla 'nlwfc, aiwanl' isyolo gOre inifc gO dwanl' iganda Onlongo wi pikiliO nli^ gO sir' awJ'Wo, wi pOnla 'zwfe mpanli ga azwe dwaniaga nt' ar' OzyOnli. 3 Konde vanganl' azw' adwanla g' OzyOnli, iv/.wb pa nw' igovi ga nt' 4 ar' OzyOnli. NdOiniianga yi nwa 'zwfe igovi aranga y' OzyOnli, n pa daviz' ikuw' iya- zyO viaganlO nli nt' are kw^kw^, mpanli ga inyang' inyazyO nyi pa syiva gOre 'nlwft; konde azw' avienii kwanga gOro 'nlw^, nka- nd)inhige ntyangO mbia yi Krais. 223 10. 15. g6re mongi KORINTH II. 1-5 Azwfe pa sy6gwa viaganlO nl' egfe- iiliz6 zazyo, inlfe, gw' ijanja s' amori ; ndO azw' are nl' igumu, inlfe, g6 be pend' ibekeli' sanli, azwfe be pendiO kh viagaul6 g6re 'nlwfe gw'egfealizo z' evil6 zazyd, 16 ko 'zwfe kainbinle ntyango mbia gw' imbora si re viagaiil6 nla 'nlwb, aranga go syogwagw' evilo zingaiili nli ya y' alu6 kekiz6 pa 17 gore 'zwfe. Nd6 ayh gO syOwa, IS e ga zyOgwe g6re Rerfe. Konde arang' ayh 6 suminli' Oku' wfe e bongo, ndO ayfe 0 suuaiuliO nle Rere. "T^ ^ Toto, anlwfe ko sindinl' edosyu g6re mife onwozoraa : nd6 2 anlwb be sindinla mife. Konde mi puvinla 'nhvfe nl' ivuva uy' Anyanibife: konde mi arOirii 'nlwfe gor' onlome dfnori, g6 pa 'nlwfc gOre Krais g' izyali nyi re .H nyi pa nanla nl' onlofrie. Ndo mi tia, ir&m' iyanli yi vende feviz6 nl' osaon wedu avila g' Orfeti nli nkferfe yi re gore Krais, nt' aremi- zi6 Iv nl' avonlo ambe m' 6fna- 4 mba. Konde jog' ayfe 6 bia aka- mbinle Jlsu nyenl6, yi re yi ka- mbinlonle 'zwb, ge ja 'nlw' abong' inliul' inyfenlfe, nyi re nyi bongd nle 'nlwfe, ge ntyangO mbia nyfe- nl6, yi re yi bongo nle 'nlwfe, ■') anlwfe sindinlfe mbiambife. Konde mi tauga, 'nlfe, mi azye gO nyuma yi r6fni volomfe g' osaOn wedu. f! Konde, vanga mi ar' ikfenge fo go kamba, mi azyele yenlo gw' imia ; ud6 g' osaon wedu gdre 'nlwfe azw' are tuminlia i)a so g6r' aula- 7 ga waodu. Ge mi alendi mbe gw' ayavuri mife 5ku' wam' g6 pendia 'nlwfe, konde mi aganibiuli 'nlwfe 8 ntyango mbia ipa fo? Mi agwfer' inando siuyfeulfe, mbongag' ipa !) gOre wao go janjinla 'nlwfe; nla gw' avegagi mife gore 'nlwfe awO- iiliO, mi pcgag' irwaul6 gOr' 6ma ; 224 konde awarerfe, gw' avienli waO avila g6 Mased6nla, w' avenli mife ya y' avelo mife ; nla g' 6sa5n wedu mi avenjavenj' Oku' warn', inlfe, mi alwanl' irwanlO gOre 'nlwfe, nla yenlo be denda mife kfe. 10 Nte dwanl' Ogiligili wi Krais gOre mife, zyel' Orao be dwanliza mife do gw' isyOgwa sinlo gw' imbOra 11 s' Akaia. Konde sfe? konde mi pa tonda 'nlwfe? Anyambife avO- 12 rO. NdO nte dendo mife, yenlo be denda mife, ko mife tOmb' inyanga aA'ila gOre wao wi but' inyanga; inlfe, gO ndaga yi bOlinlO waO iku- w' iyaO ikapa, wi be dfengO va- 13 nganle nt' are 'zwfe. Konde anla- g' Onlongo mfe nle rOmi y' inOka, iyanjisi y' itemiza, nkalunlag' ikuw' iyaO ga romi yi Krais. 14 NdO yinlo arange ndaga yi ma- mO; konde Satan ayfemfe e kalu- nl' Oku' wfe ga enjfel y' Ozange. 15 Arange ndaga mpOlO sambo ja iminisfe sfe s' akaluul' ikuw' iyaO g' iminisfe s' OgOre ; ndO ntyai yaO yi be dwaula nt' ar' ijanj' isaO. 16 Mi fo bulla, 'nlfe, 6m' edu aye- nla, mife, inlfe, mi edosyu; azya nlonlo, wonganli mife g' edosyu, ko mife syOgwa kfe ofiwozoma. 17 OsaOn wi kamba mife, mi kamba wo ga nt' are Rerfe, ndO mpanli g' edosyu, gw' iganda ny' isyO- 18 gwa sinlo. GO re, 'nlfe, awenge wi syOgwa nl' OzyOnli, mife kfe m' 19 be syOgwa. Konde anlwfe siudi- nle dosyu nli mbia, vo re 'nlwfe 20 nl' imia. Konde anlwfe sindinla, jog' Om' akonda 'nlwfe asyaka, jog' Om' anya 'nlwfe, jog' Om' apa- nga 'nlwfe imbwedi, jog' Om' ape- ndi' Oku' wfe gOre 'nlwfe, jog' Om' 21 abOla 'nlwfe gw' azyO manli. Mi bulia gO ntyonli yam', inlfe, azw' avegagi dfela. NdO gO ndag' iedu yi r' oma nl' iganda, (mi kamba g' edosyu), mife kfe mi ar' iganda. gOre mongi KORINTH II. 12. 11. 22 WaO Ihebru? mife kfe. Wao awa wi Israfel? mife kfe. WaO imba- 23 niba si Abraham ? raife k^. Waft iminisfe si Krais? (Mi kaniba g' edosyu), mife viaganlo; gw' ija- nja mih viaganlft, gw' intyftgft kfe viaganlft, gw' imbipa niife viaga- nlO p610, gw' ereria z' ijuwa nyo- 24 ngo sinyenge. Nyongo ntyanli mi azyiviO nl' Ijuagftmi m' imbi- 25 pa anlai tftmbftpa mori. Nyongo ntyarO mi azyivift nl' impava, nyongo mori mi avunglft adO, mi ayili nl' amatanga nyongo ntya- rft, mi anianl' Ogwfera waro nl' Oinanda kfe waro jila pa gO ntyu- 26 va. Nyongo sinyenge gw' ikfe- ndo mi avegagl gw' ereria gw' ilovi, gw' ereria gftre mongi kwh- r' anlaga, gw' ereria gdre mongi w' inlongo nyamimfe, gw' ereria gftr' anlongo, gw' ereria gO nkala, gw' ereria gw' itove, gw' ereria gft ntyuva, gw' ereria gor' awa- 27 rerfe w' inftka. Mi are dwanla pa gw' ijanj' ipftlft nl' ijasa, gw' ibfe- mba nyongo sinyenge, gft njanla ula gw' csyftve, gw' ipeiig' esyft- nge nyonga sinyenge, gw' ifwi 28 nla g' fttele kh. Nl' aranga gft tet' isaftn imi^nl^, ftsaftu wi bia- viaga gftre iiiib ntyugu edu, iulfe, aHandi g' ftnwanja w' ifiandft sft- 29 du. Mande re dMa, ko mi alwa- nla dfela? Mande kwezft, ko mi 30 ayenl' ur^^na nipiu? J' atw' isyolo nyi syftgwa, m' be syftgwa 31 nl' indMlnli sain'. Anyambi^ Rerb y' Ovangiiili Jisu, ft re savi- nlft pa egombe zftdu, ayb avftrft .32 Inlfc uii nftka du. (Jft Damaskos* omo Iftvift nl' Aretas y' ftga gft pangiiila vovo a?'^mbagi nkala yi Mongi Damaskos nl' isozy^, gft ft3 kftta mi»^: iidft mi azyOnlift g' ftbaka avila gw' isyangulu g' ftza- raba w' ftgftmba w' adft, nl' averi m\b avila gw' ago mh. IMpotiKWL'.l 15 2^ 2 R' isyolo gftre mife gft syftgwa, vanga si zye kw&kwfe ; ndft m' be bia gw' isaftn y' ayenlift mih nl' isaftn y' aruminlift mife nle 2 Rerfe. Mi ga mi' ftma wi Krais amanl' igftini ny' impuina nl' impuin' inlai, ftma mfe (mbfe g' ftkuwa, mi' amie; mbfe dubwa pa avila g' ftkuwa, mi amie; Anya- mbife avftrft,) azweulift gw' igftnlft 3 kwanga g' ftrftvvawirarft. Nl' avftrft mife ftma ftiilongo mfewo, (mbfe g' ftkuwa, mbfc dubwa pa avila g' ftkuwa, mi amie ; Anya- 4 mbife avftrft), inle, azwenlift gw' igftnlft gft Paradis, kfe jogo aga- mba mi re m' aganibizft, mi re zye kwfekwfe gftr' ftma gft kamba 5 mft. M' be syftgwa nl'ftmamfe: ndft g' ftzamb' iwaminife mi azyft- gwa, kaft du nl' iudfelinli sani'. 6 Konde vanga mi abele syftgwa, mi alwanl' edosyu ; konde m' be kanib' ftrfeti : ndft mi agamba, mi vende pikilift nl' ftma, inl6, mi are viaganlft nli nte jenlfc mife, ge 7 nte jogo yfe avila gftre nub. Ndft mi vende syftgwa viaganlft g' ftnwanja w' ibunlas' isaftn y' aru- minlift, mi avenlift ir^ndfc g' ftzyft- nli warn' ftvovi wi Satan gft syo- kolia raife, inlb, mi azyftgwa via- 8 ganlft. G' ftflwanja w' eza mfe mi agwenli Rerb nkolo nyongo ntya- rft, inlfc, zi ga lubwe gore mifc. 9 Nl' awulinlife mifc, inlb, Inungu- nl' isam' si re kwbkwb gftre 'wh: konde ngulu yam' yi tuminlift g6 ndfelinli. Hanibft m' be syftgwa nli nrbia mpftlft viaganlft gw' indMlnli sam', ko ngulu yi Krais 10 dwanla gftre niib. Yenlo mi je- nle mbia nl' indMlnli, nl' irowft, nl' injuke, nl' ikombizft, nl' ijela, g' ftnwanja wi Krais: konde gft re mib dbla, mi are jola. 11 Mi atwenl' edoysu nl' isyftgwa : anlw' avangi mib deuda yenlo; 225 12. 11, GORE MONGI konde nai aro suminlid nle 'nlwfe ; konde mi azye go nyuma yi rOmi vOlomfe, vauganle nii araiig' ezo- 12 ma. Lingilio y' erofni y' aleudio rfeti go gare yauli gw' isindiula sodu, nli lemba uT isaon yi mamo 13 111' ijanja si ngiilu. Konde g' osa- 6q nde \v' avaugio 'ulwfe awango viaganlo nl' inaudd imori, kao du, inlfe, mifemfe mi pegag' irwanl6 gore 'nlwfe? uyezauli mife mbe mfeyo. 14 Vonla, yinlo nle nyongo yi- ntyaro yi re mife keka pa go bia gore 'nlwfe; ndo mi pa bia go dwaul' irwaulo gore 'nlwfe : ko- nde mi pa bute yom' iyauli, ndo ikuw' iyauli : konde awanla wi zy' inyauga nyi kenjiul' izombi igumba, ndo izombi gor' awanla. 15 Nla mib m' be periz' igumb' inyam' nli mbia mp6l5, nl' oku' wam' ta, g' oiiwanja w' anlinl' imauli. Ja mi atonda 'ulwfe via- ganlo, gambfcnl' itond' isanli gore 16 mife s' akonga? Nd6 ga Iwanle yenlo, ialh, mi pegag' irwanlo g6re 'nlwfe mfemfe ; ndo mi avega- gi nl' av6nl6, agota 'nlwfe nl' 17 Oulfembo. Mi anyenli 'nlwfe ezo- 4 ma nli mongi wi re mih toma pa 18 gftre 'nlwfe? Mi agambi nli Ti- tu8, inlfe, e ga gfende g&re 'nlwfe, aroma k' 6nworerfe nla yfe. Titus anyenli 'nlwti ezoma? azwfe pa kanganla nl' orfema mfemO? azwb 19 pa jara gw' iutyozyO mfemO? Oli- ng' ola winlo anlwfe pikilia, 'nlfe, azwfe fwinliza sintyongwfe? Azwfe kamba gOre Krais g' 0zy6 w' A- . nyambife. Nli ya yinlo yodu, mougi tondd, azwfe karaba y5 gd ^0 nuginlia 'nlwfe. Konde mi tia, veudetwa gO bia m'th gore'nlwfe, inlfe, mi d^Higa 'nlwfe nte bela mife, ko mifc kfe mi alfeugft nle 'nlwfe nte bela 'nlwfc; vendetwa, m\h, be dwanl' anyomanlO, fiandl, 220 KORINTH II. egunlu, ibangwanla, iberinla, i- 21 moginla, ekale, mbfelfekfe; vende twa, inlfe, go be fo bia mife, Anya- mbife yam' e be jenliza mife ntyo- nli gOre 'nlwfe, ko mih denl' awe- nge wi re w' aduo w' ajanj' ibe, ndo wi pa nige nkondi avila gw' isyfekfe nl' ovelanlo nl' itonginla s' alendio wao. ^ g Yinlo nle nyongo yintyarO yi bia mife gore 'nlwfe. Gw' agwa- nla m' iyenl' imbanli g' iraro iga- 2 mb' iedu nyi be dwanlizG. Mi are bulla pa, mi bulia kfe vfenlo nt' awuli mih gw' avegagi mih nla 'nlwfe nyongo yimbanli, ye- nlo kfe vfenlo go re mi azyele, g6re wao wi re fwema pa, nla gOre amori waodu, inlfe, ja mi afo bia, 3 mi alwanle nli ukfengo; konde anlwfe but' elingili6, inlfe, Krais e kamba vo mife ; 0 re azye dfela go- 4 re 'nlwfe, nd5 are nli ngulu. Ko- nde avanlio go kros nli ndfelinli, ndo e dwanla bo nli ngulu y' Anyambife ; azwfe kfe azw' are dfe- la gore fyfe, ndo azwfe be dwanla bo nla yfe vo ngulu y' Anyambife 5 gore 'nlwfe. Gfelagfelanl' ikuw' iyanli, vendetwa anlw' are gw' ibekelia; gfealizanl' ikuw' iyanli- mfe. Ge anlwfe pa mia g' 6fiwauja w' ikuw' iyanli, inlfe, Jisu Krais are g6 gare yanli? azya nlonlo 6 anlw' ar' iuyanga fo. Nd6 azwfe devinla, 'nlfe, anlwfe be mia, inlfe, 7 azw' azyel' inyanga fo. NdO azwfe kwenl' Anyambife nkolo, inlfe, anlw' alend' ibe ; aranga 'nlfe azwfe ga yenlo nl' inyanga, ndO inlfe anlwfe ga lend' eza zi re kwfe- kwfe, vang' azw' adwanla g' inya- 8 nga fo. Konde azw' ayolie sir' ogiligili g' Osaftn wedu, ndO kao 9 go kanl' dgiligili. Konde azwfe jenle mbia gC) dwanla 'zwfe dfela, ko 'nlwfe dwanla jola: igamba nyinlo kfe nyi bambiO gw' inkolo gOre mongi KORINTH II. 13. 14. 10 sazyft, inlfe imfepi' sanll. G6 nti- nla yinlo tfenda mife isaon yinlo gO re mi azyele, inlfe, g6 re mife ula 'nlwfe mi alwaule jola, ga ut' ar' inyanga, nyi re Rerfe pa pa mife go uuginlia, nl' aranga g6 jiliza. 11 Go nuunia, awarera, mbiambie- nli. MfepiOnli ; zindianl' irfem' iyanli ; Iwanlanli nl' orfem' 5m0 ; Iwanlanli nl' ainfenjfe; gambfenl' Anyambife y' itonda nia y' amfe- 12 njfe advvaula nla 'nlwfe. Zangwa- 13 nlanli nl' isomba sorunda. lyo- mbwi yodu^ y' abOgiza 'nlwfe. 14 Imfepinio s' Ovanginli Jisu Krais, nl' itonda s' Anyambife, nl' 6ga- nganld w' Inlinl' Ivia, wi ga Iwa- nle nl' anlwfedu. 227 EZANGO ZI POL 66eE MONGI GALATIA. ^ Pol, erdmi arang' avila gOr 'anla- ga, ge vo anlaga, nd6 vo Jisu Krais, nl' Anyambife ya Rerfe, 6 2 roQgunlife avila g\v' ijuwa, mife nl' awarerfe wa6du wi re nla mife, 3 g6r' inand6 si Galatia: ImfepinlO gAre 'nlwfe nl' amfenjfe avila g6r' Anyambife ya Rerfe, nl' Ovanginli 4 wazyo Jisu Krais, 0 venli oku' wfe g' 5fiwanja w' ipav' isazyo, go su- nginla 'zwfe avila gw' egOmb' eve zatfe zinld, ga nt' are ntondinli y' 5 Anyambife ya Rer' iyazyo : gore yfe ga Iwanl' ivenda egombe z6du. Amfen. 6 Mi mama, inlfe anlw' akalwi nfe- ganfega yenio avila gOre yh 6 well ■ 'ulw& v' imfepinld si Krais, go sO- 7 nge ntyango mbia nyfeulb; yi re yi zyele rfeti ntyango mbia nyfe- nlfe: ndo dadifc avvfewo wi syoko- lia 'nlw?!, avele fevize ntyango 8 rabia yi Krais. N(i6 vanganle 'zwfe, ge enjfel avila g' orowa, aka- mbinla 'nhvfe ntyango mbia nyfe- nlfe tombare pa mfeyo y' agambi- nli 'zwh 'nlwfe, e ga zavo nsavagO. 9 Nt' alt>nge bull 'zwfe, yenlo fo bu- lla mih vbnlo inlfe, Jog' Om' edu akambinla 'nlwfe ntyangO mbia nyfenlfe tSmbare pa mfeyo y' awo- ngiO 'nlwfe, e ga zavo nsavagA. 10 Koude vfenio mi but' imfepinlo s' anlaga, mbb s' Anyambit;? ge mi . buta gO toudi' anlaga? Arwe mi pe tondi' anlaga, gavo mi arange nyOngft yi Krais. 11 Konde mi mieza 'nlwfe, awarera, inlfe ntyangft mbia y' agambinli 228 mife, yi zyele ga nt' ar' anlaga. 12 Konde mi pa bonga yd g5r' anla- ga, ge ufenjo y6, ndo v' ituminlia si 13 Jisu Krais. Konde anlw' are jogo pa g' ftnwanja wi ndwanli yam' eg6mb' eldnga gw' isavinla s' Iju, nt' agombizagi mife nand6 y' Anyambife p51o viaganlo, ayiliza- 14 ga yO. Nl' aviaganli mife gw' isa- vinla s' Iju aviaganl' awenge w' avegagi nla mife nkonla m6 gw' inlongo nyam', alwanla nli mpiu mpolC) gw' infenja s' irer' isam'. 15 Ndo gw' arondi Anyambife, 0 va- ngwanli mife avila gw' iwufnu nyi ngi yam', awelia mife v' imfe- 16 pinlo sfe, aronda go pang' Onwa- nl' ife mio g' 6rfeiu' iwam', inlb, mi ga gambiulfe, gor' aniongo ; mi pa bonde du mondo nl' 0zy6nli nli 17 ntyinla: ge panda gt> Jerusalem gore wa6 w' alOnge dwanii romi : ndo mi agfeudi go ntye yi Arabia; nl' avila vovo awinyi mife g6 Da- maskos. 18 Avila vovo impufn' irar6 piaga- nla pa avandi mife g6 Jerusalfem gO jeule Sefas, nl' alwanli mife nla yfe igomi ny' intyugu nli ntyugu 19 ntyanli. Nd6 mi Jenl' 6iuori wi rOmi, kaO Jems y' Ofiwongwb wa 20 Rerb. Gw' isaOn yi tfendiulamife 'nlwfe, vOnla, g' ozyO w' Anya- 21 mbife, mi nftka du. Avila vovo agf^ndi mih gw' imbftra si Siria nli 22 Silisia. Nd6 ozyO warn' wi mio du gw' iiiando si Judia si re g6re 23 Krais: kao du w' ayogiO inlfe, Ayb 0 16uge kombizi 'zwfe vfenlo gOre mongi galatta. 2. 21. e kambinl' ibekelia mfe s' alOnge 24 jilizio ndfe ; nl' azuminli wa6 Auyambife g' Oflwanj' iwam'. 2 Avila vovo igomi ny' impuma nl' impum' inlai piaganla pa avo pandi mife g6 Jerusalem mpo m6 nli Barnabas ; nl' awongi naife Ti- 2 tus kfe nla mife. Nl' avandi raife v' imieza s' Anj-ambife; arakilia wa6 ntyango mbia yi kambinlO mih gOr' anlongo, ndO mi arakili yo ntyoria nla gore wao w' elumi, vende twa inlfe mi pule mango, ge mi alu6 mi apuli mangO, vo 3 nyawfe. Ndft vanganle Titus, Onwo Grek, 6 vegagi nla mife, e 4 sdmbi6 g6 kferO. Mi alendi yenlo g' 6n\vanja w' awarerfe w' inoka w' ayinginli ntyoria nl' av5nl6, [ gO dodiul' Odifengadi&ng' iwazyO wi re nla 'zwh g6re Krais Jisu, ko 5 wa6 tugiza 'zwfe. NdO azwfe jivi- re tugiz' ikuw' iyazyO g6re wad, vangaul' igwfer' imori, inlfe ftgili- giii wi ntyango mbia wi ga Iwa- 6 rile nla 'nlvvfe. Nd6 wa6 w' ara- ngiO nl' elumi, (aranga 'nlfe mi jenl' elumi zaO isyolo ; Auyambife azyfe nl' Oma wantuntu) nd6 waO w' arangiC nl' elumi, wi kwnda 7 mie ezoma: nd6 gw' ayenli waO inlfe mi avenlid ntyangft mbia gO- re wao wi r' izyombfe, nt' avenliO Pitfer ntyangO mbia gftre waO wi 8 re kbro pa, konde ayfe 0 nlungunli Pitfer gw' evilA z' erOrni grtre wa6 wi re kferft pa, ayfe mfemO aulungu- 9 nli raife kfc gor' anlongO; nla gw' amienli wao im('j)inl(*> s' avenlift niii;, Jems nli 8efas nli Jan, w' arangift g' aiTiongo gO TiandO, w' awelanli nla raife nli arnabas ago mi iidegA, iulu azwi; ga gf-nde gor' anlongo, nla wnCt g6re mongi wi 10 re kf^rft pa. I)a jftiigiiili' ikuge ; ndaga mftmft avegagi mih k6 mpiu gO denda. 11 Nd6 gw' amienli Pitfer g6 Anti- ok, mi azozi nla yfe ozyo g' 0zy6, 12 konde avegagi nli ntyfembo. Ko- nde anlaga w' avili gore Jems wa6 viagaga ro, anyagagi nl' a- nlongo : ndo gw' avienli wao, azanjiuli avangwanla nla wao, nl' itia si mongi w' avegagi k^^o 18 pa. Nl' Iju imori ke s' avondi nla yh mpoudiaga ; i yenlo vanganle Barnabas kh agegunli5 nl' ombia- 14 gwanl' iwaO. NdO gw' ayenli mife, inl& wi pa kanganla gore, ga nt' ar' 6giligili wi ntyango mbia, mi awulinli Sefas gw' azyO ma waodu inlfe, Ja awfe, onwo Ju, w' adwanl' egolanli g' anlongo, nl' arauga ga Iju, ezande zi sombio 1 15 anlongo g6 dwanla g' Iju ? Az\*'' Iju nli njanli, nl' arang' ivavisi 16 y' 'anlongo, ndo azw' avoro, inl^ anlaga wi pd mbfeiii [Uli janj' a- mpanga, ndo kao nli bekelie Jisu Krais, yenlo avekeli 'zw& Jisu Krais, ko 'zwfe po mb^m nli be- kelie Krais, nl' aranga nl' ijauja s' Ivanga : konde zyel' Omo be p6 17 mbfem nli janj' ampauga. Nd6 ja 'zw' abute pO rabfeiTi nle Krais, ko 'zwfe dfeng6 ivavisi azwfemh, ga- mbfenl6 Krais ay& Oyaujisi w' ipava? Alwanlize yenlo. Ko- 18 nde ja mi afo noge.ya y' aza- zyif> mife, gambfenlb mi apang' 19 Oku' wafnim> Ovavisi. Konde v' ivanga ayuwi mib gw' ivanga, inlb mi ga Iwanle bo gOr' Anya- 20 mbifc. Mi are banliO pa ta nli Krais gO kros; nla ja mi adwaiila bo, aranga mife uyfcnlfc, ndO Krais (' dwanla gOre mie : nl' elTl^ulo zi (IwaiilO mib v^nlo g' Ozyoiili, mi dwanla zO nli bekelie Onwa w' Anyambi^, o roiidi mi^, av' Oku' 21 w^^m^ g' Ofiwanj' iwam". Mi pa pang' im^piIllO s' Anyambi^ Osa- 6n wanyawiiiyawi) ; konde ja mbfcnl yi pila gw' ivauga, ga- 229 2. 21. GORE MONGI GALATIA. mb&nlfe Krais ayuwi vo nyawfe- nyawb. g Itemu yi mongi Galatia, mande are nfemba pa 'nlwfe, anlwfe yi re df»vinl6 pe Krais gw' antyo ma- 2 nil kominl6 pa gO kros? Mi bele nfeug' igamba uyinlo dadife gore 'nlwfe inl^, Anlw' alfeng' Inlinla nli janj' ampanga, ge nl' ijogo s' 3 ibekelia? Anlw' ar' itefnu yenlo? Anlwfe pakilia pa nl' Inlinla, vfe- nlo anlwfe sulizia nl' ozyOnli? 4 Anlw' azlndinl' isaSn imienge yenlo vo nyawfenyawfc? j' adwa- 5 nla rfeti vo nyawfc. Ayh sambo d pa 'nlwfe Inlinla, ayanje lemba gore 'nlwfe, e denda yenlo nl' ija- nja s' ivanga, mbfe nl' ijoginl6 s' 6 ibekelia? Ga nt' avekeli Abra- ham avekeli' Anyambifc, ko s6 7 tanginlA yb vo Ogore. Hambo mi- anl' inl5, mongi wi bekelia, wao 8 111' awanla wi Abraham. Nl irfe- ndo, miagaga gw' alouga, inlfe Anyambife e be p' anlongo mbiim ' v' ibekelia, y' agambinli Abraham iityangO mbia eg5mbe viagaga ro, inl&, Anlongo modu mi be savi- 9 ulo gore 'w^. Yenlo anlaga w' ibekelia wi savinlO ta nli Abra- 10 .ham o vekeli. Konde 6ntang6 wi bekelia ijanja s' ivanga wi re nl' 6zavo: konde re tfeudO pa inlfe, Ozavo g6r' oni' edu o re e pa dwania gw' isaon yftdu yi re tfe- ndO pa gw' ezangO z' ivanga, g6 U denda yd. Yi re zange kh 'n\h, ' zyel' 6mo be p6 mbbin g' 6zy6 w' Anyambife nl' ivanga: konde re tend6 pa inlfc, OgOre e be dwaula nl' ibekelia. Nl' ivanga nyi pila gw' ibekelia ; nd6 nyi bulia 'nl6, Ayb f> dend' ampanga e be dwa- 18 nlizO bo nle md. Krais alandunii 'zwh avila g' AzavA w' ivanga, . konde arvvenl' OzavO g' Afiwanj' i wazyA: konde re tbndA pa iulfc, OzavA g6r' Om' edu 0 banli6 gw' 230 14 ererfe : inlfe 6zavinl6 wi Abraham wi ga Iwanle gOr' Anlongo g6re Jisu Krais ; ko 'zw6 bong' 6mpa- uganlft w' Inlinla v' ibekelia. 15 Awarera, mi kamba g' anlaga : vanganle y' adwanle njeka y' 6ma, ja y' ajekanlo mbiambife, zyel' Omo bundakanla yo, ge ku- 16 nd' agamba gA yo. Nd6 impa- nganl6 y' avangauliO gOre Abra- ham nl' Ofiwanl' ife. Yi pa bulia 'nlfe, G6r' awanla, ga g6r' awe- nge ; ndo ga gor' omori inlfe, Gor' 17 on wanl' io, ayfe nle Krais. Nd5mi bulia 'nlfe, Njeka y' al6nge dwa- nlizo nl' Anyambife, y' ayolie pa- ngo OsaCn wanyawfenyawfe nl' ivanga, uy' avienli iukama s' impuiiia nlai nl' agoini m' i- mpum' araro piaganla pa, ko Ompanganlo dwanl' 0sa6n wanya- 18 wfe. Konde jogo ijiga s' apila gw' ampanga, gambiinlfe s' avile nyfe- nlfe g' ompanganlo: ndo Anya- mbib avenli so gore Abraham v' 19 Ompanganlo. Ivanga ande sa- mbo? Ny' agundio g' Oiiwanja w' ipava, kaO diiwanla m6 6 va- nganliO Ompanganlo abia; ny' alOvo kfe nl' ienjfel v' Ogo w' 20 Ovovi. Ovovi rfcti arang' Ovovi w' omori ; udO Anyambib nl' 0- 21 mori. SambO ivanga nyi sir' impanganlO y' Anyambife? A- Iwanlize yenlo : konde arwe 'nib avenliO ivanga nyi re ko p' einb- ulo, gavo OgOre w' aro pili gw' 22 ivanga. NdO irfendo yi re nunja pe ya yOdu gw' ibe, inlb Ompa- nganlo wi pila gw' il)ekelie Jisu Krais wi ga vO waO wi bekelia. 23 Ibekelia viagaga ro, azw' ave- njavenjiO gO ngulu y' ivanga, nu- njO pa gO penginl' ibekelia s' ave- 24 gagi gO tuminliO. Yenlo ivanga nyi re dwania p' Onlbnji gOre 'zwb gO baga 'zwb gOre Krais, ko 2/5 'zwb pO mbbfn v' ibekelia. NdO gOre mongi galatia. 4. 25. ibekelia bia pa, azw' azye nyfenlfe 26 g6 ugulu y' fiiilSnji. Konde aulwfedu aulw' awanla w' Anya- mbife., v' ibekelia si bekelia 'nlwfe 27 Krais Jisu. Konde aiilwfe nta- ng6 y' avaptaizio gore Krais, 28 aulw' awori Krais. Zyele nyfe- iilfe Oil wo Ju ge on wo Grek, zyele nyfenlfe osyaka ge oiiwoutye, zye- le nyfenlfe 6ul0me ge OfiwantO : konde anlwfcdu aulw' 6m0 gOre 29 Krais. Nla ja 'nlw' adwanle mo- ngi wi Krais, gambfenl' aulw' awanla wi Abraham, nl' iyigisi ga nt' ar' ftmpangaulft. Nd6 mi bulia 'nlfe ftliugO wi dwanl' oyigisi oiiwanla, e pa ba- ngwaula nli nyOngO, vanganl' 2 ayfe rerfe yi ya yOilu; ndC> are gft ngulu y' ivenjavenji nl' irerfe age- nda gw' egOmbe z' areviO ule Re- .3 rfe. Yenlo kfe 'zwfe, gw' avegagi 'zwJi awanla, azw' arugizid gO ngulu y' intyale si ntye yinlo: 4 ndO gsv' azyiv' eg6mbe, Anya- rabib arOni' onwanl' iii, janlO pa nl' ftflvvantO, janlo pa kfe gO ugu- o lu y' ivanga, g6 daudunla wao w' avegagi gO ngulu y' ivauga, ko 'zwfe pO inyaiiga ny' awanla. () Nla gO re 'nlwb awanla, Auya- mbib are toiTia p' lulinla ny' onwanl' ib gw' irbiTi' iyazyO, uyi 7 tOnga inlb, Abba, Rera. Yenlo 6 zyel' ftsyaka nybnlb, ndf) ofiwa- nla; nla ja oilwanla, gambbnlfc 6yigisi vo Anyambib. 8 Nfif» t'gOmbe mb gw' avegagi 'nlwb anlwb mi' Anyambib, a- nlw' ayanjinli ya yi re ararig' !t inyainbib gO mpangiiili: ndf) vb- nlo gO re 'nlwb inia p' Anyambib, ge g6 re 'nlwb miO pa nl' Anya- mbib, ezande zi fo fwinya 'tilwb gsv' isaOu ilbio nla y' i.syolo fo, g6 bele fo tugiz' ikuw' iyanii gft yO? 10 Anlwb peiijaveuj' iutyiigu, nl' agwbli, nli gOmbe, nl' impuiTla. 11 Mi tia g' 6iiwanj' iwanli, vende twa inlb mi are jauja pa gOre 'nlwb vo nyawb. 12 Kokoloanii, awarera, Iwanlanli ga mib, konde niib kb mi are ga 'nlwb. Aulwb janjinla mib mbe 13 du. Anlw' avOro iulb mi aga- mbinli 'nlwb ntyangft mbia gw' al6nga g' oiiwanja wi ndblinli y' 14 Ozyonli : nla gw' alembid 'nlwb nli ndblinli y' 6zy6nli wam', anlwb pSdia ge bika mib; ndft anlw' awongi mib ga enjbl y' Anyambib, vanganlo ga Jisu 15 Krais. Mbi' yaiili yi re gwi sa- mb6? Konde mi takiliag' ()ilwa- nj' iwauli inlb, arwe ko jolio, anlw' aro tokuiil' aiityo manli 16 ava mib m6. Mi atwenl' OlOva- lovi wanli sambO, konde mi bu- 17 linlia 'nlwb ogiligili? Wi tonda 'nlwb nli mpiu ndo mpiu yaO yi zyele mbia; konde wi bele divi- nla 'nlwb, ko waonib jongunlo 18 nle 'nlwb. Re ml)ia g6 jongunlO gO mbia egOuibe zodu, ul' arauga 19 dadib g6re mib nla 'nlwb. Awa- nl' iyam', mi afo jenl' isyongo y' ijanla g' onwanj' iwanli kao ego- lauli zi Krais z' apango gw' irbm' 20 iyanii. Mi o tonde dwai\Ia nla 'nlwb vbnlo, aguluul' iuyOi nya- m' ; konde mi are nli mpaga g' Onwanj' iwanli. 21 Wulinlianii mib, anlwb yi bete dwanla go nguhi y' ivanga, anlwb 22 pajogo ivanga ? Konde re tbudO pa inlb, Abraiiam ayanli aw' anlOine avanli, omori ul' oilwant' Osyaka, nl' oiTiori nl' Onwaut' 23 onwontye. NdO ayb y' Ofiwaut' Osj'aka ayaiilio ga nt' ar' 0/,yO- nli ; ndO ayb y' Onwaut' Ofiwo- ntye ayanliO v' OmpaiigaulO. 24 IsaOu yinlo nkOgO: konde antO wiiilo 111' injcka mbanii ; mori yi nOmba yi Sinai, yi janl' awaul' 25 asyaka, yinlo ule Hagar. NdO 231 4. 25. gOre mongi galatia. Hagar yinlo nle Sinai, nomba yi re go Arabia, ayfe e kolanlO nli Jerusalem y egombe zinlo : konde 26 ayfe osyaka nl' awanl' ife ta. Ndo Jerusalbm yi pila gvv' igdnlo, yi re yo ule ugi yazy6, y6 onwontye. 27 Konde re t&ndo pa iulfe, Yenle mbia, awfe nkele o re 6 pa jaula; wogiula ko tonga, awfe o pa suul' isyongo ; konde awania w' 6nwa- nt' orevo wi r' awenge viaganlO nl' awania w' onwanto 6 re nl' 28 Onloffie. Ndo, awarera, azw' are ut' avegagi Izak, awania w' 29 Ompanganlo. Nd6 ga nt' arwenl' egombe mfe inlfe ay& 6 yanlid ga nt' ar' ozyonli agonibizife o yanlio ga ut' ar' luliula, yenlo re k^ 30 vfenlo. Ndo irendo yi bulia sb? In\h, Ronib' onwant' onlive nl' ofiwanl' ib: konde oiiwanla w' 6nwant' oulive ayige nl' oiiwanla 31 w' oiiwant' oilwoutye. SambC, awarera, azw' arang' awania w' Onwauf onlive, ndo w' oiiwant* dnwontye. ^ Krais avaugi 'nlwfe difengadifenga gO dwanl' awontye : Iwanlanli yenlo samb6, ko avo k6t0nli nli mpanga y' onlive. 2 Vonla, mib Pol mi bulinlia 'nlwfe iulii, ja 'nlw' akfcra, gambfenlfe 3 Krais anlungunle 'nlwfe du. Mi fo buliuli' om' edu 6 kferd inlfe, ayfe onlwaulisi go dend' ivanga 4 nyodu. Anlw' abangwanli nli Krais, anlwbdii yi bute mbfem gw' ivanga; anlw' aposwi avila gw' 5 im&pinlo. Konde v' Inlinla azw& penginl' igtimu nyi mbbiTi gw' 6 ibekelia. Konde gOre Krais Jisu ikfera si drnde mpongo, idwanl' r»zonibb kfc si dciide mpongo ; ndO ka6 ibekelia si janja vo itonda. -7 Anlw' avegagi mpiilage niangO mhiambib; mande alegi 'nlwb \n\h anlw' ayoginl' dgiliglli? 8 OzyoriO wiulo wi pa pila gOre 232 9 yh 6 fwelia 'iilwfe. Onwozo- raa wi Ifevfen wi tiviz' imunga 10 nyodu. Mi are nl' iguiriu nyinlo g' onwanj' iwanli gore Rerfe, inlfe anlw' avikili' iganib' iuyfenlfe: ndo ayfe 6 syuga 'nlwfe 6m' edu e 11 be twanl' 6gar' iwbmfe. NdO mife, awarera, ja mi pe kambinl' ikfera, mi pe kombizo sfe '? J' atwa ulo- nlo, gambfenl' ibaku nyi kros ny' 12 atdmbift. Toto wao wi syuga 'nlwfe wi be syarenla. 13 Konde, awarera, anlw' aweliO go dwania difeugadifenga ; dadife odi- fengadifeng' iwanli w' alwanla g6 nunguul' ozycinii, ndo yanjanla- 14 nli nl' itonda. Konde ivanga nyodu nyi dendo nl' igamb' imo- ri, nyo inlfe, Rond' 5ganganlo wo 15 g' 6ku' womfe. Ndo ja 'nlw' ano- manla auyaganla, vaudaminlanli anlwfe vende jiliaula. 16 Ndo mi bulia 'nife, Lwanlauli ga nt' ar' Inlinla, ganibfenl' anlw' 17 aleiid' itongiula s' ozyonli. Konde ozyonli wi tonginla nsirag' Inli- nla, nl' Inlinla kfe nyi sir' Ozyo- nli ; konde isaOn yinlo yi siranla; yenlo anlwfe jolie denda nte bela 18 'nlwfe. Ndo ja 'nlw' akfendiO nl' Inlinla, anlw' azye g6 ugulu y' 19 ivanga. Ndo ijanja s' 6zy6nli si re mio pa mbiambife, se sinlo inlfe, inanla nla wiuganli, intyale s' 20 isyfekfe, itouginla, isavinl' ikanla, av6nl5 m' aganga, ndOva, anyo- iTuinlo, idOv' impaga, inandi, egu- nlu, ibangwanla, ijaruanla, infe- 21 uja s' iiioka, fiandi, ibongd s' alu- gu, ogazyo ul' intyale ga sinlo: mi bulinlia 'nlwfe g' onwanja wa sO, ga nt' alonge hulinii luife 'nlwfe, inlfe waO wi dend' aganiba ga miulo w' ayigiz' inlongo ny' 22 Anyanibife. Ndi*> ilOnda y' Inli- nla nle itondii, igeva, aiTifenjfe, isi- ndinl' ida, nkfengo, Ombia, ibeke- 23 lio, Okendekende, isimbia s' oku- g6re mongi galatia. 6. 18. wa : intyale ga sinlo si deg6 nl' 24 ivang' iedu. Nli mongi wi Krais Jisu wi re banlia p' izyonii ya6 go kros nl' ijougunla nl' itonginlasa y6 ta. 25 Ja 'z\v' adwanla nl' Inlinia, azwb ga ganganle ul' Inliula kfe. 26 Azw' alwanl' idando yauya\v&, azw' avendianlanli, ge jenlanle nandi. Q Awarera, vanganl' 6ai' ak6t6 nl' ifwema, aulwe, yi re ga nt' ar' Inlinia, wiulizanl' 6m' Onlongo luh nli mpaiiginli y' Okeudeke- nde, mbaiidaniinlag' ikuw' iya- nli, anlwfe kfe aniwfe vende syori6. 2 Rwanlanlanl' arwanl6 manli, ko dendanl' ivanga nyi Krais yenlo. 3 Konde jog' ftni' ajenla 'nl& ay& ez6ma, ge azyele, e temiz' Oku' 4 wfemfe. NdO Om' edu e ga g&nliz' evil6 ztimfi, gambfcnl' asyOgwa ul' 6ku' wfem6 dadife, aranga nl' Om' 6 6fiwfenlb. Konde Om' edu e be twanl' irwanlo nyiimfe. 6 NdO ayt 0 nfinjO e ga gere nl' Omo nfiujti yom' iyfe via yOdu. 7 AreniizOnIi ; Anyambife azybliO: konde eza zi uyfcnyO nl' Oma, zO 8 mfemO zi be tenlO ndfe. Konde ayfe 0 nybnya g' OzyOnli wb, e be tenl' il)onla avila g' OzyOnli; ndO ayfe 0 nyftnya gw' Inlinia, e be tenl' efnfcnlo z' egOmbe zOdu avila 9 gw' • Inliula. Azw' ayasenli de- nde mbia: konde gO be duk' ego- mbe azwfe be tenia, ja 'zw' agwa 10 sike. Yenlo, gO re 'zwh nl' egO- mbe, azwfe ga lend' anlaga waOdu mbia, nla pOsyO wao wi nagO y' ibekelia. 11 VOnlauli, nl' irbndo nde impOlO yi re mife t&ndiula pa 'nlwfe nl' 12 ogo wamimfe. Wao wi bele mfe- pe jenIO g' OzyOnli, wi sOmbia 'nlwb gO kferO; dadib wi vende kombizo g' Onwanja wi kros yi 13 Krais Jisu. Konde vanganle waO wi kferO wi pa penjavenj' ivanga; ndO wi bela 'nlwfe gO k&- rO, ko waO syOgwa ul' izyOnli 14 yanli. NdO alwanlize gOre mi^ go syOgwa, kaO du nli kros ya Re- r' iyazyO Jisu Krais ; gO yO utye y' avanliO g' Ozamb' iwam', rai^ kfe mi avauliO g' Ozamba wi ntye. 15 Konde gO kfcrO arang' ezoma, go dwanl' Ozombfe kfc arang' ezoma, 16 ndO kaO ipaugO ijoula. Nl' outa- ngO wi dwanla ga nt' ar' ivanga uyinlo, aiTii'nj& mi ga Iwanle gOre waO, nli nk&ugo, nla gOre Israel y' Auyaiiibib. 17 Avila vbnlo Om' edu e ga rig' azyokolia mih konde mi twa- ule lingiliO yi Jisu g' Oku' wam'. 18 Awarera, imbpinlO sa lleri ya- zyO Jisu Krais si ga Iwanle ul'' aulini' imauli. Amt;n. 233 EZANGO ZI POL Y' EEOlSl GOKE MONGI EFISUS. Pol, erofili zi Jisu Krais vo nt6- ndinli y' Auyambife, gor' iyombvvi yi re go Efisus, nla gdre wa6 wi 2 bekelie Krais Jisu: Imf>pinl6 gd- re 'nlwb nl' amfenjfe avila gor' Auyambife ya Rer' iyazy6 nl' avi- la g6r' Ovanginli Jisu Krais. 3 Ozavinlo gor' Anyanibib Rerfe y' Ovanginli wazyo Jisu Krais, 0 re 'zwfe savinla pa nl' ozavinlo edu w' Inliula gw' imbora s' orowa 4 gOre Krais : vanganle ga nt' avi- nji6 ndfe 'zwii gore Krais ntye yinlo loviago ro, inlfe azwb ga Iwanl' iyombwi nli mpfelo fo g' 5 Ozyo wii nl' itonda. Alingili 'zw& ke gO dwania gOre yfe nl' inyanga ny' awanla vo Jisu Krais, ga nt' avegagi ntondinli y' ftrfem' iwh, 6 gw' isumiulia s' imbpiuld sfe ibia, s' avenli6 nd& 'zwfe gore yh o to- 7 nd6. G6re yfe azw' are nl' 61a- ndunlo vo utyiul' iyfe' vanganl' inyezo s' ipava, ga nt' ar' ibunla 8 s' ik^syi sfe, si re yfe buuliza pa gOre 'zwfc gw' imia sOdu nl' Okeli ■.9 w5du, are mieza pa 'zwfe k' isai>n y' iyumbunlft yi ntondinli yfe, ga nt' are nkeujinli yh y' agenjift 10 ndfi g6re y&, nkenjiuli infe yi be ■ twa g6 be syive gOmbe, inlb • datiz' isa6ii yAdu gftre Krais, isaon yi re g' orowa, ul' isaOu yi re gft 11 ntye. Gore yfe k& azw' atwenl' iyiglsi, konde azw' avegagi diugi- 116 pa ga nt' are nkenjinli yh 6 janj' i8a6n yodu ga ut' are ntondi- 12 nli y' 6r(iiTi' iwfe ; g6 ntinla 'ul5 234 azwfe y' alonge bekeli Krais, azwfe ga Iwaiile gw' isumiulia s' ivend' 13 inyfe. Anlwfe kb, anlwfe jogo p' igamba ny' 6rfeti, vanganle ntya- ng6 mbia y' 6zunginl6 wanli, ave- kelife kfe, aulw' alingili6 nl' Inli- 14 nl' Ivia ny' 6nipanganl6. nyi re g6re 'zwh mbei nonga y' ijig' isa- zy6, agfenda gw' eg6mbe zi be da- ndunlo raongi w' Anyambife, gw' isuminlia s' ivend' inyfe. 15 G6 ntinla yinlo mife k&, vo re mife jogo pa g' oilwanja w' ibeke- li' sanli g6re Rerb Jisu nla g' 6nwanja w' itond' isanii g6r' iyo- 16 mbwi y6du, mi pa tiga go p' ake- va g' 6nwanj' iwanli, ntetaga 17 'nlwb gw' inkolo sam'; inlfeAnya- mbife y' Ovanginli wazy6 Jisu Krais, Rerfe y' ivenda, e ga ve 'nlwfe inlinla ny' imia nla ny' itu- minlia g6 k6tiza g' 6nwanj' iwh; 18 ko autyo m' irfein' iyanii dwania nuugunl6 pa, ko 'nlwfe mia nt' ar' igumu nyi mbeli yb, nli nt' ar' ibunla s' ivenda ny' ijig' isb, g6r' 19 iyombwi, nli nt' ar' ipend' ip616 si ngulu yfc g6re 'zwfe yi bekelia, ga nt' ar' ijanja si njolinli yi ngu- 20 lu yb, s' ayanji6 ndb g6re Krais gw' ar6ugunlib yb avila gw' iju- wa, alwanlizb tu g' 6go wb 6nl6- 21 fnib gw' alvvanl6 m' 6r6wa, gw' ig6nl6 1)6 viaganl6 nl' ipanginla s6du, nl' inyanga, nli ngulu, nl' ivenda, nl' in' iedu nyi tet6, ara- nga g6 ntye yinlo dadib, nd6 kb 22 g6 ntye yi bia. Nl' awelib isa6n gOre mongi efisus. 3. 6. y6du g' 6dftl6ng5 w' inty6zy6 sfe, alAvifc go dwanl' ew0nj6 z' isa6u 23 yOdu gO nandO, yO nl' Oku' wfe, jftnliO pa nle yfe 6 jOnlie ya yOdu gO mhOr' iedu. 2 Anlw- avegagi juwa pa g' Ofiwa- 2 nja w' ipava nl' ibe sanli, s' alwanlagO 'iihvfe gw' alonga ga ut' are ntyale yi ntye yiulo, ga nt' ar' ovanginli w' inyanga ny' ftmpunga, inlinla nyi janja vfeulo gw' irfema y' awanla w' itwayogi- 3 nl6. Azwfedu azw' alwanlagi gOre waO k^ nli mori gw' itongiula s' ikuw' iyazyO, udendage ntondinli y' OzyAuli nla y' Orfema, azw' ave- gagi k' awanla w' eguulu nli nja- 4 nli egolanll g' amori. NdO Anya- rabife, 0 re nkfengo mpolC>, v' ito- 5 nd' isfe sipOlO s' arondife 'zwfe, vauganle gw' avegagi 'zwfc juwa pa v' ipav' isazyO, ahvanlizi 'zw^ bo ta nli Krais (anlw' asunginlO 6 nl' imfepinlft), arOngunlia 'zwfe ta nla yfe, alwanliza 'zwb tu nla yb gw' inibrtra s' f>rOwa, g6re Krais 7 Jisu : iulfe, gO goinbe yi bia ko yfe tuminli' ibunla s' inifepinlO sfe vo nkeiigo ye gOre 'zwb g6re Krais 8 Jisu. Koude anlw' asunginliO nl' inifepinlO v' ibekelia; nli ndaga nil! yi pila gOr' anlwfemfc: yC> nl' eza zi pO nl' Anyambit) mpagaga: !) aranga k?! nl' ijanja, Dm' edu e 10 veiKle syogwa. Konde azwft ija- nj' isfc, s' ayanjio ndfc gOre Krais Jiau g(*> vilf> via, y' agenjiO nl' Anyanibib gw' alAnga gOre 'zwh gO dwaula gO yO. • 11 Yenlo yOnginlianli, anlwfe y' avegag' aiilongo g<*> njanli, awelif> nle waO wi re khrCi pa nl' ago g' ]'2 Ozyftnli, inlft, Izonibb; yonginli- anl' iiilb eg<*)mbe u\h, anlwfc pega- ga nli Krais, anlw' avegag' awo- ga gw' inlongo nyi IsraM, nl' agenda gw' injeka s' Onipauga- ulA, ndwanlaga iguiHu fo nl' 13 Anyambife fo g5 ntye. Nd6 vfe- nlo gOre Krais Jisu anhvfe y' ave- gagi b6 anlw' atwenli piferii vo 14 ntyinla yi Krais. Konde ayh nl' amfenjfe mazy5, 6 vaugi y6 vanli 15 emori, azazy' ogOmba wagare ; g' OzyOnli wh are tOmba pa kfe nd6- va, vanganl' ivanga nyi re nl' isOmbia; ko yh panga wao avanli Om' Onwonla Omori g' Oku' wfe- 16 nih, mpangag' anlfeiij&, amfepia- nla waO avanli nl' Anyambife g' Oku' Omori vo kros, njOulage ndO- 17 va nla yO. Nl' avienlife agarabi- nla 'nhvfe yi re bO, nla waO wi 18 re pibrfe, amfcnjfe. Konde vo yh azw' anlongo ambanli azw' are nl' iyinginlO gOre Rerfe nl' Inli- 19 nl' imori. SambO vfenlo anlw' azyele nyfeulfe agenda ge awoga, ndO anlw' atwenl' ahvanli nl' iyombwi, anlvvfc nl' egondo z' 20 Anyambib; anlw' are nOgO pa gw' izanga nyi rOmi nl' ivogisi, Krais Jisu ayfenib idO ivOlO nyi 21 ntulungu ; nli nOginli yOdu, jO- ngO pa ta nle yfe, yi penda du nipeudaga gO nagO yOrunda gOre 22 Herb; gOre yb kfe anlw' are nOgO pa ta ilwanlO ny' Anyaiubib gw' Inlinla. g (jO ntinla yiulo niib Pol, nibwe- di yi Krais g' Onwanj' iwanli 2 anlw' anlongo, — ^j' adwani', inlb anlw' are jogo pa g' Onwanja w' igauiba ny' inibpinIO s' Anya- nibib nyi re pO pa niib g' Oilwa-r 3 nj' iwanli ; inib mi amieziO nl' ituminlia s' Anjambib OsaOn w' iyumbuiilO, nt' arbndinli mi^i 4 'nlwb nl' agamb' ambwo ; gO t!>> ngunla 'nlwb niO, anlwb ko mi' ikOtiz' isani' gw' isaOn y' iyiunbu- 5 nlO yi Krais; yi re yi miizO awa w' anlaga gw' ampOin' alOnga, ga- nt' are yO miezO ))a nl' Inlinla egOmbe zinlo gOre rOiTii yb yo- 6 mbwi nl' ivogisi ; inlb, anlongo 235 3. 6. g5re MONGI EFISUS. m' atwenl' iyigisi ta nl' Iju, nl' 6ku' 5ra6 nla wa5, nl' iwongisi ula wao y' Ompauganlo wi re g6- re Krais Jisu vo utyangO mbia, 7 mi avangiO minisfe yi ntyango mbia mfe, ga nt' are mpenli y' imfepinio s' Anyambife s' avenliO mife ga ut' are ujanjinli yi ngiilu 8 yh. Gore mife, 6nwang6 mfe gor' iyombwi yodu, avenlio imfepinlO siulo, g6 Itambinl' anlongo ibu- ula s' ambia mi Krais si re s' ayo- 9 lie mio, ayeuliz' aulaga nt' ar' iganiba ny' iyurabunlo ny' ayu- lubuulio avila gw' egombe z6du g5r' Anyambife 6 vangi ya yodu ; 10 ko mbunliuli y' imia s' Anya- mbife miezo vfenlo gor' ampenda nl' anyauga gw' imbora s' orowa 11 vo nando, ga ut' are nkeujinli yh y' egombe zodu y' agenjio ndh gore Krais Jisu y' Ovaugiuli wa- 12 zyo : gore yfe azw' are nl' iganda nl' iyinginlo itia fo v' ibekeli' sa- 13 zyo gore yfe. Yenlo mi bel' iga- mba nj'inlo gore 'nlwfe, inlfe, alfe- lanli g' onwanja w' iujuke si je- nlo mife g' oiiwauj' iwanli, so nl' ivend' inyauli. 14 Go utinla yinlo d6vinla mife Re- 15 rh akotolo, 6 re waodu wi re g' orowa nla g6 ntye wi re bfeto ana 16 avila gore yfe, inlfe e ga ve 'nlwfe, ga nt' ar' ibuula s' ivend' inyb, ko 'ulwfe jolizo nli ngulu g6 gare 17 yauli v' Inlinl' inyfe. Krais e ga Iwanle g' irfein' iyanli v' ibeke- lia; anlwii jola pa, d5vi6 pa gw' 18 itouda, ko 'nlwfe jolie kotiza nl' ij'ombwi yOdu nt' ar' ftmpuzyu nl' elavinli nl' elrtndwinli nl' 19 oronga, amia k' itouda si Krais si pia>j;anl' iraia soda, ko 'nlwfe jft- nliO nl' ibuula s' Anyambici sodu. 20 GOre yh 0 re nli ngulu yi denda viagaulo nli ute bainbia 'zwfe ge pikilia, ga nt' are ngulu yi janja 21 gftre 'zwh, gore yh ga Iwanl' ive- 23G nda go nand6 ula g6re Jisu Krais agfeuda gw' ampoma modu go koulako. Amfen. Sambo mife, mbwedi ya Rerfe, mi kwenla 'ulwfe nkolo iulfe, Iwa- nlanli swaswo nl' ifwelio s' awe- 2 lio 'nlwfe, nl' odwferfe w' 6rfema wodu, nl' 6keudekende, nl' isi- udinl' ida, ziudianlanli nl' ito- 3 nda. Gfeulizanli go peujaveuj' oku' 6m6 w' Inlinla nl' 6g6r6 w' 4 amfenjfe. R' oku' omori, nl' Inli- nl' iinori, vanganle ga nt' awelio 'nlwfe gw' iguinu imori nyi mbe- 5 li yauli; r' Ovangiuli ofnori, ibe- keli' iinori, nl' ibaptaiz' iiiiori, 6 r' Anyambife mori Rerfe ya wao- du, 6 re gw' igonlo nyi ya yodu, nla g6 ya y6du kwanga nla kwa- nga. 7 Ndo 6m' edu gore 'zwfe avenlio imfepiulo a nt' ar' egfenlizo zi 8 mpenli yi Krais. Yenlo bulife, 'nlh, Gw' avaudife gw' ig6ul6, agfendi nl' imbwedi, av' anlaga ya 9 yi mpagaga. Nda igamba nyinlo iulfe, Avaudi, nyi re sfe ka5 du iulfe azuminli kfe gw' imb5ra si 10 ntye? Ayfe mfem6 o zuminli ule yfe 0 vandi gw' igftnlo viagauIO nl' irowa y6du, kfe yfe jOnlie ya 11 yodu. Nl' al6vife awfewo, romi ; amori, ivogisi ; ainori, igambinii ; 12 aiTiori, ivenjavenji nl' inlfeuji; go mfepiz' iyombwi, g5 nungunl' evil6 zi minisfe, nla gO nuginli' 13 okuwa wi Krais: kao azwfedu du azw' atwa oku' 6m6 gw' ibekelia, nla gw' imia s' Onwa w' Anya- mbife, azyiva gw' igonla ny' Oma, vanganl' egfenliz6 z' igOnla nyi 14 Krais: ko 'zw' avo dwanl' awa- nla, ml)olangaulago arwanlago vonlo ula vonlo nl' ompung' iedu w' infenja' v' avoulo m' aulaga, nl' itemiza si fwemiza wa6 anla- 15 ga; udo ukambag' dgiligili gw' itouda, azwfe ga vCiine gw' isaOu GdRE MONGI EFISUS. 5. 14. yOda g6re yfe, 0 r' ewOnjo, vanga- 16 nle Krais; vo yfe okuwa wOdu wi datizd ayOngO ta mbiambife v' iuungunla si Dtyongakanlo edu, ev' iedu njanjaga ga nt' ar' egh- uUz6 za zO, ko okuwa penda gw' isanuginlia gw' itonda. 17 Igamba Dyinlo uyi buli6 mife, arakilia gOre Rerfe, inlfe, alwanla- nli ny&nlfe ga nte dwanl' anlongo, 18 gw' edosyu z' irhm' iyaO, wi re nli wOnjO yaO mpiri, wa6 k' awoga gw' em&nlo z' Anyambi^v' itemu yi re nia wao, vo njolinli y' irem' 19 iyaO. Mongi sinlo, gO re wi z^'e nl' ir^iria yi pikilia nyfenlfe, wi re pa p' ikuw' iyao gw' itonginla gO dend' isy{>kfe s- kwfe gore mife go kamba. Nd6 go panga 'nlwt> mia g' oilwanj' iwam', nte denda mi&, Tikikus, Onworer^ wi tondo nli miuisfe yi re ko bekelio gore Rer^, e be mieza 'iilw^ isaon yodu. Mi atOiuife g6re 'nlw& gO ntinla yinlo, gO mieza 'nhvfe nt' are 'zwfe, nla gO sindi' ir&m' iya- nli. Aiu&njfe mi ga Iwanle gor' awa- rer&, nl' itonda nl' ibekelia ta, avila gor' Anyambi^ ya Rerfe nl* Ovanginli wazyo Jisu Krais. I- m^pinlo si ga Iwanle nla waftdu wi tend' Ovanginli wazyO Jisu Krais ul' 6rfeti. 239 EZANGO ZI POL Y' EEOMI GOEB MONGI FILIPAI. ^ Poii nli Timothe, inySngo si Krais Jisu, gor' iyombwi y6(lu gore Krais Jisu wi re gc) Filipai, nla g6r' ivenjavenji uli mongi 2 janjinia: Imfepinlo gore 'nlwfe nl' amfeiij& avila gor' Auyambife ya Rer' iyazyo nl' Ovangiuii Jisu Krais. 3 Mi p' Anyanibife yam' akeva egdmb' iedu zi jonginlia mife 4 'nlwfe, egombe zodu gw' inkolo sam' sodu g' 6nwanj' iwanli mi 5 kambinla nli mbia, g' Onwanja w' idiva si diva 'nhvfe nli ntya- ng6 mbia avila go ntyugu nOnga 6 aviavfenlo; koude mi are nl' abe- ko, inl^, ayfe Q re pakilia p' evilo evia gore 'nlw& e be suliza z6 kwanga go ntyugu yi Jisu Krais : 7 re kwfekwfe kfe gore mife g6 pikilia yenlo g' onwanj' iwanli anlwfedu, konde mi are nl' anlwfe g' orfem' iwam', konde, gw' intyOgO sam' nla gw' ikanla si ntyango mbia nla gw' idwanliza sa yo, anlwfedu aulw' ar' iwongisi nla mife gw' 8 imfepinlo. Konde Anyambife nl' oyenli wam', nte jonjunla mi& 'nlwfe nli nkfengo mbia yi Krais it Jisu. Mi kwenl' inkolo kh 'nl&, itond' isanli si ga wunle mbunla- ga viaganlo gw' imia nl' ik6tiza 10 sOdu ; ko 'nlwfe jolie jfekt;li' isa6n y' impaga, alwanla ipondia fo nli ntyfembo fo kwanga gO ntyugu yi 11 Krais; ralie nl' ilonda y' Ogore, yi re vo Jisu Krais gw' ipendia nl' isuminlia s' Anyambifc. 12 NdO, awarera, mi bela 'nlwfe g6 240 mia inlfe, isaOn yi re twa pa g5re mife, yi re d wan la pa posyo g6 13 nuginlie ntyango mbia; yenlo igoro yam' g' oiiwanja wi Krais y' atweuli go mio go uago y' iso- 14 zyb nla gor' amori waodu ; nla gor' awarerfe gore Krais, awenge wi re twa pa nl' iganda viaganld v' igorO yam', go kamb' igamba ny' Anyambife itia fo. 15 Awfewo rfeti wi kambinle Krais nli nandi uli mbfelfekfe; ndo awfe- 16 wo kfe nl' irfem' imbia: winlo nl' it6nda, konde w' av6r6 iulfe mi are d6vio pa go kaule ntyango 17 mbia: nd5 mongi mfeso wi ka- mbinle Krais vo anyomanlo, ara- nga nl' orfeti, mpikiliaga go ku- 18 nde ujuke gw' intyogO sam'. Sa- mb6 ande? mponlo edu, ge nl' ipondia ge nl' 6rfeti, Krais e ka- mbinlS; nla go ndaga mfe jenla mife mbia, efi, m' be jenla yo mbia 19 kfe. Konde mi avorO, inlfe osaon winlo wi be twa gw' isunginlrt sam', v' inkolo sanii nl' inungu- 20 nla s' Inlinla nyi Jisu Krais, ga nte devinla mife alovi' iguinu, inlfe mi ayenlizo ntyonli g' osa6n wedu, ndo inlfe, nl' iganda nyOdu ga nt' avegagi egOmbe zOdu, ^e- nlo kfe vfenio, Krais e be pendizo g' oku' wam', nl' eiTifenlo mbia, 21 nl' ijuwa mbia. Konde gOre mife go dwanla bo nle Krais, nla gO 22 juwa nl' inyenla. Nd6 ja gO dwanla g' OzyOnli, y' abaga mife ilOnda y' evilo, gambfenlfe mi 23 amie nte be piuja mife. NdO mi GORE MONGI FILIPAl. 2. 20. are k6t6 pa nl' agarab' ambanli, nii jOngunla gO kfeadaga alwaula nli Krais; yi re mbia viaganl6 24 polo : n(l6 g6 dwaala g' azy6nli r' isyolo gore 'nlwfe viaganlo. 25 Nla g6re mife nl' abeko minlo, mi avoro iiilfe m' be tiganla, alwa- ula nla 'nlwfedu, gO nuginlia 'nlwfe ayenliza 'nlwfe igeva ny' 26 ibekelia; ko isyOgw' isanli g6re Krais Jisu bimla g' ofiwanj' iwa- m' v' idwanli si be fo dwanlo mife 27 g6re 'nlwfe. Dadif; Iwanlauli swaswo nli ntyango mbia yi Krais: inlfe, ja mi abia ayenia 'nlwfe ge mi avia, mi ga yogo g' ftilwanj' iwanli' inlfe anlvvfe ku- manla jolajola nl' inliul' im6, nl' 6rfeina mo nwagaga g' onwanja 28 w' OvekeliO wi ntyangO mbia ; ko ariez6nli g' OsaAii wedu nl' ilOva- Idvi yanli : ndaga mfc yi re gf)re wa6 elingilift z' ijilizO, nd5 gftre 'zwt' z' isunginlO si pila gOr' 2tt Anyaml)ift; konde re po pa 'nlwfe g' ozanil)a wi Krais, aranga g6 bekelife dadife, nd6 gO sindinla kfe 30 g' Ofiwanj' iwfe: ndwanlaga nl' igovi mfcm6 ny' ayenlio 'nlwii nla mi^, nyi jogo 'ulwft kb vfcnlo 'nlfc nyi re nla mii'. 2 Samb6 j' adwanl' ozindiO g6re Krais, j' adwanl' isindia s' ito- nda, j' adwanl' oganganlO w' Inlinia, j' adwanle nkiingo nl' 2 ipftginla; lendanl' igev' inyam', inlfc, vikilianli ntaga mfemO; Iwa- nlauli 111' itonda mfeinft, nl' Orfem' 3 CmuV nli mpivinli mO. Alenda- nli mpongo edu nl' anyOmanlrt nl' ekale, nd6 nl ftkendekendi w< OrbiTia ftin' edu njeiilag' aniori 4 av^ia viaganlO nl' Oku' wi;mb ; Oni' edu gOre 'nlwfe avOnle ya ybmb dadib, ndO Ou»' edu e ga vOnle ya •') y' aiTiori ki;. liwaiilanii nli mpi- vinli mh, y' avegagi gOrc Krais 6 Jisu: 6 re vangaiil' avegagi nl' lbi,u.,^».,f 16 edidi z' Anyambib, e pa jenl' inyanga nyi dwanla g' Auyambife 7 eza zi k0t6 ngwasyi, ndo ayavuri 6ku' wb, awong' edidi zi nyOngO, 8 arwa nl' egolauli z' anlaga; nla gw' alfengiO yfe nli mbOndinli y' Oma, azyonli 6ku' wfe arugiza w6 kwanga gw' ijuwa, vangaul' iju- 9 wa g6 kros. Go ntinla mfe kfe Anyambib are yh pendia pa p616, avfe ina mfe nyi re viaganlO nl' 10 ana mOdu ; ko waOdu wi re g' orOwa nla g6 ntye nla g' OdOldngo wi ntye d6v' akotolo gw' ina nyi 11 Jisu, nl' Oiilfem' iedu mfema 'nl6 Jisu Krais nl' Ovanginli, gw' ipe- ndia s' Anyambife ya Rerfe. 12 Yenlo, anlwfe yi tondo mife, ga nt' ayoginlO 'nlwii egOmbe z6du, aranga gw' avegagi mife nla 'nlw6 dadi&, ndo vfenlo viaganlO vo re mi azyele, yanjaul' isunginlO sa- 13 nli nl' itia nl' itataminla; konde nle Anyambife 0 janja gw' irfem' iyanli avanga 'nlwfe gO jivira nla gO denda, ga nt' are ntondiuli yf(. 14 Leudanl' isaOn yOdu OlagalagO fo 15 nl' idOv' impaga fo ; ko 'nlwfe dwanle ntyfembo fo nl' ifwema fo, awanla w' Anyainbife mpfelo fo g(y gOre y' ivoina ny' arbgO nyi re fe- va pa, gOre mongi mb anlwii ba- 16 mba g' Ozange gO ntyfc, ntOmbi- nliag' igamba ny' emfcnlO; ko mife dwanla nli ntinla yi syOgwa gO ntyugu yi Krais, inib mi duO mi apuli mangO vo nyawfc ge ja- 17 nja vo nyawfc. NdO, vanganle mi ajirO gO ntyagO y' ibekeli' sanli, mi jenle mbia, nl' igeva nl' ISanlwedu: egolanii mbniO k' a- nlwfe, yenlanli mbia nl' ige^a nla mib. 19 NdO mi are nl' iguiTui gOre Rerft Jisu gO Hunge tOmo Timothe gOre 'nlwb, ko mift sindio gO be mia 20 mih g' Ofiwanj' iwanli. Konku' wfe w' Onjfelfenjfelfe, ga nt' are ngulu yi re ala yfe g5 tugize ya yOdu g6re yhmh. Yenlo, awarera wi tond6 ay6- ngunl6 nle m'lh p610, igev' inya- m', nli kOrOw' iyam', gumanlanli jolajola gOre Rerfe, anlwfe yi tondO mi&. 2 Mi kwenle Yuodia nli Sintike nkolo, inlfe, wi ga vikilie ntaga 3 mfernO gOre Rerfe. Mi kwenlo kfe nkolo, awfc dmbilO nla mife wagi- ligili, inlfe nlungunl' ant6 mfewo w' ayanji nla mife g6 utyangG mbia, nli Kl^al^nt kfe, nl' aiTiori imbilA nla mife, wi re nl' an' iniaf* gw' ezang<> z' eiTifciilo. 4 Yeulanli mbia gOre Rer^ egO- mbe z6du: mi fo bulia 'nlfe, Ye- h nlanll mbia. Nkfengo yaiili yi ga miO nl' anlaga waOdu. Rere 6 are pi^rf;. Alwanlaiil' afiandi g' OsaAii wedu; ndc'i gw' isaon yAclu miezuni' Aiiyambifi ibel' isanli nli kambiitla nli kweni' inkolo 7 nli p' akeva ta. Nl' aIn^!t)j^ m' Anyumbi^, mi j)iaganl' ikOtiza sfxlu, mi be penjaveiij' irom' iya- nli nl' ipikili' Hanli gore KraiH JIhu. 8 (ift nuiinla, awarera, OsaAu wedu wi re rfcti, OsaOn wedu wi re nl' GI FILIPAI. 4. 20. olub6, Osaon wedu wi re g6re, 5sa- 6n wedu wi re pupu, Osadn wedu wi tond6, 6sa6n wedu wi re nl' elumi evia; j' adwanl' 6mbia, nla j' adwanl' isuminlia, vikilianl' 9 isaon yinlo. Isa6u yi re 'nlwfe nfenga pa, yi re 'nlwfe bongapa, yi re 'nlwfe jogo pa, yi re 'nlwfe jenla p^ g6re mife, lendanli y6 : gambfe- ul' Anyambife y' amfenjfe adwanla 10 nla 'nlwfe. Nd6 mi jenle mbia mpOlO gOre Rerfe, inlfe vfeulo go nuunla anlw' afo feyi ipikilia g' Qnwanj' iwam' ; anlw' avikiliagi rfeti, ndO anlw' azilinl6 nli mpo- 11 nlo. Aranga 'nlfe mi kamba g' ofiwanja w' aguga : konde mi anfengi, g6 dwanla duferfe nli ya yi 12 re nla mife. Mi avdrO go dwanl' elfengfe, mi avoro kfe g6 bunlid: g' 6sa6n wedu nla gw' isa6n yodu mi amfenli nl' ijOra nli njanla, mi 13 amfenli nl' ibunla nl' aguga. Mife ko jolia isaon yddu vo yfe 0 joliza 14 mife. Vanga nlonlo anlw' alendi mbiambia, gw' anlungunli 'nlwfe 15 mife gw' azyingA mam'. Anlwfe mfe kfe anlw' av6r5, anlwfe mongi Filipai, inlfe gw' ipakilia si ntya- ng6 mbia, gw' avienli mife avila gO Masedonia, pegage fiandO y' alivi nla mife mpagaga awongaga, 16 kaft anlwfe dadife: konde vanga- nle gO Thfesalonika anlw' arwanli- zi nyongo mori nla yi mbanli go 17 nunguula mife. Aranga 'nlfe mi jf»nguul' eza zi mpagaga; nd<"> mi jAiigunl' ilftnda yi be buula gO 18 utangA yanli. NdO mi are nli ya yOdu, awunliO : mi ajOri, konde mi abongi gOr' Epafrodltus ya y' arwanlizO 'nlwfe, nkangO mbia, ntyagO yi tondO nl' Anyambife 19 awoiigO nle yfe nli mbia. Nl' Anyambife yam' e be p' anlwfe asyolo inanli niOdu ga nt' ar' ibu- nla s' ivend' iiiyfe gOre Krais Jisu. 20 Nla gOr' Anyambife ya Rer' iya- 243 4. 20. gOre mongi filipai. zy6 ga Iwanl' ivenda g6 konlako. Arnhn. 21 W5gizanli mife iyombwi yodu g6r' Krais Jisu. Awarerfe wi re 22 ula mife wi b6giza 'nlwfe. lyo- 244 mbwi yOdu yi bdgiza 'nlwfe, nd6 posyo wa6 wi uago yi Sezar. 23 Imfepial6 s' Ovanginli wazyd Jisu Krais si ga Iwanle nl' anliul' imanli. EZAXGO ZI POL Y' EEOMl GORE MONGI KOLOSI. 2^ Pol, erAmi zi Krais Jisu vo nto- ndinli y' Anyambife, nli Timothe 2 y' Onworerfe, gor' iyombwi nl' awarerfe wi re ko bekeliO gOre Krais wi re g6 Kolosi : Imfepinl6 gOre 'nlwfe nl' amfenjfe avila gOr' Anyambife ya Rer' iyazy6. 3 Azwfe p' Anyambife Rere y' Ova- nginli wazy6 Jisu Krais akeva, iikambinlaga g' oiiwanj' iwanli 4 pbkl'pfekfc, konde azw' are jogo pa g' Onwauja w' ibekeli' sauli gOre Krais Jis|i, nl' itond' isanli gAr' 5 iyombwi yOdu, g' onwanja w' igumii nyi re kenjinlO pa 'ulwfe g' 0r6wa, ny' alOugi jogiO 'nlwfe gw' igamba ny' Orfeti nyi ntyaugO 6 mbia, yi re bia pa gOre 'nlwfe; ga nt' are yO bia pa g6 ntye yOdu njanlag' ilOiida nli mpendaga, ga nte denda yO gore 'nhvfe k&, avila gft ntyugu y' ayogiA 'nlwb aniia imfepinlO s' Anyambife ga nt' ar' 7 ftgiligili ; vanganle ga nt' anbngi 'nlwfe gOr' Epafras OmbilO nla 'zwfe wi tondA, nli minisb yi Krais yi re ko bekeliO g' ofiwanj' 8 iwazyft, 0 mifezi 'zwb k' itond' isa- nli g6r' Inlinla. 9 Gft ntiulu yinlo azwfe ke, avila gft ntyugu y' ayoglft 'zwu y6, azwt; tiga du gO kanibinla nla gO kwenl' inkolo g' Afiwanj' iwanli, inlfe anlwfe ga yftnilA nl' iniia si ntondiidi yi> gw' iniia hMh nl' ikOtiza 8r)du si pila gw' Inlinla, 10 ko 'nlwfc dwanla swaawo nt' are ko tondie Herb, njanlag' ii6nda gw' e?il6 edu evia, avendia gw' 11 iniia s' Anyambi^ ; ko'nlwfejolio nli ngulu yodu, ga nt' are ngulu y' ivend' inyfe, ahvanla nl' isoli- nla nl' isindinl' ida sddu njenlag' 12 igeva ; nipagage Rerfe akeva, 6 re kekiza pa 'zwfe go dwanl' iwongi- 13 si y' ijiga s' iyombwi g' Czange ; 6 rorabi 'zwfe go ngulu yi mpiri, agalunla 'zwfe gw' inlongo ny' 14 onwanl' ih wi tondO ndfe ; g6re yh azw' are nl' ftlandunlO, vanganl' 15 inyeza s' ipava. Ayfe kfe nl' edidi z' Anyambife 6 re ayenlizO, njali^ 16 y' eliva zOdu ; konde gore yfe ya y6du y' avangiO, ya yi re g' Oro- wa nli ya yi re go ntye, ya yi jenl6 nli ya yi re y' ayenlizo, atwe ka mbia g' ipanginla, atw' ampe- nda g' anyanga, ya yOdu yi re 17 pangO pa vo yfe, nla gOre yb ; ayb kfe alOngi nlF ya yOdu, nli ya y(>(h\ 18 yi dwanlizft nle yb. Ayfc nl' ewAnj6 z' Okuwa, inlfe, nando ay& kfe nl' ipakilia, Olftiiga g6 janlO avila gw' ijuwa; g6 ntinla 'nlfe gw' isaftn yOdu e ga Iwanl' 19 OlOnga. Konde ayenlirt mbia gO- re Rerb, inlfe njftnlinli yftdu yi ga 20 IwanlegAre yfe. Aj'enli mbia kb gft m^pianleya yAdu nla y<>mfc vo yh, &yh panga p' ambnjb vo ntyi- nla yi krosi yb ; atwe ya y'l re go 21 ntye, ge ya yi re g' Arftwa. Nl' anlwfc, y' avegag' egiimb' elftnga awoga nl' ilftvaiOvi gw' irfem' iya- nli g' ftfiwanja w' ijanj' isatili s' 22 ibe, vbnlo are 'nhvi! mbpianln pa g' Okuwa w' OzyOnli w6 v' ijuwa, gO dON'ia 'nlwb iyombwi 1. 22. GORE MONGI KOLOSI. mpfelo fo nli ntyfembo fo g' 6zyo 1'3 wfe : ja 'nlw' adwaula g' 6vekeli6, dovio pa ayolizO kfe, ko 'nlw' arO- mbo gw' igumu nyi ntyangO mbia y' ayogio 'nlwfe, y' agambi- nliO gw' eliva zodu g' odftl6ng6 w' orowa ; y' arwenli mife Pol kfe minisfe. 24 Ndo vfenlo mi jenl' injuke sam' g' 6Qwanj' iwanli mbia, amfealiza g' ozyonli wam' mbfei y' arigaiili y' azyingo mi Krais g' Onwanja li5 w' oku' 'w&, wo nle iiando ; y' arwenli mife minisfe, ga nt' ar' inyanga ny' Anyambife ny' ave- uli6 mife g' oiiwanj' iwanli, g6 mieza 'nlwfe igamba ny' Anya- 26 mbife mbiambife, vanganl' osaon w' iyumbunl6 w' avegagi jumbu- nlo pa avila gO gombe 16nga nla gw' ampOma modu : nd5 vfenlo 27 w' amiezio iyombwi yfe ; gore wao Anyambife arondi g5 mieza nt' ar' ibunla s' ivenda s' 6sa6n w' iyu- mbunlo winlo g6r' anlongo, w5 nle Krais gw' irfem' yanli, igumu 28 ny' ivenda. 0 kambinI6 'zwfe, ; ntevunlag' 6m' edu anlfenjag' 6m' edu gw' imia s6du, ko 'zwfe d6vi6 29 6m' edu mfepa pa g6re Krais ; g6 ntinla yinlo janja mife kfe, nkfenli- zaga ga nt' are ngulu yh, 6 janja g6re mife nli ngulu. 2 Konde mi bela 'nlwfe g6 mia nte nwa mi& p616 gw' ikambinla g' onwanj' iwanli nli mongi wi Lao- disla, nla wa6du ntang6 yi re yi pa jenl' 6zy6 wam' g' 6zy6nli ; 2 iulfe ir&m' iya6 yi ga zindi6, ko wa6 j6ng6 ta gw' itonda, awunli' imia, go k6tiz' 6sa6n w' iyumbu- iilo W'' Anyambife, vanganle Krais, 3 6 re nl' ibunla s' imia nla s' ik6ti- . 4 za s6du jumbunl6 pa g6re yb. Mi kamba yenlo, anlwfe vende temi- z6 nl' 6m' edu nl' agamba m' 6nb- 5 mbo. Konde vanganle mi azy?; nla 'nlwfe g' 6zy6nli, mi are nla 246 'nlwfe gw' inlinla, njenlaga nli mbia ndwanli yanli mbia y' aiiib- njb, nli njolinli y' ibekeli' sanli g6re Krais. 6 Sambo ga nt' awonginli 'nlwfe Krais Jisu y' Ovanginli, yenlo 7 Iwanlanli g6re y<>, d6vi6 pa nli nag6 pa gore yb, ayoliz6 nl' ibe- kelia, nt' anlbnjag6 'nlwb, mbu- nlaga nl' akeva. 8 Gelimanli, anlwb vende kwero nl' 6m' edu v' imia s' aniaga nl itemiza sanyawb, ga nt' ar' inb- nja s' aniaga, ga nt' ar' intyale si ntye yinlo, nl' aranga ga nt' are 9 Krais. Konde g' 6ku' wb dwanle mpanginli yaro y' Anyambib. 10 Nla g6re yb anlw' are j6uli6 pa, vanganle g6re yb 6 r' ew6nj6 z' ipanginla s6du nl' inyanga ny6- 11 du. G6re yb kb agbrio 'nlwb nl' ikbra si re si pa de^nd6 nl' ago, gw' isyorunla s' 6kuwa w' 6zy6- 12 nli, gw' ikbra si Krais ; anlwb bb- nl6 pa nla yb gw' ibaptaiz6, go so anlw' are t6ngunli6 pa kb nla yb v' ibekelia si bekelia 'nlwb nja- njinli y' Anyambib, 6 r6ngunlib 13 avila gw' ijuwa. Anlwb, y' ave- gagi juwa pa g' 60wanja w' ipav' isanli nl' 6zyombb w' ikuw' iya- nli, Anyambib alwanlizi 'nlwb bo nla yb, ayb nyeza pa 'zwb ipa- 14 v' isazy6 s6du ; nl' azizib irbudo y' is6mbia y' aziri 'zwb, azoziza 'zwb: ar6mba y6, nkominlaga yo 15 g6 kros ; are kwbra p' ampenda nl' anyanga, arumiulia m6, nsy6- gvvaga nla m6 vo kros. 16 Samb6 ayivir' 6m' edu jekelia 'nlwb g' 6nwanja w' inya, nl' ijonga, nla g' 6iiwanja wi ntyugu yi ntyag6 ge y' 6gwbli 6fiwonla 17 ge intyugu s6runda: ya mbyo yi r' iviri ny' isa6n yi re g6 bia; nd6 18 6kuwa wi niv6 nle Krais. Ayi- viranl' 6m' edu bonginla 'nlwb ipa sanli ntondage g6 tugiz' 6ku' GO RE MONGI KOLOSI. 3. 22. wfemfe azavinlag' ieujfel, ndwanla- ga gw' isaOu yi re yh jeula pa, iisy6gwaga iitiula fo nl' ipikilia 19 s' 0zy6nli w5, udd e pa k6t' ew6- Dj6 ngwasyi, inlfe Krais, vo yfe ftkuwa wOdu, nungunl6 pa ayO- ug6 ta nl' intyongakanlo ui' iga- iiji, wi poma nl' ipOmio s' Auya- 20 Ja 'nlw' ayuwi nil Krais gw' intyale si ntye s' azombio, anlwfe pe tugiz' ikuw' iyaiili go sO sfe, lupanli ga anlwfe pe dwanla gw' 21 isaon yi utye? inlfe agOta, ale- •22 niba, ge bwata, ga nt' ar' isombia nl' infeuja s' aulaga, nd6 isa5n mbyo yodu yi maule manlaga. 23 Intyale mfe si re r fed ul' egolauli z' iinia, konde uli ntondiuli yaA- ni5 wi savinla, arugiz' ikuw' iyaO, ayeuliz' ikuw' iyad njuke; nd6 si pa nungunla du gO sir' itongi- nla 8' Ozyonli. g Sambo, ja 'nlw' are tongunliO pa nli Krais, wutanli ya yi re gw' igOnlA, mb6ra yi re Krais tu g' 2 6go 'nlOmib w' Anyambife. Nla- kanli ya yi re gw' igt*>nlO, arauga 3 yi re g6 ntye yinlo. Konde anlwfe ajuwi, ul' emfenlo zanli zi re junibunlO pa nli Krais gOr' 4 Anyauibifc. GO be bOwunlie Krais, efnfenlo zazy6, vovo anlwfe k^ anlwfe be l)6wunlia nla ayfe gw' iverida. .') Yrtnlaiili sanibO v' iyanli yi re g6 ntye; inlfe, ibelanla, intyale s' isyfekfe, itouginla, ibela sibe, nl' (">gasy6 w' anliva, W("» nl' isavinl' ti ikanla; konde g' Ofiwanja w' aguniba uiiulo bi' eguiilu z' Aiiya- nibife gftr' awanla w' itwiiyoginlft ; 7 aiilwfe kfe aiilw' agaiigaiilagi nla waft nli niori, gw' alwatilagi 8 'nlwfe gw' isaftn nifeyonlo. NdO vfeiilo walanli k' isaon yinlo yO- du; inlfe egiinlu, ngambi, ilandi, imoginia, againba mi utyonli uvi- 9 la gw' agwanl' imanli: anSkia- nlanli ; konde anlw' azyorunl' 10 6mo lungu nl' ijanj' isfe, awor' 5m' onwonla, 0 pango 5nwonla gw' imia ga nt' ar' edidi z' 6mo 11 vangife. Vfenlo zyel' eza zi fwe- liO 'nlfe 6nwo Grek ge oiiwo Ju, zyel' ikfera ge ozonibe, zyel' 6ma w' iga, ge onwo Sithia, zyel' osya- ka, g' Oiiwontye : udO Krais ayfe nle ya yodu, nla gore waodu. 12 Sambo ga wa5 wi re piujo pa nl' Anyambife, iyonibwi nla wa6 wi tond6, woranli orfema w' ipoginla, nkfengo, isyonlia s' Oku- wa, Okendekeude, isindinl' ida. 13 Zindiaulanli, ko nyezanlanli, jog' Om' edu are nli ndaga nl' Onia; ga nt' auyezi Kerfe kfe anyeza 'nlwfe, lendanli 'nlwfe 14 kfe yenlo. Nla gw' igonlO ny' isa6n yiulo y6du woranl' itonda, 15 sO nl' 5g6rc> w' imfepa. Nl' amfe- njfe mi Krais mi ga vauginle gw' irfefn' iyanli, gO ni6 kfe awelia 'nlwfe, g6 dwanl' ftku' Omft; ko 16 dwanlanli kfe nl' akeva. Igamba nyi Krais nyi ga Iwaule gw' irfe- m' iyanli iiiyfengenyfeuge gw' imia sOdu ; nfenjanlaga nli ntevu- anlaga ul' ijembO uli vanda ul' aiilfenga m' Inlinla, njembiulag' Anyambife gw' irfem' iyanli v' 17 Inlinla. Nl' ezom' edu zi dendSCi 'nlwfe, gw' igamba ge gw' evilO, lendanli z(> gw' iua ny' Ovanginli Jisu, nipagag' akeva gOr' Auya- nibife ya Rerfe vo yfe. 18 Auto, rugizanl' ikuw' iyanli gdr' anlftifie sauliuife, ga ut' are swa- 19 swo g»>re lierfe. AnlOiTie, ronda- nl'antOwanli, koalwanlauli u5nii 2() gftre waO. Awanla, yogitilAnl' i- zombi yanli gw' isaAu yAdu, konde igamba nyinlo nyi tondie llerfe. 21 Irera, avendianl' awanl' iauli, wi 22 vende jaaa. Inlive, yoginlOnl' irer' isauli ga nt' ar' OzyOnli gW 247 3. 22. gOre mongi kolosi. isaOn yodu ; aranga nli njanjinli y' autyo, ga wao wi tondi' aulaga, ndo nl' orfeti w' 5rfema, ntiagage 23 Rer&: ezoni' edu zi dendo 'nlwfe, 10 yaujanli nl' orema, ga gore Rerfe, 24 nl' aranga gOr' anlaga ; konde anlw' avoro, iul6 anlwfe be boug' ipa avila gore Rer&, vanganl' iji- ga : anl\v& jaujinl' Ovangiuli 11 2-5 Krais. Konde ay& 0 janj' ibe e be po nl' ar' ibe si re y& janja pa : zyele k' oma wantuntu. Irera, vanl' iuyongosanli nt' are gftre nil kwfekwfe; konde anlw' av6ro, inl& anlw' are nli Rerfe g' 12 orowa. 2 Zolinlanli g\v' ikarubinla, ko bfe- 3 mbanli go so ul' ip' akeva ; egola- nli m&mo gaiubinlanli kfe g' onwauj' iwazyO, inlfe Anyambife e ga uungunle 'z\v& igugi g\v' 13 igamba, gft karab' isaou y' iyu- mbunlo yi Krais, yi re mife gO 4 ntyogo ; ko mife bOvvunlia y6, nt' are kwfekwfe gore mife gO kamba. o Ganganlanii nl' 6keli gore wao 14 wi re gw' igala, udanduulag' ego- 6 mbe. Elonibe zanli zi ga Iwauie 15 p&kfep&kfe nt' ar' Inlinla, s6g6 pa nl' ezanga, ko 'nlwJ; mia ut are 'nlwfe gd fwinliz' om' edu. 16 7 Tikikus y' oiiworert' wi tondO, minisfe yi reko bekelio, nl' OmbilO nia nx\h gore Rerfe, e be mieza 'ulw& isaou yodu g' Oiiwanj' iwa- 17 8 m': o re mife toma pa g6re 'nlwfe gO ntinla mfe, ko 'nlwfe naia ut' are nla 'zwfe, ko yfe sindi' irfem' 18 9 iyanli kfe; ayfe nl' Oiifesinaus y' i 6nworerfe, o re ko bekeliO arondO 248 kfe, 6 vili gore 'nlwfe kfe. Wa6 wi be mieza 'nhvfe isada y6du ya gu- ulu. Aristarkus rabwfedi nla mife abo- giza 'nlw^, nli Markus kfe, onwo- ngwfe wi Barnabas ; anlw' avenliO 0z6mbi0 g' oiiwanj' iwfe, inlfe, j' ab6iTiwa gore 'nlwfe, wonganli^, nli Jisus k&, 6 fweliO inlfe Justus, abOgiza 'nlwfe, wiulo wi re go nkuinba yi mongi wi re k&ro pa : mongi sinlo dadife nl' imbilo nla mih gw' evilo z' inlongo ny' Anj'ambib, wao kfe wi re sindia pa mife. Epafras, 6 vili gore 'nlwfe, uyongo yi Krais Jisu. abo- giza 'nlwfe, nkwenlag' ink610p6lo g' onwanj' iwanli p&kfepfek^, iuK- anlwfe, ga Iwaule m&pa pa nli nfenjid pa kfe mbiambib gO ntondi- nli yodu y' Anyanibife. Konde mi takilia g' Onwanj' iwfe, inlfe are nl' afiandi ampOlo g' Oiiwanj' iwanli, nla g' Gnwanja wi mongi wi Laodisia, jila g' 6iiwanja wi mongi wi Hierapolis. Luk, y' 6ganga 6 tondo, abOgiza 'ulwfe, nli Demas kb. Wftgizanl' awa- rerfe wi re go Laodisia, nli Ni- mfas, nli iiandO yi re gO nag' wfe. Nla go be duO ezaiigO zinlO z' ata- ngunlo gOre 'nlwfe, zi ga rangunlo kfe g5 nandO yi Laodisia ; ko 'nlwfe tangunia kfe nifezo zi pila go Laodisia. Wulinliaul' Arkipiis inlfe, Vandaminl' evild zi re 'wfe bonga gOre Rerfe, ko suliza zft. Mife Pol mi bOgiza 'nlwfe nl' Ogo waiTiimfe. YOngiulianl' intyogo sam'. ImfepinlO gOre 'nlwfe. EZANGO El6nGA ZI POL Y' EEOMI GOEE MOSGI THESALONIKA. ^ Pol, nli Silvanus, uli Timothe, g6 fiando yi niongi wi Thfesalo- nika yi re gor' Auyanibife ya Ee- rfe nla g6r' Ovanginli Jisu Krais: Inifepiul6 gore 'ulwfc nl' am&- njfe. 2 Azwfe p'Anyambifeakeva egOmbe zAdu g' oiiwanj' iwauli aulwfcdu, ntetaga 'nlwb g\v' iukolo sazy5; 3 gO jOnginlia 'zwfe p&k&p&kfc evilO zanli z' ibekelia nl' ijanj' isanli s' itonda ul' isiudinl' isanli s' igumu gOr' Ovanginli wazyO Jisu Krais, g' 6zy6 w' Anyainbife ya Rer' 4 iyazyft. Konde, awarera, anlwfe yi tondO ul' Anyambifc, azw' avO- 5 rO ipinjo saiili, koude utyaugd yazyo nibia yi pa bia g6re 'ulwfe gw' igamba dadift, udO go ngulu kfe, nla gw' lulinl' Ivia.-nla gw' ibekelia siprtlO ; vauganle ute luia 'ulwfe Onlongo w' aulaga w' ave- gagi 'zwfe g6re 'ulw{> g' Oflwanj' 6 iwanli. Nl' av^^i 'nlwfe 'zwb, nli Rerfe, awong' igainba gO njuke mpOlft, awouga uyO uli nibia y' 7 lulinl' Ivia; Yeulo aulw' arwe- nl' irevi gi^re waOdu wi l)ekelia 8 gft MasedOuia ul' Akaia. Koude avila gore 'lllw^ igamba uya Re- rfc nyi re tftnga pa, aranga g6 Mased(">uia ul' Akaia dadib, nd6 g6 mlK)r' iedu iliekeli' sanli si re 'nlw^ bekelia p' Anyanil>it( s' aja- gayagi ; yeulo azw'azye ul" isyolo 9 nyi buli' igamba. Koude wa(\^l^ wi takilia g' ofiwaiij' iwazyt** ut' ayiugiuli 'zw^ gore 'nlwfe; uli ut' agalwi 'nlvrh gOr' Auyaoibife avila gw' ikanla, g6 janjinl' Anyambi^ 10 yabo nla yagiligili ; nla gO pengi- nl' Onwaul' iy& avila g' drowa, 6 rOnguulio nd^ avila gw' ijuwa, iulfe Jisu, 0 sungiula 'zw& avila gw' egunlu zi bia. g Koude aulw' avOro anlw&raJ', awarera, nt' ayiugiuli 'zw6 gore 'nlw&, iulfe yi pegaga vo nyavv& : 2 ndO gw' aluO 'zwfe azw' ajenli njuke, ayeulizO azyiugo go Fili- pai, ga ute mia 'nlwe, azw' arwe- nl' iganda gor' Anyambi^ yazyo g5 kambinla 'nlwfe utyang6 mbia y' Anyambife gw' igov' ivOlo. 3 Konde infeuj' isazyO si pa pila gw' ifwema, ge gw' intyale s' isy&k&, ge dwaula sO gw' avoulo ambe : 4 ndO ga nt' are 'zw^ piujO pa nl' Anyambi^ g(i jegiulOt utyaugo mbia, yeulo kamba 'zw&; aranga ntondiag' aulaga, udd Anyambi^ 5 0 k^nliz' iri;m' iyazyii. Koude azw& pa d^ngO ukambag' agamba m' Oulfembo nli uiori, ute mia 'nlw^, ge m' ipoudia gO divinl' OgasyO w' auliva, Auyainbife nl' 6 Oyeuli ; azwfe bwta k' Olubo gor' aulaga, avila gOre 'ulw^, ge amo- rl ; azw' avegagi ngulu yi dwanhi (lira gore 'ulw^, ga roiTii yi Krais, 7 ndft azw' are dwaula pa uli nk?>- ngo gi> gare yauli ga ute peujave- uje ngw^ a»4.'ujaveuj' awaul' iy^- 8 mf> : yeulo k^, gO i"e 'ul^ azwfe nlaki iilwfe azw' aro toudi gA pa'ulw^, aniuge utyaugi^ mbia dadife, udi> IT^^lllo yazyd kfe, ko- 9 nde azw' aroudi 'ulwfe pOk\ K6- 249 2. 9. I. gOre MONGI THESALONIKA. nde anlwfe jfmginlia, awarera, nt' ayauji 'zwfe ayeule njuke: nja- ujag' dmanda nl' ogwfera, inlfe azw' alwanl' irwaulo gor' 6m' edu fi,6re 'alwfe, yenlo agambinli 'zwfe 'nlwfe ntyaDgo mbia y' A- 10 uyambib. Anlwfe nl' iyenli, nl' Anyaiiibi^ k&, nt' alwanlagi 'zwfe nli ukferfe nl' Ogore nli nty^mbo 11 fo gore 'ulwfe yi bekelia. Anlw' avoro kh nt' avegagi 'zwfe gor' oin' edu gore 'nlwfe, egolauli ga reih nl' awanl' iyfemfe, ntevunla- ga 'nlwfe, nsindiaga 'nlwfe, nli 12 ntakiliaga, go ntlnla 'nlfe anlwfe ga Iwanle nt' are kwfekwfe g6r' Anyambife, 6 re 'nlw6 fwelia pa gw' iiilongo nyfemfe nla gw' ive- nd' inyfenife. 13 Nla g6 ntinla yinlo pa 'zwfe A- nyambife akeva pfekfepfekfekfe, inlfe, gw' avenli6 'nlwfe igonda nle 'zwfe, vanganl' igamba ny' Anya- mbife, anlw' awongi ny6 aranga g' igamba ny' anlaga, nd6 ga nt' are nyo rfeti, igamba ny' Anya- mbife, nyi janja gw' irfefn' iyanli 14 anlwfe yi bekelia. Konde, awa- rera, anlw' are pfera p' iiiando s' A- nyambife si re go Judia gore Krais Jisu : konde anlw' azindiul' isado mfemo g6re niougi w' inlongo nyanlimfc, y' azindinlagft wao kh 15 gor' Iju. Iju mh w' aydnl' Ova- nginli Jisu nl' ivogisi, agombiza 'zwfe kfe, wi tondi' Anyambife, wa6 1») k' il6val6vi y' anlaga waOdu ; w' alegi 'zwfe kambinl' anlongo hilb wi ga zunginlO ; ko waft jonli' ibe saA ralie egombe z6du : ndO egu- nlu zi re bia pa g6re wa6 kwanga ,nla kwanga. 17 Ndo azwb, awar«ra, bangwanla pa nla 'nlw& v' ftfiwolingO, nl' Dkuwa dadib, aranga nl' ftr^^na, azw' ag^nlizi p015 viaganlO gA je- nl' azyft manli nl' ijftngunla sip5- 18 10: konde azw' a'veli bienli gOre 250 'nlwfe, vauganle mife Pol, nyongo mori nla yimbanli ; nd6 Satan 19 alegi 'zwfe. Konde iguinu nya- zyo, nl' igev' inyazy6, nli k6r6wa y' isyogwi sazyo. aude? Arang' anlwfe, g' 6zy0 w' Ovanginli wazy6 20 Jisu gw' ibi' sfe? Konde anlwfe nl' ivend' inyazyo nl' igev' inya- zyo kfe. 2 Yeulo gw' avegagi 'zwfe azw' ayolie fo sindiula nyfealfe, azw' ayiviri g6 tiganla go Athene azw' 2 anka; nl' arOiiii 'zwfe Timothe, 6nworer' iyazy5 nli minisfe y' Auyambife g5 ntyango mbia yi Krais, g6 joliza 'nlwfe, anuginlia 'nlwfe g' onwanja w' ibekeli' sauli ; 3 g6 ntinla 'nlfe azyi/gazyug' oma nl' injukesinlo; konde anlwfemfe anlw' av5r6 inlfe azw' al6vio g' 4 osa6u winlo. Konde rbti, gw' avegagi 'zwfe nla 'nlwfe, azw' awulinli 'nlwb egombe viagagaro iulfe, azwfe be jenl' injuke ; vanga- nle nt' are twa pa, nte mia 'nlwfe 5 k&. Yenlo, konde mi avegagi nl' afiandi g' oiiwanj' iwanli, mi arO- fili g6 mi' ibekeli' sauli, vende twa inlfe 6zyoi'isi asyori 'nlwb, ko 6 evil6 zazy6 twa vo nyawfe. NdA vfenlo gw' abia Timothe g6re 'zwfe avila g6re 'nlwfe, amieza 'zwfe ntyangd mbia y' ibekeli' sauli nl' itond' isauli, nla, inlfe aulwfe jo- nginlia 'zwfe nli mbia eg6mbe zO- du, mbelaga gft jenla 'zwfe, vauga- nle nte bela 'zwfe gO jeula 'nlwfe; 7 yeulo awarera, azw' azindiO g' 6nwanj' iwanli v' ibekeli' sauli gw' ijel' isazyO sOdu nla g6 njuke 8 yazyO yOdu. Konde vfeulo ja 'nlw' akumanla jolajola, gOre 9 Rerfe, gambfenl' azw' at(Ma. Konde azwfe ko fwinliz' Anyambife ake- va sfe g' dfiwanj' iwanli, gw' ige- va nyOdu nyi jenlft 'zwfc g' Oiiwa- nj' iwanli g' Ozyo w' Auyambife 10 yazyO? ukweulag' iukolo pOlO I. gOre mongi THESALONIKA. 5. 4. 6gwfera nl' 6manda g6 jenl' azy6 [ manli, azuliz' eza z' atiganli g6 mfepi' ibekeli' sanli. 11 Nd6 Anyambife ya Rer' iyazy6 ayfemfe, nl' Ovanginli wazy6 Jisu, e ga nyonyunle mponlo yazyo g6 12 bia gore 'nlw&. Nl' Ovangiuli e ga vendie awuiilia 'nlwfe gw' ito- nda si tondanlO 'nlwfe, nla si to- nda 'nlw^ waOdu, vanganle nte to- 13 uda 'zwfe 'nlwfe; gd ntinla 'nlfe e ga Iwanliz' ir&iTi' iyanli ntyfembo fo g' 6g6re g' OzyO w' Anyambife ya Rer' iyazyO, gw' ibia s' Ova- ugiDli wazy6 Jisu Krais nl' iyo- mbwi yh yOdu nla yfe. GA nuunla, awarera, mi kwenla 'nlwfe nkolo arevunla 'nlwfe gw' ina ny' Ovanginli Jisu, inlfe, g6 re 'nlwfe bonga pa g6re 'zwfe nt' are 'ulwfe go kanganla nla gO toudi' Anyambi^, vanganle nte denda 'nlwfe ; wunlauli vovo 2 mbunlaga nli mbunlaga. Konde anlw' avorft isOmbia s' avenli 8 'zwfe 'nlwfe vo Rer6 Jisu. Konde yinlo nle ntondinli y' Auyanibit, vanganl' inifepi' sanli, inlfe Ovela- 4 nlo w' alwanla gore 'nlwfe ; ko om' edu gOre 'nlwft mia gC> penja- venj' Aku' wfe gO nkferfe nl' 61ub0, ■) nl' aranga gO inbelinli y' itongi- nla, ga nte dend' anlongo mi re 6 mi pa mi' Anyambife. Om' edu avit' <">nworer' iye, ge dendinlfe mbe gf) ndaga: konde Ovanginli e be fwinlize ngoko g' Ofiwanja w' isaou mJ-yo yOdu, ga nt' ahV nge bull 'zwb arakilia 'nlwfc. 7 Konde Anyainbi?; e fwelia 'zwh gw' intyale s' isy^k^, ndO gw' H imbpa. Ay^ sanibA 0 bika, e pa bik' 6ma, ndA kart du Anyambife, A pa 'nlwfe k' Inlinl' \nyh ivia. 9 Ndft g' ftfiwanja w' itonda s' awaVer(-' anlw' azye nl' isyolo nyi t^ndinlA: konde anlw^mfc anlw' are n^njO pa nl' Auyambi^ g6 10 tondanla; konde anlwfe denda ye- nlo kfe gor' awarerfe wa6du wi re go Masedonia yodu. Ndo azw^ kwenla 'nl wfe nkolo, awarera, in\h vendiani' itond' isanli mpendia- 11 ga; ko kfeulizlanli g6 dwanla dw&rfe, avandaminle vild yanlim^, ayanja nl' ago manlimfe, vanganle 12 nt' azOmbi 'zwfe 'nlwfe ; ko 'nlw& dwanla ga nt' ar' ogftre g6re wao wi re gw' igala, ko 'nlwfe awOnlio ezoma. 13 Ndo, awarera, azwfe pa bela 'nlwfe g5 dw' amia g' 6nwanj' iwa6 wi re nanla p' antyovinlo ; aniwfe vende dwanla nl' ekfeva, vanganle g' amori, wi re wi zye 14 nl' igumu. Konde ja 'zw' abeke- lia 'nlfe Jisu ayuwi ovo tOngwa kfe, vanganle yenlo kfe wa6 wi re nanla pa g6re Jisu Auyambife be 15 baga wa5 nla yh. Konde azwt' bulinlia 'nlwfe 5sa6u winlo v' iga- mba nya Rerfe, inll' azwfe yi re bo, ariganla kwanga gw' ibia sa Rerfe, azw' aldnge nla wa6 wi re nanla 16 pa. Konde Ovanginli aytmbe be suminl' avila g' 5r0wa nli mbo- ginla, nl' iny6i nyi enjfel mpGlo- mfe, nl' ftrombo w' Anyambife : nla waf* wi re juwa pa gOre Krais 17 wi be dOnge tOngwa : vovo azwfe yi re bo, ariganla, azw^ be swrt mpo m5 nla wao gO vindi, gft da- tanla nli Rerf; gw' igtVnlO : nla yenlo be dwatihi 'zwft g6 konla- 18 ko nli Rer^. SanibA zindianlauli nl' againba minlo. ^ Nd<^ g' ftnwanja wi gOmbe nl' intyugu, awarera, anlw' azy' 2 isyolo nyi t^ndinl^>. Konde anlw^mfc anlw' av(irf> mbiambib inl6 ntyugu ya Rer^ yi bia g' ftfe 3 (^gw^ra. (Jrt bulla waO* inlb, A^^^- nj^ nl' Ambianlbi^, vovo be du- mbA waA nl' f>jili ndunibaga g' isyongo gAr' AfiwantA A re nl' 4 inyeiTie; ko w' awanga du. NdA 251 5. 4. I. gOre mongi THESALONIKA. anlwfe, awarera, anlw' azye go mpiri, g6 bienl6 ule ntyugu mfe 5 g' ofe : konde anlvvfedu anlw' awanla w' ozauge, nl' awaula w' Omanda : azw' aranga w' dgwfera, 6 ge wi mpiri. Samb6 azw' anlanla ga nte dend' amori, ndo azwfe ga vfembage, alwanla nl' oziina. 7 Konde wa6 wi naula wi nanl' figwfera; nla wa6 wi bongo nl' 8 alugii wi bongO Ogwfera. Ndo azwfe y' omanda, azwfe ga Iwanle nl' ozima, awor' ibekelia nl' ito- nda g' ofiwauga wi divinl' oku- wa; nla g' ipaki nyi divinl' ew6- 9 njd, iguffiu ny' isungiolC). Konde Auyambife e ddvia 'zwfe gw' egu- (bIu, nd6 g6 niv' isunginlO vo Rer' 10 iyazyO Jisu Krais, 6 yuwi g' 6nwanj' iwazyO, inlfe, azwfe bala ge gw' antyovinlo, azw6 ga Iwa- 11 nle ta nla yh. Yenlo zindianla- nli, ko uugianlanli, ga nte denda 'nlwfe kfe. 12 Ndo azwf> kwenla 'nlwfe nkolo, awarera, gt> mia wa6 wi janja go- re 'nlwfe, avanginla 'nlwfe g6re 13 Rerfe, anlfenja 'nlwfe; ko 'nlwf; duba wa6 p616mfe gw' itouda g' ' 6nwanja w' evilo za6. Lwanla- nli nl' amfenjfe aiilwfe nl' anlwfe. 14 Azwfe kwenla 'nlwfe nkolo, awa- rera, inlfe, revuulanli wa6 wi re 252 wi pa kanganla g6re, ziudianli waO wi r' irfem' ilfele, zimbianli waO wi re dfela, ko dwanlanli nl' 15 isindinla g6re waOdu. Vandami- nlaul' inlfe 6m' edu awinliz' 6mo- ri mbe vo mbe; nd6 gombizanli mbia egOmbe z6du, anlwfe nl' anlwfe, nla g6r' anlaga waOdu. ;? Yenlanli mbia pfekfepfekfe. Ga- 18 mbinlanli sijasa fo. Gw' isaon y6du vanl' akeva; konde yinlo nle ntondinli y' Anyambife gore 19 'nlwfe gore Krais Jisu. Anlima- 20 nl' Inlinia. Avfedianl' ipoga. 21 Gfenlizanl' isa6n y6du, gOtanl' 22 6tnbia ngwasyi. Vangwanlanli nil mpanginli edu y' ibe. 23 Nl' Anyambife y' amfeojfe ayfemfe e ga zuliz' imfepi' sanli; ko anli- nl' imanli nl' irfein' iyanli nl' ikuw' iyanli y6du penjavenjo ntyfembo fo, kwanga gw' ibia s' 24 Ovanginli Jisu Krais. Ayfe 6 fwelia 'nlwfe are nl' inyanga nyi bekeli6, ayfe be denda yenlo kfe. 25 Awarera, gambinlanli g' Onwa- 26 nj' iwazy6. Zangwanlanli awa- rerfe waOdu nl' isomba s6runda. 27 Mi sOmbia 'nlwfe v' Ovanginli, inlfe ezangft zinlo zi ga rangunlo g6r' awarerfe waOdu. 28 ImfepinlCt s' Ovanginli wazy6 Ji- su Krais si ga Iwanle nla 'nlwb. EZANGO ZI?ANLI ZI POL GOEE MONGI THESALONIKA. 1 Pol,, nli Silvanus, nli Timothe, go fiandO yi mongi wi Tlifesaloni- ka, yi re g6r' An^ambife ya Rer' iyazyo nla g6r' Ovanginli Jisu 2 Krais : Imfepiulo gftre 'nlwfe nl' amfenjfe avila gor' Anyambift ya Rerfe ni' Ovangiuli Jisu Krais. 3 Azwe ga v' Anyanibie akeva egOmbe zodu g' oiiwanj' iwanli, awarera, ga nt' are kwfekwb, ko- ndenlfe ibekeli' sanli si penda du nipendaga, nl' itond' isauli si tondanlO 'nlwfe anlwfedu si bu- 4 nla mbunlaga ; yenlo azwfeinfe azw5 syOgwa nla 'nlwfe gw' iiia- ndo s' Anyambife g' Ofiwanja w' isindinl' isanli ul' ibekeli' sa- nli gw' ikombizO sanli sOdu nla gw' injuke si jenIO 'nlw&; s6 eli- 5 ngiliO z' ijfckfelia s' Ogftre s' Anya- mbib; gO ntinla 'nlfe anlwfe ga Ih- ngt) nl' inyanga ny' inlongo uy' Auyambie, g' Oiiwanja wa nyO 6 uyi jenlo 'ulwfe njuke. Konde ule ndaga y' i^gOre g5r' Anya- nnbic gfk fwinlize njuke gOre wad 7 wi jenliza 'nlwfc njuke, nla gft fwinliza 'nlwfe yi jenlizO njuke ijowa ta nla 'zwfc, gw' ibOwunlia h' Ovangiuli Jisu avila g' orrtwa nl' ienjfel' si ngulu yb g' ftgftnli 8 wi barninla, fwinlizage ngoko g(V re wao wi pa nii' Anyambiii; nla gore wa<^ wi pa joginlA ntya- ngft nibia y' Ovangiuli wazyO Ji- 9 su. Mongi n\h wi be d^ng' Ctre- vunlf), vanganl' ijiliza s' cg<*>n»be zftdu bo avila g' f>zy<'> wa Ileri! nl' 10 avila gw' ivenda uyi ngulu yfc, gft be bib gO peudi6 ul' iyouibwi y5, nla g6 mani6 g6 ntyugu mfe nle wa6du wi bekelia; konde atakwfe mazyo gOre 'ulwfe m' avekelio. 11 G6 ntinla yinlo kambiula 'zwfe k' egOmbe z6du g' Ofiwanj' iwa- nli, inlfe Anyambife yazyo e ge ye- nle 'nlwfe nl' inyanga ny' ifwelio sanli, azuliza nli ngulu utondiuli yanli yodu mbia nl' evilo edu z' 12 ibekelia; ko ina ny' Ovangiuli wazyO Jisu pendio gOre 'nl^fe, nla 'nlwfc gore yfe, ga nt' ar' ]mh- piulO s' Auyambife yazyd nl' Ova- nginli Jisu Krais. Q ^<^o, awarera, g' onwanja w' ibia s' Oj'anginli wazyo Jisu Krais, nl' idatanl' isazyd gftre yfe azwfe 2 kwenla 'ulwfe nkolo inlft, azung^ syugOnli gw' irfein' iyanli, ge syo- koliOnli, nl' inlinla, ge nl' iga- mba, ge nl' ezangA zi buliO iulfe z' apila gOre 'zwfe, inlfe ntyugu ya 3 Rcrfc y' atwenli. AremizOnli du nl' Om' edu : konde ntyugu m5 y' avie, kaO ipOswa ni5 s' adOnga, nl' Oma mb w' ioe, Oiiwanla w' 4 ftyiliz*^, abi\wunlia, OldvalOvi 6 pendi' 6ku' wfc gO sir' ezoni' edu zi fwelif), inlfc Auyanibiii ge savi- nlo; ko yt; dwanla tu gt> nagO y' Anyambi^, aruniinli (")ku' w^ iulfi •5 ay^ Anya^ll)i^. Anlwft pa j(")ngj- nlia inl^, nii awuliuli 'nlwb isaOn yinlo gw' avegagi nu^ nla 'nlwfc? 6 Nla v^nlo anlw' avOrft eza zi si- nibia, ko Ouia nj6 l)6wunlia gw' 7 egi^nibe z^nl^. Konde Asar^u w' iyutnbunl("> w' ipava w' atwe gt> janja: dad lb ay i; C> sinibia e l)e si- 8 mbia, kaft atAuibO. Vovo be hC>- 253 2. 8, II. g6re mongi THESALONIKA. wunlia ombe mfevvo, 6 be jilizO nle Rerfe nl' onwei w' Ogwanl' iw&, avaugO eza zauyawfe nl' Onjfe- 9 Ifenjfelfe w' ibi' sfe. Ibia s' oma mfe si re ga njaojiali yi Satan nli ngulu nli lemba nl' ayombo mi 10 mamo m' inoka, nl' itemiza sodu sibe gore wao wi jiliz6 ; konde wi bong' itonda s' orfeti, ko wao su- 11 nginlO. Nla go utinla yinlo A- uyambife e torn a wao njanjinli y' itemiza, ko wao bekeli' inoka; ko 12 waodu p' ogara. wao wi re wi be- keli' Orfeti, nd5 wi jenl' ibe mbia. 13 Ndo re kwfekwfe gore 'zwfe go p' Anyambife akeva egombe z6du g' onwanj' iwanli, awarera, anlwfe yi tondO nle Rerfe, konde Auya- mbife aviuji 'nlwfe avila gw' ipa- kilia gw' isunginlo v' imfepia s' 14 Inlinla nl' ijivira s' ogiligili : go s6 awelife 'nlwfe vo ntyangO yazyo mbia, go dfeng' ivenda ny' Ova- 15 nginli wazyo Jisu Krais. ^ambo, awarera, gumanlanli jolajola, ko kOtanli ngwasyi infeuja s' aulfe- njio nlwfe, ntyo nl' igamba, ntyo nl' ezango zazyo. 16 Ovanganli wazy6 Jisu Krais a- yfemfe, nl' Anyambife ya Rer' iya- zyO, 6 rondi 'zw& ava 'zwfe 6zi- ndio wakonlako nl' iguiiiu ivia v' 17 imfepinlO, e ga zindi' irfem' iya- nli, ayoliza 'nlwfe gw' evilO edu evia nla gw' igamb' iedu ivia. 2 G6 nuunla, awarera, gwenlanl' Anyambife nkolo g' dilwanj' iwa- zy6, iulfe igamba nya Rerfe nyi ga gfeude nli mango avendio, ga nt' 2 are nyo kfe gore 'nlwfe ; ko 'zwfe sunginlO avila gOre dosyu nl' a- nlag' ave ; konde ibekelia si zye 3 nla waodu. Nd6 Rerfe, 0 re ko bekelio, e be joliza 'nlwfe, aveiija- 4 venja 'nlwfe avila gOr' ombe. NdO azw' are nl' igufnu nyinlo gftre Here g' Ofiwanj' iwanii, iulfe a- nlwfe dend' isaon yi sdmbiO 'zwfe, 254 nla inlfe anlwfe be deuda yO kfe. 5 Nd6 R^rfe e ga gfendi' irfein' iyanli gw' itonda s' Anyambife, nla gw' isindinla si Krais 6 Ndo azwfesOmbia'nlwfe, awarera, gw' ina ny' Ovanginli wazyo Jisu Krais, gO bangwanla nl' onworer' iedu o kanganla rfego, nl' aranga ga nt' ar' infenja s' awongio 'nlwfe avila gore 'zwfe. 7 Konde anlwfemfe anlw' avftro nt' are kwfekwfe gore 'nlwfe go pfera 'zwfe: konde azwfe pa janj' isaon 8 yarfego g6re 'nlwfe; ge ny' inya s' 6m' edu ipa fo, ndO azw' ayanjagi polo dmanda nl' ogwfera, inlfe azw' alwanl' irwanl6 g6r' 6m' edu g6re 9 'nlwfe: aranga 'nlfe azw' azye nl' inyanga, ndo g6 d6vinla 'nlwfe ikuw' iyazyo elingili6, ko 'nlwfe 10 pfera 'zwfe. Konde vangaule gw' avegagi 'zwfe nla 'nlwfe, azw' az6- nibi 'nlwfe inlfe. Jog' 6m' edu ayi- 11 vire janja, gambfenl' anya. Ko- nde azwfe jogo, inlfe r' awfewo wi kanganla g6re 'nlwfe rfego, wi ja- nja du evil6, nd6 wi re sferengila 12 gw' isaon yainori. Nd6 wao wi re yenlo azwfe sombia agweJila wao nkolo kfe g6r' Ovanginli Jisu Krais inlfe, wi ga yanje nl' oke- 13 ndekende, any' iny' isaomfe. Ndo anlwfe, awarera, ayasanli dende 14 mbia. Jog' 6m' edu ayoginlo iga- mb' inyazy6 v' ezangft ziulo, lingi- lianl' 6ma mfe, ko alivanli nla yfe, g6 ntinla 'nlfe e ga yenle ntyonli. 15 Ndo avonlanlife g' 6l6val6vi, ndo revunlanlife g' 6nworerfe. 16 Rerfe y' amfenjfe ayfemfe e ga ve 'nlwfe aiTifeujfe eg6mbe z6du go mpenli edu. Rerfe e ga Iwanle nla 'nlwfedu. 17 Mb6gizi yi Pol nl' ogo waiTiimfe, y6 elingili6 gw' ezang6 edu : yo- 18 nlo tfenda mife. Imfepinl6 s' Ova- nginli wazyO Jisu Krais si ga Iwanle nla 'nlwfedu. EZANG6 ELONGA zi POL Y' EROiSi GOEB TIMOTHE. Pol, eromi zi Krais Jisu ga^ nt' 10 ar' 6z6mbio w' Anyambife y' Ozu- nge wazyC). nli Krais Jisu y' igu- 2 mu nyazyo ; gore Timothe, Onwa- nl' iyamime gw' ibekelia: gore 'wfe ga Iwanl' ini^pinlO, ikfesyi, j nl' afnfeDje, avila gOr' Anya- 11 mbife ya Rerfe nli Krais Jisu y' OvaDginli wazyO. 3 YOiigiulia nt' agwenli raife 'wfe 12 nkolo go tiganla gO Efisus, gw' ag&udi miii go Masedonia, go so- rnbi' aw^wo iulfe w' anlfenj' aga- 4 mb' amfenlfe, ge p' irfefii' iyao gw' 13 inkanld ula gw' aganiba g' Onwa- nja w' ampoina mi re mi zye nli ntyai, mi i)ang' impaga, viaganlrt ul' inugiiilia s' evilo z' Anyambife 14 5 gw' ibekelia. NdO ntinla y' ozO- mbift nle itonda si pila g' or&ma wi nki'rfe wi re ntybmbo fo, nla 15 gw' ibekelia si re si pa pondift. | 6 Awfewo wi re kegwa pa gw' isaOn yinlo agalwa gw' agamba ma- 7 nyawfc; wi bele dwanl' inlfenji y' ampaiiga, iido wi pa kotiz' isaftn yi buliO wao, ge g' Oilwanja w' ! 16 H isaOn yi bukuulo waO. Ndo azw' \ avftrO, inl?! ivanga nyi r' ivia, jog' | Om' an^iija g' Ofiwanja wa ny6 ga 9 nt' are kwekwe, amia ki; 'ule, j ivanga nyi pa j)ai)gi"> ntinla y' j 17 Oma w' Ogrtre, ndo g' Anwanja w' ivavisi nli niougi wi zye nl' ijogi- ' nlA, g' r»ilwauj' iwaO wi re wi dub' Anyambit! nl' iyanjisi y' ibe, 18 g' OnwanJ' iwai'* wi re feva pa nli ' inongi wi tang' iraugrt, iyftnlisi y' | irerfe nla y' ingwfe, nl' iyOnliai y' | anlaga, nla g' ftfiwanja wi vove- vove, nl' inlanlisi y' anloine, nli mongi wi juf anlaga, nl' inloki, nli mongi wi tang' irango y' ino- ka, nla j' adwani' igamb' inyfeiilc nyi re nyi zye swaswo nl' infenj' ibia; ga nt' are ntyango mbia y' ivenda ny' Anyambife yi savinlO, ntyangO mbia y' ayegiulio mife. Mi pfe akeva, 6 venli nijh ngulu, vanganle Krais Jisu y' Ovanginli wazyo, konde ayenli mi?; nl' iuyanga nyi bekelio, alovia mie gw' evilO zfe ; vanganle mi avega- gi gw' alonga ftvodisi, nl' onio gombiz' evilo' azira zo : ndO nu alfeng' ikfesyi, konde mi aleudi yenio imia fo nl' itwavekelia; nl' imfepiniO s' Ovanginli wazyd s' awunii p6l6 nl' ibekelia ul' itouda kfe si re gOre Krais Jisu. Nyo ul' iganiba nyi re ko bekeliO, ny6 kfe nyi re nl' inyanga nyi bongo nl' om' edu, inle Krais Jisu avienli gO ntye yinlo go sungini' aniag' ave; gOre waO mi^ nl' ewAnjo. Ndo mi avOginliO go ntinla 'nlfej gOre mife ewonjoz' anlag' ave Jisu Krais ko tuminli' isindinl' i.sfe ida sodu, elingilio gore wao wi be be- kelifi alfcng' em^nlO z' egOmbe z6du. Ciftr' 6ga wakonlako, 6 re ayuwize, ayenlizO ki', Anyambii- ydmO, ga Iwanl' Olubo nl' ivenda gA konlako. Amen. Ozombio winio wo tigA mifc gf)re 'we, onwaiil' iyam' Timotlie, ga nt' ar' ipoga s' alonge pogiA g' Ofiwanj' iwo, ko 'y/b nwania vo 255 1. 19. I. TIMOTHE. 19 s5 igov' ivia ; ndwanlaga nl' ibe- kelia nl' orfema wi re ntyferabo fo ; aw&wo wi re tiga p' agamba mi- nlo, ko wao jila g' ozaniba w' ibe- 20 kelia. G5re mongi mh nle Hi- meneas nli Alexander ; wi re mife pa pe Satan go nfenjOgo dw' avfe- dia. 2 Sambo mi bela gw' alOnga in]h, ga Iwanl' ikambinla, nl' ikwenl' inkolo, nl' ibambia, nl' akeva mi ga vo Anyambi^, g' Oiiwanja w' 2 anlaga waodu ; g' ofiwanja w' aga nla waodu wi re ul' anyauga; ko 'zw(' dftnge ndwanli y' amfenjfe nl' ftdwferfe g' Ambia w6du nl' 3 ozima wodu. Yinlo nle ndaga mbia yi tends gw' antyo m' 4 Anyambife y' Ozunge wazyO; 6 bela 'nlfe anlaga wa6du wi ga zu- nginlo, alfeug' imia s' dgillgili. 5 Konde r' Auyambife mori, nl' 6vo- vi k' omori, ntyo Anyambife nl' H anlaga, oma, Krais Jisu, 6 veuli oku' wbme olandunlO w' anlaga waOdii ; atakwfe mh mi ga rakilio .7 g6 gOmbe ya mO; go m6 kfe alo- vio mi6 dkambi nl' eronii, mi kamb' orMi, mi nOkadu, mi alft- viO gO nbnj' anlongo ibekelia nl' 6rfeti. 8 Sambft mi bela 'nlfc anlOfne wi ga gambinle mbftr' iedu, nt6mbi- nlag' ago mi nkbrfe, egunlu fo nli 9 mpaga fo kfe. Egolanli mfem6 k' ant6, wi ga rafepiz' ikuw' iyaft nl' ambora mi simanla, nli ntyonli nl' Ozima ; aranga nl' asara, nli syika ; yatenlatenla ge adOambia ge nkb- 10 mbo yi njouli mpOlO; ndO nl' ijanj' ibia, ambora mi simanla nl' anto wi mbma gf> janjinl' Anya- 11 mbib. OiiwantO e ge nlfenge nl' 12 odo nl' ijoginlo sftdu. Nd5 mi jivir' Aflwantft gO nbnja, ge go panginl' OnlOfne, ndO e ga hvanle 13 do. Konde Adam alonge pangift, 14 avila vova Ev ; nli Adam e pa 256 temizS, ndd 6nwanto ayfe temizO 15 pa are poswa pa gw' ipava. NdO e be sunginlo nli janl' awanla, jogo adwanla gw' ibekelia ul' itonda nli nkferfe ta nl' Ozifna. g Nyinlo igamba ny' orbti inlfe, Jog' (>m' ajongiinl' inyanga nyi 2 miuisfe, e jOngunl' evilo evia. Sa- mhb minisfe e ga Iwanle ntyfenibo fo, onl6me w' onwant' ornori, nli ngiilu yi simbi' Oku' wfemfc, Oma w' Okeli, nli nipanginli mbia, OyOgO gOr' agfenda, nl' avOnlO mi 3 nfenja; arang' eyonga, ge Oma wi mbfelfekfe; ndO e ga Iwanle nkfe- ngO, arang' Oma w' anyomanlO, 4 ge ntondi y' anliva; e ga Iwanl' Oma wi pangiule nag' wfe mbia- nibife, avang' awanl' iyfe gO jogi- 5 nlO nl' Ozifna wOdu ; NdO jog' Oma amie gO panginle nag' wfemfe nibiambife, aye ko bandaminle 6 fiaudO y' Anyambife sfe? Alwa- nla k' Ofiwonla, e vende jOnliO nl' ekale avOswa g' Ogara wi 7 Satan. E ga Iwanle kfe ul' elumi evia gOre waO wi re gw' igala; e vende pfediO agOtO nle mOndO yi 8 Satan. Egolanli mfemO mongi ke- ra wi ga Iwanle ziina, arang' a- nlaga w' inlfein' imbanli' arang' intondi s' ivb, arang' agasyO m' 9 anliva mi ntye ; mpenjavenjag' OsaOn w' iyumbunlO w' ibekelia 10 g' OrfeiTia wi nkfcrfe. Mongi sinlo kfe wi ga lOnge k&nlizO; vovo va- nga w' aboug' evilO z' ikera, jogo 11 w' adfcngO ntyfembo fo. Egola- nli mtsmO k' antO wi ga Iwanle zima, arang' ivbrinli, nli ngulu yi simbi' ikuw' iyaO, anlaga wi re 12 ko bekeliO gw' isaOn yOdu. Mo- ngi kera wi ga Iwaul' Om' edu nl' onwant' OmO, mpanginlag' awa- nl' iyaO nl' inagO saO mbiambifc. 13 Konde waO wi re janja pa mbia- mbife gw' evilO z' ikera wi dbngi- ul' ikuw' iyaO inyang' ivia, nl' I. TIMOTHE. 5. 9. igand' ivolo gw' ibekelia si re gO- re Krais Jisu. 14 Mi tfendinlo isaSn yinlo, ndevi- ulaga go sunge bia gore 'wh; ]■') udo ja lui adinga, ko 'wfe mia nt' are kwekwfe go dwanla go nagft y' Anyambife, yi re yo nle nandO y' Anyambife yabo, inyfengo nli 16 ntinla y' orbti. Nla rfeti rnpaga fo gw' evild z' Anyambife r' 6sa6a 6mp610 w' iyumbunl6; inlfe, ayfe o wOwunliO g' 6zy6nli, alwanliz5 ogOre gw' inlinla, ayeuliO nl' ie- njfel, agambinld aiilongo, aveke- \i(> g6 ntye, awongio gw' ig6nl6 gw' ivenda. Nd6 lulinla nyi bulia zange inlfe, gw' intyugu si bia awfewo wi be t'al' ibekelia, ko wao p6ganli6 anlinla mi fwemiza nl' infenja s' 2 anlinl' ambe, v' orabiagwanla w' anlaga wi kamb' inoka, wi re uli lingili6 y' ibe gw' irfefn' iyao rupanli ga vezyO yi re pezyd pa a 111' Ofiwanga wi mpiu. Wi deg' ijAmbanla, azOmbia g6 tige nye vbrfc, y' ayangio nl' Anyanibife gft bougO nl' akeva nle wa6 wi beke- 4 lia ami' ogiligili. Konde ezom' edu z' avangio nl' Anyambife zi r' evia, zyele k' ezonia zi re g6 bikO, T) ja z' aboiigo nl' akeva: konde zi nifepiO v' igamba ny' Anyambib G nl' ikanibinla. Jogo 0 ajAuginli' awarerb isaon yinlo, 0 be dwanle miuisb mbia yi Jisu Krais, pOiTiiO pa nl' agamba ni' ibekelia, nla m' inbnj' ibia mi re 'wb mbnla pa 7 nli sGnga. NdO wal' iukanlO s' edosyu nla sanyawb, Mbnli' oku' 8 wo gw' ijaujinl' Anyambib: ko- nde ijanja s' ftkuwa si zye nl' isyolo ivftlO; ndA ijaujinl' Anya- mbib si re nl' isyolo gw' inkova sAdu, konde si re nl' Ompa- uganlO w' eiTibnlo zatb zinlo, 9 nla mbzo zi bia. Igamba mb nyi re giligili, nyi re nl' inyanga IMpoiiKWC.J 17 kb nyi bongO nl' anlaga wa5du. 10 Konde g6 ntinla yinlo y5 jaujft 'zwb anwa, konde azwb devinl' Anyambib yabo iguinu, ayb 6 r' Ozunge w' anlaga waodu, p6syo 11 wa5 wi bekelia. ZOmbia ko nlbnj' 12 isa6n yinlo. Om' edu avbdi' eru- mbe zo; nd5 Iwaul' awb 5revi wi mongi wi bekelia, gw' igamba, g6 ndwanli, gw' itonda, gw' ibe- 13 kelia, nla g5 nkbrb. Kao mi abia, Iwanla gw' itangunla, gw' itevu- 14 nla, nla gw' inbnja. Alevanl' eza zi re nla 'wb, z' avenliO 'wb v' ipo- ga, nl' italia s' ago m' anlero. Va- 15 ndaminl' isaon yinlo, ko dwa- nla du gO yo ; ko waodu jenla 'nib 16 0 kbnde mbpaga. Vandaminl' dku' wo, nl' inbnj' iso. Gongwa gw' isaOn yinlo; konde ja 6 ade- nda yenlo, 0 be sunginl' oku' wo- mb nla wa6 wi jogo kb. ^ Azbmb' onlero ntybmbo, ndr> gwenlb nkolo ga rerb ; nl' awanjo 2 g' awareib ; antft anlero ga si- ugwb, nl' antO arumbeg' awarerb 3 anto, gO nkbrb y6du. Lub' anto 4 wi tig6 wi re junlO pa rbti. NdO ja OfiwantO wi tigO are nl' awanla ge awa w' awanl' ib, winlo wi gft 16nge nbnge go dend' ombia w' Anyambib gO nagft yaOmb, awi- nliz' izomb' iyai> nt' are kwbkwb : konde ndaga yinlo yi tond6 gw' 5 autyo m' Anyambib. Ayb 6 r' AfiwantO wi tigf> rbti, ayunlO, are nl' iguinu nyb gor' Anyambi<^', alwanla gw' ikambinla nl' ikwe- nl' iukolo Diuaiula nl' Ogwbra. G NdO ayb 0 kombiz' igeva are ju^i'a 7 pa vangani' c pare bo. ZOmbi' anlaga isaOn yinlo, ko waO dwa- 8 nle ntybmbo fo. NdO jog' Oui' edu e pa penjaveiije mongl yb- mb, nla pOsyO mongi wi nag' wb- mb, gambbiil' adand' il)(>kelia, are k' Ombe viaganlO nl' Oma 0' re e 9 pa jivira. 6m' edu arbndO gw' 257 5. 9. I. TIMOTHE. ezang6 g' 6nwant6 wi tig6, kao du atwenl' ag6mi m' impum' 6ro- vva, 6 yombagi k' onlome 6m6 10 dadife, ntye yinlo, yenlo k& azw' ayolie twanl' ezoma gO be kogwu 8 'zwfe; ndo vo re 'zwfe nl' inya nli ya yi boro, yinlo yi be dwanla 9 kwbkwfe g(>re 'zw^. Nd5 wao wi bele paga wi p6swa gw' isyorio, nla g6 mftudA, ula gw' itonginl' ijenge s' edosyu,"si jenliz' anlinl' imaft ukazya aloniinlia wa6 gw' ijiliza nla gw' elAngO z' OgOnli. I. TIMOTHE. 6. 21. 10 Konde itonda s' anliva so nl' 6ra- mba w' anlongo m' ibe uj6du : nl' awfewo nj6ngunlaga m6 wi re kegwa pa gw' ibekelia, arum' ikuw' ij^aOmfe pokoso nl' inkazya siuyenge. 11 Nd6 avvfe, 6ma w' Anyambife, wang' isadu yinlo ; ko kombiz' ftgftre, isavinl' Anyambife, ibeke- lia, itonda, isindinla, okendeke- 12 nde. Nw' igov' ivia ny' ibeke- lia, g5t' emfenlo z' eg6mbe z6du ugwasyi, g6 zo aweliO 'wfe, amfem' itnfem' ibia gw' azyO m' iyenl' 13 imienge. Mi s5mbio g' 6zy0 w' Anyambife, 6 dwanlize ya yddu bo, nla g' 6zy0 wi Krais Jisu, 0 mfem' imfem' ibia g' 6zy5 wi Po- 14 ntius Pilat; inlfe veujavenj' awfe 0zdmbi6, mpfelo fo, nli ntyfembo fo, kwanga gw' ibowunlia s' Ova- 15 nginli wazy5 Jisu Krais: si be tuminliogO gOmbe yfenafe nle yfe, 0 re ayfe dadife nl' Ovangiuli wi savinl6, Oga w' aga, nli Rerfe y' 16 irerfe; o re dadife nl' itwaj'uwa, ndwanlaga g' ozange wi re w' aw6nw6 ; 6 re e pa jenl6 nl' 6nia, ge jolie jenl6: g6re yfe ga Iwanl' olubft nl' inyanga g5 konlako. Amfen. 17 ZOinbia waf) wi re paga pa gf) ntye yatfe yinlo, inlfe w' alwanl" ekale, ge devinl' igumba nyi re ny' alinge igumu, nd6 wi ga le- vinl' Anyambife iguinu, 0 pa 'zwfe ya y6du nl' ibunlago jenliza 'zw^ 18 mbia. Z6iubia wa6, inlfe wi ga yanje mbia, avagizO nle vilu via; wi ga Iwanl' ogwande nl' 19 ilunda ; wi ga gekiz' ikuw' iyao azang' ambia gw' egombe zi bia, ko wao kot' emiinlo zarfeti ngwa- syi. 20 Timothe, venjavenj' igamba ny' ayeginlio 'wfc; rfendia aganib' am be manyawfe nl' isira s' iniia 21 s' inAka; si r' awfewo mfema pa, ko waO fema avila gw' ibekelia. ImfepinlO gOre 'wfe. 269 EZANg6 ZIVANLI zi POL Y' EE0l3l GOEE TIMOTHE. Pol, eromi zi Jisu Krais vo nto- ndinli y' Anyambife, ga lit' ar' onipanganlo w' em^ulo zi re gore 2 Krais Jisu, g6re Timothe y' Onwa- nl' iyain' wi tondO: ImfepinlO nli nkfeiigo nl' aiTifenjfe avila g6r' Anyambife ya Rer& nli Krais Jisu y' Ovangiuli wazyd. ;> Mi p' Anyambife akeva, 6 janji- nlo mifc nl' orfema wi nkferfe, nt' alendag' irer' isam' kfe, konde ogwfera nl' omanda mi jSnginlio 4 pfekbpfekfe gw' inkolo sam' ; nla g6 jonginlia mib antyoiili mo mi bele polo g6 jenlo ko m\h jOnlio ") nl' igeva. Konde mi jonginlia ibekelia si re s' avondid si re gore 'wfe ; s' aloDge dwanli gore ngi yo mpolo Lois, nla gore ngi yo Tu- nis; mi are nl' abeko inlfe si re G gOre 'wfe kfe. Go ntinla yinlo yo- ngiulia go nongunli' eza z' ave- nlio 'wfe nl' Anyambife, z' awo- ngio udo v' italia s' ago mam'. 7 Konde Anyambife e pa 'zwfe inli- nla ny' itia; ndo nyi ngulu nla ■H ny' itonda nla ny' Okeli. SambO ayenl' atakwfe ma Rer' iyazyft, ge ,. mife mbwedi yfe ntyonli : nd6 zi- ] ndinle njuke ta nli ntyangi> mbia, ga nt' are ngulu y' Anyauibife ; 9 0 re sunginla pa 'zwfe, awelia 'zwfe nli mbela j'ftrunda, aranga nt' ar' ijanj' isazyA, ndo ga nt' are nkenjiuli yfemfe ul' imfepinl5, s' avenlio 'zw6 gAre Krais Jisu 10 ntye IftviagO ro, nd6 vfeiilo s' ami- .' eziO v' ibOwunlia s' Ozunge wa- zyO Krais Jisu, o re tftuiba p' iju- wa, awowunli' emfenlo nl' itwa- 11 wonla vo ntyangO mbia; g6 yo mi aloviO Okambi, nl' erCini, ul' 12 onlfenji. Gd ntinla mfe mi sindi- nl' isaOn yinlo : ndo mi jenle ntyonli du ; konde mi av6r6 Omo re mife bekelia pa, mi are kfe nl' abeko inlfe are nli ngulu yi penja- venj' eza zi re mife pfe pa kwanga 13 g6 ntyugu mfe. Venjavenja, gw' ibekelia nl' itonda si re gOre Krais Jisu, egfenlizo mfe z' agamb' a- mbia z' awongiO ndo avila gOre 14 mife. Eza mfe evia z' avenliO 'wfe venjavenja zO v' Inlinl' Ivia nyi dwanla g6re 'zwfe. 15 0 voro inlfe wa6du wi re g6 Asia wi re dubwa pa g6re mife; gOre wao nle Fijfelus nli Hermojen. 16 Rerfe e ga v6ginle nagO y' Onfesi- forus : konde ayowizi mife nj'o- ugo sinyenge, ko yfe ayenle ntyo- 17 go yam' ntyonli ; ndO, gw' ave- gagife go Roma, awuti mife polo 18 mbutaga, kfe dfenga mife kfe. Re- rfe e ga vfe gO dfeng' ikfesyi avila gore Rerfe gO ntyugu mfe ; 6 voro mbiambife kfe nt' ayanjinlife mife gw' isaou imienge go Efesus. g Sambo, awfe Oil' wami, yolare gw' imfepinlA si re gOre Krais Ji- 2 su. Nl' isa6n yi re 'wfe jogo pa gOre mife gw' azyd in' iyenl' imi- euge, va y6 anlaga wi re ko be- keliA, wi be jolie nfenj' ainori kfe. 3 Ziiidiiile njuke nla mife, ga sozyfe 4 mbia yi Krais Jisu. Omo kfe dwanle sozyfe e taganla nl' isaAn y' emfeulo zinlo; iulfe e ga rondife II. TIMOTHE. 3. 5. 5 6 viDjife g6 dwanle sozyfe. Nla jog' Oin' adembianla kfe, awduli6 korOwa, kao du adembianla ga nt' ar' ampanga m' olembianld. 6 OmbilO wi janja e ga 15nge ny' 7 ilOada yi utyaga. Vikilia nte kamba mife ; koude Rerfe e be po 8 ikfttiza gw' isaoa yodu. YAngi- nlie Jisu Krais, tOugwa pa avila gw' ijuwa, 0 yanlift go mbuve yi David, ga nt' are utyangO yanii 9 mbia : gO ntyango mbia mfe kfe mi siudinle njuke kwauga go uty6- go, g' omo mbe ; ndo igamba ny' Auyambife nyi zyele go nty6g0. 10 Yenlo mi sindiul' isaoa yodu g' Onwanja wi mongi wi re pinj6 pa, inlb wi ga Ifeng' isunginl6 si re gore Krais Jisu nl' ivenda ny' 11 egOmbe zodu. Nyinlo nl' igamba nyagiligili inlb, Ja 'zw' ayuwi nla yfe, azwfe be dwanla bo nla yfe 12 kfe: ja 'zw' asindiula, gambfeiil' azw' apanginla nla yfe : ja 'zw' 13 adandf;, e be danda 'zwfe kfe: ja 'zw' alwanl' aulaga wi re ko be- kelift, e pe dwaul' inyanga nyi bekeli6 ; konde ayolie syalande. 14 Youginli anlag' isa6u yinlo, ko sornbia w^ao g' OzyO w' Anya- mbife, inlh w' al6vaul' impaga g' onwaiija w' agamba vo nyawfe- iiyawfc, gw' ijiliza si mongi jogo. 15 (jfenliza go dovi' f>ku' wo nl' ito- ndO grtr' Anyambife, OmbilO wi re w' ayeule ntyonli, utenlag' iga- 10 mba ny' Ogiligili gOre. NdO r^- ndi' agamb' ambe manyawt': ko- nde waO wi konibiza mO wi kiMida dii nkf'iidaga gw' ibe viaganlO, 17 nl' igamb' inyaO nyi be nya g' OlOsO wi bonhi: gore mongi mfc 18 nle Himene nli Filetus, wi re fe- ma pa g' Oilwanja w' Ogiligili, mbuliaga 'nlij OrOngunliO w' api- aganli, ko waO jiliz' ibekelia s' lU awtiwO. Vanganlonlo ntinla njole yi r' AuyambifedOvia pa yi kuina- nla, yi re kh nl' itfenda sinlo inl^, Rerfe avOrO anlag' iv/h: nla inle, Om' edu 6 mfem' ina nyi Krais, e 20 ga lubwe avila gw' ijanj' ibe. GO nagO mpolO re vagO aranga vi syika yatenlatenla ' nla yapupu dadjfe, ndo yi rere nla y' iwOnlO, kfe ; yfewo yi re g' Olubo, nla yt'wo 21 gw' ip&dio. Sambo jog' Om' ajo- mbunli Oku' wfe avila gw' agamba minlo, gambfenl' adwanl' evagO z' olubO, mfepa pa, evia gO jaujo nl' Omo niva zO, kekizO pa kfe gw' 22 evilO edu evia. NdO wang' ito- nginla s' awanjo, ko kombiz' OgOre, ibekelia, itonda, nl' aiTit'- njt!, nla waO wi tOuginle Rerfe nl' 23 iriifna yi nkfert;. NdO wal' ikott' s' edosyu nl' itemu, konde o vOrO 24 iulfe si jaul' aiiyOmanlO. NyongO ya Reri! e ga rig' ayOmaule, udO e ga Ivvanle nli nkfengo gOr' anlagu waOdu, nl' avOnlO xui nfeuja, nl' 25 isindinla, nl' Okendekende utevu- ulaga waO wi sir' igamba; vende twa inlb Anyambife be pa waO ikalwa s' Orfema, ko waO mi' Ogi- 26 ligili, arOmb' ikuw' iyaO avila gO mOudO yi Satan, waO wi re kOtO pa nle vfe gO dende ntondinli g Ndo miar' igamba nyinlo, inK- gw' intyugu sinuunla be bi' egO- 2 mbe zi njuke. Konde anlaga wi be dwanl' intond' s' ikuw' iyao- mh, intondi s' anlivn, idandO, ekale, irowisi, ijoginlO fo gOr' izo- mbe, abodi^, ivfcdisi y' Auya- 3 mbii', itonda fo gOr' awanl' iyaO- mfe, asinda, iv^rinli, w' amie si- mbi' ikuw' iyaO, ivoudisi, inlu- 4 mbi.si yi mbia, igondisi, wOnjO yole, anlaga w' ekale, mongi wi tond' ambia ni' Okuwa viagaiilO 5 nl' An^'ambif' ; anlaga wi re nl' egolanli z' isavinla s' Anyambli', ndo wi dande ngulu ya hO: rOmb' Oku' wo gOr' anlag' Onlongo lub. 2til 3. 6. II. TIMOTHE. 6 Konde gore mongi mfe nle wa6 wi jinginla gw' inagft nl' av6ul6, agot' ante) w' itemu simbwedi wi re dirinlO p' ibe, agfendi6 nl' aalo- 7 ngo m' itonginla amenge, wi re egombe z6du iifengaga, ndd wi jolie kfenda gw' imia s' Ogiligili. 8 NIa ga nt' ayolinli Janes nli Ja- mbres ayolinle Mosfes, yeulo kfe mongi sinlo wi jolinl' ogiligili ; anlaga wi re nl' igu bonia pa, feva 9 pa kfe g' 6zamba w' ibekelia. Ndd w' aviaganle mfevo : konde edo- syu zao zi be jenlo zange nl' anla- ga waodu, ga nt' avegag' izaO. 10 Ndo 6 re syuria j)' infenj' isam', uli ndwanli yam', nli nkenjiuli yam', nl' ibekeli' sam' nl' 6ke- iidekende wani', nl' itoud' isam', 11 nl' isindinl' isam', nl' ikombizd sam', nl' azyingo mam'; 6 voro isa- An y'arwenli gftrfe mife g6 Antiok, g5 Ikonium, nla g6 Listra; 6 v6r5 ikorabizo s' aziudinlid mife: nl' avila g6 so sOdu Rerfe azunginli 12 mife. Nla waodu wi dwanla gOre Krais Jisu ga nt' are kwfekwfe wi 13 be kombizo. Nd6 anlag' ave nl' iremisi wi be kfenda du gw' ibe nkfeudaga, ntemizag' amori, ko 14 wadmfe temizo kfe. Ndo Iwaul' awfe gw' isadn yi re 'wfe nfenga pa amia mbijimbife, konde 6 v0r6 15 waO wi re 'wfe ufeuja pa; 6 v6r6 kfe 'nlfe avila gw' erumbe 6 mienl' irfendo yorunda yi re ko pango i- mia gw' isunglnlO v' ibekelia si re l*i gOre Krais Jisu. Irfendo y6du y' avenli6 nl' ipunginla s' Anya- mbife, yo kfe yi r' isyolo gO nfenja, sfemba, go tevunla, g5 pftmia 1" g'Ogftre: ko 6ma w' Anyambife dwaiile mfepa pa, kekizr> pa kfe gw' evild edu evia. ^ Mi sftmbio g' 6zy6 w' Anyambife, nli Krais Jisu, 0 be jfekfelia anlaga wabo nla wi rejuwa pa, inlfe, nj(V nginliag' ibi' isfe nl' inlougo nyfe, 2 gambinl' igamba; Iwanla g6 nyO nli mpiu gw' egOmb' evia, nl' egOmbe fo kfe ; revunla, zfemba, anugiulia, nl' isindinla nl' infenja 3 s6du. Konde egOmbe zi be bia zi re w' ayivire jogo infenj' ibia ; ndo, go re wao nl' arOi mi bel' agamb' amonla, wi be kenjinl' ikuw' iyao inlfenji yi re ga nt' ar' 4 itonginl' isaS: ko wa5 kegunli' aroi mao avila g' Ogiligili, agfe 5 kombiz' iukanlo. Ndo Iwanl' a- wfe zima gw' isaou yodu, zindinle njuke, gambinle ntyangd mbia, 6 zuliz' evilo zo zi minisfe. Ko- nde mife mi atweuli gO jiro ga ntyagO, nl' egOmbe z' ogfendo 7 warn' z' asyivi. Mi are nwa p' igov' ivia, mi amfenliz' olembia- nl6 warn', mi apenjavenj' ibeke- 8 lia. Avila vfeulo mi pengiulo nle korOwa y' ogore, yi be p6 mife go ntyugu mfe nl' Ovanginli, Oyfekfeli w' 6g5re : nl' aranga g6re mife da- dife, ndo g6re waodu kfe wi tond' ibouwunli' sfe 9 Gfenliza gO sunge bia gore mife ; 10 konde Demas afali mife, aroude ntye yatfe yiulo ; are kfenda pa go Thfesalonika ; Krfesfens kfe are kfe- nda pa g5 Oalatia, nli Titus go 11 Dalmatia. Luk dadife are nla mife. Wonge Mark ko bia nla yfe ; konde e be nungunla mife gw' 12 evilO zi minisfe. Mi atOmi Tiki- 13 kus go Efesus. OrOgOsamba w' arigiO mife go Tr6as gOre Karpus, g6 be bio ko twaula w6, nli yango kfe, ndft pOsy«i yango yi banda. 14 Alfexander y' 5guvaguva wi nko- nga alendinli mife mbe mpOlO : Rerfe e be fwinlizfe ga nt' ar' ijanj' 15 isfe. Awfe kfe gelima gOre yfe ; ko- nde azir' agamb' imazyO p616. 16 Gw' alOnge kambft Ozozo wani' pegag' Orno ganli mife, ndA waOdu w' awali mife: y' aranginlft wao. 17 Ndo Kerfe aganli mife, ayoliza I II. TIMOTHE. 4. 22. mife ; ko igamba kamb6 buku vo i 20 luife, ko anlougo m6du jogo : azu- ugiuli6 mife kfe avila g' Ogwanla i 18 wi lion. Rerfe e be penjavenja 21 mie avila gw' evilo edu eve, azu- nginla mife gw' iulougo nyfe uy' , 0r6wa : g6re yfe ga Iwanl' ivenda i gO konlako. Amfea. 22 19 WOgiza mib Piiska nl' Akwila, ' nli nag6 y' OnsfesifOrus. Erastus ariganli gfy Koriuth : udO TrOfi- mus ayfe rigi6 mife nl' ijogo gd Miletus. Gfeuliza gO bia eg6mbe z' ifwi viagaga ro. Ubulus abo- gizo, nli Pyud&ns kh, nli Linus, nli Klodius, nl' awarerfe wa6du. Reife e ga Iwanle nl' iulinl' inyo. Imfepiuld g6re '\vt>. 263 EZANGO ZI POL GOEB TITUS. ^ PoTj, nyongo y' Anyambife, nl' er5mi yi Jlsu Krais, ga ut' ar' ibfe- kelia si mougi wi re pingO pa iil' Anyambife, nl' imia s' Sgiligili wi regant' are ntoiidinii y' Auya- 2 mbife, gw' igumu ny' emfeDlo z' egombe zodu, z' avaiiganlid nl' Anyambife, yi re y' anlokize, utye 3 yinlo loviagd ro ; udo egdmbe syi- va pa are bowunlia p' igamb' inyfe go ntyango, yi re yh jeginla pa mih, ga nt' ar' ozombio w' Auyambife y' Ozuiige wazyo ; 4 gOre Titus y' oiiwanl' iyani' wa- giligill ga nt' ar' ibekeli' sazy6 mfenio: Inifepinlo nP amfeujfe avila gor' Anyambife ya Rerfe nli Krais Jisu y' Ozunge wazyo. 5 Go ntinla yinlo arigi mife 'w6 go Kret ko 'wfe kenj' isaon y' arigauli go kenjO, alovi aulero go nkal' iedu, ga nt' azombi mife 'wJi; 6 j' adwanl' oQio re ntyfembo lb, ■ OnlOme av' onwant' omori, 0 re nl' awanla wi bekelia, 6 re e pa tet6 7 nl' intyal' imbe nl' ipava. Konde ovenjaveuji e ga Iwaule ntybnibo fo, ga nyougo y' Anyambife ; ara- j ng' 6mo r' ewonjO eyole, ge Onio ' sunge benda, g' eyonga, ge 6ma w' igovi, ge oina w' 6gasy6 w' S-'anliva ; ndo e ga Iwanle nl' 6gwa- nde, ntondi y' isaoii inibia, oziina, og6re, nkbrfc, ftnio sinibi' 5ku' O.'wfe; ukotag' igainba uyaglligili ■ ngwasyi nt' anfcnjift yb, ko yb dwanla nli ngiilu yi nugiuli' anlaga nl' in^nj' ibia, azyuria waO • wi dov' impaga. 10 Konde r' awenge wi r' ijogiulo fo, igambisi y' agamba nianyawfe nl' iremisi, posyo gOre wao wi re 11 kferO pa, wi re agwanl' imao mi ga nlunjo ; wi kegunlia iuagA saro, nfeujag' isaOu yi re yi zye kwbkwfe go n&njo, g' oriwauja w' 12 anliva mi ntyouli. Omori gore M'ao, Ovogisi waomfe. are bulla pa, 'nlfe, Mougi wi Kret waO inloki eg6mbe zodu, inyama simbe, 13 ambuinu magera. Igamba mh nyi re rfeti. Go ntinla yinlo ze- mba wao nsfembinli njole, ko wao 14 dwanla jolajola gw' ibekelia, ko w' ayoginld inkanl6 s' Iju, nl' isombia s' anlaga wi kegwa avila 15 g' ogiligili. Gore wa5 wi re nkh- rfe ya yodu yi re nkferfe: ndo gore wa6 wi re leva pa ko w' ayivira zyel' ezoma zi re nk5rfe; nd6 va- nganl' igu yao nl' irfeiTi' iyao yi re 16 feva pa. Wi bulla 'nlfe azw' avOro Auyambife; nd6 wi dande nl' ijanj' isao, wi re du boula pa, ijoginlo fo, nla gw' evil6 edu evia ugulu fo. 2 Nd6 gamb' awfe isaOn yi kekanla '2 nl' infeuj' ibia : inlfe, aulero wi ga zimbe ikuw' i.yaO, alwaula zima, nl' 6gu mbiambife, jolajola gw' ibekelia, gw' itouda, nlagw' 3 isindinla. Egolanli m^n)o k' anto aniero wi ga Iwanle nli mpa- ngiuli yi kclcanla nl' isaOn y6ru- nda, arang' ivfcrinli ge asyaka w' ivfc inyenge, nd("> inlfenji y isaon 4 inibia; ko waA n^nj' aul6 arumbe gO tond' anloiTie saOnifc, nl' awauP f) iya6mb, alwaula ziino, nli nki-re, nibaudaminlag' iuagft saAme, TITUS. 3. 15. nkfeng6, nl' ijoginl6 gOr' anlcime sa6in&, ko igamba uy' Anyanibife 6 ny' avfediu. ZOinbi' awanjo kfegft 7 dwanla zima: g\v' isaOn yodu ntumiuliag' 6ku' womfe egfeuliz6 z' ijauj' ibia ; gw' infeuja runii- nlia agamba mi nkeife nl' ozima, 8 ul' agamb' ambia, mi re m' ayolie sfembo ; inlfe ayb 0 sira e ga yeule ntyouli, konde azye nl' igarab' ive nyi kamba g' onwauj' iwazyO. 9 ZOmbi' inj'ongO, inlfe wi ga yogi- nl6 irer' isa6m&, arondia wa5 gw' isaOn j'6du, ko w' awinliz' iga- 10 mba; arauga njufaga, ud6 ndwa- nlag* aulaga wi re ko bekeliO g' 5sa6n wedu ; ko wao simanla nl' Infenja s' Anyambife y' Ozunge 11 wazyO gw' isatin yOdu. Konde imfepinlO s' Anyambifesi re b6wu- nlia pa, si bag' isunginlO gOr' I'i anlaga waOdu, nfinjaga 'zwfe inlb, azwfe ga wal' isilinl' Auyambife nl' itonginla si ntye, alwanla nl' ftzima nl' ftgore yl' ijoginl6 gOr' Anyambife gC> utye yatfe yinlo ; 13 mpOnlag' igufuu ivia mfenyo, va- nganl' ibOwuulia s' ivenda ny' Anyambife mpftld nl' Ozunge wa- 14 zy6 Jisu Krais; 6 venl' Oku' wfe- mb g' ftilwanj' iwazyO, gO dandu- nla 'zw5 avila gw' ipava s6du, amfepi' anlaga gO dwanl' iwbmfe, wi re nipiii gw' ijaiij' ibia. lo Ganib' isaOn yinlo ko tevunla azfemba nl' inyanga nyOdu. Ayi- vir' Oni' edu jjbdio. g YOnginliaga waft gO tugiz' ikuw' iyaO gur' ainperida, ul' anyanga, alwanla nl' ijoginlf>, nla gO dwa- nla ki'ka pa gw' evilO edu evia; 2 w' aCv^rinl' on»' edu, w' alwanla kb nli mbMekb, nd6 wi ga Iwanle nkbngo, ntumiuliag' okendeke- nde wodu gor' uiilaga waOdu. .'5 Koiule azw' avogag' itemu nli mori, ijoginl(*> fo, teniizo pa, uja- 1 ujinlag' anlongo in' itonginla nl' | ambia mi ntye, ndwanlaga gw' egunlu nli naudi, biko pa, nli 4 mbikanlaga kh. Ndo gw' a- wowunli nkfeugo y' Anyambifc y' Ozunge wazyo, nl' itond' i^<^ 5 g5r' anlaga, azunginli 'zwfe, ara- uga g' 6iiwanja w' ijanja s' 6gore s' ayanjiO 'zwb, ndo ga ut' are nkfengo yfe azunginli 'zwfe, v' ijo- vunla s' ijanlO ijonla nl' ipa- 6 ng6 ijonla si pango Inlinl' "I- via, ny' ayiriO nd& gOre 'zwfe nl' ibunla, vo Jisu Krais y' Ozunge 7 wazyo ; gO ntinla 'ul&, azwfe p6 pe mbfefn v' imfepiulo sfe, azwfe gii IwanI' iyigisi y' igumu uy' eiTu- 8 nlo zakonlako. Igamba nyinlo nyi re giligili, nla g' onwanja w' isaftn yinlo mi beta 'nlfe o ga w u- kunle buku, go ntinla 'n\b wao wi re bekelia p' Anyambife wi ga v' ikuw' iyaO gw' ijanj' ibia. Isa- On yinlo yi r' imbia yi re kfe nl' 9 isyolo gOr' anlaga. NdO vangwa- nla nl' ikote s' edosyu, nl' aga- mba g' Ofiwanja w' ampOma, nl' anyOmanlO nl' impaga g' Onwa- nja w' ivanga; konde isaOn yinlo yi r' isyolo fo nl' agamba ma nya- 10 wti. J' adwanl' Omo sOng' infenj' ijbnlfe, ayb tevunlO pa nyougo nOnga nla yimbanli, vangwanla 11 nla ye; konde Om' Onlongo mh are joliza p' Orbm' iw6, e feum- wema, av' Oku' wt>me Ogara. 12 GO be tOiTia m\b Artemas ge Ti- kikus gOre 'wfe, nibgize bia gore iu\b gO Nikopolis : konde mi uke- nji gO dwanla gOgO egOmbe z' l.'J itwi. Nlungunle Zenas agambwb nl' A polos g' Ogbndo waO mbia- 14 mbife, ko w' awut' ezoma. Mongi yazyO wi ga nlbnge kb gO janje vilO via go ya yi r' isyolo, ko w' alwanl' ilOnda fo. lo WaOdu wi re nla m\h w' abOgizo. WOgiza mie waO wi tonda 'zw)"^ gw' i bekelia. ImfcpinIO gOre 'we. 265 EZANGO ZI POL GOEE FILEMON. 2^ Pojj, mbwedi g' oiiwanja wi Krais Jisu, nli Timothe y' onwo- ■ rerfe, gore Filemon, omo tondo nl' li 6mbil6 nla 'zwfe, nla gor' oiiwo- rer' iyazyo 6nwaut6 Apia, nli Arkipus yi sozyh nla 'zwfe, nla go 3 nando yi re g6 nag' wo : Imfepi- nl6 gore 'nlwfe nl' amfeojfe avila ^6r' Anyambife ya Rer' iyazyo nl' Ovanginli Jisu Krais. 4 Mi p' Anyainbife yam' akeva egftmbe z6du, njonginliago gw' o inkolo sam', konde mi are jogo pa g' onwanja w' itond' iso gor' iyombwi yOdu, nl' ibekelia si re G 'wfe gor' Ovanginli Jisu. Mi ba- mbia 'nib idiva si divO ndo gw' ibekelia, si ga yauje g6 pauge mio ezom' edu evia zi re gAre 7 'zwfe, gw' ijjendia si Krais. Ko- nde mi avegagi nl' igev' iv6l6 nl' 6zindi6 ompolo gw' itond' iso, . konde vo 'wti, Oiiworera, irfeiiia y' iyombwi yi re dtinga p' ijo- wa. S- Yeulo, vanga mi adwanla nl' iganda nyodu g6re Krais g6 s6- !» mbio osa6n wi re kwfekwfe, nd6 onwanja w' itonda, mi tonda viaganlft g5 kweulo nkolo, go re niifi nt' are mih Pol yi mbolO, nla vfenlo mbwedi g' ofiwanja wi 10 Krais Jisu kfe. Mi kwenlo nkolo g' Anwanja w' onwanl' iyam' Onfesimus, 6 yanliO mih g6 nty6- 11 g6 yam', C> vegagi nli mori ftma w' isyolo fo gOre 'wfe, nd6 vbnlo atwenl' isy616 gOre 'w6 nla gftre 12 mi6: mi atOiTife g6re 'wb, ayfe (> IfS re ga Or&iTi' iwam'. Mi ato si- 266 mbife gunlu nla mife, ko yh janji- nla mife gw' inyang' inyo gO ntyOgo yam' g' onwanja wi ntya- 14 ngo mbia: ndo mi alende mpo- ngo ka6 mi aiuie ntondinli yo; inlfe nkfengo yo y' alwanle mpa- nli ga mbangatiago, nd6 nl' 6rfe- 15 ma. Konde vendetwa g6 ntinla yinlo avangwanli nla 'wfe v' 6nwoling6, inlfe o ga Iwaule nla 16 yfe pbkfepfekb ; aranga nyfenlfe ga nyOngO, ndo viagaulO nli nyo- ng6, vanganle g' oilworerfe wi to- nd5, gOre mih rbti, ndO ko pfirO gore 'wfe, g' 6zy6iili nla gftre Ile- 17 rfe. Sambo jogo w' ap6nla niife 18 ga ndegO, wougb ga mibmfe. Ndo j' are 'wfe deiidinla pe- mbe, ge anwanlo ezoma, wela z6 g6 nta- 19 ngO yam'. Mife Pol mi tfenda nl' Ogo wainimfe, inlb, ni' be po zo: mi awulie nte nwaulo mib 6ku' 20 womb. In, onworera, mi ga ye- nle mbia gore Rerb g' Onwanj' iwo : zindi' 6rbm' iwam' gAre 21 Krais. G6 re mib nl' abeko gw' ijoglnl6 so mi tbndinlo, miagag' inlb 0 be denda vanganle viaga- 22 nl6 nli nte bulia mib. Nd6 egO- mbe mbmO gekiza mibezigakb: konde mi are nl' igumu inlb m' be p6 g6re 'nlwb v' inkolo sanli. 23 Epafras, yi mbwedi nla mib gO»- 24 re Krais Jisu, abOgizo ; yenlo kb Mark, nli Aristarkus, nli Demas, nli Luk, imbilO nla mib, w' abA- gizo. 25 ImbpinlO sa Rer' iyazy6 Jisu Krais si ga Iwanle nl' inlinl' inyo. Ambn. EZANGO ZI POL Y' EEOMI GOE' IHEBRU. Anyambife, y' agambagi nli rerfe egOmb' el6nga nyongo sinyenge ul' iraponlo sinyenge v' ivogisi, 2 gw' intyugu siulo sinuunla are kamba pa nla 'zwfe v' Oiiwaul' 6 re yfe dOvia pa Oyigisi wi ya y6- 3 du, vo y& ke avangi ntye ; ayfe 6 r' onjfelfenjfelb w' ivend' inyfe, nl' edidi zi mpanginli yfe, C simbie ya yOdu kfe nl' igamba nyi ngulu yb, gw' aluO yfe apang' 6yombu- ulift w' ibe, alwanli tu g' Ogo 'nl5- 4 mife w' ivenda gw' igOnlO ; are twa pa kfe nl' inyanga viaganlO ul' ienjfel, nt' are yfe jiga p' ina 5 ivia viaganlO nla wa6. Konde are bulinlia pa mande g6r' ienjfcl' inlfc, Aw' Oiiwanl' iyam' 0nl6fne, nlfeulo winlo mi are 'wfe janla pa? nla, iulii, M' be dwanle rerb gOre yh, nla yfe be dwanl' Ofiwanl' 6 iyam'? Nla gw' avo jingiiilib njalie nlOine gO ntye awuli, 'nlfe, lenjfcl' s' AnyambiS sOdu si ga za- 7 vinlfe. Nla g' Ofiwanja w' ieiijbl e bulla, 'nib, E pang' ienjbl sb impunga nl' inyOngO sb ibaininla 8 a' ftgOuli. Ndft g' Ofiwauja w' Onwo 'nlOme e bulla, 'nib, Kk' izo, Anyambib, zi re g6 konlako; nkogu y' OgOre nle nkogu y' ipa- 9 nginl' Iho. 0 re tonda p' rtgOre, av'ik' ibe; yenlo Anyambib, A- nyanibib yo, are 'wb sagia p' aga- 10 li m' igeva viaganlO nl' aniori. E fo bulia kb, 'nib. Aw' Ovanginli, gw' ipakilia 0 lOvi ntye, nl' OrO- 11 wa nle ijanja a' ago mo; ya yinlo yi be jila; ndO 0 be kougwa: yO- du kb yi be twe lungu ga ogoi ; 12 0 be pura yd rwe ga ngoi, ko y6 kalunliO : ndO awb 0 par' egolanli mbmO, nl' impuiii iyo y' azukize 13 du. Ndo are bulinlia pa mande gOr' ienjbl' nli mori, inlb, Lwa' tu awb g' Ogo wam' onlOmib, ka6 mi apang' ilOvalovi yo iyariulO ny' 14 agOlO mo? Ienjbl sOdu arang' anliiila mi janjinla, mi t0m6 go janjinla wao wi be jig' isunginIO? 2 g6 ntinla yinlo azwb ga vikili' isaOn y' ayogiO mbiambib viaga- 2 nlO, azwb vende peria y6. Konde jog' igamba ny' agambid nl' ie- njbl' ny' avegagi jolajola, nl' ipav' iedu nl' itwayoginlO sOdu s' albng' 0revunl6 w' avegagi kwb-, 3 kwb; gambbnl' azw' apera sb, j' azw' apbdi' isunginlo sipOlO si- nlo? s' avakili kambO nle Rerb, ko sO dwaulizO gOre 'zwb nle waO 4 w' ayogiO ; Auyambib kb arakili mpo m6 nla wao, nli lemba nl' isaOn yi mamO, nl' anlongo mi lemba arnbngb, nl' idavia s' Inli- nl' Ivia, ga nt' avegagi ntondiuli 5 yb. Koude e pa fela gO tigulu y' ienjbl ntye yi re gO bia, yi kanibO 6 'zwb. NdO Om' are takilia pa go mbOra, inlb, Oma ezande, zi re 'wb ko jOnginlib? Ge Onwa w' 7 Oma, ko 'wb balb? W azyOnlib kwb nl' ienjbl ; w' awonlib kOrO- wa y' ivenda nl' 01ul)0, alOvib 8 ewOnjO z' ijanja s' ago nio; 0 ro ya yOdu fela pa g' OdOlOngO w' intyOzyO sb. HambO gw' awfelib ya yOdu gO ngulu yb, e tig' ezom' 267 2. 8. IHEBRU. edu zi re zi zye gd ugulu y?*. Ndo vfenlo azwfe jenle ya yodu felo pa 9 g6 ugulu yh; ndo Jisu 6 zyonlio kwfe ul' ienjfel g' onwanja w' isi- ndinl' ijuwa, azwfe jenlfe borio pa kdiowa y' iveuda ul' OlubO, ko yfe denib' ijuwa g' onwanja w' 6m' edu v' imfepinlO s' Anyambife. 10 Konde avegagi kwfekwfe vo yfe, o vangiulio ya yodu, 6 vangi ya yOdu kfe, gw' aluo yb abag' awa- nl' aweuge gw' ivenda, go kekiz' Ovenlisi w' isungiul' isaO v' isindi- 11 nl' azyingd. Koude ayfe 6 mfepiza nla waO wi mfepizO waodu wi pila gor' omori : g6 ntinla mfe e pa je- nle utyonli g6 felia wao, iulfe, 12 awarerfe ; koude e bulia,'ulfe, M' be takili' awarer' iyani' in' iuyo, g6 gare yi nando be jemba mife isu- f8 minli' so. Nla, inlfe, M' be beke- life. Nli mbora uyiinlb kt', 'nib, Vonla, niife nl' awanla wi r' A- H nyambife pa pa m\h. Sambo go r' awanla nl' ozyonli riH ntyinla, ayfemfe kfe awongi mpauginli mfe- md ; iulfe, v' ijuw' isfe e ga r6mbe ngulu y' Oma mfe 6 re nli ngulu 1^5 y' ijuwa ayfe ule Satan ; ko yfe panga wao difeugadifeuga wa6du w' avegagi embulo zao zodu tug6 16 pa v' itia s' ijuwa. Konde rfeti e nunguula du ieujfcl, ndO e nungu- 17 nl' awanla wi Abraham. Yenlo avegagi kwbkwfe vo yfe gO paugo egolauli g' awarer' iyfc gw' isaon yodii, ko yfe dwaule minisfc mpolo yi nkfengo, yi re ko bekelio gw' isaon y' Anyambife gO pang' Ora- 18 vinlA w' ibe s' aulaga. Konde aye syori6 pa g' Osadn w' azindi- uift ndb, are ngulu yi nunguula Wao wi syoriO. g ntinla yinlo, awarer' ayo- mbwi, iwongisi yi nibela y' OrA- wa, vikilianli erAmi nli niinisb j'npAlo y' inifeni' isazyO, in lb, Jisu ; 2 O vegagi dmo re ko bekelio gOre > 268 yh 6 lOvife, ga nt' avegagi Mosbs 3 kfe g6 nag' wh y6du. Konde ayfe ayenliO nl' iuyauga ny' ivenda viaganlo nli Mosfes, nt' are yh 6 noge nago ul' inyanga ny' olnbo 4 viaganlci nli uag5. Koude nag' wedu yi nogd nl' oma; nd6 aye 6 vange ya yodu nl' AnyambiJ'. 5 Mosfes avegagi omo re ko bekelio kfe go nagO yOdu y' Anyambif; ga nydngo, atakwfe ni' isaOn mbyo y' 6 avegagi gd kanibo ; ndo Krais avegagi gO nag' wfe ga 6iiwoul6- mfe ; nli nago mh nle 'zwfc, ja 'zw' akot' igand' inyazyd nl' isyo- gwa s' iguiTiu nyazyo, ngwasyi 7 kwanga go ntyai. Yenlo, ga nte buli' Inlinl' Ivia inlfe, Nlfenlo wi- 8 uloja'nlw' ajog' inyoi uyfe, ayo- lizaul' irfem' iyanli, ga gw' ibe- ndia, go ntyugu y' ideniba gw' 9 itOve, gw' alembio niife nl' irer' isanli, ko wao kfenliza mife, aye- nl' ijanj' isani' agomi m' inipuiTi' 10 anlai. Go ntinla nife avendi mife nl' ivGriia mbnyonlo, awulia, 'nlfe, wi femawema gw' irfeiTi' iyao pe- kfepfekfe, ko w' ami' imponlo 11 sam' ; yeulo nii arang' 6raug6 gw' egunlu zam', iulfe, w' ayingi- 12 ule gw' ijow' isam'. Vandanii- nlanli, awarera, vende dwanl' oma gore 'nlwfe nl' Orfefn' Ouibe w' itwayivira, kh dubwa avila 13 gor' Anyanibife yabo. /Ndo revu- anlanli ntyugu edu, g6 par' oiTia- nda ; vende dwanl' oma gore 'nlwfe wi jolizO orfenia nl' itemiza 14 s' ibe. Konde ja 'zw' akOt' ipa- kilia s' ibekeli' sazyo ngwasyi kwanga g6 ntyai, ganibb azw' I'y atw' iwongisi yi Krais: g6 bulio, inlfe, Nlfeulo winlo ja 'nlw' ajog' inyOi nyfe, ayolizaul' irbm' iya- 16 nli, ga gw' ibeudia. Koude wa- mande gw' ayogiO waft, w' ave- ndizfe? aranga waMu w' agogwi 17 avila gO Ejipt nli MAsfcs? Nla IHEBRU. 5. 5. wamande w' avendinli6 ndfe ag6- jui m' impum' anlai? arauga 11 waO w' avavi, ko bende ya5 p6- 18 swa gw' itove? AVainande kfe j w' araDginlid ndfe Orango inl^ w' ' 12 ayinginle gw' ijow' isfe, kad wa6 Ut w' avegagi nl' itwayoginl6? A- ; zwfejeula k& 'nlfe wi jolie jinginla ^ g' Onwanja w' itwayivira. Sambo 6mpanganld tiginl6 pa \ 'zwfe go jinginla gw' ijow' is^, : azwfe ga rienli vende dwani' 6ma ^ g6re 'nlwe 6 jenlO 'nlfe ap^nla. ' 13 '2 Koude azw<^ k& azw' are kambi- nlO pe utyangO mbia, vanganle ga waf) ; ndo igamba ny' agambiO uyi nwngunla waO mpongo, ko- : ude nyi d(5ng' ibekelia g6re waft ; 14 o w' ayogio. Konde azwfe yi re j bekelia pa, azw^ jinginla gw' ijo- | wa; ga nf are y^ bulia pa inlfe, | ut' arangi mifc Oraugo gw' egunlu lo zam', \n\h, w' aj'jnginle gw' ijow' isam' : vanganle vilO y& y' alu5 y' amanli avila gw' idOviO si 4 ntye. Konde are bulia pa gO 16 nib6ra g' «")nwanja wi ntyagu ftrO- gt>nlO inlt", Nl' ayowi Anyanibi^ i Jift ntyugu y' orogfenlO avila gw' | •"> ijanj' i.se s6du ; nla gO mbOra yi- ' nlo k& e fo bulia, 'ult' W ayi- ' a nginle gw' ijow' isam'. Samb6|^ konde atiganli gftr' anlaga gft ji- ! uginla gA .so, nla waft w' alftnge kambinlft ntyangft mbia w^i pa ji- nginla g' ftnwanja w' itwayivira, 2 T e fo tete ntyugu yantuntu, inl&, Nl^nlo winlo, gft bulifc vo David, ftling' ftia piaganla pa, nt' aluft abulio, inl^, Nl^nlo wiulo ja 3 'nlw' ajog' inyfti nyh, ayolizanl' s ir^ni' iyanli. Konde arwe 'n\h Josyua avenli waft ijowa, gavo e to kambn g' ftfiwanja wi ntj'ugu 4 !» ny^nl^ viaganlft. Sambft raongi w' Anyambi^ w' ntiginlft sijowa. 10 Konde ayi- ft re jinginla pa gw' o ijow' is?', ajowi avila gw' Ijanj' j is^, nt' ayow' Anyambife avila gw' isfe. Sambo azwfe ga gfenlize gft jinginla gw' ijowa mfeso, ve- nde posw' ftma gft mpanli m^mft y' itwayivira. Konde igamba ny' Anyambi^ nyi re bo, nli ngu- lu yi janja, nyi re k& twa viaga- nlft nl' ftkwara wi tenia nkftva mbanli, ntumaga kwanga gw' ikera s' emfenlo nl' inlinla, nl' intj'ongakanlft nli ntyombfe; nyft k^ nyi re ngulu yi mi' ipikilia nl' ikenja s' orfema. Zyel' ezoma kfe jumiaunio pa g' ftzyft wfe: ndft yoma yftdu yi re tele, nungunlft pa kfe zange gw' antyo m' ftma mfe ft be bambia 'zw& ntangft. Sambft gft re 'zwfe nli minist mpftlo, ft re jinginla pa boli g' ftrftwa, inl& Jisu y' ftiiwa w' Anyambife, azwe ga gfttenl' im^ m' i-sazyft ngwasyi. Konde azwe azye nli minisfe mpftlft ft re ayolie pftginl' id&linli sazyo; ndft ave- gagi syorift pa gw' isaftn yftdu nt' are 'zwfe, ndft ejanj' ibe. Sambo azw^ ga viage nl' iganda gw' eka z' imi&pinlft, ko 'zwe d^nge nkt"- ngo, nl' im^pinlft si nunguala 'zw^ gft gombe yi re 'zwe nl' isyolo. Konde rainisfe mpftlft edu, pipjft pa avila gftr' anlaga, e dftvift g' ftnwanja w' anlaga gw' isaftn y' Anyambit', gft p' idftvia aj'ir' intyagft g' ftfiwanja w' ibe. Are ngulu yi pftginla waft wi r' imia fo kt nla wi femawenia, kvnde ay^m^ are kftmbinlft pa nli Iul^- linli ; nla gft ntinla yinlo afe nl' isyolo nyi jir' intyagft g' ftfiwanja w' ibe, arauga g' ftfiwatjja w' anlaga dadi^, ndft g' ftfiwanja w' ftku' w^m^ ke. Ama ke awong' inyanga nyinlo g' ftkuwemi\ kaft e fwelift nl' Anyambie, ga nf ave- gagi Aron. Yenlo ke, Kraisv \>r- ndi' ftku' w^m^ gft twe miui.se 2«9 ; 5. 5. IHEBRU. rap616 ayfemfe, nd6 ayh 6 wuliulife, 'nlfe, Aw' 6nwanl' iyam', nlfenlo winl6 ajanla mife 'wfe, ayfe avendife. 6 Ga nte bulife go mbOra nyfenlfe kfe 'nlfe, Awh minisfe yapfekfepfekfe g5 7 mpanginli yi Mfelkizedfek. Ayh kh gw' iutyugu s' avegagife g' Azyoiili, agambiali agwenlfeukolo 6 vegagi nli ngulu yi sunginlfe avila gw' ijuwa, vanganle nl' itOuga sipolo nTantyonli, ul' ayi- virio yh nl' Anyambife, konde 8 avimbiii; ndo vanganlfe ayfe onwa- nla, anlfeng' ijogiulo ill' isaoa y' 9 azindinlO ndh; ayfe kekizO pa ye- nlo, arwenl' ovanginli w' isungi- nla sakonlako gore waodu wi 10 joginlo yfe ; avfetiC kh nl' Anya- mbife, inlfe, minisi mpolO go mpa- 11 nginli yi Mfelkizedfek. G' oiiwa- nj' iwfe azw' are nl' igamb' inye- iige nyi bulla, nyi re kh jola gd benguulo, konde aiilw' atwenli 12 dira g6 jogo. Konde eg6mbe syi- va pa zi re 'nlwfe nl' inyanga nyi dwanl' iulfenji, anlw' are nl' isyolo nyi dfeng' oma g6 fo nfenja 'nlwfe agamb' alouga m' ipakilia s' infe- nja s' Anyambife ; anlw' atwenli ■ nl' isyolo ny' ambiinlingo, nl' 1^ aranga ny' iny' ijole. Konde ayh ■•6jong' ambfeulingo e pa mfenla nl' igamba ny' og6re, konde e 14 pare keikei. Nd6 iny' ijole si re gOr' aniaganlagife, wao wi re nl' irfem' iyao mfenla pa nl' isindinla gO mie mbia nli mbe. Q Yenlo azwfe ga rig' ipakilia s' iufenja si Krais, go 'zwfe kotnbiz' isulizf); aranga ndoviaga nyongo nyfenlfe izanga ny' ikalwa avila gw' ijanja si re juwa pa, nla ny' 2 ibekelia gor' Anyambife, nla ny' in^nja s' ibaptaiza, nl' italia s' ago. 111' itongunlift si rrongi wi re jiiwa pa, nl' ij^kblia sakonlako. a iila, yenlo be denda 'zwfe, j' 4 Anyambib ajivira. Konde wao " 270 wi re jenjizo pa nli niori alenib' idavia s' orowa, alwanl' iwougisi 5 y' Inlinl' Ivia, alemb' igamb' ivia ny' Anyambife, nl' ingulu si 6 ntye yi bia, ko wa6 p6swa, w' ayolie fo pango awoula ko wao kalwa ; konde wi fo banli' Onwa w' Anyambife go kros gw' ikuw' iyaomfe, ayenlizS ntyonli g5 bwi. 7 Konde ntye yi jong' iuingO si biaviaga g6 yo, ayaul' owong' Ombia g6re wao wi janja y6, yi re nl' ozavinlo avila gor' Anyambib: 8 ndO mfeyo yi janl' arfeudfe nl' ifa- lifa, yi r' isyolo fo, yi re kh pihrh nl' 5zavo ; nli ntyai ya y6 nle go pezy5. 9 NdO, mongi tondo, azwfe ponl' isaon imbia viaganIO g' Oilwanj' iwanli, nl' isaon yi kfenda ta nl' isunginlo, vanganl' azw' akamba 10 yenlo. Konde Anyambife arang' ombe go devanl' ijanj' isanli nl' itonda si re 'nlwfe tuminlia pa gw' in' inyfe' gw' alnungunli 'nlwb iyombwi, avo pungunla waO kb. 11 Azwfe bela kfe, 'nlfe 6m' edu gore 'nlwfe e ga ruminlie mpiu m&mo gw' isuliza s' igumu kwanga gO 12 ntyai : ko nlw' alwanl' agera, ndo Iwanlanl' ivferlsi yi mongi wi re jiga p' impanganlO v' ibekelia nl' isindinla. 13 Konde gw' avanganli Anyanlbi^ avanganla nli Abraham, go re 'nlfe ayolie tang' 6m' oinp516 via- ganl6 nl' aybmfe, arang' 6ku' w^ 14 6rango, inlfe, R&ti gw' isavinia m' be savinlo, nla gw' ibuuliza ni' be 15 bunlizo. Nla yenlo, ayh sindinla 16 pa, alfeng' 6mpauganl6. Konde rfeti anlaga wi tang' eza nife zi re viaganl6 orangO : nla gw' impag' isaft sOdu 6rang6 wi dwanliz' iga- 17 mba. Yenlo Anyanibifc, mbelaga go tuniinli' iyigisi y' 6mpanganl6 zange viaganlo nt' are nkenjinli yfc y' ayolie kalwi, alwanliz' iga- IHEBRU. 7. 21. 18 mba g6re wao nl' OrangA : go nti- nla 'nib v' isa5n inibanli yi re y' agalwize, gO y6 kfe Anyambife ayo- lie nOke, azwfc ga Iwanle nl' OzindiO Oyole, azwfe yi re fanga pa gw' izyombunlo agot' igumu nyi re d6vinl6 pa 'zwfe ngwasyi. 19 Igumu mfe nyi re gOre 'zwb ga nyild y' inlinla, nyo kfe ny' azai- ize, nyi re k' iyole, njinginlaga boli g6 mbOra yagare y' Oulamb' 20 6zyambe; mbora yi re Jisu ige- ndi nyazyo jinginla pag' 6fiwanj' iwazyO, o re twa pe minisfe mp616 y' eg6mbe zodu gO nipangiuli yi Mfelkizedfek. ^ Konde M&lkizedfek winlo, y' ftga \vi Sal&m, niinisfe y' Anyambife y' igOnlOnib, 0 latanli nli Abra- ham gw' awinyfe avila gw' ijiliza 2 s' aga',azavinlfc, 0 venliO nle Abra- ham efnori gw' igOmi g6 ya y5du ; in' inyb nyi pivia 'nib Oga w' AgOre, avila vovo kfe oga wi Sa- Ibm, wi pivia 'nlfe oga w' ambnjb ; 3 6 re rerb fo, ngwb fo, njanli fo, azye kb nl' ipakilias' intyugu ge ntyai y' embnlo, nd5 are pang6 p' egolanli ga Oiiwa w' Anya- mbib, e dwaiile niinisb egOmbe zOdu. 4 Ndo viviarenli nt' avegag' 6raa mb OmpoIA, o venliA nle rerb nO- nga Abraham emori gw' igOmi 5 avila gw' iiuanlO. Rbti wa6 gOr' awanla wi Levi wi bong' inyanga nyi mitiisb wi re nl' OzAmbiO gA bong' avila gAr' atilaga eiTiori gw' igoiTii gA ya yAdu ga nt' ar' iva- nga, inib, avila gAr' awarer' iyaO, vanganle w' apila g' Ana wi 6 Abraham ; ndA uyb A re njanli yb yi pa taiigA avila gAre waA awo- ngi gAr(! Abraham emori gw' igA- fHi gA yom' iyb, azavinlb A vegagi 7 nl' impanganlA. NdA mpaga du fo AfiwangA e .savinlA nl' AmpAlA. 8 Nla vbnlo anlaga wi juwa njuwa- ga wi bong' emori gw' igAnii ; ndA vovo oma, A buliA iulb e pare 9 bo. Yenlo, Ama ko bulla 'nib, vo Abraham vanganle Levi, A bong' efnori gw' igomi, are pa p' emori 10 gw' igAmi ; konde e pare g' Ana wa rer' iyb, gw' alatauli Mblkize- dbk nla yb. 11 Arwe 'nib anlaga ko mbpa nl' iminisb gA mpanginli yi Levi (konde gw' egAmbe zaA ivanga ny' avenliA anlaga), isyolo ande gAre minisb nybnlb gA nongwa gA mpanginli yi Mblkized;k, nl' arauga go mpanginli yi Aron ? 12 Konde mpanginli yi minisb kalu- nlA pa, atwenli k' ikalwa s' iva- 13 nga nt' ar' isyolo. Konde ayb A kambA isaAn yinlA ayb Aiiwa wi mbuve nybnlb, yi re yi zye nl' Ama A re janja pa gA mbAra yi 14 ntyagA. Konde re zange, inlb, Rer' iyazyA avili gA mbuve yi Juda; ndA mbuve mb ISIAsbs e pa 15 teta yA gw' evilA zi niinisb. Nl' igamba nyi buliA 'zwb nyi re za- nge viaganlA, j' anongwb minisb nybnlb gA mpanginli yi Mblkize- 16 dbk, A lAviA, aranga ga nt' are ivanga ny' AzAmbiA w' AzyAnli, ndA ga nt' are ngulu y' bmbulo 17 zapbkbpbkb. Konde yi takiliA g' Afiwauj' iwb, inlb, Awb nle mini- sb yakonlako gA mi)anginll yi 18 Mblkizedbk. Konde ivanga uy' anlAnge dwanli nyi re tAmbA pa konde ny' avegagi dbia nl' isyolo 19 fo. (Konde ivanga nyi pa mbpiz' ezoma), ko bia gw' inyanga nya nyA iguiTiu ivia viaganlA, vo nyo syusya 'zwb pibrb nl' Anyanibib. 20 Nl' igamba mb nyi j)a twa ArangA 21 fo; konde rbti awa wi Levi wi re twa p' iminisb ArangA fo; ndo Jisu nl' ArangA vo yb A buJIa g' Anwanj' iwb, inlb, JihAva are ta- nga J)' ArangA e be niga kb iiko- ndi, inlb, Awb nle minisb yako- 271 7. 22. IHEBRU. 122 nlako ; yenlo Jisu are twa pe pu- nu yi njeka mbia viaganlO. Nli mongi mfeso wi re twa p' iminisfe sinyenge, konde wi jolife kongwa 24 g' oiiwanja w' ijuwa. Ndo winlo, go re 'nlfe e dwanla pfekfepfekfe, are nl' inyanga nyi minisfe nyi re '2') nyi kahva du. Yenlo are nli ngulu kfe yi sunginla kwanga wa- ("idu wi syusya gor' Anyambife vo yfe, koiide are egOmbe zodu bo g6 kanla wao. 2'j Konde azw' are nl' isyolo nyi mi- nisfe mpolo onlongo mfe, 6 re nkfe- rfc, il»e fo, mpfelo fo, bangwanla pa ul' anlag' ave, 6 re paudio pa kfe, 27 gw' igonlo viaganlO nl' drowa ; 5 re azj'e nl' isyolo, g' iminis' iino- ri, go jir' intyago ntyugu edu, gw' alonga g' onwanja w' ibe sfe- iiife, ul' avila vovo g' oiiwauja w' ibe s' anlaga : konde alfendi yenlo nyongo mori v' egombe zodu gw' 28 ayirife Oku' wfenife. Konde ivauga nyi dovi' anlaga iminis' impolo, wi re nl' indfelinli ; ndo igamba uy' orango, nyi song' ivanga, ny' alovi Oilwanla, o re ui&pa pa gw' V egombe zodu. g Ntinla y' isaon y' akambo v&ulo K ye yinlo inlfe, azw' are nli minisfe * mpolo onlongo winlo, 6 re dwa- * nla pa tu g' ogo 'nlomife w' eka z' 2 oma w' igonlo mfe g' orowa, rai- iiiisfe yi nago y' orunda, nla yi na- go y' ikuku, y' alovio nlfe Rerfe, S arang' anlaga. Konde minisfe j ftipftlo edu e dovi6 go jir' intyago j s' inya nla si ntyinla: yenlo r' ' isyolo gore winlo ke gO dwanla | 4 nl' eza zi jiro. Arwe 'ulfe are gO : ntye, gavo alwanize miuisfe, ko- nde r' imiuisfe si jir' intyago ga nt' ■") ar' ivanga ; wi re wi song' egolanli nl' iviri ny' isaOn y' orowa, ga nt' avenliO MOstis avenli' okeli nl' Anyambi^ gw' aluki^ go kekize nago y' ikuku : konde awuli' inlb, 272 Vandaminla, ko pange ya yOdu ga nt' ar' egolanli z' areviO 'w^ 6 go n6raba. Xdo vfeulo are dfenga p' evilo evla viagaulo, ga nt' are yfe Ovovi wi njeka mbia viaganlO, jekanlO pagw' impanganlO imbia 7 viaganlo. Konde arwe 'ulfe nje- ka nOnga y' avegagi ntyfembo fo, gavonlo awuto mbora gO njeka yi- 8 mbanli. Konde us^mbaga waO, e bulla, 'nlfe, Vonlanli, intyugu si bia, bulie Iler&, si be jekanlO mife njeka nyonla nli nagO yi Israfel 9 nli nago yi Juda ; aranga ga nl' avegagi njeka y' ayekanliO niiJ' nl' irer' isaO go ntyugu y' agOti mife wao g' Ogo gO koguulia waO avila gO ntye yiEjipt; konde wi pa kongwa gO njek' iyam', ko mi 10 anlaka waO, bulie Rerfe. Konde yinlo ule njeka yi be jekanlO niife nli nagO yi Israfel intyugu mfeso viaganlo, bulie Rer^; inl&, m' be fel' ampang' imam' gw' igu yaO, ar&nda mO gw' irfein' iyaO: m' be dwanl' Anyambi^ yaO, ko wao 11 dwanl' anlag' iwam'. Ko w' avo nt?nj' Om' edu om' iwt^, nl' Om' edu Oilworer' iyfe, iril&, Miare Re- Th: konde waOdu wi be mia mit>, avila gOr' OfiwangO agfend' OmpO- 12 10 gOre waO. Konde m' be pOgi- nl' ibe saO, nl' ipav' isaO m' be 13 fojOnginlia so nyfciilfe. GO bulie 'nl&, Njeka nyonla, e pange nje- ka nOnga nungu ; ndO eza zi t\v' elungu, alOmbiula, zi re pibrfc nli mania. Q Njeka nOngay' avegagi kb nl' isO- mbia s' isavinla, nli iiagO y' Oru- 2 ndayi ntye. Konde nagO y' iku- ku y' anlOgiO ; go yO mbora nOuga y' avegagi nl' Oiiwanga w' OjO, nli tavuru, nli mp^mba yi tumiuliO; m^yo yi fweliO, iul^, MbOra yo- 3 runda. Nl' Onlamb' Ozyambe wi mbanli viaganlo, vovo avegagi mbOra yi fweliO, inlb Orunda mt;; IHEBRU. 9. 25. 4 gogO avegagi mb6ra yi nkangO yi syika yateulatenla, nl' egara zi iijeka, pug6 pa nli syika yatenla- tenla ; g6 z6 avegagi evag6 zi syi- ka yatenlatenla zi mana, nli mpAva yi Aron y' awel' irOndo, T) 111' ad6 mi njeka. NIa gw' igo- ulo nya z6 avegag' ikferubim s' oujfelfenjfelfe ndivinlage mbOra y' 6ravinl6; nd6 vfcnlo azw' ayolie kamb' isaOn yinlo yodu niori mo- (i ri. NT isaon yiulo kekiz6 pa ye- iilo, irainisfe si jinginla pfekfepfek^ go nontye nOnga, iidendag' intya- 7 le s' isavinla; ndo go nontye yi- nibanli ayingiulagi minisfe mpolO (ladife, nyongo mori g' ompuma, ul' ayfe kh ayolie kao nli ntyinla, y ayiriO ndfe g' Onwanja w' oku' weme, nla g' onwauja w' ifwema 8 s' anlaga. Inlinl' Ivia ny' are- vagi yenlo, iulfe, mponlo yi jingi- nla go mbOra y' orunda yi y' auuugunlO, gw' avegagi nag6 y' !> ikuku yi pare. Igainba mfe nl' elingilio gw' egombe ziulo; ko- iide vovo w' avenl' idavia ayirag' iiityag6 si re s' ayolie mfepi' Oma 10 o savinla yenlo g' Orfema. Si re kaft intyale s' ozydnli, anlongo III' inya nl' ijonga nl' ijOvunla, si sombiO ka6 ageuda gw' egOmbe 11 zi be kuniaiiliO isartri yOdu. Ndo Krais bia pa, miuisf; nipftlft y' isaon imbia yi re gA bia, aviaga- iili go uagft y' ikuku niliia viaga- iilft nli rnl'pa pa viaganlo, yi re yi paugft nl' ago, inlo, arauga yi 12 ntye yinlo, ayiiiginla g6 nibOra y' orunda mh nyongo mori v' egombe zddu, aranga nli ntyinla y' imbOnli nl' inyare, ndO nli ntyinl' iybni&, alfiiig' olandunl6 13 wakonlako. Konde vf>ndc> ntyi- nla y'imbAnli nl' inyar' inlOiTie, nl' oinbu wi nyare nyantO nyfe- ngO pa gfire waA wi re feva pa, yi miopia waO gw' ijombunlia s' IMjioiiKWC. 1 18 14 6zy6nli : ko p6ra ntyinla yi Krais, 6 yir' 6ku' wfe v' Inlinla nyako- nlako mpfelo fo gOr' Auyambife, yi be jombunli' irfera' iyanli avila gw' ijanjasi rejuwa pa, ko 'nlwfe 15 janjinl' Anyambife yabo? Nla go utiula yinlo ayfe nl' ovovi wi nje- ka nyonla, inlfe ayfe juwa pa go dandunl' ivavisi yi njeka nonga, \va6 wi re fwelio pa wi ga Ifeng' ompanganl6 w' ijiga sakonlako. 16 Konde go dwanl' ezango z' ijiga, vovo ga Iwanl' ijuwa s' 6mo va- 17 ngi z6. Konde ezango z' ijiga zi r' isyolo Oma juwa pa: nd6 zi zye nl' isyolo du Slingo wi par' 6mo 18 vangi zo bo. Go ntiula yiulo va- nganle ujeka nonga yi pa jekanlo 19 ntyinla fo. Konde gw' aluO is6- mbia s5du s' akambio nle MOsfes gOr' anlaga waodu nt' avegag' ivanga, awongi ntyinla y' inyare nla y' imbOnli, nl' anling6 nl' imia y' adombe yatenlatenla nli hisop, anyfeny' ezango mfe, nl' 20 anlaga waOdu, awulia 'nlfe, Yinlo nle ntyinla yi njeka y' az0mbi6 21 nl' Anj'ambife gore 'nlwfe. Ego- lanli mfemO kfe anyfcnyi nagO y*^ ikuku nli vagO yOdu yi uagO uli 22 ntyinla. Nla ga nt' ar' ivanga, pifcrfe nli ya yOdu yi jombunljfi nli ntyinla, nl' ipOviza si ntyinla fo zyel' inyeza s' 'be. 23 SanibA avegag' isyolo inlb golaiili y' isaOn yi re g' Arowa yi ga yo- mbuuliO yenlo; ndO ya y' 6r0wa yOmi! Ill' intyag6 sinibia viaganlO 24 nlasinlo. NdO Krais, ayinginli, arauga gft mbAra y' Orunda yi pa- ngc") nl' ago, yi r' egolanli zi mbO- ra y' Orunda yagiligili; ndO g' OrOwa wOm6, gO liOwunlia vtnlo g' ozyO w' Anyanibiii g' Oflwanj' 2-5 iwazyO. Arang' iiilc e ga yirayir' Oku' wbmfe, ga nte jinginle minisfe nipOlO gO nibOra y' Orufida OinpuiTi' iedu nli ntyinla yinga- 273 9. 26. IHEBRU. 26 nli; arwe yenlo, gavonlo ajuwi nyongo sinyenge ntye ga pang6 : nd6 v&ulo gw' isula si gombe awowunli uyongo niori go tomb' 27 ibe nl' ijir' oku' wfemfe. Nla ga nt' are keujo pa, gor' anlaga go juwa uyongo mod, nl' avila vovo 28 ijfekfelia; yeulo^kfe Krais, ayfe jiro pa nyongo mod g6 twanl' ibe sawfenge, e be fo bowunlia nyongo yimbanli gorewao \vi penginlfe go sunginla wa6, ndo ibe fo si tavi- nlo ndfe. Q Konde ivanga, go re 'nlfe nyi re nl' iviri nyi ya via yi re go bia, nl' arang' etindi yi ya mfe rfetl, intyagO m^sonlo m^mo si jirag6 waO p^kfepfekfe ompum' iedu, s' 2 ayolie mfepia waO wi bia. Azya nlonlo s' arigizi jiro, konde wao wi saviulaj yenlo, wao jombunlio pa, w' avo syurio nl' ibe gw' 3 irfem' iya6? Ndo gw' intyago tiinlo r' ijonginlia s' ibe ompum' 4 iedu. Konde aj'olie dwanl' inlfe ntyinla y' inyar' inlome nl' 5 imbouli ko tomb' ibe. Yenlo gw' avienli Krais go ntye, awuli 'nlfc, Intyago nl' idavia 6 pa bela so, i ndo 6 re kekiza pa mife okuwa; 9 intyago si pezyd nla si jiro g' ftnwanja w' ibe 6 jenla s6 mbia. 7 Vovo awuli mife, inl&, V6nla, mi ^ bia gO dende ntoudinli yo, Anya- mbife, go mpuragO y' ezang6 re 8 tfendo pa g' ofiwauj' iwam'. Ayfe bulla pa yenlo, inl&, IntyagO nl' idavia nl' intyagd si pezyo nla si jir6 g' oiiwauja w' ibe o pa bela so, ge jenla so mbia, inlb, mfeso si 9 jir6 ga nt' ar' ivanga, vovo awuli^ 'nl!^, VOula, mi bia g6 dende nto- ndinli yo. E tOmb' ezom' elOnga 10 ko yfc dwanliza zivanli. Vo nke- njinli nife azw' are jombunliO pa v' ijira s' Okuwa wi Krais nyongo 11 mod v' egombe zOdu. Nli niinisfc edu e kumaula ntyugu edu gO 274 dend' evilo zfe njiraga nyongo sinyenge intyagO raferaO, si re s' 12 ayolie tOmb' ibe: ndO Krais, ayfe jira pe ntyagO mori g' Ofiwanja w' ibe v' egombe z6du, alwanii tu g' Ogo 'nlOmife w' Anyambi^. 13 Avila vovo e penginla, kaO ilova- lovi yfe y' adovio iyarinlo ny' 14 agolo mfe. Konde nl' ijire utyago mO are rafepia pa waO wi re jo- 15 mbwa pa v' egOmbe z6du. Nl' Inlinl' Ivia nyi takilia 'zwh nda- ga mfe : konde ay& bulla pa nltJ, 16 Yinlo nle njeka yi be jeka mie nla wao intyugu mfeso viagaulo, bulie Rerfe ; inlfe, M' be fel' ampa- ng' imam' gw' irfeiil' iyaO, nla gw' igu yao kfe m' be tfenda mO ; 17 vovo bulife 'nib, Nl' ibe sao nl' ipav' isaft mi ayOnginlife so nyfe- 18 nib. Ndo go nj'ezo sinlo, zyele ntyago yi fo jiro nyfenlfe g' Onwa- 19 nj' w' ibe. 8ambo, awarera, go re 'zwfe nl' iganda go jinginla go mbora y' orunda vo ntyinla yi 20 Jisn, nli mpoulo nyonla nla yabo y' avanginio ndfe 'zwfe, yi jinginla boli g' onlamb' Ozyambi, inlfe 21 ozyonli wfe ; nla go re 'zwfe nli minisfe mp6l6 yi r' ewonjO zi nago 22 y' Anyambife; azwfe ga zyusye pi&r& nl'.irfefna yarfeti nl' ibekelia ijole, irfeiTi' iyazyO nyfenyO pa go tomb' Ogara w' ibe, nl' ikuw' iya- zyo jovunlO pa nl' anlingO mapu- 23 pu. Azwfe ga gOt' igufnu nyi m&mO 'zwfe ngwasyi, ko ny' azyu- gazyuga ; konde ayfe 0 re panga- nla pa are nl' inyanga nyi bekelio. 24 Azwfc ga vikilianlenii kb gO nu- gianla gw' itonda nla g6 vilO via. 2.') Azw' awalanl' idatanla ta, ga nte dend' awfewo, udO azwii ga nugia- nlenli ; nla posyO, gO jenla 'zwb, inlfe ntyugu yi syusya pi^^fe. 26 Konde ja 'zw' apava nli nkauda, azwfc dbuga p' imia s' Orfeti, zyele nybnlt! utyagO yi jirO g' Oflwanja IHEBRU. 11. 12. 27 w' ibe, ndO kao ipdola s' ereria s' ijfekfelia, nli ngambi g' 0g6nli yi 28 be nifenl' ilGvalOvi. Ayfe 6 re pava p' ivanga nyi MOsfes e juwa ip6ginla fo to dwanl' iyeni' imba- 29 nli g' iraro: ndft vikilianli, nl' orevunl' ompolO ndfe viaganlO, be tevunlO^yfe, 6 re jara p' Onwa w' Anyambife nl' agolo, arange ntyi- nla yi njeka y' ayombunlid yfe, eza za nyawfe, ko yfe pfedi' Inliula ny' imfepinio? ,30 Konde azvv' avorii yfe 6 re bulia pa, inlfe, Ngoko iyam', mifemfe m' be fvvinliza. Nla inlfe, Re- 31 rfe e be jfekfeli' anlag' iwfe. R' iga- mba ny' ereria g6 poswa gw' ago 32 w' Anyambife yabo. NdO vikili- arenli intyugu inonga, gw' azi- ndinli 'nlwfe, aniwfe jenjiz6 pa, azindinl' igovi iv610 ny' azyingO; 33 gw' eg6mbe, gw' avaugiO 'nlwii eza zi niamO nl' ipfedio nl' azyi- ug5; gw' eg6mi)e kfe, gw' arwenli 'ulw6 iwongisi nla waO w'alendi- 34 nl6 yenlo. Konde anlw' avOginli wa6 w' avegagi go nty0g6, azindi- ula kh ikwfero s' igunib' inyanli nli mbia, raiagag' inlfc anlw' are nl' igumba nyi r' ivia viaganlo 35 nla nyi dinga kfc. BambO awa- lanl' igaud' inyanli, konde nyi re 36 nl' Ob' umpOlo. Konde anlw' are nl' isyolo ny' isindinla, iulfe, a- nhvfe jauja pe ntondinli y' Anya- mbife, anlwfe ga Ibiig' Ompanga- 3" nlCt. Konde atiganl' OflwolingO wakwi;, ay{! 0 bia e be bia, e be 38 dinga kf?. Oni' iwam' w' OgOre e bedwanlav' ibekelia : nlaj'afwi- nya nli nyuma, orftiTi' iwam' w' 39 ayenle yfe nibia nyenlfe. NdOazw' azyele gOre waO wi fwinya nli nyuma gw' ijilizO; ndO gOre waO wi re nl' ibekelia gw' isunginla s' anlinl' imaO. 2^ ^ ll)ekelia nl' iguiTiu iyole g' ft- Hwanja w' isaOu yldevinlO 'zwfc, atakwfe ra' isaOn yi re yi pa jenlo. 2 V ibekeli' sad anlag' alonga w' 3 alfeng' elumi evia. V ibekelia kOtiza 'zw&, inlfc, eliva z' avangio , nl' iganiba ny' Anyambife; yenlo ya yi jenlO yi pangO nli yoma yi 4 re ko jenlO. V ibekelia Abfel ayi- rinl' Anyambife ntyagO mbia via- ganlo nli Ken, g' Onwanja wa yo kh azuminlio inlfc, ar' ogOre, A- nyambifc ntakiliaga g' oiiwanja w' idavi' sfe: nla v' ibekelia rafe vanganl' ayfe juwa pa ge e pe ka- 5 niba. V ibekelia awongio Eook ko yh ayenl' ijuwa; yenlo e dfc- ngo du, konde Anyambib awo- ngife : konde ayfe wongago ro alfe ng' atakwfe minlo, inlfe, e tondi' 6 Anyarabiii: nl' ibekelia fo Om' ayolie tondie yfe : konde ayfe 0 bia gOr' Anyambife e ga vekelie 'nlfe Anyambife, are, nla inlfe e be da- 7 via waO wi butfe. V' ibekelia NOa, miezO pa nl' Anyambi*; g' ofiwanja w' isaOn yi re y'\ pa twa go jenlO, arienli, ageklz' Owata- nga gw' isunginla si nag' wfe ; yenlo avenli utye Ogara, arw' 6yi- 8 gisi w' ogOre w' ibekelia. V ibe- kelia Abraham gw' aweliO yfe, ayiviri gO tOra agfenda gO mbiJra y' avegagife gO bonga g' ijiga; nl' arorife, ge amie mbora yi kfendo 9 ndfe. V ibekelia alwanl' Ogfeiida gO ntye y' OmpanganlO, ga go ntye yinganli' ndwanlaga gw' gw' inagO s' akuku, ayfe nli Izak nli Jakob, irigO nla yfe y' Ompa- 10 nganlO nifemO. Konde avOnlagi nkala yi re dOviO pa, yi re OnlOgi- sl nl' Ovangi wa yO nl' Anya- 11 nibife. V ii)ekelia vanganle Sara ayfemfe alfengi ngulu yi i)un(liga, egOmbfe zfe piaganla pa, konde arangife 0 vanganli, nl' inyanga 12 nyi bekeliO. Venlo avili gOr' o- mori, nl' ayfe m])anli ga juwa pa, avil' awanla g' igfegfenli y' OrOwa 275 11. 12, IHEBRU. vo ntang6, nla g' 6zyfegfe wi ntyu- va, ntangft du fo. 13 Aulaga winlo wa6du w' ayuwi gw' ibekelia, ge w' aleng' isa5n y' avanganliO, ud6 w' ayenli y6 b6 ayenlfe mbia, mfemag' inlfe wa6 14 awoga nl' agfenda g6 ntye. Konde wa6 wi kamb' isaon 6nlong6 wi- nlo wi teva 'nife wi bute ntye yi 15 be dwanl' iya6mfe. Arwe 'nlh w' anlaki ntye mfe y' ar6ri6 wa6, w' aro dfenge mponlo yi fwinya. 16 Ndo vfenlo wi jongunle ntye mbia viaganlo, inlfe, orOwa : yenlo A- nyambife e jenle ntyonli go fwe- liO inlfe Anyambife ya6 : konde are wa6 kekiza pe nkala. 17 V ibekelia Abraham, gw' agfe- nlizio yfe, ayiri Izak ntyagO : ye- nlo ayfe 6 luo adfeng' impanganI5 uli mbia, avegagi njirag' ikik' 18 iuyfe inldme ntyago ; vanganl' 0- fiwanl' ife 6 wulio, inlfe, G6re Izak 19 be dwanl' awanl' iwo : konde avi- kili 'nlfe Anyambife are uli ngulu yi tongunlia, vanganl' avila gw' ijuwa ; nl' avo dfengife yfe mpanli 2^ ga avila gw' ijuwa. V' ibekelia " .Izak azavinli Jakob nli Iso, va- V nganle g' 6nwanja w' isa6n y' 21 avegagi go bia. V ibekelia Jakob, , gw' alukife go juwa, azavinl' awa- *iil' avanli wi Josfef; azuminli' Anyambife, nsimbiag' 6ku' wfe gO 2&'nkogu yfe. V ibekelia J6sfef, gw' arwenlife piferfe go juwa, agambi g' onwanja w' idubwa s' awa wi Israel avila go Ejipt, av' f>z5rabi0 23 g' Onwanja wi p' iyfe. V ibekelia M6sfes, ayfe janl6 pa, ayumbunliO 111' izombi yfe agwfeli arar5, konde w' ayenl', inlfe, ayfe ekeikei evia ; 24 k& w' ari' 6z0mbi0 w' 6ga. V ibekfelia MOsfes, ayfe twa p' 6ma, e jivire fweliO, inlfe, Anwanla w' 25 Onwo fLwantO wi FaraA ; utondaga gO jenlizft mbe nli mongi w' ■ Anyambife, viaganlO nla gO dfeng' •s 27G 26 ambia m' ibe v' oiiwolingd; ko- nde ayenl' ipfedio g' 5fiwanja wi Krais anliv' ambia viaganl6 nl' agumba mi Ejipt m6du : konde avikiliagi nte be pO yfe nl' Anya- 27 mbife. V ibekelia alubwi g6 Eji- pt, e tia du egunlu z' Oga: konde azindinli, mpanli ga njenlagfe 6 28 re ayenlizS. V ibekelia avenja- venji ntyago y' 6nloganl6, nl' inyfenge ntyinla, ko yh 6 yiliz' 29 injalie awata wao. V' ibekelia avokosi wao mbenle mbonde ego- lanli ga g6 ntye yakaka : nd6 gw' agfenlizi mongi wi Ejipt gO 30 deuda yenlo, w' alofninli. V' ibekelia av6sw' ikOmba s' ado si JferikO, s6 pingwavingw6 pa 31 ntyugu Orogfenlo. V ibekelia Rahab y' ev5ve, ayfe jinginlia p' ilodinli nl' afhfenjfe, e jiliz6 nla waO w' avegagi nl' itwayoginlo. 32 Nl' ande mori zi be buli6 mife? konde egOaibe zi be pera mife ja mi akamba g' Oiiwanja wi Gfede- ou, nli Barak,' nli Samson, nli Jaftha, David kfe nli Samufel nl' 33 ivogisi : wi re v' ibekeli' saO w' agev' anlongo, w' ayanj' 6g6re, w' alfeng' impanganlo, w' anlu- 34 nj' agwanla m' ilion. W anlime ngulu y' OgOnli, w' averi avila g' okwara, w' ayolizid avila gw' idfela, w' arwenli ngulu gw' igo- vi, w' awangiz' imbfeli s' anlongo 35 afnori. Anto w' avo dfengi bende yaO bo v' itougunlio : nl' ainori w' ayenlizio azying6, wi jivire dandunlO, inlfe wi ga Ifeng' it(V 36 ngunliO sibia viaganlo. Nl' amo- ri w' alembiO nl' isyfeliO nl' isyi- 37 w6, nl' igOrO nl' intyOgO kfe: w' avuugio ado, w' arenliO nkwl nli gwasa, w' alembio, w' ayOnliO nl' ikwara: w' agfendagfendagi bora pe banda y' adombe nla y' imbO- nli ; w' avegagi jela pa, w' aye- nliziO azyingO kfe, alendinliO mbe. IHEBRU. 12. 22. 38 Ntye yinlo yi pegaga nl' inyanga ny' anlaga mfe; w' aw61anganla- gi gw' itOve nla gw' in5mba nla gw' ibuluDgu nl' impog6nli yi 39 ntye. Mongi sinlo waodu, w' azuminlio g' Onwanja w' ibekeli' saO, ndO wi dfenga du 6sa0n w' 40 avaugauliO, konde Anyambife agenjinli 'zwfe osa6n Onibia via- ganl6, gO ntinla 'nlfe mongi mfe w' azukiz' imfepa kao nla 'zwh. 2 Sambo, g6 re 'zwfe kombinlO pa nli nkumba mpOlo yinlo y' iyenli, azwfe kb azwfe ga wal' iro- anlO edu, nl' ibe si tagaraga 'zwfe, ko 'zwfe pule mangO nl' isindinla g' alilmbianlO wi re dOviulo pa 2 'zwfe, mpoulage Jisu ewOnjo nla yfe 6 suliz' ibekeli' sazyO, o zindi- nli kros, mpfediage ntyonli, v' igeva ny' alftviulio yfe, are kfe dwanla pa tu g' dgo 'ulOiTiife w' 3 eka z' Anyambife. Viviarenli yfe o zindinl' isira Onlongo winlo s' aziriO yfe nl' anlag' ave, aulwfe vende jasa, agwa sike gw' irfe- 4 iTi' iyanli. Anlwfc pa sir' ibe kwanga gO poviz6 ntyinla. A- 5 nlw' are devanla pa kfe Orevu- ulO, wi kamba nla 'nlwfc g' awa- nla, inlfe, Ofi' wain', avfedi' Ore- vunlO wa Rerfe, ge kw' 6ge gd 6 sfembO 'wii nle yh. Konde ayfe 6 tonde nle Rerfe ayfe be tevuDl6 ndfe, kh syiw' Ofiwanl' iedu wi 7 bongO ndS. Zindinlanl' orevu- nlO ; Anyambit- e deudinla 'nlwfe g' awanla; konde Onwaula wi 0 8 re arevunlO nle rer' iyi;? NdO ja 'nlw' adwanl' orevunlO fo, wi (lb- Dgo nl' awanla waOdu, gambbnl' aulw' awanla wa sinkonge, nl' » arang' awanlawaul' ih. Viaganlo nl' igamba n\b, azw' avegagi nl' irer' isazyo ga nt' ar' OzyOnli, s' arevunlagi 'zwb, ko 'zwfe biinbia waO: azw' arMgiz' ikuw' iyazyO gOre llerb y' auliula viaganlft, ko 10 'zwfe tola? Konde waO rfeti w' arevunlagi 'zwfe v' intyugu sa- kwfe nt' ayenli wa6 kwfekwfe ; ndo ayfe gO mbi' yazyo, inlfe, azwfe ga Iwanl' iwongisi yi nkfer' iyfe. 11 Zyel' 6revuul6 wi jenl6 mbia gw' egombe zatfe, ndo kaO mbe: ndo avila vovo wi janl' ilonda y' afiife- njfe gOre wa6 wi re siudinla pa wo, vanganl' ilonda y' Ogore. 12 Sambo yolianl' ago mi re pogwa 13 pa, nl' ampuv' alfele ; ko paugi- nlanl' agOlo manli imponlo sago- re, inlfe, nlfema y' ayferua, ndo yi garo jingo. ^ 14 Gombizanl' amfenjfe nl' anlaga waOdu, nl' imfepa, si re ja si zye- 15 le, zyel' omo be jenle Rerfe. Va- ndaminlanli vende dwanl' Omo pfenl' imfepinlo s' Anyambife ; ve- nde dwanl' oramba wi nOnli wi feya azyokolia 'nlwfe, ko aweuge 16 fevizO vo wO ; vende dwanl' evo- ve, ge Ovfedisi w' Anyambife, ga Iso, 0 gOl' inyang' inyfe ny' Onle- 17 ro nl' iny' imO. Konde anlw' avOro, inlfe, avila vovo gw' ave- life go jig' OzavinlO, awalio ; k^- ude e dfenga du mbora yi ni^e nkOndi vanganl' awuti nl' antyo- nli mbutaga. 18 Konde anlw' azyfe bia pa go nOmba yi re ko bwatO, y' avie^iii nl' OgOnli' nla go viudi yaviovio, 19 nla gO rapiri, nl' Ogula, nla gw' itOnga s' Orombo, nl' inyOi ny' agamba; nyi re waO w' ayogiO nyO w' agwenle nkolt), inlfe avo kundO igamba gOre wao uyfeiilfe : 20 konde wi jolie sindinle ndaga y' azOmbiO, inlfe, Ja vauganle n^a- ma y' abwate nOmba yi ga vuugo 21 ado. Nl' OsaOu w' avegag' ^eri' evOlO gO jenlO, yeulo MOsfes iwul' inlfe, mi tia ntienli mbe arataini- 22 nla. NdO anlw' are bia pa go nOmba yi Siou, nla gO ukala y' Anyambife, yabo, Jerusalfem y' 277 12. 22. IHEBRU. I 6r0wa, nla gw' imbfeli s' ienjfel si 23 re ntaugo fo, nla g' ftlatanl' 6mp6- 16 nli iiando y' injalife si re nl' an' imao tendo pa g' orOwa, nla gor' Anyambife y' Oyfekfeli wa wa6du, nla gw' anlinla m' anlaga wagore 24 m&pa pa, nla gore Jisu ovovi wi ujeka nyonla, nla gft utyinia yi ny&nyo yi kamb' isaOn imbia via- 25 ganlO nli ntyinla yi Abfel. Va- ndaminlanli ko avikauli yh yi kamba; konde vondo mongi nife w' avikife o gambi nla wa6 go ntye, wi dfenge ugulu yi pera du, ko poro 'zwfe, ja 'zw' akegwaavila g6re yfe 6 kamba avila g' Ordwa. 26 Iny6i nyfe ny' azyugi ntye egO- inbe mfe : nd6 vfenlo are panganla pa, 'nlfe, Nyongo nyfenlfe mi azyw- ge ntj'e yinlo dadife, ndo orowa kfe. 27 Nl' igamba nyinlo, inlfe, Nyongo nyfeul^, nyi pivia 'nl& itombo si ya mfe yi syug6, ga ya yi re pango pa, ko ya mfeyo yi pa syugo tiga- 28 nla. Yenlo konde azwfe dfeng' iulongo nyi re ny' azyugizd, azwfe . ga Iwanle nl' akeva, ko 'zwfe p' Anyambife isavinla si be tondO udfe nl' ibimbia nl' itia : konde Anyambife yazy6 nl' OgOnli wi ji- liza njilizaga. g Gongwanli gw' itonda s' awa- 2 rerfe. Alevanlanli g6 dwanla nl' Olunda g6r' agfenda : konde vo ivO anlaga wi re jiuginlia p' .'t ^ajfel ko w' amia. Y6nginlianli wa6 wi re gw' iutyOgO, mpanli ga k'prO pa nla wa6 ; nla wad wi je- i^z6 mbe kfe, konde aulwfe nife 4 a"&lw& pare g' ftkuwa. IjOmbanla si ga Iwaule nl' idubO gOr' anlaga wii6du, ko ftd6 w' awevizo : ko- nde v0vev5ve nla waA wi naula nla winganli Anyambib be jhkb- •l lia wa6. Lwanlanl' OgasyO w' auliva fo; kodwanlauli du^rfc nli ya yi re nla 'nlwb : konde ay^m^ i are bulla pa, inl^, Mi arigize 'wb 278 6 du, ge falo. Yenlo azwfe ko bulia nl' iganda, iulfe, Rerfe nl' 6nlu- nguuli warn' ; mi arie du: 5iiwo- 7 nlaga ko denda mife ande? Y6- nginlianl' inlfenji yanli, y' aga- mbinli 'nlwfe agamba m' Anya- mbife; viviarenli ntyai y' indwa- 8 nli sao, pferaul' ibekeli' sa6. Jisu Krais ar' egolanli m6 ja5 nla nlfe- nlo nl' agenda gw' egombe z5du. 9 Arwanloni nl' aulongo m' in&nj' ijonla : konde re mbia inlfe orfema wi ga Iwanlizo nl' irafepinl6, nl' arauga nl' inya, si re si nungunla wao mpongo du w' avandaminla- 10 gi so. Azw' are nli mbftra yi ntyago, yi re waO wi janjinle nago y' ikuku wi zye nl' inyanga 11 nyi nya vovo. Konde inyama mfesonlo, si re nli ntyinl' iyao twanli5 pa g6 mbOra y' Orunda nli minisfe mpOld g' Oiiwanja w' ibe, bent e ya so yi pezyO gw' 12 igala ny' 61ak0. Yenlo Jisu k&, go ntiula 'nlfe e ga mfepi' anlaga vo ntyinl' iy&mfe, azindinl' ijuwa 13 gw' igala nyi nkala. Sambo azwfe ga gogwe g' 61ak0 agfeuda g6re yfe, nsindinlag' ipfedi6 s&. 14 Konde azw' azyfe vfenlo nli nkala yi dinga, ud5 azwfc buta y6 yi re 15 gO bia. Vo yfe azwfe ga yirinl' Anyambife ntyagO y' isuminlia egOmbe z5du, y6 inlfe ilCuda y' inlumbu yazyO yi mfem' in' iny^. 16 Nd5 alevanlanl' idende mbia nl' idavia : konde Anyambife e tond' 17 iutyagO 6nlongo mfe. Yogiulftuli waO wi panginla 'nlw^, ko tugi- zanl' ikuw' iyanli gAre waO : konde wi bandaminl' anlinl' ima- uli,ga waO wi be bambio ntangO; inl& g6 be bambiO waO utangd m^ wi ga Iwanle nl' igeva, nl' aranga nl' ek^va: konde ekfcv' izaA zi 18 zye nl' dba gOre 'ulw^. Ciambi- ulanli g' Afiwauj' iwazyO: konde azwfe pikilia 'nlfe azw' are nl' IHEBRU. 13. 25. irfem' imbia, mbelaga g5 dwanla 19 ul' OgOre gw' isa6a y5du. Mi kwenla 'nhvfe nkolo p616 viaganlO g6 denda yenlo, gO ntinia 'nlfe mi ga zunge fwinlizo g6re 'nlwfe viaganlo. 20 Auyambife y' amfenjfe, y' ar6ngu- nli Ovauginli wazyO Jisu y' Ove- ujavenji OmpOld w' adombfe avila gw' ijuwa vo utyiula yi ujeka ya- 21 konlako, e ga mfepi' 'nlwfe gw' evilO edu evia gO deude ntondinli y&, njanjaga gOre '/wfe eza zi tuud6 gw' antyo mfe, vo Jisu Krais ; g6re yfe ga Iwanl' ivenda agfenda g6 konlako. Auien. 22 Nd6 mi kwenla 'nlwfe nkolo, awarera, inlfe, ziudinlanl' igamba ny' OrevunIO : konde mi are tfendi- nla pa 'nlwfe nl' agamba amfewo. 23 Miagaul' inlfi Siiworer' iyazy6 Timothe atigd difenga ; j' asunge bia, m' be jenla 'nlwfe nla yfe. 24 \V6gizanli niongi wi panginla 'nlwe wa5du, nl' iyftmbwi j'6du. Mongi wi Itali w' abOglza 'nlwfe. 25 ImfepinlO si ga Iwanle nl' anlwfe- du. Amfeu. 279 BZANGO ZI JEMS. ^ Jems, ny6ng6 y' Anyambife nla 13 y' Ovanginli Jisu Krais, gor' igo- fni ny' imbuve nl' imbuve niba- nli si re pazanganla pa, ibOgiza. 14 2 Awarera, rauganii yo ndaga y^ igeva iiyoiiu ja 'nlw' aposwa g>v' i 15 3 idem bo sijenge ; miagaga 'nlfe, j ikfenliz6 s' ibekeli' sanli si janj' j 4 isindinla. Nl' isindinla si ga zu- 16 liz' evilo zfe, ko 'nlwfe dwanla 17 ■ mfepa pa kwauga, ko 'dIw^ avfe cl' ezoma. & Ndo jog' om' edu gore 'nlwfe asi' linlo ul' imia, e ga vambie gor' 18 Anyanibife, 6 davi' anlaga waodu nl' ogwaude ko azfemba wao; si 6 be p6 yh. Ndo e ga vambie nl' ibekelia, mpaga fo: konde ay& 0 * d6ve mpaga are g' okeva wi ntyu- 19 .va wi bolo avindio nl' 6mpunga. 7 Konde oma mh avtkilia 'nlfe e be 8 dfeng' «zonui avila gore Rerfe ; ayfe i 20 Oma w' ipikil' ibanli' kfe kalwa- galwa gw' imponlo sfe sodii. 21 9 Oiiworerfe w' inyang' iuyangO e 10 ga zyogwfe gw' ipendio sfe : nl' Sma wi ntanibi, gw' isyonlio sb: konde e be piaganla g' ipimjinla 11 s' amanli. Konde nkombe yi to- \ 22 ngwa nl' ouipunga wi mpiu wi | bia, ko yo jomiz' amanli ; nl' ipu- 1 23 njinla sa mo si p6.s\va, nl' irafepe jenlo sa mo si pera : yenlo kfe be piaganl' oma wi ntambi gw' 24 Imponlo sfe. 12/ Ozavinlo gor' oma mb o sindiul' idembo : konde ayfe kfenlizO pa, e be pO kdrOwa y' efnbulo, y' ava- , nganliO nle Rerii g6re wa6 wi to- 280 ndfe. Awwli' oma j' asyoriO iulo. Mi asyori6 nl' Anyambife : konde Anyambife ayolie syorio nl' ibe, nl' ayfemfe e syori' om' edu. Ndo 6m' edu e syorid, go durinlo yt- azyoriO nl' itonginl' isfemt;. Nl' itonginla, pundiga pa, si janl' ibe: nl' ibe, gO sula so, si bag' ijuwa. AremizOnli, awarera wi tondS mife. Idavi' edu ibia nl' osaou wedu Ombia wi pila gw' igonlS, usuminlag' avila gore Re- th y' izange, 6 re azye nl' ikalwa- galwa, ge iviri ny' ikalwa. Nli ntondinli yfemfe ayanli 'zwh v' igamba ny' orfeti, g6 ntinla 'nlfe azwfe ga Iwaule mpanli g' ilond' ilonga go ya y' avangid ndfe. Awarer' iyam' wi tond6 mife, mi- anl' igamba nyinlo. Nd6 om' edu e ga Iwanle nfega go jogo, dira go kamba, dira g6 benda: konde egunlu z' anlaga zi jauj' ogOre w' Auyambife. Samb6 walanl' isyfekfe sodu nl' ibuula si iiaudi, ko bonganli nl' okeudekende iga- mba nyi re bfenlo pa gOre 'nlwfe, nyi re ko sunginl' anlinl' imanli. Nd6 Iwanlanl' iyanjisiy' igamba, nl' arang' iyogisi dadife, ntemi- zag' ikuw' iyanlimfe. Xondejog' Om' adwanl' Oyogisi w' igamba, nl' arang' Oyanjisi, are g' omo ponl' ozyO wfemfe gw' eyenlo: ko- nde e poul' Oku' wfemfe, agfenda- ga, kfe suiige devanl' Onlongo w' Oma w' avegagO ndfe. NdO ayfe o pOnla gw' ivaug' ivia nyadifeuga- difeuga, ko yfe sindiula gO nyo. I JEMS. 2. 2-5. alwanl' arang' 6yogisi wi deva- nla, nd6 6yanjisi w' evil6, 6ma mfe e be savinlO gw' ijanj' isfe. 26 Jog' 6in* apikilia 'ulfe ayfe 6ma w' Auyambife, g6 re e pa simbi' onlfe- mfe wfe nd5 e temiz' 6rfem' iwfe, isaviula s' 6ma mfe si re sanyawfe. 27 Isavinla si nkferfe si re du nipfelo fo g' Ozyd w' Anyanibife ya Rer' iyazy6 se sinlo iulb, gftr' 6ma g6 bal' awa wi tigo nl' antd wi tigo gw' injuke saC, nla g6 penjavenj' Oku' w6 nipfelo fo go utye. 2 Awarer' iyarn', alwaulauli ul' ibekelia s' Ovangiuli wazyO w' ivenda Jisu Krais, alwaula nl' 2 anlaga wantuutu kfe. Konde j' abia Oma g6 mbOra yi datanld 'nlwfc 0 re nl' 6in0r6 wi syika yatenlatenia, nl' iugoi simbia, kfe jinginla k' 6guge nl' ingoi simbe; 3 ko 'nlwfe dub& 6 re bora p' iwor' ivia, awulia 'nl^, Lwanla tu vfe- nlo gO mbOra nibiu; ko 'nlwfe bu- linli' okuge inlf;, Gumanla mfevo, ge Iwa tu vfculo gw' iyariul6 nya- 4 m' ; ja 'ulw' adenda yenlo, anlwfe pa pang' ibangwaula, arw' iyfekfe- 5 li y' ipikil' ibe? V6ganliOnli, awarer' iam' wi tondO mifc; A- nyambifc e pa pinja wa6 wi r' ikuge g6 ntye gO dwanle nlami gw' ibekelia, ul' iyigisi y' iulo- ngo ny' avanganli6 yh g6re wa6 6 wi tondfc? NdO anlw' are pfedia p' ikuge. Nlami yi pa pitakanla 'nlwi>, alura 'nhvo gO ka y' ijfekfc- 7 lia? Wi pa p(>di' in' ivia nil'uyo 8 ny' awelift 'nlwc? NdOja 'nlw' adend' ivang' ivia, ga nt' ar' ir^- ndo inl^, Rond' oKanganlo wo ga oku' wonl^, gambiMil' anlw' ade- !> nda ml)iaInbi^ : ndO ja 'nlw' adwanla nl' aiilaga wantuutu, ga- nibtnil' anlw' njauj' il)e, azyuriO 10 nl' ivanga g' ivavisi. Konde ayt; 0 penjavenj' ivanga uyOdu, ko yt? fema gO ndaga niori dadi6, atwe- 11 nl' ftgara wa ny6du. Konde ayfc 6 wuli 'nl&, Anlanla nla winga- nli, awuli kfe 'nlfe, Ayonla. Sa- mb6 jogo 6 anlanla nla winganli, ndo o ajonla, 0 atwenl' ovavisi W 12 ivanga. Gambanli ko dendanli g' anlaga wi be jfekfeli5 nl' ivanga 13 nyadifengadifenga. Konde ayfe be dfeng' ijfekfelia ipogiula fo 6 re e pa tuminli' ipOginla : ul' ipOginla si bol' ikapa gw' ijfekfelia. 14 R' isyolo ande, awarer' iam', jog' 6m' abulia 'nib are nl' ibeke- lia, ndo azye nl' ijanja? ibekelia 15 mb sO ko sunginlfe? Jog' Oiiwo- rerfe 6nl6ine ge onwanto are tele, 16 awdnliO inya si ntyugu edu, k' Oma gOre 'nlwfe bulinlia wa6 inlt-, Gfendaganli mbiambife, yogonl' dgOnli ko jOranli ; ko 'nlw' ava waO ya yi re nl' isyolo g' okuwa ; 17 r' isyolo aude? Yenlo re k' ibe- kelia, ja s' adwanl' ijanja fo, si re 18 juwa pa s6 dadife. Nd6 5ma be bulla 'nlfe, 0 re nl' ibekelia, mi are nl' ijanja: ruminlia mife ibe- keli' so ijanja fo, mi be tuminlio 19 ibekeli' sam nl' ijanj' isam'. f)' bekelia 'nlfe r' AnyambiJ; msori dadife; 0 deuda mbiambife: auli- ul' ambe kfe mi bekelia yenlo, 20 arataininla. 0 pa bele mia, awfe OteiTiu, iulfe ibekelia ijanja fo si re 21 juwa pa? Abraham rer' iyazyo e pa pO mbfem nl' ijanja, konde ayiri Izak Onwaid' iyfe gO mbora 22 yi ntyagO? 6 jenla 'ulfe ibekelia s' alwanli ta ul' ijanj' isfe, nl' ibe- 23 kelia s' amfepiO nl' ijanja; nl' ir*- ndo y' arwenli rfeti yi bulia 'nlfe, Avekeli Abraham avekeli' Aoya- mbife, nl' ibekeli' sfe s' arauglnlio yfe v' ftgOro; nl' aweliO yfe iulfe, 24 ndegO y' Anyambife. AnlwfeJje- nla 'ulfe Oma e dfeiige mbfeiTi hi' ijanja, ul' arauga ul' ibekelia da- 25 dife. J^golanli mfemO kfe Rahal) y' evOvevOve e pa dfenge mbiiTi ' 281 2. 25. JEMS. nl' ijanja, gw' ayinginli^ igendi, agoguniia wa6 nli mponlo nyh- 26 nlfe? Konde ga nt' ar' okuwa inliula fo wi re juwa pa, yenlo k?^ ibekelia ijanja fo si re juwa pa kfe. g Alwanl' awenge gOre 'nhvfe wi bong' inyanga ny' inlfenji, awa- rer' iam', konde azwfe yi nfenja azvvfe be dfeng' ijfekfelia sijole via- 2 ganl6. Konde gw' isaou imienge azwfedu azwfe fema. Jog' 6m' awema nl' igamba, 5ma mh are mfepa pa, nli ngulu kfe yi simbr' 3 6kuwa w6du. Ja 'zw' afel' imia- nga gw' agwanla m' inkavala, g6 panga s6 joginl6 'zwfe, azwfe kegu- 4 nlia k' ikuw' iya5 y6du. V6nla- nli k' amatanga, vauga m' adwa- nl' amp6I0 yenlo, agfendiO nl' impung' iyole, udO mi kegunliO nl' evfep' ezang6, nk6v' iedu yi 5 belO nl' 6mo kota zO. Yenlo re k' 6nlfemfe ev' ezaugO, aw61' ika- pa gw' isaSn iinp616. V6nlanli nt' ar' ikonl' ip616 si bak6 nl' 6 og6nli 0nwang6! Nl' 6nlfemfe nl' , 6g0nli : ntye y' ibe g6 v' iyazyO ■ 111' 6ulfeinfe, wi feviz' Okuwa w6- du, avak' ogonli g6 ndwanli y6- du y' Oma, w6 kfe wi bak6 nl' 7 elOngO z' 6g6nli. Konde 6ulo- ngo edu w' inyama nl' inyonli, nli ya yi dandalanda nli ya yi re g6 ntyuva, yi mfenizO, yi re mfe- 8 niO pa kfe nl' aulaga : ud6 6nlfemfe zyel' 6mo re ko mfeniza w6 ; wi r' ez' eve zi re z' ayolie simbiO, 9 ralie nl' ekfembe zi j6nla. Nla w6 savinla 'zwh Anyambife ya Rerii ; nla wO kfe sava 'zwfe anla- ga, wi re pangO pa nl' egolanli z' 10 Auyambife : avila g' ogwanla ni&- m(y kogw' OzavinlO nl' OzavA. Awarer' iam', isaOn yinlo y' 11 alwanlize yenlo. Ogei wi kogu- nlia g6 mb6ra mfemO anliag5 nl' 12 Gnligi nla mi nOuli? Awarera, 282 erere z' ifig z6 ko janl' il6nda y' ioliv, ge ogoli ilouda yi fig? ye- nlo kfe avila g6 mbora yi kogw' anlingO mi nyanga aj olife kogwa kfe magei. 13 Mande are nl' imia nl' ik6tiza gore 'ulwfe? IC ga ruminli' ijanj' isfe nli ndwanli mbia nl' 6kende- 14 kende w' imia. Nd6 ja 'nlw' adwaula nli naudi yi u6nli nl' anyOmanlO gw' irfeiTi' iyanli, a- zyogwanli ko anlOkinlanl' Orfeti. 15 Imia mfeso si pa pil' avila gw' ig6nl6, nd6 so si ntye, s' 6kuwa, 16 si Satan. Konde mbOra yi re na- ndi nl' any6manl5, vovo paugd imbunga nl' igamb' iedu ive. 17 NdO imia si pila gw' igftnlo si re gw' alOnga nkferfe, avila vovo amfenjfe, nkfengo, si sunge nyeza, si re nl' ikfesyi nl' ilOnd' imbia ralie, ikalwagalwa fo, nl' 6mbia- 18 gwaula fo. Nl' OlOnda w' Ogore wi nyfenyO nl' amfenjfe g6re wa6 wi pang' ainfenjfe. ^ Agovi mi pila gwi, nl' any6ma- nlO mi pila gwi g6re 'nlwfe ? mi pa pila gw' itonginl' isanli si nwa g6 2 vi yanli? Anlwfe touginla, ko nlwfealfeuga: anlwfejOnla, ayenle fiaudi, nd6 anlwfe jolie dfenga: anlwfe nw' igovi ; anlwfe pa d^- nga, konde anlwb pa bambia. 3 Anlwfe bambia, ko 'nlw' alfenga, konde aulwfe bambia nl' ibe, g6 4 periza gw' itonginl' isanli. A- nlwfe v5vev6ve, anlwfe pa mia 'nlfe ndegO yi ntye nle ndOva g6r' Anyambife? Ayfe sambft 6 bele dwanle ndeg6 yi ntye e pang' Oku' 5 wfe OldvalOvi w' Anyambife. Ge pikilia 'nlwfe inlfe irfendo yi ka- mba vo nyaw?!? Inliula nyi dwa- nla g6re 'zw6 nyi jOngunla kwa- 6 nga gO jenle naudi? NdO e p' imfepiulft viagauirt. Yenlo buli' irfeudo inlb, Anyambife e sir' ida- ndd, nd6 e p' initipinlO g6r' ike- JEMS. 5. 13. 7 ndekende. Rugizanl' ikuw' iya- uli sambo g6r' Anyambi^ ; nd6 nwanli uli Satan, gambfenlfe e be 8 faiiga avila gOre 'nlwfe. Zyusya- nli g5r' Anyambife, gambfenl' asyusya gOre 'nlwfe. Yovunlaul' ago nianli, anlw' ave; nl' anlwfe y' ipikili' ibauli, Yombunlianl' 9 ir^m' iyanli. Yenlanli ujuke, ko denlanli nl' antyonli : akfe manli mi ga galw' ediugO, nl' igev' 10 iyanli ekfeva. ZyOnlianl' ikuw' iyanli gOr' Anyambife, gambfenl' apendiza 'ulw&. 11 Avferianlanli, awerera. Ayh 6 kambe mbe g' Onwauja w' Ofiwo- rerfe, ge jfekfeli' 6ilworer' iyfe, e kambe nibe g' 6iiwanja w' ivanga, aj'fckMia k' ivanga: ndO ja w' ajfckfeli' ivanga, gambfenl' awfe arang' oyanjisi w' ivanga, ndO 12 oyfekMi. Ornori ul' 6venlisi w' ivanga nl' oyfekfeli, Ci re nil ngulu yi sunginla nla yi jiliza : ndo awfe mande 5 jfekfeli' ftgangaulO wo? 1"{ Nl' anhvfe yi bulia 'nlfe, Nlfenlo ge mfenlfe azwfe be kfcnda gO nkala mfeyo, alwanla . vovo Ompuma, 14 agOla, alfenga k' Oba: nd6 anlwfe pa mia nte be twa mfenlfe. Effife- nlo zanli aude ? Kon anhvfe yi bandaminlO nli ngulu y' Anyambife v' ibekelia gO dting' izunginlO si re keka pa gO tumi- G nliO gw' intyugu sinuunla. Go ndaga mh jenla 'ulwi! igev' ivOlo kt?, vangaule vfenlo v' OiiwolingO, j' adwanl' isj'olo, anlw' ajenlizo 7 ekf'va v' idembO sijenge, inle ikt>- nlizo s' ibekeli' sanli, si re nli njOnli viaganlo nli syika yateula- teiila yi piaganla, vaiiga y' ak?s nlizO nl' OgOnli, si ga Ifengo gw' i- Hiiiuinlia nl' ivenda nl' OlubO gw' H itumiiiliOsi Jisu Krais :0 re vanga- nl' anlwb pa jenlij, anlwfe tondfe ; It re vangaule vfculo anlwo pa je- anlwfe bekelib, ko 'ulwfe jeule nibia nipOlo nl' igeva nyi re ny' !) agarabizO, ralie nl' ivenda: konde anlwfe pO eza zi re utinla y' ibe- keli' sanli, vangaul' Isuuglnla s' 10 11 12 anlinl' imanli. G' oiiwanja w' isunginla mfe ivogisi y' agambi g' ofiwanja w' imfepinlO siulo s' ave- gagi go bia gore 'nlwfe, w' awu- tagi ag&lagfela pOlo : mbelaga gO mia egombe ye OnlougO w' intyu- gu w' alingilio nl' Inlinla nj-i Krais ny' avegagi gOre wao, gw' arakili nyo egombe viagaga ro azyingO mi Krais, nl' ivenda nyi be sOnga vovo. Ny' aruminlio waO inlfc, aranga g' oiiwanja w' ikuw' iyaOmfe, ndO g' oiiwanj' iwanli, ayanji waO isaon yiulo, yi re kambinlO pa 'nlwfe vfenlo nle wao w' agambinli 'nlwfe ntya- ngo mbia v' Inlinl' Ivia nyi tOiiiO avila g' Orowa; isaon mii vanga-^ nl' ienjfel si bele kfelagfela yO. GO ntinla yinlo goranl' ina y' igu yanli, gelimauli ko devinlanli kao im6pinlO mfeso si be bagO gO- re 'nlw^ gw' ituminlio si Jisu Krais. G' awanla w' ijoginfft, agolaulanl' ikuw' iyanli gw' itb- ngiul' i.sanli idOnga s' avegagi nia 'nhvfc gw' avegagi 'nlwfe imia fo : ndO ga nt' are yfe 0 well 'nlwfe orunda, Iwaulanli 'nlw& kb Oru- nda go uilwanli yanli yOdu ; ko- nde re tfeiulO pa inl^, Lwaulanl' Orunda ; konde mi ar' Orunda. Nla ja 'nlw' afweli^ inlfe, Kera, 0 re azye nl' Oma wantuntu udO e jfekMia ga nt' ar' ijanja s' Om' edii, viaganlanl' egOml>e zi re 'nlwfe agenda gO utye nl' itia: konde anlw' avOrO inlfe, anlw' alandunlo avila gO ndwanli y' Oteniu y' a- 28-5 V 1. 18. I. PITER. woDgi6 'nlwfe avila g6r' irer' 5sa- nli, aranga nli ya yi bonla, syika 19 yapupu ge yatenlateula, ndo nli ntyinla yi njonli ga y' onwido- mhh wi re mpfelo fo ul' ibOlte fo, 20 vangaule yi Krals : 6 luf) amienliO rfeti ntye yiuio loviago ro, ndo aruminlift gw' isuia si g6mbe g' 21 6nwanj' iwanli, anlwfe yi bekeli' Anyambife vo yfe, vanganl' Anya- mbife y' arongunlife avila gw' iju- wa, avendizfe: g6 ntinla 'nlfe, ibe- keli' sanli nl' igufnu nyanli ga Iwanle g5r' Anyambife. 22 G6 re 'nlwfe jombunlia p' anlinl' imanli gw' ijoginlo sanli s' 6rfeti gd tond' awarerfe nl' itouda si r' jpondia fo, rondanlanli p616 gw' 23 irfem' iyanli. Konde anlw' afo janlid, aranga nl' il6uda yi bonla rabonlaga, ndo nl' ilonda yi re y' awonlize, nl' igamba ny' Anya- mbi&, nyi re bo, nyi be dwanla kfe 24 ndwanlaga. Kondenlfe, IzyOnli y6du yi re g' amanli, nl' ivenda nya y5 g' ipunjinla s' afnanli. Amanli mi joma, nl' ipunjinla sa 25 m6 si poswa: ndO igamba nya , Rerfe nyi be dwanla go konlako. Nyinlo kh igamba nyi ntyangft . rabia ny' agambinlio 'nlw&. 2 Sambo walanl' ibe sOdu, nl' ite- miza, nl' ombiagwanla, nli nandi, 2;nl' imoginla sOdu, kojOngunlanl' ambenlingo m' igamba mi r' ite- miza fo, ga keikei y' ajanl6 vo tfe, ko 'nlwfe poma vo m6 gw' isungi- 3 nlO; ja 'nlw' are demba pa inlfe 4 Rer^ ar' Ombia. GOre yfe bia 'nlwft, ga gw' ido nyabo, bik6 pa rfeti nl' anlaga, ndo pinjO pa nl' 5 Anyambi(>, idO nyi njonli, ko 'nlwfe kfe nOgft g' ado mabo, arwe nag5 yinlinla, alwanl' iminisfe s' Orunda go jir' intyagO sinliula, si tondft nl' Anyambife vo Jisu 6 Krais. Konde re tJindO pa gw' irtindo inlfe, VOnla, mi dOvia gO 286 Sion idC iv616 nyi ntulungu, pi- nj6 pa, nla nyi nj6nli : ayfe o be- 7 kelia ny6 ayenlizd ntyonli. G6re 'nlwfe sambo yi bekelia are nli njCnli : nd6 gore wao wi pa beke- lia, ido ny'avikiO nl' inlOgisi, ny' 8 atwenl' ew6nj6 zi ntulungu ; nl' ido nyi pOm' abaku, nl' idO ny' i- kweza ; konde w' agwezO nl' iga- mba, konde w' avegag' ijoginlO fo : 9 gO ndaga mfc kfe alOviO waO. NdO anlwfe nl' inlongo pinjO pa, aga nl' imiuisfe ta, inlongo ny' oru- nda, anlaga nivO pa nl' Anya- mbife, ko 'nlwfe tuminli' Ombia w' Oma me 0 re 'nlwfe fwelia pa avila gO mpiri gO dwanla g' Ozange w^ 10 wi mamO : anlwfe yi re egomb' elonga anlwfe pegag' inlongo, ndo vfenlo anlw& nle mongi w' Anya- mbife: anlwfe yi re anlwfe dwo dfe- nga p' ipOglnla, ndO vfenlo anlw' adfeng' ipoginla. 11 Mongi tondO, mi kwenla 'nlwfe nkolo g' agfenda nli mongi jakilia inlfe, venjavenjanl' ikuw' iyanli avila gw' itonginla s' OzyOnli, si 12 nwa nl' Inlinla. Ndwanli yauli yi ga Ivvanle kwfekwfe gO gare y' anlongo; inlfe, waO wi bferinlia 'nlwfe g' iyanjisi y' ibe, gO jenla waO ijanj' isanli ibia, wi ga ve- ndi' Anyambife gO ntyugu yi bi^ go bala waO. 13 Rugizanl' ikuw' iyanli g' ozo- mbiO edu w' anlaga gw' inyanga nya Rerfe ; gOr' Oga, ga gOr' omo 14 re gw' ewOujO; nla gOr' ivangi- nli, ga gOre waO wi tOiriO ndfe go tevunl' iyanjisi y' ibe nla gO su- 15 minlia waO wi janj' ibia. Konde yinlo nle ntondinli y' Anyambife, anlwfe ga Iwanlize dosyu yi r' 16 imia fo do nl' ijanj' ibia : g' awo- ntye, ndO alwanlanli nl' awoutye wanli gO pug' ibe, ndO Iwanlanli 17 g' inyOngO s' Anyambi^. Luba- ul' anlaga waOdu. Rondanl' awa- I. PITER. 3. 17. rerfe. Rianl' Anyarabi^. Luba- 18 nl' Oga. InyOngo, rugonli nl' irer' isanli nl' itia s6du ; arauga gore wao r' avia nli nkfengo da- 19 dife, ndf) gOr' ayole k&. Konde jog' 6mo re nty^mbo fo asindinle njuke ntinla y' Anyambife, m&yo 20 udaga yi tondo. Konde isumi- nlia nde, ja 'uhv' ahOld go jauja 'nlwfe ibe, ko 'nlwfe siudinia? ndo ja 'nlw' ajeule njuke go denda 'nlwfe mbia, ko 'nlwfe sindinla, ndaga nife yo tond6 nl' Anya- 21 mbife. Nla rfeti g' osai'in winlo awelift 'nlwfe : konde Krais kfe azindinll g' onwaiij' iwanli, ari- ginla 'nlwfe egolanli, inlfe anlwfe 22 ga zAnge gw' iutyozyO sfe: o re, e dend' ibe, nl' itemizo si d("-ngo g' 2-^ 6gwanl' iwfe: 0 re, gw' arowio yfe, e fwiiiliz' Orowft ; gw' ayenlife azyingd, e tieza dii ; ndo arig' oku' wfe gore yfe 6 jfekfelia ga nt' 24 ar' 0g6re: 5 re ayfemfe arwanl' ibe sazy6 g' ftku' wfemfe gw' erere, go ntinla 'nlfe, azwfe jiiwa pa gw' ibe, azwfe ga Iwanle bog' ogore; 25 v' imbip' isfe ayingiO 'nlwfe. Ko- nde anlw' avegagi g' adombfe pe- ra pa; ndo vfeiilo anlw' afwinyi gOr' ftvenjavenji wi bandaminl' anlinl' inianli. g Egolanli nifemti, anhv' anto, Iwa- nlanli nl' ijogiuk*> gftr' anlOme sa- nlimfe; inlfe, j' awfewo w' ayogi- nift igamba, wi ga liirinlO igamba fo nli ndwanli mbia y' anto waO, 2 gft jenla waO ndwanli yanli yi 3 nkferfe nl' itia. Nkfembo yanli y' alwania y' igala, inftginl' itwe, nli ya yi syika yatenlatenla, nl' 4 ainbora; ndft yi ga Iwaiile mpa- nyinli y' Orfema, nkfembo y' inli- nla y' Dkeiidekende nl' 6dwferfe yi re y' awonlize, yi re njOnli mp<)l6 gw' antyo ni' Anyambife. 5 Konde nl' egolanli zinlo kfe egtV mb' elonga antO w' Oruuda, w' al6vinl' Anyambife iguiTiu, w' amfepiz' ikuw' iyao, ntugizag' ikuw' iyaci g6r' anlome saomfe: 6 nt' ayoginl6 Sara ayoginlo Abra- ham, aweliagfe inife rera: awanl" iwfe nle 'nlwfe kfe, ja 'nlw' adenda mbiambife, ko 'nlw' azyugft nl' itia. 7 Egolanli mfem6 k' anlw' anlo- lue, Iwanlanli nla waO nl' imia, av Olubo gOr' anto, ga vagO Ifele, nl' iyigisi nla 'nlwfe y imfepinlo s' emfenlo; gO ntinla 'nlfe ikambi- nl' isanli s' az/mbio. 8 Go nuunla, Iwanlanli nl' 6rfeni' 6m6, rapogianlaga nli ntondanla- ga g' awarerfe, nli mpanginli yi 9 nkfengo nl' okendekende. Awi- nlizanli mbe vo mbe, ge orowft v' orowo; ndo ro savinleuli : konde g6 ndaga mfe awelio 'nlwfe, inlfe 10 anlwfe ga yig' ozavinlft. Konde, Ayfe o bele tond' emfenlo, aj'enl' intyugu simbia, e ga zimbi' dnlfe- mfe wfe gw' ibe, nl' inlumbu yfe 11 inlfe, y' agamb' itemiza : E ga ge- gwe avila gw' ibe, alende mbia; e ga wut' amfenjfe, agombiza mO. 12 Konde antyo ma Rerfe mi re gOr' agOre, nl' aroi mfe mi re zange gw' inkolo sskC> : ndi> ozyO wa lie- rfe wi re gore waO wi janj' ibe go 13 sira waCt. Nla mande be sjokolia 'nlwfe, ja 'nlw' adwanle mpiu j^w' 14 isaOn imbia? Ndo, ja 'nlw' jye- nle njuke g' Oiiwanja w' OgOre, ozavinici gOre 'ulwfe: arianli k' ereri' zaO, ge dwaula nl' afiandi. 15 Lwaulizanii Krais gw' irfem' iya- nli Orundag' Ovanginli : kodwa- nlanli koka pa go jivir' om' edu <"> bambia 'nlwfe ntinla y' ibekelia si re gore 'nlwfe, nd(^ nl' okende- 16 kende nl' itia: ndwanlaga nl' Orfema ntyfembo fo ; inlfe, gw' isa- 6n yi bferinlio 'nlwfe, wi ga yenli- z6 ntyonli wi pfedie ndwanli ya- 17 nli mbia gore Krais. Konde ja 287 3. 17. I. PITER. ntondinli y' Anyanibife y' adwa- nla yenlo, re mbia gore 'nlwfe gA sindiule njuke g' onwanja w' ija- uj' ibia, viaganlS nla go sindinla 18 g' 6nwanja w' ijanj' ibe. Konde Krais kfe azindinli nyongo mori g' onwanja w' ibe, oraa w' ogore g' On\vanja w' arfego, gO baga 'zwfe gor' Anyambife ; avegagi jo- nl6 pa g' ozyOnli, ndo dwanlizo 19 pa bo gw' inlinla; go nyo kfe agfe- udi agambinl' anlinla mi re go 20 ntydgO, m' avegagi egomb' elo- nga ijoginlo fo, gw' avenginlag' Anyambife azindinl' oling' Ola gw' intyugu si NOa, gw' agekizio 4}watanga, go wo awfewo, iulfe anlag' fenlfenlai, w' azuuginlo vo 21 anlingo. Ndo egolanli z' anlingo mh nl' ibaptaizo, si re arang' ito- mba s' isyfekfe s' ozyouli, nd5 iji- vira s' orfiiii' ombia gor' Anya- mbife ; yenlo vfenio mi sunginla 'nlwfe v' itougwa si Jisu Krais; 22 6 re l denda pe ntondinli y' aniongo, alwania gw' inanla nla wingauli, itonginla, ibongO s' iv&, OgasyO w' inya nl' ijonga, nl' isavinla s' ika- 4 nla si bikO. Vfenlo wi mama ko- nde anlwb pa kfenda nla wao nli mangO g' OgasyO mbmO, nkamba- 5 ga 'nlwii mbe. Wi be bambiO ntango nle yfe 0 re keka pa gO jfekfelia anlaga wabo nla wi re ju- 288 6 wa pa. Konde gO ntinia yinlo ntyangO mbia y' agambinliO va- nganle gOre waO wi re juwa pa, inlfe wi ga yfekfeliO ga nt' ar' anla- ga g' Ozaraba w' ozyonli' ko waO dwanla bo ga nt' ar' Anyambife g' Ozamba w' inlinla. 7 Ntyai y' isaOn yOdu y' atwenli piferfe: Iwanlanli nl' imia, ko bfe- 8 mbanli gw' ikambinla. ViaganlO nl' isaOn yOdu Iwanlanli mpiu gw' itondanla; konde itonda si 9 pug' ibe sijenge. Lwanlanli nl' Ogwande anlwfe nla 'nlwfe idagala- 10 ga fo : ga nt' ar' om' edu davio pa, lavianlanli yenlo anlwfe nla 'nlwfe, g' inyOngO simbia s' ibunla 11 s' imfepinlO s' Anyambife. Jog' Om' akamba, e ga gambe ga nt' ar' agamba m' Anj'ambife; jog' Om' ajaujinla, e ga yanjinlega nt' are ngulu yi pO yh nl' Anyambi^ : inlfe gw' isaOn yOdii Anyambife e ga vendizO vo Jisu Krais, 0 re ivenda nl' ipanginla isfe egOmbe zOdu. Ambn. • 12 Mongi tondO, ainamanli g' Onwa- nja w' idembO egolanli g' OgOnli, si be bia gOre 'ulwfe gO kfenliza 'nlwfe, mpanli ga OsaOu wi mamO 13 w' abieul' anlwfe: ndO gO re 'nlwfe iwongisi y' azyingO mi Krais, yenlanli mbia ; iulfe gO be bOwunli' ivend' inyfe kfe anlwfe ga 14 yenle mbia nl' igev' ivOlO. Ja 'nlw' atowO g' Ofiwanja w' ina nyi Krais, OzavinlO gOre 'nlwfe ; konde Inlinla ny' ivenda nla ny' Anyambife nyi dwanla gOre 15 'nlwfe. NdO ayenliz' oma gOre 'nlwfe ayenlizO njuke g' OyOnlisi, ge g' Ofe, ge g' Oyanjisi w' ibe, ge g' epOkwfe gw' indaga s' aiiiori : IG udO jog' Om' ajenle njuke konde ayfe krisyon, e ga rig' ayenle ntyo- nli; ndo e ga zuminli' Anyambife 17 g' Ofiwanja w' ina mfe. Konde egOmbe z' atwenli z' r' ijfekfelia gO I. PITER. 5. ]4. l)akilia go nago y' Anyauiliife: ula ja s' adonge pakilia gore 'zwfe, ntyai yi mougi wi re wi jogiulO ntyang6 nibia be dwanla sfe? 18 Nla ja ag6re w' asile sunginlo, ave 111' arfego wi be bowunlia gwi? 19 Yeulo wao wi jenle njuke ga nt' are ntondiuli y' Anyaiiibi^, wi ga rig' anlinl' imaSgdr' Ovangi wi re ko bekelio, ndwaulaga gw' ijanj' ibia. Q Mi kwenl' anlero wi re gore 'nlwfe nkolo, mi Siilero nla wao, nl' 6yeuli w' azyiogft mi Krais, nl' Owongisi kfe gw' iveiuia nyi be 2 tuminliO inlfe: Venjavenjaul' 61emba w' Anyambife wi re gore 'nlwfe, avandaminla w5, aranga mbangatiago, iido nl' itouda ; ara- nga nl' Ogasyik w' anliva, nd6 nl' 3 Oremaw' ijivira; aranga mpangi- nlaga wad wi re pA pa gw' ago manli, nd6 hvanlanl' irevi y' Ole- 4 mba. Nla gO be bowunli' 6venja- venji OmpOlO w' adombfc, anlwfe be pft kOrOwa y' iveuda yi re y' avu- .") lize. Egolani mfeinft, anlw' aru- mbe, yogiulanl' anlfero. Nl' anlwfedu, woranl' Okendekende, gOjanjanla: konde Anyambife e sir' 6dand6, ndO e p' ikeudeke- 6 nde im^fepiul6. ZyOnliaul' ikuw' IMpongwe.] 19 iyanli samb6 g' 6go w' Anyambi^ wi ngulu, ko yfe peudia 'ulwfe gw' 7 egorab' evia. Wolaul' anaudi manli m6du gore y&, konde e Snaka'ulwfe. Lwanlauli zima, ko bfembanli : olovalovi wanli Satan, ga lion yi kungula, e t&ka, mbu- 9 taga 6 be nyOndfe. Nwanli nla yfe nkumanlaga jolajola gw' ibekelia, miagaga 'nife awarer' iyanli wi re gO ntye wi re njenlag' i njuke m&- 10 m6. Nl' AnyambiJ' y' imfepinlo s6du, 6 re fwelia pa 'nlw6 gw' ivend' inyfe nyakonlako gore Krais, 'nlwfe sindinla p' injuke v' 0ilwoliug6, ayfemi^ e be mfepiza 'nlwfe, alSvia 'nlwfe, ayolia 'nlwfe. 11 Gore yfe ga Iwanl' ipanginla g6 konlako. Amfeu. 12 Nli Silvanus, 6nworer' iyazy6 wi re ko bekelirt, ga ute tanga naife, mi are tfendinia pa 'nlw& nl' aga- mba makwfe, go nuginlia 'nlwfe. arakilia 'nlfe siulo nl' imfepinlC sarfeti s' Anyambife: giinianlanli 13 g6 sO. :SandO yi re go Babilon, piujO pa ta nla 'nlwt>, y' abftgiza 'nlwfe; nla yenlo kfe dende Ma- 14 rkus Oilwanl' iyam'. Zangwanla- nli nl' isomba s' itonda. Amfenjfe mi ga Iwanle gOre 'nlw6- du wi re gOre Krais. 289 EZANGO ZIVANLI ZI PITER. 2^ Simon Pitkr, n5'ftng6 nl' erOmi zi Jlsu Krais, gore wao wi re dfe- Dga p' ibekelia si nj6nli mfemO nla 'zw& g' 6g6re w' Anyambii^ y' 2 Ozunge wazyo Jisu Krais: Imfe- pinlO gore 'nlwfe nl' amfenjfe nii ga wunlio gw' imia s' Anyanibife nla si Jisu y' Ovangiuli wazyo. I Konde ngulu yfe y' Anyambife yi re pa pa 'zwfe ya yodu yi kekaula nl' efn&nlo nl' isavinl' ibia, v' imia s' oma mfe 5 re fwelia pa 'zwfe nl' ivend' inyfe nl' 6mbi' wfe; 4 ava 'zwfe k' iinpanganlo impOlO mfe nla yi njonli ; inl5 vo y6 a- nlwfe ga hvanl' iwongisi yi mpa- nginli y' Anyambife, anlwfe tO- inba k' ikuw' iyanli avila gw' isyfekfe si re g6 ntye v' itongiula. ^ Nla gO ntinla yinlo mfemO gfenli- . zanli nli ngulu yddu go kuuda . gw' ibekeli' sanli 6mbia; nla g' 6 Ombia imia ; nla gw' imia isimbia • • s' okuwa ; nla gw' isimbia s' 6ku- wa isindinla; nla gw' isindinla 7 isavinl' ibia; nla gw' isavinl' ibia itonda s' awarerfe ; nla gw' itonda 8*s' awarerfe itonda. Konde ja isa6n yinlo y' adwanla gOre 'nlwb awu- nla, yi be panga 'nlwb inlb, anlw' alwanl' omOsya ge nkeli gw' imia 9 sa ',Rer' iyazyO Jisu Krais. Ndo V ayfe 0 re azye nl' isaftn yinlo ar' ' iwombe, e jeula kaO pi^r^;, are ^> devanla pa kfe ij'ombunlift s' ibe 10 sii idt>nga. Yenlo, awarera, gii- nlizanli nli ngulu viagank'V g6 dwauliz' ifwelio sanli nl' ipinjo sanli : konde ja 'nlw' adeud' isaon 290 11 12 yinlo,^gambfenlfe anlw' avftfilo du nl' ibaku : konde yenlo ijinginla sip61o si be p6 'nlwfe gw' inlongo nyakonlako ny' Ovanginli nl' O- zunge wazy6 Jisu Krais. GO ntinla yinlo mi be dwaula keka pa egOmbe zddu gft jOngi- nlia 'ulwfe isa6n yinlo, vanganl' anlw' avorO yo, alwanlizO g' Orfcti 13 wi re gore 'nlwfe. Mi tanga kfe 'nlfe re kwfekwii gOre mife, 61ingo wi re m\h go nagO y' ikuku yinlo, go syuga 'nlwfe nli jonginlia 'nlw^ 14 isaon yinlo ; konde mi av6r6 inlfe, isydrunlft si nago y' ikuku yam' si bia nbganfega vanganle ga nt' arevi6 mife nli Rer' iyazy6 Jisu 15 Krais. Nd5 m' be kfenliza 'nlfe, m\h juwa pa, anlwfe be jolie jo- uginli' isaon yinlo pfekfepfekfe. 16 Konde azwfe pa s6ng' inkanlo s' avangio nl' avonlO, gw' amiezi 'zwfe 'nlwfe ngulu nl' Uiia s' Ova- nginli wazyo Jisu Krais, ndo azw' avegag' iyeuli y' ivend' 17 inyfe. Koude avenliO nl' Anya- mbife ya Rerfe olubO nl' ivenda, gw' ivienl' inyOi mfe gOre yfe avila g' onjfelfenjfelfe ftmpolo inlfe, Winlo nl' Onwanl' iyam' wi tondft wi 18 jeulO mife mbia. Nl' azwfemt- azw' ayogjo inyOi mfe avila g' orowa, gw' avegagi 'zwfe nla yfe 1!) gf) nomba yorunda. Azw' are kfe nl' igamba ny' ipoga nyi re nl' inyanga nyi bekeliO viaganlo: anlwfe denda mbiambife g6 banda- minla nyO, ga lamp yi bamba go mbOra yi mpiri, kaO Owenja w' II. PITER. 2. 21. ajenja, nl' dgfegfenlfe w' ibanga wi 20 tongwa gw' irfem' iyanli : miaga- ga gw' alOnga igamba nyinlo, inlfe ipoga s' irfendo si pila g6 mpi- 21 vinli y' 6raa. Konde ipoga si pa bia nli mori nli ntondinli y' 6ma: ndO anlaga w' agambi gw' inya- nga Dy' Anyambife, nt' agfendiO waO nl' Inlial' Ivia. 2 Nd6 anlongw' ivogisi y' inOka kfe gOr' anlaga, ga nte be dwanla gOre 'nlwfe inlfenji y' inOka, yi be bag' infenj' ijonla s' ijiliza ntyoria, ndandaga vanganle Rerfe y' agOli I waO, ko waO dfeugiz' ikuw' iyao 2 ijiliza sanfeganfega. Nl' awfenge wi be s6ng' intyale s' isyfekfe saO, nla g' onwauj' iwao mponlo y' 3 Orfeti yi be kambO mbe. Nla v' 6gasy6 w' igumba wi be kOla 'nlwfe g' anliva nl' agamb' ima6 ni'ipondia: wi re ogar' iwao pO pa avil' egOmb' elonga wi pengi- nla du, 111' ijilizO saO si nanla du 4 antyovinlo. Konde j' Auyambifc e pa pOginl' ienjel gw' ayanji wa6 ibe, ndO awali waO gw' elong6 z' 6g6nli, awela waO gw' ibela si mpiri, gO penjaveujO gw' ijfekfelia; 5 e pa p6ginla kfe ntye y' egOmb' elonga, ndO azunginli NOa Oka- mbi w' ogore ayii nl' awfenl' Oro- gfcnlO, gw' avagif; ijambunlia s' anlingO gt!> ntye y' anlag' ave; 6 avenli k' inkala si Sodom nli Gomora ogara w' ijilizO, agalunla sO ftmbu, alwanliza sf> elingiliA 7 gOre wam' eda e dwaul' Asyaka w' eza me zi kev^. 20 Konde, waO toiiiba p' ikuw' iyn'O gw' isyiikfe si re go ntye v' iinias*' Ovanginli nl' Ozunge Jisu Krai^ jogo w' afo tagf> nle sft ageviV, ndwanli yaO nuunla y' atwenli 21 mbe viaganlO nli nonga. Konde aro dwanii mbia gOre waO gO dw' 291 2. 21. II. PITER. amie mponlo y' 5g6re, viaganl6] nla g6 kegwa avila g' 6z6mbi5 ' worunda w' avenlid wa6, wao 10 2 mia pa wo. Atwenli gOre wao ga i ni' are nk6g6 yarfeti inlh, Mbwa y' afo fwinyi gw' arove mfe, uli | ng6a nyanto jovunld pa g6 fo sa- j mbakala g' onibonla. '11 J V&nlo, mongi tondo, zinlo nl' , ezang6 zivanli zi tfendiala mife 'nlwfe ; nla g5 y6 vaoli mi syug' .rfeiS' jyauli imbia uli jongi- ^ 12 2 nlia 'nlwfe ; inle anlwfe ga yOngi- 1 nlie agamba m' agambiO gw' alonga nl' ivogisi yorunda, nl' ; isombia s' Ovaugiuli nl' Ozunge lS 6 vo romi yanli : miagaga gw' | alonga igamba nyinlo, inlfe gw' ; intyugu sinuunla be bi' ivfedisi, i yi kanganla ga nt' ar' itonginl' 14 4 isao, awulia 'nlfe, OmpangaulO w' ibi' isfe wi re gwi? konde, irerfe si ga yuwe, isaon y6du yi pe dwanla i nt' avegagi yo avila gw' ipakilia 15 5 s' ipang5 si ntye. Koude wi tonde devaul' igamba nyinlo inlfe, | avil' eg6mb' elonga avegag' oro- ! • wa, nil ntye y' avegagi nkuma- , 16 niaga avila gw' anlingo nla gw' ' anlingO, v' igamba uy' Anya- 1 6 mbife ; nli ntye y' avegagi eg6mbe mh y' ayambualio nl' anlingo 7 mferao, ayila : nd6 nl' igamba mh- j • mO 6r6wa nli ntye y' egombe zinlo yi re penjavenjo pa g6 pia ] 17 nl' ogonli, pigo pa g6 ntyugu y' ' ijfekfelia nl' ijilizo s' aulag' ave. 8 Ndo, mongi tondd, alevanlanl' igamba nyinlO inlfe, gOre Rerfe ntyugu mori yi re ga ntosfeu y' i inipuiSa, nli ntosfen y' impuma ga , 18 9 ntyugu mori. Rerfe e pa tig' egO- 1 mbe zi suliz' ompanganlO wfe pia- ■ ganla, ga nte pikili' awfewo ; ndo are nl' isindinl' ida g6re 'nlwfe, e i 292 I pa bela 'nlfe anlaga wi ga vere, nd6 inlfewaOdu wi ga vie gw' ika- Iwa. Ndo ntyugu ya Rerfe yi be bia g' ofe ; g6 yO be piaganl" 0r6- wa nli nj'ongole mp616, nli ya y6- du yi be janginliOnli mpiu mp6- 10, ntye kfe nl' ijanja si re g6 y5 yi be pezy6. Samb5 go re 'ulfe isaSn j'inlo yodu yi be janginliO yenlo, aulwfe ga Iwanl' anlag' Onlongo ndego udwanli yOrunda nl' isavi- nl' ibia, mpOolaga nli nfegizag' ibia si ntj'ugu y" Auyambife, g6 be jil' Orowa mbamiulaga nl' 6g6- nli, uli ya yodu yi be janginlid nli mpiu mp61d? 2sd6, ga nt' ar' 6mpanganl5 wfe, azwfe devinl' 6r6w' onw&ula nli ntye nyonla, g5 }'6 be dwanl' 6g6re. Yenlo, mongi toudd, g6re 'nife anlwfe p6nl' isaOn j'inlo, gfeuliza- nli go dfeng6 nle yfe nl' aiiienjfe, ib6ke fo nli ntyfembo fo gw' antyo me. Ranganli kfe 'ulfe isindinia sa Rerfe nl' isungiulO; vanganle nt' arfendinli Pol, onworer' iyazyd wi tonda, arfeudinla 'nlwfe, ga nt' ar' imia si re pO pa yfe ; ga nt' are yb tfenda pa kfe g6 yango yfe yOdu, nkambaga g6 yO g' Onwanja w' isaon j iulo; gO y6 kfe r' isaOn yi re jola go k0tiz6, yi piz6 wa5 wir' imia fo nl' ekale gw' ijiliz6 sa6, ga nte dende waO kfe nl' irfendo iiiiori. Anlwfe sambC, mongi to- ndo, anlwfe mia p' isaOn yinlo egOnibe viagaga ro, vandaminla- nli anlwfe veude kfendiO nl' ifema 8' aulag' ave, ko 'nlwfe pOswa avila g6 ndwanli yauli njole. Ndo vOmanJi gw' imfepinlO nla gw' imia s' Ovanginli nl' Ozunge wazyO Jisu Kmis. GrOre yfe ga Iwaul' ivenda vfenlo nl' egOmbe yOdu. Amfeu. EZANGO ELOXGA Zl JAN. ^ Mezo z' avili gw' ipakilia, zi re 'zwfe jogo pa, zi re 'zw& jenla pa nl' antyo mazjo, z' avouliO 'zwfe, zi r' ago mazyo kota pa z' iganiba 2 ny' emfenlo, z6 takiliO 'zwfe: nl' emfeulo z' aw6wunlio, ayenl6 ule 'zwfe, ko 'zwfe dwani' iyenli, ara- kilia 'nlwfe emfenlo zakonlako, z' avegagi uli Rer^, awowuuliO gOre 3 'zwfe; eza zi re 'z\v5 jeula pa ayo- go zO takiliu 'zwfe gore 'nlw&, inlfe anlwfe kh anlsvfe ga Iwanl' alato nla 'zwe: nla ihli, alato niazyO mi re nil Rer&, nl' Onwaul' iyfe 4 Jisu Krais. Azwfe t^iid' isaOa yi- ulo, inlfe mbi' yazyo yi yOulie. 5 Nl' igamba nyi re 'zw& jogo pa gOre y&, arakilia 'uhvfe nye nyi- nlo iDlt>, Auyanibit nl' Ozange, 6 nla gOre y& zyele nipiri du. Ja 'zw' abulia 'nib azw' ar' alato nla yh, aganganla gO mpiri, azwfe nO- 7 ka, ko 'zw' alend' Orbti : ndo ja 'zw' akanganla g' Ozange, ga nt' are yfe g' Ozange, azw' are nl' ala- to Oinori^ nl' OiTiori, uli ntyinia yi Jisu y' Ofiwanl' iyt' yi jonibunlia 8 'zwJi avila gw' ibe scklu. Ja 'zw' abulia 'nlfe azw' azye nl' ibe, azwfc tfemiz' ikuw' iyazyO, nl' Orfeti wi 9 zyele gOre 'zwfe. , Ja 'zw' anibm' ibesazyO, ar' inyanga nyi bekeliO nl' Ogftre kfc gO nyeza 'zwfe ibe sa- : zyO, ayombunlia 'zwfe avila gw' 10 ifwema sCh\u. Ja 'zw' abulia 'nlfe azwfe pa deud' ibe, azwb pange 6Dl6ki, nl' igamb' iny^ nyi zyele gOre 'zw^. 2 Awanl' iyam', IsaOn ylnlo tendi- nla lui^ 'ulw&, ko 'nlw' ayanj' ibe. Nla jog' 6m' ajanj' ibe, azw' • are nl' 6ganlisi gore Rer&, Jisu 2 Krais y' ogore : ayb nl' oravinlO gw' ibe sazyd; nl' aranga gw' isazyo dadife, ndo k& gw' ibe si 3 ntye yOdu. NT igamba nyinlo raia 'zwfe inlb, azw' avorO y&, inl& ja' zw' apenjaveuj' ampang' imfc. 4 Ay& 6 bulla 'nl&, mi avoro yb, ko y' avenjavenj' ampang' imfe, ayb onlOki, nl' orfeti wi zyele gore yfe: 5 ndo ayfe 0 penjavenj' igamb' inyfe,» gOre yfe itonda s' Anyambife si re mfepa pa giligili. Nl' igamba nyinlo mia 'zwfe inlfe, azwfe are 6 gore yfe: ayfe o bulla 'nlfe e dwa- ula gOre yfe e ga ganganl' ayfemfe vanganle ga nt' agauganlagife. 7 Mongi tondo, mi pa tfendinla" 'nlwfe ivang' inyonla, ndO ivaug' iluDgu nyi re dwanla pa uJa 'ulwfe avila gw' ipakilia: ivaug' ilungu nl' igamba ny' ayog'6 8 'ulwfe. Ndo mi tfendinla 'nhv>- ivang' inyonla, OsaOn wi re rfe t gore yfe nla gore 'nlwfe ; kondi- mpiri yi piaganla, nl' Ozangv 9 w Orfeti w' atwenli gO baraba. Ayfe 0 bulla 'nlfe are g' Ozange, kfe nu- mb' Ofiworer' iyfe, a pare gO mpi- 10 ri kwanga nla ulfenlo. Ayfe 0 to- ud' 0(Jworer' iyfe e dwanla g' Oza- nge, nla gOre yfe zyele ndaga y' 11 ikweza. NdO ayfe 0 bik' ORwo- rer' iyfe are gO mpiri, aganganla gO mpiri, e mta ke nkO^a yi \Ct- ndO udfe, konde mpiri y' aDlim' antyo mfe. 12 Mi tfendinla 'nlwfe, yawanla, ko- ude ib« tumli a' auyezO 'ulwfe v' 293 2. 13. I. JAN. 13 inyanga ny' in' inyfe. Mi tfendi- ula 'nlwfe irerfe, konde anlw' avo- r5 yfe 6 vegagi avila gw' ipakilia. Mi tfendinla 'nlwfe, awanjo, konde anlw' are keva p' ombe. Mi atfe- ndinla 'nlwfe, yawanla, konde 14 anlw' av6r6 Rerfe. Mi atfendinla 'nlwfe, irerfe, konde anlw' are mife pa o vegagi avila gw' ipakilia. Mi atfendinla 'nlwfe, awanjo, ko- nde anlw' are nli ngulu, ul' iga- mba ny' Anyambife nyi dwaula gore 'nlwfe, anlw' are keva pa k' 15 Smbe. Arondanli ntye yinlo, ge isaon yi re gd ntye. Jog' 6m' edu atonde ntye, itonda sa Rerfe si 16 zyele gore yfe. Konde yOdu yi re gO ntye, itonginla s' 6zy5nli, nl' itonginla s' antyo, nl' ekale z' emfenlo, yi pa jiila g6re Rerfe, ndo 17 gO ntye yinlo. Nli ntye yi pia- ganla, nl' itbnginla sa y6: ndo ayfe 6 dende ntondinli y' Anya- 18 mbife e dwanla go konlako. Ya- wanla, nyinlo nl' igwfera nyi nu- unla: nli nt' are 'nlwfe jogo pa inlfe ayfe 5 sire Krais e bia, vanga- nle vfenlo re nongwa pa izirisi yi Krais imienge; nl' igamba mfe mia 'zwfe inlfe nyinlo nl' igwfera 19 nyinuunla. W agogwi avila go- ire 'zwb, nd6 wi pegag' iwazyO ; konde arwe 'nlfe wa6 iwazy6, ga- vonlo w' aro dwanli nla 'zwfe : nd6 w' agogwi, ko wa6 jenl6 inlfe, 20 wa6 aran^,' iwazy6 wa6du. Nl' anlw' are nl' isagid avila gftr' Oma w' Orunda, amia isa6n y6du. 21 Mi pa tfeudinla 'nlwfe konde anlwfe pa mi' Ogiligili, ufIA konde anlw' av6r0 w6, nla zyel' indka 22 si pila g' 6rfeti. OnlGki mande ka6 ayfe 6 danda inlfe Jisu nle Krais? Ayfe 6zirisi wi Krais, 6 23 dande Rerfe nl' Ofiwanla. Ayfe 6 dand' Oiiwanla, ayb mfem6 azye nli Rerfe : ayfe 5 mfem' Ofiwanla 24 are nli Rerfe kfe. Eza zi re 'nlwfe .294 jogo pa avila gw' ipakilia, zi ga Iwanle gOre 'nlwfe. Ja eza zi re 'nlwfe jogo pa avila gw' ipakilia z' adwanla gore 'nlwfe, anlwfe kfe anlwfe be dwanla gor' Ofiwanla, 25 nla g6re Rerfe. Nl' 6mpanganl6 w' avanganlio ndfe 'zwe nle wi- nlo, inlfe einfenlo z' egdmbe zodu. 26 IsaCn yinlo mi are tfendinla pa 'nlwfe yd g' ofiwanja wi mongi 27 wi kegunlia 'nlwfe. Nd6 anlwfe, isagi6 s' azagi6 ndfe 'nlwfe si dwa- nla g6re 'nlwfe, anlw' azyele k' isyolo nyi nfenj6 nl' Oma; ndo ga nte nfenjO 'nlwfe nl' isagi6 mfe g' Ofiwanja w' isaOn yOdu, s6 kfe si re rfeti, nl' arang' inoka, vauga- nle ga nt' anfenjiO 'nlwfe nle so, 28 Iwanlanli gore yfe. Nla vfenlo, yawanla, Iwanlanli gore yfe ; inlfe, go be bowunlife, azwfe ga Iwaule nl' jganda, ko 'zwfe ayenle ntyo- 29 nli g' ozyo wfe gw' ibi' sfe. Ja 'nlw' amia 'nlfe ar' OgOre, anlw' avOrd inlfe, 6m' edu kfe 6 dend' 6g6re ajanlO nle yfe. g VOnlanl' 6nlongo w' itonda wi re Rerfe tonda pa 'zwfe, m\h azwfe to fweli6 inlfe, awanla w' Anya- mbife: nla yenlo re 'zwfe. V iga- mba nyinlo ntye yi mta 'zwfe, 2 konde yi mife du. Mongi tondo, vfenlo azw' awanla w' Anyambife, nli nte be dwanla 'zwfe yi pa tu- minli6; ndo azw' av6r6 inlfe, j' abuwunlia, azwfe be dwanla ga yfe ; konde azwfe be jenlfe ga nt' are 3 yfe. Nl' 6m' edu 6 re nl' iguiTiu nyinlo g6re yfe e jombunli' 6kuw' wfenife, vanganle ga nt' are yfe 4 nkferfe. Om' edu 6 janj' ibe e pa- va k' ivanga: konde ibe 86 nl' 5 ipava s' ivanga. Anlw' av6r6 kfe 'nlfe, aw6wunli6 g6 t6mb' ibe; 6 nla g6re yfe zyel' ibe du. Om' edu 6 dwanla g6re yfe e janj' ibe : ayfe 6 jaujag' ibe e pa jenlfe, ge 7 mife. Awanl' iyam', aremiz6nli I. JAN. 4. 7. nl' 6m' edii : ayfe 0 janjag' OgOre ar' OgAre, vangaule ga nt' are yfe 8 OgOre : ayfe 0 janjag' ibe ayfe Oma wi Satan ; koude Satan ayanjag' ibe avila gw' ipakilia. Go ntinla yinlo awowunliO Onwa w' Auya- mbife, inlfe g5 jiliz' ijanja si Satan. 9 Om' edu 6 re janIO pa ul' Auya- mbih e pa janj' ibe, koude ilonda y' Auyambiii yi dwanla gOre yt-: yfenlo e jolie janj' ibe, konde are 10 janlO pa nl' Anyanibib. Nl' iga- mba nyinlo awaula w' Anyambife wi miO, nl' awanla wi Satan : inlfe 6m' edu 6 re e jia dend' ogore ayfe arang' 6nia w' Anyambife, ge ayh 11 6 re e pa tond' oiiworer' iyfe. Ko- nde nyinlo nl' igamba ny' ayogi6 'nlwfe avila gw' ipakilia, iulfe 12 azwfe ga roodanlenli. Azw' ahva- nla ga Ken 6 vegagi 6ma wi Sa- tan, ayonl' 6nwougife. Nl' eza- nde z' ayonlife yh? Konde ijauj' iab s' avegagi si be, nla s' 6iiwo- ngife sibia. 13 Afnamanli, awarera, ja ntye y' 14 anumba 'nlwfe. Azw' av6r6 inlfe, azw' are piaganla pa avila gw' ijuwa agfeiida gw' embulo, konde azwfe tond' aware rfe. Ayfe 6 re e pa tonda e b dadife; nd6 li> nl' idenda nl' 6rfcti. G6 ndaga mfc be niia 'zwfc Inlb azw' are g' 6rfeti, ko 'zwfe dwanliz' irfein' iya- 20 zy6 g' 6zy6 wfe, koude ja irfem' iyazy6 y' apa 'zwfe 6gara; Anya- mbife are viaganlo nl' irfem' iya- 21 zy6, ami' isa6n y6du. Mongi to- nd6, ja irfem' iyazy6 y' ava 'zwfe 6gara, gambfenl' azw' are nl' iga- 22 nda g6r Auyambib ; nl' ezom' edu zi bambi6 'zwfe, azwfe dfenga g6re yfe, konde azwfe peujavenj' ampang' imfe, aleud' isa6n yi to- 23 nd6 gw' antyo mfe. Nl' ivang' inyfe nye nyiulo, iulfe azwfe ga ve- kelie iua ny' Oilwaul' iyfe Jisu Krais, arondanla, ga nt' az6mbife 24 'zwfe. Nla ye 6 peujavenj' ampa- ng' imfe e dwanla gore yfe, nla yfe g6re yfe. Nl' igamba nyinlo mia 'zwfe kfe 'nlfe e dwania g6re 'zwfe, inlfe ul' lulinl' inyfe uyi re yfe pa pa 'zwfe. Mongi tond6, avekelianl' anli- nl' im6du, ndo gfeulizanl' aulinla, vendetwa m6 m' Anyambife: ko- nde ivogisi y' iu6ka imieuge yi re 2 bia pa g6 ntye. Nl' igamba nyi- ulo mia 'nlwfe Inlinla ny' Anya- mbife: inlfe iuliul' iedu uyi mfema 'nlfe Jisu Krais are bia pa g' 6zy6- 3 nli ny6 ny' Anyambife: nl' inli- nl' iedu nyi re nj'i pa mfeme Jisu nj'6 arauga uy' Anyambife : ^yi- nlo ul' inlinla mfe uyi sire Kfais, nyi re 'nlwfe jogo jm iulfe uyi bia; nla vangaule vfeulo uyi re g6 4 ntye. Anlwfe w' Anyambife, a- wanl' iyam', anlw' are keva pa wa6 kfe : koiule ayfe 6 re g6re 'nlwfe are viagan]6 nla yfe 6 re g6 5 ntye. Wa6 wi ntye: yeulo ka- mba waft ga nt' are ntye, ko ntye 6 jogiul6 wa6. Azwfe w' Anya-. mbife : ayfe 6 mi' Anyambife e jo- ginI6 'zwfe; ayfe 6 re azye w' A- nyambife e joginl6 zwfe. Nl' iga- mba mfe mia 'zwfe inlinla ny' 6rfeti nl' inlinla uy' ift-uia. 7 Mongi toud6, azwfe ga roudaule- 295 4. 7. I. JAN. nli : konde itonda si pila g6r' A- nyambife; nl' 6m' edu 5 touda ajanlid nl' Anyarabife, ami' Anya- 8 mbife. Ayfe o re e pa tondae pami' Anyambife; konde Anyambife nl' 9 itonda. G6 ndaga yinlo aruminlio itonda s' Anyambife gore 'zwfe, inlfe Anyambife are tofna p' O- nwanl' iyh wikika g6 ntye, inlfe azwfe ga Iwanle nl' emfenlo vo yfe. 10 Itonda se sinlo, aranga 'n\h, azwfe aroud' Auyambife, ndo inlfe, aro- ndi 'zwfe, arofii' Onwanl' iyfe g6 11 dw' oravinlo gw' ibe sazyo. Mo- ngi toudo, j' Anyambife arondi 'zwfe yenlo, azwfe kfe azwfe ga ro- 12 ndanlenli. Zyel' omo re jenla p' Anyambife nli mori : ja 'zw' ato- ndanla, Anyambife e dwaula g6re 'zwfe, nl' itond' isfe si re mfepa pa 13 gore 'zwfe: nl' igambanyinlo mia 'zwfe inlfe, azwfe dwanla gore yfe, nia yfe gore 'zwfe, konde are pa pa 14 'zwfe lulinl' inyfe. Azw' are jenla pa kfe arakilia inlfe, Rerfe are tOiiia p' Onwanla go dwanl' Ozunge wi 15 ntyfe. Om' edu 6be mfema 'nlfe Jisu nle Ofiwa' w' Anyambife, Anya- mbife dwanla nla yfe, nla yfe g6re 16 A.nyambife. Azw' are mia pa a^ekelia kfe itonda si re nl' Anyambife gOre 'zwfe. Anyambife nl' itonda; nl' ayfe 6 dwanla gw' itonda e dwanla nl' Anyambife, 17 nl' Anyambife g6re yfe. Gw' iga- mba nyinlo r' itond' isazyO mfepa pa, ko 'zwfe dwanla nl' iganda g6 ntyugu y' ijfekfelia; konde ga nt' are yfe, yenlo re 'zwfe g6 ntye 18 yinlo. Zyel' itia gw' itonda: ndO itonda si re mfepa pa si t^imb' itia, konde itia si re nl' OrevunlO ; nla yfe 0 tia azye mfepa pa gw' itonda. 19 Azwfe tonda, konde ayfe lOnge 20 tondi 'zwfe. Jog' 6m' abulia 'nlfe, mi tond' Anyambife, kfe numb' Ofiworer' iyfe, ayfe 6nl6ki : konde ayfe 0 re e tond' ftfiworer' iyfe 0 re 296 yfe jenla pa, ayfe ko tond' Anya- 21 mbife sfe 6 re pa jenlfe? Azw' are dfenga pa k' ivanga nyinlo g6re yfe, inlfe ayfe 6 tond' Anya- mbife e ga ronde k' onworer' iyfe ^ Gm' edu 6 bekelia 'nlfe Jisu nle Krais are janlO pa nl' Anyambife : nla yfe 6 tondfe 6 janla e tondfe kfe 2 6 janlo ndfe. Nl' igamba nyinlo mia 'zwfe inlfe, azwfe tond' awanla w' Anyambife, ja 'zw' atond' Anyambife, avenjavenj' ampang' 3 imfe. Konde sinlo nl' itonda s' Anyambife, inlfe g6re 'zwfe go penjavenj' ampang' imfe: nl' ampang' imfe mi zyele jola. 4 Konde ezom' edu zi janlO nl' Anyambife zi keve ntye : nl' ike- va si keve ntye se sinlo, inlfe ibe- 5 keli' sazyo. Nla '^ fe 6 keve ntye mande, ka6 ayfe 6 bekelia 'nlfe Jisu nl' Ofiwa w' Anyambife? 6 Winlo nle yfe 0 vienli nl' anlingo nli ntyinla, vauganle Jisu Krais; aranga nl' aniingft dadife, ndO nl' 7 anlingo nli ntyinla. Nl' Inlinla kfe nyi takilia, konde Inlinla nyo 8 nl' orfeti. Konde r' ararft wi taki- lia, Inlinla, nl' anlingO, nli ntyi- nla : nla yinlo irarO yi kwe- 9 zanganla 6mo. Ja 'zw' abo- ng' atakwfe m' anlaga, atakwfe m' Anyambife mi re viaganlft : konde atakwfe m' Anyambife me minlo, mi re yfe takilia pa g' 10 ftfiwauja w' Onwanl' iyfe. Ayfe 6 bekeli' Onwa w' Anyambife are nl' atakwfe g' okuw' wfemfe: ayfe 6 re e pa bekeli' Anyambife are pangfe p' Onloki; konde e pa be- keli' iganiba nyi r' Anyambife takilia pa g' Ofiwanja w' Onwanl' 11 iyfe. Nl' atakwfe me minlo, inlfe Anyambife are pa pa 'zwfe emfenlo zakonlako, nl' efnfenlo mfe zi re 12 gOr' Onwanl' iyfe. Ayfe 6 re nl' Onwanla are nl' einfenlo ; ayfe 0 re ■AN. 5. 21. azye nl' Oiiwanla w' Anyambife azye nl' emfenlo. 13 Mi are tfendinla pa 'nlwfe isa6n yinlo, ko 'nlwfe mia 'nlfe anlw' are nl' emfenlo zakonlako, vanga- nl' anlwfe yi bekeli' ina ny' 14 Onwa w' Anyambife. Minlo nl' abeko mi re nla 'zwfe g6re yfe, inlfe, ja 'zw' abambi' ezoma ga nt' are ntondinli yfe, e p6ganli5 'zwfe: 15 nla ja 'zw' amia 'n\h e p5ganli6 'zwfe, ezom' edu zi bambid 'zwfe, azw' av0r6 inlfe, azw' are uli ya yi 16 re 'zwh bambia pa gOre yfe. Jog' 6m' ajenl' 6nworer' iyfe e janj' ibe si re si zyele gw' ijuwa, e ga va- mbife, nl' Anyambife e be pfe emfe- nlO gOre wa6 wi jaiij' ibe si re si zyele gw' ijuwa. R' ibe si re gw' ijuwa: mi pa bulia 'nlfe e ga ga- 17 mbinle g' 6nwanja wa s6. Ipava s6du nl' ibe : r' ibe kfe si re si zyele gw' ijuwa. 18 Azw' av6r6 iulfe, Cm' edu o re janl6 pa nl' Aiiyambife e janjag' ibe; ndo ayfe 6 rh janlO pa nl' Auyambife e pig' Okuw' wfemfe, nl' 19 5m' ombe e bwatfe du. Azw' avo- r6 inlfe. azwfe w' Anyambife, nli ntye y6du yi dwanla g6 ngulu y' 20 ftmo' mbe. Azw' av6r6 kfe 'nlfe Onwa w' Anyambife abienli, ava 'zwfe ikotiza, ko 'zwfe mife 6 r' 6gi- ligili, azwfe are g6reyfe kfe 0 r' ogi- ligili, vangaiile g6r' Onwanl' iyfe Jisu Krais. Yinlo nl' Anya- mbife y' 6reti, nl' emfenlo zako- 21 nlako. Awanl' i^'am', venjave- njanl' ikuw' iyanli avila gw' ika- nla. EZANGO ZI^ANLI ZI JAN. 1 Onlero g6r' onwantO wi re pi- njf) pa 111' awanl' iyh wi tondo m'lh g' Orfeti ; ul' aranga mife da- dife, ndo waodu wi mi' ogiligili ; 2 g' onwanja w' Orfeti wi dwaula g6re 'zwfe, wi be dwanla nla 'zwfe 3 kfe pfekfep&kfe : lHifepinl5, nkfengo, ul' am^nj&, mi be dwanla gOre 'zwfe, avila g6r' Anyambife ya Re- rfe, ul' avila g6re Jisu Krais, 0- fiwanla wa Rerfe, g' Orfeti nla gw' 4 itonda. Mi jeule mbia mpolO ko- nde mi are dfenga pa gor' awanl' iyo awfewo wi kauganla g' Orfeti, vanganle ga nt' az6mbi6 'zwfe nle 5 Rerfe. Nla vfenlo, onwautC, mi bel' igamba nyinlo, aranga mpa- nll ga mi at^ndinlo ivang' inyo- ula, ud6 mbnyo ny' avegagi nla 'zwfe iivila gw' ipakilia, inlfe azwfe 6 ga rondanlenli. Nl' itouda se si- nlo, iulfe azwfe ga ganganle ut' ar' isftmbi' sfe. Nyinlo nl' ivanga, vanganle ut' ayogiO 'nlwfc avila gw' ipakilia, inl& anlwfe ga ganga- 298 7 nle go uyO. Konde iremisi imie- nge yi [re kfeuda pa g6 ntye, waO wi pa mfenia 'nlfe Jisu Krais are bia pa g' ozy6nli. Ayfe 6 re yenlo nl' ftremisi nl' 6mo sire Krais. 8 Vandamiulanl' ikuw' iyanli, inl^ anlw' averize yayi re 'nlwfe janja pa, ud ) anlwfc ga Ifeug' ipa sOdu. 9 Oni' edu 6 kfenda uli bdsyo ko alwanla gw' infenja si Krais, azye nl' Anj'ambife : ud6 ayfe 6 dwa- nla gw' in^nja mfe, ayfe mfeniO are nli Rerfe nl' Onwanla ta. 10 Jog' abi' ftma gore 'wfe, ko avag' infenja sinlo, awongfe g6 nag' 11 wo, ge savinlfe: konde ayfe 0 sa- vinlfc ar' owongisi w' ijanj' isfe sibe. 12 GOre mife nl' isa6n imienge yi tfendinlo, mi alende nl' ezang5 nli mpira: konde mi devinla gA bia gftre 'wfe, agamba nla 'vvfe 6zy6 g' 13 OzyO, ko igev' inyo jOnlift. Awa- ula w' Onwongio fiiiwantO 6 re pinj6 pa w' abOgizo. EZANGO ZIEARO ZI JAN. 1 Onlero gOre Gaius 0 tondd, ] 2 tond6 mife g' Orfeti. Awfe yi tondo mife, mi jdngunla 'ulfe gw' isaon y6du o ga gende inbiambife alwa- ula kh mbiarabife, vanganle nte kfend' inliul' inyo mbiambife. 3 Konde mi ayeuli rabia mp6l0, gw' avienl' awarerfe arakilia g' onwarija w' ar&ti wo, vanganle 4 ute kanganio g' Ogiligili. Mi azye ul' igev' iv61o viaganlO nla nyi- ulo, inlfe g6 jogo iul& awaul' iyam' wi kanganla g' OrMi. 3 Awfc yi tondo, 5 janj' evil6 zi re ko bekeliO gw' isaOn j'ftdu yi de- uiiCi ndo gOr' awarerfe vanganle 6 waO w' aulongo amori ; winlo wi re takilia pa g' fjRwanja w' itond' iso gO fiaudo. 0 be denda mbia- mb'ih gd nunguula waO g' Ogfendo waO nt' are ko d wan la kwfekwti 7 ul' Anyambifc : konde w' agbnda- gi g' ofiwanja w' in' iny^s, wi 8 bong' ezoma kfe gOr' aniongo. Sa- n\\>C) azwfc ga wong' anlaga Onlo- 1 ugo nli mbia, ko 'zwi dwuai' | 9 imbilO ta nl' Orfeti. Mi arfeudiuli nando agarab' amfewo : nd6 Dio- trefus, 6 toude dwanl' ewOnjO g6- 10 re waO, e pa bouga 'zw&. SambO, ja mi abia, m' be j6nginlia isaOn yi janj6 udfe, nkambaga g' 6ilwa- nj' iwazyO agamb' ambe manya- wfe : azye duferfe kfe vovo, ud5 e pa bong' awarerfe ayfemfe, alega waO kfe w' aro bongi waO, arftmba waO 11 g6 iiandd. Awfe yi toud6, avfer' ez' eve ndO eza zi r' evia. Ay^ 6 janje mbia ayh w' Auyambi^: ayfe 0 janj' ibe e pa jenl' Anya- 12 mbife. Demetrius are nl' isumi- nli6 s' anlaga waddu, nla s' Orfeti kfc: ul' azw^ kfe azwfe takilia g' Onwanj' iwfe; 6 v6rf) kfe 'n\h ata- kw& mazyo mi re rfeti. 13 Mi avegagi ul' isaOu imie^ge gO t^ndiulo, ndd mi pa bele tfeuda y5 nli mpira nli ntOugO yi tfeudi- 14 ula : nd6 mi deviula gO sunge je- ulo, ko 'zwfe kamba Ozyft g' 5zy6. Amfenjfe g6re 'wh. Indeg6 s' abA- gizo. Wdgiz' indeg6 ul' ana. ezang6 zi JUD. 1 JuD, ny6Qg6 yi Jisu Krais, nl' 6nworer6 wi Jems, gore wao wi re fwelio pa, wi tondo gOr' Anya- mbife ya Rer&, avenjavenjo gore 2 Jisu Krais: Nkfeugo gore 'nlw& ul' amfeuj« 111' itouda si ga wunle. 3 Mongi toudo, gw* aveli mife pol6 g6 tfeadiula 'ulwe g' onwauja w' isunginla si re g6re 'zwfedu, mi ajenl' isyolo go tfendinla 'nlwfe nugialiaga 'nlwfe go nwa p616 g' OQwanja w' ibekelia s' avenlio 4 iyombwi nyongo mo. Konde r' anlag' awfewo jiagiula pa nl' avt>- nl6, %'augaale wao w' alOviO ego- mb' elonga g' ogara winlo, anlag' ave, wi kalunl' imfepinlo s' Auya- mbife gw' isyfek&, alandfe o re da- dih Rer' iyazj-6 nl' Ovanginli Jisu Krais. 5 Vfenlo mi bele jonginlia 'nlwfe, vanganl' anlw' avor' isaon yinlo y6du mbiambife, inlfe Rerfe, ayfe sunginia p' anlaga avila go ntye yi Kjipt, avila vovo ayilizi wao 6 wi re wi bekelia. Nl' ienjfel s' avegagi si pa peujaveuj' anyang' imadmfe, ndo s' arig' ilwanlO nyaO, Rerfe are penjavenja pa s6 go mpi- ri gw' igoro yapfekfepfekfe agfenda gw' ijfekfelia si ntyugu mpolO. 7 V^anganle ga Sodom nil Gomora, nl' ink' impOlO s' avegagi vingO- •vingO, wao pa p' ikuw' iyaO g' Ovelaulft, azOng' ozyOnli 6nwfenlfe, wi re ddvio pa eliugiliO, njenlag' azyingo m' 6g0nli wapfekfepfekfe. 8 Ndo egolanli nifemO mongi sinlo kfe nl' ipikili' BaO sauyawfe wi fe- 300 10 11 12 13 14 15 16 viz' ozyonli, avfedi inj-anga nl' ampeuda. Nd6 Maikefel enjfel' mpolOmfe, gw' anwenlife nli Satan azungakanla nla yfe okuwa wi Mosfes, arienli g6 sozizfe nl' aro- w6, ndo awuli 'n\h, Rerfe e ga zfe- mbo. Ndo mongi sinlo wi pfedi' isa5n yi re wi pa mla : nl' isa6n yi mio wao nli njanli, g' inyama si zye nl' Ogu, gw' isaOn m& wi feviz' ikuw' iyaO. Azyile gore wao! konde wi re kfenda pa go mponlo yi Ken, avule mangO nl' dgasyo gw' ifwema si Balam g' onwanja w' ipa, ayiliz6 gw' ipa- va si Kora. Winlo nl' aboke gw' intj'ago sanli s' itonda go nya wao nla 'nlwfe, iveujavenji yi nyez' ikuw' iyaSmfe itia fo ; vindi yi r' anllng6 fo, mpfevizagO nl' impunga ; rere yi r' ilouda fo, ju- wa pa nyongo mbanli, t6dunl6 pa nl'iramba; ikev' ivendi yi ntyu- va, ujirag' ampunli mi ntyonli yadmfe ; igfegfenli yi peravera, go- re waO re pigft pa mpiri yadowa- dowa gO konlako. Nla g' ofiwa- nja wi mongi sinlo avogi Enok k&, oma wOrogfenlo avila g6re Adam, awulia 'nlfe, Vonlauli, Re- rfe e bia nl' igofni ny' intosfen s' iyombwi y&, gO dend' ijfekfelia gO- re wa6du, azyuri' anlag' ave wa- Odu, g' 6fiwanja w' ijanj' isa6 st>- du si be si re wad janja pa, nla g' Onwanja w' agamb' ayole mOdu mi r' anlag' ave kamba pa gO sire. Winlo nle waO wi fumavu- ina, alagalaga, wi d wan la ga nt' JUD. 25. ar' itonginl' isaOrufe, agwanl' imao nkambag' agamb' amp615 m' ekale, waO kfe wi dwania nV anla- ga wautuntu g' Anwanja w' inye- nla. 17 Nd6 anlw&, mongi tondo, yftngi- nliaul' agamba m' alOuge kambiS uli r6mi y' Ovanginli wazyO Jisu 18 Krais; nt' awulinli wao 'nlwfe iulfe, gw' iotyugu sinuuula be bi' ivfedisi, yi kauganla ga nt' ar' itonginl' isaOmfe si beudi' Auya- 19 inbi^. Winlo nie wao wi pang' ibangwaula, wi sOnga kaft ibela s' Okuwa, wi zyele kfe nl' Inlinla. 20 Nd6 anlwfe yi tondo, nlogianl' ikuw' iyanli gw' ibekeli' sanli s' 6runda mh, nkambinlaga gw' 21 Inlinl' Ivia, ko penjavenjanl' ikuw' iyanli gw' itonda s' Anya- inbife, mpOnlage nkfengo y' Ova- nginli wazy6 Jisu Krais gw' emfe- 22 ulo zakoulako. Nla gOr' awfewo wi re ul' impaga Iwanlanli nil 23 nkfengo; nl' afnori zunginlanli wa6, nswagaga wa6 avila g' 5gd- nli; nl' affiori v6ginlauli wa6 nl' itia, mbikaga vangaul' ingoi saA fevizd pa nl' OzyOuli. 24 Vfenlo gore j'fe o re nli ngulu yi bandaminla 'ulwfe avila gw' ip6- swa, al6via 'nlwfe g' 6zy6 w' ive- nd' inyfe mpfelo fo nl' igev' iv616, 25 gOre yfe o re dadife Anyambife y' Ozunge wazyo, ga Iwanle vo Jisu Krais y' Ovanginli wazy6, ive- nda, nl' inyanga, nl' ipanginla, nil ngulu, egOmbe vakiliaga ro, nla vfeulo, nl' agfeuda go konlako. Amfen. 301 ITUMINLIA SI JAN. ^ Ituminlia si Jisu Krais, s' ave- nli6 yfe ul' Anyambife g6 tev' inyOngo s& isaon yi be sunge twa nl' aroiuife amieza y6 nli enjM yt 2 gijre ny6Dg6 yfe Jan. NT arakil Jan igamba ny' Anyanibi^, nl atakwfe mi Jisu Krais, vanganl 2 isaOu yodu y' ayenlift ndfe. Oza vinlo gore yfe 6 tangunla, nla gore wftO wi jog' agamba m' ipoga, avenjavenj' agamba mi re tfendo pa g6 so : konde egombe z' atwe pifer&. 4 Jan gor' inando orogfenlo si re go Asia: Imfepinlo gore 'nlwfe nl' •amfenjfe, avila gOre yfe 6 re avega- gi 6 re kfe go bia ; nl' avila gOr' anlinl' Orogfenlo mi re g' ozyo w' 5 ek' izfe; nl' avila gore Jisu Krais, oyeuli wi re ko bekelio, njalie yi mongi wi re juwa pa, nl' Ova- nginli w' aga wi ntye. Gore yfe 6 tonda 'zw&, avuruula 'zwfe avila gw' ibe sazyo nli utyiul' iy&; 6 avanga 'zwfe inlongo ny' iminis?; g6r' Anyanibife ya Rer' iyfe; gore yh ga Iwanl' ivenda nl' ipanginla 7 g6 konlako. Amfen. Vonla, e bia nli vindi ; nl' intyo edu nyi be jeul&, nla wao w' arumife wi be jenl& ; nl' imbuve si ntye s6du si be denla g' Oiiwauj' iw^. Vanga- nl' yenlo. Anifeii. 8 Mife nl' Alfa nl' Omega, bulie Rerfe Anyambife, yi re y' avegagi nla yi be dwanla k&, Anyambi& 9 yi ngulu yodu. Mife Jan, y' Onworer' iyanli ul' Owongisi nla 'nlwtj gw' injuke nla gw' inlongo nlagw' isindinla si re gOre Jisu, 802 10 11 mi avegagi gO neuge yi fwelif), inl&, Patmos, g' oiiwanja w' iga- mba ny' Anyambife ul' atakw^ mi Jisu. Mi avegagi gw' Inliula gO ntyugu ya Rerfe, nl' ayogio mife go nyum' iyam' inyC ivolo, ga ny' Orombo, inl^, Isa6n yi je- nlO ndo, rfenda yo g^v' ezango, arwauliza z6 gw' inandd orog^- nlo ; g5 Efesus, nla gd Smerna, nla go Pergamus, nla g6 Thiati- ra, nla go Sardis, nla go Filadfe- Ifia, nla go Laodisia. Awizi m\h go jenl' iuyoi nj-' agambi nla mife. Jsla gw' awizi mife mi aye- ul' ilampi orogfenlo si syika yate- nlateula; nla go garegare y' ila- mpi ayenli mife oma nl' egolanli z' onwoulaga, borio pe ngoi mpo- lo kwanga gw' intyozyd, nl' otu- mba wi syika yatenlatenla dirio pa go ntould j-fe. Nl' ewonjo z^ nl' itwe sfe s' avegagi pupu g' imia yapupu, ula g" Akoudo; nl' autyo mfe m' avegagi g' ibaminla s' ogonli ; intyozyo sfe s' avegagi ga nj-feulife njombwi, mpanli ga y' amfepizio gw' inlu ; nl' inyoi nyfe ga nyongole y' anling6 aiu&- ug&. Nl' avegiigib nl' igfegjjuli orog&nlO g' Ogo 'nloiTiife : nl' avi- la g' Ogwanl' iwfe agogwi okwar' orueuli wi re tua nkova mbanli: nl' ozyo wfe w' avegagi ga nko- mbe go bamba yd nli ngulu. 17 Gw' ayenli mife yfe, mi avOswi gw' agolO mfe g' ebeude. Nl' ara- life Ogo 'nloiTiifc gOre niifc, awulia, 'nlfe. Aria; mib ul' AlOuga ul' 18 onuunla, nl' Oma wabo; mi ave- 12 13 14 15 16 ITUMINLIA. 2. 18. ' gagi juwa pa, nla vSnla, mi are bo g6 konlako, mi are kfe nl' isya- 19 pe s' ijuwa ul' il6mb6. Rfenda 8amb6 isa6n y' ayenliO 'wfe, nl' isaOn yi re, nl' isaOn yi be twa go 20 b6sy0 ; iyumbiinlo ny' igfegfenli orog&nl6 y' ajenlft 'wfe g' 5go wam' Onldmife, nl' ilampi si syika yateiilatenla OrogfenlS. Igfegfenli orogfenIO nl' ienjfel s' ifiandO oro- gfeni6 : nl' ilampi 6rogfenl6 nl' iuandO orogfenlO. 2 GOre enjfel yi fiando yi Efesus rfenda : IsaOn yiulo yi bulio udfe 0 k6t' igfegfenli OrogfenlO g' 5go wfe OnldiTiife, 6 kanganla go garegare y' ilampi si syika yatenlatenla 2 drogfenlO, inlfe: Mi avorf) ijauj' iso, nl' evil6 zo nl' isindinl' iso, nla inlfe 6 jolie sindiul' anlag' avfe, ndo 6 re kfenliza pa wa6 wi bulla 'nib wao rftmi, ge w' azya, 3 alfenga wao inlOki; mi avorO kfe 'nlfe ft re nl' isolinla; Ore sindi- nlapag' onwanj' w' in' inyam', 4 ko w' ayasa. NdO mi are nli ndaga yinlo nla 'w&, inl^, ft re ■5 tiga p' itond' iso idftnga. Yftngi- nlia sambft nt' are 'w6 pftswa pa, ko nige nkftndi, ayanj' ijanj' idft- nga; azya nlonlo m' be bia gftre 'wfe, arOmbe lampi yo avila gft mbftra ya yft, kaft w' akalvva. <) Ndft ndiiga yinlo yi re nla 'wfe, inlfe, ft bik' ijanja s' Inikolaiton, 7 91 bikft mie kfc. Ayfe ft re nl' arfti, e ga yogo nte buli' Inlinla gftr' ifiandft. Gftre yh ft keva, be pft mib gft ny' erere z' eiTibnlo, zi re gft ntyaga y' Anyambic?. H Nla gftre enjel yi nandft yi Sme- rna rfenda; Isaftn yinlo yi bulift nl' ftlftnga nl' ftnuunla, ft vegagi !t juwa pa, ndft are bo: inl»-, Mi avftrft azyingft mo, nl' agug' imo (ndft 0 re paga pa), nl' ftrowft wi mongi bulla, 'ulb, waft lju, ge w' azyu, n»lft waft ule fiandft yi 1 10 Satan. Ari' isaftn yi be sindinlft ndo: vftnla, Satan e be fel' awti- wo gore 'nlwfe go ntyftgo, ko 'nlu& dembft; anhv^ be dwanla kt) ul' azyingft igftini ny' intyu- gu. Lwanl' ftma wi bekelift kwa- nga gw' ijuwa, gambfenlfe m' be 11 po kftrftwa y' efnfenlo. Ayfe ft re nl' ftrfti, e ga yogo nte buli' Inli- nla gftr' ifiandft. Ayh ft keva ayenlizft nkazya nl' ijuwa siba- nli. 12 Nla gftre enjfel yi nando yi Pe- rgamus rfenda ; Isaftn yiulo yi bu- lift ndfe ft re nl' ftkwar' orueuli wi 13 re tua nkftva mbanli, iulfe: Mi avftrft, mbftra yi dwanlft ndo, vr- nganle mbftra yi re Satan dftvia p' ek' izfe: nla, inlb, ft kftt' in' inyam' ngwasyi, ko w' aland' ibekeli' sam', vanganle gw' i- ntyugu si Antipas, ftyenli warn' wi re ko bekelift, ft yftulift -gft- re 'nlwfe, mbftra yi dwanle 14 Satan. Ndft mi are nl' isaftn yakwfe nla 'wb, konde ft re nl' awfewo vovo wi kftt' in5nja si Balam, ft nlfenji Balak gft pftmiz' awa wi Israel ibaku, ko waft nye ya y' ayirift gw' akanla, avfcng' 15 antft wiuganli. Egolauli mfcmft anlw' are kfe nl' awfcwo wi kftt' 16 infenja s' Inikolaiton. Galwa sa- mbft ; azya nlonlo m' be bia gftre 'w6 nfeganfcga, anwa nla waft nl' 17 ftkwara w' ftgwanl' iwam'. Ay»"^ ft re nl' arfti, e ga yogo nte buli' Inlinla gftr' ifiandft. Gftre y^ ft keva, be pft miii mana yi re ju- rabunlft pa, avc ke idft nyapupu, nla gft nyft in' iuyonla tendft pa, nyi re nyi mift nl' ftma kaft aye ft denga nyft. 18 Nla gftre enjM yi nandft yi TJiiai- tira rbnda; Isaftn yinlo yft bulift nl' Ofiwa w' Anyambi^, ft re ul' antyo m?! g' ftgftnii wi baiTii- nla, nl' iiityftzyft so ga nyftnlit"^ ± 19. ITUMINLIA. ]0 Djombwi, inlfe: Mi avoro ijanj' iso, ul' itond' iso nl' ibfekfeli' so iili njanjinli yo nl' isindinl' iso, ula, inl& ijauj' iso sinuunla si re 20 viaganlo nl' idonga. Ndo mi are uli ndaga yinlo nla 'wfe, Inlfe, 6 sindinl' onwanto nifevvonla Jfeza- bfel, 6 fweli' oliu' wfe, inlfe, Avogisi; . ko yfe nfenja aremiz' iny6ng6 sam' g6 nanla ula winganli, anye ya y' 21 ayiri6gw' ikanla. Nl' aveuli mife yh egombe zi kalwa ; udo e jivire 22 kalwa avila g' ov&ianlo wfe. V6- nla, m' be falfe g' odo, nla wa6 wi nanla nla yfe gw' azj'ingo arapolo, kao w' akalwa avila gw' ijanj' 2;{ isaO. Nl' awanl' ife m' be j5nla wao nl' ijuwa ; nl' inando sodu si be mia, inlfe, mife nle yfe 6 kfelagfel' ina nl' irfefna: m' be p' 6m' edu gore 'nlwfe kfe ga nt' ar' ijanj' isfe. 24 Nd6 anlw?; mongi mori wi re go Thiatira, wao wi re wi zye nl' infenja sinlo, wi re wi mia du isa- 6n y' Oronga wi Satan, nte ^ bulla wao; mi bulinlia 'nlwfe, inlfe, m' be twanliza 'nlwfe irwanlo nyfe- 25 nlfe. Ndo eza zi re nla 'nlwfe, go- 2(i tanli z6 ngwasyi, kao mi abia. Nl' ayfe 6 keva, avenjavenj' ijanj' i- sam' kwanga go ntyai, g6re yh be 27 p6 mife inyangagor' anlongo: ko yfe pangiula wao nli nkogu y' 6- nwanga,gante jonl6 intyuanlasa- mb6nl6 simbei ; ga nt' are mife p6 28 pa kfe nle Rer' iyam' : m' be pfe 29 kfe^g&gfenli w'ibanga. Ayh 6 re nl' Oroi, e ga yogo ute bull' Inli- nla gw' inandO. g Nla g5re enjfel yi fiand6 yi Sa- rdisrfenda; Isa6n yinlo y6 buli6 ndfe 6 re nl' anlinl' orogfenlft m' A- nyambife, nl' igfegfenli OrogfenlS, i- plh : Mi av0r6 ijanj' iso, inlfe, 0 re nl' ina inlfe o re bo, ndO 0 re juwa 2 pa. Vfembaga, ko joli' isa6n yi ti- ganla, yi re piferfe gO juwa : konde mi pa jenl' ijanj' iso kwfekwfe g' 304 3 6zy6 w' Anyambife yam'. Y6- nginlia sambo nt' are 'wfe bonga pa ayogo ; ko penjaveuja y6, aga- Iwa. Jogo w' avfemba, m' be bia g' ofe, ko w' ami' igwfera nyi be 4 bia mife g6re 'wfe. Ndo 6 re nl' ana amfewo g6 Sardis mi re mi fe- A'iz' ingoi sa6 ; wi be kanganla nla mife bora p' ingoi sapupu ; konde 5 wi re nl' inyanga. Ayfe 6 keva e be borio yenlo nl' iwora nyapu- pu ; m\h kfe mi azazy' in' iuyfe avila gw' ezango z' emfenlo, ndo m' be mfem' in' inyfe g' 6zy6 wa Rer' iyam', nla gw' azy6 m' ie- 6 njfel' sfe. Ayfe 6 re nl' 6rOi, e ga yogo nte bulia Inlinia gw' ifia- ndo. 7 Nla gOre enjfel yi fiandd yi Fila- dfelfia rfeuda ; Isaon yinlo yO bulio nle y& 6 r' orunda, o re rfeti, ayfe 6 re nl' isyape si David, 6 nungu- nla, ko anunj' 6ma, 6 nunja, ko 8 anungunl' oma inlfe: Mi avOro ijanj' iso: vOnla, mi are nungu- nla pa g' 0zy6 wo iguge nyabwi, nyi re zyfel' Oma ko nunja ny6; mi avoro kfe, 'nlfe, o re ul' 6nwo ngulu, o re penjaveuja pa k' iga- mb' inyam', ko w' aland' in' 9 inyam'. Vonla, m' be po wa6 wi nand6 yi Satan, wi bulia, 'nlfe, waO Iju, ge w' azya, nd6 wi n6ka ; vOnla, m' be panga waO bia aza- vinla gw' agOlO mO, kO waO mia 10 'nlfe mi are 'wfe tonda pa. Konde 6 re penjavenja p' igamba ny' isi- ndinl' isam', nuh kfe m' be penja- venjo gw' igwfera ny' idembC, nyi bia g6 ntye y£>du, g6 kfcniiza wa6 11 wi dwanla g6 ntye. M' be sunge bia: got' eza zi re nla 'wb ngwa- syi, ko kOrOw' iyo y' awougO nl' 12 Oma. Ayfe 0 keva, m' be pangfe iuy&ngo gO nagO y' Orunda y' Anyambife yam', ko yfe avo ko- gwa jvovo nyfculfe: m' be tbnda gOre yfe ina ny' Anyambife yam', ITUMINLIA. 4. 11. nl' ina nyi nka' mp61ft y' Anya- mbife yam', yO nle Jerusalfem uyo- ula, yi surninla avila gOr' Anya- mbife yam' g' Orowa ; m' be tfenda kfe gOre yfe in' ioyam' inyonla. 13 Ayfe 6 re nl' orOi, e ga yogo nte bulla lulinla gor' inaadft. 14 Nla gore eujfel yi nanilO yi Lao- disia rfenda ; IsaOn yinlo yi bulio uli Amfen, oyenli w' ibekeliO nl' Oreti, ipakilia s' ipangO' s' Anya- ]•') mbife, inlfe: Mi avorO ijanj' iso, inlfe 6 zyele nkei gempiu: mi o tondo dwanle nkei ge mpiu. 16 Yenlo konde 6 r' Oiitinti, nl' ara- nga mpiu ge nkei, ra' be pulio 17 avila g' dgwanl' iwam'. Konde 6 bulla, 'nlfe, mi apagi, arwa nl' igumb' inyenge, ko mi azilinlo nl' ezoma; ko w' amia 'nlfe awfe Oma w' azyiugo nl' injuke, Okugi 18 kfe nl' ipoku nl' otele : yenlb mi tevuulo, inlfe, gola nla mi& syika yatenlatenla mfepizO pa nl' Ogonli, ko 'we bOnwa ; nl' ingoi sapupu ko bori' ftku' wo, inlfe ntyonli y' olele wo y' awOwunlia; uli iia- ngO y' antyo go kil' antyo mo, ko 19 'wbjenla. NtangO yi toudO mife, yO fcbmbO mie arevunla: Iwanla 20 mpiu KambO, ko kalwa. Voula, mi kumaiila gw' iguge aloka : jog' om' edu ajogo inyoi nyam' anlungunl' iguge, m' be jinginla g&re ye, anya nla yh, nla y^ nla 21 mife. GOre yh 0 keva, hb pC> mife go dwanla tu nla mif; gw' ek' izam', nt' agevi mi6 kfe, alwanla tu nli Rer' iyam' gw' ek' izb. 22 Ayfe I) re nl' OrOi, e ga yogo nte bulla IiilinlHgor' ifiandO. Isaon yinlo viagaiiiO vftnla, mi ayenl' iguge nungunb") pa g' ftnV wu, nl' inyo' ilouga ny' ayogiO niif^ egolanii g' ftrombo nkanii)aga nla mil", awulia 'nl^, Vanda gu- nlu, ko mi tuinlnlio isaon yi regO 2 twa. Avila vovo nfcganega mi j IMpongwe.] 20 arwenli gw' inlinla: nla ,v6ula, avegag' eka dovi6 pa g' 6r6wa, 3 nl' 6ma tu gw' eka mfe. Nla yfe 6 Iwanli tu ayenlanli g' id6 n^i jaspfe nli nyi sardius: avegagi kfe mbumba ving6vingoeka, egolanii 4 ga id6 ivia nyi femferod. Nla vingOvingo eka mfe avegagi ka agoini ambanli uli ka nlai : nla gO ka mfe alwauli tu agoini m' anlero ambanli nl' anlero anlai, bori6 pa nl' iugoi sapupu ; nla gO w6nj0 yaO ikorOwa si syika yate- 5 nlatenla. Nl' avila gw' eka ago- gwi anomingwfembOlo ul' amoi nl' injalitowa. Avegagi k' ila- mpi 6rogfenlC» mbaminlaga swa- swo nl' eka, so nl' anlinl' Orogfe- 6 nlO m' Anyambife. Swaswo nl' eka, avegagi ntyuvay' elas egola- nii ga kristal ; nla g6 garegare y' eka, nla viugdvingo eka, avegagi ya yabo nlai ralie nl' anty6 g6 7 bOsyO nla gO nyuma. ElOnga z' avegag' egolanii ga lion, nla ziva- uli egolauli g' 6iiwo nyare, nla zirarO z' avegagi nl' ftzyO egolauli g' Oma, nla ziulal z' avegag' ego- lanii ga ngwanyonli yi dOgwa. 8 Nli ya mfeyo nlai, 5rn' edu liV ampav' Ordwa, y' avegagi nl' antyo ralie vingOviugo nla gO gare y' ampava : yC> khyi zye ul' ijowa ftiTianda ul' ogwfera, kaO mbuliaga, 'nife Oruuda, Arunda, 6runda, nle Rerb Anyambi^, -yi ngulu yOdu, y' avegagi, yi re,* nla 9 yi be dwanla. Nla gw' azavinli ya yabo nlai ava iveuda nl' olubo nl' akeva gOre ye o dwanla tu gw' 10 eka, i> dwanla gO korilako, vovo avftswi anlero agOiTii ambanli nl' anlero aulai avOswa gO nt^'e g' ftzyO wb Ci re tu gw' eka, azaviiili o dwanla gO konlako, awal' ikiV rrtw' isaft ke go ntye swaswo ul' 11 eka, awulia, 'nle, 6 re ul' inya- nga, Ovaugiuli wazyO ul' Atiya- 305 ' . 4. 11. ITUMINLIA. nibife yazyo, g6 p6 ivenda nl' olu- bo nl' inyanga: koude 6 vaiig' isaon yodu, ula vo iitondinli yo arwenii yo, avan^rio y6 kfe. ^ Nl' ayenli mife g' ogo 'iilomie w' Omo vegagl tu gW eka ezango tfeudd pa go gare nla gw' igala, nuuj6 pa uli lingilio drogfenlo. 2 NT ayenli mife eujfel yi ngulu e toiiga nl' inyo' iv016, iulfe, Mande re nl' inyauga nyi nu- 3 ngunl' ezango, arombe lingi- lio ya zo? nla g' orowa ula go ntye nla g' odolougo wi ntye pegag' oma nli ngulu yi nuugunl' 4 ezango, ge ponla z6. Nl' aleuli mife polo, konde d(5ng' oma nl' inyanga nyi nungunl' ezang6, ge 5 ponla z6. Nl' awulinliO niife nl' ftfnori gor' aulero, inlfe, Alenla: voula, lion yi nibuve yi Juda, y' oraraba wi David, are dfenga pe ngulu yi nunguiil' ezango, aro- 6 mbe lingilio orogfcnlo ya z6. Nl' ayeuli niife gO garegare y' ek^ nla yi ya yabo nlai, nla g6 garegare y' anlero, ayenl' ofiwidombe ku- niaula pa, egolauli ga w' aluO w' ajonliO ; nl' onwidonibe w' avega- gi nl' imengo orogfenlo, nl' antyo orogfenlo, mo nl' anlinl' orogfenio m' Auyanibife, mi toinO gO ntye 7 yodu. Nl' avienlife, awong' eza- ngO avila g' Ogo 'nlOixiife w' oma 6 8 vegagi tu gw' eka. Nl' ayfe bonga p' ezangO, ya yabo nlai nl' ag6mi m' aulero ambanli nl' anle- ro anlai w' avoswi g6 ntye g' 5zy6 w' oiiwidombe, Om' edu uli fio- mbi, uli va yi syika yatenlatenla ralie nl' aka mi nkangO, mO nl' 9 ikambiula s' iyombwi. NT aye- mbi wa6 owemb' oiiwonla, awu- lia, 'nlfe, 6 re nl' inyanga nyi bong' ezaugA, anungunle lingiliO ya zO : konde 5 y6uli0„alandunl' anlaga uli ntyinl' iyo gd dwanla mongi w' AuyambiiJ avila gA 306 mbuv' iedu, nl' ftulfefii' iedu, nl' 10 inlongo edu, nli ntye edu, avanga waO aga nl' iminisfe gor' Anya- mbih yazyo; ko wao panginla go 11 ntye. Nl' ayeuli mife, ayogo amoi m' ienjel sinyfeugfe vingOvi- ngC) eka nla mi ya mfeyo yabo nla m' anlero; nli ntango ya6 y' ave- gagi igOini nyi ntosfen ig6ini nyi ntosfeu sinyongo, nl' intosfen s' 12 intosfen : nl' awuli wao nl' inyo' ivolo, inlfe, Ofiwidombe w' ayo- ulio are nl' inyanga nyi p5 inya- nga, nli ntambi, nl' imia, nli ngulu, ul' olubo, nl' ivenda, ul' 13 6zavinlo. Nl' ezom' edu z' ava- ngio zi re g' 6rdwa, nla gO ntye, ula g' ddolongC wi ntye, nla go mbenle, nli ya yodu yi re gO yo, mi ayogio yo yi bulla, 'nit?. Gore yfe 6 dwaula tu gw' eka, nla gor' dnwidombe, ga Iwanl' Ozavinlo, nl' olubo, nl' ivenda, nl' ipaugi- 14 nla, go konlako. Nl' awuli ya yabo nlai, inlfe, Amfcn. NT anle- ro w' avoswi go ntye, azavinla. Q Nl' ayenli mife gw' anunguul' ofiwidombe auuugunl' efnori go lingilio Srogfcnlo, nl' ayogio mi& emori g6 ya yabo nlai zi bulla nl' iuyoi ga njalitdwa, Inlfc, YogA. 2 Nla voula, mi ayenli nkavala ya- pupu, ul' ayfc 6 vegagi tu gd yo avegagi ul' elendiula. Avenlio yfc k6r6wa : nl' agiindife nkevaga, ula g6 keva. 3 Gw' anlungunlifc elingiliO ziva- tili, mi ayogi6 eza zabo zivanli zi 4 bulia, 'nife, Yog6. Nl' agogwi nkavala uy^!ul^ yatenlatenla, nla gCtre yh o vegagi tu go yA avenlio iuya;]ga nyi tftmb' am6uj& go ntye, ko wa6 jonhuila. Avenlio y^ kfe okwara w' iwora oiupOlA. 5 Gw' anlunguuli^ eliugiliO ziraro, mi ayogiA oza zabo zirarO zi bulia, 'u!^, Yogo. Nla vOnla, mi Myenli nkavala yaviovio; ula y^ 6 Iwa- ITUMINLIA. 7. 7. nli tu g6 yO avegagi, nl' 6d6d6 g' 6 6go wfe. Nl' ayogiO mife egolanii g' iuyC»L go gaie yi ya yabo nafeyo nlui uyi bulia, 'nlfe, EgfeulizO zi mpfemba g6 fura, uli gfeulizS y' oresi rarO g6 fura ; ul' agali nl' ivfe azyuga yO. 7 Nla gw' anlungunlife elingilio ziulai, mi ayogio iiiyOi ny' eza zabo ziulai uyi bulia, 'nlh, YOgO. 8 Nla voula, mi ayeuli ul^avala ya- gawa : ula yfe 6 Iwauli g6 yo, in' inyfe ny' avegag', inlfe Ijuwa ; nl' ilOmbO ny' azOugife. Nl' avenliO wad inj'auga gO raori yi mbei nlai yi ntye, go jOnla ul' okwara, nli njania, nl' evunga, nl' iuyani' i- mbendi si ntye. 9 Gw' anlungunlife elingiliO zita- nli, mi ayeiili, g' GdOlOugo wi nibOra yi ntyagO, anlinla ma wa6 w' ayftulift g'*6ii\vauja w' igamba ny' Auyambi&, nlag' onwanjaw' 10 atakw^ m' arakiliO waO. Nl' ar6- ngi wit(*> nl' inyO' ivOIO, awulia, 'nib, llora, Oma w' orunda nl' omifenlfc, oling6 sfe be dwaulo ayd- kMia waft wi dwaula gC> ntye awinliza, waft ngoko yi ntyinl' 11 iyazyft? NT aveulift ftm' edu gft- re waft ngoi mpftlo yapnpu, nl' igamba ny' awuliiilift waft, inl6, wi ga vo jowe v' ftnwolingft, kaft ntiingft y' iuyftngft ula waft, nl' awartT' iyaft wi be jftnlft ga waft, y' akeka. 12 Nl' ayouli m'lh gw' anlungunlife elingilift zorftwa, arweul' isyuga- zuga Hi ntye sipftlft; nli nkftiube y' arwenli viovio ga piuda y' imia, 111' ftgwMi w' arwenli ga ntyinia; ].'5 ul' igbgiuili y' ftrftwa y' avftswi gft ntye, nn nte posyunli' erere z' ifig avftsyunii' ilftud' iyb. yi re yi y)a liouda, gft nyugft zo ul' ftmpu- 14 ug' ftnipoift. Nl' ftrftwa w' arft- nibift n' eza zi purft rwb; nli nft- nib' iedu uli neug' iedu y' arft- 15 mbift avila gft mbftra ya yft. Nl' aga wi ntye, nl' awanl' iyaft, nl' ingowfe impftlft, nli ulafni, nl' anlaga wi ngulu, nl' ftsyak' iedu nl' ftiiwontye, w' azyombunli gw' ibulungu nla gw' adft m' inftmba ; 16 awulinl' inftmba nl' adft, iulb, Vftswauli gftre 'zwfe, ko jurabu- nlanli 'zwfe avila g' ftzyft w' omo dwanla tu gw' eka, nl' avila gw' 17 egunlu z' Oiiwidombe: koude ntyugu mpolft y' egunlu zao y' abienli ; ula mande ko jolie ku- manla? Avila vovo mi ayeuli ienjfel nlai wi kumanla gw' intyftmbft nlai si ntye, nsimbiag" impung' iulai yi ntye, inlfe, ftmpunga w avfevinla gft ntye, ge gft ntyuva, ge gw' erer' 2 iedu. Nl' ayeuli mife eujfel mori yi panda avila gft tongwa nli nkft- mbe, ul' avegagife ul' elingilift z' Anyambife yabo: nl' arftugife ul' inyft' ivftlft gftr' ienjfel' nlai, s' aveulift ngulu yi jenlize ntye nli 3 mbenle ukazya, awulia, 'nlfe, A- yenlizanli ntye ukazya, ge mbe- nle, ge rere, kaft azw' aduft azwfe diugil' iuyftngft s' Anyambife ya- 4 zyft gw' imbalTi' isao. Nl' ayogift nub utangft ya waft w' alingilift, inlfe, ukama yi ntosfeu ul' agftmi m' intost!u anlai nl' intosfcn nlai, gw' imbuve sodu s' awa w' IsraM. 5 Oft nibuve yi Juda alingilift igftini uyi ntosfcn nli ntos^n uibanli : Gft nibuve yi Rubbn alingilift igftiTii nyi ntosfen nil utosbn nibauli : (Jft nibuvfe yi Gad alingilift igftiTii nyi ntosbn uli ntos("^n mbauli: 0 Gft nibuve yi Aser alingilift igftini nyi ntosbn nli ntoseii mbauli : (}ft mbuve yi Nofthali alingilift igftiTii nyi utosfen nli utosbn nilianii : Gft nibuCe yi Manasb alingilift igftiTii 7 nyi nt<^sbn nli ntosen nibauli : (jft mbuv'e yi .Simeon alingilift igftini nyi ntosi^n uli ntosbn mbauli: (ift 307 7. 7. ITUMINLIA. nibuve yi Levi alingiliO igftmi nyi ntosfen nli ntosfen mbanii : G5 mbuve yi Isakar alingili6 ig6mi 8 nyi ntosfen nli utosfen mbaiili : GO mbuve yi Zabyulou alingiliO igO- fili nyi ntosfen nli ntosfen mbanii : Go mbuve yi Josfef alingilio igomi nyi ntosfen nli ntosfeu mbanii: Go mbuve yi Bfenjamin alingili oigo- mi nyi ntosfen nli ntosfen mba- . nli. 9 Isaon yinlo viaganlO v6nla, n)i ayenli nkumba mp616, yi re y' arangizO nl' oma, avila go nty' iedu, nl' avila gw' imbuve sOdu nl' anlongo modu nl' iuliiffie yo- du, kumanla pa swaswo nl' eka nla g' ozyo w' Ofiwidombe, bora p' ingoi sapupu, nl' ikdgo ya yila 10 gw' ago mao. Nl' arongi wao nl' inyo' ivolo, awulia, 'n\h, Isuugi- nla gor' Anyambife yazyo o re tu gw' eka, nla gor' Ofiwidombe. 11 NT .avegag' ieujfel s6du kumanla pa vingovingo eka nl' anlero nli ya yabo nlai ; nl' av6swi wao swaswo ul'ekaazyo mao go ntyfe, 12 azaviul' Anyambife, awiilia, 'iili;, Amfen : Ozavinlo, nl' ivenda, nl' imia, nl' akeva, nl' OlubO, nl' ibyanga, nli ngulu, yi ga Iwanle g6'r' Anyambife yazyogO konlakft. 13 Amfen. Nl' 6inori gOr' anlero awinlizi, awulinlia m\b, iiilb, Wi- nlo wi re borio pa nl' ingoi sapu- pu, wamande? W apila nla 14 gwi? Nl' awulinii niib yfe, inlfe, Ilera, o xovC>. Nl' awuliiilife mlb, iulb, Winlo nle wad w' avili gw' azyingd ampOlO, ayovunl' ingoi sao, avaiiga sO pupu go ntyinia y' 15 Ofiwidombe. Yenlo dwanla wao swaswo nl' eka z' Anyarnbift; ka waft jaiijinlfe oinanda nl' Ogwfcra gO nag' wfe yftrunda : nla yfc 6 re tu gw' eka e be divinia waft nli 16 nagft yb y' ikuku. Wi be fo jogo njanla nyfenlb, ge kfttft nl' esyftve ; 308 • nkombe kfe yi be fo bambinla wao 17 onwei wi nkazya ny&nlfe. Konde Ofiwidombe ft re gft garegare y' eka e be dwaul' ftveujavenji wao, agfendia waft gw' igerftmbenle y' aulingft m' einfenlo: nl' Anya- mbife e be siz' autyonli modu avila gw' antyo maft. g Nla gw' anlungunlifc elingilift z' orogfenlo, orftwa w' avonli do vo 2 erenle z' igwfera. Nl' ayenli mife ieujfel ftrogfcnlft si kumanla g' ozyft w' Anyambife; aveulio waft i torn bo orogfenlo. 3 Nl' avienli enjfel mori agumania gft mbora yi ntyagft, nli ntybngfe yi syika yatenlatenla yi felftya yi nkango bemenii ; nl' avenlift yb ya yi nkango yenge, gft kundft gw' ikanibinla s' iyoinbwi go mbftrayi ntyago yi syika yatenla- 4 tenia yi re swaswo nl eka. Nl' avandi otutu wi ya yi nkaugft, nl' ikanibinla s' iyombwi ta, avanda g' ftzyo w' Anyanibife avila g' ogo 5 wi enjbl. NT awongi enjel awo- nge iityfengb ; nl' ayonlie yft nl' ftgftnli avila gft mbftra yi ntyagft, avunga yft gft ntye : nl' azftngi injaiitftwa, nl' amfti, nl' anomi- ngwbmbftlft, nl' isyugazyuga si ntye. 6 Nl' agekiz' ienjbl orogfenlft s' avegagi nl' itombo ftrogDnlft age- 7 kizagOtftnga. Arftngi nftnga, nl' azftngi ningo y' adft nl' ftgftnli, datizo pa nli ntyinia, nl' avungift yft gft ntye : nl' avezyft mori gft mbei ntyaro yi ntye, nli mori gft mbei ntyarft yi rere, nl' aiTianli ambezyo modu m' avezyft. 8 Arftngi yinibanli, nl' ezoma ga nftmba mpftlft mbaminlaga nl' ftgftnli z' avungift gftntyuva: nli mori go mbei ntyarft yi ntyuva y' !) arwenli ntyinia; nl' ayuwi emori gft rarft gft ya yftdu yi dwanla gft mbenle, yi re nl' em(;iilo ; nl' ITUMINLIA. 9, 17. ayilizio 6fKori gw' araro gw' ama- tanga. 10 Arongi enjtil yi ntyarO, nl' avo- swi avilag' OrowaOgfegfenIi Smpo- 10, mbaminlaga g' ojo, nl' avoswi w6 g' omori gw' irarO gw' ilovi 11 yotlu, nl' iger6tnbenle y' anlingo; nl' iua ny' Ogfegfeuli mfe uyi fwe- 116, 'ulfe, ikazya : nli mori g5 mbei ntyarO y' anlingo y' arwenl' ika- zya; nl' aulag' aweuge w' ayu- wi nl' anliugo, koude ni' arwe- uli uoDli. 12 Ar6ngi enjfel yiulai, nl' awOliO mori g6 mbei ntyaio yi nkonibe, nla y' Ogwfeli, nla y' igfegfeali ; yeulo mori g6 mbei ntyarO g5 y6 y' ayilanganli, nl' omanda wi • deug' Ozauge vo mbei mori go ntyaro, nl'Ogwfera k' egulanli mfe- mo. 13 Nl' ayenli mit, ayogo ngwauyo- nli, yi dOgwa gO gare y' 6r6wa, awulia nl' inyd' ivOlo, inlfe, Azyile, azyile, azyile gOre waO wi dwaula gO ntye, g' ofiwauja w' aniAi ainori m' itombo s' ieujtsl utyarO, si pare go tOnga. Q iSl' arOngi eujel yitauli, ul' aye- nli mie Ogfcgenli wi pO.swa avila g' orOwa g6 ntye : nl' avenliO yfe 2 syape y' ivemba ny' dronga. NT anliingunlit! ivemba ny' 6ronga; ul' avandi otutu avila gw' ive- mba, ga otutii w' ebek' evOlO ; nl' ayilanganlio nkombe nl' ozange g' ORwanja w' otutu w' ivemba. 3 Nl' avila g' otutu agogw' isaka- mpazyft gO ntye; nl' uveuliO yO ngulu, nt' are ngulu yi tebombe 4 yi ntye. Nl' azoinbio yo,;. iu\h, w' alendinl' aiTianli mi ntye mpo- ngo, g' ezom' edu evezyO, g' erer' iedu, ndft kaft anlaga ine v/i re wi zye nl' elingilio z' Anyambiegw' 5 imbam' isao. Nl' avenliA yO ara- , nga go jonla wao, ndO gft jenliza WHO azyiugO agweli utanli: nli nkazya ya y6 y' avegagi ga nka- zya yi pang6 nl' etebombe ja z' 6 ata Oma. Gw' intyugu mfesonlo anlaga wi be but' ijuwa, ko w' alfenga so; ay6ngunla kfe go ju- 7 wa, ko ijuwa fanga wao. NT impanginli s' isakampazyO s' ave- gagi g' inkavala kekizo pa gw' igovl ; nla gO wOnj6 ya y6 avfega- gi ga sikorOwa si syika yatehla-. tenia, nl' azj'o wa yo m' avegagi 8 g' azyO m' anlaga. Nl' avegagi yO nl' itwe g' itwe s' ant6, nl' ano ma yO m' avegagi g' ano m' ilion. 9 Nl' avegagi y5 nl' imianga yi diviule ntOnlO, nli nyougole y' ampava ma yO y' avegagi ga nyo- ngole y' intyOnli, nl' inkavala sinyenge si kfenda nli nguiu gw' 10 igovi. Nl' avegagi yO nl' ikwe- nde ga 'tebOmbe, nl' iloganli ; nla gw' ikwende ya y6 nle ugulu yao yi jenliz' anlaga nkazya agwfel' 11 atanli. Nl' avegagi yo nli enjfel y' ivemba ny' orouga g' oga go panginla yO: in' inyfe g6 uka- mbinli yi Hebru nle, Abadon, ndo g' onlfemb wi Grek in' inyfe 12 nle, Apolyou. Azyili alOnga ni' apiaganli : nd6 atiganli gCn bia azyili ainfenlb ambanli. 13 ArOngi enjfel yftrOwa, nl' fliyogio mife inyOi avila gw' imengO nlai yi mbftra yi ntyag6 yi syika yate- nlatenla yi re g' OzyO w' Anya- 14 mbi^, ny' awulinli' eojJil yA'rOwa, y' avegagi nl' 6rombo, in It, V^u- runl' ienjM nlai si re kOrft pa g' 15 Alovi OmpOlft Yufrate. i NT avu- ruulo ienjfcl nlai, s' avegagi ke- kizO pa gw' igwera nli ntyugu nl' ogwMi nl' Ompunia, gO ji^nl' 10 omori gw' ararO gor' anlaga. Nli ntangO y' imboli yi mongi w' inkavala y' avegagi nkama a' intoht'n mbanli s' intostn: mi 17 ayogio ntungo yao. Yenlo aye- I nli mie inkavala gO nyilinlO, nla 309 9. 17. ITUMINLIA. waO w' alwanli tu g6 s6, nl' irai- anga yi ntCnl6 ga y' 6g6nli nli hiasinth nli sulfer : nli w6nj6 y' inkavala y' avegagi ga w5nj6 y' ilion ; nl' avila gw' agwanla ma s5 agogwi ogOuli nl' otutu nli su- 18 Ifer. Nl' isaon yinlo irarO ay6- nlio mori gd mbei ntyar6 y' anla- ga, iulfe, nl' 6g6nli nl' 6tutu nli sulffer, y' agogwi avila gw' agwa- 19 nla ma s6. Nli ngulu y' inkava- la yi re gw' agwaul' ima6, nla gw' ikwend' iyaO : konde ikwe- nde yaO yi re g' imamba, alwanla Bli_w5nj6; nl' inkavala sijenlize 20 nkazya nla yo. Nli mbei y' awa w' aulaga, yi pa jOnlO nl' isaon yinlo, wi pa nige nkOndi g' 6nwa- nja w' ijanja s' ago mao, ko wao tig' isavinla s' anlinl' ambe, nl' ^••ikanla si syika yatenlatenla nli yapupu, nla si nyfenlife, nla s' ado, nla si rere ; si re s' ayolie jenla, 21 ge jogo, ge kfenda ; wi pa nige nkOndi kfe g' Cfiwanja w' ijOnla- nl' isa6, nl' isfenia, nl' ibelanla, nl' ijufa. ^ Q Nl' ayenli mife enjfel mori yi ngulu yi suminla avila g' 6r6- wa, bora p' evindi; nli mbumba y' avegagi gw' ewoujO zfe, nl' 6zy6 wfe w' avegagi ga nkOmbe, .nl' inty6zy6 g' amfengo m' Ogo- 2 i^Ii. Avegagife nl' dnw' ezangO rijingunl6 pa g' Ogowfe: nl' alo- vife 6g016 wfe onlomife gO ntyuva, ,'{ nl' onyantwfe gO ntye, Nl' ar6- ngife nl' inyft' ivolO, nte t6nge lidn : gw' arongife, injalitowa 6ro- 4 gfenl6 s' agambi. Gw' agamb' injalitAwa orogbnlo, mi aro tfendi : nl' ayogirt mife inyfti avila g' dr6- wa nyl bulia, 'nl^, nunj' isaOu y' againbiO nl' iujalitOwa ftrogftnlO, 5 ko arfenda y6. Nli enjM y' aye- nlid mife kumanla pa go ntyuva nla gA ntye aronibinl' Ago w& 6 OnlOmife g' 6rowa, arang' OrungO 310 nla yfe 6 dwanla g6 konlako, 6 vangi 6r6wa nli ya yi re gA w6, nli ntye nli ya yi re gO y6, nli ntyuva nli ya yi re gO y6, inlfe, 7 egOmbe zi zye nyfeulfe: ndO gw' intyugu s' inyoi nyi eujfel y' 6ro- gfenld, j' aduka g6 toiiga, vovo Csaftn w' iyumbunlo w' Anya- mh\h w' amanla, ga ut' ar' intya- ng6 simbia s' arakilio ndfe gOr' 8 iuyongO sfe s' ivogisi. Nl' inyfti ny' ayogio mife avila g' 6r6wa, ny' avo kambi nla mife, awulia, 'ulfe, Gfe bong' ezang6 zi re nu- ngunlo pa g' 6go wi eujfel yi ku- manla go ntyuva nla g5 ntye. 9 NT agfendi mife g5re enjfel, awuli- nlife, 'nlfe, Va mife onw' ezaug"). Awuliulife mife, 'nlfe, Wonga, kt) nya zO ; zi be pang' iwuinu uyo n6nli, ndo zi be dwanla g' Ogwa- 10 nl' iwo Ouligi g' 6nlfembfe. Nl' awongi mife ofiw' ezangO avila g' 6go wi enjfel, auya z6; avegagi zo g' 6gwanl' iwam' ouligi g' 6ulfe- mbfe : nd6 mife via nli nya zo, iwuinu nyam' ny' arwenli nOnli. 11 Nl' awulinli wa5 mife, inlfe, 0 ga vo poge g' onwauja w' intye si- nyeuge nl' anlongo nl' inlfemfe nl' aga. 2^ ]^ AvenliO mife nt6ng6 egolanli ga nkogu : nl' awuli 6inori, inlfe, Gumanla, ko kfenlize nagA yOrunda y' Aiiyambife, nli mbOra yi ntyagO, nla waO wi saviula 2 gOgo. NdO igala nyi nagO y' Anyambife riga uyO, ko agfenliza nyo ; koude nyi re pO pa gOr" anlongo : nli nka' mpOlo yOrunda yi be jarO nl' anlongo agOmi m' Ogwfeli anlai nl' agwfeli ambanli. 3 Mi be pa gAr' iyenli yam' imba- nli inyanga nyi poga ntosfen nli nkama s' intyugu mbanli nl' agAiTii m' intyugu ArAwa, bora pe 4 pinda. Winlo nle rere y' loliv vanli nl' ilampi mbanli, si kuma- ITUMINLIA. 12. 4. 5 Ilia g' ozy6 wa Rerfe yi ntye. Jog' 6in' edu abele jogiza wao nkazya, Ogftnli wi kogwa gw' agwanl' irna6, ayiliz' il0val6vi yaO: nla jog' 6m' edu abele jeuliza wa6 nkazya, e ga yonlO njOnli yinlo. 6 Wiulo wi re nli ngulu yi nunj' 6r6wa, ko anloge uingO v' intyu- gu s' ipog' isa6 : wi re nli ngulu kfe gw' anlingd gd kalunla mO ntyinla, nla g6 pe ntye evung' iedu' egOinb' iedu zi belO wao. 7 Nla gA be du6 wa6 w' amfenliz' atakwfe maO, nyama yi panda avila gw' ivemba ny' Oronga yi be nwa nla wa6, ageva wa6, ay5- 8 nla waO. NT bende ya6 yi be dwanla gw' igala uyi nka' nip616, • yi fwelio gw' inlinla inlfe Sodom nli Ejipt, mb6ra y' avanliO Rer' !» iya6 gd krosi kfe. NT aniaga avila gw' anlongo nl' imbuve nl' inlfeiiife nl' intye wi be pOule bende yaO ntyugu ntyar6 nl' erenle, ko w' ayivire bende yi 10 felO g' (irOnginlft. Nla wao wi dwanla gO ntye wi be jenle mbia g' Onwanj' iwaO, avang' igeva, arwazanle ya yi mpagaga ; konde ivogisi mfeyo imbauli y' ayenli- zagi wa6 wi dwanla gO ntye azyi- 11 ngO. Ntyugu ntyarft nl' erenle mh piaganla pa ayinginl' Oiiwei w' emfenlo gAre waO avila gor' Anyambife, nl' agumanli waO g6re. Nl' avoswi itia wipolrt gOre 12 wao w' avOnlagi wao. Nl' ayo- glA waA inyo' iv6l6 avila g' orOwa nyi bulinlia waA, inR;, Vandanli gunhi. Avandi waA g' Orowa gw' evindi; nl' ilfkvalrtvi ya : nla waA w' ari- gaaii w' arieuli, uv' ivuuda g6r' 14 Anyambife y' 6r6wa. Igamba ny' azyile nyarabanli ny' apiaganli : v6nla nyarar6 nyi sunge bia. 15 Ar6ngi enjfel yOrogfenlO ; nl' az6- ngi ani6i amp6l6 g' 6r6wa, awu- lia, 'nlfe, Ipanginla si ntye s' atwenli g6re Rer' iyazy6, nli Krais iyfe: ayfe be pauginla gO 16 konlako. Nl' agomi m' anlero ambanli nl' Onlero anlai, wi dwa- nla tu g' Ozyo w' Anyambife gO k' iya6, w' avOswi azy6 nia6 g& ntye, 17 azavinl' Auyambife, awulia, 'nlfe, Azwfe po akeva, Rerfe Anyambife, yi ngulu yodu, yi re nla y' avQga- gi ; konde 6 re bonga pe ngulu yo 18 mp610, avenda. Anlongo m' ^ve- ndi, nl' egunlu zo z' abienli, nl' eg6mbe zi re wa6 wi re juwa pa gojfekfeli6 z' abienli, nlag6p' ipa g6r' inyOugO so s' ivogisi, nl' iyo^ mbwi, nla wa6 wi ti' in' inyo awangO nl' avolo ; nla g6 jiliza wa6 wi' jilize ntye. 19 Anlungunlo nag5 y6runda y' Anyambife yi re g' Orowa; nl' ayenliO gO nag6 yfe yOrunda egara zi njek' iyfe; nl' azdngi anonii- ngwfemb016, nl' amOi, nl' injali- t6wa, nl' isyugazyuga si ntye, nli ningO mp0l6 y' ad6. Nl' aw6wunl' elemb' evOlO g' Orowa; OfiwantO bora pe nkO- mbe, nl' 6gwMi g' OdOlOngO. w' iutyOzyO sfe, nla gw' ewOnjc!' zfe kOrowa y' igOiui nl' igfegfenli hiba- 2 nli. Nl' arwenlife nl' inyeiTie: nl' arOngife nl' isyoiigo, ayenle nka- 3 zya y' ijanla. NT asvOwunli ele- mb' ezfenlfe g' OrOwa ; vOnla, OiTla- nib' OpOlO watenlatenla, nli wOiijrt OrogfenlO nl' igOiui ny' iuuMigO, nl' ikOrOwa OrogfenIO gO won}<^ yfe. 4 Okwend' iwo w' alure mltei mori gO ntyarO y' igfegfenli y' OnSwa, awala yO gO ntyfe: nl' agumanl' Amamb' OmpOlO g' OzyO w' Ailwa- ntO 0 rwenli gO jaula, gO ny' 311 12. 5. ITUMINLIA. 5 6nwanl' ife j' ajanla. Nl' ayaulife diiwonlome, 6 vegagi g6 panginl' anlongo modu nli nkogu y' oiiwa- uga : 111' azwenlid ofivvanl' \h gw' igOnlo gor' Anyambife, nla gw' 6 ek' izfe. Nl' awang' ofiwanto age- nda gw' ig' ivolo, gogo avegagi nli mbo.a kekiz6 pa nl' Anya- mbi§ gore wao g6 penjavenjfe ntosfen nl' inkania s' intyugu mbanli nl' agomi m' intyugu • 6rowa. 7 Nl' arwenl' igovi g' orowa: Mi- ehfel nl' ienjfel sfe s' anwenli nl' 6iJianib' oinpolo ; nl' 6maraba nl' 8 ienjfel s6 w' anwenli. NU6 wi ke- va du, ko \v' avo dfenginlo mb6ra 9 nyfenlfe g' orowa. Nl' awaliO o- mamb' ompolo, omamb' Olungu, ayb 6 fwfelio, 'nlfe, Diabolos nli Satan, oremisi wi ntye yodu ; awalio go ntye, nl' ienjfel sfe s' 10 awalio nla yh. Nl' ayogio mife inyO' iv61o g' orOwa, nyi bulia, 'nlfe, Vfenlo abienli isunginla, nli ngulu, nl' iulougo ny* Anyambife yazyO, nl' inyauga nyi Krais iyfe : konde 6zozisi w' awarer' iyazyO, o zozizi wao g' OzyO w' Anyambife yazyd omanda nl' Agwfera, are fa- ll 16 go ntye. Nl' agevi \va6 yh g' 6nwanja wi ntyinla y' Onwi- ddrabe, nla g' oiiwanja w' igamba ny' atakwfe ma6; ko w' aronde fnfenlo yao nsindinlaga kwanga 12 gw' ijuwa. Samb6 yenle mbia, Ordwa, nla 'ulwfe yi dwaula g6 wo. Azyile g6 ntye nla g6 mbe- nle : konde Satan are suminla pa g6re 'nlwfe, nl' egunlu ev616, ko- nde avorO inle are nl' OllngO wa- kwb dadife." 13 Gw' ayeuli Omaniba, in\b, afaliO gO ntye, agornbiz' ofiwant6 6 ya- 14 nli' 6nwonl0me. NT aveuliO 6- fiwantO ampav' ambanli mi ngwanyoTili nipolrt, ko yfe dftgwa agfctida gw' ig' ivOlO g6 mbOr' 312 . iyfe, yi penjavenjo yfe avila g' 6zy6 w' amamba, v' egombe nli gombe 15 nl' erenle z' egombe, Nl' agogu- nli omamba avila g' ogwanl' iwfe agogunli' anliugo g' 61ovi go nyu- ma y' oiiwanto, go pfe%'izfe nli nto- 16 nda. Nl' anlungunlid 6iiwanto nli ntye, nli ntye y' anlungunli ogwanl' iwfe, amfenl' olovi w' ago- gunlio nl' omamba avila g' 6gwa- 17 nl' iwfe. Nl' Omamba avendinl' onwanto, agfendaga go uw' igovi nl' awanl' ife amori, wi penjavenj' ampanga w' Anyambife, agCt' ata- kwfe mi Jisu. Nl' agumanlife g' Ozy^gfe wi ntyuva. Nl' ayenli mife nyama yi panda avila gO ntyuva, nl' igOmi ny' imeng6 nli wOujo orogfenlo, nla gw' imengo sfe igOmi ny' ik0r6wa, nla g6 woDj6 yh ana mi pfedi' 2 Anyambife. Nli nyama y' aye- nli5 mife y' avegag' egolanli ga njfego, nl' iutyozyO egolanli g' inty6zy6 si urs', nl' Ogwanl' iwfe g' ogwanla wi lion : Nl' 6inamb' ompolO w' aveulife ngulu yh, nl' 3 ek' izfe' nl' inyang' iv6l6. Nl' ayeuli mife efilori go wOnjO yfe egolanli ga z' awonjiO evOra z' ijuwa; nl' evOr' izfe z' ijuwa z' ayingiO: nl' aiTiami ntye yOdu go 4 nyunia yi nyama. Azavinlagi wao Omamba ompolO, konde w' avenli nyama inyang' inyfe; nl' azavinli waO nyama, awulia 'nlfe, Mande are ga nyama ? Mande ko 5 nwa nla yfe? Avenlio yfe Ogwanla gO kamb' isaOn impOlO, nl' aga- mba wi pfedi' Auyainbife: nl' ave- nliO yfe inyanga gO dwaiila agOmi m' agwfeli anlai nl' agwcili amba- 6 nli. Nl' anlungunlife Ogwanl' iwfe gO pfedi' Auyambife, avfedi' in' inyfe, nli nag' wfe yOrunda, nla 7 waO wi dwanla g' OrOwa. Nl' avenliO yfc gO nwa nl' iyombwi, ITUMINLIA. 14. 8. ageva wa6 : avenli6 kfe inyanga i nyi pauginle nibuv' iedu nl' inlo-j ngo 'edu nl' Onlfem' iedu nli ntye 8 'edu. Nla waodu wi dvvanla go j ntye wi be saviulfe, 6m' edu o re [ azye nl' iu' inyfe tfend6 pa gw' ezango z' einfenlo z' Oiiwidonibe w' ayOnlift avila gw' id6via si 9 ntye. Jog' oru' edu are nl' 6r6i, e 10 ga yogo. Jog' Om' ak6t' anlaga ' imbwedi, e.yb be k6t6 mbwedi : jog' 6m' ajonla nl' 6kwara, e ga y6nl6 nl' okvvara. Gw' igamba nyinlo ul' isiudinla nl' ibekelia s' iyombwi. 11 Nl' ayenii mife nyania nyfenlfe yi k6gwa avila go ntye; avegagi y6| ul' imengu mliaiili g' 6nwidombe, 12 agamba ga 6mamb' 6mp616. Nl' I awongife inyangu uyodu nyi nya- [ ma nonga. g' 6zy6 wfe. NT ava- j ngife ntye nla wao wi dwanla g6 ' yO g6 savinle nyama n6uga, y' avegagi nl' ev6ra z' ijuwa z' ayi- 13 ngi6. Nl' alendife lemba v616, vanganle pang' 6i;6iili wi suminla go ntye avila g' 6r6wa gw' azy6 14 m' anlaga. Areniizife wao wi dwanla g6 ntyfe nli lemba y' ave- nliO yfc ngulu yi denda g' 6zy6 wi nyama; awulinlia wa6 wi dwa- nla go ntye, iiilfc, Vanganli egola- nli zi nyama, y' avegagi nl' ev6ra 10 z' Okwaraarola. Avenli6 yfe ngu- lu yi p' rtnwei g6 z6, vanganle g' 6ganla wi nyama, ko 6ganla wi nyama kamba, ayouliza wa6du wi i)a jivira go savinl' egolanli zi If) nyama. Avaiigif- waodu, awa- ntr6 nl' av616, niami nli lenge, awoMtye nl' asyaka, g6 dingili6 g' | 6ko 'nloiTiif', ge gw' imbam' isaO. 17 Ni' avangif', inio, 6m' ayolie k61a, ka6adw«riia nl' elingili6 inlt-, ina nyi nyama ge ntanK6 y' in' iny^. 18 Imia se sinlo. Ay?; 6 re nl' ikO- tiza, c g!k rang!! ntaiig6 yi nyama; kuude y6 ule utaugO y' 6ma: nli ntangO yfe nle nkama 6r6wa nl' ag6mi orowa nl' - wa. ^ , l^/j^ Nla vonla, mi ayenii Oiiwido- mbe kumaula pa g6 nomba yi Zion, nl' anlaga nla yfe nkama ag6mi m' intosfeu anlai nl' intosfen nlai, w' avegagi nl' in' inyfe, nl' ina nya Rer' iyfe, tfend6 pa gw' 2 imbam' isa6. Ayogl6 mife inyoi avila g' 6r6wa, egolanli ga nyo- ugole y' anling6 amenge, nl' ego- lanli ga njalitowa mp616 : nl' iny6i ny' ayogi6 mife ny' avegagi mpanli g' iwolisi yi bol' iQombi. 3 Nl' ayembi wao owemb' 6iiwonla swaswo nl' eka, nla gw' azy6 mi ya yabo nlai nl' anlero: zyel 6mo re ko nlbng' 6wemb6 mh kao nkama nl'agomi m' intosfen anlai nl' intosfen nlai, wa6 w* alandu- 4 nliO avila g6 ntye. Wiulo nle wa6 wi pa fevizo nl' ant6 ; konde wa6 azyali. Wiulo nle wa6 wi s6ng' Onwidorabe mb6r' iedu yi kfendo ndfe. Winlo w' alandunlio avila g6r' Anlaga, go dwanl' ilo- nd' il6ngag6r' Anyambi& nla gor' 5 Oiiwidombe. Nla gw' agwanl' imao dfeng6 iuoka: wi re nipfclo fo. 6 Nl' ayenii mifc enjfel moji^yi do- gwa g6 gare y' 6r6wa, y' a'vegagi nli ntyang6 ml)ia yakonlako go kambinl6 wa6 wi dwanla g6r ntye, nla g6 ntye edu nla g6 mbuv' iedu nla g' 6nl&m' iedu nla gw' 7 inlongo 'edu. NT awulife nl' iny6' iv6l6, inl^, Rianl' Anya- mbit!, ko suminlianli^ ; konde igwfera ny' ijtikMi' so ny' atwenli. Zavinlanli^ y' avangi 6r6wa nli ntye nli ntyuva nl' iger6mbenle y' anling6. 8 Az6nKi enJM yiml)anli, awulia, 'nle, Aj>6s\vi, Babilou ap69wi, nka' mp616 mfcyo, yi re panga p' anloiiifo modu g6 jong' ivfc ny' ibelaul' iue. . 313 14. 9. ITUMINLIA. 9 Nl' az6ngi6wa6 nli eujfel yintya- r6, y' awuli' nl' iny6' iv616, inlfe, Jog' 6m' edu asavinle nyama nl' 6ganl' iwfe, aliugilio g6 mbam' 10 iyfe, ge g' ogo wfe, ayh kfe be jong' ivfe ny'i eguulu z' Anyambife, nyi re kekizO pa gw' iugougo ny' egu- nlii zfe ezOtna fo zi sambunlia nyo ; ko yh jenlizo azyingd nl' Sgotili • nli sulffer gw' azyO m' ienjfel soru- • nda, nla g' 6zy0 w' Ofiwidombe. 11 Otutu w' azyiugO ma6 wi be pa- nda gA koulako; ko w' alfeug' ijowa 6manda g' 6gwfera, wao wi savinle nyama nl' 6ganl' iwfe, nl' 6m' edu 6 dingili6 nl' in' inyfe. 12 Gw' igamba nyiulo nl' isindinla s' iyombwi, wao wi penjavenj' ampanga m' Anyambife nl' ibeke- lia si Jisu. 13 Nl' ayogio mife iuy6i avila g' 6r6wa nyi bulia, 'nlfe, Rfenda, inlfe, Ozavinlo gore wao wi re ju- wa pa wi juwa g6re Rerfe avila vfenlo: ifi, buli' Inlinla, wi jowa avila g6 vil6 ya6; konde ijanj' isa6 si songa wa6. 14 Nlav6nla, mi ayenli evindi za- pupii; nla g6 z6 6ma tu egolanli g' Oiiwa w' 6ma, gw' ew6nj6 zfe avegagi nli k6r6wa yi syika yate- nlatenla nla g' 6go wfe 6sfele 6ru- 15 enlif Nl' avieuli enjfel mori avila g6 nago y6riinda, ar6nga nl' iny6' iv616 gore yfe 6 Iwanli tu gw' evi- ndi, iulfe, Wei' osfele wo, ko tenia: konde igwbra ny' itenla ny' atwe- nli ; koude ntyaga yi ntye y' abo- 16 ndi p616. Nla yfe 6 vegagi tu gw' evindi awal' Osfel' iwh g6 ntyfe; nli ntyaga yi ntye y' arenlio. 17 Agogwi eiijbl mori avila g6 nag6 y6runda yi re g' 6r6wa, ayfe kh nl' 18 osMe 6ruenli. Nl' avieuli enjfel mori avila g6 mb6ra yi ntyag6, ayfe 6 paiiginl' 6g6nli ; nl' ar6ngife nl' iny6' iv6l6 g6re yh 6 vegagi nl' Ctible 6ruenli, awulia, 'nib, 314 Gendi' 6sfele wo 6ruenli, ko kumi- nli' ilonda y' 6goli wi ntye ; ko- ude ilonda ya w6 y' abondi mbi- 19 ambife. Nl' awali eujfel awal' osfele wfe go ntyfe, agumiuli' il6nda y' ogoli wi ntye, awala y6 g6 mb6- ra yi piar' ivfe y' eguulu z' Anya- 20 mbife. Nli nib6ra yi piar' ivfe y' ayari6 gw' igala nyi nkala, nl' agogwi avila gw' iviarinl6 ntyi- nla, ko y6 syiva kwanga gw' agwanla m' inkavala, ayambunle mb6ra vo utosbn nli ukamas' inanda orowa. Nl' ayenli mih eleuib' ezfenlfe g' 6r6wa, ev616 nla zi mam6, inlfe, ienjfel 6rogfenl6 s' avegagi nl' injuke orogfenlo, so nle siuuunla, konde go so egunlu z' Auyambife 2 zi mania. Nl' ayeuli mife ezoma ga ntyuva y' elas bind6 pa nl' 6g6nli; nl' ayeuli mife kh wa6 w' avili g6 keve nyama, nl' 6ganl' iwfe, nli ntang6 y' in' inyfe, ku- manla pa g' ozamba wi ntyuva y' elas, nl' inombi s' Anyambife be- 3 menle. Nl' ayembi wa6 6wemb6 wi M6sfes ny6ug6 y' Anyambife, nl' 6wemb6 w' Ofiwidombe, awu- lia, 'nlh, Ijanj' iso si r' imp6i6 nla simamo, Rerfe Anyambife yi ngu- lu y6du; imponlo so si r' 6g0re nl' 6rfeti, awfe Oga w' amp6ma. 4 Maude be dw' aria, Rera, ko ave- ndi in' inyo? konde awb dadib 6 r' Oruuda; konde anlongo m6du mi be bia azavinla g' 6zy6 wo; konde ijanj' iso s' 6g6re si re tu- minlift pa. 5 Isa6ii yiulo viaganl6 av6nli mih, nl' anluugunlft uag6 yftrunda y' 6 atakwfe g' 6r6wa: nl' avila gO na- g6 y6runda agogwi ienjJsl 6rog6- nlo s' avegagi nl' injuke ftrogfc- nl6, bori6 pa nl' ivMa nyapupu nl' ijombwi, nl' int6ul6 sa6 diri6 pa nl' itumba yi syika yateulate- 7 nla. Nl' avenl' emori g6re ya ITUMINLIA. 16. 21. yabo nlai avenl' ienjfel 5rogfeul6 va yi syika yatenlateula 6rogfenlO ralie ul' egunlu z' Anyambife, yi 8 dwanla g6 konlako. Nl' ayOnliO uagO yOruuda nl' otutu aviJa gw' iveuda ny' Anyambife, nli iigulu yh; pegag' Oma nli ugulu yi ji- uginla gO nagft y6runda kfe, kad injuke 6rog&ul0 s' ieujfel OrogfenlO s' amaula. 2^ Q Nl' ayogid mife inyO' iv616 avi- la g6 iiagft yorunda, ny' awuli- nl' ieiij&l OrogfenlO, inlfe, Gfenda- uli, ko jiiauli va OrogfenlO y' egu- 2 nlu z' Anyambifego ntye. Agfendi nOnga, ayir' ev' izfe g6 ntye; nl' avienl' il0s6 inibe yi ukazya nip6- 10 gftr' anlaga w' avegagi nl' eli- ugiliO zi uyama, azavinl' Cganl' iwfe. 3 Nl' ayir' eujfel yinibanli ayir' ev' izfe gO ntyuva; ul' agahvi y6 egolanli ga ntyiula y' oiuo re ju- wa pa; nl' ayuwi ezom' edu z' emfeulo, vanganle yOdu y' avega- gi gO mbeule. 4 NT ayir' enjfel yintyarO ayir' ev' izfe gw' ilovi nla gw' igerdmbeule y' auliugO; nl' agalwi yft ntyi- 5 nla. Nl' ayogift niifeenjbl y' anli- ngO yi bulla, 'ulfe, OgOre iile 'wb, yi re ula y' avegagi, awfe ftina w' Orunda, koude ft re jfekfelia pa ye- •j nlo: konde w' avftvizi ntyinla y' iyombwi nl' ivogisi, awfc kb 0 re pa pa waO ntyiula gO jonga: wi re nl' iuyanga uyi dendiul6 ye- 7 nlo. NT ayogift mifc nibOra yi ntyagft yi bulia, 'nib, in; Rera, Anyambife yi ugulu yodu, ij^kfe- li' so si r' orMl nl' ftgore.j 8 Nl' ayir' enjM yiiilai ayir' ev' izfe gft nkftmbe ; nl' aveulift yfe ugulu g() pezy' anlaga nl' ogftuli. !• Nl' avezyift anlaga nli nipiu mjx"*- 10: aiowi waf) ina ny' Anyambife yi pauginl' injuke sinlo; ko w' aulige ukOnde gO pfe iveuda. 10 Ayiri enjfel ydtanli ayir' ev' izfe gw' eka zi nyama; nl' iulongo nyfe ny' ayilanganli; nl' awOgagi 11 wa6 inlfemfe yaO nli nkazya, arOw' Anyambife y' orOwa g' Ofiwanja w' inkazy' isa6 nl' ilAsO yaO ; ko w' anlige nkOnde avila gw' ijanj' 12 isa6. Ayiri enjfel yorAwa ayir' ev' izfe g' 61ovi dmpol6 Yufrate ; nl' agaminl' anliugo ma wO, ko mpoulo y' aga wi pila go tongwa 13 nli nk6mbe kekizO. Nl' ayerifi mife anlinla m' isyfekfe arar5 ga rouge, mi kogwa avila g' ogwa- nla w' Omamb' oiupolo, nl' avila g' ftgwanla wi uyama, nl' avila g' 14 Ogwanla w' 6vogisi w' iu6ka : ko- nde mO anlinl' ambe, mi janje lemba ; mi kfeuda g6r'^ aga wi ntye yOdu, go datiza waO ta gw' igovi nyi utyugu mpOlO y' Anya- 15 mbife yi ugulu yOdu. V^jula, mi bia g' Ofe. OzavinlO gOre yfe 6 bfemba, aveujavenj' ingoi sfe, e veude kanganla tele, ko ntyonli 16 yfe jeulO. Nl' alatiz' auliula mfe alatiza waO ta gO mbOra yi fweliO nli nkambinli yi Hebru, inlfe Harmagedon. 17 Ayiri enjfel yOrogfeulO ayir' ev' izfe g' 6mpunga ; nl' avieiil" iny6' ivOlO avila g6 nagO yr>run<>u, avi- la gw' eka, awulia, 'nlfe, Anianli : 18 nl' arwenl' anomiugwfembOlo, nl' amOi, ul' ijalitOwa; arwenli k' isyugazyuga si ntye sipolO, si re anlaga wi ga pakilife dwanla gO ntye, pa jenlO> nli nu)ri isyuga- 19 zyugasi ntye mpeudinll mfe. Nl' ayarunliO nka' mpcilu mbei ntya- r6, nl' ink' impftlo s' anlongo s' avAswi : nli liabilou mjiOlO y' ayOnginliO g' OzyO w' Anyambife, gO pa yO ingOngO ny' ivfe uy' ere- '20 ria z' egunlu zfe. lueugf sOdu s' awaugi, nl' inomb' impcMO si dfe- 21 ugO nyfeulfe. Nl' avOswi gOr' anlaga avila g' OrOwa uingO y' 315 16. 21. ITUMINLIA. add ampdlo, id6 'edu ndirinli yi talent: nl' arow' aniaga Anya- uibife g' onwanja wi njuke yi ui- ug6 y' ado ; koude njuke y' arvve- nli mpolo. Nl' avifenli mori gor' ieiijfel' orogfeulo s' avegagi nli va oro- giiuld, agamba nla iiiife, awulia, 'nlfc, Y6g6 gunlu, m' be tumiulio ijfekfelia s' evovevov' evolO zi dwa- 2 Ilia tu gw' anlingo amfengfe ; zi re aga wi ntye wi re nania pa nla yfe, nla wa6 wi dwania g6 ntyfe wi • re bong6 pa nl' ivfe ny' ibelo sh. 3 T^rwaulife mife gw' inlinla gw' ig' iv*16 : nl' ayeuli niife ofiwanto tu g6 uyama mbondi, nli nyama y' avegagi ralie nl' ana mi tow' Anyambife, alwanla kfe nli wonjo drogfeulo nl' igomi ny' imengo. 4 Nl' aworio onwantO nli nkfeinbo yatenlatenla nla yi nkogo, batio pa nli ya yi syika yatenlatenla nl' ad6 ambia, nla g' 5go wfe ave- gagi nl' imogi nyi syika yatenla- tenla ralie nli ya yi biko, nl' isyii- 5 kfe s' ibelo sfe. Nla go mbam' iyfe avegagi ina tfendo pa, osaon w' iyumbunlo, inlfe, Babilon mp616, ngwfe yi vovevove nli ya yi biko 6 yi ntye. Nl' fiyenli mifc OnwantO bongfii pa nli ntyinla y' iyombwi, nla yif iyeuli yi Jisu. Nla gw' ayenii m\h yh, nii amami nl' 7 imania sipOIO. Nl' awulinlio mife nli enjfel, inlii, 0 mam' ande? M' be tevo 6saon w' iyumbunlO w' on wan to, nla wi nyama yi kumb6, yi re nli w0nj6 Orogfenlo 8 nl' igomi ny' imengft. Nyama y' ayenlio ndo y' avegagi, avila vo- vo yi zyele ; ndO atwenli go panda avila gw' ivemba ny' oronga, age- nda gw' ijilizO. Nla waft wi dwa- nia go ntye, waO wi zye nl' an' imao tfciido pa gw' ezangO z' enifc- ulo avila gw' ipangO si ntye, wi be mama gO be jenla^waO nyama. inlfe y' avegagi, yi zyele, ndO yi be 9 bia. Yinlo nle mpivinli yi re nl' imia. WOnjO drogfeulO nl' ino- nib' 6rogfenlo, si dwanlo nl'Onwa- 10 nto : r' aga orogfenlo kfe ; atauli wi re pdswa pa, oinori are, nl' oinori e pare go bia; nla j' abia, e 11 ga Iwanle v' oiiwolingO. Nli nyama y' avegagi, ndo azyele, ayfe nl' oga w' enlfenlai, avila kfe g' 6rogfenl6 ; e be kfenda kb gw' 12 ijiliz6. Nl' igomi ny' imengo ny' ayenlio ndo nl' igomi ny' aga, wi re wi pa penda avia v6nlo ; ndo wi be p6 inyanga nyi panginlag' aga nli nyama, v' igwfer' imori. 13 Winlo wi re nl' orfem' 6m0, ko wa6 pe ngulu ya6 nl' inyang' 14 inyao gore nyama. Winlo wi be nwa nl' Oiiwidombe, k' Oiiwido- mbe keva wao, konde ayfe nl' Ovanginli w' ivangiuli, nl' oga w' aga ; nla waO wi re nla y h, wi re fwelio pa pinjo pa nl' aniaga 15 wi re ko bekeli6. Nl' awulinlif; mife, inlfe, Anlingd m' ayenlio ndo, mbora yi r' onwanto w' evove tu, mO nl' imbuve, nl' inkumba, nl' 16 anlongo, nl' inlfeine. Nl' igofni ny' imengo ny' ayenlift 'wfe nli nyama, wi be bik' Onwanto w' evOve, ayelizfe, alwanlizfe tele, ko waO ny' Ozyonli wfe, avezyfe nl' 17 Ogouli. Konde Anyambib avenli waO gw' irfeiTi' iyaO gO dende nto- ndinli yfe, ko waO dwanl' Orfein' Onio, gO p' iulougo nyao gOre nyama, kaO agamba Im' Anya- 18 mbife m' adwanlizO. NT Oiiwanto w' ayenlio ndO nle nka' mpolO, yi pauginl' aga wi ntye. Isaon yinlo -viaganlO ayenii mife enjel inori yi suminla avila g' Orowa, nl' inyang' ivOlO; nl' ivend' inyfe ny' avambizi ntye 2 ozange. ^ArOngifc ul' inyOi nyi ngulu, Y' apOswi, Babilon nipOlo y' apOswi, yi re twa pa kb ITUMINLIA. 18. 21. ilwanl6 ny' anlinl' ambe, nl' elu- mba z' inlinl' iedu ny' isyfekfe, ula zi uyoDli edu inbe y' isyfekfe. 3 Konde anlongo modu mi re jonga p' ive ny' egunlu ny' ibelft sfe ; ul' aga wi ntye wi re naula pa nla yfe, nl' imasen si ntye si re paga pa nl' ibunia si yom' iyfe via. 4 Nl' ayogift mife iuyo' inyfenlfe avi- la g' ArOwa, nyi bulia, 'nlfe, Go- gwauli gore yfe, anlag' iwani', ko 'nhv' ahvanl' iwongisi y' ibe sfe, 5 ayenla k' injuke sfe : konde ibe sfe s' asyivi kwanga g' ftrOwa, nl' A- nyambib are jdngiulia p' ipav' (5 ish. Winlizanllfe nt' awinlizife, ko panli yfe nt ar' ijanj' isfe nyongO mbauli : iinogi ny' awundunliO ndfe, wundunlanlife nyO nyongo 7 nibanli. Ga nt' avendiO ndci 6ku' wfe, awunlie yom' iyh via, yenlo vanlib azyingO nl' ekfeva : konde e bulia| g' Orfem' ivvfe, inlfe, Mi atwenl' Og' ftnwanto, mi arang' OnwautO wi tigO, mi aleuliz' edi- H ng6 du. SambO go ntyugu mori injuke se si be bia, inlfe ijuwa, nl' edinjo, nl' njania; ko yfe pezyO nl' Ogonli via; konde Ovangiiili Anyambife 0 re yfe jfekfelia pa are 9 nli ngulii. Nl' aga wi ntye, wi re nanla pa ula yfe, alwaula nla yfe gw' ambia, wi be denla aronga ul' ekfeva g' Onwanj' iwfe, go j)o- 10 nla wao otutu w' ipezyA sfe, nku- manlaga l)o nl' itia h' azyingf» nife, awulia, 'nie, E, K, uka' mpolo, Babiloii, nka njoli! koude gsV igwfer' iinori ijfekfeli' so s' abieuii. 11 Nl' imasf'ii si ntye si be denla ayeul' ekfeva g' Onwauj' iwfe, ko- nde zyel' f>mo kol' igumb' inyao 12nyfenlfe; vangaiil' igumb' inyao nyi syika yatenlatenla nli yapu- pu, nl' ado ambia, nl' iperl' nl' ivfel' ivia, nl' iiiiamba yi nk(">g6, nli serik, nl' inlamba yatenla- tenla, nli rere yodu yi re nkango, nl' anlongo m' intyuanla si mpu- nji m&du, nli vagO yodu yi rere via nla yi nyfenlife, nla y' Onwa- 13 nga, nla y' ado mapupu ; nli si- namon, nli ya via yi nyO, nli ya yi nkangO, nl' agali ambia, nl' ivfe, nl' agali,.nli mpfemba mbia, ul' 6resi, nl' inyare, nl' adombe, nl' inkavala, nl' intyouli, nl' iku- 14 wa nli mfenlo y' anlaga. Nl' i\6-* nda y' ayongunlo 5rfem':i-woy' apiaganli avila gore 'wfe, nli ya via yOdu nla yi mfepe jenlo y' aji- li gore 'wfe, 6m' ayolie fo d&nga 15 yo nyfenlfe. Nl' imasen si ya yi- ulo s' avagizo nIe yfe, si be kuma- nla davadavie nl' itia s*^ azyingo mfe, udenlaga, nli njenlag' eke-* 16 va; awulia, 'nlfe, E, E, nka' njpo- 16, y' avegagi bori6 pa nl' Ivfel' ivia nl' inlamba yi nk6g6 nla ya- tenlatenla, mfepizo pa nli syika yatenlatenla nl' ado ambia nl' 17 iperl! konde gw' igwfer' imori* igumb' inyenge mfenyoulo ny' ajiliz6. Nl' ingowfe s6du s' ama- tanga, nla wa6du w' agfendi g6g6 nl' amatanga, nli moiigi janja g' amatauga, nla wa6du wi janja g6 ntyuva, w' agumanli davadavife, 18 ar6nga gw' av6nlagi wa6 6tutu w' ipezy6 sfe, awulia, infe, Nkala nde yi re ga nka' mp6J6 yinio".' 19 Nl' anyfenyi wa6 ntyfeugfe g6 w6- nj6 ya6, aronga, udenlaga, nli njenlag' ekfeva, awulia, 'nlfe, E, E, nka' mp6l6, y' avagizi wa6du w' avegagi nl' amatanga g6 ntyu- va nl' il)unla s' igumb' iiiyfe! gw' 20 igwfer' imori y' ajiliz6. Yenlanli mbia g' 6nvvanj' iwfe, awfe 6r6wa. nl' aniw' iyombwi, nli r6mi, ul' ivogisi, konde Anyanibife are fwi- nliza pa ngoko yanii gore yfe. 21 Nl' awongi enjfel yi iigiilu awo- ng' ido iv6l6 ga id6 nyi kik- mpfe- mba, avunga ny6 go ntyuva, awu- lia, inlfe, Yenlo l)e p6svuuli6 Ba- 317 18. 21. ITUMINLIA. bilon. nka' mpOlo, nl' ipOswa ' sipOlo, ko y' avo d&ngo ny&nl&. 7 22 Kl' invoi uyi mongi w inombi nl' inyembi nli nioDgi w' abeka • ^li mongi w' itombo ny' avo jo- ganlo du gOre "w^; nl' awa w 8 ik^Dg' iedu, avo dfengo du gore ^ 'wfe ; nli nyongole y' id6 nyi kile ^ mijJ'mba y avo joganlo du gore 23 'w&. Xr ozange wi lampi w' avo 9 baminla nyfenlt* du gore '\v& ; nl' ^ iuyoi ny' oulome o jooiba nla ny' Onwanto 6 jOmba ny' avo joganlo nyfenlfe du g6re 'w&: konde ima- isen so s' avegagi nlami yi ntye ; nl' isJ-nli so si re temiza p' anio- 10 2-i ngo modu. I^la go yo al&ngio ntyinla y' ivogisi nla y' iyo- mbw i, nla ya ^s•a6du w' ayOnlio go ntye. 2^ Q Isaon yinlo viaganlo ayogio mi& inyo' ivolo ny' anlag' awe- nge g' orowa, wi bulia. 'u)&. Ale- 11 -hiya: Isungiula, nl' ivenda, nli ngulu, gc>r' Anyambife yazyo : 2 konde ijek&li' sfe si r' orfeti nl' ogore ; konde are j^-k^lia p' evo- vevoV evolo, z' awevizi ntye nl' 12 ibelo sfe, awinlize ugoko g6re y& g' oiiwanja wi ntj inia y' inyongo 3 sfe. Awuli wao nyongo yimba- uli, inle, Aleluya. XI' otutu we 4 wi panda g<'> konlako. Nl' ago- 13 mi ru' anlero aniUanli nl" anlero anlai nli ya yabo nlai y' avoswi g5 ntye, azavinl' Anyambi^ o 14 dwanla tu gw' eka, awulia, 'nl&, •5 Am&n. Aleluya. Nl' avil' inyoi avila gw' eka nyi bulia, 'ul&. Zu- 15 minlianl' Auyambie yazyo, anlw inyongo se sOdu, nl' anlwJ- yi ti^, C awangO nl' avolo. Nl' ayogiS mie egolanli g' iny6i nyi nku- mba nipolO y' anlaga, nl' egola- nli g' iuyoi ny' anlingo anienge, 16 nl' egolanli g' inyoi ny' injalit«V wa simpolo, nyi .bulia, 'nlt^, Ale- luya: konde Rer' iyazyo, Auyu- 318 " " ' • mbi^ yi ngulu y6dn, e panginla. Azw^ ga yenle mbia nl' igev' ivolo, ko 'zwj; p' iyenda gOre ye: konde ijombanla s' Onwidombe s' abienli. nl' oiiwant' wfe are ke- kiza p' oku' wt*. Nl' avenlio y& inyanga nyi borio nl' iv&l' ivia, iyombwi nla nyapupu : konde ivel' ivia nl' ijanja s' ogore s' iyo- mbwi. Nl' awulinlife mi^, inl^, Rfenda inle, Ozaviolo gore wao wi fwelio gw' inya si nkdlo s' ijombanla s' Onwidombe. Nl' awulinlifc' mi&, inl&, Minlo nl' agamba mar&ti m' Anyambie. Avoswi miJ- gw' agolo m& g6 sa- vin]&. Nl' awulinlife mife, inle. Rig' alenda : mi& ny6ng5 nla "w&nia nl' awarer' iyo wi re nl' atakw& mi Jisu : zavinl' Anya- mbi^: konde atakwfe mi Jisu mo nl' inlinla ny' ipoga. Nl' ayeuli mife OrOwa nungunlo pa: nla vonla, nkavala yapupu. nla y& o vegagi tu go yo, in' inye nyi pivia 'nlh Oma w' ib&kfelio nl' oreti ; nl' ogOre e jfekfelia anw* igovi. Nl' antyo mh m' avegagi g* SgOnli wi baininla, nla gw' ewunj6 ze avegag' ikorowa sinye- nge: avegagi k& nl' ina t&ndO pa, nyi re nyi mio nl' oma kao aye- m&. Avegagi borio pa nl' ingoi ny^nyo pa nli ntyinla: nl' in' iny^ nyi fweliO, inl&, Igamba ny' Anyambi^. Nl' imb&li si re g' orowa s' azongi^ tu gw' inkavala sapupu, borio, pa ul' ivfel' ivia nyapupu nl' iyombwi. Avila g' ogwanl' )w& agogwi okwara 6ru- enli, ko y^ bol' anlongo niawu: e l)e panginla waft nli nkogu y' Onwanga : e be jara k& iviarinlO ny' ive ny' egunlu evol6 z' Anya- mbi^ yi ngulu yodu. Nla go ngoi y^ nla gw ' iv&v^uli ny& ave- gagi nl' ina t^ndo pa. inl^, Oga w' aga, nl' Ovangiuli w' ivanginli. ITUMINLIA. 20. 14. 17 Ayenli mife enjfel yi kumanla p6 nkombe ; nl' arOngife nl' inyo' ivo- 16, awulinl' inyonli s5du si dOtjwa gw' igonlA, inlfe, YogOnli. ko data- ' nlanli ta gw' inya si uk6i6 sipOI6 18 8' Anj'anibife ; ko 'nlw& ny' izj'o- nli y' aga, nl' izyOnli y' ingowfc, nl' izyouli j-'anlaga wi ugulu, nl' izydnli y' inkavala nla ya wao wi dwanla tu go so, nl' izyOuli y' anlaga waodu, awontye nl' asya- ka, awango ni' avOlo. 19 Nl' ayeuli niife nyama, nl' aga wi ntye, nl' inib&li saO, dataula pa ta g6 nw' igovi nla yfe 0 vega- 7 gi tu g6 nkavala, nl'. imb&li st. 20 Nl' agotiO nyania, nl' agoti6 nla' 8 yfe kfe ovogisi w' ayanji leniba g' i ftzy6 wi nyama, ko y& l^miza waO w' avenlift elingilir* zi nyama, nla ' wa6 w' azavinl' 6ganl' iwfe: wa6 avanli w' awaliO bo gw' eliva z' 9 21 OgOnli zi pia nli sulffer: nl' amo- 1 ri w' ayonliO nl' flkwara w' Oma ' nife 0 vegagi tu gO nkavala, inl&, \ nl' Okwara w' agogwi g' Ogwanl' 10 iwfe : nl' inyonli sOdu s' aj'Ori nl' , izyOnli yaO. Ayenli mife enjfcl yi sumiula avila g' oiOwa, nl' isyape s' ive- mba ny' oronga nl' izuiigakanlo 2 ivAlO g' Ogo w&. Nl' agrttife oma- nib' ompolO, Oinamb' Olungu nib- wonlo, wo nle Diabolos nli Satan, nl' agArif' y{? vo ntos^Q y' impu- 3 fna, awal^ gw' ivemi)a ny' oro- nga, anuiija ny6, awel' elingilio grt nyO, ko yr? avo teniiz' anloiigo ny^nlt^, kaO ntosbn y' impuiTiay' akeka: avila vOvO e ga vo puru- nl<*> v' ofiwolingft. 4 Ayenli niio ka, nla wao w' avega- gi tu go yO, nl' avenliO wao inya- ' 13 nga ny' ij^kl■lia. Nl' ayenli mil- aniinia nia wao w' arenliA wOnjA g' Ofiwaiija w' atakwf' mi Jisu, nla j g' itnwanja w' igamba ny" Anya- 1 uibifc, nla wa6 wi re wi pa saviiile 14 11 12 nyama, ge 6ganl' iwfe, nlo bong' elingiliA zh gw' imbam' iga6 ge gw' ago uiao ; nl' alwanli wa6, avenda nli Krais vo ntosfen y' inipuma. Amori gore wa6*yf' avegagi juwa pa wi pa dwanla b< kao ntosfen y' impuma y' akeka. Sinlo nl' it5ugw' idonga. Ozavi- : nlf) nl' Orunda gore wao wi re nli mbora gw' it6ngw' idonga: gOre . wa6 ijuwa sibanli si zye nli ngu- lu ; ndo wi be dwanl' iminisfe s' Anyambif! nla si Krais, avenda nla yfe vo ntosfen y' impuma. Nla gO be manle ntoseu y' impu- ma, Satan e be purunlo avila go ntyogo yfe, ko yfe kogwago teraiz' anlongo mi re gw' intyombo nlai si ntye, inl&, Grog nli Magog,. ala- tiza wao ta gw' igovi : nli ntango yao yi re ga ozyfeg& wi ntyuva. Nl' avandi waO g' Ompuzyu wi ntye, agOmbinl' olako w' iyo- nibwi, nli nka' mpolo yi tondr»' viogOvingO : nl' azuniinl' ogAnli avila g' or6wa, ayiliza waO. Nli Satan 0 remizagi wa6 awalio gw' eliva z' dgOnli nli sulftr, mbora yi re kfe nyama nl' Ovogisi w' inO- ka ; wi be jenlizO azyingo Ama- nda 111' Ogw&ra go konlako. Ayenli niib ek' evOlo zapupu, nla yfe 0 re tu gO zO, nli ntye nl' Oro- wa y' awangi avila g' ozyO wfe; ko y' avo dbnginlo mbOra nyfenlfe. Ayenli mi^ kt mongi wi re juwa l)a, avolO nl' awango, kumanla pa swaswo nl' eka; nl' nnungunlio yango: nl' anlungunliO ezangA ezL'ule zo nl' ezangO z' eiTifenlo: nl' ay^kMiA mongi wi re juwa pa avila gw' isaon yi re t^ndA pa gO yangO, nt' ar' ijanj' isao. Agogu- nli ntyuva mongi wi re juwa pa gO yO; nl' ijuwa nl' ilOmbO s' agogunli monni wi re juwa pa go sO: nl' ay^k^liO waO Oni' edu nt' ar' ijanj' i.«fe. Nl' ijuwa nl' iiu- 3iy 20. 14. ITUMINLIA. mbo s' awalio gw' eliva z' Ogonli. Siiiirt s' jjuwasibanli, inlfe eliva z' 15 6g6b1i. Nl' 6m' edu 0 re e dfengo tfetido pa gw' ezango z' emfenlo, awalio gW'. eliva z' ogonli. Q ^ Nl' ayeilli niife orow' oilwonla nil ntye nyonlo : konde 6row' Olonga nil ntj'e nonga y' aluo y' apiaganli ; nli ntyuva kfe yi zyele tnyfeolfe. NT ayenli mife nka' jmpolo yO)runda, Jerusalferii nyo- illa, yi suminla avila gor' Anya- .inbife g' orowa, kekiz5 pa ga 6- nto 6 jombo 6 borift nkfembo 3 go tondi' onlome wfe. Nl' ayogio mife inyo' ivolo avila gw' eka nyi ' bulla, 'nlfe, Vonla, ilwanlo ny' A- • liyanibife nyi re ul' anlaga,'ayfe be dwanla nla wa6, ko wao dwanle mong' ife, 111' Auyambife ayfemfe e be dwanla nla wao, alwaul' A- 4 uyambife yao. Ayfe be siz' antyo- uli iriodu avila gw' antyo mao ; be ' fo dwanl' ijuwa nyfenlfe ; g' ekfeva, g' edingo, ge nkazya, konde isaon 5 ildnga y' apiaganli. Ayfe 6 dwa- nla tu gw' eka awuli, 'nlfe, Vonla, mi pang' isaon yodu imionla. Nl' awulife, 'nlfe, Rfenda : konde agamba minlo mi re rfetl nl' inya- () pga nyi bekelio. Nl' awulinlife ■■'suife, inlfe, Atwenli. Mife nl' Alfa Omega, ipakilia nli ntyai. Ayfe o re nl' esydve m' be pfe gw' ever6 z' anlingo m' emfenio mpa- 7 gaga. Ayfe o keva e be jig' isaon yinlo; m' be dwanl' Anyambic yfe, ko yfe dwanl' onwaul' iyam'. 8 Nd6 wao wi tia, nla waO wi re wi jivira, nl' iyanjisi y' isaon yi bi- k6, nl' iyonlisi, nli vovevove, nl' intyfenli, nli niongi wi savinl' ikanla, nl' inoki yOdu, wi be de- nge nibor' iyao gw' eliva zi piaga nl' ogOnli nli siilfbr; aO ul' ijuwa sibanli. i) Avienli gore mi^ niori gftr' ienjM orogiinlO s' avegagi nli va ^)I■()g^- 320 nl6, ralie nl' injuke sinuunla oro- gfcnl6 ; nl' agambife nla mife, awu- lia, 'nlfe, Yogo gunlu, m' be tevo onwantO wi jonibO, onwantO w' 10 Oiiwidombe. NT arwanlife mife gw' inlinla g6 nomba mpolo ndo- ndwi, aruminlia mife nka' mpolo yorunda Jerusalem, yi suminla avila g6r' Auyambife g' ordwa, nl' 11 ivenda ny' Anyambife. Nl' oza- nge wa yo w' avegagi ga ido nyi njonli mp616, vanganle ga jasp&, 12 kfelakfela ga kristal. Nli nka' mpolo y' avegagi nl' 5g6mba 6mp616 nl' olftndwi ; nl' aguge igomi nl' ambanli, nla gw' aguge igomi ny' ienjfel nl' ienjfel mba- nli ; nla gw' aguge avegag' ana tfendo pa, inlfe, ana m' igoini ny' imbuve nl' imbuve nibanli si 13 Israfel. Go tongwa nli ukombe avegag' aguge araro ; go nkova yi nord kfe aguge araro ; gO nkova yi syud aguge araro ; nla go p6- swa nli nkombe k& aguge araro. 14 Nl' ogomba wi nka' mpOlo w' avegagi nl'intiula igoini nli mba- nli, nla go so avegagi ti^udo p' ana m' ig6ml nyi rOmi nli romi 15 vanli y' Onwidombe. Nla yfe o gambi nla mife avegagi nli nt5ng0 yi syika yatenlatenla g' egfenlizo g6 kfenlize nkala, nl' aguge ma 16 yo, ul' OgOmba wa yO. Nka' mpolo y' avegagi nl' izamb' inlai, nl' elavinli nl' evendinli ya yo y' avegagi ndavinli nibnio. Nl' agfe- nlizife nka' iiipol5 nli ntOngO, alfe- nga igftmi ny' intosbn ny' istade mbanli. Elavinli za yo nl' eve- ndinli nl' elOndwinli yi re ndavl- 17 nli mbmr). Agi>nlizifc k' ogOmba wa yO, alfenga gbuliza y' erenle z' Ago nkama nl' agomi anlai nli g&nlizo nlai, ga nt' ar' egenlizO 18 z' oma, inlfe zi enjfel. NOgiuli y' ogomba wa yo y' avegagi nli ja- spfe: nli nkala y' avegagi syika ITUMINLIA. 22. 15. yatenlatenla mbia, egolauli g 19 elas zapupu. Nl' intinia s' ogo- mba wi uka' mp61o s' avegagi uiepizO pa iil' anlongo mOdu m' ado mi iijonli. Ntiula nouga y' avegagi jaspfe; yiiiibanli, safir; yiutyaro, kalsidoni ; yiulai, feuie- 20 rod ; yataiili, sardouix ; y' orowa, sardius; yorogtMilf), krisolite: yi>- ulfeiilai, beril ; yfeulogomi, topaz; yigoiui, krisofras; yigomi uli mo- ri, hiasinlh; yigomi nli mbanli, 21 ametliist. Nl' igomi uy' aguge nl' aguge ambanli m' avegagi ig6- iTii uy' iperl nl' ipferl mbanli; igug' iedu perl mod : nl' igala uyi nkala y' avegagi syika yate- nlatenla mbia, egolanli g' elas za- 22 pupu. Mi jenle nagO yorunda vovo: konde Rert Anyambife yi ngulu yodu, nl' Onwidombe, wao 2.3 nle nago yorunda ya yo. Nka' mpOlo yi zye nl' isyolo nyi nko- mbe, ge 6g\v&li, gft bamba go yo: konde iveuda ny' Anyambife nyi banibiza yO ozange, nli lampi ya 24 yo nl' Onwidombe. Anlongo mi lie kangaiila g' ozange wa yo : nl' aga wi ntye wi be bag' iveiid' 2-5 inyaO go yO. Nl' aguge ma yO m' anunjo du oiTianda, konde g(Vg6 26 zyel' ftgwera. Wi be baga k' ive- nda nl" 6hibi> w' anlongo go yf». 2" Nla go yo ay/nginl' ezoni' edu z' isyekii, ge 6mo jaiij' agamba mi liiko ge i>aiig' inoka: nd6 kaii wao wi re tT-ndO pa gw' ezangCi z' emiinlt) z' (')nwidon»l)e. 22 Nl' iuuuiinlife mi^ iMovi w' anlingo jn' em^nlo, pupu ga kristal, wi kogwa avila gw' eka z' Anyambif' nla z' Oilwidombe. 2 (iCt gure y' igala iiyi nkala, nla gw' izamb' iiiibaiili y' (Movi, ave- gag' erere z' elTl^nlo, zi janl' ilo- nda igi%mi ny' inyoiigo nl' inyo- ngo mbanli g' oinpiima, nyougo mori ogwMI edu: nl' ijavi s' ere- |Mpon(rwc.| 21 3 re si re gO jing' anlongo. Be fo dwanl' ozavO uyfenlfe : nl^ «ka z' Anyambi^ nla z' Onwidombe zi be dwanla go yO: nl' inydngo s^ 4 si be janjiulfe^; ko wao jenl' 6z;,o wfe ; nl' in', inyfe nyi be; dwanla 5 gw' imbafn' isao, Be fo dwanl' ogw&ra nyiinlfe; w-i zye nl' isyolo ny' ozange w' oj6 kfe, ge wi nko- mbe; konde Rerii Anyambife o be bambiza wao ozange: ko wao pa* nginla nla yfe go konlako. : 6 NT awulinli^ mife, inlfe, Ag£^ mba minlo mi re rfeti nl' inydq;ga- nyi bekelio. Nli Rerfe, Anya- mbifey' anlinla m' ivogisi, aromi enjfel yfe go tuminii' in3'ong6 sti 7 isaon y' atwe pifer^ go twa. Nla vonla, mi sunge bia. Ozavinlo gore yfe o penjavenj' aganiba ni' ipoga s' ezango zinlo. 8 Nle mif; Jan o yogo ayenl' isaou yinlo. Nla gw' ayogi6 mih aye- nla, mi av6swi gO savinla gw* agolo mi eujM y' aruminli' mi^ 9 isaou yinlo. NT awulinliij nu&, inlt>, Rig' alenda: mife nle nyO- ngO nla 'wb nl' awarer' iyo m' ivogisi, nla waO wi penjavenj' agamba m' ezangO zinlo: zavinl' Anyambib. 10 Nl' awulinlib mib, inlb, Anliuij' agamba m' ipoga a' ezangG zinJo ; 11 konde egftmbe z' atwe piferfe. Ayi) A re azyel' 6g«")re, e ga Iwanl' 0g6re fo: nla yfe 6 r' isy&kfe, e ga Iwanle nl' isyfekfc : ayfe A r' Ogftre, e ga gunde gO janj' 6gAre : tila yb A r' Cirunda, e ga Iwanl' 6rundu 12 viaganlO). Vonla, mi sunge bia; nl' ipa si re nla nii("», gA p' Am' 13 edu ga nt' ar' ijanj' is^. MH} nl' Alfa nl' Omega, AlAnga nl' Anu- 14 unia, i])akilla nli ntyai. Ozavi- nlo gore wao wi jovunl' ingoi saA, ko waA dwanla nl' inyanga gw' erere z' eiTifenlo, ay i nginla nl' 15 aguge boll gA nka' nipAlA. Gw' 321 }5. * igala .1'. inibwa, nl' iiity&nli, nli vov.fv6<^e, ul' iyonlisi, nli mougi wi savinl' ikaula, nl' 6m' edu o tend' iuOka aleuda so. Mife Jisu. mi are toma pe enjM yam' go takilia 'nlw& isaou yiulo gw' inando. Mib nl' oramba nli mbamba yi David, ogfegfenli ova- mbi w' ibanga. J7 Nl' Inlinla nil nando yi bulla, • ^ .'ulh, Yogo. Nla yh b jogo, e ga " wulie, 'nlfc, Yogo. Nla yh 6 re n'l' esyove, e ga vie : 6m' edu 6 . jiTrira, e ga wong' anliug6 m' . efR&nlo mpagaga. 322 ITUMINLIA 18 Mi takilia gor' om' edu 6 jog' agamba m' ipogo s' ezaug6 zinlo, inlfe. Jog' 6m' edu akunda go m6, Anyambit; be kundinlfe injuke si 19 re tiindo pa gw' ezango zinlo: nla jog' 6ni' edu atoniba avila gw' agamba m' ezango z' ipoga siulo, Anyambit be t6mb' inyang' iny^ gw' erere z' emfeulo, nla go nka' mp61o yorunda, yi kambo gw' eza- 20 ng6 zinlo. Ayfe 6 takilia isaou yi- nlo e bulia 'nlfe, lii: m' be sunge bia. Am&n : ko bia, Rerfe Jisu. 21 Imi'pinlo sa Rerfe Jisu si ga Iwa- nle nl' iyombwi. Am&n, a J