IMAGE EVALUATION TEST TARGET (MT-3) V /. ,fii 7> Wj^a ^^ /%^T4 A V - — -rg -^•■:'m~ .-. ê CIHM/ICMH Microfiche Series. CIHM/ICMH Collection de microfiches. Canadian Institute for Historica! Microreproductions / Institut canadien de microreproductions historiques Is :\ \ f» ;V '^ Technical and Bibliographie Notes/Notas techniques et bibliographiques The Institute has attempted to obtain the best original copy availabie for filming. Features of this copy which may be bibliographically unique, which may alter any of the images in the reproduction, or which may significantly change the usual method of filming, are checkad below. L'Institut a microfilmé le meilleur exemplaire qu'il lui a été possible de se procurer. Les détails de cet exemplaire qui sont peut-être uniques du point de vue bibliographique, qui peuvent modifier une image reproduite, ou qui peuvent exiger une modification dans la méthode normale de filmage sont indiqués ci-dessous. □ Coloured covers/ Couverture de couleur □ Coloured pages/ Pages de couleur r~| Covers damaged/ D Couverture endommagée Covers restored and/or laminated/ Couverture restaurée et/ou pelliculée Cover title missing/ Le titre de couverture manque □ Coloured maps/ Cartes géographiques en couleur D Pages damaged/ Pages endommagées Pages restored and/or laminated/ Pages restaurées et/ou pelliculées Pages discoloured, stained or foxed/ Pages décolorées, tachetées ou piquées Pages detached/ Pages détachées D D Coloured ink (i.e. other than blue or black)/ Encre de couleur (i.e. autre que bleue ou noire) □ Coloured plates and/or illustrations/ Planches et/ou illustrations en couleur Bound with other matériel/ Relié avec d'autres documents Showthrough/ Transparence I I Quality of print varies/ Qualité inégale de l'impression Includes supplementary matériel/ Comprend du matériel supplémentaire D D ^ Tight binding mdy cause shadows or distortion along interior margin/ La reliure serrée peut causer de l'ombre ou de la distorsion le long de la marge intérieure Blank leaves added during restoration may appear within the text. Whenever possible, these have been omitted from filming/ II se peut que certaines pages blanches ajoutées lors d'une restauration apparaissent dans le texte, mais, lorsque cela était possible, ces pages n'ont pas été filmées. Additional commenta:/ Commentaires supplémentaires; l^âf uWâ^- iihrL. D D This item is filmed at the réduction ratio checked below/ Ce document est filmé au taux de réduction indiqué ci-dessous. Only édition availabie/ Seule édition disponible Pages wholly or partially obscured by errata slips, tissues, etc., have been refilmed to ensure the best possible image/ Les pages totalement ou partiellement obscurcies par un feuillet d'errata, une pelure, etc., ont été filmées à nouveau de façon à obtenir la meilleure image possible. 10X 14X 18X 22X 26X 30X A 12X 16X 20X 24X 28X 32X I tails du odifier une mage The copy fllmed hère has been reproduced thanks to the generosity of : Libz-ary of Congress Photoduplication Service The images appearing hère are the best quality possible considering the condition and legibllity of the original copy and in keeping with the filming contract spécifications. Original copies in printed paper covers ere fllmed beginning with the front cover and ending on the last page with a printed or illustrated Impres- sion, or the back cover when appropriate. All other original copies are filmed beginning on the first page with a printed or illustrated impres- sion, and ending on the last page with a printed or illustrated impression. The last recorded frame on each microfiche shall contain the symbol — »► (meaning "CON- TINUED"), or the symbol V (meaning "END"), whichever applies. Maps, plates, charts. etc. may be filmed at différerai réduction ratios. Those too large to be entirely included in one exposure are filmed beginning in the upper left hand corner, left to right and top to bottom, as many frames as required. The following diagrams illustrate the method: L'exemplaire filmé fut reproduit grâce à la générosité de: Library of Congress Photüduplication Service Les images suivantes ont été reproduites avec le plus grand soin, compte tenu de la condition et de la netteté de l'exemplaire filmé, et en conformité avec les conditions du contrat de filmage. Les exemplaires originaux dont la couverture en papier est imprimée sont filmés en commençant par le premier plat et en terminant soit par la dernière page qui comporte une empreinte d'impression ou d'illustration, soit par le second plat, selon le cas. Tous les autres exemplaires originaux sont filmés en commençant par la première page qui comporte une empreinte d'impression ou d'illustration et en terminant par la dernière page qui comporte une telle empreinte. Un des symboles suivants apparaîtra sur la dernière image de chaque microfiche, selon le cas: le symbole — •► signifie "A SUIVRE", le symbole V signifie "FIN". Les cartes, planches, tableaux, etc., peuvent être filmés à des taux de réduction différents. Lorsque le document est trop grand pour être reproduit en un seul cliché, il est filmé à partir de l'angle supérieur gauche, de gauche à droite, et de haut en bas, en prenant le nombre d'images nécessaire. Les iiagrammes suivants illustrent la méthode. irrata to pelure, n à 1 2 3 32X 1 2 3 4 5 6 ne I s tj i È Ü w fi //y R E I Z Ê t> Ö Ö H NÔORD^AMERIKA» / t IN DEN JAAR15 1781. f DOÖft. DEÎV tlÈ£iS.£ Abt R o î N. UI- HtT FkÀNtfcH. \, 1 Ti AMSTERDAM. b0 ALLART EN HOLTRO?. . MDCCLXXXIIi J r £"7 6 3 ^ Â, I B E R s N T E H O 1 y* B R I fi F. fû8 : U D. Blad^ I fFaarneemingen op de Zet, . , 3 Over den Melkweg. . . . 6 Befchrijving van Boston^ deszdfs Huizen. 10 Deszelfs Bevolking. , . .13 Godsdien/len. . , 14 Zedfin en Gewoonten. , . 18 Mindere Langleevendheid der Amerikaonen dan der Europeaanen, , . 19 Koophandel der Bostonniaanen, . 2 a Univerfitett te Cambridge. . . 30 Treurfpeelen y welke de Studenten aldaar vertoonen. . . . ald. Aanmerkingen op onze [de Franfchel Too- neelftukken. . . 31 (Aaiu.) Vooroordeel der Amerikaanen tegen de Franfchen. ... 3» Aanmerking op de Ferovering van St. Ett- flatius door de Engelfchen. . . 3^ Gedrag van V Franjche Leger te Newport. 37 TWEEDE B R'I E F. 4a Oorfprong der fiad Providence. . 43 Marsch van V Franfche Leger in Amerika. 45 Omwenteling , welke deszelfs goede Krijgstucht in de begrippen des Volks te wege brengt. 47 Spijzen en Zeden u.r Inwooneren van Con- ne&ieut. .■ . . «50 Bosfchen in Amerika; gemeende foorten van Hout, . ... 57 Inlandfche Vogelen, . , , 65 Bergen in Conne&icut. . , 67 '♦3 DER- aldi ^ t N ït O Ü Öi ' ! Vcrtmiglrtg van het F-anfche Ligcr met ^ dat van wASHitiGTo^. . • 7» Hulpmiddelen der Engeljchen om dtt te voor- miftand omer iFranfchel ^^' f •;]'/"' . danks haare vermoetjemsjen en de /tittf- 75 De Engelfchen zoeken onze Ueyensmddelen te onderfcheopen , door middel van de JSoordlijke Kiviere. Dapperheid van twaalf Sotdadten van Regiment Soisfonnois.^ Zedigheid van den Serjeant. » Karakter vanwAsm n G t on. i Kleedij der Jmerikaanfche 1 roepen. Straffe onder haar gebruiklijk. . Onzekerheid acr Ontwerpen van den Veldtogt. «7 Gedrag van dcnBIarquls de la Fayette ^ in Firginiek - • • ^^ V 1 E R b E B R I E Fi . • 95 Overtogt van het Vereenigde Leger over de Noordlijke Rivier. . . • ^Id. V1JFDËBRÎEF. i * iTerkeloosheid der Engelfchen. : Scheis van Nieuw-Jerfe^. fcESDBBRtEF. . • ^° Trenton , merkwaardig do»r esne Overwin- ning van WAStilNGTOM. 4 7d 83 85 9f lod lOt 108 it E V E N D E 8 R Î E P. • • * J^ jlankomst vm het Leger te Philadelfia, ald; Bet Regiment Soisfrnnottnurt aldaar af. .^^ 'ThmfiWftiiiiillfr-»ir-ririWrfflfff"iiir^'^^^ Bladz. 71 iger met die te voor- la oepe,t , ori" \de hitte. 75 namiddelen el van de aldi ten van V . 7^ 77 78 pen, . Ö3 .85 ienVeldtogt.^f ?^er ovef de ** . aW. 9? i lod loi i 106 »ö Overwin- i .108 . . 110 miadeljia. aW; / fchen zij haar hoofdhair met zeepwater; dUmisftaat haar niet, om dat het veelal van eene fraaie blonde kleur IS. Nog- Iham beginnen de Vrouwen, die meest ■ OP den optooi gefield z.jn, de Euro- !Lhe tnode naa te volgen. De Vrou- wen ziin groot en-welgemaakt; m t al- Imeen zijn haare trekken regelmaatig; leer blank zijn ze van verf, zonder bta- Uetzel. Zij bezitten minder bevall.g- heid, minder ongedwongenheid dan de Franfche Vrouwen , maar meer deft>g- heid Zelf heb ik mij verbeeld m haat iets opgemerkt te hebben van het geen de Meesterftukken van de Kunftenaare» », v # AV u *! g' * x ;.ia g.*. 'ii * gfii^ yg'^y'''^^ ZE Kerken het 1 ftrijd haare ion fpreiden. Zijden ftof* met pragtige ooge Kapzels [ce , voor etli}- Dames in ge- poeder, was- ït zeepwater; dat het veelal eur is. Nog- 'en, die meest ijn, de Euro- sn. De Vroii- raaakt; in 't al- en regelmaatig ; rf, zonder blan- linder bevallig- genheid dan de jar meer deftig- verbeeld in haar 3n van het geen de Kunftenaaren der DOOR NOORD-AMERIKA. 19 der Aloudheid, die tot ons gekoomen I. zijn , kenmerkt. De geftalte der Man- brief, nen is 'er insgelijks hoog opgefchootcn en welgeniaakt; zij zijn niet zeer zwaar- lijvig, en hunne kleur is eenigzins bleek. Naar evenredigheid zijn ze minder ge- field op den opfchik dan de Vrouwen, doch zeer zindelijk. Op den ouderdom van twintig jnaren bezitten de Vrouwen niet meer den blos der jeugd; op dien van vijfendertig of veertig jaaren zijn ze gerimpeld en afgeleefd. Bijkans even vroeg volwasfen zijn de Mannen. Ik heb vermoed dat het leeven aldaar van kor- ter duur zijn moest. Ik heb de Begraaf- plaatzen te Boston bezogt; men heeft 'er de gewoonte , op ieder graf den naam en den ouderdom des Overleedenen aan te wijzen ; en ik heb met 'er daad be- vonden , dat onder de JMansperfoonen de meesten niet hooger dan den ouder- dom van vijftig jaaren bereikten; zeer weinigen heb ik 'er gezien van zestig, bijkans niemand van zeventig jaaren, en B 2 in B;ï> ao NIEUWE REIZE 1. in 't geheel geen voorbeeld ontmoet van BRIEF, hooger ouderdom (*> Boslo» legt op een Schiereiland , naat den Zeekant afloopende. Dit Sch.erei- tod U alleen aan het land vast met een ' toallen ftrook, die bij hoog water met breederisdandegrootewegenmFrank- rtk weinig kunst was 'er daarom noo- i'deezeftadinftaatteftellenomte- Sveer te kunnen bieden. Men ^ >e"Ienehoogte,diedegeheeleMbe. ftriikf de JBosmmmmri hebben op de- Sve een zeer hoogen Vuurtoren ge- touwd, op welken een Vat met Teet Senaanv-iUdenbrandintefteekenOp Jt zein, zullen ruim veertigduizend Man de wapens opvatten , en binnen vier- tntwinUg uuren voor de poorten det ftad zijn. Van ,., M« de Kirde n..uwke»rtgl>rid heb ik o*- len, altoos met den zelfden uhllag. müiMüiwiiiiiUwMwii!' ■IrMM E itmoet van iiland , naar it Schierëi- ist met een ; water niet ïn in Frank- daarom noO" ;ellen om te- Men viR^.^ eele P^^ad be- Dbben op de- uurtoren ge- at met Teer a een vijand- e fteeken. Op gduizendMan binnen vier- poorten der Van held heb ik onder- n tot aan miHoms. ans driehonderd Mii- Jg. DOOR NOORD-AMERIKA. 21 Engclfchen inBRiKP. Van hier ziet men de puinhoopen van Charlestoyvn , door de brand gedoken , op den zeventienden * van Zomermaand des jaars 1775» in den Slag bij Bunkers-hillieen droefheid wek- kend fchoiiwfpel , gefchikt om in de ziel der Bostomtiaanen het gevoel van vrij- heid te voeden. Alleen door de rivier Charles was deeze ftad van het Schier- eiland afgefcheiden ; zij lag op den hoek, welken de zamenloop deezer rivière met de Mistic formeert. Zij was wel ge- bouwd , en bekwaam om 'er Vesting- werken aan te leggen. Naar gisfing ichijnt zij half zo groot geweest te zijn als Boston. De Ree van Boston , bekwaam om aan meer dan vijfhonderd fchepen tot eene legplaats te verftrekken , heeft geen veiligen ingang of mond , dan een Ka- naal, naauwlijks wijd genoeg voor drie fchepen. Sterke Batterijen , op het na- buurig Eilandtje aangeleid, Hellen de Ree, en gevolglijk ook de ftad, veilig B 3 tc« I. Œ'/J.'JtViWWKiaw'IW"'^ " Ü2 NIEUWE REIZE T tegen allen aanval van den Zeekant. De • ir A\a f^en inear.s der Baai vei> BRiKF. Kaapen, die üen nw^'h ^ jp fppvc Bergen , welke de • naauvven , de reeKs Dug , Reevanagterenomringt, en de Eiland- ties, met welke zij bezaaid is , zijn zo veele hinderpaalen , die de woede der eolven verminderen en beteugelen, en oorzaak zijn dat deeze fchuilplaats onder de veiligften des aardbodems moet gere- kend worden. Vóór den Oorlog was de Koophandel der Bostonniaanen zeer uitgebreid , en ftrekte zich uit tot eene menigte verfchil- lende voorwerpen, Aan Groot - Bntan- nie leverden zij Masten en ander Rond- hout voor de Koninklijke Vloot. Voor anderen, of voor hunne eigen rekening, bouwden zij een groot getal Koopvaardij- fchepen, beroemd om hun fnel zeilen. Zo ligt zijn ze getimmerd, dat er wei- nig kunde noödig zij , om hunne fchepen midden onder die van alle andere Na- tiën te onderkennen. De zulken, weU ' . ke zii voor hunne eigen rekemng be- '' vragt" ^"''''»MW'/^W-''''*.«»W'' -*w«^ :e gekant. De r Baai veiV , welke de i de Eiland- i is , zijn zo woede der engelen, en Iplaats onder ; moet gere- Koophandel gebreid , en ligte verfchil- ■root - Britaft' ander Rond- »/loot. Voor gen rekening, il Koopvaardij- m fnel zeilen. , dat 'er wei- hunne fchepen [e andere Na- zulken, weU [ rekening be- vragt- DOOR NOORD-AMERIKA. 23 vragtten , waren gelaaden , voor de Ame- I. rikaanfche Eilanden of na Europa be-BRi^F. Hemd , met Timmerhout , Planken , Vat- hout. Pek, Teer, Terebintijn, Harst, Osfenvleesch , gezouten Spek , en eenige Pelterijen. Doch het voornaamfte on? derwerp van hunnen handel was de Bak- keljaauw , welke zij vingen op hunne kusten, en voornaamlijk in de Mcisfa- chufet - Baai (*). Deeze Visfcherij bragt op vijftigduizend Kwintaalen, wel- ^ ke zij uitvoerden nade andere provinciëa van Nieuw ' Engeland ^ zelf na Spanje i Italië en de Middellandf0he Zee. De flegtfte foort diende ten gebruike voor de Negers der Eilanden. Zij gebruikten (♦) K/jap ■ Coà y vitWQ in de Zee uitloopt, evéö gelijk etn attir mèt cene geboqgene hand ^ rosakt de Baai ^\i\ zij heeft haaren naam van deeze Visfcherij ontleend; Co(/ betekent in 't Engelsch een Bakkeljaauw. De ETngfeircheVastigheden hebben dit bijzonder, dat, naar. het vdoibeeld der Ouden , ihaar naam bijkani ^lioos aanwijst de eigenfchappen des iands, of der- zdver ligging, of den lijd, op welkeB zij ontdekt wierden. ' ' "^^^^ « •'•'' «♦'" ^ »iiO B 4 «4 NIEUWE REIZE I daar toe een groot getal menfchen , en BRIEF, vormden uitmuntende Matroozen. De provincie Masfachufet, eene der mmst vermogenden ten aanzien van haaren grond , zal altoos magtig zijn door dee- zen tak van Koophandel; en indien ten eenigendage, dit Vastland een geduch- teTiwgtterZeeverkrijge,zalmenvan Boston de eerften zien uitloopen. In betaaling van deeze Koopmanfchappen bragtenzij den wijn van M.^.r.,M;/- laza en Porto, welke zij boven de Fran* fche wijnen fchatten , uit hoofde van hunne zoetheid , en , misfchien , nog tneer uit gewoonte. - Van de Eilanden haalden zij eene groote menigte Suiker , welke zij veel bij hunne Thee gebrui- ken , die de Amerikaanen ten min(te tweemaaps daags drinken;,. zij^a^ldei^ daarenboven van daar veel Mehsfe of Siroop, van welke zij de Rhum. hun. nen voornaaraften drank, ftookten. Zo aanmerkelijk was de invoer vóór den Oorlog, dat , vóór het uitbreeken der E ifchen , en Dzen. De 1 der minst van haaren 1 door dee- indien, ten :en geduch- :al men van oopen. In anfchappen , ]dera. Mal- /en de Fran* hoofde van fchien , nog de Eilanden ligtc Suiker, rhee gebrui- \ ten min(le 1 Melisfe of Rhum » huri- [lookten. Zo jer vóór den itbreeken der on- Dooii NOORD-AMERIKA. 45 t^nlusten , de Gallon niet meer dan twee I. fchellingen kostte (*)• Zeer dikwijls brief. gebeurde het, dat zij in Europa de fche- pen nevens de laading vcrkogten , en voorts na Engeland toogen, om aldaar Manufaktuuren te koopen , welke zij met fchepen cUer Natie na hun Land zonden. Aldus vermeerderde het Moe- derland , door middel van den Koophan- del der Jmerikaanen , de fomme van zijn gangbaar geld , terwijl het aan hun geene andere dan gewerkte goederen le- verde. Door deezen dubbelen ruilhan- del der Amerikaanen, blceven de En- aelfche Fabrieken in bloei , hoewel zij niet beftand waren tegen den naijver van die van andere Natiën, van wegens de overgroote duurte van den arbeidsloon. >? f; Hunne Visfcherij, deeze wisfelhande- Ungen, en het groot getal fchepen, wel- '*ii^. ke Vi\ Een Engejfche fchelling Is' waardig elf ftuivers. Hollandsch , 'èn een Galloa houdt na genoeg vlet flesfen; ■ B5 1(5 NIEUWE REIZE I, kc zij timmerden, hadden hen gemaakt BRIEF, tot de kusthandclaars van alle Noordfche * Volkplantingen. Men rekent dat, in de jaaren 1748 en 174-9» u^^ deezc haven voor den buiten- landlchen handel waren uitgeloopen vijf- honderd fchepen , en daar binnen waren gekoomen vierhonderddertig fchepen ; het getal der Visch- en andere kleine fchuiten wordt op wel duizend gerekend. Het blijkt, nogthans , volgens de aan^ merking van een Engelsman , dat hunne Koophandel verminderd was. 'In denjaare 1738, wierden te Boston^ getimmerd eenenveertig fchepen , te za- men laadende zesduizenddriehonderd- vierentwintig Tonnen [of halve Holland^ fche Lasten]; in den jaare 1743, hepea 'er van ftapel achtend' rtig fchepen ; in den jaare 174Ó , twintig ; in den jaare 1749, vijftien: laadende te zamen twee- duizendvierhonderdvijftig Tonnen. Waar- fchijnlijk ontftondt deeze vermindering, van' Koophandel te Boston van 4e nieu-:^ r we ZE un gemaakt Noordfche ! ;n 1748 en den buiten* oopen vijf» inen waren fchepen j 1ère kleine i gerekend, ns de aan'N , dat hunne n te Boston» pen, te za- Iriehonderd- ve Holland- 743» liepen bhepen ; in in den jaare. :amen twee- mnen. Waar- vermindering, an de nieu-; we doorNOORD-AMERIKA. 27 we Bezittingen, welke , op de kusten i. aangeleid wordende , de onderfchcidene biukf. takken lokten , tot welke zij best gele- gen lagen. Het veelvuldig gebruik , welk de Ame- rikaanen van de Rhum maakten, moest hen eigenaartig noopen om vcrbmtenis- fen .an te gaan met de Franfche Eüan. den; dewijl onze Wijn en Brandewijn aldaar niet zo veel gedronken wierdt, vleiden zij zich de Siroop bccer koop van daar te zullen haaien. Dit ontwerp flaag- de boven verwagting; zij konden mets anders in betaaling geeven dan hout en gezouten visch. 't Lecdt niet ang of de Engclfche Regeering begreep het na- deel , welk hwe eigen Eilanden daar bij leoden, en verbuodt daarom deezen han- del Bitter klaagden de Volkplantingen , dat men haar belettende voordeel te doen met de voortbrengzels van haa- ren grond, haar in de onmogelijkheid ftelde om te betaalen de voorwerpen tot nut of vermaak dienende, tot een oui. ten- im 28 NIEUWE REIZE I. tcnfpoorigen prijs in Engeland gekogt. BRIEF. De Regeering koos een middelweg ; zij "~~" fteldc den uitvoer van het hout open , en leide zwaarc belastingen op de Suiker en alle andere 'oederen van buiten inge- voerd. Dit hulpmiddel was niet toerei- kende om het misnoegen der Volkplan- tingen te doen bedaaren. Het Moeder- land befchouwden zij in geen .^nder licht dan dat van eene inhaaligft en nijdige Stiefmoeder , bedagt om ie verftop- pen en na haar eigen land af te leiden de Kanaalen, die haar den overvloed en welvaart aanbragten. Dit is eene der voornaamfte oor.';aùken van het misver* ftand tusfchen Engeland en de Volkplan- tingen. Van toen af aan zagen deeze, wat zij bij de Onafhanklijkheid zouden winnen , en Frankrijk bemerkte 'er voor- deeïen in voor zich zelve. lerjche Presbyteriaanen , misnoegd op hunne Heeren, en door de gelijkheid van gevoelens gelokt, hebben 'er, met eenigen opgang, Linnen-Fabrieken aan- ge- T 5E nâ gekogt. lelvveg; zij Lit open , en e Suiker en uiten inge- niet toerei- r Volkplan- :et Moeder- i .^nder licht ^n nijdige ie verftop- af te leiden vervloed en is eene der het misver* ie Volkplan- agen deeze, heid zouden rkte 'er voor* misnoegd op de gelijkheid ben 'er, met abrieken aan- ge- doorNOORD-AMERIKA. 29 geleid, en omtrent de Lakcn-Fabricken I. eenige poogingen aangewend. Die men biult. 'er zedcrt bereid heeft , zijn vast en ftcrk, doch hard en grof. Even wemig opgangs hebben hunne Moede-Fabrieken gemaakt; hunne hoeden zijn dik, voos en zonder lichaam; oneindig fchieten zij te kort bij de fraaiheid en vastheid van de Franfche hoeden. De Provincie Masnichufct-Baai heeft IJzer- en Koper-Mijnen; haar ijzer over- treft alle andere foorten des aardbodems in rekbaarheid en fmecdbaarheid. In Europa heeft men ons ontvouwd de natuurlijke en zedelijke gevaaren der Opvoedinge in groote lieden ; de Boston- niaanen hebben nog meer gedaan : zij hebben ze voorkoomen. Zij hebben eene Univerfiteit te Cambridge , zeven mij- len van Boston , aan de oevers der riviè- re Charles , in een aangenaamen en ge- zonden oord. 'Er zijn vier Kollegién, van gebakken (leen in eene regelmaatige gedaante gebouwd. De Engelfche Troe- \ . \ 30 NIEUWE REIZE I pen bezctteden dezelve in den jaare Biu'i^F. 1775, en noodzaakten de lloosleeraars en Stadenten om ze hun af te ftaan. De Boekerij bevat meer dan vijfduizend boekdeelen. Men heeft 'er ecne Zeer fraaie Drukkerij , oorfpronklijk voor een Imüaansch Kollegie aangeleid. Om u een denkbeeld te gceven van de ver- dienfte der tegenwoordige Hooglceraa* ren , behoef ik alleen te zeggen , dat zij briefwisfeling houden met onze Geleer- ' den in Europa, en dat de lieer se- WALL, die onderwijs geeft in de Oosterfche Taaien, een van de zulkcn is, van welke de Schrijver van het bock U Monde primitif het meeste v;erk maakt. De Hoogleeraars laaten hunne Leerlingen Treurfpelen ten tooneele voeren; de onderwerpen van dezelve zijn altoos Nationaal: als, de Brand van Charlestown , de Verovering van b o u r- GOYNE, het Verraad van arnold. Gij vermoedt dat bij een nieuw volk deeze Stukken oneindig moeten te kort fchie- den j;\are [ooglccraars i (laan. De vijfduizend ecne zeer \k voor een id. Om u ^'an de ver- Hoogleeraa- gen , dat zij nze Celeer- 2 lieer se- eeft in de 1 de zulken 'an het bock iceste v^erk aatcn hunne ;n tooneele van dezelve Ie Brand van T van B o u R- l ARNOLD. nieuw volk ►eten te kort fchie- Dooa NQORD-AMSRIKA- 3> fchieten bij de volmaaktheid van do on- ^^^;^,^_ ,e Doch , met dit allca doen zij meer uLerkiag, om dat zij zeden fehilderen, welke do hunne zijn, om dat zi| Rebcur- tenisfen herinneren, bij «ll;e zij belang hebben: 't is het Tooneel, tot z.)nea alouden oorfprong woder gebragt Q )^ een tafereel v.n de mln5« "^ '^«J""^* „^„, uan der toeftanden , de weiiuiwcu k„uu..„ naaee- en zonder veel ver^heidenheUh. M n heeu g ^^^^^^ over de verbasieting van den fmaak,e» cie vetK vir zeden, wanneer men de Pan^f'"'" d« gl«°^ t" neln heef. zien verlaaten en ^e zwervend Tro^ Jen naaloopen. Men heefc zich "edroogen J3^ d^» roornaaudiiW derw.ar» Hepen ^^^^^^^^ Z'^,. zaame, en. gevolglijk, de inin« verdorvene ^^ ^^^ fW.,.i|,«UJIIIi 3^ NIEUWE REIZE I. Bezwaarlijk valt het zich te verbeel- BRiW. den, welk een denkbeeld de Araerikaa- nen , vóór den Oorlog , wegens de Fran- fchen voedden. Zij befchouwden hen als — gebukt gaande onder het juK der Dwin- gelandije, bijgeloovig, bijkans afgoden- dienaars in hunnen Eerdienst, en als zo veele ligte , mismaakte werktuigen , on- vatbaar voor vastheid en ftevigheid, ee- niglijk bezig met hun hair te tooien en hunne wangen te blanketten ; zonder kieschheid, zonder trouwe, geenen eer- * bied •tWas nïet de losbandigheid, iie hen derwaarts lokte, maar het vermaak , welk zij fchepten in het weder- vinden van tafereelen, die hun geleeken. Wij hebben geen belang bij de dingen, dan naar gelange van de meerdere of mindere betrekking , welke zij tot ons • hebben. De Kunftenaar, die mij fchildert de verle- genheid van PARIS tusfchen de fchoone h elk na eu dendriftigen hector, hem zijne verwijfdheid ver- wijtende, doet mij bewonderen zijne geleerde kunst in de zamenftelling van het onderwerp , in de juistheid van het desfein , in de houding en eenneramigheid der kleuren. Doch ou euze, mlsfchien minder volmaakt, minder regelmaatig , mij wijzende op eenen Vader, die zijnen Zoon vloekt , laat mij den tijd niet tot verwonderlnge : Ik beef. j»>--*"r-S;?«W-~ ..-_, ^„^>,n'mÊ»mim»j,-BSTAiN«> Ilondt het volk zeer verbaasd , omdat z.) „iet zo heel zwakke en mismaakte heden zagen; de Bostonniaanen geloofden dat men dezelve met voordagt hadt u,tge- tott, om hun een voordeeliger denk- beeld van de Natie te doen opvatten. Niet tegenftaandc ik een Franschman en eenRoomschgezind Leeraar ben , gemet ik , egter , dagelijks nieuwe beleefdheden U, veele aanzienlijke huizen van deeze ftad ; doch het volk blijft nog zijne aloude vooroordeelen aankleeven. Ik heb er. ^—««crntilÇSWW»'*'*'"'!*'?'''""-'^ E aifcTi waair- ppen, wel- Franfchen oven, niet ; verfterken min gunftig nijverheid. Ie goederen , nog tegen- rkogt dan de ort. Bij de 'kstaiNG, ;d, omdat zij maakte lieden reloofden dat ;t hadt Uitge- ieeliger denk- Den opvatten, i'ranschman en ir ben , geniet ; beleefdheden ;en van deeze 5g zijne aloude i. Ik heb 'er, dee- DOOR NOORD-AMERIKA. 35 deezer dagen, het bewijs van gezien, in I. een voorval , 't welk tevens gediend ^^^* heeft om mij hun karakter te leeren ken- "~^ nen. 'Er ontftondt brand in het huis , daar ik mijnen intrek had ; het behoorde aan een Franschraan ; ligt kan men zich verbeelden, welk eene opfchudding dit gezigt moest verwekken in eene Had van hout gebouwd. Het volk fchoot in me- nigte toe ; doch zo dra het vernomen hadt, waar de brand was, bleef het de zaak aanzien , zonder hand aan 't werk te flaan. Ik deed de deuren fluiten , om den aandrang der lucht te weeren ; ik floot van boven den fchoorfteen , waar- in de brand was , met een fl:uk nat La- ken; om het nat te houden, deed ik 'er onophoudelijk water op gieten. De vrouwen van het huis wierden woedende op het zien van haaren nat geworden en bemorftien vloer; en indien ik geen ge- weld gebruikt hadde , zouden zij lie- ver het gevaar hebben zien toeneemen. Wij hebben de tijding ontvangen van Ca de ,(, rjiEUWE REIZE / „,7pr de eerfte Franfche koopman- daan over de eenie y £ /yj-^^» rC SJonàer onzedige v|ag dei voerden. Zü berooven d^ ,th zelven vsn een aanz.enl.)ken tak 'Ï Siphandel , en noodzaaken de XrU-omdetoevlugtteneemen L de Franfiht voortbrengzels , welke "e Ïndivinding hun hooger zal leeren .^Ï— .vanherUgerva^^^» Gr«e DK .OCHAMBEAU opjW EilarJ verfpreidt aldaar den fctak tet vindt de velden verwoest , en de z^ L welke de nieuwsgienghe.d na New P/dreefC). ontmoetten geen n^ensch ts door cle lan de ge- ngetwijfeld land gegee- t zeer vol- e koopmati- Engelfchen ;rt den Oor- izijdige vbg ïrooven dus enlijken tak odzaaken de it te neetnen gzels, welke ^er zal leeren .eger van den ,u op Rhode^ en fchrik; het t , en de zal- igheid na New- n geen mensch op Prov'moiei de vtugt. baai- Dooa NOORD-AMERIKA. 37 op deszelfs ftraaten. Allen gevoelden L de aangelegenheid om deeze vooroor- bJUEF. deelen te verdrijven , en wierden door Eigenliefde genoopt om daar toe mede te werken. De voornaamfte Krijgsbe- velhebbers voerden de ftrengfte knjgs- uicht in; de andere Officiers handelden met die beichaafdheid, die vrolijkheid, welke den Franfchen Adel ten allen tijde gekenmerkt heeft. De Soldaat zelve is 'er zagtzinnig , omzigtig en gemaatigd geworden , en geduurende het verblijf van een jaar, is 'er niet ééne klagte ge- vallen. De Franfchen te Newport wa- len niet meer die ligtzinnige , vermete- le , oploopende en pragcige Natie ; mt- gezonderd de feestmaalen , die zij ga- ven, leefden zij ftü, afgezonderd , in hun- haarheid van den grond en de zagtheld van het klimaat Se hl bet W//. v.« A^'--^;^^,^tt; „,en. Vóör den Oorlog was ha.re Koophandel in een zeer bloeienden ftaat, behalven haar hout en gezom a vi,ch, welke zij na de Eilanden -etde . zo„dt z.j deiwawt, veel boter, kaas, gevogelte en fineer, C3 njpniiiuwm^inHR r BRIEF. NIEUWE REIZE hunne verkeering zich bepaalende tot den omgang met hunne huiswaarden , wien zij van dag tot dag aangenaamer wierden. De jonge Heeren , die door hunnen rijkdom , geboorte en ver- blijf ten Hove meest moesten overge- geeven zijn aan verkwisting , weelde en allerlei pragtvertooning , zijn de eer- fte geweest, die een voorbeeld hebben gegeeven van eenvoudigheid en eene in- getogene leevenswijze ; zij hebben zich gefpraakzaam en volksbehaagende ge- draagen, even als of zij nimmer met an- dere lieden dan huns gelijken verkeerd hadden. De aanhoudenheid van dusda- nig een gedrag heeft eene omwenteling in de gemoederen veroorzaakt. De To- rys C) zelve hebben niet kunnen na- laaten de Franfc hen te hemimen, door het wraaken van de zaak , welke zij voorftonden ; en hun vertrek baart on- ein- ^ (•) Doot de Ton$ worden de Koningïgeztndeo vetnaani lUi is van afkomst een Saxisch woord. ïsmegSi E lende tot iwaarden , [igenaamer sn , die te en ver- Q overge- , weelde jn de eer- ild hebben !n eene in- ïbben zich Tende ge- er met an- n verkeerd van dusda- mwenteljng a. De T(h kunnen na- nnen, door welke zij k baart on» ein- Koningsgezindeo ;h woord. •-(llHUdij 1111 Hii- Bfi m nnjüJinMi DOOR NOORD-AMERIKA. 3^ eindig meer droefheids , dan hunne I. komst ongerustheid hadt veroorzaakt, brief. Al voor lang heeft men den Franfchen verweeten , dat zij , in hunne Minna- rijen , niet altoos de heiligde banden ge- ëerbiedigd hebben. Misfchien heeft Newport 'er voorbeelden van uitgeleverd. Men verhaalt dat een Fransch Officier, door zijne geduurige oppasfmgen, indruk maakte op het hart eener jonge en be- minnelijke Dame. Haar Echtgenoot, die haar teder beminde , hadt proeven van deeze nieuwe genegenheid. Door- drongen van de hartgrievendfte droef- heid , berstte hij niet uit in klagten en ver- wijten: de goede naam zijner fchuldige huisvrouwe was hem nog dierbaar; hij vreesde zelf dat zij een vermoeden mogt hebben dat hij agter het geheim was. Indien zij 'er aan twijfelde , fprak hij tot zijnen vriend, zal zij de hoop verlooren geeven om mijne agting te herwinnen; zij is verlooren, en ik insgelijks. Laat ons liever haaie liefde doen herleeven; • C 4 laat m- ^■«■".■IMW-' ' , 4P NIEUWE REIZE laat ons haar door wroegingen tot haaren , pligt doen wederkeeren. Zints dit oogen- ' blik houdt hij haar meer gezelfchap, en gedraagt zich met nog meer befchaafd- heids,dan naar gewoonte; met droefheid en wanhoop,in de ziel, toont hij haar een helder en vergenoegd gelaat. Met beleefd- heid en hartlijkheid ontvangt hij denlCrijgs- man, het voorwerp zijner boezerafmarte ; doch, met behulp van zijnen vriend, bc* neemen '/S] hem zo veel zij , zonder ge- maaktheid, kunnen, de gelegenheden tot heimelijke zamenkomften. Deeze kans* wisfeling befchouwt de Franschman in geen ander licht, dan als loutere toeval- ligheid; nogthans wordt hij een weinig gemelijk van aart; hij wordt minder be- minnelijk , doch de Echtgenoot wordt dies te beminnelijker, 't Leedt met lang , of de deugd , die al haaren m- vloed op het hart der verleide Vrouwe niet verlooren hadt, deedt haar weder- keeren. Dusdanig een gedrag onderftek çene grondige kennis van het mensch- \^ ■r E tot haaren , dit oogen- Ifchap, en befchaafd- t droefheid lij haar een [et beleefd" j denKrijgs- zemfmarte; vriend , bc» zonder ge- enheden tot Deeze kans- nschman in Itère toeval- een weinig ; minder be- inoot wordt Leedt niet il haaren in- ;ide Vrouwe' haar weder- ag onderftelt het mensch^ lijk 1 Dooii NOORD-AMERIKA. 4» liik hart, en nog uitgebreider hecrfchap- I. pij over zich zelven. , Het Leger, op den negenden van Zo- mermaand van Newport vertrokken , met oogmerk, gelijk men wil, om Zuidwaarts te trekken , is tegenwoordig te Proy/- ^ence. Ik ftaa op mijn vertrek, om mij aldaar bij hetzelve te voegen: en indien het zijnen optogt voortzette , zal ik ftof- fe hebben om u over gewigtiger zaaken te onderhouden, Ik ben, enz. !« »U». '* ' '^ wmfmfmf^' 4» NIEUWE REIZE TWEEDE BRIE'» Ootfprong der ftaâ Providence. Optogt yan h^t Franjche Leger in Jmenka, Gemoedsverandering des Folks , door deszelfs geregelde Krijgstucht veroor^ zaakt. Voedzel, zeden der bewoone^ ren van ConneBicut. Bosfchen m Amerika ; gemeenjle foorten van Hout, Inlandfche Vogels. Bergen tn Con. neSticut. Wt hit Leger bij pmilipidury, 3° >'>» '7ÖI. MIJN heer! TT Ik heb het Leger aangetroffen bij Pro- ^^.^f.vidence, op eene hoogte neergeflagen. • Vrij aanzienlijk is dèeze ftad en tamehjk volkrijk; de meeste huizen zijn van hout , zommige van fteen gebouwd. Zij legt aan den mond der rivière Pa- tuxit, aan 't hoofd van eene Golf, tus- fchende Provinciën Masfachufet, Con- nee- E F. -e, Optogt 1 Amerika, '^olks , door 'cht veroor' ?r bewoone- hsfche» in » van Hout, ren in Con» , 30 >ez>j hem hadden aangedaan. De 1»"boeken to Nieuwe Waereld, geli)!^ g» ^•". ""'^ Heer, zullen voorbeelden van Onver- Saaiheid opleveren zelf onder de Volken , die zieh vijandigst tegen de. -'^etr rehiUen de Voo^e.en „elke mij omringen, van die m.) tot op lit oogerrblik hadden bezig gehoude,^^ Opgevoed in het vreedzaam verbluf der Kunden en Weetenfehappen , verkee- rende met de geenen, die ze kweeken of vcreeren, door zucht genoopt om de- zelve te (lellen tot voorwerpen myner werkzaamheden en vermaaken, vind iK «ij thans verplaatst in \ midden van het Rcdruis der Legerplaatzen , aldaar in be- weeging . aldaar duizend behoeften on- dervindende. Hier is het , dat ik de ge- legenheid teb om de nuttige uitvnidmgen '^%'d:-^--x^Mmf>é^^' r r Quakers* vend gedrag berouw te die zij hem rboeken der j ziec, tinjn van Onver- iclf onder do ;st tegen de*. Voorwerpen, iie mij tot op ig gebouuen t im verblijf der pen, verkee- e ze kweeken enoopt om de» •werpen mijner aaken, vind ik oidden van het 1, aldaar in be- l behoeften on^ 2t,datikdege- :ige uitvindingen te * DOOR NOORD-AMERIKA. 45 ,c vergelijken met dezulke, welke of n.^^ bcuzehgtig . of negts voorworpen -n ___ „icawsgicrigheid z.jn, ten ^^f^^^^^ verftrckt mij hier tot cene fchu.lpto Len de ongemaatigdheid van w.rd ea weder. Zonder boeken om een.ge af- Teiding te maaken van mijne yermoeye. „isfcn C). fchrijvs * d*™"''' *"^ r brek aan i;kt, met het zap van zeker plantgewas: gelukkig «reik nog, m- dien ik eenigen tijd gerust aan t werk konde blijven. Maar neen; reeds ten twee uuren in den ogtentllond, geb.edt mij het rammelend gedruis der Tamboers mi „ harden Bultzak te verlaaten, m al- lerijl deeze wandelende woomng op œ^ BEAU den Ofticleren ic gebieden on "'« "^«^ ^,.m, ponden ^^f^^::^^TL. op „e ene. bed, enz. daar ""^« ^f;;^,,,,, ,,^^ „ e«n zo langduurigen opiogt , en " ee ^^^^ weinge hulpmiddelen voorhanden z> " ' r.n de noodwendlgfte behoeften gebrek lced«n. ma^im^ 46 NIEUWE REIZE IL palcken , te paerd te ftijgen en op een BRiKF. ilakkendraft re volgen den langzaamen optogt van den Fantazijn , . onder de zwaarte van zijnen zak geboogen. Ge- koomen zijnde aan de plaats, tot de Le- gerplaats beftemd, moet men nog, ge- duurende het brandendfte gedeelte van den dag, de aankomst der Pakkaadje- wagens afw:igten. Zomwijlen heeft de Zon bijkans haaren loop voleindigd , voor dat onze zwakke Maagen een aan- ^ vang gemaakt hebben met haare aangéle- genfte vcrrigtingen. Uitgeftrekt in het • zand leggende , fmagtende van dorst , heb ik dikmaals gewenscht , even als de Rijkeman , dat een tweede lazarus zijnen vinger in het water doopte, om mijne verfchroeide tong te bevogtigen. Onze jonge Bevelhebbers , in overvloed en weelde opgevoed , droegen deeze vermoeijenisfen met eene kloekmoedig- heid, die mij over mijn eigen zwakheid doet bloozen. Terwijl hunne wel voor- ziene en maatige tafel den Officieren een leC' .-ieviW--«-^«'"*'yT^f'.»1?!B*' en op een langzaaraen onder de ogen. Ge^ tot de Le- ;n nog, ge- ;edeelte van Pakkaadje- 2n heeft de voleindigd , gen een aan- aare aangele- [trekt in het van dorst , even als de I LAZARUS doopte, om bevogtigen. in overvloed )egen deeze Woekmoedig- ren zwakheid ne wel voor- Dfficieren een lee- DOOR NOORD-AMERIKA. 47 leevènsonderhoLid verfchaft , welk het II. gemis van dienstboden en middelen bij- brief. kans onmogelijk zou maaken, moedigen zij den Soldaat aan, door aan het hoofd van dezelve te voet op te trekken C*). Daar gij u over zult verwonderen, is, dat gij, op deeze moeilijke togten, al- toos de Franfche vrolijkheid ontmoet. De Amerikaanen , welke de nieuwsgie- righeid bij duizenden na onze Leger- plaatzen voert , worden aldaar beleefd ontvangen. Men onthaalt hen op ons Veld-Muzijk, daar zij xeer op gefteld zijn. Officieren, Soldaaten, Amerikaa- nen, Amerikaaninnen, allen mengen zich dan onder één en dansfen gezament- lijk. 't Is het Feest der Evengelijkheid; 't zijn de eerftelingen der verbintenisfe , welke rusfchen deeze Natiën moet heer- fchen. De huisvaders worden bewoo- gen op het gezigt van deeze aandoenlij- &s (•) De Burggraaf DENOAiLLEsin't bijzonder heeft den geheelen M«8ch te voet gedatn. ^««f^îJRp(!î|l|p?ï»l»»»T'W^"**''^^ mii!MJ.UVi'V'l -iwvSf^J'M'"' " ■ "* I" >^^''"' j^8 NIEUWE REIZË II ke tooneelen ; die zelfde huisvaders , i,"Èr. welke, den optogt va" ons Leger ver- „omen hebbende , gezidderd todden voor hunne bezittingen , ci> voor zich zei- ve C*) De Soldaat , dronken van vreuRde, vergeet de vermoeijenisfen van den ogtent, en denkt niet aan die van den volgenden dag. Deeze Volken, „OR leevende in die gelukkige tijden, in welke het onderfcheid van rang en ge- boorte onbekend is , aanfchouwen met het zelfde oog den Soldaat en den Offi- cier, en vraagen dikmaals aan den aat- ften, wat bedrijf hij in zijn Vaderland bij de hand hebbe ; zij begrijpen met dat het Oorlogsberoep bellendig en aan- houdend zijn kan. De Tijtel vanSehoon- broeder van den Marquis Ct) heeft al- lermeest hunne nieuwsgierigheid en eer- bied H Hunne Nieuwspapieren hebben , gedüurenda den optogc van het Leger, den lof vau desze.fs Krijgs- lucht ten bteedfte uitgemeeten. Amerikaanea (t) Geen anderen naam geeven de AaenKaane «an den Marquis «a i-a fayette. Ml ^ liUMH » ■ m m luisvaders / Leger ver- ladden voor r zich zcl* ■onken van jenisfen van aan die van e Volken , ;e tijden, in rang en ge- lOLiwen met en den Offi- lan den laat- in Vaderland sgrijpen niet endig en aan- L vanSchoon- Q) heeft al- gheid en eer- bied )ben , gedüurenda vau deszelfs Krijgs- 11 de Amwikaanen TE. DOOR NOORD-AMERIKA. 49 bied gewekt; de jonge Amerikaanfche II. Dames hebben het als eene groote eer b^^^^* aangemerkt, met hem gedanst te hebben. Hoedanig ook de uitflag van dit Leger zijn moge , altoos zal het den roem weg- draagen van in deeze gewesten onuitwisch- baare indrukzels , en het herdenken van den Franfchen naam voor altoos dierbaar gemaakt te hebben: een hartftreelender en, misfchien, zwaarwigtiger werk, dan veldflagen gewonnen en verovermgen be- hAà te hebben. !i; had niet verwagt , fpooren van de Franfche Moden te zullen-* vinden , zelf in 't midden der Amerikaanfche bos- fchen. De Kapzels van p"'j rou- wen, die der Quakers uitgezu-nderd, zijn 'er hoog, zwaar en met onze Gaa- zen getooid. Men verzinkt in de diep- te zijner eigen befpiegelingen , over het aantreffen, door de geheele Provincie Conmôticut , van een zo overhellenden fmaak voor den opfchik, ik had bijkans gezegd, van zo veele weelde, gepaard D iii6t iw wimw A-^-~^ 50 NIEUWE REIZE it met zo eenvoudige en zuivere zeden, »L'4eUe met die der aloude «^^^^^ veel overeenlLomst hebben. Pe^lA'mg Maïs en Melkkost zijn hunne ten, Maïs en • meest Rewoone fpijzen. ^u veelThee-tgebruilcvandeezenlafFen tonk is al hun vermaak. Geen ingezee- "'„ die de Thee niet mt Porce- " rinkt Het grootfte bewi^ v«> Seevendheid onder hen, IS, elkander ^Ï r L:J^-%aar de menCch^ ,eL voedzaame fpijzen en dranken ge- bruiken,!., ™» ',/%!'' ik^'S. ïaam voor de gezondheid; doch ik be rZw dezelve als nadeelig in zulke ge- westen, alwaar zij bijkans mets anders Tn PI ntgewasfen en Melkfp.jzen ge- bruiken , en inzonderheid waneer cte grond, nog te dicht met bo^f*en te dekt, dezelve minder voedende maakt. Veelïigt is dit eene der oorzaaken, waar- om de Jmerikaa^en , in weerwil van een gezond Uchaamsgeftel en eene ^ rv- « j^wWWîPMIIWIWi'''''^'''^'' ire zeden, iarchen za Peiilvrug- tijn hunne Zij drinken eezen hffen ;en ingezee- ;t uit Porce- bewijs van is, elkander fie menfchen dranken ge- le Thee heil- ; doch ik be- g in zulke ge- 5 niets anders elkfpijzen ge- i wanneer de ; bosfchen be- )edende maakt, Drzaaken, waar- n weerwil van el en eene ge- luk- DOOR NOORD-AMERIKA. 51 lukkige leevenswijze , minder langleevende II. zijn dan de bewooners van andere landen, brief. Aan de Thee wordt ook het uitvallen ~~~" hunner Tanden toegefchreeven. De vrouwen , die doorgaans zeer fchoon zijn , zijn 'er menigmaal , reeds op den ouderdom van achttien of twintig jaaren , van dit edel fieraad ontbloot. Ik ver- moed dat het meer een uitwerkzel is van warm brood. De Engelfchen , Fla- mingen en Hollanders behouden zeer lang hunne Tanden. De bewooners van Conne&kut , die zulk fraai koorn inzamelen , verftaan , egter , de dierbaare kunst niet , om het , door middel van gistinge , ligter om te verteeren en voedzaamer te maaken. Zo dikmaals zij het willen gebruiken , maa- ken zij een platten koek, welken zij op eene ijzeren plaat half gaar bakken. De Franfchen konden zich in Amerika hier aan niet gewennen; zij leerden hun dee- ze kunst een weinig meer tot volkomen* heid brengen. In de Herbergen vindt D s men 11 52 NIEUWE REIZE II. men brood , 't welk eenigzins eetbaar BRIEF, is , maar op verre na niet zo goed — als in ons Leger. De bewooners , op eenigen afftand van de openbaare wegen woonagtïg , blijven bij het oud gebruik. In hunne bosfchen verfpreid, houden zij geene onderlinge gemeenfchap , dan op de dagen , op welke zij ter Kerke gaan. Hunne huizen zijn ruim , zinde- lijk, luchtig, van hout gebouwd, en ten minde ééne verdieping hoog. Zij heb- ben 'er allerlei gerijflijkheden ; in allen heb ik kentekens van hun werkïiaam en vindingrijk vernuft gevonden. Allen kunnen leezen; bijkans allen houden de Courant, die gedrukt wordt in hun Vlek, waar aan zij dikwijls den naam van Stad geeven. In geen een huis ben ik ge- weest, of ik heb 'er den Bijbel gevon- den, welke des avonds en op Zondagen voor het gantfche gezin wordt geleezen. Hun karakter is koelzinnig, langzaam en zagtaartig. Zij zijn niet zeer werkzaam ; de :iZE ligzins eetbaar niet zo goed 3 bewooners , de openbaare n bij het oud fpreid, houden leenfchap , dan Î zij ter Kerke jn ruim , zinde- ebouwd , en ten hoog. Zij heb- leden ; in allen an werkïiaarn en ronden. Allen allen houden de rdt in hun Vlek , n naam van Stad huis ben ik ge- ;n Bijbel gevon- en op Zondagen I wordt geleezen, nig, langzaam en t zeer werkzaam ; de ■iL ' 4imamÀ..j|ffi i-. jy.iatn^-t^iiini'i* DOOR NOORD-AMERIKA. 53 de grond levert altoos meer uit dan zij n, noodig hebben. Zij gaan na hunne vel- brief. den en keeren van daar te rug altoos te " paerd ; in alle deeze landen ontmoet men geenen Reiziger te voet. De zagtzin- nigheid van hun Karakter moet wel zo zeer aan het Klimaat als aan de zeden worden toegelchreeven ; want men ont- dekt die zeH' in hunne dieren. De paer- den , hoewel voortreffelijk in hunne foort , en die gemaklijk , op eene lange reize , alle dagen zestig mijlen (*) kun- nen afleggen, zijn 'er gezeggelijk; men vindt 'er geene , die fchigtig zijn. De hond is 'er liefkoozende en fchroomag- tig; vreemde vertooningen hebben niets van zijne aanvallen te vreezen. In 't voorbijgaan zal ik hier aanmerken dat hij eene heefche en fchorre ftem heeft, even gelijk een Haan. Zeer herbergzaara zijn de Amerïkaanen^ iK] hebben niet meer dan één Bed; de kuifche Echtge- noQ» (*) Ongeveer twinüg Hollandftht Mijleij, D3 % i'i j4 NIEUWE UEIZE II. noote, al ware zij ook alleen , deelt BRIEF, het, zonder wroeging en vreeze , itiet haaren gast. Veel minder zonderling is het geen van de kuischheid der jonge La^ cedemonijche vrouwen wordt verhaald. *t Is dit vertrouwen op de algemeene eerlijkheid, 't welk mij, op mijne Reize van Boston na Providence, heeft doen ontmoeten Vrouwen en jonge Maagden , alleen reizende te paerd of in een wa- • gen, midden door de bosfchen, zelf ia het vallen van den avond. De huisvader ziet zijn geluk en aan- zien toeneemen met het getal zijner kin- deren. Hij wordt niet gefolterd door de eerzuchtige begeerte om hen te plaatzen in eenen rang , in welken zij zouden kunnen bloozen dat zij hem tot Vader hadden. Onder zijn oog opgevoed , door zijn voorbeeld gevormd , zullen zij zij- nen ouderdom niet met fchande bedek- ken; zij zullen hem geen hartzeer noch zorgen baaren , om hem met te meer fraarte ten grave te doen daalen. Hij is niet IZE lUecn , deck vreeze , itiet • zonderling is l der jonge La* 3rdt verhaald, de algemeene )p mijne Reize e, heeft doen inge Maagden , of in een wa- jfchen, zelf ia i geluk en aan- retal zijner kin- ïfolterd door de hen te plaatzen len zij zouden hem tot Vader opgevoed , door , zullen zij zij- fchande bedek- ;n hartzeer noch m met te meer i daalen. Hij is niet r*a DOOR NOORD-AMERIKA. 55 niet beducht dat de behoefte, hem ren n. eenigcMi dage omringende 3 zijne vaderlijke brief. ingewanden zal verfcheuren,en zijne ge- " liefde huisvrouw doen zuchten , omdat zij vrugtbaar geweekt is. Even als hij, zul- ien zij hunne zorge» hunne vermaaken, hunne eerzucht bepaalen bij -het kwee- ken en vermenigvuldigen hunner kud- den , bij het bebouwen en uitbreiden hunner akkers en wijngaarten. Deeze Landheden , eenvoudiger dan onze Boeren , hebben noch derzelver boerschheid , noch lompheid ; met meer^ der kunde , hebben zij noch derzelver laag- hartigheid, noch geveinsdheid; afkeeri- ger van de kunften , en minder werk- zaam , zijn ze minder gezet op hunne aloude gebruiken , en beter afgericht op het volmaaken en uitvinden van hetgeen tot hun gerijf kan dienen. Van een oneindig getal beeken en ri- vieren wordt dit Land doorfneçden ; die van Conne&icut is de aanzienlijkfte der Provincie. De ftad Harfort, aan haare D 4 oe- ■ '••-~~rT— «PfWW* 55 NIEUWE IlEIZE II. oevers gelegen, is 'er de Hoofdlbd van. BRiKF Tot nog toe beftaat zij uit llegts vier of """* vijfhonderd huizen , welke meer dan twee Mijlen in de lengte bellaan. Tot aan de Had toe kan de haven door fche- pen van honderdvijftij.' Tonnen bevaaren worden. De grond ii 'ev ligt, uitgezon- derd aan den Zuidlijken oever der rivière; hij levert Maïs en veel Tarwe uit; het brood, daar van gebakken, is witter dan het Franfche , en zeer aangenaam van fmaak. Voormaals dreeven de Jmeri- kaanen een aanzienlijken handel in Tar- we met de Eilanden, alwaar, egter, aan de Europifche Tarwe, als zijnde voller van Meel en kunnende langer duuren , de voorkeuze wordt gegeeven. Het hout is aldaar ligter dan het onze, en minder op den duur. De wortels der boomen liggen bijkans aan de oppervlakte van den grond. Dewijl deeze grond nog nieuw is, zijn de groeiende deelen over- vloedigst aan de oppervlakte : van hier dat de wortels zich inzonderheid der- waarts >i mMh :izE [ Toofdfbd van. E llegts vier of ke meer dan beflaan. Tot ven door fche- nnen bevaaren ligt, uitgezon- /er der rivitre; rarwe uit; het , is witter dan langcnaam van en de Âmeri- handel in Tar- raar, egter, aan s zijnde voller langer duuren , ïven. Het hout ize, en minder sis der boomen ppervlakte van 2ze grond nog ide deelenover- lakte: van hier zonderheid der- waarts Kc^SK^ m DcoR NOORD-AMERfKA. S7 waarts richten. Van hier ook dat zij ge- IÎ. reeder ontvangen de indrukzels van kou- "'^^kf, de, warmte, droogte en vogtighcid, en diensvolgens meer aan de vcraartinge on- derhevig zijn. Ik heb opgemerkt dat de boomen bijkans altoos van de wortels af beginnen te llerven. Ik had mij verbeeld , in deeze bos- fchen , aan wier wortels de hand des menlchen nog nooit zijne vemielenden Bijl hadt geleid, op ieder ftap te zullen ontmoeten die hoogbejaarde boomen, wier onetfene , knoestige , hojle , ea door den Regen en Rijp geknaagde ftam, niets meer dan een naakten, dorren en van zijne pragtige takken ontblooten kruin vertoonde. In (tede van dit in- drukzel des tijds, l 'b ik nergens iets an- ders gevonden dan den bloei en de kragt der fterke Jeugd. De dicht in een ge- flootene, rechte en hemelhoog opge- fchootene telgen zijn 'er gekroond met een groen, veel donkerder dan dat van onz ' boomen. De Eikvjnboom is 'er D 5 "^^ 58 NIEUWE REIZE II. inzonderheid overvloedig. De nuttigde ^^^^^- boom voor den nicnsch , is de boom van alle klimaaten; ik heb 'er zes of zeven foorten van opgemerkt. De bladen van zommige zijn breed , met onmerkbaarc getakte randen ; zigtbaarder zijn zij in andere; zommigen hebben ze zo diep, dat zij alleen voor de voornaamite ve- zels plaats laaten ; ik heb 'er deczcr da- gen gevonden, alwaar zij lang en fmal zijn gelijk die van den Perfikboom. De koning deezer bo; .chen is de Tulpboom ^ , of de Geele Boom ; zijn trotsch hoofd fteekt uit boven de hoogfte Eiken, en zijne uitgebreide Takken (trekken hun- ne fchaduw wijd en zijd. Zijne gepak- te , dunne en fmalle bladeren ftaan overshands ; het langwerpiglle gedeelte fchijnt overdwars doorgefneeden. leder blad is oorfpronklijk opgerold in een bij- zonder vlies of omflag, geformeerd uit twee andere eijronde bladeren , die el- kander in alle punten van den omtrek aanraaken; dit blad fcheidt ze van een. De :iZE De nuttigde i de boom van zes of zeven >e bladen van onmerkbaarc ir zijn zij in ze zo diep, Drnaamile ve- er decücr da- lang en fmal ikboom. De ie Tulphontriy TOtsch hoofd :e Eiken, en trekken hun- Zijne gepak- laderen ftaan iglle gedeelte ïeden. leder ld in een bij- ïformeerd uit ren , die el- den omtrek ze van een. De DOOR NOORD-AMERIKA. 59 De Tulp , die luistervolle bloem , aan H, welke onze Bloemisten hujne zorge en riukf. oppasfingcn beftecden , bekoort bij dui- ' zenden , aan deezen agtbaaren boom , het oog des /Ïmerikaans , en maakt dö lucht welriekende , die hij onder des- zelfs lommer inademt, 't Is deeze boom, van welken de Indiaancn hunne Schuitjes of Kanocs plagten te maaken: de Amerikiï^.A :; , hen op het fpoor vol- gende, n-.iaken Z( 'er nog van. Ik heb 'er gezien , lie W/^er dan dertig men- fchen kondef ^r^ciw-n. Voor onderfchei- dene Klimaaten gefchikt . zou deeze boom ongetwijfeld m Frankryk welig tieren. Aangenaamcr voor het oog dan de Kastanjeboom , zou hij even digte en hooge laanen fornieeren ; zijn hout zou van veel dienst zijn tot Schrijnwerk. De Safafia, een welriekend heestergewas , ontmoet men op alle openc plaatzen , die aan de Zon bloot ftaan ; hij groeit langs de wegen, en rondom de velden. Zijn blad, gelijkende naar dat van den Vijgeboom, is ¥\ i«inMmHAn,jW!i^ -i. i imm i i-:i" mS85??~ 60 NIEUWE REIZE ÏI. is kleiner , dunner, en blceker groen. BRIEF. Hij draagt eenc kleine vrugt , in een kelk , melkagtig wanneer zij groen is, en , rijp zijnde , violetkleurig. De reuk zit voornaamlijk in den fchors , meestal in dien des wortels ; hij bezit eene zweetverwekkende hoedanigheid. Men wil dat do vroegfte Europeaanen^ in Amerika gekooraen , aangetast vaa dat fchroomlijk ongemak , welks voort- gang zo verderflijk is geweest voox Euro- pa y met een gelukkigen uitflag dien bast gebruikt hebben. Aan de oevers van de ConneBicut hebben wij eene foort van Laurier- Roos gevonden, bedekt met bloemen , die een bekoorlijk aanzien hadden. De Waschboom , welken men hier en daar ontmoet , is een wilde Lau- rierboom , welks reuk iets van onzen ge- meenen Laurierboom heeft , doch zoeter. De vrugt , gelijk aan Peperkorrels , is bedekt met eene vetagtige zelfftandig- lieid , waar van Waschkaarzen gemaakt worden 5 men maakt dezelve los en za- melt m'^SH?*"" EIZE blceker groen. TLigt, in een zij groen is, tkleurig. De 1 den fchors , :els ; hij bezit hoedanigheid. Europeaamn ^ aangetast van , welks voort- 2st voor Euro- tflag dien bast oevers van de ne foort van bedekt met Drlijk aanzien , welken men 2n wilde Laii- van onzen ge- ,doch zoeter. Derkorrels , is B zelfftandig- irzen gemaakt ve los en za- melt DÙOR NOORD-AMERIKA. 6i melt ze in door middel van kookend wa- IL ter. Deeze Waschkaarzen, wanneer ze ï^^iJ^*"* branden , waasfemen een zeer lieflijken "~~" rejk uit. Te veel oppasfens heeft dee- ze Inzameling noodig , en is niet rijk genoeg , om immer tot een tak van Koop- handel te kunnen ftrekken. jDe Ahornboom fchiet 'er zeer hoog op; hij is een der waardigfl:3 voortbreng- zelen van Noord- Amerika. Ten tijde als hij bloeit , maakt mci infnijdingen in denzelven , waar uit een vogt loopt , welk , gedold zijnde , de plaats van Suiker bekleedt. Hij gelijkt volmaakt naar den onzen. Waarom bezit hij dee- ze onderfcheidende hoedaniglieid ? Zou het zijn , omdat hij groeit in een nieu- wen grond , alwaar de zappen meer dan overvloedig zijn tot zijnen groei ; of zouden wij, misfchien, van de eigen- i^'happen van onzen boom onkundig zijn ? De Kastanje- en Nooteboora zijn 'er insgelijks gemeen. De foorten van den laatst- II.* n« ^mamemmimiw*. rjt< y ' " r^T f •■ 61 NIEUWE REIZE II. laatstgemelden zijn zeer onderfcheiden ; BRIEF, zij verfchillen in bladeren en vrugten. "~~~ Eén boom vindt men 'er , van wiens ge- aderd hout zeer fraaie Hukken huisge- raaden gemaakt worden, en de oppervlak- te van wiens vrugt als een Citroen riekt. Allen brengen Nooten voort , welke men niet kan pellen, en die zeer hard zijn om te breeken. De vrugt wordt be- zwaarlijk en bij kleine flukjes uit den dop gehaald ; en hij is daarenboven ' zeer fcherp en onaangenaam van fmaak. Wijders vindt men 'er eene foort van Kerzen , die klein en een weinig bit- ter zijn. De Wijnftok , welken men niet heeft weeten te kweeken , zelf niet in Firginie , klimt allerwege bij de boch men om hoog (*). 't Is (*) Ik heb twee algemeene foorten opgemerkt ; de vrugt van de eene was vast , vleefchig en zo groot als kleine Pruimen ; de fmaak was ondraaglijk walge* lijk. Ik geloof niet dat de Akkerbouw 'er immer voor- deel van zou kunnen trekken. De vrugt van de an- dere was klein , met een harden bast , en groote pit- ten « IZE nderfcheiden; en vrugten. ^an wiens ge- kken huisge- ie oppervlak- Ditroen riekt. t, welke men ;er hard zijn ;t wordt be- kjes uit den nboven ' zeer fraaak. ne foort van ï weinig bit- welken men in, zelf niet 2 bij de bo(h 't Is rten opgemerkt } :hig en zo groot ndraaglijk walge* ' 'er fmmer voor* rugt van de an- en groote pit- ten, iiw»wjiiiiw»ntw«i Dooa NOORD-AMERIKA. 63 't Is het werk van den Mensch , de ÏÎ. nuttige voortbrengzels der gewesten Çi^ te vermenigvuldigen, vrugtbaar te maa- ken en tot volkomenheid te brengen , door de gronden te veranderen , en de zappen te regelen en te mengen. Aan deeze gelukkige uitvindingen zijn wij verfchuldigd de vrugt der proefneemingen van zo veele eeuwen, den rijkdom en de fie- ten , terwijl zij rijp was nog een raauwen fmaak be- houdende. Ik houd mi] verzekerd, dat indien deeze foort voc. geplant wierdt , zij tot grooter volkomea* heid zou kootnen. De Ranken , welke wij , iti Frankryk in de Wijnlanden , aan de heggen , van zel- ve zien voortkoomen , zijn niet beter. »ingel- fchen hebben eene proeve genomen om in^r^ ;.•- ïVijn-, gaarten te planten i zij zijn niet geflaagd. In ftede van planten te gaan zoeken in afgelegene gewesten , en ze naar de wijze dier landen aan te kweeken , moest men zich bepaaleu tot die , welke de Natuur In het land zelve heeft doen voortkoomen , en dezelve voort- planten op eene wijze , met het Klimaat ftrookend?. 'Er is alle grond om ie vermoeden , dat de planten zouden voortgekoomen zijn. De Roomsch-Katholyke Leeraar van Baltimore , in Marjland , heefï mij ver. haald, eene proeve te hebben genomen van deez« Kweekiog, van welke hij zich veel goeds beloofde. H? irrs^îdS^Mi^iA'^i^Ufty t 64. NIEUV/E REIZE f II. fieraaden onzer Tuinen en Wijngaarten. BiUEF. De Mensch , wat men 'er ook van zeg- ■"""" ge , is de herfteïier der Natuure ; hij doet haar herleeven , verrijla en verfiert haar ; de bloote Veldzoode dient niet tot een tnpijc voor de aarde , dan op de plaatzen, welke hij geruimd heeft. De befchroomdc Vogel , die zijn gezigt ontvliedt, het wilde Dier, welk op zij- ne aannadering ziddert , bewoonen zelf geene andere oorden, dan die hem om- ringen. Indien de Nieuwsgierigheid mij zomtijds diep in deeze bosfchen heeft gedreevçn , ik hoorde 'er niet meer het gezang, ik vond 'er niet meer de fpooren yan bezielde weezens ; ik trad niet meer dan op de puinhocpen van plantgewas- fen. Mij bedroevende over dit treurig ftilzwijgen , over deeze voorwerpen , die mij niet meer voor oogen Helden de heerfchappij van mijns gelijken , hanstte ik mij om van nieuws te aanfchouwen de plaatzen, beter gefchikt voor eene aandoenlijke ziele. De ''ffWiiilifi'PI 1 Wijngaarten. ook van zeg- Natuura ; hij jla en verfiert de dient niet ie , dan op de nd heeft. De i zijn gezigt , welk op zij- >ewoonen zelf ; dis hem om- ïgierigheid mij osfchen heeft niet meer het eer de fpooren trad niet meer 1 plantgewas- '■er dit treurig orwerpen , die :n Helden de ijken, harstte aanfchouwen kt voor eene De DOOR NOORD-AMERIKA. 6$ De kennis der Vogelen deezes lands IL zal een v?».n de gewigtigfte (lukken van brief. deszelfs Natuurlijke Historie zijn. InCon- neSiicut heb ik eene foort van Spreeuwen gezien, wier vleugelen op het midden donker rood van kleur zijn. Ik heb 'er een Vogel gezien van kleur als een Cijs- je, doch een weinig grooter. De Vo- gel , welken zij den Virginifchen Nach- tegaal noemen, gemeener naar gelange men meer het Zuiden nadert , heeft gee- nerlei gelijkheid met den onzen ; hij is grooter ; zijn hoofd en borst zijn van een roode kleur, gelijk aan die van den Pa- pegaai. Indien de Natuur hem gunfti- ger geweest zij van den kant der plui- maadje, *t is 'er verre af dat zij hem met een zo lieflijkzingenden gorgel heeft be- deeld. De Spotter , bijkans van grootte als een Lijster, wit en graauw gevlekt, bezit de gaave om het gezang van alle vogelen , welke hij hoort zingen , te kunnen naabootzen. De Vlieg -Vogel, van welken verhaald wordt dat hij- al- E leen- '«*' Ni 'M i. )MÊik\ -: 66 NIEUWE REIZE II. leerlijk van het zap van bloemen leeft , BRIEF, is 'er zeer zeldzaam; weinige lieden heb- ""^ ben dien gezien. De Eekhoorentjes zijn *er do-^ksr graauwvan kleur, grcoter dan do onze, zeer menigvuldig ,, en ^lùqv gemaklijk te tf^mmen, De zo genaamde vliegende Blekhoorentjes zijn donkerder graauw, en klefner; hun vel vijd en ruim, tot aan de einden der pooien , geeft hun de ge- legenheid om het YQn eevi te fpreiden , terwijl ze van den eenen tak eens booms op een anderen fp^ingen , en doet hun , gevolglijk , eene grooter oppervlakte lucht beflaan om hen te onderfchraagen. Van Boston tot im Providence is het land vlak. Ik heb 'er Beekjes gezien, die wij Rivieren zouden noemen ; hun- ne beddingen , op de plaatzen , daar ik over dezelve trok , zijn uitgegraaven ^in graauw- en roodkleurige lleenbanken. Ik heb gevonden eenige brokken verfteen- de IClei , binnen welke kleine Keifteent- jes beflooten waren. Wanneer men 'er met mt ■-T'-m-vJ:-- "K-ïjiT-rjiS*.'. i. «l ii mm p I j i i ZE oemen leeft , 2 lieden heb- 'er do k3r an (ie onze^ gemaklijk te Ie vliegende 2r graauw, en aim, tot aan t hun de ge* te fpreiden , : eens booms in doet hun, oppervlakte derfchraagen. vidence is het ïkjes gezien, oemen; hun- zen , daar ik tgegraaven ^in ïnbanken. Ik ken verfleen- ine Keifteent- uieer men 'er met "" ^" « W l gy ' " " "'■""■** ») ■ wii i. i m ^ m nnymi^Kraimi P DOOR NOORD-AMERIKA. 67 met een hamer op klopte , gingen zij ge- II. maklijk los, en hjten 'er het meii hun- briep. ner gedaante agter. — — De Provincie Conne&icut is met klei- ne bergjes bedekt: zij zijn niet groot en het land is niet open genoeg , om hunne algemeene ftrekking naa te gaan. Voor *t meerengedeelte moeten zij geplaatst worden op de lijst der zulken , welke de Natuur kenners Bargen van de tweede klasfe noemen. Dikmaals afgehouwen, om de fteilte der Landwegen te vermin- deren, fchijnen zij mij alleenlijk gefor- meerd te zijn van hoopen fteenen van verfchillende foorten en verfchillende grootte, met gebrokene hoeken. Vee- len hebben meer dan een vierkanten voet in den omtrek , anderen drie of vier diergelijke voeten ; de tusfchenniimten zijn opgevuld met eene losfe aarde. De oppervlakte van den grond is met de zelfde fteenen bedekt ; de bosfchen en velden zijn 'er mede bezaaid. De Land- zaaten ftapelen ze zonder kunst op el- £ 2 kai> i|: i iH ^f^«f¥- 68 NIEUWE REIZÈ II. kander, in de gedaante van een Muur, BRIEF, op de grenzen hunner eigendommen. In ' gevolge der proeven , welke ik met llerk water op deeze lleenen genomen heb, behooren ze , voor het meerengedeeite , onder de klasfe der Granitfteenen ; zeer weinigen zijn geheel kalkagtig. 'Er zijn 'er van louter Spath ; veelen bevatten Mica , anderen ijzeragtige deelen, op welke de Zeilfteen werkte. De Provincie Nieuw -Tork, nog berg- agtiger, en het grondgebied van Philips- hury^ daar wij thans gelegerd zijn, heb- ben uii) de zelfde voorwerpen opgele- verd. Zo veele miljoenen van deeze (leenen, op een geftapeld, en ginds en herwaarts verfpreid over eene uitgeftrekt- heid van meer dan tweehonderd Mijlen , zijn de onlochenbaarfle en in 't oogloo- pendfte gedenktekens van het langduu- rig verblijf der wateren in deeze gewes- ten. Slagregens en rivieren hebben ze aldus niet kunnen rond maaken , ver- mengen en op elkander hoopen j de Zee al- ^&i;y , mmm 1,-mrmjf^ n ZÈ een Muur, lommen. In ik met llcrk lomen heb, cngedcelte , ïcnen; zeer g. 'Er zijn sn bevatten deelen, op ', nogberg- van Phi/ipS' 1 zijn , heb- Den opgele- van deeze en ginds en ! uitgeftrekt- erd Mijlen, in 't oügloo iet langduu- eeze gewes- hebben ze aken , ver- en j de Zee al. DOOR NOORD-AMERIKA. 69 alleen heeft ze langzaam kunnen van een IF. fcheiden , vervoeren , vcreenigen , en brief. door wrijvingen hun dceze algemeene gedaanten indrukken. Hoe aandagtig ik ook in mijne opmerkingen geweest ben, tot nog toe heb ik geenerlei fpooren kunnen vinden van verllceningcn van dieren, boomen en fchcipen. De Noord- lijke Rivier heeft mij, in haare bedding, minder Graniten , doch meer Marm«°, Bi^k- en Arduinfleen verfchaft. Dicht bij Nieuw -York ontmoeten wij hartgrie- vende blijken van den Oorlog, geplun- derde, vernielde, verlaatene of verbran- de wooningen. Deeze zagtmoedige , vredelievende , weldaadige Amerikaa- nen, zijn aldaar hardhartig, bloedgierig en roofzuchtig geworden. De geest van partijzucht heeft tusfchen hen den haat ontftooken. Beurt om beurt vallen zij de een op den anderen aan, en beftee- len elkander , vernielen de woonplaat- zen, of verjaagen , om 'er hunnen in- trek te neemen, de zulken , die reeds E 3 an- ,JL-.-=:,. ^âiiï*»t.?vjii»>,;î ■W^ 70 NIEUWE REIZE n. anderen van daar verjaagd hadden C*). -^'.i-'.Jj Oorlog- ùie zo verlchriklijke gees- *■ 'fel der Kunden en der Bevolkinge, is het nog meer van de zeden , omdat dt , - zelver veraarting bezwaarlijker kan her- fteld worden. Ik ben, enz. (•) Zommigen hunner, In eene Wnderlaage ge. pltttlt , fchooten op twee Aidet de Camp , en op den Heer derthirr, Aide - Maarfchalk , terwijl hij uit was op kondfchap na Nieuw- Tor k\ t'eeze vervolgden hen, nameneen gevangen; en de Heer bert hier doodde een anderen. Aan deezen Krljgimin en aan zijnen broeder (f) , door den Heer de bochambeau zedett '01 Aide - Maréchal des Logis benoemd, zijn wij ■> verfchuidigd een Aardrijltsltundig Plan van den optogs van het Leger: een Huk van te i^ruotor waarde, omdat 'er rog ge ene naauwkeurige Kaart van deeze Landen voorhanden U« <;f) Deeze jonge Officiem ziji Zoonen van den Heere tnt- TUIER, Ridder van li 'oninhnjke Orde en vaa die van «T. t.00BWYK,en GouveniBUi van bet Hote van Oonof. D E R- ■|\ ^^lÈWivkal - ZE adden C*)« klijke gees- ^olkinge, is omdat dtf* er kaïi her- liinderlaage gt- imp , en op den , terwijl hij uil eeze vervolgden leer BBRTiiiKa ^rijgiman en aaa BOCHAMUKAU ?noen)d , zijn wIJ van den optogt t waarde* omdat in deeze Landen In den Heere «Kik» m vu.i die van >T. X vu Ooriog» DER- ■ ^'vmmm** >im DOOR NOvJKD-AMERIKA. 71 DERDS BRIEF. Vereeniging van het Franfche Leger tnet dat van Washington. Mid^ delen der Engelfchen om de Vereeni' ging te voorkoomen. Goede flaat der ^ Franjche '"^^-oepen , in weerwil der venmei jetiisfen en der hitte. De En» geljchcn tragten onze leevensmiddelen te onderfcheppen ^ door middel van de NoQi IHjke Rivier. Dapperheid van twaalf Soldait en van het Regiment Soisfonnois. Zedigheid van een Serjeant. Karakter van Washing- ton. Kleedij der Amerikaanfche Troepen. Straffe onder haar ge^ hruiklijk. Onzekerheid der Ontwer- pen van den Veldtogt, Gedrag van E 4 â?n |m| ■^H 71 NIEUWE REIZE den Marquis de la fayette in Virginie, Uit hitLegtr tij philipsbury, 4 Âuguttus, i;8i. MIJN heer! III. XJq cerfte bedoeling van onzen optogt BRIEF, hadt ten oogmerke , ons te vereenigen met het Leger van Washington. Deeze Vereeniging is tot ftand gebragt bij Philipsbury. De Amerikaam i zijn *er te gelijk met ons aangekoomen. Zij hadden voorheen verfchanst gelegen op de bergen van West -Points de Noord- lijke rivier beftrijkende. Verffiids de rivier te deezer plaatze merklijk fmal- ler u irdt, hebben de Amerikaanen, aan de beide oevers , Forten mngeleid , wier Batterijen de Kogels kunnen wisfelen. Het Fort aan den flinker oever is ge- plaatst op eene ftreek gronds, welke in de rivier uitfteekt , ten Oosten door Moe- rasfen verdeedigd wordt , en alleenlijk aan Mttiii [ZE AYETTE in Auguttut, 17a I. Dnzen optogt 2 vereenigen SHINGTON, ftand gebragt nkaatjc ; zijn Loomen. Zij t gelegen op , de Noord- Veriiiids de lerklijk fmal- rikaanen , aan ngeleid , wier len wisfelen. oever is ge- ds, welke in m doorMoe- en alleenlijk aan DOOR NOORD-AMERIKA. 73 aan den Noordkant open legt. Een Le- nr. ger zou aldaar ongenaakbaar zijn voorBRinr. veel grooter overmagt; en de Batterijen ' der Forten verhinderen de Ichepcn om tot deeze hoogte te durven opzcilcn : ecnc ligging , zo veel te gewigtiger voor de Amerikaancn , dewijl de Engelfchen , tegenwoordig in het bezit van Nieuw- Tork, het diensvolgens ook zijn van den mond der Noordlijke Rivière. Als Bondgenooten , zijn wij gelegerd ter llinkerzijde der Amerikaanen. Hun- ne rechter vleugel ftoot tegen de Noord- lijke Rivier beneden Dobùs , en onze flinker vleugel ftrekt tot aan de kleine rivier Bruny. De ftand des Legers is op aanmerkelijke hoogten; eene diepe va- If^i fcheidt ze van elkander. Wij liggen niet meer dan vijftien Mijlen vanNieiiw^ Tork. Om deeze plaats te bereiken , hebben wij langs het Eiland moeten trek- ken , en landen doorkruizen , van vlug- telingen krielende. In 't eerst was hét Franfche Leger, in zijnen optogt, in L 5 Re- n I 5 II I lie' i ^t' ■f \W- U 'i 5 W. il' ;fc«' lm ' >' "«m^'i it'' 74 NIEUWE REIZE IIÏ. Regimenten verdeeld ; bij het naderen BRIEF, van de Provincie Nieuw- Tor k, heeft het """^ zich in eene Brigade zamen gevoegd. Genoodzaakt om in eene enkele Kolom op te trekken, en zijne pakkaadje van Osfen te laaten aanvoeren , was het langzaam en belemmerd in zijnen optogt, en befloeg eene uitgeftrektheid van ver- fcheiden Mijlen. In bergagtige en nog zeer dicht met bosch bedekte landen , hadtmen reden om te vreezen, dat vijand- lijke benden op de pakkaadje en het ge- Ichut zouden aanvallen , dezelve verbran- den, en de osfen en paerden de knie- fchijven afïhijden, voor dat men dezel- ve te hulpe konde koomen. Onherftel- baar ware dit verlies geweest. De En* gelfchen , hoewel het voor hun van veel belang was onze Vereeniging tè belet- ten, hebben, nogthans, ten dien einde, geene eene pooging aangewend. Een optogt van tweehonderdvijftiea Mijlen, geduurende eene brandende hit- te, in een land bijkans zonder hulpmid- de- '■ wilWNi i w t IZE het naderen »r^, heeft het nen gevoegd, ïnkele Kolom pakkaadje van n, was het zijnen optogt, heid van ver- agtige en nog lekte landen, m, dat vijand- Ije en het ge- ncive verbran- den de knie- t men dezel- . Onherftel» lat. De En* hun van veel ing tè belet* n dien einde, wend. jnderdvijftiea randende hit* ider hulpmid- de* DOOR NOORD-AMERIKA. 75 delen , «ilwaar de Soldaat dikmaals gebrek Hl. aan brood hadt en genoodzaakt was zijne ^J^^ leevensmiddelen voor verfcheiden dagen ^e draagen , heeft , nogthans , minder ziekten veroorzaakt , dan de Franfche Garnifoenen. De oplettendheid der be- ve^ /oerende Officieren heeft , in de daad, daar toe zeer veel geholpen, door niet te gedoogen dat de Soldaaten water dron- ken, ten zij met Rhum gemengd, om het aldus zijne ongezonde hoedanig- heid te beneemen. De Graaf st. mai» ME liet , bij voorraad, op ieder rust- plaats , op ieder veldlegering , eenige vaten Cider koopen, en dezelve onder zijne Bende , tot een zeer geringen prijs , uitdeelen. Dit voorbeeld , vervolgens door andere Benden gevolgd , hadt de heilzaamlce uitwerkzels. De Engelfchen , zedert onze lege- ring, den toevoer willende onderfchep- pen , dien wij van boven van de Noord- lijke Rivier kreegen , hebben een Fregat van twintig ftukken en eenige Sloepen op» II î&smmAmm&^^mmà 7Ö NIEUWE REIZE m. opgezonden tot aan Tur^tmvn , een dorp '^^^^- zes mijlen van den rechter vleugel agter hec Leger gelegen. Tweehonderd man hebben getragt aldaar te landen ; de eer- ften, die voet aan land zetteden, heb- ben caen tijd gehad om den brand te ftee- ken in eenige Affuiten en een Vaartuig, en eai ander weg te neemen , met een aanzienlijken voornrad brood gelaaden. Doch een Serjeant van het Regiment Soisfonmis en twaalf Soldaaten hebben de eer/ten genoodzaakt wederom fcheep te gaan, en tot aan den middel in 't water gewaad , om hen te vervolgen en de landing der andere te beletten. Dee- ze eerde proeve der Franfche wapenen in Amerika verftendigde de Engelfchen van 't geen zij van een geheel Leger te vreezen hadden. De Bevelhebbers heb- ben zich als om ftrijd bevlijtigd om den verdienden lof aan deeze dappere Sol- daaten toe te zwaaien. „ Heer Gene- 5, raal", antwoordde de Serjeant aan den Baron de viomesnil, die hem over zijn 'rrs EIZE tow/j , een dorp er vleugel agter 2ehonderd man anden; de eer- zetteden, heb- n brand te ftee- 1 een Vaartuig, men, met een rood gelaaden. het Regiment daaten hebben ïderom fcheep' i middel in 't e vervolgen en •eletten. Dee- nfche wapenen de Engelfchen heel Leger te elhebbers heb- dij tigd om den dappere Sol- , Heer Gene- rjeant aan den die hem over zijn 5> J> 5> DOOR NOORD-AMERIKA. -jy Zijn gedrag prees, „ aan den raad van III. mijnen Korporaal, welken hij mij ge- brieit. geeven heeft, als mede aan zijne dap- perheid, met welke hij mij zo kloek- 5, moedig onderfleund heeft, heb ik 5, mijne verrigting dank te weeten. " Dapperheid is eene niet zeer zeldzaame deugd in Fr/7///^ny/&; Zedigheid is 'er een weinig fchaarzer; vooreen Krijgsman is het eene zeer netelige omftandigheid , wanneer hij 'er eene proeve van geeft. Met leedweezen, moet ik u bekennen, heb ik een voornaara Bevelhebber den lof hooren berispen , aan de gemeene Soldaaten gegeeven , en het wraaken dat de Baron de viomesnil hen bij zich op het middagmaal hadt genodigd. ICan ooit de deugd te zeer vereerd en beloond worden? In allerijl wierp men Batterijen op, be- neden aan den Dohbs ; de Engelfchen deeden zij , bij hunne landing , aan een zeer hevig fchutgevaarte bloot flaan. De zeilen van een Fregat wierden in brand ge- I 'f i ij \m JÉ ■ ■i ii | j{tr l» t ^ i r . l j(H.!j ) r i > l ' i iri " '•k'^œww 78 NIEUWE REIZE !îî. gefchooten. De fchruî floeg onder het BRiKF. Bootsvolk. Tweeëntwintig man fpron- gen in 't water , de meeste van welke verdronken zijn. De Generaal Washington wilde de Vestingwerken van Nieuw- Tor k ver- kondfchappen. Tweeduizend Franfchen^ en even zo veele Amerikaanen , zijn op weg getoogen om hem te dekken, en hebben zich , met het aanbreeken van den dag , binnen het bereik van het gefchut der vijandlijke verfchanfingen bevonden. Twee dagen zijn ze aldaar blijven leggen. De Engelfchen hebben zich vergenoegd met op hun fî fchietea en een waakend oog te houden. Ik heb WASHINGTON gezien , dien , Man, de ziel, het fchraagpunt van eene der grootfte omwentelingen , welke ooit gebeurd zijn. Ik heb hem befchouwd met de aandagt , welke het zien van gioote mannen altoos inboezemt. Men verbeeldt zich in hunne gelaatstrekken te vinden de fpooren van bet vernuft» welk pmtmÊa '«• ii(J" jiiiii.s*ii '"•f^^ EIZE floeg onder het itig man fpron- ïcste van welke [NGTON wilde ^ieuw-Tork ver- iend Franfchen^ '.rikaanen , zijn ,em te dekken, het aanbreeken t bereik van het I verfchanfingen n zijn ze aldaar ^gelfchen hebben hun i'ï fchietea houden. >N gezien , dien lagpunt van eene gen, welke ooit hem befchouwd e het zien van iboezemt. Men ie gelaatstrekken 'an bec vernuft, welk DOOR NÖORD-AMERIKA. 79 welk hen onderfcheidt van en verheft in. boven huns gelijken. Meer dan iemand brief. is WASHINGTON gefchapen om dit be- grip te voeden: van eenç groote, ede- le, welgemaakte geftalte ; open , zagt- aartig en bedaard van uitzigt ; van een eenvoudig en zedig voorkoomen , treft en neemt hij een iegelijk in , Franfchen^ Amerikaanen, zelf de vijanden. Ge- " ' plaatst aan 't hoofd eener Natie, alwaar ieder Lid deel heeft aan het hoogfte ge- rag; alwaar de dwangwetten bijkans nog zonder kragt zijn; alwaar het klimaat en de zeden luttel aandrangs geeven ; alwaar partijzucht , het bijzonder belang , de Nationaale traagheid en langzaamheid de best beraamde maatregels vertraagen, op- fchorten en om verre ftooten : heeft hij de Troepen weeten te vormen tot de volftrektfte ondergefchiküieid , haar na- ijverig van zijnen lof maaken, haar zelf Zijn ftilzwijgen doen vreezen, haar ver- trouwen zelf naa de nederlaagen doen tod houden, de fchitterendfte ver- maard- 1 '!;s »»■■ .-«■ |P'tr,'>if>-^,ï'**a?'K^:ïï-'--'3'-' !■ |i II n ii >w n n i mi) i |jmj i n p iiii jj ip n .j öo NIEUWE REIZE III. maardheid verkrijgen , de uitgebreidfle BRIEF, niagt verwerven , zonder den Nijd te zar- ' ren, zonder vermoedens te doen geboo- ren worden ; zich overal boven de For- tuin verheeven toonen ; in tegenfpoed altoos onbekende middelen ontwikkelen , en, even als of zijne bekwaamheden met de zwaarigheden aangroeiden , nimmer meerder redmiddelen bezitten , dan wan- neer hij 'er niet meer fcheen te hebben ; den vijanden nooit geduchter Hagen toe- brengen, dan wanneer zij overwonnen hebben ; den geestdrift van een Volk gaande maaken , 't welk daar voor minst vatbaar is; den eerbied en de huldfî ont- vangen van hun , die 't meest belang hadden om ze hem te weigeren ; zijne ontwerpen volvoeren uoor middelen , die bedekt blijven zelf voor hun, die daar van de werktuigen zijn; onver- zaagd in de gevaaren , en dezelve niet te gemoete ftreevende , dan in gevalle het heil des Vaderlands zulks vordert ; liefst verkiezende den tijd te rekken en ver- .- liMl t i i i ii<. aia i KliJ4i#4^ ''W Wtl l . l |lvl l it l l ll i l M II W ' WWl .. Jl .i.: ' i P- M i l lii J i UW P HH I EIZE e uitgebreidfte len Nijd te zar- te doen geboo- boven de For- in tegenfpoed n ontwikkelen , vaamheden met ïiden , nimmer tten , dan wan- ïen te hebben; titer flagen toe- 'Aj overwonnen van een Volk daar voor minst n de huldfï ont- : meest belang veigeren ; zijne loor middelen , voor hun, die 1 zijn; onver- ;n dezelve niet dan in gevalle zulks vordert; |d te rekken en ver- J500R NOORD-AMERIKA. 8i verweerender wijze te handelen, omdat m hij alles van den tijd moet veiwagten en brief. den aart zijner Natie kent^ fpaarzaam en ' maatig voor hem zelven , en verkwis- tende voor de algemeene zaak: heeft hij, even gelijk peter de groote, door nederlaagen zijne Troepen den weg tot de overwinning gebaand; gelijk fa- Bius, doch met minder hulpmiddelen en meer zwaarigheden , heeft hij over- wonnen zonder te llrijden en zijn Vader- land behouden. - Zodanig is het denk- beeld, welk men zich vormt van deezen grooten man , wanneer men hem ziet , wanneer men de gebeurtenisfen onder- 7oekt, aan welke hij deelgehad heeft, wa^:. )r men ze hoort enfpreekt,die ge- meenzaamst met hem verkeeren. Zijne tegenwoordigheid k , in alle deeze ge- westen, die V3'-. ^ene weldaadige God- heid. Grijzaarts, v,o\mQn, kinderen, aUen loopen hem xüöu de zelfde drift te gemoete, en rekenen zich gelukkig wan- neer ze hem gezien hebben. Men volgt F hem 'f ^< 'B •»• ■■ i'^'^ ^ ■ "«.ji.esg ^^'^gy I ÜMM l üyi llU Wyi li j Wtf»'-. 82 NIEUWE REIZË III. hem in de fteden met brandende M* BRIEF, kels ; men viert zijne aankomst mee " openbaare kunstverlichtingen. De Ame- rikaan, dat koeizinnig volk, 't welk, te midden der onlusten , nooit anders dan den aandrang der bedaarde Reden heeft gevolgd, is om zijncnt wille moedig en vol vuur geworden; en de eerite gozan- gen , welke het inwendig gevoel hem heeft in den mond geleid , diende om w A s H I N G T o N te verheerlijken. Men weet niet naauwkeurig hoe fterk zijn Leger zij ; men fchat het doorgaans tusfchen de vier en vijf duizend man. De Veldheer heeft altoos de kunst be- zeeten om het getal verborgen te hou- den, zelf voor hun , die in het Leger dienen. Nu eens beQaat hij , met wei- nig troepen , eene uitgebreide Leger- plaats , en veraieerdert zijne Tenten ; dan wederom , met een talrijker manfchap , beflaat hij minder gronds en vertoont minder Tenten: zomtijds , zonder dat de mecsten het merken , Benden na elders 'u heb- .rgen te hou- in het Leger lij, mee vvei- ireide Leger- ijne Tenten ; kermanfchflp, en vertoont zonder dat de den na elders heb- DOOR NOORD-AMERIKA. 8^ hebbende afgevaardigd, bevat de Leger- Üt phatr ;:iets anders dan eene fchcts van *t brief*. Leger , terwijl de voornaamfte Bende * elders heenen verplaatst 13. Deeze Troepen draagen tot nog toe geen eenpaarig Livrei ; de Officiers en de Artilleristen zijn de ecnigen,daar van voorzien. Veele Regimenten draagen kleine witte wambuifen met franjen, 't ivelk geene onaangenaame uitw^erking doet* De lange, ligte en wijde linnen Broeken verveelen hun niet bij warm weêrj en belemmeren de vrije bewee- ging niet in de Optogten. Met een min- der voedenden kost , een minder kloek geftel dan de onzen j zouden zij , mis- fchien , alleen om deeze reden , derzelver vermoeijenisfen ligter kunnen draagen. In Frankrijk heeft men dit voordeel nieü behoorlijk opgemerkt j men heeft te veel aan 't uiterlijk aanzien opgeofferd ; men heeft vergeeten dat de Troepen beftemd waren om werkzaam te zijn, en niet om eene vertooning te maaken* De vol* Fa maake- I 'i '•■.•^'■&*<^-^£<^ «4 NIEUWE REIZE III. maaktfte kleedij zon 't weezen , die , met BRIEF, dü meest njogelijke ligf, :ïid, den Krijgs- man meest dekte en mn^t belemmerde. Het Regiment Soisfonmïs heeft , op dee- zen Marsch, de ' inlle deken gehad: eene der voornaamfte oorza; ven hier van moet ongetwijfeld worden toegefchree- ven aan de voorzorge , dooi den Kolo- nel gebruikt, die, ten dienfte van dee- zen Veldtogt , voor het geheele RegU ment linnen Broeken hadt la.-^en maaken. Deeze Amerikaanfche kleedij hoe z\ zij fchielijk bemorst worde, wo it,aog- thans, zeer zindelijk gehouden , nzon- derheid befpeurt men deeze ,... lelijk- heid onder de Officiers ; wanneer men hen ziet, zou men zich ligt verbeelden dat zij eene aanzienlijke Kleerkamer in hun gevolg hebben. Ik ftond ten uiter- fte verbaasd , wanneer ik hunne Tenten, waar in drie of vier man huisvesten , met hunne pakkaadje geen veertig pond zwaar vond. Bijkans niemand heeft een Ma- tras; eene enkele Deken j, over den on- ef- ë IZE :cn, die, met , den Kri^s- bef emmerde, ïeefc, op dee- eken gehad : i; .en hier van toegcfchree- )or den Kolo- nfle van dee- ^eheele Regi- u "en maaken. ecdij ' hoe z\ y wordt, nog- uden ; nzon- ïze zii ielijk. wanneer men gt verbeelden [Cleerkamer in ond tenuker- lunne Tenten, lisvesten, met ;ig pond zwaar leeft een Ma- over den on- ef- op heete asch DOOR NOORD-AMj TKA. 85 cfFenc. fchors eens boom af^efpreid , |„ verftr jk, hun tot een bed. De zelfde ^^1"^, oplettendheid heb ik opgemerkt in hun- ■* lie Soldaaten , om niet on den grond te flanpen , terwijl de onze zulks ver- kiezen. Hunne leevenswijze h weinig omflag- tig. 't Is hun getiof en zij hun vleescheen weinig ] roosteren, en een koek van Maïs Tarwe, zonder dat hij gegist hebbc gebakken. In zommige Regimenten hebben zij Kompagnien Negers ; doch deeze (taan altoos onder 't bevel van Blanken. Zeer ftreng is de ICrijgstucht ; de magt der Officier over de Soldaaten is zeer uitgebreid. Geringe misflagen llrafFen zij metftokflagen. Nevens etlijke Fran- fche Officiers , was ik toevallig ooggetui- ge van dèeze ftrenge ftrafoeffeninge. De misdaadige wordt vastgebonden aan het wiel van een Affuit, met naakte fchou- ders, de armer voorwaarts lütgellrekt, F 3 om 86 NIEUWE REIZE ni. OUI de fpicren te ftijvcr te doen gc* jjRjEF. fpanncn ftaaii. Ieder Soldaat van zijne " Kompagnie geeft hem beurtelings een zeker getal Hagen met een grooten Riet- Hok. Welhaast gudst hem het bloed ten ruggc uit. 't Geen ons verbaasd deedt liaan, en langer bij dat pijnlijk fchouw- fpel tegenwoordig zijn , is , dat twee der ongelukkigen , welke wij de zelfde ftrafFe zagen ondergaan , geene enkele Idagte , niet cene eenige zucht loosden, en niet de geringde ontfteltonis lieten blijken. Is dit dapperheid? is het, omdat de na-f tuurlijke gevoeligheid minder groot is onder een volk, bij *t welk de lucht der bosfchen , nevens het gebruik van Thee en Melk, de vezels aaiimerkelijk ver* Happen? In weerwil van do verfchijninge der Legerhoofden voor Nieuw- Tork^ is men geheel onzeker wegens de ontwerpen van den Veldtogt. Zoramigen zeggen, dat men de Franfchen vertoont aan de Ameiikaansn, .verraoçid von deu Qorlog 'l en = ^«)*>w=^,;5i* d;i5B EIZE r te doen go- dant van zijne icurtelings een n grooten Riec* 11 het bloed ten verbaasd deedt ïijnlijk fchouw- i , dat twee der Ie zelfde llrafFe enkele klagte, losden, en niet lieten blijken, ;, omdat de na^ linder groot is Ik de lucht der bruik van Thee imerkelijk ver* rfchijninge der ^'- Tork , is men de ontwerpen migcn zeggen, rertoont aan de rm den Qorlog IMAGE EVALUATION TEST TARGET (MT-S) A » ^ 1.0 1.1 1^ lâ^ 12.2 li° 112.0 1.8 lU L25 liu ii.6 , ; ! ' I Photographie Scienœs Corporation 23 WEST MAIN STREET WEBSTER, N.Y. 14S80 (716) S-'ï-ASOa W ^ CIHM/ICMH Microfiche Series. CIHM/ICMH Collection de microfiches. Canadiaii Instltute for Historical Microreproductions / Institut canadien de microreproductions historiques { i r«.i ym f^^ -. .— i . .. m ' vn,.u,.^),mm r *" * 'i »f *< HllJL-JM DOOR NOORD-AMERIKA. 87 en misnoegd over onze werkeloosheid, m* alleenlijk om hunnen moed te wekken, brïef. Wijders zegt men dat zedert arnold's " afval , WASHINGTON, niet zeer gerust omtrent de getrouwheid zijner eigen Troepen , het befluit heeft genomen om den gewigtigen post van West - Point aan de Franfchen toe te vertrouwen. Ge- wisfelijk zijn de uitzigten van deezen Veldheer uitgebreider. Wij hebben ver- nomen dat de Heer barras. Bevel- hebber van ons Eskader , 't welk nog bij Rhode ' Eiland ten anker legt , tijding heeft ontvangen van den Heere dé grasse, en hem een Fregat zendt met Lootzen, deezer vaarwaters kundig; hier uit kan men afleiden dat men 't oog heeft op Nieuw- Tor k. Dit Eiland is het al- gemeen Magazijn der Engelfchen; 't is het middelpunt hunner verrigtingen ; het ftelt hen in ftaat om eene gemaklijke ge- meenfchap te onderhouden tusfchcn het Noorden en het Zuiden; het binnenfte gedeelte des lands te ontrusten door mid- F 4 dei Q 1 1» ,^^ M 83 NIEQWE REIZE III. del van de Noordlijke Rivier, en de Noord- BRiEF. fche magten te beletten om zich na het '"~" Zuiden te begeeven.. Daarenboven is het eene zekere wijkplaats voor de VIoo- ten, van waar zij hunne verrigtingen ten aanzien van de Eilanden kunnen beraa» men. De bemagtiging van dat Eiland zou éene beflisfende daad zijn. Van dac oogenblik af zouden de Engelfchen d© hoop moeten opgeeven om hunne Volk- plantingen te onder te brengen; en, in de magteloosheid , in welke zij zich be^ vinden, zouden zij het verlies van Ma^ gazijnen en Troepen , aldaar geleeden, niet kunnen hçrftellen. Charlestown en Savanah y het hoofd moetende bieden aan al de magt van het Vaste Land, zou- den geen (land kunnen houden; hunne Eilanden, minder gelegen om hulpe te ontvangen , zouden m.eer bloot leggen. Van de andere zijde, is Nieuw ^Tork van den Land- en Zeekant zeer verfterkt; zijne punten van verdeediginge zijn zeer uitgebreid. Het wordt verdçedigd door de mmammÊÊÊÊtÊÊmlÊÊmmÊ EIZE r, en de Noord- )m zich na het )aarenboven is voor de V^loo- '•errigtingen ten kunnen beraa» an dat Eiland zijn. Van dat Engelfchen de n hunne Volk- engen; en, in ke zij zich be- erlies van Ma^ daar geleeden, Viarlestown en •etende bieden iste Land , zou- louden; hunne i om hulpe te bloot leggen. is Nieuw ^ Tor k zeer verfterkt; ginge zijn zeer erdeedigd door de DOOR NOORD-AMERIKA. 89 de beste Troepen van Groots Britannie. IIÎ. Men telt aldaar vijftienduizend man , de brief. inlandfche Troepen daar onder begree-"""* pen. Om derhalven dit beleg te onder- neemen, zouden 'er,behalven eene groo- ter Zeemagt , ten minlle dertigduizend man vereischt worden. Ons vereenigd Leger is geen tienduizend man fterk. Men zou, in de daad, de Land-Mili* tie kunnen zamenroepen ; maar wat zijn onbedrevene Benden, die llegts een be- paalden tijd in dienst blijven, in verge- lijking van geregelde Troepen, in zes of zeven Veldtogten in den kujg geoefFend, en zeer fterk verfchanst? Het Franfche Leger zelf, hoe dapper en wel onder- weezen het ook zijn moge, beftaat uit Troepen, van welke flegts een kle- .2- tal in den Oorlog heeft gediend. In i- len gevalle zou dit beleg lang duuren; en het Eskader van den Heere d e GRASSE kan de Eilanden- niet verlaaten dan om winterlaag te houden, en niet lan- ger dan geduurende dien tijd hier blijven ; F 5 an- 90 NIEUWE REIZE ni. anderzins zou het zijne beraamde Ont- BRIEF, werpen niet kunnen volvoeren , en onze Bezittingen open laaten. Indien, daarenboven, deeze gewigtige ondemeeming mislukte, zou alles ver- looren zijn. De Amerikaanen , uitge- put, verfchrikt door ar no ld 's afval, na rust zuchtende , in ons niets dan een zwaklcen Bondgenoot ziende , zouden den moed verliezen , hun oog na den * Vrede wenden, en, misfchien, denzcl- ven , tot welken prijs ook , tragten te koopen. Waarfchijnlijk is het Zuiden het ei- genlijk bedoelde voorwerp van den Veld- togt. Zints langen tijd hebben deszelfs Provinciën alle de oorlogsonheilen on- dergaan; vijandlijke en vrienden Legers verwoesten ze beurt om beurt. Onlangs is Firgime het tooneel van arnold's afgrijslijkheden geworden; en corn- WALLIS, door onzen optogt veront- rust, heeft Charlestown verlaaten, met eene talrijke Bende de beide lùiroUna 's en REIZE ne beraamde Ont- olvoeren , en onze in. ., deeze gewigtige e, zou alles ver- lerikaanen , uitge- arnold's afval, ons niets dan een ziende , zouden hun oog na den nisfchien, denzcl- s ook , tragten te ït Zuiden het ei- rerp van den Veld- d hebben deszelfs Drlogsonheilen on- n vrienden Legers m beurt. Onlangs :1 van arnold's isn ; en corn- !n optogt veront- m verlaaten, met beide KaroUna^s en ■'•ftTmin^fim''* wf^ufmtom DOOR NOORD-AMERIKA. 91 en Virginie doortrokken, derzelver plan- m^ taadjen geplonderd , de Negers medege- brief. voerd , en bloedige voetftappen van zij- — ■ nen, Optogt agter zich gelaaten. Zo veele rampen hebben hen ter neder geflagen en gezind doen worden alles te doen om zich aan dezelve re onttrekken. De ïiankomst onzer Troepen alleen kan hen van de onderdrukking verlosfen , en hun- nen moed doen herleeven. Een Krijgsman , aan het hoofd van* twaalf of vij ftienhonderd man , houdt , nog- thans, het veld in Virginie^ zonder dat de woedende a r n o l d en de werkzaa- me coRNWALLis iets 'tegen hem heb- ben durven onderneemen. Ongetwij- feld onderftelt gij dat zulk een Krijgs- man een dier lieden is, welken eenelang- •duurige ervarenis, luisterrijke enacmhou- dende voorfpoeden, zints langen tijd, geducht gemaakt hebben. Deez' Krijgs- man is een perfoon van vierentwintig jaaren , die de armen eener liefheb- bende en beminnelijke Echtgenoote, en het çi NIEUWE REIZE m. het verblijf der verniaaken en der groot- BRiiiF. heid is ontvlugt , alwaar zijn naam en ' een doorluchtig geflagt hem zonder moeite den weg tot waardigheden moes- ten baanen, om , onder den fabius van Amerika y de Vrijheid te gaan ver- dedigen , en te leeren zijn Vaderland te dienen. Reeds is het woord marquis, *t welk onder ons zo luenigmaalen heeft gediend om de ligtzinnigheid en beuzel» agtigl^eid te kenmerken, voor de Ame- rikaanen een geliefde naam gewerden , die hunne bewondering en dankerkente* nis wekt. Minder ftout , minder beflisfende , doch dringender en zekerder zou het Ontwerp zijn , de Krijgsverrigtingen na dien kant te wenden. Men ver- neemt dat c o R N w A L L I s zich verfterkt heeft te Tork, eene kleine ftad in Virgi* nie, aan de rivier van dien naam gele- gen. Deeze tijding doet onzeFranfohen het hoofd om hoog heffen, die, naa de aankondiging van de aankomst des Graa- ven U i*m um*io \fÀ i éb » » m mmm^itiaig^y lEIZE n en der groot- r zijn naam en hem zonder rdigheden moes- r den fabius eid te gaan ver- ijn Vaderland te Ord MARQUIS, nigmaalen heeft heid en beuzel* voor de Ame- lam geworden , en dankerkente-* er beflisfende , kerder zou het Irijgsverrigtingen m. Men ver- is zich verfterkt ne ftad in f^rgi* dien naam gele- tonzeFranfohen 'en, die, naa de komst des Graa- ven DOOR NOORD-AMERIKA. 93 ven DE GRASSE, niet gelooven dat de UT. Veldtogt een einde Lm neemen , zon- briep. der dat 'er iet gewigtigs gebeure. Ver- " fcheiden Officieren hebben hunnen ledi- gen tijd in den winter hefteed aan het doen eener Reize in die gewesten. Een hunner , die bekend ftaat voor zeer bedreeven te zijn in alles wat tot zijn beroep behoort , en die niet met de minfte vrugt deeze reize heeft gedaan, heeft Tork gezien. Hij is van oordeel dat de ftad niet gevoeglijk kan verfterkt worden, en geenen uitweg heeft om na elders te wijken : zo dat zij voor een Eskader, meester van Chefapeak-Baai, zou moeten bukken, 't Valt bezwaar- lijk te gelooven, dat cornwallis, die het Land zo volmaakt wel kent, die in deezen Oorlog zo veel roems behaald heeft , en daarenboven van de bewee- gingen onzer Legers niet onkundig is , dusdanig eenen ftand zou verkoozen heb- ben, zond'.r zekere hulpmiddelen te be- zitten. Dikmaals is een vijand nooit meer 1 94 NIEUWE REIZE IlL nieer te vreezen , dan wanneer hij de BRIEF, houding aanneemt dat hij voordeelen op " zich zelven geeft. Het faifoen verloopt ; men kan niet lang in de onzekerheid blijven. In mij- nen volgenden Brief, zal ik gevvisfelijk beflisfcnder tijdingen kunnen mededee- len. Ik ben, enz. « « VIER- — .fc—^^W-l. > - H ^ ftt M^^^^lÜ M . LEIZE wanneer hij de lij voordeden op ; men kan niet t>lijven. In mij- sal ilc gewisfelijic Linnen mededee- V I E R- ' i iii > i.m DOOR noord-am'l:rika. ps D VIERDE BRIEF. Oyertogt van het Fereenigde Leger over de Noordlijke Rivier, Vif het Leger bij piiimpsbury, i:; Augustus, 178». M IJ N HEER, 'e Generaal washiNOton en de IV. Graaf de rochambeau zijn deezer^JJ^- dagen over de Noordlijke Rivier ge- trokken , en op kondfchap uit geweest. Zij , die wilden dat men na Firginie toog, begonnen te vreezen dat zij zich vergist hadden. Men heeft een aanvang gemaakt met het baanen der wegen aan deeze zijde, aan den kant van King^ . Bridge. Ook heeft men bevel gegee- ven om ze in gereedheid te brengen aan de andere zijde , aan den kant van Staa' ten ' Eiland ^ en zelf om 'er ovens te bouwen ; en , nogthans, begint men ook te arbeiden aan die van Philadelfia. Wat moet men ge^'^oven ? Dit gelijkt naar de TooneelvCi lotingen : het belang en de bcdremmeldbeid der aanfchouweren nee- 96 NIEUWE REIZE IV. neemen geftadig toe ; zal de ontknoo- BRiKF. ping daar aan beantwoorden ? Staafe/h Eiland, zegt men, wordt door acht of negenhonderd man geregelde Troepen bewaard. De veroveriiig zou een ge- lukkig begin zijn. Het legt niet meer dan zeven of acht mijlen van 't Lange- Eiland. Deeze nabuurigheid zou de Engelfchen ten uiterfle belemmeren, en ons in (laat (lellen om gemaklijker een aanflag op het groote Eiland te kun- nen doen. De Troepen zijn vol moed en vertrouwen ; de Bevelhebbers zijn gefchikt om ze in te boezemen. Was- hington 's tegenwoordigheid vermeer- dert die, doof het gevoelen, welk men van zijne bekwaamheden heeft, als me- de van zijne kundfchap van de gelegen- heid des lands , en door den ondoor- dringbaaren fluier , onder welken hij zijne ontwerpen beraamt en tot rijpheid brengt. Men zegt dat het Leger dee- zer dagen zal opbreeken; dit zal ons in (laat flellen om naauwkeuriger te wee- ten, wat men in 't oog hebbe. Ik ben, enz. y ij f- ■. u REIZE zal de ontknoo Dorden? Staaten- îQxàx. door acht of ercgelde Troepen riiig zou een ge- et legt niet ipeer Icn van 't Lange- uurigheid zou de rlle belemmeren , 1 om gemaklijker )te Eiland te kun- en zijn vol moed Bevelhebbers zijn oezemen. Was- )rdigheid vermeer- i'oelen , welk men ïn heeft, als me- ? van de gelegen- oor den ondoor- iider welken hij Qt en tot rijpheid t het Leger dee- n ; dit zal ons in teuriger te wee- l hebbe. V IJ Î- 'mmmmmfmimmmm Dooa NOORD-AMERIKA. ^^ VIJFDE BRIEF. Tehig marsch van het Vereenigde Leger, Werkeloosheid der Engelfchen. Tafe- reel van Nieuw 'Jerjey. PRiNCETowN, I September, 17B1. M IJ N heer! E 'indelijk is het Leger bij Philipshury' V. opgebroken; het heeft een terug marsch üiuef. gedaan , en is wedergekeerd te North- ' Castte^ langs eenen weg van tweeën- twintig mijlen. Van wegen een zeer Herken regen , is deeze optogt ten uiter- fte bezwaarlijk geweest. In plaatze van *s morgens ten tien of elf uuren, is het niet voor 's anderendaags ten acht uuren aangekoomen. Officieren en Soldaaten hebben, bij zeer flegt weer, den nacht in hec open veld doorgebragt, ter hal- ver knie in 't water Itaande. Ik zelve G heb lil 98 NIEUWE REIZE I V. heb mijn deel gehad van deezen alge- BRiEF. meenen wederfpoed. Onvoorzigtig had ik mij na de voorhoede begeeven , langs een weg , die onveilig was geworden door Vlugtelingen , die den Franfchen geen kwartier geeven. Een knegt is ter naaiiwernood, en omdat hij gewapend was, het gevaar ontkoomen. Den Se- kretaris van eenen onzer Commisfarisfen hebben zij opgehangen , en een Officier van het Legioen van Lauzun ver- moord. Mij alleen en ongewapend in deeze bosfchaadjen bevindende , vreesde ik , ik moet het bekennen , het getal xler flagtofFeren van deeze Anti -Repu- blikeinen te zullen vergrooten. Geluk- kig ben ik in de Legerplaats aange- kopmen. Zonder Tent. zonder fchuil- plaats , heb ik den nacht doorgebragt y liggende voor een groot vuur; aan de eene zijde verbrandde ik , en aan de an- dere wierd ik van het water befpoeld. Ik heb middel gevonden om 'er eenige uuren te üaapen. Hoe veelen uwer rij- ke '-^jWy j)^_fH i'ii rm^tmt^mm nmam" ■ W"' rt"' ,. REIZE van deezen alge- Onvoorzigtig had e begeeven, langs ilig was geworden iie den Franfchen Een knegt is ter idat hij gewapend Loomen. Den Se- zer Commisfarisfen tl, en een Officier van Lauziin ver- en ongewapend in !vindende, vreesde :ennen , het getal leeze Anti-Repu- ïrgrooten. Geluk- Legerplaats aange- mt. zonder fchuil- lacht doorgebragt , root vuur; aan de Î ik , en aan de an- et water befpoeld. iden om 'er eenige 3e veelen uwer rij- ke DOOR NOORD-AMERIKA. pp ke ledigloopers, op hunne vergulde Le- V. dikanten en Donsbedden , hebben niet brief. zo goed kunnen flaapen ! Zeer verbaasd flonden de Landzaaten , omdat zij ons ' zo'fpoedig ter zelfder plaatze zagen we- derkeeren. Kv/aadaartiglijk vraagden ons de Tory s , of wij kwamen om van onze vermoeijingen uit te rusten, 't Heeft niet lang geduurd of zij bemerkten deii list. Hooger op zijn wij de Noord- lijke Rivier genade ' , en in den tijd van drie da(,en over dezelve getrokken bij BaC'de-Kings. De Amerikaanen, die den weg langs de rivier hadden geno- men, zijn 'er vóór ons aangekoomen. Men heeft beweerd dat indien de Engelfchen gewapende vaartuigen de Rivier hadden opgezonden , zij onzen optogt merkelijk zouden hebben kunnen vertraagen en ons veel nadeels toebren- gen. De terug marsch , welken Was- hington ons heeft laaten doen, heeft, ongetwijfeld , ten oogmerke gehad om hen van dit ontwerp af te trekken. Daar- G 2 ea- Slf Irj f 't*>| I' Wil m icx) NIEUWE REIZE V. enboven,uit de ondervinding, welke zij BRIEF, gehad hadden van de behendigheid onzer '' Artilleristen , zouden zij reden gehad hebben om beducht te zijn voor hunne fchepen , inzonderheid indien zij van ftilte of tegenwinden overvallen waren. Het Vereenigde Leger is door de Pro- vincie Nieuw -Jerfey getrokken , op wagens medevoerende eene aanzienlijke menigte Schuiten , geftadig het oog heb- bende op Staaten - Eiland. Het Leger trok op in twee kolommen ; die der Amerikaanen trok langs den zeekant, op een afftand van niet meer dan vijf of zes ^j ijlen. .De werkeloosheid der Engel- fchen, op dit oogenblik , is onbegrijpe- lijk ; zonder veel te waagen , zouden zij ons geduurig kunnen afmatten en onherftel- baare nadeelen toebrengen. De gegrondfle redenen hadden zij om het te ondernee- men. Hoewel Washington de kunst bezeeten hebbe om hen dag aan dag in onzekerheid te houden, waren zij niet onkundig van de verwagting der aaullaan- de mi ii II ww i»WW— C PW iii i ■ i I J l iimuji. ii j.i | iL.ni iii m i i-faijmn n n ii ni i m i 1 1 i .i i niw i 4.j[ i j » .EIZE inding, welke zij lendigheid onzer :ij reden gehad zijn voor hunne indien zij van vervallen waren, r is door de Pro- getrokken , op !ene aanzienlijke dig het oog heb- nd. Het Leger Timen ; die der ien zeekant, op !r dan vijf of zes heid der Engel- , is onbegrijpe- n , zouden zij ons en en onherftel- n. De gegrondfte iet te ondernee- iGTON de kunst 1 dag aan dag in , waren zij niet :ing der aanllaan- de DOüR NOORD-AMERIKA. loi de aankomfte van den Heere de gras- V. se; zij weeten dat de Heer de bar- brief. RAS al zijn zwaar gefchut heeft inge- "~~~ fcheept, en zich gereed maakt om on- der zeil te gaan. 'c Is hun belang, de vereeniging onzer magt te voorkoomen; en hoe kunnen zij daar toe een gunftiTer tijdftip verkiezen , dan dat van eenen Optogt in een land met bergen bezaaid, met bosfchaadjen bedekt, en van rivie- ren doorfneeden, alwaar men, bij gebrek aan hulpmiddelen, zijnen nafleep moet vergrooten ? Het lijdt thans geen twijfel, of wij zul- len na Virginie trekken , althans indien men niet onderftelle , dat, op de aan- komst van den Heere de grasse, het Leger nogmaals zal te rug marcheeren. In alle opzigten is dit Land onderfchei- den van dat geen , waar door wij onzen weg genomen hebben. Het is niet , gelijk Cofim&icut , bedekt met dicht aan elkander liggende bergjes, die den optogt bezwaarlijk maaken , het ge- G 3 zigt ' Ü '.IS»' 102 NIEUWE REIZE 'V. igt belemmeren , en beletten een naauw- BRiEF. keurig denkbeeld van het geheel te vor- ' men. V^erfcheiden ketens bergen ,* wel- ke takken fchijnen te weezen van de Apalaches , loopen aldaar van het Noord- Oost na het Zuid-West, en formeeren, in hunne tusfchenruiraten , uitgebreide en bekoorlijke vlakten, welke de hand des Landmeeters waterpas fchijnt ge- maakt te hebben. Deeze vlakten wor- den doorfneeden van groote en fraaie huizen, van wijngaarten, Maïsvelden en kleine boschjes. De inwooners, meestal afkomllig uit den Elzas en Holland^ vertoonen , in hun ongedwongen, vrolijk en inneemend voorkoomen, het karakter der gelukkige landftreeken, welke zij bewoonen. Van alle kanten worden leevensmiddelen in onze Legerplaatze aangevoerd. Zij , die ze ons brengen, hebben, om hun- nen rijkdom , geheel het voorkoomen niet van Fruitverkoopers en Groenboe- ren. Gekapte en met edelgefteenten ver- REIZE sletten een naauw- lec geheel te vor- cens bergen ,' wel- s weezen van de ar van hetNoord- t, en formeeren, iten , uitgebreide i, welke de hand erpas fchijnt ge- eze vlakten wor- groote en fraaie n, Maïsvelden en ïstal afkomllig uit d, vertoonen , in lijk en inneemend iter der gelukkige j bewoonen. Van evensmiddelen in ingevoerd. Zij , hebben, om hun- het voorkoomen irs en Groenboe- et edelgefteenten ver- »» -ijB'T it ' Kta'> ' 'V '' i W 'WJ: '' '' ' ' ■ '. T -'t "" " ." ■ '" ■ I» I ■■-tmi-mn i Lnnu i inpumi i . ii iiiiiiiiii|i mB| i mnp » DOOR NOORD-AMERIKA. 103 verfierde Juffrouwen geleiden zelve haa- V. re ligte Boerewagens , getrokken van briep. moedige paerden , twee of drie voor el- ' kander gefpannen. 'Ik heb de toppen deezer hooge ber- gen bezogt ; het zijn granitagtige rot- zen , van een ongelijkilagtigen aart. Het Sterkwater veroorzaakt geene opbrui- fching in dezelve. De Spath is 'er over- vloedigst. Indien deeze bergen , die noodzaaklijk onder de klasfe der Oor- fpronklijken moeten gerekend worden , dus fprak ik tot mij zei ven , terwijl ik ze befpiegelde , hunnen oorfprong waren verfchuldigd ann eene verglaasde gefmol- tene ftoffe , welke duizenden van jaaren hadt gekookt , zouden zij noodwendig van een gelijkflagtigen aart zijn ; ik zou 'er niet vinden dat mengzel van veele zelfftandigheden in korrels vereenigd, regelmaatige gedaanten en verfchillende kleuren aanneemende. Zij moeten gewig- tige veranderingen ondergaan hebben. G 4 Zij m y 104 NIEUWE REIZE V". Zij zijn op veele plaatzen gefpleeten. BRiKF. Schroomlijke brokken hebben hunnen eerften Hand veranderd. Op een der hoogfte toppen ziet men een bijster groot blok , op zich zelven leggende , rond van hoeken, op een zeer fmallen grondflag rustende , en elk oogcnblik dreigende neder te vallen. . Hoedanig was zijn eerfte ftand ? Wie lian het op deezen top gebragt hebben? De ftad Princetown is niet zeer groot. Zij is merkwaardig om haare bekoorlij- ke ligging , eenige fraaie huizen , en voornaamlijk een KoUegie , van gebak- ken fteen gebouwd , verfcheiden ver- diepingen hoog, met vijfentwintig Raa- men in den Voorgevel. Ik heb 'er twee Meesterftukken van Werktuigkunde ge- zien: 't was de beweeging der hemel- fche Lichaamen , in werking gebragt vol- gens het zamenftelzel van newton en dat van copkrnicus. De Maa- ker i$ een Amerikaan , en woont te- gen- / '(•.(^■^^W?^ jÇii«|*çy g* lEIZE «zen gefpleeten. hebben hunnen i. Op een der nen een bijster elven leggende , een zeer fmallen n elk oogenblik illen. , Hoedanig Wie kan het op Den? is niet zeer groot, haare bekoorlij- laic huizen , en ^ie , van gebak- verfcheiden ver- ijfentwintig Raa- Ik heb 'er twee erktuigkunde ge- ging der hemel- king gebragt vol- van NEWTON eus. De Maa- ^ en woont te- gen. iiii ijiu i . i pi i mwpu /] DOOR NOORD-AMERIKA. 105 genwoordig te Philadeljïa. Men heeft y mij verzekerd dat hij diergelijk ftuk on- brief. der handen hadt , om te dienen tot een ■ gefchenk voor den Monarch , de ver- bintenis met welken de dankerkente- nis deezer Volken altoos moet wek- ken. Ik ben, enz. ! t' V I G 5 ZES- ï^Èrf- 10(5 NIEUWE REIZE ZESDE BRIEF. Trenton^ merkwaardig door eene over" winning van Washington. TRENTON, 2 September, 1781. M IJ N H E E R ! VI. ijister waren wij gelegerd bij eene BRIEF, kleine zeer vermaaklijke ftad. Hoewel ■~~^ wij 'er heden niet verder dan twaalf Mij- len af zijn , bevinden wij ons dicht bij eene andere ftad , die in fraaiheid en ge- zondheid van lucht voor dezelve niet behoeft te wijken , doch ten aanzien van het voordeel der ligginge haar verre overtreft. Het is de grootfte ftad, die wij, naa Providence, gezien hebben. Zij legt aan de oevers van de Delhaware^ zevenentwintig Mijlen boven FhiladeU fia. Deeze ligging ftelt haar in ftaat om een aanmerkeiijken handel , voornaam- lijk in eetbaare waaren, met de Hoofd- ftad REIZE R I E F. door eene over" INGTON, N, 2 September, 178 1. ïlegerd bij eene :e ftad. Hoewel ir dan twaalf Mij- wij ons dicht bij n fraaiheid en ge- Dor dezelve niet h ten aanzien van ginge haar verre grootfte ftad, die ezien hebben. Zij 1 de Delhaware, boven FhiladeU lelt haar in ftaat landel , voornaam- , met de Hoofd- ftad NMUNTl DOOR NOORD-AMERIKA. 107 ftad te drijven. Van groote fchepen kan VI. de Delhaware niet verder dan tot op brief. deeze hoogte bevaaren worden ; eens- , klaps wordt de rivier alduar zo ondiep , dat zij , bij laag water , een weinig hoo- ger op , van Rijtuigen kan doorwaad wor- den. Niets vertoonen de oevers van deezen ftroom van het zomber en woest voorkoomen der Noordlij ke Rivière ; zij zijn effen en bekoorlijk , even gelijk die van de Loire. De grond is 'er ligt , gelijk op alle plaatzen , daar wij doorge- trokken zijn, maar voortreffelijk. De Maïs , of Turkfche Tarwe , die de aar- de zeer fterk uitmergelt , fchiet 'er, zelf in die landen , welke zints langer dan eene Eeuw bebouwd zijn , zeven of acht vDeten hoog ; de ftammen zijn dik en kloek ; de halmen lang en zwaar. Washington heeft deeze plaats voor altoos gedenkwaardig gemaakt , door eene overwinning, in welke hij de hulpmiddelen zijns vernufts zo geluk- kig ontwikkeld heeft. De MM wMür io8 NIEUWE REIZE VI. De Engclfche Troepen, in den jaarc BJ^- 1776 gekantoneerd, befloegen cenc Li- nie , van Brunswyk , aan de rivier de Ra- ritan , tot aan de Delhaware, Veertien of vijftienhonderd man lagen te Trenton'^ even zo veel te Bordentown ; eene der- de Bende lag te Burlington^ niet meer dan twintig Mijlen van Philadelfia, Washington's Leger, 't welk, dag aan dag , meer verzwakt geworden zijnde , zich geduurende den gantfchen veldtogt niet hadt durven vertoonen , liet de En- gelfchen in de grootftc gerustheid. Twee nachten vriezens konden hen , door mid- del van de Delhaware ^ meester maaken van Philadelfia. In deezen hachelijken toeftand was het Congres geweeken na Baltimore^ in Mary land ; en het ont- ftelde Amerika zag met fchrik het oogenblik te gemoet, welk hetzelve van nieuws zou in ketens kluisteren. Wa- shington , niet in ftaat om aan de vereenigde magt des vijands het hoofd te bieden, beraamde het ontwerp om hem l^^^iS^^^yC* ?^ f-T . ' *.' '- F T. • ^ ^^'Xi'T?' ?^ -â «yT>^ ^ÎSlfsv""^^^^-;^^ ■;;*• 1 -Hiniiiiii«nwpi'T^'yi<*wiHP i H i i». i p t : i ii i j i n I iw i iipm i REIZE en, in den jiiarc floegcn cenc Li- dc rivier de Ka- ware. Veertien agen te Trenton ; nown^ eene dcr- ^gton, niet meer '•an Philadelfia. er, *t welk, dag jeworden zijnde , mtfchcn vcldtogt icn , liet de En- erustheid. Twee i hen, door mid- meester maaken 3zen hachelijken •es geweeken na 'i; en het ont- met fchrik het elk hetzelve van luisteren. W a- ftaat om aan do ijands het hoofd iet ontwerp om hem DOOR NOORD-AMERIKA. 109 hem gcdeeltlijk aan te tasten. In aller- VI. ijl riep hij de Landmagt van Penftlvanie biukf. en Firgime te zamcn , en verdeelde de- zelve in drie Benden. Om het ijs kon- ddn twee van dezelve niet over de Del-' haware trekken. Zijne Bende llaagde gelukkiger. Hij overrompelde een troep Ilesfen , en maakte 'er acht of negen- honderd man gevangen. Korten tijd daar naa, verfcheidcn vuuren in zijne Leger- plaats ontftookcn , en bij ieder van de- zelve flegts een éénig man gelaaten hebbende, om ze telkens op te ftoo- ken, trok hij agter den vijand om, ver- raste hem nogmaals en nam eene aanzien- lijke Bende gevangen. Op hunne beurt waren de Engelfchen genoodzaakt af te trekken en vcrweerender wijze te han- delen. Morgen trekken wij over de Delha- ware , en binnen twee dagen zullen wij de hoofdplaats van het Congres zien. Niets zal ik aldaar vergeeten van 't geen uwer opmerkinge waardig is. Ik benj enz. z e- iio NIEUWE REIZE ZEVENDE BRIEF. 'jfankomst van het Leger te Phîîaâeî- fia. Het Regiment Soisfonmis vuurt aldaar af. Karakter van tomp. SON, Sekretaris van het Congres. Befchrijving van Philailelfia. PHiLAiJELFiA, <ï September, 1781. M IJ N heer! VIL Ue aankomst der Franfchen te Phila- ^'^"^^^- delfia hadt meer het voorkoomen van een zegepraal, dan van ecne bloote in- treede. Op den afftand van een half kwartier uurs hielden de Troepen (lil ; en in een oogenblik waren zij getooid en gekapt, even gelijk eene Bezetting op een dag van algemcenen wapenfchouw. Zij trokken door de Had, voorafgegaan van haar Veldmuzijk , een fchouwfpel, al- -T?^^^g>-- iJri B ^K^ipââiH^ ^.^ ^il i WJItg F' REIZE BRIEF. •er te PhîîaâeU Soisfüunois vuurt er van t o m p. m het Congres, Uüclelfia. , 6 September, 1781. [ifchen te Phlla- /oorkoomen van ecne bloote in- id van een half e Troepen (liJ ; ïn zij getooid en ie Bezetting op n wapenfchouw. d, voorafgegaan ;en fchouwfpel, al- DOOR NOüllD.AMERIKA. iii altoos nieuw voor de Aiiierikaanen. De MI. ftraaten krielden van menfcheii , en de buikf. Dames waren i p het luisterrijkst getooid. ""^ Geheel Philadeljia ftondt verbansd o\ncr het zien van reizigers , zo frisch en zindelijk , over Franfchen , die 'er zo wel uit zagen. Deeze Troepen heb- ben gedefileerd voor het Congres en den Staatsdienaar van het Franiche Ilof (*), en zich vervolgens neêrgetlagen in cenc uitgebreide vlakte , die van de Skuilkill wordt befproeid. 's Daags naa zijne aankomst heeft het Regiment Sois- fonnois afgevuurd. Twintigduizend men- fchcn ten minde, en zeer veelc Rijtui- gen, bezienswaardig om hunne ligtheid en fraaiheid, gaven nieuwen luister aan dit fchouwfpel , die nog vermeerderd wierdt door de bekoorlijkheid der lig- ginge en de fchoonheid van den dag. De fnelheid der Troepen in haare be- weegingen , als mede derzelver naauwkeu- rig- O Mijn Heer dn; Ridder oe la luzërni. mj BPW ÉafiitiiaÉÉiRnteK^ IÎ2 NIEUWE REIZE yjj righeid deeden de aanfchouwers ver« BRIEF, wonderd en opgetoogen ilaan. Hunne deelneeming wierdt nog grooter , door in een der Opperhoofden te aanfchou- wen den Bondgenoot , den vriend des jongen Helds , aan wien zij zo veel ver- fchuldigd zijn , en dien zij zo zeer be- wonderen» Eenverlies (]*}, om 't welk te gevoelen men Vader en van een aan- doenlijk hart zijn moet, hadt hem , zints eenige dagen , in droefheid en rouwe ge- dompeld. De aangenaamheden van Phi- ladelfia' konden hem niet uit zijne Tent lokken. Even als achilles, hoorde hij niets dan het gedruis der wa- penen. Zeer vermaakten wij ons met de dwaa- ling des gemeenen volks, 't welk voor een Generaal aanzag een dier lieden , welke onze groote Heeren dikniaals in hun gevolg hebben om hen vooruit te zen-» (*) Zints eenïge dagen , hadt hij de tijding ontvan- gen van het overlijden zijner Dochter. lEIZE ifchouwers ver« Haan. Hunne ; grooter , door en te aanfchou- den vriend des zij zo veel ver- zij zo zeer be- '*}, om 't welk en van een aan- tiadt hem , zint3 id en rouwe ge- iheden van Phi- niet uit zijne is ACHILLES, gedruis der wa- ns met de dwaa- s, 't welk voor en dier lieden , iren dikmaals in hen vooruit te zen* hij de tijding oncvaa< iter. DOOR NOORD-AMERIKA. 113 zenden of hunne Brieven te beftellen. VII. Zijn korte rok , zijn kostbaare wapen- brief, rok met zilveren franjen , zijne rooze- "~""" kleurde fchoenen , zijn wapenhoed , zijn lange ftok, dit alles befchouwden zij als zo veele tekens eener uitfleekende waar- digheid. Zo dikmaals hij den Kolonel- Commandant , zijnen Meester, nader- de , om deszelfs bevelen te ontvangen , verbeeldde men zich dat hij ze hem gaf. De Voorzitter van het Congres , in 't zwart fluweel gekleed, vereerde deeze verrigting met zijne tegenwoordigheid. De goede Penfilvaniërs zijn ons verre ten agter in de Etiquette, gelijk wij hen in de Wetgeeving. Deeze verrigtingen deeden den aan- fchouweren de ftreelendfte verwagtingen opvatten; zij geloofden dat dusdanige Troepen onverwinnelijk zijn moesten. Deeze dag onderfcheidde zig door ge- lukkige voortekens. De Ridder de la LUZERNE, die , bij deeze gelegenheid , zijne Landslieden ontvangt met den luis- H ter ' . ■ P'W 114 NIEUWE REIZE VII ter en de weldaadigheid van den Gevol- BiuEF. magtigdc van een groot* Vorst, en met de minzaamheid en hartlijkheid van een Burger, hadt, naa de KrijgsoefFening ,, alle de Officieren bij zich ter maaltijd ge- nodigd. NadUwlijks waren wij aan tafel gezeeten, of 'er verfchijnt een Courier. Met de oogen op den Ridder gevestigd , tragt men bij voorraad den inhoud zijner tijdingen te raaden. Een ongerust ftil- zwijgen heerscht'er onder alle de Gasten. Dertig fchepen van Linie , zegt hij oï": , oïider bevel van den Graave de gras- se, bevinden zich in Ckefapeak-Baai ^ én drieduizend man Landtroepen heb- ben zich een weg ter gemeenfchap gebaand met den Marquis delà FAYETTE. StHiks weergalmt de blijdfchap door het Eetvertrek. Onze onverduldige Krijgslieden tellen , bere- - kenen de oogenblikken , binnen welke zij eindelijk den vijand zullen onder de oogen zien , en hunne verhitte verbeel- dingen verkc^ten dezelve. Men drinkt de I tnm MiuM'ii" mmmrm-^fir:,. -an den G e vol- Vorst, en met jkheid van een CrijgsoefFening , i ter maaltijd ge- 3n wij aan tafel }nt een Courier. idder gevestigd, n inhoud zijner !n ongerust ftil- r alle de Gasten. ; , zegt hij om^ ïiave DE G R A s- ':kefapeak-Baai y mdtroepen heb^ er gemeenfchap [arquis de la weergalmt de ïtvertrek. Onze ;n tellen , bere- i , binnen welke d zullen onder de verhitte verbeel- Ive. Men drinkfc de DOOR NOORD-AMERIKA. 115 de gezondheden ; men vergeet die des VIL Staatsdienaars niet , wiens kunde 'en brief. werkzaamheid onzer Zeemagt de Juister- rijkite uitkomften voorfpellen ; de te- genwoordigheid van zijnen Zoone doet 'er de aangelegenheid van toeneemen. ToMPSoN, de Gehcimfchrijver van het Congres, de Ziel van dit Staatkun- dig Lichaam, heeft 'er de Complimen- ten over ontvangen en afgeleid. Zijne magere geraamtagtige geftalte , zijne in- gevallene fchitterende oogen, zijn grijs fluik hair, 't welk hem naauwlijks tot aan de ooren reikt , trokken en bekoorden onze aandagt. . .. • Straks loopt deeze gewigtige tijding, met fnelle fchreden , door alle oorden der ftad; een vreugdegefchal weergalmt aller- wege. Vrolijke baazen klimmen op ge- ftoelten, doeneene Lijkrede op corn- w AL LIS, en ftellen zich treurig aan over de droefheid der Torijs. Het Volk fchoolt bij troepen voor het Hotel van den Franfehen Staatsdienaar te zamen^ H 2 men -^i "•^^IIP^J^BIUMIIW"»! ' ii5 NIEUWE REIZE VII. men begroet hem met een Lang lecve du Gij ziet hoe algemeen men verzekerd is van den gelukkigen uitflag van den Veldtogt. Mogt deeze ftreelende hoop vervuld worden ! zij zal eenen Vrede verhaasten , die , in onzen tegenwoordigen toelland en onder den wijzen Vorst , die ons regeert, Frankryk zou plaatzen in het fchitterendst verfchiet, welk het, zo lang de Monarchie aanweezig, geweest is , ooit vertoond heeft. Pkiladelfia , Iloofdftad van Penfil- yanie, is gebouwd in eene hooge en ruime vlakte , ter plaatze daar de SkuH- kïll haare waters met die van de Delha- ware vereenigt. De waereldvermaarde WILLIAM PENN, lligter deezer Volk- pi antinge , gaf 'er het Ontwerp van en ftak de muuren af. Dit Plan heeft men gevolgd. Nogthans heeft men, teroor- zaake van den Koophandel , de ftad een weinig nader aan de Iwofdriviere ge- bouwd. Haare gedaante is een langwer- ■m.JJIBIl IMJNIIH EIZE i Lan^ leeve d& men verzekerd iitflag van den Ireelende hoop eenen Vrede ' tegenwoordigen wijzen Vorst , k zou plaatzen hiet, welk het, iweezig, geweest ad van PenfU- eene hooge en 1 daar de Skuil' e van de Delha- ^aereldvermaarde er deezer Volk- Ontwerp van en Plan heeft men ;ft raen, ter oor- idel , de ftad een iwofdriviere ge- ; is een langwer- DOOR NOORD-AMERÏKA. uy pig vierkant, twee Mijlen in de lengte, vil. Zij heeft achttien volmaakt rechte flraa- brief. ten 5 die gefneeden worden , met rechte hoeken , door zestien andere ftraaten, van eene Mijl in de lengte , allen even breed en recht. Men heeft 'er opene ruim- ten gelaaten voor openbaare gebouwen. De twee voornaamfte ftraaten , High- Jlreet (*) en Broad-jlrtet (f) ge- naamd, zijn ieder honderd voeten breed. Schepen van tweehonderdvijftig Last kunnen 'er , niet verre van eene fraaie Kaai , ten anker koomen. Men heeft 'er cwintig fchepen tevens zien op ftapel ftaan. Men telt 'er ten minfte driedui- zend huizen; meer -dan de helft van de- zelve zijn van gebakken fteen gebouwd , en allen zeer fraai. De Bevolking be- draagt ongeveer twintig duizend Zielen, De Roomsch'Katholyken hebben 'er twee Kapellen, die onder opzigt ftaan van een Ex'Jefuii,. en een Duit f cher. Zij re- ke- 4*) De Hoorraat, (f) De BreeJftraat, H3 » m ■^■iP'«wryw igr NIEUWE REIZE VII. kenen het getal hunner Leden op elf- of BRIEF, twaalfhonderd. Men heeft 'er Kerken voor Presbyteriaamn , voor Luther fchen , voodlollamifche Kalvînisten, wooxDoops- gezinden^ enz. De talrijkfte Gezinte is die àev' Qf^akers ; deeze volgde den Stigter der Volkplantinge. Dewijl" dee- ze Aanhang roeer Verdraagzaamheid , ftrengheid van Zeden en Evengelijkheid betoont, en gevestigd wierdt in Penfil- yanie, in eenen tijd, waar in de nabijheid aan zijnen oorfprong, de tcgcnfpreekin- gen en veragtingen van andere Gods- dienften, hem alle zijne kragt hadden doen bevvaaren, nevens alle de ftreng- heid zijner beginzelen , werkte de Wet» geeving kragtiger mede om deeze Volk- planters vrij , evengelijk en eenvoudig te doen worden. De zagtheid van het Kli- maat, de vrugtbaarheid van den grond, het altkerwerk, eene afgezonderde lee* venswijze: alles begunftigde de inzigten der Wetgeevinge , en Penfilvanie wierdt de deugdzaamfte en gelukkigfte Volk- plan- \ ' -?1Ï^f^^5i^y(%^^.^V^^(-«i^>-^:- 'h-4ia-f ■ïs;'i'a:i^^t.:.ï%:êö ffj'T'îa^rtKï'j^f^-Wî'Se^î^^^S'S^ lEIZE Leden op elf- of leeft 'er Kerken ^ox Lutherfchen ^ sten^ voor DoopS' ilrijkfte Gezinte ;eze volgde den Te. Dewijl' dee- rdraagzaamheid , n Evengelijkheid wierdt in Pen/ïl- ar in de nabijheid de tcgenfpreekin- n andere Gods- ne kragt hadden s alle de ftreng- werkte de Wet* om deeze Volk- : en eenvoudig te :heid van het Kli- l van den grond, ifgezonderde lee- [ligde de inzigten Penfilvanie wierdt relukkigfte Volk- plan- ^ DOOR NOORD-AMERIKA. 119 planting, welke wij in de Gefchiedenis- VII. fen aantreffen. Doch zints zij uitgebrei- ^^^^^» der is geworden, vreemdelingen heeft gelokt en handeldrij vende is geworden, zijn , de rijkdommen vermeerderd ; de Weelde heeft 'er ingang gevonden; de Zeden zijn verbasterd ; en zij zal wel- haast niets meer dan een blinkend ver- fchijnzel zijn , 't welk zich een oogcn* blik aan het Heelal vertoond heeft. In deeze ftad bevinden zich de Afge- vaardigden der dertien Provinciën , onder den naam van het Congres bekend. De voorgevel van het Gebouw , waar in zij vergaderen , is van gebakken fteen , en gevolglijk zonder orde van Bouwkunde. Het is zo fraai als een Gedenkftuk van deezen aart zijn kan, en vertoont een edel , agtbaar en regelmaatig gevaarte. Het ftaat in de gewoone rij der huizen, zonder een onderfcheidend plein. Het verliest 'er zekerlijk veel bij , dat het in zijn waare gezigtpunt niet kan befchouwd worden. Ieder Provincie heeft aldaar H 4 haa- A ^M> 'fii^nxs-.v'iv^x'mi'imm'Wï^^^'^f^" i jij twi»ii ai >i>i kg "oii" ■ "«" " ■'■ ■■ " "Il «■PBP*v«r*a«M 120 NIEUWE REIZE VIÏ, haare Afgevaardigden, om 'er haare belan- BiiiEF. gen te handhaaven , haare aandeelen op """" te brengen , en de maatregels ter verdec- diginge van de gcmeene zaak te beraa- men. Deeze Vergaderingen bemoeien zich alleenlijk met dingen, het algemee- ne welzijn betreffende. De Provinciën hebben haar bijzonder Congres , alwaar zij het burgerlijk beltaur regelen en wet- ten maaken , onaf hanklijk van het Alge- meene Congres. Het getal der Afge- vaardigden is evenredig aan de uitgebreid- heid der Provincie; twee is het kleinfte, zeven het grootfte getal ; doch hoe groot het ook zij , zij hebben maar ééne ftem. De ligging deezer Stad in het middel- punt der Provinciën , en haare veilige plaatzing , hebben haar deezen voorrang doen geeven. De eerde Vergadering wierdt 'er gehouden op den tweeden van Herfstmaand des jaars 1774, en de Akte van Onafhanklijkheid aldaar afgekondigd op den tienden van Wintermaand des jaars 1776; een tijdftip, nogthans, waar op r EIZE 'er haare belan- 5 aandeden op ^els ter verdee- zaak te beraa- gen bemoeien , het algemee- De Provinciën ongres , alwaar egelen en wet- van het Alge- ;etal der Afge- n de uitgebreid- is het kleinfte, doch hoe groot maar ééne ftem. in het middel- n haare veih'ge .eezen voorrang [Ie Vergadering en tweeden van 74, en de Akte aar afgekondigd ''intermaand des nogthans, waar op DOOR NOORD-AMERIKA. 121 op de zaaken der Amerikaanen zich in VIT. den ergften ftaat bevonden, waar op de buikf. vijanden zich verzekerd hadden van allo """■ fteden , en van alle posten aan de Del- haware , en waar op men zich niet meer durfde vleien, Philadelfia te zullen ver- deedigen. De Markt , in het middelpunt der ftad gelegen, is ruim en fraai. De Ge- vangenisfen , om fchulden en misdaaden , voornaamlijk voor de Krijgsgevangenen, zijn groot en luchtig. Gij kent het Wijsgeerig Genootfchap van deeze ftad , waar van vecle Geleer- den in Europa Leden zijn. Maar eene Stigting , welke meerder eere doet aan deeze nieuwe Staaten , is de Wijkplaats , ter huisvestinge beftemd voor de verdee- digers van 't Vaderland , die, door li- chaamszwakheid of bekoomene wonden , onbekwaam zijn geworden om voor hun onderhoud te zorgen. Het Plan van william penn is tot nog toe op verre na niet ten uitvoer H 5 g®- "■"'■'•P' ■ 5: 12» NIEUWE REIZE VI[. gebragt ; maar men vervolgt het , naar BRIEF, gelang de ftad uitgebreider wordt. Ge- " maklijk kan men over den fpoed van haa- ien wasdom oordeelen , wanneer men bedenkt, dat te Philadelfia nog heden een Grijzaart leeft , wien het heugt dat de grondflacjen geleid wierden. Deeze ftad , gelegt n aan eene rivière , die van Oorlogfchepcn kan bevaaren worden , in eenen vrugtbaaren grond , die weinig be- werkens noodig heeft om tct den akker- bouw te worden aangewend , volgens een beredeneerd plan gebouwd , moet eene van de fraaifte fteden der waereld wor- den. Ik ben, enz. ACHT- "."A' ; ?' "' ' y""- '~ EIZE olgt het, naar er wordt. Ge- i Ipoed van haa- wannecr men fia nog heden 1 het heugt dat erden. Deeze •iviere , die van ren worden , in die weinig be- te t den akker- ad , volgens een 'd , moet eene f waereld wor- A c H T- DOOR NOORD-AMERIKA. 123 ACHTSTE BRIEF. ■BefehrijYtng van Baltimore. Volkplan' tingen van /Ikadiërs in deeze ftad, BALTIMORE, 14 September, 178I. MIJN heer! Het Leger heeft te Head-a-Filque^ym, aan 't hoofd van de Chefapcak - Baai ge- brief. gelegen , geen genoegzaam getal Trans- portfchepen gevonden om 'er geheel te fcheep te gaan ; naauwlijks heeft men 'er fchuiten genoeg, meestal opene vaartui- gen, verzameld voor de Granatiers en Jaagers, en etlijke Amerikaanfche Regi- menten. In gevalle van Qegt weer, zul- len deeze Troepen veel lijden en in groot gevaar zijn. De Generaal Washing- ton en de Graaf de rochambeau zijn te land vooruit getrokken , om hun- ne krijgsverrigtingen met den Heere DB f^^y," mmfmm m. 124 NIEUWE REIZE Vin. i>E GRASSE te regelen. De Baron de BRIEF. V I o M E s N I L , dic thans het bevel voert ■ over het Franfche Leger , heeft bedoo- ten om het te land te doen optrekken. De ligging van Baltimore is eene der gewigtigden van Noord- Amerika. Dee- ze (lad , bijkans aan den ingang der Baai gelegen, is in ftaat ora uit de eerfte hand te ontvangen de leevensmiddelen van Penfilvanie, van het Graaffchap Delha- ware , en voornaamlijk die van Mary' land. De laatstgenoemde Provincie be- zit zeer aanzienlijke Sraeederijen , en le- vert Tabak , minder aangenaam van reuk à^n do Firgi ni fche , maar veel fterker , en die daarom van de Noordlijke Euro- peaanen meest gezogt wordt. Dertig jaaren geleeden was Baltimore niets meer dan een Dorp. Tegenwoor- dig is het eene groote en vermogende ftad. Zij heeft de gedaante van eene halve Maan. Het Noordlij k gedeelte legt op een fmallen ftrook gronds, die zeer verre in de Baai uitloopt. Ter dee- zer ■'Ùlé:'!' '':î%S*:*SSii5i iMSKl; IIEIZE De Baron de het bevel voert p, heeft belloo- ïn optrekken. wre is eene der Amerika. Dee- ingang der Baai t de eerde hand nsmiddelen van aaffchap Déifia^ die van Marj' Ie Provincie be- ederijen, en Ie- jenaam van reuk r veel fterker , ^oordlijke Euro- Drdt. tl was Bciltimora p. Tcgenwoor- en vermogende laante van eene lordlijk gedeelte 3ok gronds, die loopt. Ter dee- zer DOOR NüORD-AMERlKA. 125 zcr plaatze fchijnt ce (lad uit de diep- VTÎT. ie der wateren voort te koomen , en »i^^. haare toekoomende hecrfchappij te voor- ""~~" fpelUn. Lord bal timore, een /ï »5 n 5> 3» 5Î n 9J J» >3 5> 5' 5» 3> '■ ^■" 14 ' ■' 128 NIEUWE REIZE VflI. tijds aan het onderwijs hunner Kudde; ^^|^[^en alle hunne Herderlijke verrigtingen beftaan bijkans geheel in het vieren eener Misfe alle maanden. Het gezigt van een Franfchen Leer- aar fcheen hen aan hunne oude Herders te doen gedenken. Zij verzogten mij, in hunne Kerk , den dienst te willen waar- neemen. Terwijl ik deezen gewijden post bekleedde, konde ik niet nalaaten hun geluk te wenlchen over hunne Gods- vrugt, en een tafereel van de deugden hunner Vaderen te maaien. Te dierbaa- re voorwerpen herriep ik hun in 't ge- heugen ; zij zwommen in traanen. De Muzijk, welke ik had mede gebragt, hielp niet weinig om hunne harten te treffen en te roeren. InMarylaNâ woonen veele[Roomsch-] Katholijken. De ftad Frederiksburg in Virginie bevat verfcheiden Kerken, gelijk ook Charlestown , Hoofdftad vau Carolina, Alle deeze Kerken ^- van nzE unner Kudde; 5 verrigtingen et vieren eener. wifchen Leer- oude Herders erzogten mij, :e willen waar- gewijden post nalaaten hun hunne Gods- 1 de deugden Te dierbaa- hun in 't ge- traanen. De gebragt, hielp :en te treffen e[Roomsch-] ^rederiksburg den Kerken , , Hoofdftad eze Kerken van ■muj » .^' ' - j " g . triw 'i aw r w j*" « ^iwawj i i! — ' mn HVWIMM «nHuwM DOOR NOORD-AMERIKA. lap van Amerika waren onderworpen aan VUT. het Regtsgebied eens Bisfchops in par- brief. tibus , te Londen woonagtig , die , ze- dert de Rijksomwenteling , alle gemeen- fchap met haar heeft afgebroken. Zij zijn aan haar zelve overgelaaten , zon- der Opperhoofden , zonder Eenigheid. Het geloof deezer Volken en hun getal verdienden , nogthans , de opmerking van de Hoofden der Kerke tot zich te trekken. Ik ben, enz. N X^ ■i ,. % ■ i'^ MàM ■•w»?!»"»»" i imiiui :,jxivj« wil 130 NIEUWE REIZE NEGENDE CR IE F. Onderfcheid van Zeden en Geyvoonten tusfchen de Zuidlijke en Noordlijke Provinciën, ANNAPOLis, 21 September, 1781. M IJ N heer! IX. iriet overige gedeelte van zijnen Op- ^^^ togt na Firginie , moest het Leger te lande afleggen; het hadt, ten dien ein- de, den weg van Alexandrie^ ingefla- gen ; het heeft dien van Annapolis van nieuws gekoozen, op de tijding der aan- . komfte van romulus, van twee Fre- gatten en van verfcheiden Transportfche- pen. De paerden en de wagens zullen te lande hunnen weg vervolgen. Naar gelange wij het Zuiden naderen , ontmoeten wij in 't oogloopende trekken van onderfcheid in de gebruiken en ze- den. ÎIZE l 1 £ F. » Gewoonten n Noordlijke September, i;'!)!. ti zijnen Op- let Leger te ten dien ein- r//r/> ingefla- innapolis van ding der aan» an twee Fre- ^ransportfche- wagens zullen gen. Jen naderen, ende trekken ruiken en ze- den. "^'■^(•^ïfW^ •v^-'.:j DOOR NOORD-AMERIKA. 131 den. ÏTet zijn niet meer, gelijk in Con- ry ne&tcut, huizen aan de wegen geplaatst, br/pV op kleine afïlanden van elkander , niet —^ uitgebreider dan genoeg is om het gezin te huisvesten, van de onontbeerlijkfte huisgeraaden voorzien ; het zijn ruime wooningen , uit verfcheiden gebouwen zamengefteld , omringd van onoverzien- lijke plantaadjen, beplant, niet door vrije handen, maar door die zwarte menfchen, welke de gierige Europeaan, tegen eene' fomme gelds, aan de brandende oorden van Amerika ontrukt. Hunne huisge- raaden zijn van het kostbaarst hout ge- maakt, en van het zeldzaamfte marmer, nog verder verrijkt door de geoelTende hand des kunftenaars. Hunne fraaie en ligte Rijtuigen worden getrokken van Harddraavers , welke door rijk gekleede Slaaven beftuurd worden. Inzonderheid ontmoetten wij deezen rijkdom te An- napoUs. Deeze zeer kleine ftad , aan den mond van de rivier de Saverne ge- legen , aan de Baai , bevat in de drie I 2 vier- T yPi^Wtv-t-'^A.^"'^' i y„ l .|j|BH |II WVI I MH i ^imt— W il ....... . 134 NIEUWE REIZE IX vierde gedeelten van dezelve geene ande- BRiiiF.re dan groote gebouwen. De pragt der ' vrouwen overtreft aldaar die van onze Provinciën. Een Franfche Kapper is al- daar een mensch van aangelegenheid. Eene deezer Dames betaalt aan haaren ICapper duizend Kroonen. 'Er is reeds een Schouwburg. Het Staaten-huis is bij uitfteekendheid fraai; 't is het fraaifte in zijne foort van geheel Jmerika. De Gallerij is met Kolommen verfierd , en het gebouw pronkt van boven met een Koepel. Men gaat in allerijl te fcheep ; 't is het fchoonfte weer van de waereld -, de wind is gimftig. Het einde van de Franfche onverduldigheid is, misfchien, niet verre af. Ik ben, enz. 4» * TIEN' .EIZE live geeneande- De pragt der • die van onze he Kapper is al- aangelegenheid. taalt aan haaren n. 'Er is reeds Staaten-huis is 't is het fraaifte [ Amerika. De mmen verfierd , van boven met te fcheep ; 't is de waereld ; de t einde van de !id is, misfchien. T I E N- . »*»n wi» «. n wi ii » ni wimv ' f i'i'^ir^fimfKKftwamÊiimm DOOR NOORD-AMERIKA. 133 TIENDE BRIEF. Ontfcheepïng van het Leger in Virginie. IVilliamsburg , de Hoofdflad dier Pro- yincie. Derzelyer klimaat , voort- brengzeis en koophandel. Rupzen , yan de Ettropeaanfche yerfchillende. Het fîeeken van een Spin in de Leger^ plaats bij PFilliamsburg. Eerfte Ver-- fteeningen van Schelpen in Maryland. wiLLiAMSBURc, 30 September, i/Sr. M IJ N H E E R ! Iriet Leger heeft ter Zee eene aller- X. voorfpoedigfte reize gehad ; die der Gra- brief. naders, Jaagers en van de eerfte Ameri- " kaanfche Regimenten is minder gelukkig geweest; zij heeft veertien dagen ge- duurd. Denk eens, wat de Troepen moeten geleeden hebben , daar ze dicht op elkander gepalit zaten , en niet gedekt I 3 wa- t Jâl*".' ** )H H]i l |IH I )>l".fWll.J^) P W- l'W | i . i,T|gi 134 NIEUWE REIZE X. waren î De Officieren zelve hebben zich BRIEF, niet hard brood moeten behelpen. De ' oevers deezer Baai, die geformeerd wordt door de vereeniging van zo veele groote Rivieren, zijn niet zeer hoog; zij zijnr nog weinig bekend. Zelden ontmoet men 'er huizen ; doch zommige hebben eene niet onvermaakhjke ligging ; doch deeze moet , den een of anderen djd , eene van de fchoonfte der waereld worden. De kleine Vloot is de rivier James opgezeild , vermaard door den Tabak , welken liaare oevers voortbrengen. Zij zette haare Troepen aan land, tegenover het grondgebied van Jamestown , do plaats alwaar de Engelfchen hunne eerfle Vastigheid in Virginie hebben aangeleid. De Troepen hebben zich zedert veree- nigd met de Granatiers , Jaagers en da drieduizend man, overgevoerd door den Heer de grasse, beftaande uit de Regimenten ^^5»ö/x , Gâtimis qvï Tou^ rmie, gekommandeerd door den Heer DE m -'"^''^mmms^meimyfvsm nZE TQ hebben zich behelpen. De 'ormeerd wordt :o veele groote hoog; zij zijn ilden ontmoet mmigc hebben ligging ; doch ' anderen djd, der waereld rivier James r den Tabak , rtbrengen. Zij ind, tegenover mestown , do / hunne eerfle ben aangeleid. zedert veree- [aagers en da )erd door den ;aande uit do imis en Tou- or den Heer P£ DOOR NOORD-AMERIKA. 135 DESAiNT-siMON, Mctrechal-dt-Camp. X. Reeds te vooren hadt die Generaal zichBRiEP. vereenigd met het kleine Leger van " tweeduizend JÏmerikaanen , onder het bevel van de Marquis de la Fayet- te, die, gelijk gij weet, in weerwil van de drievoudige magt van corn- WALLIS, niet hadt kimnen overwel- digd worden. De Heer de la fa- YKTTEjin de hoedanigheid van Majoor- Generaal der Amerikaanen, voerde, op den ouderdom van vierentwintig jaaren , het bevel over een Franfchen Generaal , tot op de vereeniging der andere Ben- den. Williamshurg ^ Hoofdftad van Virgu ftie, is tot nog toe niet zeer aanzienlijk. Zij legt op een zeer eiFenen grond, en wordt doorfneeden van eene breede ftraat van meer dan honderd voeten. Recht voor het eene einde (laat het ICapitool , of Staat en. huis , een klein , doch regel- maatig gebouw ; aan het ander einde het Kollegie , groot genoeg om meer dan I 4 drie- illlr-- ([■mil Wïr'^'*P^"*'*'^^BPWiwr--'"""'*'wiwpwi«iipip^ 136 NIEUWE REIZE X. driehonderd Kweekclingen te kunnen be- BRiKF. vatten. Men vindt 'er eene Boekerij ■ van ongeveer drieduizend Boekdeelen , en eene vrij volledige verzameling van Werktuigen tot het doen van Natuur- kundige proeven. Met eene hartlijke deelneeming heb ik deeze eigenaartige gedenkftukken der menschlijke glorij bezigtigd. Terwijl ze mij gelukkige oogenblikken herinnerden , deeden zij mij tevens herdenken aan perfoonen , dierbaar aan mijn hart. Het gedruis der wapenen heeft de zulken de vlugt doen neemen, die 'er gebruik van plagten te maaken. De Zanggodinnen , gelijk gij weet, zijn niet wel in haaren fchik dan in de verblijfplaats des vredes. Wij heb- ben 'er niet meer dan éénen Hoogleeraar ontmoet, van afkomst een Italiaan. Uit het geen hij ons van zijne Amptgenoo- ten heeft gezegd, doen zijn verftand en kennis ons deizelver afweczigheid be- treuren. fVilliamshurg is de eenige ftad , wel- ke IZE te kunnen bc- eene Boekerij l Boekdeelen, trzameling van van Natuur- cene hartlijke se eigenaartige ischlijke glorij mij gelukkige \ , deeden zij m perfoonen , let gedruis der de vlugt doen van plagten te len , gelijk gij aaren fchik dan des. Wij heb- en Hoogleeraar tl Italiaan. Uit [ie Amptgenoo- ijn verftand en ^'eczigheid be- nige ftad, wel- ke doorNOORD-AMERIKA. 137 ke wij ontmoet hebben. Hoewel niet X. gelecgen aan de oevers ccner rivière , hhiff, bevindt zij zich op een even grooten af- ftand van twee Stroomen , de eene van wellie zich in de James- , de ande- re in de Tork - Rivier ontlast. Zij heeft het nadeel, dat zij niet gemaklijk van water kan voorzien worden. De fraaiheid der ügginge en de nabuurigheid der jfatfteS' en Tork -Rivieren^ tuslchen welke de beste Tabak van de Provincie valt, hebben aan dcezen plek gronds de voorkeuze . doen geeven. In weerwil van dit alles , geloof ik niet dat zij ooit zeer gewigtig zal worden. De lieden Tork., James , Norïhfolk en Edenton , voordeeliger geleegen , zullen haar doen taanen. Hoewel Virginie tusfchen den zescn- dertigften en negenendertigften Graad [Noorder-] Breedte ligge , zijn , nog- thans, de Winters 'er zeer ftreng. 'Er valt veel fneeuw.^ De Zuide- en de Oos- tewinden zijn 'er uitermaate heet; doch I 5 ^e r ■!•»" ■^P*M« 138 NIEUWE REIZE X. de >Joorde. en Westewinden, van do ^^^^'^' Bergen en over Meiren waaiende , niet minder koud. Dikmaals' ondervindt men 'er, op een zelfden dag, een zeer fpoe- digen overgang van den ecncn tot den anderen wind. De Provincie levert zeer fraai hout. De omliggende landen van IVilliamsbtJrg , gelijk ook een gedeelte van de oevers der Baai , zijn met harst- agtige boomen bedekt. In haare wei- landen graazen zeer voortreffelijke paer- den \ in fraaiheid overtreffen zij die der andere Provinciën. 'Er groeit Vlas, Hennip , Maïs, en veel Katoen. Dce- ze Katoen is een jaarplant , welke wij , op het eerde aanzien, voor Boonen zouden neemen. De Zijdewormen flaagen 'er zeer gelukkig. 'Er is reden om te ver- moeden dat zij , ten eenigen dage , een der gewigtigfte takken van den Koophandel der Provincie zullen uitmaaken. De voornaamlte handel wordt in Tabak ge- dreeven. Gij kent deszelfs vermaard- heid. In het doorgaande gebruik is hij de EIZE inden, vnn de »vaaiendc , niet )ndervindc men een zeer fpoe- ecncn tot den icie levert zeer de landen van : een gedeelte zijn met harst- In haare wei* reffelijke paer- 2n zij die der groeit Vlas, [Catoen. Dee- welke wij , op lüonen zouden len flaagen 'er en om te ver- 1 dage, een der tl Koophandel naaken. De in Tabak ge- Ifs vermaard- gebrtiik is hij de ■«V» DOOR NOOKD-AMERIKA. 139 de eerfte van de gehcelc wacreld. Van hier en uit Maryland, plagten de En-ww.t, gelfchen voormaals twaalf JVliljocnen pon- ■"■^' den te ontvangen. Niet het zesde ge- deelte gebruikten zij zelven; het overi- ge verkogten zij aan de Franfchen, of voerden het na het Noorden [van Euro- pa]. Hier uit kunt gij oordeclon over het gewigt van dcezen Koophandel. Zij verruilden dien , tot een zeer laagcn prijs, voor hunne Lakens , Lijwaaten, Snuisterijen , en verkogten , voor gereed geld, het overfchot van 't geen zij zelve gebruikten. Aldus vermeerderden zij jaarlijks hunne gereede penningen met acht of negen Miljoenen [Livres]. Gee- nerhande uitlandfche Bezitting , zelf niet in de Indien , bragt hun , misfchien , zo veel voordeel"^ aan. Drienonderddertig fchepen, eu üü^eveer vierduizend Ma- troozen , wierden tot deezen handel ge- bruikt. De ftad Qrenock , in Schotland^ was in het bezit van het grootfte gedeel- te; door dit middel hieldt zij haare Fa- bri- li 'A il :t JiLl '*m^ 140 NIEUWE REIZE X. briken aan den gang, de aanzienlijkfle BRIEF, van Groot - Britannie. ' Zints den Oorlog beliep deêze Koop- handel jaarlijks nog bij de zes Miljoe- nen. Van hoe veel aangelegenheids zou het niet geweest zijn, zich vroeger mees- ter gemaakt te hebben van Chefapeak- Baai ? Op dit oogenblik bevinden zich nog honderd fchepen te Tork , onder dekking van het gefchut van corn- vvALLis, 'daar gekoomen, om dat kruid te laaden , in het kaauwen , opfnuiven of rooken van hetwelk zeven achtfte deelen van het Menschdom zo veel ver- maaks vinden. De Bevolking van Firgime wordt ge- rekend op honderd vijftigduizend Blan- ken, en die der Negers op vijfhonderd- duizend. Nog grooter is de onevenre- digheid tusfchen de Blanken en de Ne- gers in Maryland ; van de eerfte telt men aldaar niet meer dan tienduizend, en van de laatften wel tweehonderddui- zend. De Engelfchen bmgten in de bei- de l SIZE î aanzienlijkfle p deêze Koop- le zes Miljoe- ilegenheids zou i vroeger mees- /an Chefapeak' bevinden zich I Tork , onder t van coRN- i, om dat kruid en , opfnuiven zeven achtlle im zo veel ver- '-■ ■ ■ ■ ■ • 'ginie wordt ge- gduizend Blan- op vijfhon-ierd- s de onevenre- ken en de Ne- de eerfte telt m tienduizend, weehonderddui- gten in de bei- de doorNOORD-AMERIKA. 141 de Provinciën , jaar op jw , tusfchen X. de zeven en achtduizend Negers. Opi^^- verre na is 'er hun lot zo beklaagens- waardig niet als op de Eilanden. Uitge- zonderd de Vrijheid , een , ik beken het, onvergoedbaar verlies, worden zij zagtmoedig behandeld ; zij ftaan 'er bij- kans gelijk met hunne Meesters; zij ge- bruiken, de zelfde fpijzen als deeze; en indien de aarde, welke zij beplanten , met hun zweet bevogtigd worde , zij wordt nooit met hun bloed befproeid. De Amerikaan, niet zeer arbeidzaam, bezit regtvaardigheids genoeg om niet te eifchen, dat zijn Slaaf, die mindere drangredenen tot werken bezit , arbeid- zaamer zij dan hij zelve. De groote Rivieren , welke deeze Provincie befproeien , neemen haaren oorfprong in de Blaauwe Bergen , wier keten van het Noorden na het Zuiden loopt. Aan geene zijde kronkelt , mid- den door uitgebreide vlakten, de Ohio, en vereenigt zich met de Mispsfipi. Langs 142 NIEUWE REIZE X. Langs haare oevers , voor het meeren- BRiEF. gedeelte tot nog toe weinig bekend, loo- pen , volgens het verhaal der Reizigers , de fchoonfte en vrugtbaarfte ftreeken des aardbodems. Men wil dat Washing- ton een ontwerp hadt beraamd, in ge- valle hij de ketens van zijn Vaderland niet hadde kunnen verbreeken , zich al- daar te vestigen , nevens de geenen , welke de liefde tot de Vrijheid aan zijn lot deel zou hebben doen neemen. De onderfcheidene graaden van warm- te, wanneer men het Zuiden nadert, zijn duidelijk te onderfcheiden aan het verfchil der voortbrengzelen. De Wasch- plant is hier een boom ; de Safafia fchiet 'er veel hooger op. In Maryland heb- ben wij beginnen op te merken eene foort van vrugt, welke hier zeer alge- meen is, fterk en bitter eer zij rijp is, even gelijk onze Komkommers, fuiker- agtig , laf, zagt van vleesch wanneer zij rijp is , van grootte als een pruim , en goudgeel van kleur. ' Bij- :iZE het meeren- bekend , loo- ier Reizigers , ! ftreeken des WASHING- aamd, in ge- in Vaderland :en, zich ai- de geenen , heid aan zijn emen. n van warm- den nadert , den aan het De Wasch- 'afafia fchiet f\yland heb- erken eene r zeer alge- • zij rijp is, ers, fuiker- wanneer zij pruim , en Bij- DOOR NOORD-AMERIKA. 143 Bijkans alle planten zijn 'er welrieken- X. de. De Rupzen zijn 'er ten eenemaale brief. van de Europeaanfche onderfcheiden ; "'"'^ zij zijn bedekt met pluis of hairtjes , waar door, men noch hun hoofd, noch hunne pooten kan onderkerinen. Deeze hairt- jes zijn lang , dicht in een geüooten , effen, even als of men ze met mesfen hadt afgefchooren. Zomraigen zijn een- kleurig ; eenigen hebben eene fraaie Roozekleur, andere zijn regelmaadg ge- vlekt. Dicht bij de Noordlijke Rivier, vonden wij eene andere foort , merk- waardig om haare grootte en fraaiheid. i'e Ridder de chastelux, wien de omQag van een Leger (*) nog oogen- blikken overlaat , om dezelve aan de LetteroefFeningen te wijder « reerde mij eene, welke ik liet afbeeiden. Zij was omtrent vier duimen lang ; de dikte be- (*) De Ridder dechastelux, Maréchal de Camp, een van de Veertig Leden der Franfclie*Akademie, is Generaal Majoo; in liet I^ger van den Heere db nOCHAMBKAU. "i t M.M ' it!,' ■",.- ' M I IUIJIPMUI 144 NIEUWE REIZE X. beliep \\\ de middellijn zeven of acht li- BuiKF. niën. Door den dunnen huid, ligt groen van kleur, kon men de beweeging der flagaderen onderfcheidenlijk bemerken. De kristallijne vogt , van grootte als een Erwt , en de ftaart , waren helder geel. Elk haarer Ringen was voorzien van vier kleine getakte , harde en git zwarte hoor- nen, ongeveer t'wee liniën lan^. Haar hoofd was verfierd met twee diergelijke hoornen , meer dan een duim lang , fterk , getakc , aan de einden omgeboogen , geel, zwartagtig aan de punten, glad en helder blinkende. Door de fierheid zij- ner beweegingen , fcheen dit pragtig In- fekt aan te kondigen , dat het de edelheid . van zijn tooizel, en zijne meerderheid boven zijns gelijken kende. Ik heb de gevaarlijkfte proef genomen van de verbaazende fijnheid des Ver- gifs van zekere Spin ; zij heeft mij in 't Voorhoofd gedoken , terwijl ik in mijne Tent lag te flaapen. Op de plaats, daar ds fteek gefchied was , gevoelde ik bij .*;**' REIZE zeven of acht li- i huid, ligt groen e bsweeging der enlijk bemerken, n grootte als een n helder geel. Elk orzien van vier { git zwarte hoor- niën lan^. Haar : twee diergelijke duim langjfterk, n omgeboogen , ; punten , glad en )r de fierheid zij- en dit pragtig In- at het de edelheid ;ijne meerderheid nde. te proef genomen fijnheid des Ver- ; zij heeft mij en , terwijl ik in m. Op de plaats , was , gevoelde ik bij DOOR NOORD-AMERIKA. 145 bijkans geene pijn , en de zwelling, daar X. door veroorzaakt , was naauwlijks zigt- ^R^ef. baar. Eenige trekkingen, egter, in de Spierea van den hals , aan den kant daar ik ^eftoken was , beletten mij weder- om in te flaapen. Naa verloop van een half uur, gevoelde ik dat mijn buik ge- fpannen was en eene flaauwe pijn. Ik (tond op, en ging in de open lucht; de pijn nam fchielijk toe , lloeg over tot de Nieren , en klom tot in de Maag. Wel dra konde ik niet meer op mijne beenen ftaan. Men bragt mij uit de Legerplaatze na Williamsburg^ van waar wij eenige honderden fchredenaf lagen. Men gaf mij Vlugzout ; men wreef daar mede de pijn- lijke deelen. De benaauwdheid nam toe , en de pijn verhefte zich. Eene Ader- laating gaf mij geene verligting. Üe ge- neesmiddelen met laauw water hebben mij alleen geholpen. Indien ik gezara- meld hadde met ze in te nee men , zou ik onfeilbaar geflikt hebben. Het Zenuw- geftel was alleen aangedaan; en de Alka- K lis i I tji n \ ■pp ÉyHÉ I 146 NIEUWE REIZE X. lis moesten de prikkeling vermeerderen. BRIEF. Tegenwoordig ben ik volkomen herfteld, Nogthans heb ik eenige pijn in de Ze- nuwen behouden (*), eene ziekte, in welke ik bezwaarlijk kon gelooven. In Maryland heb ik eenige verfteenin- gen van Schelpen gevonden ; ik ben van begrip dat de oevers der Baai 'er rijklijk van voorzien zijn. In den omtrek van Williamsburg heb ik holle wegen ge- zien, door het water meer dan vijfen- twintig voeten diep uitgegraaven. Langs deeze heb ik eene menigte fchelpen zien afïlroomen , meestal flegts half verfteend. , Het Leger legt tegenwoordig voor Tork, Men kan het bulderen van het gefchut zelf hier hooren. Ik gaa mij we- derom bij het Leger voegen. Gewisfe- , lijk zal ik, binnen korten tijd, gewigtige voorvallen kunnen melden. Ik ben, enz. (*) Zlnts mijne wederkomst Jn Frankrjkt heb ik *er nog eenige oandoeningea vau geliid. ELF- EIZE vermeerderen. Lomen herfteld. pijn in de Ze- gene ziekte, in i gelooven. ;nige verfteenin- ien; ik ben van Baai 'er rijklijk den omtrek van olie wegen ge- eer dan vijfen- graaven. Langs te fchelpen zien ; half verfteend. nwoordig voor ilderen van het Ik gaa mij we- egen. Gewisfe- itijd, gewigtige n. in FrankryXt heb ik gehad. E L F- DOOR NOORD-AMERIKA. 147 ELFDE BRIEF. Nadering van het Vereenigde Leger voor TorL Beleg deezer Stad. Befchrtj- ving der Loopgraaven. Tarleton hij Gloucester ge/Jagen , door den Her- tog DE L A u 2 u N. Naijver der Fran^ fchen geduurende deeze Belegering. CoRNvvALLis kapltukert ; Artike- len der Kapitulatie. Omjlandig be- rigt van de Overgaave, In hst Leger voor vork, 6 November, 1781. M IJ N H E E rI Op den achtentwintigften van Herfst- -^^ maand vertrok het Vereenigde Leger van brief. PFilliamsburg , om het beleg voor Tork — ! te liaan. Het naderde dien dag den vijand, tot op een afftand van drievierde deelen van een Mijl. Niet zonder groote K 2 om- JX *- ■v^^MMivniw*' ' 148 NIEUWE REIZE XI. omzigtigheid gefchieden doorgaans deeze BRIEF, naderingen. De Kampementen verme- nigvuldigen, naar gelange men nader bij den vijand koomt; doch de onverduldig- heid der Troepen doet de onverzaagd- heid toeneemen, en men heeft, in het gezigt des vijands , durven doen een Marsch van twaalf Mijlen, midden door gevaarlijke bosfchen, over een ftoffigen en zandagwigen grond , bij zeer heet we- der. Een onzer jonge Kolonellen ftelde al zijn vermogen te v/erk bij den Gene- raal WASHINGTON, om op (laanden voet twee Redouten aan te tasten. Dee- ze Generaal beriep zich op den Graaf DE RocnAMBEAU, wien hij het be- wind der belegeringe hadt toevertrouwd. Doch de Graaf was van oordeel , dat het voorzigtiger ware , de Troepen eenige rust te geeven, en de plaatzen beter te verkondfchappen. De Amerikaàmn , voorgegaan van den Marquis de la fayette, heb- ben de rechter Kolom geformeerd , en de - jutam if * ■ÜeHBr' ZE ;aans deeze en verme- în nader bij nverduldig- )nverzaagd- efc, in het doen een lidden door en ftoffigen er heet we- ellen (lelde den Gene- Dp flaanden isten. Dee- den Graaf hij het be- e vertrouwd, eel , dat het 2pen eenige :en beter te •gegaan van TTE, heb- rmeerd , en de DOOR NOORD-AMERIKA. 149 de Franfchen , voorafgegaan van de Gra- XT. naders en Jaagcrs , maakten de flinker uit. brief. Het Leger van den Graave de ro- ~~"~ c II A MUE AU, beftaande uit de Regi- menten Bmrhonnois , Royal-deux^Ponts , Soisfonnois en Saintonge , heeft zich in het middelpunt gefchaard. Dat van den Heere de saint-simon ftrekt zich uit langs den flinker vleugel tot aan York- Rivier, en de Amerikaanen beflaan den rechter vleugel, tegen de rivier fl:oo- tende. Op den dertigften hebben de vijan- den de twee Redouten geruimd , welke men terftond naa de aankomst wilde aan- tasten ; zij leggen ongeveer vierhonderd Roeden van de plaats. De Franfchen hebben ze op fliaanden voet bezet. Op den eerfl:en van Wijnmaand heb- ben de Amerikaanen , geduurende den nacht, eenen aanvang gemaakt met het opwerpen van twee Redouten , ter rech- ter zijde van de eerfl:e. Straks richtten de vijanden hun vuur tegen dezelve, K 3 Eeni- }V » n fi " ' "" , l i p i uniJW I . 'li «MR»' si 150 NIEUWE REIZE XT. Eenige Amerikaanfchc werklieden zijn BRIEF, aldaar gefneuveld. Hunne mcdgezellen '" lieten deswegen geene de minde ontllcl- tenis blijken, en zetteden daarom niet te minder hunnen arbeid met den zelfden ijver voort (*). Tot op den zesden der inaand was het Leger bezig met het maaken van Schans-» korven , en het ontfcheepen van het grof gefchut en de krijgsbehoeften. Toen vondt men zich in ftaat om de Loopgraa- ven.te openen. De Regimenten Bourm bonnois en Soisfonmis , gekommandeerd door de Baron de viomesnil, en vijftienhonderd Amerikaanen , onder be- vel van den Marquis de lafayet* T E , plaatllen zich den gantfchen nacht in een diepen hollen weg , om de vijftien» honderd arbeiders ter rechter zijde to dekken. Ten zelfden tijde opende het Regiment Touraine de Loopgmaven ter flin- (•) Deeie Werklieden waren de LanJraagten , vpot wien dit fcbouwrpel voldreltt nieuw was. lieden zijn ncdgezcllen nfte ontftel- irom niet te ien zelfden nnd was het van Schans- van het grof ten. Toen e Loopgraa- :nten Bour-, ïmmandeerd i s N I L , en 1 , onder be- LA FAYF.T- tfchen nacht 1 de vijftien» ter zijde to opende het pgraaven ter llin- mdtnagtcn, voor was. DOOR NOORD-AMERIKA. isi flinker zijde, wierp eene Batterij op te- xf. gen eene Redoute van de plaats afge- brief. fcheiden, en beftemd om het vuur ter ' rechter zijde des vijands af te weeren. De wakkerheid der arbeiders en de be- weegbaarheid van den grond Helden , tot groote verbaasdheid van eenen iegelijk, de Parallel in ftaat om 's anderendaags Troepen te kunnen -ontvangen. Op den middag trokken zij 'er binnen met llaande Trommels. De Opening der Loopgraaven, door- gaans het moorddaadigst tijdrtip eener belegeringe , gefchiedde zonder bloed- vergieting : eene omfl:andigheid , zo veel te gelukkiger, om dat de gekwetften ten dien tijde geen ftroo zouden gehad heb- ben om op te leggen, noch linnen om verbonden te worden. Dit was de ze- vende. Op den achtften en den negen- den arbeidde men vlijtig aan het aanleg- gen van Batterijen ; die der Amerikaa- nen en van den Heere de saint-si- MON begonnen 's avonds ten vijf uuren K 4 te pr-- 152 NIEUWE REIZE XI. te fpeelcn. Terftond noodzaakten do BRIEF, laatftcn een Fregat om zich te vcrwijde- ren , welks gefchut hunne Legerplaats kon bereiken. Daarenboven vuurden zij met gloeiende kogels op de Caron^ een fchip van vierenveertig (lukken, en op een Sloep , en fchooten ze in brand. De Batterijen van het Leger van den Heere de rochambeau begonnen den tienden, 's ogtents ten zeven uuren, te fpeelen. Duidelijk kon men het on- derfcheid van het vu ir onderkennen. Dat des vijands was langzaam en onre- gelmaatig; het onze fterk en aanhouden- de. Onze Ingenieurs wisten de voor- deeligfte ftanden uit te kiezen , en onze Artilleristen maakten het uitwerkzel vol- komen, door hunne naauwkeurigheid en fbelheid. Lord coRNWALLis hadt zijne Troe- pen tot zulk eene ontmoeting niet voor- bereid. Hij hadt haar berigt dat wij ont- bloot waren van het noodige zwaar ge- fchut tot eene belegering; dat het be- (tondt 1» ZE Izaakten do e verwijde- Legerplaats n vuurden de Car on y lukken, en ^e in brand. 2r van den begonnen ïven uuren , len het on- iderkenncn. ni en onre- aanhouden- i de voor- ti, en onze i^erkzel vol- ïurigheid en zijne Troe- ; niet voor- dat wij ont- 2 zwaar ge- dat het be- ftondt DOOR NOORD-AMERIKA. 153 (londt uit eenige V^eldftukken ; dat onze XF. Troepen in den Krijg niet geoeftend wa- Biui'-r. ren; dat die van den Heere de saint- '~~"" SIMON, op onze Eilanden zamen ge- raapt 'uit onbedreevene Landloopcrs , verzwakt door een brandend Klimaat , wel haast zouden overwonnen worden, zelf door de vroege koude dceZer gewes- ten; dat, wat aangaat de Amerikaanfche Troepen , zij te wel overtuigd waren , welk belang ni:a in uaar moest ftellcn; dat , daarenbov .n ., cene ,'ermogende hulp hen wel haast \?n hele arden in belege- raars zou verand. 211. Diergelijke rede- nen hielpen haare vervaardheid vermeer- deren. Zo ras het verfchriklijk gebulder onzer Batterijen zich deedt hooren, za- gen wij hen van de hoogten in allerijl uit hunne Redouten vlugten, en hunne Batterijen zweegen op (taanden voet. Zij waren bedaarde aanfchouwers van onze werken geweest; thans wierden wij het op onze beurt. Ik doorwandelde toen onze Liniën; het is eene gragt, breed K s ge- 154 NIEUWE REIZE XI. genoeg voor wagens om 'er in te rijden , BRIEF, ongeveer vier voeten diep , op den kant —■"^ bezet met Schanskorven, door middelvan ftokken in den grond vastgemapkt, opge- vuld en bedekc met de opgeworpene aar- de, 't geen aan den kant des vijands eene diepte van omtrent zeven voeten uitmaak- te. De Batterijen zijn geplaatst op planken ' aan deeze zijde van de gragt , met palisfa- den bezet. De kant des vijands is meteene^ lange Borstweering omringd , in welke men Schietgaten voor het Gefchut heeft gemaakt. Alle deeze werken, gelijk ook die van den vijand , zijn geheel van aar- de. Ik zag deeze helfche werktuigen fpeelen. Ik zag den fnelvliegenden Ko- gel al botzende de vijandlijke Redouten treffen , en bij (lukken en brokken de planken doen wegvliegen , welke hunne fchietgaten uitmaakten (*). Met het oog (*) De onze, van Takbosfchen gemaakt, kon- den door bet vijandlijk vuur minder befchadigd wor- Uen. IZE in te rijden , op den kant tor middel van imarkt, opge- ïworpene aar- s vijand s eene Deten uitmaak- tst op planken ;t , met palisfa* ids is meteen© d , in welke Gefchut heeft ïn, gelijk ook ïheel van aar- e werktuigen liegenden Ko- jke Redouten n brokken de welke hunne ). Met het oog sn gemaakt, kon* lei befctaadigd wor* -«>r IJ —' " » ;<>*"■•• V. DOOR NOORD-AMERIKA. 155 oog heb ik , in zijnen Parabolifchen loop , Xf. den langzamen en raoorddaadigen Bomb brief. gevolgd , nu eens de daken der huizen ' doorgraavende , dan wefderom, door zij- ne losbarfting , draaikolken van (tof en puinhoopen van huizen om hoog voeren- de; ik zag hem, ongelukkigen meer dan twintig voeten voortduwende , ei* hen van verre doende nedervallen. Dit ver- fchriklijk fchouwfpel bepaalt en houdt de aandagt gevangen , en verwekt tevens ongerustheid , verwondering en vreeze. De verbijsterde belegerde , berigtten ons de overloopers, weec niet werwaarts bij zal vlugten ; de dood treft hem zelf in de armen van den flaap. De Generaal, on- gerust over de misnoegdheid der Hesfen , kan nu de Buitenposten alleenlijk aan de Engelfchen vertrouwen. Men ging in de Loopgraaven door eene engte, tegen welke de vijand inzonderheid zijn vuur richtte. Ik begaf mij derwaarts zo dik- raaals mijne gezondheid het toeliet; dik- maals vielen de Kogels op de Tent van tak- ipwü iîî r^'^ji j'/^wf : 155 NIEUWE REIZE XI. takbosfchen gemaakt , in welke wij ons BRIEF, bevonden. In de ftilte van den nacht , nam ik aldaar waar het verfchil tiisfchen de fnelheid van het licht, het geluid en de bewoogene lichaaraen. Het licht ging het geluid vooraf, en het geluid den flag , maar met eene veel kleiner tusfchen- poozing. Tarleton, de Man, die, op zij- nen optogt van Carolina , den fchrik ver- fpreid hadt,deedt te Gloucester, op den dag als de Batterijen van den Graave d e ROCHAMBEAu fpeelden , een inval aan het hoofd van zijn Legioen en van vierhonderd man. De Heer de choi- si 5 Brigadier , trok met een gedeelte zijner Troepen tegen hem op. De Her', tog DE L A u z u N , aan het hoofd zijner Husfaaren , dreef hem te rug , met ver- lies van ongeveer vijftig man. Dit voor- val vervulde de Landzaaten met ver- )3aasdheid ; zij hielden hem voor on- verwinnelijk. Uit zijne plonderingen hadden zij een begrip gevormd van zij- r-rnx: ZE îlke wij ons [1 nacht , nam tusfchen de jeluid en de icht ging het d den Dag , er tusfchen- die, op zij- n fchrik ver- ster, op den i Graave d e een inval lioen en van r DE CHOI- ;en gedeelte p. De Her-, hoofd zijner ig, met ver- 1. Dit voor- m met ver* m voor on- plonderingen ïvormd van zij- DOOR NOORD-AMERIKA. 157 zijne bekwaamheden en dapperheid. Xï. In den nacht van den elfden, opende ^^^^^' men eene tweede Parallel , ongeveer honderdveertig Roeden van de ftad.Eene groote- menigte Koninklijke Granaaten of kleine Kogels baarden merkelijke be- lemmeringen aan onze werklieden. Ons zwaar gefchut zweeg , uit vreeze van hen te zullen treffen , als mede omdat de oude Batterijen wierden gefloopt , met oogmerk om nieuwe aan te leggen. Het vijandlijk vuur wierdt heviger. In de Belegeringen openbaart zich de waare dap^^erheid. De opfchudding, het voorbeeld , de vreeze voor fchande noo- pen en prikkelen , geduurende e' .ci Veldflag , den grootften bloodaart , «n hij kan voor den tijd van een oogenblik zich zelven overtreffen. Maar , te mid- den der langduurige vermoeijenisfen van een Beleg, alwaar de gevaaren onophou- delijk vernieuwd worden , alwaar hij , in de Itilte en de eenzaamheid der duister- i;^$Ce, in koelen bloede den dood befpie- , • • > ^ geit. ' ?W.r ' qf r*' wr wr " ' I j »''* » ' ' "^ 158 NÏEÜWE REÎZE XL gek, deszelfs gevolgen en afgrijslijkhe^ BRIEF, den befchouwt , het weezenlijk verlies """^ des leevens met ■ de onzekerheid zijner vervvagtingen ve^elijkt : dan kan de on- verzettelijke moed des Krijgsmans niets anders zijn dan hdk üitwerkzel eener ge- zuiverde zucht tot glorij en eener onver- winnelijke gehegtheid aan zijne pligten. Onze Franfchen waren onder hen zo veele mededingers geworden. Elk Of- ficier benijdde het lot van hem, die aan het dreigendfte gevaar zou blootgefteld worden. Met eene nieuwsgierigheid, welke ik bijkans onbezonnen en ligt- vaardig zou durven noemen , fpoedden zij zich om de werken des vijands te verkondfchappen, enden voortgang van de onze te volgen. De geringde Sol- daat dong , als 't ware , zijne doorluchtigfte Opperhoofden na de kroon; hij daagde àQïi vijand uit, zelf aan den voet zijner Verfchansüngen. De Mijngraaver, met de Bijl in de hand, vorderde met gewis- fe fchreden onder een hagelbiai van Ichroot , ÎZE afgrijslijkhe? enlijk verlies îrheid zijner n kan de on- jgsmans niets sel eener ge- eener onver- zijne pligten. inder hen zo en. Elk Of- hem , die aan 1 blootgefteld wsgierigheid , inen en ligt- m , fpoedden 3S vijands te voortgang van geringfte Sol- doorluchtigfte )n; hij daagde en voet zijner tngraaver, mec de met gewis- hagelhiLii van ichroot , DOOR NOORD-AMERIKA. 159 fchroot , en trof, noch met te zeer ver- Xî. haaste, noch met te langzaarae flagen,BRitf. den boom , die toi eene Befpiedplaats diende. De Bende Artilleristen , i.o be- , roemd- door de kundigheden en de on- verzaagdheid haarer Officieren , muntte niet minder uit door het beleid , den moed en de eensgezindheid haarer Sol- daaten (*). Met verbaasdheid zag de Generaal Washington hier de gevol- gen van. Eene juist gemikte Bomb of Kogel verwekte in hun de leevendige aandoening eens driftigen Jaagers , die - een Hert of Vogel getroffen heeft. Eenen Kanonnier wierdt het been afgefchooten , door (*) D2 Soldaaten deezer Bende behoeven nergens ^ in voor anderen te wijken , in dapperheid, kundigheid en gehegtheid aan hunne pligten. Nogthans zou ik idurven zeggen , dat ze niet zo zeer afgemat worden door geduurige wapenoeffeningen , noch aan eene zo ftrenge Krijgstucht onderhevig zijn. Indien men, met eenvoudiger middelen , die minder vermoeiende zijn voor de Bevelhebbers, minder hard voor de onder- hoorigen, het zelfde oogmerk kan bereiken, waarom geefc men niet de voorkeuze aao dezelvenf •' W ,^W|^y«g^-- ÀM i5o NIEUWE REIZK XL door een Kogel , uit een fchietgat ge- BiuEF. fcl.ooten. Ik deed mijn best om deezen ' ongelukkigen in de erruc oogen blikken zijner fmarte te vercroosi;en. ik heb minder fpijt , gaf hij niij to?: antwoord , over het verlies van mijn been , dan om dat ik het geluk niet gehad heb van een fcboot te doen , dien ik zo naauwkeurig gemikt had. Hij is arü) deeze kwctzuu- re overleeden , tot a^n het jongfiie oogen- blik zijns leevens deezc^a mislukten fchoot beklaagende. Zo lang men aan de Batterijer der tweede Parallel bezig was , maakte de vijand een onophoudelijk vuur. De ar- beid , met den grooiften ijver voortge- zet, Haagde nog niet naar den zin der belegeraars. Luidkeels riep men om den aanval van twee Redouten , van de plaats afgezonderd; zij baarden merkelij- ke belemmering , en konden tot een middel dienen om een gedeelte der vijandlijke werken aan een te fchakelen. De driftige dapperheid van den Baron DE fPMap ;:| IZK fchietgat ge- ist om deezen oügen blikken ;en. ik heb tos antwoord , )een, dan om heb van een D naauwkeurig eze kweizuu- jonglre oogen- *n mislukten Batterijen der , maakte de 'uur. De ar- ijver voortge- • den zin der iep men om )uten, van de rden merkelij- nden tot een gedeelte der 1 te fchakelen. an den Baron DOOR NOORD-AMERIKA. i6i DE V I O M E S N I L wierdt onverdiildig om XL alle deeze vertraagingen. Eindelijk kreeg brief. hij , op den veertienden , last om den ~"^ aanval aan de eene zijde te beginnen , hebbende onder zich den Graaf Wil- lem VAN TWEEBRUGGEN, en den Ridder de lameth, Aide - Maréchal- des 'Logis. De Marquis de la Fa- yette voerde het bevel over den aaft- val aan de andere zijde ; de Heer d e g i- M A T ftondt onder hem : beiden wierden weggenomen met den Degen in de vuist. Graaf wille m wierdt doodelijk ge- kwetst. De Ridder ds lameth ont- ving eene doodelijke wonde aan de bei- de knieën. In den volgenden nacht overrompelden vierhonderd zo genaamde Amerikaanen eene Batterij , vernagelden zeven Hukken gefchut, doodden 'er eenigen , namen zommigen gevangen, en kwetllen eeni- ge anderen. Een Jongeling van vijftien jaaren, Lijfknegt van een Officier, toeval- lig in de nabuurfchap te flaapen liggende, L ont- •'i Ife asmmrne.'mmmm^mmm^Kii Il l ^^' $*^n ^ ^ 162 NIEUWE REIZE Xî ontving twaalf of veertien fteeken met BRiKF. de Bajonet. Het Regiment Soisfomois, ' niet verre van daar gelegerd, kreeg gee- ne kennis van het gevegt, dan aan het einde van hetzelve, om dat de Kapitein- Kommandant van de Redoute verbooden hadt los te branden bij de aannadering deezer gewaande Amerikaanen. Straks vfoog het Regiment derwaarts; en indien de Luitenant-Kolonel de saintongk den aftogt niet hadde laaten Haan, zou- den de Engelfchen ingellooten geweest zijn. Eenige gekwetfte vijandlijke Sol- daaten wierden in onze Hospitaalen ge- bragt. Deeze lieden, die, een oogen- blik geleeden , elkander hadden getragt te vermoorden, waren nu onder het zelfde dak verecnigd, en genooten aldaar, zon- der onderfcheid , de zelfde oppasfing. Dus wierden, te midden der eislijkheden , ' die de menschlijkheid bedroeven , nog de doorluchtige trekken van den mensch gevonden. Op den zestienden en zeventienden be- •f*' mmmimm ZE (Iccken met Soisfofinois, kreej:^ gee- dan aan het de Kapitein- ie verbooden aannadering nen. Straks ts ; en indien AINTONGB n flaan , zou- oten geweest ijandlijke Sol- [ospitaalen ge- , een oogen- iden getragt te der het zelfde !n aldaar, zon- fde oppasfing. ïreislijkheden, droeven , nog in den mensch i zeventienden be- "1 iiï rooR NOORD-AMERIKA. 163 begonnen onze Batterijen te fpeelen. Zij XT. verbrijzelden cenige palisfaden,en fchoo- brief. ten zelf bres. Lord cornwallis zich op het punt ziende om aan alle kanten verplet te worden , nam het be» fluit om in den nacht na Gloucester te trekken , een post , niet zo wel te hou- den als York. Het liegt weer belette het hem. Op den zeventienden, 's mor- gens ten tien uuren , zondt hij een Trompetter om eene wapenfchorzing van vierentwintig uuren te verzoeken. Men gedagt aan de Savannah , en men weiger- de dezelve. Een ander Trompetter kwam verzoeken om te kapituleeren ; men vergunde twee uuren. De wapen- fchorzing wierdt vervolgens verlengd. Lord CORNWALLIS lietvraagen, hoe- danig eene Kapitulatie men hem wilde toeftaan; die yan Charlestown, was het oordeelkundig antwoord van Washing- ton. Door den Engelfchen eene over- winning te herinneren , deedt hij hun eene vermaaning om de Amerikaanen L 2 in 't # w ' jJiJfjjy i A>. . i rj 164 NIEUWE REIZE XÎ. in*t toekoomende wel te behandelen. De BWEF. Burggraaf ü E no ailles, en de Heer '"^ ' biMJUENS C^, een Amcrikaansch Of- iitier, verrigtten het werk van Kommis- farisfen. Een van de eerfte dingen, wel- ke de Engelfche Afgevaardigden hun vraagden , waren de naamen onzer Tngc- nieurr> tn Aruiitristcn. Zij erkenden , dat niemand hen in kunde en bekwaam- heden zou hebben kunnen overtreffen. De Kapitulatie wierdt op den achttien- den, op den middag, getekend. Lord c o R N w A L L I s en zijn Leger gaven zich krijgsgevangen. (•) Zoon van den Prefident vr- h^ "longres, eeo geiuimen tijd gevangen in de Tout ie Londen. « « Ar- u i9^m: ^ wi «M» ZE mdelcn. De ;n de Heer laansch Of- in Kommis- ingen , wel- digden hun onzer Tnge- erkenden , n bekwaam- 'ertreffen. en achttien- Lcnd. I^rd r gaven zich doorNOOU AMERIKA. 1^5 lec Congres » een Londen, Âr> Jîrtikekn der Kapitulatie , gctrofen tus- XL fchen zyne Excellentie den Generaal ^^"''^' WASHINGTON, den Graaf d il ro- CHAMBEAU, den Graaf i^-R gras- se, aan de eene zijde -^ en den Hoog" Edelen Graaf corn wallis, Lui- tenant-Generaal der Troepen van zij- ne Groot'Britannifche Majefteit y Be- velhebber der Bezettinge van Tork in Virginie , aan de andere zijde.. Art. I. L j Bezetting van York en Glouccster,de Officieren en de Matroo- zen der fchepen van zijne Groot -Bri- tannifche Majefteit daar onder begree- pen, aiö mede alle de Zeelieden , zul- len zich krijgsgevangen overgeeven aan de vereenigde Krijgsmagt van Amerika en Frankrijk. De Troepen zullen ge- vangenen zijn van de Vereenigde Staa- cea, en de geheele Zeemagt zal de ge- vangene zijn der Scheepsmagt van zijne AUerchristlijkfle Majefteit. L 3 n. De % il i66 NIEUWE REIZE XI. II. De Artillerij , de Wapens , de BRIEF. Kleedercn , de Krijgskas , en de opcn- baare Magazijnen van allerleien aart, hoc ook genaamd , zullen , zonder eenigc verdonkering, ter hand gefteld worden aan de Opperhoofden der onderfcheidene Departementen , die benoemd zullen worden om ze te ontvangen. III. Heden op den middag, zullen de twee Redouten ter flinker zijde van York overgeleverd worden , de ccne aan een Detachement van het Amerikaanfche Le- ger , de andere aan een Detachement Franfche Granatiers. De Bezetting zal uittrekken tot aan eene plaats, nader te bepaalen , tegenover de posten van het Leger , met het geweer op den arm , met de Vaandels opgerold, terwijl de Tamboers eene Engelfche of Duitfche Marsch flaan. Zij zullen hunuc Wapens • nederleggen , en wederkeeren na hunne Legerplaats, daar zij zullen blijven, tot dat men hen zal doen vertrekken na de plaats hunner beftemminge. Twee Wer- ken y r ;.jyg.' K*? , '™ . ' . ' ' ; ■■ «-; -■ TP I apcns , de i de opcn- n aart , hoo der eenige :ld worden crfcheidcno ;md zullen , zullen de ie van York ;ne aan een lanfche Le- etachemcnt ïzetdng zal s, nader te en van het den arm , terwijl de f Duitfche ine Wapens 1 na hunne )lijven, tot iken na de TweeWcr* ken Dooiv NOORD-AMERIKA. 167 ken van Gloucester zullen ten één uure XL opgcruiml worden aan twee Dctachc- R'"^''» munten Franfche ca AmcrikaanfcheTroc- "~— " pen , gezonden om zich in 't bezi^ van dezelve te flcllcn. De Bezetting zal ten drie uuren in den naamicldag uittrekken. De Ruiterij zal uittrekken met den bloo- ten Degen , en met blaazcnde Trompet- ten, en het Voetvolk zal aftrekken ge- lijk dat van York ; zij zullen wederkee. ren na hunne Legerplaatzen , tot dat zij geheel zullen ontruimd zijn. IV. De Officiers zullen hunne De- gens behouden ; wijders zullen de Offi- ciers en Soldaaten in het bezit blijven van hunne bijzondere eigendommen , hoedanig zij ook mogen weezen. Geen gedeelte van hunne pakkaadjen of papie- ren zal immer kunnen onderzogt of ver- dagt gehouden worden. De pakkaadjen en papieren der Officieren , geduurende de belegering bcmagtigd , zullen insge- lijks hun wederom ter hand gefteld wor- den. Uier onder wordt verjiaan , dat .L 4 de :; ;: i|H. .IjHf l - ' .|iri.

i58 NIEUWE REIZE XI. ^e eigendom der Ingezeetenen van dee- BRIEF, ^^fi Staat ^ welke bevonden zal worden in ""^^ ^g handen der Bezettinge op eene zigt- baare wijze , zal kunnen herroepen wor^ den (*J. V. De Soldaaten zullen blijven, 't zij / in (*} Het laatstgemelde voordel ontmoette de mees» te zwaarigheid aan de zijde der Engelfchen. De on* derfteliing alleen , dat zij de ingezeetenen hunne eigen- dommen konden untnotnen hebben , was vernede- rende; Indien zij ten uitvoer wierdt gebragt , was zij onteerende. Deeze beweegreden , zo wel als des nieuwheid van het fchouwfpel, deedt veele duU zenden Amerikaanen tot de overgaave van York za- inenvloeien. Hun voornaamde voorwerp waren de Negers. Ondenusfthen worden 'er eenige bijzonderhe- den verhaald , betreflende henoepene goederen : onder andere eene raakende tarleton. Hij was op weg om bij eenen onzer Hooge Officieren het middagmaal te houden; hij was gezeeten op een zeer fchoon paerd, en wierdt verzeld van eenige Franfche Aides deCamp, Een Amerikaan kreeg hem in 't oog, en herkende zijn paerd. Hij fpoedde zich tot hem , deedt hem Hil- fta?a., en noodzaakte hem, onder het toeduwen vaa eene menigte onaangenaame verwijtingen , af te Hijgen. Men was verpligt hem een liegt paerd te leenen , waar mede hij bij de Officiers kwam , die zich niet weinig verwonderden ^ om dv. zij hem op zu!k een mager beest zagen zitten nen yan âes' zal worden in op eene zigt- erroepen mr^ blijven, 't zij in ontmoette de inees- iigelfchen. De on* itenen hunne eigen- n , was vernede- ïrdt gebragt , was den , zo wel als , deedc veele duU ave van York za- 'oorwerp waren de eenige bijzonderhe- e goederen : onder Hij was op weg I het middagmaal te zeer rchoon paerd , :he Aides de- Camp. :, en herkende zijn , deedt hem flil- bet tocduwen vau igen , af te ftljgen. 'd te leenen, waar lie zich niet weinig u!k een mager beçst .mm mtfi f>!imfmirmim nw"V 'm ' . ' " i j " DOOR NOORD-AMERIKA. 169 in Virginie , Mary land of P enfuyante , en XT. zullen Regimentswijze blijven, zo veel brikf. mogelijk zijn zal. Zij zullen de zelfde foldij trekken, als toegeleid wordt aan Soldaaten in Amerikaanfchen dienst. Een Officier van ieder Natie , Engelfche , Anspachfche of Hesfifche , en andere Officieren op hun woord van Eere, in de evenredigheid van één tegen vijftig man , zullen de vrijheid hebben om hun verblijf te hebben bij hunne Regimen- ten, dezelve dikmaals te bezoeken, en op te merken hoedanig zij behandeld worden. De Officieren zullen ontvan- gen en onder hen uitdeelen de klederen en andere noodwendigheden , en men zal hun Paspoorten geeven , wanneer om de- zelve verzogt wordt. De Generaal , de burgerlijke Amptenaars en de andere Of- ficiers, die niet in dienst zijn, gelijk in het voorgaande Artikel vermeld is , die het zullen begeeren, zullen de vrijheid hebben om op hun woord van Eere te trelüienna Engeland, Nieuw- York, of L 5 ee- M I' ' 'P 1 I70 NIEUWE RETZE XT. eenige andere plaats in Amerika, tegen- RRiEF. vvoordig in het bezit der Engelfcha Krijgs- magt, naar hunne verliiezing. VI. De Graif de giiasse zal hun de noodige fchepen bezorgen om hen na Nieuw- York te brengen , naa verloop van tien dagen, te rekenen van de dagteke- amg deezes , als Parleraentsgezinden , en Ej zullen blijven op eene plaats , nader te bepaaien, tot dat zii zullen te fcheep gaan. De Ofiici^n! vm het burgerlijk Departement van het Leger en van de Zeemagt, zijn mede in dit Artikel be- greepen. Aan de zulken , wien men geene fchepen zal kunnen leveren, zal men Paspoorten geeven om te land te vertrekken. VII. De Officiers zullen de vrijheid hebben om Soldaaten bij zich te hou- den , in de hoedanigheid van Lijfknegten, volgens gewoon gebruik in den Krijgs- dienst ; die geene Soldaaten zijn , worden niet als Krijgsgevangenen aangemerkt , en zullen met hunne Heeren kunnen ver- trekken. VIII. De eaMMKMaaMa ■ ""^■'^iT'''«pT\*i» EIZE nerika, tegen- Jgelfcha Krijgs- ing. A SS E zal hun ;en om hen na aa verloop van in de dagteke- sgezinden , en plaats , nader lien te fcheep het burgerlijk ;er en van de lit Artikel be- , wien men 1 leveren, zal )m te land te n de vrijheid zich te hou- n Lijfknegten, in den Krijgs- i zijn , worden ïngemerkt , en kunnen ver- VIII. De DOOR NOORD-AMERIKA. 171 VIII. De Bonnetta - Sloep zal be- XÎ. mand en gekoramandeerd worden door brikf. haaren ICapitein met zijn Scheepsvolk , en geheel gelaaten worden aan de be- fchikking van Lord coRNWALLïs,van het oogenblik af dat de Kapitulatie zal getekend zijn. Zij zal aan boord nee- men een Aide -de- Camp , om de tij- dingen over te brengen aan den Ridder HENDRIK CLINTON. Dc Soldaatcn, welke hij zal geraaden vinden na Nieuw- York te zenden , zullen mogen vertrek- ken , zonder onderzogt te worden , zo dra zijne brieven en bevelen zullen ge- reed zijn. Zijne Edelheid verbindt zich van zijnen kant, dat het fchip wederom zal gefield worden onder de magt van den Graave de grasse, indien het de gevaaren der Zee ontkoome ; dat het geene der openbaare goederen zal invoe- ren, en dat men aantekening zal hou- den van de zulken van het Scheepsvolk of der Soldaaten , welke ontbreeken zul- len, wanneer men ze zal overleveren. IX. De 172 NIEUWE REIZE XL IX. De Kooplieden zullen hunnen ^R"^F. eigendom behouden , en den tijd van ' drie maanden genieten om over den- zelven te befchikken of dien na elders te vervoeren ; en zij zullen niet als Krijgs- gevangenen worden aangemerkt. De Kooplieden zullen over hunne goederen kunnen befchikken. Het Vereenigde Leger zal het regt van voorkeuze bij den inkoop hebben. X. De inboorlingen of ingezeetenen van de onderfcheidene oorden deezes lands , tegenwoordig binnen York of Gloucester, zullen niet geflraft worden omdat zij zich bij het Engelfche Leger gevoegd hebben. NB. Men kan in dit Artikel bewilli- gen, als zijnde geheel van een burgerlij- ken aart. XI. Men zal Hospitaalen bezorgen aan de zieken en gekwetften ; zij zullen van hunne eigen Chirurgijns worden opge- past , en men zal hun geneesmiddelen en mondbehoeften uit de Amerikaanfche Hos- EIZE zullen hunnen tl den tijd van om over den- ïien na elders te niet als Krijgs- igemerkt. De hunne goederen Iet Vereenigde voorkeuze bij 'f ingezeetenen oorden deezes innen York of geflraft worden Ingelfche Leger Artikel bewilli- 1 een burgerlij- ïn bezorgen aan zij zullen van worden opge- geneesmiddelen Amerikaanfche lios- DOOR NOORD-AMERIKA. 173 Hospitaalen leveren. De Hospitaalen , XI. welke tegenwoordig te York en douces- bRIET. ter zijn , zullen afgedaan voorden ten dienfte van de gekwetfte of zieke En- gelfchen,- hun zullen Paspoorten gegec- ven worden om hun leevensraiddelen van Nieuw- York te bezorgen, naar ge- lange het de gelegenheid zal vorderen. Men zal Hospitaalen bezorgen voor de zieken en gekwetften der beide Be^jet. tingen. XII. Men zal wagens leveren om de pakkaadjen te vervoeren der overige Of» ficieren met de Soldaaten , en van den Wondheeler , wanneer zij op Marsch zijn zullen , om de gekwetften op te pasfen. Het gemeen zal dit bekostigen. XIII. De fchepen en fchuiten in de beide havens , nevens al hunnen voor- raad , gefchut , enz. zullen, in den ftaat, waar in zij zich bevinden , overgeleverd worden aan een Officier van de Zeemagt, welke daar toe zal benoemd worden. Vooraf zal men ontfcheepen den eigene dom lï .^ê&mMxi. Pm WHWf."" ' i- .PTW!yr' "■ ' . .min) B ?MN!| i j-ij 174 NIEUWE REIZE ^ï* dom der burgeren , welken zij , ter hun- BR IKF . *ner bijzondere gerustllellinge, geduuren- de het beleg, aan boord gebragt hadden. XIV. Men zal geen Artikel der Kapi- tulatie fchenden , onder voorwendzel van fchaêverhaalinge. Indien 'er eenige twij- felagtige uitdrukkingen voorkooraen , zul- len zij volgens den gewoonen zin en be- tekenis der woorden verklaard worden. Çedaan te Tork , in Virginie , den achttienden van Wijnmaand, 1781. Gf/^/t^«//,CORN WALLIS, THOMAS, SIMON. Op den negentienden, ten vier uuren in den agtermiddag, trokken de Engel- fchen en Hesfen af, met opgerolde Vaandels en flaande Tromniels , tusfchen het Franfche en Amerikaanfche Leger , welke aan hun hoofd hadden den Gene- raal WASHINGTON enden Graaf de RocHAMBEAu;de Bezetting van Glot4' cester trok af voorbij de Troepen van den Heere de choisi. Lord corj^- WAL- I REIZE ;n zij , ter hun- nge, geduLiren- ^ebragt hadden, rtikel der Kapi- oorwendzel van 'er eenige twij- >orkooraen , zul- )nen zin en be- Llaard worden. Virginie , den nd, 1781. niOMAS, SIMON. ten vier uuren eken de Engel- met opgerolde iniels, tusfchen lanfche Leger , Iden den Gene- den Graaf de 2tting van Glot4' Î Troepen van Lord CORJÎ- W AL- DOOR NOORD-AMERTKA. 175 WALLIS hieldt zich ziek , om een voor- -^y. wendzel te hebben om bij dit bedrijf brief. niet tegenwoordig te zijn ; hij hadt , zegt men, zich aan wanhoop overgegeeven. In dè daad , in een oogenblik verloor hij de vriigt des voorfpoeds van veele jaa- ren; hij zag verdwijnen de glorij van een moeilijken Veldtogt , in Noord- Ca- rolina gedaan , een akelig , bijkans onbe- woond Land , met oogmerk om Virginie te veroveren. Een Leger , waar van hij wierdt aangebeeden , beftaande uit on- geveer zevenduizend man uitgeleezene Troepen, was genoodzaakt de wapens over te geeven aan eenen zo veragten als gehaaten vijand. Twaalfduizend Snap- haanen , meer dan tweehonderd (tukken ge^^hrt ^.n veele krijgsbehoeften , gingen over l: handen , die dezelve tegen zijn Vaderland zouden gebruiken. Hij be- greep , daarenboven , dat Ie Zeemagt *er een nadeel bij letJt va), vijftienhon- derd Matroozen, vta zesdg ligte Vaar- tui- t' 4|. # „aaü^s , ïjô NIEUWE REIZE tuigen , één fchip van vierenveertig {luk- ken gefchut, en twee Fregatten; als me- de dat de Koophandel der voortbrengzels van Firginie 'er bij verloor. De beide Liniën van het Vereenigde Leger wierden meer dan eene Mijl ver- lengd ; de Amerikaanen befloegen de rechter zijde. Hunne onevenredigheid van ouderdom en lichaamsgrootte, hun- ne ongelijke , bemorste en gefcheurde klederen , deeden de Franfchen in een voordeelig licht zich vertoonen;in weer- wil van zo veele vermoeijenisfen , had- den deeze een zindelijk, krijgshaftig en moedig voorkoomen. Wij allen Hon- den verbaasd over den welftand der Engelfche Troepen , haare menigte en zindelijkheid; wij hadden haar getal niet boven de drieduizend gefchat. Corn- w ALL IS hadt de Soldaaten , vóór de Kapitulatie , de Magazijnen doen open fluiten. Elk hunner was in 't nieuw ge- kleed; doch deeze rijkdom fcheen hen, in ff. LEIZE srenveertig (luk- ïgatten; als me- • voortbrengzels r. het Vereenigde eene Mijl ver- f befloegen de nevenredigheid isgrootce, hun- en gefcheurde mfchen in een tonen; in weer- ijenisfen, had- krijgshaftig en ^ij allen fton- welftand der re menigte en haar getal niet :hat. CoRN- ten , vóór de en doen open n 't nieuw ge- 1 fcheen hen, in DOOR NOORD-AMERIKA. 177 in vergelijking van den elendigen (laat der XI. Amerikaanen , nog dieper te vernede- brikf. ren. Zij durfden hunne oogen tegen ' hunne C\.- winnaars niet opllaan. De een-naa den anderen leiden zij hunne wapens neder op eene befterade plaats ; om hunne vernedering te verminderen, hadt men de voorzorge gebruikt om de aanfchouwers van daar te weeren. Bij hunne wederkomst hadden de Engelfche Officieren de beleefdheid om zelf den ge- ringften Franfchen Officier te groeten ; dit deeden zij zelf niet voor de Amen- kaanen v^n den hoogften rang. Bij ver- fcheiden gelegenheden vertoonde zich deeze haat tusfchen de beide Natiën openlijk. De Engelfchen, die ongewa- pend te Tork gebleeven waren , hadden veel te lijden van de Amerikaanen , die wraak wilden neemen van de plonderin- gen , aan hunne wooningen gepleegd. Ik heb de huisvrouw van een Engelsch* Kolonel, met fchreiende oogen, onze M Of- t "Sïïtei»!" m 178 NIEUWE REIZE XI. Ofïïciercn hooren bidden , dat zij haar paiEF. cenc Franfche wagt ^vilden gccven , om ""^ haar en haaro kindere 1 1< belchermen te- gen de gevveldcnaarijen v^ . den j^men'm kaanfchen Soldaat. *s Dnags naa 1e Ka- pitiilatie kwamen de gevangen Officieren onze Loopgraaven bezigtigen Joch toen zij bij die der Amerika inen kwamen, wierden zij door deeze v " v erdree- ven. Al den tijd, dien zij ce Tork blee- ven, zag men hen geene de geringde gemeenfchap hebben mt ^ dr Imerikaa- nen , terwijl ze zeer gemeenzaam o' gingen met de Franfchen^ en, ij aüe gelegenheden , zich bevlijtigden oi. hun de blijken van hoogagtinge te L too- nen (*> Ik (•) De openbaare Nieuwspapieren waren vol va» den lof, aan de Franfchen gegeeven , wegens de kie- fche en edelmoedige behandeling, hun aangedaan. x)e overwonnen Engelschman heeft ten allen tijde reden ge- had om voldaan te zijn over de zegepraalende Franfchen. Heeft de zegepraalende Ëngehckman zo algemeen de dankbaarheid van den overwonnenen Franschtnan wee- ten te wekken? I iîZïù , dat zij haar n gccven, om belchermen te- !gs naa ie Ka- ) en Officieren gen doch toen 'ffen kwamen , ar verdree- iy te Tork blee- I de geringde de 'Imerikaa' neenznnm o S en, 'i aiie tigden o,, hun nge ^ 00- Ik ren waren vol vas sn, wegens de kle- un aangedaan. i)e allen tijde reden ge- ;praalende Franfchen, an zo algemeen de n Franschmaa wee- DOOR NOORD-AMERTKA. 179 ik heb dceze ongelukkige kk ftad XÎ. doorwandw Ik heb gezien 1 aan- briep. 2 iilijkfte huizen allerwege du^ifciioo- """"^ ten , en dreigende iii te ftorten ; de kost- baar!' '■ huisgeraaden onder derzelver puinhoopen verplet, of door den Ichraap- zuchtigen Engelfchen S^Maat verbrijzeld. Lijken van menfchen en p jrden half begraaven ; hier en daar v maaten befraetteden de vulden de ziel met afgrijzt der geftapelde Boeken , hoopen gezaaid , gaven mij een denkbeeld van de zeden en den fmaak der ftadbewoo- .lers ; het waren Verhandelingen over de Christlijke Godsvrugt , of over God- geleerde gefchilftukken ; de Gefchiede- nis der Engelfche Natie , en van haare Vastigheden; verzamelingen van Hand- vesten en Bills ; de Werken van den vermaarden pope; de vertaaling van de Proeven van montagne, van gil- BLAS DE SANTiLANE, van dc Proe- M 2 ve I lede- en ver-. Op elkan- deeze puin- I Il il il !i'!î I! 'I(! li! ■I! 180 NIEUWE IlEIZE XL vc ovcr de Vrouwen, door den Heer *^[^ THOMAS t*^. Het ontwerp van verflerkinge , ter verdeediginge van Tork en Gloucester ^ is ten cenemaale veranderd. Men maakt de Werken minder uitgebreid ; men l^reekt die der Engelfchen af, en werpt, nieuwe Werken op. Het Veldgefchuc is gedeeltlijk te IVilliamshurg , gedeelt- lijk te Tork ; het zwaar gefchut is te fVest- Point, op de Kaarten bekend bij den naam van Delhaware , eenc plaats gelegen tus- fchen de twee rivieren, welke die van Tork formeeren. Op den veertienden hebben de Troepen een begin gemaakt met de Winterkwartieren te betrekken. De Regimenten Bourbonnois en Ko- ninklijk Tmebrugge leggen te fVilliams- burg, alwaar het ïloofdkwartier is. Het Regiment Soisfonnois en de Kompa- gnien Granatiers en Jaagers van Sain- ton- (*) 'Er is bijkans geete plaats in Amerika, daar ik het laatstgenoemde Werk niet ontmoet heb. EIZE door den Heer erfterkinge, ter en Gloucester y ;rd. Men maakt itgebreid ; men ?« af, en werpt Iet Veldgefchuc isburg, gedeelt- ïfchut is te PTesf- end bij den naam aats gelegen tus- welke die van den veertienden n begin gemaakt n te betrekken. wfjnois en A^o- jen te fVilliams» kwartier is. Het en de Kompa- igers van Sain- ton- ts in Amerika, daar ik ;moei; heb. i r IMAGE EVALUATION TEST TARGET (MT-3) t t o ^à ^w'w 1.0 l.l "« lA^ 12.0 Hiotographic Sdenœs Corporation 1.8 L25 lu il.6 23 WEST MAIN STREET WEBSTER, N.Y. 14580 (716) 872-4503 Il %o ! CIHM/ICMH Microfiche Series. CIHM/ICMH Collection de microfiches. Canadien Institute for Historical Microreproductions / Institut canadien de microreproductions historiques Doorv NOORD-AMERIKA. i8i tonge leggen te Tork ; het overige ge- XI. deelte van het Regiment Saintonge ïsbrief. verfpreid ten platten lande , tusfehen ~~~" Tork en Hampton, De laatstgenoemde plaats, aan de James- Rivier geleden ^^ wordt door het Legioen van lauzun bezet. . ... ■; ' Ik ben, enz. G m. If: « « M 3 TWAALF- i82 NIEUWE REIZE TWAALFDE BRIEF. Veldtogt van bourgoyne. Vergelij' kingtus/chen bourgoyne en corn- , WALLIS. Mis/lagen des laatstge^ melden, YORK y i4.November) 17Ü1. M IJ N H E E R ! XII. .Ueeze Oorlog , welks uitflag zo twij- BRiEF. felagtig zijn moest , vertoont ons twee ', gebeurtenisfen, bijkans zonder voorbeeld van den zelfden aart : twee krijgsgevan- gen genomen Legers , hebbende aan hun hoofd vermaalde Veldoverften. Wie van beiden heeft getoond de meeste be- kwaamheden, de meeste werkzaamheid te bezitten ? Wie heeft de grootfte hin- derpaalen ontmoet, en de grootfte mis- flagen begaan? Ooggetuige geweest zijn- de van de verrigtingen van den eenen , omringd wordende van perfoonen, die , . aan- REIZE B R I £ F. )YNE. Vergelij' OYNE en CORN* en des laatstge-* , i4.November, i^fii. :s uitflag zo twij- ertoont ons twee zonder voorbeeld twee krijgsgevan- hebbende aan hun doverften. Wie ind de meeste be- ste werkzaamheid 't de grootfte hin- , de grootfte mis- aige geweest zijn- 1 van den eenen , i perfoonen, die aan- DOOR NOORD-AMERIKA. 183 aanfchouwers geweest zijn van die des xil. anderen, en voor mij hebbende omftan- brief. dige en getrouwe verhaalen , zal ik het — — waagen , eenige bedenkingen voor te draagen. ; Laaten wij vooraf met een vlugtig oog naagaan den Veldtogt van bourgoy- ne; wij zullen daar door te beter be- voegd zijn om hem met ziyaoxi Mede-On- gelukkige te vergelijken. '\ BouRGOYNE , begaafd met een werkzaam vernuft en onderneemvoUen aart, bezield van de zucht tot glorii , he- gunftigd en befchermd door het Londen- fche Hof , hadt geen gebrek aan eenige dier middelen, die hem op een luisterrijken voorfpoed konden doen hoopen. Zija Leger was zamengefteld uit zevendui- zendhonderddrieënzeventig man geregel- de Troepen , deels Engelfchen , deels Duitfchers , het Corps Artilleristeii begreepen nog zeven of achthonderd man , onder bevel van Kolonel saint-legkr. M 4 Men i84 NIEUWE REIZE XII. Men voegde hem OfPcieren toe van er- BRiEF. kende verdienden , en men voorzag hem """"" van een aanzienlijken fleep Artillerij , en van allerlei foort van Krijgsbehoefcen. 'Carleton , Gouverneur van Cana- da, wien de bezorging van dit alles was aanbevolen , verzuimde niets van 't geen kon dienen om den Veldtogt van een ge- lukkigen uitflag te verzekeren. De dien- ften, welke deeze Landvoogd hadt ge- daan; de behoudenis van Canada , welke aan hem moest worden toegefchreeven ; de volmaakte kennis , welke hij van 't Land bezat: om alle deeze redenen, zou hij na het opperbevel hebben mogen din- gen. Hij was verheven genoeg van ziel om deeze onregtvaardigheid te vergee- ten. (*) Hij tradt zelf in onderiiande- ling (*) Zeden is hij benoemd tot Kommandint-Gen^ nal van Noord- jimtrika , in de plaats van clin- TON. Id alle landen der waereld zijn 'er rampen noo< dig> om de Kuiperij te doen zwijgen en der Verdien» fle eene onpartijdige regtvaardigheid te doen wedervaa.> reni .EIZE doorNOORD'AMERIKA. 185 îren toe van er- en voorzag hem ïp Artillerij, en Krijgsbehoeften. leur van Cand' an dit alles was liets van 't geen togt van een ge- eren. De dien- voogd hadt ge- Canada, welke coegefchreeven ; velke hij van *t ze redenen, zou (ben mogen din- genoeg van ziel ;heid te vergee- ' in onderiiande- ling t Kominandtnt-Gene;- dc plaats van clin- I zijn 'er rampen noo- tvijgen eo der VerdJen- eid te doen wedervaa* leni ling met de woeste Natiën, (hoewel XIT, zulks tegen zijnen raad gefchiedde,) enBRiKF. verwierf van haar eene aanzienlijke ben- de Troepen. De onbeftendige , grillige en onhandelbaare aart deezer Volken 5 hunne barbaarfche en bloeddorftige ze- den , hunne plonderzucht , hun gebrek aan goede trouwe in het naakoomen hun- ner verbintenisfen : dit alles wederhieldt de Engelfchen niet van het verlangen om hen tot deelgenooten hunner verove- ringen te ftellen. Bourgoyne deedt tot hen eene welfpreekende aanfpraak, aan de oevers van het Meir Chain- plain, om hunnen ICrijgsmoed te doen ontvlammen, en hunne barbaarsheid te beteugelen. Maar wat zal men ver- wagten van de welfpreekendheid van menfchen ^ die zelf de naamen van bil- ren \ te dikmanls neemt men daar toe de toevlugt « wanneer het geen tijd meer is om 'er voordeel mede te doen. M 5. I i 1 'i v- > 1 g^l^^^^^^ i85 NIEUWE REIZE XII. billijkheid en menschlievendheid niet BRIEF, kennen (♦)? Al- (*} Deeze Wilden, in verfcheiden Stammen ver- deeld , bezitten meer of min btrbaarfche zeden. Vee» len hunner neemen de Beltkeneelen der vijanden , wel. ke zij in den Oorlog gevangen neemen , draagen der- zelver hairloklcen in triumf , en drinken hun bloed. Den Spanjaarden heeft men hunne wreediieden verweeten tegen de inwooners der Landen, van welke ^ij zich ver» zekerd hebben i 't fchijnt dat men de Etigelfche Volk» pïantlngen dlergel-lke verwijtingen zou kunnen toe- voegen. De volgende Aanfpraak, door een Hoogleer* aar van ff^illinwsbHrg mij medegedeeld, waar van wij hier de Vertaaiing laaten volgen , kan hier van ten be- wijze dienen. TA] kan ons tevens Iceren , met welk een roannelijken nadruk deeze Wilden zich weeten uit te drukken. Redevorrihg gedaan d»or dtn ff^lde LotfAVt in eene algemiene f^ergadering ; toegezonden aan den Heer Gouvernenr van Virginie , 'den elfden van Net (t) 1754. „ JUoNAN zal zich nimmer verzetten tegen het „ fluiten van den Vred^ met de Blanke menfchen (§) , „ dien men voorflaat. Gij weet dat hij nimmer wist „ wat Vreeze was , en dat hij in de Gevegten nooit ». op (t) Wiarfchijnlijk betekent dit woord M»an- of Zonne-Maand. (§} De Eutopeaanen.' REIZE ilievendheid niet Al- trrchciden Stamnen ver- •rbaatfche zeden. Vee» eelen der vijanden , wel* 1 neemen , dtaagen der- drliiken hun bloed. Den wreedheden verweetcn I, van welke J] zich ver- jien de Enge/fcAe Volk» igen zou kunnen toe- ak, door een Hoogleer* egedeeld, waar van wij , kan hier van ten be- :vent leeren , met welk Wilden zich weeten uit >r étn ff^ilie lonan» ring ; toe^tzoiiden aan 'irginie > tf^f elfde» van ler verzetten tegen het ! Blanke menfchen (§), eet dat hij nimmer wist bij in de Gevegien nooit „ op wrd Maan- of Zonne>Maand> DOOR NOORD-AMERIKA. 187 Allergelukkigsc flaagde bourgoynb xII. in den aanvang zijner I^rijgsverrigtingen brief. voor Ticonderago. Deeze plaats , in ' denjaare 1756, door de Franfçhen ge- bouwd , legt ten Westen , nabij de Eng- te, door middel van vyelke de wateren van het Meir George gemeenfchap Heb- ben met de wateren van het Meir Cham- plain , op eenen uithoek met rotzen be- zaaid , aan drie kanten van water be- fpoeld. «) »» op de vlugt getoogen i$. Niemand bemint de Blan- ke menfchen meer dan ik. De Oorlog, dien wij tegen hen gevoerd hebben , is langduurig en aan beide kanten wreed geweest. Beeken bloeds hebben allerwege gedroomd, zonder dat iemand 'er eenig voordeel van getrokken hebbe. Ik herbaal het, laatCii wij met deeze lieden den Vrede maaken ; ik vergeef hunne ongelijken j het belang van mijn land vordert het. Ik vergeef zelf, dat onderdaags de Majoor onbermhartig , in een fchuitje , deedt vermoorden mijne Vrouw en Kinderen , mijn Vader en Moeder , en alle mijne bloedverwanten. Men prikkelde mij tot wraake Ik war wreed in weerwil van mij zelveu lic ziil wel vergenoegd flerven , indien mijn Vaderland in vrede zij: maar, wanneer lonan niet meer zijn „ zal, wie zal dan over hem een traan dorten?" é m n i88 NIEUWE REIZE XII. fpoeld. Het gedeelte , welk aan het, BRIEF. Vaste Land vast is , is of met een die- * pen Moeras bedekt , of wordt door de oude Franfche Liniën verdeedigd. De Amerikaanen hadden 'er nieuwe Werken nevens gevoegd , met verfcheiden Ver- fchansfingen , bij hen onder den naam van Blokhuizen bekend. Daarenboven hadden zij verflerkt den top en den voet eens zeer hoogcn bergs, aan de andere zijde tegen het Oosten gelegen ; hij draagt den naam van Berg der Onaf- hanklijkheid. Wijders hadden zij, met eene verbaazende onverzaagdheid en naarftigheid , deeze twee posten weeten zamen te voegen , door middel van een vliegende brug over de Engte, rustende op tweeëntwintig zeer zwaare paaien , ieder vijftig voeten lang, en twaalf breed, met ijzere krammen en zwaare ketens aan elkander verbonden. Het Meir Champlain wierdt, aan de zijde der Brug, verdeedigd door een Sta- ketzel, van balken gemaakt, en insge- lijks M*»MM«Ml«MlilM«w«^ .'. i » ** H l W ittt r EIZE welk aan het, of met een die- wordt door de erdeedigd. De nieuwe Werken rerfcheiden Ver- nder den naam . Daarenboven top en den voet , aan de andere n gelegen ; hij lerg der Onaf" hadden zij, met erzaagdheid en 2 posten weeten middel van een Engte, rustende zwaare paaien ,' , en twaalf breed, ;waare ketens aan f wierdt, aan de igd door een Sta- [laakt , en insge- lijks DOOR NOORD-AMERIKA. 189 lijks met ketens zamen gevoegd. Door XIT. dit middel hadden zij niet flegts eene »hief, wederzijdfche gemeenfchap vastgefleld ~ tusfchen de twee peten , maar ook aan den Noordkant allen toegang te water afgefneeden. Hoewel Ttconderago zeer hoogligge, wordt het , nogthans , door een anderen Berg, Suiker 'hemel C*) genaamd, be- ftreeken. De Amerikaanen hadden het in beraad geleid, of zij dien berg zou- den verfterkeL ; doch zij waren van oor- deel, dat, in vergelijking van de midde- len van verdeediginge , hunne Werken reeds uitgebreidheids genoeg hadden; zij hoopten dat de moeilijkheid der aannade- ringe en de ongelijkheid uer rotzen den vijand zouden beletten om voordeel te doen met deszelfs ligging. Het Koninklijk Leger trok met om- zigtigheid voort langs de beide oevers van (♦) Deeze heuvel wcrdt aldus genaamd , omdat hij in gedaante naar eea Suikerbrood gelijkt. ; ipo NIEUWE REIZE XÎI. van het Meir, hebbende in het Middcl- BRiEF. punt de Vloot, welke binnen het bereik van des vijands gefchut ten anker lag. Op het naderen van den rechter vleu- gel, verlieten de Amcrikaanen, tot groo- te verwondering der Koningsgezinden, hunne werken aan de zijde van het Meir George^ en ftaken 'er den brand in. De Generaal Majoor phillips nam bezit van den voordeeligen post van den Berg Hope, die, behalven dat dezelve hunne Liniën beftreek , hun de gemeenfchap met het Meir affneedt. Even weinig moeds betoonden zij in alle de posten aan deeze zijde. Het Leger trok met den zelfden fpoed voort aan de andere zijde , en floot wel- haast alle de Werken in. De voordee- len , welke de Suiker-heuvel aanboodt , deeden het befluit neemen om aldaar Redouten op te werpen. De wegen, welke men moest aanleggen op een hel- lend en rotsagtig vlak, verhinderden den Ma- lEIZE ; in het Middel- innen het bereik : ten anker lag. ;n rechter vleu- kannen, tot groo ^oningsgezinden, jdc van het Meir !n brand in. De LI PS nam bezit r)st van den Berg it dezelve hunne de gemeenfchap :. Even weinig ïUe de posten aan len zelfden fpoed e, en floot wel- n. De voordee- leuvel aanboodt , ïtnen om aldaar en. De wegen, ïggen op een hei- verhinderden den Ma- DOOR NOORD-AMERIKA. 191 Majoor piiillips niet om ze fpoedig Xff. in llaat te (lellen. brik f. Thans hielden de Amerikaanfche Ge- "^"^^ neraals krijgsraad ; en om dat de werklie» den niet half voltallig waren , de Wer- ken vermenigvuldigd wierden terwijl dö handen verminderden , en de plaats bin- nen den tijd van vierentwintig uuren zou worden ingeflooten, wierdt met eenpaa- rige ftemmen beflooten dezelve te rui- men ; dit wierdt fliraks ten uitvoer ge- bragt. Men heeft hun verweeten , „ Dat indien hunne eigen flerkte niet toerei- kende ware om de plaats te verdeedi- gen, waarom bragten zij hunne Troe- pen, hunne Artillerij en Magazijnen niet op eene verzekerde plaats , en vernielden zij hunne Verflerkingen niet , vóór de aankomst des vijands ? Waarom wagtten zij tot dat ze inge- flooten wierden , tot zo verre dat hun- ne aftogt veel nadeeliger wierdt dan eene Kapitulatie , op aanneeraelijke voorwaarden , en minder nadeelig, dan „in j» j> ÎÎ 9> J» » 5J J> ï> >ï 99 192 NIEUWE REIZE in gevalle de Vestingvverken ftormen» derhand waren ingenoomen geweest ? " Zij bragten hunne pakkaadje , hunne ar- tillerij en leevensmiddelen aan boord van een fchip , en meer dan tweehonderd Schuiten, gedekt door vijf Galeien, zet- leden koers na Skeneshorough , terwijl het Leger na den kant van Castk-Town trok. Al vroeg in den volgenden morgen ontdekten de Koningsgezinden de verhaas- te vlugt der Amerikaanen , en namen de Vestingwerken en de Brug in bezit. Die ontzaglijk gevaarte, welk twintig maan- den arbeidens hadt gekost , wierdt in minder tijds afgebroken , dan 'er noodig zou geweest zijn om het te befchrijven. Reeds ten vijf uuren in den ogtend had- den de Fregatten the Royal -George en the Inflexible een vrijen doortogt , en BOURGOYNE zettc ftraks den vijand te water naa , terwijl de Troepen reeds in optogt waren. Bourgoyne agter- haalde hem nabij den Waterval van Ske- nes- E REIZE stingvverken ftormen- genoomen geweest ? '* lakkaadje, hunne ar- ddelen aan boord van er dan tweehonderd oor vijf Galeien , zet- 'enesborûugh , rerwijl :ant van Castk-Town 1 volgenden morgen ^sgezinden de verhaas- kaanen , en namen de de Brug in bezit. Dit , welk twintig maan- t gekost , wierdt in roken , dan 'er noodig Din het te befchrijven. ren in den ogtend had- the Royal -George en vrijen doortogt , en :te flraks den vijand te de Troepen reeds in BouRGOYNE agter- len Waterval van Ske- neS' mmmmtÊÊmmmmm WMÊÊÊ DOOR NOORD-AMERIKA. 193 fieshorough; hij nam twee Galeien , de XIL drie andere vloogen in de lucht. De brief. Amerikaanen , zich thans aan hunne """'"" wanhoop overgeevende , ftaken den brand in hunne Schuiten , in hunne Molens , in hunne Vestingwerken , en namen de vlugt in de bosfchen, van alle hulp en bijftand verlaaten. De verwarring en verlegenheid heersch- ten insgelijks ter flinker zijde. De Sol- daaten hoorden nieï meer de flemme hunner Opperhoofden. De Brigadier FRAZER voegde zich bij de Agterhoede met zeer flegte Troepen, tastte ze aan in de verwagJng van den Generaal RE isDEL. In 't eerst verdeedigden zich de Amerikaanen \ doch op de aankomst van deezen namen zij de vlugt, naa al- voörens veel volks te hebben verlooren , en onder deeze den Kolonel francis, hunnen Kommandant, een der dapperfte Officieren van hunnen Aanhang. De Ge- neraal sAiNT-cLAiR, die de Voor- hoede geboodt, van deeze heillooze we- N der- 1 m m îi K^H'MM aiMfülI i i ï w üujüiü ii aa w»^ .! fiM ^i Mle | ^l , wy:'^ w wH l;l!' lâ l |< *«gBW!^^ Ï94 NIEUWE REIZE jçjï, derfpoeden de tijding bekoomen hebben- ïRiEF. de , wierp zich in de bosfchen , onzeker ■ of hij na het bovenfte gedeelte van Con- m&icut zou trekken, of na het Fort Ed- oi'ard. De Kolonel h i l l wierdt , met het negende Regiment van Skenesborough , na het Fort jinna afgevaardigd. Op zijnen weg derwaarts ontmoette hij eene Ben- de, zesmaalen talrijker, zegt men, dan de zijne; naa drie uuren ftrijdens, ver- floeg hij dezelve. De Amerikaanen fta- ken den brand in het Fort Anna , en vlugtten na het Fort Edward , aan de Hudfon- Rivier (*). Saint-clair naderde het Fort£^- ward^ gekommandeerd door den Gene- raal s c H u y L E R. , met het overfchot van zijn Leger, naa een optogt van ze- ven dagen , in den allerbeklaaglijkften toeftand; meer dan men zich verbeelden kan, hadt hij geleeden , door de flegte •hoedanigheid van het water, endoor ge- brek ■ ' ' '(♦) Anders ook de Nmdlilke Rivter genaamd. REIZE )ekoomen hebben- ïosfchen, onzeker gedeelte van Cc«- 3f na het Fort Ed- LL wierdt,methet Skenesborough , na irdigd. Op zijnen 2tte hij eene Bén- ir, zegt men, dan iren ftrijdens, ver- Î jïmerikaanen fta- t Fort Anna , en Edward, aan de iderde het Fort Ed- •d door den Gene- met het overfchot een optogt van ze- allerbeklaaglijkften nen zich verbeelden sn , door de flegte water, en door ge- . . brek r den tijd van veer- zich onledig met iraartuigen en lee- Fort George na de Ie een afftand van len. Deeze over- 1 tijd en de kosten velke daar aan be- ; niet het derde ge- itvangen, die hem toegezonden , ter oor- gg'BHWiWTO^JWiWWW-'UWWMM Bwacg-^wy DOOR NOORD-AMERIKA. 199 oorzaake van de langduiirigheid van den XII. weg , van de menigte der overtogten ^^^' over het water; en hij kon met dit al- les geene honderd Osfen te zamen bren- gen. Een aanhoudende zwaare Regen vermeerderde deeze zwaarighedcn. Hij bevondt zich , derhalven , in de onmoge- lijkheid om Magazijnen op te richten ter voortzettinge van zijne verrigtingen. Hij vernam dat de Kolonel saint^ LEGER in deezen oord was aangekoo- men, en het oog hadt op het Fort Stamvix, Met reden was hij van oordeel dat in- dien hij den vereischten fpoed maakte om in de voorbaat te zij, het hem geluk- ken zou den vijand tusfchen twee vuu- ren te befluiten , indien hij het durfde onderneemen om na de Mohawk voort te trekken, in gevalle saint-léger in zijnen aanval gelukkig flaagde; óf an- derzins zou hij den vijand noodzaaken te rug te deinzen en eene afgelegerier wijk- plaats op te zoeken ; 't geen hem , ge- volglijk, het landfchap Mohawk geo- N 4 pendj -, m 200 NIEUWE REIZE XII. pend , en de middelen zou aan de hand BRIEF, gegeeven hebben om de Vereeniging ten uitvoer te brengen. Hoe wel overleid dit Ontwerp ook weezen mogt, hij was niet in ftaat om het ten uitvoer te brengen , bij gebrek aan de noodige leevensmiddelen , tot het aanleggen van een zo langen keten van posten met het Fort George^ als mede om dat de vijand eene Bende Troepen hadt bij White -Cr eek , genoegzaam in ftaat om dien keten te breeken. Hierom zag hij af van dit ontwerp , en wierdt vervolgens bedagt op middelen om Benington te verrasien , alwaar de Amerikaanen eene groote menigte koorn en vee hadden opgeflagen. Benington legt tusfchen de armen der rivière Hoo- fick^ ongeveer twintig mijlen ten Oosten van Hudfon, eene plaats van weinig aan- gelegenheids , en , door haare ligging, onbekwaam om van merkelijk aanzien te worden, zonder eene ftandsverwisfeling. Hij ftelde het bewind deezei ondernee- min- I lEIZE zou aan de hand de Vereeniging lit Onrwerp ook niet in Haat om igen , bij gebrek niddelen, tot het langen keten van 'eorge, als mede Bende Troepen , genoegzaam in breeken. dit ontwerp , en igt op middelen islen , alwaar de :e menigte koom gen. Benington der rivière HoO' oijlen ten Oosten s van weinig aan- Dr haare ligging, rkelijk aanzien te andsverwisfeling. Jeezei ondernee- min- DOOR NOORD-AMERIKA. 201 minge in handen van beaum, een XIF. Duitfch' Kolonel , en gaf hem vijfhonderd brief. man , en twee ftukken gefchut. Om te ' beter in ftaat te zijn van nut te kunnen trekken uit deeze voordeelen, floeg hij zich neder aan de tegenoverzijde van Saratoga^ en leide een fchipbrug aan, over welke hij de Voorposten deedt trek- ken. Geduurende deezen tijd , hadt de Bende van Kolonel b re y m a n , uit ligt voetvolk beftaande, post gevat te Bal" tenkill , met oogmerk , indien het noo- dig ware, om Kolonel beaum te on- derfteunen. Geduurende zijnen optogt viel de laatstgenoemde aan op een klein " vijandlijk Convooi , welk hij opligtte. Doch gebrek aan paerden en vragtwagens maakten zijn' optogt zo moeilijk en lang- duurig, dat de Amerikaanen kennis kree- gen van zijn voorneemen, en tijds ge- noeg hadden om zich tot zijne komst in gereedheid te brengen. De Kolonel, bij de aannadering der plaatze , vernomen hebbende dat zijne magt niet toereiken- N 5 de ao2 NIEUWE RE12E XII. de was om den aanval te beginnen , floeg BRiKF. zich neder op een voordeeligen post , " en zondt een Bode aan den Generaal. Straks kreeg breyman order om Ko- lonel BEAUM te gaan verfterken. Zijn optogt was langduLirig en moeilijk ; hij hadt veel te lijden van het flegt water, van de kwaade wegen , door gebrek aan paerden en vragtwagcns : en een zwaare Regen deedt zijnen marsch nog ongeluk- kiger worden. De Generaal s t a r k e , die het bevel .voerde over de Landmagt te Beningtofiy voorkwam hunne vereeniging. Op den zestienden van Oogstmaand tastte hij Kolonel beau m aan. hi 't eerst was deeze van meening dat hij de hulptroe- pen aanvoerde , welke hij verwagtte*. Hij boodt een allerkloekmoedigften tegen- ftand ; doch zijne kleine verfchansfingén aan alle zijden vernield zijnde , vlugtten de Indiaanen^ de Provinciaalen en de Engelfche Troepen in de bosfchen ; hij be- hieldt niets behalven zijne Duitfchers , die. T REIZE i beginnen , floeg ordeeligen post , m den Generaal. N order om Ko- verfterken. Zijn en moeilijk ; hij i het flegt water, door gebrek aan s : en een zwaare rsch nog ongeluk- :e, die het bevel igt te Benin gt on y 2niging, Op den maand tastte hij hl 't eerst was t hij de hulptroe- hij verwagtte*. Hij noedigften tegen- ie verfchansfingén zijnde, vlugtten ivinciaalen en de Î bosfchen ; hij be- iijne Duitfchers , die. im^ DOOR NOORD-AMERIKA. 203 die , naa hun Buskruid vcrfchooten te Xlt. hebben, met den fabel in de vuist op »'^'P-g* den vijand indrongen , en ten langen laatfte genoodzaakt waren zich krijgsge- vangen over te gceven , naa dat zij hun- nen Kolonel hadden zien fneuvelen. Breyman verfcheen kort naa dit gevegt, zonder daar van narigt te heb- ben ontvangen. In (lede van vrienden , zag hij zich eensklaps omringd van Arac- rikaanlche Troepen. De vermoeidheid en magteloosheid zijner Bende weder- hieldt haar niet om een kloekmoedigen \ tegenllatid te bieden. Hij verjaagde den vijand van twee of drie hoogten. Ein- delijk moest hij voor de overmagt buk- ken , en naa alle zijne krijgsbehoeften verfchooten te hebben , deedt hij een zeer moeilijken aftogt , met agterlaating van twee zwaare ftukken gefchut. Het verlies , in deeze beide ontmoetingen , bedroeg tusfchen de vijf en zeshonderd man. Voor de eerfte maal toonde de Fortuin een gunftig gelaat aan de Ameri- kaa- ao4 NIEUWE REIZE XÎI. kaaiien , in den Oorlog in het Noorden , nmEF. zints het overlijden van den Generaaï MONTGOMMERY. Dc Land-Militic ge- voelde ziet m Haat om geregelde Krijgs- magtcn te kunnen overwinnen; een ge- voelen van meerder aangelegenheid , dan het verlies van een gevvigtigcn Veldllag bij andere gelegenheden. In 't eerst liep het geluk saint-le- GER eenigzins mede in de belegering van Stanwix. De Generaal ii arri- mer verfchcen aan het hoofd van ne- ; genhonderd man Land -Militie, om het Fort te verdeedigen. Saint-leger, vreezende in zijne verfchansfingen te zullen aangetast worden , leide eenige Reguliere cii Wilde Troepen in eene hinderlaage. De Landmagt, een onbe- grijpelijk ftuk, in de daad, in een land, alwaar deeze foort van oorlog voerende- meen is , fchoot blindelings derwaarts; zij verloor 'er zeer veel volks, en kon niet dan met de uiterfte moeite zich we- derom zamenvoegcn. De Gouverneur, /an | «MW »M! «»lfcH&jaw ^EIZE n het Noorclcn , I den Generaal L.and-Militie ge- ;eregelde Krijgs- ^innen; een ge- elegenheid , daa igtigcn Veldllag ik SAINT-LE- de belegering neraal hark i- hoofd van ne- ^ilitie, om het IINT-LEGER, •fchansfingen te , leide eenige Depen in eene agt, een onhe- ld, in een land, )rlog voerende - ings derwaarts; volks, en kon Qoeite zich we- le Gouverneur, /an DOOR NOORD-AMERIKA. 205 van het gebeurde narigt g'^kreegcn heb- XIT. bende , fchoot toe oin eene afwending ""^^y* te maakcn, drong door tot in de Leger- plaats, pionderde dezelve , vo'^rde van daar zeer veele dingen , die hem ontbra- ken , en maakte ctlijke gevangenen. De Kolonel s a i n t-l e c e r verzuimde niets , n;iu zijne overwinning, om de belegerden tot de overgaave te beweegen. De Gou- verneur was doof voor zijne dreigemen- ten, zo wel als voor zijne beloften. De Indiaamn hadden in het jongde gevegt niet den buit bemagtigd , waar mede men hen gevleid hadt ; zij hadden verfchei- den hunner Opperhoofden , om hunne onverzaagdheid beroemd, verlooren. Zij verftonden dat arngld, met duizerd man , tot ontzet der plaatze , in aantogt was, en dat bourg o y ne fchaakmat gezet was. Toen lleeg hunne misnocgd- heid en woede ten hoogilen toppunte. In weerwil van alles , *t geen men onder- mm om hen tot bedaaren te brengen en tot blijven te beweegen, verlieten. zij Lj^li de r 2o5 NIEUWE REIZE XII. de Legerplaats , naa dat zij de Officieren BRIEF, beftoolen , de Magazijnen geplunderd , en de Soldaaten vermoord en van hunne wapens beroofd hadden ; en noodzaakten alzo den Kolonel saint-leger om in allerijl het beleg op te breeken , met agterlaating van een gedeelte zijner pak- kaadje. Deeze laatfte tijding deedt de blijdfchap en het vertrouwen der Ameri- Lianen ten hoogden toppunt Hijgen* Ganse VORT en wellet, die de plaats verdeedigd hadden, wierden, ne- vens den Generaal star ke en den Ko- , lonel WARREN, op de lijst gefield van de Verlosfers des Vaderlands. ' BouRGOYNE , bij aanhoudendheid niet dan met groote moeite levensmid- delen uit het Fort George haaiende , trok over de rivier Hudfon , omtrent het mid- den van Herfstmaand ; de vijand be^ vondt zich toenmaals in de nabuurfchap van Still- water. Het Ministerie en het Parlement hebben zedert onderzogt, of depze ftap noodzaaklijk en op den rechten tijd ~l^-in-..-5«5*^r^-F-!^^^t^J^^^^ E REIZE dat zij de Officieren Tazijnen geplunderd , noord en van hunne len ; en noodzaakten SAINT-LEGER Om op te breeken, met gedeelte zijner pak- (le tijding deedt de rtrouwen der Ameri- 2n toppunt ftijgen^ WELLET, die de idden, wierden, ne- 5TARKE en den Ko- p de lijst gefield van aderlands. ' bij aanhoudendheid ! moeite leevensmid- korge haaiende , trok m , omtrent het mid- ind ; de vijand be- ls in de nabuurfchap [et Ministerie en het sedert onderzogt, of lijk en op den rechten tijd DOOR NOORD-AMERIKA. 207 tijd gedaan ware. 't Blijkt niet dat men XII. 'er eenige voldoende redekaveling tegen brief. heeft aangevoerd, 't Blijkt , in tegen- deel, dat BOURGOYNE daar toe was overgegaan , niet alleen in gevolge der toenmalige omftandigheden , maar ook in gevolge der Inflruktien van het Hof. Vervolgens trok hij voort , langs bedek- te en niet zeer gebruiklijke wegen , langs de rivier, aan de zijde des vijands, zijn- de van denzelven alleen door een niet zeer dicht bosch afgefcheiden. Hij flel- de zich aan Jiet hoofd der Engelfche Li- nie , welke den rechter Vleugel uit- maakte. Deeze Vleugel wierdt gedekt door den Generaal fraser enden Ko- lonel BREYMAN , mct de Granatiers en de ligte Infhnterij, gedekt door de Indiaanen, de Provinciaalen en de Cmj» ' i«. ^-affffv^tmm^rwn^fiimmmmuêlsiiBflfl REIZE eld hadt. 't Wüs in hun eenigen bij- zij wierden onhan- enheid van eenige :raal, verlieten zij igendfte oogenblik. gevolgd van ande- fche, Provinciaale n. ïdde zich nog met Leger van Nieuw- vorden. Met zeer hij eenen Brief in Î , hem berigtende laakte tot het doen . de Noordlijke Ri- sten van het Fort ïige andere nabuuri- n te fterker te drin- ïnverllag van zijnen 5 berigtende dat zij- niet verder konden den twaalfden der De- DOOR NOORD-AMERIKA. 211 Dewijl het Leger van ga te s dag aan ^jr dag talrijker wierdt, bevondt hij zich in brie'f. de noodzaaklijkheid om zich zorgvuldi- — — ger te verfchansfen en zijne wagten te vermenigvuldigen ; dit vergrootte zijne vermoeijenisfen en verzwakte zijne Troe- pen. Het goed geluk der Land - Militie maakte dezelve ftoutmoediger. Die van Nieuw - Hampfhire en van Opper -Con- ne&icut, gekommandeerd door den Ge- neraal LINCOLN, herwonnen Ticonde- rago en den Berg der Onaf hanklijkheid , maakten zich meester van het Meir Geor- ge^ en fneeden alzo bourgoyne alle gemeenfchap met Canada af. B o u R G o Y N E , in het begin van Wijn- maand, in de noodzaaklijkheid gebragt om de toedeelingen van den lijftogt te verminderen, wilde, het koste wat het mogt, zich een doortogt openen. Ten dien einde koos hij de bloem zijner Troe- pen, en de dapperften en meest geoef- fenden zijner Officieren. De Amerikaa. nen , van dit voomeemen de lucht ge- O 2 kree- fefei'ï-»"' îzmv.- 212 NIEUWE REIZE XII. kreegen hebbende, waren in de v^o»*- BRiicF. baat en tastten hem eerst aan. De ■ Engelfchen bezvvceken onder de over- magt; zij waren genoodzaakt in hunne Liniën te rug te wijken. Arnold vervolgde hen derwaarts, met zijne ge- woone doldriftigheid , en zou hen gewis- felijk overweldigd hebben , indien hij geene wonde hadt ontvangen. Nog ongelukkiger was Kolonel brey- M AN, die eene Bende Dtiitfchers kom- mandeerde ; hij wierdt in zijne Leger-, plaats overweldigd , zijne pakkaadje ge- plunderd , zijn gefchut bemagtigd , en hij zelve fneuvelde in het gevegt. De Engelfchen verlooren op deezen dag een gedeelte hunner dapperfte lieden. Niets kon hunnen rampfpoed en ongeluk eve- naaren. Zij befteedden den geheelen nacht om van ligginge te veranderen, met oogmerk om den vijand te noodzaa- ken om insgelijks de zijne te verande- ren. Dit werk gefchiedde met eene on- gelooflijke ftike en voortvaarendheid. Met i >4 ^ ij ;Lg;iW i Wgrj lWI REIZE aren in de voo»*- cerst aan. De [ onder de over- odzaakt in hunne jken. Arnold ts, met zijne ge- en zou hen gewif- bben , indien hij vangen. I-as Kolonel brey- ! Dtiitfchers kora- It in zijne Leger- Lijne pakkaadje ge- at bemagtigd , en 1 het gevegt. De Dp deezen dag een ïrfte lieden. Niets d en ongeluk eve- den den geheelen ge te veranderen, vijand te noodzaa- zijne te verande- iedde met eene on- VQortvaarendheid. Met DOOR NOORD-AMERIKA. 213 Met h'.t aanbreeken van den dag boodt XII. het Leger den Anierikaanen den llrijd brief. aan ; doch decze vermijdden dien , met reden van begrip zijnde , dat het be- ter ware , eenen moedigen en wanhoopi- gen vijand te vermoeien en af te matten , dan zich aan een beflisfend gevegt bloot te geeven. De Engeljche Generaal ver- flondt dat de vijand eene aanzienlijke Bende hadt voor uit gezonden, met oog- merk om hem geheel in te fluiten. Om dit te voorkoomen , beraamde hij alle mogelijke maatregels. Hij ging op marsch, in den nacht van den negenden van Wijn- maand , met agterlaating van zijne zie- ken en gekvvetlten. De tedere zorge, door den Generaal g a tes voor hun ge- draagen , is zedert hoog geroemd , zelf van de Engelfchen. Een fterke regen, die den geheelen nacht duurde, maakte zijnen optogt zeer langzaam. Met het aanbreeken van den dag vondt hij de Amerikaanen op de hoogte geposteerd en verfchanst. Eindelijk wierdt hij te O 3 raa- 214 NIEUWE REIZE XII. raade om na het Fort Edward te trekken; BRIEF, doch alzo de aanleggers der wegen ver- ftrooid waren, en de tegenoverzijde der Rivière met Amerikaanen was bezet, be- leidde men Krijgsraad. Men vondt geen ander middel om dit Fort te bereiken, dan een optogt bij nacht , en dat de Troepen haare leevensmiddelen op don rug moesten draagen. Terwijl men de toebereidzels maakte tot het volvoeren van zulk een wanhoopig bcfluit , ver. ftondt men dat de vijand reeds door alle mogelijke middelen tegen eene vlugt ge- zorgd hadt. Befchreienswaardiger toeftand kan 'er niet bedagt worden , dan die, in welken het Leger zich bevondt. Door eene lan- ge reeks van vermoeijenisfen , optogten en gevegter afgemat ; verlaaten van de Indiaamn in het dringendst oogenblik; verzwakt door het verloopen ; mismoe- dig en neerüagtig gemaakt door de bloo- hartigheid der Canadiaamn en der Pro- vinciaale Troepen ; de ReguUere Troe- pen, REIZE :^j>'^r^ te trekken; ;rs der wegen ver- tegenoverzij de der nen was bezet, be- Men vondt geen Fort te bereiken, nacht , en dat de ismiddelen op den Terwijl men de tot het volvoeren Dpig bcfluit , ver» md reeds door alle ïgen eene vlugt ge- er toeftand kan 'er dan die , in welken idt. Door eene lan- ïijenisfen , optogten ;; verlaaten van de ingendst oogenblik; verloopen; mismoe- naakt door de bloo- diaanen en der Pro- de Reguliere Troe- pen, DOOR NOORD-AMERIKA. 215 pen , door herhaalde nadeelen , vemiin- xil. derd tot op een getal van drieduizend- bkii:f. vijf honJlerd man ; de dapperlle Officie- " ren gcfneuveld; genoodzaakt om gefta- dig onder de wapens te zijn ; dag en nacht afgemat door eenen vijand , die van alle kanten wierdt verfterkt en aange- vuld ; alle hoop van onderiteuninge ver- looren , en niet meerder leevensmid- delen hebbende dan llegts voor drie da- gen: hadt het Leger geene andere red- middelen, dan met den vijand in onder- handeling te treeden. De Generaal , wil- lende , in een zaak , die alle leden van het Leger aanging , zo veel mogelijk was , hun gevoelen weeten , beleidde krijgsraad , en riep in denzelven niet alleen de Ge- neraals en andere Staf - Officieren , maar ook alle de Kapiteins - Kommandanten. Eenpaarig Hemden zij om met den Gene- raal G A ï E s in onderhandeling te treeden. De Engelfchen doen deezen het regt, dat hij , in eene voor hem zo gelukkige omftandigheid , geene de minfte blijken O 4 i-an i. 2i6 NIEUWE REIZE XII. van verwaandheid heefc getoond. BRIEF. De voornaamfte Artikelen der Ovcr- ""*"" gaave behelsden , dat het Leger het veld zou verlaaten met de gewoone Krijgseere en met het zwaar gefchut , en van daar optrekken na eene bepaalde plaats, al- waar het zijne wap ns zou nederleggen; dat men hetzelve over Boston na Euro- pa zou laaten trekken , onder voorwaar- de van, geduurende den tegenwoordigen Oorlog, in Amerika niet wcderor.ï to zullen dienen. Men heeft dir verlies, zints den zes- den van riooimaand tot op de Kapitula- tie,gefchatop ongeveer tienduizend man. De groote misflag van bourgoyne, die den weg baande tot ille zijne onge- lukken , was , zijna marsch over het Fort Edward, Indien hij zijnen weg over Ticonderago hadt genomen , zou hij zij- ne nederlaage ontweeken hebben. Maar, gelijk wij reeds hebben aangemerkt , hij vreesde dat deeze beweeging ag- terwaarts den ijver zijner Troepen zou ver- x^^HMHI REIZE leefc getoond. :ikelcn der Ovcr- et Leger het veld cwoone Krijgseere chuc , en van daar paalde plaats, al- zou nederleggen; Boston na Euro- , onder voorwaar- ;n tegenwoordigen niet wcderorj te es , zints den zes- at op de Kapitula- r tienduizend man, inBOURGOYNE, >L "ïJle zijne onge- rsch over het Fort zijnen weg over )men , zou hij zij- en hebben. Maar , ben aangemerkt , se beweeging ag- jner Troepen zou ver- DOOR NOORD-AMERIKA. 217 verkoelen , en den Amcrikaanen den tijd XIT. gcevcn om van hunne ncerflagtigheid te »iuiiF. bekoomen. Een Veldheer is altoos te """^ berispen , wanneer hij zich te diep in onbekende landen begeeft. Maar b o u u- e o Y N E , die de Amcrikaanen overal op zijne aannadering de vlugt hadt zien nee- men , in weerwil van de overmagt van het getal , in weerwil van de Verfchansfm- gen, welke Natuur en Kunst onwinbaar fcheenen gemaakt te hebben i hadt hij reden om te gelooven dat deeze zelfde lieden zich vervolgens zouden durven vertoonen, hem influiten en in 't open veld flag leveren ? In de Amcrikaanen wierden vereischt de fchande hunner nederlaagen, groote nadeelen , de vreeze voor nog grooter onheilen , en het afgrijzen van de wreed- heden der Indiaamn, om in hun deeze onverwagte verandering te wege te bren- gen. Tegen bourooyne was het, daarenboven , noodig , dat de aanhouden- de regens hem onophoudelijk nieuwe O 5 hin- 2i8 NIEUWE REIZE t XII. hinderpaalen in den weg ftelden; dat zij, BRIEF, inzonderheid in de zaak van Beningion, ""^^ den optogt van den Kolonel b r e y m a n vertraagden, en aan den Generaal star- KE den tijd gaven om vóór zijne aan- komst den Kolonel beau m aan te tasten en te verflaan ; dat de Jndiaanen hem ver- lieten , in het eenig oogcnblik waar in zij hem van dienst konden weezen; dat de verwagte hulptroepen niet opdaagden ; dat CLINTON, die in de gelegenheid was om de Rivier Hudfon te kunnen op- zeilen , te lang draalde met het dcen van deeze afwendinge. Al wat het vernuft, de vvakkerheid en de dapperheid kunnen aan de hand geeven, wierdt door bour- GOYNE in 't werk gefield: wel berede- neerde optogten , voordeeligc posten , hardnekkige gevegten. Maar de Ame- rikaanen, door de hoop wakker gewor- den , waren , dag aan dag , talrijker en kloekmoedigcr geworden. Lord coRNWALLis hadt te doen met krijgskundiger en beter onderleidc vijan- M REIZE 5 (lelden; dat zij, L van Benifigtün^ lonCl BUEYMAN n Generaal star- vóór zijne aan- ^ u M aan te tasten ]diaanen hem ver- jcnblik waar in zij 1 weezen; dat de iet opdaagden ; dat gelegenheid was te kunnen op- mct het dcen van wat het vernuft , pperheid kunnen lerdt door b o u ii- ïld: wel berede- rdeeligc posten , Maar de Ame- p wakker gewor- iag , talrijker en n. s hadt te doen beter onderleidc vijan- DOOR NOORD-AMF* 'KA. 219 vijanden; maar hij bezat boven bour- xil. GOYNK het voordeel cener hngduurige iuukf. ervarcnisfe in deczen Oorlog, van eene ""~^ grondiger kcnnisfe van het Land ; als me- de , dat hij overvloedig voorzien was van Iccvcnsmiddclen en krijgsbchoeftcn ; dat hij niet hadt te worftclcn met de on- gemaatigdhcid van wind en weder en met ontoeganklijke ftrceken ; dat. hij het uitgebreidfte vertrouwen der Troe- pen bezat; dat hij bij de vijanden zich dermaate hadt geducht gemaakt , dat WASHINGTON de ccnigc man fcheen te weezen, dien zij tegen hem konden ftellen. Bourgoyne hadt beftendig tQ doen of met zeer fterk verfchanste , of met veel talrijker tegenftrcevers. Cornwallis, in tegendeel, aan het hoofd van een Leger van ten minde acht- duizend man uitgeleezene Troepen, ver- heven in 't eerst boven hier en daar ver- fpreide vijanden , was niet in ftaat om den Marquis de la f a y e t t e , die geen tweeduizend man hadt , aan te tasten, de 220 NIEUWE REIZE XII. de landing van drieduizend man te belet- BRIEF. ten onder bevel van den Heere de " SAINT-SIMON, en hunne vereeniging met den Marquis dk la fayette te voorkoomen. Tegen hen optrekkende, in het oogenblik hunner landinge, ont- moette hij hen, zonder dat zij nog ie- mand bij zich hadden, die hen aangaan- de de gefteldheid des Lands kon onder- richten , zonder dat zij hunne Krijgsbe- hoefien en Wapenen ontfcheept had- den, zonder dat zij nog verfchanst wa- ren. Moest coRNWALLis , fterker in getal, zelf naa hunne vereeniging, en gedreigd door de wapenen van Wa- shington en den Graave de ro« c H A M B E A u , nict allcn mogelijken fpoed gemaakt hebben , om door ver- haaste optogten, de eerden aan te tas- ten en te verftrooien, om vervolgens de anderen het hoofd te kunnen bieden Q*") ? Maar (*) Wij gelooven niet dat het Leger van corn« WALLIS meer dan vier of vijrduizciid man iletk wat. Zou* uy^n i L i H i l ' L t M gS^ ;^ *' , , ,,; . . ,,, , . ^ ,;iy .,g y ^,„.^«,^ , ; . yy^ » »^|g^ WMS^'^^P '" REIZE end man te belet- den Heere de unne vereeniging :.A FAYETTE te len optrekkende, er landinge, ont- ;r dat zij nog ie- die hen aangaan- Lands kon onder- ij hunne Krijgsbe- ontfcheept had- og verfchanst wa- ^'VLLIS , flerker 2 vereeniging, en penen van w a- Graave de ro« allen mogelijken i , om door ver- icrften aan te tas- om vervolgens de annen bieden (*) ? Maar het Leger van corn» jfJui2ciïd man lleik wat. Zon* DOOR NOORD-AMERIKA. 221 Maar indien hij , in gevolge der narig- XIÏ. ten van c l i n t o n ontvangen , en des- brief. zelfs beloften van eene fpoedige hulpe , zich verpligt vondt om geenen aanval te moeten waagen, hoe voordeelig hem de- zelve ook mogt toefchijnen , hij moest althans zijne uiterfte poogingen hebben aangewend om het beleg te vertraagen ^ en te rekken. Want, hoedanig ook de hulp zijn mogt, door clin ton be- loofd, dezelve kon, door tegenwinden , opgehouden worden; en het uitwinnen van eenige dagen wierdt voor hem eene zaak van de uiterfte aangelegenheid. Hij wist daarenboven dat de Heer de GRASSE van zich hadt laaten gaan, niet lang te kunnen blijven. Door hem op te houden, zou hij zijne ontwerpen ia verwarring gebragt , en , gevolglijk, in al- len Zonder dit vermoeden , zou het zeer onvoorzigtig ge- weest zijn, de Troepen van den Heere de saint- siMoN te ontfcheepen, vóór de aankomst v&n Wa- shington en den Graave o K k o G h a M B R a u. In- dien , in weerwil hier van , deeze onifcheeping onge- lulikig ware uitgevallen , zou men niet in gebreke zijn gebleeven om dezelve te berispen. 222 NIEUWE REIZE XTI. len gevalle , zijn Vaderland dienst ge- BRiEF. ^aj^n hebben. Daarenboven , door het ' verloopen van het Jaargetij , zouden de Regens het beleg voor onze Troe- pen afmattender gemaakt ^ en, mis- fchien , onder dezelve ziekten ver- oorzaakt hebben , in een Land , al- waar het water en de lucht in het Noordelijk gedeelte niet zeer gezond zijn (*> Tork legt van tVilliamshurg twaalf Mijlen ; deeze tusfchenruimte is met zeer digte bosfchen bedekt. Gemaklijk viel het voor cornwallis, boomen om verre te hakken , en van afïtand tot aflland de wegen te belemmeren. Drie- duizend Slaaven, ten minfte , welke hij van de plantaadjen hadt wegge- voerd, (♦) Dit is te waarfcWjnlijker , omdat de Linién, zeer uitgebreid zijnde , in vergelijlting van het getal der Troepen , de Krijgsdienst te zwaarder was. Veele Soldaaten hebben in geene elf nachten onder hunne Tenten geflaapen; veel grooter getal in geene acht of zeven , en de overigen in geene vier of vijf nachten. Ml .EIZE land dienst ge- (ven , door het irgetij , zouden oor onze Troe- kt , en , mis- ziekten ver- een Land , al- ; lucht in het et zeer gezond lamshurg twaalf inruim te is met lekt. Gemaklijk ALLis, boomen i van afïland tot emmeren. Drie- minfte , welke n hadt wegge- voerd, er , omdat de Liniên, ïlijking van het getal der zwaarder was. Veele ■ nachten onder hunne getal in geene acht of s vier of vijf nachten. DOOR NOORD-AMEPJKA. 225 voerd, zouden dit ontwerp van verdee- xil. diginge nog gelukkiger hebben doen flaa- biuef. gen. Alle onze kundige krijgslieden erkennen eenpaarig, dat eenige afgevaar- digde Benden en etlijke Veldftukken al- thans de aannadering van het Leger tot de Buitenwerken van Tork zouden heb- ben kunnen vertraagen, en 'er daarenbo- ven veel volks zouden hebben doen fneu- velen. De omliggende ftreeken deezer ftad waren met Maïs bedekt ; door ze weg te neemen of te verbranden , nood- zaakten zij de Belegeraars om op een ver- ren afïland voor de Paerden voeder te gaan zoeken , en vertraagden daar door de vervoeringe der Artillerij , welke men , verfcheiden Mijlen van de Le- gerplaatze, ontfcheepte. CoRNWALLis, eenmaal binnen York opgeflooten zijnde, aldaar eene zeer liegt voorziene Artillerij hebbende , en niet zeer voordeelig aangeleide Buiten- werken, kon aldaar geene uitvallen doen, als 224 NIEUWE REIZE XII. aïs te zeer open liggende. De Belege* BiuEF. raars zouden den tijd gehad hebben tot "' het maaken der noodige toebereidze- len om hem te ontvangen , en hem zelf den weg hebben kunnen affnij- den. Geene hoop, derhalven, hebben- de ora aanvallender wij ze te kunnen wer- ken , moest hij niet, dan in gevalle van den dringendften nood, derwaarts wijken. Indien hij uit de tegenwoordige ora- ftandigheden zich op deeze wijze hadt weeten te redden, zou de onderftand, door CLINTON toegezegd , hem heb- ben kunnen behouden , of ten minfte eene groote afwending maaken. Het ^ Engelfche Eskader , beflaande uit zeven- of achtentwintig fchepen van Linie , met vierduizend man Landtroepen , vertoon- de zich in het gezigt van de Kaapen , op den zesentwintigften van Wijnmaand ; dat wil zeggen, zeven dagen naa de Ka- pitulatie. Het Eskader van den Graave DE J EIZE î. De Belege* lad hebben tot ;e toebereidze- ;en , en hem kunnen affnij- alven, hebben- te kunnen wer- dan in gevalle ood, derwaarts nwoordige ora- eze wijze hadt de onderftand, îgd , hem heb- of ten minfte maaken. Het lande uitzeven- van Linie , met )epen, vertoon- de Kaapen , op in Wijnmaand ; agen naa de Ka- van den Graave DS DOOR NOORD-AMERIKA. 225 DE GRASSE, beftaandc uit zesendertig XII. fchepen van Linie , lag toenmaals tenRRiEF. anker binnen de Horfe-Shoe (^Paerd- " ijzer) een Zandbank , op welken de Oor- iogfchepen flegts een eng kanaal moeten pasfeeren aan den Oostkant. Wanneer de Winden alsdan uit deezen hoek waai- den, zou het Eskader zich ingeflooten bevonden hebben , en gevolglijk niet in (laat geweest zijn , c l i n t o n te be- letten om de ontfcheeping zijner Troe- pen te volvoeren. Jk weet niet of de vreeze voor ftorm deeze Ankerplaats hadt doen verkiezen ; doch deeze ver- regaande omzigtigheid belette het naa- zetten der Engelfchen, hoewel de wind daar toe gunftig was. Kan men , naa dit alles , in twij- fel trekken , wie der beide Engelfche Generaals zich best gekweeten heb- be ? Zou BOURGOYNE minder ge- daan hebben te Tork , en zou corn- WALLis meer gedaan hebben in de P Moer- ■j -•fiïlTïW^p-f ■ 22(5 NIEUWE REIZE XTl. Moerasfen, aan het Fort Edward greiv BRiKF-jrende (*)? Ik ben, enz. e*") Ondertusfchen heeft couNWALtis niets dan toeiuichingen ontvangen in rijn Vaderland , teiw.jl ,0UUG0YNE openlijk en in blaauwboelcjes aldaar i> doorgehaald. Het gaat met de vermaardheid der men- fchen als met hunne bezittingeni zij is niet «Uud d9 vriigt van eetlijliheid en verdientte. I EIZE ; Edward gren- DOOR NOORD-AMERIKA. 227 DERTIENDE BRIEF. RNWALtis niets dan n Vaderland , terwijl >laauwboekjes aldaar ïb vermaardheid der men- ai zij is niet altijd da inde. PER' roordeekn van den grond en der Bur» gerlijke PFetgeevinge der nieuwe Staa^ ten van Amerika. Aanmerkingen over de Tweegevegten. Natuurlijks en Zedelijke oorzaaken van het tegen- woordig karakter der Amerikaanen, Voortgang van nutte Kunjlen en IVeC' tenfchappen onder hen. Kort herigt wegens hun verflandig en wel berede- neerd gedrag ten tijde der Onlusten. Opening van het Algemeen Congres. Uittrekzel van het Smeekfchrift aan den Koning van Groot-Britannie , van de Memorie aan het Folk , van het Adres aan de Volkplantingen , en van een ander aan Canada. Redenen , die hen als niet zeer geducht voor En- geland moesten doen voorkoomen. Za^^ menloopende beweegredenen ^ welke de P 2 Om- , \ aaS NIEUWE REIZE Omwenteling gewrogt hebben. Hulp- middelen , welke zij ons (de Franfchen) zal yerfchaffen. Beweegredenen , die hunne Verbintenisfen met het Moeder- land langen tijd zullen tegen houden, Onderfcheid tusfchen den Staatkundi- gen toejïand van Amerika en dien van Europa. Aanmerkingen over de Ver- draagzaamheid. YORKTOWN, 15 November, 17U. M IJ N H £ ^- R 1 XIIÎ. De gelukkige gebeurtenis , aan welke BRIEF, de Franfchen zo veel deels gehad heb- "~*" ben, zal wel haast het gelaat der dingen doen veranderen. De Zuidlijke Provin- ciën , afgemat en ter neer geflagen , zul- len nieuwen moed krijgen. De Magt van het Congres, verzwakt en wankelen- de, zal bevestigd worden, en de voor- oordeelen, raakende onze Natie , zullen verdwijnen. Tot welk een trap van grootheid moeten niet , binnen korten . -- tijd, ^^^Kk^^^^^^ UZE 'tebben. Hulp- (de Franfche)}) '.gredenen , die \et het Moeder- 1 tegen houden* kn Staatkundi- ika en dien van ren over de Ver- 15 November, i/fli. mis , aan welke ieels gehad heb- gelaat der dingen Zuidlijke Provin- er geflagen , zul- jgen. De Magt akt en wankelen- en y en de voor- ze Natie , zullen k een trap van , binnen korten tijd, DOOR ^JOORD-AMERIKA. 229 tijd , deeeze Staaten opklimmen , meer XIIL dan zeshonderd Mijlen van het Noorden brief. na het Zuiden beflaande , en nog veel " grooter uitgeftrektheid van het Oost na het West kunnende beflaan , onder een zuiveren hemel , alwaar de verfcheiden- heid van klimaaten en de vrugtbaarheid van den grond, ten eenigen tijde, zullen kunnen verzamelen alle de voortbreng- zels, welke de andere Volken niet mag- tig worden dan door middel van verre togten over zee; allerwege doorfneeden en befproeid van Meiren , Stroomen , Rivieren , die , tot in de afgelegenfte gewesten, onderlinge gemeenfchap vast- ftellen , terwijl dezelve , in de andere Waerelddeelen , de laatkoomende vrugt zijn van kunften en van zwaaren arbeid ; in hunnen fchoot befluitende rijke Mij- nen, en voornaamlijk die van het nut- tigde van alle Metaalen , het IJzer ? Kusten , na welke zo veele Rivieren met een langzaamen tred haare golfjes doen voortrollen , zijn 'er afgebroken doof P 3 Baai- p.%,.-— jui. mpiwiiiMw ).iii m fl3o NIEUWE REIZE XIII. Baaien, Reeën en Havens. Vischrijke ' BRIEF, waters , en de nabijheid van den Bank """^ Terra 'Nova \_Newfoundland'] , zullen Zeelieden vormen. De bosfchaadjen , de velden zullen 'er Hout, Teer en Hen- nip tot den Scheepsbouw leveren. Terwijl de meeste onzer (leden, in haare fombere en ongezonde liggingen, binnen den omtrek van haare gekanteel- de muuren, van haare geduchte Torens , in haare op een gepakte en bedompte huizen, en in haare bogtige en morsfige ftraaten , ons nog heden ten dage voor oogen ftellen het beeld van de rampfpoe- den, de onkunde en de barbaarschheid onzer Vaderen ; heffen alle de Ameri- kaanfche lieden reeds haar hoofd (laate- lijk om hoog, in bekoorlijke en gezonde landsdouwen , van zuivere wateren be- fproeid, van vrugtbaare velden en akkers omringd, van breede en rechte ftraaten doorfneeden, met zindelijke, gerief- lijke en regelmaatige gebouwen ver- fierd. Ia- -J EIZE ns. Vischrijke van den Bank ^land'] , zullen losfchaadjen , de Teer en Hen- ' leveren, mzer lieden, in :onde liggingen, haare gekanteel^ jeduchte Torens, :e en bedompte gtige en liiorsfige 1 ten dage voor van de rampfpoe- le barbaarschheid 1 alle de Ameri- haar hoofd ftaate- rlijke en gezonde ^ere wateren be- velden en akkers 2n rechte ftraaten indelijke, gerief- gebouwen ver- In- BRIEF* DOOR NOORD-AMERIKA. 231 Indien Jmerika, ten aanzien van zij- XIII. nen grond , zo veele voordcelen boven Europa bezitte , wat moet men dan be- " fluiten ten aanzien van deszelfs Wetgee- vinge en Zeden? Die Mengelmoczen van redenlooze , onregtvaardige , tegen» fl:i ijdige gewoonten , van Iccnroerige , barbaarfche, ingewikkelde Wetten, van eene ouderwetfche wetgeevinge , met hedendaagfche gebruiklijklieden , zullen niet onder eene zelfde Regeeringsform vereenigd gevonden worden ; zullen niet , om dezelve te ontwikkelen , de fchran- derheid der meest verlichte mannen on- ledig houden ; zullen geene ontelbaare Regtbanken vorderen om ze te beoor- deelen ; zullen aldaar geen gevaarlijk Doolhof zijn , alwaar de looze Pleiter zijnen Tegenpartij zal ontduiken of ver- rasfen ; alwaar de fchraapzuchtige Prakti- zijn de Weduwe en de Wees zal uit- zuigen (*}. De befchuldigde zal uit de e*") Ik beweer niet dat de Durgerlljfce Wetgeevlng P 4 der ^ aji NIEUWE REIZE XIÎI. de bocijens zijne ftem durven verheffen , BRii'.F. een verdccdigcr zijner zaake tot zich ""'~" roepen ; en de Wet , traag in haare be- velen om bloed te plengen, zal, eer zij het vonnis veile , den tijd verbeiden tot dat de misdaadige alles gezegd hebbe. Een barbaarsch vooroordeel zal den burger tegen den burger de wapens niet doen opvatten , den vriend tegen den vriend ; zal den onderdrukten niet in 't gevaar (lellen om het Hagtoffer te worden van den onderdrukker; zal het Vaderland niet berooven vin nuttige Verdeedigers , noch de familiën van Vaders, Echtge- nooten of Zoonen; zal aldaar niet ver- oor- der Vcreenigde Staaten van Amerika tegenwoordig van alle dceze ongelegenheden bevrijd is: gevormd naar die van Engeland n zo gebrelcicig ten minde als de onze, en te midden van de onlusten der Omwentelinge , heeft zij alleen kunnen verhelpen, verbeteren, en niet tot volkomenheid brengen, 't Is in de kalmte van dea Vrede , dat hec deeze dlepdenkende en door de erv»- renis onderweezene lieden 7al gelukken haar te ont. heffdn van alles wat in dezelve verward, en onbeftaai*» bi-i'. is met hunne zeden en klimaaten. -««gr— «flMka ■MM nZE rven verheffen , zaake tot zich mg in hiwre be- en , zal , eer zij jd verbeiden tot ;ezegd hebbe. ordeel zal den de wapens niet iend tegen den •ukten niet in 't toffer te worden al het Vaderland e Verdeedigers , /"aders, Echtge- aldaar niet ver- oor- ika tegenwoordig van is: gevormd nsar die n minfle als de onze , r Omwentellnge , heeft rbeteren, en niet tot n de kalmte van dea ?nde en door de erv»- gelukken haar te ont* 'erward, ea onbedaaop aaten. DOOR KOORD-AMERÎKA. 233 oorzaaken die gcdrogtlijke tegcnftrijdig- XIII. heden , die den Krijgsman in den ver- brief. fchriklijken tweeftrijd brengen om of de """^ wetten der Menschlijkheid , van zijnen Godsdienst en van zijn Vaderland te fchcnden , of de vrugten zijner gedaane dienden en doorworftelde gevaaren te verliezen; zich aan zijne Landgenooten niet meer te vertooncn dan met Ichande en eerloosheid bezoedeld C*)- Le- (♦) în eenen twist , tusfchen een FrattfeW en Amu rikaanfch' Officier , de cenige , die 'er gpreezen is , troli de eerMgenoemde zijn Degen. De Amerikaan weigerde het zelfde te doen en oordeelde het veiliger, zich mei zijnen langen Hellebaarr te verdeedigen } hij kwetfte zijn Partij. In Frankryk zou men hem weggejaagd en voor eerloos verklaard hebben. Washington ver- genoegde zich met hem te ÜraiTen , niet om dat bi] me^ ongelijke wapens gevogten, maar om dat hij gf' krakeeld hadt. Het Tweegevegt ontneem ns jaatajks veele duizen- den menfchen: een verlies van te grooter aangelegen- heid , om dat geoettcnde Krijgslieden , die aan de krijgstucht gewoon en bekwaam zijn om vermo-'ijenis- fen te verdraagen, vervangen worden door jonge He- den , onbedreevc en door losbandigheden gekrakt , van welken de meesitu onder den last van den krijgsdienst bezwijken. Is '>it dm geene mogelijkheid tot bet doen P 5 op* Î 1 r 1 W^m $2\. NIEUWE REIZE Xin. Legioenen van vogelen en viervoeti- BRiEF. ge dieren zullen aldaar niet ftroffeloos de ophouden van deezen verfchiiklijken geesfel , die lleeds aanhoudt met woeden, in weerwil der poogingen, ou- der zo veele Regeeringen aangewend? Dat men eea begin raaakc met het affchaflTen van Schermfchoolcn. De lediglüopetide en niets om handen hebbende Jeugd wordt in dezelve bedorven ; zij leert aldaar dien twist- zoel'.enden geest , die zarrende houding , welke haar tot den geesfel der zamenleevinge maakt , en voor haar zelve meestal doodlijk afloopt. De aloude Ridders, «velke wij voor Barbaaren en Botmuilen verflijten , wa- len het, in dit opzigt, minder dan wij.' Zij oeffen- den zich in eene kunst, en maakien dezelve fmaaklijk voor anderen, die hunne lichaamen fterker en vlugger, en hen meer geducht in de Velddagen maakte. Maar , wat nut of voordeel hebben wij van' dezelve ? wat dienst zouden wij hebben van een Leger van Scherm- ineesters? Indien deeze kunst nutteloos zij ter verdee- diginge van het Vaderland, en gevaarlijk voor de Bur- gers , waarom fchaft men dezelve niet af, waarom ver- biedt men die niet? De Sabel is het eenige geweer van deeze fooit, van welke de Troepen zorawijlen gebruik maaken. Laaten 'er Schooien worden opgericht om haar in de behandeling van dit geweer alleen te onder- wijzen. Laat het draagen daar van verbooden wordea aan alle de overige Burgers, zelf, naar 't 'voorbeeld van zotnmige Natiën, aan den Krijgsman, wanneer hij niet werkelijk in dienst is. Laat geen Officier kunnen worden afgedankt , omdat hij geweigerd heeft te veg- ttüi laat het hem zelf als een middel tei bevordering* vei- REIZE DOOR NOORD-AMERIKA. 235 len en viervoeti- [liet Itraffeloos de ak- jken geesfel , die fteeds iuil der poogingen, on- gewend? Dat men een n van Schermfchoolcn, handen hebbende Jeugd leert aldaar dien twist- louding , welke haar tot maakt , en voor haar De aloude Ridders f Dtmuilen verflijten , wa- dan wij.' Zij oeffen- laakien dezelve fmaaklijk men fterker en vlugger, dflagen maakte. Maar, wij van' dezelve ? wal een Leger van Scherm- nutteloos zij ter verdee- gevaarlijk voor de Bur- ve niet af, waarom ver- is het eenige geweer van iepen zomwijlen gebruik worden opgericht om geweer alleen te onder- r van verbooden worden zelf, naar 't 'voorbeeld Krijgsman, wanneer hij lat geen Officier kunnen geweigerd heeft te veg- i middel ter bevorderinge akkers des Landmans verwoesten ; en, zo XIII. wel als de Grooten , zal hij netten kun- brief. nen " vertlrekken , wanneer , van elders , zijn goed gedrag en dapperheid reeds bekend zijn. Is hij , die bekwaam is om het vooroordeel aan het welzijn van het Vader- land op t2 offeren, niet een man van verdienfle? Laat een ieder, die hem zijne weigering durft verwijten, worden weggejaagd ; of laat hij geftraft worden , indien hij geen Krijgsman zij. Laat een iegelijk, die eenen anderen tot een Tweegevegt heeft uitgedaagd, voor eerloos verklaard worden. Laaten de Krijgsoverften on. der de verpligting geleld worden , onder bedreiging •van zeer zwaare ttraffcn , om even weinig Tweevegters te dulden, als zij heden ten dage de zulken weigeren in dienst te houden , die geweigerd hebben in een Tweegevegt den Degen te trekken. Wanneer de Offi- ciers krakeel zoeken , laaten zij dan , onder hun eigen Lichaam, door huns gelijken gevonnisd worden; dit laatfte hulpmiddel zal meettler invloeds hebben op eea jongen Losbol , dan een gevegt , waar in hij zich vleit dat zijne vlugheid en bedreevenheid hem voordeel zul- len geeven. De Franfchen , hoewel zij niet met elkan- der vegten, zullen daarom niet te minder dapper zijn. De Gallen, de Grieken en de Romeinen (lootten elkan/ . der den dolk niet door het hart om eene zo genaamde beleedigende uitdrukking; en, nogthans, kondtn zij ons in krijgsmoed en dapperheid rijklijk opweegen. Deeze eenvoudige en niet zeer gewelddaadige mid- delen zouden onfeilbaar in onze Zeden te wege bren- gen eene omkeering , die meer eete zou doen aan on- ze Eeuw, dan alle mogelijke omdekkiogen. 235 NIEUWE REIZE XIII. "6" fpannen voor de Visfchen in de ri- BRiEF. vieren , die door zijne weiden kron- "-"-' kelen. Het weinig gevoelig en lijdelijk karak- ter deezer Voiken , zou , in de daad , kunnen fchijnen grond te geeven tot de vreeze , dat zij de magt niet zullen be- reiken , welke zo veele voordeelen hun belooven. Doch dit karakter is ver- knogt aan zeden , aan een klimaat, en aan fpijzen, die ten eenigen dage zul- len veranderen. Eene eenzelvige , af- gezonderde leevenswijze , die de folte- ringen der eerzucht niet ondervindt , die geene genigtmaakende vermaaken kent, aan geene groote wederwaardig- heden is bloot gefield, zich de verande- ring en verfcheidenheid niet tot een be- hoefte heeft gemaakt, niet zo zeer ar- beidzaam als aangenaam onledig is : zulk eene leevenswijze kan niet die werk- zaamheid en aandrang bezitten , die door dringende behoeften en geweldige drif- ten verwekt en gevoed worden. Niet zeer i. ^Swflr^-'-^'T-r^ ^^. - EIZE fchen in de ri- weiden kron- lijdelijk karak- , in de daad, geeven tot de niet zullen be- ;roordeelen hun irakter is ver- ;n klimaat, en igen dage zul- ïenzelvige » af- , die de fblte- et ondervindt , nde vermaaken wederwaardig- ich de verande- liet tot een be- iet zo zeer ar- onledigis: zulk niet die werk- sitten, die door geweldige drif- worden. Niet zeer DOOR NOORD-AIMERIKA. 237 zeer vaste fpijzen , niet zeer geestige XIII. dranken, die meer ontbindende dan fpijs- brief. verteerende zijn ; eene lucht, bezwan- gerd met vogtige deelen , door de uit- waasferaing der bosfchen , moeten nood- wendig de zenuwen ontfpannen en ver- Qappen, aan het Bloed eene langzaaraer en eenpaariger beweeging geeven , en, gevolglijk, de gewaarwordingen minder gevoelig , de verbeeldingskragt minder léevendig, minder treffende , en het ka- rakter koelzinniger en bedaarder maaken. Maar, wanneer eene talrijker Bevolking deeze ' ; fl:re::te bosfchaadjen zal om verre genaKt ; wanneer de grond meer aan de werking en den invloed der Zon- ne zal bloot gefteld worden ; wanneer de lucht, een vrijer omloop hebbendt, meer zal verdund zijn ; wanneer nieuwe plantaadjen en een uitgebreide Koophan- del het gebruik van geestige dranken zul- len doen toeneemen ; wanneer de men- fchen , nader bij elkander woonende , meerder verkeering zullen houden , de drif. a33 NIEUWE REIZE XIII. driften meer zullen opwekken en gnande BRiKF. maaken , dan zullen de Amerikaanen doen •'■" zien wat zij kunnen worden. Wat vercoonen ons ondertusfchen niet al deeze Vastigheden , die niet ouder zijn dan eene Eeuw, en wier nijverheid de Engelfche Staatkunde, altoos ergverraoe- dende , altoos dwingelandisch , uitge- doofd , en van wier Koophandel zij zich meesteresfe heeft gemaakt Î Breede en efFene wegen doorkruizen hunne onmeetelijke bosfchaadjen ; groo- te en kostbaare Gebouwen zijn 'er ge- lligt, om tot Vergaderplaatzen te dienen voor de Afgevaardigden der Staaten , om tot Schuilplaatzen te verllrekken voor de Verdeedigers des Vaderlands ; om de jonge Burgers op te voeden en te onder-» wijzen: leerzaame OefFenfchoolen , met rijke vergunningen begiftigd , met Boeke- rijen verrierd,beftuurd wordende door be^ kwaame Onderwijzers, die uit verfchillen- de Gewesten van Europa ontbooden wor- den; Timmerwerven, allerwege in hun- ne w » «) *aw u,wwnMui'w»» p wii«g MWiHMWi^Pli gw, ' .^iW a| IZE ken en gaande erikaanen doen n. ïrtusfchen niet niet ouder zijn ■ nijverheid de )os ergverraoe- idisch , uicge- ihandei zij zich l m doorkruizen ïhaadjen; groo- en zijn 'er ge- lezen te dienen er Staaten , om rekken voor de lands ; om de ;n en te onder^ ifchoolen, met gd , met Boeke- )rdendedoorbe- uit verfchillen- ontbooden wor- erwege in hun- ne DOOR NOORD-AMERIKA. 239 ne Zeehavens aangeleid, hebben hen tot mededingers gefield van de beste Scheeps- timmerlieden der oude Waereld ; de be- werking van verfcheiden Mijnen, en in- zonderheid eene Gefchutgieterij behoe- ven voor de onze niet te wijken. In- dien de flaatelijke Bouwkunde de Rivie- ren tot nog toe niet bedekt hebbe met die verbaazende gevaarten, die de gol- ven t' onderbrengen , en de oevers ver- eenigen, hunne Nijverheid heeft dit ge- brek aangevuld; drijvende Balken, met zwaare ringen aan elkander vastgemaalct , fcheiden zich van elkander naar het be- lieven der Zeelieden, en zijn, in hunne beweegbaarheid , zo vast en fterk als onze Meesterftukken der kunst; en wan- neer de bedding te diep is , llrekt een ftout Timmerwerk met een enkelen boog over den ftroom, alleen op zijne beide einden fteunende ; ten aanzien van de andere fteunpunten rust het op zich zei- ven C*)« Ticonderago , welks innee- ming O Ik kan mij den naam der RlvieJc niet herinne- ren a Xlïl. BRihF. V 240 NIEUWE REIZE XTIT. ming hen met fchande bedekte , deedc BRIEF, aan hunne opgetogene vijanden zien , tot hoe verre dit werkzaam vernuft zich uit- ftrekte. Bijkans in ieder plantaadje wor- den de kunften van de dringendfte nood- zaakUjkheid geoefFend. De hand , die de Akkers ploegt , weet ook aan het Hout de gedaante te geeven , die hem behaagt , Huiden te bereiden , en , uit het zap der Vrugten , Brandewijn te trekken. De jonge Schoonheid, wier bevallighe- den niet gekrenkt zijn door de branden- de draaien der Zonne , op welke de blee- ke behoefte haare kwaadfpellende merk- tekens niet gedrukt heeft , weet aldaar woUe , katoen en vlas te fpinnen , en ze voor het weeftouw gereed te maaken. Con^ ren , daar ik deeze verbaazende brug gezien heb , het voorwerp van algemeene bewonderinge , inzonderheid onzer Ingenieurs. In het Koninlilijlc Paleis [te Parys] wietdt, etlijke jaaren geleeden, het Ontwerp van eea Brug vertoond , die flegts met een enltelen Boog over de Seine moest loopen. Alle liefhebbers der liunst kwamen dit Ontwerp bezigtigen. Mij dunkt dat 't het zelfde Plan was , welk ik ia Amerika gezien heb. r •'«•'ïwwrwrfsw*»* ^i™ EIZE edekte , deedc nden zien , tot ïrnuft zich iiit- plantaadje wor- ngendfte nood- De hand , die ook aan hec ven , die hem sn 5 en , uit het 'ijn te trekken, 'ier bevallighe- or de branden- welke de blee- )ellende merk- , weet aldaar ;e fpinnen , en eed te maaken. Con* ug gezien heb , het iringe , inzonderheid ijk Paleis [te Parys] ;t Ontwerp van een n enkelen Boog over efliebbers der kunst Mij dunkt dat 't bel ika gezien heb. DOOR NOORD-AMERIKA. 241 Conduktors ^ allerwege op de huizen XIII. geplaatst j beveiligen hen tegen de heil- brief. looze uitwerkzels van den Blixem , en ~"~" terwijl ze de naagedagtenis diens eer- waardigen Grijzaarts, het voorwerp van de bewonderinge der Parijzenaaren (*) , vereeuwigen, doen zij 'er tevens zien, hoe zeer zij geneigd zijn ora voordeel te doen met heilzaame uitvindingen. Wanneer inbreuk maakende en onder- drukkende Parlements - wetten hunne Voorregten kwamen dreigen , of vernie- tigen : met welk eene voorzigtigheid , hoe kragtdaadig, en met welk een moed vereenigden zij zich , om hunne Voor- regten te verdeedigen! Hier is het dat de aanfchouwer zijne aandagt moet ves- tigen om hen te beoordeelen. Men- fchen, in wijdftrekkende gewesten ver- fpreid, (*) 't Is noodeloos , den Leezer te onderrichten , d«t de Schrijver het oog heeft op Dr. franblin, Givolmagtigden Afgezant der dertien Vereenigde Staa. t«9 Tan Amtrik» aan het Franftkt Hof» 242 NIEUWE REIZE Xllt. fpreid , verfchillende ten aanzien van de BRIEF, klimaatcn , tegen elkander over ftaande ""~~ ten aanzien van de belangen en de Eer- dienften , gaan verbintenisfen aan , die in derzclver uitfpraaken en beflisfingen vol- maakt overeenftemmen , even als of ze met gemeene affpraak genomen waren. Vergeefs juicht Groot - Britannie zich zelve toe , in de Akte van beflagleggin- ge op de haven van Boston , dat het, voor altoos , deeze Provinciën den moed be- nomen , en onder haar oneenigheden heeft doen ontftaan ; haare klagten wier- den daar door te leevendiger ; het ge- meen gevaar haaide de banden van ver- eeniginge vaster toe ; de Zeelieden , naast aan Boston grenzende , wierden zelf niet bekoord door de voordeden , welke zij 'er zich van beloofden. De kleine ftad Salem, werwaarts de voor- regten der Bostonniaanen waren overge- bragt, fchreef, in eenen Brief aan den Gouverneur der Provincie , onder ande- re, het volgende. « Wij lEIZE tl aanzien van de der over (laande ingen en de Eer- nisfen aan , die in I beflisfingen vol- , even als of ze genomen waren. - Britannie zich van beflagleggin- ton,dat het, voor én den moed be- lar oneenigheden lare klagten wier- endiger ; het ge- Î banden van ver- de Zeelieden , izende , wierden r de voordeden , beloofden. De erwaarts de voor- len waren overge- len Brief aan den icie, onder ande- „Wij DOOR NOORD-AMERIICA. 243 „ Wij zijn hardijk bedroefd over on- XIIÎ. 5, ze algeniecne onheilen , en de ram- brief. „ pen , welke nedergedaald zijn op het * „ hoofd onzer Medebroederen in de 5, Hoofdftad der Provincie , wekken ons „ medelijden in eene ongemeene maate. 5, Wij hoopen dat Uwe Excellentie haa- „ re poogingen zal aanwenden ter afwee- 5, ringe der rampen , op elkander gefta- „ peld op het Volk, 't welk zich in „ verlegenheid bevindt. Zommigen ver- „ beelden zich , dat het fluiten van de „ haven van Boston den droom van den „ Koophandel herwaarts moet afleiden , „ en dien ten 'onzen voordeele doen ,, uitloopen; doch de Natuur, onze ha- „ ven formeerende, heeft haar foortge- „ lijke voordeden geweigerd, en haar „ niet de gerijflijkheden gegeeven , j, om haar mededinger te kunnen wor- „ den. Daarenboven, zouden wij niet „ allen denkbeeld van regtvaardigheid „ en alle aandoeningen van menschlijk- „ heid verliezen , indien wij flegts de Q 2 „ ge- 244 NIEUWE REIZE XIII. « gedigte hadden om onze rijkdommen BRIEF, jj te bouwen, en onze grootheid te ves- ■~~" „ tigen , op de puinhoopen van die van „ onze nabuuren, enz.?" Ftrginie was van gevoelen dat een aan- flag, op céne Volkplanting gedaan, om dezelve te noodzaaken zich tot onderwer- ping aan eigendunkelijke belastingen , al- le de oven ge Volkplantingen even zeen aanging en hoonde , en haar met den on- dergang haarcr Vaorregten dreigde. De befluiten van Rhode- Eiland^ daar het gewigt en de zwaarte des gezags zich deedt gevoelen, waren niet minder ftcnt- moedig; hoewel ze nog overtroffen wier- den door dat van Maryland , 't welk van vermogende en groote Landeigenaars bewoond wierdt. Alle de overige ge- westen van het Vast Land betoonden de zelfde kloekmoedigheid. Overal wier- den Vergaderingen van wederzijdfche Verftandhoudinge aangeleid, tot het za- menroepen van een Algemeen Congres. . Het gevolg, derhalven, was, dat de Bül iH W faâa-i fega^llWÉI^J— iJM lEIZE Dnze rijkdommen grootheid te ves- pen van die van ?" )elen dat een aan- ting gedaan, om ich toc onderwcr- I belastingen, al- tingen even zeer haar met den on- :en dreigde. De ïiland ^ daar het des gezags zich aiet minder ftcnt- overtrofFen wier- ryland y 't welk 3te Landeigenaars Î de overige ge- ïnd betoonden de d. Overal wier- an wederzijdfche eleid, tot het za- igemeen Congres, ren, was, dat de Bül DOOR NOORD-AMERIKA. 145 Bill van beflaglegginge , met cene kwisti- XIII, ge hand afgekondigd en verfpreid , verre bribf. van de ontlteltcnis in de gemoederen te verfpreiden , volgens de aanmerking van den Engelfchcn Gefchiedfchrij ver , de zelf- de uitwerking hadt , welke de Dichters toefchrijvei' aan de Toortzen der Wraak- godinnen ; zij (lak den brand in alle plaat- zen , daar zij door trok. Nieuwe Bills, raakende de huisves- ting van Troepen in de Provincie Müsfa- chufet - Baai , deeden de verontwaardi- ^ng ten hoogden toppunte klimmen. Men fprak nu van' niets anders , dan van het fluiten der havens, het zamenbren- gen van hulpe ter reddinge van de onge- lukkige broeders van Boston , en het houden van een Algemeen Congn ^. Te Boston ging bij de Vergndering van on- derlinge Verftandhoudinge eene Akte door, waar bij men , op de plegtigfte wijze , onder het aanroepen van God als getuige , zich verbondt om af te breeken alle gemeenfchap met Groot- Q 3 ^ri- ^ii?««(aHnl!Hit«i«w T 346 NIEUWE REIZE XIII. Britannie, tot d:it het bedag, op de ha- pRiEF. yen geleid , ingetrokken , en alles zou """" herroepen zijn , 't geen met deszelfs voorrcgten onbeftaanbaar was ; om niet te gebruiken , zelf niet te koopen , iets van de goederen of koopraanfchappen , ziiits het einde van Oogstmaand aange- bragt;om af te brcekcn allen koophandel • met de zulken , die dezelve langs de kusten te koop veilden; om af te zien van alle verbintenisfen met hun , die wei- geren zouden dit Verdrag .e onderteke- nen, en om hunne Naamen openlijk be- kend te maaken , ten einde dezelve voor altoos aan de verfoeijing over te geeven. Als om ftrijd benaarftigden zich de Pro- vinciën aan dit Eedgenootfchap deel te neemen. Vergeefs verklaarde de Ge- neraal GAGE, Gouverneur van Masfa- chufei-Baai, bij eene openbaare Af» kondiging, dit Eedgenootfchap voor on- wettig , verderflijk , ftrijdig met de ge- trouwheid aan den Koning verfchuldigd , llrekkende ter ondermijninge van het wet» REIZE Dcflag , op de ha- n , en alles zou en met dcszclfs ir was ; om niet t te koopen , iets Dopmanfchappen , ogstmaand aange- allen koophandel lezclve langs de n; om af te zien net hun , die wei- •ag e onderteke- mcn openlijk he- inde dezelve voor l over te geeven. gden zich de Pro- ^enootfchap deel verklaarde de Gê- neur van Masja- e openbaare Af- Dotfchap voor on- rijdig met de ge- ing verfchuldigd , Qijninge van het wet* DOOR NOORD-AMERÎKA. 247 wettig gezag van het Parlement van En- XIU. geland, van den vrede en de openbaare brirf. veiligheid. Vergeefs voegde hij daar nc "^~" vens bedreigingen , beval hij aan do Rcg- ters, de zulken in verzekering te nee- men, die de aangegaane verbintenis zou- den ondertekenen , voorllaan , of eenig deel hadden aan derzelver afkondiginge of verlpreidinge. Bij zijne cerfte bcllui- ten voegde yirginie nog daarenboven, dat het niet meer ^frik iUtiJci c Slaavcn noch van de Antilies iju kooi 'fi; dat het niet meer goederci- uf k( )pman- fchappen zou invoeren teg*. dt:n eerften van Slagtmaand, indien de bezwaarnisfeu niet wierden weggenomen op den vijf- tienden van Oogstmaand des Jaars 1775; dat het , op dat tijdftip , niet meer Ta- bak , noch andere voortbrengzels of koopmanl'chappen , na Groot - Britamiie zou uitvoeren; dat. het, om dit ledige aan te vullen, in plaats van Tabak, dingen van de dringendfte noodzaaklijkheid zou planten , en zich op de aankweeking en Q 4 ver- !l 448 NIEUWE REIZE XIII. vermenigvuldiging zijner kudden tocleg- BRiEF. gen. Maryland en Zuid- en Noord- ' Karolina beraamden de zelfde maatregels. Te Newport zag men allerwege deeze woorden aangeplakt: zich vereen i- ' GEN OF STERVEN. De bcwooncrs der ftad Marblehead, wier haven 't ge- voegelijkst gelegen lag om voordeel te kunnen doen met het verbod op de ha- ven van Boston geleid, booden, gantsch edelmoediglijk, deezer ftad hunne haven en koopmanfchappen aan , deeden den voorflag om bij het losfen en laaden der goederen te willen, tegenwoordig zijn , en in al'es haare belangen te behartigen, zonder voor dit alles iets te genieten. Volgens de Handvesten bezaten da Amerikaanen het regt om hunne eigen Af- gevaardigden te kiezen. De Gouverneur GAGE ontving van het Hof eene lijst van negenendertig Raaden; vierendertig perfoonen traden in het bewind. Straks verklaart het Volk hen voor Vijanden van hun Vaderland, dreigt hun om hen als -».,-^ — ^.p -,r-i -^ 'i v Y if n i n irTfflnViiiiiii REIZE ler kudden tocleg- Zuid- en Noord- \ zelfde maatregels. allerwege deeze ZICH VEREENI- De bewooners wier haven 'c ge- l om voordeel te : verbod op de ha« , booden, gantsch ftad hunne haven aan , deeden dea fen en laaden der genwoordig zijn , gen te behartigen , ets te genieten, la esten bezaten da >m hunne eigen Af- . De Gouverneur ït Hof eene lijst aden; vierendertig ït bewind. Straks ïn voor Vijanden ireigt hun om hen als DOOR NOORD- AMERIKA. 249 als zodanig te zullen behandelen , en verklaart hen voor onbekwaam om hunne bedieningen waar te neemen. De Regts- geleerden der Provincie weigeren , bij de opening der Gerigtshoven, den Eed af te leggen , en met hun in eenige ge- meenfchap of onderhandeling te treeden. De Griffiers der Gerigtshoven plaatften hunne Akten van berouw in de openbaa- re Gefchriften , ter afkondiginge van Lijfsverzekeringe tegen deeze Regtsge- leerden, met belofte van daar toe niet wederom te zuilen vervallen; zeggende dat zij zich zelven deeze believing nooit zouden vergeeven , al ware het ook dat hunne Landgenooten hun dezelve ten beste hielden. Men weigerde aan dee- ze Raaden den ingang in de Gerigtsho- ven; men omfmgelde hen zo ras zij in het openbaar verfcheenen ; men vervolg- de hen tot zeif in hunne huizen; men noodzaakte hen aldus om zich zelve af te danken. De oude Conftitutie dus door de Ak- Q 5 w XÎII. BRIEF. : "».iiii!MiIHI i tf i J i wi.tt< w.i !».< nBW»«j»,"WJ. iww»g«g^ 250 NIEUWE REIZE XIIÎ. te van het Parlement vernietigd zijnde, BRIEF, en het Volk de nieuwe Conftitutie ver- ' worpen hebbende , waren 'er geene Wet- ten noch Regeeringsforra in de Provin- cie Müsfachufet' Baai. Nogthans kon men , in deezen (laat van Regeeringloos- heid , de Natie met geenerhande buiten- fpoorigheid betigten : zo zeer deedt de kragt der Wetten zich nog gevoelen , zelf in het oogenblik, waar in alles de zelve vernietigde. ilet Algemeen Congres , ten langen laatfte te Philadelfia geopend , op den tweeden van Herfstmaand des jaars 1774, ontvouwde, in de dringendfte en ftaate» lijkfte bewoordingen , de gevoelens, ont- werpen en hulpmiddelen deezer Veree- nigde Provinciën. De Lastbrieven haa- rer Afgevaardigden droegen het kenmerk van het karakter, en van die onderfchei- dene wijze van denken van een iegelijk haarer; doch zij Hemden overeen in de voomaamfte Artikelen , en doelden op het zelfde oogmerk, ; De ^Kimtemméiet i iiiiiirKiiii i«»hih|ii|WBmii [lEIZE ernietigd zijnde, Conftitutie ver- I 'er geene Wet- Q in de Provin- Nogthans kon i Regeeringloos- lerhande buiten- ) zeer deedt de nog gevoelen , waar in alles de es , ten langen :)pend , op den des jaars 1774, ïndfte en ftaate- gevoelens , ont- i deezer Veree- ^astbrieven haa- jen het kenmerk i die onderfchei- vjan een iegelijk n overeen in de en doelden op De DOOR NOORD-AMERIKA. 251 • DeBurgerlijkeRegtbank maakte eenen xiIT. aanvang met het betuigen van de leeven- brikf* digile klagten over het 'Verbod , op de ' haven van Boston geleid: hij gaf zijne goedkeuring aan, en prees zelf het gedrag dier Provincie; hij verlengde den onder- (land haar toegeftaan ; hij verklaarde dat geheel Amerika ten allen tijde zou ge- negen en bereidvaardig zijn om haar door ïiUe mogelijke middelen te hulpe te koo» men; hij bedreigde met den algemeenen haat en veragting alle die geenen , welke de jongde Akten van het Parlement zouden blijven aankleeven ; hij beval aan de in- tvooners van Boston eerbied voor hun* nen Gouverneur, en toegeeflijkheid om- trent de Troepen ; en hij verboodt hun , eindelijk , alle vijandlijke bedrijven , ten minde indien ze niet door klaar- blijkelijk geweld daar toe genoodzaakt wierden, • Bij den Generaal gage beklaagde zich de zelfde Regtbank over de onder- drukkende Akten van het Parlement; over r ft52 NIEUWE RÉIZE XIII. over de ftrengheid , met welke het de- BRiEF. zelve deedt ten uitvoer brengen ; over het aanleggen van Vescingvverken te Boston; over het fchenden van bijzon- dere eigendommen; over de ongeregeld- heden door de Troepen gepleegd ; over het afbreeken der gemeenfchap tusfchen de ftad en het platte Land. Ten zelfden tijde kondigde de gemel- de Regtbank af, eene Opgaave der reg- ten , welke de Provinciën ontleenden van de onveranderlijke wetten der Natuur, van de beginzels à^ï Groot -Britanni- fche Conftitutie , en van haare onder- fcheidene Handvesten. Men kan, dus ^ fpreeken de Leden dier Vergaderinge , men kan geene befchikking maaken over ons leeven , onze vrijheden , onze ei- gendommen, zonder onze bewilliging of toeftemming. De Volkplantingen heb- ben dezelve aan geene hoe genaamde Mogenheid afgedaan ; de Voorouders , ten tijde hunner verhuizinge , genooten de vrijheden en voorregten van geboore- . ne EIZE welke het de- brengen; over jtingvverken te en van bijzon- de ongeregeld- ^epleegd; over ifchap tusfchen l. iigde de gemel- pgaave der reg- ontleenden van n der Natuur, root - Britanni' n haare onder- Men kan, dus Vergaderinge , ig maaken over ;den , onze ei- 3 bewilliging of plantingen heb- hoe genaamde e Voorouders , nge , genooten ïn van geboore- ne DOOR NOORD-AMERIKA. 253 ne Engdfche Onderdaanen; zij hadden, xill. bij hunne verhuizing, deeze regten af- brief, gedaan noch verlooren; zij moeten, in ~ deeze hoedanigheid , deel hebben aan de WetgeevendQ Magt; en dewijl zij niet toegelaaten worden in het Engelfche Par- lement , noch aldaar hunne Afgevaardig- den kunnen zenden, bezitten zij derhal- ven de Wetgeevende Magt in hunne Provinciaale Vergaderingen; zij kunnen derhalven niet eigendunkelijk gefchat worden ; en indien zij de zelfde voor- deelen genieten als het Moederland , kun- nen zij gevolglijk ook op geene andere wijze dan door huns gelijken gevonnisd worden ; alle deeze Voorregten waren daarenboven bevestigd door Koninklijke Handvesten , van het Parlement erkend. Zij verklaarden , nemine contradicert' te (*5, dat in gevalle men deeze be- zwaarnisfen niet uit den weg ruimde , zij voortaan geene Koopmanfchappen van ,. r..-. ■. . Groot- (*) Met algemeene loeftemmlng. . ii^ W" Î25+ NIEUWE REIZE XIII. Groot - Britanme in hun Land zouden biu:':f. invoeren. Vervolgens traden zij lot, bij- " zonderheden , betreffende hi-t gedrag der Kooplieden , de aanmoediging der Fabrieken, en het vertier van voort- brengzelen. Wijders llelde de Regtbank op, een ^ Verzoekfchrift aan zijne MajeOeit , en ecTiö Memorie aan het Vc Ik van Groot-^ Britanme, een Adres aan ce Volkijlan- dngen ir "t algemeen , en eene andere aan Sn het Verzoekfchrift aan zijne Ma- jefteit , klaagen de Leden der Vergaderin- ge, dat men in de Volkplantingen een Leger op de been hieldt in tijd vrm vollen vrede, zonder hunne toeftemming; dat men hetzelve , nevens de Zeemagt , gebruik- te om onregtvaardige fchattinge te hef- fen; dat het gezag van den Opper -Be- velhebber en van den Brigadier- Gene- raal in den geheelen Regeeringsform van Amerika volftrekt en willekeurig was geworden; dat de Bevelhebber, in tijd van EIZE Land zouden den zij lot b^j- e hvt gedrag raoediping dey er van voort- tbank op, een MajeOeit , en 'k van Groot- [Î de Volkjïlan- lene andere aan aan zijne Ma- ierV'ergaderin- Dlan$::ngen een tijd van vollen Timing^ dat men nagt, gebruik- attinge te hef- en Opper -Be- rigadier- Gene- eringsform van illekeurig was lebber, in tijd van DOOR NOORD-AMERIKA. 25s van vrede , tot Gouverneur eener Volk- ^jj^^ plantinge wierdt benoemd ; dat do lasten brief. van kostbaare en onderdrukkende bedie- ningen tot in het oneindige vermenigvul- digd v -erden; dat de Regcers geheel en al afhanklijk waren geworden van de Kroon ten aanzien van hunne Jaarwedden en de duurzaamheid hunner Kommis- fiën; dat de Bewindslieden van het Volk waren verboden, enz. Zij verzweegjn niets van 't geen ten kenmerke kon ver* ftrekken van hunne verknogtheid en on- derwerpinge aan den Souverein, en van hunne liefde en hoogagtinge voor het Moederland. „ Wij hebben " , dus fpreeken ze tot den Vorst, „ wij heb- j, ben van onze Voorouders geërfd dat leevendig gevoelen voor de Vrijheid, waar aan uw doorluchtig Gellagt zel- j, ve de heerfchappij verfchuldigd is. " Zij bezweeren hem , bij al wat heilig is , bij de belangen van den Staat, en van de zijne , voor de veiligheid en den voor- fpoed der Wetten , voor het geluk zij- ner 5» ï> ?^''"li"'8(ffW|' -•-y.'-t'-i 256 NIEUWE REIZE XIII. ner Onderdaanen , wier Vader hij be- BiuKF. hoort te weezen, om toch nimmer toe ""'^ te laaten dat zij zo dierbaare banden ver- breeken, in de onzekere hoop op ge- beurtenisfen , die , hoe gelukkig ook , onvermijdelijke ongelukken niet konden vergoeden. In de Memorie aan het Volk gericht , ontvouwen zij de regten , welke zij moe- ten genieten , in de hoedanigheid van vrije menfchen, van Burgers en Volk- planters; de geringe agt, welke het Mi*» nisterie daar op heeft geflagen; de ver- knogtheid, welke zij altoos aan het Va- derland betoond hebben; de ontelbaare dienden , welke zij , in den jongden Oorlog, gedaan hebben ; de belastingen, waar mede zij gedrukt zijn , uitzinnig verkwist door de gunftelingen van het Hof. Zeer vernuftig toonen zij , dat een gelukkige uitflag tegen hen even ge- vaarlijk zijn zou voor de vrijheden van Groot - Britannie ^d\s voor die van Ame" rika, „ Amerika eenmaal t' onder ge- •. ■ „ bragt HU Mem EIZE Vader hij be- och nimmer toe lare banden ver- re hoop op ge- gelukkig ook , :en niet konden et Volk gericht, , welke zij raoe- )edanigheid van irgers en Volk- welke het Mi-» ïflagen; de ver- oos aan het Va- ; de ontelbaare in den jongden de belastingen, zijn , uitzinnig ïlingen van het coonen zij , dat en hen uven ge- e vrijheden van Dr die van Ame^ laal t* onder ge- „ bragt 9> DOOR NOORD-AMERIKA. 257 bragt zijnde, zeggen ze, zou het werk- XIII. „ tuig worden om ulieden onder 't juk brief. „ te brengen. " Zij bouwen de hoop " op de herftelling van de eensgezindheid , vriendfchap en broederlijke neigingen tusfchen alle de onderdaanen van zijne Majefteit , op de grootheid en regtvaar- digheid der Britfche Natie, door het beroepen van een verftandig , onafhank- lijk Parlement, bezield met de zucht tot het algemeene welzijn, een verdeediger der gefchondene regten tegen deeze kwa- lijk gezinde Staatsdienaars. In hun Adres aan de Canadiaanen , ge- bruiken zij de vernuftigfte believingen , en de middelen , meest overeenkoomen- de met het karakter en de belangen diens volks. Zij bewijzen uit de Reden , uit gebeurde zaaken, en uit het getuigenis der vermaardfte Schrijvers , dat zij , En' gelfche onderdaanen geworden zijnde, deel verwierven aan de voorregten hun eigen; zij bewijzen dat de Québec- Jkte hen daar van beroofde, en dat zij geene « R biir- f' mm ér 258 NIEUWE REIZE XIII. burgerlijke bcftaanlijkheid meer hadden; BRIEF. Jat hunne eigendommen, hunne perfoo- " .en zelve , onderworp'^n waren geworden aan o Ji wil , zelf aan de grilligheid van een dwingclandisch Ministerie. Zij bren- ' gen hun onder het oog , dat daar zij llegts een klein Volk uitmaaken , in ver- gelijking vr iUiiJiic talrijke en vermogen- de nabuuren , hun geluk en hun belang vorderen, hen tot onfchendbaare vrien- den te hebben , dewijl de Natuur de lan- den hunner inwooninge vereenigd hadt, en hen , door middel der Zeeën , van himne dwingelanden affcheidde. „ liet onderfcheid van Godsdienften , mer- ken ze aan , kan geen hinderpaal zijn ; het zelfde verfchil heeft 'er piaats tus- (chen de Zwitzerfche Kantons ; doch deeze zijn daarom niet te minder ver- eenigd." Zij berigtrn hun, dat het de wonsch der Provinciën is , hen als Bondgenootc te mogen aanmerken ; dat men, in huï.üe Verga jeringen, tot dee- ze verbiiucnis, met eenpaarige Hemmen heeft 5J 5> 5> Ï> J> 9> EIZE 3 meer hadden; , hunne perfoo- waren geworden Ie griUigheid van isterie. Zij bren- ig , dat daar zij maaken, in ver- ice en vermogen- ik en hun belang hendbaare vrien- c Natuur de lan- vereenigd hadt, 1er Zeeën , van :heidde. „ Het sdienften , mer- hinderpaal zijn; eft 'er piaats tus- ' Kantons; doch et te minder ver- hi.ii, dnt het iën is , hen als aanmerken; dat ringen, tot dec- ipaarige Hemmen heeft DOOR NOORD-AMERI. .. 259 heeft bcflooten; dat de fchcnding hun- XTIT. ncr rcgten zou uitloopen op ecne in- bi^ief. breuk op hunne eigene ; dat zij hen no- ' digden om toe te treeden tot een Ver- bond, 't welk ten oogmerke heeft de ze- kerheid en veiligheid der natuurlijke en burgerlijke regtcn van deszelfs leden. De uitnodiging van dit Algemeen Conjres was voor het Volk een heilig Wetboek, om hetwelk naauwkeurig en in alles te volgen, het zich tot eenen pligt r^''enJe. Men vleide zi dat hunne Verzoekfchriften en Adreslen in Enge- land eenij^c gunftige omwentelingen zou- den te wege brengen. Doch , zo ras men hadt vemoomen lat zij geene ande- re uitwerking deeden , dan dat zij den i.itvoc vafi wapens, uit Groot- Britannie ra ISieuw- Engeland ^ deeden verbie- ^u, te ^n kende men maat noch paaien meer. 'în verzamelde Benden Land- Militie; mi Scraamde fchikkingen om hiar onder krijgstucht te brengen; men was bedagt op middelen om wapens te R - be- löo NIEUWE REIZE XIII. bekoomcn; men gaf aanmoedigingen tot BuiEF. hec opiechten van Molens en Fabriken "~ tot het bereiden en maaken van Salpe- ter , BuskriuJ en vcrfcheiden foorten vnn wapenen. Eenigc Provinciën ver- zekerden zich van 's Lands Krijgsbe- hoeftcn en Maf^azijnen. Dus was het, dat de Akten van het Parlement, wier flrengheid ten oogmerke hadt , de rust in de Volkplantingen te herftellen , niets anders uitwerkten dan het vuur der Twee- dragt aan te ftooken (*). Naa dat alle decze middelen ter ver- zoe- (♦) Bchalven d<ï bijzonderheden , hier door onzen Schrijver aangewee2cn, bij de upkomst eu voortgang der Onlusten in hec Engelsch gedeelte der Nieuwe waereld onidaan . ontmoet men nog eenige andere, in een ieczens waardig Werkje , lot tijtel voerende: Gefchiedeuis van Int Gefchil tmfchen Groot • Bri- tannie en Amerika , zedert deszelfs Oorfpiong in den jaar e 1754 , tot op den tegenwoordigen tijd ; door zijne Excellentie den lieer j o 11 N a i> A M s , Schildknaap , Gevolmagtigden Staatsdienaar der dertien Vereenigde Staat en van Noord • Amerika bij de Repu- blijk der Fcreenigde Nederlanden , in den Zomc dee- zes jaar in 't licht gekooraen bij den Uitgeever deezei Reize fV. Holtrop , m 8vo, groot 156 bladzijden. ËIZE mocdigingcn tot ins en Fabriken iken van Salpe- cheiücn foortcn Provinciën ver- Lands Krijgsbe- Dlis was het, Parlement, wier ; hadt , de rust herftcllen, niets t vuur der Twee- liddelen ter ver- zoc- den , hisr door onzen upkomsc eu voortgang gedeelte der Nieuwa n nog eenige andere, , tot tijtel voerende: tmfchen Gror: ' . Bii- desielfs Oorfpiotig in tegenwoordigen tijd ; leer JOHN yiDAMS, latidienaar der dertim Amerika bij de Repu- », in den Zorac' dee- ij den Uicgeever deezej root 156 bladzijden* DOOR NOORD-AMERIKA. 261 7-oeningc vrugtloos w^aren aangewend , XIII, dienden ccnige voorloopige vijandlijkhe- RRir-F. den wel haast als voorboden van gcwig- """" tigcr bedrijven. Met verbaasdheid kon Engeland aan- zien , dat haare Volkplantingen , met zo veel rtoutmoet'i^hcids en voordeels , haare regten beoordeelden, zulke verftandigc maatregels beraamden, zulk een vast ge- nomen befluit aankondigden ; maar moest het van de vrceze bevangen worden , dat wanneer geduchte Legers zich ver- tx)onden , de Volkplantingen aan het Moe- derland tegenftand zouden durven bie- den? Lieden, die nimmer in den Krijg gediend hadden , overgegeeven aan do zoetigheden van het Landleeven , in den overvloed opgebragt, van een langzaam en vreedzaam karakter , wien het bloof:e denkbeeld van het vergieten van Men- fchenbloed van eene kille vreeze deedt bevangen worden C*) , konden zulke lie- den |[*) Ten tijde der Omwentelingen wis bet meer daa R l twin- ^JWPWWV'*" "" *^' a52 NIEUWE REIZE XTII. den bekwaam zijn , (ter beftrijdinge van BRIEF, eene Natie , door haare jongfte voor- " fpoeden, zo geducht in hunne oogen,) hunne geliefde woonfteden te verlaaten , zich aan eene ftrenge ondergelchiktheid te onderwerpen , den honger en de on- gemaatigdheid van wind en weder te tar- ten , langduurige en afmattende werk- zaamheden te verduuren , en met onver- fchrokkenheid anderen te dooden of zel- ven gedood te worden? konden zij ge- looven dat zij dit zouden durven onder- neemen , terwijl zij , zonder ervarene Opperhoofden , zonder wapenen , zon- der krijgsbehoeften, zouden te doen heb- ben met een krijgshaftigen vijand, door- leerd in de kunst van flag leveren, en overvloedir; voorzien van alles , 't welk hem eencn gelukkigen uitflag kon verze- keren ? Om kort te gaan ; Engeland , door zijne eerzuchtige Staatkunde ge- noopt. twintig jaaren geleeden , geoeiFend. dat 'er gecne hnlsllrniFe was 'ssa^*''' REIZE :er beftrijdinge van lare jongfte voor- in hunne oogen,) eden te verlaaten , ondergefchiktheid honger en de on- id en weder te tar- afmattende werk- en, en met onver- 1 te dooden of zei- ;n? konden zij ge- iden durven onder- , zonder c;varene er wapenen , zon- gouden te doen heb- tigen vijand, door- in flag leveren, en van alles , 't welk 1 uitflag kon verze- gaan ; Engeland , ge Staatkunde ge- noopt, t 'er gecne halsfirnffe was DOOR NOORD-AMERIKA. 263 noopt , moest noodwendig gelooven dat XIII. een klein getal Troepen zou toereikende brief. zijn om de Amerikaanen te beoorloogen en te onder te brengen ; en , indien dee- ze Troepen in haaren toeleg mislukten en overwonnen wierden , moet zulks , in de Staatsomwentelingen 3 worden aai> gezien als een verfchijnzcl , waar van geene heerfchappij van 't gantfchc Heel- al ons een voorbeeld heeft uitgeleverd, en welks weergaê , in het toekoomende, misfchien, nooit zal ondervonden wor- den C*}- Laaten wij ons niet verwon- de- (*) De Gefchiedenis vertoont ons , in de daad, menigvuldige voorbeelden van Provinciën , liet juk eener magtige heerfchappije affchuddende , en van eea ■klein getal menfchen, op talrijke Legers de Overwin- ning behaalende; doch deeze Staatsomwentelingen vie- len voor , en deeze Over',vinningen wierden bevogtea door krijgsbaftige Volken , in lijden , in welke de krijgsdapperheid het gebrek aan manfchap en het man- gel aan krijgskunde 1'gtlijk vergoedde. Doch nooit heeft de Gefchiedeniseen voorbeeld vertoond van nien- fchen , uit den aart weinig Oorlogzuchtig , ontbloot van hulpmiddelen en onkundig in de Ootiogsweeten- fchap, zegepraalende over cene dappere, kundige Na. ?v 4 tie. ft IMW iwfif' - jjtyit,i#fgjiiii '' 254 NIEUWE REIZE XIII. deren, wanneer wij de nieuwe Âmeri- BRJEF. kaanfche Eskadrons zo dikmaals zien de "~~" vingt neemen , verftrooid worden , en op de aannadering des Vijands verdwijnen; maar laaten wij oos verwonderen , wan- neer wij hen van nieuws zich zien ver- "BerÈgen, van nieuws ten voonoiijn tree- denden afcoos wsi lijdzaamheid en kloek- moedigheid verdraagen den h(3nger en alle de rampen , welke dt Oorlogen me- debrengen. Hoe meer de fiere Engelfchen het ver- nuft, de geneigdheden en de hulpmid- delen hunner Volkplantingen opgemerkt en belluieerd hadden, hoe zij zich meer moesten verlaaten op den goeden uitflag hunner wapenen; en de geoefFende Wijs- geer moest opmerken , dat 'er , ter vol- tooijinge van deeze in onze dagen voor- fpelde Omwentelinge , veele Eeuwen vereischt wierden. Gij tie, en die daarenboven van de DOüdige hulpmiddelen lijklijk was voorzien. ^'^i^^^fmiip lEIZE nieuwe Ameri- iikmaals zien de i worden , en op ads verdwijnen; üTonderen, wan- 3 zich zien ver- voorfdiijn tree- Emheid en kloek- den honger en ie Oorlogen me- jelfchen het ver- en de hulpmid- ingen opgemerkt oe zij zich meer 3n goeden uitflag ^eoefFende Wijs- dat 'er , ter vol- nze dagen voor- veele Eeuwen Gij noodtge bulpmiddelea DOOR NOORD-AMERIKA. 265 Gij ziet de Amerikaanen, meer werk- XIIT. zaam door den aandrang der Reden , dan ^y-^^v-^- door de drijfveer des Gevoels ; meer houdende van overdenken dan van ge- voelen ; zich meer toeleggende op nutti- ge , dan op aangenaame verrigtingen. Van hier dat de Wetgeeving, de Staatkunde, de Natuurkunde , de Werktuigkunde al- daar opgang konden maaken, terwijl de vermaak aanbrengende kunften aldaar on- bekend bleeven; terwijl de Dichtkunde, die , onder alle andere Natiën , de Wee- tenfchappen vóórging, aldaar haare ver- hevene en aandoenlijke toonen niet doet hooren. De (leden, de vlekken , de plantaadjen kunnen aldaar vertoonen het beeld van een onbekrompen beftaan , der gezondheid, der goede orde, doch niets van 't geen alleenlijk de verbeeldingr,- kragt treft en vermaakt ; geene in eene rechte lijn geplante en berceauswijze ge- kromde boomen , om onder dezelve een aangenaam lommer te genieten ; geene Tuinen , in welke vernuftig aangeleide R 5 blocra- *. f «66 NIEUWE REIZE . XTII. bloemperken , in welke de bekoorlijke BRIEF, eenpaarigheid , in welke de bevallige ■ verfcheidenheid van bloemen de zinnen ftreelen en de ziel bekooren ; geene openbaare danspai tijen of gezelfchappen , zinnebeelden van hunne vrolijkheid en geluk. Door welke middelen heeft ondertus- fchen het Patriotismus dusdanige men- fchen kunnen vereenigen, en hen vat- baar maaken voor zulke kloeke poogin- gen? Eene belasting op de Thee heefc hen eensklaps moeten berooven van eene Waare, het gebrek van welke zich ie- der oogenblik aan elk Amerikaan deedt gevoelen," het onverdraagzaame Presby- teriaansdom moet zints langen tijd zaa- den van haat en tweedragt tusfchen hen en het Moederland agter gelaaten heb- ben; hunne te eng beperkte Koophan- d' 1 , niettegenftaande zij een van de rijk- fle gronden des aardbodems bewoonden , moet hun naauwlijks de dringendfte be- hoeften der gerijflijkheid hebben opge- Ic- WÊÊÊÊ riiWiitiiiiigMiiiigii lEIZE . : de bekoorlijke ce de bevallige 3men de zinnen cooren ; geene gezelfchappen , vrolijkheid en heefc ondertus- dusdanige men- 1, en hen vac- kloeke poogin- de Thee heefc rooven van eene welke zich ie- LHierikaan deedc gzaame Presby- langen tijd zaa- agt tusfchen hen !r gelaaten heb- erkte Koophan- een van de rijk- ims bewoonden, dringendlle be- à hebben opge- le- wm DOOR NOO^RD-AMERIKA. 267 leverd; de Nieuwspapieren , die van ic- XIII. der geleezen wierden , moeten de ort- wuiçf. fteltenis wijd en zijd verfpreid, en hun een afgrijzelijk toekoomende voor oogcn gerteld hebben. Doch, gelijk ik reeds heb aangemerkt , geene tooneelcn van gewelddaadigheid en wreedheid dienden als voorboden van dit hachelijk oogen- blik; het was bedaard en wel overleid. Deeze Omwenteling , wier eindpaal met fnelle fchreden nadert , berooft on- ze vijanden van manfchap en ecnen Koophandel, die hen, dag aan dag, meer geducht zouden gemaakt hebben. De onze zal 'er te gelukkiger door worden, en meer uitgebreidheids verkrijgen. De Scheepsbouw zal aldaar vinden de zcld- zaamfte en kostbaarfte noodwendighc- den , 't geen de nieuwe vlooten van het Noorden aan denzelven zouden bezorgd hebben. Wij zullen van Tabak voor- zien worden door middel van een ruil- handel , zonder dat ten dien eihde jaar- lijks aanzienlijke fommen gereede pen- nin- U m ^,^^'^^'ij^x» »^aâ^g!â^r^^^ ii F*^ 2Ö8 NIEUWE REIZE XIIT. ningcn buiten het Koninkrijk gezonden BRIEF, yyorden. Onze Eilanden zullen hout '^~'~~ krijgen voor hunne Melisfe en hunne an- dere voortbrengzels. Heeft men reden om te vreezen , ge- lijk men zo menigmaalen heeft gezegd, dat bij de eerfte waarfchijnlijkheid van een aanftaanden Vrede, de Nationaalge- zindheid hen zal noopen om zich te ver- binden met het Moederland , onze gedaa- ne dienden te vergeeten, en den band der vereeniginge met ons te verbree- ken ? Te veele jaaren zijn 'er verloopen , zints Engeland:^ in deeze gewesten , bloed vergooten, en zich aldaar aan roof- en plonderzucht heeft overgegeeven. Zou de Engelschman ^ die de.i Amerikaa. in geen ander licht befchouwt , dan als een Volk, uit de heffe zijner Natie voort- gefprooten , zich eensklaps kunnen of willen gewennen om hem als zijns gelij- ken te behandelen? en zou de veragting, die aandoening der Ziele, bezwaarlijker dan de haat uit te rooien, zo fpoedig door ÎIZE rijk gezonden zullen hout ! en hunne an- vreezen, ge- heeft gezegd, jnlijkheid van e Nationaalge- ra zich te ver- d , onze gedaa- en den band s te verbree- 'er verloopen , ewesten, bloed r aan roof- en ïgeeven. Zou Amerikaa. in t, dan als een r Natie voort- aps kunnen of 1 als zijns gelij- u de veragting , , bezwaarlijker ïn, zo fpoedig door DOOR NOORD-AMERIKA. iC^ door den Amerikaan kunnen vergeeven XIIL worden ? Zou het Congres , wiens be- biui.f. iXiiten altoos door regtvaardigheid en wijsheid beftuurd wierden , en 't welk , tot op dit oogenblik, geenen misftap in zijne maatregels heeft begaan , zijne eere en zijnen roem bezoedelen , door gebrek aan goede trouwe jegens zijnen eerften Bondgenoot ? Zou het oprechten een Gedenkteken der fnoodheid en der fchande, waar in de geheele Aarde en alle toekomende Geflagten de volgende woorden zouden leezen : frankrijk er- kende ALLEREERST DE ONAFHANKLIJK- HEID VAN AMERIKA ; SLOOT MET HET- ZELVE HET EERSTE VERBOND VAN VRIENDSCHAP * KWAM HET TE HULP MET ZIJNE KRIJGSBEhOii.? TEN EN SCHATTEN; VERDEEDIGDE HET MET ZIJNE VLOOIEN EN LEGERS : DOCH HET ONDg , zijn gefchil leren , en zon- litcn, Wilt zou ; voortvloeien? : meer zamcn Groot - Britari' en , ons groot Dceze Vrede »en,zo van het ijk Leger in de /an het leenen 1, van een on- 11 lirijgsbehoef- m hunne eigen jn om te vree- er van Rhum, a, ten eenigen ; beraamen om onze Eilanden, voortbrengzels , rzelve ook mo- in vergelijking menfchen, van weU :»• DOOR NOORD-AMERIKA. 271 welke hunne moorddaadige luchtgefteld- XITI. heid ons berooft, bij het Zedenbederf , biukf. welk zij heel tot in T. .ropa verfpreiden? " Van de Bevolking en de Zeden hangt de voorfpoed der heerfchappijen af; alles, derhalven , moet aan dezelve worden óp- geöflferd. Weeu, o Amerikaaner: /wi' dien het lokaas deezer Veroveringen u ten eenigen dage bekoore; de ondeug- den, welke zij in uwen fchoot zouden overbrengen, de opfchorting, welke zij in den voortgang uwer Bevolkinge zou- den doen ontdaan, zouden ons van uwe trouwloosheden wraai^ verfchaffen. Maar neen ; onledig met de bekoorlijke bezig- heid om uvte kudden te vermeerderen, uwe akkers uit te breiden , uwe land- fchappen te verfraaien , zult gij te vuur en te zwaard , in 't midden der Zeeën, onder een brandenden hemel , geene andere gewesten gaan opzoeken. Die gewesten, die aan de uwe grenzen, of dezelve omringen , zijn uitgebreider dan uwe wenfchen , en wagten , om hun- f; 272 NIÉUWE REIZE Xllf. hunre onuitputbaare Schatkamers te opc- FRiEK. nen, niet op bloed , maar o - h iden. """~ Hunne gelukkige gemaatigdhcid .. ii misfchien de vooitbiengzels weige jn , welke de Europeaanfche weelfie voor u tot weezenlijke behoeften heeft gemaaid" Uw hout, uw koorn, uwe visfchcnjen, uw gezouten vleesch zullen ten alkn tijde meer dan toereikende zijn om a te bezorgen. Bcbalven dat de Zeden en het Klimaat der Amerikaanen langen tijd vredegezin- de neigingen zullen inboezemen , zuUea deeze dierbaare gezindheden door hunne Staatkindige bellaanlijkheid kragtdaadig verfterit worden. Zij zullen niet om- ringd worden van woelagtige en eerzuch- tige Natiën, die hen zullen noodzaakcn, zonder ophouden, onder de wapens te zijn ; zij zullen niet bloot gefteld zijn aan geduurige inwendige gefchillen , hoe- wel zij afgezonderde Lichaamen uitmaa- ken: te duidelijk vast gefteld en te al- gemeen erkend zijn hunne wederzijdfche reg* m EIZE ;kamers te ope* lar O'i hrnden. igdhcid é. Il sels weigeren , wceWe voor u heeft geiîL .u e vislchc"ije!i, lUen ten '11 ^ î zijn om a en het Klimaat jd vredegezin zemen, zullen en door hunne îid kragtdaadig uilen niet oni- ige en eerzuch- en noodzaakcn , de wapens te lOt gefteld zijn ;efchillen, hoe- laamen uitmaa- :fteld en te al- e wederzijdfche reg* Dooii NOORD-AMERIKA. 273 regf^n, zijzin, dau nboven, te naauw aan elkander -erbonden , dan dat ze niet i< onophoudelijk zouden dienen om den " onderdrukker in' bedwang te houden. Behoefte , vrecze en onkunde hebben dfl krijgshaftige Natiën geformeerd; en Euri/pa is niet zo zeer Oorlc ^zucli tig geweest, dan om dat het bewoon' wierdt van barbaarfche , vreemde z-werven Je ^ "olkcn , die ftrijdige \ cordeelen koesterden , ftrijdige zedi a. ftrijdij^e belangen hadden ; nog heden is het liie^ krijgzuchtig , dart alleenlijk in gevolge 1 die tijden der duisternisfe» De niciugie van Godsdienftige Aanhan- gen zal, waarfchijnlijk , de eerfte oor- zaak zijïi) , welke oneenigheden onder de Amerikaanen zal voeden , hoewel zij aan dezelve hunne fpoedige magt ver- fchuldigd zijn, en, in 'c toekoomende, hunne toeneemende grootheid aan dezel- ve zullen hebben dank te weeten. Doch , te beweeren, dat de Verdraagzaamheid nadeeüg zijn kan aan het geluk der Staa- S ten. II iv:;ç^«¥ïe«%v' ciMM^ i^ mmÊÊSÊÊÊiÊÊà f'-tt- 274 NIEUWE REIZE XIII. ten , dit is , zo als het U voorkoomt , BRiKF. eene verregaande afwijking van de denk- *"""* beelden , in decze dager algemeen aan- genomen. Zo lang de Menfchen op zich zelve Iceven , is de Verdraagzaamheid niet na- dcclig , om dat de menfchen , weinig verbintenis met elkander hebbende, min- der gevaar loopen om in hunne begrip- pen tegen elkander aan te* loopen, en, ge volglij k , minder aanleiding tot ver- deeldheid hebben. Maar wanneer hun- ne gewesten , f^erker bevolkt zijnde , hen nader tot elkander doen koomen , dan neemt ook de gemeenfchappelijke onder- handeling toe ; de ftrijdigheid der begrip- pen wordt menigvuldiger , ernftiger en gevaarlijker; dan ontdaan 'er Aanhangen en Faktiën. Twee bloeiende Staaten , Holland en Engeland, houden , egter, beden ten dage ftand , niet tegenftaande zij in hunnen fchoot eene menigte ver- fchillende Godsdienftige Aanhangen voe- ' den. Doch het eerstgenoemde Gewest, LEIZE U voorkoomt , ng van de denk- 'X\ algemeen aan- n op zich zelve aamheid niet na- nfchen , weinig hebbende, min- n hunne begrip- te* loopen, en, eiding tot ver- ff wanneer hun- olkt zijnde , hen n koomen , dan lappelijke onder- jheid der begrip- sr, ernftiger en m 'er Aanhangen )eiende Staaten , houden , egter, niet tegenftaande ïne menigte ver- 1 Aanhangen voe- aoemde Gewest, ge- m^^sm^mmimif: IMAGE EVALUATION TEST TARGET (MT-3) 1.0 l.l tu IM 2.5 122 2.0 1.8 IL25 IIIIII.4 II 1.6 4^ il 5#1"^ Photographie Sciences Corporation 23 WEST MAIN STREET WEBSTER, N.Y. 14580 (716) 872-4503 '^ , /fc :\ \ \-^^ } CIHM/ICMH Microfiche Series. CIHM/ICMH Collection de microfiches. Canadian Institute for Hlstorical Microreproductions / Institut canadien de microreproductions historiques DOOR NOORD-AMERIKA. 275 geheel ingenomen met ontwerpen van XIIT. Koophandel , is oorzaak dat alle zijne Ie- brief. den onkundig of onverfchillig zijn om- trent alles, wat geen voorwerp van winst is (*). De noodzaaklijkheid , daaren- boven, om gemeenfchap te houden met alle Natiën, maal^t je Hollanders min- der naauwgezet ten aanzien van hunne gefchillen, voornaamlijk in gevolge van het denkbeeld dat hunne wisfelvallige magt zonder dezelve wel haast zou ge- floopt worden. — De zelfde oorzaaken hebben invloed op de Engelfche Natie , hoewel in mindere maate , om dat zij zich niet zo algemeen op den Koophan- del toelegt ; en om dat het volk , min- der (♦) Hoe veel zou hier op kunnen aangemerkt wor- den , zo wel als op des Schrijvers geheele redekavelfng over ds Verdraagzaamheid? Zijne bekrompene denk. wijze moet men hem ten beste houden, als een Lid der Rtomfche Kerke , gelijk ook zijne fchets van het ka- rakter der Hollanders, dewijl hij, waarfchijnlijk , alleen op de betlgten van anderen afgaat. Oorzaak genoeg, voorwaar , waarom hij , in beide gevallen , dîn bal zo deerlijk misflaat. S 2 'Î a7(î NIEUWE REIZE XITI. der werkzaam , minder ontwerpfmeeden- BRiiiF. de , aldaar peinsagtiger is , meer rede** """"" neert , zich meer met Leerftellige be^ grippen bem'oeit : van hier dat alle Aan- hangen aldaar naijverig, vijandig zijp, en hunne Kerken onophoudelijk weergalmea van hevige twistre^enen. Hunne haat zou menigmaalen heillooze gevolgen heb- ben , indien de eerwaardige agtbaarheid van den Roomfchen Godsdienst , die hen geftadig in bedwang houdt, hen allen niet vereenigde tegen deezen gemeenen vijand , en indien de dreigende Magt van J[rarjkrijk\mi niet bijkans onophoudelijk werk verfchafte. Maar Amerika , \ welk meer inwe»-. dige rust zal genieten , 't welk zijne grootheid en magt niet zal verfchuldigd ' 35ija aan uitwendige en ras voorbijgaande , oorzaaken, 't welk, ten eenigen dage, even gelijk alle andere vrugtbaare gewes- ten, in zijnen fchoot zal bevatten rijke, ledigloopende , verftandig en valsch re- deneciwnde burgers , zal meer tC: vreezen heb- ■ jiftffeMgaÉcfcfiriWMnn EIZE ntvverpfmceden- is , meer rede- Leerfteilige be^ er dat alle Aan- /ijandig zijp, en elijk weergalmen, 1. Hunne haat :q gevolgen heb- 'dige agtbaarheid Isdienst , die hen )udt, hen allen 3ezen gemeenen gende Magt van IS onophoudelijk elk meer inwei>«. , 't welk zijne zal verfchuldigd as voorbijgaancje 1 eenigen dage, rugtbaare gewes- 1 bevatten rijke, ig en valsch re- meer te vreezen, heb- DOOR NOORD-AMERIKA. 277 hebben van de verfcheidenheid van Gods- XÎII. ^ienftige begrippen. Reeds hebben de nniEF, Schriften en de Leerredenen der Leeraa- ~~~" len aldaar alte zeer ten doelwit, hunne mededingers te beftrijden en in een be- lachelijk licht te vertoonen, dan om hun- ne aanhangers te ftigten; en Philadelfia^ het middelpunt der Verdraigzaamheid , heeft de Aanhangen hunne regten zien verdeedigen riiet fcheldnaamen en ftok- flagen. Andere tijden zullen de!:7;;ge- "Vegten gevaarlijk doen worden. Hoe meer verlicht , hoe de Godsdien- ilen onverdraagzaajier zijn. Het Hei- dendom , zonder beginzels , zonder za- menhâng , duldde en verdroeg alle Eer- dienften; het Joodendom, meer zamen- hangende, meer verlicht, weerde ze al- len ; tëï zou het Mahonïetaandom niet onverdraagzaam geweest zijn, indien niet de Verkohdiger zulks tot een uitdrukke- lijk gebod gefield hadde. De Aanhangen van het Christendom zijn het insgelijks niet ten aanzien van elkander, dan naar S 3 £0- - 278 NIEUWE REIZE XIÏI. gelange hunne Leerftellingen niet vast BRIEF, bepaald zijn. De Wijsbegeerte , die ge- " fchikt is om de menfchen te vereenigen en hunne driften te beteugelen , moet , in de daad , hen vooreerst noopen tot de Burgerlijke Verdraagzaamheid ; doch , daar zij alles wil onderzoeken , en alles beoordeelen, moet zij vervolgens doen gebooren worden de Leerftelhge Onver- draagzaamheid , en wel haast insgelijks de Burgerlijke Onverdraagzaamheid, om reden dat de Wetten niet lang onver- fchillig zijn kunnen omtrent voorv/erpen, ten aanzien van welke het hart niet ou- verfchillig is. • Hier uit volgt dat de gelukldgfte Re- geeringsform, die op den langduurigften vooripoed mag hoopen , zulk een is , welk alle de leden aan het zelfde Geloof, en aan den zelfden Eerdienst verbindt. De gezonde Staatkunde moet , derhalven , onophoudelijk tragten om hen daar hee- nen te brengen. De zucht om de Be- volking fpoedig te vermeerderen, heeft, op L LEIZE lingen niet vast egeerte, die ge- en te vert'enigen tcugeien, moet, •st noopen tot de mheid ; doch , weken, en alles vervolgens doen ïerftellige Onver- 1 haast insgelijks lagzaamheid, om niet lang onver- ent voorv/erpen, het hart niet on- I gelukldgfte Re- 2n langduurigften , zulk een is , et zelfde Geloof, rdienst verbindt, noet 5 derhalven , im hen daar hee- ucht om de Be- ïerderen, beeft, op DOOR NOORD-AMERIKA. 279 op dit beginzel , een inbreuk kunnen XIIT. maaken. * Indien het bewcezen zij dat brief. een gelukkig volk binnen den tijd van *"""" twintig jaaren zijn getal verdubbelt, zou het dan niet veiliger en roemruchtiger zijn , tot dit middel de toevlugt te nee- men? Dan zou men te gelijk voor zijne Eeuw en voor de toekoomende tijden werkzaam zijn. De Volken , welke door de afkondiging van Verdraagzaam- heid na een Land gelokt worden, ver- krijgen aldaar regten, welke de Wetgee- vende Magt zonder onregtvaardigheid niet meer kan fchenden. Door de her- roeping van het Edikt van Nantes ver- nietigde LODEWYK DE XIV, in zljnc heerfchappijen , het beginzel van inwen- dige verdeeldheden. Dit, wat men 'er ook van zegge , is , misfchien , het nut* tigfte , hoewel niet het regtvaardigfte , 't geen zijne Staatkunde heeft verrigt, om dat de verbintenisfen , met Ketters aan- gegaan , daarom niet te minder kragt be- zitten. S 4 Het m^imntj^mit^^imcn 1 a8o NIEUWE REIZE XIII. Het Hoofd des Vaderlands, moet 'er BRIEF, ook de Vader van zijn ; zijfle liefde moet, derhalven, bedagt zijn op middelen om de banden vaster toe te haaien , die zijn talrijk gezin zamenfnoeren. Is 'er een kragtiger band dan een Godsdienst, die de zelfde gevoelens inboezemt, de zelfde plig^en gebiedt , het zelfde lot 'pelooft? De deugdzaame mensch , wiens uitzigten geftadig na de Eeuwigheid zijn uitgeltrekt , voelt zijne genegenheden toeneemen , zijn hare ontdoken wor- den , wanneer hij kan hoopen , zijne vrienden en bloedverwanten te zullen kunnen beminnen, en van nieuws we- der vinden, aan geene zijde van het Graf. Het aandoenlijkst Schouwfpel , en 't geen het Heelal meest zou vereeren , zou het zijn, wanneer alle Natiën voor den ALMAGTiGEN dc zelfde Tempels ftigtten, de zelfde Lofzangen tot Hem deeden opklimmen ; hier heenen moest de Wijsbegeerte, die het geluk van alle Vol- EIZE inds, moet 'er ; zijfle liefde jii op middelen te haaien, die loeren. Is 'er en Godsdienst, inboezemt, de het zelfde lot mensch , wiens euwigheid zijn genegenheden nclloken wor- loopen , zijne ten te zullen an nieuws we- sijde van het >uwfpel , en 't zou vereeren , e Natiën voor zelfde Tempels mgen tot Hem r heenen moest t geluk van alla Vol- DOOR NOORD-AMERIKA. 281 Volken omvat, haare pooginsen richten, xill. Maar kan zij zich vleien , deeze omwen- briif. teling te zullen uitwerken , wanneer zij ' het alleenlijk zal onderneemen, alle Eer- dienften te doen waggelen en te vernieti- gen? Vóór dat zij deezen ftouten flap waag- de , zal zij een anderen moeten doen , die op vaster gronden zou gefteund heb- ben , die een grooter getal waarheden zou voorgefteld hebben , die de uitge- breidheid en de grenspaalen der Reden naauwkeuriger zou aangeweezen hebben , die de deugd meer hadt doen beminnen , de ondeugd meer vreezen , en beter zou geftrookt hebben voor alle tijden , voor alle plaatzen , voor alle leevensftanden , en voor alle verllanden. Anders te hande- len, zou zo veel geweest zijn , als te zwce» men naar den Wetgeever , die, niet te vrede over de Wetten van een Volk , dezelve affchaft , zonder andere in de plaats te ftellen -— naar een Artz , die de kranken ongezonde fpijzen ver- biedt , zonder hun het gebruik van S s ^e- a8a NIEUWE REIZE XIII. beter voedzel te veroorlooven. Tot op BRIEF, dien tijd toe moest zij zich vergenoegen ""^^ met hen te beftudeeren , hunne regten te onderzoeken , met aan te wijzen 't geen zij meest volmaakt of meest ge- brekkig hadden in hunne gebruiken, in hunne Kerkelijke inrichtingen , in hunne Leerftellingen; met het doen ophouden van die ligtvaardige en onbezonnene ge- fchillen, welke de menfchen beter noch wijzer maaken; met aan te toonen dat de zagtmoedige overtuiging en het voor- beeld , maar geenzins de heerschzuchtige overreeding, den mensch tot de waar- heid en de deugd doen wederkeeren. Misfchien zal op deeze ftoute en ver- dervende Wijsbegeerte , ten eenigen da- ge, eene andere volgen , die gemaatig- der is en meer ter verzoeninge leidt, 't Zal zijn in het tijdftip, wanneer nieu- we heerfchappijen zullen opftaan , wan- neer bijkans alle Volken zullen beginnen te gevoelen de behoefte om kimdiger te worden ; wanneer zij , meer vereenigd door 1 q»i Amiiiforn-riwini MrtHMWi-nMiïTniarairTi REIZE looven. Tot op :ich vergenoegen , hunne regten aan te wijzen 't tt of meest ge- le gebruiken, in :ingen , in hunne : doen ophouden onbezonnene ge- fchen beter noch n te toonen dat ;ing en het voor- I heerschzuchtige ;ch tot de waar- we dcrkeeren. !ze ftoute en ver- » ten eenigen da- 1 , die gemaatig- erzoeninge leidt, p, wanneer nieu- en opftaan , wan- i zullen beginnen e om kimdiger te , meer vcreenigd door DOOR NOORD-AMERIKA. 283 door den Koophandel , gerecder kundig- XI II. heden zullen ontvangen en mededeelcn; brip:p. wanneer het vernuft van een ecnig "' ipcnsch , wanneer de gezindheid van ééne partij niet meer den zelfden invloed , zullen hebben ; wanneer de groote dwaa- lingen der Godsdienften zullen uitgeput zijn , naa dat zij onder alle mogelijke gedaanten zich zullen vertoond hebben : in dit tijdftip zal dusdaanig eene Wijsbe- geerte eenen aanvang kunnen maaken om de Natiën tot deeze Eenigheid te brengen : ijdele hoop , misfchien , maar altoos troostlijk, om zich daar mede te vleien I Ik ben, enz. Marsch "PiiW*f«>lRP*iiilPP Martch en Tj:gerpïaanen van het Leger van dtn Graavs de RocfiAMBEAU, ge dun rentte den yeldtogt van de» Jaar e i^öi. D A G B N. LeORHPLAATECN. apitaudbn. ^» Newptrt op Rhtde • EdlanJ. >«y. Eng. Mljlw (•> 11 Nt Providence. « • So 11 tot 90 Rustdag. 90 Mt Watermin. • * «5 31 Na PlainHeld. . 1 ld as Na Windhim. • • 16 33 Na Duiten. . • 16 «4 Na EastharforcL • • laè 05, aó Rustdagea. 27 Na Farminiïton- • • I2Î 38 Na Darons-Tavcrn. . 13 29 Na Dreakneck. . • 13 3» Na Newiown, . ♦ IS >/j. I Rustdag. a Na Ridgebury. . ïS 3 Na Northcastle. • 30 4, 5 1 Rustdagen . - 6 Na Pliillpsbury. • 02 ^ug. 30 Na Northcastle. . . 23 ai Na Crampton. . , 14 33 Na Kings- Ferry. • . 18 23, 24 Rustdagen. 25 Na Story- Point. 5 aö Na Sufferency, . • 16 27 Na Pompton. • • 14 «8 Na Wipeny. Rustdag, 16 32 1 Miilen. (♦) Drie Engelfclie Mylen telt men op ecue HvJlanafdie, of een / Le^er van den cdtiurende den '. 1781. AriTANDBN. id. Eng. Mijlen (•> 30 15 \6 i5 16 "i "1 13 ■ 13 I IS • 15 • 30 02 33 »4 18 5 16 M 16 321 Mijlen. ene HvilIanUrcbe, of e«a UAOUN. L E (Ml r L A ii T Z E N. AF-TANneW. A«M Newport op Kht>5 Rustdagen, 16 Na Spinc. . , 16 17 Na Cöath. . . 18 l3 Na Annnpolls. - • • Ruitdagen , tot aan den 31, wanneer men in Ciiefapeali' ti Baai na Jamestown is onder zeil gegaan. O^ob. 95 Na Jamestown. . i;8 2Ö Na Williamïburg. i • 6 27 Rustdag. 38 Voor Yotl£, l'a zamen ia ; 756 Mijlen. Mankende 353 uuren gaanj. Legerplat itzen 3p. A. ^mm'mmff-'* i J3!j de Uïigeevers deezes zijn fwg eemge Exemplaaren te bekoomen van da volgende JVerken. L Staatsomwenteling van ameuika, door den Heere Abt raynai., groot 8vo. ƒ l'-"-' II. A. L o o s j E 8 , pz. Dichtkundige Gedenkzuil der Onafhanklykhiid van n o o R i> • a M k R i- KA, nevens eene beknopte historij dier • Cebeurdnisfe , en Bylaagen daar toe betiek- lijk, in gr; 8vo. ' . • * IIL Don juAN en Don ant.. de ulloa, Historifche . Reisbefchrijving van geheel ZUIù'AMBUIKA , II deelcn, ujci kaai' ten en plaaten, In gr. 4'o* r6:- p:-:- 'IV. w. bavbr's Re jze naar PERU, in gr.Svo. i:5:-_ V. o. anson's Reize rondom de ^tffrfW, en Reize naar de Zuidzee , II. deelen , met kaartenen plaaten, in gr. 410. . p:-»» VI. u DE BoOGAiN VILLE *s Reizc Tond- om de ïVaereldy II. deelen , met kaar- ten en plaaten, in gr. 4to« « 5:10:- VIL keyszleu's Reizen door verfcheidene Rijken, IV. deelen, met pi. in gr. 410. 15: lo:- VIII. BjöftNSTaHL's Reize door Europa en het Ootten , IV. deelen , in groot 8vo. ïo :-:- IX. Histcrifche Belchrijvirg der Reizen , XXI. deelen , met kaarten en plaaten , in gr. 410. -:- 1- Ook nog eenige weinige proefdruliken van het p o r. THAiT van zijne Excellentie den Heer Ambasfa- ftdeur joHN adams; om gevoegd te worden voor deszelfs Werkje over het Gefchil met Groot- firitannie, ' Zie l»ladz. aöo. deezer Reize. !■ » W^^' r zijn mg eenigâ omen van ds rken. I K A , door den root 8vo. f IÎ-Î- re Gedenkzuil der o n i>- A ME Ki- pte hhtorij dier daar toe betrek^ ... DE ULLOA, ing van geheel eelcot mee kaai' j,to. . Pï-'- EBU, in gr.8vo. 1:5:- 1 de fyaereld,m. II. deelen , met ;r. 4to. 5;-:" 's Reize rond- eeleni met kaar* ^to. . ssio»" oor verfcheidene iet pi. in gr. 410. 15:10:- door Europa en in groot 8vo. ïo:-:- r Reizen, XXÏ. p!aaten,ingr.4io. -:-i- fdrukken van het p o R- ntie den Heer Arabasfa- om gevoegd te worden !r het Gefchil met Groot' idz. a6o, deezer Reize, -J J