key: cord-0928643-bv5uhldv
authors: Smits, Febe; Torensma, Bart; Groenwold, Rolf; Hall, Maurine Leversteijn-Van; van Burgel, Nathalie; Jansen, Robert; Rosendaal, F. R.; Mook-Kanamori, D. O.; Essers, H.; Numans, M. E.
title: De SARS-CoV-2-antigeentest is niet accuraat genoeg
date: 2021-05-27
journal: Huisarts Wet
DOI: 10.1007/s12445-021-1159-2
sha: d871973dae7808a55e6d4637bda9e4741c94d6c9
doc_id: 928643
cord_uid: bv5uhldv

Met een antigeensneltest kan een besmetting met SARS-CoV-2 binnen enkele minuten worden aangetoond. Wij onderzochten de validiteit van zo’n antigeentest in de eerstelijns spoedzorg bij patiënten met matig-ernstige corona-achtige klachten. De onderzochte antigeentest bleek een sensitiviteit te hebben van 65,7% en een negatief voorspellende waarde van 95-98%. Het is daarom aan te raden om een negatieve sneltestuitslag bij patiënten die klachten hebben altijd te bevestigen met een PCR-test.

Met een antigeensneltest kan een besmetting met SARS-CoV-2 binnen enkele minuten worden aangetoond. Wij onderzochten de validiteit van zo'n antigeentest in de eerstelijns spoedzorg bij patiënten met matig-ernstige corona-achtige klachten. De onderzochte antigeentest bleek een sensitiviteit te hebben van 65,7% en een negatief voorspellende waarde van 95-98%. Het is daarom aan te raden om een negatieve sneltestuitslag bij patiënten die klachten hebben altijd te bevestigen met een PCR-test.

Om blootstelling aan SARS-CoV-2 te voorkomen triëren huisartsenpraktijken alle patiënten die bellen voor een afspraak op coronagerelateerde klachten. Als de patiënt klachten heeft die passen bij COVID-19 (hoesten, koorts, kortademigheid, keelpijn, verlies van reuk en smaak) kan de huisarts besluiten om de patiënt eerst naar een GGD-teststraat te verwijzen en pas na een negatieve PCR-testuitslag op de praktijk uit te nodigen. Met de toenemende beschikbaarheid van antigeensneltests (hierna kortweg 'antigeentests' te noemen), zal het steeds vaker voorkomen dat patiënten bij het maken van de afspraak melden dat ze over een negatieve sneltestuitslag beschikken. Huisartsen zouden in principe zelfs een antigeentest voor de deur kunnen afnemen. Er zijn tot nu toe enkele validatieonderzoeken uitgevoerd naar de nauwkeurigheid van antigeentests en er loopt nog een groot aantal onderzoeken in verschillende populaties (kwetsbare groepen, zorgmedewerkers, asymptomatisch en symptomatisch). 1 De resultaten van het eerste Nederlandse validatieonderzoek met de Panbio™ antigeentest van Abbott waren dermate positief dat de vraag ontstond of zulke antigeentests zouden kunnen worden ingezet in de eerstelijnszorg. 2, 3 Ons onderzoek had tot doel de negatief voorspellende waarde van deze antigeentest te bepalen. We richtten ons op patiënten met symptomen passend bij COVID-19 die zich bij de huisartsenpost meldden met een klacht die niet kon wachten op een reguliere coronatest. Vooraf stelden we als criteria voor implementatie van de antigeentest een sensitiviteit van ≥ 95% en een specificiteit van ≥ 99%.

Wij deden een onderzoek naar de diagnostische waarde van de COVID-19 antigeentest bij de bezoekers van de coronahuisartsenposten in Leiderdorp en Den Haag. Dit onderzoek was goedgekeurd door de medisch-ethische commissie van het LUMC. Patienten gaven informed consent. Naar deze coronaposten werden patiënten verwezen met klachten passend bij COVID-19 en met daarnaast een zodanige spoedindicatie (U3 bij triage) dat de uitslag van de reguliere PCR-test niet kon worden afgewacht. De inclusie vond plaats tussen 16 november 2020 en 18 januari 2021. In de regionale GGD-teststraten was het percentage positieve PCR-tests in deze periode 9-15%. 4,5 Exclusiecriteria waren leeftijd < 18 jaar, een recente (< 2 weken) positieve PCR-testuitslag voor SARS-CoV-2 of onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal.

De deelnemers ondergingen de standaard PCR-test en daarnaast de Panbio™ antigeentest. 6 Die laatste werd uitgevoerd door getrainde doktersassistenten met een nasofaryngeale swab volgens het protocol van de fabrikant. De uitslag van de antigeentest, die na 15 minuten kon worden afgelezen, werd medegedeeld aan de deelnemers, met het nadrukkelijke advies om ook bij een negatieve uitslag van de antigeentest die van de PCR-test thuis in quarantaine af te wachten. Daarnaast vulden de deelnemers een vragenlijst in over de duur van de symptomen, de medische voorgeschiedenis en het medicatiegebruik.

De nasofaryngeale swabs werden verwerkt in de microbiologische laboratoria van het Alrijne Ziekenhuis te Leiderdorp en het Haga Ziekenhuis te Den Haag. De real-time polymerasekettingreactie (RT-PCR) werd uitgevoerd volgens de standaardprocedure met RNA-amplificatie in 45 cycli, waarbij de uitslag als positief gold zodra 1 van de 2 of 3 SARS-CoV-2-genen in het monster kon worden aangetoond. Een positieve PCR-uitslag wordt uitgedrukt als cycle threshold (CT): het aantal cycli (maximaal 45) dat nodig was om de hoeveelheid genetisch materiaal voldoende te vermenigvuldigen om gedetecteerd te kunnen worden. Naast de reguliere PCR-analyse werd een tweede analyse gedaan met CT ≥ 32 als drempelwaarde voor een negatief testresultaat. In recente onderzoeken naar de relatie tussen PCR-uitslagen en besmettelijkheid is namelijk gebleken dat in samples met CT-waarden ≥ 32 geen virusreplicatie meer optreedt zodat de persoon in kwestie als 'niet-besmettelijk' kan worden beschouwd. [7] [8] [9] Analyse We berekenden de sensitiviteit, specificiteit en negatief voorspellende waarde van de antigeentest door de uitslagen te vergelijken met die van de PCR-test als gouden standaard.

Op de corona-huisartsenposten werden 534 patiënten geïncludeerd. Hun mediane leeftijd was 50 jaar (interkwartielafstand (IQR) 33-65) en 64,2% was vrouw. De mediane duur van de klachten was 5 dagen (IQR 2-9). Bij 70 deelnemers (13%) was de PCR-uitslag positief voor SARS-CoV-2. De [tabel] laat de resultaten van de antigeentest zien ten opzichte van die van de PCR-test bij 2 drempelwaarden. Bij de standaard PCR-drempelwaarde CT 45 had de antigeentest een sensitiviteit van 65,7% (95%-BI 54,6 tot 76,8) en een specificiteit van 100,0% (95%-BI 99,2 tot 100,0). De antigeentest miste de diagnose COVID-19 dus bij 34,3% van de patiënten die een positief PCR-testresultaat hadden. De negatief voorspellende waarde was 95,1% (95%-BI 93,1%, 97,0%). Bij de 24 patiënten met een fout-negatieve antigeentest was de mediane CT-waarde 33,3 (IQR 29,9-35,6) en de mediane klachtenduur 9 dagen (IQR 5-11); 11 van hen hadden een klachtenduur van ≤ 7 dagen. Als de drempelwaarde voor een negatief PCR-testresultaat zou worden verlaagd naar CT ≥ 32, zou de sensitiviteit van de antigeentest 80,7% zijn (95%-BI 70,5 tot 90,9), de specificiteit 100% en de negatief voorspellende waarde 97,7% (95%-BI 96,4 tot 99,1). Als we alleen patiënten met een klachtenduur ≤ 7 dagen in de analyse zouden betrekken, zou de antigeentest een sensitiviteit hebben van 70,7% (95%-BI 59,0 tot 82,4%).

De PCR-test is de gevoeligste methode om een SARS-CoV-2-besmetting aan te tonen. Nadeel is dat het gemiddeld 7-12 uur duurt voor het testresultaat bekend is. Antigeensneltests kunnen dan een uitkomst bieden als men grote groepen mensen wil screenen en snel wil starten met bron-en contactonderzoek in geval van een positieve testuitslag. Het is echter bekend dat antigeentests minder gevoelig zijn dan PCR omdat ze pas positief uitslaan wanneer de hoeveelheid virusdeeltjes (viral load) groot genoeg is. 

Status validatie SARS-CoV-2 antigeen sneltesten: Status per 4 januari 2021. Bilthoven: RIVM, Centrum Infectieziektebestrijding

Covid-19: hoe betrouwbaar zijn sneltesten?

Real-life validation of the Panbio™ COVID-19 antigen rapid test (Abbott) in community-dwelling subjects with symptoms of potential SARS-CoV-2 infection

Meest actuele cijfers corona

Dashboard coronavirus

Field evaluation of a rapid antigen test (Panbio™ COVID-19 Ag Rapid Test Device) for COVID-19 diagnosis in primary healthcare centres

Duration and key determinants of infectious virus shedding in hospitalized patients with coronavirus disease-2019 (COVID-19)

Performance of an antigen-based test for asymptomatic and symptomatic SARS-CoV-2 testing at two university campuses -Wisconsin

Cell-based culture of SARS-CoV-2 informs infectivity and safe de-isolation assessments during COVID-19

Panbio™ COVID-19 Ag rapid test device. Jena (D): Abbott Rapid Diagnostics

Evaluation of Abbot's Panbio COVID-19 rapid antigen test in Norway. Oslo: Norwegian Directorate of Health

Evaluation of rapid antigen detection kit from the WHO Emergency Use List for detecting SARS-CoV-2

Panbio antigen rapid test is reliable to diagnose SARS-CoV-2 infection in the first 7 days after the onset of symptoms

Evaluation of the rapid antigen test Panbio COVID-19 in saliva and nasal swabs in a population-based point-of-care study

De interpretatie van een testuitslag bij COVID-19

Mook-Kanamori DO. De SARS-CoV-2-antigeentest is niet accuraat genoeg

hoogleraar klinische epidemiologie; prof. dr. F.R. Rosendaal, hoogleraar klinische epidemiologie; dr. D.O. Mook-Kanamori, huisarts-onderzoeker: d.o.mook@lumc.nl