key: cord-0817714-i77qxtuk
authors: van den Muijsenbergh, Maria; Gingnagel, Dicky; Duijnhoven, Thea; Dees, Marianne
title: “Ik weet niet wat lock-down betekent”: Moeite met lezen en schrijven in tijden van corona
date: 2020-07-03
journal: Huisarts Wet
DOI: 10.1007/s12445-020-0783-6
sha: f52d38a167b3ccbbb5e2d134b79728884414dc03
doc_id: 817714
cord_uid: i77qxtuk

Meer dan twee miljoen Nederlanders hebben moeite met lezen en schrijven. Zij hebben stress omdat ze informatie niet altijd begrijpen. Zeker nu, in corona-tijd. Huisartsen vinden het moeilijk om begrijpelijke uitleg te geven. Daarom hebben we dit artikel geschreven. Zodat huisartsen zien hoe ze over corona kunnen praten met makkelijke woorden. Huisartsen kunnen de terugvraag-methode gebruiken. Zo weten ze of de patiënt de informatie begrepen heeft. Het artikel zelf schreven we in makkelijke taal. Met korte zinnen, zonder moeilijke woorden en met koppel-tekens. Als voorbeeld dat het goed kan om makkelijke woorden te gebruiken.

Meer dan twee miljoen Nederlanders hebben moeite met lezen en schrijven. 1 Zij hebben vaker ziekten die niet meer overgaan, zoals suikerziekte of hart-problemen. 2 Goed innemen van medicijnen is moeilijker als je de bijsluiter niet kunt lezen. 2 Huisartsen weten niet altijd welke patiënten moeite hebben met lezen en schrijven. Ook vinden huisartsen het moeilijk om begrijpelijk uitleg te geven. 3 Het geeft veel stress als je niet begrijpt wat je dokter zegt. 4 Of als je de informatie op de televisie niet begrijpt. In deze corona-tijd is dat nog erger.

Daarom moeten huisartsen weten hoe moeilijk het leven nu is als je moeite hebt met lezen en schrijven. En moeten huisartsen makkelijke woorden gebruiken als ze over corona praten.

Gebruik begrijpelijke taal, duidelijke plaatjes en de terugvraag-methode. Zo begrijpen meer patiënten wat ze moeten doen. 

Een man van 50 jaar heeft vorig jaar een operatie gehad. Hij heeft ook suikerziekte. Hij heeft leren lezen en schrijven toen hij al volwassen was. Formulieren invullen vindt hij lastig. "Ik heb een operatie gehad. Ik heb pijn, maar ik bel mijn arts in het ziekenhuis niet. Ik wacht tot het virus een beetje over is. Ik wil artsen niet lastigvallen. Die zijn nu druk met corona-patiënten. En ik ga liever niet naar het ziekenhuis door de besmetting. Als mijn pijn erger wordt dan bel ik wel. Normaal had ik allang gebeld." Omdat de man suikerziekte heeft, is hij bang om corona te krijgen. "Ik meet twee keer per dag mijn temperatuur." Ook heeft hij stress over zijn belastingaangifte. "Ik krijg geen contact met de persoon die mij normaal helpt met de aangifte. Het gebouw is dicht en ze bellen ook niet terug."

Zodat iedereen het begrijpt. Daarom schrijven we dit verhaal, in makkelijke taal.

In deze tekst staan korte zinnen. Dat valt u vast op. De meeste zinnen van dokters zijn langer. Met moeilijke woorden. Te moeilijk voor veel mensen. Makkelijk schrijven en praten kan wel. 5 Dan zijn de woorden en zinnen kort. Zoals in deze tekst. Er zijn in Europa zes taal-niveaus om te meten hoe moeilijk een tekst is [bijlage]. 6 Deze tekst is op niveau B1. De tekst heeft dan vooral bekende woorden en niet erg lange zinnen. Stukken tekst zijn niet langer dan een halve of hele bladzij. De tekst gaat over het dagelijks leven, over werk, of over wat andere mensen meemaken. De meeste mensen in Nederland (60 tot 80%) begrijpen B1. 7 De regels bij corona zijn voor veel mensen moeilijk. Ze zijn nog lastiger voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven of die weinig geld hebben. 8, 9 Als je internet niet begrijpt, kun je moeilijk hulp krijgen. Zoals bij de vrouw uit het eerste voorbeeld. Als je informatie niet goed begrijpt, kun je fouten maken. Veel mensen die moeite hebben met lezen en schrijven hebben weinig geld. En voor arme mensen zijn de regels moeilijker. Thuis blijven is moeilijk in een klein huis. Niet kunnen werken geeft stress als je weinig geld hebt. Veel medische zorg kan nu niet. Mensen zijn bang om corona te krijgen. Of ze denken dat de dokter druk is. Dokters en anderen kunnen niet altijd bij iemand thuis komen. Je kunt wel met ze bellen of beeldbellen. Maar je kunt niet voor alle problemen hulp krijgen. Dat geeft stress. Huisartsen kennen hun patiënten goed. Maar elke patiënt is anders. Daarom is het goed dat huisartsen vragen welke zorgen de patiënt heeft. En welke hulp nodig is. Dat heet persoons-gerichte zorg. 9, 10, 11 Andere artsen en de apotheker kennen de patiënt vaak minder goed. De huisarts kan in het dossier opschrijven dat iemand moeite heeft met lezen en schrijven (ICPC-code Z07.1). Vraag de patiënt wel of dit mag, want iemand kan zich schamen. 12 In het nieuws worden veel moeilijke woorden over corona gebruikt. Taal-ambassadeurs van Stichting ABC vonden tachtig moeilijke woorden. Ze hebben daar samen met Pharos makkelijker woorden of uitleg bij gezocht [tabel]. 13 Ze hebben ook de corona-regels in makkelijke taal geschreven, met plaatjes erbij. Net als op Thuisarts.nl. Het is belangrijk dat huisartsen deze makkelijke woorden gebruiken. Zodat alle mensen weten wat ze wel en niet moeten doen. Duidelijke plaatjes helpen bij de uitleg. 14 Eenmaal per jaar ontvang je een jaaropgave. Daar staat op wat je in het voorafgaande fiscale jaar in totaal verdiend hebt. Je hebt de jaaropgave onder andere nodig bij het invullen van je belastingaangifte. We sturen de jaaropgave eind februari, begin maart naar het huisadres dat bij ons bekend is. Het is dus belangrijk dat je de adreswijziging doorgeeft als je verhuist.

Een tekst op taalniveau C1 heeft moeilijke woorden en lange, moeilijke zinnen. Vaak gaat de tekst over ideeën of gedachten. Of ingewikkelde opdrachten of problemen.

Een hypotheek kiezen betekent keuzes maken die een grote en langdurige invloed kunnen hebben op uw financiële situatie. De financiering van uw huis moet goed afgestemd zijn op uw situatie nu en in de toekomst.

Een tekst op taalniveau C2 heeft heel moeilijke en onbekende woorden. Het is vaktaal voor wetenschappers, zoals de meeste teksten in H&W.

Bron: Heij 2006, p. 12. 5

Algemene Rekenkamer

Laaggeletterdheid en gezondheid: Stand van zaken

Van den Muijsenbergh ME. Ondersteuning bij de zorg voor laaggeletterde patiënten

Parental anxiety in pediatric surgery consultations: The role of health literacy and need for information

eenvoudig Nederlands. Den Haag: Sdu Uitgevers

Common European Framework of Reference for languages (CEFR)

Taal-niveau B1: De nieuwste kleren van de keizer

Pandemics: risks, impacts, and mitigation

Redefining vulnerability in the era of COVID-19

Patient-centered care and outcomes: A systematic review of the literature

Same same or different?' A review of reviews of person-centered and patient-centered care

Baker DW. Patients' shame and attitudes toward discussing the results of literacy screening

Utrecht: Pharos, 2020

Using pictures to convey health information: a systematic review and meta-analysis of the effects on patient and consumer health behaviors and outcomes

Health literacy in the 'oral exchange': An important element of patient-provider communication

Relationship between Teach-back and patient-centered communication in primary care pediatric encounters

Assessing the link between modified 'Teach Back' method and improvement in knowledge of the medical regimen among youth with kidney transplants: The application of digital media

Health literacy universal precautions toolkit