M H H P H ^ y ^ f fa. I /¿rt D E D E O TR INO . A t p - 7 2 . 3 5 D E D E O TR INO . A D LJSUM. PRIVATUM / Alumnorum Seminarii S. Marioe B A L T I M O R E N SIS . B A L T I M O R E : ST. MARY'S INDUSTRIAL SCHOOL STEAM PRESS, CARROLL STATION. 1903. DE DEO TRINO. BREVE COMPENDIUM * OBJECTUM, UTipiTAS ET DIVISTO TRACTATUS. i Obi ec tum hujus Tractatus est disserere de trinitate personarum g Deo. Siquidem in Philosophia disputatum est de Deo uno, e q existentia, ejus natura et operibus ad extra i nunc J m » progredientes, et lumine fidei adjuti, ipsa De. opera ad intra ipsiu vitam interiorem exponere intendimus, ipsa p r o f u n d a D ^ quae raxllus hominum vidit sed Filius nobis enarravit : quod laciemus tarnen cum modestia et reverenti» : nam | qui scrutator est majes- ^ ^ s i B s S l p i obiectum cognitiònis nostrae nullum esse potest quam Deus ipse, in sua vita interiori ; et quamvis pauca de hoc | | | g g | Ä g mus, melius est modicum de Deo cognoscere quam multa de rebus Te" n i , Qnod quidem melius apparebiti dx s ud.o caetenarum theològiae partium, quae dis.erunt de commumcatione-taeiv, oreaturis facta per lucarnationem, Sratiam et sacramenta. quom do enimintelligi posset illa communicaüo, nisi pnus ipsa vita divina describeretur? H B necessitate cognoscendi hoc mysterium .-nam omnes tenentur, saltern necessitate praecepti, scire ea quae fides de T W ate doc t ; nec mirum, quum beatitudo nostra in contemplati one q m ahos Ä S S ^ M Contra. Arianes Orationes Quatuor; ad Sera- pionem Epistolae Quatuor. „ A,1s-nRiinus (4301 de Trinitate. P S. Hilarius Pictav (366) de S. Anselraus (1109) Mono, iog.um; RicUoid .a b y| W > 1 2 _ 3 6 sius. and various tracts. . Manning, Internal Mission of the H. Ghost. 3. DM, 10.- tum ab haeretioia «f • -»- l̂esiae iuit impugna- rüs et E a C S : ' " " i m p U g n a t U r P — t i m ab Unita- Cap. I. De Notione i A r t Ì E j a s definitio. myeterii. j Art. I I . Errores eidem oppositi. Art. I I I . Ejusdem cognoscibilitas. Cap I I . tia tri um divin-1 generalis (_et ratione suadetur arum persona-, Art. IL Thesis specialis de Con- substantialitate Verbi.' {Art. I I I . Thesis specialis de divin- iate Spiritus Saneti. j Cap. I I I . De fi^e Generatone Verbi, tionibus trium' 11- Pl™essione Spiritus personarum. j . I i Art. I I I . De divinis Missionibus. CAPUT I. De Notione mysterii S . S . Trinitatis. ARTICULÜS I . D E F I N I T I O . 8 c r t t i s P S m T V T r T V A & S i <>Uae J a m R f f l i n ^ i L ^ ä , Ì L S m Ì g D Ì f i C a t ' j U X t a qU0S- Quod rem S. S. Trinitas definitur: mysterium unius Dei in d s t „o f e r 8 0 m • 8eU fU8ÌUS : m y S t e r Ì U m l H u m personarum rea it r essen tia. rUm " ^ * * * sub ln t i a , natura a u t Hoc mysterium igitur duo importai (a) realem r i d i l l i » er t r e s divina« persona, (») Ä I ^ Ä ^ t S so um genencam, aut sPecificam. sed etiam numericam ü t l r lntelhgatur deflnitio, e s p l o d a . „ t verba efve ad unitatem naturae,'sive ad trinitatem personarum. , 5.- Secundo e^licatur: '!res voces adhibentur ad expnmendam unitatem naturae in Deo: essentia, natura, substantia („) Essentia est id per quod res est id quod est et a | M M » re discernitur : v. g. essentia hominis est ammahtas simu et r a ^ nalitas, quia illae duae proprieties horninem c o n s t i t u u f t f t ^ est, et ilium distinguunt tum ab angehe, qui ammalitate carent. turn a brutis. qui rationalitate privantur. I , • (ft) Natura (a voce & est princpium >ntnosecum essential« operation!« et passionie, seu fons internus ommum quae ens elicit et patitur; v. g. in homine natura est simul opu e anima quia turn corpus'turn anima sunt pnncipia intnnseca anima, quia iu / „.Htur Ex hoc apparet essentiam omnium quae homo facit aut patitur. J » t r _ a t n r a non realiter distingui a natura, sed t a n t u m , virtuahter natura siquidem nihil aliud est nisi essentia sub d.verso resp tu considerata, videlicet essentia est pnnciptum essendi, et natura gg£* est res cui convenit esse in se et non in alio. In rebus creatis substantia oppomtur g g deniibus, quibus convenit esse in alio tanquarri « B^ecto ; v g m homine substantia est illud intimum, quod abscond.tum inven^ur sub accidentibus corporis et animae et ea sus entat. nulla sunt accidentia, ac proinde substantia nihil aliud estmsi essentia vel natura quatenus consideratur ut in se ex.sten. In Deo proinde essentia, natura et substantia non differunt rea ter sed solum diversi sunt aspectus sub quibus consideratur una et eadem res : unica igitur est essentia, unica natura unica substantia. 6. Tria sunt prassertim explicanda relate ad personalitatem : notio personalitatis, distinctio inter naturam et personam, notio persona ^^a)Persona in genere est substantia singularis.completa.sui juns, et intellectu praedita. Dicitur "subst. singular subs antia. universales, ut humanitas etc.. nonnisi in abstracto ex possunt esse personae ; completa, nam inter subsUntias aha su, hiconpletae eo sensu ^ ^ possint propriao operationes exercere, v. g. man us in homine, et haec non possunt esse persona . a ^ j t sunt completae quia possunt per se operationes exe. ere ^ coneentaneas. et hae possunt esse personae. g juris seu incommunicabiliter subsistens, i. e. habens dominium substantia ^ / f l f f i q U O d q U Ì d e m 6 V e D Ì t H P S ! S S Ä f t ^ 3 S U p e r Ì Ò r Ì ' tun e enim ex.stit propter se et habet propriam subsistentiam; intellectupraedlta, n h c adiff t a s i m p H c i Vöj c u . c o n v e n J quahtates supra descriptae, «ed quod caret ratione, v. g. earns arbor, lap.s. Personalità« igitur, sen subsistentia, est p e r c iò per q u a . natura inteHectualis, singularis et completa est Q f ; ' substantia T S S Ì " W W * « * persona est semper natu a t a P T P I g" C° r p U S h a a m n m ' 8 e 0 r s i m 9 * 4 1 completa S r : J P ™ ' i l D ° n e s t ^ s t an t i a completa Sed insuper et praecipue natura ex se non est M * S S F F I SFFIAAED EST LT proinde frK T " d u m p e r 8 0 n a ^ Pri^pium quod agri aUribuTon s v T I aC t Ì°De8 ' " P r ° Ì n d e h u r n n a r o „ ; r / - l n ° T ' COrpU8 6 t a n i m a e f f o r m a n t naturam ZZZZiTZ ™ effiCÌmU8' • I l i seorsim resu ta P P ! ® C 0 D t r a ° 0 m P 0 s i t u m humanum, quod resu.tat ex unione corporis et animae, est persona mi is tal! n 0 m n e s a < : t l o n e s -ve corporissive animae. r e l a ' ^ n o n T f Z Ä T t f d e f i D Ì t U r 1 I H K I e. m J S t T S t S t S S S i r d a t i 0 e ] e v a t a a d dignitatem Qu^m e^im t r s r s7nUreDeCoentrUm ° P e r a t Ì ° n Ì 8 " ' S I M W H I « ¡ 2 5 = r t tum aFil io ' US q U a t 6 n U 8 S p i r a t , l s t u m * Patre « Ä S S Ä ^ personis possideatur, * Vide in PraeJect philosophic* quid et ̂ Ì ^ I H ^ AÍ ITICULUS I I . •ERRORES PRAECIPUI ADVERSTJS MYSTERIUM S. % TRINITATIS 7 Post definitiotiem mysterii S. S. Trinitatis, errores ipsi oppos- itos exonere iuvat, 1 sie melius cognoscatur dogma catbohcum, facilius intelligantur argumenta quibus fulcitur, et tutius praecavea- tur error Jamvero tres praecipuos errores distinguere J icet ;~i , Anti-Trinitarii personarum trinitatem negant ; 2, Tritheitbae umta- tem naturae destruunt; 3,.alii tandem circa divinas procesiones err- anRadix bujusmodi etrorum est dificultas conciliandi unitatem naturee divinœ cum personarum trinitate: alii, ut mehus sa lwen . unitatem nature, unicam in Deo personam adm.erun n ut melius distinctionem personarum servarent, earum manual itatem propugnaverunt. g I . Neeaverunt Trinitatem. personarum : (A) Modaïistce, seu Sabelliam, qui docuerunt Patrem et F,hum et S p i n i » S. non esse tres personas distinctas, sed solum tres modos essendi vel etiam tres diversas manifestationes unius ejusdemque personee; ilia persona, quatenus creans, vocatur Pater; quatenus incarnata vocatur Filius ; quatenus sanctificans voc tur Spiritus. Vocati sunt etiam Patnpassiani ; quia tenebant Patrem incarnatum fuisse et pro nobis passum. Prae- c pui fautores hujus erroris fuerunt Praxeas ( I I Saec.^ contra quern scrìpsit Tertulliano, Noetus, contra quem scnpsit ^ppolytus; Sabellius ( I I I Saec.)V qui tanto aelo illam b a e r e i M t f M secta ejus n o m e n acceperiVj contra cujus errores scnps.t - O ' sius Alex. Ule error renovatus est nostns diebus in libro cui tulus Jehovah-Jesus, ubi auctor Rob. Weeks, contehd.t unicam esse personam in Deo, scilicet Jehovah, quae assumpsit nomen Jesus in mysterio Incarnationis, et nomen Spiritus in die Pentecostes. 9 (B) Socifiiani, ita vocati ab eorum ducibus, Laelio bocino, et m nepote Fausto Socino (XY I g f Protestanüum erroribus imbuti, S i l privato utentes, contenderunt mystenum Trinitatis nul o- modoinveniri in Sacra Scriptura : juxta non est Deus, sed mere propheta eximí» sancUtati et Spinbu S non est persona divina, sed solum virtus aut operatio Dei. Hod,e M Ä hune erorrem propugnant, vocantur Umtarn, prœdse quia unicam in D e o K ^ ^ ^ ^ pua argumenta ita summantur a 0. t . WarKe . u j 8 he Onurch doctrine of theTrinity; (a) because it is unintelligible, (ft) because it is nowhere plainly taught in the New Testament, (c) because the texts quoted in support of the Trinity are inacquate or irrelevant, (ri) because there are many texts in the N. T plainly opposed to the Church doctrine of theTrinity, ( e ) because we know when and where the doctrine of the Trinity began, and hew it gradually took form ."{Manual P. 20.) 10. (C) Bationalisiae tandem, qui nullam fevelationem admit- tunt, tnnitatem personarum rejiciunt ut rationi contrariane quidam tamen nomen servant, et dicunt trinitatem constitui ex infinito, finito et inter utrumque relationibus. 11. Negaverunt Consubstantialitaieni:— 11. (A ) Arianai, sic vocati ab Ario, presbytero Alexandrine orum duce, qui initio sacculi iv., docuerunt Verbum non esse Patri aequale, neque verum Deum, sed solum creaturam caeteris multo perfectiorem, ante alias ex nihilo productam, qua Deus usus est ad caetera entia creanda. Orta est ilia haeresis ex ilio principio gnostico quod Deus, prae sua excellentia, non posait directe creaturas inferiores producere et regere, sed aliquo mediatore seu demiurgo uh debeat. Ille error jam antea edoctus fuerat quoad substantiam ab Gon i t i s et Cennthianis,necnon a Paulo Samosateno, Antiocheni Episcopo, qui Christum esse merum hominem contendebant Ariani dannati sunt in Cone. Nicaeno (325) in quo, promovente praeeertimS. Attanasio,declaratum estVerbum esse Patri consubstan- tiale, homousion seu ejusdem naturae, et simul aeternum et ab aeterno geflitum. Nec tamen haeresis statim extincta est' sed in sectas duas fuit divisa:-(a) Ariani rigidi seu Anomaei docuerunt es8e P a t n «^¡milem anomown; (6) Semi-Ariani autem tenueruiit Filium esse Patri similem, similem in substantia homoiou- svm, juxta quosdam, similem sine addito, homoim juxta alios Error Ananorum renovatus est a Samuele Clarke, anglicano theo- logo saeb. XV I I I . 12. ( B ) Macedoniani originem ducunt a Macedonio, qui primum fuit Semi-Ananus et deinde, ope Arianorum, Episcopus C. P electus |341], divinitatem et consubstantialitatem Spiritus S. negavit et aaseruit Spiritum S. esse solum ministrnm Patris et Fili: et creaturam caeteris perfectiorem. Damnati sunt in Cone. C P (381) in quo declaratum fuit Spiritum S. et vivificantem a Patre procedere, et esse cum Pâtre et Filio simul adorandum 11 13. (C) Tritheitae.—(a)Philoponus, philosophus Alexandrinus saec. VI , naturam et hypostasim, seu personam confundena, docuit tres esse naturo in Deo sicut et tres personas : ex quo sequebatur tres esse deos, quamvis ipse conclusionem non admiserit. (ft) Abbas Joachim^ll Saec.) docuit inter tres personas divinas esistere solum unitatem moralem, illam scilicet quae oritur ex consensA voluntatis, et existit inter christianos : ex quo partiter sequebatur tot esse naturas distinctas quot sunt personae in Deo : damnata fuit ejus baeresis in Cone. Lateranensi IV (1215). ' 3, Tandem nostris diebus Gunther, germanus theologus, asserüit in DAO esse tres substantias identicas, et illas habere quamdam unitatem formalem in eo sitam quod tres illae substantiae, seu per- sonae, ad invicem coadunentur per conscientiam. Fundamentum bujus erroris in falsa person® definitione jacet: juxta ipsum siquid- em. persona est natura sul conscia, et quum sint tres in Deo personae, sequitur tres esse in Deo naturas sui conscias. I I I . Errores contra processiones divinas- 14. ( A) Harduinus et Bernyerius, ambo e Soc. Jesu (XV I I et X V I I I Saec,) erraverunt circa generationem Verbi : Harduinus, scilicet, admittebat quidem divinitatem Verbi, sed negabat ipsum procedere a Deo per veram generationem, docebatque lpsum factum fuisse Filium Dei solumtnodo in instanti Incarnationis quando sci- licet Deus naturata humanam Christi efformavit in utero Virginia et earn Verbo .univit. Beruyerius pariter docuit actionem qua Deus univit naturam humanem Xti. cum Verbo esse veram generationem. 15 [B] Photius, pseudo-patriarcha C. P. [IX Saec.] in odium Ecclesiae Romanae, a qua deposi tus fuerat, 'dogma processionis Spiritus S. impugnavit, docendo ipsum procedere quidem a Patre non autem a Filio, Latinosque ut haereticos denuntiando eo quod Symbolo particulam FiUoque addidissent. Error ille damnatus est in variis Concihis praesertim Fiorentino [1439], cui Graeci assis- tebant, sed nihilominus adhuc ab Ecclesia Graeca retinetur. Fusiorem descriptionem harum haereseon videas apud scriptores Historiae Ecclesiasticae—v. g. a,pud Birkhauser, pag, 90, 181, 194, 322, 611. _ AETICULTJS TEETIUS. D E C O G N O S C I B I L I T A T E M Y S T E R I I S . S . T R I N I T A T I S . 16. Post traditam notionem mysterii S. S. Trinitatis et errorum qui ipsi opponuntur, inquirendum est quid ratio cognoscere valeat 10 de hoc mysterio . Non defuerunt theologiyjui existimarunt illud mysterium ratione demonstrari posse, inter quos citantur Abelardus, Raymundus. Lullus, et Gunther :— ex ad verso Rationalistae et Unitarii contendunt hoc mysterium esse rationi oppositum. ünde in duplici thesi probabimus mysterium S. S Trinitatis esse quidem supra, sed non contra rationem. 17. Thesis prima : MYSTERIUM S. S . TR IN ITATIS NON POTEST SOLA RATIONE COG- NOSCI VEL DEMONSTRAR I :—Ce r t um est. (A) Illud enim .per. solam rationem cognosci nequit quod est notum soli Deo aut illi cui Deus illud revelare voluit; atqui ita est de mysterio Trinitatis, ut .constat ex his textibus • | Deum nemo vidit un quam : Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris ipse enarravit." (Jno. i,180"Nemo novit Filium nisi. Pater,neque Patrem quis novit nisi Filius, et cui voluerit Filius revelare" (Matt, xi, 27.) Ergo. (ß.) Trad. Deel aravi t 0. Vaticanum [de Fide et Ratione Can. 1.] qua»dam mysteria esse quae per rationem neque inveniri neque demonstrari possunt ; atqui, ex omnium .confesso, mysterium Trinitatis est omnium dificillimum; Ergo per rationem neque inveniri neque demonstrari potest. [C]Ratione. Omnis demonstratio fit vel a priori, vel a simultaneo, vel a posteriori ; atqui existentia S. S. Trinitatis non potest demon- strari a priori, seu per causam, quia Deus nullam causam habet ; nec a simultaneo, seu ex ipsa notione Dei, quia talis notio involvit qui- dem infinitas ejus perfectiones, sed nullomodo exigit duas, vel tres, vel quatuor esse personas in Deo ; neque a posteriori, seu per effec- tus, quia effectus a Deo produeti causantur a Deo, non quatenus trinus sed quatenus unus est, causantur scilicet ab omnipotentia quae ad naturam non ad personas pertinet. 18. Corollaria : (.A) Etiam supposita revelatione, mysterium Trinitatis naturali ratione demonstrari nequit. Hoc patetex ratione jam aliata, et insuper ex facto quod a novemdecim saeculis nullum argumentum rationale vere convincens afierri potuerit ad demonstrandum hoc mysterium. Unde recenter damnata fuit sequens propositio Ros- mini : "Revelato mysterio S. S. Trinitatis potest ipsius existentia demonstrari argumenlis mere speculati vis, negativis quidem et * indirectis, hujusmodi tamen ut per ipsa Veritas ilia ad philosophicas disciplinas revocetur." ü 19 I T B I Falso igitur asseritur a quibusdam Rationalistis Chris- tianoV doctrinam suam de Trinitate a pagania Philosophis mutuatos faisse. [al Asseritur quidem Platonem Trinitatem docuisse; sed imm^ erito: loquitur quidem de intellectu divino, quem vocat Logon, pari'er de anima mundi, necnon de ideis divinis quos vocat Archety- putn mundi,sed nullibi assent tres illos términos esse realiter distinc- tos et simul aequalesr et aliunde notiones confusas. qu.as tradit ha¡de r e , probabiliter a Judaeis traditionibus accepit. [61 l e m Phüo Judaeus, qui primo saeculo H g disserit quidem de Verbo, sed non sibi constat; qnibusdam in ldcis affirmare videtur i lud esse a Deo distanctum sed simul inferius ipsi ; alibi tradit illud non esse distinctum « Deo, sed ejus intellectum vel sapienham. Nullibi autem de tertia persona, seu de Spmtu Sancto loqmtor. M Schola Alejandrina, quae saec. Ill- floruit, quamdm trinitatem admitiere videtur, scilicet Bonitatem, Intelligentiam immobi lem, et Animam supramundanam, sed tres illas res non sun aequales neo eiudera naturae, [ d ] Nostris diebus assentir trinitatem inverno in sacris Indorum libris : "The Hindoo trinity is a combination of three powers, that of creation, Brahma, of preservation, Vishnu and destruction, Siva." S,d ex eisdem libris constat eos esse tres deos plane distinctos, qui successive adorati sunt a vans Indorum sectis ; deinde vero plurimis post propagatum Christianismum sae- culis Brahmani,ut illas sectas in unam coadunarent, triade* quam- dam confecerunt ex tribus praecipuis diis hucusque separatim ado- » Minime igitur possunt variae is tae elucubrationes mystem nostro comparan, quod clare Trinitatem personaium et earum perfectam acqualitatem docet, sed ut vestigia quaedam pr.maevae revelationis consideran possunt. 20. Thesis Secunda : TBTMTT'ATTS N U L L A BEPUGNANTIA CONCIPITÜR IN BOGMATE 8 . S . I E I H I T A T I B RECTE EXPOSITO.—Probatur: Auctoritate : Jam enim a novemdecim seeculis illud dogma creditor non solum a rudibus sed a viris prastantissimis non solum in Theologia, sed etiam in Philosophia et scientiis naturalibus v r a- tis qui difficultates contra illud aliata* perpenderunt et confuta- runt; atqui repugnat tot tantosque viros admisisse dogma absurdum rationi contrarium, praesertim quum minime passionibns faveat, sed contra ipsis opponatur : Ergo. _ i / i l Eatione : Adesset quidem repugnantia in mysteno b.fe. Trinitatis si ennuntiatio illius contineret términos se invicem exclu- 12 dentea ; atqui non est ita, nam non-dieùnus très esse naturas, in Deo et simul unam naturam, aut très personas et nnam personam, sed dici- mu8 Deum esse unum sub respectu natura, et trinum sub respectu, personarum ; Jamvero aliquod ens potést esse unum sub aliquo res- pectu et multiplex sub alio. Sic. v. g. in homine adest duplex sub- stantia, substantia spiritualis, seu anima, et substantia materialis seu corpus, et tamen adest unica persona. Utigitur contradictio esset in hoc mysterio, probari deberet nullam esse distinctionem inter naturam et personam ; quod quidem fieri nequit, ex jam dictis. (21.) Solvuntur Difficultates: ' (A). ObjiciuntUnitarii : "According to the common and familiar use of the word three persons are three beings If, therefore, the word person is to be taken according to the common use, the doctrine of the Trinity would be evidently a contradiction in terms: it would be equivalent to saying : God is one being, but God is three beings." ( J. F. Clark, Orthodoxy, p. 489). . Kesp.:—Illa difficultas manifeste supponit nomen personae Deo appiiçari eodem sensu aa creaturis ; quod quidem falsum est; nam ut diximus, persona in Deo est relatio ut subsistens, v. g. personse Patns est relatio paternitatis elevata ad dignitatem personse. Igitur ex eo quod sunt in Deo très persona) non licet concludere très esse substantias, sed solum trea relationes reaies et subsistentes quas sunt sui juris. Nec mirum est persona notionem aliquo modo mutari quando de Deo prsedicatur, nam idem fit pro omnibus ra- tionibus quse a creaturis ad Deum transferuntur, propter infinitam ejus perfectionem : aliunde quod constituit personam est in comm- unicabilitas, seu facultas agendi sibi et propter se : jam vero ilia essentialis proprietas servatur in definitione person® prout Deo applicatur. ( B ) Instant et dicunt : "According to this view God is one being who reveals Himself in three ways, or sustains three relations, or manifests Himself in three modes of operation. The Trinity here becomes a nominal thing, and is in reality only Unitarianism with an orthodox name" (Ibid. p. 494). Eesp:—Concedo quidem Deum esse unum, i.e. unam substantiam, sed nego Trinitatem nostram consistere solum in tribus diversis modis quibus Deus se manifestât, aut quibus operatur ; consiatit enim in tribus relationibus internis, realibus et subsistentibus, quaegaudent piivilegiis essentialibus personalitatis ; doctrina igitur nostra non est Unitamnism^s, vel modalismus, nec 13 parités Tritheismus, sed stat media inter duos istos ferrores- ( C) Instant cum eodem Clarke : "Your proposition is not mys- terious ; it is unintelligible ; it is not a mystery ; it is only a mys- tification." (Ibid. 491, 492.) Resp. Nego antecedens ; mysterium nostrum non est quidem comprehensible, sed est intelligibile us omnibus qui san® philosophise studuerunt, et inter naturarn et personam aliquam differentiam percipere valent; potest enim sic exprimi • adest in Deo una natura quœ possidetis a tribus persoms. Jamvero haec propositio est quidem mysterio plena, sed non intel- m Instant iterum: Quae sunt eadem uni tertio sunteadem inter se; atqui très divinae personae sunt quid unum et idem cum essentia ergo eunt eadem inter se. . Resp: Distinguo majorem : quae sunt eadem uni terno sub omni respectu, sunt eadem inter se, concedo ; quae sunt eadem bub aliquo resrectu et différant sub alio, Nego. Jamvero personae sunt eae- dem cum natura sub aliquo respectu, quatenus, scilicet aequaliter possident^divinam naturam, sed différant ab ea virtuahter, quia non possident divinam naturam eodem modo, v. g. Pater dat illam naturam Filio, Filius accipit earn. Illustratur comparatione - Actio et passio distinguuntur virtualiter tantum a motu, nam actio est motus datus et passio est motus receptus, sed tamen actio et passio realiter distinguuntur ab invicem ; ita pariter divinae personae virtualiter destinguuntur a natura, et realiter distinguuntur ab invicem. , CAPUT II . De Existentia trium per- sonarum in Deo. (22) Exposita notione myste~riTs. S. Trinitatis, ejus existentiam demonstrare necesse est: in thesi generali trinitatem P ™ ™ et earum consubtantialitatem probabimus ex illis textibus quœ ad ties divinas personas simul referuntur ; quia vero modo spec- iali impugnatur consubstantialitas Verbi et Spiritus Sancii, duplicem thesim contra illos errores dingemus. ARTICULUS I . T H E S I S G E N E R A L I S . 23 • TEES SUNT PBBBONÄ EKALITKB DISTINCTE IN UNA EADEM- A U E ' ESSENTIA DIVINA. PATEB SCILICET, FlLIUB ET SPIBLTUS SANCTUS.—De fide est.-Thesis probatur ex Scr>ptura:t»m««flfcr>n . Veten- Testamento «t aperte déclarais in Novo» 14 I. In Veten Testamento primum indigitatur quasdam pluralitas personarum in Deo, et deinde apertius declarator existentiasecundse saltern personae et ejus divinitas. 24. 1. Quoad Trìnitatem in genere. (A ) Deus, antequam hominem crearet, dixit :"Faeiamushominem ad imaginem et similitudinem nostram" (Gen. i, 26,); item, quando jam in eo erat ut expelleret protoparentes ex paradiso, ait : "Ecce Adam quasi unus ex nobis "(Gen. iii, 22); tandem post adificationem turns Babel, Deus ita loquitur: "Venite igitur descendamus et confundamus ibi linguam eorum " (Qen. xi, 7.) atqui, licet stricte loquendo, il lud plurale in lingua hebraica adhiberi possit. pro unica persona, ad intensitatem exprimendam, melius tamen explicatur si de facto admittantur plures in Deo person®, et de facto Rabbini non pauci et plerique Patres ita prsefata verba inter- pretati 6umt : ergo. Vide etiam Gen. xviii. 1-3. "Apparuit autem ei Dominus... apparuerunt ei tres viri . . . et adoravit in terram." Exinde S. Ambrosius Bcribit : "Tres videt, unum adorat." (De Cam et Abel i, 8 ) (H ) In libro Numerorum (vi, 23-26.) invenitur formula benedictionis, quam sacerdote« super populum recitabant, et in qua ter repetitur nomen Jehovae ; atqui Rabbini quidam et Patres in hoc viderunt aliquam adumbrationem mysterii Trinitatis, praesertim quum tria dona, quae per hanc benedictionem impertiumtur, scilicet custodia, misericordia et pax optime approprientur tribus Divinis personis, Eodem sensti Patres quidam intellexerunt visionem apud Isaiam (vi, 1-9) relatam, in qua scilicet Deus trina appellatane "Sanctus, Sanctus, Sanctus" a Seraphim salutato, et auditur vox Domini dicentis -. "quem mittam, et quis ibit nobis ?" (C) Iterum in libro Sapientiae (ix, 1-2, 14), Salomoni tribuitur haec oratio "Deus p&trum meorum, qui fecisti omnia Verbo tuo, et Sapientia tua oonstituisti hominem ;" atqui comparando ilia verba cum iis quae in Novo Test, inveniuntur circa Verbum Divinum, satis aperte recognoscitur in prsefato textu Secunda persona S.S.' Trinitatis ; tertia autem paulo inferius (17) designator "sensum tuurn quis seiet, nisi tu dederis sapientiam et miseris &piritum Sanctum tuum de altissimis." Ergo. ' 25. I I . Quoad Verbum in specie. (A) In Psalmis (ii, 4: cix, 1) distinguuntor duo Domini plane distincti, quorum unus generat alterum, unus sedet ad dexterarn alterius . "Filius meus es tu, ego hodie genui te Dixit Dominus Domino meo, sede a dextris meis" atqui in his locis apparet non solum 15 esìstenti* secundae personae, sed etiam ejus divinitas et const b- stantialitas ; nam Filius, qui generato a Patre debet p o d e r e eamdem- nLturam ac Pater, et quum in Deo unica sit nume,.ce natura, ut patetex multis aliis locis-Scripturae, periecta naturae identitas inveniri debet in Patre et Filio. • _ W ( 2 Eadem doctrina cìare invenitur in prophetia Emmanuel (Tsai. vii, 14 etc.),quam explicabimus in Tr. de Incarnatone et in ibrisProverbiorum et Ecclesiastici, in quibus assentur existent.a Sapientiae cujusdam increatae, a Deo distinct, et tamen omnes dignitatis characters prae se ferentis; tunc locum exponemus u h de Divinitate Verbi. . C S E , 26. Mysterium S. S. Trinitatis, jam adumbratum in V eteri iest., Piene revelatur in Novo. Probatur : 1 ex Annunti?tionis mysterio. (A) Imprimis trinitas personarum in ipso mysterio Anminuationis sufficienter enuntiatur; ibi enim videmus ¿ngelum a Beo Patre mis- 8Um "missus est Angelus Gabriel a Deo in civitatemGahlaeae (Luc. i 26V deinde exbibetur Spiritus Sanctus ut efformaturus animam et corpus Christi in utero Virginis ; "Spiritus Sanctus supervemet in e et virtus A les imi 'obumbrabit tibi." (35) ; tandem Mhus annuntiatur ut ex virgine nasciturus ; "ideoque et quod nascetur ex jg te Sanctum vocabitur Filius Dei.' ( b) Earumdem consubstantialitas non potest quidem evidenter demonstrari ex toc solo textu; sed jam insinuatur quia secunda persona vocatur Filius Dei, et Sanctum sen Sanotitas ipsa, at qui S s verus et proprie dictus particeps esse debet et qmdem sub- stantialiter natlrae Patris, et nemo potest vocari Sanctus in seneu stricto, nisi sit essentialiter sanctus- seu Deus. 27. 2. Ex Baptismo Christi. (A ) In Baptismo Christi dare etiam apparet realis distinctio trium personarum, non solum ex M M B B H H I tur sed etiam ex operationibus piane distmctis quas effic.unt , s - qud'dem Pater loquitur de ccelo: "etecce voxde |g^d i cens ; b> Filius dilectus, in quo mihi complacui. (Matt. H ^ i g autem baptizatur a Joanne Baptista et ascendit de aqua baptiza us autem Jesus confestim ascendit de aqua" (16): tandem Spirita. Sanctus d e s c e r d i t super Christum, et quidem sub corporali speci oTutbae "et descend Spiritus Sanctus - f ^ ^ S S Ì columba in ipsum.''- (Lue. iii, 22); evidens est non esse unam personam, sed tres persona* realiter distinctas. 16 (B ) Unitas autem naturae non quidem tarn dare sed tamèn ali- quomodo apparet ; nam Christus asseritur. Filius Dei; et quidem per excellentiam, voeatur enim o huios cum articulo, et additur "in quo mihi complacui," ut insinuetur eum esse Filium proprium et prse omnibus dilectum. Spiritus autem voeatur Spiritus Dei, seu a Deo ipso procedens, ut plenius alibi explicabitur, ac proinde substantias divinse partieeps. 28. 3. Ex promissione Spiritus Sancii. (A ) Nec minus clare apparet trium personarum réalis disi,inolio in promissione Spiritus Sancti a Christo facta in Coena ultima. Ait enim Christus:" Paraclitus autem Spiritus Sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, il le vos dosebit omnia Ego rogabo Patrem, et alium Paraclitum dabit vobia ut maneat vobiscum in aeternum." (John xiv, 16-26), Sane realis esse debet distinetio inter Patrem qui mittit Spij-itum, et Filium qui rogat ut Spiritus mittatur, et Spiritum ipsum qui mittitur a Patre in nomine Filii. ( ß ) Ex contextu apparet etiam trium personarum consubstanti- alitas ; (fi) paulo enim antea Christus dixerat : " qui videt me, videt et Patrem... .Non creditis quia ego in Patre et Pater in me èst? Alioquin propter opera ipsa credite " (9-12): quae quidem verba perfectam aequalitatem Patris et Filii important, praesertim si sumautur cum toto eontextu, et loqo parallelo apud Joannem (x, 30) "Ego et Pater unum sutnus Si non facio opera Patris mei, nolite credere mihi ; si autem facio, operibus credite . " (ft) Item Spiritus Sanctus dicitur procedere a Patre, voeatur Spiri- tus veritatis "Spiritum veritatis qui a Patre procedit " (John, xv, 26); atqui qui procedit substantialiter a Deo debet illius naturae esse substantialiter partieeps, seu Deus: quod confirmitur ex eo quod sit veluti fons veritatis, ipsique tribuatur ilia seientia perfecta quae necessaria est ad apostolos illuminandos de omnibus ad fidem pertinentibus. 29. 4. Ex formula Baptismi. (.4) Tandem trinitas personarum manifeste apparet in forma Baptismi a Christo tradita "Euntes ergo docete omnes gentes in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti"(Matt. xxviii, 19); nam in textu graeco tum conjunctio ltai tum articulus tou repetuntur ante nomen cujualibet personae ; quod quidem ridiculum esset si unica tantum esset in Deo persona, triplici virtute praedita ; repetitio enim articuli tarn emphatica non potest explicari sine trinitate persona- rum. 17 rilu baptismal') per 4»«» oonf.rtor gra . „„tontate Dei; ergo tres personae, W q«aru seaualiter participes. Uter Deus, ac proinde Apostolos, 30. | - p r o i L tres e t divinitatem Spmtus Sancti o p p | ^ , ^ C o r . x l l , personas in Deo agmmsse. Vide Act. , 3-11; 2 Cor. xiii, 14; 1 Petr. I 2. P a t e r > Q ^ d textum "Tres sunt, M tesUmomum dant .n Verbum et Spiritus S , et Hi tres - « m sunt d Joa v ^ J ^ authenticate disputatur: v>de P ^ J ^ o L u o n et p « . r - Essays, Letter on 1 John; contra: H U M M d u g g tome v. Comely, (Introductio, m, p. P- 668-6W).opum , controversial habet. Thesis T EADITIONE PROBATUR. v e r e scientifi- 3i . 1 . 1 fa«»- ^ » « ^ J S S S * a camtestimoniapraecpuorumPatrumqun F Compendii vixerunt, afferre oporteret; § g g ^ " t h . b bimus exempli hoc non permittanVpauca solum ^ ^ d e Trinif.. stsc fuerunt non quidem modo scen.fi o g J * « ^ Apostolorum, mystermm S. b. \ n n" a\ , . t .. N onne habe- m M Papa (Episi- ad Corvnth., S O Domin i . . . . in FiHo et Patre et d o g m a exponere m Patres » g ^ "elmpalt ionibus § et .analogiis modo magis ph.losoph.co, ^ {Apol i, 67) ait "Earn 18 i Patrèm, Creatorem omnium, et alium Filium, per quem creavit 0 m n i2 2 ) q u h s e Tfr^PATRIARCHIS- * S S aud t ; u i L f n n 0 n m i-tur , quum atheos v o l i aud. qmasseruntDeum Patrem, et Filium Deum, et Spiritum i;iiT1rrr oste"duate^essentiam in - • 'SàSSsàÈs^ÈTrdctatus de mém H t m J Z Z T M f S t r a 0 t a t U m a d v e r 8 U S P ™ : item 2 S COn ; a f f e l f i 4 Ecclesia graeca, Qlemens et Z T T , , t F a d l t d e T r i°itate: Origenes multo plura m docu.t, et hcet erraverit dum modo philosophico illud mv i T c i t e L p J t d o * m a enis d 2 f a D d e m & Thaumaturgus, Orig- m t m P h N P r o 0 n r W 6 d l d l t ' q-eopt ime con ordat r Un-Deus Pater Verbi, Unus Dominus De7pro e d e r f Ì ^ 6 U S ° H e t i a m S P ^ u s Sanctus ex -L-eo procedens Irinitas perfecta. * fìdls'pfrnTa, t H p W ^ f l N03tris temporibus - 1 t , o v 1 ; 8 i a f f m P r ^ | P f | i l l i u s « H f t l tempore arianae con- L e r . ; ™g„ g i g j j M l »«.»¡n. . anaiogns piulosophicis, ioquuntur ut privati »Vide A-Me-M»* P a t b e r S j " I ^ i H o n j vi> ̂ " — « 19 Doctores, et quia tone temporissensus verborum non erat dare defi- nitus, expressionés aliquando adhibent, quae hodie ut erroneae a fheologis pronuntiarentur : ex hoc autem concludi nequit illos mys- teriuaTTrinitaris ignorasse vel negasse, sed solum ipsos inhabiles fuisse ad perfecte conciliandum illud dogma cum pbilcsphia. 33. 2. Ex praxi Ecclesiae : (A) Imprimis baptismi formula, quae ab initio adhibita fuit, distinctionem simul et unitatem trium personarum clare exprimit praesertim si sumatur cum trina immersione qua baptismus tunc, conferebatur, et explicationibus Patrum ; audiatur unus Tertulli- anus: "non semel, sed ter, ad singula nomina, in personaB singulas tingimur." (Ad Prax. c. 27) (li) Varia symbola, quae profiteri clebebant catechumeni, antequam baptizarentur, idem mysterium edocebant sub forma affirmativa "Credo in Deum etc." vel interrogativa "Credis in Deum Patrem etc.?" (C') Doxologiae, quas cantabant Cbristiani et quae sunt peranti- qnae, nt Patres testantur, eamdem fidem profitentur: "Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto;" vel "Gloria Patri per Filium in Spiritu Sancto." ( D) Martvrum confessiones coram tyrannis novum argumentum exhibent : v. g. s. Polycarpus, Joannis apostoli discipulus, supra rogum exclamavit "Yerax D^us, glorifico te cum aeterno et coelesti Jesu Christo cum quo tibi et Spiritui Sancto gloria nunc et in futura saecula."(Smyrnaearum epist. 14.) ( f i ) Nec minus convincens est ratio agendi Ecclesiae cum haereticis Trinitatem negantibus ; statim enim ac illud dogma impugnatura fuit, Patres ad illud defendendum surrexerunt ; ita Ebionitae seu Gnostici ab Iguatio confutati sunt. Praxeas a Tertulliano, Noetus a S Hippolyto, Paulus Samosatenus a Concilio Antiocheno, etc. 34. 3. Ex Symbolis et definitionibus Ecclesiae. (A) Antiquissimae Symbolorum formulae, prount inveniuntur apud Icenaeum (Contra Haeres. i, 10 ; iii, 4 ), Tertuilianum ( de Velandis Virginibus, c. i ) aut Novitianum ( de Trinitate ) explicitam fidem profitentur in " unicum Deum Omnipotentem, et F i l i u m e j u s Jesum Christum, et Spiritum Sanctum, paracletum et sanctificatorem". Vide Denzinger, Enchiridion, n. 1-13. ( B). Eadem fides fusius definita invenitur in Symbolis Nicseno, Constantinopolitano et Athanasiono (Denzing. 17, 47, 135. ) 20 35 4. Ex arg. praescriptionis. Certum est dogma S. S. Trinitatis fuisse creditum in Ecclesia, initio aaltem quarti saeculi quando definitum fuit a Con. Nicaenft.' Atqp.i tale dogma non fuit introductam in saeculo tertio, vel secun- do vel ab immediatis Apostolorum successoribus ; ergo tale dogma ab Apostolis et Christo fuit edoctum. Probatur minor : si enim tale dogma introductum fuisset, illud eontigisset per mutationem sensibilem ; atqui neutrum dici potest: (a) non prius, nam si muta- tio sensibilis facta fuisset assignari deberet tempus, locus, et auctor illius : hoc autem fieri nequit, quia de facto culla inveniuntur vestigia hujus mutationis in doctrina Ecclesiae, sed e contra historia ostendit mysterium Trinitatis fuisse quidem ab initio impugnatura a paucis haereticis sed statim propugnatum a Patribus. Objiciunt quidem Rationalistae illud dogma introductum fuisse a Clemente Alexandrino, vel S. Justino, qui graecam philcsophiam optime cognoscebant, sed hoc aperte factis contradicit, quum citaverimus testimonia Patrum S. Justino et Clementi anteriorum ; ergo non potest admitti mutatio sensibilis. (&) Nec admitti potest insensi- bihs mutatio, quia dogma tam maximi momenti, tam intime con- nexum cum praxi Christiana et cultu divino, tam oppositum human® rationia prejudiciis, non potuit, modo insensibili, sine ulla reclama- tione, sine disputationibu», in Eeeleriam universalem serpere. Ergo remanet ut ab Apostolis ipsis originem ducat. 36. Thesis BATIONE SUADETUR: mysterium S. S.' Trinitatis non potest quidem ratione demonstrari : potest tamen illustrari com- parationibus, et analogiis, et argumentis convenientiae suaderi. 37. 1. Ex comparationibus et analogiis (A) In creatione corporea tria distinguuntur regna, minerale scilicet, vegetale et pnimale, quae licet omnino distincta sint sibi invicem cohaerent, et ad unitatem mundi constituendam concur- runt. (B ) Quodlibet corpus trinas exhibet dimensiones. Plantae tribus elementis constituuntur, radicibus, trunco, foliis. Animai- ibus tres pràecipuae insunt facultates, sensitiva, appetitiva et loco- motiva. In homine tres vitas distinguere licet vegetativam, sensitivam, in- tellectùalem ; in ipsa vita intellectuali hominis tria apparent, prin- cipium i 1 jus vitae seu anima, deinde intellectus et voluntas. In omni propositione adest subjectum, copula seu verbum, et attribu- tum ; in syllogismo tres sunt termini. 21 ( O In sole tria pariter distinguere valemus, ipsam substantia* eolis lumen et calorem ; imo quilibet solis radius lumen, calor et motus est. Jamvero haec omnia non sunt quidem demonstratio mysterii Trinitatis, sed posita illa frequenti repetit,one numen ternani in rebus naturalibus, facile inclinamur ad admittendam àliquam Trinitatem in Auct.ore naturae. 2 EX argumento convenimtiae. Inter argumenta couvenentiae unicum exponemus ex Summa tbeol. desumptum (I p., q. « v u - xxx) Angelica Doctor successive probat duas esse in Deo processiones, ex illis p rocess i on i oriri tres relatione« reahter distinctas, quae tres divinas personas constituunt, (A) Duae sunt in Deo processiones immanentes, etduae tantum : („) duae sunt-, nam Deo tribuendum est, et quides summo gradu, quidquid perfections invenitur in creaturis intellectuahbus, atqui in creaturis intellectualibus duae sunt processiones imma- nentes, sc., Cogitatio, quae ab intellectu procedit, et amor a volún- tate • ergo (6) sunt duae tantum : nam tot sunt processiones in Deo "ohot sunt actiones immanentes; atqui duae sunt tantum actiones immanentes in Deo, cogitatio et amor, nam sentire nequit esse in Deo qui nullos sensus habet; pariter non possunt esse plures intel- lectiones aut volitiones numero distinctae quum Deus omnia uno et F.implici acta intelligat et velit, ac proinde in ipso est unica cogi- tatio, unicus amor. I . ( B ) Illae duae processiones quatuor producimi relation es ; etenim quaelibet processio duas producit relationes, unam activam, passi- vata alteram ; sic processio infellectiva producit relationem cogni- tionis activae, quae vocatur Paternitas, et relationem cogrriUoms passivae quae vocatur ßiatio- item processio, per voluntatem producit relationem amoris activi, quae vocatur ^ r t ó o , etre.atio- nem amoris passivi, quae vocatur s imp] ic i te rp««o . . . ( O Quatuor illae relationes constituunt tres personas, Etenim tot sunt personae in Deo quot sunt relationes subsistentes reahter distinctae; atqui tres sunt tantum in Deo relationes snbs.stentes realiter ab invicem distinctae : siquidem paternitas et fihatio realiter distinguuntur, quia sibi invicem opponuntui, et constituunt perso- | § Patris et personam Filii ; insuper amor passivus, seu procedo passiva reahter dist inguit i a paternitate et filiations et construit personam Spiritus Sancti, sed spiratio activa, nullam habens Oppositionen! cum paternitate et filiatine, non distmguitur reahter db ipsis nec proinde constituere potest personam, ürgo. ¡22 Hoc argumentum diseite et'eloquenter evolvit Lacordaire Gol The inner life of God. ' ARTICULUS I I . D E O O N S U B S T A N T I A L I T A T E V E R B I . Thesis: VERBUM, SEU F IL IUS , EST VERA PERSONA A PATRE DISTINCTA VERUSQUE DEUS. De fide est contra Arianos, Socini- anos et Uni tarios. 39. I. Probatur ex Scriptura: 1 ex Vet. Testamente. "Inter textus Yet. Test, circa divinitatem Verbi, eos seligimus qui sapien- tiae increatae onginem et attributa describunt; argumentum enim valde probabile, si non apodicticum, exhibent. In libro Proverbio- rum (viii, 22-31) haec leguntur de Sapientia : "Dominus possedit me in initio viarum suarum, äntequam quidquam faceret a prin- cipio: ac aeterno ordinata sum nondum erant abyasi et ego jam concepta eram... .cum ea eram cuncta componens ....." Item in libro Ecclesiastici (xxiv, 5-6) Sapientia de se ipsa dicit : "Eco ex ore altissimi prodivi, primogenita ante omnen creaturam, eoo" feci in coelis, ut oriretur lumen indeficiens etc. Vide, etiam Sap. x -'-Ex las textibus duo concludere licet: (A) Sapientia, de qua bic agitur, est vera persona a Deo distincta, nam dicitur genita a Deo- vox enim possedit (-hebraice kanani) saepe saepius adbibetur in f.' Scriptura ad designandam generationem; insuper confirmatur iila interpretatio ex contextu ubi declaratur sapientiam fuisse concep- tam a Deo, esse primogenita^ : jamvero inter generantem et geni- tura debet esse distinctio realis; ergo. Aliunde pierique patres scilicet plusquam viginti ab Athenorgora ad Augustinum, praefata verba audiunt de divina persona a Patre distincta, licet pauci de mero attributo divino ea intellexerint. (ß )Eadem sapientia est aequalis Deo et dignitatis particeps- .nam ipsi tribuitur ' ( « ) Vis creativa : « cum eo eram cuncta componens... .ego feci ut oriretur lumen (ft) Aeternitas : " ab aeterno ordinata sum " (c) Supremum dominium etiam super reges : "per me reges regnant, et iegum conditores justa decernunt . . . " Objicitur qui- dem in textugraeco proverbiorum legi "Dominus creavit me 'extise porro aliquid creatum non potest esse Deus. Sed respondetur vocem graecam 'extise' non semper significare creavit, sed saepe 'formavit 23 produxit' aliunde textus originalis certo praeferendus est graecae versioni, et jam diximus vocem hebraicam significare possed.t, i. e. genuit.' 40. 2 Ex Novo Testamento. .. (A ) Imorimis classicum est hac de re proemium S. Joannis M 1-5Y "in prlncipio erat Verbum et Verbam erat apud Deum etc . , Ibi clare apparet: ( « ) distinct«, Verbia Patre, nam dmtur Verbum erat apud Deum, i. e. in sinu Patris, ut infra g g | ; m super tur infra "Verbum caro factum est" et deinceps illud Verbum vocatur Filius Dei unigeniius (18): jam vero inter Filmm et Patrem adest distinctio realis. M Pe rPe c t a ¡ § g g I S Verbum vocatur Dms "Et Deus erat Verbum ; ipei nbuuur aetermtas "in principio erat Verbum", i. e. a tota aetermta e existit; eidem assignatur vi3 creatrix: "omnia per ipsum facta sunt", necnon prima origo vitae "in ipso vita erat e vita erat lux hominum | quae quidem omnia soli Deo competun ; ergo._ 41 (B ) Alms locus vere classicus est ipsa decaratio Christi. f jo x 30.); cum enim Judaei ab eo inquirerent quia esset, utrum esset Messias vel non, respondit: "ego et Pater unum sumus^ Jamvero ilia verba intelligenda sunt de unitate naturae, non autem de unitate morali tantnm ; nam ita intellecta sunt a Judaeis ipsis- qui sustulerunt lapides ut Chirstum lapidarent "quia tu, homo cum sis facis teipsum Deum." Nec dicatur postea Christum sua veiba emollire citando textum scripturae, in quo etiam homines dicuntur dii hoc enim, inspecto contextu, est argumentuin a minonadmajus, quasi diceret "si homines, quibus Deus looutias est, pbssunt aiquo sensu vocari filii Dei, nonne a fortiori vocari possum Films Dei, et quidem in sensu proprio? Nam, addit, si non facia opera Patris mei nolite credere mihi; si autem facio, cperi'bus credite, u oognosc U et credatis. quia Pater ir. me est et ego g Patre quidem verba important Christum vere Fil.um Dei esse, cum facial ipsa opera Patris, et in Patre habitet. Objiciunt quidem Unrt.ro vocem 'unum" interpretari posse de unitate moral., nam g g g g ipse in ultima coena dixit: "sint unum sicut et nos unum sumus (Jo xvii, 22) Sed respondetur in hoc ultimo loco vim nativam vocis" unum" attenuari per particulam sicut, eodem fere modo ac in sequent! phrasi scripturae : "estote igitur perfeoti w u t et Pater tester coelestis perfectus est" Sed qupndo vox unum non corrigitur per aliud vocabulum. signidcat unitatem naturae : aliunde, ut diximus, contextus id poslulat- > 24 1 A É11 I N e e m i n u s c o n v i n c e n s e s t argumentum ex primo cap- ite ad Hebraèos desumptum : "Multifariam multisque modis olim Ueu8 loquens patribus in prophefis, novissime diebus istis locutus est nobis in Filio etc hie enim S. Paulus loquitur de Verbo Incarnato et eins divinitatem probat asserendo: (a) ipsum esse haeredemuniversorum' i.e. possidere ea omnia quae Deus ipse pos- , ) V e u m d e m habere vim creatricem "per quern fecit et sae- cuia; (c) eum esse perfectam et substantiellem imaginem Patris qui cum sit splendor gloriae, et figura subslantiae eius ; (rf) eumdem esse conservatorum omnium " portansque omnia verbo virtutis suae W ipsum esse angehs superiorem, quia est Filius Dei, dum angeli sunt tantem ministri eius etc.; atqui haec omnia veram divinitatem important et perfectam cum Patre aequalitatem ; ergo. I I . Probatur ex Traditione. 43. 1 Ex Patribus. Patres vetustissimi aperte docent divinitatem Ohristi, ac promde Verbi, cum Christus nihil aliud sit nisi Verbum •Incarnatum. Ita 8. Irenaeus (adv. Haer. x n ) / "Ecclesia per universum orbem disseminata, ab Apostolis et eorum discipulis accept earn fidem quae est in Deum Patrem omnipotentem.É .et in unum Jesum Christum Filium Dei" Vide alios textus- apud auctores autea citatos. et insuper Burton, Testimonies of the Ante- Nicene Fathers ; Liddon the divinity of our Lord, Lect. vii. 44. 2 Exfactis. ( A) ex con/essionibus Martyrum : ita v. g. in 18 S-Felicitatis le-imus: "omnes, qui non confitentur Christum verum Deim esse, in ignem aeterum mittentur:" „,(ß) ^'confessione haereticorum, qui fatentur divinitatem Christi edoctam fuisse ab Apostolis, sed solum contendunt Aposto- lus in hoc erravisse, "dicentes se non solum piesbyteris, sed etiam Apostolis sapientiores esse: (Iren. 1. c. iii, 2) (C.) Ex testimoniopaganorum, qui Christianis vitio vertebant eo quod Deum crucifixum adorarent, ut constat es Celsi operibus et inscnptione inventain Caesarum palatio,* necnon ex epistola Plinii ad Trajanum, in qua declarat Christianos solitos esse stato die Christo, quasi Deo, carmen dicere. (lib. x, 97) Alexaraenos adores his God." Liddón J c. 404 6 l n8CnP t i o u : 25 (D) Ex praxi ecclesiae quae statim e eiau BUG ejeoit haereticoe negantes divinitatem Christi, ut Simonem, Gnosticos, Ebiomtas, etc. (Vide Perrone de Trin. 204-245.) 45 3 Ex symbolis, praesertim ex bymb. Nicaeno, in quo dici- tur "et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei, natum ex Patre, unigenitum... .Deum verum de Deo vero, genitum n 0n factum, consubstantialem Pai ri etc." ' 46 I I I . Principia ad solvendas difficultates. 1 Ex Script. Multi textus scripturae ab Arianis et Unitanis proferuntur contra divinitatem Verbi : singula. esplicare mm» longum esset : principia, quibus praecipui saltern explicari posaunt breviter tradimus : (A) Plerique textus, qui de Vetbo agunt, referuntur ad Verbum Incarnatum, seu ad Christum, qui considerar! potest sub triplici respectu, ut Deus, ut homo, ut caput ecclesiae; jamvero ut Deus, est quidem aequalis Patri, sed ut homo est ipsi inferior, et in hoc sensu dicere polest "Pater major me est" (Jo. xiv, 28;) item ut caput ecclesiae, seu quatenus nos repraesentat, decìarat se ignorare diem iudicii (Marc, xiii, 32). ( B) Insuper Verbum etiam ut Deus, procedit a Fatre, et proinde ab ipso accipit naturam, voluntatem, omnia quae possident; in hoc sensu possunt explicari verba "a meipso non loquor, a meipso non facio quidquam" (Jo. xiv, 10), quamvis possint etoa» interpretari de natura humana Christi. _ (C ) Aliquando in Scriptura, Pater vocata solus Deus, non quidem ad exclusionem Filii et Spiritus S.,ied solum ad «jxclusi- onem creaturarum, ut dare appareat unum esse Deum ; sic intelligi debent verba Christi ; "Haec est autem vita aeterna, ut cognoscant te solum Deum verum, et quem misisti Jesum Christum'(Jo- xvi>, m nam vox '•solum" quae difficultatem facit, non ad subjectum te sed ad p:aedicatum Deum verum refertur, ut patet ex textu graeco, et proinde unicitatem Dei veri solum edocet. É jM 47. 2. Quoad Patres. ( A ) Quidam inter Patres Ante-Nieaenos videntur aeternitatem generation^ Vèrbi negare ; ad hoc explican- dum sciendum est triplicem generationem Verbi a Patnbus distingui : pritnam, qua procedit a«Patre, et haec quidem aeterna est ; secundam, qua Verbum constitutum fuit creator mundi, sen initium viarum Domini; tertiam qua Verbum caro factumest : jamvero quando Patres dicunt generationem Verbi temporanea® esse plerumque interpretari possunt de ÌM ultima duplici genera- 26 Ecclesiam. sequitur totam erravisse (B ) Quidam pariter die'unt Filinm P É t i j I m m « • > • » m B 9 3 9 H * * certe ariaoae haeresi „ . „ f „ , r M t . n l A t b . Z L e, m ' ^ S ? « M M H H volitiones, ^ J g £ 9 H H » t .oi.r.or Patri. (Harter, Compe.J, ¡¡81) ' ' , a O M H S ^ H I lacarnatione AETICÜLDS I I I . DE DIVINITATE SPIRITUS SANCTI " t i B l e f ^ S ^ ^ T P e r S O n a a P a t r e H Ì et Ration aHstas D e ; M est contra Macedonianos, Unitarios Probatur 1 ^ 8erip tur a a r a t i i r ; : 1 d S r i ^ " 1 ^ 1 aliquod donum creatum " ^ D ß i a U " b u t u m 8. M 3 £ M f S e H M i l i • Filii, ut v e n t u r u / t a i r m ", p ' S Ì m i t t e n d u « k nomine Christi, et ex plica rnlmn ano! M ' S S » C O m P l e " < ^ opus xiv, 16, 26- xvi lS 14 ) P 8 q U l d 9 U l d ° h r Ì 8 t u s d°^erat (Jo. cordibus nostris per Spiritum 3 S S ì d ' f f u 8 a e s t i n v, 5.); hic enim J JK&NMI» IIB asseritur, charitätem effundifn c L a ? a a c h a n t a t e ' e t ^ atqui Charitas non S S ^ f t ^ P e r S P i r i t ™ Sanctum; divinam : ergo. " a m m a S n o s t r a s n i s i P*r personam asserit mentiri Salito M I l ^ S ' P e t r U S 27 mentitus hominibus, sed Deo": (Act. v, 3); (ft) ipsi scientia eirca res divinas : « S p i r i t u s s c r u t a t u r U P e r f e c t e comprehenc(it,) etiam profunda Dei." ( 1 Cor, n 10); S Eidem assignatur opus justification et Sanctificatioms quod Deo pioprium est: "abluti estis, just i f ied estisin nomine D^ N- Jesu Christi, et in Spiritu Dei ' X M d Co , vi, 11); U «dem debetur cultus latnae; siquidem, ex S. Paulo, corpora nos ra tem- K » sunt Spiritus S. " A n n > s c i t i s quoniam membra vestratemplum sunt Spiritus S. qui in vobis est?" atqui templum soli Deo .dificatur; ergo Spiri tus S. est Deus: quae quidem conclusio ab ipso S. Pan o d e d u c L , quando post verba citata addit, «glonficate et portale Deum in corpore vestro" (1, Cor. vi, 19-20.); R ipsi pan er tnbui- tur süiritualis regeneraho, quae in baptismo perficitur: Nim quia renatus fuerit ex aqna et Spiritu S. non potest introire in regnum Dei." (Jo. iii, 15); atqui solus Deus potest esse causa principalis nostrae regenerationis; ergo. 2. Ex Traditione. 50 (A) Ex Patribus: quamvis enim non tam diserte loquantur de Spiritu ac de Filio, data opportunitate, suam fidem in divinita- tem Spiritus profitentur ; sic. v. g. S. Justinus M g | | g g "Filium et Spiritum propheticum una cum Patre colimus Alios textus lege apud Bonal (N. 48.) _ 1B) Ex W I fatentibus ipsis Graecis.idem Spiritus vocatur Spiritus Patris quia procedit a Patre ergo a pari Spiritus dicitur Spiritus Filii quia procedit a Filio. (&) Iterum Spiritus dicitur missus a Filio sicut a Patre: " S, abiero,inquit Christus, mittam eum ad vos.". . . ."Cum venerit Par- 34 acletus, quem ego mittam vobis a Patre. " (Jo, xv, 26 ; xvi, 6) ; atqui missio in divinis importât processionem personae missae a mittente; nam missio supponit quemdam influxum mittentis in missum : jamvero in Deo nullus, alius est influxus unius perso- nae in äliam nisi ille qui venit ex origine seu processione ; ergo, (c) Tandem apud S. Joannem (xvi, 14) leguntur haec verba Christi de Spiritu S. loquentis : "Ille me elarificabit, quia de meo accipiet.... omniaquaecunque habet Pater mea sunt ; propterea dixi : quia de meo accipiet, et annuntiabit vobis. " Unde sic ; hic clare asseritur Spiritum S. aliquid a Filio accipere, atqui in divinis persona'ab altera aliquid accipere nequit nisi ab ipsa procedat ; ergo- Confirmatur ex eo quodFilius testetur se omnia habere quae Patris sunt, excepta profecto paternitate ; atqui.Pater habet facilitatemi spi- randiet de facto spiratSpiritumS.;ergo Filius-eamdemvirtutemhabet. 67. (B ) Traditione. (a) Ex Patribus, non solum latinis, qui, juxta omnes, expresse hoc dogma docent, sed etiam graecis ; unus audiatur Qregorius Nyssen. " Unigenitus Filius ex Patre a S. Scriptura dicitur : Spiritus S. vero et ex Patre dicitur et ex Filio esse simul." (Vide Bonal, 72) (6) Ex Condiiis praesertim Florentino definiente quod, "Spiritus S. ex Patre et Filio aeternaliter tanquam ab uno principio et unica spiratione procedit." (C) Rat. Theol. Ex dictis in thesi generali, Spiritus S. procedit per modum volitionis seu amoris; atqui amor, etiam in homine, procedit non solum a volúntate sed etiam a cognitione objp.cti amati, juxta illud, "nil volitum quin praecognitum." Ergo in Deo Spiritus S. debet procedere non solum a Patre. sed etiam a divina intellectione, seu a Verbo. JI . Consectaria Thesis. 69. (A ) Spiritus S. procedit a Patre et Filio tanquam ex unico principio et unica spiratione, licet sint duo spirantes. De fide est, ex definitone Con. Florentini jam citata. Insuper in Deo omnia com- munia sunt, ubi non obstat relationie oppositio; atqui in produc- endo Spiritum S. Pater et Filius non sibi mutuo opponuntur ; ergo producunt Spiritum S., per modum unius et unico actu ; ille autem actus vocatur spiratio, quia fit per modum volitionis seu amoris. 70. ( ß ) Tertia persona S. S. Trinitatis constituitur per relati- onern spirationis passivae; nam personae divinae constituuntur per relationes ; atqui relatio propria Spiritui S. est spiratio passiva : ergo. 71. (C) Processio 8. differì a generatione Verbi sub triplici respectu (a) Verbum procedit ab intellectu per modum cogitationie, Spiritus 35 a vohmtate per modum amoris (&) Filius procedit a Paire solo Spiritus a Paire et Filio ; (c) Processio Eil igst vera gmeraho quia intellectio ex se tendit ad producendum alfcuid simile sibi, dum processio Spiritus non est gener alio, quia amor non tendit ex se ad producendum simile sibi. I L I COKOLLARIA GENERALLY. 72. 1. De Nbtionibus. Ut jam diximus, duae sunt proc'essiones in Deo, quator relationes et très personae, sed insuper qninque sunt notiones, et duo actus notionales. Notiones sunt notae, seu characters proprii quibus personae ab invicem distinguuntur ; jamvero quinque sunt characteres hujua modi, videlicet. f (a ) Innascibilitas, quia Patre a nullo j procedit (6) Oeneratio seu paternitas, (4) Duo pro Patre -j quia generat Filium et etiam spiratio ac- I Uva quae tarnen non realiter distinguitur a generatione, quumipsi non opponatur. f (O) Filiatio, quia a Patre procedit per I veram generationem. ( ß ) Duo pro Filio | (&) spiratio adiva, quae ipsi commu- I nis est cum Patre quia una cum ilio spirat [ Spiritum Sanctum, [ Scilicet spiratio passiva si simplex pro- (C) Unus pro Spiritu Ì cessio quia Spiritus spiratur a Patre et [ Filio. 73. 2. De actibus Notionalibus. Duo sunt'actus notionales in Deo. Etenim actus notionales, seu personales, illi sunt per quos divinae personae producuntur et distinguuntur; atqui duo sunt actus hujus modi scilicet generatio qua producitur Filius, et spiratio qua Spiritus S. producitur ; Ergo. 74 3. De divinis Nominibus. Nomina divinarum personarum ' duplicis sunt generis ; alia sunt propria seu notionalia, quae ita conveniunt uni personae ut de alia praedicari nequeant ; alia autem sunt appropriata, quae ex se tribus personis sunt communia, sed uni tamen cersonae prae aliis tribuuntur propter specialem relationem cum nominibus. propriis Pro qualibet igitur persona breviter describemus tum nomina propria, tum nomina appropriata, 75.1. Nomina primae persona*. (A) Propria (a) Primum principmm seu fons totius Trinitatis, quia ab ilio procedunt Filius et Spiritus S. ; dicitur autem principium non causa vel auctor Filli, 3B quia illae voces in lingua latina important in causato diversitatem et dependentiam naturae. (ft) Ingenitus, Innascibilis quia a nullo procedit. (c) Pater quia generat Filium. (B) Appropriata (o) Omnipotenlia, quia potentia est veluti principium summum Dei perfectionum et ideo convenit spécialité* Patri, qui est principium totius Trinitatis. (ft) Creatio, quia est praesertim opus potentiae (e) Aeternitas, quae initio caret et oon- venit Patri qui est sine principio. 76. 2. Nomina Secundae Personae. {Ay Propria (a) Filius quia procedit a Patre per veram genera- fcionem (6) Verbum, quia procedit per viam intellectionis atqui actus intellects vocatur verbum internum seu conceptio mentis, (c) Imago, quia vi ipsius originis, Filius est perfecte Patri similis," vocatur etiam splendor gloriae et figura substantiae (Hebr i, 3)quia est imago splendidissima et substantial Patris. ( J3) Appropriata, (a) &apientia, quia sapientia pertinet ad intel- lectum ; atqui Verbum procedit per intellectum. (ft) omnia opera sapientiae v. g. ordo in raundo existens. 77. 3. Nomina Tertine Personae; - (A) Propria (a) Spiritus quia procedit per viam spirationis seu amoris (ft) Amor,quia est terminus amoris mutui Patris et Filii et amor subsïstens. Vocatur etiam nexus, unio, amplexus, quia est veluti nexus quo Pater et Filius invicem se complectuntur. (c) Donum, quia procedit per viam amoris atqui amor nihil aliud est nisi donum sui ipsius. (B) Appropriata, (a). Chantas seu bonitas, quia charitas optime convenit spiritui qui procedit per viam amoris. (ft) Omnia opera charitatis. (e) Praesertim vero opus sanctificationis quia sanctificatio nostra est opus amoris. Hinc etiam vocatur Paracletus i. e. Consolator et advocatus, quiaconsolatur per gratiam et postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. ARTICULTJS I I I . DE DIVINIS MISSIONIBUS. Quum duse sint missionum species in Deo.scilicetmissioinvisibilis et missio visibilis, dicemus : i. de missionibus in genere, ii de missione invisibili, iii de missione visibili. I. De Missionibus iti genere. 78. I . Notw (A) Missio in genere (a voce mittere) est motio ve! 37 egressio alicuius'ehtis ab alio cum destinatione ad aliquem terminum- Triplex distinguitur : («) physica. quae fit per pbysicam impulsionem, v. g. lapis missus a brachio ; (;&) moralis, quae fit per impulsionem moralem sive per imperium, sive per consilium ; sic v- g. servus mittitur a domino per imperium; rex mittitur a consiliariis per consilium ; («) substantial, quae fit per quamdam emanationem ex ipsa sub- stantia mittentisf sic flos emittitur ab arlore, radius a sole. Mis- siones divinae sunt missioned substantiates, sine defectibus tamen quae in creàturis inveniuntur. 79 ( B) Missio in divinis est processio unius personae ab alia> cum destinatione ad aliquem temporalem efîectum, seu cum novo existendi modo. Dicitur : {a", processio unirn personae ab alia, vel â duabus aliis, r.am missio importât influxum realem personae mit- tentis in personam missam; atqui, in Deo, nullus est influxus unius personae inalteram nisi per processionem ; ergo missio supponit procession em, (/>) cum destinatione etc. ; missio enim supponit destinationem ad aliquem terminum, seu ad aliquid novum faciendum, et quum in Deo nihil novi sit faciendum, destinatio ilia est ad aliquem tem- poralem effectum. (e) cum novo existendi modo ; nam temporalis ille effectus non potest consistere in mutatione loci, quum divinae personae jam sint ubique, neqtìe in productione alicujus substantiae, nam talis productio com- munis est tribus pereonis et opus-naturae divinae; consistit igitur in eoquod persona missa novo modo existât in: creàturis ; sic v. g. missio Filii per Inoarnationem consistit in eo^quod Verbum Divi- num, quod jam antea erat super terram, novo modo incoepit ess« in aliqua parte terrae, sese uniendo hypostatice hurnanae naturae. 80 2 T/ïesis : INTER DIVINAS PERSONAS, PATER MITTI NEQUIT, F I L I U S AUTEM ET SPISÏTUS MITTI POSSUNT ; ECONTRA PATER ET F I L I U S MITTERE PÖSSUNT, SËD S , SPIRITUS MITTERE HEQÜIT, Certum est, (A) Pater mitti nequit (a) Non enim legitur in Seriptura quod mittatur, sed solum quod veniat ad nos: "ad eum veniemus et man- sionem apud eum faciemus" ( Jo. xiv. 23). .. (&) Insuper, ille solus mitti potest qui ab alis procedit, ut. constat ex ipsa notione missioni». : atqui Pater a nullo procedit Ergo. (JB) Filius et Spiritus S. mittipossunt ; ( « ) de. Filio dicitar "Misi 38 Deus Filiurn suutn factum ex muliere" ( Gal. iv. 4. ) ; de Spiritu S. "Spiritus S. quem mittet Pater in nomine meo." ( Jo. xiv. 26. ) (ft) Illae personae mitti possunt quae ab alia procedunt. et ab ea accipiunt tum potestatem, tum inpulsum eundi ; Atqui Filius et Spiritus S. procedunt ab alia persona, et ab ea accipunt, simul cum natura, omnipotentiam et impulsum seu destinationem ad effectum temporalem Ergo. (C) Pater et Filius mittere possunt. Etemin (a) de Patre dici- tur : "Misit Deus Filium suum ," de Filio "si autem abiero mittam eum ( Spiritum S. ) ad vos." (Jo. xvi 7.) (ft) Insuper illae per- sonae mittere possunt, ex quibus procedit, alia persona ; atqui ex Pacre Filius procedit, et ex Patre Filioque Spiritus S. procedit, ergo. ( D ) Spiritus 5. mittere nequit. (a) Nullibi enim legitur Spir- itum S. aliam personam divinam misisse. Dicitur quidem apud Isaiam (xlviii, 16. ) in loco, qui juxta quosdam refertur ad Christum: "Deus misit me et Spiritus ejus," sed hie agitur de Christo ut ho- mine, quem Spiritus mittil ad praedicandum, non autem de mis- sione divinae persouae ut talis, (ft) Insuper ille solus mittere potest divinam personam, ex quo procedit alia divina persona ; atqui nulla persona procedit a Spiritu S. ergo. I I . De Missione Invisibili. 81. Missio mvisibilis ea est quae fit interno modo, sine ulla exteiiori manifestatione, ut est v. g. missio Spiritus S. ad nos, quando effundit in animas nostras gratiam sanctifìcantem ; missio visibilis ea est quae fit cum aliqua externa manifestatione, v. g. Incarnalo Verbi, descensus Spiritus S. super apostolos. 82. 1. Existentia : DATOB MISSIO I N V I S I B I L E SPIRITUS S . AD NOS, QUOTIESCUNQDE GRATIA SANCTIFICANS INFUNDITUR IN ANIMAM. Ita communiter. (A) Ex Scriptura enim apparet gratiam Sanctifìcantem, seu caritatem essentialiter connecti cum habitations Spiritus S. in nobis : dicitur enim de peccatore"in malevolam animam non intrabit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis," ( Sap. i, 4. ) ; econtra dicitur de justo : "Si quis diligit me, veniemus ad eum, et mansionem apud eum faciemus." ('Jo xiv 23 ); ét iteruin : "Nescitis quia templum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in vobis."? ( 1 Cor. iii, 16.) "'Caritas Dei diffusa est in cordibua vestris per Spiritum S qui datus est nobis" (Kom. v. 5); ex hoc igitur concludere licet Spiritum S. àd nos mitti, quotiescunque gratiam habitualem seu caritatem accipimus. 39 (B) jRaiione theologica confirmatur: Ad missionem requiritur ut persona divina, ab alia procedens, novo modo existât in creatuns ; afqui, per gratiam sanctificantem, Spirtus S. novo modo habitat in nobis, scilicet ut amicus et specialis protector ; gratia autem mere actualis non sufficit ad missionem, quia per ipsam Spiritus S. stat quidem ad ostium animae et pulsat, non vero intrat animam ut amicus. (Apoc. iii, 20); 83. 2. Modus. ( A ) Ilia missio invisibilis tribuitur specialiter Spiritui S., quia est opus eanctificationis, sed juxta probabiliorem sententiam, haec missio non est propria Spiritui S.; cum Ipso enim veniunt duae aliae personae^-ut deducitur ex textu supra allato: '•ad eum veniemus.;" aliunde, illud sequitur ex circumincessione, vi cujus très divinae personae in se invicem habitant. ( ß ) Modus specialis quo Spiritus in nobis habitat per gratiam in eo consistit quod veniat : (a) ut amicus apud amicum : "si quis audierit vocem meam, et aperuerit mihi januam, introibo ad ilium et coenabo eum ilio, et ipse mecum." (Apoc. iii, 20). (fi) ut •protector specialis, nam de ratione amici est ut super amicum speciali modo vigilet, eumque ab hostibus protegat, "omnem solici- tudinem vestram, projicientes in eum, quoniam ipsi cura est de vobia" (1 Petr. v, 7). (e) ut Deus in tempio ; nam licet Spiritus veniat ut amicus, non amittit suam dignitatem, et jus habet ut specialiter in amnia nostra adoretur. "Membra vestra templum sunt spiritus Sancti,"glorificate et portate Deum in corpore vestro.'' (1 Cor. vi, 19-20.) . I I I . De Missione Visibili. •:. ..,. • _ ; • 84- lì Notio: • Ad missionem visibilem tria requiruntur ( « ) signum aliquod visibile : .eecus esset missio invisibilis: (ft) signum ncwum i. e. aut non existons an tea, aut saltern non existens eodem modo, nam missio visibilis exigit signum aliquo modo extraordina- rium. (c) respectas ad sanctificationem, quia ex supra dictis, missio divina non fit nisi ad sanctificationem animarum. 85. 2. Species : Duae sunt species missionem visibilium : (A) Una est. visibilis Substantialiter, qualis est missio Verbi Divini in mysterio Incamàtianis, quia in illa missione Filius Dei non solum representatus est modo visibili, sed substantialiter umtus fuit humanae naturae, ut explicabitur in Tr. de Incarnatione. ( li) Altera est.viüibilis repraesentativa, qualis fuit missio spintus S Bese manifestantis sub formis sensibilibus, quibus .tamen non erst substantialiter unitus. Quatuor numerantur praecipuae missiones 40 Spiritus S. '(«)afpàritioin;Bapiismo Christi sub specie colutnbae ; {Matt, iii, 16) (Ä)apparitio in Transfiguratione sub specie lucidae nubis {Matt, xvii, 5.] Hae duae fuerunt mere representativae; quia non contulerunt gratiam, sed solum gratiam antea Christo da tarn repraèsentabant. (c) Collatio Spiritus S. sub specie flatus, quando Xtus dixit "Accipite Spiritum Sanctum" (Jo. xx 22) {ti) descensus Spiritus S. in die Pentecostes sub äpecie lingnarum ignearum. (Act I I , 3) Hae duo fuerunt simul representativae, et effectivae, quia gratiam internam contulerunt. 86 Garollaria : (A) In collatione Sacramentorum non eat :missio visibilis Spiritus S. quia signum sensibile adhibitum non est novum nee extraordinarum. (fi) Sub antiqna lege non adfuerunt missiones visibiles Spiiitus S. quia conveniebat, ut Filius prius manifestaretur quam Spiritus. Fuerunt quidem apparitiones divinae, sed non directe ad SHnctifi- cationem significandam aüt producendam sed ad aliquid aliud manifestandum. APPENDIX . Eegulae ad, recte loquendum de Sima. Trinitaie. 87. 1. Nomina substantiva, directe exprimentia divinam essen- tiam, vel attributa absoluta, adhiberi debent numero eiugulari non autem plurali. Nam divina essentia est una.pariter attributa absoluta non multiplicantur in Deo;v.g.Dici debet unus est Deus,unus creator, unica omniptentia ; et dici nequit tree sunt deitates etc. 2 Nomina quae directe désignant personas et indirecte tantum naturam, in numero plurali enuntiari possunt. Ratio est quia illa nomina referu- utur ad personas. Aqui pluressunfc personae. Ergo dici debet v. g. Ties sunt peisonae aeternae, omnipotentes. Inveniuntur qui dem in symbolo Athanasiano illae expressiones "non très aeterni, sed unus aeternus, sed tunc aeternus sumitur tamquam nomen sub- stantivum. 89. 3. Vocabula Relativa, quae exprimunt operationes proprias personarum et earum relationes, non debent praedicari de essentia, sed solum de personis, vel de Deo • v. g. dici nequit essentia générât, procedit etc., sed dici debet Deus generatur aut Filius generatur. 90. 4 Nomina distinctionem exprimentia, ita caute adhiberi debent ut distinctionem naturae et inaequalitatem personarum non 41 importent ; v. g Adhibendae sunt'vocea Trinue, Trinitas non autem Triplicitaa, triplex, quia iila ult ima verba plures naturas sup- ponunt. (6) Dici tur aliua Pater, alius Filiua, non autem aliud, quia genus neutrum naturam désignât. Atqu i Filius non habet aliam naturam ac Pater. Ergo (c) E contra dici.neqnit Pater est unu cum Filio, quia genua masculinum communiter refertur ¡>d per- sonam ; jamvero Pater non est una persona cum Filio. (fi) Vitan- dae sunt expressiones : "Deus est singularia, solus, solitarius," quia talia verba excludunt pluralitatem personarum. (« ) Dici nequit très sunt personae diversae, quia diversitas supponit multiplica- tionem naturae. ( / ' ) Dici nequit etiam per.-ionas esse similis sub- atantiae, quia aimilitudo hoc in caau multiplicitatem aubatantiae im- portât ; aed dici debet très peraonaa ease uniua substantiae. E t haec sufficiant de SS.'Trinitate, quam clare et aperte intuebi- mur, si tamen fidem in ipaam servavreimus, debitumque honorem et gloriam Patri et Filio, et Spiritui Sanato in praesenti vita red- diderimus.