key: cord-0017909-f9a8evi2 authors: Houwink, Elisa; Chavannes, Niels; Kramer, Anneke title: E-healthonderwijs is een nieuwe uitdaging voor de huisartsopleiding date: 2021-06-01 journal: Huisarts Wet DOI: 10.1007/s12445-021-1169-0 sha: 9ffa514fc372fa13962d034318615fcf2edd8458 doc_id: 17909 cord_uid: f9a8evi2 Om goed voorbereid te zijn op de toekomst moeten aiossen zich ook in e-health verdiepen. Bij de huisartsopleiding ligt de nadruk echter meer op praktijkleren, waardoor nieuwe ontwikkelingen als e-health niet altijd voldoende aandacht krijgen. Aiossen moeten ook maar net een opleider treffen die zich met e-health bezighoudt. E-health verdient meer aandacht tijdens de opleiding, wat zowel de aios, de opleider als de docent ten goede zal komen. In het afgelopen decennium zijn verschillende definities van e-health voorgesteld, maar er bestaat nog geen consensus over. 7 De meest genoemde definitie is die van Eysenbach: 'E-health verwijst naar gezondheidsdiensten en informatie die via internet en aanverwante technologieën wordt geleverd of kan worden verbeterd. In bredere zin kenmerkt de term niet alleen een technische ontwikkeling, maar ook een gemoedstoestand, een manier van denken, een houding en een inzet binnen een wereldwijd netwerk. E-health heeft tot doel de gezondheidszorg te verbeteren door gebruik te maken van informatie-en communicatietechnologie. ' 8 Hoewel deze definitie informatief is, is een uitgebreidere beschrijving van e-health gerechtvaardigd. De conceptualisering van e-health van Shaw et al. onderscheidt 3 verschillende functies van e-health en beschrijft hoe deze kunnen bijdragen aan de eerstelijnszorg. 9 De eerste functie is 'informeren, monitoren en volgen' en omvat het gebruik van e-healthtechnologieën in de dagelijkse praktijk om gezondheidsparameters te observeren en te onderzoeken. De tweede functie is 'interactie' en betreft het gebruik van e-health voor de communicatie tussen alle zorgdeelnemers (zorgverleners onderling en met patiënten). De laatste functie is 'gegevensgebruik' , wat verwijst naar het verzamelen, beheren en gebruiken van gezondheids-en medische gegevensbronnen ten behoeve van medische besluitvorming en behandelingen [figuur 1]. 4 Conceptualisering van e-health in de eerstelijnszorg volgens Shaw et al. 4 Toepassing van e-health in de praktijk vraagt niet alleen om vertrouwde vaardigheden in een nieuw jasje, zoals communiceren met de patiënt en samenwerken, maar ook om nieuwe vaardigheden, zoals het beoordelen van apps op kwaliteit en het gebruik van digitale data. E-health hoeft geen op zichzelf staand onderdeel te worden, want de impact zal groter zijn als ze wordt geïntegreerd in de huidige zorgpraktijk (blended care, face-to-face en online hulpverlening). Volgens het nieuwe raamplan voor de geneeskunde en het project Opleiden 2025 van de Federatie Medisch Specialisten moeten e-healthvaardigheden in de basis-en medische vervolgopleidingen worden opgenomen. 13, 14 De opleiding tot specialist huisartsgeneeskunde is beschreven in het Landelijk Opleidingsplan (LOP, 2016), dat is gebaseerd op het Competentieprofiel van de Huisarts. Dit competentieprofiel beoogt een toekomstgerichte en bestendige uitvoering van de huisartsenzorg. Het LOP omvat 10 thema's (zoals preventie en praktijkmanagement), met onder elk thema een set van Kenmerkende BeroepsActiviteiten (KBA's). Daarmee worden de afzonderlijke competenties van de huisarts vertaald naar de dagelijkse praktijk. 15 Het LOP gaat niet uitgebreid in op e-healthvaardigheden, maar noemt ze bij de verschillende thema's (onder andere registreren en coderen binnen het huisartsinformatiesysteem, e-healthconsulten). Zorgverleners weten vaak niet welke e-healthtoepassingen beschikbaar zijn. Zijn de apps veilig, evidence-based en effectief? En hoe kun je deze apps implementeren in de dagelijkse praktijk? 10 De volgende onderwerpen zijn volgens ons op dit moment van belang voor het e-healthonderwijs: kennis over en vaardigheid in e-healthtoepassingen in de praktijk, de invloed van e-health op de arts-patiëntrelatie, het gebruik van data, en het verzamelen en filteren van relevante digitale informatie. De casus laat zien welke rol e-health kan spelen in de zorg en het leergesprek tussen huisartsopleider en aios. Voor het toepassen van e-health is een basisniveau van digitale competentie nodig en eventueel toegang tot ICT-ondersteuning. 16, 17 Generatieverschillen hebben invloed op het gebruik van e-health: jongere zorgverleners en patiënten zijn bekender met digitale oplossingen dan oudere. Daarnaast is het vooral voor de zorgverlener van belang dat veiligheid, privacy en ethiek rond online ondersteuning in acht worden genomen. 17 Van groot belang is ook dat e-health inclusiviteit bevordert. ■ E-health wordt binnen het medisch onderwijs weliswaar erkend, maar tot nog toe nauwelijks tot niet geïncorporeerd. ■ Het is van belang om samen in de praktijk te oefenen met het toepassen van e-health, en hier tijdens terugkomdagen en leergesprekken tussen aios en opleider aandacht aan te besteden. Mensen met minder digitale vaardigheden en een gebrek aan digitale voorzieningen verdienen specifieke aandacht om groei van gezondheidsverschillen te voorkomen. 18 E-health kan helpen persoonsgerichte medische en preventieve zorg mogelijk te maken, zoals begeleiding bij het handhaven van een gezonde leefstijl en zelfmanagement van bijvoorbeeld COPD en diabetes. De arts-patiëntrelatie en communicatievaardigheden E-health kan de relatie tussen zorgverlener en patiënt beïnvloeden. Goed voorbereide patiënten weten soms meer dan hun huisarts, wat gevolgen heeft voor de rol van de laatste. De huisarts kan een laaggeletterde patiënt stimuleren informatie te zoeken op een specifieke site voor laaggeletterden, waardoor de patiënt zijn ziekte en behandeling mogelijk beter snapt. 18 Ook dit heeft zijn weerslag op de interactie met de huisarts. 19 Beslis-en ondersteuningsmodellen zullen de communicatie beinvloeden, bijvoorbeeld omdat patiënten beter in staat zijn om aan te geven wat ze over het advies of de voorgestelde behandeling denken. Zelfmanagement-apps geven inzicht in therapietrouw en maken gerichtere ondersteuning mogelijk. 20 Huisartsen zijn naar onze mening in staat om deze vertaalslag te maken voor hun patiënten, zodat zo veel mogelijk mensen e-healthtoepassingen kunnen begrijpen en gebruiken. Wanneer e-health een integraal onderdeel wordt voor, tijdens en na een consult, moet de huisarts niet alleen kennis over e-health hebben, maar ook over passende communicatievaardigheden beschikken. Wat ons betreft moeten deze aspecten ook tijdens de huisartsopleiding en nascholingen voor huisartsen aan de orde komen. Shaw omschrijft het gebruik van gegevens als het verzamelen en filteren van relevante digitale informatie, bijvoorbeeld gegevens uit het EPD en door de patiënt verzamelde gegevens in een app. Het gaat erom deze gegevensbronnen te verbinden en combineren, bijvoorbeeld in beslis-en ondersteuningsmodellen en websites. 4 Zorgverleners kunnen deze gegevens gebruiken bij het vroeg diagnosticeren van ziekten en tijdig verwijzen en behandelen van patiënten. Artificiële intelligentie (AI) ondersteunt het gebruik van deze gegevens. AI is relatief nieuw in de gezondheidszorg, maar zal steeds meer invloed krijgen, bijvoorbeeld in de vorm van algoritmen. 1,21,22 De casus maakt duidelijk dat inzicht in lacunes in de toepassing van e-health een goed uitgangspunt is om verder te leren. De aios werd zich hiervan bewust omdat e-health in haar opleidingspraktijk wordt toegepast. De casus laat ook zien dat het nuttig is om praktijkervaringen met de huisartsopleider (of andere collega's binnen of buiten het zorgteam) te bespreken en om te oefenen. Tijdens de COVID-19-pandemie bleek hoe motiverend en leerzaam het is ervaringen met videobellen te delen. Mogelijk kunnen aiossen ook van elkaar leren hoe je e-health in de dagelijkse praktijk kunt inzetten door tijdens de terugkomdagen e-healthpraktijkervaringen uit te wisselen. Wanneer aiossen e-health zelf gaan toepassen kunnen hun opleiders het vervolgens van de aiossen leren. Daar moet tijdens terugkomdagen en leergesprekken dan wel ruimte voor worden gemaakt. Inzicht in lacunes in de toepassing van e-health is een goed uitgangspunt om verder te leren. Master Advanced Health Informatics Practice The effect of computerized decision support systems on cardiovascular risk factors: a systematic review and meta-analysis Virtually Perfect? Telemedicine for Covid-19 SERIES: eHealth in primary care. Part 1: concepts, conditions and challenges SERIES: eHealth in primary care. Part 2: exploring the ethical implications of its application in primary care practice SERIES: eHealth in primary care. Part 4: addressing the challenges of implementation What is eHealth': time for an update? What is e-health? What is eHealth (6)? Development of a conceptual model for eHealth: qualitative study with key informants We are not educating the future clinical health professional workforce adequately for e-health competence: findings of an Australian study Wie leidt de arts van 2020 op? CPME Policy on Digital Competencies for Doctors Raamplan Artsopleiding 2020: arts van de toekomst bevordert en beschermt gezondheid Thema's en KBA's. www.huisartsopleiding.nl/opleiding/thema-s-en-kba-s. Geraadpleegd op Setting priorities for EU healthcare workforce IT skills competence improvement eHealth literacy: essential skills for consumer health in a networked world Should we be afraid of simple messages? The effects of text difficulty and illustrations in people with low or high health literacy Artificial intelligence in primary care High-performance medicine: the convergence of human and artificial intelligence Medical internet of things and big data in healthcare Curriculum development for medical education: a six-step approach CPD and KT: models used and opportunities for synergy Mobile technologies in medical education: AMEE guide no Royal College of Physicians and surgeons of Canada. CanMEDS: Better standards, better physicians E-healthonderwijs is een nieuwe uitdaging voor de huisartsopleiding