Xerxes I - Wikipedia Xerxes I Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Naar navigatie springen Naar zoeken springen Xerxes I 485 - 465 v.Chr. "Xerxes, Koning van Perzië" door Guillaume Rouillé (1553) Sjahansjah van Perzië (Achaemeniden) Periode 485 - 465 v.Chr. Voorganger Darius I Opvolger Artaxerxes I Farao van Egypte (27e dynastie) Periode 485 - 465 v.Chr. Voorganger Darius I Opvolger Artaxerxes I Vader Darius I Moeder Atossa Xerxes I (Perzisch: خشایارشا) was koning van het Perzische Rijk van 485 - 465 v.Chr. tijdens de dynastie van de Achaemeniden. Xerxes (Ξέρξης) is de Griekse versie van zijn naam. Inhoud 1 Jeugd en troonsbestijging 2 Griekse oorlog 3 Latere regering 4 Xerxes in de Bijbel 5 Literatuur 6 Externe links 7 Voetnoten Jeugd en troonsbestijging[bewerken | brontekst bewerken] Xerxes I afgebeeld in Persepolis, staand achter de troon van zijn vader, Darius I Xerxes was de zoon van Darius I en Atossa uit het huis van de Achaemeniden. Voordat Xerxes in de tweede helft van november 485 v. Chr. op de troon kwam, was hij jarenlang onderkoning geweest in Babylon en zijn ervaring daar maakte hem tot een kundig bestuurder. In de, merendeels op Griekse bronnen gebaseerde, geschiedschrijving wordt hij vaak als zwakkeling voorgesteld, die door de eunuchen van het hof werd gedomineerd, hoewel Herodotus van Halicarnassus Xerxes ook een zekere koninklijke grandeur toeschreef. Zoals in het oude Nabije Oosten gebruikelijk ging de troonsbestijging vergezeld met opstanden. Eerst in Bactrië, waar zijn broer Ariamenes een revolte lijkt te hebben georganiseerd. Deze werd op een onbekend moment aan het begin van Xerxes' regering onderdrukt. Zijn broer mocht het leven behouden nadat hij Xerxes in het openbaar erkend had. Een opstand in Egypte leidde mogelijk tot moeilijkheden in Jeruzalem. Xerxes maakte persoonlijk een eind aan de Egyptische opstand in 481 v. Chr. Meer zekerheid is er over de opstand in Babylonië in 482 v.Chr.. In de zomer eiste Bel-shimani de troon van Babylon op en een maand later voegde Shamash-eriba zich bij hem. Volgens Herodotus werd de satraap Zopyrus bij deze opstand gedood; deze man wordt echter niet genoemd in het spijkerschriftmateriaal. Uiteindelijk werd de opstand in bloed gesmoord. Dat het merendeel van de archieven abrupt eindigt, bewijst de hardhandigheid van het optreden.[1] Griekse oorlog[bewerken | brontekst bewerken] Xerxes laat de Hellespont geselen, omdat deze zich niet aan hem onderwerpt. Hoewel Xerxes Ionië, de door Griekse kolonisten bewoonde kust van Klein-Azië, al onder zijn gezag had, was zijn vader er in de Eerste Perzische Oorlog niet in geslaagd om Griekenland zelf te onderwerpen. Xerxes trok in 480 v.Chr. met een leger door Klein-Azië naar de streek rond Troje, waar hij de Hellespont overbrugde en overstak. Dit markeerde het begin van de Tweede Perzische Oorlog. De Grieken besloten dat het Perzische leger alleen op de landengte van Korinthe tegen te houden zou zijn en trokken daar inderhaast hun legers samen. Zo trok Xerxes door Thessalië naar het zuiden en kreeg overal aarde en water aangeboden (een teken van onderwerping), behalve van het kleine Plataeae en Thespiae. De oorlog leek zo goed als gewonnen. Bij de bergpas van Thermopylae, nog ten noorden van Athene, kwam echter de eerste onaangename verrassing. Ongeveer 4.000 Grieken onder leiding van Leonidas hielden langer stand dan voorzien, al werden ze uiteindelijk na verraad onder de voet gelopen. Hetzelfde gold voor Artemisium, waar de Griekse vloot onverwacht lang stand hield. (Hoewel Herodotus duidelijk laat merken dat de Grieken het zwaar te verduren kregen, werd de driedaagse zeeslag later beschouwd als Griekse overwinning.) Eind september werd Athene ingenomen en geplunderd, maar op de 29e werd de Perzische vloot verslagen ten westen van Athene in de zeeslag bij Salamis. Omdat het enorme Perzische leger nu niet meer voldoende kon worden bevoorraad - daarvoor was een transportvloot noodzakelijk - trok Xerxes zijn troepen terug. Met de buit uit Athene kon Xerxes zijn gezicht redden en als triomfator terugkeren. Xerxes keerde dus terug naar Sardis in Klein-Azië. Een onbeantwoorde vraag is waarom hij zijn vloot, die nog altijd zeer talrijk was en kon worden opgekalefaterd, ontbond en veel troepen terugtrok. De slagen bij Thermopylae, Artemisium en Salamis, hoezeer die ook tot de verbeelding van het nageslacht hebben gesproken, waren namelijk niet strategisch doorslaggevend. De recentelijk herhaalde hypothese dat hij de troepen nodig had om een opstand te onderdrukken[2][3] is inmiddels op chronologische gronden weerlegd. Toch vormden deze confrontaties ter zee en te land een keerpunt in de oorlog. De Griekse stadstaten spraken namelijk af het niet langer alleen op te nemen tegen de Perzen, maar een gezamenlijk leger op te bouwen. Xerxes I had een van zijn bevelhebbers, Mardonius, de leiding gegeven over het veroverde gebied, en deze probeerde nu met diplomatieke middelen uit de impasse te komen. Mardonius verzocht via Alexander I van Macedonië de Atheners om een wapenstilstand. Dezen verwierpen dit aanbod en kregen hulp van de Spartanen. Wat volgde was de slag bij Plataeae (479 v. Chr) die, onder het bevel van Pausanias I (opvolger van de bij Thermopylae gesneuvelde koning Leonidas), werd gewonnen door de Grieken. Mardonius werd hierbij gedood. Korte tijd later vielen de Grieken de resten van de Perzische vloot aan op het Ionische schiereiland Mycale, doodden alle Perzen en vernietigden wat restte van de Perzische vloot. Latere regering[bewerken | brontekst bewerken] De Perzische archieven geven weinig informatie over de tijd na 484 v.Chr.. Wat duidelijk is, is dat er grootschalige bouwprojecten plaatsvonden, onder meer in Persepolis. Volgens Griekse bronnen ging het na de nederlaag tegen de Grieken bergafwaarts met Xerxes. Hij zou zijn interesse voor de politiek hebben verloren, zou in allerlei liefdesperikelen verstrikt zijn geraakt en liet het bestuur over aan de eunuch Aspamitres. Het is moeilijk uit te maken wat waar is van deze beweringen. De Grieken gingen in deze jaren in de aanval. Athene nam de leiding en Cimon zeilde in 466 v.Chr. naar Carië om de kust van Klein-Azië onder Atheense invloed te brengen. Bij de monding van de Eurymedon werden de Perzen opnieuw verslagen en dat kostte Xerxes vrijwel al zijn voormalige Griekse onderdanen. Het jaar daarop werd Xerxes in zijn slaapkamer vermoord door de bevelhebber van zijn lijfwacht Artabanus en Aspamitres. Ook de kroonprins Darius werd door Artebanus uit de weg geruimd. Hij probeerde tevens Darius' jongere broer Artaxerxes te doden maar deze wist zich te verdedigen en Artabanus te doden. Zo werd Artaxerxes koning van Perzië. Xerxes in de Bijbel[bewerken | brontekst bewerken] Over het algemeen wordt aangenomen dat koning Ahasveros in Ester, uit de Hebreeuwse Bijbel, Xerxes aanduidt. Literatuur[bewerken | brontekst bewerken] Pierre Briant, Historie de l' empire Perse. De Cyrus a Alexandre (1996 Paris) Peter Green, The Greco-Persian wars (1996, Berkeley) Externe links[bewerken | brontekst bewerken] Achaemenid Royal Inscriptions: Xerxes: Xerxes' inscripties Xerxes: Factsheet Voetnoten[bewerken | brontekst bewerken] ↑ C. Waarzeggers, 'The Babylonian Revolts Against Xerxes and the "End of Archives"' in: Archiv für Orientforschung 50 (2003/2004), 150-173. ↑ Tom Holland, Persian Fire (2005), waarin hij niet aangeeft wat zijn bron is ↑ P. Briant, La date des révoltes Babyloniennes contre Xerxès in: Studia Iranica 21 (1992) 7-20. Uit het onderzoek van Waerzeggers (zie boven) blijkt dat dit niet juist kan zijn. Voorganger: Darius I Koning van Perzië Opvolger: Artaxerxes I Voorganger: Darius I Farao van Egypte 27e dynastie van Egypte Opvolger: Artaxerxes I Sjahansjahs van Perzië en/of Iran Achaemeniden: Cyrus · Cambyses · Smerdis · Darius I · Xerxes I · Artaxerxes I · Darius II · Artaxerxes II · Artaxerxes III · Darius III Macedoniërs: Alexander de Grote · Philippos III Arridaios · Alexander IV Seleuciden: Seleucus I Nicator · Antiochus I Soter · Antiochus II Theos · Seleucus II Callinicus · Seleucus III Ceraunus · Antiochus III de Grote · Seleucus IV Philopator · Antiochus IV Epiphanes Parthen: Arsaces I · Arsaces II · Priapitius · Phraates I · Mithridates I de Grote · Phraates II · Artabanus I · Mithridates II de Grote · Gotarzes I · Orodes I · Sinatrukes · Phraates III · Mithridates III · Orodes II · Phraates IV · Tiridates II · Phraataces · Orodes III · Vonones I · Artabanus II · Tiridates III · Vardanes I · Gotarzes II · Sanabares · Vonones II · Vologases I · Vardanes II · Vologases II · Pacorus II · Artabanus III · Vologases III · Osroes I · Mithridates IV · Vologases IV · Osroes II · Vologases V · Vologases VI · Artabanus IV Sassaniden: Ardashir · Sjapoer I · Hormazd I · Bahram I · Bahram II · Bahram III · Narses · Hormazd II · Sjapoer II · Ardashir II · Sjapoer III · Bahram IV · Yazdagird I · Bahram V · Yazdagird II · Hormazd III · Peroz · Valash · Kavad I · Zamasp · Khusro I · Hormazd IV · Khusro II · Bahram VI · Kavad II · Ardashir III · Boran · Hormazd V · Yazdagird III Ghaznaviden: Alptigin · Sebük Tigin · Ismail · Mahmud · Mohammed · Mas'ud I Il-kans: Hulagu · Abaka · Teguder · Arghun · Geikhatu · Baidu · Ghazan · Öljeitü · Abu Sa'id · Arpa · Musa · Mohammed Timoeriden: Timoer Lenk · Pir Mohammed · Shahrukh Mirza · Abu'l-Qasim Bābar · Sjāh Mahmūd · Ibrāhim · Sultān Abu Sa'id Gūrgān · Yādgār Muhammad · Sultān Hussayn · Badi ul-Zamān · Muzaffar Hussayn Safawieden: Ismail I · Tahmasp I · Ismail II · Mohammad Khodabanda · Abbas I · Safi · Abbas II · Suleiman I · Soltan Hoseyn I · Tahmasp II · Abbas III · Suleiman II · Ismail III Afshariden: Nadir Sjah Afshar · Adil Sjah Afshar · Ebrahim Sjah Afshar · Shahrokh Sjah Afshar Zand: Karim Khan · Mohammad Ali Khan · Abol Fath Khan · Sadiq Khan · Ali Murad Khan · Jafar Khan · Lotf Ali Khan Kadjaren: Agha Mohammed Khan Kadjar · Fath'Ali Kadjar · Mohammad Sjah Kadjar · Ali · Hossein Ali Kadjar · Naser ed-Din Kadjar · Mozaffar ed-Din Kadjar · Mohammed Ali Kadjar · Soltan Ahmad Kadjar · Ali Reza Khan-e Kadjar · Nasir al-Mulk · Mohammed Hassan Mirza Pahlavi: Reza Pahlavi · Mohammad Reza Pahlavi Mediabestanden Zie de categorie Xerxes I van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Xerxes_I&oldid=57909854" Categorieën: Persoon uit de Hebreeuwse Bijbel Sjah van Perzië Achaemeniden Vermoord heerser Farao van de 27e Dynastie Persoon in de 5e eeuw v.Chr. Verborgen categorieën: Wikipedia:Lokale afbeelding anders dan op Wikidata Wikipedia:Commonscat met lokaal zelfde link als op Wikidata Navigatiemenu Persoonlijke hulpmiddelen Niet aangemeld Overleg Bijdragen Registreren Aanmelden Naamruimten Artikel Overleg Varianten Weergaven Lezen Bewerken Brontekst bewerken Geschiedenis Meer Zoeken Navigatie Hoofdpagina Vind een artikel Vandaag Etalage Categorieën Recente wijzigingen Nieuwe artikelen Willekeurige pagina Informatie Gebruikersportaal Snelcursus Hulp en contact Donaties Hulpmiddelen Links naar deze pagina Verwante wijzigingen Bestand uploaden Speciale pagina's Permanente koppeling Paginagegevens Deze pagina citeren Wikidata-item Afdrukken/exporteren Boek maken Downloaden als PDF Printvriendelijke versie In andere projecten Wikimedia Commons In andere talen Afrikaans Alemannisch العربية مصرى Asturianu Azərbaycanca تۆرکجه Беларуская Български Brezhoneg Bosanski Català Čeština Cymraeg Dansk Deutsch Ελληνικά English Esperanto Español Eesti Euskara فارسی Suomi Français Galego עברית हिन्दी Hrvatski Magyar Հայերեն Bahasa Indonesia Italiano 日本語 ქართული Қазақша 한국어 Kurdî Кыргызча Latina Lëtzebuergesch Lietuvių Latviešu Malagasy मराठी Bahasa Melayu Norsk nynorsk Norsk bokmål Occitan Polski پنجابی پښتو Português Română Русский Scots Srpskohrvatski / српскохрватски Simple English Slovenčina Slovenščina Српски / srpski Svenska தமிழ் ไทย Tagalog Türkçe Українська اردو Oʻzbekcha/ўзбекча Tiếng Việt Winaray 吴语 Yorùbá 中文 Koppelingen bewerken Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 3 jan 2021 om 16:54. De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie. Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia Foundation, Inc., een organisatie zonder winstoogmerk. Privacybeleid Over Wikipedia Voorbehoud Mobiele weergave Ontwikkelaars Statistieken Cookiesverklaring