Sciri, sive, Sceptices & scepticorum jure disputationis exclusio authore Thoma Anglo ex Albis East-Saxonum. White, Thomas, fl. 1605. 1663 Approx. 137 KB of XML-encoded text transcribed from 82 1-bit group-IV TIFF page images. Text Creation Partnership, Ann Arbor, MI ; Oxford (UK) : 2005-10 (EEBO-TCP Phase 1). A65801 Wing W1841 ESTC R33592 13524012 ocm 13524012 99967 This keyboarded and encoded edition of the work described above is co-owned by the institutions providing financial support to the Early English Books Online Text Creation Partnership. This Phase I text is available for reuse, according to the terms of Creative Commons 0 1.0 Universal . The text can be copied, modified, distributed and performed, even for commercial purposes, all without asking permission. Early English books online. (EEBO-TCP ; phase 1, no. A65801) Transcribed from: (Early English Books Online ; image set 99967) Images scanned from microfilm: (Early English books, 1641-1700 ; 1559:31) Sciri, sive, Sceptices & scepticorum jure disputationis exclusio authore Thoma Anglo ex Albis East-Saxonum. White, Thomas, fl. 1605. [2], 137, [9], 16, [1] p. [s.n.], Londini : MDCLXIII [1663] Errata bound at end. A refutation of Joseph Glanvill's Vanity of dogmatizing--NUC pre-1956 imprints. "Appendicula tentans solutionem problematis Torricelliani de subsistentiâ hydrargyri in tubo supernè sigillato," has special t.p. and separate pagination. Reproduction of original in the Bodleian Library. Created by converting TCP files to TEI P5 using tcp2tei.xsl, TEI @ Oxford. Re-processed by University of Nebraska-Lincoln and Northwestern, with changes to facilitate morpho-syntactic tagging. Gap elements of known extent have been transformed into placeholder characters or elements to simplify the filling in of gaps by user contributors. EEBO-TCP is a partnership between the Universities of Michigan and Oxford and the publisher ProQuest to create accurately transcribed and encoded texts based on the image sets published by ProQuest via their Early English Books Online (EEBO) database (http://eebo.chadwyck.com). The general aim of EEBO-TCP is to encode one copy (usually the first edition) of every monographic English-language title published between 1473 and 1700 available in EEBO. EEBO-TCP aimed to produce large quantities of textual data within the usual project restraints of time and funding, and therefore chose to create diplomatic transcriptions (as opposed to critical editions) with light-touch, mainly structural encoding based on the Text Encoding Initiative (http://www.tei-c.org). The EEBO-TCP project was divided into two phases. The 25,363 texts created during Phase 1 of the project have been released into the public domain as of 1 January 2015. Anyone can now take and use these texts for their own purposes, but we respectfully request that due credit and attribution is given to their original source. Users should be aware of the process of creating the TCP texts, and therefore of any assumptions that can be made about the data. Text selection was based on the New Cambridge Bibliography of English Literature (NCBEL). If an author (or for an anonymous work, the title) appears in NCBEL, then their works are eligible for inclusion. Selection was intended to range over a wide variety of subject areas, to reflect the true nature of the print record of the period. In general, first editions of a works in English were prioritized, although there are a number of works in other languages, notably Latin and Welsh, included and sometimes a second or later edition of a work was chosen if there was a compelling reason to do so. Image sets were sent to external keying companies for transcription and basic encoding. Quality assurance was then carried out by editorial teams in Oxford and Michigan. 5% (or 5 pages, whichever is the greater) of each text was proofread for accuracy and those which did not meet QA standards were returned to the keyers to be redone. After proofreading, the encoding was enhanced and/or corrected and characters marked as illegible were corrected where possible up to a limit of 100 instances per text. Any remaining illegibles were encoded as s. Understanding these processes should make clear that, while the overall quality of TCP data is very good, some errors will remain and some readable characters will be marked as illegible. Users should bear in mind that in all likelihood such instances will never have been looked at by a TCP editor. The texts were encoded and linked to page images in accordance with level 4 of the TEI in Libraries guidelines. Copies of the texts have been issued variously as SGML (TCP schema; ASCII text with mnemonic sdata character entities); displayable XML (TCP schema; characters represented either as UTF-8 Unicode or text strings within braces); or lossless XML (TEI P5, characters represented either as UTF-8 Unicode or TEI g elements). Keying and markup guidelines are available at the Text Creation Partnership web site . eng Glanvill, Joseph, 1636-1680. -- Vanity of dogmatizing. Philosophy -- Early works to 1800. 2004-07 TCP Assigned for keying and markup 2004-07 Aptara Keyed and coded from ProQuest page images 2005-02 Nicole Fallon Sampled and proofread 2005-02 Nicole Fallon Text and markup reviewed and edited 2005-04 pfs Batch review (QC) and XML conversion SCIRI , Sive Sceptices & Scepticorum Jure Disputationis Exclusio . Authore THOMA ANGLO ex ALBIIS East-Saxonum . Contra verbosos noli contendere verbis . Cato . LONDINI , MDCLXIII . Junioribus Britannicarum Scholarum Academicis , SALVERE & CRESCERE . ETsi non dubitem validioribus & magis opportunis auxiliis obviam itum esse exitiali illi Pyrrhonicae contagio , quod nova andere non ita pridem occaepit , tamen , quia nihil publici cauterii adactum ad ulcus Glanvillanum jam biennio integro aestuosum audiveram , visum est silentibus potioribus ad meam infirmitatem devolutum esse onus , iniquitatem indisciplinatae illius calumniae Vniverso Philosophantium choro impositae , si non avertere , certe aperire , & plumis disertioribus lacerandam exponere . Cogitate itaque , florentissimae Britanniae uberrima spes , Matris vestrae gaudium & Corona , cujus vos spectantis tacitum pertentant gaudia pectus , Cogitate ( inquam ) & serio ruminate in quid vivere & crescere moliamini , quosnam vos olim habitum iri speratis & concupiscitis ; sapientesne & peritos gubernandorum morum & salutis Christianae ? an Rhetorum turbam suaviter ignota & incerta garrientium , & greges vobis commissos in obvia praecipitia prodentium ? Ejusmodi enim caecos & caecorum duces vos ostentat mundo , qui Vanitatem dogmatisandi sive vera pollicendi , Britanniae Vestrae inculcat . Viro non irascor , qui magno ingenio & eloquentiae cum annis maturandae flumine non vadando , propositam & autumatam sibi veritatem non sine aliquo modestiae sale prosequitur , nam neque dogmata prodendi potestatem derogat Fidei , & spem quandam per accumulata laboriose experimenta olim ad scientiam perveniendi permittit : Sed digitum intendit ad quendam ( confessus Magistrum ) qui , libellorum sibi meditatorum periochas exhibens , secundam sic claudit . Hic est ubi praecipua jaciuntur Pyrrhonismi fundamenta , stabiliturque maxime illud , NIHIL SCIRI . Magna profecto futuri desperatio , si tot saeculorum labores in nihil sciri substiterunt . Ergone tot Collegiorum vestrorum magnificentissimae substructiones ad illudendum populis suavi fistulae garritu , nihil rationem promoventis , machinatae ount ? Ergo tot Majorum vestrcrum toto Christiano orbi prodigiosa ingenia ad fumos & inflatas bullas pro gemmis & monilibus distrahendas emissa sunt ? Vosmet ipsi ad parem inanitatem tot annorum exercitiis produci sustinetis ? Avertite & indignamini tantam celebritati antiquae & praesenti industriae ignominiam irrogari . Verum , quid tandem magnum illum Epicuri interpretem , Virum neque ingenii defectus , neque vitae ( quantum ego intellexi , ) morumque sequius unquam notatum , in haec pellexit cogitata ? Post quam à consiliis ejus domesticis prorsus alienus sum , dicam quid libellus offerre mihi videatur . Duae sunt scientiae de quibus lis constituitur ; Altera Physica , Metaphysica altera ; ( quas inter mediae Animastica & Moralis suas sedes occupant ) . Haec , paucis experimentis contenta , Veritates vi demonstrationis arripit , figitque ea vi quae sola inerrans est , Intellectus sc. nostri spiritalis numine . Haec sola virtus contradictionis robur inspicit , & unice certa & necessaria est , quantum sensibus non obumbratur ; sed eadem sensuum ope parcius utitur , & per hoc crescit quod in se revolvat intimi lucem visus . Floridior est Physica , & quasi verna specie blanditur spiritui nostro ad corpus declivi : Experimentis redundantior ; & nisi à socia adjuvetur & in regulas cogatur , paene Historica . Hanc plures ambire nihil miri est , & seniorem sororem quasi aridas frondes abjicere , cum tamen ipsa à priori pendeat , neque citra ipsius opem & principia ab ipsa mutuata , quicquam facile demonstrare , et progredi per causas catenatim valeat . Verum , hujus necessitatis ignorantia et huic Authori et pluribus magnorum virorum conatibus exitiū dedit , et datura est , donec desperatio progressus ad principia firmanda regressum doceat . Aliud offendiculum est complurium Modernorum effraenis impudentia , qui Aristotelem et Metaphysicam omnibus campanis crepant quoties ostentandi sese occasio prodit ; tomos ingentes in Bibliopolarum officinas condunt , pomposis velitationibus in scholis suis Sapientiam simulant , mirisque promissis incendunt nativum scientiae ardorem . His artibus debitos Scientiae honores et fructus sibi accumulant , et spectandi in Cathedris florent et adorationi proponuntur . Interea , si rem inspicias , ingentia illa onera unicam hanc quaestionum solutionem parturiunt , forte ita , forte non . Narrantur Historiae quid antiqui quid moderni de proposita aliqua thesi cogitaverunt , ratiunculae in hanc vel illam contradictoriam , quasi à funditorum vel Sagittariorum cohortibus jaculantur ; sic dilatantur paginae , intumescunt tomi ; sed , quando jam in sententiam ferendam incumbendum est , exit edictum in hunc sensum , Omnes Sententiae sunt probabiles , verum haec ultima mihi videtur probabilior . Quid ab auriculis Midae magis fatuum expectari posset ? Quis Tiresias de coloribus non sic verum effari valeat , fortassis est album , fortasse non . Quid hic mirandum si Vir ingeniosus adeo solennes nugas derisit ? et , cum apud hos degere Aristotelem et ipsius secreta , eo quod nemo contradixerit arbitraretur , ea integre neglexerit et contempserit ? Vos modo novi palmites surgentes in Vinum quod laetificet corda hominum , memores quod Virtus est medium vitiorum & utrimque reductum , Aristotelem neque fugite et execramini neque superstitiose adorate et amplexamini . Quae demonstravit , etsi pauca et contempta videantur , suscipite tamen . Ea est Principiorum indoles ut nota et aspernanda appareant , nullus tamen omnino progressus in scientiis sine illis habetur . Fundamenta aedificiorum tellure sepeliuntur , sed magnificam et in nubes surgentem fabricam illa sustentant . Qui Aristotelica negligunt , necesse est quoniam principia semper quaerunt nunquam ad scientiam pervenire . His tamen deteriores sunt qui fingunt et profitentur se Aristotelaeos , et Methodum demonstrandi ignorant , et praecepta ipsius negligunt : Circumventores Parentum , Plagiarii adolescentium , quos specie Philosophiae inescatos produnt Vanitati et Garrulitati ; Reipub. inimicissimi , cui cum debeant Juventutem scientia et honestate morum splendentem , praestant audaculam , fucatam , et ancipiti ad mala aeque ac hona cultu armatam . Vobis esto Aristoteles pancorum quidem Magister , sed quae sint faecunda in millia , in totam substantiarum separatarum indaginem , in praenoscenda Physicae contemplationi , et tandem in Judicium de illis quae per experientiam cognoscenda proponuntur . Habetis nunc utriusque partis actionem ; Vestrum est , candorem et tanti negotii sollicitudinem in concilium sevocare . Solidae vobis Scientiae cupientissimus THO. ALBIVS . Sceptices & Scepticorum à Jure Disputationis Exclusio . Actio prima . DAri Demonstrationem & Scientiam . Actio secunda . Scepticos nihil solidi afferre . Actio tertia . Imprudens esse negare scientiarum existentiam . Actio quarta . Praeliminariter objecta refelluntur . Actio quinta . Animae & sensationis ignorantiam refellit . Actio sexta . Plasticam & volutationis mysteria aperit . Actio septima . De causis inscitiae modernae inquirit . Actio octava . Avertit ab Aristotele specialis impietatis calumniam . Actio nona . Crimina in doctrinam & Voces ejusdem aspersa delet . Actio decima . Definitiones & argumentationes quasdam tuetur . Actio undecima . Topica aliquot adversus Scientiam effutita refutat . Sceptices & Scepticorum à Jure Disputationis Exclusio . ACTIO PRIMA . Dari Demonstrationem & Scientiam . SCepsin infaelici naturae aborsu antiquitùs natam , & ipsiusmet pudore è linguis disertorum ubi diu habitaverat elatam , & fidei Christianae constantiâ tumulatam , à vermium & insectorum epulis raptam , magicâ quadam operâ vivis restituere conatus est Petrus Gassendus , acerrimae vir Sagacitatis , nitidae Eloquentiae , copiosae facundiae , suavissimorum morum , & diligentiae admirandae . Idem ( quod his omnibus majus est ) Catholicae fidei renacissimus , & nusquam pravorum dogmatum suspectus , cùm tamen haec Sceptica infinitorum Errorum & omnium Haereseôn mater sit , & illa ipsa seductrix Philosophia , & inanis fallacia , quam cavendam Apostoli monitu docuêre Sancti . Hanc vir ille , caetera magnus , in exercitatione suâ paradoxâ adversus Aristotelaeos , non ur priùs tectam & scortorum more in tenebris vagantem , sed effronti vultu & fucatâ formâ turbis & foro ostentare ausus est . 2. Illius exemplo , apud nos linguâ vernaculâ eandem exornatam produxit Vanitatis dogmatizandi Author ; ipse quoque & ingenio pollens & Eloquio . Neque enun à vulgaribus mentibus timenda sunt grandia infortunia . Haec mei laboris est occasio ; propositum verò , si lumē caelitùs affluat & vires calamo ministret , hanc cadaveream scientiae aemulam in sua sepulcreta compellere , & inominatis dentibus rodendam tradere . Agedum igitur , quaesiti nodum evolvamus . 3. Quoniam iraque de Scientiâ est sermo futurus , ipsius aliquatenus investiganda est indoles . Docet itaque nos ipsa natura Hominem esse Animal cui data est Ratio per quam actionem suam dirigere natū sit : Rationem quoque notum est esse per quam quod ignotum erat redditur notum ; Actionem verò nostram plerumque in his consistere quae infinitam & insuperabilem mutabiiitatem & variationem patiuntur experientia nos assidua convincit . Ex quo fit virtutem illam quae immediata est actioni non posse cum proprietate Scientiam vocari ( cùm non sit infallibilis & demonstrativi discursûs effectus ) sed aptè conjiciēdi vim , & solet fere Prudentia vel propriè vel derivativè denominari ; propriè , si sit de Agibili quantum ad rectam à ratione procidentiam ; Analogicè si sit de actione seu Agibili quantū ad inferiorem aliquā facultatem quae sit famula rationis dominatricis spectat . Nititur porro prudentia duabus praeviis potestatibus , Arte & Inductione seu Experimento ; Ars , etsi Experientiae nativitatem debeat , tamen regulis universalibus non fallentibus suffulta est ; Ipsa tamen non intelligit necessariam illam & indefectilem regulae suae efficaciam , sed contenta est effectuum testimonio nunquam mendaciter respondentium . Inductio seu Experientia , plerumque verax est , sed non necessaria quia non est universalis . Hâc itaque dimissâ , clarum est decreta Artis , siquidem illa verax est , principia habere necessaria & necessario connexa , quae cogant effectum Artis non posse aliter sese habere , quàm quomodo Ars docet eventurum . Ex quo sequitur eandem esse materiam Scientiae & Artis , & cuicunque Arti suam deberi Scientiam , si Natura hominum ad ipsius assecutionem non deficiat . Sed quod de Prudentiâ suprà monuimus , idem de Scientia repetendum est ; sicut enim qui in Artificio aliquo prudenter se gerit , non propterea Homo prudens existimatur aut nominatur , sed qui actionem quatenus humana est rectè temperat ; sic neque cum proprietate sciens Homo appellandus est , qui duelli vel metrices demonstrationem callet , sed qui eorum demonstrationem habet quae sunt principia regendae Vitae nostrae quatenus humana est ; quarum Princeps est quae Theologiae vel Metaphysices vocabulum promerita est , proxima Ethica , inde Physica , sive quia Corpus Naturale seu Mundus propositus est disputationi humanae , tanquam actus quodammodo illius facultatis quâ Homines sumus ; sive quia post contemplationem Metaphysicam nihil aequè ad desideratam Beatitudinem promovet quàm Physica . Non tamē excludendae sunt Mathematicae ; Tum quia Quantitas quam meditantur est vestis eorum corporum quae Physicâ speculatione attinguntur , tum quia Physicorum leges & quasi demonstrabilitas passim abiis pendent . Ex quibus elucet nusquam improbiùs aequivocationem illudere humano generi quam in hâc appellatione Scientium seu Doctorum Virorum . Si enim scientiarum Analogicè dictarum periti non sint verè hâc appellatione digni , quantò magis qui nihil ulterius ambiunt quàm quid alii senserint psittacorū more repetere longè sunt à dignitate tanti tituli , & quàm manifestè perniciosi , si ejusmodi literaturam ad gubernationem humanae vitae , & ad vendenda toxica , vel ut minimū fumos , sub venerandae Sciētiae appellatione applicare ausint ? 5. Confectum est illam nobis scientiam propositam esse quae humanae vitae sit utilis ; & tria circa hanc quaeri posse in propatulo est . an aliqua omninò certitudo , saltem unius propositionis , vel unius ratiocinii quod Syllogismum appellamus , acquiri possit . Haeret huic difficultati proxima , an saltem habitus aliquis seu series plurium veritatum cum certitudine indagatarum ( quales à plerisque existimantur quas Arithmetae & Geometrae profitentur ) humanâ industriâ acquiri valeat . Ultima & à pluribus ( in exercitio saltem ) disputata quaestio ( quicquid in fronte prae se ferant ) ad Physicam & Metaphysicam coarctatur , an circa harum objecta utilis aliqua multitudo veritatum ansulari possit , sicut in Mathematicis Magistri videntur jam perfecisse . Et in hoc consistit utilitas hujus nostrae Diatribes ; & hujus conclusionis sive desperatio sive difficultas , ad priores elucidandas nos cogit , quae ex semetipsis suâ sese evidentiâ cōtutatae fuissent , nisi ex iis ad hanc tertiam gradus & penè necessaria cōsequentia terruissent eos qui in hâc ultimâ concedendâ tantum difficultatis passi sunt . 6. Age , primum gressum figamus , & invictè notam neque quolibet Scepticorum ausu evertendum asseramus , quod est esse , seu quod identicam propositionem velut objectum terminat & specificat ; ut si dicamus , Petrum esse Petrum , Lignum Lignum , Lapidem Lapidem , & quaecunque pari evidentiâ patescunt . Ridebunt credo hoc effatum Sceptici velut insulsum , quia Propositiones identicae à scientificis & ipsis scientiis excludi solent , velut nihil promoventes intellectum . Verùm hoc ipso risu suo nobis palmam concedent , fassi in his evidentiam inesse , quantumcunque inutiles sunt , & proinde ubicunque eadem necessitas intercedet , evidentiam abesse non posse . Unum in hoc dogmate occurrit nebulosum , ab acutissimi Viri Renati Cartesii umbrâ tenebras offundens , qui severissimo examine primùm notum excutiens , in illud tandem delapsus est ; ut cuique se cogitare primum cognitorum aestimaretur . Hoc autem , ut conjicio , diversae inter nos opinionis occasio exstitit , quòd cùm seientia & in Generatione & in Subsistentia considerari possit , ille priorem Methodum secutus est , nobis posteriorem relinquens . Reipsâ enim , si scrutemur quibus passibus scientia in nobis nascatur , videmus hoc primum contingere ut à corporibus passio in nobis fiat , & primum evidens quod nos feriat esse quòd cogitemus . At enim , si in Scientiâjam inexistente & quasi in quiete , quaeramus quid veritatem devinciat menti , ut de illa dubitare & quasi fluitare non possimus , nihil simplicius priúsve manifestum constabit , quàm quod est esse , in quo quodammodo formaliter includitur quod est sic esse ut dum est non possit non esse ; quod demum est , Intelligentem certum esse quod res sit , seu fixionem habere circa inexistentem Veritatem . 7. Fixo Propositionem Identicam esse evidentem , pariter fixum est Propositiones dictas per se notas esse evidentes ; si enim inquiratur in illas , evidens invenietur quòd Propositio per se nota quodammodo composita sit ex Propositione identicâ , & aliâ aliunde evidente , vel habitâ pro evidente . Propositionum enim per se notarum duae sunt species ; altera quâ Generica ratio praedicatur de specie , altera quâ species praedicantur divisivè de Genere . Exempla proponuntor , Homo est Animal ; Sensus est Animal Rationale est quoddam seu Vnum Animalium . Evidentia Propositionis in eo consistit , quòd Vox Animal significat quasi formaliter in praedicatione esse unum ex Animalibus , Vox autem rationale designet illud per quod Homo est unum ex Animalibus . Quare in hâc Propositione [ Homo est Animal ] latent hae duae Propositiones Vnum ex Animalibus est Vnum ex Animalibus , & illa altera quòd rationale est determinativum Animalitatis ; & haec posterior non affirmatur , verùm quasi sensu accipitur , vel alio modo supponitur esse notum & indubitatum , & ex vi prioris Identicae concluditur Hominem esse Animal . Similiter quando dicitur , Numerus est par vel impar , Quantum est finitum vel infinitum , & quaecunque praedicata contradictoriè opposita divisivè de subjecto praedicantur , latent in illis duae Propositiones , una identica , verbi gratiâ , quòd numerus par & numerus non par sit omnis numerus ; alia aliunde nota , scilicet quod numerus specialis , putà decem , sit quidam numerus . Haec posterior est nota quasi sensu , vel supposita , non dicta . Illa verò aequivalet huic , Omnis Numerus est omnis Numerus , & affirmatur unus ex omnibus numeris esse unus ex paribus vel imparibus , quia ex vi contradictionis inter parem & non parem , necesse est numeros pares & impares esse omnes numeros ; seu idem esse numeros pares & impares & omnes numeros . 8. Eadem vis Identitatis in Syllogismo quoque clara est ; verbi gratiâ , quando in primo seu Barbara accipiuntur duae Propositiones ex genere priori per se notarum , & concluditur ex illis alia veritas praeincognita ; ut cùm arguitur , Omnem Homnem esse Vivens , quia Omnis Homo est Animal , & Omne Animal est Vivens , fit idenficatio Hominis & Viventis , vel potiùs elucet ex duplici identificatione Animalis cum superiore & inferiore . Non itaque in alio sita est vis Syllogismi quâ figit mentem in hâc identitate quòd Homo sit Vivens , quàm quia per duas identificationes priores fixa manet circa praemissas . Palàm itaque est , Propositionis Identicae lucem fulgere tum in Propositionibus per sese notis , tum in iis quae Syllogismis concluduntur : & , quod sequitur , vel non esse evidentem veritatem Propositionis Identicae , vel Propositiones dictas per se notas , & Propositiones legitimo Syllogismo conclusas esse evidentes & Certissimas : Neque posse dubitari , quin tot Veritatum tractabilis sit certitudo , quot per Syllogismorum legitimas deductiones attingi possunt . Cùm itaque non nisi vecors existimari possit , qui neget evidentiam Propositionis identicae , non potest inter rationales reputari , qui Propositiones per sese notas vel legitimo ratiocinio collectas penitùs recuset . 9. Haec itaque esto hujus v●ritatis quòd detur aliqua certitudo sive scientia à priori , ut loquuntur , demonstratio , quòd quia non sit negabile illud esse quod est , seu Propositionem Identicam esse veram , & omnis Propositio sive Per-se-nota , sive Syllogismo-conclusa , non habet aliam necessitatem quàm quae in Identicâ relucet , de his non possit dubitari nisi de Identicis etiam dubitetur . Quandoquidem enim in Per-se-notâ evidens sit significatum per unum terminum esse illud quod significatur per aliud ; & in syllogisticè conclusâ similiter appareat ex eo quòd A est B & B est C , A sit C ; seu , quòd nisi A sit C , A non erit A , quia non est A nisi sit B , neque sit B nisi sit C , fit evidens quod quicquid legitimo Syllogismo evincitur , eandem necessitatem habeat quam habet Propositio Identica . Cùm itaque sit purae perverfitatis , & quae in humanam naturam non cadat , intra sese dubitare an Identica Propositio sit vera , manifestum prorsus est quicquid legitimo discursu ex per se notis conficitur , ultra ambiguitatis periculum insitum esse , seu esse Scientiam de omnibus similibus , ac proinde aliquam scientiam esse , & quidem de multis Veritatibus . Quod autem sive in per se notâ sive in demonstratâ Propositione assumitur ultra Identicas , non est capax veritatis vel falsitatis , sed quodammodo per modum Suppositionis accipitur , acsi diceretur , Si est Homo , si est Animal ; dico , ex vi hujus quod Homo vel Animal sint subjecta Propositionum vel praemissarum . ACTIO SECUNDA . Scepticos nihil solidi afferre . 1. NUnc ad Scepticos vel ipsam Scepsin depugnamus . Quid ait Scepticus ? Etiamsi ( inquit ) nihil sit certum , nihilominus plura apparent nobis esse vera , & ex tali apparentiâ procedimus ad operationem . Temetipsum innodas Sceptice . Quomodo enim , dum in communi clarissimè tibi apparet quòd non sit verum quicquam , tamen in specie asseris hoc tibi apparere verū ? Constántne haec simul ut appareat nihil eorū quae proposita sunt nobis esse verū , & simul appareat aliquod eorū esse verum ? Praeterea , siquid apparet esse verum , inde est quia certi seu veri ( quae quoad nos idem sonant , certum enim dicimus quod novimus esse verum , seu quod nobis est verum ) specie & similitudine nos fallat . Clarum autem est , non posse nos affirmare aliquid simile alteri si alterum non cognoscimus . Si itaque nulla sit inter homines Certitudo , sive nihil notum esse verum , nihil etiam Certitudini simile inter homines esse vel apparere poterit . Insipientium itaque est haec duo componere , nihil esse certum vel nullam certitudinem , & tamen aliqua apparere esse certa . 2. Verùm obdurabit Scepticus saltem apparentiam hanc ad Actionem humanam sufficere , quandoquidem omnis Actio est singularis , hoc est , in circumstantiis infinitis in quas Demonstratio vim non habet sed sola Prudentia seu vis conjectandi quaenam cuinam sit praeferenda . Attamen si Actio verè humana sit , hoc est , ratione purè & penitùs gubernata , Sceptica apparentia ad eam non sufficiet . Inprimis enim cùm Prudentia sit virtus intellectualis , non potest esse indifferens ad veritatem & falsitatem , sed semper tenax veri : In Actione itaque à Prudentiâ gubernatâ duo veniunt consideranda ; quod magis spectabile est , & in omnium oculos incurrit , est , An Actio consecutura sit immediatum & proximum finem ad quem destinatur ; & hoc incertum est plerumque ; sed etiam non consistit in hoc primarius Prudentiae effectus , sed cujusdam facultatis conjiciendi , quam Sagacitatem appellant . Alterum , in quo potissimè collocatur opera Prudentiae , est , An haec Actio sit exequenda hîc & sic ; ad quod sufficit ut duo constent , alterum est Actorem cupiditate nullâ duci , alterum est operam seu disquisitionem sufficientem adhibitam esse , quod ex priori pendet : cùm non sit defutura inquisitio , nisi aliqua cupiditas temeritatem Actori immittat . Quantum autem anima deficit ab his duobus , tantum etiam à Prudentiae lege deviat . Haec autem duo homini exercitato clarissima esse possent . Ulteriùs , rursus Scepticorum dogma à Sufficientiā ad Actionem abest in ipsâ primâ Agendi radice ; putà , an aliquid sit agendum , an Actioni universim supersedendum : frustrà enim molitur intellectus qualē Actionē perficiat , nisi primò constet agendum esse . Qui profitentur itaque neque hoc notum esse quòd aliquid aliquando sit agendum , ad Actionem ex puro intellectu moveri non possunt . Neque replicari potest apparere Sceptico esse agendum . Cùm enim Apparens vero & falso commune sit , imò cùm notum sit quod falsum est saepè probabilius & apparentius esse vero , palàm est neque probabilitatem in genere , neque majorem probabilitatem ullam omninò vim habere posse ad causandum assensum . Si autem quis non assensus fuerit huic Universali aliquid esse agendum , patet , quantum spectat ad puram rationem nullum habere Agendi principium ; sin detur aliud principium praeter Rationem , Actio quatenus ab illo oritur non est Rationalis . Concludendum proinde est Scepticorum actionem prorsus non esse humanam sed dumtaxat Animalem , utpote purè à sensu & imaginatione ortam ; vel pejorem Animali , putà quatenus Rationem Sensui submitti & inservire cogunt . 3. Sed , quod , summè adversum est huic hominum sectae , est , quòd indignè se gerant dogmatici si ad illos disserere vel ipsos garrientes audire sustineant . Cum enim in totâ natura humanâ non sit reperire aliquā sectam magis garrulitati addictam , & Vanitatis quae cymbala tinnientia consequitur , magis avidam , quantum à suâ Beatitudine remoti erunt si inter scientiae adoratores non liceat eis nugas suas vendere ? Hoc itaque expendamus an sint inter cultores disciplinarū admittendi . Sunt itaque scientifici vel Magistri vel Discipuli ; hoc est , qui ad habitum scientiae attigerunl , & qui ad scientiam conantur , seu Veritatis Inquisitores . Cum itaque palam sit Scepticos non profiteri se possessores scientiarum , fit eos inter Inquisitores esse numerandos . Quare , cùm hoc sibi repugnet , ut quaerat quod nusquam esse putet , vel certè quod inveniri posse desperat , frustra se candidatos & scrutatores scientiarū declarant . Adde quòd cùm neque per se notas propositiones admittant , neque legitimam aliquam discursûs sequelam , nullam habent viam & Methodum quaerendi , nullumque vestigium à quo suam indagationem exordiantur . Si autem quamlibet harum duarum admittant , aliquid certi non possunt non agnoscere . 4. Objiciendum itaque in ipsis principiis est hujusmodi scientiae contemptoribus , Quid tentatis quid caeptatis ? quomodo audetis aliquem verè hominem ad●riri ? Unde enim erit aliqua apparentia in dictis vestris ? Nonne aequum est vobis ingerere ut quaecunque assumitis priùs probetis , & hoc usque sine fine ? Nihil ergo poteritis assumere quo probetis nostra falsa vel incerta esse . Rursus , num alia formâ discursus utemini quàm syllogisticâ ? Sed vos hanc esse evidentem & certam negatis : Venitis itaque ut illudatis , ut corvos , Poetas , & Poetridas picas insulsè agatis . Replicabitis fortassis vos ( ut loquūtur ) ad Hominem disputare & ex iis quae nos acceptavimus ostendere quae deinceps docemus non esse certa . Quaenam vobis mens est ? Si in aliquo uno dogmate hoc conaremini , permissum foret tentare quid valeretis . At si in universum asseritis consequentias nos nequire facere bonas , Bestias nos appellatis , neque audiendi estis . Vos autem ipsi quomodo evincetis vel unam consequentiam esse malam ? An qualis debeat esse ut bona sit declarabitis , qui nullam esse evidentem conceditis ? Cur deinde nostrae erunt falsae & vestrae bonae ? at si neque vestras esse bonas affirmatis , quae vos intēperiae agunt ut nos in nostro vel errore quiescere non patiamini , cùm eximere nos ex errore nequeatis neque contendatis ? Certè suavius est credere se in luce esse quàm cum desperatione lucis suas tenebras agnoscere . 5. Tandem , quorsum argumenta congerimus adversus illos qui quantum in se est humanam naturam exuerunt , & ad Brutornm stabula fecesserunt ? Si enim ratiocinari sit ex certis & notis ad priùs ignota & incerta nos promovere , nihil autem certi sit , neque possibile est ratiocinium aliquod esse , & , quod sequitur , neque potentiam ratiocinandi vel Animal quod eâ praeditum sit . At si nihil est Certum , nihil etiam Verum erit ; cùm illud sit certum quod nobis constat esse verum , hoc est , verum habitum , verum nostrum , verum nobis , Verum quo nos Veri sumus . Palam enim natura nostra Veritatis in sese east vida ; ut cum nos seu intellectus noster verus est , hâc Veritate impregnatus , fiat operativus & dominativus omnium quae extra ipsum sunt , sive ut colat utenda , timeat timenda , contemnat contemnenda , & ficta quaeque terriculamenta rejiciat . Totam itaque appetentiam naturalem frustratur qui negat certitudinem aliquam esse ; & sicut naturam , sic etiam vehementissimum naturae desiderium & intentum exinanit ? Quid commemorem conversationem humanam ? praesertim verò negotiationem ? Si enim nihil certum esse possit in rebus humanis , cur infantes & pueros instruimus ? Cur majoribus ea quae nobis videntur Vera persuadere conamur ? Si enim nulla sit acquisibilis Certitudo indifferens prorsus judicandū est quid quisque a gat vel quò tendat . Maximè , cùm neque hoc certum sit aliquid esse alio probabilius , & longè minus an quod modò est probabilius futurum sit probabilius quando puer illud electurus sit . ACTIO TERTIA. Imprudens esse negare Scientiarum existentiam . 1. ERigamus stylū & ad integros habitus ampliemus . Potéstne credi tantum desipere viros ingenio nobiles ut illa negent quibus plena est humana Vita ? & sine quibus neque vivi vel omninò vel certè commodè potest ? Dico Artes. Contemplemur quae pars actionis & vitae nostrae earum famulitio sit destituta ; Cibi , vestes , tecta , deliciae , quot artibus parantur . Animus , liberalibus excolitur ; Agri , Montes , Maria Artibus dominantur . Denique , quid est in toto hominum usu in quo aliqua Artis species non exercetur ? Ars itaque quid est , nisi regula quae plerumque non deficit ? Hoc itaque ( modò mens humana sit sibi conscia ) certum est , Artem in pluribus non deficere . Quid si dixerim , nunquam deficere ? Sed vel artificem suae facultatis imperitū esse , vel ab imperatis ab arte socordiâ vel nequitiâ deflectere quoties error incidit . Verùm esto , ars nonnunquam deficiat , saltem tota series actionum nostrarum in hoc fundata est quod plerumque Ars non fallat ; quare , cùm quod nunquam fallit Certum sit , quae in plerisque numquam fallit in plerisque certa est , & quisquis hoc negat , ipsi naturae & rerum ordini vel per ignorantiam vel per pertinaciam sese opponit . Testatissima itaque est haec veritas quod certorum integri sint habitus , postquam & de singulis Artibus in communi certum est plerumque sortiri effectum , & tantundem de singulis in quâlibet arte membris & articulis constet . 2. Proximam sedem arripiunt sibi quae verum scientiae nomen adeptae sunt Mathematicae , Arithmetica primùm & Geometria , utraque tantâ extensione ut plures habitus integrent ; & , si ipsae agnitae pro scientiis sint , nullum locum relinquant repugnandi aliis scientiis ex dogmatum copiâ vel subjecti amplitudine . Tanta rursus est attestantium his scientiis firmitas , tot seculorum , tot eminentium ingeniorum , tot effectuum ultra aestimationem humanae prudentiae ostensione , & perpetuitate , ut nequeat esse dubium quin ipsi naturae recalcitrent qui calumniam his scientiis impingunt . Intueamur multiplicitatem syllogismorum , derivationem Veritatum longinquarum per medias & sibi immediatas propositiones , & quot principia seu praecognita ad unam aliquando veritatem investigandam adhiberi soleant , & non sibi solis constabunt hae scientiae , sed etiam ad alias extendent potentiam suam , & nihil non demonstrari posse , si industria non desit , suadebunt & persuadebunt . 3. Non tamen ignarus sum quae solent adversus has Scientias urgeri , maximè adversus Geometriam ; quae , quamvis in aliis opusculis aliquoties repuli , tamen etiam hîc quasi in loco maximè proprio repetenda sunt , praesertim cùm Sceptici nusquam meo Judicio plausum magis mereantur . Palàm enim est , etsi nihil à mente Geometrarum remotius sit , quàm illa de quibus accusantur à Scepticis , nihil tamen evidentiùs relucere in vocibus Geometricis , quàm quae non sentiunt . Deo sic providente , ut contra illa quae evidentiâ suâ sese optimè tutantur maximè infesta sint praejudicia , quo moneamur , in magis obscuris evidentiam non deserere , quantumvis gravibus quidem sed obscuris impellamur Argumentis . Quid enim manifestius est , quàm Geometras postulare Lineam rectam à puncto ad punctum duci ? quàm de de Lineis & Superficiebus totis voluminibus disserere ? Petere ut Linea in infinitum producatur ? Ut fiat circulus ? Triangulum aequilaterum ? & mille hujusmodi . Cujusmodi tamen nihil in rerum naturâ extare , vel certum est , vel certè adeò ambiguè ut sine demonstratione acceptari non debeat , cùm Geometrae demonstrationem neque tentent neque promittant . 4. Verùm in his omnibus attento Lectori satisfacere non est arduum . Interrogo enim , an vel cur non liceat Mathematico de objecto suo Universaliter loqui , quo modo Docti Indoctíque de suis rebus loquuntur . Potest itaque de corpore sibi proposito loqui quatenus longum est , nihil commentando de illo quatenus latum est , cùm corpus esse latum non sit aliud quàm esse longum secundum duas dimensiones . Similiter cùm corpus esse profundum significet corpus esse longum secundum tres dimensiones , quae invidia ut non liceat idem prout latum est considerare abstrahendo à tertiâ dimensione ? Haec , cùm sint ultra omnem evidentiam clara , & adeò clara ut non possimus aliter secundum naturam loqui , quaeramus in quo jaceat peccatum Geometrarum . Premis , asserunt esse lineam in rebus , hoc est , Longitudinem quae Latitudine careat ; Nego factum : probas , allegando quod signent literis Lineam , dicentes Linea AB . Peto ego quorsum inservit haec designatio ? Numquid ad aliud quàm ut nota sit longitudo corporis quod metiuntur ? Si non ad aliud , tum sensus vocū qui servit Mathematico est , corpus propositum quoad Longitudinem aequivalet distantiae inter A & B. Si autem plus assumit , necesse est quòd assumat aliquid impertinens ad suum discursum , quod à Geometris longissimè abest . 5. Par his ratio est de modo loquendi de Superficie . De punctis quoque magis evidens est solutio . Loco enim Vocis punctum A vel punctum B , subjiciatur vox Finis vel Terminus , & nulla erit umbra difficultatis . Quis enim potest ambigere corpus quatenus longum esse terminatum , & proinde Finem seu Terminum prohibeat signari ? De reliquis facilè apparebit esse par ratio ? Quando enim velit Lineam in infinitum produci , clarus Geometrae sensus est produci eam quantam necessarium est operi ipsius , quod nunquam contingit vel contingere potest esse actu infinitam . Non itaque infinitam sed indefinitam postulat Lineam Geometra , ut utatur parte aliquâ quanta fuerit necessaria . Similiter , si Circulum vel rectam Lineam fieri postulet , stultum est ut expectet in chartâ vel arenâ Mathematicè eam designari , cùm demonstratio quam ipse intendit sit Universalis & in intellectu tantùm existens non in chartâ . Sufficit itaque ut accuratio Circuli vel Lineae sit in mente , cui charta subjicit phantasma , debile quidem sed idoneum ad rigorosam formam in mente delineandam . Aliqui etiam Lineam in medio sectilem esse negant , neque diffiteor hoc Geometriae opusculum esse : Sed neque expecto ut probare possint Sceptici hoc esse impossibile . Et proinde contra perfectam demonstrationem , cujusmodi est Euclidea , audire leves ratiunculas , nugari foret non philosophari . 6. Non hoc , notâ dicam impressissimâ an admiratione prosequendum est ? Ea quae Geometriam caeteris scientiis praeferunt magnâ ex parte falsa esse , acceptata ad usum , non credita ad scientiam ? Non enim vel certior vel evidentior est Mathematica caeteris scientiis , sed facilior , sed aptior phantasiae ; non intellectui . Si enim in Geometriâ strictis vocibus utendum foret , & semper replicandum , hoc corpus quatenus longum abstrahendo à latitudine , vel quatenus latum abstrahendo à profunditate , tota disciplina , illo claritatis allectamento quo perfundit Lectorem arescente , taedio redundaret . Nunc quia licet nominibus Punctorum , Linearum , & Superficierum quasi rebus uti , & ex hâc crassâ apprehensione figuras spectabiles deformare , Veritates Geometricae paenè ipsis oculis corporeis illucescunt . Tantundem an in aliis scientiis praestari possit , ex aliquâ certè parte , nondum claret ; sed ex Algebraico more conjici potest , non usquequaque humanam industriam effugere . 7. Hoc certè ex contemplationis Geometricae modo , quem expressimus , constare potest , ipsis Geometris usitatum esse non ex vi vocum sonantium , sed ex notionibus in mente latentibus consequentias & scita trahere ; sed hoc benignitate naturae illis disciplinis indultum esse , ut non sit illis necessarium aequivocationes vocum resolvere . Sed ubi terminos suos explanaverunt , possint sine cespitatione progredi . Unde videmus , si quando in explicatione vocum laborandum est , pares tricas in Geometricis pullulare quàm in Metaphysicâ , ut liquet in eâ Quaestione quae de angulo cōtactûs agitatur , ex eo quia Angulum non videant sonare quantum , cùm fateantur non posse existere Angulum sine Spatio . Patens itaque redditum est , primum laborem in reliquis scientiis esse , ut inter adversas partes de Quaestione constet , non solùm in vocibus sed etiam in mente . Et hoc potissimùm esse vitium reliquas Scientias debiliter tractantium , quòd obstinati maneant voces in praeaccepto sensu & illo non liquido usurpare , neque possint inter se consentire circa vocum explicationem . 8. Concludendum est in Physicâ quoque & Metaphysicâ infinitarum Demonstrationum copiam fore , si industria non desit . Quis enim adeò omnis sensûs expers est , ut pertinaciter neget formam syllogisticam etiam in subjectis harum Scientiarum vel confici posse , vel si confecta fuerit valere . Vel itaque dicendum est ratiocinantes in iis disciplinis nequire mentem suam comprehendere , & declarare quid animo percipiant cùm hujusmodi voces promunt , vel certè easdem posse in Syllogismum compingere , & Scientiam procreare . Palàm quoque est , in eâ parte Physices quae verè talis vocatur , seu illâ quae tractat qualitates sensibiles , in quibus aequivocae voces non invehunt tantam obscuritatem , faciliorem esse Demonstrationis laborem ; in Metaphysicis verò magis arduum , quia Voces quò communiores eò magis aequivocationi obnoxiae sunt . Sed è converso , quia quò magis communia sunt quae tractantur , eò simpliciores sunt notiones , & , quod sequitur , evidentior terminorum connexio , propterea Demonstrationes quae in Metaphysicis conduntur , oportet esse evidentissimas & securissimas , & tales ut ex iis reliquarum Scientiarum evidentia meritò dependeat . ACTIO QUARTA . Praeliminariter objecta repelluntur . 1. NUnc ad querelas dicam an opprobrationes Scepticorum arrigendae sunt aures , quantumvis ipsimet non leves sint malorum quae dogmatophilis objectant caussae , dum etiam agnoscentes integram esse Hominis operam , & quidem attenti , Scientiae alicujus Pomoeria dilatare , ipsimet humilia & plausum pellacis linguae sectati , etiam indoles aliorum Scientiis natas , avertere ab Heroicā illâ cogitatione , praetensâ impossibilitate contendunt . Attamen etiam hoc si solidè agant , ignoscendum reor . Verùm , si neque legitimâ ad hoc ingrediuntur semitâ , quomodo non sunt explodendi ? Et fortassis plures sunt malè quaerentium defectus , mihi satis est tres proponere . Primus sit illorum qui incapacia Veritatis quaerant , sive de illo quod omninò non est quaerunt quomodo fit vel fiat ; Ut si quis petat Triangulum Circulo dato aequale ipsi inscribi . Secundus sit illorum , qui queruntur nesciri illa , quae etsi in sese vera , tamen extra humanas vires vel omninò vel certè hactenùs constituta sunt ; quasi indignetur quis Ignota nobis esse bella vel administrationem Rerumpub . Planetarium , si globi illi rationalibus creaturis sint consiti . Imprudentis enim est illa indignari esse nescita , ad quae cognoscenda nullam accidentium scalam Natura donavit . Ultimus defectus est plangentium ea non cognosci quae per industriam honestam investigari possunt , & investigabuntur , si ardor inquisitionis maturescat . Ignarus enim est & importunus , qui moram nullam Scientiis augendis permittit . Inter hos non repono eos heautontimoroumenos qui excruciant se quòd illa nesciantur quae publicè aliis nota sunt sed illis ignota , quia ex praejudicio extrinsecùs accepto negligunt inquirere in illa quae ab aliis dicta sūt ; quod hominum genus frequentissimum hodie est inter illos qui scientiam ambiunt : sed & onerosissimū ; Quid enim improbius esse potest quàm manifestissima intellectui nolle videre permotum calumniis profitentium sese nescire quae alii constanter affirmant evidentissimè comprehendi . 2. Ipsae jam loquantur querelae , illae nempe quibus quatuor a tertio Capitula cumulavit dogmaticae progressionis contemptor , si primò quae ignoscendo exprobrat examinemus . Sunt illa duae quasi agnitae Philosophorū metae , causae nempe aestuum marinorum , & miraculorum maneticorum : Singulatim inspicere tentabo . Et quantum ad aestum marinum , etsi illum iis adnumerare liceret quorum accidentia non satis nobis comprehensa sunt , & proinde Jure exigere possem ut , qui illum incomprehensibilem existimant , phaenomena curent liquidari , doceantque nos justis nauarchorum calculis , quibus diebus in singulis regionibus fiat maris & tumor & detumescentia ; Alioqui industriam meritò clamem , Philosophiam excusem . Non tamen tanto cum rigore ad benignum adversarium disceptabo , sed haec convinci posse de hâc vicissitudine maris disputabo : Ab extrinseco motore causari motum . Hunc non alium esse quàm ventum . Venti Aeolos esse Solis & Lunae ad diversas terrae plagas aspectus varios : quae si vera sunt , si ex phaenomenis evidentia ; non superest nisi ut Phaenomena accuratiùs indagentur , neque Arti sed industriae particularium ignorantia impingatur ; Philosophia libera exiliat . 3. Proposita sigillatim numeremus . Primum est maris motum ab extrinseco esse . Demonstratum est est hoc ab Aristotele in libris Physici Auditûs , ut nôrunt ipsius studiosi ; Dialogi quoque de Mundo operam aliquam in hoc posuernut ; & , si occurrat proprius in hoc tractatu locus , non pigritabor eadē explicare : hîc haec propositio est assumenda non probanda . Authorem hujus motûs esse ventum , plura comprehendit ; putà & ventum sufficientem esse agitatorem Maris , & eum specialiter concurrere ad eum motum qui vocatur aestus . Quoad priorem partem , ut taceam quot diluvia seu exundationes Maris ope ventorum littorales plagas invaserint , ultra Thamesin nihil est necesse peregrinari , in quo singulis fermè brumis aestum Maris pluries aliquando uno die retundi contingit , vel majoribus incrementis inundare , ut plateas suburbiorum Londinensium invadat . Quod rursus hunc ipsum aestuosum circuitum cieat ventus , praeter necessitatem quam secum vehit perpetuus apeliotes ab Atlantico mari ad occidentis Indias indefessè fluens , semestres impetus inter Africam & Americam ultrò citróque redeuntes ventis eādem vicissitudine semper spirantibus , manifesto indicio sunt . Adjice his toto Sinensi tractu tempestates certas in Noviluniis & Pleniluniis cum pluviis vehementissimis & fluminum exundationibus assiduè expectari , unde aestuum varietas iisdem articulis augeatur . A sole modò & lunâ pendere ventos & pluvias & procellarum ortus notius est quàm ut liti sit subjectum . Haec itaque cùm clara sint , aestûs caussae quoque latere non possunt , etsi certi ambitus ignorentur , observationibus nondum exactè calculatis . 4. Neque minor est magneticae Philosophiae evidentia , si per partes eam intueri sustineamus . Nihil enim dubitari potest ex subita mutatione sive ferramentorū idoneorum sive aliorum corporum magneticae directioni idoneorum , quin per fluxum atomorum insensibilium ex uno corpore in aliud derivatorum concipiatur vis illa directionis quam Magneticam dicimus : Neque magis dubitari potest ex eo quod situs magnetici corporis vel perpendicularis vel latitudinarius horizontalis sit aptissimus ad eandem vim creandam , quin corpus primò Magneticum sit Tellus quam calcamus , vel certè crusta ipsius nobis citima . Neque rursus ambigere licet ex perpetuo motu corruptionis & generationis hujus facultatis magneticae quae elucet in his corporibus , quin sit perpetuus quidam fluxus atomorum sursum & deorsum , itemque inter aequatorem & polos , per quem influatur haec facultas & alatur . Neque iterum haereat quisquam ferri corpus magneticum , si in suâ libertate sistatur , secundùm fluxum similium atomorum , ut innatans flumine sequitur aquae vehementis impetum ; Et , quod sequitur , & declinatione vel variatione acûs signari quo alveo atomi telluris proprii ferantur . Quae si solidis animadversionibus & fixo discursu prosequamur , non mihi apparet quid tanti mysterii lateat in magneticâ vi & operatione quod in claram lucem protrahi nequeat . Fuerunt itaque olim cum capite Nili celata haec arcana naturae , nunc testimonium non defectui sed profectui fcientiae tribuunt . His itaque praelibatis ad ipsa objecta descendamus . ACTIO QUINTA . Animae & Sensationis ignorantiam refellit . 1. TErtio itaque eloquentissimae dissertationis capite objicit ignorantiam illius rei quae notissima nobis esse deberet , putà Animae nostrae , de quâ qualis sit in terrenâ hâc nostrá habitatione nihil ( quantum mihi perspicere datum est ) vel docet vel inquirit ; sed esse illam , ex effectis clarissimè colligi asserit ; quid autem sit quaerere par esse infantium errori , qui post speculum quaerunt corpus cujus superficiem antrorsus depictam viderant . Et ad meum sensum egregiè dixerat si pedem ad alia non movisset : Sed in sequentibus interrogationibus in hâc ipsâ se defecisse arguit . Quaeritat enim ulteriùs , Unde Anima venerit ? & quomodo corpori sit unita ? Manifestè itaque deprehenditur Animam in corpore latentem existimare de se quandam substantiam esse , cui per se fieri , sive advenire & alteri jungi competat . Unde & subsistentiam vernaculè appellat , quod Ens & Substantiam notare non dubitandum est . Hunc autem esse gravissimum in Philosophiâ errorem dubitare nequit , quisquis Vnius & plurium oppositionem agnoscendo sufficit . Palàm enim est vel Hominem non esse Ens , vel Animam & Corpus non esse duo Entia , si Unū non potest esse plura , neque plura Unum . Neque me terret distinctio ( quae pueris philosophiam garrientibus in sacco parata est ) Entis perfecti & imperfecti ; quae nihil sonat , nisi imperfectum significet cui aliquid deest ad hoc ut sit Ens , quo posito imperfectum Ens non est Ens , & distinctio evadit futilis . Alioquin idem non potest esse unum Ens & plura Entia . Quare vel Homo non est Ens , sed dualitas ex Intelligenriâ & Belluâ ; vel Anima & Corpus non sunt duo Entia . 2. Quando itaque petit , Unde Anima veniat ? Reponendum est , An dubitet unde Homo veniat ? Si enim Unicum est vivente Homine quod dicitur Homo , ille solus est qui advenisse potest ; & ventum flagellat qui quaerit unde Anima venerit . Neque Majorum quantumvis Reverendorum me quatit Authoritas ; non dico illorum qui discussioni quasi impares sese cedere profitentur ; hi enim posteris lampadem tradunt , hortantes ut in eodem stadio decurrant spectandi num quid illis defaecatius occurrat quàm sibi , patrocinaturi Veritatem elucidantibus . Sed eorum oppositioni resisto , qui omnium Ecclesiarum fidem esse clamant Animas rationales à Deo condi . Assuetus enim jam sum ad distinguendum quid sinceritati Fidei & quid Subtilitati Scholasticae debeatur . Si tribuo nativitatem Hominis , quatenus intellectivus est , singulari Dei potentiae & operationi , Doctrinae Ecclesiasticae Clavibus me submisi , & Sanctorum Traditioni subscripsi ; Actio verò quae Generatio est Hominis , num duabus actu partibus constet , an unica sit per plures notiones aequivalens pluribus realiter distinctis , Speculativa purè est Quaestio ad Scholam pertinens . Et sic pronunciandum est Unum Ens , Hominem aequivalentem Belluae & Intelligentiae , unâ actione in lucem existentium educi quae aequiualeat duabus , Generationi Animalis & Creationi Intelligentiae . 3. Ex hâc Veritate derivamur ad sequentes duos nodos patentissimè solvendos . Secundus quippe nodus est , quomodo Uniantur Corpus & Anima ; quem palàm est in hoc vitiosum esse , quòd supponat duo Unienda existere , vel ante compositum , vel in ipso composito non destructa sed colligata ; quod non solùm ex suprà declaratâ Veritate , verùm etiam ex Definitione Partis perspicuè est falsum . Partes enim dicuntur ex quibus per motū qui vocatur compositio fit unum ; vei in quas resolvitur quod era unū per Divisionem seu destructionem Unitatis . Unitas autem , non unio , est forma Unius ; in eo autem quod est Unum quaerere colligationem est quaerere per quid idem fit Idem . Currit idem Error in sequenti difficultate , quae luget nesciri quomodo Anima moveat corpus , quae interemptivè tollitur negando Animam movere corpus . Verè enim Unum membrum animatum movet aliud , sed non aliqua substantia quaesit pura Anima movet immediatè membrum aliquod in quo non sit Anima . Appello caetera Animalia in quibus Anima independens à corpore pleno ore negatur , & peto ut ostendatur mihi quis motus sit in Homine qui in illis non sit . Fateor libens , alio modo unum membrum praesertim cerebrum in homine movere caetera quàm in aliis Animalibus , & hoc ratione differentiae quae in Animabus est ; sed priùs experimentis constare debet Animam humanam absque adminiculo corporis vel membri alicujus coagentis aliud membrum movere , quàm inquirendum sit in modum quo hoc vel fiat vel fieri possit . 4. Ultimae , quas in hoc capitulo plangit tenebrae collocatae sunt in ignorantiâ illius wot us , quo è cerebro Spiritus in nervos actioni naturali Animalis congruos derivantur : Et siquidem communi omnibus Animalibus argumento pugnaret objector facile cederem areâ , fassus non illam mihi Anatomes peritiam suppetere , ut oculis subjicere valeam cur ex motu irae cordebullientis emicent spiritus in illos musculos , quorum contentione feratur in adversarios Animal , & ex motu Timoris spiritus in oppositos musculos quibus ab iisdem fugiat Animal depluant , cùm utrisque pariter quodammodo vim augeant ; nullus tamen ambigo ex vi motûs cerebri à motu cordis effecti , fieri ut aditus unorum canalium claudantur alii aperiantur , & inde sit admiranda haec & hactenus non satis pervisa spirituum directio . Verùm Author casum proprium Homini constituere videtur , ostentans voluntatem & fortassis electionem , quasi primum hujus directionis authorem : labitur itaque eodem semper errore arguens . Priùs enim demonstrādus est aliquis voluntatis actus , qui motum cordis ( quem cum violentus est Passionem appellamus , cùm quicquam molimur Desiderium vel Fugam aut aliâ simili denominatione indigitamus ) non habeat vel praecedentem vel comitantem ; qui si nullus est , jam puro Mechanismo ( ut ille loquitur ) & non inexplicabili quâdam popotentiâ fit haec directio . Non posse autem adeò exemptum actum voluntatis existere , satis perspicuum est illis qui cognitionem sine pulsu phantasmatum nullam agnoscunt ; nequeunt enim phantasmata non consuetis Naturae viis vel non ipsa cieri vel alia ciere : Per motus itaque à corde derivatos , sive in Homine sive in Animalibus , motus seu naturales sive liberi , universim peraguntur ; & , quod sequitur , contemplationi & dispectioni Philosophiae & accuratae Mechanicae subjecti sunt . 5. Caput quartum Sensationis & Memoriae inexplicabiles esse naturas objicit . Quoad priorem , primò agnoscit Sensationis substantiam in solo cerebro sitam esse ; Deinde inclinat in phantasticam illam Cartesii , de motu à coelis usque ad oculos nostros per tenuissimi aetheris continuitatem deducto , seu conjecturam , seu exerrationem à manifestis naturae vestigiis ; sed quoniam Aristotelaea non aestimat incredibilia , mihi quoque omittenda est eorum Speculatio . Tandem itaque recidit in antiquum Errorem , inquirens quomodo corporea in nudum spiritum vim habere valeant . Supponit itaque Animam in corpore Ens quoddam esse , non formam vel qualitatem Entis quod est Homo , & eâdem chordâ oberrat , neque opus est pridem disputata recoquere . Sed nè nihil novi dicat , calumniatur sensu solo non posse agnosci quantitates rerum , distantias , figuras & colores . Fateor me in Viro curioso & ingenioso mirari haec objecta , quae Opticis demonstrationibus adeò dilucidè sunt explanata & demonstrata . Quis adeò ignarus est , ut in eâdem distantiâ nesciat majora obtusiori angulo & fortiùs ferire oculum ? Quis nescit figuram , modò plana sit , prout objicitur oculo , non aliud esse quàm quantitatem in hanc vel illam partem magis seu spatiosam seu contractam ? Sin solida sit & tertiae dimensionis particeps ex distantiâ varietatem mutuari ? Rursus , Distantiam non esse aliud quàm magnitudinē quandam inter oculum & objectum expansam ; quae si judicari non possit , neque de distantiâ oculos testari posse ? Colorem tandem non esse aliud quàm Superficiei secundum partes sensui indistinctas confusam figurationem ? Unde perspicuum manet , non aliam Geometriam oculo ad haec omnia esse necessariam , quàm quae ad magnitudinem ex Anguli varietate aestimandam necessaria est . 6. Proximus in Memoriam labor expenditur . Illius explanationem ut impossibilem declaret , quatuor illam excutiendi methodos commemorat & rejicit : Mihi alia ineunda est via . Primò enervanda est haec consequentia , Si aliquid in Memoriâ hactenùs explicatum non fuerit , propterea existimandum esse neque futuris explicatum iri , seu impossibile explicatu esse . Monendum etiam quaedam semper ignoratum iri , vel quia levitas rerum discendi operam non mereatur , vel quia aliquando cognitorum moles tanta futura sit , ut amplior Scientia intellectui sit futura onerosa : de similibus autem conqueri est humanae conditionis oblitum esse . Quod itaque nobis in hâc Quaestione agendum videtur , est , illa quae circa Memoriam stabilita sunt & evidentia cōmemorare ; de incognitis verò aestimare num aliquando cognita erūt vel mereātur cognosci . Primò itaque evidens est distinguendum esse in Memoriâ , quid sit Memoria & quid Reminiscentia . Memoria enim est Conservatio impressionum ab objectis factarum , per quam potens redditur Animal iis pro libitu vel necessitate suâ uti . Reminiscentia verò est Motus quidam quo ista potentia utendi impressionibus in actum & usum reducitur . Circa Memoriam itaque & stationis seu quietis ratio reddenda est , & motionis sive caussae sive modus ; & utriusque ( nisi fallor ) evidentia quibus insistamus vestigia Natura & Experientia offert . 7. Inprimis , decîdi à moventibus sensum quasdam exuvias & corporis delibamenta , quoad tactum , gustum , & odoratum notius est , quàm ut litem sustinere possit . Qui lumini è rebus ad oculos revertenti eandem vim negaverit , pariter neget solem , exhalationes , & vapores è terrâ maríque elicere ; postquam non alia est operationum diversitas , nisi quòd altera major & fortior , alia debilior sit & minor . Quòd autem hi atomi ipsum cerebrum subeant vehiculo spirituum , hoc est , substantiae cujusdam liquidae & substilissimae , vix ab importuno negari valebit , si quomodo impregnentur Aquae & Olea in memoriam revocemus . Necesse est itaque hos atomos non sine impetu impingere in illam cerebri partem cujus percussione fit perceptio . Flumen rursus seu Liquidum impetu adversus resistens adactum cum impetu non resilire , & experimentis & rationi clarissimè repugnat : Repulsum autem in substantiâ suâ aliquid visci habens , & in vase viscoso , cujusmodi sunt illa quae cerebrum circumstant , Solido alicui non adhaerere pariter impossibile est : Sed & notabilem ejusdem rivi partem non sibi invicem cohaerere viscositas non patitur . Parietes itaque cerebreorum vacuorum & cavorum , necesse est filamentis omnes esse vestitos & armatos ; conclusum est itaque in caeteris praeter Auditum sensibus , atomis constanter haerentibus reddi Animal potens impressionibus ab objectis factis denuò uti . Sonus tandem cùm collisione Aëris fiat , Malleum auris ad verberandam incudem propellere ex Anatome certum est ; ex quâ percussione non exilire particulas quasdam quae phantasiam feriant incredibile est ; harum itaque ordinatâ conservatione integrari nata est sonorum Memoria . Memoriae itaque ( nisi fallor ) cum ratione declarata est structura . 8. Ad Reminiscentiae quoque symptomata exponenda , cur non possit parili tramite procedi , vel cur desperanda sit eorum solutio nihil mihi occurrit . Nihil enim clarius quàm motū explicatum atomorum quasi vento cieri . Passionem enim esse ebullitionem quandam fumidorū spirituū ex corde in irâ & amore & verecundiâ ipsis oculis spectabile est . Si quaerimus quem effectum in phantasiam habeant hi motus , experimur occurrere animo illa objecta quasi tumultuariè & confertè quae passiones has sollicitent , tantâ cum festinatione & accumulatione , ut maturam expensionem & librationem praeoccupent . Apparet itaque à Vaporibus similibus de suis sedibus excitatas atomos , circa partem cognoscitivam obvolare , confusâ quâdam cum jactatione . Si itaque quidam venti sunt & flatus , quos appetitivae facultatis motus appellamus , nonne palàm est quasi everri cava cerebri & moveri idôla parietibus haerentia ad locum destinatum ubi effectum consequantur . Quod autem neque casu neque certo ordine ferantur atomi , ex eo clarum est , quòd in Inquisitione neque subitò & perfectè occurrant quaesita , quod Electionis indicium foret ; & tamen manifestè tantâ copiâ ministrantur quaesitis , ut non sine omni industriâ hunc motum fieri conspicuum sit . Sicut itaque cùm de directione spirituum in nervos ageremus , agnovimus singulis passionibus in certas cerebri partes sua patere itinera , sic hîc quoque manifestum est iisdem passionibus certarum atomorum sedes & series magis quodammodo esse obvias . 9. Attamen , perturbat novum Naturae miratorem multitudo objectorum cavis cerebri innatantium , quomodo non se implicent mutuò & confundant , & quânam arte sese devitent ut possint cognitionem humanam distinctam conservare . Neque dissiteor fas mihi esse hâc in difficultate machinam implorare adjutricem ; verè enim lucernam non habemus , neque conspicilia explicatoria , per quae distringere valeamus semitas illas subtiles quibus se vitant & fallunt atomi , nè mutuo incursu pereant . Verùm vicissim interrogo , tot radii solares ( quos corpora esse jam non dubitat Philosophia ) quomodo per continuum aërem & tot in eo volitantia corpuscula recti ad oculos permeant ? Nullum est corpus , si experimentis & rationi credimus , quòd non sua effluvia & sphaeram de se nascentiū vaporum habeat ; Haec effluvia quomodo innocuos tramites , quibus ferantur & admirandos effectus nanciscantur , inveniunt ? Fluxus magnetici , sympathetici , odoriflui , mutuò non rumpuntur & vani evadunt ? Qui haec negare non audent , cur in cerebri patulis idem contingere recusant ? Sed opponis , multiplicare difficultatem non est ipsam solvere , sed reliquam natuam non indagabilem profiteri , dum hanc particulam à tenebris exolvere propositum fuit . At ego ipsum sic nodum scindo . In majoribus ubi facilior est experiendi facultas , palàm est multa confundi , multa interire ; sed tamen per ipsum multitudinis ingenium fit ut aliqua serventur & tot quot instituto Naturae satis sunt . Sic & in cerebro res geritur . Objectum quodcunque ingreditur tempore sensum occupat ; quod si nimium breve sit , statim interit paenè antequam sentiatur ; si spatiosius sit , quasi multiplicatis idôlis radicat cognitionem ; tantundem fit si saepius visum sit idem objectum ; imò repetitam cognitionem eundem effectum sortiri evidentius est quàm ut disputationem patiatur . Hoc cùm ità sit , concludendum est hanc esse artem Naturae ut iis quorum reminiscendum est non desit copia necessaria & sussiciens ad perfringendum iter per occursantium idolorum turbam . 10. Palàm est me in hâc Responsione Digbaeanam Methodum caeteris praetulisse . Ipsius enim Methodus vestigia Naturae suis vestigiis , quantum pote , premit . De reliquis non laboro , aedificandi enim non destruendi intentione Philosophica meditor . Moneo dumtaxat ingeniosum Authorem malè tertiam sententiam , quae nihil olet Philosophicum , Aristoteli imponere ( qui Digbaeanam docuit ) deceptum simulatione vocantium se Aristotelaeos , cùm nihil minùs sint . In hoc eodem Capite sollicitus videtur Author de de Voluntatis post Intellectum sequelâ . Sed quia nihil disputat , neque ego ; sed adverto Voluntatem quatenus spiritalis est , non aliud quippiam sed ipsum intellectum perfectum , seu ut ex quo actio nata est sequi , significare . Mysterium illud 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 , non nego ad nostras usque aures per Majorum certamina delatum esse , neque inficior duraturum quamdiu audaces & ignari superstites erunt . Sed ut Author insinuat , nihil dubito ab ipso Augustino clarissimè convictum fuisse , & non aliis , nisi quibus ipsius doctrina vel ignota est vel neglecta , ulteriùs esse importunum . ACTIO SEXTA . Plasticam & Volutationis mysteria aperit . 1. CApite quinto formationis Corporum naturalium , Viventium praesertim , obscuritatem intentat : sed non adeò acriter , quin repulsam facilem patiatur . Aio itaque duabus Methodis intelligibilem evadere Viventium formationem citra aliam difficultatem , quàm quae in sapientiam Artificis refundi possit sine mirando . Primò sic concipitur ; Dicamus seu plantae semen seu Animalis continere partes invisibiles omnium membrorum Animalis ; has dicamus subdito humore crescere cum aliquâ levi mutatione cujus facilis sit ratio , putà quòd quaedam partes magis arescant & & indurentur , aliae magis perpluantur & mollescant , quid magni in formatione Viventium apprehendetur ? Altera est Methodus ut notato progressu Chymico , qui idem est ex necessitate ipsius naturae , videamus miti concocta igne in tres magis notandas partes exilire ; tenuem quandam & quasi igneam etsi in speciem Aquae condensabilem , aliam Oleosam & respondentem Aëri , tertiam Salis & quasi duratae Aquae ingeniū exprimentem ; quibus & miscetur , & subsider quarta , sicca & Terrae qualitate foeta , quomodocunque ipsis dicta : Idem par est à naturâ expectare , postquam calidi in humidum Actio utriusque est formacis finis . Hoc posito , in vase proprio intelligatur Stilla praeparati Liquoris , sic fota & conservata ut etiam augeri possit , nonne palàm est ipsâ actione aliquas partes sicciores , alias subtiliòres & liquidiores evasuras ? Et sicciores in figuras diversas abituras ? Maximè in vasa quaedam concava si tunsione bullientis humoris extendantur & in longitudinem pellantur : & omnia circa primas divisionis origines sibi adhaesuras ; & non jam vides Animalis figuram & partium homogenearum inter se natam , & connexionem , & varietatem , & alias heterogeneas esse secundum varietatem seu foci seu liquoris ? 2. Haec qui mente comprehenderit , non plorabit Plasticam vanum nomen esse & vocem sine re . Sed si ingeniosus sit & otii commodus vel Vere in hortis & agris sectabitur parturientes plantas , vel domi semina orcis sepulta eruet dum vitam concipiunt , & quotidie baccarum seminumve viscera scrutabitur : & ausim pollicere illi gradus profectûs adeo manifestè conexos , ut post experimenta saepius tentata ex ipsâ pridianâ conspectione praedicturus sit quid postridie sit enucaturum . Quae admiranda sunt in confusioue totius in partium distributione aperiunt semetipsa luci , & spectanda proponunt . Si quis figuratum , si colorum suffusionem notet ; horum principia in natura succi fundata reperiet , illarum , in aliquo nascendi modo delineari rationes : sunt enim , artis operà , fructus & etiam surculi in quaslibet formas variabiles . Multo magis salium diversorum seu succorum concretorum figurae non ab intrinseca aliquâ natura , sed ex consuetudine generandi & loci motuumque difficultate vel facilitate nascuntur . Neque quemquam terreant artificum dicta , admirantium ea quorum causas non intelligunt , & in maius semper evehentium ; neque Authoris nostri ad constantiam Naturalium operationum obstupescentis , cur nunquam nostrae Gallinae pavonacearum caudarum vel psittacorum colores induant . Nam in diversis regionibus ex alimentorum & aëris diversitate magnae varietates inferuntur . Pro iis verò quae circa haec ignorantur , tempori supplicandum est . 3. Eodem capitulo duas alias quaestiones movet quas absolutè inexplicabiles putat , Mihi contra vix ullam in sese difficultatem continere videntur . Harum questionum in ipso posterior est de compositione Quanti seu Continui , & à veteribus agitata , & à Modernis desperata . Prior etsi naturâ posterior , de adhaesione partium est ; sive cur unum corpus sit magis divisibile aliud minus . Prior quaestio supponit aliam , an partes sint actu in continuo , in qua pars affirmativa à Modernis , etsi vocibus litigent , ferè tamen quasi per se seu sensibus nota acceptatura , à totâ vero Peripateticorum antiquiorum scholâ & Thomisticâ eos sequente , tanquam demonstratione convicta exibilatur . Exitus rei est , ut Moderni circa compositionem continui post ingentes labores & nugamenta , fateantur crucem Philosophis fixam ; Peripatetici eos quasi noctu laborantes irrideant . Si enim nullae partes sint donec per divisionem creentur , manifestè insaniunt qui quaerunt quomodo uniantur quae nullae sunt ? Argumenta asserentium partes actu vel Sensum citant , de quo nihil certius est quàm quod partem aliquam in continuo discernere non possit , cùm terminus cujusvis partis sit indivisibilis , sensus autem quantitatem notabilem requirat de quâ judicet . Caetera argumenta , fere modum loquendi assumunt , & in Logicas tricas desinunt quomodo loquendum sit , non quid in re consistat . Hac autem lite non admodum difficili soluta , de continui compositione peracta est controversia . 4. Circa reliquam quaestionem non minùs desipitur . Resolvere conantur Democritici in uncinos & angulosas moras ; Neque vident nihil Unum seu Atomum sic fingi posse ut non ipsum pluribus partibus confletur , de quibus quaeratur cur sibi tam firmiter haereant . Verùm hanc difficultatem saltem transiliunt asserentes Minima ex vi naturae cuicunque potentiae divisivae resistere , non item composita ex minimis ; hoc est , summam & invictam cohaerentiam partium naturae vi & qualitati pet negligentiam assignant , de minori quaeritant . Primam itaque resolutionem palam est refundi in naturam ipsam , & bisectionem Corporis seu quanti in rara & densa , seu plus & minus de quantitate in paritate molis habentia . Quae differentiae cum demonstrabilissimè dividant rationem Quanti , & in rebus ejusdem plures species constituant , non restat major difficultas in Adhaesione partium ejusdem continui quàm an aliquod Continuum sit ; Si enim aliquod sit , necesse per ipsum esse continuum etiam esse ex quo partes creari possint , non in quo partes sint ; alioquin ( ut suprà quoque pressimus ) idem ens foret unum & plura , divisum & non divisum in eâdem ratione . Palam itaque est substantiam per ipsam quantitatem per quam habet esse resolubilem in partes ; item habere faciliùs vel difficiliùs esse resolubilem quod vocant partes magis vel minùs sibi invicem haerere . Sed quàm primum speculatio ad notiones intellectuales attingit , nauseat stomachus Physicorum ; quasi hoc Philosophia imperet ut nesciamus cogitata nostra , neque fas sit intelligere quid loquamur . 5. Caput sextum totum motui Rotarum dedicatum est , neque si credimus Authori de cujus ingenio queri non licet , ullam solutionem patitur . Sed priusquam fatalem illam difficultatem aggrediatur praeviam quandam nobis objicit , quam veteres Aristoteli ; sed , ut fateor , clariori formâ . Rotam enim considerat circa centrum motam , & apertè concludit nullam ipsius partem movere quin tota moveatur , & singulae partes simul locum mutent . Sed quid inconvenientis secum trahat haec conclusio , prorsus ignoro . Etsi enim latè deducere conetur unam partem priùs loco cedere quàm alia insit , evidenter tamen est vocum non rei certamen : quid enim vetet simul & cedens primò non esse , & succedens primò esse in eodem loco ? Alia solutio posset exhiberi si argumentum exigeret . Sed , ut dixi , de vocibus & modo loquendi litigatur , non de re . Subjungit Author secundam difficultatem , quomodo in rotâ circumvolutâ viciniores centro partes eodem tempore tam parvum decurrant spatium , cum connexae sint cum remotioribus quae adeò amplum conficiunt ; & postquam agnovit hinc contingere quia non aequè velociter ferantur , infert , si inaequalis sit velocitas motuum , curuatam iri rectam à centro ad circumferentiam ductam ; cum evidentissimè constet curuandam fore rectam , si aequali velocitate ferrentur partes centro proximiores & longinquiores . 6. Jactatum tandem experimentum capite alto ingreditur Author ille , praefatus audentissimae constantiae os sese obstructurum . Sic eam proponit . Habeat unus axis tres rotas , ad singulos terminos unam , utramque aequalem , in medio tertiam longè minorem . Majores pavimento , minor tabulae alicui insideant ; motu progressivo omnes tres trahantur , donec circumvolutione perfectâ iisdem punctis terram & tabulam signent in quibus primo fixae fuerant : Comperientur tres lineae signatae esse aequales , cùm media contactu circuli longè minoris designata sit quàm reliquae , duae quibus tamen aequalis ipsa est ; quod repugnare nullâ versimilitudine negari potest , cùm clarum sit quae sese tangunt quatenus se tangunt necessariò esse aequalia . Hic nodus est , haec repugnantia manifestaria . At at notemus Motum in auxilium ad magis implicandum nodum vocari , notemus etiam motus esse duos specie ; putà motum rectum & circularem , componentes tertium progressivum motum rotae . Advertamus ulteriùs motum rectum trium rotarum esse aequalem , circularem autem motum majorum rotarum esse aequalem motui recto , circularem autem motum mediae rotulae minorem motu recto ; & quod sequitur , majores rotas eâdem celeritate moveri secundum utramque lationem , minorem vero rotam fortius moveri recto motu quàm circulari . Motus autem compositus non est motus signatus in terrâ vel tabulâ , quem clarum est esse simplicem & purè rectum ; Sed motus quidam curvus in Aëre , concludens cum motu signato aream quandam cujus quantitatem demonstravit Torricellus ; ut accipienti unum quodlibet punctum circuli seu rotae ultra disputationem manifestum est : & simul quòd motus progressivus Rotae majoris sit major motu progressivo Rotae minoris . His sic expositis , nihil apparet implexius in hâc objectione quam in hoc simplici essato ▪ quòd duorum corporum quae secundùm unam lineam feruntur aequali velocitate , unum possit secundùm aliam lineam in eodem tempore ferri velociùs quam reliquum ; quod adeò evidens est ut vir Mathematicus ambigere de illo nequeat . 7. Verùm enimverò pressiùs urget Galilaeus , in circumvolutione singula puncta minoris Circuli seu Rotae singulis punctis spatii quo fertur adaptari , immediatâ successione ; atque proinde intelligi nequire quo modo recta sit longior curvâ . Sed fefellit Galilaeum non ipsum Aristotelem discussisse , sed modernis Interpretibus vel potiùs corruptoribus credulum fuisse . Docuit enim Aristoteles mobile in motu constitutū semper majorem & non-aequalem sibi locum occupare , quod evidentissimum est . Cùm enim nulla pars motus essê possit nisi in tempore , & in quâlibet parte temporis res mota aliquid loci deserat & aliquid de novo occupet , palàm est non posse adeò exiguum motum reperiri , in in quo corpus motum non occupaverit & locum in quo quieverat , & aliquam partem novi seu de novo . Hoc supposito , etsi supponeretur mobile esse indivisibile , tamen certum foret in quâcunque signatâ temporis , vel per quantumlibet exiguam partem motûs non par sibi spatium sed lineam aliquam signare , & in conditionibus praesentis Litis quodlibet punctum minoris Rotae signare lineam proportionatam parti Circuli majoris Rotae : Et cum reipsâ nulla sint vel instantia in tempore , vel indivisibilia in motu , vel puncta in Lineâ circulari , evidens fit Argumentum hoc nullam vim habere , nisi ex vi falsae illius apprehensionis , quam coarguimus in defensione Geometriae superiùs adductâ . ACTIO SEPTIMA . De causis Inscientiae Modernae inquirit . 1. IN sequentibus aliquot Capitulis satis exquisitè investigat causas Errorum & Ignorantiae humanae : duas tamen ab ipso neglectas suggerere mihi posse videor . Altera est Inertia hujus Saeculi vel magis Vanitas . Quisquis enim satis paravit sibi loquacitatis ut inter ignaros vel semi-doctos valeat eruditam texere fabulationem , quâ insueti Scientiis intellectus nati sunt praestringi , partim taedio difficiliora prosequendi , partim ingenii sui fiduciâ contemnit in illas fodinas descendere unde Majores nostri eruerunt Scientiam , & illos sibi desumere labores quos solos respicit & sequitur Sapientia . Testis mihi esto Author qui sub finem prioris Capitis conqueritur de obscuritate Speculationum , de Motu , Gravitate , Lumine , Coloribus , Visione , Sono , quibus omnibus claram affundit lucem Digbaeana Philosophia : ex quâ etiam de Magnete , derivatione Spirituum in membra , de Memoriâ & Reminiscentiâ , Fermatione Viventium , & ferè quaecunque in solutionem Difficultatum propositarum attulimus , copiosiùs & clariùs explicata , ex ipsis Naturae praeeuntis dictatis hausimus . Legunt itaque hujusmodi Philosophi praeclara & multo labore elaborata aliorum Opera quasi Fabulas ad Voluptatē fictas , vel Comoedi quomodo Comoediam spectant . Quod subitò placet , laudant ; siquid spinosius occurrit , vel taedio victi negligunt , vel cum Sarcasmo derident . 2. Altera ab Authore nostro neglecta Ignorantiae caussa mihi apparet esse quidam specialis Error in naturâ Demonstrationis . Fingunt enim sibi Idéam quandam Demonstrationis , quae non hanc duntaxat vim in intellectum exerceat ut veritatem propositam evidentem reddat , sed praeterea ut nulla Objectio cum verisimilitudine opponi queat . Quod tantundem est , atque si poscerent ut hâc demonstratione confectum sit quicquid ex ipsâ sequitur , vel quodcunque ipsam contingit , sive ut una demonstratio sit integra quaedam Scientia . Alioquin enim quomodo fieri potest , ut non ex iis quae adhuc latent & sunt cum hâc veritate conjuncta , non possint adversus hanc moveri tela . Intellectus itaque Scientiis natus ex ipsis Principiis & Praecognitis securus est de veritate deductâ , neque trepidat nequid oppositum agnitae veritati induci possit , quantumcunque laboriosus evasurus sit ex angustiis elapsus . Novit enim illa denique certa esse quae Intellectus constanti dispectione quòd Ens sit Ens , seu Idem sit Idem , in semet & sibi affigit ; & patienter expectat , donec inter implexa distinctio eluceat , & confusio evanescat . 3. Ex hoc quod hi Scientiarum Contemptores nihil severâ Veritatis contemplatione in semetipsis figere moliuntur , quamprimùm Veritas aliqua evidentiam prae se fert quasi impares illi agnoscendae deserunt stationem suam , & convertuntur ad inquirendum num aliquis sese eidem opposuerit ; & si invenerint Impugnatores , quasi evidentissimum assumunt talem veritatem non esse evidentem . Si enim ( inquiunt ) foret evidens , omnibus foret evidens , omnem intellectum convinceret . Sed aequali jure dicant ; Solem non esse visibilem , quia non videtur iis qui tergum illi obvertunt , vel oculos clausos tenent : Sicut enim in corporeo visu motus aliquis corporeus quo pupilla oculi visibili objiciatur necessarius est ; sic non minus ad videndum & infigendum menti vel hanc evidentiam , quòd idem non possit simul esse & non esse quaedam applicatio & quasi apertio mentis requiritur , ad ipsam evidentiam evidentissimam concipiendam & parturiendam ; & defectu hujus tot Veteres & Moderni ipsiusmet primi & notissimi Principii evidentiam non agnoverunt & corruperunt . Unde nunquam possunt attingere Methodum illam Scientificam quae in Arithmeticis & Geometricis tantopere lucet , sed tricis Logicis & Aequivocis toti irretiuntur , & nugosa Volumina ineptiis implent . Ostendant Mundo hi Tomorum onerosi Fabricatores , vel unum folium vel unam pagellam Methodo Geometricâ deductam vel certè tentatam , & postmodùm conquerantur nullam dari Scientiam , vel eam in puteo latere . Nunc pigritiâ sordidi , & convitiis fervidi , fingunt sibi Leonem esse in viâ , neque pedem movent ut conspicentur ipsam viam . ACTIO OCTAVA . Avertit ab Aristotele Specialis Impietatis calumniam . 1. ET jam defunctus labore imperato videor , nisi summâ cum invidiâ Aristotelem omnibus contumeliis proscindere iidem certarent , quò per ignominiam unius Viri , ipsam Scientiam è Doctorum manibus ereptam in caenum Probabilitatis abjiciant . Solus etenim ex Veteribus monimentum aliquod Demonstrationis in Metaphysicis & Physicis reliquit . Academici enim , quatenus à Peripateticis secedunt , Oratores fuêre non Philosophi . Socrates quippe merè Dialecticus & Dubitator fuit . Ejus Scholam diviserunt Plato & Aristoteles ; Plato divino prorsus ingenio & eloquio purissimo , probabilitatem ornare , & admirationi esse de principiis ad vitam humanam necessariis speciosa loquendo sibi proposuit . Aristoteles concisâ brevitate , Veritatem fectando Experimenta & maritando cum inspectione Naturae vim deductivam consequentiarum , Scientiam in Physicis & Metaphysicis aemulam Geometriae Mundo oftendere destinavit . Et propterea , quamdiu forma Reipub. popularis Oratorum potentiam aluit , minùs aestimatus est ; affectaverunt enim Famosi illi Scientiam per modum Caussarum civilium absque solido firmóque judicio peragere . Oratoribus tandem tabescentibus increvit Authoritas Aristotelis , & à Romanis ad Arabas , ab Arabibus ad Scholam nostram derivata est ; Italis primò ( quantum notare licuit ) Arabum Scientiam , quam bella pridem eripuerant , in Occidentem revocantibus . 2. Cumprimis iniquum est & Cavillatoris ingenii testimonium , in mores illius inquirere , cujus Doctrinam impugnare ordiris : hae siquidem Oratoriae praeventiones Lectoris , arguunt nolle Scriptorem candidam de Veritate sententiam proferri , sed insidiari per motum affectûs ad detorquendam Justitiam . Quare , exibilatis illis quae in mores Aristotelis decantantur , quid objiciatur Doctrinae vestigemus . Petrus itaque Gassendus Exercitatione tertiâ quasi certum objicit ex Aristotelis sententiâ Deum esse Animal in libris Metaphysicorum ; cùm ex adverso lib. 8. Phys. cap. 6 , & 10. adeò disertè faciat Deum Substantiam immaterialem , indivisibilem , neque per se neque per accidens mobilem , ut ipsa impudentia negare non valeat Deum in ipsius sententiâ non esse Animal . Adjicit , Deum superficiei extimae supremi Coeli esse alligatū ; quod ignavissimè dicitur in viâ Peripateticâ , sive extra Coelum interpreteris in spatiis imaginariis , cùm Aristoteles nulla esse disertissimè testetur ; sive Indivisibile coelo agnatum , tum quia Primus Motor neeessariò dicendus sit esse in eo quod est primò mobile vel motum ; notum autem est in Disciplinâ Aristotelis Superficiem moveri dumtaxat ad motū Corporis cujus est ▪ & tandem , quia Superficies ( ut suprà diximus ) est quoddam divisum esse , seu Terminus , seu non ultra Corporis , non autem aliqua Entitas in quo Deus collocari possit . 3. Proxima accusatio arguit Deum Fati legibus & Necessitati esse astrictum . Verùm apertus est hic Error calumniantis . Fatum enim aliud Stoicum est , asserentium quaecumque sunt ex vi contradictionis existere , cùm necesse sit quodlibet vel esse vel non esse , & hoc Fatum dici ab Aristotele . Aliud Fatum est series caussarum . Cùm itaque evidens sit , nemine repugnante , in via Perripateticâ Deum esse primum Ens , & , quod sequitur , caussam totius seri ei reliquorum , eum non Fato subditum sed caeterorum fatum esse in Aristotelis scholâ clarissimum est , quae est Sanctorum sapientissima sententia , & Christianae doctrinae medulla . Par huic est quod sit Necessitati subditus . Necessitatis quippe vocabulum ambiguū est ; prout enim Animalibus tribuitur condistinctè à Libertate , sic perfectam Cognitionem tollit , quam Deo negat nemo Peripateticus , qui summitatem scientiae Deo ex doctrinâ Aristotelis attibuere cogitur . Alia est Necessitas ex perfectâ scientiâ nascens ; quam quia nihil latet , unicâ viâ ingredi potest perfectus in scientiâ ; & , quod sequitur , Deus . Haec autem Necessitas cùm includat determinationem intelligentis ad particularia ex communibus principiis , manifestè Electionem seu libertatem actuatam dicit . 4. Ulteriùs calumniatur , docuisse Deum despecta & minima non novisse , & citat duodecimum Metaphysicorum ubi hoc non reperitur nisi per modum dubitationis : Meliores autem interpretes ex aliis textibus concludunt horum etiam scientiam ab Aristotele Deo tribui . Malignitatem proinde arguit haec criminatio in deteriorem partem summi viri voces trahentis . At saltem Mundum increatum constituit . Verùm facile est negare . Ingenitum quidem asseruit seu non potuisse per motum & caussarum naturalium vim incipere , quod est Christianae fidei maximè consonum ; De creatione verò Mundi tacuit quidem ; Sed aliud est non agnovisse seu eò usque non attigisse , aliud est negare , inter viros modestos qui non effutiunt incerta . Fateor tamen ipsum Munnum aeternum existimavisse , sed in ipso Errore sese Philosophorum Ethnicorum summum ostendisse . Cùm enim illi omnes Nihil ex nihilo fieri conspiratò declaraverint , inconsequens fuit Mundum per motum incepisse qui sine Tempore existere non potuit , Temporis autem initium neque ex suâ essentiâ neque per actionem caussarum moventium ullum apparere possit . Palam itaque est hunc Aristotelis errorem arguere excellentiam ipsius supra reliquos , qui casu & non ex scientiâ veritatem attigerunt . 5. Ultima circa dogmata calumnia de Immortalitate Animae agit , quam pluribus in locis eum inficiari docet ; sed eàdem benignitate quâ priùs . Cùm optimi interpretes eam agnovisse Aristotelem confirment , & Plutarchus memoret ipsum post mortem Eudemi de Animâ scripsisse ex quo citatur celebris illa Historia de Animâ mortui vindictam ab amico petentis . Unde evidens fit errare illos interpretes qui ex principiis Aristotelicis conantur concludere Animam non esse immortalem , & hunc sensum fuisse ipsius Aristotelis . Mirum tandem accidit quòd Author , caeteroqui ingeniosus , censuerit objiciendum quòd Aristoteles negaverit resurrectionem Mortuorum , quam certum est non nisi lumine fidei apparere caepisse mortalibus , etsi post veritatem per fidem acceptam etiam conformitas ad naturae progressum dilucere potuit . Addo quòd concludat , dicendo eum plura pronunciare fidei sacrae orthodoxaeque planè dissentientia ; quasi Plato & caeteris Philosophi omnia fidei consentientia dogmata mundo porrexissent , quod eò indignius facinus est , quò hic ipse Gassendus in Praefatione polliceatur se ostensurum solâ fide quicquam cognosci de Deo & Intelligentiis , & vana esse argumenta circa haec quae ex naturali lumine ducuntur . Digno profectò Epiphonemate quo claudatur libellus illius sextus qui adversus Metaphysicam seu Sapientiam instruendus erat . ACTIO NONA . Crimina indoctrinam & voces ejusdem aspersa delet . 1. A Gassendo ad Authorem Vanitatis dogmatizandi reducenda est oratio , postquam ipse selegit fortiora , meritò illa praeponens numerositati quam usque ad fastidium cumulavit Gassendus magis convicii quàm scientiae amore . Nostras itaque Academicus primo quasi praeloquio invidiam declinare videtur , quam pompa sectatorum Aristotelis illi conciliare nata foret , applicatâ illâ Senecae sententiâ Argumentum pessimi turba est : adeo promptum est etiam in apertissimis errare . Palam siquidem est vulgus in aliquibus excellentes viros quasi Duces sectari , in aliis suo Judicio regi vel potius rapi . Prior Methodus ipsius naturae est , ut multi ignorantes paucorum virtute authoritateque ad bonum ferantur . Ut Vulgus autem judicet de ignotis sibi , & tumultuario consensu praecipitet consilia prudentium , hoc naturae & rationis legibus adversatur ; Hîc quaere , Unde Aristoteles in vulgus authoritatem consecutus sit , & ipsorum Theologiae Scholasticae Principum numine impositum esse ipsum Philosophantium capitibus elucescet ; quibus si compares Oratorum vel Criticorum Judicia , prorsus evanida exarescent . Ipsi sancti ( pace tantorum Virorum sit dictum ) a lienae artis sunt , neque Philosophicam fidei explicationem , aliter quàm coacti Haereticorum importunitate , adiuerunt . 2. Subjicit Author noster Sapientium arbitrio Peripateticam esse vocum nihil significantium congeriem . Verùm nesciebat hic Author Voces suas adeò aequivocas esse , ut ipsaemet nihil sonent . Quis enim hoc excussit , quinam vel quorum Judicio Sapientes nominentur qui de Peripateticis hoc pronunciaverunt ? Si vel Opera ipsa Aristotelis , vel antiquos Aristotelis aemulos consulamus , sole clarius est neminem usquam Philosophorum tantâ industriâ & tot Vocum suarum in sensa obvia distributione cavisse claritati Dictorum , & tricas Aequivocationum elusisse . Manifestum itaque est , hos Sapientes nihil de rebus Aristotelicis sapuisse . Vice itaque Aristotelaeorum supposuere Simias aliquot tegentes se nomine Aristotelis , & aliena Dogmata pro Peripateticis exponentes , & ( quos videtur nescire ) verè Pyrrhonaeos . Quicunque enim magnis Voluminibus & aggeratis Quaestionibus non aliud docet quàm unam quidem partem esse Verisimiliorem , sed neutri deesse patrocinium , tam longis Logis nihil aliud agit quàm si unicâ voce sententiam tulisset , quòd nihil liqueat . Suos itaque Amicos non Aristotelem tangit haec Calumnia . 3. Prosequitur deinde Actionem in Peripateticos per dubia quaedā , quae illi clara non sunt , vel non videntur , invitâ ipsâ ratione . Primae materiei notionem , quâ neque quid , neque quantum , neque quale asseritur , esse descriptionem nihili contendit . Mirum hominum ingenium ! Súntne fortassis in totâ naturâ Voces magis usitatae quàm esse & posse . Quis adeò bardus est , ut non sic loquatur de Aere vel Marmore ad hoc ipsum seposito , quòd nondum sit sed possit esse vel erit aliquando Mercurius ? Non intelligunt sortassis semetipsos qui sic loquuntur , vel quando dicunt posse esse seu habere aptitudinem ut sit Mercurius dicunt Aes nihil esse , vel nihil esse Mercurii ? Quomodo itaque praeter Mercurius vel formam Mercurii non datur quaedam potentia vel aptitudo ad esse Mercurium , quae neque sit Mercurius actu , neque notio non-Entis vel nihili ? Sin respectu figurae quae Mercurium constituit , est aliqua aptitudo quae neque ipsa sit neque nihili notio , cur non tantundem de ▪ Quanto licebit affirmare , & asserere puerum nondum magnū esse , sed posse esse magnum ? Nam qui hoc asserit , non simul negat Magnitudinem , & tamen clarè nominat Aptitudinē ad magnitudinem ? Neque fortassis alia est de Ente ratio : non veremur enim Sevum vel Oleum pronunciare posse flammam esse , neque tamen dum esse flammam . Sevum itaque seu Oleum neque est Ens flammae quod potest esse , neque est tantum quantum erit quando est flamma , neque adeò calet ; & tamen potest esse flamma , potest esse major , potest esse calidior ; & in ipso potentia quaedam quae neque est Quid , neque Quantum , neque Quale , postquam ad haec omnia refertur , & earum privationem conjunctam sibi habet . Et quisquis hoc non esse intelligibile profitetur , idem Genus humanum totum eo ipso condemnat quasi gregem fatuorum , quíque nesciant quid in vulgarissimo sermone & commerciis suis loquantur . Et quisquis materiam ipsam negat , sollenne effatum Philosophiae Nihil ex nihilo à Naturâ fieri ex Narurâ tollit . 4. Duae aliae Voces molestae sunt Sceptico nostro . Hae sunt forma & educi de potentiâ materiei . Et , quod ad priorem Vocem a●tinet , inopinatum est , quomodo nimia Speculatio Homines ingeniosos stupidissimis aequet . Potéstne nasci aliquis adeò Brutus ut non agnoscat unam rem ab aliâ esse distinctam ? Vel si sit distincta simul asserat per nihil distingui ? An illic est labor ut hoc quo distingua 〈◊〉 vocetur Forma ? Quanta est haec importunitas ut non liceat Formam appellare quam video distinguere unam ab aliâ ? Non licet mihi dicere de duabus Statuis aeneis quod conveniant in Aere , distinguantur Figuris ? Vel si sit tertia de Marmore , culpabor si dixero distingui aeneas ab marmoreâ , quòd haec sit saxea , reliquae Metallicae ? Sicut itaque priùs distinximus posse & esse in Substantiâ , Quanto , & Quali , nunc licebit in iisdem nominare Formam & Subjectum in singulis horum . 5. Quoad posteriorem vocem , seu educi de Potentiâ , videat Vir ingeniosus an illud quod ex cavo aliquo & tenebris in apricum & lucem paulatim & sensim prodit , impropriè dicatur educi vel produci . Iterum meminerit ( si Marmor à Sculptore sigurari viderit aliquando ) quomodo primò non possit conjici quid formaturus sit Artifex , post aliquantulum laboris apparet species confusa Hominis ; deinde , an sit Vir an Foemina , & tandē quis hominū sit ? Ecce , quomodo Homo qui erat in potentiâ in Marmore & confusè , quasi in tenebris , sensim per artem educitur ex illâ confusione in claram lucem , & Marmor fit Caesar patulè & expressé . Tantundem considerant Philosophi in Naturâ , sive Viventium semina , sive Elementorum communitatem in compositum Miscendorum , five Materiei abstractionem ab Elementis notes . Unde phrasis haec educi de potentiâ Materiae est ex aptitudine Materiae ad plura per operationem Naturae vel Artis determinari Materiam ad unum certum Ens , per motum à confusione ad signationem ; & non , quasi infundi cum dependentiâ à subjecto , ut ex nescio quibus Somniatoribus fingit Antiperipateticus . Hujusmodi enim nugae in Aristotele nullae extant . ACTIO DECIMA Definitiones & Argumentationes quasdam tuetur . 1. PRoximè sagittant duas Aristotelis Definitiones , utramque exactissimā & quicquam in ipsius viâ intelligentibus clarissimam . Prior est Definitio Luminis in haec verba , Lumen est actus perspicui ; quae videtur obscura huic hominum generi , quia usus Vocis Actus à Philosophis formatus est , & non desumptus ex Tullio , vel inventus in Calepino . Noverint itaque quòd Actus ab Agere vel Agi vel Participio Actum derivatur , & usurpatur à Philosophis pro eo per quod illud quod ab Agente intendebatur , consummatâ actione , vocatur seu nominatur Actum . Graecè fortassis elegantiùs vocatur 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 , quasi Operatio caussae , sumendo Operationem non pro fluxu Actionis , sed pro eo quod manet ex Operatione quae est fluxus , introductum . Sed quia Vernacula nostra Vocem propriam respondentem nomini Actus non habet , totus in irâ contra Aristotelem est nostras Philosophus . Si enim communes Voces pro Vocabulis Artis supposuisset , dicens , Lumen est perfectio quaedam corporis quod habet ex se ut colorata trans illud apparere possint , faciens ut de facto trans illud appareant , sicut experimur per Aërem illuminatum videri objecta quae per tenebrosum non videntur , quid dignum tanto hiatu invenisset ? Nunc quia concinnissimè & brevissimè locutus est , vapulat miser Aristoteles . 2. Idem est reliquae Definitionis Vitium . Est autem ipsa Definitio , Motus est Actus entis in potentia quatenus in potentiâ . Cum enim ens dicitur in potentiâ ad id ad quod per motum perduci potest , verbi gratiâ , infirmus ad sanitatem , lignum ad ignitionem seu esse ignem , palam est motum esse illam perfectionem seu actum quâ afficitur subjectum dum adhuc est in potentiâ seu donec infirmus sit sanus , vel lignum sit Ignis ; quatenus in potentiâ , seu per quam perveniat ad perfectionem intentam . En tibi definitionem clarissimam & eruditissimam , & non alteri obnoxiam caluminae nisi quòd Graecae Voci 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 , quam à Philosopho formatam crediderim ad Intentionem suam emphaticè declarandam , umbra quaedam ex ridiculâ Historiâ adhaerescit . Ea est , Criticum nescio quem adjisse Ciccum quendam pro Mago habitum ( inde putem quia de Magia scripsit ) ut ex Diabolo sciscitaretur quid sonaret illa vox 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 apud Aristotelem , & vacuum & delusum ab Oraculo redivisse . Ut itaque pateat quàm imperitum Diabolum consuluerint nostri Philosophi , advertant 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 esse vocem formatam ex tribus 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 , additâ terminatione foemininâ , quae propria est abstractis significandis ; & significat proinde modum quo in sine actionis se habet subjectum motûs : quod id ipsum est cum voce actus ut supra explicata est . 3. Nova calumnia Capite decimo septimo instruitur adversus Aristotelem , tantò indigniùs quantò supra caeteros ad claritatem conatus est . Philosophia ipsius litigiosa esse & ex inconstanti vocum usu confusionis & obscuritatis insimulatur . Haec accusatio duplicis ignorantiae rea peragitur : altera est usûs Aristotelici , nemo quippe magis sedulus est in distinguendis & formandis vocum significatis . Altera verò quòd Scepticos pro Peripateticis accipit ; & Scepticorum conatus esse vanissimos facilè agnosco , illos parùm de vocum usu sollicitos esse , quo liberum sit iis quaslibet nugas Vanitatis aut alterius lucri causâ divendere , Oratorculos vel magis rabulas non Philosophos esse , Aristotelicorum nomen assumere ut corrumpant juventutem & discipulos post sese abducant ; hos omnibus Scientiae sectatoribus velut pestem vitandos non inficior , neque quicquam ab iis solidi expectandum esse : Hoc unum irascor , quòd viri caeteroqui ingenio & sapientiae cupidine pollentes avertantur per horum versutiam , non tantummodo à Verâ scientiâ sed ab ipsâ spe Scientiae in rebus ad humanam vitam maximè necessariis adipiscendae . 4. Confirmant fictam adversus Philosophum actionem ex ipsis Philosophi dictis & gestis . Primus insultus est ex eo dicto Philosophi quòd libri Physicorum sic editi sint ut non sint editi ; cujus sensus fuit materiam seu subjectum in iis tractatum adeo abstractum esse , ut sine Magistri exercitati ope nequirent à rudibus intelligi , quod etiamnum videmus exerceri : nemo enim ferè libros illos capit nisi Veterum commentariis sit adjutus . Unde Moderni plerique toto coelo ab Aristotelis mente deerrant ; etsi ipsemet clarissimè ( quantum praestituta brevitas permisit ) prolocutus fuerit . Gravior est & infelicior proxima calumnia , ut quae ipse ad Disputatores Dialecticos instruendos & Artem Disputandi perficiendam praeviè ad sententiam ferendam collegit , ad Methodum demonstrandi & praxim ipsius non disputando sed definiendo applicentur : Sicut enim in Dramatibus laus est historiam implexam reddere , ut cum admiratione finiatur , sic opus est inquirentis confundere quaestionem praepositis difficultatibus quam Demonstrator clarè & quasi nubibus sepositis luci reddat . 5. Merebatur haec actio instantias ex opere . Premit Author tres ( ex fide credo Gassendi vel alterius levis inspectoris ) in ipso enim libro nihil apparet . Prima sit incedit . Probat Mundum perfectum esse , quia ex corporibus constat , corpora esse perfecta eò quòd ex triplici dimensione constant , triplicem dimensionem propterea perfectam , quia tribus constat , Tria esse perfecta quia duo vocamus ambo , primò autem Tria OMNIA dicimus . Inspice librum primum de Coelo cap. 1. invenies has postremas voces nihil demonstrationis interesse , sed adjectitias ; Demonstrationem vero ipsam talem esse . Quia Mundus est ex corporibus , perfectio mundi est esse perfectum in ratione Corporis , perfectio autem Corporis in eo consistit quod sit omniquaque fusum , super tres perpendiculares , ut demonstrant Geometrae ; hoc autem habent & singula corpora & Mundus , sed diversimodè : Singula enim terminantur ad alia corpora . Unde quamvis per omnes lineas fundantur , non tamen per totas . Quia autem nullum est spatium extra mundum , ut quarto Physicorum demonstratum est , Mundus per omnes lineas & totas fusus est , seu perfectè omniquaque : & , quod sequitur , in ratione Corporis , atque adeò absolutè , perfectus dicendus est . 6. Secunda Instantia est , quòd Aristoteles asserat si plures Mundi forent Lunam in terram delapsuram esse . Hanc consequentiam credit argumentator ex phantasiâ ortam , sicut est illorum qui verentur nè Antipodes in coelum cadant . Sed ignorat quantam operam posuerit Philosophus ad stabiliendum centrum Mundi in tellure ; quo posito , non ex phantasiâ , sed ex ratione penderet consequentia , ut ipsemet videtur fateri . 7. Tertia quoque instantia , quae ex Capite quinto lib. 2. de Coelo tracta est , prorsus pervertitur . Aristoteles enim non propterea docet coelum in occidentem ferri quia Occidens nobilior sit , ut recitat argumentū ; sed Occidentē nobiliorē esse quia in illum fertur Coelum . Hoc autem inter duas est differentiae , quòd priori Methodo sine probatione assumitur Occidentem esse nobiliotem ; In posteriori , ex iis quae concluserat Aristoteles ; nempe nihil per accidens esse in Entibus aeternis , & quod sequitur , motum in Occidentem esse naturalem coelis , & motum naturalē esse ad honorabilius , unde clarè sequitur Occidentem esse nobiliorem Oriente . Sequitur , inquam ; nam , si principia vera essent , nobilis esset demonstratio . ACTIO UNDECIMA . Topica aliquot adversus Scientiam effutita refutat . INdignatur sub finem Capituli , quòd doctorum opera ita in logicam , Physicam , & Metaphysicam còllocetur , ut utiliores humanae vitae scientiae , nempe de Coelis , Meteoris , fossibilibus & Animalibus , potissimè verò Politica & Oeconomica , multum negligantur . Neque ego inficias eam negligi has in scholis , sed culpam do Scepticismo qui regnat in illis ? Si enim Methodo Aristotelicâ traderentur scientiae , locus foret omnibus , neque calumniam solitam pateretur natura , quòd Vita humana ad artes brevis foret ; sed , necessariis cognitis , superfuturum foret otium ad delectationem in quâlibet harum scientiarum , ad quam traheretur humana Curiositas affatim decerpendam . Sed Sceptici sunt qui invident hanc hominibus felicitatem , interminatis litibus omnia confundentes , potissimùm communes veritates quas demonstravit Aristoteles ; quales sunt , divisibilitas formalis , quod movetur ab alio moveri , Continuum esse in infinitum divisibile , non dari vacuum , & similes , quae nisi priùs agnoscantur , frustrà experimenta ad scientiā acquirendā adhibentur , ut quae in haec tandem principia resolvenda erunt , aut ad scientiā fine principiis inutiliter semper erit contendendum . 2. Capite decimo octavo arguit doctrinam Peripateticam , quasi ad Phaenomena salvanda insufficientem . Sed vel errore vel iniquitate animi hoc agit . Si enim modernorum Philosophiae simulatorum doctrinam esse ipsissimam Aristotelis existimat , totus errat ; Sin Aristotelem negat insudavisse solutioni problematum , iniquitatis ipsum damnant omnes Libri Physici , quales sunt qui sequuntur octo Physicorum Libros vel omninò vel plerumque . Quis ex modernis faeliciùs naturam evisceravit Digbaeo , qui ubique Aristotelis memor est & dictata ipsius cum candore acceptat ? Urget adversarius systema coeli ab Aristotele sequiùs esse constitutum . Aperi accusationem , invenies summam & ipsum nodum esse , quòd Aristoteles non habuerit tubum opticum . Caeteroqui , positis Phaenomenis illis Solis quae aetatem Aristotelis illuminabant , prorsus admirandus est discursus Philosophi in libris de Coelo . Intelligentias esse Coelorum Motrices Christiana doctrina habet , esse quendam ignem superna tantem nostro Aëri , non aliud est , quàm aether Cartesianus , seu rarioris elementi species convexum nostri aetheris obsidens . Si in pauculis erravit Aristoteles , quae invidia ? an Philosophiae negandum est crescere ? si tamen Errare dicendus est , aut magis ingeniosè & ingenuè proponere , qui profitetur se conjicere non demonstrare ; quod facit Aristoteles in Coelestibus . 3. Caput decimum nonum exagtat Aristotelis doctrinam quasi infaecundam & sterilem . Sed leviter & falsè . Leviter , quia inventa de quibus loquitur ad Artifices & manuarios spectant non ad Philosophos , qui experimentis uti ad scientiā nati sunt , non ea facere . Falsò , quia cùm Aristotelica disciplina sit de communibus sine quibus particularia comprehendi non possunt , nihil verè inventum est sine illâ . Sed Communia sunt quae apud Aristotelem habentur ; reponendum est , gratiae sunt ipsi & discipulis ejus habendae quòd ea vulgaverint , & gradum inde stabilievrint ad ulteriora quaerenda . Quin ( nisi me fallat augurium ) video Philosophiam revulsis Aristotelis principiis impotem fore reddendae rationi de notis effectis . Certè Philosophia admittens vacuitates , nullas agendi leges patitur ; & Vortices Cartesianos suspicor inventioni nullatenus servituros . De dogmatibus quae impietatem sapiunt suprà actum est . De contradictoriis non citantur loca , sed quisquis peritus est Aristotelis , novit eum solitum exempla ex aliorum libris & vulgariter dictis solere trahere , nec ipsius esse censendum quod non in ordinem doctrinae ipsius cadit . Unde non est arduum sententias contrarias in operibus ipsius invenire ; sed illa sola sunt ipsi adjudicanda , quae vel propriis locis asseruntur , vel ad confirmationem notorum ipsius dogmatum ab ipso afferuntur . 4. Caput vicesimum manifestam reddit eminentiam Peripatetices supra reliquas Methodos ex ipsâ impugnatione . Assumit enim non aliter cognosci unum esse alterius causam quàm quia simul inveniuntur ; quod non negamus esse occasionem suspicandi , sed nullam Argumentum Caussalitatis . Si enim nihil aliud diluceat , ignotum erit utra sit caussa & uter effectus . Sed Peripatetici non concludunt A esse caussam B , nisi definito utroque reperiant ex ipsis Definitionibus A non posse esse quin B esse ex intrinsecis sequatur . Verbi gratiâ , Peripateticus colligit Ignem esse causam caloris , quia calor nihil aliud est nisi Atomi ab Igne fluentes , & ex aliâ parte scit Ignem non posse existere quin ejusmodi particulas emittat . Paradoxum Cartesianum de Lumine & Sole simile est ac si expectaremus casum Aetheris ad captandas aves . Admirandi Vir Ingenii adeò coelestis est , ut neque sabulum habeat in quo fundet Structuras suas . Peripateticis gratius est pauca certa colligere agnoscendo multitudinem incertorum , quàm dum omnia certant constringere nihil omninò tenere . Certè non est qui majorem ambitum Demonstrandi prae se ferat quàm Cartesius , adeò ut nihil indecentius sit quàm ipsius Adoratorem profiteri Scepsin . 5. Nihilo validius est Argumentum à varietate Opinionum Philosophantium ad impossibilitatem Scientiae stabiliendam . Priùs enim constare oportet Philosophos esse quàm ut Sententiae illorum in Philosophicis aestimari habeant . Profitentúrne demonstrare ? Libros suos ad Euclidis normam elimant ? Intexúntne Definitiones cum Per se notis ? Neque alia admittunt in probationem ? quae in Aristotele & antiquis ipsius Interpretibus notari possunt , etsi formâ Euclideâ non sint expressa . Haec si agant , vel non sunt rationales , vel idem omnes sentient sicut Geometrae . Si haec negligant , non interest de illorum sententiâ in re Philosophicâ . Narrat Author noster Historiam de vi Phantasiae , quam dubito esse imperfectam ; videtur enim velle unum hominem posse alienas cogitationes ordinare absque eo quòd per sensus agat in Phantasiam . Narrat siquidem absentem coëgisse absentes ad cogitandum & loquendum quae absens voluit . Etsi enim agnoscā copiosam vim Homini in Animalia esse per Phantasiae illorum opem , putà ad cicuranda vel in rabiem concitanda mediis sonis vel figurarum ostentatione , fortassis etiam ad morbos vel sanitatem inferendam , & similia ; tamen ut moveatur ipsa Phantasia ad ea quae per sensum aliquem non movent eam , difficile est credere : non tamen omninò inficior motum qui fit in sensum esse omninò similem & univocum illi qui in mente est , & fermè à vehementiâ affectûs potiùs derivari quàm à puro motu Phantasiae imprimentis . 6. Vicesimo primo Capite auguratur de Scientiâ futurâ , specialiter de quibusdam nondum compertis modis in distans agendi ; quos expectare magis libet quàm discutere vel sperare . Sub finem Capitis assumit nihil sciri posse nisi in primas causas resolvatur . Unde diluxisse oportuit primas causas & Metaphysicam quae de illis agit , esse Naturae notissimam seu proximam primis notitiis , & frustrà conari Physicos qui circa particularia Naturae multa negotiantur & nihil comprehendunt , quia Metaphysices ignari sunt . Exemplum sunto quae tumultuantur de Vacuo , quod Metaphysica tam impossibile declarat quàm non Ens esse Ens ; de fonte Raritatis & Densitatis quem extra rarum & densum esse apertissimè demonstrat Metaphysicus , & plura similia , quorum veritatem qui Experimentis tentant sed sine Metaphysices lumine , Laterem lavant . Ab Aristotele autem Metaphysica Principia petenda sunt , non à Cartesio etsi summi Ingenii Viro ; Aristoteles enim quae in naturâ insita invênit , Contemplatione in Methodum conclusit . Cartesius in Principiis suis Physicis quasi praescripturus Conditori Rerum Ideam quid ipse sentiret ex Arte faciendum in Aëre & Concavo ( ut dicunt ) Lunae designavit . Ex quali Fabricâ nihil utilitatis sperari à Lectore potest . 7. Sequens Capitulum laborat illo Errore quem Aristoteles saepiùs & detexit & confutavit : nempe , Nihil sciri nisi perfectè sciatur ; verbi gratiâ , non sciri esse Deum nisi illum videas ; Hominem quempiam primo illo Cartesii noto Ego cogito ergò Ego sum non posse uti & securum habere , nisi comprehendat illius Ego 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 〈◊〉 ; ut scíat naturam Materiei & Formae , & numerum Elementorum , & Membrorum , & Caussas & Motum quo procreaturs sit , & denique quicquid per connexionem ei adjacet . Quod est clarè profiteri se nescire Quaestionem quae agitetur . Nemo enim Dogmaticorum adeò perfectam cognitionem vel arrogat vel sperat . Ejusdem inadvertentiae est , nescire quòd omnes videntes parietem album similem apprehensionem de albedine habeant , etsi gradu & perfectione diversis sensationibus afficiantur . Unde Authori nostro prudentius gestum fuisset omninò tacuisse , & affectantibus Scientiam Errorem condonavisse , quàm perratiunculas merè Topicas & Delusorias ad egregia natas mentes avertisse à primo Naturae desiderio , & fructu in aliquo saltem gradu adipiscendo , juxta illud Ethici Poëtae , Nec si desperes invicti membra Glyconis , Nodosâ nolis corpus prohibere chiragrâ . 8. Attamen Academicus noster non dubitat generatim dogmaticè praecedentibus affingere quaevis mala . Adeò ( ut Philosophus docet ) Artis est medium reperire . Inprimis Ignorantiae filiam asserit esse hanc Methodum . Quis hanc notam à Sceptico expectavisset ? Tu qui nihil scire teipsum profiteris , aliis Ignorantiam objectes ? Quis tulerit Gracchum de seditione querentem ? Proximè indomitorum Affectuum Inquilinam appellat . Quo jure ? Si enim aliqua est Scientia , illa — munita tenebit Edita doctrinâ Sapientûm Templa serena . Tu qui profiteris nescire an aliqua sit , quàm temerè affirmas illā semper cum indomitis Affectibus habitare , cùm si nulla sit nusquā habitet ? Tertium inconveniens Dogmatizationis est quòd Homines ad Litigia concitet . Attamen hoc idem esse Solis Orientis crimen mihi apparet , dum dormientibus molestus est & ad opera sua quemque evocat . Ejusmodi enim Vitium est in Ignorantiâ & Errore detentis inculcare Veritatem . Quartum crimen est , quòd qui Scientiae alicui inhaeret , caeteros ignorantiae incuset qui Demonstrationem ipsius nesciunt . Non possum inficiari . Est enim Indoles & Jus Luminis arguere ea tenebrarum quae Lucem non admittunt : sed in hoc modestiores sunt Demonstrantes Scepticis , quòd saltem aliquos excipiant & de Naturâ bene loquantur , quam cum omnibus suis filiis Sceptici ad carceres Tenebrarum in aeternum condemnant . 9. Par huic est quòd confidentia Scientiae in Errore obserat Januas ad libertatem occupandae veritatis . Cum quantâ caecitate haec disputat Scepticus qui Veritatem nusquam esse quae hominem liberare valeat ultrò agnoscit ? Tandem concludit angustum esse Animum dogmatici & pusillum & captivum . Adeò agnominantur quae nesciuntur . Scientiae enim est Animum dilatare , magnorum capacem reddere ; Et haec voluptas scientis , scepticos quasi deorsum tumultuantes despicere , passimque tueri Errare atque viam palantes quaerere vitae ; quod Vitae & pensi loco habere est omnium rerum miserrimum , & exinanitio rationalitatis & totius felicitatis quae in humanis reperitur . Haec omnia sicut verissima sunt & vix Sceptico neganda sequi ex possibilitate Demonstrationis , hoc est , siqua sit natura rationalis ; non tamen sic asserta volo , ut patrocinentur palliatis Scepticis , qui admittant quidem Scientiam & Physicam & Metaphysicam in communi aliquam extare : Sed neque legitimâ aliquâ methodo ad eam tendant , neque in particulari quicquam demonstratum agnoscant , & nihilominus multitudine gregali socialiter sese mutuò pellentium , & oneribus futilium Scriptorum apicem doctoralem & scientiarum cacumen & Sapientiae nomen absurdissimè involant & sibi arrogant . Faxit naturae Parens ut aliquando hoc jugo premente cervices Filiorum Adae levetur humanum Genus , & studiosi Veritatis intelligant pariter periculosum esse censere omnia & nihil esse demonstratum . FINIS . APPENDICULA Tentans Solutionem Problematis Torricelliani , DE Subsistentiâ Hydrargyri In tubo supernè sigillato . Londini , MDCLXIII . PRAEFATIO . TOt & tanta de Scientiarum possibilitate prolocuto fas non esse arbitretur curiosus aliquis non impresso paradigmate ex arenâ discedere ; cui etsi reponere possim duos jam Euclidas Vades me stitisse , vereor nè me testes absentes citare contendant ; praeter quam quòd illos circa communia occupatos Naturae investigationi non esse satis idoneos occlament . Quaesivi itaque Problema celebre & admirandum cui communia principia admovere studeam ; in quo si defecerim appareat id Artificis non Artis vitio peccatum esse . Depinget itaque exercitii methodum quae subjicitur Demonstrationis figura ; quàm faeliciter eventus docebit . Mihi praemium erit aemulatum esse charismata meliora . Vnum enixè Lectores obtestor quibus id indulsit diluiior circa praecordia sanguis , ut in Animo suo Phantasiae & Intellectûs discrimina subtiliter iuterpungant . Noverint ad Intellectum pertinere Sensum vocum . Interrogent semetipsos quid intendant aliis explicare ; Deinde , cum de Veritate certandum est , Intellectûs non est admittere quicquam quod non sit vel per se notum vel per aliquem ex quatuor primis Syllogismi modis deductum ; caetera omnia Phantasiae vel naturâ vel vitio fiunt ; Naturâ , ut cum Metaphysica per modum Corporeorum & Extensorum amplexatur ; Vitio , quando inconsueta & ignota per familiaria metitur : Sicut faciunt qui Antipodibus timent nè in coelum cadant . Prioris ordinis nihil celebrius neque magis scientiae noxium est quam sollennis illa & à paucis vitata de Vacuo imaginatio ; per quam postquam intellectu fixerunt nullum esse corpus inter latera loci quem asserunt esse vacuum , eo non obstante apprehendunt , & ex vi apprehensionis asserunt , intra ejusdem latera contineri quiddam magnum , divisibile , continuum , successivè pertransibile , habens partes extra partes , & quicquid totidem vocibus de Corpore affirmare solent in eâdem ipsâ significatione in quâ Natura & ad sua dicta benè advertentes Philosophi notionem Corporis consistere prorsus conveniunt . Vnde evidens evadit hanc propositionem non dari vacuum esse ex per se notis , & tantundem sonare quod , Corpus non est ubi non est corpus . Hanc utramque Phantasiae exerrationem qui non est potis à suo animo avertere , credat se illotis manibus Philosophiam tractare . His praemissis propositum aggredior . SOLUTIO Problematis Torricelliani De Subsistentiâ Hydrargyri in tubo supernè sigillato . AXIOMA I. OMne quod movetur localiter movetur ab alio . Et Experimentis clarum est tum in Animalibus , in quibus manifestum est membrum unum non moveri nisi aliud sit immotum à quo fiat initium motûs ; tum in caeteris omnibus Corporibus in quibus Causlae motûs discernuntur ; & tandem , manifestâ demonstratione : Posito enim quotlibet Corpora quiescere , Quia Idem manens idem semper facit Idem , palàm est nisi accedat aliud mutans aliquod vel aliqua ipsorum , illa semper esse quietura . AXIOMA II. Corpus quod movetur ab alio , movetur secundùm Lineam per quam dirigitur ab alio . Evidens est ex priori . Cùm enim idem sit moveri quod ferri super aliquâ Lineâ , si accipit moveri à caussâ movente , accipit ferri super Lineâ super quâ fertur , à caussâ movente . AXIOMA III. Nullum Corpus habet ex sese inclinationem ad unum motum magis quàm ad alium . Evidens est ex priori . Si enim haberet inclinationem ad certum motum , non acciperet determinationem Lineae super quâ fertur à caussâ movente , sed à semetipsâ vel integrè vel ex parte ; & , quod sequitur , ipsum sibi esset saltem ex parte causa motûs . AXIOMA IV. Aliquis Motus localis fit per Tractum . Evidens est . Quia clarum est partes Corporum aliquorum magis sibi cohaerere & difficiliùs divelli ab invicem quàm partes aliorum Corporum ; quare , si una aliqua pars Corporum non facilè divisibilium moveatur , caeterae sequentur , hoc est , trahentur . Neque proficit dicere uncinata esse hujusmodi Corpora secundùm partes minimas , nam etiam sic una pars illorum uncinorum trahet aliam ejusdem Uncini . Clarum itaque est aliquam vim movendi esse Tractum . AXIOMA . V. Si Corpus aliquod à pluribus moventibus hâc & illâc , sive impellatur sive trahatur , fertur super illâ Lineâ ad quam dirigitur ab omnibus junctim . Patet ex Axiomatibus 3 , & 4. POSTULATUM , seu Experimento Compertum primum . Massa Aëris quae circumstat Terram ( quantam Experimenta pertingere possunt ) tota comprimit Terram , & omnia quae in illâ sunt habent motum quendam versùs Gentrum Terrae , quem appellamus Gravitationem , fortiorem vel debiliorem ex aliis causis , maximè Densitate Mobilium . POSTULATUM II. Ex vi motûs Gravitationis seu Compressionis sequitur motus in particularibus Corporibus , aliquando transversus , aliquando etiam sursum , per hoc , quod densiora Corpora repellant rariora à recto descensu ad Centrum , quà facillimum est . POSTULATUM III. Velocitas quâ Corpus movens movetur habet virtutem movendi Cropus impulsum , & interdum compensandi vel superandi vim Densitatis quae operatur in illo . PROBLEMA . SI tubus Vitreus , supernè sigillatus Hermeticè , impleatur Hydrargyro & infernè Orificio aperto immergatur pelvi item Hydrargyro plenae , Hydrargyrum quod est in tubo invenietur effluere usque ad certam mensuram , & illîc subsistere , neque totum effluere . Primò , Quaeritur quae sit Ratio quare Quicquam omninò effluat . Secundò , Quaeritur quare Totum non effluat aequè atque Aliqua Pars. PROPOSITIO I. Caussa cur ex parte defluat Hydrargyrum , est Compressio deorsum Aëris , quae est causa Gravitationis Corporum in eo existentium . Cùm enim Hydrargyrum ex sese non habeat majorem inclinationem versùs unum motum quàm versùs alium , necessum est ( per Axiom . 3. ) ut ex movente habeat quòd moveatur deorsum . Sed Causa movens deorsum est Compressio Aëris dicta ( Postul . 1. ) Ab eâ itaque habet Hydrargyrum ut moveatur deorsum & effluat ex tubo . PROPOSITIO II. Caussa cur Totum non defluat est idem motus Gravitationis , quatenus comprimendo Hydrargyrum quod est in pelvi , facit resistentiam ad descensum illius quod est in tubo . Cùm enim Hydrargyrum quod est in tubo sit inter has duas Compressiones quasi inter duo Impellentia per oppositas vias , sicut necesse est ( per Axiom . 5. ) dum altera vincit ferri secundùm Lineam per quam ab illâ cietur , sic si Vires Impellentium sint aequales , necessum est Hydrargyrum illîc subsistere ubi haec aequalitas contingit . PROPOSITIO III. Caussa cur Compressio Aëris deorsum non sufficiat ad ejiciendum totum Hydrargyrum , est quia Aër malignè & cum difficultate penetrat poros Vitrei tubi . Clarum enim est per Experimenta complura Magneticorum , Electricorum , Refrigerativorum , Calefactivorum , Fervefactivorum , Inustionem Colorum & Spirituum , ipsiúsque Hydydrargyri percolationem , quam meis oculis hausi , monstrante eximio Chymicorum Experimentorum Artifice Kenelmo Equiti Digbaeo , plura volitantia in Aëre per poros Vitri transmeare . Clarum quoque est ex adverso , quòd si sensibile foramen fiat in tubo , Hydrargyrum statim defluat . Clarum proinde est , Caussam cur non defluat esse , quia Aër cum difficultate ingreditur , & non in illâ copiâ ut valeat vincere resistentiam sursum pellentis . PROPOSITIO IV. Non est aliqua Substantia Aetherea ubique diffusa , tantae subtilitatis ut sine difficultate quaelibet Corpora per quas libet Lineas permeet . Si enim foret talis Substantia ubique diffusa , ipsa sine difficultate penetraret Vitrum , & proinde Aër excluderetur & foris quiesceret . Praeterea , cùm hic Aether ( Postul . 1. ) necessariò à proximo Aëre comprimatur , ipse quoque comprimet & descendere faciet Hydrargyrum , aequè ac si in libero Aëre consisteret . PROPOSITIO V. Subingressus Aëris in tubum non sufficit ad descensum Hydrargyri , nisi rarefiat Aër intra tubum . Cum enim Experimento comprobetur Hydrargyrum antequàm quiescat reciproco quasi aestu sursum & deorsum undulare , & primo impetu longissimè infra situm Quietis ferri ; nisi rarefieret Aër intra tubum , plus Aëris primo impetu ingressum fuisset quàm ad effectum requisitum erat ; & , quod sequitur , difficultas penetrandi Vitrum non foret sufficiens ratio cur Hydrargyrum subsisteret elevatum supra Libellam , contra dicta ( Propos . 3â. ) Tantundem ex Machinâ Ingeniosissimi & Experientissimi Viri , Nobilissimi Domini Boylii , clarissimè patet . Cùm enim ex eâdem exugat Aërem , neque aliud Corpus succedere patiatur quantum Ars humana agnoscere queat , non est inficiabile primò Corpus majus postmodùm minus idem Vas implere & eundem locum occupare ; quod est plus Quantitatis postmodùm quàm priùs eandem Substantiam insidere & illam tendere . PROPOSITIO VI. Si resolutio facta sit vera , in aëre tenuiore ; verbi gratiâ , in vertice montis insignis altitudinis hydrargyrum intra tubum subsistet in situ inferiore quàm in aëre crasso . Cùm enim magis abundent in aëre tenuiore subtiles partes quae natae sunt vitrum penetrare , quàm in ctassiori cujus pleraeque partes natae sunt obturate poros vitri , major erit de sursum compressio aëris pellens hydrargyrum deorsum . Propterea , cùm densiora corpora vehementiùs premant inferiora , non erit in aëre puro tanta compressio hydrargyri in pelui natantis quàm in aëre crasso , ac proinde non aequè repellet & impediet descensum hydrargyri ex tubo . Magis itaque in tubo ( per Axiom . 5. ) subsidet hydrargyrum . PROPOSITIO VII . Si tubus in quo quieseit hydrargyrum eximatur ex pelui perpendiculariter , hydrargyrum quod est in tubo dividetur ab eo quod est in pelui circa latera tubi priùs quam in ipso meditullio , & per consequens in ipso medio propendebit aliquantis per extra tubum . Cùm enim aër suppleturus vicem hydrargyri quod est in pelvi non possit in momento pervenire usque ad meditullium tubi , necesse est , interea dum movetur , haerere partes hydrargyri quod in tubo est ( in quarum locum nondum successit aër ) partibus hydrargyri quae sunt in pelvi , & per consequens figurâ Coni mutili propendebit extra tubum . PROPOSITIO VIII . In Separatione hydrargyri in tubo ab hydrargyro in pelvi , pars hydrargyri cum vehementiâ cadit in pelvim , & Aër aequali velocitate subit vices ipsius ad sustinendum seu sursum pellendum hydrargyrum quod est in tubo . Cùm enim Aër dividens hydrargyra ex necessitate comprimat alteram partem sursum , alteram deorsum . ipse autem unâ tantum velocitate feratur , necesse est hydrargyrum superius ascendere sursum eâdem velocitate quâ hydrargyrum inferius descendit ; quam necesse est summam quandam esse ; cùm hydrargyrum auro excepto corporum gravissimum existimetur . PROPOSITIO IX . Non est mirandum si hydrargyrum superius in separatione ab inferiori pertundat tubum vitreum , & quasi in rorem argenteum spargatur . Cùm enim velocitas motûs ( Postul . 3. ) habeat vim virtutis motivae , hydrargyrum autem quod in tubo est ( Ax. 3. ) modicam vel nullam resistentiam , obediet motui aëris tanto cum impetu sursum pellentis ; & serviet , sicut globus seu pila ferrea in sclopeto bellico , ad perrumpenda quaecumque obsistentia . Palam quoque est frustrà quaeri justam libellam hydrargvri in tubo ad hydrargyrum in pelui , quia nulla est ; cùm ( Propos. 6. ) ascendit plus vel minùs in diversis circumstantiis . Celebriora itaque hujus Experimenti symptomata sic declarata sunto . FINIS . ERRATA . PAg. 20. lin . 8. notum . p. 24. l. 4. est . p. 33. l. 1. attigerunt . p. 36. l. 4. sese est avida . p. 73. l. 11. naturam . p. 99. l. 2. Fatum rejicit Aristoteles . p. 102. l. 22. caeteri .