Immanuel Kant - Wikipedia, entziklopedia askea. Jump to content Toggle sidebar Bilatu Tresna pertsonalak Saioa hasi gabe Eztabaida Ekarpenak Sortu kontua Hasi saioa Nabigazioa Azala Txikipedia Txokoa Albisteak Aldaketa berriak Ausazko orria Laguntza Dohaintza egin Tresnak Honanzko lotura duten orriak Lotutako orrietako aldaketak Fitxategia igo Orri bereziak Lotura iraunkorra Orri honen datuak Artikulu hau aipatu Wikidata itema Inprimatu/esportatu Liburu bat sortu PDF gisa jaitsi Inprimatzeko bertsioa Beste proiektuetan Wikimedia Commons Wikiteka Beste hizkuntzak Afrikaans Alemannisch አማርኛ Aragonés العربية الدارجة مصرى Asturianu Aymar aru Azərbaycanca تۆرکجه Башҡортса Žemaitėška Bikol Central Беларуская Беларуская (тарашкевіца)‎ Български भोजपुरी বাংলা Brezhoneg Bosanski Буряад Català Chavacano de Zamboanga Нохчийн Cebuano کوردی Čeština Чӑвашла Cymraeg Dansk Deutsch Zazaki Ελληνικά Emiliàn e rumagnòl English Esperanto Español Eesti Estremeñu فارسی Suomi Võro Føroyskt Français Arpetan Nordfriisk Frysk Gaeilge 贛語 Kriyòl gwiyannen Gàidhlig Galego ગુજરાતી עברית हिन्दी Fiji Hindi Hrvatski Magyar Հայերեն Interlingua Bahasa Indonesia Interlingue Ilokano Ido Íslenska Italiano 日本語 Patois Jawa ქართული Qaraqalpaqsha Taqbaylit Kabɩyɛ Қазақша ಕನ್ನಡ 한국어 Kurdî Кыргызча Latina Lëtzebuergesch Лезги Lingua Franca Nova Limburgs Ligure Ladin Lumbaart لۊری شومالی Lietuvių Latviešu मैथिली Malagasy Македонски മലയാളം Монгол मराठी Кырык мары Bahasa Melayu Malti Mirandés မြန်မာဘာသာ Эрзянь Nāhuatl Plattdüütsch नेपाली नेपाल भाषा Nederlands Norsk nynorsk Norsk bokmål Occitan Livvinkarjala ਪੰਜਾਬੀ Polski Piemontèis پنجابی پښتو Português Runa Simi Rumantsch Română Русский Русиньскый Kinyarwanda संस्कृतम् Саха тыла Sardu Sicilianu Scots Srpskohrvatski / српскохрватски Simple English Slovenčina Slovenščina Shqip Српски / srpski Sunda Svenska Kiswahili தமிழ் తెలుగు Тоҷикӣ ไทย Tagalog Tok Pisin Türkçe Татарча/tatarça Українська اردو Oʻzbekcha/ўзбекча Vepsän kel’ Tiếng Việt West-Vlams Volapük Winaray 吴语 მარგალური ייִדיש Yorùbá Zeêuws 中文 文言 Bân-lâm-gú 粵語 Aldatu loturak Nabigazio menua Izen-tarteak Artikulua Eztabaida Aldaerak Ikusketak Irakurri Aldatu Aldatu iturburu kodea Ikusi historia Gehiago Immanuel Kant Wikipedia, Entziklopedia askea Immanuel Kant Irudi gehiago Bizitza Jaiotza Königsberg (en) , 1724ko apirilaren 22a Herrialdea  Prusiako Erresuma  (1724 -  1758)  Prusiako Erresuma  (1762 -  1804) Bizilekua Königsberg (en) Talde etnikoa alemaniarra Lehen hizkuntza alemana Heriotza Königsberg (en) , 1804ko otsailaren 12a (79 urte) Hobiratze lekua Königsberg Cathedral (en) Familia Aita Johann Georg Kant Hezkuntza Heziketa Königsbergeko Unibertsitatea Doktorego ikaslea(k) Anton Friedrich Justus Thibaut (en) Markus Herz (en) Johann Gottlieb Fichte Karl Leonhard Reinhold (en) Karl Leonhard Reinhold (en) Hizkuntzak alemana Irakaslea(k) Martin Knutzen (en) Johann Gottfried Teske (en) Ikaslea(k) Jakob Sigismund Beck (en) Christian Jakob Kraus (en) Johann Gottlieb Fichte Markus Herz (en) Jarduerak Jarduerak filosofoa, antropologoa, fisikaria, liburuzaina, idazlea, pedagogoa, unibertsitateko irakaslea eta matematikaria Enplegatzailea(k) Königsbergeko Unibertsitatea Lan nabarmenak Arrazoimen hutsaren kritika Critique of Practical Reason (en) Critique of Judgment (en) Prolegomena to Any Future Metaphysics (en) Answering the Question: What Is Enlightenment? (en) The Metaphysics of Morals (en) Religion within the Bounds of Bare Reason (en) Groundwork of the Metaphysic of Morals (en) Influentziak David Hume, George Berkeley, Christian Wolff, Jean-Jacques Rousseau, Francis Hutcheson (en) , Isaac Newton, Platon, Johannes Nikolaus Tetens (en) , Michel de Montaigne, René Descartes, Gottfried Wilhelm Leibniz, John Locke, Nicolas Malebranche eta Baruch Spinoza Kidetza Prusiako Zientzien Akademia Zientzien Errusiar Akademia Mugimendua German idealism (en) Sinesmenak eta ideologia Erlijioa Luteranismoa Immanuel Kant (Königsberg, 1724ko apirilaren 22a – ib., 1804ko otsailaren 12a) historiako filosofo nabarmenetakoa da. Eduki-taula 1 Bizitza 2 Pentsamendua eta lanak 3 Ikus, gainera 4 Bibliografia 5 Kanpo estekak Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea] Gurasoek, amak batez ere, eta Collegium Fridericianum-eko lehen ikaskuntzak, luteranismoaren adar pietistaren espirituaren barruan hezi zuten, balio erlijioso eta moralak sustraituz. 1740an teologia ikasten hasi zen unibertsitatean baina matematika eta fisikarekin, Newton-ena batez ere, zaletu zen. Dena den, garaiko filosofo arrazionalista zein enpiristek, filosofo ilustratuek eta Rousseauren moralak ere eragina izan zuten Kantengan. Familia erdi-mailako burgesiakoa zenez gero, ikasketak prezeptore lanekin bateratu behar izan zituen. 1746-1755 bitartean, familia bateko maisu gisa aritu zen lanean, doktoretza (Suaren inguruan) egin zuen arte. Hamabost urtez irakasle izan zen unibertsitatean, eta ospe handia lortu zuen. 1760tik aurrera Leibniz-en filosofiaren kritika, garai hartan alemaniar unibertsitateetan nagusia zena, egiten hasi zen. 1770an logika eta metafisikako katedra lortu zuen, eta hasi zen bere teoriak moldatzen. Nortasunari dagokionez, bizimodu metodiko, lasai eta diziplinatua izan zuen beti. Ez zen inoiz ezkondu, ezta jaioterritik 150 km baino urrunagora bidaiatu ere, uste baitzuen bidaiarik egin gabe ere mundua ezagut daitekeela. Pentsamendua eta lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea] Kanten filosofia sistema ezagutzaren kritikatik sortu zen. Kritika hori Kanten bi obra handitan banatuta ageri da: Kritik der reinen Vernunft (1781, Arrazoimen hutsaren kritika), eta Kritik der praktischen Vernunft (1788, Arrazoimen praktikoaren kritika). Aurrenekoan formaren ezagutzak nola eraman dezakeen jakintzaren materiaren ezagutzara aztertu nahi zuen Kantek. Ezagutza sintesi prozesu bat zela zioen; prozesu horretan adimenak ematen du forma eta bizikizunek berriz materia; bi horien arteko batasuna irudimenaren bidez egiten da, irudimena ahalmen sortzailetzat hartzen baitzuen Kantek. Arrazoia bizikizunetatik etorri ezin diren kontzeptuei aplikatzen zaienean, hala nola Jainkoari edo arimari, arrazoiaren ilusioak sortzen dira, espekulazio direnak. Hori dela eta, Kantek ukatu egiten zuen tradizioko metafisikak gai horietan baliorik izan zezakeenik. Kritik der praktischen Vernunft obran eman zuen aditzera bere dotrina etikoa, eta haren gainean oinarritu zuen, metafisikaren espekulazioetara jo beharrik gabe, antolamendu transzendental bat badelako froga. Bere azken obra handian, Kritik der Urteilskraft (1790, Juizioaren kritika), Kantek bere teoria morala edertasunaren eta xedearen nozioen analisiaren bitartez osatu zuen, nozio horiek bizikizunetatik abiatuta azaldu ezin diren arren. Kanten obrak eragin handia izan du Mendebaldeko filosofian, Alemaniako filosofian batez ere, materialismoan eta positibismoan. Gainera, Ilustrazioko ideiak defendatu zituen eta Frantziako Iraultzaren eta AEBen independentziaren alde agertu zen, baina teorikoki, ez praktikoki, ezta politikoki ere. Deismoaren bultzatzaile nagusietakoa izan zen. Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea] Ilustrazioa Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea] Aiestaran, I. (arg.) 2005: Kant eta modernitatearen iraultza, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-95234-26-2 Azurmendi, J. 2004: "Filosofia modernoa" in Filosofiako gida, Bilbo, UEU. ISBN 84-8438-048-3 Jimenez, J. eta Olariaga, A. 2009: Modernitatearen auziaz, Donostia, Jakin ISBN 978-84-95234-40-7 Hans-Christian Lucas 1997: Kant eta Hegel: gerra eta bakeaz gogoetak, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-922537-3-8 Uribarri, I. 1997: Immanuel Kant: bizitza eta filosofia, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-922537-1-1 Uribarri, I. 2001: Kanten ezagutzaren teoria, Donostia, Jakin. ISBN 978-84-95234-12-2 Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea] Immanuel Kant, diapositibak Gizapedian. Autoritate kontrola Wikimedia proiektuak Datuak: Q9312 Multimedia: Immanuel Kant Jatorrizko testuak: Egilea:Immanuel Kant Identifikadoreak WorldCat VIAF: 82088490 ISNI: 0000 0001 2282 4025 BNA: 000029470 BNE: XX1002482 BNF: 11909393p (data) CANTIC: a10436352 GND: 118559796 LCCN: n79021614 NDL: 00445131 NKC: jn19990004171 NLA: 35259064 CiNii: DA00159992 SNAC: w62r3q53 SUDOC: 02694507X ULAN: 500107055 BIBSYS: 90066754 UB: a1251446 MGP: 106921 ICCU: IT\ICCU\CFIV\000707 Open Library: OL18074A RKD: 447563 Hiztegiak eta entziklopediak Britannica: url Bilduma digitalak Persée: 154911 Gutenberg proiektua: 1426 BDCYL: 26253 Datuak: Q9312 Multimedia: Immanuel Kant Jatorrizko testuak: Egilea:Immanuel Kant "https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Immanuel_Kant&oldid=8298995"(e)tik eskuratuta Kategoriak: 1724ko jaiotzak 1804ko heriotzak Prusiarrak Alemaniako filosofoak Filosofo moralak Alemaniar nazionalistak Argien Garaiko filosofoak Index Librorum Prohibitorum Epistemologoak Zientzien Prusiar Akademiako kideak Alemaniako antropologoak Ezkutuko kategoriak: Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluak Wikipedia:VIAF identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:ISNI identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:BNA identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:BNE identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:CANTIC identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:NLA identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:SNAC identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:ULAN identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:BIBSYS identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:UB identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:SBN identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:Open Library identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:RKDartists identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:Persée identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:Gutenberg proiektuko autore identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:BDCYL identifikatzailea duten artikuluak Wikipedia:28 elementuko autoritate kontrola duten orriak ISBN lotura magikoak dituzten orrialdeak Orriaren azken aldaketa: 9 abendua 2020, 17:43. Testua Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 lizentziari jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus erabilera-baldintzak. Pribazitate politika Wikipediari buruz Lege oharra Mugikorreko bista Garatzaileak Statistics Cookie adierazpena